-

.



s a  CAROO B0RRGMJE1

archiepiscopi mediolanensis

S, R. E. CARDINALIS

ET

iNsraucnoNES

QUAS

IN CLERI SUI USUM

CELSISSIMUS PRINCEPS

C ARO M, US

e comitibus ab  HERBERžHLBIN

EXEMPXvE CATHEDRALIS ECCLESI^E

3LABACENSIS EPISCOPUS

recudendas mandavit

E D I T I O

S. CAROLI EORROMjE:

ET

j;vr F,\Ti

RfBBIOTHEK

APOPHTEGMATlfe>®^

O R N A T A

FRANCISCI SALESI1

EPISCOPI

L A B A C T

loipenfis Michaelis Promberger.Indv tae Prov. Čarni©!,
Bibliopolas. MDCCLXXIIR



i.Si

^ ■* .

j i r  \ , r (k *  » - -

■  i

••#14 * v ■
i V\ >• .

•') O " T 'f /I

\ . %  » » §

K . • . i .. ;•

/ o

L l\ /'i.'

•V • • - •• i  i ' ’

AD CONFESSARIOS.

erpendimus fsepe nobifcum, & cum dodis piis«
queviris faepe contulimus. undenam fiat, ut infelici
hoc noftro sevo non infrequens fit multorum ad Sa-
cramenta acceifio, qui tamen aut piane nullum. aut
admodum exiguum ab eis frudum reportant.

Nulli funt, aut fane quam pauciffimi, qui nonfse-
pius in anno ad Sacrum pcemtentiae tribunal non ac-
cedant; fed interea qua?nam apparet mutatio morum ?
qusenam vitae reformatio? an non videmus eadem
vitia ubiaue graffari, & fortaffe etiam augeri ? ubi-
que conceffationes, crapulas, ebrietates, & quam plu-
rima alia ex his nafcentia vitia. Luxus crefcit, non
fine magna familiarum pernicie: Amantur fpečtacu-
la, & ludi cum diffipatione totius fubftantice, negli-
gitur prolium educatio, deridentur Sančtorum exem-
pla, fides deficit, vana praefumtio locum tenet fpei,
& fiduciae chriftianae, charitas Dei, & proximi quo-
tidie magis refrigefcit, <& Sanda Religionis exercitia
aut negliguntur pcenitus, aut interna, ac debita pie-
tatis forma deftituuntur, & quod fanguineis plane la-
chrimis deplorandum eft, Sacra catholicae fidei My-
fteria aut a rudibus ignorari videmus, aut a Sciolis
quibusdam,& quod pejus eft, etiam avanis muliercu-
lis m quotidianis colloquiis inaudita temeritate in du-
t>ium revocari, vel irreligiofe contemni.

Proh dolor! quomodo conciliari poteib tanta mo¬
rum corruptio cum hac, quam videmus, Sacramen-
torum frequentia; ut vere dici poflit, numquam for*
taffe fuifle tam crebras hominum confeffiones, & num-
^uam tam raras cordis converfiones j nifi quod iliud

X * ti-

v

fimendum ed, quod fua setate dolebat S. Auguftinus
dicens: (traktatu XXVI. injoan. Num. n.) quam
multi funt, qui de altari accipiunt t  čf morimtur, acci-
piendo momntur !

Ut graviffimo huic malo, quod torrentis indar
ubique exundat, necefiaria repagula pro viribus no-
ftris opponamus, maxima vobis, Diledidimi, qui in
confedionis tribunali fedentes, non folum judicis,fed
Dodoris, ac Medici perfonam fudinenfis, cura adhi-
benda ed, ne Sandiffima Ecclellae Sacramenta abin-
dignis Sacrilego ore profan en tur, & ibi inveniant pe-
ftiferae mortis venenum, ubi fperanda erat fuarum
aegritu dimim medicina.

Videte, ne vedra culpa id fiaf,&nimia,ac intem-
peftiva indulgentia, qua nihil crudelius effe poted,
vulnera non folum non curentur, fed plane infanabi-
lia fiant; ut enim ajebat olim in dmili caufa S. Mar-
tyr Cyprianus (in Libro de lapfis  ) qvXpeccatumblan~
dimentis ndulantibus palpat, peccandi pomitem fubminiftrat.

Dubitari certe minime poted, magnam Sacrile-
garum confedionum caufam perfaspe efie Sacrorum
minidrorum negligentiam, aut conniventiam, qui de
necedariis pcenitentium difpodtionibus minime folli-
citi abfolutiones incredibili prodigalitate largiuntur,
quo fit, ut tam multi ore condteantur, & numquam
corde convertantur, ut eadem femper vitia regnent,
immo &augeantur, &'mundus quotidie in deterius
ruat. Certo non daretur tanta facilitas peccandi, d
non edet tanta facilitas abfolvendi.

Non ii nos fumus, quinimium, ac infolerabilem
rigorern, aut amemus, aut aliis inculcare velimus,
quo fideles a via mandatorum Dei abderreantur; im¬
mo omnes in Domino hortamur, atque obtedamur, ut
infirmitatibus humanis compatiantur. Quis infirma -
tur,  dicamus cum Apodolo, č? ego non infirmor?  In
boe maxime chridianse charitatis dgna exhibere de-

be-

lem n s, ut peccatores ad nos accedentes foto cordis
affedu excipiamus, parati eorum vulneribus oppor-
tuna, & falutifera medicamenta adhibere. Sed quo-
tidiano rerum ufu fatis edocemur, multo facilius, af-
que frequentius nimia indulgentia, quam nimio rigo-
re peccari, Multa plane funt, quae nos ad nimiam'
erga peccatores indulgentiam inclinant, nihil prorfus
quod nirnium fuadeat rigorem. Quamobrem etfi ab
utroque extremo declinandum efi, mediaque via te-
nenda, magis tamen a nimia Iaxitate nobis timondum:
efi, ad qi;am & natura ipfa, & omnes fere circumftan-
tiae nos quafi vioienter rapiunt, quam a nimia feveri-
tate, quam nonnifi inviti,&repugnanfes exercere va¬
le mu s.

Sed in hoc fepe fallimur, quod confra Rigorif-
mum  elata voceclamemus,nec tamen, quid Rigorifmus
proprie fit, ullo modo cognofcimus. Quidam etenim
funt, qui fanioris Ethicse cultores invidiofo Rigo-
fijiarum  nomine infamare audent, dum ipfi negledis
vene Theologiae principiis, nempeSacrislitteris, con-
ciliorum, Summorumque Pontificum oraculis, San-
dl or um Patrum, graviorumque Scholae Dodorum
audoritate & uni fallaciffimo rationis lumini adhse-
rentes, indamnabilis laxitatis oceno volutantur. Por-
ro fi relidis impuris quorumdam cafuiftarum rivulis,
ad puros ipfos dodrinae Moralis fontes accedamus,
vanum hoc Rigorifmi  fpedrum, quo multi deterren-
tur, facile evanefcet. Sed hoc opus, hiclabor. Haud
difficile eft brevem aliquem cafuum compilatorercr
percurrere; facillimum autem vulgaribus hominumt
fententiis fine ullo gravi examine adhaerere, aut le-
vibus ratiunculis alTentire. Sed operofum, & mole-
flum plures, grauesque andores confulere, Spiffa
Theologoruni,Sandorumque Patrum volumina evol-
vere, Scripturas Sacras continuo verfare, & legem
Domini diu noduque meditari; fed quo ha? c diffi-
)( 3 ci-

eiliora, eomagis neceffaria, ut veram, omnibusquenu-
meris abfolutam Theologiae Moralis fcientiam confe-
<quamur.

Magnum eft, mihi credite, Dilediifimi, & per-
difficile Confeffarii munus, quod a Sandis Patribus
Bafilio magno, & Gregorio Nazianzeno ar s artium
merito nominatur. Ars, quae nonnifi longo ftudio,
jnagnaque diligentia probe addifci, & rite exerceri
poteft. Immo nec ftudium admodum proderit, niti
jugibus, ac fervidiš precibus omnem ad Divini lu-
minis gratiam impetrandam conatum adhibuerimus.
Tot enim, ac tantas aliquando fe fe offerunt difficul-
tateš, ut etiam dodi, & periti, nifi Divina Spiritus
Sandi ope fulciantur, cefpitent, & iabantur; infuper
tifu plane, vel potius lachrimis digni funt, qui Theo-
logiam Moralem aut cognitu brevem, aut exercitio
facilem reputant. Hinc non poffumus non vehemen •
ter mirari, cum aliquos videmus vix ad Sacerdotii
gradum promotos juvenes, ac inexpertos, aut feipfos
offerre, aut a fuis Superioribus praefentari, ut fideli-
um confefiiones audire valeant. Optamus quidem, &
majorem in modum optamus, multos effe in Ecclefia
Miniflros, & etiam Dominum meffis identidem roga-
jnus, ut Operarios mittat in agrum fuum; fed Opera-
rios fedulos, & diligentes, repletos zelo, led fecun-
dum fcientiam, teftimonium habentes bonum, & qui
potentes fint alios in dodrina fana inftruere.

Nos certe rei gravitatem, juxta ac difficultatem
ferio perpendentes, & faluti gregis, quem nobis paf-
cendum Dominus dedit, quantum poffumus provi-
dere volentes, inter praecipuas Paftoralis noftras folli-
citudinis curas liane reputabimus, ut nemini prorfus
five ex Saeculari, five ex Regulari Clero facultatem
audiendi confeiliones largiamur, nifi eum juxta Sa-
cro-fandae Synodi Tridentinae fandiones ( Sefs.
XXIII. cap. XV. diligenti praemiffo examine ■  anto

mu-

muneri idoneum invenerimus; & infuper nifi confti-
terit, eumvitae probitate, morumque Sandimonia ita
commendarij ut tuto ei animarum, quas Chriftus Do-
riinus fuo fangvine redemit, cura committi poffit.

Qua in re nemo fibi vel confuetudine, vel ali-
quo alio praetextu blandiatur, fe effeab examine exk
mendurn: immo omnes fciant, fe a nobis talem facul-
tatem non obtenturos, nifi ad certum temporis inter-
vallum, quo elapfo tenebuntur finguli pro facultatis
renovatione fe fiftere, parati, fi id neceffarium judi-
caverirnus, nevum examen fubire. Perfaepe enim
contingit, ut qui debitam fcientiam acquifiverunt,
temporis progreffu defides fadi eorum, quseanteafci-
verunt, oblivifcantur.

Hanc porro noftram determinationem nemo cer-
te culpabit, qui vel leviter confideret, quantam Deo
judici feveriffimo reddituri fimus rationem, ii in re
hac, a qua maxime animarum Salus aeterna pendet,
minus diligentes, ac pro vidi fuerimus. Ule enim non
a Confeffariis folum, fed a Nobis ipfis fanguinem re-
quiret ovium deperditaram, ii noflra culpa fadum
eifet, ut Miniitri debita fcientia, pietate, prudentia,
difcretione, caritate, & patientia deftituti eis prmfice-
rentur.

Sed & illud poftremo loco Confeflarii? inculcan-
dum ducimus, ut in neceffarias Pcenitentium difpo-
fitiones inquirant, nec facile ab iis fe decipi patian-
tur; neforte fine debita animi praeparatione ad Sa-
cramenta accedentes magis coinquinati difcsdant;
& falfo putantes fe effe Sacerdotis verbis abfolutos,
apud Deum majoribus vinculis obftričti inveniantur.
Non itaque faciles fitis in abfolutionibus impertien-
dis; fed prius attente obfervate,an Poenitentes ea ca-
leant, quae fciri, & čredi ab unoquoque neceflario
debent; tum an diligens peccatorum examen prae-
miferintj an ea frncere, & integre in confeilione ex-

)(4 P°"

pofuerint; potiftimumautem,an verum corde conce-
perint dolorem, fincefamque deteftationem praeterita-
rum culparum, firmumque habeant propofitum non
peccandi de caetero, line quo dolore, & propofito
nulla prorfus ratione poffunt eis peccata remitti; qua
in re utpote fumme necelTaria eo major diligentia ad-
hiberi debet, qno facilius folent Pcenitentes & feiploa
•& Confeffarios decipere.

Porro hujus doloris, ac propofiti lignnm minime
dubium eft mutatio morum, vit* emendatio, fugaoc-
cafionum, & omnium meaiorum ufus, quibus poffi-
mus Divin* juftiti* pro peccatis pr*teritis fatisfa-
cere, & ab iis in pofterum abftinere. Quamobrem ii
h*c ver* converfionis iigna defint, non pigeat tam-
diu abfolutionem difterre, quousque de reda Pceni-
tentium difpofitione prudenter certi effe pohitiš. Nul¬
la tamen verborum afperitate ii rejiciendi funt,quos
jninus rede difpofitos effe judicaveritis; fed in Špi¬
ritu lenitatis, & qua decet caritate funt compleden-
di, eisque oftendenda differend* abfolutionis necef-
fitas; oftendendum infuper, eos effe fraudibus D*-
monis deceptos,cum putant, fe verepoenitere de pec¬
catis, cum tamen non habeant nifi parva qu*dam do¬
loris initia, & nonnifi quamdam non peccandi de c*-
tero velleitatem.

Verendum eft etiam, ne in aliquibus tališ igno-
rantia fit, ut putent, fatis effe ad hoc Sacramentunt
rite percipiendum, fi commiffa peccata quomodo-
cumque coram Dei Miniftris aperiant; qui tamčraf-
fus error quamvis per fe incredibilis videatur, ex pra¬
ši tamen quorumdam Fidelium, qui confeffiones, &
peccata fine ulla vit* emendatione alternant, fufpica-
ri licet, an reipfa in eorum animis refideat. Sed ut
ut res lit, illud certum eft, non ellefacileiisfidendum,
qui pcenitere fe dicunt, nulla tamen exhibent con¬
verfionis figna, & in peccata iterum proiabuntur. Ini¬
tia

tia doloris fortaffehabent, verum dolorem non habenf,
& adhuc in eis dominatur peccatum. Cor vellet ad
Deum converti, fsd adhuc cupiditatibus terrenis te-
netur obftri&um. Adjuvandi funt ifti, '& oportunis
propofitis remediis ad veram pcenitentiam adducen-
di, ut converfio gratia Dei jam inchoata, majore gra¬
da accedente crefcat, & perficiatur. Potiifimumau-
tem eis inculcandas funt juges, ac ferventesad Deum
preces, quibus opem Divinam ad id neceffariam con-
fequentur.

Quod autem generatim de omnibus peccatori-
bus diximus, maxime obfervandum erit in iis, qui
perverfa peccad alicujus confuetudine continentur,
qui inimicitias, velodiaincordibus fovent,qui ad rei
aliense,vel edam famae reftitutionem tenentur, velqui
in occafionibus proximis peccati verfantur. Iftis
enim abfolutio tam diu differenda eft, quousquecon-
ftet eos Deo, & hominibus fatisfeciffe; nempe pra-
vas confuetudines radicitus evulfiffe, efle cum fuis
inimicis exterius, interiusque reconciliatos, rem alie-
nam, vel famam, quantum in fe eft, velreftituiffe, aut
reftituere paratos, & omnes peccandi occafiones pro-
cul a fe removifie.

Denique magna eft etiam cum iis diligentia adhi-
benda, qui fidei myfteria vel ignorant, vel non fir mi¬
ter credunt, aut de iis noncredendisgravem praebent
fufpicionem. Ifti enim funt in Spir-itu caritatis inftru-
endi, eorum dubia folvenda, & puritas fidei confoli-
danda, antequam ad abfolutionis beneficium admit*
tantur. In quibus omnibus magna, ut videtis do&ri-
na, prudentia, caritas, ac patientia requintur.

Sed nimium noftra excrefčeretexhor atio, ficun-
<fta, quae ad rite adminiftrandum Pcenitentiae Sacra-
mentum neceffaria'funt, fingillatim exponere velle-
mus. Adhaec plene, perfe(fteque cognoicenda multi,
& prteclari praefto funt libri, quoium iedtionem vobis

X* eti-

etiam atque etiam eommendamus. Selegimus au tem
Inter caeteros laudatiftimas Sanctorum Caroli Borro-
maev& Francifci Salefn Inftrud one-, quas veftro
Commodo de novo typis čudi curavimns, quasquein
manibus oranium noftrrn Dicecefis Confeffariorumeffe
volumus, ut poft Sacras Litferas, quarum ledio, ac
meditatio affidua effe debet, in his praeclaris utrius-
que Sandi monitis operam, ftudiumque collocetis.

D ms ter Optimus Maximus vo ms  gratiam fuam
concedaf, ut hoc fandiffimum, ac faluberrimum Sa-
cramentum Poenitentiae, quod eft fecunda poft nau-
fragium tabula ad falutem »ternam confequendam,
& digne vos ipfifujcipiatis, & rite, accum frudualiis
kctainiftretis. Amen.


AD

AD LECTOREM-

JlnJlruČUonum VaftoraJium Šan&ijjimi Mediola•
nenjinm Antifiitis Caroli Bonomai prajlantiam ce-
Jebrare ejjet, opinor, Jupervacaneum. Cui enim
in Ecclejia Ujioria vel mediocriter verfato ignotum
ejje potejl, pientijjimim Vrafiilem in id vebemen-
tijjime incubuijje, ut pefjiimdatam perverjitate tem-
porum Ecclejiajlicam difciplinam enigeret , atcpue
conftabiliret ? Cognovit ipfe profe&o Tridentinorum
Vatnim, qui veteres Canones revocatos optabant,
Jiipientiam, atque ea de caufa toto Arcbiepifcopa-
tus Jui tempere, quacunque alia cura JepoJita ope¬
ram declit, ut tam fancium, tamque projicuum de-
Jlderium in amplifjima faltem, nobiliJ]imaque jua
Dioecefi explentur.

Neque vero tanto fagravit veteris difciplintt
umore, ut in gravijjimo boe negocio prudentm Ieges

poji-

poflbahret. Antiquos certe Chriftianorum moreš
e facris Condlionm Canonibus, e Vontijicum decre-
tis, ePatrum lucubrationibus, caterisque Ec de ji a
monumentis jingulari diligentia erutos exploravit:
ex Us vero id Jolum revocandum effe exiftmavit,
quod moribus Jui temporis cum non valde repugna-
vet 9  communi vivendi rationi non quidem prorjus
evertenda, jed fenjtm perpcienda ejjet opportumm.
Qua in ve luculentijfmum Urn fapientia, tuni fan-
Bitatis Jpecimen dedijje tejlati Junt primor es, EP a
docirina, & a pietate illufires Eeclefuz Prafules 9
quibus nil vijitm efi Ecclefia rationibus poffe ma-
gis eonducere, quam Ji ad Bor romal Janci ionesp
ipjos in regendis populiš componerent. Longum ep
Jet eos Jingillatim dinumerare, qni de a£iis Ecclefia
Mediolauenps Clevkis fuis multa honoripce pradka-
vunt; quique ea ornim, qua in eo volumine P at ut a
leguntur, quantum p er Regiomm vavietatem lice -
bat, in fiias Dioecejes introduxerunt. Satis erit,
quod ud vem nojlram pačit, memorare Generale s
Cleri Gallicani Conventus, Belgicos Epifcopos, EP
ipfius Summi Pontiftcis Innocentii XII. in Romana
Vrbe Vkarium Cafparem Carpineum Romana Ec«

elejia Cardimlem, qui omnes puhlico decreto leges
adminifirandi Sacramenti Pcsnitentia a quibiischm
licentiorihus, quam pur erat, Scriptoribus procul-
c at as j e Divi Caroli Ime de n inftru&ionibus lami -
endas ejje jhtuerunt: quo faBum e JI, ut BorromS
infntuta magnam in Ecclejia aufloritatem naffajint,
labeanturque ad injlaurandam,fervandamque edm >
qua Ecclejia regitur, difciplinam aptijjima.

Cum itaque tantorum virorum exempla amida*
tus CelJiJJimus habacenjis Antijies Carolus e Comiti -
tihus ab Herberjlein decreverit ClericisJitis normam
quandam ob oculos ponere, quam cum in vita, tum in
potioribus j kr is rebus tra&andis rejpicerent, man-
daveritque ea decauja , ut qua Borronmis de Clerica-
lis vita injlitutione , de concionatorum ojfido , de pce-
nitentia , Eucbarijliaque difpenfatione , deque injir-
monim cura conjiripjit, ima cum fermonibus babi-
tis in Jex conciliis provivcialibus typis bifce excu -
dantur, nibil pratermijimus, quodad editionis emen-
dationem con/erre exijiimavimus.

M

Icl unum reji at nobis optandum, ut tam Clerici
quam Sacerdotes nojlri , Sf čuvam animammbaben-
tes ex inftruftionibusiJUs ad acia MediolanenjisEcck-
Jia, unde ea ctecerpta junt,Jedulo pervolvenda exci-
tati pojjint in Divina gloria magno cum Ecclejia,
veique puhlica emolumento propaganda lotiš viri -
hus elaborare.

0h

MW

«Vj r

m

Quae ia

hoc volumine continentur.

Vsg.

Vita S. Caroli Borromsei ab Auguftino Valerio
Cardinali Veronenil confcripta ad Anto>
nium Carafam Cardinalem. s

Epiftola Caroli a Bafilica Petri, Presbyferi Me*
diolanenfis ex congregatione Clericorum
Regularium S. Pauli decollati, ad ; P. F.
Ludovicum Granatenfem, de obitu S.
Caroli Borromasi. $?

S, Caroli Borromsei Monitiones ad Clericos, &
Sacerdotes.

Ejusdem inftručtiones Paftorales tripartitne, quas
fubjedis notis illuftravit celeberrimus
Theologiae Dočtor Francifcus Sylvius a
Brania Comitis, Regius in Academia
Duacenfi Profeffor, & Epifcopalis Šemi«

narii Provinciae Cameraceniis Rečtor. 99

Pars I. de praedicatione verbl Dei. 103

Pars II. de adminiftratione Sacramenti Pceni-

tentiae. 189

Pars III. de adminiftratione Sacramenti Eucha*

riftiae. 249

Ejusdem Edidtum pro Sacra Ordinatione 30*

Ap'

Pag.

Appendix comple&ens alias ejusdem inflru&io
nes de Sacramento Pcenitentiae, & de vi-
fitatione, & cura infirmorum. 315

Ejusdem Orationes VI. habitaa in facris Conciliis

provincialibus. 403

Ejusdem Apophtegmata 463

S. Franeifci Salefii Apophtegmata. 529

A

£*(  Milit W

> via; eft natura bumanse perver-
iitas, ut, qiuB imitari nos pof-
fe difiidinuis , falfa putemus,
ant debita hude defraudemus.
Sic invidia virtutis hoftis perpetua judieium
pervertit, & fuperbia viti onim omnium ma¬
ter virtutem obfcurare nititnr. De iiiis ,
qui ex hac corporis euftodia egreffi funt r
pofteritas rede juclicat, res ab iiiis egregie
geli® tirne cominemorantur libenter , qnia
nemo, qui vivit, inde vei minimam exilli-
mationis jaduram facere poteft. Quis enim
cum mortuo contendat ? Quis mortuo in vi¬
dea! ? Quis a mortuo ullo in genere laudis
fuperari molefte ferat ? Caroli Cardinalis
S. Car. Inftr. Petji.  A Bor-

C A R D i N A L i

Virtutes
S. CARO
LI.

a Vita

Borromaei vit ara & moreš explicans , varia-
rum virtutum exemplar preponam. Nobili-
bus viris verae nobilitatis formam indicabo;
Epifcopis paftoralibus ejos virtutibus ftimu-
lus injicietur; Cardinalibns fragulis exempla
egregia proponentur. Sandus Bonaventura
Cardinalis in Concilio Lugdunenli a Petro
Tarantafio Cardinali Oftienli, qui Pontifex
Maximus creatus, INNOCENTIUS V ap-
pellatus eft , fuit laudatus. Inde nobis re-
lidum exemplum eft, utCardinales ilii, qui
virtutum fpecimen reliquerunt , ad eorum
imitationem excitandam , qui vivunt , &
qui confecuturi funt^ laudentur. Cum egre-
' gia nobilitate humilitas. Cum contemptu
rerum externarum animi celfitudo. Cum
magna hilaritate caftigatio corporis perpe-
tua , Sacrarum literarum ftudium afliduura.
Cum variis & maximis negotiis invidus ani-
mus mira humanitate temperatus. Mortis
contemptus cum interiore gaudio. Charitas
eximia erga pauperes indiciis declarata plu-
rimis cum vitte etiam pericnlo. Pnedica-
tionis ftudium meditationibus & precibus
affiduis enutritum. Pafcendarum animaruin
excellens qusedam ars. Synodorum confi-
ciendarum documenta prseclara. Quid mo-
ramur ? Virtutum omnium fpecimen nobili-
bus viris cujuscunque setatis , Epifcopis,
& omnibus, quibus animarum cura eft cre-
dita; Cardinalibus imprimis affert Caroli
Cardinalis vita , quse fine ullo fuco , fine
verborum lenociniis explicanda eft, ut debi-
tus honor totius fanditatis Audori Deo tri-
buatur. Ut, qui vivens adhuc foecundara

per-

P'

P'

D

ig

fu

di

fi

G

ll!

re

ti

fi¬

ni

a

di

P

C

m

P

re

fe

a l

il.

ti

d

ri

&

o

C

S. CAROLI BoRROMiEI. J

perniciem, invidiam virtutis prseftantia fu-
peraverat , profit etiam mortuus Ecclefiae
Dei; aliqui noftrum non habeamus , unde
igtiaviam excufetnus noftram, qui tam lon-
ge a praeftandftlnu viri , cujus fermonibus
longo tempore frui licuit , virtutibus ab-
fumus.

Comitum Borromreorum familiain, Me- Genus.
diolatii in nobiliffima illa civitate in primis
fiorentem, ignorat nemo. Vitaliana quoque
Gens Patavii pervetufta eft, &  quidem ex
utriusque ftirpis ge n ere Caroli noftri Majo-
res origiRem duxerunt. Eft etiam nobilita-
tis laus quiedam, nimirum quod eft veluti
ftimulus ad virtutes, & deterret maxime ho-
mines , ne in illam infamiam incidaut, ut
a majorum fuorum virtute degenerare vi-
deantur. Pietatis Borromrese familise praeci- ^ or ? s
pua laus fuit, & ftncerae Religionis , cujus P uerl ‘
Carolus adhnc puer ita fuit ftudiofus , ut
in conficiendis altaribus pueritias fute tem-
pus fere totum confumeret, cum interea pa-
rentibus & magiftris obedieus, & ditfto ob-
Iequeus valde efiet. Senilis qusedam in eo
apparebat prudentia , ita ut ejus sequales
illum venerarentur. Giberto patre viro for-
ti, & honorato, & matre Margarita ex Me- Parentes.
dicea famiiia eft genitus , quae Joannis An¬
geli Medicei, qui poftea PUJS IV Ponti-
f’ex M. eft dičtus , & J oannis jacobi Ma-
rignani Marchionis loror. In ea conftans
& virilis animus fuerat, cujus exemplum in
omili fua vita Carolus filius , ut ftrenuus
Chrifti miles in chriftiana militia, & egre-
A 2 -gius

Vita

4

gius Gubernator in gubernatione ecclefiafti- £
ca fe oftendit. A natura hujusmodi duxe- r
rat ingenium , ut minus velle, minus appe- r
tere, quidquid velle, quidquid appetere li- £
bi in animum induceret. Gbiare libi omni ftu- j,
dio conandum ftepe dicere confueverat, ut p
afluefceret velle , quod laudabile effet, &
appetere , quse fua natura appetenda funt ;
fibi enim timendum valde cenfebat, fi a re- c
čto virtutis tramite delleftere coepiffet, in f
maximas fe prolapfurum calamitates. Guam g
fapientiam adolefcentis litinam multi fenes f
imitarentur! r

T

Studia & Ticini aliquot annos Juri Civili, &  f
honores. Canonico opevam dedit, charus sequaiibus, r
fenibus admirabilis, acceptus omnibus. Vi- c
gefimum tertium annum agebat, cmn J oan- j
nes Angelus ejus avunculus ad fummi Fon- r
tificatus faftigium evečtus eft. Cum autem c

primum Romam veniftet, in facrum Gardi- f
nalium Collegium cooptatus , & Mediola- r
nenfis Archiepifcopus creatus eft. Nemo r
enim unquam avunculus magis fororis filiura i
quempiam non modo dilexit, fed infolito c
quodam honore profecntus eft, ut FUJS t
Carolum dilexit, &  lionoribus variis affe- i
cit. Profefto ita fe res habet. Nihil eft f
modeftia amabilius, & nihil quidpiam hu- <
Ejus mo-militate fublimius explicari poteft. H0110- t
deftia. res plerumque fiigientes fequuntur, avida t
illos appetentes fugiunt, Hortabantur plu- 1
rimi Carolum, ut Sacerdotia pinguiora pe- J
teret, ut rei familiari, & reditibus augen- <
dis ftuderet. Ojti cum relponderet, fe fatifl ’

divi-

’ S. Caroli Borromši. f

' 1 ‘  divltem fiaturum , fi Deum timeret, & li
noffet uti illis, quse fua fponte pro fua be-
nignitate ejus avunculus Chrifti Vicarius illi
i-  donaverat: P1US animi moderationem ad-
mirabatur, & in dies rnagis ejus in Caro-
lum amor augebatur.

'■>  Sančlse Sediš Apoftolicse negotia prše- Ejus dex-

eipua & maxima Carolus tračlabat egregia jA
11  fide, & fingulari diligentia. Principum Le¬
tu gatos audiebat , negotionuuque omnium
■S fumrnam ad Pontificem fummum bis in die
referebat. Neminem ipfe nnquam decepit,
nunquam ullum pollicitationibus, & inani
&  fpe lačlavit. Ula setate Porente in tanta
s ? rerum copia, blandientibus & adulantibus
i- quam plurimis , cum maxime transgredi
a- poPet, non eft transgreffus. In nullam vel Continen-
a- minimam ineontinentise fufpicionem incidit, tia ‘
ni quia niaxime omnium peccandi oceafiones
i- fiigit. Singulas diei horas rečle collocare
a- novit , ita ut omnium virtutum exemplar
io extiterit, &  ejus domus Seminarium prse-
ni ftantiffimorum hominum habitum lit & nun-
to cupatum. Et aliqua nočlis pars in optima- Temrms

)S rum literarum ftudiis cum dočlis viris, &^ urn ™ n

e- intimis nonnuilis familiaribus ingenio prše-
dl ftantibus collocabatur, ut omnino otium in- ter C 0 p 0 _
u- continentise & peccatorum omnium fomes cat.
o- tolleretur , illa ipfa honefla oblečlatione
ja moleftise, quas varia negotia conjunčlas
u- habent, condirentur. Nihil temporis dinr-
e- nis negotiis detrahebatur , fed lomno , &
n, quieti, quare, & Nočles Vaticanas appella- NnSfes;

tis ri placuit. Et ipfe cum Romse apud Car-

A 3  dina-s

Earutn

fflateria.

f raftu®
ieftionis
Gentiiium
Philofo
phorum.

6 Vita

dinaletn Navageriutn avunculimt metttn vi-
verem eo tempore, crujus memoria in omni
vita mihi jucunda futnra eft, in eoruni nu-
mero , qui oprimi Cardinalis familiaritate
utebantur, fneram. Sapienti jnvene, Car-
dinali optirno , &  Fontificis fororis filio di-
gnum inftitutum, lic vitatn fuam informare,
lic tempus dividere, ut quotidie a!iquid di-
fcat, ut invidiam, quae virtutis, & profpe-
ritatis eft inimiea, fuperet ,  ut omnem ma-
ledicendi occafiOTtem adimat. Traftabantur
quteftiones qusedam civiles aulica quadam
&  eleganti oratione; in quibus traftandis
non minimum ftudium adhibebatur : acue-
batur ingenium , facultatem dicendi unus-
quisque fibi comparabat, Sena jocis mi-
fcebantur. Ex illis , qui in illum locum
convenieoant , Cardinales non pauci, ple-
rique etiam Epifcopi extiterunt. Et de
utilitate capienda ex libris gentiiium S. feri-
bit Bafilius, e quibus hse imprimis poteft
capi utilitas, ut laudabili quodam pudore
fuffundamur, cum nos chnftiani a gentili-
bus aliquo virtutum genere fuperari animad-
vertimus. Contemptus rerum humanarum,
Sc  divitiarum , honormnque dilpicientia
quredam , virtutisque adtniranda praeconia,
robur imprimis quoddam animi prteclarum
in rnorte contemnenda, quod Stoici in fuis
libris profitentur, Epiftečius imprimis aureo-
lo ilio fuo libello, quod Encbiridion infcri-
bitur, cur nos interdnm non moveant? Com-
motum fe dicebat Carolus Cardinalis lečbio-
ne libelli illius , quem nominavi, St  tnm
primum coepiffe defpicere, quse cseteri ad-

Uiira-

S. CaROLI  BORROMiBI. 7

mirabantur, cum Stoicorum dogmata dili-
o-enrer ccepit confiderare. Tam bonus eft
Dominus Deus, ut rationibus variis , nobis
eriam minime notis , noftris foleat confule-
re commodis. Verurn non folum Stoicorum
difciplina, quae fpeciofa quidem eft, fed non
paucis in rebus a veritatis defiečlit tramite t
fed in vera Pbilofophia , quain , quicunque
Chriftiani fumus , profitemur, fe multum
profecifle oftendit, cum acerbam & immatu-
ram Federici fratris mortem jequo & con-
ftanti animo tulit. In illo fttse fuerant omnes
fpes fufcipiendae prolis , & nobiliftimre fa-
miliae propagandre. A d Federici uniči fra¬
tris filios non minimarum opum , multique
fplendoris hrereditas pertinere videbatur.
rropinquorum morte aliqui affliguntur , &
quodammodo moerore tabefcunt; hic uniči
fratris mortem sequiffimo animo tulit, omni-
que moerore abječlo, fe ipfe colligens fra¬
tris immaturam mortem, cohortationem ad
mortem perpetuo meditandam, & ad coele-
ftem patriam quasrendam divinitus fibi fa-
čtam putavit. Ab eo tempore in Vaticanis
iNočtibus non quteftiones amplius e media
Philolophire fumpta tračiabantur, fed fenten-
tire quaedam graves a facrofančlis Evangeliis
depromptse copiofe & eleganter explicaban-
tur; illse iraprimis, quas Dominus nofter j E-
SUS Chriftus de vera beatitudine fententias
plane graviffimas ore fuo protulit. Hanc di- Finis bn-
cendi ex.ercitationem ad hunc ufum inftitue- i us . “lfti-
rat, tanquam umbratilem quamdam pugnam, tut ‘*
ut Mediolani deinde ad populum promptior
jam atque inftručlior fernionem haberet; va-
A 4 let

Vita

let enim ad comparandam facultaiem dicen-
di & loquendi quanidam fiduciatn , mirabi-
liter exercitatio.

Cat^li  Valebat Carolus itigenio, prseftabat me-

talpnta • • 1

naturi xlloria ? no-rr tam natura vf,  quam rerum or-
dine &  partitione, &  quadam faculfeate omniai
iuis locis rečtillime difponendi, & bane qui-
dem e naturae petius bonitate ingeneratam,
qnam artrficio comparatam, facultatem ha-
bebat. Judicio excellebat, quod noii mini-
mae' virtutis ell indicium. Dočfcbrum horni-
num confilia in fuis feriptionibns admitte-
bat. Videbatur inirio ejns fermo exangnis y
quod minime audientkiin animos promove-
retr quod natur« impedinaentum, five diffi”
cultatem , ant pronunciandi- potius cele-
ritatem longo ufu dicendi maxiine tempe*
ravit, ita ut in Ecclefia Medioianenfi & in
Parochtalium viiitatione, & faepe loqueretur
& expedite & non minimo cum animarum
fructu aeres aculeos dicendo relinqueret.

Fit Sa- Poft fratris F r-lerici obitum, elufis quo-
cerdos, rumdain hominum confiliis , qui terrena fo-
lum & carnali prudentia prsediti, nefcio,
quas nuptias ad propagandam familiam fom-
niabant , faero Presbyteratus Ordiue fu-
fcepto quotidie coepit facrilicium offerre
Deo; cum piis & dočUs hominibus verfari
frequentius : aliquot horas fmgulis diebus,
quamvis variis , & magnis occupationibus
diftentus, in optimis libris ponere. Eedi-
tus Ecclefiafticos ultro ab avunculo fibi obk-
tos modelle coepit recufare, magnas opes
coepit ipfe habere fufpečtas , quippe quse, li

attre*

S. Caroli Borromuei.

9

attrečtentur, veluti fpinse confodiunt, &
exulcerant aniinam. Oeconomum effe Domi¬
ni n o tiri JESU Chrifti, intellexit difpenfa-
toretn multarum opurn. Magnam copiam pu-
tavit cupiditatum inopiam ; abjiciepdum ra¬
ftam ; mukis non indigere nos ii lapimus.

Dum autem majori gratia & auftoritate Concii.
apud avunculum Pontdiccm valeret , nihil Triderit.
niajore ftudio, aut diligentia contendebat ,
quam ut facrofančhim Concilium Tridenti- cura (- >
mim fervaretur. Pneclariffima & maxime fa-
lutaria decreta, quibus ecclefiaftica difcipli-
na potilfimum continetur , & fpes renovan-
dse veteris dignitatis Ecclefiae in primis niti-
tur, fervari ftudebat. Nam confirmato a Pio
in primo Confiftorio poft Legatorum ad Ur-
bcm reditum Tridentino Concilio, monuit,
deligendos eflfe , qui controveriias, quse ex
ejus explicatione oriri poftetit, tollerent: in~
ftitutaqu8 eft Congregatio Cardinalium Tri-
dentini Concilii interpretum, in qua ipfe Tem¬
per fuit, quae viget adhuc , quse utilitates
plurimas Ecclefiae Dei attulit. Et vivente
avunculo Pontifice magnis precibus ab eo
impetravit, ut fibi liceret Mediolanum ad
Provinciale Concilium celebrandum accede- Concilia
re ; quod Concilium, convocatis Provincise Provin-
Coepifcopis , cum aliquos viros optimos in cialia in-
ecclefiaftica difciplina admodmn verfatos fe- ltU1  *
cum adduxiflet, mira celeritate confecit, &
ftngulo quoque triennio novam Synoclum
habuit, edendas etiam omnes curavit, ut fuo
loco aperiemus. Ipfe, qux paucos aute men-
fes Epifcopus Veronae eram fačlus cum Pon-
A <f tificis

IO

Vita

ficis jufluTridentum euntem Cardinalem per
totam Italiam Apoftolicum Legatum, Defen-
zani ad Benacutn conveniflem , & per ea
loca Veronenfis Dioeceiis, officii & veteris
obfervantiae ergo, e (Tem comitatus, diligen-
tiain paftoris admiratus, & virtutes plurimas,
quibus in diem magis proficiebat. Tum pri-
mum Carolum Cardinalem Archiepifcopum
Mediolani Epifcopis divinitus ftimulum inje-
dam palam dicere coepi, & in me ipfo futn
expertus. Veronam etiam eo tempore ac-
ceifit, cum Tridento rediret, qua in Civi-
tate Regias foeminas Ferdinandi Imperatoris
filias , quse Principibus Italiae matrimonio
jungendse erant , Pontificis juffu excepit:
illos, qui Giberti optimi Epifcopi familiari-
tate ufi fuerant, diligenter interrogavit, qua
raiione gregem illum fanta fua cum laude
pafceret, mirumque ftudium paftoralis artis
addifcendae praefetulit , tantamque mode-
ftiam aut humilitatem potius oftendit, ut a
nemine non vellet difcere.

Pio IV Redibat Romam non minimo cum ani-
morituro dolore, quod fponfam, quam prsecipuo
affiftit. amore diligebat, relinauere cogebatur. Cum
de graviflimo morbo , quo Pius laborabat,
nuntium accepiflet, citatis equis magna cum
celeritate ad avunculum Pontificem rediit,
quem , cum morti proximum confpexiffet,
absque ullis lachrytnis intrepido animo, vul-
tu etiam hilari avunculum, a quo paterne
fuerat dileftus, a quo honoribus plurimis
& opibus fuerat aučhis, intuens, Pater fan-
Aifiime ( inquit^ nuuc de patria illa coelefti

S. CaROLI  BOR&OMiEI. 11

sogitandum eft. In hoc Crucifixo, cujus ima-
ginem ipii olteodebat, & ofculandam tradi-
derat, 1'pes noftrse colloeandse funt. Hic vi¬
ta noftta , hic refurrečlio noftra. Hic inter-
ceffor. Hic hoftia pro peccatis noltris oblata.

Hic neminetu refpnit in le credenteni, illum
verum Deum confitentem, & in le fuas fpes
coliocantem. Dolore peccatorum commiffo-
rurn & vera pcenitentia delečtatur Dominus
benignus, patiens, mifericors & clemens. Ac-
cipiebat ea & ponderabat moribundus Pon-
tifex, & pio fororis filii obfequio incredi-
biliter recreabatur. Minillravit iili fanftiili-
ma Sacramenta; leftionem Evangelicam le-
člitabat; flexibus genibus orare pro inorien-
te avunculo Pontifice non delinebat. Ade-
rat Cardinalis Sirletus , dočlrina & pietate
iniignis, quem Borromsei monitu, & rogatu
Pl ti S Cardinalem paulo ante fecerat. Mor-
tem avunculi cum conftanti animo tuliffet
Carolus, res maxiraas coepit cogitare.

Ad creandum Pontificem in avunculi Creand®
locum animum adjecit, qui Concilium Tri- novo
dentinum feliciter a PIO perfečlum, fervan- Pondfici
dum curaret, qui difciplinam eccleliafticam, Tt * et ’
quae jam renovari cGeperat, ad priftinum can-
dorem redigeret. Cumque fine ejus confen-
fu, & illorum, quos plurimos PIUS avuncu-
lus Cardinales crearat, nemo creari poflet
Pontifex: hoc maxime ftucluit, ut Reip. con-
fuleretur chriftianae. ,Et ne mora in creando
Pontilice aliquod detrimentunii chriitiano
populo afferret, nulla privatarum rerum fua-
rum ratione habita; non enim fatis favifle

PIUS

Vita

IS

PIUS Cardinali Alexandrino dicebatur, eurn-
dem Michaelem Cardinalem Alexandrinum,
Piam V c l u * P 0 ^ ea  PIUS V nominari voluit, crean-
eligi ju- dum Pontificem cenfuit, illique favit , qui
vat. fuo in Pontificatu non Concilium tantumTri-
dentinum curavit fervandum, fed decretis
quam plurimis Ecclefiam fancdam Dei inftru-
xit & ornavit. Prsecipuum Cardinal is mu-
nus eft, in creando Pontifice maximam ad-
hibere diligentiam ; nulla commodorum fuo-
rum ratione habita, eum deligere Pontifi-
cem , quem chriftiano populo magis pro-
futurum arbitretur, qui mimme omnium ad
tantum faftigium afpiret, qui crucem Pon-
tificatum exftimet, qui vitae fančtimonia &
affiduis precibus, frcquentibusque facrificiis
cnmDeo, cujus vicesRomanusPontifex ge-
rit in terris - familiaritatem aliquam , quate-
nus humana natura patitur, habeat. Con-
temptis rebus humanisDei gloriam in primis
habeat propofitam. Virum hifce moribus, &
perpetua &  angelica quadam caftimonia
prteditum fuccefibrem avunculo declarandum
exiftimavit. Qyo Cardinalis optimi, &. fa-
cri Collegii fapientiffimo judicio utilitates
varite & maximae ad Ecclefiam Dei redunda-
runt. Nam PIO V Pontifice juftitia viguit
tnaxime , ecclefiaftica difciplina renovata
eft. Virtuti honores magni tributi * Princi-
pes Chriftiani debita veneratione Cnrifti Vi-
carium profecuti funt. Singulari Dei benefi-
cio vi&oria illa adverfns Turcas , foedere
ifto, confecuta eft , qute non efle infupera-
bilem Turcam oftendit, fi adfit prteclararum
rerum perliciendarinn mater coneordia, quse

S. Caroli Bokromzei. 13

nifi confecuta eflet, ludtuofum eflet cogitare,
quo in ftatu Chriftianorura res e Bet.

Creato PIO V Pontifice, Mediolanum Mediola-
cogitare coepit, qdia fponfe diutius defide-""™ re "
rium ferre non poterat; quia iilum , qui fer-
vandum Tridentinura Concilium lluduerat, id
admoduni decere intellexerat, cujus opera
quamvisPius uti magnopere cupiviflet,rogaf-
fetque iilum, ut Roni* maneret aliquot men-
fes, ut fibi partem adiineret follicitudinis in
pluritnis & maximis negotiis , quibus occu-
pabatur, Concilii Tridentini decreto & plu-
rimis aliis rationibus fe exculans , reličto
Pontifici fui deiiderio Mediolanum profečtus
eft. Abbatiam Cornu, quatn dicunt agri Beneiicia
Placentini, faneuberem, in manibus Ponti- fua; refi-
ficis refignavit, nonnullasque alias eruditis g aat *

& piis hominibus, quorum opera fuerat ufus,
auftoritate Pontificis petita ceffit. Neque
ita multo poft Majoris Poenitentiarii mune-
re, quod amplurn Rom*, & perhonorificura.
eft, fe fponte abdieavit. Mirum fuit, hcq
faeculo valde cupido tot reditus ecclefiafticos
fponte cedere, opes , quas alii qu£erunt, &
admirantur, contemnere. In Cardinalatu mo«
derationem ecclefiafticam fplendori prteferre,

& opulenti® invidiofam illarn copiam & pe-
riculofam dicebat. In beneficiis lin guliš ec-
clefiafticis, quamvis fimplicia effe dicantur,
conjundam efle curam non minimam cul-
tus eccleiiaftici retinendi , & augendi ceu-
febat.

Mediolanum profečtus colligendorum Dioecefin
hominum in fua Dioecefi valde auxiutn , & fuam fa-

iu

Vita

14

pientiffi- in illis retinendis, & fovendis ad ufutn Ec-

me  regit* cleiise fuse Mediolanenfis , tenacem admo-
dum extitiffe jure diserim. Nam ex Vero-
nenfi Dioeceft Nicolaum Ormanetum ex ve-
tere Giberti Epifcopi difcipiina , qui poftea
EpifcopusPatavinus fuit, & alios nonnullos
ati ie vocavit. Cumcjue fingulis annis Dice-
fanas Synodos celebraflet, & tertio quoque
anno, ut dičhim eft, Provinciale concilium;
Ecclefiam fuam fančtiffimis inftitutis orna-
vit, & auxit. Collegiuin Societatis Jefu ,
domum itidein ex Patrum illorum prsefcripto
Mediolani inftituit, Patrumque illorum ope¬
ra & confilio plurimis in rebus eft ufus. Ab-
batiam quandam Aronse, quod caftrum in-
figne ad nobiliilimatnBorromaeorum familiam
pertinet, a qua eamdem inftitutam, & do-
tatam fuifle verifimile eft, & quae diu in ea-
dem domo permanferat, cujus titulus ipfi
commendatus fuerat, aučforitate GREGO-
R1I Pontiftcis , confanguineis probantibus
Collegio Jefuitarum uniendam curavit, ut
ejus pietatis tota Borromaea familia, &.  illi,
qui futuri funt, eflent participes. Non quse-
rit cbaritaS, quae fua funt; communem utili-
tatem fpečlat , puhlica commoda privatis
commodis anteponit. Et piis operibus in-
ftituendis Carolus diligentiam maximam ad-
hibebat. Et Clerici Regulares, a Joanne
Petro Arcliiepifcopo Theatino inftituti, qui
poftea PALTLUS IV Pontifex fuit, Medio*
lanum vocati, homines innocentiffimi, &
in omni Ecclefise cultu & decore domus Dei
diligentiHimi.

In

S. Caroli Borromjei, i5

In partietidis autem ecclefiafticis niu- Ecclefia-
neribus mirum fuit , quantum judicium ,
quantamque diligentiam adhibebat, ica ut Q i ^ ribLlit>
quam pluritnorum hominum opera eodem
tempore uteretur, tantaque modeftia, tauta-
que cum animi trauqr.illitate onera imparti-
n confueverat, ut fe beatum putaret is, cui
aliquid ipfe iinperaret. J ubere enim Spiri-
tum S. unusquisque iibi perfuadebat , quse
Carolus facienda familiaribus & amicis fuis
proponebat; cujus rei ipfe fum teftis. Nam
cum Mediolanum acceffiffem erome Epi-
fcopus , ut tanti Archiepifcopi exemplo ,
ejusque optimis pneceptis redirem inftru-
dior , indicavit mibi, fe cupere , ut onus
fcribendi Rhetoricam ecclefiatticam fufcipe^
rem. Tantam provinciam fufcepi , exifti-
mans me non ei, ied DEO ipfi parere, quo-
cum ipfe in afiidua ledioue facrorum libro«
rum & frequentibus colloquiis , facrificiis
imprimis quotidianis verfabatur femper. Et
quamquam mihi opus difftcile admodum vi-
debatur, negare quidquam fančto Viro mo-
lefturn admodum mihi erat. Et opus fcri-
pfi breviore fpatio temporis, quam unquam
credidiflem, libere etiam affirmaverim, &
in omni vita mea affinnaturus fum, exeitato-
vem me habuifle neminem acriorem, qui ve-
hementiores mihi ftimulos adjiceret ad la-
bores omnes perferendos, & ad difciplinam
•cclefiafticam capeffendam. Vere illud de
eo dici poterat : Super fenes intellescit , quia
mandata tu a qucejivit.  Seniores enim nos
Epifcopi ab illo prsecepta accipiebamus 9
ejus utonita aon fequi turpe judicabamus.

Et

Et ipfe motiendi munus non intermittebat,
fed tantam in monendo modeftiam & humi-
litatem adhibere confueverat interrogationL
bus qu ib us dam adhibicis, qua(i Epifcopos in
confiiium accerferet, falutaria conlilia ad lu-
crandas aniinas Chrifto proponeret. Nemo
Cardinalis maj or e in honore habuit Epifco¬
pos, quam Borromteus. NuJla lchola noitra
& patrum setate tam celebris 1’uit, quam
Borromsei domus. Nemo alacrius hofpites
excipiebat. Nemo plura benevolentiie, cha-
ritaris potius indicia iingulis dabat. Ipfi ar-
cana cordiš libere quisquis poterat credere.
Ab  illo deceptus iuit nemo. Linguam ma-
xime otnnium cuftodivit fuam , ut ne verbo
quidein quemquam unquam falleret. Et ma-
xime ornnium dicendi exercitatione deleda*
Concio- tus  efp Et ad popuhim habuit fermones
nibus va- niultos , &  crebros, ad illamoue dicendi
esercitatiouem , ad paternosque fermones
ad populos habendos , Epifcopos , qui ad
illum accedebant, hortabatur. Lade matris
nutriuntur felicius ftlii, quam lade nutricis,
qua'mvis illa fit robuftior. Et in paternis
fermonibus ineft admirabilis qua2dam vis,
qua commoventur populi ad virtutes aman-
das, & ad vida fngienda. Prsedicandi flu-
dio deditos, & incredibiliter deledatos,
pro P-aftorali eorum munere obenndo fandif-
fimos Patres legimus ; & qui aliter fentiunt,
& pium hominem , optimumque Paftorem
interdum non laudarunt, quia prsedicandi
ftndio maxime deledaretur, parum pie fe-
Sejf- V.  cerunt , &  Spiritui fando, qiii in Conciiio
c ' J  Tridentino illa verba inferuit, PramvnM

1!

ri

il

v

n

d

n

b

e

c

I

t

t

f

Ir

t

I

C

r

i

i

, 1
i

x

<

i

i

]

1

S. Caroli Borromjei.

iii-

ni-

in

la-'
no
:o-
tra
im
res
la-
ar-
re.
ia-
bo
la¬
ta*
ies
idi
ies

ad

ris

is,
lis

s,

n-

;u-

s,

if-

it,
:ni
di

e-

io

inf

J7

effe minus Epifcopi , populim docere , vili

funt reditifle. Iuertes quodammodo Pafto-

res adulterina illa fua prudenda efficiebant ,

illosque liberali & maxima voluptate pri-

vabant ; quamquam enim catholici populi

multos Pcedagogos  habeant religiofos viros /. Cor.  ^

dočtrina varia & facundia etiam inftručtos , v.  15,

non malti Junt tanim (  ut Apoftolicis ver-

bis utamur ) chriftiani populi Patru.  Unus

eli omnium pater Romanus Poutifex, ejus-

que in follicitudinis partem dati Epifcopi.

Et ut nemo filius in Patre requirit eloquen-
tiam , illumque damnat, quod minus orna-
te illum moneat ; lic paternos & paftorales
fermones nullus populus non libenter acci-
pit, fi paternae illae voces , qus proferun-
tur, operibus etiam comprobentur.

Sed profečto varios , & reconditos e In varios
Prophetis & ex libris facris excerptos lo- , S.Seriptu-
cos , quos Borromseus tračiare confueve- r£e  * ocos
rat, & eruditi etiam hoiiiines non proba- tatu™ 611
re non potuerunt, & Palloris indullriam, “ J
& alliduum , quod adhibebat , ftudium in
perlegendis facris libris , non porerant non
valde laudare. InlHtuerat optimus tempo-
ris difpenfator, inertiae inimicus acerrimus,

& rerum laudabilium perpetuus excogitator,
ut fingulis diebus in oratorio, quod aedifi-
candum curaverat in aedibns epifcopalibus y
po(lqnam coenatnm efTet , branite diceren-
tur, deinde fermones aliquot fierent , aut
explicaretur pars a!iqua i .vangelii, aut fen~
tentia ex S. Pauli Apoftoli epiftolis fumpta
eopiofe exponeretur , ipfe omnium pollre-
&. Car.Infir.Pafi.  B nms

18

Vita

Qao tem- nms dicere aliquid fsepe confueverat. Quod
pore. jn oratorium convenire foliti erant non fa-
miliares tantum Cardinalis, ied pii onmes,
qui piis fermonibus deiečtabantur. Et illo
in oratorio epittolas , qute pneicripto fan-
dre Matris Ecclefite lingulis diebus Domi-
nicis, & diebus feftis recitantur , explica-
vit. Sic paftorales labores facrarum litera-
rum ftudio, & preedicatione verbi DEI con-
diebat. Lečtione facra orationem alebat,
qua fic cum Deo jungebatur, ut angelicam
indueret naturam.

Ejusmor- Et jejuniis, & variis .corporis caftiga«
tificatio. tionibus tyrannidem corporis comprimebat,
fervum potius corpus effecerat, ita ut in-
terdum piis exercitadonibus deditus, Sy-
nodos celebrans , parochias Mediolani ,
ant in latillima ilia Dioecefi vifitans , a c ii
dlet incorporeus ; quadraginta etiaru ho-
ras fine cibo varia & magna negotia tračta-
bat, nec alicui interen corporis neceffitati
vacabat: quo tempere non deerant, qui
illum reprehenderent : reprehenfiones a li¬
tem ipfe hilari vidtu excipiebat, & fubri-
dens dicere confueverat : Unius borce- in

4xtremo judicii die reddendam ejfe rationem
Paftoribus Ecckjiarim multo diligentioretn ,
quan iilis , (juibits cura animarum commij *
fa eft  , unius diei : poftutari ah Epifcopis ,
£? a Parochis  , qui aiiqua raticne ipj |

Epifcopi nuneupari pojjunt , ut plura bora
»na ud Dei gloriam & ad propagandam
veram pietatem verbo & exemplo gerantur ?
quam die uno a cceteris heminihus.  Qus

ver-

S. Caroli Borromki. i(>

verba meo in animo litinam infculpantur, &
illorum hominuni, qui in paftorali rnunere
valde formidando verfantur.

Et exador temporis egregius , & vir Difcipli-

defideriorum iandorum , &  documentorum nae eccle-

plnrimorum ad dilciplinam eccleiiafticam ^' la ^ c * .

x  i - ^ amator*

augendam perpetiius inventor erat Caro-

lus Cardinalis, qui cum maxime gaude-

ret. beri. difcipulus ; afa omnibus enim re-

iigioiis viris , hominibus etiam ecclefiafti-

cis interrogationibus variis quotidie fieri

dodior , &  in arte pafcendarum animarum

beri inftrudior Ihidebat ; docebat tamen

ipfe magis omnes Epifcopos , & omnes

Clericos perpetua vuitus ferenitate , admi-

randaque quadam <eqiianimitate , cuftodia

oris perpetua , ut ne verbum quidem otio-

fum proferre ioleret. Docebat fic humili-

tatem, modeftiam : pallore quodam vuitus

vencrando ad continentiam ac fobrietatem

oimles excitabat. Et excelfi amini &  prte- Invida

ftantis cujusdam fortitudinis fpecimen dedit fortitudo,

in tuenda jurisdidione eccleliaftica, cum

caulas, quae ad ipfum pertincrent , dodo'

rum &  piorum virornm coniilio cognofcere

onmino itatuerit. Et potentium minas noti

extiniuit, quin potius prq dignitate eccle-

fiaihca tuenda , illos anathemate non de-

terruit folum , fed perculit , ut difcerent,

quema:liviodum dicebat , parere Ecclefise ,

& imniltris Dei debitum honoretn adhibere.

b.t hierunt eo tenipore, qui {'andiflimi ho-

minis humana omnia contemnentis , non fo-

luni lllaui animi conftantiam nou laudarentj

B a fed

Pontifi-
cum con-
filia ex-
guirit.

Saneto-
rum ex-
emplis
mir um de
ieftatur.

fed ejus confilium valde improbarent, quod *

nitms vellet , quod velle videretur : quod J

Regem potentilnmum , tot regnorum Do- c

minum, Catholicm fidei defenforeni acerri- i

jnum , inufitata hoc fasculo ieveritate irri- J

taret, & PIUM V. Pontificem Maximum, t

Philippum eximio amore, honoribus etiam J

magnis profequeutem , hujusmodi anathe- J

matibus in Regis Catholici miniftros , & 1

in Mediolanenlem Senatiim aliqua ratione t

turbarit. Sed gloriam unam Dei ante
oculos habebat propoiitam & nihil quid- j

quam magnum line PII V. Poutificis & )

GREGORlI XIII., quos magna veneratione i

profequebatur, conlilio aggrefTus unquam elt ’

facere. <

j

Sančtornm exemplis mirnm in modura ]

deledlabatur. Eorum res pneclare geltas 1

imitari ftudebat maxime. Thomas Cantua-
rienfis & Ambrofii admirabilem conftantiani :
in defendenda eccleliaftica jurisdičlione imi-
tatus, varias multorum voces, quibus inter-
dum vir optimus lacerabatur, non audiebat:
beatum potius le putabat, cmn maledice-
rent illi homines , cum illum inexorabilem
& parum cautum rebus fuis, lnorumque
commodis minime confulentem, nominarent.

Ad illud accelferunt confanguinei , in ea-
dem, qua ipfe natus, Borroimeorum familia,
rpgaverunt Cardinalem per illum ipfuni
Deum, qui eorum familiam divitiis, & fplen-
dor.is ti tuliš ornavit , ne ad iracundiam in-
folita fua feveritate Philippum Regem , in
cilj lus poteftate Mediolanenfes funt , provo-

21

S. Caroli Borromei.

cet. Secundum Demn , refpondit, Pkilippo  Amteia
fe dehere omnia : ilhm cntholicum  , & de  generofo
ckrifiiana npublica optime meritum Regem v ^_ pon-.
agnofcere , debitis konoribus profequi.

Scire Philippum minime pr ob ar e  , quce- non-
nulli e j us nomine tanta diligentia cur ant ,

Regis Regum Chrifii juffa in animo impref-
ja babin. A DEC) 'ipfi commiffam ejfe ani-
marum curam. In partem fotlicitudinis Ec -
clefice fponfm fuce a fESU Chrifto per ejus
Vicarium Romanum Pontificem effe vocatum.

Muneris fui oblivifci non pojje ; iUos  , qui
pr o Rege Pkilippo Mediolani imperant , prce.fi -
dia Aronam mittermt , facerent , quod fibi
magis placent; fe velle magis paren Deo  ,
quam Jtominibus.  His verbis, & aliis ma-
gna cum animi lenitate confanguineos fuos
in officio continebat, ita ut nec illi contra-
dicere atnplius auderent, & lisec animi iiia*
gnitudo, & rerum externarum contemptus
magnam ipfi augebant au&orifatem; perver-
fumque morem hujus fieculi mirum in mo*
dum damnabat, qui increbuit , ut Paftores
nonnulli turpiter adulentur Regibus & Prin-*
cipibus , neque ad DEI prsefcriptum , fed
ad homimim gratiam fe accommodent non
minimo cum piorum hominum dolore. Et
eamdem animi fortitudinem prše fe tuler-at
Cardinalis, cum pro jure fuo tuendo Gano-*
ilicos Scalenfes vifitandos, invitos etiam fta-
tnerit : quo in munere tračlando , pericnlo
etiam mortis (e expofuiffe vifus eft. Vitam
hanc plenam aerumnis , variis periculis ex-
poiitam, lachrymabile exilium, moleftam pe-
regrinationem cur tanti faceret vir lapiens %

B 3 C d?

ss Vita

Cur tantopere amemus mortales: miniftri in
primis DEL Epifcopi, lit vida extirpare ne-
gligamus: indulgcntes iinius, ut noltra in-
dulgentia, quse difciplinae noverca ett, gre-
gem Chrifti perdamus ? Et inciderat ( ut
dixi) in dies magis ob admirabilem animi
conftantinm & mortis contemptum Cardina-
lis ampliiiimus in plurimorum maledicentias,
res eccleliailicas carnalis prudentize regulis
diffinientium. Sedprofečto non bona magi-
ftra eft mortalium multitudo ; & illi, qui
prudentiores habentur, & fallunt, & fai-
luntur faepillime.

Vifitat Studium vifitandi parocbiales Ecclefias
Dicecelm. cre f ce bat in dies magis : plurimarum virtu-
tum Cardinalis exempia dabat: peccandi oc-
cafionem, quanta maxima poterat diligentia,
fugiebat ipfe, & adimebat caeteris. Sic cho-
rum inftruxerat, ut nihil oculis omnium ii-
luftrius confpici poflet. Divina officia, ho-
rse canonicae, tanta cum diligentia perfolve-
bantur, ut nihil accuratius inftitui ant ob-
fervari potuerit, & fapienter ut omnia. Nam

gferem.  Prophetse illud animo volutabat: Mahdiffus,
$8. t/. io. gui opus Dei facit negligenter ;  cum tanta
lit DEI bonitas , ut nos miferos exules , re-
belles potius , qui ejus perrennem hoftem
fatanam , perniciofa nobis conlilia fugge-
tentem , fequimur, fi male ačbe vitae nos
pceniteat, ad colloquium admittat: quanta
eft ftultitia recufare colloquia cum DEO, a
quo bona omnia proficifcuntur ; non orare,
Eordis evagationibus , peccatis variis con-
ta mi n ari s  preces inutiliter fundere , rebus

omni-

S. Caroli Borromjei.

23

omnibus egentes, mendicos auxilium a DEO
coeli &  terrse Domino non implorare , ant
fi aliquid confuetudine quadam coačti &
pudore fuffufi, confuevimus petere, tanquam
aliud agentes, ofcitantes potius, quod non
minimte imprudentite indicium eft, petere.

Et in ftruenda ecclefiaftica difciplina Pie fe**
landabilem quamdam feveritatem adhibuit, verus ©ft.
ut de ea interdum aliqui Canonici queri con-
lueverint; integri enim dies fefti in concio-
nibus audiendis, in proceffionibus variis in
Ecclefia confumebantur. Nihil apparatu ec-
clefiaftieo ornatius ant magnificentius. In
concionatoribus deligendis mirum ftudium
adhibebat. Ipfe concionatoris tnunere pa-
terno quodam dicendi genere fungebatur,

& interdum bis in die iermonem habebat.

Isimiam illam diligentiam aliqui nominabant.

At in Carolo Archiepifcopo, ut varim Homi-
& prasilantes virtutes fuerunt, ita htec in*™™
pritnis prseftitit , qnod curioforum borni-
mini, ne dicam vanorum , qui aulici imme-
rito nuncupari folent , voculas contemfit.

Non quid plurimi de fe dicerent, fed qnid
ab ipfo faciendum eflet, ut divina legi ob-
teniperaret, ftudebat. Et bacchanalibus die-
bus prreclariffimam invenerat rationem, qua
popnlus delineret infanire. Nam diebus fe-
llis hymni in Ecclefia canebantur. Mufica
tota plebs recreabatur , cunčtis quibusdam
lermonibus brevibus , jaculatoria quadam
oratione mentes in cdelum erigebantur. San-
ftiflimum Euchariftise Sacramentum miniftra«

B 4 bat

Vita

24

bat ipfe frequentius, eo tenipore illud etiam
per totam Ecdefiam manibus fnis portare
confueverat, ita ut nune maxime adverfus
fatanam eo tenipore pugnaretur. Hujus«
modi erant S. Chryfoftomi & veterani Epi-
fcoporum pii & landabiles conatus. Nam,
'gob.  7. ut efi militi a,  tota vita hominis , ita praettan-
1». 1. tior, & iiluitrior e it nnlitia , vita Epifcopi,
emu iinguiis momentis ipii pugnandum fit
adverfus fatanam , niundmn , & čarnem ,
feftatoresque falange , fiiios hujus fecuii
& prudentia carnis abundantes, quorum in-
finitus eft numerua. Gin a m pugnatn , ut
ftrenuus Chrifti miies, inibat Carolus, atqus
in pugna femper apparebat alaerior.

Pios con- Et in gravioribus negotiis piorum ho-
fulit. mirnim confiliuin adhibebat. Congregatio-
nes non paucas prudentum & religiofornm
homitium inftituerat, quorum judicio uobi-
liilijnam illam Ecclefiam gubernabat, & Me-
diolanenfis populi commodis confulebat, ita
ut omnium generum miferis hominibus fuc-
. curreret , peccata exterrninari conaretur ,
occafiones etiam peccandi auferret.

Scholas Verum cum nulla poffit excogitari ma-
«ngit j or  miferia, quam chriftianse difciplinss igno-
rautia , fcholas quam plurimas , quibns fe-
paratim pueri a puellis in chriftianse dodri-
nae rudimentis inform aren tur, inftituit, quaS
ipfe frequentare confueverat : in quibus fte-
pe paternos fermones habebat. Centum & vi-
ginti fcholae puerorum circiter,itidem centum
puellarum diebus feffis frequentabantur.

Uiti-

S. Caroli Boksom®!. 25

Gnidam e plebe pii homines , eleganti &
pia metapbora fumpta ab Apoftolis , pifca-
tores nominabantur, qui pueros ad fančlani
& falutarem iliam difciplinam quodammodo
impellerent, & variis faeculi & juvenilis seta-
tis ilučtibus agitatos, fpirituali pifcatione
caperent, &'ad falutis portum redigere co-
narentnr. Et pii homines quam plurimi ,
aliqui liberali mercaturae dediči , nonnulli
etiam nobili genere orti, nobiliffimam artem
inllituendi pneros in chriltiana dočtrina die-
bus feftis exercebant. Singulis fcholis prse-
fečtos coniUtuebat: foeminas etiam pietate
prseftantes , matronas nobiliffimas ad rudi-
menta chrifliana docenda ex ejus prsefcripto
piis libellis excitare non defraebat, tantus-
que ordo in re tam prasclara, & tam faluta-
ri eh adhibitus , ut Špiritu S. magiftroMe-
diolani iingnlis diebus in chrifliana pietate
proficeretur magis , vocesque angelicse di¬
vin as laudes concinentes diebus feftis totam
exhilararent urbem. Et ipfe Caroli Archiepi-
fcopi vifendi caufa Mediolanum quinquies
accefferam, multo magis ut ad Veronenfem
gregem pafcetidum redirem inftručliot: cum
eodem Cardinali in illis fcholis fueram. Et
nullum diem, horam potius nullam praeter-
mittebat Carolus, quin de Dei gloria & de
ecclefiaftica difciplina excolenda, cogitaret.
Seminarium Centura & viginti amplius pue-
rorum inftituerat : aedes commodas adrno-
dum & honorificas mdificandas illi curave-
rat; progreflus indies majores in litteris &
in ecclefiafticis moribus' fiebant. Vifitabat
ipfe fepe Clericos ,  paterna quadam charita*

B 5 is

Et Šemi*

nadura.

V I T A

26

teillos c o m p 1 e čt eb a tur, n o m i n a t; m a d omties
labores perferendos pro honore Dei ili.os
excitabaU filios fsepe appejkns. Et dum
j ul e prandebat, r.eligiol.os viros imitatus ,
pui in unum coadti , corpus iuum confue-
verunt reficere cibo modico , iingulis die-
Inis feftis Seminarii fui Clericos aliquam la-
crofančti Evangelii partem explicantes , &,
cx aito loco čoncionem habentes audiebat.
Julferat etiam , ut interdum Jatino uferen-
tur iermone. Eucrcifatio illa dicendi fa-
cultatem pariebat, &  Clericos in muneris
pailoralis pnecipua parte erudiebat. Sic
enim S. Spiritus (ut antea attigimus) in
Tridentino Con čili o dedaravit: Pnecipuutn
inunus Epifcopi efte, itidem Parochorum,
populos docere. Et non uno Seminario
Clericorutn arnpliffimo vir Dei couten-
tus fuit , fed pJnra inftituit ; nam Cleri¬
cos adultos, qui in litteris progreffus non
fecerunt, in unum locrnn cogendos decre«
vit , ut g-ubernandarum auimarum attem
edifcerent , & mediocri ecdefiaftic-arum re-
rum cognitione imbuti , in ecdeiiafticis
moribus inftituti , ad regcndas Parochias
idonei efficerentur. Ex hujusmodi Semi¬
nario fručhis uberiores ad IVIediolanenfein
adminiftrandam Ecclefiam redundare, quam
ex Seminario ipfo alipuando dicere con-
fueverat. Et Collegium Papire, quod Bor-
-romararum nuncupatum , erexit, quod nia-
gnibcis fumptibus sedificandum curavit,
ut in eo e Mediolanenfibus & Papienfibus
dvibus pra?clara ingenia in optimis difci-
JJiinis. in chriftiana imprimis pietate edu-

caren-

S. Cauoli Borromjei. 27

earentur. Et Helvetiis paterna cura profpe-
xit diligentiflimus Paftor , & Serainarium
itidem ad nationis iliius ufum erexit. No-
bilibus it era pueris, ut parentum indigen-
tim, illorum itidem, qui pareutibus eflent
orbati, commodis profpiceret, mira folertia
conftruxit, cujus cxemplo deincepsj alia no-
bilium puerorum funt inftituta Collegia.

Et fuit: ab eodem Carolo Cardinale Obtafco-
Oblatorum Collegium inftitutum Sacerdo-[ uni < “°'
tuni non paucorura, qui voverent luo Ar- f un dat a
chiepifcopo&ejus Succefforibus fe obtempe-
ratnros, aniinarum curam fine ulla cunfta-
tione , quando Archiepifcopo ita videretur,
fe acceptnros, nulla tenuitatis Parochiae ,
aut loči difficultatis ratione habita, Ad
quod Collegium cum non femel Cardinalis
juffu accefliflem , & Epifcopus , & proxi-
me etiam Cardinalis, difciplina ecclefiaftica,
qnte illo in Collegio maxime floret, & pio-
rum Sacerdotum laudabiliflimis moribus, &.
eruditione varia fum incredihiiiter delečla-
tus. Ut paucis dicamus : nulli hominum
generi, nulli fexui, nulli mlati , nulli hu-
manse miferine vir pius Mediolani non con-
fultum efle voluit. Nam & expoiitis infan-
tibus, & variis afFečlis morbis , & mentes
captis maxima adjuraenta comparavit : &
virginibus foeminis ad earum tuendam ho-
neftatem providit, & illis , quai corruptae
fluflent, ut in viara poflent redire, profpe-
xit; & devotis foeminis , quse Capucinae
Jlominantur, quas in eam civitatem priinus
1 Jitroduxit, ad vitam angelicam (ut ita di.^

28

Vita

cam ) traducendam, fan&iffimi Inftituti re- ir
guliš , omnique religiofa difciplina, optime it
confuluit. - c

c

Sodalitates vero pias , hortationibus I.

Pias fo- variis , prgeceptis ftidem falutaribus ita fta- b
dalitates bilivit , & auxit , ut Mediolanum fchola b

inftituit. qujedam Spiritus fančti, & pietatis, omnium- q

que veluti officina , coeleftis patrise quidam n
angukis ciici potuit. Sic enim interdum die- n:
bus feftis innummerabiles puerorum & puel- It
larrnn voces emittebantur , fuaviter canen- rt
tiutn & laudantium Deum , ut Angelorum d
Chori reprasfentari viderentur: & eadem di- u
ligentia parochialibus Ecclefiis extra civita- n
tem, & quamplurimis oppidis Mediolanen- e
fis Dioecelis confulebat.

Dioece- Vifitatores fexaginta & amplius dele- p
fin vliitat. git ; praemittebat aliquos , quo ipfe poftea n
effet venturus : populos fermone confolaba- ri
tur: miniftrsbat ipfe fančtiflimse Eucbari- fi
ftise Sacramentum : fančto etiam Chrifmate q
ungebat: controverfias tollere, & multornm p
animos pacificare ftudebat: difciplinam ec- ti
clefiafticam in fingulis Ecclefiis excolendam n
effe jubebat. Dei cultum tum interiorem, tum d
exteriorem magna diligentia promovebat . c

q

Corpus Dum htec ageret, & animabus Chriflo n
ea.dgat. ] ucranc lis admodiim effet intentus , jejuniis ti
corpus fuum caftigare nou definebat, alfi- v

duis precibus mentem elevabat , & fančtis r

cum Deo colloquiis in hujus mundi defpi- t
sientia, nute veram confequitur prudentiam, t

indies

S. Cakou Borromjei, 25

re- indies magis proficiebat. Et quotidie magis
tne in virtutibus iinguliS magnos progreffus fa-
ciebat Carolus Cardinalis Mediolanenfis Ar-
chiepifcopus. Illum Paftorem optimum S.
ras Ambrofii imitatorem, novum potius Ara-
ta- broftum appellare quam plurimi non define-
ila bant. Nos vicini Epifcopi illum admirali,
m- quia euftodiebat legem Excelii, quia fliper
im nos fenes intelligeret, quia mandata Dei
ie- maxime omnium quaereret : ejus exemplo,
el- llimulo potius excitati fsepe fumus ad labo-
m- res omnes perferendos , & ad artem pafcen-
lm darum animarnm , artem omnium artium,
ii- ut rede Nazianzenus, & poft eum fančtiffi-
ta- Jiius dicebat Gregorius, perdtfcendam atque
m« etiarn exerceudam.

Et quia excellentis virtutis inimica per¬
ic- pitna eft invidia, non defuernnt , qui ho-
ea mini variis virtutibus ornato , angelicis mo-
>a- ribus potius , qui nunquam iratus eft vi¬
ri- fivs, qui ne verbo quidem quempiam rin¬
ite quam offendit, interdum detraherent, quip-
im pe ( ut ipli dicebant) rebus in minimis in-
‘C- terdum nimiurn ftudium collocaret. Abfti-
im nentiam , virtutem eximiam & ecclefiafticse
im - difciplinae ctiftodem nimiurn coleret ; ita
. confuevit fatante hypodidafcalus mundus,
qui nihil non molitur, ut fanidorum hotni-
lo suni optimas featentias , & prteclara infti-
iis tuta, quantum in fe eft , evertat. At pira s

li- vir, cum excelleutibus virtutibus fuis mi-

:is tani conftantiam addidiflet , id eft confecu-
tus, ut varias hominuin voculas contemne--
n, tet, & omnium iuvidiam fuperaret.

Et

3 o

Vita

Congr- Et profe&o divinis quibusdam indi¬
ga ti onem c bs , a fumma DEI providentia, quae nec
Humilia- f a jjp lir nec  fallit uuquam, inanandbus ,
formare creditum eil, Carokun fuiile prtecipuo quo-
itudet. dam amore a DEO dilečlum , & in hujus
vitse periculofo certamine divino auxilio ad-
jiitum. Nam cum pro extirpandis vitiis ,
&  honore Dei, quem femper ante oculos
Pahnit, tuendo , congregationem Humilia*
forum reformandam fibi. in animum induxii-
iet, ad quod munus ab avunculo PIO IV
ab ejus itidem Succeffore PIO V fuerat de-
lečlus, ex illis , neicio, qui Prtepofiti, qui
juttillimi hominis, congregationis illius fa-
Intem fpečlantis , paulo arčtiorem difcipli-
nam ferre non poterant, in fervum Dei, in
bene meritum de fe virum, in Archiepifco-
pum &  Cardinalem, odio implacabili exar-
ferunt, eumque diabolico quodam furore in-
cenii, e medio tollere decreverunt. Unus
igitur inventus ell homo audaciffinnis, qui
feelus deteftabile aggredi non dubitaret;
itaque quo tempore ex domellics; difcipli-
n* inftituto Carolus in Oratorio cum tota
fua familia ad Deum preces fundebat, par-
vulo tormento difplofo, in quod globulos i
plumbeos, aut lerreos complures conjece-
rat, Carolum, ut erat genuHexus , & in ora-
tione defixus, medio ipfo in tergo direčlo
percufit. Sed fceleratorum hominum ma-
■chinationes piane fatanicas avertit Deus,
N fervum fuurn fcuto quodam inviiibili pro-
texit; nam edi majoris globi ičtus iile us-
que ad cutem penetravit, ibique livoris no-
tam quamdain impreffit, quse in ejus dorfo

ad

S, Caroli Bor som si.

5i

2 d miracuii teftincationem, usqae ad vita;
finem permaniic , nihil tamen nocuit viro
laučto, ac ne iangtnnis quidem guttulam eii-
cuit; ipfe vero ita immobiiis permanlit, ac
fi in aiieno corpore verberatus el let, iilen-
tioque indiclo, ne qnis Te commoveret, in-
ceptum emu Uto colloquium adtnirabdi fidei
confiantia & animi fortitudine abfoivit.

Et bi iacris templis sedificandis &• or- ^ dEdifh-
Bandis magnificentiain , & in epifcopalibus ^

sdibus attgendis ftudium, & miram in ho-

ipidbus
tatem

ezcipiendis alacritatem liberalb f acr ; s  R e -
deemol’ynarum copiam , quibus liquiis
otnaiuBi. generum mppes juvabatii  quis, operam
euumeret, laudationem inftituat, necefie elt. dat *

Tanta & tam magna virtu-tis exempla dedič
Carolus, qnm ita patent, ita omnibus cogni-
ta & perlpe&a funt, ut nec ntea, nec cujus-
quam commmnoratione indigeant. Erga fa*
cras Sančtoruni Reliquias miri lica quadana
religione affečhis erat Carolus Cardinalis, in
iisque ornandis, honefto , decenti, illuftri
loco collocandis, magnopere veriabatur. Ita-
que nmlta Sančtoruni corpora folemnibus
lupplicationibus indidis inulto čum fplendo-
re & pietate transtulit, fed profedo exi-
miam quamdam liberalitatem , aut magnifi¬
centiain potius cum admirahili pietate con-
]unxit, cum corpora Sahčlonun Simpliciani
Epilcopi, &Martyruni Anaunienfunn Silinii,

Martyrii, & Alexandri, iiluftriorem in 3o-
cuni, in illa ipla S. Simpliciani Ecclefia cen-
hiit transferenda. Nihil quidquam fuit nra-
guificentius , nihil quod ad aleudum Dei

cul-

De illius
contem-
p tu -mor-
tis.

32 Vita

cultutn, & ad fandlarum Reliquiarum , fan- £
<dorumque corporum venerationem hac aeta- b
te magis inflammaret. Interfuerat illr transla- e
tioni Gabriel Cardinalis Paleotus, qui ad d
Clerutn Mediolanenfem occafione Synodi b

Dioecefanse, quae celebrabatur, graviflimatn fi

& elegantiffimam orationem habuerat. In- 1<

terfuerant plures Epifcopi. Ipfe etiam fue- S
ram invitatus, fed occupationibus variis p

impeditus , tam nobili fpeftaculo, in quo c
tota commota eft Mediolanenfis civitas, prae- n
fens effe non potui. w

Et ut ad qusedam prsecipna capita Caro- ?

11 optimi Cardinalis vitam redigam. De ejuS

mortis contemptu , de ejus charitate erga *j

morientes, de perpetuo ftudio facrarum lite-

raru-m , deque affiduis ejus precibus ad ^

Delim, de admirandaque fobrietate, & ca-

ftigatione corporis , fingillatim dicam; bre-

viter tarnen, quia fcio lisec etiarn ab ali is co-

piofius effe tračlanda , & quia illa tantmn

mi hi narranda effe exiftimo, quse mrhi notif- jj

fima funt, quse ipfe vidi, quse obfervavi, cuffl ^

optimi Cardinalis confuetudine fruerer.

*  n

Nuli a de re majori cum animi fenfu lo- tf
quebatur, quam de morte , peregrinatione, a
exilio. Mortem , peregrinationem, & exi' ^
lium, hanc vitam, quam tantopere morta- fc
les exoptant, putabat. Jačtari variis nos n:
fluftibus , innumerabilibus perturbationibus lr
eommemorabat, peccandi terminum & opta- d
bilem quamdam fecuritatcm mortem nomina- q
bat. In ea mali nihil ineffe. In peccato fitani h
effe honiinum perniciem, Locos, quos fan- *

&us

S. Caroli Rorromei. 3$

ftus in libello de bono mortis tra&abat Am-
brofius vaide cogmtos habebat, tračlabat
etiara faepe in familiaribus fermonibus. Ad-
debat, turpiffiraum efle chriftianis miferam
hanc & caducam vitam perdite amantibus,
fuperari prudentia & fortitudine animi aPhi-
lofophis, praefertim ab Epičteto , a Seneca,
& a Cicerone, qui de morte contemtienda
puiclierriraos libros confcripferunt, &prae-
ciariffimas fententias ad abjiciendum omnem
mortis timorem in mediiun attuierunt. Retn
minime uiitatam, & admiratione dignam nar-
ro. - Bixerat mihi faepe Carolus Cardinalis in
familiaribus hilari admodum vultu, fibi nihil
quidquam accidere poffe in hac vita jucun-
dius,&utilius,quam fi hac & illac negoriorum
caufa tranfiens, in cadavera , quse ad fepul-
turam deferebantur, incideret. In de fe m a-
ximum frmfhim capere dicebat. Secutn enim
ipfe fic loqui ccnfueverat: Et me etiam qua-
tuor aut quinque cubiti terrae manent, &
ipfe in illo ioculo deferar. Hic eft fabulse
hujus rnundi, fen vanitatum omnium, qui-
bus faepe a refto tramite defiečlimur, termi-
nus. Muko aliter plerique nollrmn, qui mor-
tem horrentes cadavera inaxime fugimus, &
a meditatione mortis vaide abhorremus. II-
lam enim meditationem mortis, quam Philo-
Ephiam Philofophi nominarnnt, & nos nom
minimae fapientiae chrillianae partem dicimus,
tnelancholiae nutricem, molliter nirnium, ne
dicam inlipienter, non pauci arbitrarnim: in
quos homines fi aliquando incidebat Caro-
ks, eos libere monere folitus erat. Et erga
®orientes benevolentiam incredibilem, adrni-
■S. Car. Inftr. Pafi. C  ran-

V IT A

34

randam potius charitatem Carolus Cardinalis p
Epifco- pr;e fe tulit. Cum enim ipfi de Coepifcoporura ci
pos aegro-iuorum segritudine nuntius afferretu!, citati* le
tantes vi- e quis ad ilios accurrere confueverat, fermo- q
a  '  ne ilios blando & fraterno , ad poenitentiam &
invitans, de seterna vita, de ccelefti patria,
de JESU Chrifti Filii DEI Salvatoris nodri
meritis, de pretiofiffimo ejus fanguine, cu-
jns pretio redempti 1'umus, de falutari poe-
nitentia , de inlinita DEI mifericordia locoš
tračiabat tanta cum pietate , ut iiiorum, qui C(
intererant , lachrymas eliceret. Ipfe ego ci
etiam interfui, cum pium hoc officium Joan- n
ni DelpliinoEpifcopo Brixienfi, qui proximis D
annis ex hac vita migravit , prsedaret, Sc k

f anlo ante, quam ex hac vita excederet, h
rancifco Boffio viro integerrimo Novarise c '
Epifcopo idem officium ex praefcripto Con- a '
cilii Provincialis Carolus pie & fraterne prše-
ftitit, pauloque ipie poft in graviffimum mor- r i
bum incidit, quem mors confecuta eft, hoc v
eft tranfitus ad beatam & seternam vitam. E:
Nec folum paternis & piis illis fermonibus P
languentes Epifcopos, quos vffitabat, recrea- r(
re folebat, fed cum deficere vires cerneret, 0
genuflexus pro tegris preces fundebat , eo- ^
rum animas DEO commendabat , dernum
eorum exequias, fermone ad populum habi-
to, celebrabat. Et htec omnia magna teni- J 5 '

poris celeritate conficiebat. “

v

Imoetiam Nec vero Epifcopos folum, fed csete- d
de plebe ros e tiam , & principes viros , & privat® rf
ommes. conc ]itionis homines aegrotos vilitabat, omni- *•'
que officio & pietate maxime neceffario tem* *

pore

te h> <3 >n_

S. Caroli Bosromei.

is pore adjuvabat. TEgrotabat aliquando Ver*
m cellis Carolus EmmanuelDuxSabaudiae, ado
is lefcens religiofillimus , & regiae indolis t
3- quem Carolus Cardinalis filii loco diligebat,
m & gravi plane morbo conliidabatur , neg
a, quidquam magis cupiebat, quam fervnm DEJ
ri videre, quem fingnlari amore profequ.ebatur,

.1- Accurrit Carolus , mami fua lacrofandiain
e. illi Eucharidiam miniftrat, verbis graviffimis,

3S & fpirituali dulcediue pleniš & hortatur, &
ui conlolatur, ita ut, qui aderant, lachrymas
jo copiole effiinderent, cum iuterea Dux ipfe
n- mmq.uam ab eo oculos defledieret; denique
is Dei benignitate, & , ut ipfe Dux interpre-
& tabatur, Caroli precibus fačtum eft, ut ado.

:, lefcens fumtnae fpei, & Princeps nobiliffimus
$  convalefceret, &  in maximarum rerurn fpera
n- ad Dei gloriam & Catholicae Religionis con-
e- fervationem refervaretur. Si laudationera
r- ipte fcriberem , locum hunc de aegrotorura
3C  vifjtatione ratioaibus plurimis exornandum
n. tiuhi d le intelligerem; led vitam tantum am¬
in plillimi Cardinalis fcribo, moreš pios & ve-
a . re pailorales propono mihi, & Epifcopis
t, omnibus, in quos hsec mea fcriptio fortaf-
o- E inciderit.

m _

ii- Et bane eamdem charitatem erga mori- Etiam pe¬

li- bundosMediolanenfes fiiios fuos , quoscoe-^' s tem *
leliis Pater ejus fidei commiferat , dum fe- P ure -
tiffinio peftilentise morbo infečli laborarent,

:e- quos nunquam inortis metu intermifit vife-
cee  re _? quibus iemper lue graflante ([treeenti
n-  e nim homines' iingulis diebus per multos
or ^' e s fevitia morbi interibant) facrofan&aj

C a Eucha-

Eucbariftiae Sacramentum miniftrabat, & piot le
viros ad idem munus praeftandurii hortari non p:
defmebat; calamitofo tempore orandi regu- v<
las populo praefcripferat; divinum auxiliura h;
implorabatur ; ipie nudiš pedibus fune ejus ta
coiio circumdučto orabat. Supplicationei ti
publicse fiebant; longos & graves fermones m
ad populum tanta calamitate affličtum habe- tu
bat. Non Mediolanum modo, fed univerfa til
Italia, totus terrarutn orbis, eximiam Pafto- fa
ris charitatem eft admiratus. Tantam vir- X:
tutem nulia unquam obfcurabit oblivio , de m
qua &  fermones funt habiti, & libelli etiam bf
funt fcripti. Infipiens faeculum , carnalis &  fa
adulterina prudentia , cujus magifter eft, fa
quomodo imbecillos animos plerumque de- fe
cipit. Non defuerunt, qui dicereut, non &
debuifle Cardinalem tot fe exponere vita ta
periculis: & potuit, ( Deo juvante )  & de* dt
buit, cum nihil poffit efle anima una pre-
tioftus, & ad Paftorem pertineat animarum,
animam fuam ponere pro ovibus fuis , f« M
exponere periculis omnibus, imitari Chri- &
fturn paftorum Principem, & falutetn anima* fa'
rum fibi creditarum fuse vitse praeferre , ita T
charitatis ordo poftulabat: piam & vere pa- dc
ftoralem hanc regulam comprobavit Domi-
lius Deus eventu felici, cum illum incolii- n i
men fervaverit. Et fane protrahendae vita ^ e :
deftderiuin , vitiorum non paucorum, & ca- to
lamitatum multarum origo eft , & ftultiti* Ve
non minimum indiciuin. Ojiis enim longa
& periculofa navigatione, in qua navis va- 111
riis turbinibus ftepe jačtatur , naufeabundi
plerumque navigantes omnia faftidiunt, de-

lečle-

S. CaROLI  BORROM-Ef.

)f lečtetur ? Qyis in exilio ita defipiat, ut de
m patria non cogitet ? Incommodo etiam di-
a- verticulo, in-quo multi fcelefti homines co¬
ni habitent, libenter maneat ? Plerique mor¬
iš tales fumus hujusmodi, & vitam hanc labo-
e< tibus & serumnis plenam , non amantes, non ,
ss magno ftudio protrahere procurantes, tan-
e- tum abeft, ut laudemus, ut irrideamus po-
fa tius. Et reprehenfiones hominum pernicio-
5. fa prudentia omnia metientium , & res fiu-
r- xas, & caducas admirantium, vitam impri-
ie mis protrahere ftudentium non magni facie-
ra bat Carolus. Vias non effe vias hominum,

&  falfas effe hujusmodi regulas , mera potius
t j fatanse fophifmata dicere confueverat. GLua-
e- fe de morte faepe longos fermones habebat,
an & graves. De variis hujus vite miferiis mul-
:s ta in medium afferrebat, ut asternae patriae
e- defiderium mirabiliter excitaret.
e-

n, In facris libris, in vera fapientia, qui Ejusftu-
f« liber librorum, quem Spiritus S. in veteri ^. um .

:i- & novo Teftatnento defcripfit, affidue ver- aiomS '

a- fabatur. Et ita orationem c,um leftione,
ta Thomam Aquinatem fančtiffimorum virorum
a- doftiffimum imitatus,conjungebat fex annos,
ii- antequam ex hac vita migraret, ut nunquam.
u- n ih genuflexus facrofančtuin illum librum per-
iS  legeret. Et in Prophetis, quos caelelles ora T
a- tores appellaverimus, multum ac diu fuerat
[■g  Verfatus. Prsecipuos locos ex Salomone ex-
p  cerpferat, & ad ufum quam plurimis fermo-
a- tnbus revocare folebat. Si quis erudifionem
di Mariam & reconditam in Carolo Carditiali
e- horromseo aon animadvertjt, aut ejus cotv-

C 3 iue-

48 Vita

fuetudine non eft ufus, aut non confidera-
Vi t, q n as ipfe in medium afferre confueve-
fat, Nihil extra rem, nullum inepfum ver-
bum , nullum , quod cujusquam aniinum
poffet offenderfi, annorum multorum, qui-
bus ejus cortfuetudine fum ufus, fpatio a Ca-'
folo memini elfe prolacum. PotuiIFet, fs
Voluiffet , latine -fcribere fatis eleganter;
protnpte enim , & diferte fatis loquebatur
Jatine; potuilfet etiam hac , qua utimur,
lingua : fed in fcribendo aliorum opera li-
bentius utebatur !, adhibebat ramen femper
judiciiim, quod cantum in corngendis fcri-
ptionibus anhibere erat folitus, ut prseftan-
tes ingenio & dočtrina viros in admiratio-
tiem traheret. Et provincialia Concilia, &
hortatorise five paftorales epiftolse, quas ad
populum Mediolanenfem kepe fcribebat, &
tub ejus nornine edebantur, ab ipfo accnra-
tiffime emendabantur. Matrem effe fapien-
tiae humilitatem rečle dixerimus, ut fapien-
tiffime indicalfe videtur Salomon. Q_ui enim
nihil libi tribuit, &  neminem recufat habere
ttiagiftrum, quamvis etiam a natura prtecla*
rum non dusiffet ingenium (quod aliter Ca-
rolo cohtigerat, qui excellens ingenium &
judiciiim acre a natura habuerat) cum quo-
tidie multa addifc-at, dočtus evadat, necel-
fe eft, ranta in primis, ouanta D El benefi'
cio abundamus hac tempeftate, bonorum li-
brorum fuppelleftile adjutus. Et domus Ca-
roli, &  dum PILIŠ avunculus viveret, &
dum Mediolani paftorali fuo munere funge-
retur, fuit fchola pietatis, ecclefiaftica & fan-
oiusdam academia, officina demiun virtu*

tum

S. Caroli Borrom®i.

32 ~

tum omniutn, piorum & do&orum hominum
contuberniom. Etordinem, qui eft rerum Quo or->
veluti anima, & in artibus , & icientiis per-
difcendis , memorise commendandis artium vaca-
& fcientiarum prseceptis, mirabiliter prodeft, ve rit,
mirabilem in ftudiis fuis adhibuit. Capita& qua
rerum, de quibus erat ačturus, partiri con-methodo,
fueverat, & ita diftinguere , ut facile lila
mentorice mandaret; quam dividendi metho*
dum miriš laudibus extulit Plato, & eos, qui
ita norunt dividere, DEO quam fimillimos
dixit. Innumerabiles fynopfes, five tabulas,
quibus tračfationes de Symbolo hdei , de
decem praeeeptis, de Sacramentis, de ora-
tione Dominica, de paffione Domini, deque
fmgulis facrofančiis myfteriis, ita in omnes
folemnitates, in omnia etiam Evangelia, quse
diebus feftis recitantur, in Epiftolas S. Pau*
li confecit; quae fi unum in libram redigan-
tur, & in locos quosdam a paftoribus tra-
ftandos referantur, magnam profečlo utili-
tatern Epifcopi , & Parochi, & quieunque
verbum Dei prsedicare confueverunt, ex ejus
induftria percipient. Solidam, non negamus,
dočlrinam tradiderunt Theologi fchoiaftici,
in quibus qui non funt verfati hoc tempore,
ne mediocriter quidem dočti haberi folent.

Et hoc ipfum dicere fepe folebat Carolus,
qui pro fua modeftia inter dočtos. numerari
femper recufavit, nullam fe fcientiam tenere
dicebat, cum tamen fcientiarum omniura
principia, & prsecipua etiam dogmata Tbeo-
logiae, & moralis Philofophiee oprime tene-
ret, ut nemo de quaeftionibus etiam difficil-
limis rnajore verborum caftimonia loquere*

4 tur.

Ejus fru-
dium ora-
tionis.

40 Vita

tur. Aloyfium Granatam plurimi faciebat, (et
ejusque libros diligentiffime legere confue- da
verat; locos ex ejus concionibus, & opu- iia
fculis fibi conftituerat., quibus copiofe ex im- lid
proviio etiam Evangelium, Epiftolam, Mif- rti
fc£ introitum aut aliquos pialmorum verficu- cu
los poffet explicare. Et non folum ex Gra- lu:
nata, led ex fančiis Patribus piurimos locos co
iibi collegerat. Gno ejus lobore fačtum eft, ru
ut facillime tres aut quatuor lermones uno mi
die ad populum habere polFet, cum fere mi
nihil repeteret. Synopfes quam plurimas, hc
commentarios itidem varios, & multos , e ru
quibus fylva queedam paftoralis in unum vo- m
lumen redigi facile poterit, teftamento reli. &
quit Joanni Franciico Bonhomineo Vercel- tu
lenli Epifcopo , cujus pietate & induftria fiet m
aliquando, ut ex optimi Cardinalis laboribus b:
ab eccleliafticis hominibus fručtus percipian- di
tur. Et Patri Francifco Adorno praecipuos pi
quosdam locos digerendos paulo ante, quam q
ex hac vita migraret, tradidit. Dederat mi- ti
hi Commentarium quemdam, quem de arte p>
meditandi dnos annos ante, quam morers- te
tur, confcripfit, qui profečto brevitate, & c<
peripicuitate , gravitate etiam fententiarum b:
dignus eft, qui in piorum virorum raambus q
verfetur. fi

Nihil magis acuit ingenitim, nihil ad g
prseftantiam jndicii comparandam magis pro* S
deft, quam affidua oratio , ut multi putave- P
rint, adiniranda opera, quse S.Thomas Aqui- v
nas monumentis literarum confignavit, ora-
tionepotius, quam laboribus, quos pertulif- ^

fet

S. Caroli Borrom®i. 41

at, Cetin evolvendis libris, accepta efle referen-

ue- da. £t fančtorumEpifcoporum, qui Eccie-

)U- liam Del illuftrarunt, hie fuit mos, ut cum af-

m- fiduiš prectbus lečtionem optimorunl libro-

fif. rum conjungerent, quod & noftro hoc fecu-

:u. culo nemo praeftitit diligentius , quam Caro-

ra- lus. Incommode admodum fomnum capere

:os confueverat, & brevem quidem illum, nimi- t

ft, rum quod agnofceret mortis imaginem i’o-

110 mnum eflfe, & quam din dormiunt honuues,

■re mortuos dici aliqua ratione pofie, quia nihil
s, homine dignum agunt. Ipfe vero in divina-
e rum fcripturarum lečtione, in oratione, &

0- meditatione, & diutiffime verfari cupiebat,
li. &  nočtis tempus ad id maxime accommoda-
d- tum efle intelligebat, & quidem corpus ao-

et mefticum inimicum vigiliis edoniare ftude- & vigilia-.
us bat; eam ob caufam fepe contingebat, ut, ruri1 *
n- dum Carolus concionibus intereflet, aut aliis
os publicis funčtionibus, fomnus illum caperet,
m quod ne fieret, quamvis maximam diligen-

1- tiara adhibuerit, confequi tamen lemper non
te pomit, ut natura remiflionem illam, & quie-
*- tem efflagitante, non faepe dormitare non
& cogeretur. Erat tamen hujusmodi fonmus
m brevis, & admodum interritptus, ita ut etiam,
is qum dicebantur, magna ex parte perciperet:

lic, ita diiponente Domino DEO , nsevi
quidam in eis, quos prsecipuo ainore dili-
d git, confpiciuntur; qua de re psraeclare a
1* S. Gregorio in 3. Dialogorum libro fcri-
ptum eft , magna Dei difpetifatione fieri ,
tit, quibus majora bona tribuit, minora in-
terdum non pnellet, nimirum ne fe extol-
lant, fed difcant, quia ex femetipfis majo-
cs , ra

Vita

4 ^

ra illa bona non habent , qui parva vitij pl' ir
vincere non poflfunt. m i c

~ . ban

Ejus fo- Et fobrietatem quamdam admirabilera ft rn
erietas. prte f e  tulit, cum in fatis opulenta domo edu- bor
catus, delicatis etiam cibis afluetus, tantos ten:
progreffus in pneftantillima virtute fecit, ut V it«
tresannos, antequain ex bac vita migravit, Kta
pane & aqua fsepillime contentus fuerit. Sa- hof
ne altrix maximarum virtutum eft fobrietas, dis
contempladonis, & orationis fedula nutrix, ten
digna Epifcopo, digna animarum Paftore, & re t,
Chrifti imitatore laus. Et fuerunt, qni fan- R 0
<dum Cardinalis propofitum non laudarent: mo
cur ita V quia infano amore nos plerique no- } au
ftrum diligentes, corporis tyrannidem non ute
agnofcimus , nec extimefcimus. .Nihil nobis
magis eft curae, quam ut miferiis, & aerumnis
multis plenara hanc vitam fine ulla vel mini- A]
ma moleftia tranfigamus, plane caeci, & pa- vet
trias noftrae, coeleftis illius Hierufalem (heu ret
nimium)miferabiliter obliti. Profe&o paucis bu
vel minirnis natura contenta eft. Et S. Bali- loč
lius pane & aqua contentus fuerat, & innu- rm
merabiles alii Epifcopi, quos qui eft imita- an
tus, reprehendi minime debuit, laudari po- be
tius. Nos vero, qui a tanta virtute procu! M
abfnmus, fobrietatem eximiam Paftoris, queni di
vidimus, cujus familiaritate etiam fumus ufi, va
con femper recordari non debemus , ut tan- im
tae virtutis memoria fit nobis veluti ftimulus co
-ad omnem luxum fugiendum, & ad omnes mi
omnium generum cibi, & potus delicias vi- lit
tandas* variorum enim ciborum copiam, &  h
uiimi vini immoderatum , ecclefiafticae difci* pl

plinaej

S. Caroli Borromjei.

43

itn plin®, & paftoralis artis corrnptorem, & ini-
micum jure nuncupaverimus parere etiam
hanc copiam invid am, & inertiam alere af-
effl  tirmaverimus. GLuoci fi quis epifcopalem Iplen-
du- dorem, aut Cardinalitium objiciat, & addat,
tos  tenacitatis, ue dicam, avariciae fufpicionem
i ® vitandam; is 1’ciat Carolo fobrietatis laude hac
vit, state iniigni, rationes varias non defuifle in
Sa* hofpitibus excipiendis , in pauperibus alen-
as ) dis, in templis sedificandis, quibus liberalita-
rix > tem, magnificentiam etiam fuam pateface-

5  & ret, quamquam nec ipfe etiam Carolns, dum
an ' Rom® fuit, cuiquam unquam objecit, (i
nt : moderatione adhibita omnium generum cibis
n0 ' lautis, vino etiam ad fobrietatis regularni
non uteremr.

)bis

J n | s  Et corpus caftigabaf, verba illa S. Pauli Corpus

im-  Apoftoli ponderans: Ne cum aliis prcedica-  cattigat.
pa -  verimif ipfe reprohus efficiar:  quamvis li quis *• ° r '  9*
bea refte conlideret , N  multis rationibus probabili- " L '

■ lc ’ s  bus illis quidem adduci potuillet, ut, quem
'ali- locium multorum laborum & pfseclarilhina-
rum rerum, qnas gerebat, nobiiilFima ejus
ita- anima babuerat, & nunquam, aut perraro re¬
po- belle expertus fuerat, minus dure tračfaret,

»cul Medicorum etiam monita audiens, & valetu-
ie ® dini confulens. Sed fančla DEl Ecclefia mira'
ul!) varietate virtutum ornata, hoc indulgentiffi-
an- tu o feculo , tali fobrietatis, & calligationis
ilus corporis exemplo fortafle indigebat, hujus-
nes modi ftimulo plerique noftrum, ut tantae mol-
v!- litiei, tantarumque deliciarum , quibus difF-

6 luimus, & inertes ad res coeleftes conteni-
fci* flandas effiamur, indigebamus«

Vifitato-
ris rnurte-
re fungi-

tsur.

Quo srn¬
ino extre-

44 Vita

Et vifitandos Epifcopos, & Cathedrales pj
Ecclelias utile admodum Ecclefiae DEi cen- f 0
fuit, hortatus fsepe PIUM & GREGORIUM m
Pontifices, ut Vifitatores mitterentur. Ipie c i
viiitandi nmnus non recufavit. Bergomum , L
Brixiam, Cremonam, parteru etiam regionis e!
Helvetiorum vifitavit, magno cuni animarum b;
fručtu ; pietatis, diligentis exempJa dedit g
plurima. Inde Congregatio Cardinalium, qui la
Epifcoporum caufas componere, qui difcor- f e
dias omnes e Clericis tollere, qui Dei cultura t(
interiorem & exteriorem tueri & propagare c
nituntur, inftituta fuit. Frater Francifcus Pa- b
nigarola, & Pater Achilles Societatis JEfu, d
mira de lllius jejuniis & de perpetuis labori- p
bus, deque admiratione, quam Rheti & Hel- d
vetii cceperant fančtitatis hujus viri, mihi c
dixerunt. Fuit etiam de illa vifitatione, quam n
proximo anno fecerat , pulcher confcriptus s
libellus. Et facris peregrinationibus vir Dei c
delečlabatur , & ad fandtum Linteum ve- f
»erandum , quo Salvatoris noftri mortui r
corpus involutum eft, Taurinum non fe-
inel , pedibus etiam aliquando iter agens,
profečhis eft. Sed & illa fančta itinera, 1
&  extremum illud, quod vir DEI Caro- j
lus morti proximus fufceperat , ut facro- i
fandta Dei myfteria in monte Varallo me- (
ditaretur, & fandtas meditationes, quibus, 1
antequam ex hoc miiero fteculo migaret, i
cum Angelis verfari inceperat, non defue- i
runt, qui memoriae commendarent, & narra- '
rent piis quibusdam epiftolis, & libellis. <  i
Et cum forti & conftanti animo, febri
etiam correptusjtnortem minime extimefcens,

piis

S. Caroli Borromei.

45T

piis operibus intentus, de falute animarum mam  eot»
follicitus paftorali usque ad ultimatn horam poris
munere fungeretur } fandum Miflae Sacrifi- aegritudi-
cium celebrans , canonicas horas recitans ,

Litanias cantans , farailiares fuos , nautas 1
etiam , a quibus quibusdam in lembis vehe-
batur, in chriftianae pietatis rudimentis, lan-
guente etiam corpore inftituens. Et Medio-
lanutn cutn calendis Novembris rediiftet fere
femivivus, antequam Medicum ad fe adrnit-
teret , genuflexus forti animo in oratorio
cum familiaribus fuis longam orationem ha-
buit. Cumque in ledo decubuiflet, ut me-
dicis, qui illum verfari in n on minimo vit*
periculo affirmabant, obediret, eumdem le-
dum ornandum juflit imaginibus facris, in
quibus Chrifti myfteria fuerant depida ; rae-
moria imprimis facri fepulchri Domini noftri
JESU Chrifti. In ea cogitatione attentiffime
defixus, cum eccleliafticis Sacrainentis pie fu-
fceptis, ad extremum illud certamen fe opri¬
me armaflet, placide in Domino obdormivit.

Narrem, qute optimi Paftoris & Cardina- Quae poft
lis ampliilimi mortem funt confecuta'? Lon- njortem
giffima futura eflet fcriptio. Commemorabo
quaedam, qnae ad honoremDei maximeper-
ritient, & ad excitandos eos , in quorum
tnanus libellus hic nofter perveniet , ad va-
rias virtutes. Hse audiebantur voces : Re-
cens hic Ambroftus in coelum vocatus eft. p lo ^™^ 0 ~
Non eramus nos digni Paftore tanto. So-
latio maximo deftituti fumus. Ea, quse de p
Athanaiio fcripta funt, in hunc conveniunt,
quamvis quam plurimos annos polt B»

Mar-

Vita

' 4 *

Marcum Alexandriae in Epifcopatu fucceffe- e l aT
rit, li virtutes conliderentur , illi proxime t o
fucceffilFe, quempiam judicare poffe. ita Jf e j
quamvis Carolus mille amplius polt annos re t,
jn Ecclefia Mediolanenli Ambroiio fucceffe- e jm
rit, proxirae tamen fucceilifle, fi imitatio. cit <
nis ratio habeatur, quispiam dixerit. INam cus
Arnbtoiius nobiiibus ortus parentibus , pa- Stei
rentum nobilitatem , chriihana contentus, ut,
non magnifecit • ita Carolus. Satyri fratri« maj
mortem modeftiffime tulit: lic Carolus Fri- diti
derici fratris, Liberalibus artibus inltrudtus, mit
&  facris literis deditus , docendi Itudio in- feri
credibiter eft delediatus : eodem (ludio la- hor
crarum literarurn inflammatus Borromseus , hun
cujus vitam fcribimus. Mille inlidiae a Ju- nio
ilina , & ab alris fcelellis honrinibus illi eun
ftrudrie, fevientiutn in fandium virum mile- fen
rabiles exitus : eadem Carolo contigerunt, ftea
qui ferreis globulis injedtis laedi minime po- par
tuit. Ejus tempere hynmi, antiphonse cani cre :
coepti funt: Borromrei tempore, feviente p.in
etiam peftilentia , diverfarum vocum con- lus
centus per totum Mediolanum audiebantur. faci
Potentes iviros ecclefiafticae difciplinae tuen- rtič
dae cauia excomnmnicavit : idem non exti- xin
inurt facere Carolus. Sandtorumj! Gervafii Dii
&  Protafii corpora transtulit : Hic Simpli- pei
ciani, Silinii, & aliorum. In maxima fan- dif
ditatis opinione apud exteros fuit: in ma* fa:
gna etiam Borromaeus. Plurimse Regum ad vej
Ambrolium literae : multae etiam ad Caro- fuc
lum Hilpaniae , Galliae, & Polonias Regunn ftu
Etenim ne hoc lilentio praetereamus , Ca- °r;
rol um Emmanuel Philibertus Dux Sabaudi* ea

Cia-

S. Caroli BoRromjei. 47

effe- clariffimns tanti fecit, ut filio parentis lo~
sime c o efle voiuerit. Illum Henricus Gallise
Ita Rex chriftianiffimus , cum in Galliam redi-
nnos r et, ad fe adeuntem humaniffime excepit,
:efle- ejusque faluberrimis fermonibus magnopere
atio. ett dele&atus. Illum Philippus Rex catholi-
INam cus ftnnmo in honore habuit. Illius virtutes
pa- Stephanus Rex Polonise ita eft admiratus ,
tus, ut, cum Andream fratris filium adolefcentem
'atrij magnis animi, & corporis ornamentis pne-
f ri- ditum , qui nune Cardinalis eft, Romam
fftus, mitteret, Mediolanum prius divertere juf-
3 in- ferit, ut Caroli difciplina , & paternis co-

0 la- hortationibus inftruftior Romam iret. Et
eus, hunc quidem adolefeentem praiftanti inge-

1 J n* nio, & Religione Carolus mirifice dilexit,
s illi eumque viciffim Andreas , ut parentem ob¬
rnile- fervavit, nec alio, quam patris nomine po¬
mni, ftea appellavit. Sed ut ad inftitutam com-
: po- parationem redeamus. Jejunia Ambrofii

cani crebra, & vigilise : plurimis Carolus jeju-
iente niis deditus. Orandi affiduitas : & Caro-
con- lus fmgulis diebus orationem cum lečiione
ntur. faerorum librorum conjungebat. Sollieitudo
tuen- itidem omnium Ecclefiarum : follicitus raa-
exti- >:ime de Parochiis , quse in latiftima ejus
'vafu Dioecefi funt- Amor admirabilis erga pau-
npli- peres : & eleemofynas Borromaeus libenter
. lan- diflribuit. Alienatio prsediormn eorum cau-
ma' fa : & hic vendidit fuppellečtilem omnem ,
m ad veftes etiam fuas peftilentiae tempere , ut
Žaro-  Rccurreret pauperibus. Paupertatis itidem
gum- budi um ; & Carolus dum in fuo cubiculo
Ca- oraret, aut faerte leftioni ineumberet, uni-
udi* vefte contentus, & ea. quidem viliflima ?
la- hys-

Tita

Pfalm.  67.
v.  36. &
13's. v.  14,

Quale-
nam tefta-
mentum
fecerit.

hyeme 8c  seftate utebatur. Idem Ambro,
fius peccata aliorum acerbiffime ftere con.
fueverat : & hic gregis 1’ui peccata' lugere
non defitiebat, luxum maxime. Dignitatis
eccleiiafticse ftudiofus, Clericos a laicis in
choro diftinxit: & aučtoritatem ecclefiafti-
cam defendit Carolus. Mortem fuam pr$.
dixit, Euchariftiam paulo ante , quam e
vita decederet fufcepit. Dum ad fepultu-
ram deferebatur, dasmoniacorum clamores
plnrimi auditi, ejusdem corpns omues tan-
gebant, omnium ordinum homines ad fe-
pulcbrum ipfum deducebant: & h sc omnia
Carolo divino beneficio contigerunt. Vir-
tuteS, quae in Ambrolio fuerant fut uno
verbo dicam) in Carolo Borromaso rnille
amplius polt annos , renovaffe Dominum
Deum, qui hanc noltram fcriptionem lege-
rint, & qui libellos varios , qni de ipfo
confcripti funt, evolverint , facilius intel-
ligent. Mirabilis eft Dominus in fanEiis
fuis. Mirabilia funt opera e j us , pracdi-
canda dona ejus.

Imitator hic egregius Ambrofii, qui
novus Ambrofms nominatus eft, Carolus
teftatnento fupellečlilem fuam , & non ma¬
gnatu pecuniae fummam, quae in oecononu
mana eo tempore fuerat, pauperibus Me-
diolani, qui in magno illo hofpitali pie fu-
ftentantur , reliquit, nnlla confanguineo-
rum fuorum ratione , ant mentione habita*
quandoquidem illos divites valde , opu-
lentos potius efte optime nofceret. Paupe¬
ribus , hoc eft , Chrifto , cujus membr*

funt

funt
rat c
lupe!
reliq
pien

biliil

ftonv

catur

nam

dam

fit: <

C PTC J

mero
anno
tavit
utrui
me i
nore
ftbi

fcrip

tatus

nihil

eft.

pida

exiir

viro

fuert

feryj
fi qu
vertf
leda
S.

S. Caroli Borromuej. 49

bro. funt pauperes, a quo maximis thefauris fue-
:on- rat ditatus , cui animam fuam dicaverat ,
gere fupellečiilem fuam , omniaque , qute fibi
:ad$ reliqua erant, reftituenda cenfuit , & la-
s in pienter , ut onima ; ut mercaturam lauda-
afti- biliffimam , quain fančius celebrat Citryfo~
irae- ftomus, in fuge vitse exitu exerceret. Mer-
m e caturam fančius ille vir appeilat eleemofjr-
il tu- nam , quam fančius Spiritus interdum fati-
ores dam foeuerationem nominavit, cum fcriptum
tan- fit: Qui miferetur paupzris, fcemratur LEO.
fe-

ania Et vir optimns, & amicitige cultor
Eir- egregius , qui me in amicorum fuormn nu-
uno mero pro fua humanitate ante viginti duos
lille atraos coliocaverat, nefcio , an me exci-
lum tavit, ati magno honore afFecit ? dicam
ege- iitramque: & ad paftorales cmnes virtutes
ipfo me iniiammavit, & maximo me afFecit ho-
ltel* nore, cum itnaginem S. Ambrofii, quem
tEiis  fibi imitandum propofuerat , & ad cujus
edi- fcripta*ailidue legenda me ftepe fuerat hor-
tatus, mihi teftamento reliquit ; quo dono
nihil mihi in mea vita jucundius futurum
qiti e(F. Erit mihi imago illa pulcherršme de-
alus pida ftimulus perpetuus ad paftorales , &
ma- eximias illas virtutes , quge m fančiiliimo
oini v iro Ambrofio, & ejus imitatore Carolo
Me- Fuerunt, imitandas.
fu-

leo- Amicitue leges, ft quis alius fervavit,
ita, fervavit ipfe, cum Ubere monuerit amicos,
ipu- f' quaudo illos monitione indigere aniiiiad-
ipe« v erterit. Et Religioforum famiiiaritate de-
ibr* ^datus eft plurinium , eorumque confiiiis
it & Car. Injir. Pctfi.  D f*pe

P rov.  19,
v.  17.

Religio-
fos  viro s
fingulari-

Vita

So

ter dile- ftepe utebatur. Francifcum Adornum So- dat

jsit. cietatis Jefu plurimi fecit, qui, cum in ex- n iu

tremo vitte curricuio per dies plurimos , ner
quo tempore in monte Varallo meditadoni- din
bus fe totum tradiderat Carolus, ab ejus la- ra r<
tere nnnquam difceflerat, res admirandas de
eximiis virtutibus , qua in poftrema vit*
fine parte oftendit Carolus , narravit, & ©m
fcnplit. Ec Francifci Panigarolse dodtrina, fis
& lacundia deleftabatur , illumque in vili- fcri
tationibus ftepe comitem habere conlueve- var
rat. Et plurimi erant, qui libentiffime Pa- neq
llorem luum lequerentur, nullosque labores eju:
fubterfugereut, ut ejus juilis etiam cum vi- maj
tse periculo obtemperarent. Ludovicus Mo- C an
neta Clericus Mediolanenfis, vir egregia fi- mei
de, & pneftanti pietate , Carolo iniprimis fe <
charus fuerat ; ipfo comite in itineribus ute- noti
batur maxime. Sed in ter complures prs- Car
ftantes viros, quorum fideli opera Ecclelia rert
Mediolanenfi gubernanda , & eccleliafticis te,
negotiis tračlandis, aiu multumque eft ufus, ftut
dno iniprimis fuerunt non folum dodirina) rifti
veligione , prudenda , fed epifcopali etiam nia?
dignitate , quam poltea conlecuti funt in tes.
Ecclelia Dei , illuftres , joannes Baptilla in (
Caftellius Bononienlis excellens Jurisconful tent
tus, qui fadlus a GREGORIO XIII Epifcoi noti
pus Arimmenfis , demum cum ejus & apo- qu a
ltolicse Sediš nuntium apud cbrildanilliniuu sier
Regem ageret, magno bonorum dolore in
Gallia eft tnortuus. Et Csefar Specianus f
qui Romse Caroli nomine apud fummos Pon- ftan
tifices res graviffimas adminiftravit, & aim« acce
fuperiore ab eodem GREGORIO Novari* rio

datu*

S. CaROU BoRROMJEI.

O

So- da tu s eft Epifcopus. Nam Petram Galefi-
ex- nium egregie eruditum eloc]uentem homi-
)S , nem , aiiosque quam plurimos Caroli Car-
oni* dinaiis adminiftros & alumnos, commemo-
;  la- rare longum eft.

> ds -

vita GLuot lachrymis univerfus Clerus , Tngeim

& ©limes nobiles viri, totusque Mediolaneti- fepui-
ina, fis popukis Caroli funus profecutus lit, 05 ’ 1 ' 1 ?.™
vili- fcnplerunt muki. Maerons tot , tamque
eve- varia figna apparuerunt , ut neque verbis, 1
Pa- neque literis exprimi pofife videantur. Ad
»ores ejus fepulchrum , quod e regione altaris
u vi- majoris ad primos gradus chori fibi aedifi-
Mo* eandum fine ulla pompa conftituerat, innu-
ia fi- merabiles mortales confluxerunt, conlluxit-
rimis f e  etiam multos poft dies accepimus. Et
i ute- con paucos reperiemus , qui admirabiles
prs- Caroli virtutes confiderantes , contemptum
clefii reram humanarum cnm admirali da charita-
ilicii te, & affiduo cum DEO coiioquio conjun-
ufus, ftum , & cum freqnenti fančtillimre Eucha-
rina, rillise ufu , & manfuetudinem eximiam , &
etiaffl iriaximam humilitatem , ob angelicas virtu-
nt ia tes, quibus Carolus fuerat confpicuus, jam
.ptift* in ccelum evolafle pro certo habeant; pu-
jnful' tent etiam fore, ita DEO, cui arcana omnia
pifco- notiffima funt, difponente, ut Carolus ali-
. apo- quando Ecclefiae decreto iu Sanciorum nu-
lniutu sierurn adfcribatur.
ore i"

anus, Et GREGORIUS XIII. judicio prše- Borna
s Pon- ftantiHimo & eximiis virtutibus prseditus Ca ~

. atinO accepto de ejus morte nuntio, in Conlifto- OT ' M *
)vari* rio de excellentibus Cardinalis tajiti , qui
atu* D %  ma-

$2  Y I T A

inagnum facrofančio Collegio ornamentum mui

attulerat , & pro fanfta Ecclefia , proqne run
amore DEI labores varios pertulerat, vir- der
tutibus iernionem habuit, inagnum & juftum da,
dolorem fuum Cardinalibus expofuit. A plo

quo Pontifice GREGORIO , & a PIO V dan
qui in Pontificatu illum praeceilerat, unice bite
dilečtus eft , &  teftimoniis variis , tum in min
Conliftorio, tum in multis' fermonibus fuit
celebratus. Et Roma tota, quse virumDEI
venerabatur, & ut lumen militantis Eccleliae ptic
agnofcebat, & fufpiciebat, Carolum iuxit, mo
& lugent illum adhuc plurimi. In lučtu hae agn
ratione fe ipfos confolantes , quod in coe- tem
leftem illam patriam ante Regem Regum ter
Dominum DEUM •> cujus imperio totus re- pro
gitur mundus , admiffus, chriftiatiae reipu- fide
bliese, cui exemplo & laboribus contuluit, tior
precibus affiduis prodeffe non definit, &  die
quando ejus exemplo meliores non pauci ad
efficiuntur , difciplina etiain ecclefiaftica laet<
feriptionibus fuis crefcit; nobis dubium mi- nih
nime effe debet, quod uberrimos laborum qn a
fuorum fručhis capiet in illa fempiterna bea- lis j
titudine Vir fančtus, DEO jufto judice me- legi
ritis praemia cumulatiffime reddente, qus6 tue
nemo cogitare, nedum explicare poteft. det

& ]

De illius Ejus exequias celebravit Nicolaus Cat« (ac
exequiis. dinalis Cremonenfis , qui mirifico amore mu
Borromseum diligebat, ita ut faerum faciens rim
lachrymas continere faepe non potuerit i  Boi
jačturam, quam fecit optimi & egregii Pa- &
ftoris de patria fua optime meriti, confide- tud
rans. Attigit annum quadragelimum fepti- vat:

ffluiu,

S. CaROLI  BORROMiEI.

13

im mum; fatis longam vitam duxit, fi plurima-
ue rum virtutum exempla, qure reliquit, conli-
ir- deremus; admodum brevem , fi ad commo-
im da, qure Eccleliae DEI afferebat vitre exem«
A plo, & pluribus fuis virtutibus animum inten-
V damus, ut Vir DEI diutius prsemio fibi de-
ice bito, coeleili illa patria careret, noluit Do-
in minus, qui fit benediftus in Isecula.
uit

El Hanc de Cardinalis Borromrei vita fcri-
fi® ptionem meam Antonii Cardinalis, Guiliel-
dt, mo Cardinali Sirleto , quem patrem judicii
me agnoveram, & Borromrei memoriam colen-
oe- tem valde , ejusque eximias virtutes liben-
-iffl ter celebrantem, tradideram. Sufceperat
re- prompto atiimo fcriptionem legendam, con-
3U- fiderandam, emendandam, fi qua ei emenda-
it i  tione opus effe videretur. Cum autem pri-
& die , quam ex hac vita Sirletus migraret,
uci ad illum in ledto decumbentem acceffilTem,
dc» lasto admodum vultu me afpiciens, inquit:
mi- nihil opportunius contingere poterat mini,
mn quatn illum , quem de fanfti Birni Cardina-
>ea- lis Borromrei vita libellum fcripfitli, mihique
me> legendum dederas, tibi meis manibus refti-
ju® tuere. Addiderat qusedam, noilnulla etiam
• detraxerat , quredam correxerat amanter ,
& prudenter, ut folitus erat. Munus tuum
- at ' (addidit ) fepulchrale fuit mihi acceptiffi-
J ore  mum. Divina providentia fačhim credide-
iens rim, ut in ultimo hujns vitre ačlu virtutes
rit j Borromrei , ejus imprimis vitre contemptus,
Pa- & animi in minime formidanda morte celil—
ide- tudo , quem unice dilexi , & magna obfer-
-pti- Vantia fum profecutus, mihi proponerentur,
h  D 3 ut

Vita

f 4

ut alacrius ad patriam illam communem ro-  de
ftram lenderem : faxit Deus mifericordis ftr
parens, ut ego , & tu aliquando in coeleiii ei]
illa patria Carolum noftrum videamus, ibi- ci;
que vere in Domino conjundi , perpetua m;
feiicitate perfruamur. de

ufi

Ipfe molliter nimium breč audiens., vix (i
verbum proferre poteram, lachrymas etiam re
non contmui: fed quod magis reprehenden- ni
dum eft, haec recordans interdum adhuc qi
lugeo. Qjrid hoc eft 'i  Homo in difciplina Si
Sirleti parum exercitatus , imitator maku fu
tanti magiftri , quem fufpiciebam. Senex D
canitiei, quae certiffima advenientis mortis, &
&  non multum diftantis nuntia eft , obiitus to
J. Theffat.  mere , verborum , quae apud S. Apoftolum ci
c.  4. 13. Paulum legeram , parum memor, eontriftor e>
de dormiente, quafi fpem non habeam , lu- m
geo e cuftodia vocatum a Domino, fervum tr
bonum ab exilio profedum in patriam 9  ex cc
hujus peregrinationis fludibus in portura rn
dedudnm , civem beatae Hierufalem fadum, p<
frui fandiffimse Trinitatis afpedu, & focie- C
tate Angelorum. Cohibui me tandem , mi ej
Carafa Cardinalis optime, tuo etiam exem- p!
pio, iic me ipfnm alloquens : Mortuum in re
Domino, atque ob id beatum lugemus ? cur ai
non gaudeamus potius ? Sacro Collegio hic ei
erat ornamento ; de coelo precibus fuis ti
erit fubfidio. Vicario Chrifti ferviebat fi* ei
deliter ; nune fervit Domino Dominorum , d
eoque fruitur. Commoda afferebat Eccle- r<
lite militanri laboribus , & vigiliis fuis ; p
»unc inEcclefta triumphanti vidorise, quaitt e

de

S. Caroli Eorromjei.

no- ile fe ipfo , & de perennibus inimicis Ho¬
di® ftris retulit (ut a?quum fuerat) fručtus per-
lefti eipit. Ne caufa noftra doleamus nitnis, eji-
ibi- ciamns mollitiem animi, gaudeamus potius
jtua migratione amici, & de utroque noftrum,
de omnibus potius, qui ejus confuetudine
ufi funt, bene meriti. Jufta perfolvimus
vix (ut debuimus ) ; laudationi, quse in fune-
iam re eft habita , interfuimus. Gftiid reftat ,
len- nifi ut ad eamdem patriam afpiremus , ad
huc quam ipfe (ut credimusj) jam pervenit.
lina Subfidia, qute nobis eft pollicitus, precum
aluj fuarum apud bonorum omnium largitorem
uex Deum, in hujus vitae periculis tam variis,
rtis, & magnis expe<ftemus , memores documen-
itus torum, quse nobis reliquit; memoriam ami-
lum ci veri tanti Cardinalis ex animo nunquam
ftor excidere patiamur noftro. Tu , qui tanto
lu- magiftro es ufus in fančtis Graecorum Pa¬
ram trum libris potiffimum perlegendis, & ejus

ex confuetudine plurimos annos te ad maxima-

tura rum virtutum , quibus ipfe prneftabat, per-

um, petuam imitationem effinxifti, recordatione

cie- Cardinalis Sirleti valde femper delečtaberis;

mi ego vero & delecftabor, & illum veluti exem-

em- plar iemper habebo ante oculos. Multiplex

a in rerum humanarum & divinarum fcientia cum

cut admirabili humilitate conjunčla ; hiftoriae

hic eccleliafticse admiranda cognitio cum perpe-

fuis tuo communicflndi ftudio ; fermo gravis &

: fi- eruditus, lepore & cnaritate chriftiana con-

m ) ditus ; patientia fumma in miferorum que-

cle- relis audiendis; ftudium in fubveniendo op-

lis ; preffis alliduum ; mirum in diffimulandis ,

nam cxcufandis, minuendis aliorum erratis; re-

,e D 4 rum

56 Tita S. Caroli Bo&romjbi.

rum externarum , dmtkrum- imprimis, &
inanis gSaria eontemptus ; lenitas animi
amabiiidima ; caudo vaide probanda , ne " R
domefticf ejus iili dominarentur in con-
lauguineis fuis mi ni m e divitibus ditandis di-
gau Cardinaii &Epifcopo moderatio ; oran-
di ftuditm cim gratiarum ad Deum ačtione
quotidianum; hilaritas a puntate conicien-
tiae profečta; htec onima animo inbxa funt
meo , hsec femper iibentiiiime commemo« C A
rabo. Ad tantarum ipfe virtutum imitatio*
nem ftudia mea, cogitatioues meas femper
dirigam. Jačturam magnam, quam anno
uno Coliegium facrum Cardinalium fecit
( ut alios omittamus) duorum imprimis Car-
dinalium Borromaei, & Sirleti farciet Domi- Jure
nus Deus , pietate , diiigentia , induftm
Cardinalium , qui vivunt, quos fančiiffimis
fuis doniš in dies magis ditat, & pro

fua benignitate ditabit. p_ j

In

DE

(o;

S7

ni mi
ne
con-
» cii-
iran-
ione
:ien-
funt
:mo-
itio-
nper
mno
fecit
C ar¬
ami-
ftria
imis
ro

W W *xJ***Jf **J*X*J* ^

<sb*  '>>* ^ ^ ^

H  ^ A ^ W*k  *r»

DE

OBITU

CAROLI

Cardinal is  S. Praxedis
Archiepiscopi Mediolani

EPISTOLA

CAROLI a BASILICA PETRI

Presbyteri Mediolanenlis ex Con-

gregatione Clencorum Reguiarium
S. Pauli decollati.

A D

P. F. LUDOVICUM GRANATENSEM

In memorici aterna eritjuftus , ab

auditione mala non timebit.

S ignificafti mihi fsepius literis tuis, opri¬
me Pater, nihil me ribi gratius facere
pofle, quam ut de Caroli Cardinalis fan-
rise Praxedis Archiepifcopi Mediolani ačlio-
nibus , quem nune fempiterna vita frui fpe-
ramus, aliquid icriberem. Ona ego pia ad-
niodum voluntate tua amantiffimoque in Car-
dinalem animo mirifice delediatus, tum alias
a d te de rebus, illius non femel literas de¬
di ; tum hoc tempore de fandtiffimis exerci-
tationibus , divinisque contemplationious
S D s  feri-

P/al.  in;
v.  7.

Epi stola

fcripturus eram , quibus in facro Varalii ab in
monte fuperioribus diebus praecipuo quo. crU r
dam ftudio fe dederat. Sed me miferum! eam ]
fpirituales iilse jucunditates eo exitu, nobii labor
quidem acerbiunno, condufae funt, de quo ut fp
te jam arbitror audiiffe..; cum triftiffiini ca- glori
fus farna in omnes partes jam pervenerit, circit
orbemque ludu impleverit. Nune de utro- dit,
que ad te feribam , de faeris contemplatio. jvs \
tiibus, & morte; ex quibus illae magnam fpi- ut pi
titus tibi afferent deledationem; in hiijus nem
vero narratione, aliquid, opinor, ut fit, in tiom
dolore levationis invenies. Cupiebat op ti- pori!
rnus Antiftes fuperioribus menftbus paulrnn acce
fe de turba, & a negotiis, in fandum otium Nov
folitudinenjque conferre; ut quemadmodum diife
certis temporibus folebat, animae fuae ftatum, min«
officia, culpasque diligentius fecum deputa- com
ret; & fpiritus fui viribus inftauratis , ad prsi
Ecclefiae fuae gubernationem reverteretur; vin c
quamquam aliam quoque caufam, praecipue dan:
cujusdam contentionis orando adhibends, offe
hoc tempore habuiffe, iis notum eft, quibtis tole
iilius arcana confilia , gravillimaque, qus c °n
nune fufceperat, munera ignota uon funt nioi
Cui rei etiam indicio eft, eum & longinquio- min
rem, & infigniorem locum ad id delegiffe, bis
longiorique temporis fpatio in eo tnoratuni fale
effe, quam folebat. Sed illud quoque veruffl
eft, aliquot jam annos, eum Dominicse paf- ran
ftonis memoria mirifice deledari folituffl pra
fuiffe, eamque animo ita fixam habuiffe, nui
ut iilius variis modis tradandse, dividendne, ftui
ordinandae finem non faceret, tempusque ali- c d
quod cupide obfervaret, quo animus illiirf C1 t

Caroli a Easilica Petri.

aralii ab interpellationibus liber , in ejusmodi fa-
quo. cris meditationibus pofiet conquielcere. Di¬
mim! cam podremo; cum eumDeus poftmaximos
nobii labores, gravesque perpeffiones in coelmn,
i quo ut fperamus, accerfire vellet; quibus divinse
li ca- glorite, & honori ferviens, annis praefertim
erit, circiter viginti, quibus in hac Ecclefia refe-
utro- dit, exercitus iuerat; ultimo , & infignt hu-
latio. ps vitae beneficio, eam ei mentem dediffe ,

1 fpi- ut prsecipuam illam mortis caufa prseparatio-
Siujui nem adhiberet. Itaque, cum facram ordina-
t, in tionum folemnitatem facris Septembris tem-
opti- poribus de more effet celebraturus, nunciuin
ulum accepit , Francifcum Boffium , Epircopum
itium Novarienfem in graviffimum morbum inci-
idura diffe, ita ut mortis periculum in horas im-
tum, ffiineret. Statim ipfa nofte, niilla habita in-
puta- commodi alicujus ratione, ut erat ejusmodi
, ad prafertitn neceflitatis tempore, & erga Pro-
tur; vinciteEpifcopos charitate admirabili, Nova-
:ipue riam contendit. Mortuum Epifcopum cum
ids, offendiflet, &, quae pro infigni pietate fua
libns folebat, funeris celebrandi officia praeftitiflet,
qus concionem habuifiet, fančtiffimae Commu-
£uni nionis Sacramentum frequentiffimo populo
juio' miniftraflet, profečtus eft Vercellas, ut ur-
plfe, bis illius Eccleiise quibusdain in rebus con-
ituin fuleret; Francifco enim Bonhomio apoftoli-
;rutn cse Sediš nomine in Germania abfente, cu-
paf- r ani illius Ecclefise , auftoritate apoftolica ,
ituffl praeter id, quod ad eum , ut Metropolita-
ffe, num , fpe&abat, benigne fufceperat. At-
idx,  dne non ecclefiaftica folum , fed civilia
: ali- e bam , eaque graviffima negotia ibi confe-
llitil cit, ex quibus perniciofae difcordiae facile
E exti-

6o

E P I S T O L A

extitifTent. Fuit eo tempore cum Carditn- Siona
libus Vercellenfi, & Montisregalis a  & cum tre F
Epifcopis nonnullis, qui ad eum jam fole- gns
bant etiam ex longinquis provinciis, tan- num
quam ad ecclefialticas difeiplinse magiftrum num
frequenter venire. Tum invitatus a Sabau. anim
dise Duce, qui fe ei maxime deditum fi- dit,
lium profitebatur , Taurinum conceffit: rum
ubi poftquam cum Duce collocutus , & fi- habu
crofančtum Linteum , quod fufcepta olim tere
laboriofa admodum peregrinatione , magno paiii
pietatis documento , inviferat, veneratus que ,
effet, difceffit, & in Varalium montem fe ceri
recepit, qui £ere fub alpium jugo , inter tenq
Helveticos, Pedemontanosque fines pofitus, ab n
ab urbe Vercellenii, Novarienii , & Co- opot
menfi millia pafTuum viginti quinque, aut com
ad fummum triginta, diftat; a Mediolanen- P r 'u
fi quinquaginta quinque. Ibi ante annos fceb
ferecentum, unus ex fratribus S. Francilci dac
Ordinis , quem obfervantire dicunt , Me- i,eur
diolanenfis, ex familia Caima , fepulchruffl n01 ^
Domini , imitatione Hierofolymitani , po-
fuit; fratrum fuorum monafterium , qus- 'P ir
damque facella , ex multis piorum viroruffl in (
eleemofynis aedificavit; in quibus hiftoria ^ are
Dominicae paliionis , pulcherrimis ftatuis, sutl
& ad pium animi affedhim excitandum ac-
commodatis , exprcffa eft. lis addita funt “Ui
plura alia facella , non folum paffionis Do- ^ ur
mini, fed facrarmn aliarum hiftoriarum ima- b )a
gines referentia, quse in fumma montis part« C01
diftindtis locis pofita, pulcherrimani prte' n "
bent piorum mentibus facrarum exercitatio- ™
num oportunitatem. Huc igitur in fratrum let

mona-

Caroli a Basilica Petri. 6 1

'dinj. monafterium vir fandus Carolus , cum Pa-
2; cum tre Francifco Adorno Societatis Jefu, tna-
fole- gnte pietatis, dodrinaeque viro , ccnfellio-
, tan- nuni miniftro , & fpirtualium exercitatio-
ftrum num adjutore , cum fe recepiflet; primu.m
abau. animo ttudiofiffime expurgando operam de-
m fi. dit, & certi temporis generalem peccato.
effit: rum confeffionem pro fua confuetudine
Sc  fi- habuit, quam non longis iutervallis repe-
olim tere folebat : venit deinde ad landillimas
lagno pailionis meditationes ; in quibus eos quo-
ratus que , quos ex familia fecum habebat, exer-
m fe ceri voluit. Diei, & nodis etiam , certa
intei tempora diftributa erant, quibus quemlibet
fitus, ad meditandum, & orandum in facellis effe
Co- oportebat. Cardinalis autem , qui tamen
ant communi tempore contentus non erat, pro-
inen- prium fibi fsceilum , nullo comite , depo-
.nnos fcebat. Jucundiffimum erat pietatis fpe-
lcifci daculum . quod fua vem confcientise acu-
Me- -eum admovebat , videre tantum virum ,
brun n °de prsefertim , folum , parvula laterna
po- fub pallio recepta, per ea loca ire, quo
gme- Ipiritualis albe*fius aerius invitabat. Atque
iniin 111  eo maxime elncere vifnm efl: ejus fingu-
loria - are  faerte contemplationis lludium quod,
uiS) Sllm  ea paulisper intermittenda elfet, &
i ac- a d Cardinalem Vercellenfem Aronam eun-
funt dum , node ante, odo ipfas horas , una
Do- dim familia, in ea permanfu, cum toto eo
ima- fyat!o genibus tantummodo, nixus nulla
iarte corporis parte, flederetur; immo ad extre-
prs- nmm queri de eo vifus eft, qui horologium
itio- curabat, quali praefinitum fpatium contraxif-
ruffl Tempus coullitiitum erat, quo omnes

l- CGSt-

Epistola

6 %

congregati, loco quisque fuo, quid medita, ferenc
tus effet, animoque pie fenfiflet , in me- quem
dium afferebat. Glua in facra commiinicatio. tabun
ne narrant, coeleftia verba, & fententias ex retur.
facro illo Caroli ore excepifle, qui quaii aut eIT
olor quidam fupernus , morti propinquus, q a ‘ nc
fuaviores, quam folebat, voces edebat. Nar- moral
ravit mihi Pater Francifcus , fe divini illius qt
pečloris fenfus, intimasque cogitationes fpi- mifit
rituali fuavitate , lachrymisque conjunčtas, c u m
Irepius animo fuo obftupifle , dulcique item re det
fletu profecutum efle. Q.uam vero hic ad- Medi
hibuit vitre, & vičtus alperitatein, quaniquan curat
fine dubio erat maxima; ipfi tamen novi P°ffu
nonerat; cujus folitus jam cibus erat patii«, tem  i
& aqua; & cum paucis horis in paleis cu- teret '
baret, commoda fane ratione uti fibi vide- tjtud
batur. Neque is erat, qui flagellorum h  g era l
cilicii difciplinam unquam omitteret. Itaque quo
nou magnum erat, illum eo quoque tempo- rum
re pane, &  aqua vitam fuftentare ; ligno ja- habe
centem brevern fomnuui in cicilio capere, $ dicii
flagella fibi adhibere , quibus cum fangui- thm
nem quandoque haufifiet, interulam fangui’ tl0n
ne afperfam, quam ille ftudiofe occultave- Vl< di
rat, & flagella item cupidiffime conquifitai rettl
quidam inter res chariffimas repofuerunt f x P
lllud quoque fibi minifterii fumpferat, ut an- j}' lu
te lucern himen afferret patri, & quo reli- “°n
qua familia acciperet, ne incommodo affice- tlo p
ret fuos. Cino feveriore enim erga fe in diel tat "
utebatur difciplina, eo fe humaniorem, mi’ j? le '
tioremque erga alios praeflabat; confueverat- “iti
que nočtu lumen in parvo cubiculo fuo ha- cor >
bere; tuni ne cubiculariis forte luminis im re ^

feren-

•Caroli a Basilica Petri. 6?

:dita. ferendi moleftiam exhiberet; tum etiam ut,
i me. queniadmodum exiftimo , jucundo pianim
eatio. tabularum , quas ibi habebat, afpečtu frue-
at es retur, fi quando ocuios aperiret. Antequam
quafi autem a monte difcederet, ubi non amplius
iius, quindecim dies , neque id fine intervallo,
Nar- moratus videtur , tentari valetudine ccepit ;
illius exquafuo, & Patris confilio, nonnihil re-
s fpi. mifit de confueta vitse afperitate. Atque
<5tas, cum febri fe laboraffe fentiret, tempusqae
item redeundi videretur, difcedendum fibi ftatuit.
c ad- Medicum quidem in redita confuluit , fed
quam curationem tamen, ut folent, qui id facere
novi poffunt, ftatim non habuit ; expeftavit au-
latiis, tem pro fua confuetudine, nuni febris rever-
5  cu- teretur ; qui antea quandoqae , ne quarto
vide- quidem febris irapetu ad medicinam confu-
im $ g er at , & abque iila tamen emerferat. In
:aque quo Vir fančtus , ficut in reiiquis , paupe-
mpo- tum vitam fequebatur; qui non folum non
.o ja- habent, cum aegrotant, unde curentur, me-
■e, •& dicinamque adhibeant ; fed ne opera qui-
igui' dem, & labore confueto abftinere, & ceffa-
igui' doniš beneficio frui poffunt, cum rebus ad
tavc- viftum neceffariis deftituantur ; quam ad
ifitai re m natune tamen, & corporis fui diuturna.
runt- fxperientia utebatur. Mukaš habuit totum
t an- dl ud abfentis tempus futuri obitus praeien-
reli- fones; nam prseter inufnatam illam praepara-
ffice- tionem, praecipuam fuavitatem in iis exerci-
diel tationibus ex gloriofi fepulcbri myfterio ca*
, mi piebat; nam cum facello, & imaginibus de-
erat- ftitueretur, quaj fmnptae meditationi propri®
, h c °nvenirent;  ad fepiilchrum femper fe refe-
s in- re t>at j ex ejus contemplatione diviniora
n- qute»

64  E ¥ I S T O L A

quxdam mentis cogitata hauriebat, 8c  cum,
profectione indičla, otnnes de monte dejcen-
derent , animadverti{Tentque Cardinaleni
ipfum deeffe, mulierculse cujusdam incidio,
in fepulchri ancro ilie repertus eft. Sacriirn
Miffre officium , nefcio an poftrernum, prae-
ter confuetudinem, perpetuis cum lachrymis
celebravit. De morte frequenter loqueba-
tur. Srepe commemorabat , 1'uos fere diu
vivere non folere. Patrem fmtm Gibertum
Comitem, cum aetatis quadraginta feptem
annorum eftet, mortem obiiiTe. Mirum efle,
quod ipfe ad eamdem setatem perveniffet;
quod duodecim ante annos morbis, & cu-
radonibus adeo debilitatus erat, ut omnium
judicio morti propinquus judicaretur. At-
que fuit ilie quidem , dum juvenis efiet,
etiam Medicorum fententia , neque id ob
vitae afperitatem , quam nondum coeperat,
ea valetudinis conditione , ut mirati fmt,
quicumque eiim noverant , vitam potuifle
producere longius; fed omifla ilie nimia ex*
quiftta corporis cura, ex piorum , pruden-
tumque virorum confilio, fimplicem, commu*
netnque vivendi rationem elegit; cum abfti-
nentia deinde , & cum alperitate earn con-
junxerit, reliqua aetate , hoc eft annoruffl
circiter duodecim čudu, bona valetudine,
in niagnis curte epifcopalis laboribus, ufu*
eft; ut potius exiftimandus ilie ftt per ru-
diorem, & feveriorem vitre difciplinam ho-
fce poftremos vitae annos a Domino obti-
nuiiie; quam vel modicum propter eaffl
temporis deperdidifle. In reditu , dum D-
bri laboraret , commemorabat; & libenter

qui-

quid'i
nereii
cem
elle b

bis E
de es
omnii
&  fp>
etiam
dum
ri op'
re, t;
tui. I
nec v
grand
agent
mend
de ab
ab bi
lili co
bi on
fibi v
dfi ft
incon:
diolai
Burni

diiun

vina i
fflorbi

ftatim

in ftc
limis
die 9
bris r
patvi

S. C

Caroli a Basilica Petri. ' 65

cum, quidem, ut omnia , qiue ad eumdem perti-
icen- nerent; PiUM V fančise niemoriae Pontili-
aletn cem maximmn , cum non longe fe a raorte
iclio, elle ientiret, lurrexiffe tam en, & lep tem ur-
:rura bis Eccleiias invilifle. Difputabat divini tua
prs- <ie excellenti illa voluntate, qua rebus aliis
ymis omnibus omiffis , unum Donunum fequi,
ieba- & fpedare debetnus, neque almd quidquam
i diu etiam fpirituale, in hac vita proponere ; ne-
rtum dutn enim aliis, dicebat, capi me, & tene-
ptem rioportet, led iis iplis liberum me prsebe-
effe, re, quae ad hujus Ecclelbe utilitatem irifti-
flet; tui. Incumbere me perpetuo ©quum eft, do-
i  cu- tec vivam , in Domini cultum: li alio mi-
nium grandum lit, praello ene debeo, & quidquid
At- agendum reftat , divinre providentiae coni-
:fTet, tnendatum libere relinquere. Sed qu.id ego
d ob deabfentise hujus tempere loquor ? Multis
erat, s b hinc menlibus edebat hujusmodi animi
fint, foi cogitationes; neque ita mul to ante, mi-
tuifle hi quadam ex caufa dicebat, vita; fpatium
1 ex* fib videri non amplius fere prorogandmn"
ideii- dft forte ad annos aliquot inter morborum
amu- !l >commoda traducendos. Venit ille Me-
abfti- biolanum feria l’exta vefperi , quo die com-
eon- ” lun i Ecclelise officio, ad mortuorum fubli-
oruffl bium divina celebrabantur. Qu?e quidem di¬
hne, Vin a fuit providentia, ut tantilper gravitas
ufu» mor hi lateret, doneč ad ledem fuam, in ea
r ru- patini moriturus, reverteretur ; cum autem
1 I10- l n  fuo majori cubiculo decubuiflet, peritif-
obti- niedicis vocatis, expeftabat iequenti
eaffl ^ ? hora fere decima oftava , an fe¬
ni fe* k [ ‘ s  rurfus accederet. Jufferat ex fumma
enter f arv i cubicnli fui parte tabuiara evelli, in
ui- £ Car. Injlr. Pafi.  E qua

Epistola

qua Salvatoris noftri mortuum corpus depi- poflr
dum erat, & fuper conopei fu le ime n ta col- dem.
locari, ut eam, cum oculos tolleret., poffet tem
alpicere: aliam in ima ledi parte appendi, deret
ut diredo eam fpedaret obtutu, in qua Chri- pauli
fti Domini effigies erat, agonia in horto la- telim
borantis. Altare item in ipfo cubiculo po- comr
lii voluerat optime inftrudum, cum pulchn dam
tabula, quae Domini fepulchrum referebat, quib
ut aptam omnium rerum confecutionem, eum- decei
demque prtefagiorum curfum agnofcere pof- ut ej
fet. Vigefima primafere, nifallor, hon ciofis
erat, hoc eft tertia ante nodem ; cum, ne- derei
fcio quo modo, gravius laborare coepit, ut perpi
oculis apertis fere effe non pobe videretur, incre
Aftabamus illi ; & modo hic , modo ille, niagr
variis rebus proponendis tentabat, ut ocii- uiffei
los aperiret. Dixi ego illi, me non črede- gravi
re, eum dormire, fed contemplari, facere- rentu
que, ut ontimum virum Mutinenfeni Epifco- poft
pum fecilTe quandoque referebat ; dicebat cum
enim , cum periculofe valde ille gegrotaret, fueri
clanfis oculis feinper fecum cogitalfe, neqi« li m,
cuiquam aufcultare voluiffe, rogaffeque, ut ^acr?
quis a Deo fe tali tempore avelleret, &a( e Mre
humana deduceret. Subridere vifus eft- CQ epi
cum haec dixi , & manfit tamen ut prius qui i
Comparavi imprudens illius morbum , q® v,ta
leviš habebatur, cum Epifcopi illius mortifei 1  bbi c
valetudine, divinavicpie , nefciens , quii Ie 5 1
dicerem. Ac mihi quidem hujusmodi reff Coltlt
eonfideranti venit in mentem , illum, cu* frud
ingravefcere morbum fentiret, dedita op^ ‘ ace H
ita le ipfum collegilfe, cogitationemqne*! tru t
emnibus vit* hujus rationibus avocaft ^ Uae

poflru-

Caroli a Basilica Petri. 67

lepi- poftremoque tempere eam conftantiam, fi-
i col- dem, modeftiam , & cum Deo cotijunčHo-
loffet nem prše fe tulifle, quam anteačia vita often-
:ndi, deret. Is autem revera erat, qui ne a Deo
Chri- paululum disjungeretur , omnia alia facile

0 la- relinqueret, divinteque providentiae libere
) po- committeret; cjuique maliet communi qua-
Ichn dam, & vulgari ratione, quam praeclaris
:bat, (juibtisdam virtutis, indiciis, ex hac vita
eum- decedere. Qjiamquam enim optabile erat,

: pof- ut ejus obitum prmclaris qnibusdam , & fpe-
hon ciofis iančHtatis fjgnificationibus ornatum vi-
, ne- deremus : quid aliud erat tamen, quod poft
it, ut perpetuum rerum admirabilium , &  prope
retut, incredibilium curfum, in ejus vita, aut morte
ille, magnopere requireremus V Cum Medici ve-
: ocii- uiffent, & in ea fere fententia effetit, ut de
rede- gravi aliqua & diuturna aegrotatione fuftpica-
icere- rentur , naturse vim valde deficere paulo
pifco- poft intellexerunt. Id nobis, qui aderamus,
cebat cum dixiflent, qui anirni in nobis reliquum
:aret, fuerit, facile exiftimare licet. Miftmus fta-
ieqw bm, ut in Ecclefiis oratio ante fančHliimum.
e, ® ^acramentum inftitueretur , & de Viatico,
extremaque Undtione illi adbibenda agere
eft c ®pimus. Dičtum illi eft a Patre Francifco,
porini qui femper affuit, tempus elfe , ut ex hac
, q« ! v *ta abiret, &  ideo facri Viatici fubfidiutu
rtifer! »bi compararet. Ule autem, ie enixe pete-
cpui- re , ftatim refpondit. Cumque Canonicorum

1 reti CoMegio cum facris indumentis comitante ,

, ctiff ^uftiffirna Euchariftia in archiepifcopale
opel ‘acellum allata effet , qu»fmmus ex eo,
j 11 e s J! tr wn afferri tuncvellet: nune, inquit ille.

1 c alfi Uuae quidem fola verba eo periculi tempo-
Ire- E 2  re

re protulit ; ex quo perfpiciram efTe vid;, cafle
tur, liium, fi voluiftet , aiia quoque po- ut ai
tiuffe dicere ; immo ex eo etiam integri ejtii tiifle
fenfus cognofci potuerunt ; quod cum in. Unči
terrogaretur , utrum vellet Archipresbyten rault
manu, an alterius afferri fan&illimam Eu- Legi
chariftiam ? paululum, ut faepe folebat, ante ejusi
quara refponderet, apud fe cogitavit; tun fertii
de Archipresbytero fignificavit. Ojiod idem mori
fecit i cum ab eo qusereretur , nuni velle; veral
Provincias Epifcopos fecundmn ea, quas it ue b
eo genere confecerat, decreta accerfere. beci.
Prseterea vero*de morte tune obeunda, 4 Efte
extremis fubfidiis recipiendis ea vultus con tiit.
ftantia accepit, qua rem quamlibet notami liber
& expeftatam audiiftet. Neque enim ve. fed i
levi aliquo indicio commoveri vifus eft; im diqi
mo cum ejus confobrinus Comes Renatin tior
Borromaeus, humana quadam amoris lignit liciu
catione , hortatus eflet, ne eo tamen nuntii uon
terreretur ; fubrifit fančlus Sacerdos ad e
juvenis amantiffimi verba. Rogavi ego, t &er;
illud S. Martini fecum dicere vellet: Dot« fet,
ne! li adhuc populo tuo fum neceffariusi £ har
non recufo laborem ; illud exiftimans ,» Ut u
fi cujus preces ad prorogandum vitse fpatioi comi
valere pofient; ipiius ad id aptiliimas f« & c;
re, & acerrimas. Benigne tum ille rne afp !  mus
cere vifus eft , nihilque refpondit. Neq» !  ricul
vero dubito, qiun is, qui fe toties pro g rl
ge fuo devovit, tune quoque ad longioret moti
Vitam paratum fe praebuerit, fed idem fr re  u
illius, qui S. Martini fuerat, orationis eve* tac
tus. Cum fančtillimum Sacramentum pofr mod
allatum eflet, pie illud fuinput ; cum indi liqm

caffet

Caroli a Basiuca Petri. 69

vidf, eaflet tamen, animum fibi e lečfo furgendi*
i po. ut ante conftituerat , fuiffe , fi vires fuppe-
i ejui tiiflent. Poft illucl ftatim extremam fnfcepit
m in. Unftionem. Nox erat , & infinita prope
byteri multitudo usque in cubiculum concurrerat.
t En. Legebamus nos, qui aftabamus, praderiptas
ante cjusmodi officii porečeš , evangeličani prse-
; tun iertim Domini paftionem , quam ille apud
iden morientes lečlionem maxime femper proba-
veile: verat. Tum petita ab eo eft omnium nomi-
is ii ue benedičtio , quara aegre quidem ob im-
:rfere, beciliitatem, fed manu tamen, qu3S ab alio
a, k  fuftentabatur, figno crncis fermato, imper-
1 con. tiit. Ita agoniain iilatn ingreflus eft, quam
otani| libentiffime in paffione Domini cogitarat;
n vt! fed adeo fuavem tamen, ut neque membro
» aliquo agitaretur , neque vis^illa ivehemen-
mafli tiar appareret. Injpofuimus demum iili ci-
ignifr bcium cinere benedifto afperfum, quod ille
.lunti uon folum in ritu, fed etiam in ipfa carnis
ad 6 affliftione vehementer probaverat, & ufu*
;o,« !  fuerat; & cum terda fere nočfis hora venif-
Doim fet, animam Deo reddidit. Contigit mibi,
ariiKi charo admodum , fed acerbiffimo munere 9
s , t ^ ultimum colligerem fpiritum , oculosque
latiffl componerem ;  cum ofeulandae integrae illius,
as ft & caftiflimae carnis defiderinm, qui adera-
e afp !  »us, explere non pofte videremur, Pe-
Neq® nculi fania tota continuo civitate manavit;

0 gt (  tam horribili anditione vehementer com-
jioref Kota eft, Miierabile erat fpečtaculum vide¬
ni f« 1  t e  vtbique lumina circumferri , & homines

e ve« bac illae vagari; tum anxie fcifcitari , quo
pofo jtiodo fe res haberet? & cum nihil fpiei re-

1 itid bquiim effe audirent, maxime perturbari 9

tffet E 3 &

Efistola

7 ®

& flere. Cum domo archiepifcopali difcef*
fiffem, vias eorum multitudine oifendi re.
fertas , qui crucibus prgelatis , quamquam
fero , proceffioues cum litaniis obibant,
quibus ad Sandorum invocationem refponde-
batur ab omnibus: Intercede pro eo. Cum
me viderent transeuntem, cupide interroga-
bant, qualem nuncium afferrem ? quem ac-
cipientes, miferi luduolis ciamoribus omnia
replebant; ut ferreus videri pofTet, qui la-
crymas teneret. At ad fandi Paftoris le-
dum, qui fletus , quae lamentationes audie-
bantur ! Flebant Canonici, & luduofis vo-
cibus , ut olim S. Martini difcipuli, quere-
bantur , quod optimus Pater eos defereret,
& in mserore, & periculo relinqueret. Gra-
viter plerique ex familia lamentabantur j
qui non ut aulici quidam, fed ut deditiffimi
bili fandum Virum diligebant ; fupplices
benedidionem lliius omnes poftulabant , il-
ludque vehementer curabant, ut vel mini¬
mum aliquid faltem , quod illius fuiffet,
Faberent , i quod folatii, & religionis caufi
fervarent. Tanta erat commotio , tantus In-
dus , ut nefciam, an in illa Friderici iEno-
barbi ruina major ludus fuerit; pnefertim
poftquam triftiilima campanarum, primoEc-
clefne majoris , poftea aliarum Ecclefiaruni
omnium figna audita funt. Eos equideffl
flere vidi, quibus ne patris quidem, aut cu-
jusvis propinqui mors lachrpmulam excuffif'
fet, & eos itidem , quod mirum lane eft>
qui aliis omnibus potius , quam fpirituali-
bus bonis deledari videbantur. Monalle-
rium fuit, in quo Moniales tota node oran-

tes

Caroli a Rasilica Petri

lifcef- tes permanferunt, cum rei eventum ignora-
re . rent; & quideni exiftimo, ea nočte locum
quam f ere  fornno in hac urbe reličhim non fuiffe,
lant, cum triftitia , &.  dolor omnia occupaftet.
ande- Convenerunt in archiepifcopales sedes pri-
Cum mar ii muki. Aderat Conies Hannibal
r0 ga- Altempfius ejus cognatus , cujus filiolus ge¬
li ac- nuiiexus , & fupplex benediftionem a fan-
tmnia Praefule pollulavit. Advenit Dux Ter-
ii la- ranovae, Provinci® Prsefečius, diuque ami-
is le- ce  ? & pie fane in cubiculo moratus eft, do-
udie- nec  fpiritum exhalaret. Reiiquit autein di-
; v0 . fcedens cuftodire fure partem, ne quid forte
uere- offenfionis in domo accideret. Ojiod poftea
eret, de more oportebat , corpori inter eircum-
Gra- fl^tium ofcula, adhibitum eft \  in cujus hu-
itur j mens  fatis incommoda iigna flagellationum
.ffimi v i* a  funt ; & in dorfo iilius fclopi ičhis fi-
ilices gnum , qui toto jam din orbe vulgatus eft*
il- Collocatum illud eft Pontificalibus veftitum
mini- indumentis in sedium facello ; neque permif-
flet, fns eft populus ingredi, qui mirifice cupie-
canfi bat, usque ad feriam fecundani fequentem.
is in- Time aditu omnibus aperto, tantus fuit
£no- omnium concurfus , quantus cujuscunique
; rtim celebritatis caufa fieri pofle conjicere poiTu-
3 Ec- mus t tantoque flentium numero , quantum
a rum ° m nes Fatis mirari non poftunt. Ojiod ii
[dem diutius iiifepultum reličhim eftet, non dubi-
t cii- t0 .) quin valde longinqui quoque venturi
Liflif- fuiflent. Id tantum moleftias niiferi capie-
eft, bant, quod morari, quantum volebant, &
uali- Paftoris Fui vultum con.tempiari faltem non
afte- P er mittebantur, ob advenientium impetunj.
iran- P er petuum; nam tangere, & ofculari non
es E 4 daba-

Epistola

72

dabatur, ob fepimentum , quo undique mn. ftimr
niebatur; neque calcuiornm corouse acci- ri p<
piebantur, quas eupidiffime omnes dffere- timu
bant , ut corpori admoverentur. Tahtm cefla
fuit irruentis multitudinis impetus, ut cjni- gum
dam etiain ex eo interierint; de quibus dici rufal
poiTet, quod Gregorius Nazianzenus de qui- ces 1
busdam iimili de eaufa extiudis in funere mife
S. Baiilii dicebat : felices fuiffe, qui digni pote
habiti erant, ut fandse illius animae comites cifei:
accederent, vidfrnarumque funebrimn Joco qute
hab er en tur. Conveniebat Clerus dillinfie nebr

in facellum arehiepifcopaie, ad ftatas vigi- dibu
liarum preces recitandas. Tandenique heii mi I
mane, hoc eft , quinto denvum poft obitnni dud
die, luduoliflimum funus dudum eft T  idqut buit,
fetiš prolixo viarum ambitu, ut- longiiiimi ti D
Cleri utriusque ordines, quibus cutn infini- exec
to prope luminum numero funus- illuftraba- facri
tur, explicari, & reliqua multitudo, etiain corr
ex Dioeeeli, locum fequendo habere poiTet. dati
Secutus- eft Cardinalis Epifcopus Cremonen- iieri
iis ponrificalibus indumentis ornatus ; qui, qui
lieet noti fatis firma valetudine , ftatim ac- & c
'čur-rit. Epifcopus item Viglevanenlis, & fidei
Alexandrinus ; item Epifcopus Gitadimus) die
Dertonenfis enim in tempore adeffe non po- pet
tuit; caeteri autem Provinciae Epiicopi, par- troft
tim mortui funt, partim publicis EcfcJeiiae de plim
caniis longe abfunt. Sechtus eft f)ux Ter- pori
raenovas cum Senatu ,'&Magiftratibus. Ta«- ipfe
tns-(tewicjue- corrventns, & omnium ordinuffl annt
effufidTuit ,• neque;bnim vel j us eo tempore relit
didum eib , vel tabernae- apertse fuerunt; doni
quanta ad fummum fandi Viri honoreni» fcrip
-itUiE funt-

Caroli a Basilica Petri. 75

: mut fiimniamque amoris fignificationem vix opta-
acci- ri pocuilJet. Funebres vere erant piallen-
ffere- timu voces , & fepius fietu interruptae ne-
ahtus ceflario cefiabant. Maximi audi d funt en er*
qui- gumenorum clatnores ; &  qui Domino Hie*
5 dici rufalem itrtranti plaufum dederunt, fimplit
; qui- ces pueri, dum eorpus efferretur, commoti^
unere miferabile verbum , Mifericordia , quantuift
digni poterant, clarnare eceperunt. Frater Fran-
mites cifcus Panigarola poli MilTarum folemnia,
ioco quse Cardinalis Cremonenlis celebravit, fu-
tinčh nebrem orationem, feu concionem, de lau-
vigi- dibus optimi, multisque nominibus illuftriffi-
; heti mi Prtefulis, in Ecclelia majori, quo funus
)itiini duftum erat, luculentiffimam, utfolet, ha-
dqu! buit. Pollicittis eft, quod deeflet, fequen-
iffimi ti Dominica fe pneftiturum. Poft facrutn
nfini- exequiarum officium, Epifcoporum omnium
raba- facris fundionibus perfedum , illatum eft
2tiaifl eorpus in facellum PII IV , quod ferreis
oifet. clathris effet munitum; quod quidem vix
>nen- fieri potuit ob incredibiies populi impetus,
cjui j qui vel in v iti s omnibus tangere volebant,
n ac- & coronas admovebant. Ibi ad populi de-
;, &  ftderium aliqua ex parte explendum toto
nus; die reličltlm eft, dsemonibus undique fem-
1 po- per horribiiitčr elamantibus. Proxima vero
par- nočle, eirciter puintam nočlis horam in arca
sas de plumbea conditunginfculptis nominis,& tem-
Ter- poris notis, in fepulchrum intulimus, quodi
Tan- tpfe fibi teftamento conftituerat, jam inde ab
intim anno falutis mdlxxvi  ; in quo baeredem
pore teliquerat hofpitalem paup>erum hujus urbis
•unt; donium: qusedam fuis legaverat ; tum vero
reni) fcripta ftia ad conciones pertinentia Vercel-
u- - E 5 lenfi

74 Efistola Caroli a Basihca Petri.

lenfi Epifcopo, quo neminem arbitror Epi.
fcopum illi fuifie chariorem , neque etiatn
magis probatum. Sepulturae locum elegerat
in ipfa majori Ecclelia ante gradus , quibus
ad chorum afcenditur , in quo hujusmodi
poneretur epitaphium , ii rede memini;
CAROLUS Gardinalis tit. S. Praxedis Ar
chiepifcopus Mediolani , frequentioribui
Cleri, populi, & devoti foeminei fexus pre-
cibus fe commendatum cupiens , hoc loco
libi vivens monumentum elegit. In quo
quideni teftamento quemdam funeri, & exe-
quiis modcan adhibuit, quem non fatis re-
eordor. Haec eft exitii noiiri narratio, o Pa¬
ter, quod Dominus fortaffe praevideri no-
Init, ne infinitas prope preces eorum repu-
diaret, qui, li fpatium datum effet, Domi¬
ni manus quodammodo tenuilEent, ne hanc
nobis hoc tempore plagam inferret. Nunt
reftat, ut eum vehemeuter, quantuin polhi-
mus, oremus, ne nos deferat, neque pro
fua elementi^, permittat, ut, quae fanftui
Vir , fumma totius orbis admiratione, &
utilitate sedificavit, nefarius inimicus difii
pet. Hanc vero nos piis hominibus affera-
mus confolationem , ut fandiliimas illius,
mirabilesque laudes, & res geltas explica-
te potteritati mandemus ; quod, pro mea
£quidem virium tenuitate , bene juvanr«
Domino , praeftare conabor. Medio¬
lani VI. Idus Novembris
MDEXXXIV.

MO-

Ex  i

P

talen

partr

Bibu

ponj

nos

ferip

tius

conf

riffir

nis,

citat

alii

is Ar-
Dribui
s pre-
loco
i quo
i  exe-
is re-
o Pa¬
ri no-
repu-
D orni-
hanc
Nune
jofTu-

e pro
inčtui

iffera-
ilius,
plica-
> mea
vants
)-

)°

MONITIONES

S. CAROLI BORROMiEl

A D

CLERICOS et SACF.RDOTES*

Excerptce ex Concil. IV Mediol. p ar ta 3.
num.  7.

P ervetus illnd inftitutum eft, tum fančto-
rum Patrum ufu, tum Ecclefiae aučto-
ritate comprobatum, ut quse Sacerdo-
talem Clericalemque difciplinam, officia, ac
partes maxime attingunt; ea eertis monitio-
nibus comprehenfa, abEpifcopo Clero pro-
ponantur. Cujus. inftituti ratione exemplo
nos adducfti, monitiones infra ordine prse-
fcriptas , edendas cenftiimus , ut diligen-
«us ac religiofius iis univerfus Clerus fe fe
fionforinet.

AD UNIVERSUM CLERTJM.

Primo Fratres & Filii in Chrifto cha~
tiffinii! memores perpetuo eftote vocatio-
nis ) qua vos dignatus eft Dominus nofter ;
< l Ua  alftdua recordatione , memoriaque ex-
oitati eam vos virtutem induite , ut videant
alii quaft luinen aliquod veftram fančtitatem

* j 6  Monitiones

elucere. Qu® fi magna in aliis vit® chriftis- |j a<)
nse inftitutis requiritur; certe in vobis, qui r i C a
mvfteriorum Dei miniftri, divinaeque grada
difpenfalores eftis, major inefte debet. Et ciis
ficut ordiue facro a reliquis hominibus le. nas
jundi eftis; ita a comnmnis fidelium vita tun
ufu fejundi, prascipuum quoddain atque hoe pi e
prsftantius vivendi genus fequimini , quo te.
ordinis dignitate praecellitis. Coeieftem in flot
terris vitam, tanquam Angeli Dei, moribus pa
veftris exprimere usque adeo ftudete, uta ven
vobis divinarum virtutum exempla ad csete-
ros emanent. Una animi conlenftone, unoque ciui
Špiritu in iis elaborate , ut divino cultui, illu
& caeleftium reruin meditationibus, & ora* in i
tioni, & facrarum , ecclefiafticarumque lite- def
rarum ftudiis vacetis ; tum depofitis fsscu- cor
laribus vanisque follicitudinibus, ab omni vi- tiqi
tio alieni in via Domini rede ambuletis. het
2 -  Charitatem imprimis, quae Semina- no
rium eft omnium virtutum omni ftudio am- efti
pledimini. Hujnilitatem, manfuetudineni, fici
patientiam , juftitiam » temperantiam , ojE- no
ciaque chriftianae pietatis reliqua colite. bra
diisecumque denique funt vera, q,uaecumque ligi
publica j quaecumque fanda ac religiofa, ea
cogitate, eaque agite. Virtutes fandoruni fer
Patrum , quas prsecipuas , & quafi haeredi- de
tarias vobis ad imitationem reliquerunt, pic
non adumbrare folum, led omnino exprime- int
re certatim contendite. Utque illi, fic vos, te.
»bftinentiae , & jejuniis dediti , cler.icali* P d

dilciplin® , ac vitje caftillimae ftudiofi, tu® oit
patriae cceleftis fitientes , Deo fervire alli- on
duis divinarum laudum officiis, & in E cele« ex

S. Cakoli Borrom®i.  7f

'iftia. fi a , quafi in perpetua veftra facerdotali, Cle-
5 qui ricalique ftatione continenter verfamini.
ratis g. Omnes qui canonicarum horarum offi-
Et ciis devinčti eftis, ftatas ea3 preces hora-
s  fe* rias recitate ad prtefcriptam rationem ac ri-
vita tum. Nec vero negligenter , fed attente,
e hoe pie, decore , fupplicique mente illas dici-
quo te. Expletis canonicarum horarum officiis,
m in fiquid in illis aut negligentia, aut alia cul-
ribus pa commiferitis , paululum colligentes vos,
uta veniam a Deo petite.

:sete- 4. Q.ui Sacerdotes eftis , Miflfe Sacrifi-
oque cium fepius facite fančle ac religiofe. Ad
•ltui, illud faciendum parate vos omili pietate,
ora- in tam alti mvfterii meditatione toto animo
lite- detixi; & quo purius id faciatis , proprlam
aecu- confcientiam diligenti, accurato, frequen-
ti vi- tique examine difcutite", tum fingulis faltem
hebdcmadis, atque adeo fepius; & omni-
nina- no Temper , cum peccati mortalis confcii
1 affl- eftis, contiteamini. In 1  ea fančliftimi Sacri-
iem> ficii ačtione ab erroribus vel levillitnis omni-
oifi* no cavete. Ojiae de illo pie riteque cele-
olite. brando prmfcripta funt, ea vos ftudiofe di-
n qne ligenterque fervate.

I, ea Diaconi, Subdiaconi, & Clerici in-

oruni feriorum Ordinum , quicutnque eftis, qusa
redi* de confitendis fepe peccatis , de commu-
unt, nione frequenter fumenda vobis juffa funt,
ime- integre & fančfe omnia, utdebetis, prsefta-
vos, te. Eccleliafticm militi« omnes vos adfcri-
;cah J  pd eftis , ad pietatis, ad religionisque exer-

tuni eitationes vos vocatos elfe cognofcite. In
alli- °nini imprimis fančla oratione vos affidue
cele« «xercete ; tuni in meditationis tacit«que

J, pi*

Monitiones

7 «

piše orationis ftudio fingulis diebus , cerfo
temporis fpatio , toto caftillimi animi fenfn ricalii
incumbite. que v

6. Hsec fandis precibus, prše ter csetera, ^ cc ^ e

fupplices , prsefertim affiidis rei chriitians clt ‘ itu
temporibus, ovatePatrem mifericordiarum & , c .^ retI
Deum totius confolationis, ut mifereatur po- ro .
puli fui: ut fidelium animos ad vitia fugien- ltlan !
da, ad virtutesque ampledendas l an d o Spi-
ritus fui ardore inflammet; ut e Principum
Ilegumque atmnis evellantur, fi quae fint, di- ca c ‘
fcordise lemma ; ut ii una animi confenfione ^ ue  1
Omili regnum propagare ftudeant, unani- <5
que Dei gloriam , atque Ecclelise matris de- gite;
lenfionem propolitam habeant. licet

7. Quidquid vero temporis a divinis offi' °P ll | c
ciis, ab orationis , contemplationisque exer- c ” c b
citatione, ab ecclefiallicis fundionibus, &  ab ottlcl
aliis neceffariis adionibus vacuutn habe.tis, P leta
non in otio, neque in defidia, nec vero in ^ ue 1
rerum novarum curiolitatibus iliud conterite; e  ’ 1
fed cum in fortem Domini vocati fitis, i« a< r co '
ejus lege die ac node meditemini. Sacraruffl 1C1
igitur literarum ftudia diligentius colite, qu* ]
usque adeo compledi debetis, ut, qui afpet- Dioe
netur, contra eum dicat Domins : fhiiatu  perc
fcientiam repulifli , & ego repellam te, ne St-  legit
cerdotio fungaris toliki.  Frequentes ad ftatas vobi
lediones, & ad literarum tradationes vobi* vide
prsefcriptas convenite. Attento auimo in ii* <quoi
adefte, atque in dies ad uberiorem facroriifl Vern
ftudiorum frudum progrellionem aliquaifl dem
babete, ut ad Epifcopum aliquando vocati & gles
diligentite & dodrinae teftimonium detis. #0 5

%.  Le-

S. Caroli Borsomjei.

certo

fenfu

Etera,
Ltianat
um &
ar po-
igieu-
d  Spi-
;ipum
:t, di-
afiotit
mam¬
iš de-

s offi'
exer-
, &al)
be.tis,
ero in
erite;

s, i«
ranim
:,qus
afper-
lia tu

Si-

ftatai
vobis
in iis
•onim
quai' 1
;ati S
:is.
Le-

79

§. Lečtione librorum fpiritualium & cle-
ricalium, qui probati fint, animos rnentes-
qne veltras pafcite; cum iis & pneceptorum
Eccleiise cognitionem, & preces horarias re-
citandi peritiam, & eccleiiadicorum rituum,
ceremoniarumqne notitiam conjungite. At
iibros de rebus jocofis , ridiculis , obfcaenis,
inanibns , ad poefisque profana; ftudiuni
pertinentibus, vulgari ‘aut iatino fermone
conferiptos procul abjicite. Nec vero mufi-
cas cantiones ridicule, voluptuarie ?  parum-
que pudice exarata$ adhibete.

9. Oiiotidie aliquid ex faeris Bibliis ie-
gite; ac, fi per ecclefiaflicas occupationes
licet , aliquid item ex fančtorum Patrum
opufculis; atque alios prseterea Iibros de Sa-
cerdotalis , Clericalisque vitae rationibits &
officiis , de animarum cura, de ehriftianse
pietatis ftudiis & exercitationibus, de aliis-
que ejusdem generis pie confečtos ita legl-
te, ut qusecumque ad vitoe fančte normam
accommodata ex iilis animadvertiftis ac di~
diciftis, moribus exprimatis.

10. Conciliorutn item Provincialnim ae
'Dioecefanorum conftitutiones 81  decreta non
percurrite folum , led usque adeo ftudiofe
legite, ut quae legeritis, poft etiam taciti
^obiscum aliquando mente reputetis , ac
^ideatis firnul, non folum fi qmdquam eft,
quod contra illorum prsefcriptum egeritis,
Vei 'um fiquid etiam aliud eft, quod ex eis-
detn exequi , praeftareve omileritis aut ne-
glexeritis. Quod ut praeftetis ?  curate omni-
a ° atque efficite.

II.

8o

Mokitiones

II. Eftis divina mifericordia in Ecclefia- i<
ftico ordine conilituti, ad gloriam Dei con. robiš
fervandam propagandamque, ideo tuni ordi. Comn
nis veftri minifternim, quod explere debetis, public
videte; tum dignitatem ac decorem fervate, bns n
In lnceflu, ftatu, geftu, ita vos pra;bete, excipi
lit ab ordinis, quem fufcepiftis, nomine & niae fi
ratione nulio fane modo dilcrepetis, propo- frugal
lito vobis beati Ambrolii judicio , qui Cie. illos 1
ro adicribi bominem recufavit, propterei 16
quod ejus geftus & inceffus dedeceret. que,

l2-> Habitu non exquifito, non delicato ftigiis
nimis; rurfus non fordido, non neglečto, nique
fed gravi & talari; atque ejušmodi tum'do fpečA
mi , tum foris pro unmscujuscmnque ve- que in
Hrum ordinis gradusque ratione utiniini; iy
ut a decretis eo de genere editis , nulla ii cum a
re vel minima difcedatis. Coronam, quod nis m
eft infigne ordinis Clericalis , piro ratione; cut fai
ordinis , quo vos finguli initiati eftis , bj °culor
tam & conipicnam deferte. ril »n 1

13. Parca & frugali menfa contenti calli c

& luppelledHli etiam modefta ac tenui-po tu do i
tius. Ab omni fplendido apparatu,pompaqu< dotum
lieculari ablhnete. Imagines donu non pro- fciplin
fanas, fed eas habete, quae pietatis & religio- a djun^
nis argumentum & adjnmentiim prsebeaiit s gend
In omni vita a faftu, luxu, ambitu , ainbi- 1 g
tioneve & a vanitate longe refugite. jnunite

14. Nec verbis quidem praeicriptum vi- ! {ium

tse lnodum pervertite. Nihil fcurriliter 1 ris  de
nihil jocole , nihil indecore, nihil turpittf * os  in
loquamini; abfmt a vobis maledifta , ob- ^ufpet
tre&ationes, curiolitas, levitas, affentatio' ° m nin
nes ac nugae. tls ’ ni

S. Caboli BorroM®i.  gr

lefia- 17. Tempera«tis Clericalis difciplinam

con. vobis prsefcriptam in religuis etiam tenete.
ordi. Commeflationes, compotationes, convivia
letiš, pubiica, laicaiiave, tum maxime , in qui-
•vate, bus muli ere s interfunt , evitate. Kofpit.es
lete, excipite; at illis excipiendis intra pareimo-
te & tlite fines vos continete, ita ut clericalis
■opo' frugalitatis , non fumptuofi convivii teftes
. Cie- illos habeatis.

iteret 16 ■  A ludis, fpečlaculis, circulatorum«

que, atque id genus vilium homintim pr®-
licato ftigiis procul elfote. Arma abjicite. Sic de-
2ČI0, tiique cor veftrum corroborate , ut inania
n' do fpedtacula non appetat, a mundi ludis at-
; ve- que ineptiis abhorreat.
mini; 17. Senfus autem veftros ita dirigite, ut
Ha ii Cum a Deo utiliter dati lint tanquam ratio-
quod ms miniftri, ne eos perperam adhibeatis li-
tione cut fatellites cupiditatiim. Sit igkur veder,
, k' oculorum afpe <51  us fimplex &  pudicus ; au-
tinm fenfus caftus & prudens ; calla mens ,
fitiSi cafti omnes fenfus , vit® & morum confue-
i- po tudo cafta & fpiritualis. Ad eornm Sacer-
)a qii( dotum, qui in ejusmodi vitae ftudiis ac di-
pro. fciplina exercitati funt, familiaritatem vos
ligio a djungite, ex qua nobis veftrse ad faučte
leant *gendum progrelEones cotiftent.
unbi' ig. Ad caftitatem autem confervandam
fnunite omnem viam. Legite propterea fepe
m vi 1  ditim (inter opera } beati Cypriani Marty-
iter 1 ns  de fmgularitate Clericorum libram, qui
rpitef vos in hac , ut in aliis, inftruet virtutibus.

ob oufpeftarum autem mulierum confortmrn
tatio- °mnino vitate. In famulatu laicorum ne fi«
tls ’ multo minus fčemi n ar urn, quamvis no-
%y & Car.Monit.  F bilium.

Moniti o ne s

8 *

bilium. Ne vero illas muficam, literasve do- cuffl
čete ; tedes veftras ne locatione laicis date, in c<
quorumvita, moresque fufpedi fint. & cc

19. Smcularibus negotiis , ut eft S. Pat floru
li Apoftoli documentum , ne vos implica- cimo
te. A cujusvis generis mercatura quteftiw cane;
fa, omni negotiatione , prsediorum condti- ftro <
dione, tum aliis, prorfus cavete. Ne p& ftras
cunise, lucrive avidi fitis. Nemo potefi f»  tis ;
vire Deo & mammona: aut enim urnim o£  etian
habebit , alterum diliget; aut unum  /'up  bus (
netit, & alterum contemnet , inquit Chriftu 2
Dotninus. Si qui pauperes eftis , ne c» ditns
piatis divites fieri ,  ut ne incidatis in ten fručfc:
tationes multas, & in laqueum diaboln ftius.

20. Paupertatem veftram ne molefte fct ftiori

te. Paupertatem dilexit & docuit coeleftil ftručl
magiftef Chriftus , qui nafcens in prsefepi que 1
ponitur , & nudus in cruce moritur. Sci fticae
tote paupertati focias adjungi fobrietaten Z
abftinetitiam » & reiiquas virtutes , quibi» fiaftic
prselucere oportet miniftros Dei. gnni;

2  [. Proponite vobis fandorum veteru« conje
Patrum vitam, qui lucrum non fpedabant efurie
tetnporalia non quaerebant, & nihil iis ti ®ent;
men deerat; imo in paupertate illis aliqw| tls  te:
do abundabat, quod aliis erogarent. S
igitur, quia tennem reditum habetis, J 1  kript
crum qiuerite; nec qtiseftum appetendo
jnriam veftro ordini facite avaritise fordibt r um j

volutati. t/ibut

22.  Non fteculi vos mercatores * jton

Mammomae miniftri eftis, fed Chrifti vet'  bhriii
catores. Nolite thefaurizare vobis thelaitf' tlls  5
in terra , fed bonorum operum abundarf Ca veti

cuffl

S. CaROLI  BoXR.OM.Ef.

e do'
date,

. Paii'
plica.
eihiO'
ondu
fe po

m odi !

ifufi

hriftit

le en

n te»

oli.

le fei'

3eleftii

aefepif

, So

tateBi

»tern!

ibani
iis ti
liquai
t. J
is, j (
do i>
»rdibtf

, nt;
ti met
efautt
adanti
cun)

83

cutn charitate conjunčfa, facite thefauro*
in cceiis. Studete vos lucrari animas Deo,
& coelefte horreura augere. Exemplo fan-
dorum vos paupertate, fobrietate, & par-
cimonia ita agite , ut non modo a fuperva-
canearum rerum uubus abftinentes, fcd ve-
ftro etiain defraudautes vidu , Ecclefias ve-
ftras & altana exornetis ; farta tefta habea-
tis ; facra luppeikčnii inilruatis ; alienis
etiam neceffitatibus fubveniatis, & pauperi-
bus opitulemini.

23. Q.ui vero uberiores ecclefiafticos re-
ditus habetis, Ecclefias, e quarum praediis
irudtus percipitis, eo magnificentius & augu-
ftius, quo amplioribus doniš, bonisve, augu-
ftiorique liberaiitate illae dotatse funt, lllullri
ftručlura, prreclaro opere reficite, egregiis-
que muneribus exornate, tu m olnni ecclefia«
fticae fuppelledilis apparatu inftruite.

24. Chrifti vifceribus iubftatitiam eccle-
liafticam erogate, pauperibus fciiicet, pere-
grinis, viduis, pupillis, aegrotis, in vincuii
conje&is , captivis , qaibus egentibus &
efurientibus, cum fubvenire poflitis, fi ali«
roenta neceffaria denegatis, violatse charita-
tls  tei eftis in cOnfpečlu Domini. Memorei

eftote

ejus , quod a fančiiffirao Ambrolio

kriptam eft : Sua fideles eo animo obtulijfe
^odejice, miniftris , ut per eorum mamiš , quo-
r un fidei f  atque integritati fumma omnia
f 1  ^udarit , ad pauperes pervenirent.  Vos
^ ’ quicumque eftis , quorum fidei
'-hrifti patrimonium proprie ad divini cul-
tlls  5 pauperumque ufuin commiffum eft,
c »vete 3 ne ambitione, aut cupiditate prolapfi,

F 3  ia

Monitiones

U

in alium, quam cui addičlum eft, converta.
tis, atque propterea facrilegii rei, darilni
tionem teternam fubeatis.

2^. Univerfi autem vos & finguli eccle-
fiaftici ordinis homines; ut fummatim coni-
plečtamur, quse muneris veftri funt, vobis.
cutn frequenter recolite, minifterium veftruia
explere ftudete; fanftifllma ftudia religionis
& officii veftri rebus aliis potiora ducite,
In rerum divinarum faerarumque cognitiiM
nem omni cura incumbite; quae divina, qus|
fempiterna funt, divitiarum , & honoruni.
& terrenarum rerum cogitationibus abjedis,
ampleCtamini. Reftinčto cupiditatom ardore,
integros caftosque vos fervate , muudi voj
luptates, quae a divinis prteceptis detot
quent, declinate. Pnediorum ecclefiafticO’
rum,  quse non avaritiae praeda, fed inftrnj
menta charitati relida funt, reditu & frudij
bus non abutamini.

26.  Humilitati ftudete; cbaritatis operi
prteftate, induimini Dominum Jefum Chri-
ftnm , fančtorumque ejus fačla imitamini, »!
& horum imitatione, & illius imprimis dh
vinis praeceptis, inftitutisque conformati;
in vocatione , qua vocati eftis , digne Deo 0
luletis;  tum vitte veftrte fplendore , laicis
hominibus lumen prteferatis ad vitam fatiflj
inftituendam , tum vos repofitam vobis J*
Hitite coronam demum percipiatis.

27. Omnes prseterea & finguli, quiEd
clefiae tninifterio adfcripti aliquo modo elfe
Dioecefim &Ecclefias, quas in ea obtineti
quibusve adfcripti eftis , ftationes veftrai
iu quibus manendum vobis lit, putate; i ( j

illis

onei

fiate

duo

Ord
pti «
fun6
mini
ti, 1
aute:
funči
tiom
fcecli
Haec
mon
gent

Ac

2

que

tates

dem

Eccli

vel d

cano:

canoi

t» v

gruei

te » 1

cordi

fingu

tni a

lisqu

S. Caroli Borromei.

verta.

nuna.

e cele-
cora-
robiš,
iftruii
doniš
učite,
;nitio-
, qus,i
oruml
jeftii)
:dore|
li vol
detot
iltico'
nftrti-
tručli-j

open

Chtil
ni, o!
lis di'
'mati¬
jo a*
laici
lan®

iis joj

ui E f
, efti-i

inetit
eftrai-
te; i*

illis

8f

illis ipfi refidete; debitis muneribus atque
oneribus iatisfacite. Aiia item agite ac prse-
ftate ex praeferipta conciliariis decretis, fru-
duofe falutansque relidentiae ratione.

28- Qiiicumque item Cierici minorutn
Ordinum eftis, inEcclefns, quibus adfcri-
pti eftis, iinguli ordinis, quo initiati eftis,
funčliones tali pietati obite, ut digni habea-
mini, qui deinceps altiorem gradum affecu-
ti, fančhe Dei Ecclefue inferviatis. Nemo
autem veftrum, quicumque eftis, ft alictu
fun&ioni eftis deputati, ab eeclefiaftica fta-
tiotie, perfonalisque relidentiae munere di-
fcedat, nift caufts per Epifcopum probatis.
Hsc, quae communiter atque uuiverfe vos
moniti eftis , Iinguli fervate ftudiofe ac dili-
genter.

M Prcepofitos Capitulorum  ? &

Canonicos.

29 .  At pneterea ftgillathn nominatim-
que vos, qui in Cathedraii Ecclelia digni-
tates obtinetis *, Canonici item, tum ejus-
dem Eccleftte , tum reliquarum quarumvis
Ecclefiarum collegiatarum, vel urbanarum,
v el dioecefanarum , quicumque fttis in ornni
tanonicalis difeipliuse officio ita agite , ut
canonice, nempe Canonum legibus, ad vi-
tEe  veftrie inftitutum pertinentibus , con-
gruenter vivatis. Id primo maxime ftude-
te » ut in confpedu Dei omnipotentis, puro
corde & cafto corpore miniftretis. Tum
bnguli vos ordinis, dignitati aut cononica-
tlu  annexi , funčliones explete , canonica«
ils ftue muneris partes prteftate.

F 3 30.

Mokitiones

$6

30. Oranes in clroro naris horis affiHi, natis

te, & ad Deum pro fideiibus pias^reiigio- tihoi
fasque fundite precationes. Dum eo loco e/l.
eftis , memores ellote, adeffe Chriftum Je. omn
fum Dominam, oui fervite cum rimore k ■
tremore. IS on pigri, noa fomnolenti, noi hebc
ofcitantes adettore, noa mente vaga , nof Orni
va .ris oeulis, non indecenti corporis ftati Sing
Attente, Itudiofe , rite, pie , religiofedl niod
vinas laudes concelebrate , & pfailite Deo pr®I
in confpedu Angeiorum , cantantes m coi- I 1 ' r<
dibus veftris Domino. turne

31. In c-horo nemo privatim , nemo ti poni
cite officium recitet , fed onines paritet tnali
quicumque adellis, fenes cum junioribus, difci
laudate nomen Domini in plalrais , hvninis, tenq
&  canticis. A quibuscutnque collo.quik|[

& a literatura , librorum lečtionibus, atque :
ab omni vagatione abllinete. Pro tempu cone
ris autem & officii ratione fedete , fiate, vos
genua ftedite , caput aperite , & inclinate, ,
accurate demum omnia obfervate, quae e« ln fti
de genere vobis praeferipta funt, ita ut I 1 ! 6
frro exemplo ahis iacerdotibus , clerisque, fuift
&.  rede riteque pfaliendi, & fande orandi, Utiae
& pie agendi auinnim addatis. In pfabnoj m > ?
rum autem , canticorum , & hymnorum if rui n
telligentiam ftudiofe iucurabite ; ut dnit do
pfabitis, pro fenfuum fandiffimorum, quoi ( l ua
mente concepiilis , ratione , vos ad oninetf ta n
pietatis devotionisque aflf'dum excitetis.

31. Non ordiiiariae diftributionis Jiicro Can
addudi , fed Dei charitate , religion!.sq» e aut
cultu commoti, divinis officiis adefte, f f 1Ue
vere 5 ex animoque pfalmi verba lila conci- tfa

Oatis:

S .  Caroli Bosromjei.  g?

afliSi. natis: voluntarie facrificalo tihi , confi ■*

eiigio' teh or nomini tuo  , Domine  , quoniam bonum
o loco efi.  Divinis officiis abfolutis , paululum
im Je. omties in choro pie orate.
are k  33. Canonicales veftros conventus ftatis
, nos hebdomadae diebus capitulariter habete.
, non Omnes, qui debetis, ad iilos coavenite.
fiatu, Singuli ordine & loco fedete, fententiam
afedi' modelte dicite, & fuo quisque loco, non
e Del prapoftere. A verbis fcurrilibus abftinete.
U col' In rebus confultandis rixas, jurgia & con-
tumelias cavete. Priori loco tračlancla psro-
no ta 1  ponite , qute ad divinum cultum, ad fpiri-
rrifer. tualis vitse progreffionem, ad ecclefiafticara
;ibnsj difciplinam tuendam , tum quae ad rerum
-mnisj temporalium gubernationem pertinent, ne
piiis, negligite.

atq® 34. Omnia imprimis agite pace mutna,
umpo! concprdi voluntate, & charitate fraterna
fiate, vos invicem diligite ; Canonici enim eftis ,
nate. <jui, ficut pro collegii ratione , ex antiquo
ja; e) mftituto, una in collegiata Ecclefia, uno-
nt ve- que item in canonicali domicilio collocati
sque. fuiftis, ita uno pacis & charitatis foedere ,
randii tmaque animorum confenfione conjunčliffi-
alinoj mi, ficut nafcentis Ecclefise miniftri, quo-
m  in« rum erat cor imuni & anima una, experiun-
duii do videte , ficut in pfalrno fcriptum eft ,
quos quctm lomim cjf quam jucundum  lit, habi-
mne® tare fratres in unum.

;is. 35. Q.uicumque vero eftis , qui inter
jucfO Canonicos Pnepofiti, aut Archipresbyteri,
i.sqiie a pt alterius dignitatis nomen, gradumve ob-
s, tl dnetis, ficut honore & dignitate praeftatis ,
:onci« da virtutum exemplis , vigilantiqiie in ve«,
is: F 4 ~ ftri

gg Monitiones

ftri muneris , curseve partibus , obeundis non
follicitudine praelucete. _ lo le

quo\

Ad Pctrochos & alios cinimarum cu-  male

ram gerentes.  rere

fcopi

5 6 . Parochi pneterea, & cceteri qui- pro
cumque eftis, etiam Pnepofiti , Archipres- ciiuir
byteri, aliive, qui animarum cnram geritis, g
prseter ea , qitae vos cum reliquo Clero coai- vidu
murna nniverle monuimus , iila etiam qus egen
praecipue de vobis decreta funt , prasftate foiat:
omni follicitudine. pote

37. Imprimis oves vobis concredite eos
cognofcendse funt, & appellandae nomina- inop:
tim , pafcendae & cultodiendse. Aniinaruni fidel;
igitur numerum in catalogum redigite. Eo- ligen
rum qui baptizantur, qui item confirmantur, betui
& compatrum etiam , qui adhibentur , no- tur.
mina defcribite. Mafrimonia in cotiiceni colas
referte. Parochise veilr® iucolarum vicam prop
& moreš inveftigate. prop

38- Indagate omni ftndio , fiqri haereli Eiccv
contaminati lint, aut fufpečii, aut qui iint, <
qui hcereticorum liBros mr-eant, vendant,. comt
emant, importent, vei legant. Inveftigate turih
pneterea de iis, qni in veftra parochia do- "lent
cent, eorumque vitam , moreš , & fideffl bo 1
obfervate. Cavete & videte, ne fuperftitio- v °bi,
nes, magics cantiones, & ejusmodi diabo- "jcis
licse fuperftitiones in popujo veftro fint.. ^nie
Cognofcite publicos peccatores , corrupto- """e
res aliorum, concubinarios, adulteros, ufu< ' res
rarios, blasphemos. Cognofcite etiam alios "bas
populorum corruptores, qui feltis diebusj

non

S. Caroli Bokromsi.

89

.indis nonDeo, ledaleis, ludis, choreis, diabo-
]o ferviunt; quique feftorum dierurn čakam
(  quovis modo violant ; illos omnes ab ea
; dl-  našle agendi corruptela revocare, ac deter-
rere orani pietatis officio lludete ; tam Epi-
Icopo etiam •> li opus erit, fignificate, ut,
qui* pro curEE epifcopaiis officio , falutare reme-
pres- caum afferatur.

■ritis, 39. Rurfus agnofcite etiam. paupereS ,
coni- viduas, pupiiios , cseterosgue aliena ope
egentes , quibns & falutari c&nliiio, & con-
dtate folatione , & re fubvenite; aut ii minus re
poteftis , cohortatione alios accendite ad
;dits eos fublevandos. Sique Moram gravior
nina- inopia depofcit, feftis etiam diebus, a pia
aruni fidelium liberalitate aliquid in Ecciefia col-
Eo- ligendum čarate, ut ab Epilcopo prsefcri-
ntur, betur, quod ipfis in eleemofynam confera-
, no- tur. Seorfum etiam locupletes Paroebiae in-
icem colas convenite, quibus pauperum egeftates
d tam proponite , & oftendite eis divitias a Deo
propterea etiam .eile tributas , ut inopibus
aerefi fuccurrant.

iint, 40. Pafcite imprimis populum vobis

'ant,, commiffum prtedicatione verbi divini, falu-
igate tdtibns monitis, adminiftratione item Sacra-
do- "lentorum, exempio, & oratione. In ver-
idem bo Dei exponendo plane obfervate , qu®
■itio* v pbis praelcripta funt. Pueros feftis, domi-
abo- n yisque diebus , in dočlrinaa Chriftianse ru-
fint.. dinientis inftruite. Provečlioris setatis ho-
ipto- m 'nes ad eadem intelligenda invitate. Pa¬
ulu* tnatresque familias monete, ut illios ,
alios "bas, cs?terosque, quos in familia habent,
ius ,  flatas doftrinas chriftianae fcholas ipli con-'
on E 5 du-

Monitiones

90

ducant. Eorum , qui iis fcholis adfcripti in fi
funt , operam ad hoc inftitutum adhibete veri';
Curateque ut inter eos charitas, morumque tat-is
difciplina confervetur. nenc

41. Ne omittite diebus feftis inter Mit debe
farum folemnia aliquid ex iis , quae in Mit ligic
fa leguntur , fidelibus exponere , & fanfiit etiai
fimi illius Sacrificii myfteriuin aliquod ex- gent
planare , & aliquando fanftiores illius fa- čtilli
crarum ceremoniarum rituumque rationes & tera
fignificationes explicare ; quo diligentiiii <
inftručti in dies facrofančto illi Sacrificio re- dies
ligiofius interfint. Docete item quomQdo bite
fideles ligno Miffse celebrandae dato, fe cor- non
de contrito ad eam fančle audiendam parent. nege
Curate atque efficite perpetuis veftris moni- jiis ;
tionum officiis , ut in illa , viri aperto ca- lige;
pite , mulieres velato , & in omni ejus par- dies
te utroque genuflexo, praeterquam in Evan- mas<
gelio, adfrnt, fenol

42.. Inftruite etiam eos, quam religiot illa
non lolum in MilTae faero , veruni etiam i !  qual
divinis aliis officiis verfandum. Q.aanda cula
flandum, quando genua flečtenda, quand« bus
affurgendum. Gluam valde , dum illa fiunt tur.
celebranturve , fugiendre confabulationeSi <
colloquia, deambulationes , ftrepitus, cl>' poru
moreš, imo vero inanes cogitationes, q«i- diun
bus a pia meditatione , & myfterioruiiii cris
quae aguntur, contemplatione, religiofaq«; tatis
oratione animus diftrahitur ; quam deni- fte
que fludiofe vitanda reliqua ab eorum oiB' Stati
ffiorum fanditate, & cultu aliena. Vel

43. Rurfus quam fan&e, item quam tt  Cele!
J-igiole, & quaru demiiTo humilique h.abit« ligei

in

S. Caroli Borromsi.

fcripti

ibete.

imque

r Mif
a Mi

anflif-
>d eX'
us fa-
neS &
etitiui
:io re-
unodo
fe con
»areni
moni-
to ca•
is pat'
Evai'

ligiofi
iam it
aiandt
uand 1
t fiunti
ioneSi

t* q»

oruin i
ofaqt| ;

denj’
ro ofli'

am f £ '
habiB

in

in fnpplicationibus:, litaniis, & ftationibus
veriandum fit. Qya. reverentia , quove"pic-
tatis dud 10 in Ecclefiis., locisve lacris.. m a-
nendum lit , qiueve ab illis procul abeffe-
debeant. Q.ua etiam non folura intima re,
ligioli animi prteparatione ; fed externa
etiam cultus., vefUtusque modeftia , huinili
genuxiexione, & armis depofitis ad fan-»
itiHimam Connnunionem, tuni etiam ad ce-
tera Sacramenta accedeudum fit.

44. Turo docete ac roonete , quomodo
dies lefti colendi ac fandlificandi fint; often*
dite indigniffimum efTe lacris illis diebus ,
aon modo. a nefariis operibus , illicicisque
aegotiis non abfiinere, verum etiam religiov
nis ac pieta.tis opera non prseftare omni di--
ligentia. Ac prs?terea nefas efie, facros
dies ad maxima Dei colenda beoeficia fum,
masque ei laudes perfolvendas, ac debitum
langtis hcnorem trib.uen.dam. inftitutos, ad
ilia trači uci, quae ab illo cultu abhorrent;
qualia funt tripudia, ludi, chcteae, fpe< 3 ta->
cula; quibus ad turpes illecebras incitanti-
bus falutis humani® hoftis diabolus oblečia,
tur.

4f. Denuntiate kem fiata facrorum tem,
poram jejunia ; docete quomodo jejunan,
dum, quge peccati gravitas in violandis fa-
cr ts jejuniis, Ornse. prseterea cliriftiante pie-
tads officia in fančiorum vigiliis, quam lan,
obfervandum quadragefimale jejtmium,
^ t ntis autero lolemnibus, vel Adventus,
Ve l Septuagefimae , vel alioru.m temporuin
eelebritatibus praroionete fideles, atque di,
%enter iufiruite ac facra illorum temporiui}

myfter

Monitiones

9 »

tnvfteria fančtis pietatis officiis religiofe co. 4
lenda. Utque iis pro temporum lojemnita- plina
tumque ratione iiii inftrui poffint, fepe mo. te; :
nete, ut Dominicis aliisque feftis diebus ad inftit
parochialem Eeciefiam conveniant. | verte

4 6-  Stepe autern ac diligenter eosdem ofiici
docete, quam allidue oranduni frt; quomodo ter r
& tacita fuppiicis naentis meditatione, & parte
piis ftatis oratitmibus precandum. Ojiarc curs
itudiole ac religiofe fufcipiendum ■velperti-j comr
na: communis orationis inftitutiun, quam eo,
diligenter illud lemel lufceptum pie retinen- gerit
dum, Diebus dominicis inftruite populiim, te di
& mottete, pro quibus oret; tum prreterea, rea c
quas fmguiis h eb d orna d te feriis prsecipuas 4
precaiiones , chrifl:ianasque meditationeSi Apo
atque in orando exercitationes fibi propoli. dičhi
tas in promptu habere poffit. Guam fgepiffi' depo
me vero fermonibus veftris populo propo. dilig
nite locos perpetuse chnftiante meditationis, labe
de morte , de judicio, de inferno, de glov nem.
ria & de prsemio paradifi, Paro

47. Monete prseterea fedulo ac frequefc ditae
tiffime patres matresque familias, ut libe- vos
ros , familiamque liram ad pietatis chriftir etian
narunrque virtutum difciplinam religiofe in- dion
ftituant. Ad hoc prseterea patres familiJ* cen d
inducite , ut de vitre fpiritualis ratione, £ ne  d
piis exercitationibus libros probatos dofff <
id® habeant, in qnorum leftione verfentffii T®
fefeque ac familiam inftituant ad fančle aget- te dt ;
dum. Tum alia prseterea docete, quse op' Ve ro
portuna exiftimaveritis, quibus illi fe, fuaffl' fulo
que familiam in chriftianss vitse inftitiltiS) 1 ° mn
stque exercitationibus conforment.

48. la

S. Caroli Borromjei. 95

fe co. 4g. In officims etiam & tabernis difci-
miita- plinae vitseaue chriftiante rationetn obierva-
e mo. te; li quid autem vel ab artificibus, vel ab
ms ad inftitoribus , operariisve committi animad-
; verteritis, quod diflolutae difciplinae fit, id
osdem officinarum, tabernarumve dominos gravi-
imodo ter monete, oftenditeque ea in re officii fui
e, | partes. Eftis participes & focii labdrum,
GLiiatn cuneque Epifcopalis , & in meffe JEpifcopo
fpertU commiffa operarii eftis ; elaborate una eum
quam eo, & contendite, ut populus, cujus cura
tinen- geritur, tanquam purum triticum, auxilian-
»ulunv te divina miferieordia, congregetur iti hor-
■tereaj rea coeleftia.

cipuas 49. Depofitum cuftodi  , inqu.it beatiis
ones, Apoftolus Panlus , id quod vobis fingulis
'opoil dičtum effe pntate, ut in grege, tanquam
epiffi" depofito fidei, curseque veftrse commiffo,
>ropo| diligenter cuftodiendo ab omnique peccati
doniš, labe confervando , cogitationem, follicitudi-
e gloi nem, curam, ftudiumque omne colloeetis.

Parocbise igitur unicuique veftrum concre-
■que«' ditae viciniam, cum a cteteris vitiis omnibus,
: libe- vos finguli follicite cuftodite , tum curate
iriftis' edam, ne odia, fimultates, inimicitiae, fa-
>fe it' diones, nec non temere jurandi, maledi-
miiias eendi, imprecandi pravae confuetudines, ac
ie, & ne  detračlioties quidem in ea fint.
doffll ^0. A-t vitia imprimis & peccata , ad
entufij ejn® populum procliviorem effe animadver-
a geH' teritis, reprebendite atque exagitate. Nec
se op* Ver o diffimulate peccata, fed annuntiatt po-
fuaffl' f M/, o fcelera ejus  ; puhlice peccantes coram
tutisj omnibus arguite, ut & alii timorem habeant,
Wque agite fpiritu fortitudinis Domini, &.

ut

la

$4 MottttioUES

ut ftrenni ejns milites, bonam militiatn mi. pote
litate, nihii inde trepirantes. Si ah incrtm  clefi:
time ., vos monet fančtus Gregorius , reticue  qure
ritis? quia contra vos odia infurgere reformi<  ra ai
d atu , non jam D El lucra , Jed vejlra qmri * mini
Ar. JNon maledičtis, non vexationibus, noa rum
calumniis, non aiicujus generis contumeliis, in al
iliud vel increpandi , vel palam arguendi bis
officium deferite , modo Chrifti glorise, k  quin
ammarum faluti lerviatis. <

51. Rurfus non aucupandse hominui qus
gratise ftudio id agere deliicite ,* Servus Oti  part'
m on effem ■, Ji hominibus placerem , ait Apo* vefti
ftolus; vre vobis tacentibus, aut diffimulan* vos
tibus ! fi grex cnrse veftrae commiflus perie- dem
rit', fangumem ejns de manibus veftris re. quoi
quiret jnlhis & omnipotens Deus. Si igitur tuni
peccatur, ne in increpationibus verba veftra bus
blandieatia fint, fed , ut a Špiritu fandtoj
fcriptum eft, ftimuli fint , Jfi quqfi claviih Ad
altum defixi.  Inftate opportune , privatis
etiam admonitionibus , confiliis, correptia-
nibus, objurgationibus-; ut peccantes, ad'
jutrice divina gratia 5  in viam falutis revo- quic
cetis- I11 uium etiam tančic ita revocate fra- inču
ternam correčiionem , ut non modo mutus ci c
chrifliana cbaritate , vos ipfos corripiatis, cior
fed teliquos item, prafertim Parochiae inco>
las, id caaritatis, & correčiionis ofiiciufl Pta
rečle doceatis. non

<2- Ad lermonum vero, adnionitiomin>i foa:
eorrečiionum partes explendas, locos vobis
■comparate pr&tiertim ex dodirina Catechilnii °. r d
Romani, in quo magna curn populorum ve* tim
itionim faiutari utiiitate veiiari diligentet ficu

pote-

S.  Caroli  BoRROiviiEi. 55

n mi. poteftis; neque ad hoc multiplicis veftrae ec-
Tep clefiafticae tra&ationis negligite adjumenta*
ticui'  quse aliunde utiliter capere poteftis. Caete-
'ormi-  ra autem ofticia, qiue in Sacramentorum ad«
i mrl  miniftradone, in affidua ad frequentem eo-
, noa rum ufum cohortatione, in segrorum cura*
leliis, in alits parochialis muneris functionibus, vo-
uendi bis praefcripta funt, praeftate, atque exe~
e, k  quimini accurate.

;3. Videte impriinis , ac perpendite ,
linua qu$ fmt, & quam religiofte muneris veftri
DEl  partes , caveteque ut in officiis , & curse
Apo* veftrae funčiionibus, non modo quidquam
lulan- vos non committatis, fed ne omittatis qui-
perie- dem; cum in facerdotali vita, pro muneris*
is re< quod fuftinetis, ratione , tum graviores ,
igittt tum longe plures, quam in caeteris homini-
veftra bus effe poffint omilftonis culpse.

[atidlo

aviii Ad Religuos Sacerdutes  5  & Clericos

ivaus inferioris ovdinis .

optio- ,

, ad- ^4. Vos praeterea reliqui Saeerdotes *
revo- quicumque eftis, quibus animarum cura non
:e £ra- incumbit, cum alia omnia * qus ecclefiafti-
nutns ci ordinis hominibus , de divinorum offi-
iatis, ciornm cultu, de vitae honeftate, & ftudiis*
inčo' & vitae fpiritualis exercitationibus praefcri-
iciufl pta, aut monita generatim funt, tum quae
uominatim , figillatimque ad praecipuam ve-
jniinii dram executionem attinent, praeftate omnino.
vobis gg. Vo S  j tem  r e ]iq U i Clerici inferiorum
rhifnit ordinum, qutecumque ad vos vel nomina-
m ve- tim, vel generatim fpeftant, agite omnia
rentet icut Clericalis vitae rado }  Canonum & Con-
»te* čili o.

Monitiones

ciliornm decreds prsefcripta, poftulat. Chri. fpem.
fri eltis , nempe de forte Domini & ipi dete;
Dominus fors , pars fciiicet veftra ; taie: refpot
pnehete vos, ut & ipfi poifideatis DominuniJ aflidu

f6. Fiiii mei nolite negligere : vos el? rumqi
git Dominus, ut ftetis coram eo, & min: gate 1
iiretis iiii. Videte igitur, quam valde in an alit
tentos vos efie oporteat minifteriis veftris an fiat
& quam magna vita; morumque caftita: pus ni
praeiucere debeatis. Proborum hominut 60
tanrum, praecipue facerdotum, vitse fpiritua caetera
lis laude prseftantium, familiaritate utamimi diliger
ex quorum confuetudme tuni fručlus vos ci da unc
piatis, tum Epifcopus meiiorem in dies 4
vobis opinionem concipiat.

yj.  Majores vereamini , & obfervate
eisdemque refte monentibus obtemperate; , <>T.
Prteter latir.se linguae, & literarnim Hudm tl0 mbi
ecclefiafticse impriinis difciplinae inftitutionj Vos  01
bus diligenter incumbite. Sic demum v 6  V^nto
moribus, & vitse modeftia probate, ut &■  P‘ e dan
Parnrbis - fnm efiatn a normi h bnnnm tedl ®°QUe

Ad Paro c hianim Lujlratores.  lnodate

62.

5 ' 8 - Vos vero, qui vifitationis imitn|P ro  Ej
geritis , in explendis muneris atque offic fC ° m mo
vobis commifii partibus fedulo invigilate ^eftrun
atque elaborate. Onus , quod iuftinetis P er  eju

forum

fpem j “• Ct

S. Cargli Bo&romjei.

97

Chn fpera, fiduciamque Epifcopus habuitvi¬
ši ipi; dete; tum efficite , ut ejus exfpeftationi
taki refpondeatis vigiliarum veiiraruai ftudiis ,
limiml ailiduaque follicitudine.
icati: Ecclefias', quse in uniuscujusque

; veftruml regione funt , ledulo vifitate , ea-
3S ek rumque partes fingulas infpicite. Pervefti-
. mini gate in uniuscujusque Parochiae finibus ,
de inj an aliqua publicorum peccatorum labes fit,
r eftrk an flagitia, quibus Epifcopali cura Epifco-
aftitati pus medeatur neceffe lit.
minut 60. Ecclefiarum item cultum , nitorem,
liritua csteraque ejus generis omnia curate vedra
imirni diligentia , quae totis in Chrifto vifceribus
ros ci ab unoquoque veftrum expetitur.
lies J

Monitionum Conclujio .

irvate

peratel , 6l. Hsec omnia , & fingula his moni-
budia fl °nibus nominatim figillatimque expreffa ,
utionS vos omnes ac finguli , quorum intereft ,
im vokq«anto poteftis atuore & pietate, non am-
ut & i pleftamini folum & legite ; fed mente ani-
n tefli ni0 9 Ue  comprehendite , fervate , omnique
digno; kličita executione prteftate, totosque vos
fcribat cohortationutu , admonitionum , decre-
tor um , & conditutionum rationem accom-

•es.  ffiodate -

62. Gtuod omne ut faciatis , ficut nos
murii|P ro  Epifcopalis noftri oSicii munere vos
oflic |iCom tnonefecimus ; ita etiarn unumquemque
gilaty e arum per unigeniti Filii Dei adventum,
inetiS'P er  ejus crucem , perque animarum veftra-
lerpenf 111 ' 1  falutem obfecramus , obteftamur , di-
ittendc T, naque conteftatione monemus. . • Caveta
lein? ^ Car. Monit,  G igi-

98 Monitiones S. Cakoli Borromtei.

igitur, ne, quem vobiscum paterno modo
agentem, folliciteque monentem, & hi con-
fpedu Dei vos deprecantem auditis ; eum-
dem rurfus, non in hac vita folum culpas
veftras animadvertentem, fed in divino pne-
terea judicio easdetn accufantem audiatis.

63. At ipfe Deus & Pater nofter, &Do-
minus Jefus Chriitus dirigat vias veftrai
in omni fauda obedientia ; exhortetur cor-
da veftra, & confirmet in omni opere , k
ferinone bono, ita ut digne ambuletis to-
catione , qua vocati eftis, per omnia ei
placentes ; ficque fandis veftrarum virtu-
tum progreffionibus probati, appareatis ante
Deum & Patrem noftrum in adventu Domi'
ni noftri Jefu Chrifti cum omnibus
fandis ejus.

Car(

Ca

Urbi;

cid c

ud a

P (2ji
tur  •

IN-

uodo

con-

euni-

ulpas

pne-

tis.

k.  Do-
eftrat
r cor-

is vo-
lia ei
virtn-
s ant;
D orni'

INSTRUCTIONES

PR/EDI

VERBI DE

Carolus S. R. E. Tit. S. Praxedis

Cardinalis  , Dei & Appftolicae Sediš

gratia Archiepifcopus Mediolani.

Urbis d  Dioecefis , Provinciaeque Me-

dlolanenfis Concionatoribus
SALUTEM IN DOMINO.

Ijecedicationis verbi Dei officium
JL in Ecclefia Janeta tanti illud
Jane eft,  ut ad Dei gloriam , &
Ci[ i ccelejlis regni propagationem, &
^ animarum falutem plurmum in -
5  non folum quales Jint , qui
P r %fiantiJJimo illo munere fungun -
tur  j ver um etiam qua via  ?  quav$
N- ' G 2 ratio -

100

ratione illud prcefimt. Quare /upi- wl
rioribus annis eo de genere nos l)t■ ms
cveta aliqua in Concilio Provincid p r(
primo confedmus ; deinde alia Con ■ unt
cilio item Provinciali tertio; tum alk di i
etiam quarto adjunximus ad vedam tan
illius Jdcrce pvcedkationis difdpli■ o po
nam. Vevum quo accuvatius, im nar,
riorique Jpirituali fructu Conciom■ cm
toves tantce rei munus adminifin■ pri
rent, atque exequerentur; nos dt Juh
Epijcoporum Provincialnim  , qi \i div
pvcejentes in eo tertio Concilio d tm
fuevdnt, fententia , & ajfenfu , n- acct
JtvuEtionem gvavijjimce illius funbtk čile
ni s , quce univerfce nojlrce Provinci bon
ujui ejfet , p er nos illis edendam m plet
cvevimus. ltaque certis vegulul ven
quas partim ex iisdem nojiris Con dur
ciliis , partim ex fapientum virom®. que
Janctormnque hominum difciplim ja i
partim ex optimorum ConcionaU ma
rum ufu accepimus, illam  , DB Jus
juvante , confedmus , in eaque Coit illi
donatoris imaginem , Ji minus om C t
bus numeris abfolutam  , perfeCtep tieai
expre[Jam, at ceri e aliquo modo aduti Stud
b ra tam, Us omnibus & fingulis pg Pice
ponimus, qui vel pro pajlorali offid. Pec

rd

ICi

upi- tipj pro ratione datce facultatis  , mu-
' Di- nus prcedicationis in Urh ?, Dicectfi ,
Mali Provinciaque Mediolanenfi nojlra obe-
Con- imt %  Multa Junt, quce ad con,cifman¬
ah di reBum officium pertinent ; Jecl en
Bani tantum brevi cqmplexi jumus , qim
'ripli- oportuniora videntur , qimque coneio-
uk nandi rationibus accomodatoria Con -
iona- donatorem adjuvare , atque ad ea in
ifin■ primis inftruere pojfunt, quce propo-
ts it Juimus. Hcec enim ji ad vim illam
divinam , jacrarum literarum

i d verbis Spiritus JanUus infevit , refža
, iti acceffierint: vi% clki potejl  <, qmm fa-
nffiti dle , ccelejli in primis ope , non modo
mik bonorum mentes ad omnem partem
m  W pietatis , religiomsque inflammentur;
uiti) venim- etiam malovam, & peccantnm
Coii- durijjima corda infringantur ? animi-
)tu%,  que hominum Jceleratorum tenebrko-
'linai ja vitiorum noBe circumfufi Jmvijji-
m 0  via luce veritatis collujlrentur , Eu-
DD JUS igitur infiruBionh regulis ram
Coit illi omnes & je  , juumque officium ,
010 N ceder a s actiones conformare de¬
lte j beant; tlim vero  , ut idipfum omni
id 0  Studio iidem prceftent , in jun quisque
s prf Dicecefi Epifcopus Provincice noflrce  ,
jffik Decreti etiam Provincialis auBorita
vil G  3 %

%ŠL (  o ■)

te, curabit. Veram , quo inJlruB o[
hcec omnis, ad fmgulas Provinm  .
partes reStius accommodata, eouk■
riorem pietatis fruBum fidelium ani-
mis afferat; ah unoquoque Prom■ &

dali Epiftopo- aliquid d, prceterqum
illii , quce decretis nojlris Provinm-
Ubus fpedatim , figillatimve cmta
funt , addi , detrahi, rurfusgve mu-
tari licealj prout ex Ecclefm dioecefis- fig
que Juce uju viderit. Et vero nos fi-
cut diligentiam , qudm eo in generi
Epifcopi Provindce ponent,  HT

/m infiructionibus ddjumen to fore ar-
bitramur: ita non dubitamus, quin ■
ex fludio  , quo ad eas ipfas exeqm-  ^p c
Concionator.es utentur , fpiritm ■ theo
lia illa commoda exifiant, quce vehi-  ex v
menter eocpetimus, mm ad DEl glo-  cran
nam , tum ad animarum falu-  5,1:01

tem procurandam,

rumi
ciitn
me 1
fcop
xinn

folli

PARS

uBki
luk
uk¬
ani-
mn-
'Um
nek-
miti)
mu-
cefis-
)s fi -i
meri

munus incumbit.

vgno
e ar-
qm
men-
'tmv
jeke-
glo *
u-

T ijlificor coram Deo  , Cknfio

qui judicaturus eft vivos & mortuos ,
per adventum ipfius , regnum
tjus, pmdica verbum , inquit fančhffinius
Apoftolus Paulus in epiftola , quaiu Tirno- a. uo? n«*,
theo Epifcopo & difcipulo fcribit. Oiaibus 4 -
ex verbis perfpicuum plane lit, quod & fa- Coneio-
crarum Literarum monimentis perperpetuo c ;p Ul [ ra
proditum , & aliorura Apoftolorum, vete- munus
tunigue Patrum exemplis demonftratum, Oe- Epifcopi.
cutnenica etiam Synodas Tridentina proxi- Seffl  5.
cenfuit , verbi Dei praedicationem Epi- ca p.  e. &

‘ co pi effe munus prsecipuum , idemaue ma- ^eg.  24.
simo /r • r  cap.  4. de

neceffanum. . . / efo ]. m ,

1 oto lgitur pečtore in eam curam mcum-
be ns, gregem fibi commiffum , tura per fe
tutn per alios , verbo Dei pafcet ad
jllins Tridentini Synodi , & Conciliorum
^ovincialium prsefcriptum.

Paroehus praeterea, animarumve curator,
follicitudinis paftoralis mentor, in cujus fan©

G 4 far-

104 Instructiones Pastorum.

partem vocatus eft, tanquam fidelis opera. (
rius ad m čile m miffus,. qui Epifcopum ope- fcoi
ra fua adjuvet, eam praecipuam praedicatio. in ui
nis verbi Dei curam , tibi quoque impolitain, nu n
pneftet, atque exequatur ex prsefcripta item debi!
Dičtis Decretorum, & Oecumenicse ejusdem Synodi umne
Seff.  5* &  Tridendns, & Provincialium Conciliorum. letur
Si quis: id aliqnando prsftare n on pote- quit
rit, fubtidio omni, quod illis Synodis coni- dijjet
montiranim eft: omnino utatur,, ut verbi Dei lami
pabulum ftatis diebus nullo modo delit gre- ftiliii
gi, tibi in curam tradito. timi

Epifco- Et vero quamquam Epifcopns, affiduis (
pns con- officii fui paftoralis laboribus muneribusque cefiai

cionandi OCCU p a ti.ffimus, laepe ad oranem populura bit r
IBiinuS n ' -rr • , .

etiam ner  boi commmum, concionem nabere non po- rum
epidolas tetitamen  tam veterem , atque adeo at tore
expeuiat. apoftolicis usque tamporibus derivatam n- lida <
nonem adhibere tiudebit , ut dioecefis fu* dilfu
populiš, a te diftantibus , per literas pailo- rii JV
rales aliquando concionetur. Hanc enim J*
concionandi viam non modo fanftus Pauhii tlater
Apoftolus tenuit, led etiam caeteri Apotlo- non
li , qui per epitlolas abtentibus pnedica- IS
runt. Idem ab antiquis, i’ančtiffimisque Paj vitiol
tiibns fačtitatum efte conftat, quorum ani® neqm
eo charitatis amore flagrarunt, ut alii in exi- ^azi;
lium pulti, alii in cutlodiam detrtifi, vel alia quair
ratione a grege commiflo procul remoti, ab- _ Q
fentesque, cum coram non pofient, epiiV ns.Ic
larum paftoralium tcriprione- uterentur ad non e
concionatidum. Atque hoc quidem concio- potiš
nis genere Epitcopus cum fepe utetur, tu® a taci
maxime, quo tempore lolemnes anniverb- ?onu
rite mytleriorum noftrre redemptionis cele' dius
britates aguntur, Cum

Paks I. Cafut L

105

3 era.
ope-
atio-
itam,
item
'nodi
»runi.
pote-
com-
ii Dei
gre-

iiduis
isque
itiiuni
n po¬
et ab
m ra-
s fus

ena
'auliis
Dofto-
sdica-
te Pa;
anin*
n esi-
d alia

i, ab-

pifto'
ar ad
tncio-

, trn"
verfa*
cele-
,um

Cum autem id fsepe contingat, lit Epi- Vldeat
fcoous non fokini in Eeclefia cathedrali, led cauteEpS-
jn univerfa Bioecefi , verbi Divini minifte- lco P us  >
riBin aliis deleget : quam dili-gentilTime vi- ^
debit , cui iliius faeultatem det , ne tanto nan( p mu _
nuineri injuria fiat, neve res fandillima vio- nus com-
letur ^ cum pradertim non cujusvis fit , in mit tat.,
quit Nazianzenus, de Deo divinisque rebus
dijjerere , concionarive . Non facile igitur il- ]\T a fij an ^
km ei concedet, qui Sacejdos non lit, fan- f in>
fiillimi Leonis Eontificis Canone conftitu- Epijl.62 .
tum e ti. S  63.

(n) Si quando vero ob juliam, ant ne- Confer.
cefiamm ca-ufam Diacono permittit, habe - c '
bit rationem non folum dočirinte , & mo- n ;{i s ace r-
rum difeipiinae , quae duae res in eonciona- dos vel
tore requiruntur; fed etiam setatis., quse fo- Diaconus,
lida & confirmata fpečlari in eo debet, fan- concion©*
drllimi, fapientiffitmique Pontifieis Grego- tur °
rii Magni judicio.

Pulilo autem modo concionandi pote-
ftatem faciat, permittetve ei, qui Diaconas
non lit.

Neque item indočio, vel inepto , vel
vitiolo, vel vitii criminisve infainia notato ;
neque fsecularibus negotiis implicito; quem
Nazianzenus imprimis ad hoc muuiis nequa-
c |tiam idoneum eflfe , exiftimavit.

Gua in re habenda eft etiam ratio eorpo- Non fit
ns - Ideo cui concionandi munus committitur,
noueritis turpiter diliortus, vel aliqua cor- ^. n ; d e for-
Pons parte usque adeo deformis , ut cum kitate ali-
a  keris quoque Ordinibus fulcipiendis Ca- qua nota«
^onum jure repellatur, judicet Epifqopus, tus»

^ us  deformitatem id generis effe, ut inde-
G <; coxq

io6 Instructiones Pastorum.

core etiam , ac non fine aliqua inde populi
offenfione ille prseftiturus lit tam grave pa
dicationis minifterium. Solent enim in Con.
cionatore ' quaedam corporis deformitates,
priefertirn ft fint perinfignes , tum offeniio-
nem, tum rifum afterre.

(ž) Regulares porro cujuscumque ordi-

(*)
tinet, ]
citare,
tis, ac

1  IReguk'

ribus qua- n i s  ^ qui , tamquam Epifeopi , Parochiv
tenis " • '

cotlcio-
nandi tri u-
rms per-
miffutn.

& e JJ-  5-citum eft, concionentur, nifi benedičbionet

tap. 2,,

adjutores, in hoc munere vicariam operai
. navant, licet ab illis, qui eorum curse pre

ms cap
Tkom.
hsec rn
sil. Ro>
dicatioi

funt, concionandi facultatem habeant

in iitis Ecclefiis, utTridentino Concilio fan

Ibidem, &
poftea Sy-
nodus 2 .
Provinc.
Camerac.
tit, s. c.  i,

ab Epifcopo ante petierint : neque anten
uilo fane modo , eo contradicente, repu-
gnanteve. In Ecclefiis , quae ordinis fi
non funt, nullo prasterea modo, ut eadet

Tridentina fantftione caututn eft , nifi len-

Nemo
coneio-
nabitur,
niti pri¬
im rii pro-
profe ffio-
ttem fidei
eaiduit.

pta facultate , ab Epifcopo concefta.

Facultatis vero, & benedičtionis teftimo-
nium , antequam concionandi munus aggrd
diantur, Rečtori ecclefiaftico oppidi, pagi
locive, ubi concionaturi funt, exhibeant.

Qui praeterea Regulares non funt , cou-
cionandi munere, prseter Parochum in Ec-
clefia parocliiali , nunquam fungantur ii®
illa Epifeopi facultate feripta.

O) ^ ec vero  qtdsquam , ne regula«
quidem , etiam in fui ordinis Eccleiia a"]
te concionari ingrediatur , quam Epifcof
fidei profellionem ad fanftionis PontifkiJ
prseferiptam formulam prseftiterit, ant ij'
lius praeilitse teftimonium obfignatum exb
buerit.

čare co
dinandc
miniftr;
praedic:
Evang!
ibidem
quidem
in cuji
cjuibus
nus pn
aliis, r
tamen <
ram ab
mitteba
loco Ib j
men tari
B. Amb
rum od

Ipifcop
c et, inc
duda,

( b )

re quirat

ribaš li (

dinutn,
?b eis b
jbi p rffi
nabere

J am ) qi
ior Um

M.  tan
mite

Pars L Caput I.
NOLE AD CAPUT L1

1 07

lopni'

g ura- ( rt ) ^ Diaconum ex proprio officio non per-
° p tinet, prsedicare ex cathedra, fed Evangelium re-
1  citare, & ipfum prsedicare per modum catechizan-
tates, ti Sr ac  articulos fidei aliaque chriftianse inflitutio-
fenfiO' nis capita tradere, ut ex S. DionyJlo  probat S.

Thom.  3, p. q.  67 art.  1, ad  1. Atque fecundutn
, or( jj hac rntelligendum eft, quod B. Gregor, in Con-
. • sil. Rom. cap. 1.  dicit de Diaconis , quos ad pras-
3cnn ' dicationis officium & eleemofynarum ftudium va-
'petaii čare congruebat; a c fimiliter, quod Epifcopus or¬
le prš dinandoDiaeonum pronuntiat: Diaeonum oportefc
t m miniftrare a' altare, baptizare, & prsedicare; nam
10 fan P ra °' care  ex Cathedra, docendo , exponendoque
„ Evangelium, proprie pertinet ad Epifcopum, ut
tionei ibidem oftendit B. Thom.  adeo ut ne Presbvteri
anten quidem id poffint , ldli ex Epifcopi commiffione ,
repll' in cujus follieitudinis partem cum vocentur ii »
lis tl animarum eura committitur ; eo ipfo mu-
eadei nu ? P ras dicandi fufcipiunt. Committi poteft &

, . aliis, regulariter quidem folis Presbyteris, fed
tli l c  tamen ex caufa urgenti, etiam Diaconis , quibus
ram abfentibusEpifcopo &Presbytero, olim per-
eftintt mittebatur Evangelium explanare, non tamen ex
a o- jre. ‘ oco  luperiori, quernadmodum refert anthor com-
mft n entari ’ i n  Epijiolas S. Pauli,,  qui falfo tribuitur
> r o B. Atnbrofio ;  dabatur intelligi, hoc non effe illo-
jeaflt. ram ofBcinm proprium. Si caufa fubfit, poteft
•> con Epifcopus concedere, ut etiam folemniter pra;di-
itl Et' indutus fuperpelliceo & ftola in transverlum
ur  fini ° u ^ a ’ ut  feq. cap.  8. monet. S. Caeolus.

(fr) Quamvis Concil. Trid.feff.  5. cap. 2.  folum
. r qquirat a Regularibus, ut habentes a fuis luperio-
S 11 * 1  ™ us  ticentiam prsedicandi in Ecclefiis fuorum or-
lia ali' dmurn, perfonaliter fe prsefentent F.pifcopis, &
lifcopt ?^. eis  benedičtionem petere teneantur, antequam
ntifici® !“ l  Ptaedicare incipiant; non jubeat autem eos
j), , a “ ere  licentiam (in  fcripto fcilicet, vel expref-
3  -lil f" 11  ^ U3e nece fi' ar ' a  eft, quando in Eccleftis, quae
l °rdinum non funt , prsedicare volunt;

tamen 24. cap.  4. de Reform,  ita ftatuit. Nul-

las

N0“

Mem Scecutaris, five Regularis> etiam in

clefiis

io8 Instructiones Pastorum.

clejiis fuorum Ordinum contradicente Epifcopo prt-
dicare prcefumat.  Conferantur decreta Sjffioi
Provinc. Camerac.  Montibus habitae, tit'. 2 . cap.i
& Syn. 2. Provin. Mechlin. tit.  n. cap.  i.

(c) Synod. 2. Provinc. Camerac. tit. 1. cap.i
ftatuit ac decrevit, ut juxta formulam a Pio It)
prsefcriptam ,  fidei profeflionem faciant omne;
ProfelTores , Concionatores , Confeffarii, Lat
magiftri, ac } raeterea Typographi, Bibliopols,
& qui libros quomodolibet diftrahunt ,  tam vir
quam mulieres. Idem ftatuit Synod.  3. Mechlk
tit. 1. cap.  1. &  3.

CAP UT II.

De difciplina virtutum , & vitce §

nountia Concionatoris,

r

[llud maxitne fibi perfuadebit, qui conc»
uandi munus fufcipit, fe, nili rečte , i
Evangelii, quod praedicat, legibus congrueij
ter vixerit, non magnatu in audientium a®
mis vim imprimere. Ojiemadmodum enffi
Sxod.  25. in arca teHamenti duo illi Cherubim Ita col'
locati erant, ut femper mutuo fe afpicerent
Concio-j ta v j ta  concionantis, dočirinse ex altera pa f
vtoram te  tefpondere debet, usque adeo ut & T! '
concione tam dočtrina colluftret, & dočtrinam rurfe
& dočtri-vita corroboret, viresque eidem perpet*
na conve- a ddat. Nam de~ abftinentia, jejunio, lachrf
mat. mis, oratione, eleemofyna, patientia, a«
que chriftiana virtute cum coucionatur; t®'
gnurn certe pondus maximumque morne®
-tutn apud auditores habet, fi in omili e) 11 ’
yita virtus elucet, cujus prascepta cono 0 '
»ando tradit,

Sciat

Sc

fpiritii
animo
cere i
ianfta
dediti

a

pofle
turam
fus dc
iint,
que e
me el
mund
marui
citati«
comp;
mm
xex G
E

innoc

virtut

terrer

faluti:

tienti

fcipli

Q

tirutr

teni:

tulili

[pirit

guceft

ht p
«, 1
ftcca

Pars I. Caput II.

10 $)

>popn\  Sciat item , fe exiguum porro fructura
SyM  fpiritualem fidelibus allaturum, nifi vere, ex
'” ca P ' 1  animo, totoque fpiritu dicat. Ita vero di-
1 cere is cerce potett, qiri vere fpiritualis eft,

'Pio Ul  lan dre qu e vi-tse inftitutis atqne ufiu piane
omnt! deditus.

, Lilij Hoc prreterea in animum inducet, fe non
.iopol*!' p 0 {p e  vitiornm, nec vero virtutum vim, na-
Meclši  turamc l ue  fatis pl ane  oftendere, neque rur-
fus docere, quemadtnodum hse amplečlendse
fint, & iiia fugienda, cuin tamen in utro-
ŠMM.  que eo genere officium Concionatoris m a Ki¬
rne eluceat; nifi depulfis primum vitiis , &
mundi hujus cupiditatibus abjedtis, maxi-
it(E k  marum  vitutum prsefidium, ufu, atque exer-
citatione bene , religiofeque agendi, fibi
comparaverit. Mundari enim prius oportet , Lih.  14.
con® omm mimdare  , inquit beatimmus Ponti- Mor.c.15.
de , i fese Gregorius Magnus.
ogruettj Erit igitur Concionator fingulari vitae
nn anf mnocentia, moribus fančliffimis, & divinis
n enit virtutibus inftručfus. Dei igitur timore,
ita col ferrenarum rerum defpicientia , animarum
cerent: falutis zelo, humilitate, manfuetudine, pa-
;ra pat tlent 'a , charitate, caeterisqne religiofte di-
- & vi fciplinte ornamentis bene munitus fit.

1 rutfc Ono de genere toto audiet fandciffimum Hom. xo.
srpetuo taram J oannem Chrvfoftomum , ita m on en- ■

lachrV DoEtor, concionatorve omnibus debet vir-  "
a, al« tvaibus e (J e excultus. Debet enim pauper  pe q , J0 ^
ir; nia- fantu  e/je, ut avctritice fludium atque omnem Chnjfofi.
noinci 1 ' (Juceflus cupbditatem Ubere reprekendat. De-  nomi-ne
ni ej* ^ perpetuo & ptici , & alienci peccata  - rnfcribi-
conci® 1 re t ut eos exagitet , qui , antequam pecccmb, LUl '
ftccare non vermtur  5  £<? ubi peccavmint  ,

Sciat dola.

no Instructiones Pastorum.

dolar im non concipiunt fcelerum , quce aduti.
Jerini. Debet ejurire, & Jitir e jujtitiam ,«(
operum bonorum Jiudio languefcentes exem
verbo DEI , & exemplo fuo accendat. Bt-
bet ejje manfuetus ., ut ametur potius ,
timeaiur. Debet effe mifericors er g a aiiw ]
& feveritatem fibi adhibere. Debet ejje mm
do corde , at rae cogitationes quidem inam\
& inmiles hujus fceculi fufcipiat , nedumfo
culdribus negotiis fe implicet. Debet ejfe  p
cificus , populus  , doce£ , follicitiu j

fit Jervare unitatem fpiritus in vinculo pack
Debet ejje paratus ad omnes res , ve/ diffiA
limas  , pro gloria Dei  , proque Eccle/ia  /fr
rendas , mo®  /ra »m auodam mirni impetujfel
folida, veraque conjiantia , digna martpriki

Neque lane folum his Chryfoftomi moni-
tis fe cotiformabit; led difciplinam imitabi-
tur aliorum duorum etiam Grtecorum PatruBi
qui & fanditatis & dodrinse laude celebrati-
tur , Balilii, & Gregorii Nazianzeni.

Hic in libro primo, quem de Theologii
elucubratus eft* ille in epiftola, quam i
vitae folitudine ad eum ipfum fcriplit, ali'
quando docet, qualem eum effe oporteati
qui Concionatoris officium, & perfonaml«’
ftmet.

At vero vita? perfedte , quam optinitj
qmsque Concionator inftituat, gepus potil'
furana fequetur ad prsefcriptum Gregorii Ma
gni Pontiifcis, qui eum faepe Concionatore®
informat, tam vero & in libro Paftoralii
& mMoralibus, prsefertim libro 30. cap.2l'
& libro 6. cap. 2^. aliisque praeterea locisi
quibus perlpicuum fit, qui verbi divini n*

rafte-

nifteri
le ra fe
dit hi;
Č? ig'

J am
tic
črte,
maxitr
adhue
geffit.

H:
datos
cleiiafi
In
monit
5 a
pretat
Ni

qui in
rum c
tione
%nifi
fidelir

C.
geftari
tatis e

bndo

fontil

ftitas

T,

aontm

111

admi
m,  g
excm
Dej
qum
ali  oj J
2

nami
•im  /«■

i) \ F

llicitii)

pack

■fiafi-
tu. Jel
jribu
moni'
nitabij
AtruffiJ
;bran-

'ologii
am d'
C, ali'
>rteat.
am fci

p tiram
j potrf-
rii

atore®
toralii
ap. 3l’
locisi
ini ®i'
liile-

Fars I. Cafut III.

nifterium fufcipit, talem efle debere , qua-

lem le fuifle, S. Pauius Apoftohis often-

dit his verbis : Mihi mundus crucifixus efi , Galat. 6.

& ego mundo.

CAP UT III

De fcientia Concionatoris.

J am vero Concionator, antequam praedica-
tionis officium aggrediatur, in omnis fa-
cras, ecclefiaflicseque dodrinse iludiis, ut
maxime poteft, veriari debet ; praefertim ft
adhuc nuilum docendi munus unquam
geffit.

Habebit omnes Theologise notos, & tra- Confer.
datos locos.Traditionum Apoftolicarum, ec -Syn. Pr°~
cleliafticarumque notitiatn tenere ftudebit. vmc ' a T
in ianaoruin ratrum Scriptis, atque ier -dedoffrina
monibus perice verfatus erit. & prcedk.

Sandi o n u m item, fpiritua]iumque in ter- tserbi Del.
pretationum ufu literate peritus erit. I n

^ec vero ignorabit facros Ecclefise ritus,

<pii in Sacramentis, in divinorum officio- rem ver _
tum cultu, in tota deniqne ecclefiaftica ra- fatum elTe
done inftituti funt, eorumque myfteria , &oporteat.
jjgnificationes , quibus explicandis mentes
Melium accendantur ad pietatis ftudium.

Cognofcet item rerum in Ecclefia fanda
geftarum, ac memoriae veteris , & antiqui-
tatis ecclefiafticae ordinem , maxime autem
bndorum Patrum hiftoriam , furamorumque
rcntilicum , & Epifcoporum, quorum fan-
ltas  praeclare eluxit, vitas.

Tenebit praeterea aliquam veterum Ca-
8°num fcientiam, fummorumque Pontificum

de-

JJ2

Insructiokes Pastosem.

defcripta jura , atque inftituta, & Concilio- opus
rum Decreta. homir

Theologia illius, quse tota in fpiritualii male
vitae inftituds tradendis , quseque in pj gnant
gandis affeftibns, in reformationeque intt- que c
riori verfatur, atque ob eam caufam mylti taeju

ca, aut therapeutica vocatur, praecepta, at Pi
que exercitationes bene norit. rum,

Sanftarum meditationum , orationisqii; fenior
mentalis ufum, ac peritiani habebit, ut alioi qu£eii
ad coeleftium contemplationum ftudium en qnae c
dire concionando poilit. nique

Cafuum confcientne doftrina infrniftu' ufu v<
erit. rum 1

Moram , & virtutum Chriftianarum 1» opdffi
cos, tion folum ordine colleftos, fed reft 11]
notos habebit. Conci

locos item omnes fibi comparabit, ftudet
bus auditorum animi commoveri, atque esj ad ali
citari folent ad Dei aniorem , ad coelellt eliciet
patrih deliderium, ad poenitentiam, adf* licos 1
lerum detedadonem , ad virtutum ft-udin®! Litera
ad metum divini judicii , ad fpetn niifed vim,
cordise , ad mifericordiam , charitateniqi»‘ V
erga proximum, & ad caeteras praeterea at quse ;
feftion.es , quae ad coelum excitatse, Chrilt«' luna ,
nas virtutes pariunt. fenfun

Locos etiam illos tenebit, qui fnepifll’ fertim
me ufu veniunt, utpote de divitiarum & k cio h ;
n o rum defpicientia, de condonandis injuriis A
de rebus adverfis , condanti Chriftianoq» 1  rimurt
animo ferendis, de immoderatis fumptibuSi agro,
aliisque moram erroribus eripiendis. Sa bi,
Coj iofa quafi fupelleftile inftruftus erit eultur
doftrinarum , quibus aliquando utetur, cu» H alte

OpUS & |

Pars I. Carut III. 113

ncilio. opus erit, tum ad coarguendam impiorum
hominum audaciam, qui, de fide caholica
rituali; male lentientes , Eccleiite veritatem oppu-
1 pm gnant; tum ad Eeclefiae dogmata, rečte pie-
e inteJ que commonftranda, tum vero ad alia mul¬
it™ ta ejus generis.

ita,at braecepta etiam re&e intelliget officio-
rum, quse magiftratuum, quse cmum, quse
misqa: feniorum , quse adolefcentum , quse viri,
at ali« qua; uxoris, ,qute parentum, quae liberorum,
im eni- quae dominorum , quae fervorum, quae de-
nique prtecipua ftngulorum •, ut, ft quanda
Iruflii ufu venerit, de illis ex prsefcripto divina-
rum literarum, fančtorumque Patrum quant
um In optime concionetur.

d reft IUud denique non parum expediet, ft
Concionator etiam graece & hebraice nofle
t, qffl ftudebit; nam harum linguarum peritia cum
:pte etj ad alia multa utilis eft , tum maxime & ad
loelelli elicieudos ex eadem Scriptura plures catho-
ad fa' licos fenfus & ad explicandas illas facrarum
adiunii Literarum voces, ac di&iones, quse magnatu
mileft vim, magnamque emphafim habent.
ten^; Vim, & copiam habebit fimilitudinum,
:rea af' f)ute ab agricultura, vinea, femente, tole,
Ihrillit luna , aliisque rebus ducuntur, quse fub
fenfum cadunt; atque intelligentiam , prse-
fgepifll' fertim eorum, etiam rudium, ad quos con-
1 &. boj cio habetur.

njuriii' Agricolis porro ft concionabitur, plu-
ano^i 1  rimum ad rent proderunt fimilitudines, ab
ptibuii J j?ro, vinea, frumento, vitibus, lino, can-
Ba bi, arboribus , ftirpibus , aliisque agri-
tus e« :  tnlturae partibus dudke. Itidem eveniet,
ir, ciifl « alterius conditionis auditoribus apte illas
opus d 1 . Car. Injlr. Pafi.  H ita

Simllitu-
dities un-
de ducen-
dae.

Vide L  30.
Mor. c.  5.
& 6 .  ubi
& illud ad
monet:
Pro quali-
tate au-
dientium
forniari
debet /er-
mo doSo-
rum.  Et
latins p-  3.
Pajloral.
admon.  1.
& feq.

Reftutu
concio-
nandi mo-
dum Con-
cionator
iciat.

Vide ad

114 lNSTB.tr OTI O NES PaSTOBUM.

ita accommodabit, ut eorum ordo poftula. f
bit; qui fane quidem, cum ad certam^quam. I
dam ftatus fui cognitionem, dočirinamqui jione
natura ducantur ; tum certe facilius multo J
trahu-ntur , fi vel a vitje, vel ab artis , vel u f um
ab alterius rei, quam profitentur , genere
documenta fumuntur. bit,

Multiplicem etiam variatnque copiait Q
argumentorum colliget, quse proprie , at gredi
rede accommodetur. Sunt urbani & rudi ut  ne
cani ; funt nobiles & ignobiles ; lunt magi- prsft
ftratus & privati; funt dofti, rurfusque im- quam
perita multitudo. h

Pro audientium igitur genere locos do- hoc £
ftrinarum , ex quibus concionem cotiftcietj bit,
non modo diftinčios, led optime explica- qui ,
tos habebit. ! fciice

Atque in hoc quidem niukiplici gene«' bitiol'
Concionator videbit , ne, qiuecumque , ut motiš
S. Gregorius fcite monet , legerit , aut, parte
fcientia comprehenderit, omnia ehuntietJ /\
atque effandat ; fed delečhun habebit, it) quem
ut documenta alia esponat, alia racita re- G
linquat, prout locus , ordo , coiiditioqtif ut ne
auditorum depoicit. dam ,

Sicut anteni rerum, quse fupra mox*com- lila tj
menioratffi funt, quarumque prior cura eft dara
debet , icientiam tenere ConcionatoreS. nuntvu
oportet : ita etiam fibi parare neceffe haW V
bene conciotiandi modurn. dere <

Ex prueceptis igitur Rhetoricue ecclefe* nune s
fticae locos difcet , unde concionis exot' bus ej
dimu (quando eo utendum el le judica^' ®axin
rit J  redte ducat, ut ab vitiofis exordiis l ot ' ^ni ir
ge refugut. ^aguj

dilpo-

Fars I. Cafut ITI.

H5

ftula. Difpouendse concionis modum intelliget. cap,  x$.

|uam. Dilucide, diftiadleque rei enarrandse ra- No.t.

mqua lionem percipieu

multo Bene pronunciandi, decoreque agendi
5  vel ufum tenebit.

;enere Verborum pondera, vimque ita habe-
bit, ut audientium animos penetret.
apiait Ouare priusquam concionandi rrmnus ag-
e )■« grediatur, vires fuas bene cogtiitas habebit,
rut at nec materiam , quse ingenii fui viribus
magi- praeftet , nec formam dicendi fumat , ad
ae im- quam appolitus nullo modo videatur.

A  d quam fane rem multurn adjumenti
do- boe affert , fi amieum, aut alium adhibe-
ificiet, bit, prsefertim concionandi ufn peritum ,
iplica- qui iemel, iterrnn, atque adeo fepius pu-
l bdee concionantem audiat, quique non ara-
geneit bitiofe corrigat , fed iibere, privatim , re¬
te i>"* motisque arbitris moneat 5  ii quid in aliqna
, aut parte erratum lit.

antiet) Ad imitandum etiarn fibi conftituet ali-
it, it*' quem, prjedicandi laude fforentem.
ita te- Qjao in genere illud accurate cavebit,
tioq » 1  ut ne, qnocl pieriqne faciunt , laevia qute-
dun , ac fepe etiam vitiofa imitetur , fed
x-cort' lila tantnm , qu£e fapientum judicio, pne-
ra dara atque egregia in eo potiffimum cer-
atore®i nimtur.

; habet y erum  enimvero ficut diligentiffirne vi«

“ ere  debet, quem e Concionatoribus , qui
cclefr nune funt, aut certe fiiperioribus tempori- Concio-
exoi- bii s  extiterunt , ad imitationem deligat: ita nat ' or ’
dicave- ffiaxiine fibi veteres Patres preponat , quo- °

us 1° B ' r ’J® in dicendo virtutes fequatur; Gregorii p atres  i n _
-blagni, & Chryfoftomi difciplinse moralis concio-
iipd* Ha c o-

X16 Insteuctojjis Pasto&um.

tisndo copiam^ LeonisMagnii, & Bafilii gtavitateni|
imitari Nazianzeni vim, Nyfleni fubtilitatenn, An-
debeat, guftiui acumen , Ambrofii temperatum di. j9? 1
cendi genus , Bernardi dulcem, devotam. tor m
tjue orationerti, a£que omnino admirabi. ,
lem, & divi nam eloquentiam fančliffirai
Pauli Apoftoli , cui omnia , quse fumnii
funt Concionatoris , atque adeo Oratoris, C\u<
»rnltis prseclaris exemplis tribuunt do6H£ <
miPatres, Auguftinus, & Chryfoftoinus. Pande
In concione autem , quam habiturus eff, exequ
illud fibi potiffimum proponet , in quc dorita
omnes nervos, roburque induftriae fu;e ai Q.i
hibeat ^ & in quo munus fuum ver fari co perfpii
gnofcat, ut auditorum fcilicet animos coni' Pr
nioveat ; cum prrefertim peccent hominesi gloria:
non tam quia verum ignorent, quam quoo omnei
male affedti fint. Ds

Dabit igitur operam , ut , quemadnw gredit
dum per fmgula corporis membra fanguii Dei, ;
diffunditur * ita in omnibus concionis f® sd fidi
pattibus qmedam infmt, quse ad comnio' Po

vendum valeant. ditas,

Ouare locos omnes optime percipie* Ti
fančfcarum affečtionum, quae mox fupra coffi quod
memoratse funt. divini;

Poftea vero quam iis dočirinarum ot' commi
namentis , Deo bene juvante , inftruftusi Chrift«
ad pnedicationis funčtionem acceflerit: hso niagis
quae fequuntur , omnino curabit , atqu< Agente
exequetur. tas ei

perpet

done

T °care

piterni

CA-

SI?

Pars I. Caput IV.

tatem,

> Au*
m di.
r otam.
lirabi.
iiffimi'
fummi
itoris,
očliffi.
miis,
■us ett,
n quc
ne aA
ari co

> c<®
mineš,
i quol

ladiM
[anguiij
lis to;
omnio 1

ircipie 1
a coffl

im 0,1
ručtusij
t: hs c i
atf

CAPUT IV.

De Prceparatione, qmm Conciona -

tir uni v i rfc , generatimgue adhibibit ad con-
cionandi mirnus Jdlutaritcr exe-
guendum .

fVuo ftudiofius, atque adeo religiofms Con-
donator muneris pneftantiiilmi, quod
fande & fufcipere & gerere debet, partes
exequatur, illius imprimis dignitatem , su-
doritatemque attente cogitabit.

Q.ua in cogitatione hsec quatuor facile
perfpiciet.

Primura fcilicet ad Dei omnipotentis
gloriam , ad animarumque falutem referri
omnem concionandi vim, ac rationem.

Deinde fe, qui pnedicationis munus ag-
greditur, miniftrum effe, per quem verbum
dei, ab ipfo divini Spiritus fonte ducitur
sd fidelium animas divinitus irrigandas.

Pod, res etiam fandas, divinaeque tra¬
jaš, a fe tradari oportere.

Tum prreterea id praedicationis murnu*
'juod capeffet, non modo fandiffimis ac
diviuis viris Piophetis, Apoftolisque a Deo
c oninii{Tum , fed ab ipfo etiam Dei Filio ,
Chrifto Domino prEeditum effe. Veram quo
® la gis atque magis fefe excitet, videbit di-

Dignita«
tem offi-
cii fui
Concio-
nator con*
fideret.

lil

tas

&

genter, quanta,
ei proponitur ,

quam fumma difficul-
qui in tjmta, tamque

Officij

Concio-

tiatoris

difficnlj«

ta«.

P er petua, & tnundi, & fatanse oppugna-
tlQ ne fidelium animas ad viam Domini re¬
gate contendit. Atque iis quidem fem-
ptternis adverfariis c urn. ad refiftendunj

H ? fe

Magmitn
Conei-o-
jiatores
praemium
rnanet.
Cap.  5.
Jutx Epijl.

*ig Instsuctiokes Pastorttm.

fe imparem effe fenferit, tl o,n modo illisvir.
tutum armis , ut oftendimus, fe communiet,
fed affidu.a preče, , & jejunio frequenti Dei
auxilium implorabb , ad impetus hoftium
adeo importiiuorum repellendos,

Cum autem bene appafiteque dicere, fii
emnium judicio, vel maximc difficile; ha-
jus lane rei difficultatem aliquando , ac po-
iitis frequen-ter meditabitur 7  ut ardentiori
ftudio confftgiat ad De um , qur divini fni
Spiritus afflatu , omnia dicendi adjumentt
fubminiftrare poteft.

Neqne porro viribus- fuis fldet; fed im-
fcecillitatem fuam rečte agnofcens , fefe co-
tam Deo abjiciet, cujus ccelefti benignitate
ipfe * quamvis abječfus , & prtedicationis
munere indigmis, adjuvetur.

Utque ad omnia fanfta fludia 7  qnibot
juvari poffit, vehementiuš accendatur , fe-
cum Repe reputabit quam magnum pr* -
mium confequatur , qm ab errore vije in*
peccantetn abduxerit. Qui enim aomerdfr
■ cerit peccatorem ,  inqn.it fatudus Jacobus-
ab errore vice fuce  , falvabit animam ejus f
morte  , operiet multitudinem pečbatorn*
Haec Repe pieque meditatus is, qui coe-
lefcis doftrin* Concionator futurus eil, cu®
viderit, quanta res fit, quam divina to®
concionandi ratio ; tantae rei quafi horrotf
quodam perfufus , ad eam fiifcipieudam?
divina id primis ope prteparabit, atque ffl 11-
niet.

Htec igitur fupplex continenter petet.

Ut

U

ant g
nione
ratior

U

cum :
piditf

U10S
res d
tende

U

tra&a

fon®

tati,

Si

in eo
aniinc
regno
marin
& uti

H

ftriui:
& ca
qui C
neuitj

fus, p
dlisf

plo,

F

ambit
Ne k
fetneu
Chri
mifRi:
Š°s 3

Paks I. Cafut IV.

n>

is vir.
uniet,
ti Dei
iftiuij

:re, fit
; hn-
ie po-
mtiori
l ni fni
meno

d im-
:fe co-
jnitate
itionis

puibus
r, fe-

1 piše-
s iu*

2  rtift
obusv
e j m i
tOV0

ui cce-
t, cuffl
a toti

orrore

ra,

ie nit'
»tet.

Ut

Ut divino adjumento , proprira laudis, Q u i<i
ant glorioite non modo ftudio, fed ne opi- Concio-
nione quidem efteratur , nullaffi que illius 5^°“ ®

rationem plane habeat. _ _ _ tendumT

Ut fe veheraentius in dies inflammet ,

Gum ad pneclarain ilkm divinse glorias cu-
piditatem, tum ad fmgularem erga proxi-
mos charitatem concipiendam. Ad quas
res duas potiffimum ipfe omnes nervos in-
Jendet pietatis fuse.

Ut denique ope divina , & rei, cujus
traftandžE 'muli trs fufcepit, fančlitati, & per¬
lon® , qtiani Concionatoris fuftinet, digni-
tati, Htque officio refpondere polil t.

Šibi vero , quam maximam poteft , vim
in eo adhibebit, ut tota mente, totoque
animo defixus coelefti Christi Domini
tegno propagando , in procurandaque ani-
inarum ialute , fuorum & commodorum,

&  utilitatum oblivifcatur omjii.no.

His igitur virtutibus nempe facris do- Concio-
ftrinis ,, vitje innocentia., motrim fančfitate, nator am-
& coeleftium rerutn contemplationibus , is bitionem
<Jiii Concionator futurus elb, escultus ido- va ae
iieuin fe prrabebit, ut ad prradicandum mif?

^ us , populo valde profit tribus his, qme fan.
^usBeriiardus coinmemorat; verbo, ex;em-
plo, &  oratione.-

1‘ ngiet aiitem, tamquam peftem, oranem
•tmbitio.nem, omnemque 'illius fufpicionem.
p® loca infigniora , ubi prradicationis lura
‘ e nien fpargat, ambiat, affeUetve, memor
Christi Domini  5 qmem a-Katre e cqqlo d-e-

^ilfum ad erudiendura gemivS humantim, pa?

§ os r & vicps , A calteUa obiiiTe 1-egimus-

H 4 Kum,

giat-.

120 Instkuctjones Pastorum

Nunquam in opinionem inducet, majoti In
atque nobiliori fuggeftu fe dignurn effe. Fui: ne vu.
hsc qnondam incredibilis ambitio ethnico- inclina
rum Oratorum. Chriftiamis autem Concio deniqi
nator ab iftius ambitionis fufpicione alienis & dec
?, Cofi  x. e {Te debet , qui ad pmdicandum Ckrifim  alienui
crucifixum , non ad fui ingenii oftentatio Er'

nem vocatus eft, fuetus

In

C A P U T V. Wi

In

Dc prisciprn vitce ratione , qmm j čili  borum

cit fpeciatim Conciovator adhibebit , uhi  IHnent

concianandi munus fufceperit.  JNe

ve cau

De vitte /~Yuod fane vero jam initio pofitum eft (  tat; t;
honeftate quodque S. Auguftinus fcite prsefcri- eximat
natorb' ^it, * !1  toto an * ni0 :> totisque viribus, caetero
‘ ria * adjutrice divina gratia , Concionator, cum Renti«
concionandi mtiuus fufceperit, incumbat) Si
ut verbis perpetuo $qualem, paremque vi moriš
tam agat. Eft porro evangelica do&rinai opip ar
ver-bique Dei prpedicatio ignis ille fempet verbis.
Levit. 6.  in altari exardefcens , cui perpetua follici Utetur.
tudine is fubminiftrare debet ligna, nenip* tatu ei
optima prseclaraque vitse fuse fančbiffift® A]
exempla, officia , atque opera virtutuffl i poteft
quibus corda fidelium accendat ad fande V<
agendi ftudium. De divino illo viro Joa"' ^uotid
£?oam. 5 , ne Baptifta illud Evangelii literis prodituni tur,

eft, quod lucerna er at etrdens, & 'lucern  J Fa
quippe cum cGeleftem illam dodbrinam, quai ' 1  ri 'm v;
riocuit, virtutum fandbarum fplendore p e ‘ C\
renni colluftravit. Gtuare perpetuam fandiff 1 ' vi
niše vitje confuetudisem fervabit. to j fei

In

Pars I. Cafut V.

« 2 *

majoti In inceflu, ftatu, accnbatione , deje&io--
Fiii ne vultus, oculornm demiffione, capitis
hnico inclinatione, genuum inflexione, iti omni
oncio deniaue motu corporis tenebit gr a vi ta tem,
tlietiti & decorum a perlona, quaxn fuftinet, non
irijlm  alienum.

ntatio Erit in omni colloquio gravis, man-
fuetus, ac falutaris.

In habitu , veftituque religiofo, facer-
dotaiive modeftus.

In vičhi temperatus, & parcus, ac ci-
! JcB  borum varietatem fugiens, frugalitatis , ab~
uti  limentiscjue ftudiofilliaitts.

Nec vero prše concionum laboribus, alta-
ve caufa, nifi neceffaria, id ftudium remit-
m eft) tat; tanturn abeft , ut a ftatis jejuniis fe
raefcri- eximat: immo vero illa religiofe colat* ut
iribus, csteros exemplo fo accendat ad leges abfti-
, cuffl Hetiti® , jeju.uiique rede fervandas.
imbat, Si quo autem inloco, ubi concionatur,
|ue vi tnoris eft , cibum a fidelibus Concionatori
ftrina, opip are ?  pr?eterque mod um apparari, &
fenipe! verbis, & ipfa frugalitate , qua perpetuo
follici' ntetur, omnique alia ratione, ab eo appa-
nefflff tatu eos revocare ftudebit,
tilTims Apud laicos coenare, prandereve, ut
utuffli pateft, maxime recufabit.
fandi Venientium ad fe hominum falutationei
Joafl- ^"otidjanas, atque frequentes, non patie-

hicens,  Familiaritates » & confuetudines laico-
, qu a ® tUm  valde evitabit.

re pf Cum autem ejus vita debeat efte fpeci-
ndilli- 'nen virtutum omnium, non folum ne pecca-
to j fed etiam ne exemnlo unquam nocebiL

I« M  s C%*

Notanr

Religiofi

Concio-

natores.

322  Instrtjctiones Pastorum.'

' Caveat, quam diiigentiffirae fieri p»J
teit, ne cuiquam, etiam arripere volenti,
vel obloquendi, vel male fufpicandi qua?ii
de re , qu® reprehendi merito pollit, oe
cafionem dičlis, ant fačtis prsebeat, ne ejiii
minifterium, quod fančlum eft , vituperettu.

Gluare cum caetera, qnae fupra prseicri-
p ta funt, accurate fervet , tum h a; c inrn
defcripta.

In proprio monafterio , qui Regulari
eft, habitet , aut in sedibus parochialis.
toliegiataeve Ecclefiae, ubi concionatur, ai
laltem in aliis ecclefiafticis domiciliis , fni
lo modo poteft, ac diftinčlis omnjno a lai
caii hfvbitatione,

ISTe eo foeminas ad colloquium fe«
ineundum introducat, admittatve.

Ne ad menfam , & conyičluip a.dhibea!
aliquem prmfertim laicutn, nifi fpiritualisi
religiofeque vitse ftudiofum.

Ne oftentet, qnse ad propriam laudef
referri poftfe. videantur.

Communi autem utilitati ferviat. .

.. Erit in omnes beneficus, ut quisque aA
jumento indiget, ita opitulabitur, & confr
lando , &. coniiilendo , & benigne faciendo

Nibil, nifi quod honeftum, quod piu'
quod religiofum , quod fančlum lit, aut ad
mirabitur , aut optabit.

Prsedicationis porro nomine , occafiote 1
ve ConcionatorPvegularis eleemoynam mA
lam pacifcetur ; fi quse fponte datur (pf $ ‘
ter illum , quandq extra monafterium dfr
git.,’ quotidianum clWm ) monafterio ori'
nis fui eam in commune gonferetj, aut Suf> e '

tiori. p
gnla ti
adftriči
imnio
regulai
& opei

Ni!
No
non ca
. Ne
rium,
aliquo<
finm r<
A

dumen
vel ftu
Pa:
facne ]
rede {
Or
K  ca’
dimi \
quse n
illuni i
funt,

'Ne
tat qu
tis no;

’ Ni
cnmbe
. Ne
Ne
pido <
N.tit

Fars I. Cafut V.

ri p».
olenti,
quavi;
it, Ot'
ne.ejti
»eretm
»raeicri-
c. infn'

:guhri
hialis.
ar, at

, fini:
) a lai

fecur.

ihibea!

itualis

laudes

que aA
, confo-
ciendo-

i piu®
aut ai

:afio" f
m nul'

(P?

um d®
a ordi'

tSuf

riori

22$

riori pro inftitnti cujusque ratione, Sc  re¬
gala tradet, memor voti paupertatis , quo
adftričlus , nihil proprinm habere debet :
im m o- iljud proprietatis vitium 7  in homine
regulari deteftabile fugiet Sc  corde, Sc  ore,

& opere.

Nihil fibi petet, nec vero extorquebit.

Non veftem, non indufia, non fudariola,
non caetera id gcneris fibi quseritabit.

Nec ulitim prseterea munus etiam ciba-
rium, capiet; nifi valetudinis imbecillitas
aliquod efculentse , aut poculent* rei do-
tinm requirat.

A fuperiore autem exfpee1:are debet in-
dumenta, & alia neceffaria ufui vel vit te „
vel ftudiorum. j[ !

Parochus etiam aliusve , qinčumque in
bcne prsedicationis munere vcilattir, itidem
rede lervabit.

Omnis denique Concionator, quicumque
^5  cavebit, ut non folum crimine, fed etiam
°nmi vel leviffimft fufpicione avaritise careat,

1"* nbi in anitmim lrrepferit, paulatimque
dlunj occuparit, omnem fančle agendi cur-
atque adeo progreffum impedit.

Ne animo quidera appetat, nedum pe-
tat  quidquam, quod fibi aliquam cupidita-
tis notam inurat.

Nullis etiam perturbationibus animi fuc-
cumbet.

Nec iracundiae cedet.

Nonalii, in eadem urbe, eodemque op-
pido concionanti, freqnentiorem auditorum
nuihitudinem invidebjt. Et vero, qnod di-

■. . i  ligen- Prav.

124 Instructiones Pastgrum.

nitrat.  tit.ligentifHme cavere debet, neque aut verbe,
a. c. 2.  aut fačto , aut alio modo ei detrahet.-

Auditores ab lilo avocare non ftudebii,
Rom.  12.Sed, ut eft Apoftoli praeceptum , komti
pmvenietis  , illum diliget , coiet, obfei*
rabit.

Nec prseterea defpondebit aru ra um , a
perpaucos auditores ad fe convenire vide.
bit; quoniam fummus illeMagifter vittsChri-
ftus Jefus, cum Dei fapiendam , vitamqis
gfoan.  4. asternatn rnon{|raret mundo, paucitate dl
fcipulorum cotitentus fuit; imo aliquands
folarn mulierem Samaritanam habuit, qui
illum & de divino cultu, de coelefti g»
tia loquentem audiret.

In rebus adverfts oranem animi qbjediO'
nem vitabit,

Pro gloria Chrifti, pro falute animaruffl)
in omni oppugnatione, nihil non fortiteij
conftanterque aget.

Amore Dei inflammatus , non tno^ 0
probra, convicia, contunielias patienter fe'
ret, fed mortem ipfam, li opus fuerit, B'
ti, invi<ftoque animo fubibit.

Offeret, commendabit fe divinas lufli
&. prracluiis fenfibus, in illis. infinito »mo¬
re , immenfaque charitate conquiefcet.

Superbiam , faftidiurh, atque arroga«-
tiam valde cavebit. Ac prseterea ills tan*
tura fola proferre ftudebit, non quae , q lM '
lis , aut quantus ipfe fit, declarent, fe"
quae audientibus falutariter profuttifa fi nt '

In omni denique ačlione, fnnčlionegu*
univerfo populo fpirituale gaudium, virtu*
tumque fanltarum exemplum prše fe feret.

Hs

tede a
lis die
rum h
Iliade
fcripto
ris eft
ftridus
Eccleli
teris j

Re
divina!
tacitse
fiet, 1
qui or
delci t,
femina
incend

Mi

prster

tur.

Ufu fr«

agendi
deles
mi fin
giofiot

p

prim
A  m;

tia s  ^

vcrbo,

idebit,

honou

obfei'

.m, f
vide.
s Chri-
amqi'.t
.te di*
luantio

i q«»

\i  gra.

jeftio'

laruffli

rtiter,

modo
ter ffr
fot«

luči)

i aino-
t.

roga«'
la ta«-

fint*

neg « 8

virtli'

eret.

is<

Pars I. Cafut VI* t%%

Hsec vero, ut Dei beneficio, donoque
tefle afl*equatur, id valde curabit, ut lingu-
lis diebus niatutinas , & caeteras canonica-
rum horarum preces officiumque rite , di-
ftiačle, pieque ex inftituto, atque ex pra-
fcripto regulre, quam profitetur, ii regula-
ris eft 5 aut fi fsecularis Ciericus choro ad-
fttiftus, ex illius difciplina, cum poteft in
Ecclefia, atque in ipfo choro una cum cs-
teris prseftet.

Recitato officio , aliquid temporis in
divinarum rerum contempiatione , pioque
tacitse meditationis ftudio ponet. Ita enim
fiet, ut divini amoris ardore inflammatus ,
qui oraado , meditandoque maxime exar-
delcit, auditores fuos, ad charitatis, quse
ftniinariutn eft omnium virtutum , ftudium
incendat ardentius.

Mifiie Sacrificium quotidie offerre noti
pr*termittet , nifi legitima caufa impedia-
tB f' Hoc fan&iflimi Sacrificii offerendi
"fc frequenti , cum fibi in omnes fanfte
J S e ndi partes plurimum proderit ; tum fi-
d«les etiam excitabit, ut Sacrificii fančlifli-

fint cultores , & diligentiores, & reli-
giofiores.

CAPUT VI.

& prceparatione  3  qua Concionalor

utitur ad fingulas comioms,

ptinium , ut prsedicandi munus noti hu*
. man* feientire, aut eloquentise, fed di-
virtuti ?  rc  Spirites faudte gratis inni-

ti,

az6  lNS,TRUCTIOISlES Pastosum.

Eph.  4 ,
Coniio-
nator pu¬
ri ta ti ccn-
fcientias
fiudebit.

PJal.  49 .

Prsemiffa

oratione

.ftudium

Concio-

gredietur.
'V ide/lug.
l.^.dedoff.
Chrijl . c.
* 5 *

ti, Concionator intelligat; dili-gentiffiinef. Chryfo
bi cavendum exiftimabit, ne mortali faj ob ocn
culpa affečius , Spiritum fanUum contrijk  intueati
& apoftolicum opus, atque adeo D. M. Jr Ma.
fu Chriiii nuinns attingat. Sed confciaJ prsced
tiani ante ab omni peccatorum impurita!' ut arde
poenitentiae Sacramento expurgabit , qMj| omniun
ad verbi Dei tračlationem accedat. Et ven qui& :
graviffiijtam lllain Prophetse objurgationes giatur,
vehementer pertimefcendam ducat ; Peca  maram
tori dixit Deus , quare tu enarras juftith  defueru
mzas , ajjumis tefiamentum meum ptr  ^ mis, i
tuum P  d a D<

Deinde, cum concionis , qnam pros Id
me habiturus eft , caufa , fe ftudio dabit, <}uam fi
fandam Thomam Aquinatem, & alios i» ponat
ditatis laude claros viros , ad imicationei vel mu.
fibi proponet, qui religiofa aliqua precatie bumqm
ne ufi funt, prius quam ftudiis fe dedereffi'd cce
Poft, brevi oratione ad Deum tifus, i|®opifi
omnino fludebit, ut, quodin concione (if lur doru
dur us eft, antea bene cognitum habeat: ut iorum,
vero ex ftudio , librorumque tradatione c? ™c cu
gnorit, ac perceperit, quod concionaturt C1 °nanc
eft, tum fingulas concionis partes, quas ait ^°nibu
moconcepit, etiam atque etiam diligentc-' tj 0 , &
pieque meditabitur. Qua in meditatiot «antiqi
ita religiofe fefe afficere conabitur, ut atj C01
dientium anirnos, mentesque ad illum ipl " 5  J 111 ™ ef
pietatis affedum , fandeque agendi ardof et ) ate
rem , quantum in fe eft, excitet. ;S e bcait:

Ad fe ardenti pietate inflammandiu 11 '
dum etiam in concioms ftudio, tračtaliotf Ilc ln  F
que verfatur , Chrifti Domini cruci . ^ ee
yel Apoftoli Pauli prsedicands a  ut fanW Cltet 5

I Pars I. Cafu1? VI. 127

limet Chryfoftomus feciffe traditur, imaginem lihi
ili f,i'j ob oculos ponet, quam tacita meditatione
itrijii i, intueatur.

]S. Jr Maxime vero nočie, qute concionis diern
mfci«. precedit, eam prteparationem adhibebit,
ouritn ut ardenter Deura oret, oinnis fapientite ,

, quaj omniumque fančlarum virtutum aučforem ,

Et veit qui& fibi, & aliis, qui audituri funt, lar-
Ltiones' giatur, imde divinus cultus , & falus ani-
Peca  niarum adjuvetur. Nec porro noftra aetate
'uftitii  defuerunt, qui non folum profulis lachry-
per  s mis, fed ctefo etiam verberibus corpore ,
id a Deo petere confueverunt,
prosi Id etiam inftitutum habebit , ut, ante Cone«*
dabi;, quam fuggeftum afcendat, perpetuo libi P r °-
os 1» ponat concionem ejusmodi , quae fcilicet gi ta tioiae
l  done! ’
reeatio
derent

fus, i dropifi laborantium, mutorum, caecorum , de0s '
one* Morum, malo dsemone oeftuandum, lepro-
it: uifforum, valetudinis beneficium quterentium.
one t> Huc cum fpečfare debeat, ita in omni con-
naturif Anandi parte fe comparet, ut eorum ra-
las aci tl °nibus , falutique profpiciat, & confulen-
geBtet d°, & confolando, & omni officio, prse-
,'tatio« H a ntique remedio.

ut as Confideret prseterea fe pifcatorem homi-
1 ipfuit num effe; ide o nervos omnes intendere de-
1  ardo bc t, atque adeo exoifcari, ut fasrenam evan-

ndum 1
ationf
alfo'
fanff

W'

Kdicam impleat, nempe animas pereuntium,
bnfto Domino lucrifaciat ; quare videat,
” e  *n praedicationis officio languefcat.

. ^ed ut fančtas commotiones in aliis ex-
Cltet 3  tales primuin animo fuo ipfe eonci-

piet j


vei nmltitudo lit hominum elunentium, ci- fugge-
bimque a prsedicatione fua expečiantium , ftum
vel coetus claudorum, paralvticorum, hy- afcendere

iaS Intructiones Pastorum.

piet, atque in fefe exfufcitabit, ita ut qu>.
les in aliorum mentes transfundi cupit, ip|
illas , animi fui fenfibus rečte conceptas,
quafi fpeftandas caeteris proponat.

Affeftns ^ affequi ftudebit prinium ardenti prt
in fe & catione; deinde rei, de qua dičhirus eft.

expiorata eognitione ; tuni veheraenti c«,
gitatione , & quafi ob oculos poiita fpeci:
ipfius rei, quam meditadone concepit,s;
prneterea attenta lečtione loči facrae Scripti

eiimde

defern

»udi tori-
bus quo
modo
Concio«
nator ex

citare de- ra2  >  9 111 cuni re  conveniat, quam anitr.:

beat,

excogitatam habet.

Et quoniam ad commovendos animc
paritm valet concio, alieno labore confcripti
iHinquam ad aftečdonum excitationem alif
n® concionis induftria utetur; fed ingenii
fno concipiet, ac gignet, quo vehementni
primum fe, deinde alios afficiat. Difcipl®
enim cibus, qui populo proponitur, men"
propria, quaii ftomacho concočhis, virel
majores habet ad oinnem fan&am com®
do ne m.

Ne igitur Concionator fe totum in alitj

(a)

caturns

mortali

eo quoi

hibeat;

paffione

contere

turus,

(atorum

praedica

crameiu

traff,  i.

Ntigmis

Vis B.
dici tam
eo, quc
de folo
do pecc
& cj.  6 c
offic
cujus tt
m. 2.  i

nas coaciones temere ingurgitet; fatius et

eas ex fančtillimorum Ecclefise DočloruiJ
Gregorii Magni , Ambrofii , Auguftb 1 '
Chryfoftomi, aliorumque Patrum hoinil •
fermonibus , & tra&ationibus confici, f:
quafi conflari.

Eam quoque prreparationem in omni co«i
•cione redte expilicanda adhibebit, ut qi> cr
devodonis ardorem ex religiofa divinaru 5
preč um recitadone, facra celebrationej
pa meditadone, Deo juvante, conccpe (|i

euiB-

* **

'e Cc

A" 1 "

x  Cl(

ad con,
di ', il
.nirfus ;

fin:

"iqu

S,Ci

Pars L Ca?ut VII. 12,9

it qu?J eumdem ftudiofe curet. fecum in fuggeftuiu

tj ipftj deferre.

:eptoJ____«

NOTA AD CAPUT VI.

iti p«,
us eilj
n ti en
fpeci:
pit, a:
icripti
aniffi

animo!
fcripti
m alif'
ingenii
mentk
Icipli®
, me®
» virf!

n ni cotj
it q«« r
vinari« 1

□ne, “
iccpefi 1
euio-

(a) Merito eum, qui eft verbum Dei praedi-
eaturas, decet puritati confcientiae ftudere; ac de.
mortali, fi confcius lit,., conteri irno & confiteri;
eo quod miniftrum Dei fe in eo lacro opere ex-
hibeat; ii tamen peccator occultus ex humana
paffione, incuria, vel aliquo hujusmodi, nou prius
contereretur; non \ ide tur nobis mortaiiter pecca-
turus, quia, ut Cajetanns  monet, verbo Prcedi-
catorum peccata ,  (quidquid alibi aliter dixerit)
praedicare non eft fecundum fe ačtus alicujus Sa-
cramenti. Confentiunt o. Med. cod. de pcenit .

traff, 1. q.  6. Dominic. Šoto in  4 dijl.  1. q.  5. art. 6.
Nugnus  & Valentia ad  3 .p. q. 64. art.  6. Et quam-
vis B. Thom.  videatur aliter fentire in 4. d.  19.
dici tamen pot eft;, ide m poftea fenfilTe, partim ex
eo, quod lc£t.  I. ad cap. 6. pojl rioris ad Corinth.
de folo peccatore puhlico dicat, qu d praedican-
do peccet; partim ex eo, quod 2. /ec. q.  33. art.  5.
& q. 60. art.  2. ad  3. doceat, corripientem, vel
officio judicantem in mortali, non peccare ;
cujus tamen contrarium dixerat q.  2. dičcse d.  19.
irt -  2. quiejiiuncula  2.

/jr *b- *b? *U- *U  +!«• *t+  »J* *Sp *$*■ *t* *tt

CAPUT VIL

^ Conciomtoris officio in fuggejiu.

A f que luec ouidem funt, ad quse Con-
tionator fe paret, antequam luggeftum
■d concionandum afcendat; quem ubi afcen-
illud iinprimis brevi tacita oratione
‘"Hus a Ueo precabitur, ut fincerum , ca-
‘ lll uque lit praedicationis fuse ftudium , ut
s -Car.InJir.Fafi . I nemi-

Instructiones Pastorum.

136

ne mi ni nosium, ut & fibi, & omnibus iil
commune, falutare. Hocque etiam fuiiinit
preče tacitus contendet , ut li fortaffe ii
concionando fe vel gloria inani , vel alio h
vitio attentari aliquando contigerit; id,
& alia omnia , qua: aliorfum, quam ad dij
vinam glodam , ad animarumque ialuten
fpeftent, Deus diviiuE fuae gratite virtuti
disjiciat, atque plane avertat.

Deinde , quod antiquiffimi inftituti eft,
ac non line myfterio quidem, falutatioira
angelicam, non feftmauter, non canore,
fed gravi, piaqu-e pronunciatione , ac gt'
nibus flexis recitabit ad prsefcriptam vet
borum formulam , qua Ecclefia lančia ut
tur ; ita ut ne verbum quidem vel addai.
vel detrahat, vel mutet , quod ab illius ir.
ftituta ratione diverfum fit.

Si concionatur intra Miffarum folennii
qute ipfe ceiebrat, falutatione angelica no:
utetur.

Dum in concione verfatur , fibi #
mentis oculos perpetuo proponet , tat
quam in adverfo pariete , Chriftnm Doj
rninum in maj e 11 a te judicantem , qui i\
fe quoque jam jam villicationis ratio0
depofeat.

Poli concionem vero, prout ratio '<■
letudinis tulerit , antequam c-ibum capini
pamifper orabit ; ficcjue quos progrelb
concionando facere coepit, eos orando pt° , i
fequetur; & lic deinceps adjuvabit per f
tuo opere fančtitatis, ac voce virtutis.

Cacr
i J  m
ri ant
lc
fcopo
ant S;
citniq
celebi

E

conci

facro

N

fibi c
tes ac
potefl

I

qui a
te le

In

conci'

mitra

fliper!

canon

. Il]
aliove

ElllCjl

ftlOS

aftio

elefiae

Q

lem,

tras iij
furnir,il
affe in
el alit.

; id,

ad dij
falutelj
virtni!

uti el
itionet
anore,
ac ge¬
li vei
da ut,
addat,
liius it-

leni®
ica no:

fibi olj
, tan¬
im Dej

qtti i*
■altom

itio vJ-j
capi^j
joreflji
do pr°":
perf
:is.

4 j

^ M

Par  s I. Cafut VIII.

CAP UT VIII.

De ritu conciomndi .

S acram eoncionem , hitra Miffarum fole* Concio
nmia, Evangelio fcilicet recitato, habe-intra Mif-
ri antiqui inftituti eft. farum fo-

Id igitur fervabitur noti folmn ab Epi-^ e ™ ni ^
fcopo , Parocho , animarumve curatore , a en a °
autSacerdote Miffani celebrante, fed a quo-
cumque a-lio concionaturo, etiam qu-i tune
celebrat ibi.

Epifcopus in Mifise folemnis facrificio Epifco-
eoncionem habebit, mitra , Epifcopalique P us  dum
lacro omni vellitu indutus. conciona-

Minifiros, faeris indumentis veftitos, jJ -1
fibi concionanti ab utroque latere alliiten- tia  facere
tes adbibebit ex veteri canone feptem, ubi debeat.
poteft ; fi minus , pauciores.

Miniftrum praeterea , pluviali indntum ,
t]ui a latere finiitro baculum paltoralem an-
te  le luftineat.

In Milfse facrificio non folemni , cum
concionatur, utetur ftato Mifiae veftitu ,
nntra, baculo , & miniftris faltem duobus,
luperpeliiceo indutis : qui fi Cationici- funt,
canonicali chori vellitu induentur.

In aha aftione, quam in Mills facrificio,
aliove tempore, pliiviale, mitram, bacu*
n | mque adbibebit, & duos pluresve mini*
nios fibi afilftentes , arbitratu fuo, prout
uftio folemni s, & frequentia populi, & Ec*
defiae, ubi concionatur, ratio pofiulat.

Gfiia etiam in ačtione cappam Epifcopa-
leill 5 & ftolam potius , quam pluviale, & mi-
tr um adhibeat licet, & duos item fibi alii-
I a Iten«

ija Instructiones Pastorum.

tes fuperpelliceo , aliove chori habitu indu.
tos, &  duos prseterea miniftros, unuro, qui|
paftoralem baculum , &  alterum , qui mi'
tram a destero latere teneat.

In ačtione minus folemni, in Ecclefia noj
infigni, rocheto, mozeta utetur, ftola adju®
da, adhibitis etiam affiftentibus, & miniitri*
ut fupra, cum infignibus epifcopalibus.

Sed in omni alia funčtione, praeterquait
in Miffae Sacribcio , triplici hac indumentO'
rum ratione, prout maluerit, utetur , ita ut
modo pluviale , modo cappam Epifcopaleu,
modo rochetum, mozetamque cum ftola in-
duat , pro temp oris , loči , perionarumvt
ratione.

Si quando ex tempore ufu venerit, ut;
concionetur, ubique etiam fine ftola gregetn
fuum verbo Dei, lalutaribus monitis paicet.

In Ecciefia cum concionatur, id inune-
ris obibit fedens in medio altari in faldifto-
rio, ant in fede, loco eminentiori collocatiJ
ant in cathedra Epifcopali, aut etiam fuggej
ftum, ambonemve afcendet ; ubi itidem fe¬
dens concionem habebit, mitra item, ctete-
risque, ut fupra, pro oratione adhibitis. j
Si in oratorio, aliove loco concionefl
habebit, de fuggeftu, fi ullus eft, aut de fedej
aliquanto altius collocata, concionabitur-
De libro etiam ubique concionetur lice«
ad pnefcriptum Concilii Provincialis quartii|
ita ut vel ipfe , vel Archidiaconus , ali*
ve, quem maluerit, ci per claufulas facrs
Scriprarae verba diftinčle de libro pronus-
tiet, qute ipfe deinceps ordine iigillatiffj
cxpiicet.

P;

qui ir
bet,
pite £
tunini
fertirn
orani!
pite (
rebit
Tel 8j

A
inter
in alt
bebit.

• a

aut a
ram ft
aut al
tur; i
ceo Si
Paroc
loco 1
fcript<
celebt

d:

mida

tur,

Si
ter in
cionei

ft, a;
uget.

P,
'um i
too ei

Pars I. Cafut VIIL

. indu.
ra, qui|
ni mi'

(la not
adjun-
imibii

s.

:rquam
mentO'
ita ni
palem,
:ola itt
ir um«

•it, m
i-regeu
pafcet.
inune-
ildifto-

locata,|
iuggf'
lem fr
oete-;
>itis. :
done®
e Tede)
jitur.
r .licetjl
quavtii
, aiius-
; facrS
tonu 11 '
;illatiU

Pi' ,

Parochus autem, animarnmve curator, Qu 0  ha-
qui inter Miffarum folemnia concionem ha-bitu cors-
bet, ant in altari, ab epiftolse latere, ca- c ‘° haber!
pite aperto , concionando ftabit, ant opor- 4
tunius fuggeftum afcendet, ut facilius , pne- ve ~
fertim cnm popuiiis frequexis convenit, ab eam .
omnibus exaudiri poiHt. Ono in loco ca-
pite operto erit, & ftabit, aut fedili inhse-
rebit cafula , dum concionatur, indutus,
vel ssutus, pront maluerit.

Alius vero Sacerdos, cum non celebrat,
inter Miffarum folemnia concionaturus , non
in altari, Ted de iuggeftu concionem ha-
bebit.

• duod fi Parochus, atnmaranrve curator,
aut alius Sacerdos , aliquando intra Miffa-
mm folemnia , qute alter Sacerdos celebret,

»ut aiio tempore, quam in Miffa conciona¬
tur; ad ejus muneris fundtionem fuperpeiii-
teo & ftola utetur. At vero Regularis, qui
Parochus non eft, ftolae, & fnperpeilicei
loco veftitum adhibebit, qui ex regulse prp-
fcripto in choro ad divinorum ofiicionim
tdebritatem adhibetur.

Diaconns, Ti quando ex facultate per-
®ifia concionatur , fuperpelliceo etiam ute-
tllr ? & ftola in transverfum dučta.

Si prseterea Parochus aliusve Conciona-
tcr  in Oratorio, aut Sacello, alibive con-
w °uem habiturns eft, ubi fuggeftus nullus.

aptiorem decentioremve docnm ibi de-
l! S et , unde concionetur.

Poterit autem idem Parochus alipuando,
j-Uni ita expedire viderit, concionando, 1U
!r ° evangeliorum uti; de quo libro ipfe la*

I 3 era.

i34 Instructiokes Pasto rum.

era verba per claufulas, & fententias i
ftinfte pronuntiabit, tuni ordine figiilatii
explicabit.

CAPUT IX.

Ojubus Ummribm conciomndum ijl,

P raedicationis munns nuli o neque tempo.

te , r.eqtie loco lihi Chriftus Domino
prsefinivit; tieque Apoitoii kem , qni orno
loco, omtiique tempore facroTanftum Em
Coneio. gel i um diffeminarunt. fiuneque prsedicanj
omniloco^j. more ni fandiklimi, viri, Dominicus, Fr#
teft Gri  cifeus, & Vincentius fecuti kitit , qui vt
in ipfts agris conciones habuiffe dicimti
Cuni igitur vel temporis , vel loči opporttmi
tas tulerit, non folum in Ecckfia , qui loct
prsedicatioms proprius eft Ted tibiqne
omnique tempore faera concione populit
Dei paicendus erit.

Guamobrem Epifcopus in primis , d
lata libi occalione, Temper, & ubique g( f
gem finim verbo Dei , falutaribusque doc?
mentis pafcet pro munere kio paftorali; c®
ejns & dieta , & Tafta, qnafi perpetu®
qnamdam pnedicationem tmnikrare ,
bereve debeant.

Omnibus autem faltem Dominicis, 5
folemnibus diebus feftis, in Giiadrageli®
que , & Adventu quotidie , »ut klt £:
tribus bebdomadse diebus , quemadmo<b :
cecumenica Synodus Tridentina fancivi 1
e jp t gf]  3  faeras Scripturas , divinamque legem atu ® 11
ciabit , &. alias , quotiescumque id opp° r
tune fieri poffe judicaverit.

Ide®

Concioj

tjuibus

diebus

habenda.

Id

tempe

plicat

getitit

nibus

tione.

diftio

neris

qnod

tur.

Q

ligen:
aliunt
etiam
conci
Clem
tione
tnm i

P

rator
lem n:
Adv
laiter
denti
verbc
C

Adv

verTa

conlt

ptum

I

niftrj

Kom

(

eram

Pas  s I. Cafut IS.

tias di>
giiladt

um  ?J,

tempo.

; o minil
ni omi
d Eto ;
sedita!)

Fr ju
qni ?t
icirntur
aorttm
ni loct
ibiqu«
populu

S , ^
ue g( f
e doc?
li; cm

-petitf

» P 1 *

cis,
igefi!®;
; 1'altes
t ni o tim
incivit
atinii«
opp° r

Ide®


Idetn officium prreftabit in facris quatuor
temporibus , ftatis anni folemnitatibus, 1'up-
plicationibus folenmibus , Jubilrei , indul-
gentiseve celebritatibus, in fynodalibus ačtio-
nibiis, in oinni Sacramentoruin adminiftra-
tione, in omnique confecratione, &  bene-
diftione folemm, & in omni clenique mu-
tieris Epifcopahs fiinčtione, qua3 mvllerii ,
ijtiod agic, explicationem poitulare videa-
!nr.

Olno in pafcendi munere usque adeo di-
ligens erit , ut li quando Epifcopuni , qui
aliunde verierit , 'nofpitio exceperit, hanc
etiam occaiionem načinis, cum eo agat, ut
concionem populo habeat ; id quod ex
Clementis Pontificis &  Martyris conftitu-

tione in Conciiio Provinciali quinto cau- Tit. 4 e
tam eft. E P l f c ■

Parochi vero, omnesque animarum cu-
ratores itidem omnibus Dominicis , & to-
lemnibus diebus fellis , & in duadragetima,

Adven tnque diebus fingulis , aut tribus
iaitem, quibus Epiicopus jufferit , ex Tri- $ e JF'  5 *
dentina Sančtione , & Provinciali Decreto , .

verbo Dei populum pafcent. ea p m

Cum item quatuor Jejuniorura tempora,

Adventus Domini, Septuagefima, & anni.

'erfarise Domini folemnitates inltant; idque
conftitutis aliquot ante diebus , ad prsefcri - JconZl
Pum Loncihi Provmcialis term. pertin.

Idem praeftent, quoties Sacramenta mi- Sej]'.  24.

•»ftrabunt , idque prsefertim ex Catechifmo cap.j.Con-
Romano. cil»  j I Tičim

C«) lis etiam diebus, cum proxime Sa-
cr 9ffientum Contirmationis ab Epifcopo mi- čamerac.

I 4 udirati- tit* 5. c,&

Dičte

Syn.

JProv. Ca-
tfierctc.  tit.
7 *

■Epifcopo
concio-
fiante, ali-
tis nemo
concio-
nem ha-
beat.

1315 Inskuctiouks Pastouum.

niftrandum erit; ac prsefertim de eo S a er;
mento , quo populus ad illud religiofe fi
fcipietidam inftručtior accedat.

Idipfum etiam agere non omittent, c « 1
aliqu® ftat® procelliones, vel ali® fupplia
'tiones ob puhlicam caufatn extra ordiaeit
indtčlje, agentur.

Cnm Jubilseum item celebratur.

Qrio praeterea die vel exequias agent
vel tedium benedičtionem, vel alterius rej
benedicend® , vel pie focietatis inftituendt
vel cujusvis rei agend®, qu® Parochi, Si
Cerdotisve officium attingat, muuus aggre-
dientur.

(£} Nemo autem , prster Parocbum.
animarutnve curatorem , cujuscumque ordij
nis flt, aut quocumqne loco concionetiirj
coucionem habebit, ut a Clemente qitintc|
Pontifice in Concilio Viennenft fancitc
eft , qua bora Epifcopous in eadem urhe.
oppido, locove concionatur , nili aliter i
conceflerit.

Nec vero etiam Parochus, quando Epi
fcopus ita jufterit. lilud enim EpilcopO'
cui pr®dicationis munus pr®cipue inču®
bit, tribui ®quilTimum eft. Proinde ca)
teri Concionatores, quibus pr®dicatio de
legata eft, id etiam non eft , cur ®gre fr
rant, fi in Oiiadragefima, Adventu Donii-
ni , aliove tempore , certos aliquos dfr
potiffiniutn Epiicopus aliquando deligat■
quibus in Ecclefia cathedrali, aliove , tfr
illi concionentur, oves libi commiflas ipfr
met pabulo verbi Dei palcere , aut reficei«
Telit,

(c) Dum

.0
ubi h
loco c
citur.

. Vi
dio, 1

habem

hora

vel pa

Jus ab

. Ne
fieubi

haberi

tempu

A a '

ad Sact
cedant
tim im
kur, qi

monitic

re debi

r «, pi

eramen

qua> S.
Synodi

(K

• 9.

ra > u

to  oppi ,

n  (O

Uum k
m pvv,
belejia
hor<

Mr »i, c
Dri« ji n

) Sacn
ioie ft

t, CBS

ipplici

jrdinej

agent,
rius rti
menda
hi, Sij
;  aggH

?chuni.
ie ordi-
Dtietur,
qnintt
tncitim
1 urbe
.liter »

do Epi
lcopo
inču® j
.de c®
tio dt'
.gre ft'
Doni
os dit.
eligat t
re , ubi
as ipfi'
refice®

Duffl

Faks L Caput IX.

137

C c ) Dum concio habetur> in Ecclefia, Sub coyj*
ubi habetur, Miffa non celebretur, ne incione, ne
Joco quidem fubterraneo, qu® confeffio di-
citur.

Videbit etiam Concionator, ne a pran-
<3io, qna hora do&rina Chriftianae fcholse
habentur, concionetur , neque item , qna
hora divina officia in cathedrali t.cclefia ,
vel parocbiali celebrantur, a quibus popu-
Jus abduci non debet.

Ne nodhi unquam concionem habeat ; Nocl®
ficubi vero concionem de pallione Domini ji™
haberi de nosfle moriš eft, in matutinum durru
tempus fextse ferias transferat.

NOTiE AD CAPUT IX.

(0) Verendum merito eft , ne complures
^ Sacramentum Confirmationis recipiendum ac-
eedant, partim ignari, quid fint accepturi; par¬
il® imparati ad gratiee augmentum, & fidei ro-
bur, quod eft ejus Sacramenti effeftus , defefta
monitionis & inftručtionis, quam orrmino adhibe-
re  debent Parochi, Catecbiftae , ■ & Concionato-
res . pruefertim paulo , antequam Epifcopus Sa-
'■'ramentum iftud eft adtniniftraturus, juxta ea»
j J® S. Carolus bic tradit, & quse prsefcribunt
oynodi Provinciales in Belgio.

(6) In Provincia Comeracenft  fervandutn eft
f!, P. 9. tit.  2. Syn.  2. Provinc. Camerac. Eadem ho-
ra ’ concionem hcibebit Epifcopus , nullibi iti to-
0  °Pptdo alia concio habeatur.
n  (c) Concordat cap.  7. ejusdem Sipi. Camerac.
lt,m  habetur concio, in ea Ecclef.a nec folemnes,
privaten Mijfce celebrentur ; Jed nec per ipfam
^Klefiam quisquam pauper permittatur meniicare ;
Žikarce Canonicce decctntentur, nec Cantores , Vi-
Canoniri ecis incipere mtdecint ante concio-
t>n  fir.it am.  His confentiens Sun. 2. Mcchlin. iiU
I 5 "

Quates,
concio-
nandi ma
terias.
Concici-
nator iu-
vnere de-
beat.

138 InstsuctionSs Pastortjm.

12. cap.  17. ita decrevit: Pauperes p'er Ecckfm
tempore Mi/Jarum , prcedicationum, aliorumve &■
vinar um omciorum mendicare feu elecmofyms pik
re noti permittantnr, Jed ad valvas Ecthjtce Jim
jnbeantur,  exemplo fcil. veteri; nam & claudm
AS.  3. bajulabatur, & ponebatur quotidie ad por-
tam tempii, ut peteret eleemofjnam ab introeun-
tibus. Sed &  Pius V. an. 1566. fevere iden
praecepit, fub pcena duorum aureorum Capitulii
isifiigenda pro qualibet vice, nifi pauperes perEč
clefiam mendicantes tempore divinorum officioj
ram ejici curaverint, & in Parochis fub poat!
diinkiii aurei. Keligiolis etiam elauftralibus pre¬
cepit in virtute fančte obedientite, ut in Eccle-
iiis fuis deputent aliquem, qui tales ejiciat, vo-
lens, ut negligentes graviffime ab Ordinario coi-
ripiantur. Quod autem attinet ad eos, qui tun
pro Ecclefise fabrica ; tum pro communitate pat
perum ; tum pro confraternitatibus petuntinfr
cietia eleemofynas , tempore divinorum ofFicio-
rum ; quibusaam locis funt & nimis malti, 4
nimium importuni ideo minuendus eft numerffi
dr adbibenda major difcretio & cautela.

C A P U T X.

Materila facrce Concionis undt

fumenda. t

.  fjrimo Concionator ita fuam inftituet coij
cioneiu, ut ex dočtrina conftet evangcj
'lica, quae ubique gentiurn & terrarum offlOl
creatur® a Chviito Domino , & magiftn
vit® jubetur praedicari; ita vero conftabid
ut ad illam ipfam prteclare contexendafli)
alia divine legis, divinarumque literam 111
teftimonia, fančtorum Patrum difcipli° aS  1
& 8xeropla, facras Ecclefite traditi° neS ’

fan-

fančfic

iiallica

iiteqm
Ev
tioneir
iit, al
nifi ve.

quod ■
pofcer
cenfue
infra.

%
tuto t

lucida
dum c
Ej

quot 1
ad De
ad vit
ta, ai

-p

quid e
potim
6t
oratio
fcrtim
accuri
S;
officic
bun,
1'gent
ftruftj
fterio;
tion <
eotun

P ar s I. C aput X.

Zcdefm
mve ti¬
čiš pili¬
ta: Jim
claudiu
ad pot
itroeuo-
e idtc
lapitulii
per Ec-
officio-
b pceti
us prej
1  Ecclt-
Lat, vol
trio cotj
qui t«
ate pan-
it in Ec-
officio]
uiti, 4
imeroiJ

et col-

;vang<;

m oni"

iagdj ri

lftabii

jndaifl'

cerarum

plinaSi

tioneSi

fon*

*39

fati&iores interpretatioties, & totius Eccle-
iialiicEe antiquitatis cognitionem rečie appo-
liiecjue, ut ufu venerit, accommodet.

Evangelicse igitur hiftoriae commemora- O p ti rast
tionem nunquam omittet, ut, quod ftepe monitio^
lit, aliud dicendi argumentu® non iumat, nes *
nifi vel temporis, vel celebritatis, vel officii,
qitod peragitur, ratio, aliter aliquando de-
pofcere videatur ; aut oportunius aliquando
cenfuerit alias Miffse partes tra&are, ut mox.
infra.

Epiftolae etiam, qu3e in Miffa ex infti-
tnto Ecclelke recitata eft, explicationetn di-
lucidam cuni Evangelii interpretatione inter-
dum conjunget.

Ex una &  altera explicatione locos ali-
quot communes deliget , quibus populunt
ad Dei charitatem, ad proximi dilečfioneni*
ad vitre Chriftianse inftituta, ad pietatis ope¬
ra, atque officia inflammet.

( a J  Proponet item fsepius fidelibns ,,
qtud eo die Eeclefia Dei precetur, quidque
potiffiinum oret*

Gbiamobrem aliquando precationes, feu
°rationes, qure collečte nominantur, prre-
f e rtim quae primo loco ponuntur , fidelibns

accurate

, pieque exponet.

Sacrificii etiam Milile , dmnoramgue Sm.Trut.
officiornm, & anniverforiorum folemnita
jtm, ac temporum myfteria auditoribus di-^‘“^' f '^‘
jjgenter explanabit , ut rite rečieque in-
jrudi Ecclefis filii a matre , in tanta my-
“ e riorum celebritate non modo operibus
n °n difcordent, fed ad omnem religiofum
e °tutn,qua; fančle aguntur, cultum arden~

tius.

140 Instructiones Fastctrtjm.

tins inflamtnentur , atque acleo uberiorem
fpiritualem fračami ex rebus divinis capiant.

Inftituta przeterea Ecclefise , fančtasqut
confuetudines , ut occafio tulerit, docebitj
Sanfti, cujus dies feftus agitur,
ritam , vere graviterque confcriptam , Pi.
trum judicio comprobatam , ut infra pral
fcribitur , commemorare non omittet, ali.
quo deledu exemplorum , quibus anitnoi
conformet in omnes bene fandeque agendi
partes.

Digredietur interdum , ut & occafio,
& argumenti rado feret, acl Symboli, Ora
tionis Dominicae, Salutationis angelicae, de.
cem Pneceptornm , & Sacramentorum ®
plicationem.

NOTiE AD CAPUT X.

(a) Se  ipfos difcutiant Parochi & Praedici-
tores , an non frequenter hoc in genere deli«'
quant, non explicantes populo devotiffimas prej
ces & colleftas Ecclefise, myfteria folemnitatum.
ritus & c,eremonias ecclefialticas ; quorum ex-
plicatio maxime ferviret excitandce fidelium dej
votioni, augendse fidei, &  retinendse unitati.

( b ) Vitam fanfti, cujus feftum agitur, not
omittat Concionator etiam doftiffitnus corntne'
rnorare, fed contemnat quorumdam prurienf
auribus opiniones , qui fubtilia magis audire*
pinnt, quam Sančtorum vitas ; minorisque p r °’
pterea seitimant concionantem de iftis viti Sl j
quam eum, qui de fubtilitatibus differit. Gravit c!
enim errant fic opinantes, neque fatis intellig a ®
qui.s dieendus fit bonus Concionator.


Cona

I n oir
trač
Ne
tione ,
pbat
fenteni
ca hab
Ad pl
uberio
hebrai
Ne
tontor
»uit,
contra
pieute

tem,

tiis ne

do&ri'

«Xcite

vbrevi

militei

petet.

(I

utam

,0

Pars I. Cafut XI.

r.

141

eriores
capiant
<dasqin
iocebit
agitur,
m , Pi
ra prš¬
it , ali
animo'
agend

iccafio,
i, Ora-
:ne, de-
um ex-

g&>  «* «K &»

CAP UT XI.

Cmciomtor quid in omni materin

explicanda cavere debeat.

I n omni porro materia, genere eoncionis,
tradationisve haec cavebit, ut mox infra.

Ne a veteri, vulgataque Bibliorum edi-
tione, perpetuo fančtne Ecclelite ufu «om-
probata in proferendis divinaruin literarum
lententiis difcedat, fed iiiatn piro authenti-
ca habeat, ut Decreto Tridentino cavetur. Scjf.  4 .
Ad planiorem tainen illius explicationem ,
uberioremque, uti edani licebit graica , &
hebraica lečtione.

3 raedici-
e delin-
nas pre

nitatuni-

■um ev
lium dt'
nitati.
ur, not
cotnffl e '
rientiu 1 *
dire cf
[ue pt°'
viti Sl
jravit c!

illigunti


Ne 1’acram Scripturam ad fuos fenfus
contorqueat contra eum lenfuin , quem te-
tuiit, cc tenet fanfta Mater Eccleiia , aut
contra unanimem Patrum confenfum, ut fa-
pieuter eadem Tridentina Synodus cavit.

(») Si quam vero novam interpretatio-
flem, ab EccleCae fenfu, Patrumque fenten-
dis non alienam, quse vel fidei catholicae
doftrinam illurtret , vel pietatis lludium
( xcitet, aliquando afferre cogitat ; aliquid
vbrevi prsefabitur , quo id fibi licere , hu-
tmliter , prsefertim ab Epifcopo prsefente ,
petet,

(Ji)  Subtiliores qiueftiones apud impe-
Iltam  multitudinem ne attingat.

(O Ne de beatiffiniae Virginis imma-
Cll bta Conceptione difputare auiit , contra
b^friptuni SaučUonis Poutificite Pii V-

(<0  N«

lbi&ettk 1

3.42 Instructiones Pastorum

( d)  Ne haereticoruni norcina , porten
ta illa quidera & monftra, in vulgus_dicis
nifi cura aliquando , &, in loči? e or um f,
ftitimis , ubi ea nota , pervulgataque funt,
iftorum nefaria doctnna exagitanda , & a
plodenda eft.

Ne facetias ridiculave dida afferat.

Ne res ineptas, vel fupervacaneas, vi
parum fruduofas afferat, led eas tantra,
quse dignse Dei templo, dignae charitatii
moribus, & anribus judicentur.

Ne novas allegorias commimicatur; fe:
eas feligat ex receptis ab Ecclefia Icriptif

Ne quidquam ab Ecclelia , ejnsque »
ftitutis , ritibus , confuetudine , perpetiiol
que ufu alienum , quodqoe cum probatis
Ecclefire Dodoribus confentiens non lit,
proferat.

Ne hiftorias ex apogryphis fcriptoribiti
narret.

Ne vulgaria, ac minus comprobata;
cum de lan do concionatur , in meditira al-
ferat; fed qnae vera, graviumque virom«
literis prodita, fidem augent dodrime caj
tholicae, atque audientium mentes ad pi f j
tatis ftudium incendunt,

Proinde aliquod peculiare, prsecipu«®'!
que donum divinitus ei datum , exquirati
quod auditoribus emvnciet.

Neque id orani loco , fed potiffiffl®'
in extrema parte concioms.

Ne miracula narret, quae certi aud#‘j
teftimonio non commendentur.

Ne incerta , quseque fpeciem falfi p< {
£e ferunt, comraemoret.

Ne I

Ne

De
advent
ca ex;
tempo:
pro ct

Ne

repteh

poffe

ferat,

0
verfus
religio
comm<
revoca
ronym
nator
ubi pr
eft, fc
(limon
nis lo
quidqi
que it;
tatiom

(/
q«am
lerit ,

fidei ,
depra;

N.

quam

eoncic

portej
indica:
:um ii
e funt,
&  c.vj

it.

IS , Vil'

intura,
aritatis

J

ir; leti
cripris
que it'
rpetiiO'
■robatii
on fit,

toribui

obata •
inm at
/irorti
trne c»
ad pit'

ipulifflj

quiratj

.sTuuui*

lučlotii;

ilfi pt {

Pars I. Cafut  Xl. 145

Ne futurorum pnedičlionem fibi fumat.

De extremo judicii die, &  atitichriiii
adventu, ita ad populum verba fackt , ut
ea espedtatione peccatores terreantur j de
tempore anteni, quo iliud fiuurum fit, nihil
pro certo affirmare audeat.

Ne ex profanis libris , qui non fine
teprehenfione ab hominibus religiofis legi
potfe videntur , quidquam in mediurn ai-
lerat.

(e) Ethnicornm dodrinain, Poetarum Ethnico
verfus , Philofophorum difciplinas , qme™?^ 0 ~
religioni Chriftianse non; aliense , led ac -q Ua t e nus
commodatre videntur, ad utilitatem & ufiim a ti poffit
revocari, fanCti Dočtores Auguftmi, &  liie- Conctc-
ronymus, aiiicpae cenfuertint. Sed Coneio- nator *
tator hoe faoiat quam rarulime ; netrae
tibi primo difputationem aliquam aggremts
eft, fed pofteaquam iacrarum Literarum te-
ftjfflonia attulerit. Nec vero in illis dočiri-
nis longior fit , quam deceat, led paucis
quidquiel ab eis afferet, complečtatur ; at-
que ita quidera, ut m uit se cognitionis often-
totionem caveat.

(/) Ne patrura fententiam temere un-
quam refutet ; cum autem in medium attu-
^it, ante fapienter perpendat, praifertini ’
^EcGrum Patrum , quorum interpretatio
catholios hoflibus contaminata , auc
“pravata eft.

Ne {ing uiares quasdam opiniones, quam-
quam illge quidem in fcholis afferuutur, ad
e °ncionem adhibeat,

144 Instructiones Pastorum.

Si quando dodrinam fcriptoris alieis
icholte afferet ; de ea honoriiice aliquic ms,
paucis prsefabitur.

C g)  Ne Dodores , & Audores neote.
ricos in n; e d m ni afferat. Ea eft enim fug-
gefti audoritas , ut facrain Scrapturam k
primis , &  fandorum veterum Patfuni tb
drinam requirat.

(i)  Ne fandorum Dodorum prolixai|
fenteniias, fed breves latino fermone recitet

Si eos complures aliquaudo uomiBatui
appellare contigerit: primo veteres , trni
ordine deinceps alios , ab illorum stati
recentes nominabit.

Ne profanimi quidquam, ne edičta lai-
calia , ne caetera id

genens

de fuggel

enunciet.

Eadem Ne pauperem quidem eleemofynse no-
ca uta funt mine commendet, niii Epifcopi ejusve
Sun-  2- niftrorum audoritate.

Prov. Ca-  jvj e  indulgentias item p opni o promii
tner.tit.  2. . . °  -r? - r  1  1  , r  r -

get, mli ut per Jb/piicopum julius ent.

Ne quemquam noniinatim infedetur| ns no

vel ita verbis depingat, ut, de quo loqu»

tur, facile poffit auditor animadvertere.

c. 3.

Jbidem

c. s.

N.

minic]

N

funt,
deat.

N(
fibi cc
torum.
tira Pa
do no

Ne
mm v
flOrmi
lumnia
diucjue
nem d

Ne
fed p 0
pruder

Ne in ordinem ulluni, aut datum, attjpioni,

Sanda
Set

vitse genus,
hatur.

ab Ecclefia receptum, inve- benevc

'fe oj

Ne Epifcopos , aliosve Praelatos

vero civiles Magiflratus in concione afp

rius objurget, fed li quando occafio tulet 11,  ,

pie potius adnioneat.

Ne cum reprehendit, id hominum,
peccatoriun odio, itmno pietatis & chatt-
tatis ftudio dudiis faciat«

Ne

irens
eiitn re


i. Ca

Fars I. Cafut XI.

Ht

Ne vitiis exagitandis, quafi furenter ira-
tus, excandeicat nimis.

Ne injuriofa verba proferat, neve igno-
miniofa.

Ne obtreftatiotiibiis , quse aliqnando
fiunt, & querimoniis de fuggeftu refpoti-
deat.

rolm fo gg eftu unc l uam  conqueratur ,

recite’ ^ coroTiam non  adeife frequentium andi-
tornm. Reprehendat tamen licet , prsefer-
timParochus, negligentiam populi, ii quati-
do non frequens ad concionem convenit.

Ne aures facile prsebeat laicis , Clerico-
nim vitre detrahentibus , aut civitatis Re-
ftorum , Prsefidmnve culpani aliquam ca-
lunniantibus , led omnia ante diligentec
diiitjue perpendat , quam ad repreheniio-
flem defcendat.

Ne datira cum concionari aggreflTus eft,
proniii i«l poftquam , aliquot concionibus habitis
pradentis, dofti,

alieiu

iliqui;

neote.
m fug-
ram ii
un do

naatm
, tui
i reta«

čla
aggelit

ase w
sve ml

ent.

& religiofi Concionato-

Aetutij r 's nomen adeptns eft, ad vitia acrius infe-
danda fe conferat.

Sed in eo genere, in omnique admoni-
atque exhortationis officio

loqua-
:ere.

m, tionis

eam

'.J. •)  atUjUC CA11U1 LdLLlUllia UlliCIU 5

k  i av( ' Nnevolentiani , & charifatem auditoribus

bis oftendat , atque adeo prreftet , qua
s , !,£ ' Fsrens liberos amplečlitur. Affidueque fe-
e alp e ' film reputet, quod Apoftolus icriplit: Fi-
, ! 1 quos iterum p ar tur io , doneč formetur
^‘dftus in vobis.

tnleritt

feJ

m,
ic cha [l '

Ne

Car. Injlr. Paji.

K

NO,

Gal,  4.

146 Instrvciokes Pastorum.

NOTiE A D CAPUT XI.

(s mtti
mirov
i iti Do,
Miam
do, vel
d 'it nec
vel Me

(n) Refte S. Epifcopus agnovit, novam ali
cujns Scripturae interpretationem interdum adfei
ri poiTe, modo ea non lit a SS. Patrum fenfnd:
fcors & diffidens, & vel fidei catholicas doftii
nam iiluftret, vel pietatis ftudium excitet. No:
enim qtucumque novam aliquem fenlum ad Seti
pturam adfert , is contrarium Patribus fenfus ftoijis f
proferre , aut contra unanimem eormn conf ti Vj'° M
ium dicendus eft Scripturam exponere ; cuc
mnlta loca fint , quse varias, easque verifimile; 1  Mf »el
5 mo & veras admittant expofitiones a fančtorun ip/ojitr
Patrom fenfu rion dillonas; fed tu m demum qu» obti

do fenfusj, qui adfertur,a prifcisPatribus dillidel

Pmtifki

filvi no
Vis fut
/“ra inf,

eorumque confenfui repugnat. Confer. S. At;
l.  3. de doišf. Chrifi. c.  27. & S Thom. q-  4. pot. art.  1
( b ) Subtilia & fpeculativa coram iniperit
multitudine pro concione differere , non feni,
utilitati audientium , led oftentationi dicentim \®ius ■
Ad fcholas ergo ablegentur, quas auditorio con ti Conci
cionis non conveniunt. Acproinde, cum demt ™ s  de
fteriis illis SS. Trinitatis, Incarnationis , I« 1 ue Con
chariftise, vel limilibus erit loquendum : quid m ™ en di
ceflario credendum lit, breviter & (quantffl r ? nt > lir

res patitur) dilucide proponat Concionator; l(P 0l 'dor

P i - J.  ] (lC ^  ^

cretiora vero & fubtiliora reticeat. v iuc
prat. I.  2. c.  48. aec a b e

(c) Mirum valde eft, multos bodie concic _ (d)

nari vix poffe in die Conceptionis B, . ,. 0 r
nili de immunitate ipfius ab originali peccato M re! ’erend;
]oquantur lolum , led etiam allatis adver ie p® faci
tis argmnentis & authoritatibus dilputent. /f" hasrel
prout poilunt, eisciem refpondcant, perftfiljN non
fubinde aerius , quam oporteat, parte, q vrtine.
impugnant , contra Sixti IV.  conftitutioreiJ^nVic.
Grme nimis , quae inbibet alterutrius partis tfmbet (
probationem ; & contra alteram Pii V. SmS’»nent
fpecula  , ubi lic loquitur : Statuimus &  0, ' i  J UITl a »te

Virgm |S

Hioiies

P

mus  , ete per apoftolica feripta maadamus,
tenus nemo , cujuscumque ordinis , gradtts >  l T e  "»trt
ditinnis  . dignitatis 0*,nv,iiltPw (p\  >

ditionis  , vel

bus comonibus ,

exijlat , m
ttbimnqw propii/em

4,(0 I
vireff  »n e ff e

PArs I. Caput XI.

am ali

n adfei
enfndi
: doftti
L

147

8 naduram multitudo convenire folet , de hujus
cmtroverjice alterutra par te difputare rationibus,
uti Doftorum authoritate, afferendo propriam fen-
taitiam, & contrariam refellendo, ant impugmn-
, do, vel de hac ipfa quajiidne , cujusvis pietatis,
L „ Ko’ 1 vtt neceffitatis prcetextu vulgari Jermane Jeri 1  ere,
ad Seta «< diSare prcefumat. Qiu contra ficerit, jnfpen-
fenfcl fmis poenam a divinis absque nova declaratione
confet' 'P,io faffo incurrat, fi modo fuerit in faeris conjli-
,  ; cuc > & quocumque proeterea gradu , five digni-
rifimile; vel adminijlratiom fungatur, illis omnibus fit
nftoruf vjojure privatus, & ad eadem vel fimilia mune-
m  q ml  n .obtinenda perpetuce inhabilitatis cenfuroe ipfo
dillidts, dimfaKo  /it obnoxiuF; fliper qui,bus nifi a Rom.
S. Am P ro  tempore exiftenti difpenfari, five ab¬
ot, arti/ 0 ^ 11011  poffit. Et nihilominus ctliis poenis , Ji
imperi !bws fuerit  , a proprio Pozlato pro deti&i men-
m fervi V m  infligendis /ubjiciatur, prout fubjicimus.  Ha-
c-entiun! ^ ellus ve i'ba Pontiticis, quas li attenderent mul-
)t 'io cotjfj Concionatores, populum non onerarent inuti-
ndem«- US( ie Conceptione difputationibus , inanibus-
s  , E«jl ae  concionibus , en  quibus Auditores , qui in
quid ii{ cre ^ en dis , agendis ant fugiendis inftrui debue-
q U anto| ant - fine fručtu revertuntur. Servet etiam Con-
itor; f ( | wnator  pofteriores pofteriorum Pontificum bul-
de Cii4 as  ^ conftitutiones de Conceptione emanatas ,
r ec a b eis vel latam ur.guem difcedat.
a con® , ( d ) Hsereticorum nec argumenta ,  nec opi-
pirginisf lan es paffim apud imperitam multitudinem efle
:caton(f4erenda ftatuit 2 . Syn. Provinc. Camerac. tit, 2 .
cr.ie p*f '• facile enim fit , ut rudes plaufibile aliquid
tent» J. naereticis diftnm intelligant, folutiones au-
perfti'i^ a;  non perinde capiant. Confer. c.  2 . Si/;*, r.
e, qu ! -; ' 0 w«c. Camerac. tit. de praedicatione.  Et Syn 2 .
ution  AihT®' lit-  n- c -  3- li mili ter expreffe

partis met Concionatoribus , ne pcjfim liieretkorum
V. Svf ^menta apud imperitam multitudinem referant.
&  0,i ‘ ji^ au tetn expedierlt aliqua refellere, id omni-
ms ,  ?% ”tt e  laciant, & faerse Scripturae, fančtorum-
iits >  “T e  ^ atr um intelligentiam explicent.

F°n.(0  Notent hic , & extra reprehenfionem
v irc’T  n effe advertant, qui non folum ethnicos *

K

ethrn-

148 Instructiojjes Pastorum.

etbnicorumque dičta ant fačta frequenter sil
runt in concionibus , fed etiam ipfas a Plini:
Plutarcho, & (quod Theologum Chriftianutnm

xime dedecet) a Platone divino, ut vocant,o ^uamlal

diuntur, pertaeti laboris , qui, ut v Scriptnij
fančtisve Patribus meliora depromerent, effet

(itiofii
Tale eti
tentur g

(*)

xior eft

hibendus. Videant, nuni fuas ad populumcc quam d:

delicet t
teiligent

ciones ab ejusmodi ordiantur Ambrofius , Anj;
ftinus, Chryfoftomus, Bernardus; imo, numft
quentes fint 'in etlmicis citandis, quando loquu:
tur imperitae multituditii.

Qf)  Sedulo caveat, ne in recitandis diva
forum diverfis fententiis multus fit, ac muli

magis, ne , ubi contingit veteres Patres ab k  p ,

vicem diffidere, recenlito , qnid Ambrofius

tiat,-quid Hieronymus, quid Auguftirius,

de S


elt
|«ataque
krtutni

ipfo loquatur : Ego autern fic len do. Qns
vis enim non in omnibus divinae legis qu£eitiri
culis, fed folum , certe praecipue in fidei regi p t
neceffe iit, fequi antiquam fanclorum Patrum® JA
feniionem, ut fcite admonuit Vicent. Lina.*
fui libelli contra haereies c.  39. femper tameni
‘honorifi.ce loquendum de prifcis Patribus : neqi
omnium, aut plurium illorum judicio , fuum - to : i:
bet quis praeferre ; fed vel conciliationi ftudei iiirgeat.
vel eos inveftigare & fequi, etiam veteres, || rationei
quibus Doctorum fententia fert, quod in ea«f tj  .
ficultate probabilius fint locuti. ac  ^_ !l

(g) Dočlores, vel adluic fuperftites, velo® . CXa ;
ita pridem mortui, ne pro concione citentur,i „ a ' a c

forte vel miraculis clari fint, vel urgens m

ratio id poftulet. Hinc non Dionvtius Carthnltas, &

nus, non Cornelius Janfenius, non alii ipiJf P
fteriores adferantur ob faeri fuggefti auftoritat' j^'
Abftineat etiam, qui populo rudi concionatut-
citationibus obfcuris, dicendo v. g - . S. Th<*

•a. q.  tali art.  tali, ad  3, vel 4'. fed fatis ei fit'
Th.omatn allegare in fua Silnima theologica ! 1
ad iurnmum (.cum ea in tres partes ftierit abfi

divifa) citet x. vel 2. vel 3. partem.  Macc

c;

«xagit a
ca]

At,
9®* c,
fant:

Pto co
Neti

citatio authoritati conciliatidaš fententiis, i**

fervitn ar

emitur, fufijcit \  amplior vero magis fen

tatH

Fars I. Cafut XII.

i.

ter adft
a Plini;

icriptmi

effet*

Fars I. Cafut XII. 14$

(itiotii apud non iiitelligentes , quam utilitati.
Tale etiam eft, fi apud imperitum vulgus reci-
inatn® jtentar grseca vel hebraica, utpotg minus ufttata,
icant, 01 guamlatina. Vide in feq. cap. 24.

'■ (/t) Quando fententia , quas citatur, prolb-

xior eft , fatis fit, initium ejus latine recitari,
ilumccjquam deinde integram recitet vernacule ; ne vi-
; , Au^|delicet tempus inutiiiter terat, auditores non in-
numfiftelligentes oneret, gloriam aucupetur.
o loquuf

is divi;
ac muli

fmdioConcionatoris tollenda 3

us, del ijua frequentius contra divina legis prce-
■  Q u;:  cepta committuntur.

q useftinj

dei i' e S5< Ct quoiiia m  animanim falus in eo pofita
jVitTafi H ut  populus fidelis, quae mala pec-

tatnea 1
is ; nef
lil um 4
ii ftudefs:
teres
in ea t

CAP UT XII.

s, vel®
■ entur,<
is qo»
Carthot

«taque funt, fugiat, & rurfus qute bona ,
virtutumque oflicia, pietatis ftudio confečte-
ta': ideo haec genera affidue Concionator
r geat, atque inllet , pro conditione loči ,
rationeque perfonarmn, cjuibus prtedicat.

Univerfe vero peccata omni increpatio-
r,e  esagitet, cruciatus tormentaque peren-
J la i ac fempiterna damnatorum exaggeret;

P e  mundi res caducas , brevique interitu-
Ias > &  ejus infinita incommoda ad omnem
' P itatlf Xa ^ tat i° ne m ftudiofe proponat, ac rečen-
ionatutii eat  calamitates.

Th<0'  Atqvre mala quidem, vitia, ac peccata,
3  ei fitij j)"E Concionator tollere ftudebit, permulta
°gj c0 !  * r nt ; fed qu$ contra legis divinae prsece-
eritab*; pta committuntur

, r

{t{XC '  II) / X '  ' A ‘ A

; Ffetuo prtedicationis ofBcio contendet,

tatft

qu«que enpere omm
s, P r sedicationij

rvit £> ite  - ' £c  frequentiora funt.

K 3 («) De-

Quas po-
tiffimum
vitia Con-
cionatori
reprehen-
denda«

i5© Instructiones Pastorum.

C a'j  Deteftabile blasphemiae fcehis, i
tiefaria maledičla , quse in Deum , Sando*
que conjiuntur.,

(T) Superftitiones , auguria , divini
tioties , veneficia , cantiones , & ctete
generis , quibus caftilfimus Dei cultus vit
latur.

(c) Dierum feftorum violatio.

Immodeftus, ac panira pius quoruii
dam acceffus ad Ecclefias , indulgentias,
ftationes , & fuppiicationes publicas, qm
orani religiofa pietare £requentiffimus con

curfus effe debet ad uberiorera gratiam ptc- & ven

Mf

(jiiam
arte in
Cal
tur.

A<

nes, c
Im
ant fal
juscun

, c«

helluai

Ne
timque

merendam.

Impura in illis item , aut m eariin
atriis , & coemeteriis converfario , ac n* fed ad
qr,aquam cura pietatis cliriftiame ration; pravte
bas conveniens, prasfertim cum divina « Icenda
lebrantur. gnofca

Nefarium rei fatniliaris, cum alteriusu Kt
juria parandae, arque augendse ftudium.

Pecuniae conficiendse litis , & omnis i
nique avaritia.

(^) Tot contračhium genera, quss es
cogitata funt in fraudem legis , oninefj t
udiram prohibentis.

Litium , & controverfiarum immoderi

tum iilud ftudium , chnftianoque noiui-

indigu ran.

Improbitas eorum , qui malas caufas A pterea

fendunt

Avaritia, atque negligentia illoruni <f
lites longius ducunt.

Nequitia item illorum, qui litibus, J"
giistjue odia & inimicitias alunt.

Ma-

vulgar:

thriftis

tatom;

pi

dofteq
»fgunn
trrore
At
rum []

tisfacie

Al

tvang'

•onimi

a;

Pars I. Cafut xir.

as, i'
andoi-

divini
itera ii
us vil.

nori®

Malitia prteterea quorumdam , qni tan¬
tram hirudo litigantium , omni litigandi
site immoderatos fmpptus esbauriunt.

Calumnis , qiue pallini in foro verfan-
tur.

Adulteria , ftupra, incefta , fornicatio-
nes, operaque carnis.

Impia licentia falfi teftimonii dicendi,
ant falfo jurandi, etiam in re, aut vita cu^
entias juscunque tuenda.

s, qni (e)  Impurus ufus ganeas frequentanai,
us coi helluandique aviditas; atque omne gulae ,
im pro & ventris explendi virium.

Nec vero latis putet, univerfe, genera-
timque peccatum & vitium reprehenderc ,
fed ad ipecies , prgecipuasque adiones, quse
pravae inde exiftunt, in ufnque. funt, de-
icendat , quo redius auditores peccata co-
gnofcant, niultoque cautius fugiant.

Et quoniam plerique funt , qui certis
vulgaribus argumentationibus , difciplinte
thriftianse repugnantibus, utuntur ad pec-
tatorum excufationem : de induftria aliquan-
prout ufu venerit , Concionator pie,
dofteque oftendat, quam magnopere ifti ,
3 r £timentationis, atque opinionis humanas
ei 'rore decepti, a via falutis aberrent.

eanit
ac m
rationi
dna «

:rius it
iutn.
unis

qus

el
onm®

model*

uoiii«

runi f

us, j 11
M«-

Atque ii quidem alii funt , qui hono-
tl '!n ftudiis , ambitionique ferviunt, pro*
ufas J* pterea quod & niundo , & propinquis fa-
''daciendum putent.

Alii anguftam illarn vivendi viam ad
tvangelii prsefcriptum minime tenent, quia
'onimunem vitte confuetudinem ampleden-
• a m arbitrantur.

K 4 Alii

\

tfz  Instructiones Pastokum.

Alii pietatis opera multa afpernantur,
quoniam anicularum ea potius effe arbi.
trantur , quam virorum.

Sunt, qui a perfečtiori trkse ratione,
atque a frequenti Sacramentorum ufu fe, at-
que adeo alios abducunt, quod fine eo di-
ligentiori ftudio homo falutem coufequi
pollit.

Sunt item , qui peccata excufant ado-
lefcentias nomine, vel aliam caufam prste-
xunt. Atque ita quidem multi male age-t
re pergnnt , vnlgi opinionibus fallis, in-
eptisque argumentationibus dučti, qus i
Concionatore coarguendae , atque refutaa-
dte funt.

NOTiE AD CAPUT XII.

(a) De blasphemis videat Concionator Sf

2. Prov. Cctmerac. tit.  r. cap. 8 ■ Syn. Latercm.  fnb

Leone X. fe[f.  9. tit. Refarmationes Curice,  & alio-

rum , poenasque graves ibidem decretas. P®

erečtione autem Sodalitatis nominisDei, quaeof
tum habuit ab Ordine Praedicatorum, ut loquitof
Pius V.  in Bulla : llecet Romamtm Pontifictn >
ipfa confulatur cum aliis Gregorii XIII.  & Pii t
<jure habentur ad calcetn Synoai  2. Provinc.Camer&

(fr) De (uperititionibus , auguriis, & fttnii'
bus conferatur ejusdem Syn. Camerac. tit.  i.ff

7. & Sixti V.  Conilitutio , quae ineipit. CceliH'
terrcc Creator;  ac Synodi Diaecefance Canieratf 1 2 * * * * 7 : 1
anni. 1604 cap.  8- tit.  1.

(c) In eadem Syn. Camerac.  legata r tit.  4 -^
EdiUum regium art.  5. 6. 7. g. & Cajetanus,  v et '
bo Fejio rum violatio.

( d ) Inter cseteros, qui tandem extermi» sn
deberent contraftus , illum noverit Concioi<a !0(
numerandum, quo pupillormn curatores , pe £ “'

nias

nias e

fortem
facults
tem p
traxer
trium.
ufuran
noftra:
Cmer
tit. di
Motila
D. Jo
Ritho'
fcripfi
pus T
Colo«
traftil

.

& pe
cidi.a,
etiam
mant
mitiei
matn
homic

P"

tore

tor

odii

Paks I. Cafut  SIfT.

antm,
: arbi.

itione,
fe, at-
eo di-
3ufeqai

at ado-
prste-
le age-

is, H'

qus i
•efutan-

tor Sji
ran,  fob
, & alio-
is. P»
qus or-
loquitot
ntificau

Camerit'
& fimili'
1. 1. #
Cditi

i neradi 1 !'

tit.  4' &
ms,  vet

iermim 1 '
icioiiat° :
i, pecu-
nias

■* aJ }

nias e or u rn fub certo lacro fi lagali s annis ultra
fortem recipiendo , folent dare rnutuo , retenta
facnltate repetendas fortis, ubi ad majorem aeta-
tem pupilli pervenerint, aut matrimonium con-
traxerint, aut alias ad ipforum curatorum arbi-
trium. Committi enim in ejustnodi contra&ibus
ufuram, non tantum probat ratio ufurre, fed etiarn
noftrarum Provinciarum Synodi: Provincialis  2,
Camerac. tit.  23. c.  4. Provincialis 1. Mechlinenjis
tit. de ufuris. Diacefam Atrebat.  fub Rev. D.
Itloulart in fin . Dioecefana Andomarenfis,  fnbRever.
D. Jo. Six. tit.  11. c. 1. & Iprenfis  fub Rever. D.
Rithovio tit.  30. c.  4. Quibus conformia prae-
fcripfit Reverend. OČtavms Frangipanus  Epifco-
pusTricaricenf. Nuncius Apoil. in Dire&orio  dat<»
Colonienfibus, tit. de ufuris man.  9. De aliis con-
traftibus videantur, qui de cafibus feripferurit.

(e) Meminerit pro qualitate loči, temporis
k  pevfonarum, ebrietates, fornicatioues, hotni-;
cidia, detračliones dve. graviter inieftari. Pur ta.
etiam domeftica; quse cnm nonnulli par um sefti-
mant, fententiae Sapientis Proverb. c. 28.  non me-
mitierunt; qui fubtrabit alujuid a patre /ko ,  & cr
tre,  & dicit, hoc non ejje peccatum , partieeps
homicidce efi.

CAP UT XIII.

bfficium Condonatoris in perpetuo

r frehendendis  , tollendisgua praviš confut -
tudinibus  , vndt pescandi Jeminstrict
esetant.

er-

Uubhcoriim peccatorum illeeebras , c
homines depravatas confuetudinis
tore decepti, pro nihilo putant, Coneiout
t0r  perpetuo reprehendet, atque in fummut
g iinm adducere contendet , oftendetcpie
Iv 5 quara

Confer.
2. C .  14,

I <f4 IjTSTRUCTIONES PaSTORUM.

quam graviter Deura offendant; quam mul.
ta mala , atque adeo publicse etiam calami.
tates, infinitaqu'e detrimenta inde exiftant,

Qa^)  Spectacula, ludos, ludicrasque res
id generis, qus ab ethnicoritm moribus ori-
ginem ducunt, difciplin®que Chriftians ad-
verfantur, perpetuo deteftabitnr r  & execn-
bitur; demomlrabit incommoda, publicasqueI
zerumnas inde in ehrirtianum populum di-
manare. In quam fententiam vaide populili
confirmabit argumentis, orne graviffimiviri,
Tertullianus, Cpprianus martyr, SalvianusJ
& Chryfoftomus , afferunt.

In eoque argumenti genere nullum aliudi
omittet, quo fanta corruprela radicitus ex-
tirpetur.

Qb )  Choreas , faltationes, ac tripudia,
e quibus mortiferte cupiditates excitantur,
de fuggeftu fepe graviter reprehendet, at-
que infečtabitor.

Scenicte , perfonataeqne ačtiones , utide
tanquam e quodam femmario , Temina ma-
leiačtorum ac fiagitiorum pene omnium exi-
ftunt , quam a chriiHante difcipiinae officiis
abhorrentes , quam vaide cum paganorutn
mlHtutis convenientes , atque diaboli aftu
inventje , omni officio a populo chriftiano
exterminandae fint, qua maxima poteft, «-
ligiofa contentione agat.

(c) Omnem in muliebri veftitu luxnfli>
candatas veftes , fnpe.rbmn ornatum , defor-
mem illam capitis ornandi fpeciem, mulie-
bres focos, ac pigmenta, caeteraque ad 1110M
iitiem atque adeo ad libidinis mcitatnentuffl I
foede excogitata, omni perfuaiionum vi, »

argut
multa
ri, C

nus,

E

omne
rum 1
tam 1
S

(jue

utilei

luade

E

nes

alien

libidi

guet.

C

ludiu
aliis :
tur,

I

luas,

a

nam

bend

feuh
bilia,
Grdit
beant
oflen
Vero

Poaes I, Cafut XIII.

i mn!,
alami.
tiftatit,
ue res
us ori-
ue ad-
xecra-
:a$qiii
im di-
■pulun
11 viri,
aanus,

1 aliud
us ex-

pudia,
:antur,
:t, at-

, unde
la ma¬
ni exi-
Dfficiis
norim

li afta
iftiano
ft, re-

uxiitn»
defor-
mu!' 6,
i mol*

entain

vi, &

£U-

SD

*rr

argumentorum quafi teliš oppugnabit; quae
umita fubminiftrabunt magni illi Eccleike vi¬
ri , Cyprianus martyr , Bafilius , Augufti-
nus, & Ambrofius in priinis.

Effufain etiam virorum impenfam , &
omnem interaperantiam , quse ad barbara-
rum gentium a fide alienarum, iimilitudineira
tam valde accedit, omni lludio coarguet.

Servorum, quorura opera nulla eft, ne¬
mile domi, neque foris, mnltitudinem in-
utilem , ac defidem , fupervacaiieam dif-
luadebit.

Epuias illas fuinptuofas, & comeffatio-
aes immoderatas , a frugalitate chriftiana
alienas , oiiinis intemperantiie, impudicitiae,
libidinis , aliorutnque vitiorum illecebras ar-
guet, increpabit, atque plane diffiiadebit.

Omnem aleam, omnemque ejns generis
Judum, unde jurgiis, furto, maledičtis, ac
diis malis, maleficiisque quafi fores aperiun-
to, graviter objurgabit, atqne exagitabit

Eorum peccatum infečlabitur, qui aedes
iuas, quafi luduni aleatorium exponunt.

Multonim otiofam vitain, ac volnpta-
r mm , ita facile peccatis espofitam, repre-
hendet quam ftepillime.

NOT/E AD CAPUT  XIII.

(a)  Speftacula in quibus Sanftorutn vilse
e [! hifto.rias reprrefentantur, non funt reprehenfi-
loco & tempore convenientibus fiantj  ac
rJinario. Cenfori, Decano, vel Parocbo exhi-
b ^ntur legenda, ne forte talil aliquid, vel quod
°'Ienfionem parere poffit, admifceatur. Qua!ia
Ver ° improbentur, videri poteft in Tertalliano  &

Cypria-

" i ^6  Instructiones Pastortjm.

Cypridno L. de fpeffiaulis,  cum adjunčtis fcholžj
dočliffimi viri ,vfacobi Pamelii;  in Salviano  /.5,
de promdentia,  in Chnjfojlomo kom , 1. de verbis
Jfaice : Vidi Daminimi,  & kom.  6. &  8. *» Matih,

(b) De cboreis circumfpeffce loquatur, m
eas (cum non funt in toturn prohibita?, poffint-
qae interdum fieri absque peccato) damnet ut
per fe malas ; fed oftendendo peccata, peccato-
rumque pericula, qn* in eis feperiuntur, audi-
ditores avocet ab iiiarum agitatione , prsefertin
ea , qu£e fit fme catifa rationabili. Conferatm
SijlveJler  & Gajetan  verbo ckorea ,  ipfisque con-
formiter utatur exernplis chorižantium divinitui
punitorum , quas apud ' Cantipratcm. L  2. clioreis
c.  49. & hujus 1. eonferatur pars.  2. c.  17. ubi
intereffe accenfetur occalionibns peccatorum pe-
riculofis.

(c) De excefTuornatusvideantur SS.Cyprm
l, de habitu virgimm ; Ba/ilius in c.  3. Ifaice; Air
guJiinUs epifl.  73. & l.  3. de doff. ckriji. c.  u
13, 14. Thom.  2. 2. q.  169. art.ra.  & Sylvejler  ver¬
bo Ornatus ; Navar. Enchir, c.  23. n.  17. cum
feq. Heffei. in  1. Pet, cap.  3. & alii in 1. ad Tim. 1 '«
& in c.  n. Matih.  Inter exceffus annumeme,
& quautum poterit, exterminare non omittat no-
vitates paramentorurn, nudationes colli velpefto-
ris , capillorum affectatam & effoeminatam ciirio-
fitatem , adeo, ut multis apoftelicae dočtrinae ob-
litis 1. Cor. 11. Vir $ comam nutriat, ignom '0
eji illi;  apprime quadret illud poeticum :

Sint procul a nobis juvenes, ut famina, compti
Kt  qnamvis exceiTus in ornatu non femper fit
peccatum mortale, oporteatque confeffarium pru-
denteragere, ne poenitenti perfuadeat quidpia®
effe mortale , quod mortale non eft , atque it J
ipfum illaqneet; confeffarius tamen a fciolis aut
curiofulis quibusdam interrogatus de colli pefto-
risque effoeminatis nudationibus, deque aliis no-
vitatibus & exeeffibus, non fimpliciter dicat, ve*
niale duntaxat in illis effe peccatum; ne hoc au-
dtto poenitentes confidentius pergant & novitate>j
ijivenire, & exceffibus inhserere, cum gravi ani*

maruffi

marmi
peccai
modi;
effe r
qui ea
parte
ac prc
cap.  1;

Coni

dis

C1

uftis t

Pie,

sccur

r

expo

pient

tur,

exag

ponči

ponn

ribaš

borit

facili

tan*

vini

I

cere.

Fars I. Cafut SIV.

fcholfij
no l.  j
'e verbis
i Matih,
ur, ut
poflint-
nnet ut
teccato-
r, audi-
arfertk'
nferatur
ue con-
livinitus
choreii
17. ubi
rum pe-

juprm,
a; M
i. c.  I!.
ler  ver-
■7. curn
Tim.  5,
rierarei

ttat no¬
ri pefto-
n cilrio-
inas ol-

nomiiM

onnpti,
iiper ffl
.im pr«'
uidpia®
que k
olis ant
i pefto -
liis no-
:at, ve-
hoc ao-
ivitate*

m ani*
arum

maram periculo ; fed graviter & ferio moneat,
peccari quidem aliquando foluin venialiterin ejus-
modi; fubimie tamen etiam peccari mortalitet’, &
effe res plenas periculi, tam ex parte illorum ,
qui excedunt, novitatesve iiiveniunt; tam ex
parte aliorum, quibus prsebetur occafio peccati,
ac proinde omnino efle abitinendum. Vide p.  2,
cap,  13. fin. <k cap.  14. totum.

CAP UT XIV.

Concioncitoris officium in inftituen-

dis fiddibns ad JavMijfmum Sacramtn-
lorum ufum.

C  um antem nihil poffit effe populo cliri-
ftiano utilius, quam fcientia, & rečttis
tifus Sacramentorum : quam religiofe, quam
pie, qnam humiliter ad illa aecedendum lit,
nccuraie. docebit.

De Baptifmo cum loquetur , caetera ctun Quklnan\
txpofuerit, qu£e ex Catechifmo Romano fa- Concio-
pienter prtefcripta funt, turn in eo verfabi-
to, ut depravatum vit® morem fidelium de Ba
*xagitet, qui, contra quam in Baptifmo fpo-f mo  ob-
ponderint , vivant & čarni , & mundo , fevandum
pompisqu.e ejus, & fatanse, atqne illius ope- & populo
fibus; l)eo autem mortui fiat; & quam la- Can "
boriofa putent, quse Dei funt; quam rurfus
facilia, cjnas mundi, quse carnis, qnse ia-
tos. Q_uo in genere omnem concionis luže
Vl ni Concionator adhibebit.

Neque pfteterea omittet, compatres do-
ce te, ac monere, quam folliciti effe deber; nt,
lit  5 quos in Baptifmo iuiceperunt, ffdei

shri.

ij' 8 Instructiones Pastorum.

chriftianae rudimentis , fandarum virtutun
officiis , quibus ad ialutem via munitur,
rede inllituant.

caput xv.

Concionator quidnam popnlo fugm

vere debeat de Confirmationis Sa-
cramento

Vide ilt.
7- fyn.  c,
Prov. Ca-

D e Confirmationis Sacraniento concion-
nem inilituet; in qua divina illa dom
cum commemoraverit, qnseDeus illis hipen
titur , qui. rite fandeque hoc Sacrarnentut
fufcipiunt ; tum oftendet , quam follicite
quantaque religioli animi prseparatione tide-
les ad id fufcipiendum convenire debeant.

Exponet item , ad quae ului lint, ei
Spiritus fandi munera.

Arguet, qui negligentes funt, ac plane
defides in iis accipiendis.

Admonebit, & hortabitur ad illa rede
obeunda.

Monebit, ut, qui ad hoc Sacramentum
accedunt, in primis inflrudi lint fidei chri-
ftiante rudimentis , & virtutum chriftiana-
rum officiis.

Cohortatione item aget, ut, cum hoc
Sacramentum miniftratur , & pro iis, q ul
fufcipiunt, & pro illis, qui eosdem addn-
cunt, leu olferunt, attente, pieque oreiit
Caetera prseftabit ex prsdcripto literarni«
epifcopalium.

menic.

Sln|
«hianos
nuali fr
natim d
ne per
tas) pei
prsepar;
ftibus

3=3

Pomil

ti

poen

q l

me co
lacrae J
E;
cere 11
co qn<
fibus
fumat.
tu ut
id qu

NOTA

irtutun

mitut,

i-

3ncion-
a dom
imper-
n en rum
'ollicite
ie fide-
icant.
nt, ei

: pisne

a refle

i en tuni
ei cini-
iiliana-

m hoc
s, qu>

acldu-

oreiit,

jrarnin

DTA

Faks I. Cafut  XVI. tfj

NOTA AD CAPUT XV.

Singuli Parochi diligenter moneant fuos paro-
ehianos de omnibus, quse in iuce Dioecelis Ma-
nuali fi.ve Paftorali libro prsefcribuntur, ac nomi,-
natira de bona ad Sacramentum iftud praeparatlo-
ne per veram poenitentiam, & (1; eft čommodi-
tas) per Confeffionem facramentalem. Hujus enim
pr:eparationis defeftu non pauci gratiis feu effe-
ftibus hujus Sacramenti fraudantur.

CAPUT XVI.

hnltentim & EucharifUce Sacramm -

ti frequentem ufum fopulo Concio -
nator proponet.

poenitentine, & fančliffiniEe EucharilHs fre-
quentiam effe fručhioiiffimam , & maxi-
nie commendandam, rationibus muitis , &
lacrae Scriptune teftimoniis comprobabit.

Eam confuetudinem concionando indu-
cere ftudebit, ut populus, fi minus domini-
ro quoque die, faltem femel in fingulis men-
ftbus confiteatur , & facram Communionem
fumat. At in Ojiadragefima, & in Adven¬
tu ut fingulis diebus dominicis hoc faciat;
'd quod antiquse fidelium pietatis eft.

I,

CAPUT XVII.

glinam de Ordinis Sacrcmento Con-

cionatori frequmtius docendum.

TV ordinis Sacramento , cum tempus po-
^  ftulat, aget quam diligentiffime.

Q.uo in genere cum ctetera commemora-
K quae multa Catechifcu Romani literis

pro-

i6o Instructiones Pastorum.

prodita funt, tuni Clericoruni vita; inftituti
muneris fui partes, ac fundiones.

Ojiam ab omni labe puros eos effe opo:
te at.

Ojiam a perturbationibuš animi alieuo

GLuam continentes , & quam abftinentt

GUiam caftiffimis moribus prseditos.

Ouani fpirtualis vitte lludiofos.

Ouam omni virtutum exemplo prtefc

tes.

GLuam in primis eharitatis, qute femin:
rium omnium virtutum eft, amantes.

GLuam divini cultus zelo accenfos.

Quam falutis animarum cupidos, & af
petentes.

Ojiam dodos, omnisque difciplinae far-
dae peritos.

GLuam liberales eleemofyuis dandis, (J
prsefertim uberes frudus ex ecclefiafticii
prsediis capiunt.

GLuam hofpitales item.

GLuam benignos falutaribuS confiliis dat

dis.

GLuam munificos, ac promptos in. orna
fpirituali douo, opereque iniiericordis.

Ojiam valde diligentes , &.  follicitos«
ordinis fui fundione.

tirne omnia, longeque plura, prout i'
Domino expedire viclerit, pie, dode,&
pienterque ita explicabit, ut populus accen
datur ad honorem, & obfervantiam, qi»«
na v ar e pr:eftareque iis debet, qui EccleW
fticis Ordinibus adfcripti funt.

Gjiod argumenti genns nadus Conciont
tor « iideles docebit officia ertra Cleruii).

L  Olleu-

0

honoi

domii

dorun

lieituc

milita

limfte

prtefe:

Členu

E]

decrei
volim
nuinei
inquit
ulut .
hs ve

R
f um ,

{ urit.

S«
tor a
fticari

Q

ftrabii
eos p:

P;
qui c
qui ,
follici

comrr

. Q

pia i
pimit
S.i

Paks L Caput XVII.

iSt

•lftitutJ

e opoj.

alieiioi
inentei
os.

orasftai'

femin;

, & if

ins fai

lis , f'
efiaftu

liis daj

in onif
lis.
icitos c

31'Ollt

is accet

qf

ELcclefit

jncicM'
erum
lile n-

OHendetqne in primis , quam magnus
honor tribuendus lit Epifcopo, ut patri, ut
domino, ut pallori, ut fpiritualium commo-
dorum audori, falutemque populi omni lol-
licitudine procuranti. GLuam in fententiam
multa dicet cum ex facris Literis , tum ex
fanftorum Patrum documentis , ex dodrina
prsefertim beatillimi Pontificis, & martyris
Clementis..

Ejus prseterea monitis, juffis , edidis,
decretorum fandionibus , quam prompta
voluntate, & obfequio parendum (it, fsepe
nuinero graviter docebit , Epifcopo enim  , Epiftol.
krnit divinus Ignatius Martvr pubjeEti efiis , f/* Tral-
j rnlut Domino. Elam ipje vigilat pro anima- ■ ■ ■

' busvejlris , ut aui rationem Deo redditurus fitf
Reveremini , alio loco fcribit , Epifco-  ^
fum , ficut Ckrifium , quemadmodum nobis ant£
fmcepenmt Apofloli.

Epifcopus enim Pijpum Dei , p at ris omni um
Sirit.

Sed lisec, & alia id generis Conciona-
tQ r a fontibus hauriet Divinarum, Ecclelia-
fticarumque Literarum.

Onanta fit Sacerdotii dignitas , demon-
ftrabit; qua reverentia, quo honore populus
f os profequatur, qui Sacerdotio initiati funt.

Earocnos praefertim quam valde colat,

¥}  curatores animarum funt, qui paftores,

9 U \ parentes fpirituales , quique paterna
follicitudine in populi falute , falutaribusque
C0I nmodis evigilant.

Quam grato propterea animo , quatn
P>a liberalitate , quam libenter decimas,

P^itiasve eis debitas folvat.

^ Car. Infir. Paft.  L

Opatu

i 6 z  Instructiones Pastorum

Cipam paratilFuna acl obediendum volni
tate eorum cohortationibus , monids , p«
ceptisque obcemperet.

Ojiam frequenter, cum ufu venerit, eo:
adeat, a quibus falutaria confilia petat.
(a~)  Gluamfepe, prsefertim diebus Do

minicis,

que.

parochialem Eccleik

cum p
tenean
ba; qi
diferva

etiam

parocn
teftis a

conveniat; ubi falutariter erudiatur ad omnei
bene rečleque agendi difciplinam.
Parentes. Rurfus concionatido monebit parentes
filios or- qu a Tn diligentem educationem fiiiis adhibt

dinandos re  debeant, quos Ordini ecclefiaftico delt
bene edu- ^ ■ 1

cent.

nant. Opa in re multa , qu$ iis tempon
bus necefiaria funt, tum ad parentum it Trač
ftručtionem , tum ad tiliorum rečtam in &

fciplina Ciericali educationem, illos comrao ličen ti

nefaciet graviter , & accurate.

Populus Populum hortabitur, ut ftatis illis qra
tuor anni temporibus, & privatim in loi
quisque tedibus, & puhlice in Ecclefia orel
ad Litanias conveniat , Deum precatu«
pro iis, qui Ordinis Sacramento miti ant®
Caeteraque pmeftet, ex prsefcripto '
rarum epilcopalium.

pro ordi
nandis
oret.

NOTA AD CAPUT  XVII.

(a) Prudenter inculcetur illud ConciiiiJ n
Sej/.  24. cap.  4. Moneat Epifcopus populum
ter,  ie.neri unumquemque parochice fuce intertf
ubi id commode fieri potejl, ad audiendum ved 11 '
Dei.  .Et quamvis neque reprehendendi> nej s
impediendi fint, qui extra fuam parochialemT
deltam, vel facrum Mitiče officium, vel verbib
vini prasdicationem audiunt ;  reprehenfione ta® _
non carent, qui parocbias fuas deferunt, M j.
Paftoris vocem aut nunouam, ant rariffime audi®

CII®

qu

Dr
ta tem.
M.

idem 1
Hc
ad jeji
fflunio
ciant.

Ini
dom;
tStioni

. C c
frinion
efie, :
lisque
teiiera

5 en

refte {
'aciunt

Pars I. Cafut XVIII.

163

cmn poffent fagpius audire, fi vellent, ad idque
teneantur fecundum fupra citata Cone. Trid.  ver-
ba; qui'bus adde & alia ex feJJ’.  22. in decreto de
obfervandis & ant. in celebr. JVIiJfce.  Moneant
etiam eurodfim populum, ut freejuenter ad fuas
parocnias faltem diebus DominicLs, & niajoribus
feftis accedant. CGnfer. infra cap.  22.

m Mm:

Mi


1 volilu,
pra

rit, eo.

:tat.
bus Do
ccleliai

ioninei • Sf ' S5r “ ar

, CAP UT XVIII.

sarente'

adhll) ! Ojiid de Sacramento Matrimonii

c0  de ®; docendum.

tempon

itum it Traftationem de Sacraraento Matrimonii
m in i I quam fepiffime fufcipiet; cum ad omnem
com» licentiam prolapia lit hominum libido.

Docebit iliius Sacramenti vim , & fančli-
tateni.

Monebit, qnam religiofa prasparatione
idem lit ineundum.

Hortabitur To bite exemplo ad. orationem, Tok. 6 .

ad jejunium, tnm ad confeiiionem, & coni- S-
munionem, antequam Matrimonium confi-
ciant.

Inftruet in primis fideles , cur nuben-
dem; quo in genere multa differet de edu-
c atione nliorum.

Commonefaciet etiam, ut, anteqnamMa¬
rmornimi contrahanf, rečte difcant le filios
nempe parentibus obedientes efTe, il

Ilis q«i
. in lili
elia orel
recatufl
litiantuf
pto lit*

:i.

iciiii  T'
m diHjH 1

intenl
1 m vcf^
di,

lialeffl b
ver bi ^
one tai « 1

nt ’ ft l

e audiu f

c«®

^que fe amorem, metum, obfervantiam, &
le, 'eratiouem debitam praeftare. Gluo fiat,
"b cum ex Matrimonio liberos fufceperiut,
r . ed e fanfteque educent ; alioquin fi contra
ac ' a nt, inde & libi, & aiiis infefta proles
ex ‘ltet. L 3 Ad-

164 iNSTRtrCTIONES PaSTORUM.

Admonebit item, ut videant, cui nubant;
a Deo precentur, ut rede nubant, ne trik.
lationern carnis, quam habituri funt, habean:
ad perniciein, fedad falutem^nam propriua
Prov.19.  donum Dei eft uxor bona & prudens.

Ut in re tanta parentum confilium adhi-
beant ; quod quamvis neceffarium non lit,
lex tamen naturalis bnmanaque fuadet, 4
facrarum literarum exempla docent.

Ut confiderent aetatem , & moreš.

Ut pro dote rnagna virtutem putent.

1 . Cor.  7. Ut, qui fe continere non poflunt,

lius effe doceat, ut nubant.

Alia muka fpeciatim admonebit, prot:
oportuna effe viderit.

Prsecipue vero in id incumbet , ut, l
quse morum corruptelse nuptiis celebrandii
ex depravato ufu adhibentur , radicitus at
tirpeutur : praefertim faltationes , chorete.

Syn. 1.  cyathorum confračtiones, vocum, a profan
Prov. Ca-  <r ent: il mm  more non abhorrentium , ftrep-
tus m vns plateisque ; ac praeterea ralcnn-
tiones, veneficiaque in iis impediendis.

r. c.  7.

C A P U T XIX.

Quid de Sacramento Extremce B

Uionis docendum.

D e Sacramento quoque Ex trem se Unčlij
nis dicet accurate, praefertim cuni '
morte concionem habet.

Ona in tradiatione fideles docebit,
quando in febrim, morbumve incidunt,
ilatini, tum Confeffionis, & fančlilfi®*
Euchariftiae (a) Sacramenta, tumhocft'

trett*

trem se
prtefer
Do
latione
fibi re:
fia adh

Of

eramer
Et c
excitai

O)

refutar«

putant,
ilratum
nantur,
non po:

Provim
Krač.,
ra dand
Sacram
Prov C
etiam, ■
nicare,


Dt

S

ICUt

. a S ]

tini Ur

fe quic

V'e pr
*niver

trabant;
e tribu.
habeant
•opriuH

s.

.n adbi.
n on lit,
.det, &

!S.

ent.
it, nit

, protf

ut, i
abrandii
itus eX'
ahorete,
profa®
ftrepi-
fafcit!'
idis.

P ar  s I. Cafut  XX. i6<-

(temte Unftionis , in tempare petant , &
prsfertim cum integra mente funt.

Docebit vira Saeramenti, ex qua confo- Legat
lationem illis injiciet, cum viderint nulium Parochus
iibi remedium defuiffe, quod mater Eccle^ dičlae _
fia adhibet ad filioruin falutem. ^“‘ tlt *

Oftendet religicfas preces , qute in Sa-
tramenta peraguntur, falutariter prodeffe.

Et caetera multa adjunget ad fančtam fpein
excitandara.

NOTA AD CAPUTi  XIX,

(a) Perniciofum illum quorumdam errorem
refntare meminerit , qui de falute infirmi ačturn .
putant, quando Sacramenfum iftud fuerit ei mini-
ftratum. Sed nec aliurn docebit, eorum, qui opi-
Bantur, fufcepto extrerr.3e Unčtionis Sacramento
non poffe condi teftamentum. Videantur Syn.  2.

Provinc. Mechlin. tit.  g. c. 2.  & Sya. Diocce/ana Ča¬
rne, cm.  1604. 12- c.  2. &  3. Et quamyis ope¬

ra danda fit, ut inungendus prius lit confeflus , &

Sacramento Euchariftiae refečtus, juxta Syn.  2.

Prov Camerac. tit. 12. c. 2.  feiant tamen fideles, fe
etiam, poftquam funt inunfti, adbuc pofife commu-»
nicare, (ive prius communicaveriut, live non.

i 'i e ;j. K- š ® fe ■& Š & £ ■&  ■£ «45  »•$- &

(B

Ui

Um# 1 !

cum

bit,

ant,

ičlilli®*

hoc

trem*

CAP UT XX.

De virtutum officiis  , bonis([ue ope-

ribus exponendis,

Cicut autem in vitiis diffuadendis, atque ex-
7 agitandis non modo univerfe, fed fpecia-
’ lni  fingulas partes, vitiofasque^aftiones per-
‘ ec liuConcionator debet: ita virtutes, earum-
Ve pršečipua officia exponet, non modo in

"»tverfum

fed figillatim.

L

ac diligenter.

Glua-.

i6 6  Instructiones Pastorum.

Quas
virtutes
fsepius
Concio-
nator
eornmen-
dare de-
beat.

Adhorta-
bitur fuos
Ecclefia-
ftes ad
mifericor-
dise ope¬
ra.

Ad cor-
reftionem
frater-

nam.

Gftiare ad certas fpecies defcendet, qm
ad venim Dei caltum , quseque ad animarus
falutem pertinent. Hocque diligentias at
que enucleatius praecepta , inftitutaque k
jus generis prsecipua tradet, quo negligei.
tius his temporibus tračiari folent.

Spiritalis vitse partes , atque officia, qm
ex intima fančtiilimorum virorum .difciplim
depromentur, exponere ftudebit prreclare,
atqne usque adeo accurate, utnullum fpirita-
lis l'ančteqne inftitutionis locnm relinquat,
Ad evangelica conlilia amplečtenda, aJ
perfečtioris vitje difciplinaiT) fuicipiendam
ad mutidi contemptum audientium amine;
faepe impellet, quo ftudiofius coeleftis, fpiri-
talisque vite inltituta ampleftantur. Atq®
hic quidem amplifilmus campus eft , in quo
fepe Chriftiani Concionatoris excurrat fermo,
Nec praetermittet auditores ad mifericor-
di a e 1 e e i n o! y n ae q u e opera perpetuo excitare.
Nam hic lccus late patet, pertinetque
ornnes.

Hinc confeqnens eft concionari aliquait
do , de hofpitaiicatis oiliciis , de hofpitali-
bus, de focietatibus, ieu iodalitatibus c®
ritatis, atqn.e de'omili cura pauperum.

Alter locus etiam, atque is quidem liber-
rinitis eft, de eleemofyna fpiritali; qui locu>
a Concionatore iuuiquam omittatur, cuiu k
venerit , veniet anteni ftepillime.

Correčiionis 'igitur fraternae, quae a d elef
mofynse fpiritaiis fpecietn refertur, necefli-
tatem demonftrabit; corrigendi fraterne :
diim docebit , prsecepta atque inftituta utr
liter, prudenterque tradet.

Ad

'ii

A«

macer:

fepe

A

tus,
fepe
neceli:
exiftm
Et
$ jej
non m

ligent :

tur &
vius a
Qi
diofui
etiam
fpirita
pulus
tor p
oftenc
uberri
ut lib
quoru
tur, -

Id

£1U1D1

St
tema
beri t
E
c omn:
•ione
literat
«nn c

'leiilh

Fars I. Cafut XX.

■t,  qi!i
limarun
tras at.
que
2giigea.

:ia, qii!
ifciplii!
rreclare,
i fpiritJ'
mquat,
ida, aJ
endam
aniinoi
.s, fpiti'
Atqut
in
t ferrao.
iiericor-
:xcitare.
tque aJ

jliquan-
ofpitali-
)US Cilj'
11.

m liber-
ni locni
;um ulij

3 d elef
neceit
■ne nuj'
uta uti'

M

167

Ad paenitentiae exercitationes, corporis Ad poe-
macerationem , cailigationemque populum tentias
fepe accendet. exercitia.

Ad jejunium, prout Vigiliae , Adven- Ad jeju-
tus, £biadrageiimreque tempora incidunt, nium.
fepe concionem transferet , qua & jejunii
necellitatem, & falutares fručtus, qui inde
exiftunt, uberrime exponet.

Et, quod plurimi intereft, docebit fan-
di jejunii certas leges , quaS religioli viri
non modo inftituerunt, fed executi funt di-.
ligentiffime. Atque in hoc genere verfabi-
tur & lsepius atque diligentius , quo gra«
vius ab omnibus fere peccatur.

Qpo autem frequentius, atque adeo ftu-
diofius , non modo fermonibus fuis , fed
etiam tračlationibus ad pietatis opera , Sc
fpiritalis vitre ftudia , exercitationesque po-
pulus excitetur ; quam frepiiiime Conciona-
tor pioruin librorum leftionem fnadebit, Ad lečfcio-
oftendetque falutares utilitates , quae mde “
uberrimte exill:ent. Contraque nihil non agat, mnu
«t librorum inutilium, atque adeo turpium,
quorum ftudid morum cilciplina corrnmpi-
tllr i ufus omnis plane extinguatur.

Idem aget de turpibiis, obfcenisque ima-
gtnibus, atque alia ratiolie improbatis.

Sacras tantum imagines , quse ad pieta- Ad pia-
tem animos infiamment, domi, ubiaue ha-™ muna '
^ri debere docebit. __

Ethnicorum libri, qui in falforuniDeorum
c t>ninientitiarumque fabularum commemora-
Jione verfantnr, lit ex omni puerorum fchola,
ll( erariaque infantilni exercitatione tollantur,

Cl,,n  occafio tulerit, coticionando fuadere ne

L 4 (» At

i6g Instructiones Pastorum.

Ad do-
ftrince
chriftianae
inftitutio-
Tiem.

(«) At do&rinae chriftianae inftitutio
nem, qua pueris prima fidei rudimentatri
duntur, quam ftepillime atque maxime popu
lo fuadedit, & commendabit. Qyo in genen
oftendet, quo ncbiliores funt,' in illius doflr;
nse fcholas eo frequentiores convenire debi
& ad docendum, & ad perdifcendua

re

V\deSyn.
». Prov.
Camerac.
tit. 21.

C, I. & 2.

difcipli

ad van
runi,
gentim

Cmnes
& fingu-
los ftatus
officii ad-
monebit.

Ad bo-
nam filio-
sum edu-
cationem,

quie m chriftiana nobilitate praeftantifliim
funt, falutis noftrae neceflaria inftituta,
praecepta.

Nec vero verbis folum, & cohortatiom
aget , fed exeniplo fuo accendet.

Ideo eas fcbolas ftepenumero ipfe adi[
bit; fuam item operam illis navabit, prot
Epifcopus, Epifcopaiesve Vicarii earndei
ab ipfo requifierint.

Porro illud omnino prsecipmim murni
fuum efie putabit, iiniuscujusque ftatus k
mineš docere, atque inftruere, beati Pauli«■
emplo , qui excellens, omnibiisque numeni
abfolutus nniverfarum gentium Concionatoi,
oinnes ad officii fui funčtiones erudivit.

Monebit igitur faepiffime parentes, liti'
ros, virum, nxorem, dominum, fervum, Cie'
ricum, laicum, privatum, Magiftratuin, ejn
ofiicii, quod cujusque proprium erit.

Gbiave ratione fieri poffit, ut bonis ant
mi, corporis, & externis ad confequendaf
fempiternam beafitudinem utantur.

dna moderatione profpera; qua patiet'
tia rurlus adverfa ferre debeant.

De filiorum autem educatione , & totii«
'familiae cura quam diligentiffime aget,
crebro item , cum optima hsec inftitutio w ? : '
ximi interftt ad omnes totius chriftiana; 4'

difci-

Co
&obec
&Sace
Mag;ift
Me

prečen
Qj:
in hoc
Ru
alios,
coiiinu
it audi
que di
re eurr

juftitia

perant

N(

partes
iplend
Ni
cum c
Pr

qui ru
fe ger;
Model
caeteri
tjuani
& chr
tes in;
quod
biu ii

tio

Htutii
uta tu.
popij

Pars L Cafut XX.

169

difciplinse rationes. Q].io in officio, matrura
ad vanitatem filias inftruentium, & domina¬
ntni , in pudicitia ancillarum tuenda negii-
■» 11 . __

i r' “'*** r ~  x

genertl gentium , culpas valde coarguet.

Commcndabit, utfupra, obfervantiam,
&obediendam, qiue praeftanda e it Paftoribus,
&Sacerdotibus, ac qiue item Principibus, Sc
Magiftratibus& denique majoribus.

Monebit y  quam crebro pro illis Deuni
precentur.

Gllia moderatione de eis loquantur, cum
in ho c fepiffime peccetur.

Rurius Magiftratus ,. cum opus eft:, & Qui(i
alios, qui praefunt, commonefaciet, populi Magidrs-
- commoda, non fua ip ec tare debere; exemplo, ~

d au&oritate ad veras virtutes, ad optimam-
murni que diiciplinam illum dirigere; paterno amo-
L "" 1 " reeumdem amplečti; religionem in primis,
juftidam, clementiam, fortitudinem, & tem-
perantiam in omni vita colere.

Nobiles humilitatis officia , modeftise Qtud No-
partes, cseterasque virtutes, quče nobilitatiskibbus.
iplendore praelucent, accurate docebit.

Nullam nobilitateni effe oftendet, quse
cum chriftiana nobilitate lit conterenda.

Proinde homines , Nobiles pnefertim ,

( l"iruri habitant, cum aliquando infolentius
kgerant, admonebit, quam benigne, quam
®odefte cum rufticis, cum pauperibtis , cum
c ®teris inferioris ordinis agant, ac docebit,

Vam valde indecorum iit, atque adeo turpe,
k chriftiana nobilitate indignum, imbecilio-
tes  injuriofius tračtare, opibus oppugnare, &,

10 ii'“i Vod flagitiofiitimum eft, &. ad infamiae no-
nsE tani infigne, puellarum pudicidam attentare.

itd- ‘ L 5 IgnO“

dodti
e debe.
:udura,
itiffmj
ita, *

I

rtatioi:

, prot
;amdet

itus k
aulieS'!
nmnerii
onator,j

rit.
s, libfr
im, Cit'
im, ej#|
it.

nis ani
uendatt

patiet'

& totiui
get,
itio nw

De qui-

bus admo-
nendi di-
vites.

170 Instructiones Pastorum.

Ignobiles ad veram nabilitatem, qus ii
religionis, pietatisque cultu , & in pršeli,
ris humilitatis, patientiae, chriftianarumqiu
aliarmn virtutum officiis elucet, vehem
ter accendet.

Divites rnonebit, quomodo ad falutei
dirigant divitiarum ufuiu.

Qi.io item modo omnia mifericordis
opera.

Docebitque omnes divites efle, quia pai-
ticipes divitiarum, & thefaurerum coeleftiuit
fecit nos Chriftus coeli & teirseRex, &bo-
norum otnniura Dominus.

Panperes frequenter ad patientiam cohot
tabitur, confolatione leniet, atque excitabi:
ad fančlarum virtutum copiam , & uiitm.

Pro hominum deniaue conditione, vi
ria falutis praecepta illis tradet, ita ut &»
fticanis hominibus, & colonis caeterisqnt
cujusvis ordinis, ac ftatus deefie nolit, nequi
officio, ad uniuscujusque inftitutionetn chtt
ftianam accommodato.

Haec, atque adeo alia multa , ut & k
eorum, & temporum, & petfonaram rats
poftulabit, libi ad concionandum pie, pt'
denterque jponcionator comparabit; ad
item, iicut expedire viderit, ab Evartgel’
tračtatione opportune, apteque digredie®
cum digrefifionis iocus erit.

Denique id Concionator fibi ftatuet, ^
auditorum falutem, quidquid didurus elb
referre ; itague omnia plane cavebit, q llS '
cumque ab eo propofito aliena fmt.
vero meditanti fibi in mentem venerinti
tu?iuia ad eum finem referet.

nota

( a]
ut erigi
gis cel«
facilior
ftianae,
per fel.
ampliat
Svnodi
dalitate
ut Pare
men ta ■
tos; qt
frratus
Qua in
catechi
non eu
(ii nor
quse vi
bile ;r,a
uns j lic
Mechlii
Domin
lis, ms
tam in
non po
puellis

D 1 E 1

P'un

^ a

tatiom
Potiet
doceb:
do on

qus it
prsecla-
:umqi«
hem

fakta

icordi;

aia pat
ileftira
, &bo

1 cohot
scitali
funt.
le, vi'j
it &»
erisqw
, tieqtii
:m cini

t & k
m rac
e, p«-
ad

vangsl*

e dietni

uet, ^
•us efti

inerint

JOTA

Poars I. Cafut XXI. 171

NOTA AD CAPUT XX.

(i?) Syn.  2. Prov. Camerac. tit. 21. c-' 3, vult,
uterigantur tam in omnibus urbibus, q.uam in pa-
gis celebrioribus ScholseDominicates, &ad ear.uin
faciliorem progreffum Sodalitates dočtrinse clir;-
ftianse, propofitis indulgentiis juxta bullam Pii l r .
per fel. record. Gregormm XIII.  confirmatam &
ampliatam, quse extant ad finem decretorum illitts
bvnodi. In iis vero. locis, ubi dičtae fcholae & So¬
dalitates non poffunt commode šnftitu-ti, vult cap.4.
ut Parochus ipfe catechizet, primaque fidei rudi-
menta pueros edoceat, pulfit campanse convoea-
tos; qui., fi opušfuerit, coiupelllantur per Magi-
ftratns, ballivos, majores fen praefeftos locorum.
Qua in redudum fupinepeccatum efi,Parochis non
catechizantibus, vel pueris ad eorum leftionem
non euntibusineredibile dičtu, quot granda-vi,
(ti non etiaiu decrepiti) reperiantur ignorantes »
quae vel ab unguiculis debuerant didiciffe. Terri-
bile ir.anet ejusmodi five Paftores, five parochia-
ros judicium. Confentanea babet- Sim. z- Provinc.
Michlin. tit 20. cap.  1.2. 3. hoc addens, ut tam in
Dominicalihus, quam in aliis quibuscmnque icho-
lis. mafeuli a viris , & puellas a mulieribus fan¬
ta 11  inftruantur ; ubicumque tamen id obtineri
i l,on  poterit, faltem locis & interftitiis mafeuli a
:  puellis feparentur.

CAPUT  XXI.

BiEccleftm inflitUtis , & preeantii Jlu~

dio fiddihus proponendo.

r'um  caetera Ecclefits inftituta , ut paulo
ante commemoratum eft , ritusque pro
‘ a tione temporum popvtlo Concionator pro-
Potret; tum fsepe in omni concione illuni
oeebit, quando, pro. quibus 3 & atiomo-
°ret. Ut

' Unus-
quisque
confulafc
fuum ma-
nuale.

1731 Instructiones Fastorum.

Ut mane faltem , & vefperi precari j t
omittat, ex inftituto vefpertinss, & matu.
tinae orationis.

Ut llatis canonicis h oris, cum divino-
rum officiorum figniiicatio campanis datur, i
minus ad Ecclefiam convenire poteft, cum in-
teiiigat eo figno fe ad orationem vocari, fal¬
tem paulum fe mente colligens tacite preče-
tur; vel orationem dominicam,falutationem-
que angelicam pie attenteque pronunciet.

Ut ligno campanae dato, quo ad Mili*
facrum vocatur, paulifper fe colligens, mor-
tališ peccati confcius, dolore ex eo affečtus,
propolito iliius confitendi fufcepto, fupples
a Deo veniam petat.

Ut, cum datur & vefperi, & mane , &
meridie fignum falutationis angelieae , geni-
bus iiexis, ubi fit, oret; ut fančtiffimi in-
flituti eft.

Idem faciat feria fexta ad nonam ; cum
campana pulfatur ad orandum , & ad p
fionem Domini paululum pia mentis cogita-
tione recolendam.

Ut certum diem fumat, quo pro defp-
čtis oret, fecundam fcilicet quamque feria»

Ut, cum orationis fignum campana pr
rochiali datur pro eo , qui nuper ex
vita migravit, iliius animam pia precation'
commendet.

Abfoluta item concione, praefertim d ie ‘
bus feftis, fideles excitabit ad orationent)
precesque adhibendas pro fidei Chriftia«®
propagatione , pro fummo Pontilice Roma¬
no , pro Epifcopis , pro Principibus , p r0
Magifttatibus , pro emendatione vitae p eC '

catQ-

jatori
pro c
calam
pro p
quam
lis,
pus ir
Di
perfev
quo f
quam
man ib
& cap
fis inf
Si
fit, q
flunt,
mittui
niat,
humil
requii

Curci

''iiptei

Ml

C";

2 Par
te ill
quas.
tenti;
litera

Fars I. Cafut XXIL

:ari m
matu-

divino,
tatur, I
:um in-
ri, fal-
prece-
tionem-
iciet.

I Miffit
s, mor-
iffeflus,
fupples

me, &
, geni-
limi ia-

n ; ctm
ad pat
cogita-

> defp-
feriant.
ana pa'
ex bac
scationa

tim die-

tioneni)
iriftiaii*
: Ronia-
is  , p r0
tae pa £ '
catQ-

m

latorum , pro extirpatione haereticorum ,
pro converlione infidelium, poro averiione
calamitatis, ii quae impendet, ac denique
pro publicis aliis neceilitatibus, fi qute un-
quam praecipuse funt, ac poro aliis etiam cau-
lis, quas pro temporum varietate Epifco-
pus indixerit, aut fignificaverit.

Docebit, quomorio oret pie, attente , Orandi
perfeveranter , humiliter , toto fpiritu , &, mod us
quo ftatu etiam corporis , tam in Ecclefia,
quam domi, nempe genibus flexis , junčtis p' u i 0>
manibus, aut erečto , aut proftrato corpore,

& capite demilfo, aut rurfus brachiis expan-
fis intlar crucis, fublatis in coelum oculis.

Si quid in eo genere peccatur, ut ab iis
Ut, qui unum tantum genu in oratione de-
ftunt, aut certe quidquam id generis com-
mittunt, quod precantis pietati non conve-
niat, id gravi fermone coarguet. Oratio
bmilem, & relisnofam corporis pofitionem
requirit.

CAPUT XXII.

Cura Concionatoris in eripienclis cor-

nptelis  , injiituendis operibus pietatis  , in-
concione accommodanda ad Epifcopalis
gubernationis rationem.

fmm rero ad concionandum aliquo Con-
cionator venerit, vel ab Epifeopo, vel
J Parocho, aliove Ecclefiae Rečlore accura-
te  dlius loči moreš corruptelas conquiret:

1 Ua s, ut occafio feret, verborum vi, &fen-

faerarum
conllan-
ti®-

[e ntiarum pondere , & in porimis
kterarum teftimoniis, exemplisque

Eccle-
fiaftes
confuetu-
dines raa-
las eradi-
care llu-
debit.

174 Instructiones Pastorum.

tillinie usque adeo exagitabit, ut funditus,
quantiim in fe e It, extirpet, Deo bene ju.
vante.

Eas item confuetudines, quse, etfi m-
lse non videntur, tamen occalionem prsebei
peccandi.

Nec vero femel, atque iterum ; fedfe
penuniero , prout ufu venerit , iilas ipfi:
deteftabitur.

Im mo perenni quadam dočbrinae, arden
tisque cohortationis perleverantia , &  pet
petna quafi contentione, id quod olim fai
Aiffimos viros Ambrofium , Auguftimim
& Chryfoftomum feciffe traditum eft, inve-

teratos male vivendi moreš, depravatamqut

confuetitdinetn radicitus evellere ftudebit,

Curabit etiam rurfus in omni loco, uti tefb,

conciouatur, ,aliquod pietatis opus, ei loco
ad pie agendi ftudium , Epifcopi judicio,
aptius , convenientiusque inftitui; aut inlii-
tutum vehementius excitari.

Pia autem inftituta, religiofasque con-
fuetudir.es, quam diligentiffime, ac perpe-
tub retinendas effe , ac ft quae vel antiquatJ
funt,  vel intermiffse , ad ufum revocandii
oftendet.

Id vero omne perfuadere non defiftet
quoad rem confecerit , quam falutariter«
Domino optat.

Omnem prseterea concionum fuarum vi®
ad Epifcopalis, paftoralisque gubernatio®*
rationes accommodabit ; Epifcopi moni®;
juifa, edičla , decreta , inftituta, ac difc’
plinarn omnem perpetuo commendabit,
que adeo tuebitur, ut & Clerus, & popid llS '

con-

tonciai
peret ,
rita.-
Sar
fc ftudi
tes acr
prsfun
diligen
venerit
bit, qi
deferer
vel dič
catholi
decreta
ffliueve
Si -

Vi

feftim,
fcopi,
aut coi
dei doi

quidqu

decreti

Ide

verbors

"ilfitne

tentian

lorum

(a

tochor

* ta  fcil
Profer;
intertu
populi
P>e 5  f

E.

anditus,
lene ju.

etfi mi.
prsebet

fed fsj
as ipfa;

, arden
&  pet-
dim fai
iftimun.
t, in«.
atamqm
idebit.
co, ubi
i ei loco
judicio
uit iniii

ue con-
: perpe-
itiquatJ
•ocandai

defiftet,
ariter i>

rum
■nationii
monita
a c difo'
ibit, ^
)0pllM

COH'

Pars I. Cafut XXII,

*?f

loncionibus fuis bene excitatus, ei obtem-
peret, pareat omni fatičise obedientiie Ipi-
ritu.

Sanda-, praeterea Inquifitionis perpetuo Incpnfi-
fe ftudiofiffimum prsebebit; illius officiipar- doms ftu-
tes acri defenfione tuebitur ; iilorum , ‘P^i cionator^"
prsfunt, audoritati, edidis, decretis quam fifci  ‘ l Qm _
diligentiffime parendum lit, crebro, ut ufu men da-
venerit, prseclare oflendet; populum doce-tum ha-
bit, quanta unicuique neceffitas impofita iitbeat.
deferendi illoruin nomina , qui vel fadis,
vel aidis, vel alio quovis luodo a dodrina
catholica aberrant, qnique contra iandiones,
decreta, edidave, ejusdem officii caula, no-
miueve proniulgata , agunt, aut dicunt. Concio-

Si vero ipfe aliouando, ut evenire po-" a l or a ^“
tol, vel verbo uno labetur, errabitve; con-~“b“ s
bdim, nullaque mora iuterpolita , ex Epi- mon it u s,
dopi, Inquifitorisve praefcripto, fententiam, aperte
mit concionem retexat, atque ad verum li- eumdem
dei dodrin3eque orthodoxse dogma revocet, revoce,: *
quidquid fuerit, in quo ab illius d o dr ime
decretis aberrarit.

Idque non obfcure agat , neque aliqua
verborum circuitione ; led apertiffime pla-
m dimeque erratum luum emendet ; aut fen- v
| e atiam, fi ambigue dixerit, explicet ad il-
loruni prsefcriptum.

(a) Concionator quoque regularis, Pa- Notent
fochorum curse otnnino prodefie ffudebit , Rcligiofi.
lta  fcilicet, ut non modo nihil quidquam
P r oferat, quod parochialis curationis officia
‘tterturbet, led omne ftudium adhibeat, quo
Pppulns in omnes parochialis curse partes
l le j fandeque confortnetur.

Facul-

Triden-
tini Con-
cifii de¬
creta
commen-
dentur
populo.

Decre-
ta etiam
Dicece-
feoš, ac
Provin¬
ci«; fuffi.

1-76 Instruciones PaSTORUM. 1

Facultate autem, fiqua fibi dabitur, vi
facne confeffionis andiendse, vel etiam abfc!
vendi a calibus refervatis, itautetur, ut j
parochialem utilitatem, & populi difciplinat
nusquam ullo modo labefačtet, fed comrni
nuniat omni itudio, atque officio.

Gluo in genere toto inftručtiones deni
nifterio poenitentiae, quam accuratilfinie ai
hibebit.

Et vero in primis proponet faepe audi
toribus Concilii Tridentini decreta , ex qtio
tanquam e puriffimo fonte hauriet, qu$ pa
tinent ad moreš omnium ordinum corrigei
dos, fidem explicandam, & chriftianam i
fciplinam reftitueudam. Conciliorum itei
provincialium noilrorum, & Epifcopaliu;
Synodorum conftitutiones, ac decreta m:
modo ad populi memoriam revocet, fed do
cebit, quam utilis eorum executionis uiui
qoamdnde uberrimus fručtus; proinde ere
bro in hoc officii genus ineumbet, ac nullas
plane occafionem prsetermittet.

De i

Ml

digrell
rit; ita
cionis
rei alte
titur,
illuftric
pertine
Inf)
borum
fermon
firato ,
fruftuo
drinse,
ftiaua,
Ita
pie im
auditor

NOTA AD CAPUT; XXII.

(a) Ex iis, quae hic dicit fanftns Epifcopii' 1
facile eft advertere, Concionatores regulares fld
bene facere, fi qui pro concione dicant, p°P c ' ul
lom non teneri frequenter adire fuas parceli®'; i
five pro Miffarum folemniis, five pro verbi divi

meni or
ftum c
Me

lit lug

— . - t----- J  p/1

ni pradicationibus. Quare ficut Parochi nihil co»
tra regularium privilegia Pontificia debelit dedi
mare ; ita nec regularibus licet ea dicere, ®"
bus plebs averti queat ab Ecclefiarutn fuarum F
rohialiutn frequentatione; fed tam bi, quamii
meminerint, plebem ad Chriftum, non ad fe t:i '
bere. Confer. cap. 17.

CA

ciandis

fendis.

Ub

: pilog

levite

S. C

Pars I. Caput. XXIII. 177

CAP UT XXIII.

Ds Us, quce ad formam concionis

pertinent.

M ateriam concionis cum ex Evangelii tra-
datione, aliisque locis apte appofitis,
digfeffionibusque Concionator fibi parave-
rit; ita eam difponat, ut oratoriae illius con¬
cionis partes, quatenus vel Evangelii, vel
rei aiterius, de qua didurus eft , ratio pa-
titnr, nullse deliderentur , praelertim, quae
illuftriores funt, quteque ad commovendum

itur, t
im abfoi
r , uti
ciplinat
commt

is de mi
Eme ai

p e and
ex qt»
quse pet
torriget
anamiP emnent
um ite:
copaliu:
reta im
,  fed do
nis

nde ere
c nullas

ere,
larum PJ
quam
id  fe

CA-

Inftruat autem, atquc exornet non ver- ^ Dičlio
lornm vel le&iffimorum inani fonitu, & Concio-
fermone nimis elaborato , & pene calami-«•
Jrato, ac fucato; quo nihil poteft effe in-debeat."
fmftuofms ; fed gravi, pienoque fandre do-
drinse, ac referto difciplina, quae vere Chri-
®ana, pneftansque lit ad falutem/

Ita praeterea, qu3ecumque ad dicendum Diftinčte
pie tneditatus eft, diftinčte partiatur , utE™ 111311 '
auditores omnia , & facile percipiant, & cie '
memoria teneant, quo majorem inde fru-

fium

capere queant

Ipifcopit
llares nff
it, popf
arochiJi;

-erbi divi x x L

nihil coi aandis , aut certe rebus perinultis recen-
nt de* lendis.

Memorise cunda ita mandare ftudeat, Memo-
»t lugiat tamen memorite oftentationem , r ' 12e  ” on
»tpote in fententiis quam plurimis. pronun- etl ~

. Ubi ad finem concionis venerit, brevi
e Pdog 0  fepe utetur , quo partes concionis
icviter repetat.

^ Car. In fr. Paft.

M

Tum

178 Instructiones Pastorum.

Tum concionem concludet, more fai
Aorum Patrum, brevi precatione , gratia-
rum ačtione , & laudibus benignitatis Chn-
fti Jefu Domini noftri.

Abfoluta concione , pauluium de fiij
geftu vel apud altare genibus fiexis tacitii
orabit; tum auditores aiiquando moueat,i
itidem faciant.

Si apud rudern multitudinem conciom
tur, orationem Dominicam, falutationemai
gelicam , & fpmbolum Apoftolorum a pope
lo una fecum pure , ac diftinčte toto cordi
pronunciari; tum Dei mifericordiam humil
ter voce implorari aliquando curet.

It;
mus,
iis ap
iiec V'
riiequ'
aget,
A
que e
irallun
pretat
Se
condit
dus:
finiile
vero i

CAP UT XXIV.
De Decoro .

P  rimo totam concionem accommodak
Concionator ad mgenium, conditioin
que hominum, apud quos concionaturit
eft. Nihil enim ineptius, & abfurdius dici
fingive poteft, quam fi in pauperrimo pa|t
apud rullicos , farne, frigoreque confedoi
ita concionatur, ut in opiparas epulas, fpl®
didiffimas veftes, auro, argentoque inte#
quas homines indigentiffimi ne fomuiarit
quidem, perpetuo invehatur.

Concionaturo igitur hsc erunt cogita'

da omnia , non folum fcilicet auditofli'
ftatus, fed etiam locus , tempus , res, »
qua difhirus eft, & perfonge fme au<ftčri’ ;
& vitae genus, ut apte , decore, conve«i f!
ter, & cum dignitate concionetur.

Ita

done

elle c

runt.

mtrc

porro

eni e n c

objurg

tius,

non p

Pomil

media

ranče

toram

nator

gtavif

bus e

taniq\i

tionnr

fanftei

ore faj.

gradi
tis Chri

de fuj
s tacitii
>neat,ii

oticiom
nem »
a pope
to coni:
. humili

m

itione®
Dnaturoi
.ius dici
10 pagfr
mfedos
is, fpl«
intes®
mniariH

cogita*
jditoK
res, “
ičlorit*'
uvenim

Ita

Pars I. Cafut XXIV.

179

Itaque , qute involuta , ut commonui-
nnis, qiueque explicatu clifficilia funt; de
iis apud rudes nullam concionem inllituet;
nec vero grseete, hebraicae, chaldaicae, fy-
riieque dičtionis vini , quando cum iisdem
aget, interpretare ftudebit.

At contra , fi ad eruditiffimam quam-
que explicationem apti funt, qui audiunt,
nullum genus prsetermittet diliertre inter-
pretationis, quam ipfe redte norit.

Sed quando non sequalis efl: omniura
conditio, ut disinms, non idem vitae mo¬
dus: eerte concionis argumentum non dif-
fimile erit a (latu eorum, qui audiunt. Et
vero quemadmodum ab audientium condi-
tione diferepare non debet: ita taiem etiam
effe convenit, qua]em eorum moreš requi-
rnnt. Mcndaces Cretenfes male?, beftice -,
ten tnsfigri,  inquit fančVus Paulus. Ornnis
porro objurgatio , vel acerrima , ad eorum
eniendationem adhibenda fuit. Duri certe
objurgandj funt, & tra&andi durius; at mi¬
ta?, qui in peftifera vivendi confuetudine
non perfifhmt. Hoc docet idem fanftiffimus
Ponrifex Gregorius exemplo galli , qui ut
media nočte , in arčriffimo hominum fomno,
rs i!ce quodammodo canit, deinde fub au-
taam fuavius cantum emittit: ita Concio-
nntor homines , in peecatorum qr.nfi fomno
graviliime dormientes, objurgationibus aeri-
excitet; eos vero , qui in via virtutis
^niguam vigilantiores fafti funt , cohorta-
tanum fuavitate alliciat ad omnetn in rečte
wiideque agendo progrellionem.

Ad Tit.i.

In corri-
piendis
-botninum
vitiis

quem mo¬
dam Con-
cionator
obfervare
debeat.
Lih.  30.
Mor. c.  7.

M a

Ne-

i8o Instructiones Pastorum.

Neque prteterea concio diverfa erit al
Evangelii , quod eo die a populo audit«
eft, htftoria, qus fi fubminidrat genus con
cionandi de poenitentia, noji aliud Concin
nator fumet, quod nullo modo convent:
cum iilius diei evangelica lečlione ; nifi ali
quando a re propofita digrediendi materi®
aliquis locus , aut occalio prsebeat.

NOTA A D CAPUT XII.

jloribus
totem c
tbufibus
ftr eos  i
pterea,
pitulis;
uide fie
Pande i
tia omn
tim illu
ties cit

pulum (

SSK

L

Ad idem indecorum pertinent, qui pro con»
neadpopulum, in Epifcoporum, Paftorum , Ci
nonicorum, aliorumque Clericorum vitla palr
invehuntur , cum ibi taies vel nulli, vel pan.
admodum lint. Videant cap.  11. hujus libelli; S , .
noverint, plebem hodiernam ad detrahendura,«
alioijuin iiniftre loquendum de Sacerdotibus fc
proclivem, ut proinde vitra, quee committurr
qtueque decet omnino corripi, ac interdum ettf
in concionibus redargui, non nifi admodum pi'
denter, & circumipedte poiliut apud ignarum(*■ T''"') 1
pulutn memorari. Utilius longe foret, fiinfr 3 . rc *
pitulis Paftorum, Decanus, aut abOfdinarioi 1 ' V^ate
putatus, lerio defeftus & exceflus eorum redit pj,
gueret, pcenis etiam (quando fuerit opus)
potitis. Sic enim honore Paftorum fervato, p f
puliis ad maledicendum pronus non accendereM!

& tamen vitla peccantium detegerentur, ipfif

Fu.
Im j
quendi

corriperentur, ut corrigerentnr ; cum e coi# n 't"a ,

rio, fere ad fpeciera ea Capitula fiant , dum i«
mo nem liabet vel unus non de gremio, fed ali®
de accertitus; veili Paftorum unus, nihil mi®
tjuam de abufibus tollendis perorat; vel fi gnil*
iaciunt, cum rifu excipiuntur ; ut tum ex fruft'
bus fequentibus, tum aliutide cognofcitur. i- 1
quor autem ut n de omnibus , fed de quibusl

locis. P rte ter cap. 16. tit.  rp Syn.  2. Provinc.

tnerac.  legendum eft 17. in lite c verba. Oni c
(Dečani) aut perje,  mt per aliguem ex j

Jim

Fars I. Častit XXV.

A.

i eritil
auditi
nus c«
Conci#
onveiik
nifi ali
uateriai

Fars I. CapTtt  XXV. i § e

j (fonbas ab eis defigmtum, exhortationem habeant ctti
‘‘ 'totem congregationem in eum finem, ut omnes de
atufibus aut negligentiis, a pojlrema congregatione
fireos obfervatis, fincere deponant.  Expediret pro-
pterea, ipfos Epifcopos interdum adeBe dičtis Ca-
pitulis; alias vero Archidiaconum aliquem (utfub-
mde fieri novimus) qui ievere corripiat recidivos,
blande commoneat infirmos, ac pro data fibi gra-
tia omnes avocare conetur a vitiis ftatum praefer-
tira illurr. dedecentibus. Juvare id poffet, ne to-
ties citentur, & prše citationibus apud finim po-
pulum contemnantur.

Ct

■o con«
rum
itia palit
vel paoii
ibelli;
id um, K
:ibus fai

imlttunl
[um etba
dum pp
larum
fi in fr
inario de-
im refc-
ms) pr«-
■ato, p
nderetnfi

•, ipff
e conti?
dum fr
fed ali®
bil mil®
l fi qi» i!

ex frrf
tur. b-
mibusi®
•ovinc. b
Oni
n ex
flot i-

CAP UT XXV.

De elucutione Conciomtoris.

(a) IVlocutionis genus exquifitum ne af-

•*—' fečiet.

Fucum omnem fugiat.

Imperitae multitudinis confuetudinem lo~
quendi ne fequatur,• cum in ea fint multa
abfurda, multaque indigna concionantis gra-
vitate.

Dicendi forma utatur , cui per artem.,
at qrre exercitationem par effe poffit.

Verba antiqua & peregrina fugiat.

_ (h) Fati, (c) fortunse, infortunii no-
mtQ a, aliaque id generis ab Ecclefne ufu
jampridem explofa, omnino cavebit.

Epithetorum item nimium ufum, & poe-
tocum dicendi genus ne conlečtetur.

Anicularum non adhibeat proverbia.

Inflata oratione ne utatur, fed gravi.

Exordiatur moderato, & temperato di-
ce!, di genere ;  in quo exordio vitentur (d)  fi-
n 'ilitudines., prrefertim poetico more explF
c atie. M q Vo-

iga Instkuctiokes Pastorum.

'Vocabnlorom frequentem fynonymiait
omnino caveat; riiii cum unuiri altero figm-
ficantius, aut magis proprium fuerit.

Metaphoras, iimilitudinys, & exempli
a rebus maxime notis , & infignibus fumat;
nam dejicit majeftatem orationis, qui a rebic
humilibus (imifitudines frequenter trahit.

Vim illam dicendi vehementem, & con-
citatam ne affečtet importune, fed iis pr*,
parationis viis , quae fupra commonftrati
funt, ad eam Spiritus fančti ope atque aiu
xilio feratur, ut auditoribus profit.

Ejusdem rei repetitionem vitet , quo-
niam molelta eft , &  affečturn reftinguit.

Cum de peccatis ad luxuriam pertinet,
tibus agit, cautionem adhibeat, ne imprt-
deus in obfccena verba incidat.

Et videat in primiš , ne loquendo tur-
pes cogitationes injiciat.

Excianiationes videat, quo loco adlii-
beac ac raro quidem certe

Adulatiouis verba omnino fugiat, cul

de Magiftratibus, aut apud eos verba facit.

Ambitiofum dicendi genus caveat.

Splendidcis titulos , & nomina adjunft
illuftria, ut , fercnijjimus David , piane if
jiciet.

Honorifica tamen, brevique prsefatio®
eos viros excipiet, quorum exempia propo-
nit ad irnitationem ; id quod aliquos anti-
quos Patres, praefertim Gregorium Nazianzfr
nuni , facere animadvertimus.

Verba ecclefiadica, etfi minus elegan®
habent , ne dicere recufet; at profana,
nova repudiet omnino.

' Apo-

A

feffore

Di
& faft
modis
A
faciat
rabilia

N-

ranun

N<

frat, '
Ni
non c

(a

monis
obfcur
ut in te
bo, po
addens
ncc cc

indice

locutio

oudien

/‘Ciper

tjl ligi

patere

Vide,

cultio:

ditor

bus le

P

Pita;
quid c
Si py

’

'tiym!ani
ro figi

t.

exempla
s 1'umat;
i a rebui
rabit.

> & con.
iis p®
onftratj
:que an

, quo-
iguit.
»ertinen-
; imprii-

ndo tur-

:o adhi'

tt, cim
a facit.
jat.
adjunfti
dane rt'

sfatiot!
i propo-
ios anfr
azianzt'

egaiiiis

ana, &

Apo-

Pars 1 . Cafut XXV. igj.

Apofliolos, Martyres, Virgines, Con-
feffores, & qui coelefti gloria perfruuntur,
fantti  nomine femper appeilet.

Dičlionem vitet, quse indignationem ,
&faftidium parit, prsefertim cum de incom-
modis fuis loquitur.

Attentionem cum petit, ne arroganter
faciat; neve fe magna dičturum, & admi-
rabilia polliceatur.

Ne ambigue loquatur, ut eadem oratio
rarium fenfum poflit afferre.

Ne concile item , ut auditores incerti
fint, & animo pendeant.

Ne obfcure , ut dičhim facile percipi
iron queat.

NOT^E A D CAPUT XXV.

(a)  Quod non licftudere debeat ornatui fer-
monis, ut, dum videri vult ornatus, inveniatur
obfcurus, aut affeftator ; fed ad hoc ferio eniti »
ut intelligatur, quanta poteft perfpicuitate dicen-
do, pulchre docet S. Aug. L  4. de do£f. Chrijl. c.  8.
addens cap.  10. negligenda lubinde verba cultiora,
ncc curandum, quid bene fonet, fed quid bene
indicetur, atque intimetur. Qmd,  inquit , prodejl
kutionis integritas , quam non fequitur intetteBhis
oudientis  ? Et cap.  n. Quid prodejl clavis aurea *
ji aperire, quod volnmus, non potejl  ? Aut quid ob~
!ft lignea, Ji hoc potejl, qucmdo nihil qucerimus, niji
ptm, quod claufam ejl  ? Confer. capita feqq.  &
v > ( ie, quam a curioiitate reprehendendi fint, qui
cultiori linguae lic ftudent, ut populus rud is au-
Jitor non aedilicetur, led animi prurientium auri-
bis leniantur.

(&) Defato  dixitB. Gregor . kom-10. in Evan -
ftdia ; abfit a Jidelium cordibus, ut fatum ejfe ali -
dicant.  Et S. Aug. lib.  5. de civit. Del cap. 1.
Sipropterea qvAsquam fato tribuit, quiaipfam De  j
M 4 volim*

jg4 Instructiones Pastorum.

voluntatem , vel potejlatem fati nemim cippellat,  /»
tentiam teneat,linguatn cor rigat.  Vide eumriemu
ad Bonifac. cap.  5. Et B. Titom,  1. p. q.  116J
opufculum , quod infcriplit de falo.

(c) De fortuna  lic loquitur Atrgujl. L  r. retrd,
C.  1. In eisdem lilms tribus meis  (contra acaderol-
Cos fcilicet) non mihi placet, toties me apellajjfehi
tunam , quamvis non aliquam Deani voluerim k
notnim in te ligi, Jed fortuitum rerum eventm 8 ;,
Poenitet me,  inquit, fic Ulic nominajje fortunam,  cm
videam homines habere in pejjhna confuetudine,  m
dici debet: Hoc De us voluit; dicere: Hoc voluitfafl
tuna.  Ejusdem generis eft, quod non pauci, etisu
dočti, Lmce, Mcirtis, Mercurii, Jjfovis, Vetrn
dies nominant, inio & diem fanitum Veneris,  pn
eo, quod per ferias fecundam, tertiam &c.  n ume-
rare deberent, fecuti 68- Canonem Apojlolonm ,
Ignatium ep. ad Philipp. Clenuntem Alex ■ 1.7. Sbn-
tiratum, Terlullianum l. adverjum Pfychicos cap.  ift
fcf 14. Splvejirum in fua vita, Innoc.  1. Ep. adDi'
centimu c.  4. Bajti, in epijl. ad Ccejariam Patricka
Epiphan. hccrefi  75. & in fin. I.  3. contra karejih
Augujtihum ep.  ng. IJidor.lib.  1. de divin, ofl.c. 40.
&  atios veteres; cum Veneri  nihil fit fanctitatis;
ticc fidera, vel Dii gentium dies habeve debeau:
in ore chriftiano. Huc pertinet, quod Sedulius  si
Vitam S. Francija cap.  10. refert ex Bapt. Pif.  San-
ftum illum aliquando rogatum a fratre Morico, je-
junandumne foret die Veneris . ii in eum diera i“'
cideret Natalis Domini; refpondifle: Peccas, frP{
Morice, diem Veneris vocans diem, in quo natus j
fmer ijjES US.  Neque refert, quod in lingua vet-
nacula vix alius fit ufus, etiam apud pios ac do-
ftos, quam dies a Lima, Sc Marte, Mercurio  V
nuneupare; quia illa liderum aut Deorum alieno-
rum nornina non tam lignificanter exprimunti)t
vocabulis vernaculi idiomatis, quam latini. Non
refert etiam, quod in Conciliis Decreta & Sefi' 0 "
nes non raro praenotantur futura, vel indicantut
f. čta die Ljovis,  die Veneris  &c. Ejusmodi eni 111
arbitramur feribarum & notariorum minifte n °
adfcribenda, non autem Patrum congregatoruin
judicio. (d) Si-

(d:

non ve
in nov

«*=

D”,

qiUE i
fečlari
finis \
bet a
fertim
rint 11
biilrk
fona
qui 1 <
to ill<
tum,
inftgn
Jator
a tn a
Hum;
conci
\

Cone
te, f
P

fliocr
tentic
Telit
itiitni
« ar

i35

dlatjth
idern /.2,

• u6.,k

r. rrfraS,
academl.
'Iaj]e  Fot-
term k
itum &i,
nam, cm
Vine, di
otuitfir•
ci, etiaa
Penerii
■ris,  pto
c.  minic-
(iolorim  i
. 7. Strt■
s cap . ra
5. adDt>
'atricm
hareftSi
off.c.  40.
lftitatis;

debean!

iulius k
Pij.  San-
»rico, je-
diern b
\s,fraW
natus tf
gua ver-
s ac do-
mio Sc.
1 alieno-
■imuntor
n. No«
Ir Seflio-
dicantur

»di eni« 1
.inifterio

Tatorum

’)Si-

Pass L Cafut XXVI.

(d)  Simiiitudines dicit in exordio vitandas ,
ton veteris Teftamenti figuras, quarum veritates
in novo completse funt.

£===!■==-

CAPUT XXVI.

De voce, & corporis motu,

D e pronunciatione, geftu, aftione, ab'ati-
tiquis Rhetoribus permulta tradita fnnt,
qure exquilito quodam ftudio perinde coti-
fečtari, quaii in iis ipfis betie concionandi
finis politus fit, hoc longe alienum effe de¬
bet a Coneionatore verbi Dei : cura ii pr-te-
fertira motus corporis aliquos commouftra-
rint 11011 modo leves, pueriles, fed plane
hiltrionicos, ob eamque rem indignos & per¬
lona concionantis, & auftoritate fuggefti,
qtri locus gravifiinius eft. Gftise igitnr de to-
to illo genere ifti praeceperunt; eornm tan¬
ini, quse ad gravitatis, decorique hudem
mfignia funt, clelefhfni quenidam a Concio-
Bat ore haberi conveniens eft, ut aliquid eti-
am  adjumenti inde libi comparet ad fide-
fura aniinos inflammaudos ftudio rei, de qua
toncionem inftituit.

V oceni igitnr, & ačtionem ita temperare Vocem
'-Mcronator conabitur, ut non ex arte pete- &

Ie i led vere, & ex natura dicere videatur.

Prorerum, quas dicit, varietate, voce,Concio-
^geftu vario uti ftudebit: ne forte res me-nator
fll ocres, aut etiam fortaffe leves rnagna con- tempera-
ifntione traftet; quafi fola voce , & geftu re  debeaV
'^■'t perfuaderej aut vero, qnae magnafunt,

-Mnnnuat, aut cuidam recitanti potius, quam
,x  auimo dicenti fimilis videatur.

M s Ita

I3c> Instsuctiones Pastorum.

Ita illud vitium quoque eavebit, ne uno
vocis fono , tota conftet oratio; quod fatie-
tatem parit.

Vocis mollitiem, vel fuavitatem qnam-
dam, magaitudineni item ne aftedet; ne iiej
in quovis genere nimiam contentionem.

Ut ninuam tarditatem , quafi verba diffi-
čile inveniens; ita nimiam celeritatem k
giat; non enim proficit oratio ita effufa; fei
quati animos auditornm pnetervolat , atque
pro rerum opportunitate, nunctarde, nun:
celeriter eloquatur.

Canoram vocem in exordio, & mag«
fugiat; lisec enim & modeftum exo,rdiin
efte vetat , & reliquse orationi pronunciait
ds nocet.

In aliis fortafie imitandis, pruclentiam
adhibeat, ne vel levia qusedam , aut etia«
vitiofa imitetur; aut ea, quse cum alii con-
veniant, a fe tarnen aliena funt.

In geftu, & corporis motu tantum item
faciat, quantum natura rerum pati tur', qw
vel ex eo difcere poteft, fi aliquos, reft
natura tantum pronunciantes , in commoi«
confuetudme obfervet.

Ita neque eodem geftu femper utetur;
ncque manu eodem modo compofita; neq®
dno brachio tantum; neque eodem inotuco 1,
corporis, & eadem vultus moderatione.

Non importune fuggeftum palmis feriatj
fed cum rei magnitudo pofeit.

Non per fuggeftum quaft volitabit, nune
ex hoc, nune ex lila angulo profiliens.

Non qtiafi ex fuggefto medium corp« 1
demittet; ant aliis multis motibus uteN’

qm

nui au

l

tius,
Ha
molel
obli vil
vires,
lufpicf
noti p
Se
feribat
verfan
In
L  qu'
In
quo c
\ideat
litate
laucit
Iu
cionis
qu® i
n* len

epilog
bra ir

nuitat

It

N

tur;

IN

'tt lat
IN
te re

ne mo 1
'd fatie

. qnam-
ne itea
lem
oa i
tem k
ufa; fei
, atqii!
e, nun:

magmi

iprdiii«

aunciaa - 1

dentiai
it etiat
alii coi'

um it®
r; quoi
is, reft
:oniniuni

utetur;
; neqt>-
1 Otu COI'
one.
is feriat

Pars I. Cafut XXVI.

* 8 ?

it, nunc|
ns,
corpt’
utet ® 1

qui

nuiaiit defonnes funt, ant digladiantis po-
tms, quam dicentis efle videntur«

Hcec- omnia faciie cavebit, fi chridianam
modeftiam , &  gravitatem prtedicatoris non
oblivifcetur, nihilque audebit, quod fnpra
vires, artem , & exercitationem fiiam ede
iufpicetur, quodque ex concepto affečtu
ion prodcifcatur.

Sed ut didinčtius de pronunciatione prs-
fcribatur , quse in voce, & corporis motu
vcrfantitr, haec concionator teneat.

In exordio , vocem fedatam adhibeat,
k  quotidiano lermoni proximam.

In narratione, vocis varietate utatur, ut,
eno quidque pačio geftum ut , ita narrare
'ideatur; res enim drenue gedce, vocis cele-
litate ; quse vero clig-nitatem habent, pleniš
Jancibus, & fedatillima voce narrandse fint.

In cohortatione , quse in epiloga con-
cionis lit, primo voce utatur attenuatiffima,
tu* lit faucibus contraftis ; deinde -damo-,
>- leni, non obdrepero; mox fono tequabi-
1'; ac podremo, voce celeri.

In conquedione item, quae pars etiam
epilogi eft, vocem adhibeat depreffam, ere*
intervalla, longa fpatia, & magnas com-
mutadones.

In corporis ftatu , & motu htec caveat.
Ne in diggedu unquam corpore iunita-
tUr  i led rečlus llet, aut fedeat.

Ne dejefto, ne fupino , ne pnednro, ne
latus inclinato capite lit, led plane rečto.
Ne fupercillia contrahat s  -ne diducat,

Quati'
voce in
omnibus
concionis
partibas
Concio¬
nator uti,
debe^t.

Quid in
corporis
geftuCon-
cionatori
vitandums,

ne

remittat.

Ne

i88 Instructiones Pastorum.

Ne nares corruget, ne moveat, ne it.
ftet, ne digito diducat, ne plana manu rt-
fupinet.

Ne labra lambat, ne mordeat.

Ne mentum pečlori affigat.

Ne humeros attollat, ne rurfus contrahat.

Ne brachium tamquam gladiator immo-
derate projiciat.

Ne levam manum jačlet, nifi raro, &i;
mašimo concionis sefiu.

Ne manum fupra oculos tollat, ne di.
mittat infra pečhis.

Ne digitormn geftum indecorum adhi-
beat , led decentem ; nernpe in principiii
lenem , & in utramque partem modice pro-
latum, in narrando paulo produdliorem, is
reprehendendo acrem , & inftantem.

Nc argutiis digitorum utatur.

Ne femur feriat, nifi raro , cum indi-
gnationem movere ftudet.

Ne pedibus fupplodat, nifi opportunt
in futmna contentione.

Ne tufliat , ne expuat crebro, nifi J*
ceffitate coačlus.

Ne in eloquendo per nares majorefl
fpiritus partem effundat.

Ne crebro anhelitu jumenta imitari vi-
deatur , onere laborantia.

Hsec atque adeo alia, ut fugiat, in coni-
Jium adhibeat praedicationis ufu peritos.

eM

rjrf-f*''

VV

ose

p

RA1

SA(

S. c

U

ra vit
tanti
fcient:
liibuil
bnim
in
rum i
tentiu
mus j
annis
“(tu

PARS

1.

5 ne m.
nanu tt.

mtrak
ir imniO'

'O , & ii

, ne di

C o )

189

M 1

.t, ut-  •*

*i* 'i* d* + 1 *  d* * 1 + *fr  *i<-

PAR S SECUNDA.

CONTINENS

RATIONEM ADM1NISTRANDI

SACRAMENTUM POENITENTT/E

m adhi-
.rincipiii
ice pro-
orem, ii

i.

im indi-

jportunt

nifi ne-

majorefl

itari »

in confi-
itos.

-P E R

S. CAROLUM BORROMAUM

CONSCRIPTA.

C A P U T I. *

Quid in Confejfario neceffhrium.

U t Confeflarii Poenitentise Sacramentum
adminiftrent eo cum frudtu , qui ma-
ximus effe poffit; is vero in fmce-
r a vitse emendatione potius eft ; neve in
tanti ponderis negotio cum propriae con-
fcientiae fummo onere convenientem non ad-
hibuiffe diligentiam videantur (_  id quod
fcnimopere timendum eft multis , ne fcili-
cet  in gravem reprehenfioneiu inciderit eo-
tU! " induftria, cum de tanto numer-o confi-
te ntium tam exiguam emendationem videa-
mus  in iis, qui toties, & tam multis abhinc
Mmis hoc Sacramentum frequentarunt) prae- ,
Ce ptiones , & aclaionitiones noftras omnes

jam

k90 Instsuctiones Pastorum

jam pridem diverfis temporibus hac de
datas in unum contulitnus, atque aiias quy
dam iis adjunximus , quas in hunc fine:
utiles & neeeffarias ene fumus arbitrati
Quamobrem per vifcera imferieordias D.K
Jefu Chrilli. eos exhortamur, ut quemaJ
modum eorum officium , &  vocatio requirii
hac in caufa , & negotio, quod ad amin.
rum falutem nsque adeo pertinet, iumma en:
diiigentia nottrse foilicitudini cooperari ve
lint, no : ftramque intentionem in eo politara,
ut popuius chriftianus , quem Donunus ut
bis regendum tradidit, in viam faiutis com
mode dirigatur , promovere pvo fua vin
Omdeant.

Nullus neque fecularis , ncque regulari;
Sacerdos Pcenitentite Sacramentum aggrei
praefumat; fi non approbationem , &  licet
tiam ante noftram in fcriptis habeat, ut rit
SeJT.  23. Concilium Tridentinum ordinavit *, fin alitei
cap. 5.  fecerit; excommunicationis pcEnam ipio fc
fto, juxta primi Concilii noiieri provinciaii
(a')  decretum, incurriffe fe noverit; &l
facrnm Miffat officium poftea celebret, it«
gularis erit.

Caveat autem fibi quisque hac in re,» :
praetextu minoris setatis, fe abduci a reft
patiatur , quafi pueri fint, qui nondum i
ufum rationis pervenerint, quorum audit co«'
feffiones ; folet enim iifu venire, ut in p®
ris etiam, quamvis in setate fint adhuc tene-
ra , peccata mortalia inveniantur. At ve« 1
nemo per fpeciem necefiltatis aiicujus k  h’
/ li finat, ac neceffitatem interpret e tur pro q®'
vis asgritudine, etiam fi gravis, &peric«j°i-

illa

illa fit-,
Confei
potuifl
gat int
confite
fmn ot
lem a
alteri

{h

audien

definit

navum

concef

Pri
perion
hoc ol
te, ve
beant,
tiatale

Se

obedie

prmdi<

aram

ventus

forane
ad hi
funt,
tecufe
b-US pi
tii ta'
E jus t
ton tii

alii d

drage!

dioece

[

c de [
as qius
c iinei
irbitratj
2 č  D. S
queni;
requiril
d animi
ima cui
erari vs
polita®
inus no
itis con
fua viri

regulaiii
aggred
&. ličen-
, ut rili
fin alitei
. ipfo ra
»vincialii
rit; &!j
et, irre-

n re,®
i a refti
idurn a
idit coi'
t in p« ! '
me telit'
At veruj
us fef* 1 '
pro q®;

ericuloli

iila’

Fars II. Carut I.

191

illa fr t, cum ad proprium Paftorem, ant alium
Confeflarium a nobis approbatuin recurri
potuiffet. Im o nullus huic fe negotio per-
gat interponere, quamvis a Paftore ejus, qui
confiteri cupit, vel Vicariis noltris confen-
ai| fmn obtinuerit, nifi tales ii fint, qui fpecia-
lem a nobis acceperint poteftatem, ut eam
alteri concedere deinde poffint.

( b)  Sacerdotes autem, qui confeffiones
audiendi licentiam a nobis obtinuerunt cnm
definita temporis, loči, certarutnque perfo-
narum limitatione , videant, ne poteftatis
conceffse limites ullo modo excedant.

Prima cum opportunitate regularnim Su-
periores catalogum Confeffariorum, quos ad
hoc officium elegerint, quive in hac civita-
te, vel dioecefi noftra habitant, nobis exhi-
beant ^ quo eorum nornina, cognomina, &
tiatale folum habeantur.

Sed quia fsepius contingit, ut per fuorum
obedientiam mutentur, idcirco bis in anno
pnediftum catalogum nobis offerent ; pri-
quidem ad primam feptimanam Ad-
ventus, fecundum deinde primis feriis Q.na-
^tagefimre. Confeflarii autem, qui in noftra
fecefi verfantur, Paftoribus, aut Vicariis
ioraneis,, teftimonium admiffionis fuse, qna
^ hujusmodi munus idonei efie judicati
' n nt, quotiescumque ab eis exigetur, ne
^cufent oftendere; in templisvero, in qui-
;; :s  plures funt Confelfarn , in foribus facra-
ri > tabula fufpenfa babeatur , qure omnes
*l Us  templi Confeflarios a nobis approbatos
C Pptineat, quae toties mutanda erit, quoties
a lii deligentur.

Con-

I$>2 iNSTRUCTiONES PaSTOR UM.

\

ConfelTarii, qui a cenfuris, & cafibusrt
fervatis abfolvendi poteftatem a nobis 1«.
bent, fumma cum prudentia eam exerceaiit,
ut lit sdificationi potius, quam deftrufti«
loous ,• quamobrem ii in utilitatem & auxiiim
poenitentis, qui in aliquod ejusmodi peča
tuni inciderit, judicent expedire ad nosem
remittere, admoneatur, ut id facere debeat.

Omnes Confeflarios, quamvis a nobis ii
idonei lemel admifli fueriof, tamen ob gra
ves, & diverfos fcrupulos, qui pcenitentibl
indies occurrant , & plurimas difficultatei
libi cohrerentes habent, pratmonitos volit-
mas, ut bonos , clafficos aučlores nonnulloi,
qui cafus conicientise ex profeffo tra&antl
manibus continue terant j quod ii non vi'
deantur fibi fatis judicii, & dočirimE coni'
parade , ut poffint quaeftiones objedaš re-
folvere, meminerint adire dočliores, &ii
talibus melius verfatos. Sciant autem nos
in hunc finem dedilTe fpeciatim eas part«
Poenitentiario majori Ecclefue n o fine metro*
politanae, ut cum Theologis, & Juriš Cano-
niči peritis , fiqua dubia, & controverfa cit
ca res confciendce in hac noftra dioecefi ob-
veniant, de iis conferat, diligenter dilcutiat,
ut, poftquam res graviores nobis commupi'
caverit, omnem dubitationem eximat iiS)
qui ipfutn confulendi caufa accedent.

Examinent praeterea vires ingenii, &
fcientiam, quam habent; nec feJemereal
confeliiones audiendas eorum ingeraitt-
quos cenfuris ita quibusdam involutos eft
fufpicantur, ut fefe inde fatis explicare ne-
fciant.

Bo-

Bo

eafuurr

Balte

Canon

moniti

(<*'
diolan.
catio la
dam loc
iitfiorm
fitrefer

(K

fentent
Ordinat
non cet
ejusder
chianos
ut de .
Itncmn
approbs
riam ,
tam illi
approbs
nem Cc
Synodo
babet li
»inatat
i agere,

: Roi -us'
: uiodo i

pot
tatio f r
loco, ,
quod (
»Pprob
Went i
Centi t ]


fibiis rt
□bis ha
:erceaiu,
trudi*:
auxiiiin
i pecci
nos eiiE
clebeat.
nobis 11
ob gn
itentibiii
icultatei
DS volil-
-nnulloi]
:radant|
non vi¬
šaš coni'
s čl as rt-
s, &ii
tem nos
is par®
e metro-
is Catio-
-erfa cit'
icefi ob
iifcutiai)
ommuni'
mat iisi
it.

nii,  &
:mere w
lgerafli'

.itos efft
:are i' e '

Bo-

Faks II. Caput I.

Bonam habeant notitiam cenfuratmu, &
tafumn jrefervatorum , particulatiin autem
Balte in Coena Domini legi folitse ; iimiliter
Canones poenitentiarios, & noftras has ad-
monitiones isepius lega n t.

noti; ad caput i.

(čj)  Refte dicit juxta decretum Concil. Me«
Jiolati. Quia jure communi non eft excommuni-
catio lata in talem Sacerdotem, fed certis quibus-
dam locis ftatuto fynodali, ut Cameraci  per tit. an-
licjuorum decretorum.  Sciendum autem, quod non
£t refervata.

(6) Nobis etiam probabilior Temper vifa eft
fententia eoruui, qui affirmant, approbatum ab
Ordinario pro confeffionibus certo loco audiendis,
noncenferi approbatum pro aliis locis, ne quidem
ejusdem dioecefeos. v. g. approbatus, lit paro-
chianos Cameracenfes  audiat, non eft approbatus,
"t de Paftorum venia excipiat confeffiones Va~
kncenmftum , Montmfium,  aut aliorutn ; quoniara
approbatio, quam Sgn. Trid.  requirit ut necetTa-
riam , vel eft fine limitatione ( quo cafu per to-
tao illias Ordinarii dioecelim poffet audire, qui lic
approbaretur, non tamen per alias, ut declaratio-
tem Concilii intellexerunt Patres Mechlinunfes  in
Vodo Provinc,  a. tit.  5. cap. 1.)  vel expreflam
™et limitationem ad Iocum, ant perfonas deter-
Hinatas; «c tum juxta illam debet unusquisque
*8 e re, & ferio (quemadmodum fiic monet S. Ca-
»ouus) videre, lie poteftatis conceffse limites ulio
'iiodo excedat. Neque enim vel idem judicium

poteftatis limitatas, quod abfolutae; vel liini-
ta tio fruftra exprimitur; Ted nec idoneus pro uno
° co > continuo idoneus eft pro aliis. Hinc eft,
1 u °d Ordinarii parati fint quidetn admittere , &
“PProbare pro uno vel altero loco, qui tamen non
ulent eosdem admifluri pro tota fua dicecefi. Con-
en ^t bis Martinus Rythovius  in fua Syn. Ipr. tit.

C«*'. Infir. Pajl,  .N. 16.

194 Instructiones Pastorum.

16. cap.  9. dicens : Quicumque fecundum diSu
(Seff. 23. cap. 15. Cone. Trid.) admi/Ji fuerinl;
caveant, ne aliquos cid confejftonem recipiant , pn
quibus non obtinuerint literatonam potejtatem.

Hac occafione reticendus non, eft eorum Paro-
chorum error, qui parochianos alienos abfolvert
tentant, non habita prius Parochi illorutn venil,
imo Paroehis interdum repugautibus ; tales enim
abfolutiones, cum proficifcautur ab eo , qui no;
habet jurisdi&ionem in eum, qui confitetur, it-
ritae funt ac tiullas , ut monuit lil. D. Franc. fluif
Jeret  in Synod. Namur. tit.  6. cap.  4. Nam, ut I-
citur, in Synod. Audomar. cap.  14. tit.  7, quoi
ilatuitur canone : Omnis utriusejue fexus , proprii
Sacerdoti feu Paftori lingulis annis confitemta
effe cuique femel; non ica inteiligendum venit,
tpafi alias liceat cuique confiteri, cui velit; fc
lic, ut iideies , qut regulariter non tenentur ei
Jure eccleliaftico fepius confiteri per annum, te-
neantur faltem ad femel confitenduni in anno, i'
quidem fuo proprio Sacerdoti, vel alteri de ej®
facultate. Si anteni velint pluries quam fente!
confiteri, ad quod funt cohortandi; debent eaa
confeflionem limiliter facere proprio Parocho,
vel alteri, de iplius facultate, falvis tamen Rdi-
gioibrum privilegiis.

i?  *4  h' ** y XXX*

* £4** v* ***'

.n

CAPUT II.

De Dijpofitione ConfeJJhrii.

C  um dubium non lit, quin ii, qui p«'
cato (a) m or tali infeCtus, Sacranie”-
tum quodvis adminiftrat, novo fe lceler«
Confonat rurfus obftringat; diligenter obfervent, <] |!
Syn. z.  Confeffarii partes agunt , ne cum pe cCi!:l
Prov.  Cfl- 11)orta }j s  confcientia confeffiones andia' 11 '
ac ' c  „ multo minus id audeant, ii qua cenfura‘ { '
’ 5 ' ’‘‘ueantur eccleliaitica ligati. ,

Q

atiima

sd vii

adjuvi

tens u

docea

habere

tereni

ac coi

ciemq

bi hat

obnox

llret,

re rež

funt,

altero

exemp

teque

tutem

deat;

fcrvea

bus ac

quibu<

Se,
felTion
U 1 ,ir,ari
nam ji
fpeflo;
probat
nun q
^justl

publici

at que

biliter

Pars II. Caput II.

n diBu
fuermt ;
ant,  pro
tem.
im Paro-
ibfolvetf
m venil
«les enin
qui not
:etur, it-
anc. Suif
n, ut &■

. 7 . qt»;
, propri:
lfitendii
m venit,
Mit; fe
lentur es
mum, te-
anno ,&
vi de eja>
mm femel
:bent ea»
Parocho,

tuen Reli"

i  iv* 1 ,

IPf

Qyi vero fervidi animi Confeffarius eft,
jnimarumque falutis Ihidio tenetur, ut eas
ad virtutes inducat, diviniscjue remediis
adjuvet, quibus contra peccata vel poeni-
tens utatur, vel ab eisdem abftrahatur; qui
doceat itidem dsemonis aftutias perfpečias
habere; qui demurri jboenitentem exuere ve-
tetem hominem, & novum induere iaboret,
ac confitigere in eo formam aliquatn , fpe-
ciemgue perfedi chriftiani; non fatis id fi-
bi habere debet , fi nulli peccato mortali
obnoxius Sacramentum Poenitentise mini-
ftret, led cum facile cognofcat, magnope-
re refierre ad prteftandum ea , quae dida
funt, prius in le ipfo exprimere , qute in
altero videre deliderat, quandoquidem plus
eiempla , quam verba commovent aniraos;
"eque quis aliorum aninsis ingenerare vir-
tutetn potetf , quam ante non in fe poni¬
žat; idcirco perfečtionis luae cotus amore
ferveat, nece-Te eil , atque iis in virtuti-
b «s acquirendis operam diligentem ponat,
qutbus ipfa perfedio acquiritur.

Sed qnoniam Regulares , cum ad con-
bfiiones audiendas emittuntur, folntn exa-

m.

qui p tc '

acranieti"

e lcele"
rnnt, f,
n peccan
auditt" 1 '

;e 1 uw

Dinari lolent, lintne fuffieientes, & dodri-
»am juftam habeant, neque nos aliter per-
Ipečlos moreš eorum , & bonitatem vitre
Pfobatam tenere poffumus ; ideo Superio-
conlcientias oneramus , ut ad
provinciam non alios nobis in
Publicum deducant, quam qui probitate ,
^tjue integritate vitte taies lint, qui lauda*
b ‘liter hoc Sacramentum exhibere queant 3
IN 3 cujus

‘ UIU  eorum

“ u jusmodi

J96 Instruciojses Pastorum.

Ci
res R<
ut prt
tum ]
feffari
inligtn
Ecclel

(O

cujns qiudem rei fcripto nobis fidem dabuni
nec aliter eos admittimus.

Prompto ac parato animo ad coufelio
nes audiendas accedant, evitentque diliget
ter, non folum ad fubterfugiendum labo
rem , ne fubmoveant intempettive venier
tes ad fe confitendi gratia; led neque figi
aut verbis ullis prše fe ferant, tegre fe gr :
vatoque animo confeffiones eorum excip
re ; quin potius ita l'e comparent, uti:
telligant poenitentes, eos falutis eorum c- doti, f
fa multum folatii & gaudii ex iis laborib:

O Ih ni.*.-

haurire.

Ex bac eorum alacritate nafcetur etial
hoc commodi, ne poenitentes escufatione:
juftam prastexere potfint, fe non elle co:
feffos , maxime quibus temporibus ad
tenentur , per fpeciem , quafi commoditi
tem non habuerint. Praeterea autem
'monemus Confeffarios , fi vel ad exeqiW'
vel quaevis alia ecclefiaftica munia illos en'
čari contingat, nifi caufa prorfos fit ne«
faria , ut ne confeffiones propterea vel f
terrumpaut , vel intermittant in diebtii
quibus frequentiores folent occurrere, »
sime očtiduo , aut amplius ante diem na'
lem D. N. Jefu Chrifti , in GLuadrageli*

&  praecipue circa medium illins usqu el
odtavam Pafchae ; nonnullis etiani diebm
cum JubiltEum promulgatum eft , aliisf
folemnioribus Feftis , quibus , ut pl®
mum , populus , vel omnis , vel ex J? nus  i
joti parte ad confellionis Sacramentuffl c0, j s g r

kiit. Ullt > f

in ali*r
grediat
fui deti
nendi,
contrit
ciliet,
iam cit
tališ pe
pr  vei
fanti,
it ConJ

UeCc

Q u

|UO

Ji
tecelRt

I.

n dabral

Pars II. Cafut III. 197

Cupimus etiam in hunc finem Superio-
res Regularnim certiores ea de re redditos,
ut pruediftis temporibus procurent, quan-
confeffij tura potuerint, numerum maximum Con-
e diligei
um lab
e venie:
que figat
re le gr;
n excipil
t, uti*
ortim ci«

feffariorum , qui dočlrina & timore Domini
inlignes , atque a nobis approbati in fuis
Ecclefiis pcenitentes audiant.

NOTA AD CAFUT II.

(a) Omnino fuadenda eft confeffio tali Sacer-
doti, priusquam Sacramentum Pcenitentise admi-
laborife:| c ^ rare  incipiat; fi tamen ea non neglečta , fed
inalium commoditatem dilata, offieium illud ag-
grediatur cum tincero animi dolore , peceatique
;tur etn! fti deteftatione ,  ac propofito in pofterum abfti-
:ufation6 nendi, confitendi &  fatisfaciendi; quamvis ejus
elle co! coDtritio tanta non fit, ut eum Deo jam recon-
J( | j c fe, vereque juilificet per inhserentem & diffu-
,■ bm charitatem: exifiimamus tamen , quod tnor-
m tu o eliti tališ peccati reatum effugiat. Videantur Sylve-
mteni » pr  verbo ConfeJJio,  1. q.  2. gfo. Medim coa. de
Pmiit. trati.  i. q.  13. l / i&oria q.  135. &  136.
it Confejfione , Molanus, Binsfeldius,  & alii.

m:

exequ®
illos evo
fit necK
e a vel ii

I diebtii
rere,
fiem m’ :
Irageli ® 1

usque'

II diebu>
, aliisf

ut pl®
sl  ex *
n tuni ct

CAPUT III.

tot Confejjione infirmorum audienda.

Q uoties Regulares ad aegrotantium con-
. felfiones excipiendas accerfuntur , fi
te celfitas aliud non fuadeat ,j ex Paftore
P r ius intelligant , quae conditio , & ftatus
1,1 s groti, ut tanto diligentius animadvei-
tnei

N 3 pr*;-

1,111  j ii quid alievamenti confcientiae illia

198 Instructiones Pastorum.

prsberi valeat, prsefertim in fummo tet
poris illius articuio , in quo velut in ca
dme vertitur aut anims falus , aut perd:
tio Sterna. (ffiiod li temporis brevitas as
paiiatur ante confeffionem id beri, falto
ab audita confeffione quam citiilime fiai
ut tam ipie Confelfarius , quam Paftori
procuranda hominis infirmi falute fuo off
cio non arguantur defnilTe.

Cum prinnim Saeerdos Sacramentu:
Poenitentiae cuipiam segroto miniftraverit
in fclledula fubfcribat ; qus , qualis ef
debeat , infra dicetur; eaque fateatur,!
poeiitentis confeffionem excepiffe ; qm
ideo fit, ne Medici curam iiiani lubtraheri
VideSyn.  ffifirmis cogantur, juxta Bullam fei. nw
r-i 'a‘  ^ ^ T •  & Decretum primi noftri Concil;
tit'%,  Pr °vi nc ialis , & ne ;per negligentiam Con
feffariorum in difta bde prslfanda, luni®
occafionem excufandi fe ab obfervantia p«
fatas Bulls , & Decreti.

CAPUT IV.

De Loco audiendarum Confejjionii ;

P opularium in domibus confeffiones neffi'
audiat, nec virorum, nec foeminar®
eujuscumque vel ordinis , vel conditio®
ilii fuerint, nifi dum segrotant; quod
fit , & mulierum confeffiones Saeerdos &
cipit, oftium apertnm fit, ita ut ab iis, f
in vieinis locis agunt, confpici poffit.

Extra eam neceffitatem confeffiones ®'
lierum non audiant, ne etiam , fi

vit®

viter :
prstei
delfin
co, n
cafum

(

ritu c
fi qui
caufai
jusmc
ti fole
ad ea
dum
cotifti

loco

fpici

beri !

tercet

ester

tur,

obtin

ipfam

mis i

lere;

nibus

. 0

norm

feffar

tern

ita ta

doter

M.

uno ten
it in ca
ut perd
ivitas ne:
i, fak«
ime fiat
Paftor i
fuo of

ramenta
iftraverii
ualis el
e a tur, i
i  ; qno:
iibtrahei
fei. men
: Coticill
iam Con
i, fuipai
mtia p«

nes ne®
minam®
onditio®
juod c®
;rdos eS
) iis? <f-

.ones
(l vel 1‘
vitet

Pars II. Cafut IV. 199

viter illse reconeiliari tantummodo vellent ,
prsterquam in templo , & fedilibus ad id
deftinatis; fed neque tum quidem in eo lo¬
co, nifi poti ortum folis , & ante ejus oc-
cafum audiantur.,

(a) In illis ipiis fedilibus quotidiano
ritu confeluones audientur etiam virorum,
fi qui folent in templo conliteri. Hanc ob
caufam omnibus in templis fedes (#) hu-
jusmodi tam multie conftruantur, quam mul-
ti lolent effe Confeffarii. Sint autem omnes
ad eam formam exsedificatae , quemadmo-
dum ordinavimus generatim eas debere
conftrui.

(c) Conftituantur autem preedičte fedes
loco tam aperto ?  ut ex omni parte con-
fpici poffint ; quod fi prseterea locus ha-
beri tališ poflit , ut obftaculum aliquod in-
tercedat, ut, dum quis confitetur , interea
eteteri a fpatiis plus sequo propinquis arcean-
to, id fiat; ubi vero malus mos aliud
obtinet, Confeffarii partes erunt , fedem
ipfam loco movere, fimul & populum m-
mis vicinum, antequam confideat, propel-
lere; quod idem faciet, dum in confeffio-
»ibus verfatur, ti occaiio requiret.

NOTjE ad caput iv.

. (n) Sedilia deberent pro nutnero Confefia-
norutn talia in tingulis Eccletiis erigi, quse Con-
'eliarium a pcenitente uno aflere , ac pceniten-
a fequentibus alio item alTisre disjungant ;
'tatamen, ut in medio afferis, dividentis Sacer-
aotem a poenitente, fiant cancelli cum aflerculo,

N 4 ac

soo Instructiones Pastgrum.

ac etiam (ut expediret) velo, quem afferculm
Sacerdos aperire poffit & claudere. Atqae es
tra hujusmodi fedilia nemo deberet fceminarm
confelfiones audire , nifi ob neceffitatem. D:
h is, cum in Decretis Reformationis Francis
fionhomii,  titulo: ConfeJJionale,  aftum eft, ful-
neftitur : Affixcc vero intrjnfeeus fint Literce Pe¬
ce ffus in Caena Damini, ut fingulis annis a Sm
mo Pontificc promulgcmtur , & 'Fabula, item  Q
finim Reveveridifs. Epifcopo refervatorum , &  A
gella prceterea , in qua forma Abfolutionis rite h
fcripia fit. Ab exteriori cmtem parte, ante p
nitentis oculos fanStiffima gj'ESU CHRISTI Cn
eifixi Imago , fi non coloribus di/linfita . faltmi
ehartula aliqm diligenter exprejfa. Illud mite
(fedile ) ir, aperto omnino , non usquam obftu
Ecclefce lolo collocetur, ut tam confitentes , qm
ConfeJJhrms Sacerdos ab omnibus facik confpidi
tur,  Confer. c, ii. tit.  8- Syn. Dicecef Cm
rac.  anni 1604, & Syn, Provinc, Mechlin, tit  j

( b ) Cum his conveniunt, qua? habentnri'
eadem Syn. Canierac. c. 12.  & quae in Provim
Mechlin.  atino 1607. tit.  5. e.  2. Confeffarii®
ut judicem , non nifi fedentem debere live fr
cularium, live Sacerdotum, etn in dignitate <®
ftitutorum , confeifiones audire.

(c) His fimilia pragfcribuntur in novo M®*
ii Canierac.  his verbis : In Ecclefict, non in J
natis ccdibus, Confefjiones audiat, nifi in ccifu  i [
firmitatis  ; © tune quidem decenti & aperto t
co , non clau/o , fi mulieris Confeffionem excif>
jHabeat in Ecclejia J,edem confeffionalem cum
cellis , in propatulo poji tam, ut undique confi
pofft, in qua tanqmm ffudex Jedeat  , adhf
iumine, Ji tenebvce funt.  Quomodo etiam lo(j®
tur Epifcopus Atrebat.  in luo Man.  hoc a®
1623. edito.

De

n  oni

Vr Hi
dinet,
intuitu
Del gl
0.U o ci
fiones
totus i
tis OCl
genter
tentes
Chrifti

Se
muka
rent in
bus de
vel ab
pertiai
inouhi
fcditi
quam
rius ai
tione.
Domii
prehei
alloru
»pfe n

Pro vi
> iellloi

JI.

affercuk

kque es
e  minam
tem. Di
Franck
eft, lii>
itera Pn
is a Sun
J item C>
n, &fi
lis riten
ante pt
S TI  Cit
, faltm  i
'lud miti  i
m objem
es , qm
confpitii
cef Cm
lin, tit-j

abentur t
a Froviti

feffariurn
; Cve fr
litate c®

70  Mm«
i on in  /»>
in cajn  i*

aperto c
>m excip
curn tf
m  conjfi
, adlnlit-
iam loqut
hoc M r '

CA-

Fars II. Caput V. $07

CAP UT V.

De Difpofitione pr cevki aaditioni

CoufeJJionum,

C ^onfeflarius in hujus Sacramenti adnlini-
' ftratione, fic animi fin propolitum or¬
dinat, ac dirigat necefte eft, ut mftlas eum
intuitus humanus eo protrahat, fed fola
Dei gloria, & animarum falutis defiderium.
dno circa quoties vel evocabitur ad confef-
iiones audiendas, vel ad eas fefe conferet,
totus in Denm erečhis, cum ipfo opere men-
tis oculos in hunc finem coujicat, & dili-
genter attendat, fe eo pergere, Ut paeni-
lentes pretiofiifimo Salvatoris noftri Jefu
Chrifti fanguine abluat, ac mundet.

Sed quia in hujus Sacramenti trattatione
multa inveniuntur pericula, ne fcilicet er-
teut in variis quseftionibus , & obligationi-
ks decidendis, quse in illud forum veniunt,
vel ablolutionis gratiam re ipfa indignis im-
pertiant , vel aliquo modo animam fuam
incjimient , dum multorum inquinamenta ,
faditatesque audire neceifarium eft , nun-
l l u am ad tantum hoc officium fefe Confefla-
r *us accingat, quin prius brevi aliqua ora-
| ion e, prout res feret, lumen & gratiam a
homino petat, ut non folum in nullam re-
Ptehenfionem, vel errorem incidat , verum
a horum fordes lic abftergere valeat, ut fe
non polluat; fimul etiam Deum orabit
pto vera emendatione eorum , quorum con-
flliones auditurus eft. Habeant igitur finr
iiiili verficulos iliius Pfalm. po. & orationenj
jN j- axiU»

% o %  Instrtjctiones Pastortjm.

antiquis teraporibus ab Ecclefia ufitatam p
nes le in fcriptis, cujus quidem alterum excit
plar in facrario cujuslibet templi (in qc:
lunt Confeflarii) deinde alterum introrfusii
ipiis fedilibus, volumus affigi, ut, antequai
ad confeffiones aggrediantur , eam vel fina
lem aliquam , prout cujusque pietas ferel
apud fe legant :

■j?'. Cor mundutn crea in me Bens.

Vf. Et fpiritum retium innova in vifcerik
mds.

ir. Ne projicias me a facie tua.

Vf. EtSpiritum fanEtum tuum ne auferas a rti
ir. Redde mihi tcetitiam falutaris tui.

Vf. Et Jpiritu principali confirma me.
ir. Docebo inicpaos vias tuas.

IV« Et impii ad te convertentur.
ir. Liber a me de fa n g u in i bus .De us , Deus ji
lutis meče.

3Ep. Et exultabit lingua mea juftitiam tur

ORATIO,

D omine Deus omnipotens , propitius ep *
hi peccatori , ut digne pojfim tihi p' 1
tias agere , qui me indignum propter tuf
magnam mifericordiam , miniftrum fecifii
ficii facerdotalis, me exiguum, humilMf
mediatorem conftituifii ad orandum , & intt
eedendum ad Bominum noftrum gfefum Cin 1
Jlum Filium tuum pro peccatoribus , & adf
nitentiam revertentibus. Ideoque domini
Deus , qui omnes homines vis falvos fierh
itd agnitionem veritatis venire  , qui Sion '
mortem peccatorum , fid ut convertanpf *

vivanti

vivant
prof at
tmtim

puntilit
bus at
fatisfa
mum

De

(0  (

L

audien

Egrot;

faeian:

Ni

in civi
fine n
preffa
usque
nifi ec
ant fal
cipimt
confel

in ea

Si
•egitii
dem ;
viam
perop
niciof

JI.

atam pt
im exa
(in qi:
trorfusi;
mtequai
vel fini
as feret

vifcerik

tras a it

tui.

me.

Dm
am tun

is efto®
tihi gt>
oter tui'
fecijli tj
itni/enip
, fi? int«
fum 0»
ad f

' fierij  1
li  »o« 1 '
tantnr  c

vivciflti

Paes II. Caput VI. 203

nvant; fufcipe orationem mtarn , quam fundo
profamulis  £ 5 ? famulabus tuis , qui ad pceni-
tmtiam venerunt , ut des illis fpiritum com-
panttionis , refipifcant a diaboli laqueis, qui-  ,
bus adftricii teneutur , ut a te per dignam
futisfaEtionem convertantur. Per eumdem Do-
minrn noftrum gfejum Chriftum.

CAP UT VI.

De Habitu audituri Confejjiones.

(fl) Cacerdotes fseculares non nili toga Sc
^ ftola decenter amičti , poenitentes
audient; quod etiani tum fieri volumus, cum
£ji,rotantmm excipiunt confelliones, licet id
faciant apud eos domi.

Nullorum accipiantur confelliones, nee
in čivkate, nec vero in tota Dioecefi noftra,
fine noftra vel Vicariorum foraneorum ex-
prelfa licentia , poft Dominicam Palmarum
usque ad diem integrum Pafchse peračtum ,
nifi eorum, qui paulo ante confefli funt ,
aut faltem a QjiinquageGma praecedenti; ex-
cipimus femper sgrotos ; caeterorum vero
confelliones infra odtavam Pafchae differan-
j llr  ? fecundum conftitionem noftram
Inftoribus datam , idque graves ob caufas
1,1 e a declaratas.

Si quem deprehenderint, qui fineratione
Ritima Confeflarium fuum deferat, qui qui-
dem perappofitus erat aiioqui ad illum in
'lam falutis dirigendmn, conetur eumdem
Ppropportune reducere; tum reprehenfa per-
niciofu hominum negligentia, qui Confefla.

riura

$04 InsTructiones Pastorum

riura dočtum & prudentem fibi deligere m.
gligunt; tum quafi noxia & vitiofa f'requenti
matatione Conieffarii detelfata. GUiemadmo.
dum enim Medici, qui naturam temperama
tumcpue corporis in infirmis'perfpečtum k
bent, non Pičile permutari folent, quod mor.
bis necelima facilius invenire ramedium n»
rint; lic neque videntur poenitentes, nifima-
gno delečfu, a Medicis fuis difcedere debe-

re, cum ii melius animarum vulneribus

Pruden-
ter tamen
ut figil-
lum non
violetur.

bere opportuna ac utilia inftituta poilint.
tamen juda de caufaConfeffarins aliquem
fe venire permittat, qui pii, & pradentis ai-
-terius (c) in confitendo conliiiis ante uteba-
tur, utile erit id cum ilio ipfo communicart,
vel faltem dare operam, utpoenitens ab es
abeundi honellam licentiam nancifcatur.
Coufeffari omnes, prtecipue fi qui in

JO'

ftraDioeceii eo munere fungmntur, curarede.

Accura-
te obfer-
vent Reli
gioli.

bent, utinter eos, &Parochos locorum,ut
confelliones audiunt, bene conveniat, fiv
cum lllorum ibi fint monalleria in propinqM
live cum ob habitas conciones, live ob aliafl
quamcumqne caufam confelliones audiunr.
Itaque non abfolvent eos, qui vel ob exem-
pla vitae impise, & in eo ftatu p erfe verand
pertinaciam, vel quod ad poenitentias
blicas , live legata pia, vel limilia qineda»
tenebantur; atque ideo a Palloribus luis al>
foluti non fuerint. Proinde fepius Regub
rium Superiores luos admoneant hujus rti
neceffe eft; praecipue autem ad animorun
concordiam, qiue ad sedificationem quoqi' e
plurimum valet, diligenter eos exhortent®!
pr‘f?inon§antqup, fi in quseftionis alicujus

expli*

explic

qu 3 ed;

dentia

veniar

contrc

(n)
ap.  13.
rio rec
veftitu
ftatutu:
indutu:
Provin
ctrdote:
kis  /a

m vet

In hac
Dicece!
res tog
(lita, t

(b[

M.  8 . (

a P- 7-
ubi der
non fu
Kad a r
in feqi
vam P

(<f

nuditi s
cellitas
ciant,
ipicion
honor
Cntner,
Caroi
Confel

tione j
1Uod |

m

ligere m.
frequej(
lemadmo.
iperam
sftuni b
uod mor.
:dium n»
5, nili nia
ere de
bu s adhi-
joilint. Si
iquem si
identis si.
ite utehi,
municari,
ms ab ei
:atur.
jui in no.
mrare de.
iriim, uti
liat, fivt
opinquo,
ob aiiam
audiunt
ab exeffi'
'e verandi

Fars  tl. Carut VI. 20?

explicatione inter eos & Paftores fentiendi
nusedam accidat diverfitas, ut ea cum pru-
dentia fefe gerant, ne ad vulgi aures ea per-
veniant, quin ftatim ad nos potius pro rei
controverfae definitione accurrant.

NOTdSAD CAPUT VI.

(a)  Confentit Martinus Rptbovius  in Siju. Tprenfi
tap.  13. tit. 16.  decenti habitui, quem in Confelfa-
rio requirit, addens, ut etiam fuperpelliceo fifc
veftitus. Et in antiq. Decretis Cameracen/ tit.  4.
ftatutum legitur, ut Sacerdos confeffiones andiafc
indutus fuperpelliceo cum ftola. In Syn.  autem
Provinc. 1. Mechlin. tit. 2. cap. 2.  fic habetur: Sa-
ardotes fceculares mn nift fuperpelliceo induti, in
kisfacris, fcecularium ConfeJJionis accipiant; Paflo-
ns vero & Vkepaftores etiam polam fuperaddant.
In hac varietate fervet unusquisque morem fuae
Dicecefeos, ac ut minimum Sacerdotes lsecula-
res toga & pileo induti Confeffiones audiant, ad-
dta, cum fieri commode poteft, ftola.

(i>) Cum hoc ftatuto convenit S yn. Camerac.
ib. 8. cap.  16. Sijn. Audomar.  fub ( ffo.  Six. tit.  7.
Mp. 7. Syn. Iprenf.  fub Mart. R-ifthovio tit.  r6. cap 6.
nbi decernitur, ut qui a Pafchate fuperioris anni
»on funt confeffi, & confiteri cupiunt in hebdo-
®nda majori; ii expedire judicabitur, rejiciantur
w fequentes dies, non tamen facile ultra octa-

ltias p«'
qu<edam
; fuis ab-
Regula;
mjus ni
umoru®
quoqiit
»rtentufi
alicuju*
;Xpli*

tam Pafchae.

(c) Ne Confeftarii de peccatis in Confeffione
fluditis conferant inter fe, nift tnagna qujedam ne-
ceffitas id poftulet; tune autem ita diicrete id fa-
nant, ut in perfonarum cognitionem , ne per fu-
'picionem quidem, veniri poffit; & Saeramenti
bonor requirit, & ftatutum fuit in Syn. Bioece/.
Cmerac.  anni 1604. tit.  8. cap.  8. Quare. quod S.
JjArolus  hic monet, utile efle communicare cum
V 0 nfe(fario priore ; ne intelligas de communica-
tiotie peccatorum, vel ftatus pcenitentiš,fed de eo,
9Uod talem pcenitentem juita de caufa permittat

2,06  Instructiones Pastorum.

ad eum ire; non exprimat tamen Confeffarius
caufam, fi ea vel Confeffario priori videatur fon
ingrata , vel ab aliqita peccati confeffi circumftan.
tia pendeat, vel inutile lit eam exprimi. Quae de
Confeflarii mutatione poffent hic-notari, vide aj
cap. uit.  hujus Partis.

CAP UT VII.

De Habitu confiteri vokntium.

M eminerint ad Sacramentum Poenitentii
non permittere venire eos, qui line con-
venienti, tum exteriore, tum interiore am¬
ini praeparatione volunt accedere, quin magii
verbis charitatem ipirantibus pro captu cu-
jnsque tales alIoquantur, & dicant, ubi fefe
melius pro dignitate tanti Sacramenti difpo-
fuerint, ita demum ad fe revertantur.

Itaque mulierum earum confefliones no«
audiantnr, quas cerufiatse veniunt, qiuefu-
cis utuntur, quae faciem ftibiis depingunt)
qune ex auribus monilia geftant, qiue levi*
bus , & vanis ornamentis , quse pannis ati-
reis , aliisve fimilibus lafciviis pronipts st
coniptse accedunt; & (ut fernel ontnia dicaifi)
quse veltes modeftas non habent, nec fi®-
plici cul tu incedunt, nec in capite velim
aliquod gerunt, quod notabiliter non trans-
pareat, quaeve lalteni operimentum ex lino>
lanave confečlum, vel peplum lobrii alic 11 '
jus coloris non habent ; lic enim hujus Ss-
cramenti reverentiain decet, & ita prorfuj
cognitioni peccatorum, & de eisdem dolojt
intimo confentaneum eit ,  cum fcilicet cogi*

tare

tare del
Domini
ces mif
eisdem
Ide
videlicc
qui veli
palliis
mentis
cedim t

Bi Pr

M a i;

do necf
plane ;
»iturqi
torom
pertine
eum ar
mento
ffla ac
Pio pri
llerum
prtepai
verbis
denuo
"ent,
Sig
Poteft,
»lenti)'
»eni p
rs mai

I.

Pars II. Cafut VIII.

'nfefTarius
;atur fot(
rcumftaii.
. Quas de
>  vide ai

'um.

:nitentk
line con-
iore ani-
in magij
aptu en-
lihi fefe
ti difpo-
ir.

mes bob
qus &•
ingunt,
use levi*
nnis au-
mptre ac

i dicaifi)
nee fi®
e veli®

m trans-
ex lino,

ii alicu-
ujus Sa-

prorlus
n dolori
et cogi-
tare

307

tare debeant, quo ante tribunal, & judicium
Domini Dei fui fe liftant, ac quaii peccatri-
ces mifericordiam, & veniam fuppliciter de
tisdem imploraturse veniant.

Idem neceffe eft in viris obfervetur, ut
videlicet ad confeffiones non admittantur,
qui velbitu viro indeccnti, qui auro intextis
palliis utuntur, qui lafcivis pileorum orna-
mentis induti funt, qui item cum arrnis ac-
cedunt, aut fimilibus. rebus.

CAPUT VIII.

Bi Prceparatione animi Pcenitentium.

Ufajus multo ftudium Confeffarius ponat
I’-*- in interiore animi prreparatione, quan-
lo neceffe eft, prudenter inquirenda; ea enim
plane ad hoc Sacramentum requiritur, cer-
niturque maxime in feria, & folida pecca-
turam examinatione, qum ad unumquemque
pertinet, ita ut univerli, quantum in fe eft,
c >im animi dolorem , qui jure in hoc Sacra-
fflento requiritur, habere conentur, cum fir-
•na ac conftanti deliberatione animi, tu m
pro praeteritis fatisfuiendi, tum vitam in po-
tlerum emendandi. In quibus igitur eam
P^parationem defiderari animadvertent ,
'vrbis benevolis perfuadere conabuntur, ut
de «uo confcientiam fuam diligentius exami-
tent , ac reči e fefe prasparent. ,

Signa autem, ex quibus conječtura capi
P of eft, eos fine jufta pra-paraticme ad Sacra-
® e Mnm venire , base funt : Si ad confeffio-
teni  properant, quafi ab ipla occupatione
t:r dm fuarum a v ulil, nullo temporis fpatio

prius

2og Instructiones Pastorum.

Quomo-
smodo fe
gereterga
eos, qui
leviter

exarama-
verunt
fuam con-
fcientiam.

Confer.
DireStor.
Polan. cic-
a. act. z.

prius in orationem collato , vel fi eos pecci.
torum nullam habere cognitionem appareat:
deinde ti Confeflarius jam tum prselciat, quod
a confeffione nihiio minus ac ante fuis ii
peccatis lint perfeveraturi, iive quod in
peccatum mortale quodpiam teneant, v:
quod occafionem, qiue ad mortale pertrak
ampiexi teneant, nec ei valedicere velint, C-
ve quod aliena bona, cum pollint, reftit®
re negligant.

- Advertat tamen Confeflarius, fi poeti,
tentes ftudii nonmhil a fe prseftitifle ad eai
prmparationem, de qua dičtum eft, conie.

quendam viderit, & obfervet tamen vel

eorum ruditatem, vel quid aliud, neceffarii
aliquid iis deefie, ut iplemet, quod dedi
fuppleat fua induftria, & ad cognitioner:
majorem eos inducere adlaboret. Ojiodiif
oprime, fi peccati turpitudinem & gravits-
tem ponat illis ob oculos , quippe qnodD«
ad vede tur vel maxime, ac damnationis aeter-
nse  malum peccanti iniinitum adferat, atqu
hoc padlo poenitentem infledlere, &. fic efct
gere conetur, ut de univerfis, & iinguliš ps
catis mortalibus tam a ere m animi dolore'
perfentiat, ut fecure eis abfolutionis be®
'ficium polit impertiri.

Prteterea poenitentes, fed eos prSJcip®
qui rarius confitentur, pro judicio, &  r
eeffitate cujusque , rationem ac methodt
quamdam bene confitendi diligenter ek
eeant, ac fpeciatim, quantum interiit, -
Integra lit confeflio, a]iasque circutnftanW :
quae ad eam requiruntur, & quani vini
hab e ant, exponant*

CA

il

I

'on

c,

dum e
re, ut
quafi i
crame:
Sacerc
to iis

m, i

citra c
jus Sa
majorc
aut o(
ton p

Sacraii
modui
(a
torum
vel du
ad ve
diem :
vel fua
dia, a
eos p a
'o mm
fie di
Vte ai
eeffari;
de niai
J c rev
Piritat
S. C

j  peča'
'parat
it, quoi
fuis i:
od

m

Pars II. Caput IX.

209

it, r:

mrak!

elint, li!
reftittt

(i pa®

ad eai'

, confc
n vel o!
ecellarif
d detli
ni donet: 1
diod fie

gr^l

[uodd«
n is štet
it, atf
fic efi 1 '
julis p»
dolotet
nis bei)!'

CAP UT IX.

De Confejjumibus Puerorum

audi tudi s.

C onfuetudo honefta eft, puerulos, edamfi
quintum ant l’extum retatis atmurn nec-
dum excefferint, ante Confeffanum adduce-
re, ut lic incipiant paulatim inllrui, ac manu
quafi in cognitionem, atque uliini hujus Sa-
cramenti transferri; caveant tameu accurate
Sacerdotes, ne abfolutionem cum Sacramen-
to iis prrebeant in quibus nec idonea mate¬

rin.

irsecip® 1

, M

ethodt:
tter ed'
terfitj 1
nftantf 2
vini il ! l

CA-

-L J.

nec ea rationis plenitudo reperitur , ut
citra controveriiam judicare poffint, eos hu¬
jus Sacramenti capaces elle ; operam tameu
majorem collocabunt cum iis , qui feptimum
aut očtavum annum jam attigerunt , quan-
ta puerilis setas ferre videbitur, ut hujus
Sacramenti neceiiitatem & virtutem, necnou
fflodum, quo fufcipitur, perfpicue intelligant.

(a) Qiii vero conlelliones audiunt pue-
toruni, aut puellarum, qui jam annos decem
ve l duodecim numerant, quos proitide aptos
venerabile Sacramentum altaris prope-
diem fore exiftimant: folerter videant, ne
Vel  fua, vel parentum negligenda, & 1’ocor-
“ la 5  absque guftu tanti thefauri fpiritualis
eos  patiantur adolefcere ; quin potius quau-
. t0  minori cum produčtione tetnporis , quam-
n ,le  diligentiirune fieri poterit, doceant eos,
e i 11 ® ad hoc Sacramentum percipiendum ne-

IPoITi,..' c  ^ • 1 * 1 _ * __

^'ffaria funt, fru<dusque innumerabiles in-
e ®anantes, tum quanta animi demiffione,
Jc  reverentia, quamque magna confcientiaB
^‘tate opus fit.

S 'Car. Infir.Pafi.  O

Cs;te-

aio Instructiones Pastgrum.

Cseterum, poftquani iterum atque iterii
eorura confefiiones jam audierint, vel p a
fe venerabile Sacramentnffl eis porrigani
illiusque rei fidem fcripto jfaciant, ut Pal
ri fuo exhibeatur, quo deinceps in Palčki
adCommunionem Paftor eos cum cseterisaj
jungat; vel ad eam fumendam inllrudosi
idoneos eflfe fcriptis declarent, atque prt
prium ad Paftorem amandent.

(a)  Cum iis, quae hic dicit S. Carolus,  ont
no confer cap.  i. hujus 2. Part.  fubinde enimi
Pueris, in quibus minime credas, inveniunturf«
cata, etiam mortalia; & in unis tardius, in ali
vero citius adeft uCus rationis fuffickns ad p«
candum. Ideo prudenter cum illis agendum, ute
prehendatur veritas, & non doceantur peecare,

V

De Mtio Confejfionh.

C A P U T X.

I n ipfo aditu confeffionis, autequam p s
cata fua quis enumerare pergat, Cop
farius , maxime fi cum rudioribus hoi»
bus agit, quive rarius confitentur, debel
quasdam interrogadones prsemittere, quib-
in decurfu confeliionis ornnia commodiusu.
Quse in-dent. Sunt anteni interrogadones hujustiioi
terrogan- P rim um fi certum non habet, poenitf
tem ex eorum numero effe, qnos abfoi'? :
rečle poffit, interroget, quomodo id fc
non effe t.alem inveniat, quamprinuini *
alium, qui abfolvendi poteftatem habet, I:

jnittat
cius jf
rat fe
lint,
felfiot
tus ,
deind
confei
gens.,
foleat
utrum
cerit 1
fdei,
clefiae
do cu
trnis.

ftriam
niinan
tur, c
deris
»a e 11
cedert
gbt,
confci
lit ad:
cum ii

ut ing
^ fpei
futn ai
juvent
tjuanti
tem d
®atrir
>io, t

Faks II. Cafut X.

i.

e itetui
vel p
irri^ant,
ut i
Pafclul
eterisal
ruftos
que pio

.us,orat
le enim
lunturff

um,

peccate,

Faks 11. Cafuta. sij

jnittat; fin aliter -eft, & tamen nihilo fe»
dus poenitentem fatis non agnofcit, qiue-
rat fecundo loco , quo iu llatu res ejus
fmt, cujas ipfe conditionis fit, quam pro-
feflicraem aut artem tra&et, quod officii ge-
nus, ut plurimum, exerceat. Interrogabit
deinde , quantnm temporis interceffit, quod
confeffus eft, interim in memoriam ei redi-
gens, quam magnum emolumentum parere
foleat crebro iterata eonleliio ; tum petet,
utrum paenitentižE nuper prscfcriptse fibi le-
cerit fatis; qu®ret etiam, '

iidei , prtecepta Decalogi,

ii norit articulos
& S. Mat ris Ec-
is, in 'at delite; quod fi nefciat, tum le geret eo mo¬
riš ad p e  do cum poenitente , quem inferius indicabi-

lum.ute mn .

fflus.

Glnaerat, utrum diligentiam, atque indu-
linam congruente-m in confcientia bene eXa-
ffiinanda coilocarit; qute fane tanta requiri-
tur, quanta in negotio qnovis maximi pow-
deris inefle folet; res enim vere operoftili-
ffla eft ad Sacramentum Poenitenti® rite ac-
sedere; atque hoc loco, li neceflitas effia-
gitat, emn de utili quodam modo examen
tonfcientiae faciendi inftituat, qu®nam ratio
lit ad memoriam revocandi peccata commifta
tuni iis , qute eircuniftant omnia , ni mi rum
l 't ingrediatur in le ipfum, vit®que teinpo-
tufpeciatim percurrat; initio quidem quaft-
jum ad setatnm momenta, pueritiam foiiicet
juveiuutem , & c®tera pertinet; fecundo,
^uantum ad ftatus mutationem; quodfiuxo-
re m duxerit, quomodo ante, qnomodo poft
“atrimonmm contradum fefe gefierit; ter-
Uo 5 quantum faeitad vicilfttudines human®
O a vit®,

mam p K
Coufe
s honiit
r, debel
:re, quib
nodiuse

lUJUStllOe-

, poenitet
s abfoi?'

0 id It'
jrinuiffl

1 habet)

mit'

Cap- 12 *

312  Instructiones Pastorum.

▼itse, in rebus profpcris videlicet, & advet.
fis, in fanitate & segritudine , tempora vil
ria, officia diverfa, quse exercuit, fodalitii
loca* regiones, in quibus egit, & verfatu
eft ; circa lisec omnia videat, an corde, lit
gua, vel opere peccaverit aliquando.

Ad hrec conditiones, quae ad confelfio
nem perfečtam requiruntur , quanta pote;
brevitate, & facilitate illi proponet. Poteii:
vero ad quatuor, vel quinque prsecipuas le
ducere illas J^decim a Dočtoribus fepecot
memoratas, qute bis verfibus condnentur;]

Sit fimpltx , humilis Coofejfio  , pura , fidš
Atqu& frequens  , nad a  , difcreta  , likat
verecunda ,

Integra , fecreta , lacrymalilis , accelmt
Fortis , & accufans  , fit parere parati

Rogabit, an recordetur fe, vel in caf*
aliquem refervatmn, vel excominunicati»
nem incidiffe, vel quod aliud inipediniet
tum habere , a quo probabiliter arbitre®
quod abfolvi non pouk. Si quid hujusnioc
in exordio , vel in ipfo decurfu confeifc
nis reperiat, ne procedat ulterius; fed fig« :
ficet paenitenti [a)  eum a fe abfolvi no
pofle, verum neceffarium effe, ut aut noliii
autPcenitentiario majori Ecclefim noftneiif
tropolitanje , aut alteri, cui a fimilibus c;
fibus ablolvendi poteftas eollata efl, le 01
liibeat; fi tamen rado aliqua fubfit, curCot
feflarius non expedire judicet, ut pcenite*
id agat, tum ipfemet ad Poenitentiarii« 11
vel ad nos pro abfolvendi potellate i®p
tranda recurrat. Si pcenitens extra civffl

tem

tem fi
feflari
in lis

ten tel

ealibu

nobis

centia

li poe;

tetur

dncer

dum

ii lite

folver

«um 1

prude

beat ;

notiti
mome
Tel in

ti inči
Confe
forte
terins
C;
tius f;
jorem

eopa

> nob
'dam
pmnib
Tatori
Qnod
foffit

a.-

& advetj
ipora vij
fodalicii,
i  verfatui
5rde, lii.
do.

confeflk
ta poteri:
t. Poteri;
eipuasrs
[srpe c«
inentur:

j ccelcrati
"z farm

1 in cafni
mnicatio'
ipedimei'
rbitretur

llljllSTBOt

confeilb
fed fig®
folvi t®
nit nobis
oflrseM f  j
lilibus c ;

a, le«

, curCo»
pcenit^
ntiariti®]
ate inipj
tra civi 8 ?
tem

Pars II. Cafut  X. »i|

tem fit, taleque negotium lit, .ut ipfe Con-
fefarms a Vicario noftro foreano, aut alio
in lis locis ad limilia decidenda a nobis de-
piitato fubdelegari poffit, ab eis abfolvendi
poteftatem legitimam impetret , vel paeni-
tentem ad eos remittat, nifi forte nec ipft a
ealibus refervatis abfolvendi poteftatem a
nobis habeant, aut cafus ifte fub eorum li-
tentia comprehenfus non fit. Hoc tempore
li pcenitens Medionanum venire poffit, hor-
tetui' eum , ut id faciat; quod fi ad id in-
ducere non poffit, petat ab eo veniam, di-
flum cafum nobis, vel Poenitentiario majo-
ti literis aut verbis indicandi, quatenus ab¬
folvendi ab eis poteftatem impetret ; quod
«um faciet, & rem ipfam literis committet,
prudentiam cautionemque fummam adhi-
beat necefle eft , ne ullo modo in aliorum
notitiam venire poffit; at vero fi caufa tanti
momenti eflet, ut, fi literae vel perdantur ,
«1 intercipiantur , majus aliqnod paeniten-
d incommodum immineat:, tum Mediolanum
Confelfarius jubeat ipfiun proHcilci; nifi
forte confultum videatur, ut ipfe veniat al-
brins nomine.

Caeterum in negotiis ftmilibus pruden.
bus facient, fi rcčta ad Poenitentiarium ma-
jorem, quam quoquam alio recurrant, vel
eo poenitentes fuos dirigant; fpecialiter enim
8  nobis ad id conftitutus eft ille cum ampls
et mm poteftate alios fubdelegandi in iis
omnibus negotiis, quse pro caluum refer-
^torum abfolutione difficilia occurrunt.
^'od fi nec ipfe Poenitentiarius a tali cafe
Poffit abfolvere , tum modum illi pr»fcrip$.

O j suus*,

214  Instrtjctiones Pastorum.

m us, vela tiobis, vel altunde, unde necel
le fit, remedia talibus negotiis opportum

adtnbendi.

bi poenitentem aliquo excommunicatio.
Jiis vinculo reperiat ligatum, ferio conimo.
refaciet eum postite excommunicadonis,,
»pne graviraš lllius , quamque periculois
ir ea perieverare, qnantaque cum diligentii
lugienda fit. exc6mm.utucatio; quod commo.
de fiet, ft effečtus illi demonftret nonnuH«
t>:co«iftmnicationis.

Interroget, utrum fciat hoereticum
cplem, vel de haereli fufpe&um, vel Umik
quidpiam j quod juxta vel noftra Edida,
^Pra lo-vel eonim, qui Inquifitores vocantur, legei
eis ttbi vi- denuneiare teneatur. CLuod fi poenitenteu
f^-ad tale quid aperiendum cognoverit teneri,
curet ab eo latisfieri ; & fi negligentia fm
faftum eft, poftquam apud eum hseretici,
vej fufpečd de haerefi alicujus notitia fuit, ut
terminus his denunciationibus prsefmis tran-
fierit, eo articulo jubebit, ut licentiam iflt
petret, qua abfolvi poffit; uon enim fatii
tempeftive perfecit denuntiationem , ut de.
bebat.

NOTA AD CAPUT  X.

(rt)  Ex his intelligi poteft, S. Cakoi/um eši'
ftimaffi?, pcenitentem, qui aliquem habet cafuni
refervatum, non polife prius abfolvi a non referv*'
tis per Confeffarium inferiorem, ut poltea remit-
tatur ad fuperiorem pro refervatis. Cum ® nl!l
Confelfarius deprehenderit, pcenitentem bab eI *
talem a?iqucm cafum, no  (incjuit) procedat utteri* »i
fed fgnificet puenitenti, enm a fe abfolvi non fX>r
Ec  guamvis non ignoremus, authores bonos w

ter

ter fer

tentia

qui cal

ra feju

abfolv-

quiden

ablolv

mit tat

Airiai

5.10. 1

(e pro

claviu

retent

20. Se

turo ir

vere;

Saceri

mane:

pcenit

inferii

teftas

retent

tum r

dos in

confei

cerdo

ticulu

“P-7

ablol\
Vel in
atcep
?■ 20.
1 mak

C

' 1 .

le necel
jportum

unicatio.
coni mo.
onis, 4
iculoliH
liligentii;
comttto.
ionnulioi

:um ali'
tel fimik
Edičta,
ar, legel
nitentem
it teneti||
entia fra
iseretici)
i fuit, ut
icus tran*
tiam ira-
tlim fatis
, ut de'

itUM eši'
)et cafu®
i referv*'
:ea re®' 1 '
um eni®
n  haber«

; ultertej .i
non poj 1 ;
)onos alf
ter

Pars II. Caput XI. 21  s

ter fen tire, omnino tamen videtur, hsec fola fen«
tentia ad praxim reducenda, ut fcil. pcenitentem,
qui eafum habet refervatum, etiam ab omni cenfu-
ra fejunčtum , Confeffarius non habens facultatem
abfolvendi a refervatis, nullo modo abfolvat, ne
quidem a n on refervatis; fed vel facultatem eum
abfolvendi prius obtineat aSuperiore, vel eumre-
mittatadSuperiorem.Ita fentiunt Ricard.in^.d  17.
Airianus q.  4,. de Confeffione. Pefantius ad Supplem.
5.10. dub.  7. Vafquez tom.  4. in  3. p. q.  19. duh.  9.
d probatur, qaia, quoe Superior per poteftatem
clavium retinuerit, aut ligaverit in terris, erunt
retenta, vel ligata in ccelo. Matih.16. 18- & fjoann.
20. Sed Superior retinet peccata obfervata, ligatque
tum inferioremSacerdotem, ne poffit ab eis abfol-
vere; tuni pcenitentem, ne poffit ab eis per illuna
Sacerdotem inferioren) abfolvi; ergo illa peccata
manent coram Deo retenta, manentque ligati, tum
joenitens, tum inferior Sacerdos. Si vero Sacerdos
inferior poflet abfolvere a non refervatis, ejus po-
teftas non foret ligata, neque peceata manerent
retenta. Cum enim extra dubium lit, unutn pecca«
tum mortale non pojTe remitti line alio; fi Sacer¬
dos inferior remitteret peccata non refervata, ex
confequenti remitteret etiam refervata. DeindeSa-
cerdotes inferiores nihil pofiunt extra mortis ar-
ticulum in calibus refervatis, ait Syn. Trid. feff.  14.

7. ergo non poffimt eos remittere, feu ab eis
abfolvere coram Deo, ne quidem ex confequenti
Vel indirefte, nifi habeant poteftatem a Superiori
arceptam. Omnino confer, quae diximus ad Suppl.

20.ort.>2. qucefito  3. & vide noviffimum Ma,-
nitalc Camerac. de Miniflro Pesnit.  §. 22.

CAPUT XI.

De Prceteritis CoufeJJionibus ,

f^irca Confeffiones atitegreffae vit*, de-
C* bent e* interrogationes iieri , qu* fuRt
O 4 ad

si6 Instructiones Pastorum,

ad cognofcendum neceffarise. Num aliaui
in peccato erratum fit ab integritat® confe
iionis, ob quod nullins ponderis nequevi
tutis extitiffent caeteraj confelliones, ac pro.
inde reiterandse elfent. Exempli grada
pocnitens alicui confelfus fit, qui eum
iolvere non potuerit, vel qui legitima abfo-
lutionis forma ufus non fuerit; vel Sacerdo-
ti adeo indofto, ut ea, quce ad hoc Sacramet-
tlim adminiltiundum requirnntur, nec in telit
Xerit, nec fciverit:, vel etiam fi ipfemet
quod peccatum mortale fciens fnbficuerit,
yel confeffionem diviferit, enumerata par«
feccatorum fuorum uni Confelfario, a
altera; vel ad extreinum , li nullo penitui
cum dolore de peccatis fuis, nullove deli
bera to emendandi propofito confelfus lit;
Vel quod etiam contingit interdum, fi nullaa
omnino diligentiam in memoria peecatorM
refricanda videatur contulifle.

Et quoniam cernere eft , negligentia®
maximam in confeffionibus rite faciendit
fepenumero committi , praecipue vero e«
tempore, quo quidam repudiato a fe Del ti-
more, vel minimam prorfus, vel nullaman>'
mse foae curam gerere putantur, ut potius
veniant ad confellionem ex certa quadafl
agendi confuetudine, quam quod peccato-
rum fuorum agnitione eo perducantur, ^
vitam emendandi vera delideria fufceperiot:
in univerfum quidem ob fummam conimodi-
tatem, quae ex confeffione generali redutr-
dat, tum praefertim, cum ex animo q»i s '
quam llatuerit, in pofterum vitam in meli®*
eommutare j & totum fe ad Deum convert 6,

rej

re;

C<

tate, c

ulem

cshort

prster

critate

res, q
lionibi

Deln

ni\

m

prsluc
ducat,
record
rit, fi
accide
tndige

lit, re

prius !
tolunii
trt pec
5 quam
tis fiei
k  veli
dtentf
■nisve
titaten
In
tur

5 o

SUBi;

Pars II. Cafut XII. 217

e; Confeffarii pro cujusque perfons quali-
t a te, opportuno tempore & loco, ad gene-
:8 lem quamdam confeilionem poenitentes
ahortentur, ut per hanc , propofita omni
psterita vita fibi ob oculos, majore cum ala-
c:ita;e redeant ad Dominam, ac omnes erro-
res, qui potuifient in prtecedentibus confef-
iionibus accidere, refareiant.

CAP UT XII.

De Interrogationibus , poflquam paz-

nitens  , quce navit , confejjus ejl  ,
facicndis.

j  peuirai IJifce interrogationibus finitis, qute con-
)ve delt H feffionis veluti prteambula quaedam, &
c» p IE l U( Ji a  f un t 5  Confeflarius peenitentem in-
čucat, ut lpfemet omnia peccata fua, qu;e
ecordatur, exprimat per fe; quod ubi fece-
-it, fi perfpiciat adhuc £ quod fsepenumero
eccidere folet) eum aliis interrogationibus
indigere , per quas multorum , quse oblitus
'p reducatur in memoriam , vel ea, quse
ptius confufe dixerat, diftindius confideret;
tolumus interim prsmonere Gonfeflarium ,
111  peceatorum mortalium numerum fernper,
( l Ua >n poterit, exadiffime inquirat; & quam-

d.

n aliqJ

► confei.
:que vir
, ac pr,
jratia: i
eum
m a abf»
Sacerdo-
acramei'
c intellt
emet ali
)ficuerit
ata partt|
o, alter
a penitui

efTus
fi nullai
ccatortin

ligentiai
faciendis
vero e«
[e Dei ti'
illam api*
at poti®
quadai
peceato-
a tur,
ceperint
omniodi'
li redu®
no qu>S‘
n melio*
mnvert 6,
re;

!"“ m  cjiauimmt; liujuiiat, uk .  tjucuu-

tls  fieri poffet, ut non usque adeo prsecife,
&v «lut ad ungtiem omnia referantur a pce-
lte "te, nihilominus tarnen paulo plus, mi-
' ;llSve  eum numerum indicet, quem ad ve-
4! atem magis accedere arbitretur.

itt his interrogationibus ordinem fequa-
t:ir 5 opportet, initio dudo a prseceptis Do-
5111,1  > ad qu» tametft omnia alia, de quibu$
O £ »tO*,

Nume-
rus pecea¬
torum ex-
pri-men-

dus.

2i§ Instructiones Pastorum.

interrogationes habentur, computari poffint
nihilominus fi cum perfonis , quse raro a;

eonfitendum acceduut, a

gatur

urile

etiam per feptem peccata Capitalia , quinqw
fenfus exteriores , & opera mifericordii

difcurrere.

Confeffarius r.on minori vigilantia, a:

p ruden da pollere debet in iis maxime pet
catis itiveftigandis, quae homines ejus ftatiii,
conditiordsque, cujus eft poenitens, c c®
niuniter perpetrare folent.

In peccatis vero luxurise fummam anir
folertiam cum pari circumfpečiione verbfr
rum debebit ufurpare. Itaque cum in iis fpe-
ciem peccati, {a J  & circumilantias, qui
multum praegravant illud, fatis intellexerit.
uiterius nihil ftudeat iaquirere. In hunci
nem circumllantire, quse pieccad lpeciem a!
lina in alteram mutant, vel id pil uri m um dr
primunt , pilene paerfečteque a Confeflajii
jfciri debent; quandoquidem ha; cluee cm
cumftantiarum fpeeies neceflario inter confi-
tendum explicandae funt; ideoque ad
mas recurrendum erit, in quibus plerumf
hoc verfu illie continentur :

Oids , quid  , ubi , quihus auxiliis  , dir
gnomodo, quando .

Prae caeteris tamen parovidus , cautusf
fit, oportet, ac modum congruentetn

quo pueri ac puellae interrogentur,

ne

te, qute prius ignorabant, eos doceat; v®'
bis autem adeo commodis interrogatio^
iuas circumloqui nitatur, ut poenitentis a®
jnus non offendatur ; quin etiam, dum * 1 '
f£lU  admovet alicujug cenfeilioui audien*

cave * 1

caveat

mditi

circun:

tenten

grave
nium 1
mia &
Cc
faculta
tentiui
alia op
ra, ve

aegoti

res, :
necefli

mo me
GLi
ras ap
ceffum

enorm
fticis a
topen
ntaten
prella

Ut
abfolu
W rev

vel

ne«

to, ac
catis h

»nt m
g°rum
diverf;
j» frei
feflarii

I.

poffltt;
! raro aJ
itiie eri:
quinqm
;ricordii

intia, ai
ime pet
lis Klatili,

IS, COE'

am anrni
le verbfr
in iisfpt.
ias, qa
ellexetit,
l  hunci
jedem d
im um di'
onfeil®!
diue cit
ter cotifr
a ad fi»

ilerufflf

Us, a «'

cautusq*
teni fci* 1,
r, ne J

Pars II. Caput XII.

219

ceat;

v« 1

caveat omni modo peccati gravitatem a fe
aiiditi , geKlu corporis , vel mitu capitis
circumftantibus prodere , vel etiam p teni-
tsntem ita terrefacere, ut propterea aiiud
pave peccatum fubticeat; ima contra ani-
mum ei addat, ut omnia, quantuinvis enor-
mia&turpia peccata aperire non vereatur.

CotifeKfarius, qui privilegiram alujuod 7  Sun. 2 *
facultatem , vel aučtoritatem habet, poeni- Provinc.
tentium vota commutandi , ea non mii in Camerac.
alia opera pia majora, Deoque acceptabilio- c '
ra, vel faltem sequalia commutabit; in quo
negotio diligenter attendet expenfas, labo-
res, aliasque difficultates , quas iuftiuere
necefle fuiffet , fi vota a fe nuncupata pri.
mo modo debuiffet perfolvere.

U.uamvis vero per Jubiiseum , ant lite-
ras^apoKtolicas privileginm aliquod ei con-
teiuim fit, ab omnibus peccatis, quantunivis
enormibus , ac poenis , cenfurisque ecclelia-
lHcis abfolvendi; pnenionenius tamen, quod
dlpenfare non podit cum eis , qui irregula-
ntatem incurrerint, nifi in ipfis literis ex-
preffa hnj us Klat mentio.

Ut ConfeiFarii plenius inftruantur, nec
tUolutionis beneficinm iis impertiantur, qui
eorevera indigni funt ([id quod vel incuria,
v d negligentia, vel alia de caufa fsepe acci»
ut )He proinde mul ti in eisdem Temper pec-

f a , tls  hterent cum animarum fuarum lamenta-
bili

ruma) idcirco ex plurimorum Tlieolo-
ogatione* gorum, eum faecularium
tentis a®

dum 2«
mdiente

eum lsecuiamim , tum reguiarium
."^rforum ordinum confenfu, q 11 se d a m quse
r‘‘ r equen,tiori cOnfuetudine agendi a Con.
Uiariis obfervanda eruut 3  mferius notavi.

mus;

229 Instructiones Pastorum.

&yn.
Dimce/.
Camerac.
an. 1604.
tU. %. c.  7

mus ; quandocumque vero ab iis poenit«,
tes vel abiblvsnt, vel relmquen£ ligatos; vj
lumus , ur fecundnm id , quod infra dicc
tur , fua confilia dirigant.

Itaque quandoquidem quilibet, qui jai C ommun
ad radonis ulum pervenit,|fub peccati moiJnon effe
tališ periculo articulos omnes fidei fcire, ‘ndt

iimfenS<
Dejillis
valit intt
joten. i
eonvenil

intelligere

( faltem generaliter ) tenett«

que luec

Ratio en

dicamus
mli Sc

11 e c Decalogum, & S. Matris Ecclefne priu g rav j
cepta ad peccatum mortale obligantia, qm|tentibus
commnnitef in fcholis cum Gatechifino dolNatniis
ceri folent: li Confeffarius deprehendat p(fd {re > , n ^
nitentem ignorare ea, qiue diximus, necl f
ea, qnam citiffime poterit, perdifcendaaju'^ ^
politima, non debet eum abfolvere ; fi ver: verbo: 1
ad ea mandandum memoria2 paratum fe tll01 'e* f
exhibeat, fi tamen alias a Confeffario (lir
ipfemet is lit, five alius) vel fpeciatira a Pr
ftore fuo hac de re admonitus fuerit (deb
bit autem hrec recordari, ut comniodins in-
terroget} neque tamen tantum ftudii adji®
xerit, quantum debuit pro capacitate (m
perfonae, eousque abfolutionem differat,
nec aliquo modo fatisfaciat; verum fi M
de re admonitus a nullo fuerit , pofttju® (^i pal
‘ eum in fupradičds ita generaliter inftrnxerl
ut 'e o tempore reddatur abfolutionis cap^'
poterit eum abfolvere.


fyiom

cur
five f er

terrog-a

o

NOTA AD CAPUT XII.

(a)  De cireumftantiis > quse fpeciem p eccl1
mutant, qui.a fine illis peccata ipfa neque a p®*:'
tentibus integre exponuntur, neque CotifedP
tamquam judicibus innotefcunt, quod fintin c °
fclEone expUcand» , conltans elt Catholicor 11

60 »"

»on tei
»on ad
Danae

fu

beant:

ac

°ent,

IM.

p cenit«,
jatos; V [.
tifra diet

Fars II. Cafut XIII.

221

limfenfio, cotifirmata per Syn. Trii. fejf.  14. cap.  5.
Pejillis vero circumftantiis, quae tantum aggra«
vantintra eatndem fpecittn, ut funt: furtum 20.
joten. & decem millium aureorum, non paritet’
eonvenit interDočlores. Navar.Enchir.c. 6 . nUm. 6 .
, qui ju eommuniorem & probabiliorem dicit opinionem ,
non effe neceffarium illas confiteri. S .  Carolus
i fcire fcisindicat, fe fen tire, quod exprimi debeant; at-
’' que haec fententia ficut feeurior, ita videtur verior.
Ratio enim, quam adfert praedifta Siju.  de judican-
dagravitate criminum, & pccna condigna pceni-
tentibus imponenda, etiam in iftis iocum habet.
Nam iis ignoratis, nec de gravitate criminum cen-
fere, nec poenitentiam, quam oportet, injungere
poteritSacerdos. Ita fentiunt Alex. Halenf. p.  4. q.
\'i.memb.  3. Major in  4. dijl.  17. q.  4. Domine Šoto
1 18. q■  2. ari.  4. Altijjiodor. I.  4. cap.  3. q.  3. Cajet.
verbo: Confejjio. Vičtoria q.  176. de Confejjione.  Au-
thores Cateckif. Rom. q.  41. p.  2. cap.  5. ut nihil
famus de Vtvaldo, Binsfeldio, Petro Šoto, Ema-
mile Sa.

tenetur,
■lefue prt
ntia, qot
liifrao do
endat p®
s, nec 1
r cenda ap
; ; fi ver:
■atuin fc
trio (fnt
iti m a Fi'
it (debi-
lodius in
dii adjuB-
citate lin
ferat, do
um


' J&.

CAP UT XXIT.

Quomodo fe gerat Confejfarlus erga

eos , qui hab&nt fubditos ,

poft<pi £  C i patres, aut matresfamilias fuerint, qui
iftruxeri'j curte fuse fubditos, five filios & lili as ,
iis capaJ' Uve fervos & ancillas Q  qu® particulatim in*
terrogare memineritj cum rudimenta fidei

_ • 110,1  teneant, addifcere non compellunt, vel

I advigilant, ut Decalogi, & Ecclefite Ro-
prsceptis obediant; vel (quod pejus
■m pect<’ tli) ab eorum obfervatione eosdem prohi-
tanfel^' ea ' U ’ Ut  f aciunt 5 <l u i fervos & ancillas us-
int in c0!f  ^ Ue ac ^ eo  °ccupatos diebus profeftis deti-
^olicom 1  m propria neseditate ureente diebus
60»" feftis

212 Instructiones Pastorem.


at

feftis operari qfodammodo cogant; vel ten
poris tantum non tribuant, ut fecundumEc-
clelise precepom, facro officio Mills intet-
effe queant; aut qui nefcientes, quinam
rum, qui in familia fua degunt, legitimua A c v
habeant impedimentum, promifeue tetftpoa '
quadragelimali, aut aliis jtjuniorum diebm
coenam, vel tempore antemeridiano efca;
ante horam debitam in aedibus fuis praebent
vel dari patiutitur; aut fi, quando haec prt
septa transgrediuntur, eos non reprehendiu;,
nee corrigunt; vel ii fervi corrigi nolint,t
cseteris fcandalo lint, e domo fua non quan-
primum eos ablegant.

In omnibus his peccatis, nifi re ipfa pri
ftent officium fuum, negligentiamque in ft
miliš adminiftratione commiffam , quantc
,ad ea, quae dičta funt, attinet, in pofttrr.
fefe einendare promittant, nullo modo to
abfolvat. Qj.xod li in fe recipiant, ea fe faclt
ros, nec horum admoniti unquam a Confe
fario vel Pallore, prefcripto modo fuerint
poterit eos abfolvere; quod fi fsrpius fuerif
reprehenfi, nec fefe correxerint, tamen abli-
lutio differatur, doneč promiffa appareat
vereque emendationis argumenta .alirf
temporis fpatio oilenderint.

Confeffarius eumdem cnm eis mod««
fervabit, qui contra Concilior-um nollror«'
Provincialnim, precipue vero tertii, condi*
tiones ac alios Canones noflros diebus fe® P enc ^
operantur, vel a venditionibus & iimilib«-' P rs vn
quie in illis prohibentur, non abftinetit. W e5
etiam fervetur curn iis , qui in immoder « 11
eorporis ornatu &  faftu mortaliter pecci'^
Ccnfer. P. i. Cap,  13. notationem tertiam.

a

vertice
e.< pa
ram a
vel foi
esiftin
vrnit:
quibus
fiitu
que m
folutio
aftiom
Si
tur

v
tališ,
veftim
qilit, '
ni, ve
veftis
operar
tari,
vel

fio;

u

ad

qu

qnani

liones 1

“lenti

M.

*, vel ten.

Fars II. Cafut XIV.

C A P U T XIV.

223

Qui peccent mortciliiir in 'excejfu

■  intet  veflium.

uiname: J

legitimua A c vero cum  ^ ac  tempeftate luxus veftium
e te rti pet ** ad lurhmum, quo confcendere potuit,
m diebm verticem videatur evafiffe , idque magna
ino efcj; ex  P a rte culpa & negligentia Confeftario-
> ptasbej: ™ m  accidat, qui vel ex inconllderantia,
haic prt vel forte dum leviter poenitentes peccare
ehendum exiftimant, nullo cum ferupulo eos abiol-
nolint,£ vrat: capita qutedam iu medium adferemus,
ion quai quibus propter ornatum, & luxum in ve-
ftitu , faftutnque animi mgenteni , plerum-
; ipfa pri que mortaiiter hodie peccatur; ut cum ab-
que in le Idutio danda erit , lecundum eas regulas
aftioues officii fui metiantur.
poftera: Si quis igitur vellitu fplendidiore indui-

tur, vel eo fefe ornat ob finem peccati mor¬
ata, utique mortaliter peccat. Adhsec qui
veftimenti fumptuofi gratia vel ipfe dedn¬
ih vel alii ejus nomine praeceptum Domi-
01 5 vel Eccleliae transgrediuntur , itaut,  ne
ve His non conliciatur; feftis diebus fartori
operandom lit, vel ipfe certe faciat eum ope-
rari 5 aut lacrum Miffse officium omittere,
ut alii omittant, prsebetur ab eo occa-

quantffi
poftera:
modo tu
a le
a Confei
.0 fueriit
ius fueri*
men abit 1
ippareat:
:a ali<]® :

fl °; vel fi caufam prseftat conjugi, illisve,
a( l quos fpeftat ejus fuftentatio, ut plus,
1 Uani  privatse opes ferunt, in veftitum im-

s moditf
noftrora'
eonfti®

ebus feffi P en< dant; vel fi prsevidet, ut merito debet
limiJiba; P r ®videre, aut la tem probabiiiter dubitat,
ent. 3 u °d odia veftium caufa gignantur, diilen-
tnodefiO ll0 nesve in sedibus fiant , vel quod indu
peccanf’ ® eat i caufa coujux, aqt aliorum quispiaia
m.  ^ IjU-

S24 Instructionbs Pastokum.

blasphemias evoniat, aut lucra, contračhis
que iiiicitos exerceat. His adde eos, quio:
natns grada non fine peccato mortali lupe
fedent eleemofynis neceflariis , aut Lega:
pia non exequuntur, aut fimilia, quibusot
itričfi funt, complere negligunt, vel qui.pt
vefte mercedem operarns denegant folvere
vel diflferunt, aut tere alieno fic fe obruui
ut eum tempore folvendo non fint futuri. 1:
hoc etiam ordine ponendi funt, qui, ut;
fplendide veftiant, detrimentum proximo® cato h
tabile inferunt, vel ita fe exhauriunt, ut t vel pa
dias, cum ad setatem nubilem pervcnerini
in matrimonio collocare non poilint, qua«
re magna damna folent exiftere. Ad extre
ra um cum prudenter colligi poffit', quod
mediocria peccata fimilia iis, qure diftal
inde prodibunt, aut dubitatio verifimilis t;.
beatur, quod accidere poffient, qualia fe:;

folent fumptuofum & infolentem earum ufiit nes var

mit, v

comitari. In omnibus, quae disimus, judicai
■dum eft , peccatum effe mortale mdulge« fcure d
simi o veftitui.

Caeterum cum fieri vix poffit, ut, quil
pra, quam fuee copiae ferunt, infumit, n®

ftuid e

quod
niinum
teli et
adduct
ex eju:
din is 1
datum
do anu
probab

ideo q
quibu-s
fere fal
»on (tu
ro, u
fpecies
ne inft

animum advertat ad peccata confecutura.

’

ut minimum poffit, & debeat advertere,P-
teft in univerfum reči e judicari, eos on»t
in peccato mortali vitam agere, nifi ex
genti poenitentis examinatione, certa ratio-
a e contrarium exiftimetur.

Neque folum mortaliter peccatur,
fačlae expenfe in vedeš, ordinem, & f acC
tates domelticas excedunt, verum etiam f
modo peccatum committitur fefe eKornanf

Ojiid

J am
pot
jconftan
"iam,
Zletet'
k tonu
Jdiftt i

tlTa

arin

S.Cc

M.

antračfot
s, cjuio;,
:ali lupei
ut Lega;
uibus ot
el qul pr:
t folvere
■ obrim
Futuri. 1
jui, uta
Dximo no
lllt , ut t
•vcnerim,
t

Paks  rr. Caput  xv.

22 ?

ftuicl eni ni li ornatus ad iafciviam pertfahat?
quud li per le , vel certe ex communi ho-
mirnim judicio follicitet ad peccatiun ? po-
teft etiam fieri, ut per fe tjiudem eo non
adducat , tameu oceafionein ilie fufpicetur
ex ejus generis ornamento , ouod a lili or-
dinis hominibus comniuniter uon gellatur,
datum iri certae perlona; , ut illuni inhone-
fto amore profequatur, vel, ne lic accidat,
probabiliter tinret. Denique cum in hoc pec-
cato haeret, ita vitam inftituit, ut nullam
vel parvam falutis proximi habeat curam;
xleo ouidem, ut, li quem ex fuinptuolis ,
fibus incedit veltibns , per occauoneni mi-
id extre (ere falutem perdere confpiciat, tatnen euni

qua

quod no
iifta fu®
fimilis
ualia fe«

judican

[ui it

non ftuderet deponere. F it deinde non ra«
ro, ut cultus ipfe prima fronte ad varias
fpecies amoris inhonefti prodendas concin-
«« inftitutus lit, easque amorum affeidio-

trum ulni nes variis coloribus, dum fe comit, & pro*

mi F vel alio quocumque modo non perob-

lndulge« fenre declaret.

itur, t’ !! '
, & fact
i etiam 1 '
(XornaJ ® 1
Qj.iid

CAPUT XV,

tyai non fint abfolvendu

J vero non folum abfolvere eos noti
poflunt, qui peccato mortali valedicers
c °tiftanter non decernunt ; fed nec illos
quamvis a {teran t, peccatum fe veile
e ‘ e tere, tameii ima diennt, viden fibi, non
e  F 0n ?niercium iilius elfe relidturos, nifi ea
I"l n t remedia apponere, fine quibns Cort-
dhirius judicat ad vomitum redituros.

Car. Injlr. Pafi.  P Eft

VideTVtf'
var. En-
chir. c.  3
». 14. 6?

M-

22(5 Instrttctiones Pastokum.

Eft prseterea confultum , abfolutionei
differre, dotiec evidens appareat emendatio
in iis, qni tametfi. dicant, ac polliceantut,
quod fe exinient peccato, taoienConfpffaiio
probabilem faciunt metuin , ne contranur
contingat. Ex hoc genere efle foient pleti.
que adolefcentes, qui in otio vitam agnnt,
qui luxui dediti, crapulam, & amores inho-
neftos fequuntur, qui libidinibus pafcuntm,
verba obfccena proferunt, murmnrant, ii
odiis ac detradlionibus verfantur qnotidie.
& confeffionem differunt in ultinios Ojiadn
gefimse dies. Idem faciendum eft cum is
(fcilicet ut differatur abfolutio qui cais
inultos annos in peccatis fuis perdurant,tral'
la interim adhibita opera in emendatio«
vitre, in eadem peccata iterum atque iterut
labuntur.

Deinde nec eos abfolvat, qui cum p»
catis mortalibus fimul etiam eorum occalif
nes vitare plane non proponunt.

qtiod

pofter

peccat

Fr
fnapte
mortai
tabelli
domut
aliqna
rel ap
cumqu
perfilti
quotic
amoru

Ita
pedira
que oi
etiftat
quid }
re nor
fionen:

CAP UT XVI.

De Occafione peccai mortalk

P orro cum e re Confeffarii vel maxinie!i'
ut, quse fint eae occaliones, peripi*
fciat , paulo de illis loquemur diftind®
hoc loco.

Sub occafionem psccati mortalis onine®'
lud cadit, quod peccandi mortaliter ca«-
adminiftrat, eo quod hujusmodi eft,quodf
per le in peccatum inducat, vel ejus occalij 1
ne confitens uscjue adeo ad peccandum aj'
citur, ut certe Confeffarius metuere p 0 ** 1

In
111 ven
Periču
bus mi
pollice
de eod
v ?rit,
e ®end

At

omtiib

feUam
temen
'["e ps

VI.

>1 uti onem
tnendatit
iceantur,
Dtifeffario
ontrariui
ent pleti
m agunt,
ires inho-
^afcuntiir,
nrant, ii
quotidie,
s Gluadrt
1: cum iii

qui cai
iranf, tli
idationer.
in e iteruD

cum pe:-
n occafiO'

rtalis.

iaximeff

perfpic®

diftindi®

s omnei
ter caul?-'
quc; : - •
us occafr
n dum *{
rere p 0 " 1
quod

Fars II. Cafut XVI. 227

qiiod ex perverfo, quem din induit habitu, in
pofternm non magis abftinebit, quam prius a
peccato, fi in iisdem occafionibus verfetur.

Prioris ordinis occafiones, quse fcilicet
fuapte natura trahunt in confenfum peccati
mortalis, funt iftiusmodi : Arteni profiten
tabellis cbartaceis, vel aleis (a) ludendi;
domiim tenere in hunc finem aleis paratam;
aliquam, cum qna fit peccatum, vel apud fe,
Tel apud aliunr fuo roga tu fovere, vel quo-
cumque modo in eisdem tedibus habitare;
pemltere in aflfidua collocutione , afpečhi,
qtiotidiano congreflu, & fimilibus turpium
amorum irritamentis.

Itaque fi poenitentem iis aut fimilibus im*
pedimentis irretitum effe peflpexerit, ipfa-
que occafio tališ fit, quae tum etiam re ipfa
fsiftat, veluti quod concubinam alit, vel
quid hujusmodi; Confeffarius eum abfolve-
re  "on debet , nifi prius illam ipfam ocča*
''onem profus abfciudat.

In aliis vero, ut alea ludere communiter,
m vcnereis afpeftibus diu effe , converfari
perieulofe cum foeminis , perdurare in ta&i-
bl >s impudicis, fi eis mmcium remittere nou
polliceatur; vel fi fpondeat, alias tam en cum
^ eodem fidem fecerit, vitam non emenda-
' erit 5  abfolutionem differat usque eo, dum
^endationis queedam argumenta videbit.

At vero cum ufu venire poffit, ut ex
omnibus, qute folers ac circumfpečhis Con-
e '' ar ius excogitaverit , nullum remedium
tj nien potuerit haberc, car poenitens abs-
( l" e  psriculo & fcandalo magno debeat oc-
P 2 caiio-

S28 Instkuctiones PastorUm.

caflonem praefcindere , utatur Confeffariiii
his viis.

Primo abfolutionis beneficium eo usqut
extrahat, doneč emendationis indicia videat,
maxime fi abfolutio citra aliquod illius peti.
culam, vel infamiam procraftinari podit;«.
que doloris fig n a perfpiciat, eam anitnidi
fpofitionem, promptitudinemque fufcipieaii
omnia, qu?e emendationi neceffaria Confct
farius judicabit; quo tempere remedia b
jusmodi poenitenti proponet, qute magii
opportima, magisque neceiraria apparebuai:

Ketnedia verbi gratia, prseferibet ei, ne folus unquac
contraoc- cum  fola verfetur, ut orationes augeat, cor-
cafiones p 0r ; s  maeerationem fubeat aliquam, quoi
** U  que prtecipuum eft, ut frequenter confit»
tur , aliaque fimilia, quse ii poenitens reci.
piat in fe , poterit abfolvi.

Contra vero fi ab illa diligentia, qnaG
vel ille, vel alius Confeffarius jam diu adhi-
buit, non fe emendaverit, non abfolvatffli
doneč impedimentum fuftuletit ; vel b
quid aliud a nobis acceperit, quod con«'
nire videatur , ad quos in tali negotio
curret, ut fačtum nobiseum expendat, n
ramen , ut nulla bat mentio peccantis*

neftam

ponatu
lenti vi
>/. 7. P'
taceis 1
crum li
que div
non fre
tur) pl
& proi
veniafe
cata, e
blasphe
rea not
profeffi
peecatt

De C

fafta fi
probat
in ead
■flapfu
bus an

ntundi

NOTA AD CAFUT  XVI.

'(a)  Etfi ludus aleas (fub quo intelligiturotnb
qui Fortuna magis, quam arte regitur) prohibit^
Laicis Jure civili, Lege  x. & 3. Čod de Aleatorl I*
Clericii; anteni Can. Apoflolorum  42. & fejf.z
1. de Reform,  in Concil. Trid.  Laicis vero paritet®
Ciericis Can. 43. infer apoftolicos;  etfi, inquamT
«ius ille poilet aliquando effe fine mortali psc £ * t4
ima  & line veniali Faltem gravi, ut li fiat

neftat*

raftris
°bire, ,
‘ £ re, a
flat, fi
‘is, in j
Perjurii

<luibus

Pas s II. Cafut XVII. 2*9

nfeffariiii

e o usqu(
a  videa!,
ilins peri-
'offit;«.
amini di-
ifcipieadi
a Confet-
ledia k
ite magii
parebunt:
s unquai
;eat, cor
1, quod
confitei'
tens reci'

ia, qmi
diu adti'
ifolvatuti
vel &
)d convC'
gotio tC'
idat, i ;i
ntiSi

r I.

;itar or#

prohibitt'

‘IleatodO’

ref mA

n parite 1 *
nouam

di p« c f

fiat obl*
nelfen*

neftarn reereationem, & fine fcandalo, nepue ex-
ponatur fumma notabilis, led foium aiicujus efcu-
lenti vel poculenti pretium, ut traditiVflpar. c.  20.
n ,7. Profiteri tamen artem aleis, aut tabulis ehar-
laceis ludendi (quo ftt, ut &.  principaliter ob lu-
crum ludatur, & fumma notabilis exponatur, item-
que divina Officia, quibus oportetet temporibus,
nonfrequententur, ac tempus inutiliter expenda-
tur) plenum eft periculi, nori foium ob avaritiam,
& prodigalitatem , quae ut minimum funt culpre
veniales; fed etiam, quia inde nata funt varia pec-
cata, utrix£e, irte, initmeitite, odia, perjuria,
Uasphemiae, homiciriia, fraudes &c. Et propte-'
rea non eft mirom, fi B. Carolus  numeret iliam
profeffionem inter occaliones per fe trahentes in
peecatum mortale.

W 'mul' J ‘ixZ*4V  W

CAPUT XVII

De Occajionibus illis peccati , quct

■non funt p er  /e.

Alterius generis occafioues, qipe videlicet
^ ex conditione peccantium luiminttir, ea
fičla funt, quse etiam li per fe licem, tamen
probabiliter timetur, ne is , qni confstetur,
1,1  eadem ipfa, qiim olim admifit, peecata
relapfurns fit, fi in eisdem operibus, in qui-
antea verfatus eft, perfeveret. Tales ob
"uiDcli corrupteiam plurimse efte folent : in
taftris effe, mercaturam fequi , Magiftratus
»dre, Advocati & Proeuratoris officia exer-
' ere 5 aliafpie id genus; quae dum qurs tra-*
. fit 1'repe , ut vocibus blasphemis, fur-
tls >.injuftitia, calumniis, odiis , fraudihus,
P e ffuriis, & aliis ejusdem farime iceleribus,
l^bus Deus offenditur, tantam fibi eormu
F 3

230 Instructiones Pastorum

confuetudinem adfciverint, ut conječlari li.
ceat, fi in eisdem officiis maneant, c®
fe rurlus eredem ilfie oblaturse fint occafij.
nes , quod fortiorem aninmm ad reiifiet.
dum peccatis uon opponent , quam hatte
nus fecerint ; quodque inde fequitur, n
idem ltitum ex integro prolabentur. Onuiti
qui funt hujusmodi, iecundum D. Augiš
niim vel negotium lpfis periculofum dep;
natit, vel faltem absque licentia, & obpdiet
tia pii ac probati Sacerdotis non exerceani;
qui quidem, hominem eo modo conftitutcj
abfolvere non debet, fi exiftimat ad eads:
peccata rediturum , quamdiu in antiqua o;
cafione perfeverat,- led sequumeft, ut na
emendatio, & quaedam illius approbatio p;:
temporis intervallum expečletur. Atquek
vigilandum eft eo diligentius, quo manife
Hum eft, hac in parte Confeffarios inciir.
fua maximam prsebere caulam , cur in oi®
bns fere opiliciis & exercitationibus pub*
cis peccata graviffima finveniantur, & abufc
intolerabiles, fine quibus multi hodie exilt
mant, nec res etiam per fe aequiffimas
exerceri pofle.

Exempli gratia, in Magiftratu adeutd
& aliis officiis affumendis multa jurain®'
reperiuntur, quae fervari debeant; quS L
men poftea non fervantur.

Inter Confiliarios , Advocatos, Pr° ;
ratores , ciientum perniciei ac damnis '■
cumbitur , contra id , quod propria ^
fcientia dicdat faciendum.

Idem fit in bello, ubi duellis locus i'
tiir, ubi odiisj horaicidiis plena funt offl« 11

Intel

iegna
eas n:
porris
juftur
juria -
averfi

p:

diebu

lultui

quent

dum

Q

Coufi
omne
xil!e;
niari
dat,
libere
dan tr
Qu

dullri

quin

opori

fua e:

advei

de er

re de'

defer

ftitue

fuam

. &
tioru

»Hab

M

Pars II. Cafut XVII.

ijeftarili.
nt, cm
t occafio.
d refiflea.
am hade-
uitur, is

Omni)
. Augulii
'um depo-
l  obediet
;xerceanl;
onftitutm
a d eads:
ntiqua o;
:, lit viti
obatio p;:
Atque k;
no mani
.os incnš
ir in on»
bus pubi
■, <& abult
odie esit
linias refs

i adeunl
j uram® :
qusi

>s, Pr«;

damnis *
opria ®

; locus i
unt onmi‘
Inf«

231

Juter ludendum maledičta vigent, rapinae,
quteitus meretricii. Apud mercatores hrec
re gnant, ukine, niercium fraudes, cutn vel
cas mifcent, vel malas pro bonis in manum
porrigunt, multoque pluris quam pretiura
juftum eft, eas diftrahunt; nec defunt per-
juria, niendacinm, večhgalium. fraudulenta
averfio, aliaque ejus ordinis perunika.

Plerique opifices fellis reque, ac profanis
diebus ita occupantur, lit nunquam neque
tultni divino vacent, neque conciones ire-
quentent, nec fe fohim, led ad limilem mo-
dum tetam diftentam familiam habent,

Oliamobrem magno niunero inveniet
Confeffarius inter eos, qui talia esercent,
omneni vilam fere in peccatis mortalibus du-
xi(ie; qui quidem abfolutionis capaces exifl:i-
mari non debent, nili diligentia prius acce-
dac, qua finnil & ab involucri.s hujusmodi
liberentur, & fortiores contra peccatum red-
dantur.

Onod fi Confeffarius pofuerit majorem in- 1
duftriam in iis esaminandis, non dubium ett,.
quin plures deprehendet, qui nunquam, ut
oportuit, Sacramento Poenitentiie peccata
fua expiarint; qnod cum fuerit-ab eo anim-
adverlum, oftendat eis, qn3eterquam quod
de einendatione majorem probationem face-.
redebebunt, vel opificii genus, in quo iunt,
deferere, etiam totius vitre confeffionem in-
ftituere , ac iludio vehementi in falutem
luam incumbere tenebuntur.

Milko magis Confeliarius circa ea offi-
c ’°rum ačlionumque difcrimina extirpanda
^nborare debet, qme nullam vel neceffit^

E* 4 im

23 :

Inštbuoiones Pastorum.

tem Reipubl. vel utilitatem feeum fen®
quse quatnvis ex pr-iori ordine rermn k ;
imt (lil* enim per le ad peccat-um mortai
inducnnt, ac pi-opterea neceilario a ciuovi
hoimiie, quqeumque m it;;tu relinqui debeii
nihilominus tamen ad male agendam i

bhint , ac lacillirno ttegotio fepillime ad di Fapal

t • ' i ' 1 ro .  *•

bantu
tor, :
ac or
tuni c
te rei

verfa pečem a trahunt, ut choreis intereffs,
agere c a m blasphemis, veri ari cum fcurrit
ffiaiorum le lodalitatibiis hominum adjunge
te , tabernas £requeutare , otio itidulgen
fimilesque a&iones , iti quibus ut pkirimoi
peccare mortalitet homines folent; qui qt; eos n
dem ante non debetit ablolvi, nifi animoi tjtiid
alienato penitus. illa ipfa fe deferturos
polliceandur.

Et quidem fi probabiiiter fibi Confel
rius perfuadeat, pofle fe fidem pnmte, v
fecundte a poenitente fibi proimilioni

dave , quod feilicet occafionem auferet, pote fcript

F edin

tiegar

dteat
qn;e (

qtiE i
ne ec

De reci-  rit eum promillionis. intuitu abfolvere;
divis  con-autem fidem lemel atque iterum fregerit, K
fer ;%a tertl °  j am  ^ era  P°ldiceatur , abfoiutionett
t f m ' n  ‘ 2 j clifferat, usque dum reipia videat pcenit»

*• ?  ’ ' tem fe omni peccato Hberaffe; in quapri®

vixerat.

Eos prseterea, cpii contradus, noftrii pam
Conciliis Provincialibus nominatim prolnffi ^ad.
tos , vel per fe alias iilicitos exercent, n®
abfolvat, nifi prins refcindantur , fatisfadio
que conveniens pro eis prseftetur. Si contra
ftus dubii fmt, antequam abfolvat, ad
nitentianum majorem rem totam rejicial
qui quidem illius esplicationem amplitud
penes nos inveniet j fed hpc tempore li

uitens

riten,

fiiatrt
poter
sunii
Sei
šui e

ieos tf
faque
prači
feritne
P

Dt

0 "

I.

i ferun:
erum ne;
n roorti

el GUOVi

ii debei
um inflf
me ad di
interelTc
n fcurrii
adjuns
iduigere
pl urim

qui CjEt e

itens fnffieientem dederit cautionem, quod
ur® definitioni iententiseque ucquieicet,
mterit eum ubiolvere, & ad Coijimumonem,
Jmittere.

Sed ne quidem Jubilsei alicujus tempore,
ui ea, quse ex Edičio puhlico, Monitoriove
upali, vel Archiepifcopali notifieare tene-.
Matur, fubtieuerint, nullo modo abfolvan-
uir, niti denunoiationem rite prius fecerint,
ac omnibus, ad qiue ob damnum inde fecu-
tum obligati funt, fatisfecerint. Cseterum an-
te reftitutionem debitamque fatisfačUonem
os non abfolvant, qui aliqnatenus ad tale

Confeff:
im®, n
oni fafli
ret, pote
rere
iPTerit

Fars II. Caput XVIII.

m

mirnost <juid adftričfi funt, modo id facere pollint ;
:uros el eos tamen excipimus, quiexgravi periculo-
aque infirmitate decumbunt, quibus tamen
'tecipiat Confefiarius, oneretque, ut}, quam
irimum potuerint, fatisfaciant.

Poftquam Confefiarius omnibus his pne-
(riptis reinediis diligenter ufus fuerit, ii im¬
uni aliquod non videat, ob quod
:^eiH,«Jte 0 fare, vel differre debeat ablolutionem ;
jjutioneufdieat poenitenti, ut de peccatis omnibus,
b® confeifas eft, reliquisque in univerfum,
V® verbo , c-ogitatione, opere vel omiflio-
Be  coimnifit, quorum non recordatur, eul-
,ain  humiliter fnam dicat, confeilionemque

poemteo
quo. pri®

, note I

prohib c teidat.
ent, no!
itisfadio

>i contrj'

ad P*
rejiciat'

upliorei
re. ii p®
uiteni

CAP UT XVIII

Monitione poji ConfeJJtmem

facienda.

u °d ubi fačlum eft , Confeffarius ei ,
iuaxiiue Ii tališ eft, qvu rarius confieri,
P T ioletj

® Ain

e-

234 Instructiones Pastorum.

folet, peccatorum gravitatem oftendat, <
fpeciatim ad ca feniim defcendat , qni
eum noverit magis involutum, iisque re®
diis coutra eadem armet, & nniniat, quse coi
-venientifiima effe judicabit. 'Proderit autti
hac in parte Methodum Confeuariorum bet
tenere, vel Direčtorium, atque ejusmodia:
gumenti libros libi facere familiares
Deinde ii fuerit necelFarium, injungete;

ut fatisfaciat, & reftitnat rem , fam

atn, ti

honorem, quae proximo abftulerit,- tunu:
praefcripferit falutarem poenitentiam, quei
admodutn infra dicetur , eum abfolvet.

Si forte poenitens aliquam cenfuram i:
currerit, a qua eum abfoivere poffit; ant-
quam conferat afolutionem a peccatis,
debet, qus a cenfuris datur, praeuiittert
mul tuni autem juvat ad cautelam , fi fenip:
eadem prsmittatur , quatenus lcilicet p

eit

teitatem habet

ac

posnitentem indige:

arbitratur. Similiter ii poenitens caiiu
quo refervato teneatur , nifi licentiam i
Non effet folvendi habeat , eum non abfoivat; ali
enim in excommuni'cationein incideret
Synodo noftra Diceeefana latam. Nec if
Regulares , quantumvis privilegio , ‘1*
Mare magnum vocant, vel aliis quib« sli
indultis gaudeant, a praedičlis cafibus ab
i r ., , oue peculiari noftra licentia abfoivere p 5

Card il fcnt ; quemdmodum Gregorij XIII. P'-
fejf.i 4. Sanftitas ex Ca-rdinalium confilio , ad q llC
'Concil.  Concilii Tridentini interpretatio pertm fl
Trki.  & declaravit.

in hacPro

vincia ex

communi

eatus ,

guamvis

graviter

peccaret.

Reforme, t,

Bonbomii

Multo minus fefe

mgerent

ad

tit. de  P«- vendurn a cafibus in Bulla in Ccena

uitema.

m

ra coi
fervati

M

forma

abfolu

nemus

111 qui
delice
bus fi
Mt
miliš  1
tam a
In
mn o
rnnip

D
tat.

5

oiiini

m

tum j.

E
Patri.
Paffio
Mari,
r  um  „

aug m

IM.

mdat

> »

ijungete f(

j qiubt| fe
que remi.

, qu$ cot
erit autti
orum beu
ismodi a:
es.

i

imam, v
tum ul
im, quei
sivet,
nliiram i:
iffit; ant
:atis,
raemittere
, fifempi
cilicet po
1  indige
> cafu ai:
mtiam i'
ivat; afc

ncideret

Nec if

io , q®>

quibu!

eai

. m

afibus ab
ilvere f

m. p. >

, adq«
pertin 61

ad abfc

ena D°! t
ni

Paks II. Caput XIX.

235

ni contentts,
iervatis.

vel aliis Sedi apoftolicae re-

CAPUT XIX
Da Forma Abjbhitionis .

A tqui ut omnes , qui in uoftra verfantur
Dioeceli, unam eamdemque abfolvendt
formam obfervent; hoc, quo fequitur modo
abfolutionem proferent. Sed interim admo-
nemus omnes lerio , ne verba ea omittant,
in quibus tota abfolutionis vis confiftit, vi-
delicet: Ego te abfolvo . Hic itaque orani- Unus-
bus lit prsefmis abfolvendi modus. quisque

Mifereatur tui ommpotens Deus , fc? di-  r ; tum  f u3e ,
miffis omnibus peceatis tuis perducat te ad vi-  Ecdefise*
tm aternam , Amen.

Indulgentiam , abfolutionem , & remijjio-
mn mniurn peccatorum tuorum tribuat tihi
muipatens mifericors Dominus y  Amen.

Dominus nbfier Dfefus Chrifius te abjbl-
ego authoritate ipfms abfolvo te ab
ornni vinculo exeommunicationis , fvfpenjio-
w  & interdiBi , Ji quod incurrijii , quan~
hun pojfum  , & indiges.  Demde :

Ego te abfolvo a peccatis tuis  , in nomine
fiitris  , & PUH 5  $$ Spiritus Janeti , Amen.
o Eh ‘  ^

Marice, femper Firginis , & omnium SanBo-

J 'f y  C5 rini , t5 apintus Jancu , Amen.
"mo Domini nofiri ffefu Chrijli, razrita B.
Ocirice. Jemper Firginis , & omnium SanBo-
'f n  5  quidquid boni feceris , £? mali fu-
Pnueris , (int tihi in remiflionem peccatonm ,

au gmmtum gratice , pt-mnium vita ctterna »

CA«

£36

Instructioices Pastorum.

CAP UT XX.

De Satisfaelione.

I n fatisfadionibus vel poetiitentiis Confef.

farius circmnfpedus effe debet, ne ade:
leves illse fint & facilcs, ut poteftas davi

in contemptum veniat, ipfeque particej

fiat & confors aliorum peccatorum; neqc
nimis graves ant longae jubeantur, ut v
recufent eas exeqiu , vel, etiamli accepti
habent, poftea tamen plene non perficiaf

Idcirco Confeffarius Canones pcenitn
tiales ad unguern iciat, oportet; nam quaic
vis iili poliint, & debeant fecundum pr&
defitis &. timorati Confeffarii arbitriinn
tigari, prout pcenitentis contritio, perfa
rumqualitas, diverfaque conditio , ali®]®
cireumflantise oftendent; utiliffinnim taft«
ett, femper ipfos Canones prte oculis habe-
re, adque eos tancjuam ad amuffim refpt
Confer. cere , quantum conveniens erit; &  cjuids
Conci/.  Confeffarius etfi pro modo antiqno Cano-
Tvid. feff.  num  poenitentiam non habet fequi, tani«
'  poenitenti nonnunquarn articulos in iis &'
plicatos tradabit, ut lic ad majorem doloret
adducatur, poanitentiamque leviufcularo
quam tpli dedit, alacrius exequatur; tV !! '
teritn ha?c quoque perfpicietur utilitas,

proficilcitur 'ex benignitate , quam

hod«

Satisfa-?

ttio-s

lan da Mater, Eccleiia cum poenitentibus d'
fervat , quando difciplinae ecciefialtic* rl '

trem ets tantopere moderatur. Curet etiaffli bunt

ut lkcisfadiones peccatis commiffis refp° R '
dcant. Itaque adverfum peccata carnis vi'

giliaSj

jilias,
nnlia i:
polfuni
prster
ponet
modo
in fpir
fub po
titudin
Prscip
dis, c
concioi
tempus
Religic
bus, c
tiferis,

tempk
tasque
At
in Det
poenite
<]uasqu
in re C
Concil
liorum
tac in
delečh
conver
bus, u
qie iis
faisqui
judi

ll b qt
deli 1

n q

0'M.

Fars II. Cafut XX»

®37

e.

is Confej
, ne adtj
as davili:

•ilias, peregrinationes, ciiicia , aliaque fi-
uilia imponet, qu» macerare , ac cattigare
pofliint čarnem. Contra avaritiae peccata
prieter reftitutiones, qu3C fieri debent, op-
ponet opera miiericordise pro facultare oc
modo cujusque. Peccata lup er bi®, quse
narti J® ^ r * tu  h teren t, oratio comprimet, qu*
1-' npnrl^ P oten ^ maHU  Pet bornim humiliato ior-
titudinem, animique conftantiam acquiret.
Praecipiet contra negligentiam in iis edilcen-
dis, qnae ad venim pertinent chrilHamnn ,
conciones faeras , tum efiam ut ad certum
tempus fcholas, & Catechiilas chriftianse
igionis frequentent. RetjiilTis homini-

, neijtl
ut V'I

m
r.

i accepli
perficiar

pcenitti
tam quat

dum pK-jbus, quique in rebus confcienti® (uae lalu-

trnnn «
, perlon

, alisf

um talne!
nlis hab
Hm refpij
\  quidel
uo Cano-

ti, tara«
in iis el
1 dolorel
ufcul.?®
ar ; $jl
tasj q“*|
m hod«
ibus oh|
tfticse
■et etiafl
s refpo"'
arnis #
gilias?

tiferis frigide fe gerunt, prsecipiet, ut adeant
templa, divinisque officiis alliftant, mul-
tasque uiurpent orationes,

At vero biasphemis, & facrilega litigua Vide »J
in Deuin & Saudos petulanter maledicis , 12-

poenitentias graves &  dirhciles mjungent, p_  x
<iusque culpae gravitati refpondeant, qua
■n reCanouibus facris , Ponrificiis Decretis,

Concilio Lateranenfi , ac noftrorum Conci-
horum Statutis fele conformabunt. Veruni
in parte integro judicio & perfonarum
deleftu utentur ; non enim omnibus omnia
conveniunt \  quare non nrandent pauperi-
hus, iit iiberaliter tribuant eleemofynas j ne-
j) Ue  iis, qui diurnis fudoribus vidu m libi
j Dls que quteritant, jejunia prolixa; ac (inu-
bjudicium in reliquis pcenitentiis nforpa-
bl,nt  5 & fequentur. Videndum eft etiam,

Jjta. qui publicis vel fcandaiis vel fceleribus
“ e iinquunt, non abfolvantur, priusquam la*

tis-

Sejf.  24.

c,  S.

Ex San&.
Tlmn. 2 . 2 ,
(]  62. art.

6. ad 2 .

S38 InSTSTJCTIONES Pastohum.

tisfačlionem item puhlicam, ac poenitentii;
peccato congruentem iis injunxerint, uti
mul cum emendatione vitae malefa&a ptici;
ca benefačtis refarciant; qua in caufa Cot
cilii Tridentini praefcriptum obfervabunt,
inftitutionem noftram fuper hac re in pri®
ac tertio Provinciali noftro latam; qui etiar
poenitentias publicas in alias lecretas m
commutabunt, nifi expreffam a nobis htijt
rei habeant poteftatem.

Ut liberior lit ConfefTarius in exequeic:
officio, quod illi cum poenitente eft, majo
reque apud eumdem in aučioritate habt:
tur in decernendis iis omnibus , quse ad pce
nitentis faiutem relermitur, non folum t
giet ftudiofe avaritiam, fed etiam omne:
ejus vel minimam fufpicionem. Nominatil
autem pecunias, vel aliquid hujusmodi (;
pro confellionum audientia non petet, etiam
n occafio fe prsebeat; ac ne fignum quidei
vel minimum ejus ottendat; quin potic
voce & re ipfa declaret, animum fe prorfc 1
abhorrentem a talibus habere. Cum p®
tenti jubebit, ut Milite Sacrificium fačiat us
piam peragi, nec rečle nec oblique fig«®
cet, quafi veiit ipfe celebrare, vel in fc
Ecclefia ant Monafterio curare celebrari.

Idem faciat in fatisfaftionibus iis,
poenitens vel debita incerta reddere paoff
ribus, vel pro votorum commutatione at
quid lolvere debebit.

(6) Sed neque pecunias aliave , q l,:8!
poenitente reftitnenda funt, propriis do»j
ms in fe provinciam reddendi alfumat,
neceffitas id requirat, ut videlicet hoc m' 1>

do

do po

ab eo
chiroo
buat,
ne eo
fignur
anteni
gnis, i
vel p e
dam g
turne!
oreej
cati q
ne dit
€1
qute :
nition
futnm
eft. 1
acmc
nullo
fultun
ffienti
quae i
tiecef
de pe
fata v
Cetin
treti

0
qnod ;

tium I
tation

IM.

Enitentin

int, ut
afta pub
caufa Co:
vabunt,
i in priti;
qui edit
:retas
obis hnji

2xequeiic:
eft, maju
ate habfl
Lire adpi
folum
m orane:
'iomimtii
ismodifi' * 1
tet, etiaJ
nn quide'
lin potit
fe prorfc
um poem
faciat n;
[ue figi
vel in f*
lebrari.
iis, c«'
re pauf f
itione al

e, q" ;t!
riis do»

linat, » ;!

. hoc *
do

Par s II. Cafut XX.

239

do pcenitens non prodatur ; quod cum erit g ona
ab eo fačtum, euret ut is, cui rem reftituit, cautela.
cbirographum finim in teftimonium ei tri-
buat, ut illud pcenitenti conlignet, ac pla¬
ne eo modo procedat, nt omnem fpeciem ac
iignum avaritiae fubterfugiat. . Pne omnibus
anteni Confefiarius caveat, ne verbis, vel fi~
gnis, vel quocumque alio modo, peccatorem,
vel peccatum ipfum, vel aliqnam circumftan-
tiam perlon ae, cum qna peccatum perpetra-
tnmeft, prodat; denique verbum nullum ex
ore ejus excidat, ex quo aliquo modo in pee-
cati quantumvis leviffimi, quod in confeilio-
aedi&um lit, notitiam veniri poflit.

€umque pro rei alicujus controverfte,

(jute in confellionem incidit, clariore defi-
nitione confilium ab aliquo petendum erit,
fumma ad id prudentia adhibeatur neceffe
dl. Traftetur igitur vel cum iis hominibus,
acmodo tali, ut is, qui peccatum commifit,
nullo modo deprehendi podit. Ideoqne con-
fcltum videtur, ut nuli ara plane apud alios
fflentionem faciat nllo tempere peccatorum ,

V® in coufeffione audiveritj quod li poftea
"eceffitate coačlus, cum ipfomet poenitente
de peccatis loqui contingat, id non nifi prae-
tata venia (c) faciat, & ipfum colloqnium
obtinebit vini confeffionis, quantum ad fe-
Crtt i filentium attinet.

NOT/E AD CAPUT XX.

(°) Ubi confuetndo eft, poteft Confefiarius id,
°d a poenitente offertur, recipere, non ut prae*
oni Saeramenti, fed quafi ftipendium fute fnften-

1 lt) nis. Im o, ubi miuiftrorum ftipendia funt exi-

gua,

240 Instructiokes Pastorum.

gua, melius eft recipere, quam oblatnm refpue#
ne fecutaris (qui fortaffis indigentiores erunt) i
quod prasjudicium fiat. Omnera autem avaritii
notam fugiet, fi pecuniam non exigat, fed fol«
'oblatam accipiat, & pro re nata diftribuat paupt
tibns in eleemofynam, five iisdsm, a quibus acr;
pit, five aliis, Confer. B. Thom.  2. 2. q.  ioo.art
2. & Syn. 2. Provinc■ Camerac. tit.  5. cap.  5.

(6) Non improbat modum reftituendi perCo:
feffariiim, Ted monet, ne citra neceffitatem?
oneris ipfe fufci,-iat> ac prudentem fuggeritc®
telam, qua fecare defungatur ifto munere,

(■c) Eamdem dočtrinam, fcii. nonlicereO
feffario, absque poenitentis prsevio confenfu, k-
qai cum ipfo pcenitente de peceatis fola ejus co:
feffione cognitis, tradunt Dominičus Šoto in i,>
18. q.  4. art. 6 . VMoria q.  185. T oletusl.)
cap.  16. Binsfeldius trači, de figitto duh.  7.
phus Angles. Henriqwz, Suarez.  Vide hujusi
P.  3, cap.  1.

CAP UT XXI,

Ds Tejlimonialibus literis auditfl

ConfeJJioTiis.

S i pčenitenš a ConfefTario poftulet tefti®
niurn fibi dari , • quo fe ejus confefr
nem andivifle fateatur, quod iilud dicat i:
velle Pailori fuo oftendere, quod feraper *
confeffione Pafchali facere tenetur ; eani i>'
cnndnm formam , quae infra ponituf, fo'
bat, Atqui eo, quod atteftationum haruS
multa exemp!aria impreffa fingulis dabnM® 1
Confelfariis, curet Confefiariiis, ut fuas p 1 "
manibus babeat, nu]lisque eas tradat, 111 ®
cttorum confediones audivent.

Atte-

At

\s:

fonile
in Par

Sci
tens cc
tio noi
in qua
tras no
titulo l
coinnu
Vicere
delite 1
nafterii
albis I
Confel
tnenfis.
praeter
nomen
didlas
fervenl
oftava
Vicari
''t ex?
fraus ;
confefi

Prt
*tque
bus f
mnt,
Poenit.
Sc prc

M.

1  refpuert
erunt) al
n avaritii
fed folui
uat paiiiil
libus acto
q.  IOO.uf;!

ap.  5.
di perCo:
Hita tem::
Jgerit cai>|
lere.
licerem
ifenlu, ki
1 e j us cos
oio in  4. t
'oktus L )

'• 7 - M
le hujosi

ruditit

It  teftill;'-'
confefe'
d dicat [«
femper«
; eani tf
ituf, M
.im ha« 3

dabiintcf
t fuas p 1 *
adat, “ l!

Atte-

Pa as IL Cafut XXI.
Atteftationis formula haec erit:

34 «

1574. dic mmfis
fmUntia adminijtravi
in Parochia

Sacramentnm

hahitanti

Scribat in primo albo diem, quo pceni-
tens confeflus fuerit, fecundo menfem, ter.
tionomen & cognomen, quarto Parochiam,
in qua poenitens habitat. In calce Confeffa-
misnomen & cognomen fuum fubfcribat cum
titulo beneficii, vel oflicii eccleiiaftici, a quo
communiter denominari folet, veluti, Re&or,
Viceredor, Canonicns , vel Sacellanus Ec-
cleli«N. vel fi Regularis fit, habitans inMo-
tafterio N. Atqui quidquid in atteftatiomim
albis fcriberidum eft, totutn id ipfiusmet
Confeflarii manu fcribatur , vel faltetn dies ,
menfis, ac ipfius Confeflarii fubfcriptio. Urile
piaeterea erit, fi Confeflarii omnes in tabulis
tiomen & cognomen fcribant eorum, quibus
diftas atteftationes fubfcriptas tradiderunt,
terventque eas tabulas penes fe , vel polt
ofravam Pafchae nobis, aut fi in Dioecefi fint,
v lcariis noftris forenfibus eshibeant, idque
W exadius animadvertere poffimus , mira
baus aliqua in didis atteftationibus a nora
'onfefTo quodam fada fit.

fro majore Confefiariorum inflrudione.,
,’ ,c i Ue  in juvandis eorum animabus , qui-
“its Poenitentim Sacramentum adminiftra-
tl mt, ut certa quadatn forma utantur, qua
P°enitentes in gratia accepta perfeverare,
,!c  progreffum facere doceant 5  infcriptas
djunximus admonitiones.

O.

CA 4

44S Instructiones Pastorum.

C A P U T XXII.

Admonitiones Pcenitentium.

C onfeffarii omnes, quemadmodum Patra f ;

fpirituales decet, circa poenitentes fot tl
fummam prudentiam adhibeant neceffe eS,
ut inftruantur, diriganturque paulatim advii
tutes chriftiano homine dignas. Peculiariti

autem induttriam & ftudium fuum erga et vel ali

te, ita
ffi, n'
nibus
dam a
:iiem,
cm sit
Cofi fo
ac fak
(piefce

efle j

J ll<

tujusq:
flipra c
Prc

magis explicare debebunt, qui m patres
bi Confeffarios fuos (a J  cooptant, utaobedia
eos in dubiis & controverfis fute confcieati:
rebus quotidie , tura pro expiandis peccait
poilint accurrere. Gtui quidem ad eumnit-
dum filios fuos fpirituales in bono propoli f ere t fi
to confirmare nitantur , ut conftantillime!> confuet
bi proponant potius, quam divinam Majefti d| e  f ac
tem offendant raortaliter, non fblirm bomjlicet C i
ac honores, fed etiam Vitam profundere, ti conced
vumque prše fe ferant & falutare delideriui De;
fecundum fanctiilimam Dei voluntateni»ks Sa
tam vitam fuam espendere. divina

Glnare finem, ob quem creatus eft ho« P ar
eis ob oculos crebro ponat; qui quidem il oration
fervire & obedire in hac vita divinae Maje® nuliere
ti, & in altera in oranem reternitatem eadet dioribu
frui, aliaque fimilia ; ac proinde debere 1® fiiltn fu
minem exfufcitare animum , & vires iibi !■■ ftern P
mere , falutique fine cooperari, atque ea« oration
nus rebus omnibus uti, vel abftinere, f Qt.ii
tenus ad hunc finem confequendum adni« Cr edtto
culo vel impedimento effe poilint; ad eXtf i ’ 1'Jotidi
mulil, huc fe totos, adhonesque fuas, atf ^tirno
univerfa qute in hac vita poffident, delftf 11  cam

re }

M. Pars II. Catut XXII. 24$

[. re, ita ut in vičtu, veftitu, confuetudine vi-
B, negotiis, omnibusque ahis eXercitatio-
llffl'  n ibus ita fefe gerafit, uc omnia quaii quae-
(iam adjumenra eis efle poffint ad ultimum.
im Patra j^ n i, cui conditi funt, confequeridum. Cae-
entes fuc t ;r uin rpfi poenitentes paratos fefe exhibeant,
cefle el tioh lolum in earrnn rerum ufu, prudentiae,
im advi: JC  f a l u tari confilio Confeflarii libenter ac-
eculia« oiefcere, verum etiam, fi iile omnia plane,

1 ergae; el aiiqua ex eis, quse habent, deferenda
1 patres: ffejudicet, canfa falutis eornm, femper ei
nt, oVediant. Confeffarius tamen juxta unius-
onfcientii t!ijasque conditionem ac ftatum ad finem
is pecc« fupra diftum eoš diriget.

[ eunii.: Proponat eis etiam modum orandi, ut

o  propo- feret fmgulorum capacitas, & pro religiofa
ntiilime onfuetudine omnes nitantur bis faltem in
ni Majefa fe facere preces ad Dominum, mane vide-
olum boe fet C um furgunt, ac vefperi dum cubitum
mdere, s concedunt.

lelideriro Deinde exliortabitur eos, ut fingulis die-
ntatem#ks Sacrum audiant, & diebus Dominicis
divina Officia frequentent,

; eft ho« ;  Particulatim vero modum eis praefcribet
quideni S ontiones mentales faciendi, five viri, five
iaeMajd» aulieres fint, modo tamen capaces fint; ru-
tem eade« dioribus autem oftendet, quomodo Rofa-
lebere li» [ititn five Corona, Officium B. Virginis, fe-
res fibi r 'Nm Pf a ]mi poeniteiitiales, aut fimiles ali*
atque ea» Nio nes  legi debeant.
lere, f 1  Quod amplius eft , omnes fuae fidei con-
im adm« ( ‘oditos eo inducet, ut examen conlcienti*
; ad es tri  ‘Nidie faciant; tempus autem huic rei ac-
[uas, a«lT J fnraodatum erit, dum vefperi figno publi-
t, delhy cimpanae fimul cum tota familia ad pre-

vej

O. 2

ces

2.44 Instrvctiones Pastortjm.

ees invitantur. Admoneat quoque eos j «ant u

lebrioribus , preter ipfum diem folemut: Eis,

Palchae, quo debent omnes conimuiiicaii
fcilicet felto Pentecodes, AfTumptionis I
Virginis , Omnium Sandorum, JNatalis Dj
mini; deinde etiam Dominica in capiteOt
ciragefimse, pro indulgentiis pletiariis acf
rendis, ac preparatione ad fandum jeju«
quadragefimale ; pauJo pod fuperaddat i!
quot dies; poftea hortetur, ut fingulisitti
fibus fcmel id predet. Quod d fiat, far¬
ad Communionem odiduanam erit prog®
Speciali cura eos admonebit ConfeffariS
ut dies fedos in honorem fervitiumque
vinum impendant. Ojaod ut commodius|
audor eis erit, ut alicui focietati fefe at'
cient, quae ex indituto proprio dies fet*
in orationibus, piisque operibus expeif
veluti ed ea, quam icholam vitse chridi-'
dicunt. In univerfum autera patres mat-
ve familias admoneat , ut familiam ( c!
ad Dei honorem indituant, ac liberor*-
fuorum curam eximiam habeant; qui > r ‘
dabunt operam , ut vifitent fchoh-

nm uauuui upciaiiJ , ul  villieuL iv.* 1 -,

ubi dodrtna Chridiana docetur, modo® °rte

ješ , :
nes fac

frequenti (b)  confedione & Communioin,

& paulatim eos lecundum D. Auguftinicot
filium in fanftam. eam confuetudinem add: nem Č
cat , ut diebns Dominicis communicet; Si qui
Q,uando autem aliquem nadi erunt, qu.ennl
hoc prsedandum ene videant inidoneum,
uabuntur euin paulatim ac veluti per grat
quosdam eo evehere. Primo hortabuntm
ut quando omnes iolent percipere venerat
le Sacrainentum, etiam fedis toto annos

parenti

Sacran

cimi n

uienioi

maritu

Chriftc

bros a
(!i m c
legant
veiper;
funt,
kitati
Granat
fariuna
tis fpi
alii lin
Ste
eos di:
fident,
ftentar
ftiane
folum
forum
quid
Gentil
domef
eleenic
e xcell(

ca0‘

Pars II. Caput XXII.

m.

imumont,
uftini cot

lmumcei:
> quemd
meum, ct
per grad:
rtabuntii
: venerš
o annofr


ne eos 1 rant una fecum eos feftis diebus ad concio-
nes , ad vefpertinas preces, ad praleftio-
nes facras , modo ad frequentem confefifio-
lem addt nem & Cotnmunionem eos accommodent.

Si qui ex filiis uxorem duxerint , curabutrt
pareutes , ut opera maritorum etiam illae
Sacramenta £requentent ; vel li uxores fin t,
cum maritis fimiliter agant ; qua in re in
memorialu eis. reducant quod D. Paulus ait, Ex r,
maritus bonus ( inquiens ) Pepe uxorem Cor.  7-.&
Chrifto literatur, fimiliter & rnulier virum. r ’ ^ etri  3 ’
folemne: Eis? qui literas norint , fuadebunt, ut li-
bros aliquos pios, & fančte feriptos emant

imunicar;

MatalisDf
:apiteQ]ii
mis acf
n jejuniiii
raddat i
lguliš me
lat, faci
t progres
onfeffarifi
i.umque
rodius ®
i fefe alj :
dies feli ;
; eJtpfil
: chrilfe
res mati'
iliani f« !

liberort
; qui i« 5
ut fcholi’
niod° *
caa 1

lptionis 1 (li modo facultas fuppetat )  quos & ipft
legant, ac faciant legi a tota familia circa
velperam, prsecipue diebus feftis ; tales
fint, Vitae fančtorum Patrum , Gerfon de
imitatione Chrifti , Opera F. Ludovici de
Granada, Exercitia vitre fpiritualis, &Ro-
farium D. Cafparis Loarte , Pračiica oratio-
lis fpiritualis P. F. Matthsei Capucini , &
slii limiles.

Ssepius divitibus in raentem redigant,
eos  difpenfatores efie divitiarum, quas pof-
Gdent, quibus ordinem ac ftatum fuutn fu-
fcntare & alere poffint ; verum id chri-
itiane modefteque faciendum effe , ut no.u
lolum in ufu divitiarum non fupra , quam
e orum vires ferunt , fed potius infra ali-,
Vud expendere cernantur , quod etiam
Gfntiles olim non folum verbis , fed etiam
ooniefticis exemplis oftenderunt. Porro itp.
e >eemofyni s  liberaliter faciendis ftudeant

Rcellere ; ad hoc enim obligantur; ac na
° Ite  aberreat a modo convenienti, homi«,

GL 3 ra®

»45 Instructiones Pastorum.

num religiofe pieque fentientium coufilim
in his fequantur.

Poftremo fecundum uniuscujusque mo,
dum & conditionem omnibus & iingulis a
praefcsibaot adjuraenta , quie maxime m.
cefiaria , utiliaque elle judicabunt , ut ii
▼ia mandatorum Domini Dei fui ambuletl
& proficiant.

N OT JE  AD CAPUT XXII.

Vide c.  6, (n) Plernmque Poenitentibus expedit , ta

fup. facile ConfelTarios mutare , neque modo hunc,
modo illum adire, quod folent perfouse , tu«
curiofae , tum inconliantes , tum timidoe. 1»
qusedam peccatoram funt genera , qute vix alio
poffunt efficaciori remedio tolli, quam freqtw
tatione confellionis um & eidem Sacerdoti fato
ut de peccato pollutionis  tradit Tolet. L  5. c.  13,

Servari nihilominus debet libertas Poeniten-
tium ; ac proinde nemo aliquetn obligare debet
ad perpetuo fibi foli confitendum ; ut prudentet
monuerunt Patres Syn.  2. Prov. Camerac. tit  >
e, xo. & Mechlln. tit.  5. c.  7. Quin potius facilei
oportet efle, tam Epifcopos & Paftores, qua®
alios ( perfonaram etiam religiofarum ) ConfeiU'
rios in concedenda facultate confitendi aliquand«
alteri; ut propterea pelfime faciant, qui fcientej
aliquam fibi confiteri foli tam , alteri efle coiife;
fam, verbis , geftu, nutu, vultu oftenduntfil
hoc dif licere. Huc etiam venit obfervandui«i
quod adnotavit Navar. Enchir. c. 2.6, n.  2. P*
Confeflarius admonet Poenitentem de propoib
non amplius (Deojuvante) eadem ant aliap« c '
cata mortalia pcrpetrandi ; ne obliget eum ad*
voto, juramento, vel alia proraiffione, quasn<|'
vam vincuium adjiciat; niii quum id jus pr#*
pit, ut in abfolvendis excommunicato notorio, f
juriante pubiice perfonas ecdelialticas, incendia-

rio, m

latore,
Cm ere
ta caft
admitts
familiai
cuiaue
ceflltat:
tem co
liere;
ritas,
fola nu
riculun
iideles
gis Sat

Mei
refert J
fra don
mnfit
Imnem

rV

/mi filu
1'tmebi
milici
itf de j
In m/c
pfona
fantini:
n foris
hdal
Epi/coi

i«io otvi

bs um
Pire,
fime d/
iebere
in una
fandal

nkr 1
niinis,
nnnigm

M.

Pars II. Cafut XXII. 24^

confdiui

>que mo.
ngulis a
dme 1».
t , ut ii
ambuleii

II.

:dit , D®
>do hunc,
n «e , tim
idoe. Im

e vix alio
d frequen-
loti fafe
5 - c.  13 '

Pcento
rare debet
prudentet
rac. tit.fi
ius faciles
res, qua
Confei*
a]iquand»
ui fcientes
Be confef;
:ndunt fli
irvandu®/

, 2. 0®
propoft 0
it alia pet¬
in ni ad ^
, quasf
jus pr**
Dtorio, i" -

incendia-

rio,

{10,  mutilatore, manifefto raptore, Ecclefiae vio-
latore, ufarario pablico. Hinc prredicta Sijn.
Cmerctc.  eodem loco monet, ne Confeffarii vo¬
li caftitatis a filiabus confeffionis exigant, aut
adnuttant absque Epifcopi confenfu ; & a nimia
familiaritate abftineant. Cavendum certe eft uni-
cuiaue , praefertim Sacerdoti, ne fub fpecie ne-
ceffitatis, confilii, vel auxilii nimiam familiarita-
tem contrahat cum qaantumeutnque devota rnu-
liere; contingit enim, ut, ubi videtur efle cha-
litas, ibi vere lit vitiofa cupiditas. Solus cum
fola nunquam aut rariilime verfetur, tum ob pe-
riculum, tum ob fpeciem mali, a qua omni vult
fideles abftinere S. Paulus  1. Thefifi.  5. multo ma-
jis Sacerdotes.

Meminiffe ergo oportet, quod de S. AuguJHno
tefert Pofftdius c.  26. in ipfius vita: Fceminarum in¬
tim domum ejus mila mtptam converjata ejl, nulla
rmfit; ne quidem gertnana foror, qucs vidua Deo
jirmens, multo tempore , usque in aiem obitus J'ui
Prtspoftta mdllanm Bel vixit; fed neque patrui
/#> filice , &, fratris fiui filice , quce pariter Deo
ftniebant; quas perfonas fanfforum Epifcoporum
tmcilia in exceptis pofuerunt. Dicebat vero, quia
dfi dejnrore & neptibus fiecum commorantibiis nul-
fa ttafci pojjit mala fufpicio ; tamen quoniam illce
ffifonce fine aliis necejfariis fiecumgue manentibus
hiinis ejfie non pojfient, & quod ad eas etiani alice
a foris intrarent, de iis pojfie offendiculum , aut
ifiidalum infirmioribus najej; & illos , qui čutit
ffiopo ve l guolibet Clerico fiorte manerent, ex
!" ,s  omnibus foeminarum perfionis una commoranti-
™s ant adventantibus, tentationibus humanis pofifie
aut certe malis hominum fufipicionibus pefi-
Mje di.ffdmari. Ob hoc ergo dicebat , nunquam
hm focminas cum fiervis Dei , ctiam cafiiififmh,
10  miti manere domo , ne {ut diEfutn ejl') aliquod
hmlum vel offendiculum hoc tali exemplo pone-
r pr infirmoribus. Et Ji forte ab aliquibus foe-
’ ut videretur, vel fialutaretur , rogabatur,
Hw quam Jme Clericis te/iibus ad eas intrabat, vel
Q 4

^48 Instructiones Pastorum.

folus mm folis nmauam ejl tocutus, nec Ji fmt
tum aliquid interejjet.

Jftam tnnliemm famitiaritatem , fi cum al.
quo.t aliis vitiis fatis eaverent. normulli, ali®
cito in Eeclefia fr u c tum videremus. Quata
enim aut quinque fint potiflima, ause Sacerdota
guosdamreddunt inglorios ac inutiles (litinam nt:
& noxios) Pocula, Mulieres, Prselumptio, 4
eortun, qu» didiciffe fe putant, Ufus indifcrete,

(fe) Cum opus , quod ex amore procedit,
iaudabilius lit eo , quod procedit ex timore; fe
cuens autem Cbmmunio proficiicatur ex anion,
& abftinenria ex timore ; limpliciter iandabii
ac etiam utilius ell frequenter communicare)
cum reverentia & devotione accedatur , qaao
abitu/iere. Qui vero ex confuetudine , & i!
aliorum imitationem potius, quam ex devotio«
frequenter aut quotidie communicare advent
Sur ,  ad tam frequentem Communionem noair
ciie debent admitti. Syn. Diaecef, Ceh
merac,  46.04, tit.  9. c.  3,


MOJ

SA(

Qu

245

'M.

t cura g
-lli» ali®
Quatuf-
Sacerdota
rtinam n
imptio, &
.ndifcretoi,

procedit,
:nore; fo
ex amon
laudabiliii
anicared
ur , qwi
le , & i!
devotioif
adverto
;m nonlf
fi Cb

« ( o ) K

PARS TERTIA.

CONTINENS

MODUM ADMINISTRANDI

SACRAMENTUM EUCHARISTIiE

P E R

S, CAROLUM, BORROMJEUM

C O N S CRI P T A.

CAPUT I*

Ojiibus. mn dcmdct Communio.

fr

ARS

I n omnibus iis cafibus quibus per no-
vas noftras Confeffbrum admonitiones,
aut ad confellionem admittere , aut a
peccatoruin labe poenitentes abfolvere Con-
bilor non debet, mmirum : li in mortali
Plečato , vel occafionibus ad peccatum fa-
inducentibus. perftftant, vel oneribus,
^nibus tenentur , non fatisfaciant , vel
J ‘ ns  denique id getms de caulis ; aut ve-
10  abfolutiooem debet differre, quousque
110,1  obfcura primum verse emendationis in
ipfis figna perfpiciat: non admittat Parochus
311  facram Communionem idlos, quos citra
'°nfeffionem certo lciat puhlice & manife-
5  a aliquibus ex dičtis impedimends eQ\

O, x “

igo Instructiones Pastorum.

irretitos, licet teflimonio vel noftrorum Pet.
tentiariorum, vel alterius approbati Confet
foris , etiam regularis conllet, pcenitentij
Sacramentum iilis fuiffe adminiftratum; s
ipfimet pcenitentes legitime' non probent,
quod periculofum praateritfE vitje ftatum,
peccandique occafiones defernerint, & evi-
dentia emendationis figna ediderint, iisqnt,
quibus obflričii erant, fatisfecerint, eo pvor-
fus modo, & forma, qu® in nollris a(W
nitionibus continetur. Gffiocirca plurimim
expedire videtur,ut Parochus taies prius coni.
monefaciat, vei remotis arbitris, vel, fividt
bitur, uno atque altero probatre vitje tele
adhibito, ne puhlica notentur infamia, cim
fe ad faeram Communionem offerent, a q«)
eos f  ut fuperius dičtum eftj tenetur reji
cere ; eoque magis, quod id commodefr
cere poffit, cum tribus ante diebus, con.
feffionis fme fidem eidem exhibere tenean-
tur , quando aliis, quam proprio Confeffo-
ri , peccata fua confitentur.

Confer. Si vero occultum effiet impedimentuni,
J5. Thom.  & tamen circa confeffionem id Parochus
refeiret , idem cum iis officium prseftet)
Tommen-  am ' ce  & feereto, ut in eo damnationis fe
taiores.  tu  faeram Euchariftiam non recipiant; n 01
tamen eam iis adminiftrare recufabit, fi f*
ad Communionem palam offerrent.

C a)  Quod fi usque adeo effiet occultrt
ut ex prsevia duntaxat confeffione conftaret)
nihil extra confeffionem prteftare tenetur i
quam ferventi eos oratione Deo commenfe
ve,  & li ad Communionem fe praefentes v
llerent, nullo eam padlo iis negare.

Si

effetne

ntene 5

Hrum

Vicari

omnen:

fedulo

foranei

biseum

(b

quemq
peccat;
malo e
que lat
ducat,
aliis pi
ribus,

Ne.

tOS, q

ni, v.
litini, ’
»licuju;

minis <

Micam
debean
“itenti:
bone ,
Me  p U
Mani re
etilni
pto caf
Mtentij
tam,

Pars III. Cafut I.

vt.

251

»rum Po;.
:i Confet
enitentii
atum; i
probent,
ftatum,

:, & evi.
t, iisque,

, e o pror«
is admo-
plurimuni
•rius coni.
el, fi vidi
vitse tefte
mia, cui
it, a qui
etur reji-
imode ta¬
liš, con.
e teneat-
Confeffo-

mentunit

Parocte

praeftet)

ionis fli'
ant; no*

bit, li &

DCCultU®)

conftaret)
tenetuti
im menda-
•fentes C*

e.

Si

Si autem in dubio Parochus verfaretur ,
edetne impedimentum illud manifeftunt ,
n ten e j fi in nrbe fuerit, ad Vicarium 110-
ftrum generaiem ; ii vero in Dioecefi , ad
Vicarium foraneum recurrat, & cum eo rern
omnem conferat, quodque is imperaverit,
fedulo faciat ; qnod ii ipfius etiam Vicarii
foranei animo dubii aliquid relinquetur, no-
biseum illud communicet.

( b")  Non admittat ad Communionem
quemquam, qui puhlica, omnibusque nota
peccata commiferit, priusqttam fcandalo, &
malo eXemplo puhlice dato , puhlice quo-
(jue fatisfecerit, etiamfi legitimam fidem ad-
ducat, le efle a Poeniteutiariis noftris, ant
aliis probatis Confefforibus, etiam regula-
ribus, expiatum.

Nec etiam faera Communione dignetur
<os, qui vel ex inllituto Concilii Tridenti-
D1 5 vel noftrarum Synodorum Provincia¬
lni, vel etiam faerorum Canonum puhlici
dicujus , & in multorum oculis adntifti cri-
m mis caufa, quo plerique leeli fuiflent, pu¬
ncam facere poenitentiam tenerentur; cum
debeant hujusmodi delinquentes, palam poe-
Mentiam commiffb fcelere dignarn, pro ra-
j. 10 ne culpae perfolvere, ut emendationis

puhlico teftimonio j  ad reftam virtutis
"atu recocent, quos malo exemplo ad pec-
Catll!T1  antea provocarant ; eo tamen exce-
! :o  cafu , quo conftaret, eam publicae poe-

•"tentise rationem a nobis fuiffe commuta-

tant,

NOt

Instructiones Pastorum.

notje a D CAPUT I.

(d) Sententia haec omnino fequenda eft, gnu
etiam tradant Gabriel in  4. d.  9. & Navar. cap.  a,
n.  55. nili forte alia ex caufa quam auditi crimiuii
poffet prudenter fe excul'are a diftributione dam
menti(qao modo videripoteft intelligendum,quK
habet S. Thom. in  4. d.  9.) figilinm enim od %:
Sacerdotem etiam refpečiu poenitetitis,ut citraeii
confenfnm non poifit exti'a confefiionem cunit)
colloqui de peccato confeffo , ait Tolet. L  3. c.i 4
confentientibus aliis, de quibus P. o. c.  20. Alb
quin eflet quodam modo peccatum exprobrare, vi
objicere, reddereturque onus confeliionis odiofum
Hinc S. Cakolus  ilio c.  20. fin. Si,  inquitj»
f ejjitate coaffus , cum ipfomet poenitente de  pa®
loqui contingat, id non nifi pr cepata venia faaat&i

(i?) De Communione peccatori pubiico fc
manifefto neganda palam ,  aonec palatn apparei 1 .
ejus poenitentia Vide S. Thom.  3. p. q.  Jjo.arU
Isavar. c.  21. n.  55. Bona.  & Baluda in  4. 4
Syn. 2. Prav. Camerac. tit.  9. c.  7. Dioecejan,  &
merac.  anna 1604. tit.  5. c,  3. Idem auctm jiufc
cinm eft de fufpečtis fufpicione vioienta & pub'
ca. qui lciiicet palam laborant alicujus crirainii
infamia, quibus B. Thom. in  4. d.  9. art. 6 .<pi
vult efie negandam Euchariiiiam.


CAPUT II,

ih Pneris ad Communionm

aimittmdis.

Non vnlt /^nm fexus ntriusque pueri fine Parocfe
decennes decimum setatis annum attigerint,

pito facileque ad Fandtiffinue Coninnn ilf

fta t-ii!

mitten- nis receptionem polFint prseparari; non p £
dos, fed mittat, ut vel fua vel parentum neglige" 1 *
ut admitti maturiorem ast^tem perveniant, q«‘ n  ^
podifiE* . ritua-

rituali

modui

quosd

tis pr

quin j

ligent«

fufcipi

probe

merab

que h

purita

eos ta

quadr;

fi ita

hyem:

tim,

alio te

fticis

tlim e

statei

vel lii

čeden

deind

Metni

Pafch

tantni

intere

adhib

C

quem

diligr

confii

e

pueri

nobis

M.

a eft, qua
ar. cap.  2i,
iti criminii
ione Jbacn.
ndum,quK
lini obiigs
it citra ejai
m cum ti
• l-  3 - *if
c.  20, Alič
:obrare, i
lis odioia
inquit i *
; de  pacali
'a facu&t
pubiico (a
«n appare
. go. ari, 1

MS 4 . i  )

ioecejan.  6
aurtm jul
ca & pubi
us criminii

. 6 .quafo

ionrn

1  Parocto
irint, adt 1
lomnimi
; n on p £! '
»crjigen^

; b quinlF

ritua-

Paus TIL Caput  tt. afS

rituali hoc thefauro perFruantur ; quemad- infrruen-
inodutn re ipfa interdum experti fumus , dos. Con-
quosdam nimis temerario craffioris ignoran-^ r - c, 9* 3 *
tis praetextli , plurimos annos traduxiffe ; *
quin potins, cum primum fieri poterit, di-
ligenter oninia ad digne Sacramentum hoc
fufcipiendum neceffaria perdoceat", & cum
probe edofti fuerint, quam muki & innu-
merabiles Fručtus ab eo percipiantur, quanta~
que humilitate , reverentia , & confcientias
puritate fufcipi debeat, ad Communionete
eos tandem admittat. Et propterea prima
qu ; adragefimalis jejunii hebdomade , aut li
fi ita videbitur, Feftis Natalitiis, aut aliis
hyemalibus feftivitaribus, in pagis pršele"*
tim, eorum puerorum commodi caufa, qui
alio tempore pafcendis pecoribus, aliisve ru-
fticis exercitiis occupantur, animarum fta.
tom 'exami.net, aliisque modis, qui ad dičiam
statem pervenerint, vel feorfum fingulos ,
vel limul complures convocet, &, ut in pras-
cedentibus monuimus, inftituat, Delečlum
deinde faciat eorum , quos hac vel alia, qua
utetur diligentia, prseparaverit, ut proxima
Pafchse fe Iti vita te ad Communionetn admit-
tantur; cseteros in illud tempus rejiciens, ut
ttterea novam in iis inftituendis diligentiam
adhibeat.

Caveat, ne ad primatu Communionetn Vide

^emquem admittat, udi pne ter fupradičlam *%«• 'DtO*

“digentem inftručlioneui , ter aut quat<?r cefan.
eonfit- Q „. j- • merat.  an„

°nntentem audivent. 1604. tiu.

Oiiando tameti aliquis ex Parochi® fu® 9,

P Ue tis alii cuipiam confiteri confueviffet a
5 °bis approbato, &  adhibita Confefforis fi-

de

254 Instructiones Pastorum.

de fe idonemn effe approbaviffet, & dili-
genter fatis ab eo ad facram Communioneii
fufcipiendam effe inftručlum, quoque tet,
quaterve, ut minimum , eidem confeffus fuif.
fet, & Confefforis a nobis approbati em
loco habeat, & virum Deum timentem, k
pium agnofcat ; licet Parochus ipfe diflai
diligentiam non adhibuerit, eum tamen Con.
fefforis fecutus teftimonium, ad Comtmmio'
nem admittere poterit; fin fecus, ipfe etiai
iuum officium praeftet, puerum exaniinet,
quodque diligenter fatis inftručtus lit, reco-
gnofcat, & quod amplius in eo defiderattir,
ipfe fuppleat, cumque idonee edočlus vide.
bitur, i'a n c t i J li m u m E u c h a r i fti se Sacramenni
ei miniftret, neque doneč ter quaterve con-
feffus fibi fuerit, differat, prsefertim cumei
in parte Confefforis fides ejus vices fup¬
pleat. Ojiando autein fcripto Confeffori'
teftimonio conftaret, primam eiCommnnio-
nem fuiffe adminiftratam ab eodem Confef-
fore, ille etiam (a)  Pafchalis folemnitati!
tempore , aliisque deinceps temporibus,
eum admittere poterit.

NOTA AD CAPUT II.

(a) Cum in fine dicitur : lile etiam &c.  ^
Parocho fermo eft.

CAPUT III.

De Communione adultorum.

E adein inflručHone adultos etiam Parodij
imbuat ; prtecipue autem eos, gui n '

rius

rins cc
fibi cr
fchalib
commi

A

charift
non lie
tochia
re ann
tio in i
rea, q
cis ant

men, t
nit fi j
Dobiš,
exhibe
res, au
riisPai
in urbe
F-cciefi
ctameti

Me
cefi, [
fjcruni
peregr:

veneru
vitatis
<W li
tatim f

taloguj
{ xhibe
_ Qii

icece

Urbe, ;
'ibiis a

VI.

, & dili.
nunionen
ique ter,
fefiiiS fuit
ibati eia
n tem, k
)fe didan
men Con
nminunio'
iple etiant
:xaminet,
lit, reco-
efideratnr,
ftus vitle,
ramenom
:erve con-
im cumei
dces lup-
lonfefforii
ommunio-
n Confef-
lemnitati!
lporibus,

m &c■ &


Parochus
, qui
rius

Fars III. Cafut IH.


rius communicant, & in univerfum, omnem
Cbi creditum populum, omnibus diebusPa-
fchalibus, aliisque, quando major effe folet
communicantium frequentia.

Adminiftret Parochus fanftiffimum Eu-
thariftite Sacramentum Palchali tempore,
non lis tantum, qui tum temporis in fuaPa-
tochia habitant, led iis quoque, qui tnajo-
re anni parte, aut faltem fes menlium fpa-
tio in eadem fuerint commorati. lis praete-
rea, qui in eam commigraverint, licet pan-
cis ante diebus vel menlibus , habitandi ta-
men, atque in ea ditius commotandi animo j
aut fi faeukatem a!io loco comrrmnicandi a
Dobiš, vel a Parocho fno fcripto obtentam
tehibeant. Ampiius in Dioecefi etiam viato-
res, aut extranei, qui ulterius perrečturi, fe-
tiisPafchalibus ibidem reperientnr. At vero
m urhe, o time s ilti extranei fen viatores, in
Ecclefia nollra Metropolitana tantum, Sa-
cramento koc fe communire cogentur.

Meminerit tamen Parochus, five in Dioe-
ce fi? five in urbe Metropolitana, antequam
finum illis cibum prsebeat, viatorum, five
Peregrinorum, iftorum, qui communicaturi
'enerunt, nomina, & cognomina, tum nati-
' ltatls  mu domicilu locum , feorfum, in quo-
, Jin  libro adnotare , & fideliter dičtum li-
ri >m fervare , & ampiius intra 15. dies ca-
tH ‘ogum eorum fua fubfcriptum manu nobis
Tibere.

tj.  cafu aliquis , qui per fex menfes in
J® Ce fi vitam egiffet, & fex item menfes in

Syn.

Dioecefan,.
Camerac.
an. 1604.
tit.  g. capi
14.

Utilia
obferva-
tio ;  non«
dum ta¬
men hic
dedučtain
praxim.

libi

iu alia Parochia, elapfis feriis Pafcha-
lls  ad illam iterum Parochiam, ubi noa

com-

Serva-
tur in Pro-
vkicia Cct-
tnerac c. 6 .
tii. 9. Syn.
2. Frov-
In Medil,
tit.  7. c. 6 .

2$6  Instructiones Fastorum

communicaverit, fe recepiflet, Communiotii
perceptse fidem illius loči Parocho, ante tii
duum oftendat; quod fi neglexerit, pro no
communicato eum Parochus habeat, atija
ita cum eo agat, ut cum aliis, qui Pafchal
folemnitate ad facramCommunionem rion a:,
ceflerunt. Si aliquis, qui potiore aaui ter
pora in Diceceli commoratus fuit, Pafckii
lefto, ab eo Parocho communicatus nonf®
rit, in cujus Parochia eo tempore habitave.
rit, etfi alibi comniunicalfe fe contendit,ti
tamen contra eum procedatur, quaft ex e:-
rum numero effet, qui toto anni tempore 1:
fua Parochia habitaffent.

Nullius plane excufationem recipiatPa-
rochus , qui in fua Parochia, Pafchse tempe¬
re in fua Ecclefia non fuerit communicatis
quodcumque impediffientum adducat; q®
obftante communicare non potuerit in ea,
aut alibi communicandi legitimam caular
habuerit, aut deniqUe fide authentica, ab
ve probatione, fe id feciffe tefiatum faciat,
fed Mediolanum eurndem remittat, ut eo®
nobis rationes, quibus niti tur, adducat; dr
decim •, five ad fnmmutn quindecim diete
fpatium ei concedat, intra quos, nifi fuanc
€Xcufationum admiflionem & approbationtt
lioflram exhibebit, aut man datum ut %?'•
fedeatur, aut aliud quodvis noftrmn pK ;:
ptum v pro non communicato habeat,
plane contra eum agat, ut contra alios P ;
fchee tempore non communicatos.

Eodem modo fe gerat cum quolibo‘
<qui in fefro Pafchse a Bicecefi aberit,
tra decimnmquintum a reditu fuo die" 1 '*

fua

fua Pa
cet; a
noftras

tur, u

fidem
Parocli
Pafcha
Concil:
fniffe <

Pai

pracip
fe, tun

nnt, 1

faeram
fchedu.
k  hab

tur, m

no

fo man
dula o

n

n tem
mse 1
tonfidi
•onfura
«0, a
roiniftr
lunica
hcipia
J lteriu<
litione
&C,

Pabs III. Caput IV.

\H

munioti
ante tri
, pro no:

t •)  cltOU!

i Palčk
n floti a:
mui tem-
Pafchati
; nonfo
habitati.

Pabs III. Caput IV. 257

fci Parochia non confiteatur, & communi-
cet; ant eodem temporis curriculo literas
noftras non producat, quibus illi conceda-
tur, ut pro ccmmunicato habeatur, quod
fidem nobis in fcripto exhibuerit ejus loči
Parochi , & Ordinarii, ubi dičto tempore
Pafchali fuerit , eo modo, quo ftatuitur in
Concilio noftro Provinciali tertio , fe tuni
fuifle communicatum.

Parochus in Ojiadragefima interdum, &
endit,i:t pnecipue in Dominica Palmarum, tuin per
ati ex» f 5)  tlim etiam per Concionatores, nbi adfue-
imporei; nnt, populum commoneat , ut quilibet ad
facram Comnmnionem Pafchalem acceffurus,
cipiat Pi- fchedulam, in qua ejus tiotnen, cognomen,
tse tempo & habitationis locus , defcripta continean-
tur, lit eam apud Parochum relinquat; alio-
tpii non admittetur, quemadmodum expref-
loniandato eidem pnecipimus, ne fine iche-
dula quemquam admittat.

nunicatui.
icat; qit!
rit in a!
m caulac
tiča, ab
im faciat;

, utcorsE
ucat; duc
im dierus
lifi fuaflfl

obationefl
1 ut fuper-
mn prsc;-
eat,

alios,

nuolibej
erit, li' s
10  diem c
fua

CAPUT IV.

De Communiune Pafchali.

n  tempore deinde adminiftrationis fančPifli- Magna
lllae  Communionis Pafchalis, aliquem, eni diligentia,
tonfidit, deputet, qui (jubi fieri poterit)^? t U iam 4i
to nfura fit condecoratus, quique fuperpeJli- ^optabPe
ce °i antequam Parocbus Commuuionem ad- lit. ^
®miftrare incipiat, indutus , fchedulas cotn-
'"unicandorum colligat , atque ita colligere
'® c >piat, m femper Sacerdotet.1 unius aut
! :er ms perfonse, & non ampliiis, interpo-
Jtl one prtecedat in quolibet ordine, & in

^ Car. Infir. Pafi.  K.

ipfa

258 Instructiones Pastorum.

ipfa receptione fchedulam legat, voce tan!
clara, ut & ipfe Sacerdos , & quatuor a«
quinque , qui viciniore loco in eo ordim
fuerint, exaudiant, atque ita leftam fclit
dulam filo affigat, vel facculo decenti is.
cludat, atque ita per fmgulos ordines i'i
ciat, & finita Communione, ftatim on»
Parocho in manum tradat, qui illico eas c®
animarum ftatu conferat, aut cura alphabeii-
co quinternione earuin , utconllet, quisniE
ad Communionem acceiferit, & quis nom
& fchedulas affervet, ut in promptu hab«
eas oilenfurus vel noltro , vel in Dicecei
Vicarii foranei juffu.

Gtuo cafu ad hoc prseftandum ecclefiaft
ca perfona deftituatur Parochus, lcholarem,
vel alium quempiain virum piurn & fidut
capiat, quique Parochise confuetudinem p« 1
be calleat ; ti vero ita anguftus & delertr
effet vicus, ut nemo in eo, qui literas ut
villet, & ad id idoneus elfet, inveniretur.
ipfemet Parochus fchedulas prius debli
confeciife, & fmgulis dediffe , ut in ipd
Comtnunionis articulo illi, quem officio it
pnEfecerit , olferant explicatas , ne d#s
unius loco tradant, fervato in reliquis moi
fuprafcripto; & licet tune temporis
non potuerint , tamen ifta diligentia c»'
attento Parochi oculo , in cominunicaa®
conjunčta, & cum infpečiione Ichedulan®
qu£e ab ipfo delcripts fuerunt, & ear« 1
n um mi s, cum nota numeri fchedulartini f
laruin, quas populo tradiderit, quamf
debuit fervafle, collatione facile lecurp
teddet, dolum omnem &  fraudem abeu*

prscij

Parocl

& dna

nitiom

ante e

Comm

omnes

commi

ilro m

cleliae

formai

Pafcha

neri fi

pnefte

iadsfa<

čhe oč

quenti

grelfu

revera

public;

J«

Carclin
lindas
J b om
quafi e
tis cafi
,J  dan
%na n
ln  fole
Chrifti
Honen
Percip
. Co
diflfere
tam,

IL.

voce ta:
ituor ata

Pars III. Cafut IV.


prscipne in pago non adtnodum frequenti.
Parochus (a)  ipfo Pafchalis feftivitatis die,
0  & duabus feriis i'ubfequentibus, tnnaadmo-

am fcht jitione populum fuum moneat, ut omnes
:centi it an t e  exadam o dava m Pafchalem , facra fe
Communione reficere procurent , quodque
omnes, qui elapfo hoc tempore non erunt
communicati, fine alia admomtione, ex no-
ftro mandato pronunciabit ab ingreffu Ec-
cleliae interdidos, juxta facrorum Canonura
formam. Idem quoque Parochus , durante
Pafchalis odavte tempore, cum iis, qui mu-
neri fuo defuerint, debita charitatis officia
predet, ut chriftianae obligationis debito
iatisfaciant; & fi fatisfacere neglexerint, di-
fts oftavae elapfo tempore , primo die le-
& fi® quenti, tum etiam proximo die fello, ab in-
greffu Ecclefite interdidos proclamet , qui
revera communicati non erunt , fervata in
publicatione infrafcripta forma.

Juxta ordinem illuftriff. & Rever. D.
Cardinalis tit. S. Praxedis , Archiepifcopi
find® Ecclefiae Mediolani, &c. declarantur
omnis Ecclefiae ingreffu interdidi , &
'pafi excommunicati, & mortis intervenien-

dines ft
m on»
i eas cm
ilphabeli
quisnn
[uis not;
tu hube;:
Dioeceli

ecclefialj

cliolaren

.mernpit-
'c  defertts
iteras»
veniretui
as debli:
ut in ifl
officio
ne

moi

JU1S

poris
entia cdl
iminiad
ledulartm
& eard
Julariim
, quam<f
le fecvri
em  a bed
F*'

c afu , ad fepulturam in terra non facra-
,a  damnati, fi manifefta verae poenitentite
"gna non ediderint, infrafcripti ; eo quod
ln  folemnitate Refurredionis Domini Jefu
bhrifti proxime praeterita , facram commu-
Slon em ex praecepto fandae matris Ecclefiae
porcipere neglexerint.

Concedimus tameu Paroclio facultatem
? "'fferendi interdidum per integram feptima-
5 aai, odavam Pafchalem immediate fubfe-
R a quen-

Vide%»j.
o. Prov.
Camerac.
tit.  9. c. 6 .
*z  2. Prov.
Mechl. tit .
7. c. 6 .
juxta di-
datn Syn.
Mechl  &
Dicecefan.
Camerac.
1604. tit.
iVultns de-
nurttietur
cenfura
alicjiia ih-
nodatus,
niji de  / 'pe¬
dali Man¬
data or dir
narii.

V>o Instructiones Pastortjm.

quentem, contra quosdam , nimirum quii
illi fic expedire , juda aliqua ex caufa, i
deretur^ & li Parochus fuerit in Dioeceli,
concedimns ei, ut in finem. fecundae, po!:
odtavam Pafchalem, hebdomadae, interdifli
fuperfedeat, fi aut veniam , aut mandatuu
a vieario foraneo habuerit, adeo, ut (i)
qui durante fuperfefiionis tempore, uti fu.
perius demonftratum eft, communicatus fe-
rit, etli tempore ab Ecclefia prsefcripto iJ
non fecerit, tamen (particulari beneiicio]
non interdicetur. Poterit quoque ParodiE
iftam tam fupinam negligentiam , feu con-
tumaciam , fpirituali quadam pceniteutii
pro arbitrio fuo corrigere.

Sed caveat Parochus & Vicarius fon-:
heus , ne difta facultate , nifi matura coni*
deratione, & gravibus de caufis, utatur.

Et fi etiam aliquis eflet , cui graviH®
de caufa, longioreni fuperfeifionem concedi
debere judicaret, quamprimum nos certio-
resfaciat^ elapfis Pafchaiibus feriis; fiatu«'
mus j prout divino honori, & animse ili
Sc  ecclefiafticte difciplinae confervadoni et 11
confentaneum.

Neque quidem noftrse eft voluntatisi
Ut ad interdičtnm contra iilos procedaOTi
quibns Parochus ipfe certis de caufis jufliff * 1
in aliud tempus Communionem differre,
joris animarum coni modi caufa , fed fiati®
«orum nomina, & caufas ad nos perfcriM
propter quas velit eos Communionem
ierre, modo citra confeiiionem eas refci' ; '
rit , & item quod de hujusmodi re ilj 11 ’;
aientem veuerit, ut rati.on.em iiii poifi® 5 ’

prs*

prsfci
rum e
Sii
gram
urbe,
rum ni
rum e

etiam
leicivE
Pn
quod
pršeče
tate fi
non f
nifi pr
dati f
peccat
ros, d
rem g
fchse t
Comu
liberal
chus ;

di int
periefi

(ci)

datum

eommt

«mtim

htam,

fcrveti

Michli,

t ^ b •

rc

4 .

Pars III. Cafut IV. a£i

'um qoit
aufa, vi-
Dioeceii,
iae, po!:
nterdifii
landatum

> ut .(®)
, uti fu-
:atus fiit-
cripto li
eneficioj
3 arochus,
teu con-
jeniteutii

•ius fon-
ira coni’-
utatur.
praviffi®

1 concedi
js certio-
3; ilatue-
[ims illi;
cioni etf

iluutatisi

ocedaturi

is juffiff* 1
ferre, »
led ihti*
jerfcriM
;mein d«'
is refci' f '

re iliii’
i poffi Ill!i
prs- j

prjtfcribere, & remedium, quo pro anima-
runi earum falute utendum lili erit.

Similiter fcripto nobis indieet, per inte-
jram feptimaijam lecundam poft odtavam in
urbe, & per tertiam etiam in Diceceii, eo-
lumnomina, quos interdixerit; quin &.  eo»
ium etiam cum quibus facultate fuperfeden-
di interdičto ufus fuerit, licet durante fu-
perleffionis tempore fatisfeciffent; denique
etiam caufas , cum eas extra confeffionem
jefciverit.

Puhlice ab Ecclefire ingrefiu interdičbi ,
quod confeffi juxta fančtse matris Ecclefne
prsceptum , Dominicae refurredtionis feftivi-
tate facram Communionem non fumplerint,
non folvantur & liberentur ab interdičto ,
nifi primum ultra debitam fatisfačHonem pro
dati fcandali ratione, fančte prqmittant, le
peccata eiTe confeffuros, & communicatu-?
ros, & impjofterum Eccleliae praeceptis mo-
rem gefturos, &  prtefertim ifti, quod Pa-
fchae tempore, & pie confitebuntur, & ad
Communionem accedent, & deinde , cum
Hberati erunt , ipforum liberationem Paro*
dus apud populum promulget.

NOTAS AD CAPUT IV.

(a) Servet unusquisque tum fuiOrdinarii man*
“atum, tum praxim luas Dioecefeos ;  nam jure
c °tnmuni, Canon: Omni s utriusque fexus,  non
j°ntinet interdiftum, aut excommunicationem
jatam, fed ferendam; ac propterea in his locis ob-
wvetur Syn. 2. Provinc. Camerac. tit.  9. c.  6- &
Mtchlin. Ut.

(b)  Quamvis eafit quorutndam tum. veterana,,
”tn recentiorum fcriptorum, Sylvejlri, Antoni

R 3

5*62 Instruciones Pastorum.

ni, Tol Hi  fententia, ut, qui przetermifit commit
čare in Pafchate,deinceps non teneatur adComi®
nionem pro ifto anno faciendam : teneri tartie«
S. Cauolo conformius, ac omnino verius tj.
tum quia non conceditur termirrus annuus, uttm
ceffet obligatio, fed magis, ut praecepti aditnpfc
tio non poffit difterri ukerius; (icuti, qtiandofo
tuitur debitori terminus (olutionis, non extingii
tur obligatio poft elapfum terminum, fed peti;
rat, quoad usque fuerit folutum : tum quia prir
cipale, quod Ecclefia intendit, eft Communio, qu:
poteft adhuc fleri; temporis aatem determinati.
iblurn eft alipuid fecundarium. Neque eft one
diet, ficut lečtio Horarum; vel ratio obligationt
ficut tempus feftum eft ratio obligandt ad Miilk
audiendam, fed eft opus jure divino praecepiti
Bedeli® tamen difpofidoni reličtum, quoad illai
temporis determinationem. Ita fentiunt: Maji
in  4. d.  17. -q.  2. Paluda. d.  12. q. 1. art.  5. Nau
Enchir. c.  12. n.  45 Azorius L  7. lnfl.it. c. 41 >
alii. Iderngue judicandum eft de prsetermitteni;
Confeffionem annuam, quod fcilicet teneatur,
tjuamprimum poteft, confiteri, etiam vi legisE:
clefiaftic®. Videri poffunt, quoe fumus comn»
tati ad 3 P. S. Tkomce q.  80. art.  11. qucefttn
Porro, quod Azorius  ibidem, & alii quidam op;
nantur, eiim, qui in Pafcbate communicat, W
non confeffus mortalia , cum poffit; vel qaov s
alio modo indignus, fatisfacere prsecepto Ecct
lise , minus probandum videtur. Primo,  quia les
eccleliaftica jubet, omnem fidelem Eucbarifc
Sacramentum fufcipere reverenter , ad minus '1
Pafclia; tališ autem non fufcipit reverenter. Sf
cundo ,  quia , cum prseceptum Eccleliae lit
dam explicatio & determinatio divini, exifti® £ '
dum eft, quod Ecclefia voluerit prrecipere Co»'
munionem talem, qualem Chriftus prsecepit.
tio,  quia non deeft Ecdeliae poteftas impera*
a 61 :us internos,praefertim conjunčtos externis. J 6 '
bet enim Horas canonicas reverenter & <d ei, ' ;
legi, Miflam diebus Dominicis & feftis de' 01 '
audiri, dogmata, quse defiuic, fide teneri. l |r,J

non Eci
non rat'
tionem
quaedan

titis q.
quod pf
Supplei ;

(W

Comn

ero, 1
noftri 1
ros lep
alujuo
poterit
Pal
plurim
partiat
munio:
nlis fu
aliquei
lierum
que it;
at D 01
dicat.
feftivit
Comm
v d ali
flagite
fini m,

Pars IIL Cafut Y.

i .

communi
id Comi®

eri tameo
rerius e|;
us, Ut tun:
ti adimplf
jnandofe
1 extingi
fed penin
quia prit
lunio, qm
nterminatii
e eft orni
sligationii

teceptui,
ioad illai
t: Maji
g. Nam

. C.  41 '«
irmittemi
teneatur,
i. legisEc

comraci-

qucefttoi,
idam.op
icat, ve
el quovii
to Eccle
quia Is
acharifo
minus 'i
n ter. St
fit f* 1
nsriftimaii
ere Co®'
:pit. Jit
Imperan®
ernis. J®
k attenK
s de' 1 «)«
eri.

jiou

Pars IIL Cafut Y.  3,63

non Ecclefia tantum, fed inferiores etiam Prselati
non raro praeeipiunt aftus aliquos internos, ora-
tionem mentalem, medita tionem, &c. Diximus
ouaedam de ifto modo communicandi, citata fope-
tius q. qnoeftto 2.  licut & de Confeffione invalida,
quod per eam non fatisfia t prtecepto acelefiaftico,
Suppkm.  6. art.  5. quaefito  4.

CAPUT V.

Communio Vir or um , feorfim a Mu-

lierum facienda.

Darochus facram Comraunionem populo in
Ecclefia adminiftraturus, five in ipfo Sa-
ero, five non , diligeuter decretuin primi
noliri Concilii Provincialis obfervet , ut vi-
ros feparatos a mulieribus communicet, quod
ahquo ex fubfcriptis modis facile prteitare
poterit.

Pafchali tempore eos dies , quibus ut Primi!fe
plurimum populus communicare affuevit, mo us<
partiatur; & aliquem virorum tantum Com-
Munioni tribuat, quo eos tantum , qui vi-
r >lis funt fexus, ad Cotnmunionem admittat;
a liquem etiam mulieribus adfcribat, quo um-
taruni duntaxat Communioni intendat, at-
'P 6  ita tempeftive partionem iftam inftituat,

M Dominka Palmarum in templo eam prse-
‘taat. Sed fi aliquis, ut plerique Palchalis
bftivitatis celebritate folent , frequentius
f Q mnvunionem fumere delideret; & ob eam,

^ aliam etiam caufam communicare pie ef-
aagitet, die mulieribus deputato, aut vicif-
" ni  tuulier die viris conftituto, poterit Pa«

R 4 rochus

Secun-

dus.

264  Inštructiones Pastorum.

rohus fan&iffimam ilii Eucharilliam adniini
ftrare , finita Communione eorum, qmk
dies ilte fuerit aflignatus.

Licebit etiam, nulla dierum divifionef :
da, quando extra MilFae tempus lit Carnnin-
nio , duo altaria deligere, viris unum, mi
lieribus anteni alterum; quae in utroqus£t
cletiae latere lint erečla •, ita quidem, ut lit
mutuo obviam non veniant, quandoadfe
eram menfam vel accedunt , vel ab ea»
vertuntur. Cnratus quoque a virorum late
te , primuni reconciliare (fi qui forte Ds
reconciiiati non fuerint} mox communicai
iticipiat; &  quaudo aliquamdiu fandiffinuc
Sacramentum admimflraverit, ad illud Ec
cieiise cornu le conferat, & cum liiulieribm
idem przeltet; deinde iterum ad viros trat
feat; atque ita viciliitudine quadam, omni¬
bus piam operam impendat, neque molel
nimis mora mulieres iub Communionis fine:
rejiciat. Qjio antem loco plures eruntPi-
rochi in eadem Ecclefia, eadem quoque -
tarium divifione fieri poterit faera Coni®
nio , in iplo Sacro; & eorum alter recot
ciliationi operam dare poterit, & moxdeit-
de Sacrum celebrare, & deinde a virornn
parte, Communionem miniftrare; alter vet'
a mulierum latere atque ita plane faeu
alius qui]ibet Confeiibr approbatus, qui tu'-
forte in illa erit Eccleiia. Q.uod vero '>■
confelliones adtinet , locum fubinde v.
ciffim mutabunt , ut illis fatisfiat, qui ‘‘
utroque latere, uni potius quam alteri con-
fiteri mallent. Omnino autem , ubi fo®
aliquis, cui facultas erit abfolvendi a c®

bus no
mulier
ros, 1
ea uti
cionen

Ut

dem d
ero cil
ut inte
bet, 1
llituta
quand
dunt.

, 01
Comm

alicujn

Hunt,

tiam n

re moi

explic

mili,

titione

In
propte
locus
mm,
diftant
mm fr
verfair
mm x
Putata
c nrans
conve:
qui at
krnili

Fars III. Cafut V.

M.

265

bus nobis refervatis, tranleat nune a viris a

admini
quibt mulieres.

ifione L
Comnu
um, b
:oqueEt.
a, uti
do ad (;■
ib ea it
irum lai»
torte Dt;
lmunicaii
diffiim

mox iterum a mulieribus ad vi-
ros, ut nimirum, qui ejus opera indiget,
a ea uti pollit, in di&is cafibus, citra fiifpi-

cionem ab utroque latere confitentium.

Ubi exiguus erit animarum numerus, eo-
dem die, viros primum, mox mulieres fa-
cro cibo reficiat; diligenter interim cavens,
utinterea quod virorum Communioni ineum-
bet, mulieres in alia templi parte ipfis con-
ftituta conliftant; nec fecus laciat cum viris,
quando mulieres ad Communionum acce-
dunt.

Obfervetur tertius hic modus femper in
illud Et' Communionibus, quae reliquo anni tempore
nulieribui alicujus folemnitatis , vel devotionis caufa

iros trat'
m, orat!'
le moleili
mis line;
erunt
[iioque i
1 Con®
:er recot
mox de»

a viroffl!
alter ve«
ane fa»

s, qui ti#
I vero
binde v '

t, qui i:
alteri con-
ubi fuet| :
idi a cal

bus

Hunt, nifi quando propter populi frequen-
tiam non videretur expedire Parocho ierva.
re modum in feparandis altaribus , fuperius
explicatum, prtefertim cum in occafione fu
mili» prior quoque modus de dierum par-
titione fervari non poteft.

In iis Eccleliis, in quibus interdum pro-
propter quaedam obftacula, prtedidis inodis
l°cus non effet , toleratur, ut dno fcamno-.
ra m, duabus aut tribus ulnis a fe invicem
aiftantiutn , ordines difponantur extra cho-
tum five facellum majus , ita fere, ut trans-
v erfam Ecclefiae partem occupent, & viro-
r " m  ufui ferviat ea pars, qute viris eft de-
putata, altera mulieribus; hoc interim pro-
c urans, ut omnes vultum ad Ecclelise caput
tonverfum habeant, atque ita primum viris,
r :‘ l l lu  ub una parte procumbunt, Sacramentum
il: ' ^iuiniftret• demde. mulieribus, quse ab al¬

ti 5

tera

Tertius.

Quartus,

Poflet
ifte mo¬
dus facile
ob fervari
per Bel-
gium , ut
& tertius^

266  Instkuctiones Pastorum.

tera parte eommunicaturse accedunt; atqc :
hac viciffitutine, ad finem usque Commu-
nionis fequatur.

CAPUT  VI.

De necejjariis ad Communionemh

puli , per Provinciam Mediolanmfm.

A  d tuto decenterque Sacramentum adrai-
niftrandum, ne quo cafu pardcula, vel
fragmentum alicjuod in terram concidat,pro-
vkleatur in omni Ecclefia parochiaii a Dorai-
niči Corporis focieiatis fcholaribus, de fub-
fcriptis rebus, cum fubfidio , fi opus erit,
alicujus eleemofyn3e, quse ab iftius parochiz
populo in eum ufum colligetur, aut contri-
butionis Ecciefise Redoris, prout reddituum
ratio padetur:

Niniiriim de fufficienti fcamnorum nume-
ro, ad circtiios fen ordines in frequentb
ribus communionibus rite conftituendos, ®
fi eri Polet Pafchali tempore , fintque di&
fcamna altitudine ulnm unius , & quarts

ejusdem partis.

De mappis aut mantilibus , ant nitid ;
mundisque teliš lineis, iisque longis, tar
toque numero, ut ad operienda praedi®
fcamna fufficiant, utque mutari fubmde, &
lavari fuo tempore poffint ;  fmtque ea la 11 '
tudine , qua folent effe noftrates linese t®
Ut omni parte fcamna contegant.

De quatuor , ut minimum lineis lin fel ’
fubtilioribus, fimplicibus illis & nulla a r[t
me.dio aut utroque latere elaboratis; nl ‘

Jul

hil en
borata
longit
titudit
lubjici
Sacerc

us, q
difpoli
Poten
infirmi
De
ad pr;
purific
llent i
capitib
comirn
dicetui
De
tabeli
De
fulgen
caufa;
bus ad

fintque

nos pi¬
tat P
yafculg
‘pforui
ter de
extergi
erunt.

& min

a d enn

tur

be;

5 i

■antu

; atqii»
Homrat

m  Po-

\fem.

m adrai-
tula, Ttl
dat,pro
a Dora-
j de luk-
3us eliti
parocfe
it contri’
;dditui»

im nuiK-

?quentio-
ados, ®
que dife
%  quar»

ut nit$

g is ’ fl

prsedi®
binde? s
e ea l Jl1 '
n cte teta

»is lin teli |
nalit a'«!
)BWi*

w

Paes III. Caput VI. 267

hil enim refert , etfi in extremitatibus ela-
boratse aliquo artificio confpiciantur; fmtque
longitudine duarum vel trium ulnarnm , la-
titudine vero linteormn lineortun noftratium;
(ubjicientur vero haec pyxidi , & manibus
Sacerdotis, dum fančtilnmum Sacrametitum
iis, qui ab utroque latere ante fcamnorum
difpolitos ordines procumbunt, adminiftrat.
Poterunt itidem aflervari, ut fubliernantur
infirmis Communionem fufcipientibus.

De fcabellis duobus etiam condecentibus
ad pr<eparanda ea, quae erunt neceflaria ad
purificationem in eodem loco , ubi confi-
ilent ii , qui ad dandam purificationem in
capitibus circulorum feu ordinum eorum, qui
communicaturi funt , deputati, ut inferius
dicetur.

De quatuor mantilibus ad contegenda
fcabella idoneis.

De vafeulis quatuor nitidis plane, &
filgentibus vini ad purificandum aflervandi
cauia; amplius de quatuor vafeulis minori-
bts ad miniftrandam fingulis purificationem ;
lln tque ad eam formam confiata, quae per
nos  praferibetur. Neque deinceps permit-
Iat  Parochus , ut privata; perfonas fua
Va * cu la , vel calices , vel vinum in fuam
‘ptoruni purificationem provideant ; fimili-
ter  de mantilibus minoribus quatuor, ad
«tergendum os eorum , qui communicati
«unt.

Quse mappae, mantilia , vala majuscula
* niinufcula fepius quidem abluantur , &
4 e um ufum, in faerario, munda afferven-
nec ad profanos ufus unquam adhi,
be ««Ur. Ad,

z 6 g  Instructiones Pastorem

Hic in Adfint femper in promptu fex candel;
Belgiofal- ceres e honeftm magnitudinis , accendendj

iitit °uH * n c l uo ^^ et a P af i ■>  ante  quod extra Mil
plures^ffe tem P us  ^ et  Communio , toto tempore, qm
rion pol- Communio peragetur; & praeterea duae ii
•fint. ces majores praeferantur femper ante Sacer-
dotes, quando Communionem adminillrabit,
aut in didorum ordinum vel circulorum»
rum , qui communicaturi funt , capitibus
feu extremitatibus collocentur, ut inferius
pa te bit.

led in

CAP UT VIL pterin
Ve Minijlris in Provincia  JMoli

nenfi neceffariis »

:  Ali

exting
dem u:
munioi
Ecclefi
neant,
ubi eft
(ate; t
tam et
Paroch
jam d it
perven:

|n onmi loco, ubi in Ecclefia fanfta Coni’

■l munio miniftrabitur , praefta Ijnt,
cumque fieri poterit, odo mimftri ecclelia-
ftici, qui Communionum frequentiorum tet
pore, fuperpelliceis induti inferviant, i
fubfcripta offieia prmftent: unus, qui Palet
li tempore, antequam Sacerdos fančtiffi® 8 ®
Communionem incipiat , colligere quoq»!
incipiat fchedulas eorum , qui communio
turi funt , eas legat, & , uti fuperius
dum eft, ftatuto loco reponat.

Alius , qui, ubi confuetudine reče-
ptunj eft, ut ad Communionem acceffu« 1
caudelam accenfam manu teneant, pr® £!
dat eum , qui fchedulas colligit , duabu
perfonis per iingulos ordines interjecftis,q ul ' Jt
que altera manu candelas accipiat , ^ ^

guadam lance lignea, cui aliquid aqus j
efit 9  ouamppje alia manu teneM

es:tin»

Sacerdi
Hrum ,
tjus, (
niento
neant ,
quod q
Atque
fufficer
ftgmen
«Xtra S
W pan
diiodec

Dn

Eanibii

cedant

ec

M

: eandcif
cendeii
-tra Mi
pore, qu:
i duše fa.
rte Sacer-
liniftrabit,
lorum »
rapitibus
.t inferius

fflediok

n 61  a Co®
[jnt, uli-
:i ecclefc
orum te®'
viant,
|ui Palci®
nčtiffima®
e quof
immuniO'
perius

line rect
accefta'
?  prseee-
, duab ® 1

jeflis,q*
at

Fars III. Cap ut VII.

»69

extingaet, ne fumura emittant; quera qui-
dem ufum liftendi fe ad fančtiilimam Coni-
nmnionem , cum candeiis accenlls , ut in
Ecclefia deitide, vel spud Parochum rema-
neant, admittimus, ut fervetur iis locis,
ubi eft introduftus, Pafchali tantum feftivi-
tate; tum propter myfteria, qute continet;
tam etiam grati cujusdam aninri caufa erga
Parochum, modo tamen extinguantur, ud
jamdičtum eft, priusquam Parochus ad eum
perveniat, quiCommunionem eft recepturus;
led in aliis Eccleiiis idipfum vetamus pro-
pter incommoda, nec non pericula, quae,
uti experientia docemur, adrert ad hanc ad-
miniftrationem.

Alii itidem duo, quoruin alter dextrum
Sacerdotis latus claudat , alter vero fini-
fcum, qui pyxidem & manus fuftineant
tjus, dum Communionem mmiftrat, & fub
niento communicantium lineum pannum te-
®eant, ne ex eo panniculo fragmentum ali-
<juod quocuiuque interveniente cafu excidat.
Atgue illi, qui linteum illud manu tenent,
fufficere pofient etiam fine fcamnis & lineis
te gfltentis eorum, quo cafu vel in Sacro, vel
ettra Sacrum , ante altare Communio fie-
' et  pancaruni animarum , utpote decem ant
bodečim.

Duo itetn alii, qui faces duas accenfas
®anibirs tenentes, Sacerdotem femper ante-
Ce ^ a ut, quamdiu Commuionem adminiftrat:
& i'. J,lt ) quando circuli funt breviores, utroque

anus i J '^ uu  ^ exo  ■>  i R  utraque circulorum extremi-

t ene.bi ! ' Ut * eonfiffant.

estiU'

Duo

Nota.

270 INSTRUCTIONES Pastorum.

Duo alii denique, qui in utroque Et-
clefne latere purificationem praebeant iis, qui
jam commnnicati erunt, & tali loco coni
ifant, ut puniicadonem capientes , tergu
fančfiflimo Sacramento non vertant ; «;
alioqui impedimento lint iis , qui coramuii
čare velint; aut inter fe confufio oriatur;
neve ipfi impediantur indecenter officio lir
praeftaudo, uti tequum eft. Et quando tem-
pus poftulabit , ut, quod fui eft munerii,
faciant, quilibet eoruin dextra tenebit vab
lum, quo purificationem porrigat; finilhi
vero mantile , quo os extergant, qui pun-
ficati funt, & fcabellum ab una parte man-
tili contečhun praeparatum habebit in qnc
reponentur vafa duo capaciora, alterumvi
no, alterum aqua pura refertum , & vab
lum aliud minus, ut aqua miniftreturiis,
qui vinum non bibunt, & interdum mino-
ra vafcula vel mutent, vel reeentiore aqoi
impleant.

Ojiando vero , propter frequentiort !
Communiones, majoris commoditatis, &*
noriš tumultus caufa magis expedire judica-
rent dare purificationem populo, anteqiia®
ab eo fcamno , ubi Communionem percept-
rit, recedat; eo cafu fcabelli apparatus,*
aliarum rerum diftarum , ad Com murnom®
pertinentium , erit uno quodam loco in P
clefia ab uno altaris latere , ante quod f
Communio; & duo ifti miniftri non
feparati loco fuperius defignato , fed aP 1
mutuam operam navabunt, in danda p ,irl '
ficatione, & eorum alter dextra tenebit ^
fculum minus , vino refertum, quo p lirl H

catidi (
Ijnguli:
de mai
Qu
tira qu
num ai
gendur
culo, t
pt, al
culi,
capiat ,
Alter i
lis maj
ram aq
re, pri
datur, t
ulum.
det, v
lili cxi
Madon
jicae (a

iicipiat
autequi
lem fui
lem pi
ftmper
& puri)
etiam p

(a)
it non t
! er i e fto
Cl f anii

M.

oque Et
nt iis, qu
ico coni
, tergm

int ; am

tommuni
i oriatur;
»fficio (nt
mdo tem-
munerk
bit vafcn-
t; fmilin
qui puri
arte man-
iit in qu(
Iterum vi
& vafcu-
retur iis
im mino-
iore aqu

juentioiti
tis, &
re judica-
anteqnas
i percej)"-
iratus,'
minionen
)co int
quod k
3ii ftab® 1
fed and'; 1
nda p ,lrt '

etiebit t*

uo pn r j“'

candi

Pap.s IH. Cafut VIL 2.71

eandi erunt, & iiniftra mantile, offerentes
lingulis primum valculum eum vino, dein-
de mantile ad extergendum.

Quamquam convenientius erit , prtefer-
tim quando purificabuntur mnlieres, ut vi-
num ad purificandum, &  mantile ad exter-
gendum porrigat ei, qui primus erit in cir-
culo, ut is fequenti deinde lapradida porri-
gat, atque ita deineeps ad finem usque cir-
culi, deinde vafculum &  mantile iterum
capiat, &  ab initio novi circuli incipiat.
Alter eum fubfequetur cum duobus vafcu-
iis majufculis , quorum alterum vino, alte-
rum aqua erit refertum, ut in vafculo mino-
re, prout opus erit, vinum & aqua infun-
datur, ut mundetur faepius , & in alium etiam
dum. Q_uo cafu oblarvet, ut vel ipfe non
det, vel alicui capere finat purificationem,
»ili exiguo admodum fpatio , veluti unius
orationis Dominicte , & falutationis Ange-
lics ( a ) poli Communionem, & ob id non
mcipiant purificationem in circuli principio,
™tequam odo aniime vel circa, Comrnunio-
nem  lumpferint; atque ita, qui purificatio-
J em  prsebet , Sacerdotem communicantem
‘tmper fubfequatur, fic ut inter Sacerdotem
d purificationis calicem , odo, aut plures
ftiam perfonse interlmt.

nota ad caput  vil

(n) Id etiam his in partibus deberet fervari.
t  n °n detur ablutio poft Communionem, nili in~
^Jeclo brevi aliquo fpatio , poft communicatas
1  »nimaš civciter odo.

1■ fcil

CA-

Instfotctiones Pastorum.


CAP UT VIII.

De Locis, ubi non potejl hciberi m

gnus numerus Minijhrorum.

U bi Clericorum copia non fuppetit taffi
nuinero, quanto ad praedičia munen
obeunda fuperius commemoratum eft; eornc
vicem fupplere poterunt in quibusdam g
dičlis officiis vel pueri veftibus longioribus,
& fuperpelliceis decoris induti, aut quo&
fu & ipli defuerint, nonnulli ex fcholarik
focietatis Corporis Domini ; qui & eorc
officiorum caufa , & aliorum c o m pl uri a®
cjus£ facere poterunt in fančtiffimo Sacramei
to ad infirmos deferendo, profpiciant ii
quam citiffime fieri poterit, de quatnor
fex veftibus, qualibus difciplinantes utunft
fed tamen fine capitis tegmento, & ubi fieri
poterint ex tela fangalla (ut dicitur) eacp
rubei coloris, qua induantur laici ifti
lares, qui aliquod ex praedi&is officiis e®'
quentur.

In omnem eventum, ubi interdum onimi j ^

officiu
nullus
ficatio
latere.
munio
Icamni
cafu fu
per fes
tliš c<
vino ,
dum,

recipie
lia ad

prout I
le ad
etiarn
De
Cotnm
teftis
duobu.
netim •
Oii
netit,

5

mantili

bns, c
State,

ifta fubfidia adhiberi non poffent, duo ifti
qui fchedulas & comtmmicandorum cande-
las accipient, non requirentur quidem, n 11 !
in Pafchalibus Communionibus. Potenj
etiam fatisfieri officio eorum, qui duas fac e ’|
majufculas tenent, fi faces ipfse inceiifo cil j ( a )
Obferva- delabris imponantur , aut cancellis a latefl®iniftrc
tu facilia. circulorum aut ordinum eorum, qui coiu^r^ut
nicaturi funt; nec iis etiam duobns opC
erit, quibus purificationis nopulo pra.be^l s

/I.

im  m

etit tanti
i munei!
■it; eorut
as dam e:
lgioribiii
it quo c;-
:hoiaribii
& eorm
apluritra,
Sacramei
:iant
.latuor it
'S urana
k  ubifieii
ar) eaqK
i iiti fcte’
ficiis eS'

lum onimi
duo ifli
catid

itn
idem,
Pote« 1
duas f« ci
ceufe c:!E '
is a la^ 1 '

P a  us HI. Caput VI K. 271

officium incumbit, cum vel unus tantum, vel
nullus etiam conftitui potell, quando puri-
jicatio datur, non in lplis ordinibus, fed a
latere, ad quod fe recipiunt, qui jam Cotn-
munionem fumpferunt , recedentes (a)  a
fcamnis vel ordinibus, nbi fumpferunt; quo Caven-
cafu fuffecerit prneparare con; m o do loco, iu- dum > n «
perlcabella mappis contedla, uti ex praedi
ftis conftat , -duo vafa majuscula , alterum j. urn a q USe<
vino , alterum aqua refertum ad puriiican- ut pareat
dum, qiiin & valcula minora ad dandam &n»ufeam
tecipiendatn purificationem , tum & man ti- ‘p a ^ ue '
liaad extergendum; & jubere, ut quilibet, tis *
prout Communionem fumpferint, vadant per
le ad purificationem fumendam , nemine
etiam aiiiliente.

Denique neceffitatis caufa poffet peragi
Communio, adhibitis tantum fcamnis con-
teftis fuis mappis & mantilibus , absque
duobus aliis ab utroque Sacerdotis latere li-
»enm pannum tenentibus.

Qiii in mulierum Communionibus fer-
nent, in geftandis cereis, aut fubfternendis
®nntilibus, aut in adminiftranda purificatio-
” e > fint maxime approbati, modeftis mori-
' ™ s 5 & matura setate , aut contra, puerili

fiate,

& plane fimplices.

NOTA AD CAPUT  VIII.

. (a) Ubi non poteft haberi magnus rmmerus
re ltl Li r °- rUrn  ’ 1 u dibet poteft ire. 6. per fe rume¬
ni coltU^ ^intionem loco ad eam deftinato; eat autem,
obus °Pf *P a tio aliquo brevi fe recollegerit, Vi-

ODllS , de lAf r ! pauu a

prsebeiiC fra Ca P-  12.

0 ^ Car. InJlr. Paft ,

CA«

S

274 Instructiones Pastorum.

r^. ^ ^ ^ ^ ^  O *^* ^

CAPUT IX

De habitu ejus  , rjmj .Eucharifim

adminiftrat.

Q l '

kuando occnrrit Sacerdotem adminiftra:
_ Communionem, extra Sacrum quidet
fed tamen ftatim finito Sacro ; non (_a) t-
miniftret eam habitu eo, quo celebraverit
fed eum exuat, & fuperpelliceo tantura, e
ftola circumdatus eanidem adininiftret.

Parochus ipfe & non aiius, Palchte ten
pore, omnibus in fua Parochia habitantita
Communionem adniinillret, niu quo cc
propter populi multitudinem necefte elft
aflumere aliquem in fublidimn ; atque tat
utatur , Sacerdote perito , & prudente,
qui iftius Parochite fubditos probe noverit,
ne fraude aliqua circumveniatur, in exiges
dis ex fiatu to noftro fchedulis offereni'
in ipfo Communionis ačiu.

Parochus, ubi necefte erit facram Con:-
munionem adminiftrare extra Sacrum, cii" :
omnia fuperius inftituta prmparari. Si adfa
quibus reconciliatione opus eft, eisdeni»
Namerus cumbat, & in altari iex candelse majuscult
candela-. luceant, procuret; deinde antequam adt-
rum fitbi- tare  accg^^ mantis in facrario abluat, $
aut^ena- f u P er P e ^^ ceo ? & ftola fe circumdet, accei
rius.prout portarique jubeat duas faces majufcnlaS)

eftloco- duobus Clericis fuperpelliceis iudutis, &
rum opu-ingreftii facelli, & in pede bradellae (ut
Ientia. c itur) in medio altaris , nudo capite, ‘
fanftiffimum Sacramentuni couverfus, deb

r*V6'

reven
tari e:
feu (
le, vi
allifte
ntraqi
que i
aperia
deind
ri imj
to, Cul
impol
lat, p
tegat,

Si
genu
tum;
in infi
sidem
edučh
tandei
tenter
fervet.
cipit i
1« aut
tiat,

(*
tem p

te cipi;
geliun
tertat
ton h
Pore i
tecerii
Mij

JM.

ff-fn

larifim

iminiftrai
m quiden
m («) at
ebraverit,
antum, 1
ftret.
afchs ten
ibitantlp
quo ca!:
:ceffe el:
atque tu:
idente, t
ie noverit.
in exigej-
ofFerend:

eram Con
rum, ctit«
. Si ad!

eisdeffli f
majuscuk
nam adn
bluat, t" !

t, accetii

jufculaS ) 1

utis,

lis (uti
capite , 1

fus,

r«ve-

Pars III. Cafut IX. 3*75

fe\'erentia genuflečtat; & fi pyxis in ipfo al-
tari expolita non ellet, extra tabernaculum,
feu (ut vocantj mondinum, eo quod vel il-
le, vel alius, eo die, particulas confecraflet,
alliftentibus prsdiftis duobus Clericis, ab De gena«
iuraque bradells parte genibus Hexis , faces-flexione.
que manu tenentibus, oflium tabernaeuli
jperiat, eoque aperto, genu iterum fiečfat,
deinde pyxidem edueat, & ita te&am alta-
n imponat, corporali in eum ufum prspara-
to, liib eadem ftrato & extenfo; & cum jam
impoiuerit, pyxidis operculum leviter attol-
lat, particulas oculo luftret, iterumque con-
tegat, ac denique genu iterum fieftat.

Sit illi regula hsc generalis prsfcripta in
genu fleftendo ante fanftiilitnum Sacramen-
tum; ut, cum altare accefferit, femel fJečirat
ininfimo gradu; & priusquam producat py-
sidem ex tabernaculo jam aperto , iterum J
edufta jam & aperta pyxide, iterum ; &
tandem cum repofuerit, iterum genu reve«
tenter fledlat ; eumque modum & ordinem
fervet, quoties pyxidem aut reponit, aut ac-
tipit in altari, ut genu flečlat, cum eam vo«
fetaut aperire aut attollere; atque idem fa«

C1 at, cum aut repofuerit, aut contexerit.

(č>) Ojuando incepturus eft Communio-
tietn populi, vel in ipfo Sacro , vel extra f
Jec >piat fe in alterum altaris cornu, ubi Evan-
gelium legi folet, vultum ad populum con-
T ertat, & fi matutino tempore concionem
,otl  habuerit vel in fuggeftu, aut luo tem«
f 0re  in ipfo Sacro , ubi ad populum verba
J ecer jt, de excellentia , & nnrabili fručtu
' Jn fliilimi hujus Sacramenti, & de condigna
S z  pr*-

Servet
in hoc
unusquis-
que rit um
foaejEcde-
fias-.,

ay 6  Instkuctiones 'Pastosum.

E rseparatione, qna recipi debeat , officium
oc tune exequetur, cum viginti, vel circi,
fe ad faeram Communionem percipiendait
offerent; & fub finem fingulos monebit,ut

genu reverenter flečlant, & fi tempus (

erit Pafchale , jubebit, fi aliquis adfuerit
qui non commoretur in ea Parochia, ut fuaa
adeat, atque ibi communicet juxta praefert
ptum faerorum Canonum ita pnecipientiiu
Paichaii tempore. Deindejubeat (^i)utpo.
pulus fecum, faero fe figno crucis fignet, di.
cens: In nomine Patris , & Filii^ & Spili
tus fanEii , Amen.  Deinde Confeffioti«
generalem vernaeula lingua ad formam b
jus dicecefis, doneč aliud ftatuemus, nulo
vel addito, vel omiffo verbo.

Io confejjo a Dio onnipotente , alla B. Mt
rta femper Virgine , al B. Michdle Anhanpk
al B. GiovanBattifta, alli fanti ApofloliFit
tro & Paolo , al B. Amhrofio Confejfore, i
tutti gli Santi , £5? a voi Padre , cke ko peccati
gravemente , col penfiero , colla parola , ccll
opera , per mia colpa , per mia colpa , per  fflit
grandiffima colpa. Percih prego la B■ Vit
gine Maria , il B. Michele Archangeh •, il  I
Giovan Battifta , li fanti Apofloli Pietrott

Paolo il B. Amhrofio Confejjore , £5 f tuttP

Santi , fj 5  voi Padre , che vogliate far  of<‘
tione per  we, a Dio Signore noftro.

Fada Confeffione a populo modo pf*
feripto, dicat Parochus., Z?eo gratiasA
fequatur: Mifereatur veftri omnipotens B n ‘ [
£5* dimifjfts omnibus peceatis noflris , ptrdvd
nos ad vitam ceternam.  P/-. Amen.  Defiu !
<lextra la učite crucis fignuin faciat luper f

puluni?

ruium.
nem  d?

rum , i

Domin,

conver

nat, u

siidem
bus de
& alicj
neat,
cum ot

petue
nm fu,
[d lan
Q.u
ti julft
dnobu:

cujus
loco d

ant cin
eram e t
fingul i

gnum

cfFerre

tfi J

in vitj
mm 1
Dientu
Ca
Sacrar
«jui in
partici
PM pi
ut me
»inift;

Faks III. Cafut IX.

A.

*77

officiui
vel čira,
ipiendra
lebit, m
pus (i)
adfueril,
1, ut fuait
L prsfcri'
ipientium
i  ) ut po.
gnet, di.

Spili
feffionei
■mam k.
us, nullo

Ha BJh-
rchang&i
lojlolt  ift
fejjbrt,  J
ho peccili
a, &ci ll
per mil

a B. H
* do , il H
Pietro!!

tutti  a
: far  o>' J '
0.

odo p rf
•atlas'-  *
tens Bttt
perind
Deinf
'fuper f
pulufflj

pulum, Sl  dicat : Indulgentiam , ahfolutio -
11 cm mnifjionem omnium peccatorum veftro -
rum , tribuat vobis omnipotens & mifericors
Dominus.  Ip. Amen.  Q.uo dieto, ad altare ie
convertat, genu flečtat, dextra pyxidem ape-
riat, iterum genu flečtat, dehinc finiftra py-!.
xidem capiaf, & converfus ad populum duo-
bus dextrse manus digiris particulam capiat,
k  aliquamdiu fupra pyxidem fublatam te-
neat, &  populo dicat : Attollite mentem
cum omni hundlitate & devotione, & ter re-
petite mecum , quse dičturus fmn r Domine,
mn pum dignus , ut intres fub tePtum mezim,
ftJ tant-um dic verbo , & fanabitur onima med,
Orlando fecuin fupradičta verba ter repe-
tijulferit, ab altari recedat, prscedentibus
duobus prsedičtis Clericis, atqne eo etiani ,
CUJUS munus eft recipere fchedulas, ut fuo
loco dičtum eit, & defcendat ad ordinem
autcirculum eorum, quibus fančtiffimum Sa-
cramentum adminiflrare volet; & antequam
fingulis Communionem offerat, particula fi-
gfium fančtae crucis laciat verfus eum , cui
cfferre volet, & dicat: Corpus Domini no~
tri gfefii Chrijli , cufiodiat animam Utam ,
n vitam ceternam, Amen.  In quorum verbo-
tu m fine porrigat ilii fančtillimum Sacra-
toentuin.

Caveat Parochus, ne offerat fančtiflimum
Sacrarneptum illis, qui a tergo funt eorum,
‘jui ir. circulo aut ordine procumbunt , &
puticulariter iis, qui ob id non poflunt ca-
PM protendere, in ipfo Conimunionis ačtu,
Bt , roenium propendeat fupra fcamnum , &
?otr>mode poflint lineum pannuia,
S 3 me®-

278 Instructiones Pastorum.

mento fuppouere, uti ftatutum eft, idqm
etiam propter decorum, & moleftiam, qnau
hujusniodi faceflunt iis, qui in circulo funt,
& ad evitandum, ne vel partjcula, vel frag.
■m en tuni ex dido panuo excidat, ut expra.
didis patet.

Parochus ultro citroque commeans, pj.
xidemque manu tenens, quacumque de cau-
fa, ex qua fandillimum. Sacramentum mini-
ftrare cteperit, femper duos eos digitos,
quibus adininiftrat, lupra pyxidem conjun.
čtos teneat , & quoties occurrit, ut pp
dem liiper altare reponat, duos digitos
fupra eam diligenter abftergat , ut ea %
menta in eam concidant, qiise animadverte.
ret adiuefiffe ex minilterio ComniunioniS)
five tune ablutionem digitoruni elt fadturui,
live non, quemadmodum inferius dicetur.

Cuin autem Comniunionem abfolverit,
ad altare redeat, & p>yxide fuper id repoli-
ta, fubftrato corporali , eam aperculo foo
tegat, mox genu re veren ter fiedat.

Si vero Communio fiet in Sacro, faciat
omrda, qute oportet, ad finem usque Sacri)
(liti iti Miffse inllrudionibus dicetur) ledi
extra Sacrum fiat, confeftini abluat digi®i
quibus fančtiifimum Sacramentum contigf'
rit, vino in calicem infufo, digitosqueeh
incle pannicuio purificatorio abliergat; dt-
hinc ad popuium fe convertat, & modu®
hic prafcriptum in danda benedidione fe'
vet ; cavens interiin ft viros tantum comnt
nicabit, ut in oratione verba hsec (£? I ofi ‘
ribus')  omittat; contra vero li mulieres tat'
ium commumeabitj ut omittat, (_& f ratfh

tus ) 1
imuni
Domin
Do
Dens t
hs fr
Umi  t
mini %
mre  £?
mm n
volnftii
tkifon
t idica
dicit,
tur. :
ff, In
mino.
y. Pa
hsec VI
pulum
Špirit  i
mama

0 )
cnm Si
Cornm
ftiam.
vel cet
dem e

Uquet
fie hab
fta
in Mi/
i m t
hicdic

VI.

Pars III. Caput IX. $7$>

I, idqm
im, qna«
culo luni,
vel frag.
it ex prs.

eatis, py.
.e de caii'
um mini.
digitos,
1 conjun.
ut pyxi-
s digitoi
t ea frag-
nadverte.
aunionis,
fadurns,
iicetur.
ofol verit,
id repoli-
rculo fm

facin

t.

'O,

jue Sneti)
ir)
t digitoi)

contige-

3sque de
gat; de
i  modi« 1
tione let'

i conuffl 1 '

f or> '

ieres t* 1 '
■f frat*

hO

hus) &  fermone utatur fingulari, quoties
unum tantum communicaret. Dicat itaque:
Dominus vobifenm.  ip. Et cum fpiritu tu o.

Domine fanUe Pater onmipotens ceterne
Dtns te humiliter deprecamur , ut accipienti-
hs fratribns Ei fororibus nojlris faerofan ;-
(ta/n Enchariftiam Corpovis Stmguinis Do¬
mini noftri gfefu Chrifti Filii tui , aui-
m  £5* corporis fit falus , ptr eutndem Domi¬
nam noftrum fjc.  r. Amen. i’. Dominus
mbifeum.  rp. Et cum fpiritu tuo. Kijrit
tltifon , Kyrie eleifon , Kuri e eleifon. i r . Be-
in'dicat & exaudiat nos Deus.  Et dum hoc
dicit, fignet iemetipfum, & deinde fequa-
tur. 1^. Amen. ir. Procedamus cum pace.

In nomine Chrifti. ir. Benedicamus Do¬
mna.  mamiš conjuugat. m. Deo gratias.
y. Pax Eft benediEtio Dei Patris  , & cum
lisec verba profert, ter crucis fignum ad po¬
pularni faciat, j omnipotentis , Eft Filii , f Eft
Sfiritus  j- faniti defcendat fuper vos  , c/
muneat femper.  iy. Amen.

NOTiE AD CAPUT  IX.

(0) Servet unusquisque ritum fuae Ecdefiae,
eum Sacerdos ita flratim a fuo Sacro daturus eft:
Communionem, ut non prius revertatur ad Sacri-
« am. In Belgio vel non exuit veftes facriflcales
'd certe foium exait cafulam &manipulum. Eum-
j! em  etiarn morem S. Carolo  fuiffe probatum,
puet ex Attonim  ejus p.  4. de Euchariflia,  ubi
“ehabetnr: Cum celebrata MiJfa faeram Conmmio-
jlotim minijlrat, vsjlibus facerdotalibus, quibtts
1,1  MiJfa ufus ejl, indutus minijlrabit, cafnla tan-
jj !" 1  depoftta ,  6f maniputo item.  Quare , quod
" lc  dicit „  ii ihtim finito facroCommunionem mi«

S 4 5 » ni«

ago Instructiokes Pastorum.

,,  niftret, noti adminiftret eara habitu eo, quo ce-
,, lebraverit, fedeum escuat,. & fuperpclliceo tai
,, tam ac ftola circumdatus a.d mi niftret», intelt
gendam videtur de illo-, qui miniftrat ftatim qai
dem a Sacro,. fed cum alioua tempo ris mora inte:
polita, qua vel ad Sacriftiam redeat, veL Confd
iionera alicuius exeipiat, vel aliauid in. chw;
cantet.

(&) Hoc eft confot-rne Cone. Trid. Sejf.i^.t:
dicenti: PracipH $■ Spnodus Epifcopis omnibus ,
utnm [olum, cum hcec  ( Sacramenta) per /tip.
erunt popuio adminijiranda., pt ius illoum vim  S
ujitm pr o fitfiiphntium captu explicent ; fed etin
ident ct/ingulis Pdrbchis, pie prudenierq«e, eim
Ungm vernacula , Ji opus /it, &■ commodeferip
terit,. fervetri fludecmt,  Hitic Syn.  2. Prav. Cmerit,
c. 6 .  A 5. Otunes, qui adminiftrant Sacramenta, b
lorum vim & vfitm pr o earum , qni fumpferU,
Up adfiterint, capacitate intettigentici diligerJ«
explkent.  Et fecundaProv. Medi. tit.  a. c.  3. Ii<&
mmijlratione quorumeumque Sacramentorm, i
& efficacia eorum pro captu fumentimi ac preja
tium , Jcepe a Paftoribus expLiantur.  Si vero pis-
fcusdam in locis non vidcatar opportunnm* iit*
explicationem adhibere, quando Sacramen ta admi-
niftrantur; fappieantParočhi in concionibus &»
teebizationibus, ibiqne vim & efficaciam Sacra-
mentorum , ac ritus eorum fedulo explicent.

(c) Edam extra tempus PafchaleSacramentM
Euchariftia? recipienduin eft regnlariter a Parocfcf
(falvis Religioibrutu pviviiegiis ) ut tradit

C.  2r. n.'  5:;. vel ab alio de ejus confenfu ; M®
Pafchate praeceptum ftrictius obligat, ut patete*
Canone : Omuis uiriiisqnt fixus.  Tune enim 1 '
reatu peccati mortalis debet unusquisque (quan-
tumvis apud privilegiatos communicaverit)
comtnunicare in Parocbia; & hoc durante Pau'^
li tempere , quod eft a Dominica Palmarum m
D ominicam Qudji modo geni ti,  inclulive.

( d ) Agendum eft hic unicuique juxtra riti®
fuse Eccleiias ,  tam in ritu Confehionis anteC 0111 '
smjnionem reeitandte , cmam iu iubfeguentito'

Eccle-

Ecclefi
MiiTa c
Sangui
xione
feceata
candi)
rint in
estend
cit C01
ttor D
fcman
miEvi
cit: ik
tetra
Poftea
feu pat
mm t
tenet a
tdiam,
altaris
alioqui'
Dti, e
Bornim
dura al
pter pi
led dej
ptout <
lian fi i,
Ingulis
fiam c
Inper j

torpus
imiii ti
tonting
fofllei
ftiam p
eis dire
[everts
nenedir

Puia ill

1 Si<
wnedi (

Fars III. Cafut IX.

m.

eo, quo c«-
clliceo tu
et >, intelli
ftatira qai
mora intw
vel Confei
d in. ek;

Seff.iif.i:
is omnibu
per ffipju
mm v im  S
; feditim
rque, dim
ode fieri  p
w. Ccmm

;rammti,  i
[umpfevA,
ict diligtttB

c.  3. /11®

1 iorum
1 ac prcefrt
Si vero qtii-
nuni* if»
men ta ?dnii-
mibus ko¬
dam  Sacn-
ilicent.
icramenM
■r a Parocho
'adit (fe"
nfu ; ftd
ut patet«
ic enim
que (quao-
•erit) i®* 1
inte Pafeh^
jlmaruni

je.

: ixtra rit" 11
a n te Co®

23 1

Ecclefiae Romanas ufus habet, ut, fi qui funt ir,
Jliffa communicandi, Sacerdos poft fumptionem
Sanguinis, antequam fe purificet, fafta genufle-
xione ponat particulas, feu minores hoftias con-
feceatas in pyxide, vel (fi pauei fine communi¬
candi) fuper patenam, nifi a principio polit* fue-
rint in pyxide, feu alio calice. Interim miniftee
extendit linteum feu velum album, & pro eis fa-
dt Confeflioapm dicens iutelligibili voee : Confi-
teor Veo &c.  Tum Sacerdos iterum genuflečlit,
k  manibus junftis vertens fe ad populi im in cor-
miEvangelii ( ne tergum vertat Sacramento) dl¬
et: Mifereatur vejiri,  & Indulgentiam,  ac rnsnu
dextra facit ligmun crucis fuper eommunicandos.
Poftea genu fleftens accipit manu finiftra pyxidem
feu patenam cum Sacramento; dextra vero fumit
unam particulam, quam inter pollicem & indicem
tenet.aliauantum elevatam fuper pyxidem feu pa-
tuiam, & converfus ad eommunicandos in medio
altaris (nifi ibi Sacramentum fit difcoopertum,
alioquin ad latus Evangelii) dicit: Ecce Agnus
Dti, ecce qui tollit peccata mundi.  Deinde dicit:
Domine non/um dignus  Caveat autem,. ne*
tlurn aliquid illorum dicit, pečtus percutiat, pro-
ptev periculum excufTionis faerarum beftiarum ,
led dexteram teneat fuper pyxidem aut patenam,
prout. diftum eft. Cum ter repetierit: Domine
™ fifm dignus  , accedat ad latus Epiftolse , ac
“"guliš decenter & magna circumfpeftione ho-
luatn communicet, faciens cum ea flgnum erueis
W' er  pvxidem vel patenam , & fimul dicens ;■
erm« Domini noflri $efu Chrijii, cuftodcat orni-
,llaw ; in vitem ceterncm , Anten.  Ne autem
Mntingat aliquid faerte boftiae in terram cadere,
P "merit pollicem o. indicem (quibus faeram ho-
porrigit) fic eomponere, ut caeteri digiti
e!s  direfte fupponantur. Omnibus communicatis
[^taturad altare, nihil dicens ; & nun det eis
enodictionem ( nifi Milfam faciat de Defunftis )
cuia  illam daturus eft in fine Mifihe.

^t.Communio fit extra Saerum ; in finem det

cquentibuSi| ^Uedičtionem dicens: Benedictio Del Omnipdten-%

; s 5 m

Instkuctiones Pastorum.

tisPatris, & Filii, & Spiritus fančti, defctnii
fuper vos, & maneat femper.  Quid autem de v;
no ablutionis fuorutn digif.orum facere debeat, tr»-
dit S. Carolusc^.  10. admonens etiam, ne ex ca-
lice facrato, led ex alio vafe purificatio detur
libus non conftitutis in facro Ordine. Idem reperie
vaSijn Dicecef. Camerae.  An. 1604. tit.  9. cap. 4.

Quando Sacerdos ab altari longius recedit.c
iideles communicet, v. g. fi chorurn egreditm.
prseeant duo lntninaria.

ČAPU T X.

De Vino Ablutionis .

(^a) \  /inuni ablutionis , fi in Sacro cot
V municabit, fumere debebit Curatus,
eo modo, quo in MiiFas inftrudfione dicetur.
fecus obiervare licebit aliquem, ex iubfcri-
ptis modis , cum jubet funti. Primum,t
Cotnmunionem nriniftraturus eft alicui, f
edin facris, moneat, ut non purificet antt
Communionis finem, atque ilium deindef
beat fumere fub finem omnem ablutionefli
in calice fecerit. Secundo, finemok
ad Communionem offerat, qui lit in facrUi
poterit fimiliter monere Clericum aliqueut
qui eommunicaturus acceiTerit , atque ide*
obiervare, nifi quod ablutionem calicis in' !l
purificationis infundet,& in eo illi porri«t
& abfente Clerico, poterit eadeni inftruftfr
Ite laicum inftituere, jnbens eura exped* I( '
ne fe purificet, & fumere ablutionem ex£ j
jice, tamen in vas purificationis infufa®'
iji fupra monuimus.

;  ~ Ca-!

C v

ois ien;
humitiii
fandifii
nun, qi
tdhserei
commu
ceptorii
t.iuiam
!tque it
n.umon
& rnulti
calicem
ferri, 1
Commu
rum coi
ba repe
Nifi for
mterpoi
tel recc
& confe
pra mo
Ani
■fta Cor
fiiperius
•er com
te " tur,
tionem

tum pr:

eunibere

tandis

eaufa,

Pyxider

di^itos

*«» d

M.

Fars III. Cafut X. 283

, defcnk
item de vi.
debeat, tri.
1, ne ex«.
detur idil
m  reperiei
). cap.  4.
recedit.t
egreditut,

a ero coit'
it Curatus,
e dicetur;
ex iubfcri
! rinnim, J

lični, f

ificet antf
deindej«'
jlutione®!
fi neniob

in facriii

aliepe®'
tque ide*
licis invs

i porriget,

jnftruč^
expe<Sare'
tem ex c?

; infufa ® 1

Ca* I

C veat etiam, fi diu duraret Communio-
nis empus , ne finat digitis adhserere eam
binitiuatem , quae ex frequenti contačhi
(anftiliimi Sacramenti digitis ex ore multo-
rmn, qui communicant, commadefaftis foleE
sdhsrere ; quod naufeam quamdam eseteris
connnunicaturis , aut abhitionem poilea ac-
ceptoris, niovere pofiet; quam quidem ob
caulam profuerit, ad altare redire, & femel
aique iterum ablutionem facere, medioCom-
munionis tempo e, pro ratione frequentitc
čvmultitudinis; & omnes ablutiones in unuin
cslicem excipi poterunt, aliis fumendte of-
feiri, ut fupra commonttratum eft : & ad
Communionem reverfus , non erit cur ite-
rurn conieliionem recitet, fed ea tantum ver*
ba repetat , Domine non fum dignus  , &c.
M forte Communio fieref extra Sacrum, &
uterponeretur quorumdam vel confeffio,
«1 reconciliatio; quo cafu & manus abluat,
keonfeflionem recitari jubeat, eo , quo fu-
pra monuimus , modo.

, Animadvertat etiam, quod, quando in
® a  Conimunione fervaret fecundum modum
mperius propofitum in procurando , ut in-
ter  communicandum viri a mulieribus fepa-
te ntur, nimirum, fi praeparaffet ad Comnm-
a 'onem duo altaria , eodem die ; eo cafu,
C!lni  prius virorum Communioni coepit in-
eambere, & jam aliquamdiu iis communi-
c, ndis vacaverit, tranfiturus communicandi
c «ifa, p er  a]iquod tempus , ad mulieres ,
Pyxidem fuper altare reponat, & fupra eain
'gttos abfiergat, eam operiat, &  genu fle-
j  deinde ad eam altaris partem , ub|

1S4 Instkuctiones fastortjm.

epiftola legitur , fe recipiat, & ibi digitoi
vino, aut vino & aqua abluat, & pannic;.
lo purificatorio tergat; quo fačto ad popi
lum converfus , orationem pronnntiet:
mine fanEte Pater , &c. fuperius expolitan,
& dextra benediftionem det iis vinus iexii
hominibus, qm communicati erunt. Deindi
pyxidem finiftra accipiens , ad illud altan
tranfibit, nbi nmiierum fiet comm linicam,
quod prseparatum erit decenter, cnm c®
porali, & lumine , ut fupra fufnis contim
Atque ibi jubebit recitari confelfionera
lieribus, eo plane modo , quo dičhim el;
& aliquamdiu iis communicandis vacai
juxta regulas fuperius commemoratas. Delt
de iterum ad viros revertetur aliquanidi:
connnunicaturus , eodem ordine, ut lupili
atque ita alternatim utrisque officinm luH
in communicando impertiatur, eumdemfei
per in tranfeundo ab una parte ad aliam
dinem fervans,

wim liqc

qui pinecedentibus conti» fecunda "

tur. Sed fi quando in transgreflu a viris
mulieres , vel coutra, alicujus confeiltoueH
vel reconciliationem audire oportet, eo cali
pyxidem fliper altare reponat, atque iis opi¬
ram prseftet. Finitis demum eonfeflionibB
vel reconciliationibus, manus abluat, & ll!
dem genuflexionibns, & luminibus ad acc.
piendam pyxidam redeat, atque iterum}
beat recitari confelftonem, & verba : Da®
ne non Jutn dignus , ut fupra dičhini eft*

GUiod ii etiam inter utriusque fex«s co®
munieantes, nihil interponat, & ante idf‘
altare virorum fimul & nmiierum Comm |lin9  te,
jmitt iuftituat, qui tertius eft modus K 'Mutione
' riu«

run exp
virorum
digitori
vet, le
fieret ej
expedie
benediči
Dulierut
ut fupr;

In f
dine fup
ito fam

»C

»is hic di
lotare , (
Miflam c<
»e & abli

i!ioquin
celebrare
tio docea
*bsqu e  al
Jalicem ,
Domini,
klient S:
Plima, q
»no ex h
Primi
»iftraturt
‘purifica

r 'S a t: pi
!“* fint,

es, &

UM.

bi digit« r'm* explicatus in principio, ad feparationem

i  panmct
ad popi
itiet: A
ixpoiitam,
iriiis fexn
it. Deindi
illud altan
municatio,
cum c
continei
ionem »
dičtum e!
is varati'
itas. Det
aliquarali
, ut lupti,
icium te
mdetn fei'

1 alianiot'
us conte
i a viris *i
nfeiliot®!
et, eo cit
jue iis o|»
lieUioni^
luat,

»us ad ace
itertim j ;
■ba :
tum eft.
fexus col
. ante W cl

rirorum a mulieribus; eo cafu non eft,quod
digitorum ablutionem faciat, aut manus la-
vet, fed quando ifta communicandi ratio
Beret extra Sacrum, & fit admodum frequens,
spediet viros dimittere , cum oratione &
benedičtione, & in principio Communionis
mulierum , facere confefiionem , & caetera,
ut fupra.

In fine Communionis fačla ablutione, or-
dine fupra dičio, data benedičlione, & repo-
fančlifiimo Sacramento, manus abluat.

Pars III. Ca? ut T.

m

NOTA AD CAPUT X.

(a) Occafione illorum, qu* de vino abfutlo-
ris hie dicit S. Cahoi.us , operae pretium eft ad-
aotare, quid Sacerdos , in Nativitate Domini ter
Mam ceiebraturus > ager« debeat de purificatio-
Ce  & ablutione tufu Calicis, tum digitorum. Cum
roim liquido conftet, eum nec in prima > nec in
feciinda Mifta pofle ablutionem fumere, eo quod
>lioquin non effet jejunus , atque ita non pofiet
celebrare Miffam fequentem; cum etiam refta ra-
doceat, ipfum non debere digitos dimittere
>tsque ablutione, neque deceat, vel digitos vel
jjlicem •» immediate poft Sanguinem & Corpns
uomini, purificatorio abftergi; prudentes efle
.®t Sacerdotes hoc in negotio. Quare tam in
Puma, quam in fecunda Mifta, celebrans utatuc
ex bic fequentibus modis.

Primus  eft, fi in MilTa Communionem eft mi-
“traturus alicui, & is lit in faeris, moneat, ut
* purificatione abftineat, usque dum & ipfe por-
poftquam vero illum, ac etiam alios, fi
HULv | Ul  ^ lnt ’ COT nmunicavit, miniftro vinum in pol-
", dU  ™utlit!|tf eS ’ ^ indices  fuper calicem extentos funden-
j 11 ' fiic?! abl’ c Qm  ^'o^ t0s » tum calicem abluat, illamqu®
pdus r utionem prabeat ei iu faeris conftituto, quern
U«« c e ui-

Instructiones Pastorum.

communicavit, ac deinde purificatorio digitoi,
ipfumque calicem abftergat. Quod li nema 1
ad Communionem offerat, qui fit in facris, y,
terit limiliter monere Clericum. aliquem, qui con
municaturus accefferit , atque_ idem obfervare,
nifi quod ablutionem ex calice in vas purificadi
nis infundet, & in eo illi porriget ; & abfe»i>
Clerico , poterit eadem inftrutcione laicum inž.
tuere, jubens eum expeftare, ne purificatione:
fumat , ac deinde pracbeat illi praediftam calira
& digitorum ablutionem , in vas purificatioii
infufam.

Setmdus  modus eft, ut celebrans praeterce
licem, quo ad confecrandum utitur, habeau
altari paratum aut vas purificationis, auteoit
flciente, alterum calicem, in quem tam in pri®
quam in fecunda MilTa infundat digitorum ha
licis, quem confecravit, ablutionem, modo fr
perius difto acceptam ; eamque vel comrnuicn
tibus diftribuat, ex vale non facro, vel ipieme
fumat in purificatione Milile tertise. Quod:
non eodem in točo fafturus fit Miffarn tertian
nullusque pod eum fit iito die ibidem celebrat.-
rus ; praefatam ablutionem decenter alT rvet:
d em proximum, quo illic ceiebrabit, ac tum ea:
fumat in purificatione Milim illius diei.

Tertius  modus eft, ut celebrans miniftro v-
num in pollices & indices fuper calicem exte
tos fundente , fuos digitos ita abluat, ac deW
purificatorio abftergat; vinum autem illud in cit
ce relinquat, ac in fubfequente lVlifla confecfl'
Quia tamen ob reverentiam Sacramenti non in¬
timi decet , illud vinum confecrare, inquof»“
rutit digiti abluti ; non videtur ifte modus f
fticandus, nifi quando creteri non poflimt ferv®
fcilicet, quando nullus elt communicaturus, *
lum vas purificationis , nullus fecundus cab;
in quo excipiatur & refervetur ablutioi,
autem pofitis, videtur pofte prafticari. Q UI J
ro aiiis etiam temporibus duas Miflas ceiebrare®
Jjent, ut Parochi duas Ecciefias habentes; P rl ^

rel fecn

fecunda
monend
fto Par
Miflali c
duabus J
municer
Oliiciun
morem

D

ja occ
* quse
etiam c
quod f
turis n<
nimirur
sdniinii
dus pat
conftat
niappis
nuinica
^uideir
sat ej n
defcenc
fatn, a
ii® fitu
»iftrabi
fi

Rodeti

Fars III. Cafut XI.

m.

2S7

'io digita
ii nemo li
facris, po
1, qui coit
oblervare
puriiicatb
& abfen;
aicum ii&
rificationa
ftam calfe
urifieatkm

; praeter ci-
, habeat ii
, aut eo 'it
im in priti!
orum &e
., modo It
commuic!'
vel ipfeoK
Quod i
am tertiari-
n celebrar.

1  aff rveti:
ac tumeii
iei.

miniftro »'•
licem exif'
t, ac deb
illud in ti
Ha confecti'
liti non u-
, in

modus ps
ifliint fervs'
iarurusU 1 '
indus cal' 1 '
ablutio; ■'

tri. O ff

celebrare £ "

mtes; P"f
vel

rel fecundo modo uti pofiunt in prima Mifla, ut
fecundarn jejuni celebrent. Hac etiam occaiione
monemii funt ejusmodi Paftores, quod in die fan-
fto Parafceves non poffint Officium ( quod in
MilTali continetur iftius diei proprium) facere in
duabus Eccieliis, fed folum in una; ne vel com-
aiunicent non jejuni, in fecnnda; vel in prima
Officium peragant absque ufu calicis , & contra
morem Ecclefiae.

CAP UT XI.

De Communione paucorum.

Jn occafionibns cujuslibet Communioms ,
1 quse reliquo anni tempere fit , fuperms
ttiam commemorata rado obiervabitur, niii
()iiod fchedulse & ca n del?e , a communica-
iwis non exigentar , & fi panciores ernnt,
umiram decem, live duodecim , poterit iis
dminiftrari Communio ad altaris ipfius gra¬
fe panno fub mentum cxtenfo, ut fuperius
tonftar, non adhibitis fcamnis, una cum
®jppis; fed fi mulieres erunt , quae com-
^iinicaturse accefferint, cavebit, ne ob eam
'Pudem caufam ad altare propius accedant,
aut  ejus gradus , fed ipfe potius nonnihil
fecendet, utpote ad facelli primum ingref-
;! in > 1 aut alium fimilem locum juxta Eccle-
^fiturn, & ibi Communionem iis admi*
”' ra bit , folo fubflrato linteo, ut dičtum
! ’ ^ ine  fcamnis, quando denarium aut
aodenariuoi uumerum aon ezcefferint

CA-

S8$ tNSTRUCTrONES 'PaSTO&UM.

CAPUT XII.

De variis Monitionibus ad Con-

mumonem,

I n executionem ejus , quod jam priden
ftatueramus in Concilio no liro Provinci!-
Ji primo, ad majorem reverentiam fanflili-
mi Sacr3nienti Aitaris, Parochus quando-
que in anni decurfu, pnecipue in Ojaadra-
gefima, & fpecialiter Dominka Palmam,
populum fuum per fe & per Concionatores,
ii qui fuerint, de fubfcriptis rebus a 1

diro p.

ftis, an

jiabeant

que etn
1 ",iieqii

jdraittei
nllo U 11 C
bitu & :

dni;
mi Saci
alioqui
irrererei
Sacrame
arocho

neat.

Ut omnes omnino mulieres, cujuscun-
qne gradus, ftatus, ant conditionis fuerint,
omni tempore ad limeti ilimam Commumo-
nem fe offerant, fine capiilis crifpis, fim
fuco , & ceruflatis genis, fine gemmulises
auriculis dependentibus , fine ventilabrii
aut ftabellis, veftibus auro circumdatis, aut
acu pictis , &  id genus alio inufitato orna-
tu ; fed prcdeant 'veftibus fimplicibus, cap
te velato-, vel panno lineo , aut aliis liateji)
aut vero ferico , coloris modefti &decenti;,
& velo non pellucido , utque velum usqM
adeo in frontem propendeat, ut in Comu®'
nionis ipfius ačlu Sacerdotis faciem contue-
ri nequeant, fed tantum fančtiffimum Sacta-
mentum, quando ab illo adminiftratur-

Ut viri etiam ad fančliffimam Coinni«'
tnionem accedant, veftitu modefto, fine
lo vel aitreo vel argenteo ornatu, non -p
pičlo, aut incifione aliqua elaborato, ^
capitiis, externo vel novo artificio co#

ftis,

nutas p

miverfu

nebitur

CoHimm

.ut fciant

geftu,

beant.

Ut
riri tho
Commui
latur; ;
"ifi niai
c »Ha, a

Ut

■nanus i
libus f u
! «bus.

Ut d
'edunt .
poperat
'■one,
v weuti a ,

d 1 . Cat


MU

l Cotn-

n pridea|
Provincii'
t fanfli!

! quando|

Fars TIL Cafut XII.

289

ftis, aut aliis id genus vanitatibus , neque
Ihabeant in eo faltem acftu arma offenfiva, tie-
que etiam defenliva detečta; alioqui neque
hi,neque illte ad fančtiftimam Čarnimi niouem
adraitteiitur; quemadniocLum ftatuimus, ne
ullounquam tempore admittantur, fine ha-
bitu & modeftia , de qua fupra afimn eft.

Glina in ipfo aftu receptionis iahfliHl¬
ini Sacranienti, praecipue inter rudes, aut
alioqui male inftitutos , tnultse occafiones
'aknama, j rre yerentiae accidere poffent , fančliflimo
lonatoiei, 5 acramento  indignae; 0 b j<q pla-cuit nobis
ms adio p aroc i 10  fubfequentes inftructiones ita mi-
nutas praefcribere, quas populum fuum in
miiverfum opportuno tempore docere te-
nebitur , etiam quo tempore fančliftimam
Conmiunionem adminiftrabit , li opus erit,
ttfciant, qua modeftia, & exteriore etiam
eftu , ad recipieudam eam accedere de-
beant.

Ut in pagis abufus ifte , quo nonnulli
dri thorace tanttim, aut tunica veftiti ad

cujuscna
lis fuerint
'ommunio'

fpis, li«
mmulis ei

ventilabni
idads, ant
itato oroa'|
ms, capi

, no« P'

rato, 11

cio coni
ais,

Conmiunionem accedere confueverunt, tol-

iis linteLs latur; ncque quisquam accedere audeat,
c decentiš) mfi niaxima urgente neceftitate , fine cu-
Lum usqt i  culla, aut mantello.

n Cofflt®' Ut nemo in ea occafione cbirothecis
m contuf tnanus impeditas habeat, aut manicis pel-
ium SactJ' libus fuffultis , ftrophiolis , aut fimilibus
:rat«r. 'ebus.

Cointt-' Ut dum alii in circulis abeuntibus fuc-
fine ul- cedunt , aut ad purificationem fumendam
P r °perant, non fe moveant nimia feftina«
' 01 ' e  > fed omni modeftia , quiete, & re«

te rentia.

'i' Car. Injir. Pafi.  T Ut

S5>0 iNSTlttJCTIONES PaSTORUM.

Ut unusquisque accedens propins jj
communicandum, panni linei extremam pa-
tem utraque manu capiat , quem ii , qu«
fupra nomisavimus, mento.ex adverfo lub
jiciunt, eumque modefte attollat, & men
to fuo ad ea , quse accidere poffent, vit®
da perieula iubjiciat.

Ut in receptiouis actu fančliffimi Saors.
tnenti, neque caput nimium protendat, nt
que indecore retrahat , quadam feiliua v»
hementia, ut plerique non line periculo fi
cere folent.

Ut in receptione faciem nonnihil attol
lat, maj oris cotnmoditatis caufa.

Ut os ita quidem diducat, ut in ad«'
niftrando fančtiffimo Sacramento Sacerdoi
objedam barbara non offendat, aut labtii
aut etiam fuperiores dentes.

Ut linguam ita modefte egerat, ne ejffl
extremitas inferiores dentes excedat, fe
lis iiinitatur.

Non eft Ut poft Commnnionem caput nonni™
proban- demittat, non feftinanter, fed reverenter,

^uod* ali neC  P r * us  tl uari1  Sacerdos manum, quaCo«
odpoft 1  ntunionem adminiftraverit, jam retraxerit.
Commu- Ut quando fandiffimam Communione'

nionem fumpferit, eam deglutiat, cum reverenMi

linteum ft c  q,uidem, ut, quantnm fieri poteit, lingt*
ori admo-p a j afllm non cotl tingat.

fic poffent P°ftquam unusqnisqUe fan&iffi® 111

hoftiam Sacramentum perceperit , ■ eodem in l° 5
ejicere, meditabundus permaneat fpatio , quo 0,1
quod ali- tio Dominica cum Angelica falutation*'
quando rec fe ai  j poffet; deinde confurgens om®' 1
legiA° r 1  putificatura vadat loco ad id ordinat

cii®

eum Pt
in eode

Cav
tionem
fi vel j
firmitat;
tetnpus
ant aliu
cetnr,
poliea <
solit, j
in ignei

(»)
ra poft
tem.

Suft
cleliae j
tamen ;
illi imp
preces
dum pr

Ut
petnnt,
»ito Sa<
tar Coi
trum M
bitas g-
c am or;

taunion

n (h '
que g e]

tione

M.

■opius i:
‘mara par
ii 5  quo
verfo
) & men
it, Vitan

imi Sacn.
n dat, nt.
feftina vi
ericulof;

lihil atto

t in ach
i SacerdoJ
aut labri|

t, ne
edat ,  lt ;

it nonniti

everentfti

qaa

Coit'

2traxerit.

imuniont!

•everentiii

teli, H «? 1

itiftiffi®"'
in

lof

ofi

m

, qu°

alutatiof'
ras omn«
i ordinat'
cu®

Pars III. Cafut XII. 291

cum Parochus non cnraverit purificadonem
eodem Communionis ioco dari.

Caveat, ne exfpuat, nifi poft purifica-
tionem mediee interjs&o horae fpado ; &
vel propter catharrum , ant altenus in-
(irmitatis caufam, neceflario ante praodičhun
terapus exfpuendum ei eflet , in murum
aut alium locum exfpuat; ubi non concul-
cetnr, aut in pannictalum m uradu m , quod
pollea comburat, aut faltem , li comburere
nolit, abluat, & aquam, qua ablutum erit,
in ignem conjiciat.

(») Non fumat cibum , raifi media ho¬
ti poft receptam fančdffimam Communio-
wm.

Sufcepta purificatione , in alkjuem Ec-
clefiae angulum fe fnbducat , converfum
[imen ad altare maj us , ubi alii non fint
illi impedimento , & ibi genibtis liexis ,
preces effundat, dum alii ad communican-
dnm prodeunt.

Ut illi, qni Communionem jam perce-
perunt, ab Ecclefia non recedant, nili fi-
ni to Sacro, in quo fančdffima adminiftra-
tUr  Communio ; & quando fit extra fa-
cram Milite officium , non prius quam de-
® lta $ gratiarum aftiones Deo reddiderint ,
tum oratione, qute dicenda eft in fine Com-
munionis.

(6) Ut illi, qui pnefentes funt, utro-
genu flexo in terram cum omili devo-
li0ae  procumbant.

T 2

NO-

a 5 a Instructiones Pastorum.
NOTiE AD CAPUT XII.

(a)  Propter Sacramenti reverentiam, lict
mora aliqua debet intercedere iriter ejus iumptb
nem & reliquos cibos , ut etiam B. Thom.  ate.
git 3. p. q.  80. art.  8- ad 6.  non eft tamen it.
terminata. Quod expeftetur ferme media ho»
la, quando cornmode fieri poteft, laudabile »
filium eft. Mora longior exigebatur fecundua
antiquos canones ; led illi per contranam coc-
fuetudinem fupt abrogati.

(&) Quod orantes, five pr ae fen te Venera!:
Sacramento , five abfente , flečtant unum gem,
de altero femipatibulum facientes , a pietate e!
prorfus alienum, & militibus illis, qui genu flut
mite  Chriftum, illudebaut ei , Math.  27. omnino
confentaneum. Inculcent Paftores, quod de Sr
lomone feribitur 3. Reg.  8. Utrutngue genu ii
terrern fixerat.  Quod de Esdra 1. Esdrce  9. Cm-
vavi genua mea.  Quod Ban.  6. de Daniele: h
bus temporibus in die fleRebat genua, & adonM
Quod de fe Paulus Eplief.  3. Huj us rei gr^
fleefu genua mea ad Patrem.  Quod denique de«'
pite noftro Chrifto , Luc.  22. Et pofttis geniin
orabat dicens.  Si Filius Dei pro nobis flexit utruffi -
que genu, qua audacia, nos mileri, tleftemus ui>
cum? Videatur liujus Inftruft. pars  i. cap.  2i./ fc

Etfi S.  Carouus nihil in hac fua Paftorum
ftručtione prseicribat de modo fanČtiifimumEucl«'
riftiae Sacramentum deferendi ad inlirmos,
eum ex Ritualibus feu Manualibus Paftorum t 1 ;'
ficienter notum fupponat : rem tamen non i»P
lem fačturum me exift;mavi, li nonnulla hic **
notarem.

Primum.  Ex Conjlitut. Pii V.  a c Refp. fr*,
■tialium ,  non licere far ram Euchariftiam deferre*
segrotantes, qui morbi gravitate impediti fun>*j
«am non poffunt , fed venerationis gratia loltf
eam deofeulari. Et, li forte aliquo In loco »’

eonfuetudo 3 eam Pontiies v uit, aboleri.

»ero tn

tnm eft
poflit S

vomitus

beatur

ftoceati

commui

ftionem

comedai

quod in

jponfis C

Aitonur,

nendum

ieprehe

segrotus

<]iiam d

jute no

Seču
dig' am
deftrri
umLella
faces ar
opandu
nbi com.
deferatu
tale at t
tjuam hi
latriae c
fer reče
tor vere
fliis, u
JESU C

Tert

Var 't, di
P r ®cioit
cuftode
J* Ac
Ecque 1
. vit « an
bas fr e ft

# 'ente m

M.

Fars  m. Cartjt XII.

I.

:iam, lice
is lumptio
Thom.  atj,
tamen de
tedia horo
dabile con-
fecundm
ariam con-

Veneralii
num geni,
pietate e!
i genufia
ij.  omn«
uod de Si'
pie gen i
ira  9 . C»
rdele : Tn
°j adorabi
ni grob
ique dec 1 '
fitis gen;'W
exit utruiD'
ftemus uni’
cap. zi.fi'

'aftorumb

numEadjj

•mos, q»
iftoruro f«|'
1 non i®*'
ulla hic ^

Refp. Cd
n defe rrei:
editi ftnicj
-ratia to$
'n loco
aboleri' ■
te-

29?

vero tune demum, quando ad segroti aedes ven-
tnm eft, aliquid obftare intelligjtur , quo minus
podit Sacramentum tuto accipere, ut fi timeatur
vomitus, vel aliquod fimile inconveniens ; exhi-
beatur adorandum , fed non detur ofculandum.

Doceatur autem infirmus, quo pafto (piri tu ali ter
commu ničet, fcilicet fi fide viva, quae per dile-
ftionem operatur, incenfus , defiderio & voto
comedat illum panem cceleftem. Ita intelligimus,
quod in Paflorali Muhi.  monetur, collato cum Re~

Jfmfts Car din.  His confonant, quas S. Cabolus
Mor um p.  4. de Vif.t. Infirm.  prseferipiit, propo-
nendum efle Sacramentum adorandum tegroto, qui
deprehenditur non pojte communicare, fi ipfe
Sgrotus- ita defideret ; fed nec Sacerdos illud un-
<pam deferat ad eum, quem fumere non poffe
mite noverit.

Secundum.  Rem Deo , tantoque Sacramento
digr am faciunt, qui Sacrofan&am Euchariftiam
defcrri curant ad aegrotos per Sacerdotem , iub
»mLella, indutum fuperpelliceo Če  Rola, pluribus
fsces ardentes ant lucernas prceferentibus. Atque
opiandum foret, ut in omnibus oppidis ac locis,
uticommode fieri poteft, tali ritu &  1’olemnitate
deferatur. Omni enim modo laborandum eft, ut
taleae tantum Sacramentum quatn decentiffime &
quam honorificentifiime tračtetur , utpote quod
latriae cultu, pro more in catholica Ecclelia fem- Syn.Tvii .
perrecepto, eft honorandum; ut in quo contine- Seff.  13,
tur vere realiter, & fubfbmtialiter corpus & lan-c. 5,

> una cum anima & Divinitate Domini noftri
JESU CHR 1 STI, ac proiude totus Chriftus.

Tertium.  Ubi non poflunt haec ftngula obfer-
Var i > debet tamen Sacerdos ( ut in Paftoralibuff
fscipitur) efie veftitus fuperpelliceo ftola;
cuftode cum lumine & figrio campanas praeeun-
e ' Ac inter eundum ne vagos ociilos buc il-
UCf l u e leviter conjiciat, fed timide potias ac gra-
' ,ter  ambulet; coeleftemque illum , qutem mani-
Ds  Igeftat, thefaurum fide portet, &  linguam ac
en tem precando exerceat ,  quoad in asgrotatw
T 3 ■ tfe*

294 Instructiokes Pastorum

tis ardes ingrediafnr. Pfalmos proinde poenitju
tiales , hymnos de fanftif. Sacramento, piasoj
alias preees recifabit > Clerico, aliisque etiamrt
fpondentibus. IngreiTus vero domum, omnia o;
fervabit, quse in fuo Rituali prtefcribuntur,

Quartum.  Cum & ratio poftulet, & Con
tii Trid. Se[f.  13. canon. 7.  totaqae antiquitasw
lit, ut lacraEuchariftia ad inlirmos deferaturta
Ronorifice : Parochus, five ob quarumdam perfc
tiaram frequenter, aut etiam quotidie commub
Čare volentium devotionem; five ob itineris lot-
gitudinem, non debet hoc Sacramentum occoli
deferre, fine lumine, & fine honore , nifi w
fis per Epifcoputn cognitis & probatis ; ut con
per abrupta viarum, locaque tam periculofa, tu
difficilia gradiendum elt. Et quia, repenfc
dafibus advenientibns, non facilis eft ad Epifcc-
pum recurfus , illi, qui parochias habent ejusmc
di dilficultatibus obnoxias , non deberent expe
čtare neceffitatem, fea eam praevenientes opporte-
fte petere, quid eos agere velint Superiores in*■
milibus itineribus. Nam quod proprio motu ne:
debeant veterem Ecclefiae morem immutarei i
non bonorifice deferre illum, qai omni Iionos
digniffirnus elt, ex fubjun&is colligere poliit
Sic decrevit IlluftrilT. D. Frcmcifcus Bonhomm
Rcformationis Ecclefiajlic-ce Decretis : Dna cif
cratce particulce  (five hoftise) cum infirmisid''
ftrandci eji Communio , in pyxide deferantur,  <
vnet infirmo exkibita , alteram ud Ecclefiam Juh  **
bella , ut erit Juperpelliceo  , orario  ( i. e.

& plimali indutu .« Parochus , cum eodsm hof-'
& cereorum accenforum comitatu referat; fufi&
per ajperd , adeoque difficilia loca efi pertraijf
dum  , ut vix Parochus ipfe cum pyxide ad
appenfa , ftola tamsn & Juperpelliceo vejlitusif
pojjit accedeve; tuneenim mam tantum parthuj
Juh minori umbella cum duabus iaternis,
que item cum tintinmbulo  , & vafeulo aqucs
diStce prceeunte , deferre licebit. In redita
hminibus extinttis, & puxide recondita , p*

fuptf

faerpe  1
in hifC‘
vari, a
jcerunt.
fidentia
dagrc
f elliceo
nnte;
ga Soc;
mm.
(haec !
Sam E
coluiit,
Irnine,
jcoporu,
itftrm
krium
tmtur.
ri; ne.
mfeuhu
Iminis,
tunda,
sfpera
tufu Sch
los fai
Quis fi
fuperpe
te; an
P)’xide
praeferc
neram
dum efi
(iicio,
enim q
mfts
confort
Promile
flores,
Corpor
n *uqua,
»uti fio
’»intus

IM

e poenitu
o , piasqu
le etiara rt
, omnia c;-
untur,

, &<

tiquitas vt
tferatur b
ndam perfo
j commot
tineris 1®
:um occulte
■, nifi ero
is ; ut
culofa, tor
repentin;
: ad Epife
rnt ejusmo-
arent expt
es opporfr
triores in j

0 motu m'
mutare
mni honoti
gre poffim
nhommsi  >
Ducc cof
•firnis m

'erantur, t
tam Juh  **

' i. e. itoii'
iem honM'
?,t; nijito
pertranfr*
ie ad

vejiitus  > 1
t partij
is , Cltr>"

1 aquce I#*
■editu v 0

uta, m

fuptr

Pars III. Cafut XII.

295

kptrpelliceumgue exuat.  Sed ne caufetur aliquir,
in hifce Belgii Provinciis talia non polle obfer-
vari, addam ea , quas Provinciales Synodi fan-
jrerunt. Prima Camerac. cap.  3. de Pajiorum Re-
Jiimtia: Penerabile Corporis Chrijli Sacramentum
#1 icegrotos non perJerant Reclores, nifi ftola & fuper-
filliceo decenter ornati , lumine & campanula prez¬
imite; quo populus admoncatur ojficii fui , tum er-
ga Sacramentum  , tum vero er ga laborantem infir-
mm.  Secunda Camerac. tit  9. cap  2. lmprobat
(htec Svnodus) funiliter abu/um eorum, qui Jan¬
jam Euchariftiam ccgris , qui morbum dijjimulare
tolunt, feu alio qmcumque prcetextu  , occulte Jim
lumine, & fine honore deferunt; nifi de exprejja Epi-
fcoporum licentia id faciant. Sed & eorum, qui
kfemit quidem cum lumine ; fed fine lumine & in-
ttrdum etiam fine faera hojlia ad Eccle/iam rever-
luntur. Prcecipit itaque duas femper koftias defer-
ri; nc Parocho ad Ecclefiatu redeunte, populus inatte
mfculum adoret ; & cum eodem honore prceeuntis
liiininis. Parocho ipfo non minus redeundo  , qmm
mio, fiola & fiiperpelliceo ornato; nifi forte per
tfpera  &? difficilia loca ipfi gradiendum fit. Quq
tufu Sacerdos, quo poterit decentiore modo ad asgro-
los fanSiJjimam Eucharifiiam deferat.  Ita Syn.
Quis lit ilie modus, an , ut folum eundo ftola &
liiperpelliceo veftitus procedat, lumine prceeun-,
te >' an ut line fuperpelliceo, ftola tamen indotus,
pyxide ad collutn appenfa, & Clerico laternam
praeferente; an vero etiam fine lumine ; pro iti-
»erum longitudine fimul & afperitate , definien-
“Utneft Ordinarii, feu ejus, cui commiferit, ju-
mcio , magis qaam privato ipfius Parochi. Sunt
* mrn  quidam, in hac re nimis licentiofi. Mech-
unenfts  vero fecunda Prov. Synodus, tit.  7. cap.  3.
‘ontormiter ad ea, quse decreta fuerunt in. prima
rrovinciali , cap.  8. de Sacrament.  ita ftatuit: Pa-
l-ores , & quicumque alii Sacerdotes  , venerabilis •
Lorporis Chrijli Sacramentum ad cegrotos aut alios
'untjuam prceferant , nifi decenter & reverenter or -
nat ‘ftola S fuperpelliceo, & Cufios fiiperpellkert
'Mtitus himen & campanulam fomntem prceferat ;

X 4 <7M®

2Q 6  Instructiones Pastorum.

quo popitlus fin momatur offitii, tirni er ga  &
cramentum, tum er ga Labor anteni infirmmn. '
que obfervetur, etiamfi infirnms frecptentm
csgritudine /ha Fiaticmn falntis Jibi deferri
tat; alioquin pesna arbitrarna pmientnr. i
quando fieri pote/l, antequam faera Euchari
ad agrotum deferatur , prcemittatur conftfi
Symd. Atreb. Francija Riehardoti, cap.  4. deii
ckcsrijlia : Feratur ccgrotis , fed reverenter, s
dscet , & a tnajoribus nobis traditum eji.
do autem feretur , volmmts  (ait fifo. Six Eptjt,  g
Spil. Audomar. cap. 5. til. de Euchar .) non eti
tari, pyxidem ci Paroc-'.o.-Qm/i forte eo verfeturlm,
quo a faerilegis hcereticonm in jur Lis metni poji)
Jed mmifejie illdm omni cum reverentia portarifi
a cujlocle Jitperpelliceo induto ardsntem facem km
veprceferri, &c.  His confentientes videri 'polk
Conilitutiones Archiepijcopi Camerac.  in Mera
an. 1622. edito , & Epifcopi Atrebat.  fimiliteiis
Man.  anno 16:3. impreffo. juxta quas, & omnitt
juxta veterem Ecclelise ritum, debitumque
to Sacramento honorem , noverint fe, tumcc
ram Deo, tum coram homirsibus' reprehenfibilesi
five fmt religiofi, iive fcecolares Saeerdotes
tam funt temerarii & irreligioii, ut tam veneti'
bile Sacramentum ad segrotos deferre audeantla
’ chlamyde vel toga, occulte fine lamine, fine h'
nore, eti a m intra oppidum. Videant autem ejust*
di Religiofi, cjuomodo poffint evadere excomi»
nicationem latam & refervatam in Msnualihus &
tneremfi  & Atrebat  ac autea in antiquis Deere®
Cctmeracenfi Ut.  n. & rurfutn antea in Clementd
j.  tit. .de Pnviiegiis , his verbis : Religiofi< p'
Clericis ant laicis Sacramentum UnStionis extre*
vel Eucharifiice mimfirdre , luatrimoniave folenafi
re  , non habita fuper his parcvcialis preslnjteri S0
tia /pedali; ant qui excommunicatos a canone, f*
terqmm in cafibus a. jure exprejjis  , vel priviiej 1
Sediš Apoftolicce concejjis eisdem &c. abfolvere pt
fumpferint  , exconmmicationis incurrant fitth*
tiam ipfo faSo  , per Sedem Apoftolicam duntas
ab/olvendi.

i  Quin-

Quin
n eft rec
cet, ut
p  terroget
credat o
Chriftun
mento v
litnm f
PrJtoren
Gorcom.
jirvabat.
falntis fr
10 Sacra
tirnica ct
faciret,
tgrotabi
ante B. r i
« fuetum ,
tar. Al
mento ,
fidei pur
Rinenati
ro. inqu
ftffore  £

CHRIS

flium  a/.

fojloralt
tar. cm
h Čarne
fcribunti
Unčtioni
fel. qui
v eniat it
•«s? Vi.
ta. Se
1( t fidetn
talam.
ras ven
tas (qn

« Conf.
'enerabi

id 1

Pars III. Cafut XII.

JM.

erga St

n

rmum. h
ipmitius

eft. Qm
lix Eptjit
) mn ocd :
erfetur k

Fars lil. Cafut XII. 297

Qmntiim.  Qaod in quibusdam locis ufu vete-
ri eft recepturo, expediret paffim obfervari, fcili-
cet, ut Sacerdos infirmum caonmunicaturus , in-

deferri p  terroget coram comitibus domutn ingreflfis : Nam
sniHr. i  credat omnia, quse S. Mater Ecclefia c redit ; an
Euchaijt  Chriftum pro nobis paffam , tnortuum, in Sacra-
ir confcjjt  mento vere & realiter praefentem. Ita facere fo-
y.  4. dc Et  litum fanftas meni, Leonardum  Gorcomienfem
»•enter , c Psllorem, refert Domin. Gnil. Eftius lih.  3. hi flor.
(formi. c. 26. Ram,  inquit, difciplinam jlricfe ob-
■rmbat, ut neminl■ morituro , m petenti quidem,
[hIhUs  Fiaticum prceberet; ni/i tiare & diferte de
to Sacramento, hot [e credere profeJJb, quod ca~
vetrn, poji' Mica čredit Ecclefia. Neijue aliqumido , fecus at
funt, ullis amicorum ant propinqmnm e.jus, qui
ep-otabat, precibus adduci polnit,  ldem jam olim
anteB. Thotnse Doti. Angelici tempora fuiflet con-
fuetum , probat, quod de ipfo morti vidno refer-
tar. Allato enim ad eum.auguftiflimo illo Sacra¬
mento , interrogatus eft de rnore , num iinoera
fidei puritate Chriftum verum D.EI Fiiium, ex Vir-
Rine natum, in illa hoftia effe crederet ? Ego ve¬
to*  inquit cum multis lachrymis , čredo , totoque
pfiore & mente verum Deum & hominem fJE S UM
MRI S TUM ceterni Patris & Virginie Matris
Spim cmipleffor, confiteorque.  Qute habentur in
foflorali Atrebat.  antequam infirmas comtnunice-
j ur > cum dieta confnetudine prorfus conveniunt.
b Cameracenfi  vero iimiles interrogationes prte-
■cribuntLir faciendae ante Sacramentam Extremae
dnetionis, jaxta vetaftum Ecclefiarnm morem ;
e “>. quin pari vel majori ratione ipfas fieri con-
j’ et >iat in faeri Viatici fumptione, quis dabio lo-
fp  Vide noviffima Manualia, Camerac.  & Atre-
Serviunt enim iftae interrogationes , tam
d fideni & devotionem excitandam, tum ad cau-
• •'in. Nam 11 Parochus infirmum communicatu-
, J ' ven iat, fimulque confeffionem ejus exceptu-
tUi  (puatnvis enim per Synodos conititutum (it,

quam veniatur cmn

por tar ho
r acem hm
ieri polni:
in Manni
iimilitcrii
, & omnto
HTlCpl6 tSfr

‘e, tuni cc*
ehenlibileSi
rdotes. fi
am venera-
audeant lil
e, fme ho-
em ejusmo -

■ excomi®
malibusO

lis Decrctii
1  Clernento
eligioft, J*
is extrem
ie folcniMj
byteri lit®
mone,
privili!!f
'otver

r olvere pf  ,J '(puamvis enim per Svnc
■ant Joit»  “ boafeffto prius audiatur,

_ . - U ... .U > J 'j - ’ - -

duntcit*  eterabili Sacramento ; contingit tamen alicjuan-
‘d uon poife fervari) ex ea vero intelligat,
i  Qif»  | T 5 quod

29 § Instkuctiones Fastorum.

quod fit haereticus occultus, nec velit hierefo credere,
abjarare , vel a petitione Sacramenti defiften meminifi
quantumcumque monitus: quid aget? Ejusrao /i®» non
Chrifti inimicoChriftum d are, borret animus; n tms ?
cufare vetat figillum Confeffionis. Fortaffis pj naris, p
fuadere conabitur, ut non petah : bene li perfdobftinati
deat; tune enim abire poterit, dicens comitibaconverfi
quod nune non petat, vel quid fimiie. Si veiTram hon
non perfuadeat, quid opus fačto? Num interajverlione
gabit segrotnm, an lit bene difpofitus ? an crediv S- Roms
quae S. Mater Ecclefia credit? Ubi tales interajrem, in
gationes non funt confuetse, fufpicabuntur iSij ali Sacra
qui praefentes funt, aliquid extraordinarimnef| <]UOi
in ifto infirmo , quod Parochum moveat a da tur indig

faciendas nune praeter fuum ordinarium, & vi:

labitur figillum. Ubi autem funt confuetas; is f® Thei

in Paftor

lems  pn

le expediet pofi: adhibitas occulte monitionei
quas Sk iricus S. fuggeret. Cuftode & vicinisccj
biculum (ut moriš ett) poft eonfelfionem ingtf-
fis , infirmum pro more interrogabit : An on«
credat, quae fanfta catbolica Romana Ecclefia pit’ P re ‘ len “:
fitetur, & jubet nos credere? An Chriftump®' ] ?,,£

nobis paffum & mortuum? An eum in Eucharilb
pnsfentem ? An in ea fide velit vivere & mori! ‘ e s e  >

ad aliquam iftarum interrogationum taceat ir

nec, nii

firmus (quod ab ejusmodi folitum fieri dicitur J™ s ent ,
repetat Sacerdos interrogationem , nec delit >  r

iegulse .
ftretur i
dum, p
petieran
fojloral
runt tan

urgendo, monendo, ac dicendo : Non intellerij

S uid interrogem? Interrogo, an credas boe,

'ic aperte mentem tuam , quid trepidas ?' 1
quantumcumqne urgeac, perpetuo taceat 'w
mus , nec velit refpondere ; dicat Pater :  fi¬
lme veni , ut illi miniftrarem venerabile Sacff ^
tnentum, & (quod ad me pertinet) paratus Id
illi praebere, fed non videtur habere ufum rationi
jEcce enim coram vobis interrogatus nibil refp®
det: itaque non dabo. Si vero ad interrogata tf
fponderit femper affirmative , quamvis cow e
dto , debet ei dare Sacramentum , cogitet s®
illud S. Bernardi: ffudicet Deus inter  “

St neget, fe credere aliqnid eorum , qute p et ‘'

fii.nt; Tum Pafior; Quo modo ? Non vi® et »

ere-

Sept:
Mcrame
«l’u rati<
iebent;
»nientia

e *prelfi
lis eii (

CJM.

Pars 111. Caput XII.

^99

lit hfcrsMcredere, quod Ecclefia catholica credit ? N o n
:i defiften meminifti Salvatorem Chriftum dicere : Si Eccie-
? Ejusm#|i»B non audierit , fit tihi Jicut Ethnicus & Publi-
animus; npM ? Nefcis, quod fi eitra fidem Ecclefise mo- Matih.
ortaflis pe naris, procul dubio damnaberis ? Si perfeverat jg^"

ne fi petin obftinatus , nec vult fateri, qitod interrogatur ;
s comitibu converfus Pallor ad prasfentes dicat: Ecce mife-
e. Si ve: ram hominem. Oremus Dominum pro ejus con-
um interro veriione. Aaditis, quod non vult acquiefcere fidei
? an čredi; S. Romana: Ecclefise , fed prseelegit fuum erro-
iles interre- rem, in quo & perfeverat; quapropter non dabo
illi Sacramentum. His modis & figillum fervat,
aj quod fui ofiicii eft, agit, ne Sacramentum de-

,.i' tnr in/IIrrtir* n-,

buntur ili
inariumel:

veat ad ti tar indigno. lita modo jam dičto tradita vidimus

m,

.... & vi in PaitoraliUart/io/omojž ab Aula , quod Lovanien-
ifuetas; i: fo Theologi Henrkus Gravius,  & ^joannes Mo -
monitionei
c  vicinisj
inem te

Iffl!« probarunt anno 1573. Decemb. 23.

S extum.  Quod fi unčturus infirmum , fimiles-
An ornoi 5 l!e  interrogationes de more faciens , etiam de-
ficclefiaprt- P^endat, ipfum nolle confentanea fidei refpon-
!hriftumfir ere ’, non  inungat, dum vel unum fidei articu-
l Eucharift * Dm  diffitetur. Si vero segrotus nec affirmet, nec
:re & morij ne get, fed taceat; refponfum urgeat Parochus ,
a taceat ii liec  ’ nili tale dederit, quale decet fidelem , Sa-
eri dicitotj £rarnentum  miniftret. De amentibus autem, fu-
nec defife no ^ s  ’ loquendi ufu privatis ferventur generales
" tegulse , ut Sacramentum Extr. Unčtionis mini-
-retur illis, qui antea , dum rationis haberent
V  to ^ um > piam animi fignificationem dederant, aut
petierant inungi, aut fuerant bonse famae. Vide
“ojlorale Mechlin.  Illis vero, qui nunquam habue-

intellei®
s hoc, ||
pidas ?
aceat i® 1 '
’ater: &■

paratus

um ration#
lihil refp«'

errogataf
is coroe 1
gitet aute'
£«10*

quffi P 1

on vi s

abile Sacrf rant  tantuvn rationis ufum, ut peccari poluerint,
ton elt dauduni S. Thom. Juppl. q.  32. art.  3.

Septinmm.  Auguftiflimum etiam Euchariltias
jJMamentumamentibus illis, qui perpetuo carent
j[ a rationis , ne quidevn in fine vita; miniltrari
,™ en j j aliis vero , fi , antequam inciderent in
‘‘^ntiam, vel dum eflent in lucidis inte.rvf.llis,
x prelfe Vel implicite petierant, in articulomor-
15  exhibendum, modo non timeatur peric«-.

Jum

ere-

300 Instructiones Pastorum.

lum vomitus, vel expullionis, vel alterius irrevj
rentiae. S. Thom.3. p. q.  80. art.  9. Sylvtft.vt rbo,
Eucharijlia  3. q.  5. Pctluda.  r. n.  4. d.  9. Domin
Šoto d.  12. 1. Cap. is qui,  26. q. 6. Sed  quiafen
femper fubeft periculum alicujus. indignitatis* at
incommodi, ideo Mo/anus in  fua Pratika trati, 1
e.  8- cenfet, non effe illis dandum. Certe coni
derandum eft ferio , num vere lublit periculum,
& quod.

Offavum.  Sacerdos aegrotum unfturm, pro-
eedere debet ihdutus ruperpelliceo & fbola, at-
cepto fecam oleo infirmorum ; prcecedente Cii'
rico, qui portet librum, crucem &  lumen, 1!
in Svnodis, & Paftoraltbus praefcribitur. Qi»
do tamen ex difficultate itineris , ant ob aliquo:
periculum deferri poteft venerabile Sacramentn
fine foiemnitate; poteft & iftud, pyxide f*
eri olei collo appenla, *

/.

EDI-

01

Caro
S. Pr a
Are

M'

«11, tna
conferre
beatus
«at; ti
pla moti
fe infti
'd, fac
certis fl
& je
J perte 1
& illa c
^tratne
genere,
'atione

f«, &

‘ u ®ma
'itudo ]
*dhiben

yi.

ius irrev»
vaji.  Verin
9. Dom »
d quia fen
litatis* ae
'xa trud.  j,
erte coni
periculin

uru*, pr«-
ftola, at-
dente Cle-
umen, 1!
ir. Qi»
ob aliquoi
cramentiij
xide fa-

EPI'

ll( o ) K 301

f ti  k-  .-5 Ic « n-: c?: f; » « ;< a &« £t -v -A -M «. K -® «

E D I C T U M

DE SACRA

ORDINAT ION E.

Carolus S. R. E. Presb. Card. tit.

S.Praxedis, Dei & Apoft. Sediš gratia,
Arciepiicopus S. Eccleiise Medio-
laneniis.

M agna eft Sacramenti Ordinis dignitas*
magnaque bujus dignitatis prseftan-
tia , ac magni propterea ponderis
eft, maximique momenti, facros Ordines &
conferre, & fufcipere ; id quod cum faepe
beatus Apoftolus Paulus multis verbis do-
eeat; tum aliorum etiam Apoftoiorum exem-
pla monent \  tum facrofandre prmtereaEccle-
"® inftitiita piane declarant, quibus cautum
facram Ordinationem folemniter haberl

cw tis ftatis quatuor anni temporibus oratio-
ni , & jejunio confecratis ; tum id ipfum iteiu
J P e »e figuificant fandorum Patrum decreta,
* ‘Ha quidem muka de eorum, qui ordinis

^cramento initiari volunt, vita, moribiu ,
S e nere, patria, State, inftitutione, loči edu-
^bone, dodrina, inftrudioneque in lege

frtntna

& trreteris virtutibus edita. Cum igitur

cura, fnmniaoue diligentia, ac folli-

---...u,

plena vigilatitite, pienaque prudentise
““‘benda fu in diipenfatione divinorum rnu-

nerum

E D I C T O M,

|0S

tterum, & coeleftium dignitatum, cujasmodi
funt in Ecclefia Clericorum, ecclefiafticorum.
que hominum munera : nos facrara Ordim
tionem proxime folemniter. celebraturi, c
ne Ordines ant indignis conferantur, ant vi.
tio fufcipieutium dignitas Ordinum mintii.
tur; h te partim ex lacrorum Canonum jure,
partim ex Pontificum lančtionibus , partim
ex Patrum regulis , partim ex .oecumeniti
Synodo Tridentina, partim ex noftris Pro-
vmciaiibus Conciliis fnmpta, hoc noftro Edi
bito comprehetifa, eo de genere toto mote.
mus, ftatuimus, edicimus, ac promulgamus.

Ac primurn quidem denunciamus ab omni
facrae Ordinationis lirnine , & ingreffu arcen-
dos efle omnes & fingulos, canonicis itnpt-
dimentis irretitos , veluti minores natu, &■
cramento Chrifmatis non confirmatos, rudes,
<& ignaros, crimmofos, folemniter poenitea-
tes, neophytos, ebrietati & gnlss deditos,
impudicos, lapfos poft Ordinem fdceptum,
perjuros, ufurarios manifeftcs, infameS,«'
tiociniis obligatos, fervos , corpore vitiatos
infigniter deformes, illegitime natos, p®'
grinos & ignotos, bigamos, irregulares t
quovis alio modo lufpenfos , interdidos, es-
communicatos, amenteš, morbo caduco b
borantes, energumenos, non examinatos »
probatos, furtim per faltumve promotos.

Si quis vero hujusmodi, vel alio qu» ?li
impedimento, etiarn ocenite illigatus tenea-
tur, illud plane nobis faltem patefaciat,
tequam fe facvis iftis Clericalis militi#
fteriis obtrudere audeat.

Por-

Por

auocurn
non pat
!i indut
& Ordii
tatoribt

Seri
fpenfatii
vel pen
que alic

P«»0

das, ill
ipproba
beat , i
mmim
Cancelh
jusmodi
dantur.

OjHli
ltutiari.
Ordinat
tis liter

omnes,
»ationis
fuorume
jue Ecc
■» qua i
tos fcil
funt, b
K  aut p
tlo nem.
e °tum 1
1'genter
Ordinai
'pifcopi

nijusmofl
itticoim
1  Ordini

:aturi, a
r, ant vi
tn mitm.
num juri,

: , partim
:cumeniti
'ftris Pro-
nftro Edi¬
to mone-
dgamus.
.s ab omi
iffu arceu-
icis irape-
natu, Si'
is, rudes,
paenitei-
deditoS)
uiceptum,
ameSjU'
-e vitiatos
os, p®'

sgulares,

iičtos, ex-
-aduco 1>;
linatos &
itnotos.
io quovil
tus tenea-
iciat,
litise H)' -

Por-

DE SACRA OrDINATIONE. 305.

Porro iciat quisque fibi ad examen pro
quocumque ordine accipiendo aditum aliter
non patere, quam ii decenti veftitu clerica-
|i indutus, & cum congrua pro fui ftatus ,
&Ordinis ratione corona fefe coram exami-
litoribus iiftat.

Scriptas quoque setatis, natalium aut di-
[penfationis conceflae, beneficii ecclefiaftici*
vel peniionis, patrimoniive, teftificationes-
que alkjuas decretis Provincialibus prsefcri-
pt«, Vicario noftro generali recognofcen-
das, illiusque fubfcriptioue fignandas, ac
ipprobandas quisque initiandus prius exhi-
beat, quam ie exaniinandum iiftat coram
ex»minatoribus , qui & ipift quoque a noftro
Cancellario Archiepifcopiali ante omnia hu-
jusmodi teftationibus certi, inftručhque red-
dantur.

Qjiicumque vel tonfura Clericali primma
initiari, *vel ad Ordines majores, ftata illa
Ordinationis die per nos promoveri volilnt,
tis literis edicimus atque fignificamus, ipfos
onines, &  fingulos menfe ante ftatam Orcii-
aationis diem, ad nos convenire , tum fua,
f»ornmque parentum , patri®, parochialis-
que Ecclefiae, in cujus vicinia natus eft, &
111  qua item habitat, nomina; tum pneterea
* os  fcilicet, qui facrum Ordinem fufcepturi
‘ llnt ? beneficium eccleiiafticum , penfionem-
' e a ut patritnonium, aut fponfionem vel cau-
t; °neni, cujus nomine titulove unusquisqne
jorum fac-ro Ordine initiandus eft, rede di-
"pntercjue fingula notata ad R Canonicum
^inarium , Cancellarium neftrum Archi-
'plcopalem afterre.

Omnes

E 35 I C T U M

'S®4

Omnes vero, tum eos ipfos, tuni alios,
qui Ordinibus etiam minoribus initiari vo.
luut, il in urbe iili quideni funt, feria fecun-
da hebdomadse Ordinationem proxime pr®
cedentis ; li vero Dioecefani, & aiii, qui «-
tra urbem habitant , ante auartam feria:
hebdomadse, in quam facra Ordinatio inči.
dit, ad nos examinis caufa iterum conveni-
re, fignificamus, atque edicimus.

Ojio tempore omnis, quicumque vel pri-
mam tonfuram, vel Ordines minores, majo-
resve fufcepturus eft, ea fingula, qum mol
infra Grdine proefcnbuntur, de fe literis le-
gitime teftata nobis faciat.

Primo fe legidmo matrimonio natum el-
fe, ant ob natalium impedimentum fecuni
fuper illo Grdine , quem fufcepturus eft,
difpenfatum efle.

Prseterea fe vel origine, vel beneficioec-
clefiaftico, quod in Dioeceft n-oftra ebtinct,
vel decennali domicilio, vel alia rationeDi®-
cefanum eife, ant familiarem noftrum, qd
per triennium nobiscuni commoratus fc
Tum a Parocho, & ludimagiftro, eove,
quem in quovis dueli or um genere audit, ant
ft in Seminario adfcriptus eft, ab illius Reso¬
re loeo Parochi obiignatas literas afferst’
quibus de vitae fius difciplina, .moribiis^
teftatum fiat.

Dodrrime item Chriftians ficholas fe f r! '
quentafle ; id teftimonii offerat, vel a P®
fefto illarum, in parochiali vicinia fua com
ftituto, vel ab eo , qui omnimn id ge 1H ’ ri ’
icholarum cune prseeft.

Hsc

Ha
ma ton
Se
ln

verfatui
.Spe
plina p
a Paroe
in diici
Clerical
kintatei
. Saci
annum
Q.ui
line ini
fjuae fuj
lis, qi
De
promnr
Dei
tis; idqi
clelioe, <
tiatim e
liu, &
docente
De
Wefa
ptum ,
de con
tParoc
De
nim P ro
®oniun-
Wrclo
tes Cie
S. Ca

tum alios,
nitiari vo-
:eria lecui-
)xime pra¬
li , qui ex.
:am ieriai
matio ma¬
li conveni-

:ue vel pri-
res, majo-
qus mol
2 literis le-

i natum e
tum fecura
iturus eft,

melicio et¬
ra ebtinct,
doneli!®
trum, q®
oi-atus lil
o, eove
audit, a®

Hus Redo-

is afferat,
lor-ibusf

>] as fe f r: '
vel a P rs; '
a fua con-
id gentff

Htec

DE SACRA 0 & 3 DINATIONE. 305

Hate pneterea tefdmonia afferet, quipri-
ma toniiira initiari voluerit:

Se faero Chrifmate confi-rmatum elle.

In Ecclefia frequeutius religiofiusque
verfatum efle.

-Speni e (Te, fe in Clericalis Ordinis difei-
plina pernianfurum. Hoc vero teftimonium
aParocho, ant ab eo Sacerd-ote habeat. cu*
m difciplinani a nobis traditus eft, poftquam
Clericalis Ordinis fufcipiendi a turnimi, vo-
kratatemque nobis patefedt.

Sacram iteni Connnunioneni crebro per
tanum fumplilfe.

Q.ui vero aliquo minore , majoreve Or-
dine initiandus eft, teftimonium prseter ea,
quae fupra prsefcripta funt, afferat, etiam de
Hs, quge fequnntur :

De prima tonfura , Ordineve , quem
prtmme fulcepit.

De lllius Ordinis fundionibus a fe praffti-
fe;idque teftincationis habeat a Prcefedo Ec-
tlelioe, cui adfcriptus eft. In qua vere ac fpe-
tiatim exprimatur, quas fundiones & quam-
diu, & quam diligenter, & quam pie , &
^center, rede, riteque pneftiterit.

De habitu Clericali ad Provincialnim,
Woecefanorumque, €onciliorumque praeferi-
P tu m, poft Ordinem prosime fufceptuni,
Decontinue geftato. Ouam teftificationem
Naročilo afferat.

De confeffione frequentiori ex DecretcT-
>»tn Provincialnim prseferipto; cujus rei tefti-
Gnilim oblignatum ab a!iquo Confelfario
^cerdote probato ad audiendas conieffio*
tes  Clericorum habeat.

^ Car. Injir. Pajl.  tf Ds

E D I C T U M

306

De facra Communione, ut DecretisPra.
Tincialibus julTum eft, crebrius iumpta. Hoc
autem teftatum offerat vel a Prjefedo Eccle.
fise, in qua adfcriptus eft, vel ^ab alio.Sa-
cerdote, qui juffu noftro miniftrarit.

Qjjicumque prima tonfura initiandus,
ant alicui naajorum Ordinum adlcribendm
eft, ea prseterea de fe nobis teftata faciat.

De fe ex pnefcripta formula denuntiatio-
nes in Ecclefia Cathedrali, tuni in proprii
Parochiali, tum in illa etiam , in cujus fini-
bus poftremo domicilium habuit, tum etiaa
ubi per nos denique julTum erit, puhlice die
fefto inter Miflarum folemnia fačfas.

Oni facrum Ordinem fufcepturus eft,
prseter caetera teftetur jetatem , fandion«
Tridentina prsefcriptam , annos fciiicet vi-
ginti duos , fi Subdiaconatum ; viginti tres,
ft Diaconatum; viginti quinque attigifie, fi
Sacerdotium fufcepturus eft.

Cenfum item, vel Ecclefiafticum, vel Iai*
calein, quem & pacifice poffideri, & tantnm
elfe vere conftet, quantum ad vitae ejusfr
ftentandae ufum fatis efle cenfuerimus; ant
cenfus loco fponlionem certa cautione fačtaffl
ab aliquo, fe, qus ad vitje cultum ufu" e '
eeffaria funt, illi, qui Sacris initiandus eft»
fuppeditaturnm , faltem doneč ei aliundt
provifum fit; eaque donatio, fponliove vere,
ac fine fraude, dolove fada lit, ejusque tJ '
bul® rite & rede confedae.

De eo autem cenfu fponlioneve fadas 0'
fe publice die fefto denuntiationes inter IM'
far um folemnia, tum in Cathedrali Ecclei)-^
tum in propria Parochiali; tum in illa etia®>

- in

in or
buit;
jfrflum
clefia,
five ec
polita ■
Qji
cerdos
tionis;
vitae it
citatior
ca edit
te prae
per nos
derator
itiis pr
(fu
irequer
cis fun
»a, lite
recente
ve affe
fint dm
tis diei

, Si’

|it, qi
liter« >

inibus
P'oxim
telim e:
tas  5 ve
dni
Urio ft

. Lit

Ndo.

retisPro.
ipta. Hot
čto Eccle.

5  alio, Sa-
it.

itiandus,
cribendiu
a faciat.
nuntiatio-
n proprii
:ujus fini-
tura etiara
tablice die
as.

urus eft,
fančtioM
cilicet ti
ginti tres,
ttigiffe, 6

n, vel Iai*

6 tantum
ae ejus fu-
imus; aut
>ne fafin®
m ufu " e ‘
andus eftr
;i aliunde
aove ver*i
jusque ti'

; fadas e[*
in ter M' 1,
Eccletiai
lila etia®)
- in

DE SACEA OeDINATIONE.

iti cujus finibus poftremo domicilium ha.
buit; ram denique ubi illas fieri per noš
jtilTum erit; tum omnino in Parochiaii Ec-
clefia, intra cujus limites major ejus cenfus
five eccleiiaftici , live alterius generis pars
polita eft.

Qpicumque vero Subdiaconus , aut Sa-
cerdos creandus eft; id praeter alia teftilica-
tionis afferat, fe de peccatis omnis anteadse
rite in primis confeffum, fpirituales exer-
citationes ad Decreti in vifitatione apoftoli-
caediti, & noftrae Synodi provincialis quar-
ts prsefcriptura pneftitille , temporis fpatio
per nos conftituto, adhibito iibi duce & mo-
deratore Viro religiofo, ,a nobisque in pri-
niis probato.

(klicu mque de veftitu Ecclefiaftico , de
frequenti Sacratnentorum ufu, de eceleftafti-
cis fundionibus, de vita, moram difcipli-
na, literas teiiificationis exhibi.turus eft<, eas
»center datas, aut renovatas, confirmatas-
te afferrat , ita fcilicet , ut ne vetuftiores
fiat duobus menfibus ante ftatae Ordinatio-
»is diem.

Si vero quis a domicilio fuo diu abfue-
,lf ) quamobrem vetuftiores tellificationis
^crae accipi debeant; recentiores iimul, a
inibns debet, afferat , eo loco datas, ubi
P r °xime moratus eft; & ii locus exrra Dioe-
telim eft, ab ejusdem lociEpifcopo obiigna-
ss ) vel communitas ejus audoritate.

,Qui alienre Dioecelis eft, htec ab Ordi-
!jr '° fuo habeat :

. Literas dimifforias de Ordine fufcl-

Ndo.

Ua

Lite-

•JOg E D I C T U M

Literas teftificationis de Grdine proximt
fucipiendo.

Teftimonium fcriptum de ftatis denut.
tiationibus Ordinis fulcipiendi.

Teftimonium de natalibus, aut de difpen.
fatione legitiina fuper defečhi liatalium.

Teftimonium de fun&ionibus prseftitis.

Difpenfationem fuper interftitio, fi quan-
do fcilicet, non confefto illo temporis fpa<
tio, quo es Concilio Tridentino in Ordi-
ne fufcepto verfari debet , ad ali um majo-
rem Ojrdinem pro Ecclefue fuae utilitate, ac
neceffitate Epifcopus eura promovendum
eenfuerit.

Teftimonium comprobationis fcientii
per examen, aut literas facultatis de exa-
mine faciendo.

Teftimonium item de vita , & morura
honeftate,

Teftimonium pteterea afferat, qui fcili¬
cet Ordinem faerum fufcepturus eft, de pa-
trimonio, vel de titulo, vel de cenfu, aut
fponftone čautioneve

Literas vero dimifforiae de Ordine fufci-
piendo, & teftimoniales de pteftitis ftindio-
nibus , & de vite morumque honeftate, *
vetuftiores iint duobus tribusve menfibus,
a die facrae Ordinationis fupputandis. &
vero alicujus diuturna abfentia antiquiore>
etiam literas aceipi probarive 1  poftulet; t e '
centius datas, a quibus debet, inde afferat,
ubi proxime commoratus eft * ftque ex-tw
Dioeeelis fuae fines locus eft, illas ab ejn>'
dem 'loči Epifeopo obftgnatas, aut ejtts af-
<loritate commuuitas afferat.

Tegu-

Ec;
lonven:
fufcepti
eulpa,
aliis in:

Ipfc
doniš d
teraqne
ad Cam
Tel
Exi
illius O
Fre
Comnn
Pro
Ob
terdote
Loc
tem pr;

Tefti
te fui i
De
tutum i
De
proxim
piffifcrii
Ali
de Orc
P«m ii
Itiores
ie facr
Mentn
longior
P'5 pri

proxim

5 dem

e difpen.

ium.

irsftitis,

, fi qnan-
)oris fpa.
in Ordi-
im majo.
litate, ac
ovendm

fcientii
de exa-

k  m oran

qui fcili-
, de pa-
mfu, aut

ine fufci-
s fundio-
ftate, m
neniibuS;

ndis. Si
itiquiof ei
ulet; te¬
le afferat,
jue extt*
s ab ejui'
: ejus K a '

JlegU'

DE SACRA OSDINATIONE. 309

Regularis, qui ad facram Ordinadonem
jonveniet, primam tonfuram aut Ordines
fufcepturus , caveat, ne obllričhis fit aliqua
tulpa, impedimentove Canonico , fupra de
aliis initiandis commonftrato.

Ipfe quoque menle ante ftatam Ordina-
doniš diem ad nos conveniat, & nomen, cae-
teraque fupra de aliis ordinandis praefcripta
ad Cancellarium Archiepifcopalem deferat.

Teftata praeterea hsec habeat :

Exercitationem frequentem funftionum
illius Ordiuis, quem proxime fufcepit.

Frequentiorem confellionem , & facram
Communionem.

Progreffionem in eeclefiaftica difciplina.

Obfervantiam, & reverentiam erga Sa«
terdotes & Superiores.

Loco tituli, cenfusve afferat teftificado*.
tem prsfdtae profeffionis regularis.

Teftimonium item habeat de denuntiatio*
te fui nominis publice in Ecclefia fačta.

De ®tate item, ut fupra de aliis confti-
tutuin eft.

De transačlo intervallo , poli Ordinem
ptoxime lufceptum a Tridendno Concilio
prsicripto.

. Afferant literas dimifforias a Superiore

Ordine fufcipiendo , quo eorum quis-
Pl am  initiandus eft. Qiue literae ne vetu-
fcores lint duobus tribusve menfibus , a
“ le  dcrs Ordinationis fupputandis ; nifi ob'
Afentiam Superioris, aliamve caufam, eas
on giori tempore datas , renovatasve acci-
D) probarive debere cenfuerimus.

'lefti*

I D I C T U M

310

Teftimonium eftam fubfcriptum a Supe.
riore fuo, qui oftendat eum vita & moribus
prseditum effe, qui dignus ftt, ut illi Grdini
adlcribatur, quo is initiari vult, fit vero boe
teftimonium non antiquius duobus-meniibus,
uti in fuperioribus eft declaratum.

Si vero diutius a monafterio abfuerit,
hoc teftatum afferat a Superiore monaiterii,
in quo proxime commoratus eft.

Teftificationem item de Ordine , qui
proxime pnecedit, jam fufcepto.

Si vero ftatum tempus, praeferiptum a
ConcilioTridentino,quod interječium effede-
bet inter fufceptionem unius , &  alterius Or-
dinis, nondum expletum eft; tune a fuo Su¬
periore feriptum afferat, quo teftatum fiat,
titile, ac neceffarium Eccleiiae fuae, monalta
riove elfe , fecum difpenfari fuper eo inter-
ftitio.

Gftiod fi quis ftata die non adfuerit; aut
quae ex praelcriptis ad fe pertinent, fingula
non bene, nec fatis teftata fecerit; fciatf«
ab Ordinatione, quee ftato eo tempore ba-
bebitur, exclufum bore*

Dominico  autem promulgationis hujua
edičti die, ob faeram Ordinationem, pr® 1 '
xne futuram in fingulis Parochialibus Ecclel« 1
procellio de more agatur, Litaniis , ac lup'
plicationibus pubiicis, in quibus unusqd i '
que fecum mente reputans, quam pauci op«'
rarii in meffe multa fint , hoc Deum tora
corde exoret, ut 5  qui Dominus eft nieifc)
ipfe mittat operarios in meffem fuam, lumen-
que nobis prsebeat in iis deligendis , q ll0)
Ordinihus adfcribamus; tum, quos eleg« 1-

nnii >

ims, op
llitia ei
rebus fil
Deum p
Gngulis
iiatam f
tadone j
monean
sime pr
teras de
diligent
lud exci
eam car
rundo d
fed illis i
nationis
fanftequ
Jatio ha
litanaEc
bicOrc
iDeo, S
mbus in:
mus, qui
lat, & qi
fns maje
ligione,
iisque v:

®}j cuii

laicis p e
tl ii in ni
Pro pop

Sratiae, r
Petrent;
$' ls , qi

»iniftris

a Supe-
moribus
i Ordini
rero hoc
Lenlibns,

bfuerit,

naiterii,

e , <3111

iptum a
aeffede-
rius Or-
1 fuoSu-
tuni fiat,
monalte,
eo inter-

rit; aut
fingula
fciat f {
jore ha*

lis hujus
, prosi'
Eccleliii
ac iup-
misq«i i '
uci ope-
um
meifiS)

luinen-
s , q ll0i

elegen-

liiiii 5

BE SACRA OSDINATIONE. gljt

jius, ope divina illiadjuti in fančlitate, & ju—
ftitia ei ierviant, ejusdem gioriam omnibus in.
rebus fibi proponentes. Q.uod ut eo nomine
Delim populus fupplex fsepius oret, id illuni
fingulis diebus Domimcis per menfem ante
Jatam facras Ordinationis diem crebra cohor-
tadone Parochi .inter Miflarum folemnia prae-
moneant. Dominico prseterea die, illam pro-
xitne prsecedente, pailorales etiam noftras li-
teras de fcripto accurate iterum recitent", tuni
diligenti etiam admonitione populum ad il-
lud excitent, ut non modo fupplicationes, ob
eam caufam noftro Concilio provinciali fe-
tundo decretas, pie religiofeque tune obeat,
fedillis ipfis ftatis, qui fequuntur, faerse Ordi-
aationis diebus, frequens in oratione, pure,
fanfteque verfetur; tum qua die faera Ordi-
latio habebitur, qui in urbe funt, in Metropol
litanaEcclefia frequentiffimi prsefentes adfint,
kicOrdinationis officio ftudiofius attenti, ut
iDeo, Sančtorum ope, iis fidelium precatio-
nibus impetrata, & nos Grdines iis confera-
rous,quos utiles operarios Ecclefia Dei poftu-
lat, & qui Ordines fufcipiunt, in dies progref-
ros majores in vitse, morumque fančfiitate, re-
jigione, dočtrina , atque prudentia faciant ;
«sque virtutibus, adjutriee divina gratia au-
cum exemplum pie, fančbeque agendi
fiicis perpetuo prsebeant, tum Deo in primis,
'din minitferium dicati funt, grati miniftri,
P ro  populo intercedentes , coeleftia divinaa
pati8e,mifericordimque munera uberiora im-
PMrent; ipfique digni fint doniš, & privile«
5 'jb quge fingularia, & Deus, & Ecclefia
® ln iftris fuis benigne coucellit. *

$12 Eeict. de sacra Ordinat,

; I N D I C T I o

DIEi SACRiE ORDINATIONIS.

Caroeus  S. R. E. Presbvter Cardinalis
tituli fandhe Praxf.dis  , Dei &  apoftolicj
Sediš grada, Arclnepifcopus S.Eccle-
iite Mediolanenlis, &c,

A Exiliante Domino Deo sc Salvatore
noftro jjefu Chrifto , ex lančlae matiis
Ecclefite inftituto , facram Ordinationem in
iloitra Metropolitana Ecclefia folemniter ce-
lebraturi fumus proximis ftatis quatuor tem-
poribus, die fcilicet fabbato menfis N. pro-
xime futuri. Gtuare edičtum , ut omnibus,
ad quos fpeclat, notum fit ; intra Miffanm
folemnia m noftra Metropolitana Ecclelia,
de fuggeftu, cum nottris paftoralibus eo de
genere editis, & his etiam noltris, indictio-
nis die facra Ordinationis literis, legi; at*
que in ejus item valvis, ut moriš eft,

& quo prreterea pervulgatius lit, a Paro*
chis omnibus , & fingulis, tam in urbe,
quam in Dioecefi, die Dominico proximo,
poftquam has Archiepifcopales literas acce-
perint, hoc idein fieri mandamus.

Omnes vero, &fmguli, quicmnquevel
clericali tonfura , vel aliquo Ordine initian-
di funt, ut omnia & fingula prseftent, atq» {
exequantur, qurecumque edičto illo nofto
de facra Ordinatione , unicuique , pro Or-
dinis fufeipiendi ratione prtefcripta funt)
feis nollns literis edicimus , atque mon«*
mus. Dat. Mediolani , & ex sedibus dr*
ehiepifcopalibus , Die

appen-

)

)NIS.

.rdinalii

loftolic*

Eccle-

A P P E N D I X

COMPLECTENS NOVAS

S. CAROLI BORROM/EI

Salvatore
s matris
ionem in
niter ce-
uor tem-
, N. pro-
mnibus,
VEflarm
icclelia,
us eo de
indiclio-
legi; at-
.1, afligi,
a Paro-
in urbe,
)roximo,
:ras acce-

INSTRUCTIONES

D E

SACRAMENTO POENITENTIiE>

I T E M

D E

VISITA T IONE

A C

C U R A INFIRMORUM.

NUNC PRIMUM

E X

SACRAMENTALI ambrosiano

:nque vel
e initian-
lt, atqu*
[o noltro

pro Ot¬
ta laab
e mon«-
ibus i r '

I N

actis ecclesi^ mediolanensis

CONTENT O

D E S U M P T A S.

»PEN-

D E

SAC RAMEN TO

PORNITENTUE.

RUBRICiE, SEUINSTRUCTIGNES.

(ji 'M Parockus generatim doceat ,

hrteturqu& populum fibi commiffum.

parochus fideles fibi commifibs,
qnantum poteft, Repe horte-
^ tur, ut ad Poenitentiae Sacra-
mentum, non folum cum ex

■ -' praecepto Ecclefiae tenentur;

d quam frequentiffime accedant. Moneat
Opiliš, poenitentite qnidem radices efie ama-
• ls )ied fruftus fuaviffimos. Doceat, per pce-
'^‘Dtiam nos inDei gratiam reftitui, quo ni-
. n °bis debet eRe optatius; anitnam quovis
ce . eru ni pondere oppreflain per eam fuble-
' lu i confcientite pacem & tranquilitateiu ,

qu®

316

A P P E N D I X

quse omnes fuperat voluptates, tribui. Pro.
inde his, aliisque fruftibas propofitis, &cj
dočlrina prsefertim Catechifmi Romani ex.

plicatis, lhicleat, qnotiescumque fe occalii

offerat, ficleles ita permovere, ut ad tantuij
remedium beneficinmque animse fuse compi.
ran d um frequenter fefe excitent; idque ti
prseparatione fiat, quse tantis frnčtibus digna
iit; ita ut in fpiritu humilitatis , &  amaritu-
dine animse fuse, peccator quisque fua polil
peccata deflere, &  contiteri.

Ante Ouadragefimam moneat fideles Pr
rochise fuse, qui co.nfeiE.onis frequentei
1  ufum n on habent, quemadmodum decreto
Tit ^aasConciiii Provinc. V. jubetur ; ut fe ad coi
ad Soc.  fefiionem parent, neque eam diiferant in po-
Pcen.pert.  p rernos  Ojiadrageiimse dies.

Moneat oportune fe fe facra confeffiom
munire illos, qui eo proficifcuntur, ubi Con-
felTarii copiam habituri non funt- item ”
arduam & difficilem fint ačiuri ; quod idem
transačla re facere , ad gratias Deo purius
agendas hortetur ; quibus de rebus in Con-
Prov. 6.  ciiio fexto prsefcriptum eft.
tat. de Sac.

Quomodo fe comparet  ?  & ne cim

ritatis fuce fines tranfeat.

A nimadvertet Parochus , & Confeflarjtni
ne, dum hoc Sacramento vulneribo>
aliorum medetur, ipfe telo peccati fe con-
fgat. Gfuamobrem caveat, ne mortifero
cato inquinatus , ad Sacramenti miniftmM'
nem accedat ; neque item cenfura ecclelidn -
ca 3  aut Canonico impedimento irretitus.

imfflo

DE

Imm<
poeniteni
i|tioque a
lire pofl
lo dil

rirtute, j
loque Ca
trit, tan

lis Dei.

Ono
litem fel
ipfe taeit
cem ipfe
minifterii
tendffima
ffldienda:

Ono
Mu, i
tis, nequ
m in eju
dece
Som, qi
Dei.

Intim
ter de fe
'ečtu cti

oifterinm
‘ 3 imo us
^jiciat,
tem audi
Ad a

‘13111 glo

tiofitate,

Ulictus ;

iafla;

ui. Pro.
is, &a

nani ej.
le occafit
.d tantra
e compt.
idque ei
ms digBs
amaritu-
fua polil

deles Pf
;quentei
i decreto
i ad con-
iiit in po-

infeffiont
ubi Con-
e m ft rent
iod ideffl
:o pnrius
; in Con-

feflariiUi
alneribui
i fe coli'
pero pe £ '
niftratio'
zclefiafti'
tus.
IffllllO

DE SaGRAMENTO PoENJTENT. 317

Immo vero ita fandte vivere ftudeat, ut
poenitentes non verbis folum, fed exemplis
quoque ad virtutum chriftianarum officia eru-
dire poflit ; neque ejus didia a fadlis uilo
aodo diffentiant. GLuanto enim magis omni
rirtute, prsecipueque charitate paterna, ze-
loque falutis animarum ipfe prsecellentior
nit, tanto aptius erit inftrumentuni bonita-
tis Dei.

Solilo magis autem ad omnem vitae boni-
tjtem fefe excitet, cum ftepenumero fecuia
ipfe tacita tneditatione cogitabit, cujus vi¬
cem ipfe gerat, & quam Pandi as fmt fufcepti
»nifterii fui partes; tum vero id omne at-
tentiflima contemplatione reputabit, cum ad
»diendam confeilionem vocabitur.

Ono tempore ita Te geret, ut neque in
iiceffu, neque in geftu, motuve alio corpo-
tis, neque etiam in veftitu videatur, nec ve¬
ro in ejus voce quidquam audiatur , quod
»on deceat virum gravem, atque adeo fan¬
tom , quique memineric, fe tenere iocum
Dei.

Intime vero, atque in corde fuo liumili-
| sr  de fe fentiet, ita ut tamquam in Dei con-
!e du cum reverentia & timore iančio mi»
"ferium audiendse confeliionis peragat: &
“litno usque adeo fe demittat , fandieque.
^jiciat, ut poenitentes-., quorum couiefiie-
"toiaudit, fe mehores putet.

Ad audiendas por-ro confeffiones, noti
■lani gloria , non lucri cupiditate , non cu*-
jditate, non defiiqne ullo humano affedtu
[il dus, fed falutis fidelium proeurandas fhi-
'"° inflammatus accedet,

iMeč

3*3

Afpendijc

■* Nec propterea quem poenitentem fubter-
fugiendi laboris cauia rejiciet, ne nntu quj.

dem , nedum verbis:

oer, promptum, facilem,

oebit.

immo fe paratum
humilejnque pr*.

Ita etiam fe conftanter geret, ut nullim
metu, aut grada, Officio fuo delit.

Caveat Curatus, ne iis temporibus, qui
bus confefliones frequentiores efle folent
prsecipue per očto dies ante Natalem Domi-
St  a Dominica de Lazaro usque ad Re.

TU

fttrrečtionis odtavam , etiam alio ad funera,
& alia facra officia vocatus , illud audiendt
confeflionis munus in fua Ecclefia fine ca«-
fa neceflaria prretermittat , aut ullo modo
differat.

Et ouoniam confeflionis minifter, judi
cis, & medici fimul perfonam gerit;ut&
quod ad judicem attinet, ex variis peča
torum generibus , quse gravia, qiue levil
fmt, quove modo corrigenda, pro cujusque
hominis ordine & genere judicare poflit; &
tamquam medicus ea remedia aegroto adhr

beat, quae ad itlius animam fanandam •

in pofterum cotitra vim morbi munienda®
aptiora videantur, opus eft, ut is tum fci- 1 '
tiam atque eruditionem , tum prudentia®
tftudeat libi, quantatn poteft, comparare
tum ex divina gratia , quam aflidua pr ec:1 '
tione fupplex a Deo petat ; tum ex aud otl ‘
bus probatis, qui eam materialu pie, pl e!,f '
que tračiarunt.

In primis bene cognita habeat, qu® ^
tiitis feu inftručtionibus in hac Ecclelia edi*
tis ad Confefiariorum ufiun continentur.

Sacra-

DE

Sacra
rtfle noi
qui effeč
partium
Quse
cognofca
prsfertin
confelfto
Ji onus
Cenfu
pt> &<
Cafus
iti ut reč
Pontifici,
inBulla (
te tempo:

Diffei
litim etiai
to poeni
?i explic
Mem<
io fit itei
Cogn
amnis de'
( «quam s
<panta fn
»isfuse; i

US pecc;

Ura etiat
praetergre
Paroc
iQ diat, ,
'"Itatem
»9di XI.

tn Tutt«.

mtu qui.
tum lem-
que pr*.

it nulliiis

bus, qui
e folenf
m Doni
e ad Re.
d funera,
audiendt
fine can-
ilo modo

Sr ’ j ’ ,
it; ut«

.s pecca-

ute levil

cujusqM

loflit; &

oto adhi-

dam 5 &

inieudaffl
im fcieB'

Lidentiani

mparare;

ii a pr« 1 ’
: aud° r ‘'
ie,pD» f '

quae
delia edi*
ttur.
Sacra-

»e Sacramento Poenitent. 319

Sacramenti igitur hijjus doftrinam omnem
rede noffe ftudebit; ita ut, quae illius rado,
effeehis, quse illius partes , quae .earum
partium vis & natura, perite intelligat.

duše peccata mortalia, & quae venialia
»gnofcat. Peccati circuniftantias fciat, qnse
praefertim mutant peciem peccati; & qme in
tonfeffione explicand;e funt; qtue reilituen-
onus inducant.

Cenfuraruin rationem & vim rečte intelli-
get, & quibus criminibus annexae ilise lint.

Cafus referratos in promptu habebit;
ita ut rečte fciat, qui Jure Canonum Summo
Fontifici, qui rurfus Epifcopo, qui pneterea
ioBulla Ccense Domini, quique pro varieta-.
tetemporum Epifcopo reienrati lint.

Differentiam fatisfadionum pcenitentia-
linm etiam probe nofcet, ac prseterea Cano-
tes poenitentiales, ut infra, ordine Decalo-
explicatos.

Memoria tenebit cafus , quibus confef-
lit iteranda.

Cognitum etiam habere Confeffarius
°ronis debet, ac pr^mterea animadvertere, an-
( equam ad audiendas confeffiones accedat,
^anta fit auftoritas poteftasque jurisdidio-
fuae; ita ut cum norit, & quos, & a qui-
ias  peccatis, cenfurisque abfolvere poifit;
;ani  etiam caveat , ne facultatis fuae fines
fratergrediatur.

Parochus quisque ne eorum confeffiones
•diat, q U i aliense Parochiaj funt, nifi fa-
autatem ejus rei habeat ad praefcriptum Sy-
Ni XI. *

Excom-

Aependix

$2'o

Excommunicationis latae fententiae p(j.
nam recordentur Confeflarii, quam fubirt

m

qui

eos decretum efl m Concilio quarto,
fine Epifcopi facultate hoc Sacramentuin nn-
niftrant ; quique aliquem ablblvere audea
a cafibus Arcbiepifcopo refervatis fine ipfc
facultate, ut in quinto Concilio decretum el

Ne oblivifcantur item excommunicatb
nis illius, cui in Synodo nudečima fubjetli
funt ii, qui focios criminis audent abfolvere.

Item decretum aliud memoria teneant,
fačhim in eodem Concilio quinto in k
rerba :

iVe facultatum , privilegiormnve jun,
qua cuicmnqu&, etiam Rofarii , Cfi Cnciji-
gnatorum fckoice , confratrice 7  collegiove , etm
,Imcorum , quceue collegis , confratribusvt in
eo adfcriptis anU vel poj}. Concilii Tridtnm
confirmationem concejfa funt  , Confeffarins,
•mjusvis ordinis Jit , ah Us cafibus , quos fi
Epijcopus in fuaDicecefi rifemaverit ?  p ®
ientes fine illius facultate abfolvat. Si cen¬
tra fecerii , fufpenfionem a cHvinis i
incurrat.

Tit. ut GLuod item fieri prohibitum eft, .er:c
fup. §. ex indulgentiarum literis, quae Ecclefiis con*
H 110 . ' u P e ~  celle funt-, Concilio Previnciali lexto.

vionbus.

Quce Paruchus fpecidtim docecit , hor-

teturcjjuz fttcere prenitentes in .Satta-
mento Bcenitentlce.

P oeniteus antequam ad Parochutn

nOfPlTlTP . .1  mrcnto

Sacef*

dotemve, cui peccata confiteatur, » c '
cedat, multitudinem, & gravifatem p eCC;i

toiuin j quibus le irretitum effe fentit

vek

iiieli-

menter 1
jniferico;
polita lil
alti, i
peccatis
immilian
tonem.

Prim

m e in c

ne excita
tonem.

Et qi
^bječlion
iale exci
tehenien
Et qu
let, fibi
«jns fini
km acc
Singu

perpenda
1“® coni
?P e re ad
qnid d
Aliuc
ibit ex
> quae
Ut opere
At v
ratioi
!5 diu$ C

ftout

opi

Cum
. Ca pitil
1Jt  dilicrj
S. Car.

J)E SaCRAMENTO  PoENlTENT.

ltise p®
n fubirt

to, qui
it um
; audeam
me ipfiuj
retiim elt,
lunicatio'
s fnbječli
ibfokere.

teneant
o in b

me juri .
C-ruee Il¬
ove, etitn
rihusvt in
Vridttidri

■fej)

quosJili
■it , jmi-
Si  coh-
ipfo

ft,. eti.it
lefiis c®'
:xto,

'ah hc

SacTOr

321

menter intime dolebit ac deplorabit, Deique
'jiilericordiam omni preče dagitabit. Pro-
polita iibi ob ocaios iančiiilima Chrifti Cru-
vel alia pie imagine , cor fuutn pro
jeccatis remitteudis effundet, excitans, &
mnulians ipiritum vehementer ad compim-
.flionem.

Primo peccata omnia prsfertim graviora
d memorialu revocabit; qua in recordatio-
ne excitabit devotioneili, & cordi§ compuu-
ftionem.

Et quo riiagis & čoiitempturtt fui ipfms,
fbjedionem, humiliqitemque, ac devotionem
®ie excitet, recenfebit gemens peccata, quae
Kflenientins luam confcientiam angunt.

Et quo diligentius confcientiam exami-

1 , Sacef«
atur
m pe<* a '
tit, s ,2 ' ie '
ineU'

let

dbi proponet ob oculos decalogum, ad
™jus fingula prsecepta fe, moreš, vitamque
Mi accurate contemplabitur.

Singulaque prrecepta ita examinabit, ut
perpendat, atque adeo videat ligillatim, fi
contra unumquodque prteceptum , vel
JP e te admiferit, commiferitve , ant rurtus
' !t ]nid de eo omiferit.

Aliud praeterea cxamen confcientise fute
jiibit ex feptem peccatis capitaiibus fmgn-
) quae item ant cogitatione .. aut verbo ,
wtopere commiferit, aut omiffione etiam.
At vero omnem examinandse confcien*
tationem fideles, prsefertim rudes Pa-
!Cc bus Confeffariusve aliquando docebit,
i° l >t opus effe vider) t.

. Cum igitur poenitens &  fingulis nota-
s capitibus confcientiam fuam, quatita po-
•'t diligentia, examimlverit; defiderio con«
“■ Car. Infir. Fajt.  X fe*

A P P E N D I X

I

12 %

fequendae remiffionis peccatorum accetifo,
ad Confeffarium vices Chrilti gerentem at-
cedet , cui omnia & lingula peccata , qm
in memoriam venermt , fideliter , & inte-
gre exponet.

Accedet autem ad confeffionem habiit
demiffo, & humili, ac nullo plane ornatii,
& depolitis armis. Si vero clericalis ordi-
nis , fine liiperpelliceo.

Ad pedes Confeffarii genua ambo fie-
čfet, nullo fuppofito pulvinario , nifi aliud
neceffitas poftulat.

Decenter fe toto corporis habitu &liti
ita componet, ut inftar iupplicantis fit.

Erit capite aperto, vultu demiffo, mi-
nibns junftis & fupplicibus.

Faciem Sacerdotis non fpečlabit, lit me-
minerit, fe non coram hotnine peccatore,
fed coram Deo altiffimo effe; ut agnofcei>
do, & confitendo offenfas , humiliter ve-
niam petat.

Mulier autem penitus ita capite velato
erit, ut velum denfum caput operiens, de-
miffum lit usque ad fupercilia.

Qim in minijlratione Sacramenti

nitentice Parockus Confejjarius
obfervet.

A  d audiendam confeffionem cum accedit'
ante brevi precatione, qua divin® g [! '
tis lumen in eo minifterio rite peragen! č
fibi pofhdet, tacitus utetur; ac praetere'
preces adhibere poterit, quae infra n otalS
funt.

In I
bus cor
ceffaria
liadeat
tiliimo
Hab
fionalen
feilione
tarum j
plures f
lionales
co, no
alicujus
Affi
era ima
anni; ta
dicendae
veneli.

Mul
Occafum
»eve ul
leni; &
terfepto
Sup<
Utetur;
Judiet ,
h pcen
inc
“ria cai
»eque c
Pur; 1
ktitus e

intime
tr tttn,

posnitei

In

accenfe,
anteni at.
ata , qm
> & intt.

em habin
ae ornattj
:alis (

ambo le-
nifi i

»itn & lit!
tis fit.
nffo,

it, utrne-

leccatore
agnofcei
niliter «■

)ite velato
riens,

\enti  Bf'
'anus

n accedit
ivins g 11-
.leragentii
praetere-'
ra notat*

la

de Sacramento Poenitent. 333

InEcclefia, non autem in privatis tedi-
bus confelliones audiat, nifi ex caula ne¬
celima, vel urgenti; qute cum incident,
Uideat tamen in oratorio, aut certe decen-
tiliimo loco id prsefiare.

Habebit igitur in Ecclefia fedem confef-
ionalem ad praefcriprum, in qua lacras con-
dliones excipiat; duas vero, nbi quingen-
tarum aniniarum cura geritur; plures, ubi
liures funt Confeilarii. (ofiise fedes confef-
ionales , patenti & confpicuo Ecclefite lo¬
co , non autem in Eccleliae , aut cappell*
alicujus angulis conllitutEe lint.

Affixa htec fint cuique confeffionali: fa-
cra imago; litera diei Ccense Domini illius
anni; fabula cafuum refervatorum; orationes
dicendae ante confeffionem ;  formula abfol-
vendi.

Mulieres ante folis ortum , vel poft ejus
tccafnm confitentes in Ecclefia ne audiat;
®eve ullo modo extra fedem confeiliona-
I®; & medio inter eum & mulierem in-
terfepto.

Superpelliceo, & fiola violacei coloris
Metur; nec vero unquam ftans, fed fedens
Sll diet, & abfolvet , cujuscumque gradus
h poenitens; neque dum poenitentem au~>
inde diicedet alio vocatus, nifi necef-
caufa. Dum vero audit, non alio ,
J^ue oculis, neque animo menteve vaga-
° ltur ; fed ad poenitentis confeffionem at-
|*ntus erit, illiusque peccata nna cum eo
lat ime dolebit; memor lantiffimorum Pa«
llu ®, ac prtefertim beati Ambrofii , qui
P^nitentium confeffionibus audiendis la«
X %  chry*

3*4

A P P E N D I X

chrymas perpetuo profudit, eorum cnlpat
fimul dolendo.

Vultu , & oculis ita compofitis fe in fi.
dili confelfionali habebit , ut re vera ofteir

dat, le de poenitentis falute paterne follici-

tum ; ita tamen ut nullo penitus figno ii.
fpedantibus itidicare poflit , fe gravitate
fortaffe fceleris alicujus commoveri.

Ante Confeffionem Parochus Confeffa-
riusve perquiret generatim ftatum poeniten¬
tis , fi eum minime norit. Tum haec inter
ctetera:

GLuamdiu eft, quam confeffus non fit.

An poenitentiam impofitum prseftiterit

An examinandse fuse confcienti®, ant*
qiiam ad Confeffionem accefferit, diligen-
tiam, prout opus eft, adhibuerit ; alioqui
differenda effet Confeffio.

Parochus item interrogabit, an fuse It
Parochiae , fi dubitet.

Si Confeffarius nihil impedimenti obfo'
re viderit, ad Confeffionem veniendmn erit
quse ut fručtuofior fit, rede faciet Confef¬
farius, fi brevi, & efficaci aliqua monitio-
ne prius poenitentem praeparabit, & accen-
det ad pie confitendum.

Confeffarius quisque antequam Confef
fionenl audiat , efficiat, ut pcenitens ipi®
audienre recitet orationem Dominicam, Salu-
tationem angelicam, fymbolum ffdei, &P ! P
calogum , ad prreferiptum Concilii Prov, 1

nili

ejns recitation

ms certis perfonis aliq uan
'annlf^fpm Vj  a K p  a f _ lit

do remittend® facultatem habeat , ut

Prov. Concilio, & Dioecefano XI. p erl,: "
fum eft; cum iis vero, qui ea capita r eC1 '

tare

Dl

tare nef
agat ad [

At v
dam hor
dei artic
derit, e
intellige
tantes t;

Teft
tradat ii
Regulari
fionis a
Synodo
Peer
confiteb:
tins adji
Polh

peccata
cabgi p:
libus ( fi
viderit)
pršec ep t;
tutes TI
Extr
to in C
Prud

libus; r
rpie fexv
Itom ai

‘periat,

forum

‘ e «runt
fari poj
toerrog;
Uatia ce

m cnlp«

s fe in It
:ra oft«
le follici'
figno ii.
gravitatt
L

Confeffi-
poeniten-
heec imet

ion fit,
eftiterit
Lse, ante-
, diligen-
; alioqai

n fuse &

nti obda'
dum erit:
: Confef-
monitio-
& accen-

i Confef
tens ipf®
, Salu-

&D*;

Prov.V
; aliqiM";
, ut Vi;

perniil'
pita t ea '
tare

im

DE SaCRAMENTO PoENITENT. J2S

tare nefciuut, aut difficile difcere poffunt,
agatad praeicriptum eorumdem Conciliorum.

At vero omnino perquirat, ii rudes qui-
dain homines ad Confeffionem accedentes fi-
dei articulos ignorent, &, ii opus effe vi-
derit, eos doceat; ita ut explicite eos &
intelligen ter fciant, non autem quafi reci-
tantes tantum.

Teftimonium ejusdem recitationis ne
tradat iis, qui non recitarint cum etiani
Regularibus falfuni dantibus poena fit fufpen-
fionis a munere audiendi Confeffiones, ex §. Regu»
Sjnodo XI. laribm

Poenitens ipfe omnia & fingula peccata®*^*
confitebitur; eumque confitentem Confeffa-
rius adjuvabit, prout opus effe viderit.

Poftea eumdem ipfe interrogabit, an alia
peccata recordetur; demum de fin guliš De- .
eilogi praeceptis, de feptem peccatis capita-
Pins (fitamen expedirepro ratione perfonae
viderit 3 item de omiffis, & comrnilfrs circa
prieceptaEcclefias, opera mifericordise, vir-
Mes Theologicas, ufum quinque fenfuum.

Extra materiam peccatorum non vagabi-*

1111  in Confeffioue.

Prudens cautusque erit in interrogatio-
"'^s; ne, rudibus prsefertim, atque utrius-
Sto fexus junioribus , ad novum, & num-
Stom antea atteutatum fcelus occafionem
'Prriat, atque det ; hi tam en de peccatis ,

RUorum nullam in Confeffione mentionera
‘ ec erunt, & in quibus probabiliter exifti-
tatl  poffunt deliquiffe , prudenti cautione
‘“terrogandi erunt; ne aut pudore, aut igno«
notia ceient peccata.

X rs Sts*

3?<6

A??«3sr»i3e

Studeat femper exquirere , fi quid pce.
jiitens norit, quod ad fan&ae Inquifuionii
offieintn fit deferendum.

Si cenfura aut peccato paenitens fit g.
retitus, a quo ipfe non poffit abfolvere;
ne tame-n eura rejiciat, led potius juvart
ftudeat. Q.ua in re , cura liceat euro, a
quibus potefl abfolvere , & pro relervato.
rum abiolutione mittere ad eum , qui habet
abfolvendi facultatem ; videbit tam en, ut-
rum animae illius magis confulatur, fi iple
abtoivendi facultatem impetret coram, i
fieri poffit; alioqui per literas faltem,id-

que c aut e , quantum fieri poffit , ut iti

poenitentem uno tempore ab omnibus pet'
catis. abfolvat.

Caveat , ne escommunicatum prius ab¬
folvat a peccatis , quam ab excommunica-
tione lit abfolutus.

Videat diligenter, ne qnem abfolvat*
qui vel odiurn, inimicitiamve deponereno-
lit ; vel rellituere pro facultate rceufet alie-
num ; vel a ftatu peccati mortalis para®
non lit difcedere , occafionemve fimilis pec¬
cati vitare ; qua de re doftrinas proba®
lludeat rečle cognofcere , & lecundum e Ji
fefe gerere.

Obiervet, fi qnod peccatum mortaleii
Confeffionibus prseteritis lludiofe fubdcuiti
Ut iterari fit opus.

In eo maxime cautus fit abfolvetidoi
eni cum facultas adut aliena rellituendi i
vel legata pia perfolvendi , idque jam al®
in Confeffione promifent, prtdlare tam e11
neglexent.

Peci
aiaximo
fcandalc
q

, &
teltis;
amicitia
Ant
(blution
propter
contritit
taiiimqt
fe e 11,
afcftiner
iis fatis

aiuma a
iortabit

nas gr;
gratite ]
)tio adj
illere p
Si a
labere
dere qc
fleum j
eum pe
jntrice
precetu
trito cc
Q.uc
»ec ver

pofitum
Peccatc
feffior £
c °nfilii;

quid pa.
luifuioaii

ms fit ir.
blolvere;
us juvare
eum , i
relervato.
qui habet
men, m.
•, fi ipl«
oram, i
tem, ii
, ut iti
ibus pec-

prius ab-
aimumca-

ibfolvat,
jnere no-
:ufet alie-
s parami
niiis pec-
pro-bataJ
idum e« 1

aortaleii

ubticuit)

jlvendo»
ituendi f
jam
re tamea

Pec-

de Sacramento PoenAtent. 527

Peccata quaedam magis. ufitata, & qute
uaximo funt fidelibus populiš damno , &
(candalo , ftudiofius perfequatur : contra-
clus, quibus ufura paiiiata inett, ut in cam-
tiis, & venditionibus multis ; crimen falli
teltis; choreas , <&; fpečtacula ; venereas
imicitias, & ejusmodi.

Antequam pcenitentiam imponat, & ab-
(olutionem tribuat poenitenti, videbit , ati
propter Delim veram peccatorum fuoruru
tontritionem habeat, anque certum delibe-.
namique ei lit, in poftermn, quantum iu
fe eit, divina gratia adjuvante a peccatis
abftinere; Sc. , quae antea commiferit , pro
iis fatisfaftionein perfolvere. Oiiod fi ita
mimo alte dum viderit, monebit, valdeque
lortabitur , ut pro tanto beneficio maxi-
»as gratias Deo agat, ab eoque coeleltis
{Utic prselidium petere numquam defmat,
Wo adjutus, praviš cupiditatibus facile re.
Sere poffit.

Si vero talem contritionem illmn noti
kbere intellexerit; illius deliderium accen,
dere conabitur , hoc admonens , propter
Deum ipfum usque adeo, quautum potell,
wni peccata dolere oportere, ut faltem ad-
Itoice divina gratia , quam a Deo intim®
precetur , ex Sacramentique virtute, ex at-
nito contritus fiat.

Q.uo.d fi poenitens tjullam contritionem,
Nevero faltem attritionetn r  aut neque pro,
politum abflinendi in pofterum ab aliquo
Peccato mortali oftendet; eum minime Con,
' e ”0r abfolvat; fed tanjen eum falutaribus
c °nfiliis j & bonis operibus nnefevibendi?

X 4 juvet t

A P f E N D 1 X


Dl

juvet; quod idem proeftet, ft ante Confeilio.
nem id animadvertit; cavendo , ne quem*
quam afperius tračians, culpa lua inducat, ut
vel defperet, vel a Corifellione abhorreat.

Caveat autem. ornnino , ne verbo , ant
figno , ant alio quovis modo aliquatemis
prodat peccatorem :> led ii prudentiori con-
lilio indiguerit, illud absque ulla expreffio.
ne perlona: caute requirat ; quoniam qui
peccatum in poenitentiali judicio fibi dete.
dum prsefumpferit revelare, non folmn a Sa-
eerdotaii officio deponendum , verum etiaia
a d agendam perpetuam poenitentiam in ar-
dum monafterium detrudendum efle, Cauo-;
ne decretum eft.

Conteiiionis teftimonium fignatum ne
dare omittat peccata confeilis in Palčk,
ut de ea Parochis conftet.

Item segrotationis tempore, ut polit
medicis oftendi. Quod qui non fecerit, eum,
fi Regularis fit, lufpenfionem; fi alius, nwl-
§. Quod  dam pecuniariam lubire Synodo XI. decre-
fi qm$,  tum eft.

Confitentium nomina & eognomina Pa-
fchse tempore in libram certum appolito die
referat, ut is poffit petenti Archiepifcopo
oftendi.

Ne quid accipiat in facra hujusmodi mi*
niftratione , neve arcam aut vas aliquodk'
beat ad eleemofynam hac de caufa etiaffl
dillimulanter excipiendam.

Si quid pecuni-se dare poenitetis ad lat 15 '
fačlionis, vel poenitentiae opus debeat, ®
ne iibi Con redar m s fumat , etiam fi el>
ganduni fit in Milile facris faciendis.

De

De Coh

nem; n<
quotieS
que illiu
hortatioi
adhibebi
heniione
Haec
bitur in
quod ex
nere fe j
Bene
las dem
viderit j:
omnii

etiam ex

In p
Confefli

(pentet.

Qlio
ptsfidiu
quid de
fflyfterii:
tima pie
»niverle
& fačto
eo to ta :
Indiani

men pra
fns reft<
' tt  via n;

onfeffio.
e quem>
lucat, ut
lorreat.
bo , at
qnatenus
.ori con.
xpreffio.
liam qni
ibi dete.
um a Sa-
im etiam
.m in ar-
5, Cano<

aturn ne
Pafcha,

it poflic
rit, eiim,
us, mul-
I. decre-

nina Pa-
oiito die
epifcopo

n odi mi*
quod ha-
fa e da®

ad

oeat, i®
fi ero-

s.

De

pe Sacramento Poenitent. 329

Ds Cohortatione & MonitioneČonfef-

Jbris ad pcenitentem.

G onfeffione audita, perpendens pecca«
torum , Cjiise ille admiferit, magnitudi-«
nem; nempe qualia fint , quam gravia , &
quotieS peccarit; pro eorum gravitate, pro-
que illius, qui commiferit, conditione, co-
hortationes, monitiones paterna charitate
adhibebit, atque corrcptiones etiam, repre-
knlionesque graves, prout opus effe viderit,
Plaec porro poenitentem valde cohorta^
bitur in Domino ; ut in officii, aut artiiicii,
quod exercet, aut ordinis ftatusve fui mu-
nere fe juile rečteoue gerat.

Bene, ac chriftiano more vivendi regu-
las demon-ftrabit , prout oppo.rtunum elfe
tiderit poenitenti, prrefertim patrifamilias ;
& omnino pro perfonse illius ratioue; idque
Etiam ex libellis eo de genere editis.

In primis , ut fandtillima Sacramenta %
Confeflionem & Communionem devete fre-
quentet.

Ojiotidie , mane faltem vefperique ac!
prafidium orationis confugiat , in qua a!i-
tpid de pallionis Domini nollri , vel aiiis
niylteriis meditetur , fupplexque omni in-
tMa pietate Deiim adoret, ei de beneliciis
»niverfe, fpeciatimque acceptis gratias agat,
* “do brevi confcientiae 1’use examine , ab
e °tota mente, totoque corde petat miferi-
cor diam ac veniapi erratorum fuorum; & Iti—
j ,len  prseterea , ac virtutem, qua ipfe adju-,
'Krefte ambulet, atque adeo progrediatur*
111  ' r ia mandatorum divinae legis.

X £

Dače-.

330

Apjendik

Dl

Docebit etiam optimum fore, fi aliqueu
ex Sančtorum numero patronum cceleftem
deligat , praecipue beatiflimam Virginem
Mariam Matrem Dei, cujus interceflionem
quotidie imploret.

Sandi etiam, cujus nomen habet, exem-
pla virtutum imitari frudeat ; & quorum
Sandorum dies fefti coluntur , cum eorum
celebritas anniverfaria agitur , ab uniuscu-
jusque illorum vita aliquatn virtutem pršci-
puam difcat , quam fibi quoque proponat
ad imitationem.

Et vero pietatis chriftian® officia, atqne
opera charitatis, ut maxime poteft, follici-
te ampledatur.

Peccata vero , atque adeo omnetn pec-
candi occafioucm fugiat; hisque fugiendis
ipfe poenitenti remedia falutaria demontira-
bit.

Eumdemque prseterea adhortabitur, ut
malorum confuetudinem devitans, bonoruni,
pieque agendi ftudioforum non ibium ±aim-
liaritate, fed coniilio utatur.

Poenitentem, ut affedum efle aniniadver-
terit, ita opportune, falutariterque monebit:
Afflidum ad patientiam hortabitur exenipl°
Chrifti Domini, & Sandorum ejus. Si quem
aeterni fupplicii commemoratione vehenien-
ter augi viderit, eum in fpem divince bom-
tatis, & mifericordise infinitas eriget. Alit inl i
qui graviffime peccarit, ti neque contritu®)
neque attritum viderit, metu divins jufti' 1 *
perterrefaciet, cum eodemque aget ut tup ra ’
regrotum vero conlblabilur, ut demontira
tuni etl in ea parte, qute eil de vititatio« 4
jnfifjuorum. " Omni-

Omi

dere vii
diligenti
Santias.
telligat,
k  GUJUS

lis expe.
mm.

Ojiai
forma S
Is ver
Cor.fefla
iiio iocc

Ds n.

|n Poen
* dentia
Habi
bus, <

Vide

( fl» ear
psjudic
lentem i
Te l occa

tttentis.
} liquod

t«ns nin

(los redi

Proinde
‘Hum m
P^niten
luiu eai

de Sacramento Poenitent. 331

aliqueu

celeftem

f irginem

afiionem

t, exem-
quorutn
n eorum
uniuscu -1
31 pršci-
.iropoMt

ia, atque
, follici-

Omnino more periti medici fciet infun-
dere vinum &  oleum vulneribus fauciati »
diligenter inquireus & peccatoris circum-
ftantias, & peceaci , quibus prudenter in-
telligat, quale debeat ei prsebere confilium,
k  GUjusmodi remedium adhibere , diver-
iis experimentis utendo- ad falvandum tegro-
mm.

&uamquam antem abfolutio , quae eft
forma Sacramenti poenitentiae, coniiftit ia
illis verbis. Ego te ahfolvo  , debet tamets
Confeflarius alia quoque addere , ut infra
(to loco in ordine notata funt.

lem pec-
tugiendis
imonllra-

oitur, ut
jonoruit)
am farni-

iniadvet-

nonebiu

exeffipb

Si quem

.ehemeti'

■j ge bom-

, Ali«" 1 *

>ntritu® 1 r

> juftiti*

Ut fupfli
nionft r3 ‘
ifitatio> 1{

De modo imponendcs Pcmitentice.

|n Poenitentia imponenda adhibebit & pru-
* dentiam , & pietatem , & juftitiam.

Habebit rationem ftatus , conditionis,
hus, & aetatis.

Videbit, ne ei , qui in aliena poteftate
f (i, eam poenitentiam injungat, qua vel
prejudicium afferatur illius juri, qui pceni-
lE »tem in poteftate habeat; neve eam, qust
,e l occafio detnr fpiritualis ruins ; vel poe-
E itentis, alteriusque peccatum detegi, vel
»Vod fcandalum fuboriri, vel ipfe poeni-
lc ”s nimium deterreri, remiflusve & tepi-
" us  reddi poffit. Gbiamobrem talem impo-
! et i qualem ab eo praeftari poffe judicet.
*roinde aliquando, fi ita expedire viderit,
interroget , an poftit , anve dubitet
P^nitentiam fibi injnnčtam peragere; alio*
'i lllu  eam mutabit, aut minuet.

[)mni-

Coh=h

33 ^

ArrESDix

Confiderabit item animum m en tem q®
poenitentis, ac 11 e tu m, gemitum, &.  lachry.

Matih.

S. &  4-

Jmc.

$ 0 , 1 .

Sef.  14
C.  8. de

Sacr • Poz-

nit.

Sef.  24,
g.  8- dec v.
de ref.

mas intimi doioris indices.

Cum h sc Parochus, pro prudentia, clia-
ritateque uia fpečtabit , tum vero maxime
videbit, ut ne pro peccatis gravibus leviiii-
mas poeniteutias imponat; ,id qnod & Con-
fefloribus, & poenitentibus periculofum elh
cum id a facris Literis & a Conciliorum de-
crctis, & a SS. Patrom fententia alienum lit:
nam divin® Liter® ab iis, qui poenitentiam
agunt, hoc efflagitant, ut fruEtus digm;
pceniteniice faciant ,• utque ad Dominam con-
vertantur in jejunio , fletu , ptanEiu.  Et
vero qui peccatis gravibus leves quosdam
poenitentiae modos imponunt, hi ('Canon
inquit) confuuut pulvillos  , fecundum jin-
pketicum fermonem , juh omni cubito nianus,
& faciunt cervicalia fub capite univerfa
, cetatis ad capiendas animas.  Im m o Conci-
lium Triden tirnim docet, alienorum pecca-
' torurn participes fieri eos ConfelFores , qui,
dum cum poenitentibus indulgentius agunt)
leviilima qa®dam opera pro gravillimis de-
ličtis injungunt.

Si quis igitur graviter, publiceque peč-
carit ; cum puhlicam poenitentiam relHtueti-
dam eOe facra Tridentina Synodus decernat,
ei puhlicam pro ratione criminis imponet.

Si cui autem, cum puhlice offenderit)
poenitentia puhlica imponenda eft , is ab es
longe refugiat; ne deliftat propterea perlifr
dere, ut fufcipiat; fi minus perfuafionibu*
poteft 5  confulat Archiepifcoplun.

D

In

ties ad
genere
vravioi

Poe

nender
Canon;
fcpcer
quema<
tentia 1
Eo
tempo!
(na mi
circtnr.:
eas, q
tionem

peccav

De

carmt
tudine-i
K  Cai
tero p
n  illis
de, :
injung
lntis h
di erut

»F

In i
P®, d
milita t
hus, :
»etn
pro p

teglig

la

itetnqtu
. lachry.

ia, cilj.
maxinu
; ieviili-
& Cul!"
fum ell:
rum de¬
li u m lit:
i ten fiata
■ digms
um con-
'Mu:  Et
uosdam
( Canon
m prt-

mam,
mivetfn
Conci-
i pecca-
■s, qui,
; agunt,
mis de¬
ne pec-
ittitnen*

jcernat)
ponet.
mderit)
is ab es
perfua-
ionibtU

la

de Sacramento Poenitent. 333

In peccati gravirate perpendet item, quo-
ties admiferit; nam li quis in eodem peccati
genere faepius offenderit, dignus eft , qui
graviori poenitentia afficiatur.

Foenitentis praeterea culpas graves per-
pendenti , iibi ob mentis oculos proponet
Canones pcenitentiales, qui lumen & fibi ,
fcpoenitenti quoque afferant, quo videant,
(jnemadmodum pro peccati ratione, poeni¬
tentia & imponenda, &  fufcipienda iit.

EorunrCahoiiujh tanren pcemtentias, ut
'tempera rbruntpro  charitate &  prudentia
lita mimred, prout peccati , & peccatoris
circirnvftatitide requirent, in quibus praeter
eas, orne paulo ante demonftratše funt, ra-
tionem etiam habebit contritionis ejus, qui
peccavit.

Demonftrabit tanien tis, qui gravius p ec-
carint (quo magis fcelerum fuorum magni-
tudinem agnofcant) quanta ipfis poenitentia

Canonum regulis imponenda efFet; nec
tero putent fua peccata levia elle, quia par-
va illis poenitentia data eft; fed hoc fačtutn
tffle, ne eam , quse pro culparnm ratione
»ijungenda brat, deferant cum periculo fa-
‘Mis fme. Pro in de poenitentes ideo hortan-
®erunt,ut pneter poenitentise opera irnpo-
fa, plura etiam alia prasftare colientur.

Injunget prteferea poenitentiam pro cul-
P s t &  perfohte ratione j  ita ut.fuperb-is hu-
®ditatis opera ; carnis voluptatem fe&anti-
jejunia, abftinentiam, cilicii geftatio-
1,6111  , alianique corporis macerationem ,
P r ° peccati gravirate indicat ; in oratione
Ce gligentibus , ut fmgulis diebus mane fal-

tem,

S 34

App en d  i s

tem, & vefpere orationi vacent; feria fecm,
■da, & aliis cerds feriis pro defundis orent;
certis kem definitisque diebus , devote vi.
Titent ilationales , & prrecipuse devotio.
nis Eccleiias , & altaria ; pršefertim h

Ojtadragefima, & in Adventa.

Mundi pompas, choreas, aliaque op;,
ra Satanse confedantibus, eam poenitend«
imponet, ut m hebdomada mane certis die-
bns ( id quod in iingulos dies etiam faciei.
dum efle graviffime beatus ChryfaRomiii
monet) fanda meditacione fibi propoiita
lolemnem illam fponiionem , quam p er coe-
patres in baptifmo fande recerunt, redil,
tegrent , intime Deum precando ; in qm
precatione , firmo ftabilique animi propoli'
lito ftafuant, ie Chrifto Domino adhsrere,
.renunciareque iterum atque iterum feculi
pompis , operibus tenebrarum, & diabolo
in primis ; cui adverfarios efle & profel
funt, & profitentur perpetuo.

Ut
pio ali c
Ut
confole
alat cei
Ut
aliquod
ubi poe
Ut
abftinet
Ut
1U

Fmiitentm genera ,

A tqne haeč qmdem poenitehtise genera
landis vins acceptata, eccieliafticaegii*
difcipiinae interpretibus , pro peccatom*
■ratione adhiberi poterunt.

Ut poeuitens veftium fericarum
■auri ornamento, conviviorum apparatn,
nadone, aliquo certo tempore abftineat.

Ut egentibus hominibtis cibum fupp^'
tet,  ac roiniftret; pedes itein lavet.

Ut peregrinos pro facultatum ration«
Rofpitio excipiat.

velcatu;

to.

Ut

Ut.

raiuse .
tem in
ferat.
Ut

txtenti
& hor
facram
Ut
Ut

adhibe

Ut

Ut

tepi;

Ut

¥>e pc
dierun
Ut

vel

pr:

'ia fecui.
tis orent;
evote vi.
cievotio.
ertim ii

qne ope.
nitentiae
:ertis die>
m faciet.
ffaftoms
iropofita.
per cot
:, redili . 1
; in qiu
i propoli
udhserere,
im feciili
c diabolt
k  profeli

gen efa
aftic$q*
;ccator»»

•um uf«
iratu i  T ‘‘
itineat.

, fupped*'
r et.
u ratiom

Ut

DE SaCRAMENTO PoENITENT.  3gg

Ut in puhlica domo hofpitali, locove
pio aliquot dies operam navet.

Ut vifitet, qui in carcere funt, eosdem
confoletur, &, cum per facultates potefl: s
alat certo prseftituto tempore.

Ut fe per aliquot dies in monafterium
aliquod , alinmve femotum locum abdat,
ubi poenitens vivat.

Ut aliqnot diebus čarne, ant vino itern
jbftineat.

Ut certis diebus, praefertim feria quar-
ta, fexta , & labbato jejunet , vel etiam
reicatur folum pane , & aqure potu uta-
tur.

Ut certo aliquo tempore non equitet.
Ut, fi facultates fuppetunt, certam pe-
cntiise , aut frumenti , aut vini quantita-
temin eleemofynam pauperibus Chrifti con-
ferat.

Ut genibus flexis , ant etiam brachiis
Ktentis in mod um crucis , certo tempore ,
& hora pradinita, ante crucem , aliamve
taram imaginem in Ecclefia oret.

Ut hurm aliqnamdin jaceat, cubetve.

Ut flagella certis prsefcriptis diebus ftbi
idhibeat.

Ut cilicium aliquot dies induat.

Ut religiofam aliquam peregrinationem
‘ttfcipiat, fancteque conHciat.

Ut ftatos pfalmos paenitentiales, alias-
? le  poenitentiales preees pie recitet aliquot
' er um fpatio.

Ut certas Ecclefias, puta ftationales,
Te ‘ ptscipuse devotionis vilitet.

Ordo

SS 6

Appendix

Ordo minijlrandi Sacramentim

Peenitentm.

C onfefTarius fuperpelliceo & fcola vio.

lacei coloris indutus , prius geiiule.
Sus oret, ut tanto podit minifterio fatis.
facere ; tuni has quoque preces adhibea
pro opportunitate.

Cor mundum crea in me Dem  $
ut fupra pag. 202.

Tuni 1 'edet, ut praefcriptum efl:. Pa-
nitens autera humili habitu , poiitis hi«
genibus , junčiis in rnodum fupplicis m*
nibus , fe ad Confeffionem parat.

Confeffarius perquirit de iliius (latu, i
interrogat, qnae fupra funt praefcripta.

Cum ad Confeiiionem venieudutn eft
pocnitens primum munit fe figno crucis di
cens :

In nomine Patris  , & Filii , & Spri M
Amen.

Deinde benedičlionem-ab eo petit til
verbis :

Benedicite Pater.  Tum Confeffarius in 1
qilit:

Dominus Jit in corde tuo  , £<? in loiif
tuis , ut digne , £? competenter confitearn
omuia peccata tpa.

Deinde pcenitens dicit orationem Doffli'.
tiicam ,  Salutafionem angelicam, fyniboln®
Apoftolorum , & Decalogum, cum ex !“•
pra explicatis debet.

Tum recitat Confeffionem generalem " s '
que ad ea verba : Ideo precor :  percutittp®
peči us ad ea verba : Mea culpa  &?c

O

Cot,
ftinper
'illtO  J

A

Iro

mnilm:
ms c/
's, me
menn
qne C.o
etiam s
Pec
le, ep
dei
k  ejus
ptout c
lorem l
ducere

Poi
tis, &

Ide  i

lim .
mum
khtr,

ftfom

fn me
poenite
fetit.

Poe
*edia ]
folvenc
11  a pc
»anibn

Mij
fi min.
l nn  ati

s,  c

de Sacramento Poenitent.

337

rntmn

iola vio-l
genuHe.
;rio fatii
adhibeal

Deus

:ft. Poe-
itis humil
ilicis m-

(latu, !i|

ip ta -

dura elt(|
crucis di-

f Spifitiis

petit bi!

ffarius in*

in Ulito
conjftiffll'

2 iti D oi®'
yinbol»®
im ex

ralem « ! '
;rcutitq' i£

jc

0 »■

Confiteor Deo omnipotmti; beatce Marice
| frnper Virgini ; beato Michaeli Archangelo ;
kuto gf oanni Baptijhe ; fanbtis Apojiolis Pe¬
no  , Paula  ,• beato Ambrofio Confejfori;
rnnibus S'anffiis; & tihi Pater , quia peccavi
ms cogitatione , mrho , 6? opere i mea cul-
H,.mea culpa , mm maxima culpa.  Q.uanz
Hiemoriter nefcit, adjuvante , fuggerente*
que Gonje flore id praeftet, & fi opus eft ,
mam vulgari fermone.

Peccata fua exinde confitetur , adjuvan-
e, quotiescumque opus eft, Sacerdote ;
[iu demum in ter rogat, an alia recordetur ,
i  ejus confeieatiam perfečtius examinat ,
piout e on d iti o perfonse poftulat; & ad do¬
brem & contritionem efficacibus verbis in-
ducere cona tur..

Poftremo poenitens accufat fe de obli¬
te, & dicit reliquum Confeffionis generalis:

Ideo precor beatam Mariam femper Vir-
imn ; beatum Michaelem Archangelum  ,*
mtum gfoannem Bapiiftam  ; Jančtos Apojlo-
b htrum Paulum; beaUim Ambro fmmCon-
ftjjorm; omnes San&os ; te Pater , or are
fnme  ad Dominum Deum nojtrum.  Deinde
P®nitendam , abfolutionemque hunuiiter
Petit.

Poenitentiam Confeftarius imponit p, re-
®edia peccatomm tradit; mox, fi tune ab-
blvenduseft, dicit primo’diftindis verbis,
:t  a poenitente audiatur, capite aperto, &
® J nibus jundis :

Mifereatur tui omnipptcns Deus , & din;if-
'f omnibus peccatis tuis , perducat te ad vi-
1:1/11  ceternam.  Poenitens reipondet: Amen.
Car, Jnftr. Paft.  Y Deia-

338

1 r f E N D I X

r

Deinde fignum crucis dextera formam
▼erfus poenitentem dicit :

Indulgentiam  , abfolutionem  f &r remi/.
Jionem omnium peccatorum tuorum trihit
tihi omnipotens , & mifericors Dominus.  Poe-
nitens refpondet: Amen.  '

Deinde caput operit , manu dextera fli¬
per caput poenitentis elevata & extenta ab-
folvit hac formula; & dum dicit: In tirni-
■ne Patris , cfac.  crucis fignum dextera for¬
mat verfus poenitentem:

Dominus nofter pfefus Cbriflus te abfil
vat; & ego auEioritate ipfius , qua fungot ,
abfolvo te ah omni vinculo excommnnicationh j
fufpenjionis , & interditli , fi quod inčuni-
Jli 0  ouantum ego pojfum,  c/ tn indigu.

Deinde ego te abfolvo a peccatis tuis , fi
tiomine Patris , f Filii, & Spiritus fantti.

Tum Sacerdos capite aperto, & mani-
bus junčlis dicit:

Paffio Domini noftri ffefu Ckrifti; umi¬
ta beatce Marice Virginii , 0? omnium Sanlfo-
rum; & quidquid boni feceris, & mulil*
flinueris; fint tihi in remiffionem peccatomh
augmentum gratitr , eŠ prcemium vitce cettfiM-
Poenitens refpondet: Amen.

Et Confeffarius dicit, Vade in pace,  o
vtoli amplius peccare.

Neque omitrit vite prrecepta tradere,
& omnino faluti poenitentis confulere,
fupra explicatum eft.

DeAbfolutione ab ExcommunicathV-

S i certum fit alicjuem incurrille exconrn ,i: '
aicationem, & abfolutionem debita p' 6 '

tat«

tate pt
cultate
pta abf
Pri
acomi
deli* .
catus.

Dei
ti fatisf
facere :
aiittat,
Pof
lis qua
temen :
tione u
-Sed
minero
verbera
Nec
i fit iti
culto fit
to estei

Poe
k mani
liilum n
dici
fare ti

‘“m G/,
Deu
", K
treto.

t E
*. S t

form«!

'J remif
triki l
us.  Poe-

stera fc
renta ah
In notni
tera for-

ti alifcl-
'■ fungor,

,icationii,
l inčuni
digis.

■ tuis, ii
us fanHii
&  mani-

U; miri
m Sat&-

de Sac^amento Poenitent. 339

tate poftulet", fi ConfefTarius abfolvendi fa-
cdtatem habeat, eum forma a jure praefcri-
ptaabfolvet, his fervatis :

Primo , ut in magnis faltem criminibus
etcommunicatus juret parere tnandatis £c-
deGae fuper eo , de quo e 11 erseoinnuni-
catus.

Deinde, ut pro offenfa, aut damno par-
tifatisfaciat, fi, & quatenuš tenetur fatis-
facere &, fi non poteli iti prsefenti, pro¬
dnat, & caveat eautione faltem juratoria.

Poftremo eum abfolvet. Cujus abfolutio-
nt«quamvis non fmt determinata verba, hac
amen infra defcripta ufitata formula & ra-
iiane utetur.

Sed mulierem abfolvendam nutnquam
mneros nudare jubebit, neque abfolvens
verberabit,

Neqne etiam yirum fecreto confifentem,
“(it in praefentia alterius. Si vero in oc-
ffllto (k, aut forte ablolutio danda fit in fo-
■o exteriori , omnia fervabuntur.

Abfolvendi ratio.

ccatorun i
cz ato *

tradere,
ulere,

icatioM'

■zcova^'
ebita p' e '

tate

Poenitentein igitur utroque genu fiexo ,
^tnanibus lirnul junčlis, humeri$que pau-
®um nudatis, virga, aut funiculis percu-
Jbdicendo Pfalmum quinquagefinnim : ML
■'^e mi  , aut alium ex poenitentiaiibus ,
tuni Gloria Patri &c.

Deinde dicit: Kljrie eleifan , Kyrie elei-
™> Kyrie. eleifon. Pater nojhr , &e.  Se-
freto.

t- Et ne nos inducas in tentationem.

Sed libera nos a malo.

Y a

f. Sat~

340  A p  r e n d i x

fr. Salvum fac fervum tuum.
lic. Deus meus fperantem in te.
fr. Nihil proficiat inimicus in eo.
i^c. Et filius inipuitatis non apponat  »««.

t&  ei.

fr. Ejlo ei Domine turris fortitudinis.

A facie inimici.

fr. Domine exaudi orationem meam.

Et, clamor nofter ad te perveniat.
fr. Dominus vobifcum.

TSf. Et cum Jpiritu tuo.

ORATI O.

Deus  , cui proprium eft mifereri fmftt
& parcere; fufcipe deprecationem noftrm J
ut krnic famulum tuum , quem excommum
tionis catena confirinxit  5  miferatio pietilii
tuce clementer abjblvat. Per Domimm  »■
firmi, efic.

In qua oratione mutandum eft genusj
prout quis mas eft, vel foemina.

Glnibus peraftis eum abfolvit hac foi'
mula :

Ego ahfolvo te a vinculo excommunicatu¬
ni.  , & reftituo communioni fidelium. In  fr
mine Patris , | (i? Eilii , £<? Spiritus fon &

Si quando commitatur Confeffario abfc'
lutio fufpenfionis, vel interdi&i , qua® fli
Tiulla fint verba conftituta ; hac formula #
tur:

Ego ahfolvo te a vinculo fufpenfionis ,
interdidti. In nomine Patris , j
Spiritus fanfti.

CA-

X

CA

tywr

rihti

P atre
du
Poenit
lomim
omnia,
ion p:
tia etia
Canon
Sunt r
bus cu
dignol
lius ra
Confei
k  qua
ad po
tem,
pertim
Hum ]
moder
que al
tise co
cit, n
dum e
logi r;
tri p;
»odti;
mi po

nat nm>
Uniš.

im.

lat.

ri fmf«
noftrm  i,
nmuih■
) pietitii
'mn  ))(•

1: genu!)

hac fcf

mnicatii-
i. In P
s fv&
rio abl® 1
qua®' : '

nula #

lonisi  vl j

Filih  ®
CA'

be Sacsamento Poenitent. 341

CANONES POENITENTIALES.

§uorum cognitio Parochis, Confejfa

ribusque neceffaria efi , difpofiti pro ra-
tione ordineque Decalogi.

P atres docuerunt, quam neceffaria admo-
dum fit Sacerdotibus, qui in audiendis
Poenitentium Confeffionibus verfantur, Ca-
lonum pcenitentialium fcientia. Etenim fi
omnia, quae ad poenitendi modum pertinent,
non prudentia folum ac pietate , fed jufti-
tia etiam metienda funt: certe norma hsec e
Canonibus poenitentialibus fumatur oportet.
Sunt namque ii quafi regulse qusedam, qui-
bus cum ad culpte commiffse gravitatem rečbe
dignofcendam; tum ad imponendam pro il-
lius ratione veram poenitentiam Sacerdotes
Confeffarii ita diriguntur, ut, ubi fingula,
& qute ad peccati magnitudinem , & quae
ad poenitentis ftatum, conditionem, seta-
tem, intimumque cordis contriti dolorem
pertinent, accurate perpenderint ; tum de¬
narni poenitentiam judicio ac prudentia fua
ffioderentur. Atque hsec quidem, omnis-
que alia, qute multiplex eft , hujus neceffa-
iis cognitionis ratio a Patribus explicata fa-
ut, quemadmodum loco fuo fupra di-
ftumeft, Canones poenitentiales pro Deča¬
ni ratione difpofiti, in ultimam hujus li¬
hi partem referantur, unde aliqua eorum
B °dtia ab ipfis Confeffariis Sacerdotibus fu=>
®i poffit.

X  a PRJE-

34 *

A P P E UD I X

PRAECEPTUM I.

Dominum D mm tuum adorabis , g

illi foli fervies .

Canones Poenitenti«.

Si quis contra hoc pmceptum cilqw

modo peccarit.

Pcp.it, R.
tit. 7. c. 4.
Syn Elib.
c.  22. Anf,
lib. 11. c.
120.

F cen. Bed,
cap. 9.

Q ui a fide catholica defcifcens , intimo,
, funftmoque praevaricationis fuae dolo-
re affeftus ad Ecclefiam redierit, posniten-
tiam aget annis decem. Gtuo temporis fpa.
tio decurfo ei Communio prseftari debet.

Qjii' daemoni immolaverit ?  in poeniteu-
tia erit annis item decem.

Bur.  lib.

19.

P cen.  R. c,

24.

Syn. Laod.

Bur.  ibid.
Syn, Load.
c.  7:.

P cen. Rab.

c. 24.
Bur.  ibid.
Pcen.Rab.

e. 25.
Bur.  ibid,

Ojii more gentilium elementa coluerit;
qni vel fegetibus faciendis , vel sedibus
exftruendis , vel arboribus conlerendis,
vel nuptiis contrahendis , inanera lignoruni
fallaciam obiervaverit : poemtentiam ag et
annos duos feriis legitimis.

Qtii ritu pagatiorutn obfervarit Calendas
Januarii, in pcemtentia erit annos item
duos per legitimas ferias.

Q.ui fefta gentilium celebrarit , p®
nitentiam aget itidem annos duos Iegiti®*
feriis.

Qjii feriam quintam in honorem J oVI>
honoraverit, poenitens pane & aqua vidi-
tabit dies quadraginta.

Qoi

Or

jiolati

iget.

Qji
iens v:

Qr

litens

ditans

GU

tit, c
poeniti

Mi

annurn

fepteir

a-

libus

tiginti

%

fnam
(piiren
pilili qi

Q.i

iliudv

ijuive

quinq

Ot
‘entiai
& aq

Gl

nt

j <

bij, S

©.

intimo,
e dolo-
oeniten-
>ris fpa.
lebet.

oeniten-
oluerit;

gedibus

rendis,

.giiorirt
m aget

'alendas
3S item

egitinn*

i

la vidi-

Gui

be Sacramento Foenitent. 545

Qjii conviviis gentilimn , & efcis im- Poen.Rah,
jiolaticiis ufus erit, puhlicam poenitentiam c - 25.
aget.

Q_ui comederit de idolotitho , poeni- Bur.  lib.
lens viflitabit pane & aqua dies triginta. 19. tit. d®

Qiii cum Judseo cibum fumpferit, poe- Elib,
nitens erit dies decem , pane <& aqua vi- c. 55.
flitans. R°

Qjai auguriis , & divinationibus fervie- Bur.  'ibid.
rit, quive incantationes diabolicas fecerit, Pcen Rab.
poenitens erit annos feptem. tit. 6. c. 2.

. . . Bur.  L.io.

Mulier incantatrix poenitentiam aget c>  8.

annum; vel ut alio Canone cavetur, anno sivo  p. ir.
feptem. ^ 3 °- ^

Qjai herbas medicinales cum incantatio tit. 6. c.
nibus collegerit, poenitentiam aget dies c. 2.
nemti. Poku.  Rcib»

6  . ibid.

wu magos confnluent , qmve dotnum Pnen.Rab,
liiam mduxerit , aliquid arte magica ex-tit.6. c.ii.
quireiidi caufa , in poenitentia erit annos Bur.\.ig t
quinque. ca P' 26 ^

Gui redes magicis cantionibus luftrat, Syn. An~
sliudve tale admittit , & qui ei confentit, cyr.  c. 23«
<iuive confulit, in poenitentia erit annos
<pinque.

Gui tempeftatum immiflor erit, poeni- Pan. R,
' e ntiam aget annos feptem, tres in pane tit.6.0.23»

aqua.

& 20.

dni vero crediderit, particepsve fue- p an . Bed,
annum unum per legitimas ferias.

tit

Y 4

C. J.

Anj.  1 .12*
g j c. 120..

Ap I ES D I X

m

Peen. R,  Si qnis ad fafcinnm prsecantaverit, poe.

tit 6*«. 8* aiteatiam- aget Oj-iadragelimas tres in pane
Cab.  & aqua<  8  *

Ivo  p. ir. Si quis ligalttras ?  ant fafcinationes fe.
c.  24, eeritpoenitens erit annos duos per iegiti.
mas ferias.-

C. 3. de
fort.

Poen. R.
fit. 6. c. 7.
c.  1. de
fort.-
C. x. de
fort-

Si quis fortilegus erit 5  poenitentiam
aget dies quadraginta.

Si quis in codicibns , ant iti tabulis fot-
te dttčia res futuras requifierit ^ poenitcns
erit dies quadraginta.

Refpieiens furta in aflrolabio , annis
dttobus.

Peen. R.
tit. 6. c, 6.
Anf.  lib.
JI. c. j46.

Poe«. R ,
tit. 6. c. 5.
Anf  lib.
31 . e. 146.

Si quis aliqnid comederit , aut bibe-
rit 7  aut fuper fe portarit ad evertendum
jtidicittm Dei $ poenitentiam aget ut ma-
gus.

Si quis ClericiiS , vel Moftaebus, poli-
qilam Deo voverit, ad feculum redieritj
pioenitentiaui aget annos decerri 5  quorum
tres in pane & aqua.

3

feqnen
lit fine
®um
mm p

Si¬
vel Prt
confect
nos tre

0.U

nitenti;

G.11
nitens
iegitim
quadra
tem fe

Si
in pe
dies q
ptem
jejunat
dtixeri

PR^CEPTUM II.

N on ajfumes no mm Dei tui iti

varnim.

C A K  O K F s Poenitentite.

Si quis contra hoc prceceptum alitp

modo peccarit.

P'ceii. R  \mcutnqne fciens piejeraverit , quadw*
tinsi c.6. \ 9  ginta dies in pane & aqua,  & ieptei"
ij. 1, c.ig, V feguen-

. Si
c b es
dies
tes,

q>

Erit,

Si

cent

&

5

‘te®

DE SaCRAMENTO  PoElflTENT. 34S

it, pil-
in pane

sties fe.
r legici.

itentian

equentes annos poeniteat , & numquam Tart.  1. 5,

it line poenitentia, & numquam in telhmo- c * 5*
nitim recipiatur ; & poit hsec Comniumo-
Dem percipiat.

Si quis fciens pejerat in manu Epifdopi, p x1L  p ec ^
velPresbyteri, vel Diaconi, vel in Cruce c. 22. q. 5,
confecrata, altarive, poenitentiam aget. an- c. 2..
nos tres: in cruee non confecrata , annuni

iulis foj-
icenitens

, annis

at hibe-
rtendirai
ut mi-

s , polt-

redierit,

quoruni

[.

ui in

:je.

ali

quadrt'

c fepteffl
jauen*

Q.ui perjurinm in Ecclefia fecerit, poS- p Kn . K.
litentiam aget annos decem. tit. 2. c. 2»

G.ui fciens pejerat. Domini impulfu, pce- Van. Bed',
litens erit Ojiadragefimas tres , & ferias c. 9.
legitimas. Dominus autem, quia prrecepit, P. mi -
fadraginta dies in pane & aqua , & lep- {jj, 1 *
tem fequentes annos. 12 _  * c#  ^ ‘

Si quis fciens pejeraverit , aliosque Pcen. R.
ut perjurium induxerit , poenitens erit tit. 2. c. 9.
fe quadraginta in pane & aqua , & fe- ^ uv -  ^ l 9 <*
ftem fequentes annos , & tot perjuria

jejunabit , quot homines in perjurium in-
duxerit.

Si quis fufpicatus fe ad perjurium indu-
Cl , ex confenfu jurat, poenitentiam aget
fe quadraginta, & feptem annos fequen-

tes , & nunquam fine gravi pcenitentia
erit.

Si quis per cupiditatem perjurium fe-
ccnt , carinam in pane & aqua jejunet ,

S quamdiu vi vit , omnes fextas ferias :
‘tein

y s

Si

Pcen. R.
tit. 2. c. 4,
Pcen.
Tlieod.
Bur.  1.
c. IX.

Ivo  par.
12. c. 6go
Pcen.R.  tit«
2. c.8.
Bur.  1 . 19.,
tit.de per-*
jur,

A r P E N D I X 1

Tien.R.ibi.
Ivo  par.

J 2. c. 6 o.

Tart.  lib.
c. 6.

22. q. I. c.
jft quis.
Fan. R.
tit. 2. c. 2.
£»r. lib.

12 . C. 6o.
it/O p. 12.

€. 63.

Poti. R.
ibi. c. 3.
Bur.  1 .19,
Foen. Bed.

c. 9.

C. fi quis
L  22. q. 5.

Pce«. -R.
tit. 2. c. 7.
.A/. lib.
3i. c. 68-
22. q. 5.
o. ig.
Sjjft. Iler.
c.  7.

Pata. R.

tlt. 2 .C.II,

«2. q„ 1.
c. 10.
Par. 1.19.
iZab. c.20.
■32. q. I.
c. 10.
kes n. R.
tit. z.

3 4š

Si quisper cupiditatem pejeraverit, e«,
nes res fuas vendet, & pauperibus diftri-
buet, & monafterium ingrelfus jugi fe pce-
nitentue fubdet.

Si quis coačlus, neceffitateque aliqut
impulfus perjurium commiferit, in poemter,-
tia erit Ghadragefimis tribus : item

Si quis coaftus pejeraverit, ptienitens
qnadraginta diebus pane & aqua viditet,
ac prreterea omnibus fextis feriis.

Si quis fedudlus ignorans , & poflea
cognofcit, poenitentiam aget annuin urnim,
vel Ojiadragefimas tres , vel dies quadra-
ginta.

Qui compellit alium, ut falfum juret,
quadraginta dies in pane & aqua, & fep-
tem annos in poenitentia erit.

Si quis jnsjurandum, quo Regi &Do-
mino fuo fe ad(lrinxerit , violaverit, m
monafterio poenitentiam aget omnibus die¬
bus vitre fuas.

Si quis fe jnrejurando obftrinxerit, o 1
cum aliquo litiget, nec pacem cum eo re-
conciliet , poenitentiam aget dies quadra-
ginta in pane & aqua, per annum a
Communione fegregatus, ad charitatemv 6 '
ro celeriter redeat.

Si quis per capillum Dei, autpercap" 1
ejus juraverit, fi femel nefciens fecerit, p®;
nitens aqua & pane feptem dies vičliteb a

fe en®'

fecunc
dies cj

Si

eteatu

Si
erit, 1

Si

Virgii

klafph

Domii
faram
ex ill
ligatuj
preče'
jejnne
furus;
minici
tem p
tentia
»terd
tura c
posna
ginta,

tanenl

DE SaCEAMENTO Poenitent. 547

:rit, sin¬
us diftri-
ji fe p«.

le aliqm
poeniten«

11

fecundo « ac tertio monitus idem fecerit, Anf.  life„

jies quindecim. JI - c - d.

Ivo  par.

Si per coelum , aut per aliam aliquani 12. c. 326.
creaturam, dies item quindecim.

Si quis blafphemat, tamdiu poenitens Ex Poen,
erit, quamdiu impoenitens permanfit. ant.

poeniten*
. viditet,

& pofies
im ununi,
3 quadra-

um jnretj
, & fep

-gi &Dc-

verit, m

aibus die-

ixerit j ot
um eo rt-
; quadrs-
im a fa ct! '
itatem' ,e '

Si quis Deum, vel beatam Mariam q 2 .  da
Virginem, vel aliquem Sandum publice maled.
ikfphemaverit, proforibus Ecclefise diebus
iominicis feptem, in manifefto, dum Mif-
fimm folemnia aguntur, ftet, ultimoque
ex illis die fine pallio, & calceamentis,
ligatus corrigia circa collum, feptemque
pracedentibus feriis fextis in pane & aqua
jejunet, Ecclefam nullo modo tune ingref-
Inrus; fngulis item feptem illis diebus do-
minicis, tres , aut duos, aut unum paupe-
ran pafcat, fi potefl:; alioquin alia poeni-
tentia afficiatur; recufans, Ecclefite ingreflu
uterdicatur j iu obitu, eccleiiaftica fepul-
"■ra careat. Dives a Magiftratu muldetur
P®na folidorum quadraginta, alioqui tri«

§>ata, feu viginti.

De hoc deteftabili peccato extat fandio
^onis Decimi Pontificis in Concilio Late-
!l "enfi feffione nona.

1

per cap 0 ’ 1
;erit, p«'
iriditdf) “

fecuB'

PRiE*

343 Amehbu

PR 1 CEPTUMDI,

Sabbata fmZUfices.

f  C A N O N E S P O E NIT E NT I M
Si quis contra hoc pmceptum alitpa

modo peecarit.

Sur.  1 .19.

Q ui opus aliquot fervile die dominico,
^feftove fecerit,

Ex Poe n.
ant.

Ex Pan.
vet.

Pan. R.

poenitentiam aget trti

dies in pane & aqua.

Q.ui die dominico opus terrenum fece¬
rit , qui navigarit, aut equitarit, dies fep-
tem poenitentiam aget.

Si qtiis per contemptum in Dominki
jejunaverit , poenitens erit hebdomada®
unam \  ii iterum, dies viginti; li prstem
tertium, dies quadraginta

Si quis ante Ecclefias, vel die fefto,

Bm  Ut, 1 ’ faltationes (quas ballationes vocant)

20. c.139. rit; emendationem pollicitus, pcenitentiaB
Ivo  par. aget annis tribus. In grseco codice: Člen-

n. c. 64. cus  deponatur, laicus excommunicetur.
Syn.Trul.  . _

cap. 62. Si quis pranfus Mirne interfuerit, p®'

Bur.  lib^ nitens erit dies tres in pane & aqua.

f r ^" " Si quis facram Communionem fumpf e '

Bur.  ibid. rit poft aliquam vel minimam deguftatu 1,
c. feo, n em, poenitentiam aget dies decem in p JI
&  aqua.

Bur.  ibid. Si quis in Ecclefia confabuletur, ^

c. feq. divina fiunt,  poenitens erit dies decem i1

pane Sc  aqua.

Si

D

Si

tališ I
alio lo
habet,
pane h

Si -
violari
pane l

In

aeceffi

ničet,

%
verit,
fepterr

Si
cuftod
in pan

0 ]
tatibui
Pentei
Connr
in pan

Si

2 *

0:

III.

IJE

alip

ominico,
aget tret

um fe»
dies fep-

Dominki

lomadam

prstem

iie feflo,
it j fece-

litentiaffl
e: Cleri-
etur.

de Sacramento Poenitent. 349

Si quis fefta Pafchae, Penteeoftes, Na- Bur.  ibid.
tališ Domini (nifi infirmitate impeidiente) tit.de Sac.
alio loco celebrarit, quam ubi domicilium
tabet, poenitens erit dies item decem in
pane & aqua.

Si quis jejunia a fančla Ecclefia indidta p ani
uolarit, poenitentiam aget dies viginti in tit.7. c. li¬
pane & aqua. Bur.  1 * 19*

In GUiadragefima, čarne fine inevitabili Pan. R.
seceffitate vefcens, in Pafcha non commu- tit. 7. c. 7..
ničet, ac prseterea a čarne abflineat.

%i in Ojiadragefima jejunium viola- g x  . ^
»erit, pro uno die poenitentiam aget dies c j 0  Q atlm
feptem.

Si quis jejunium quatuor temporum non ibid.
cuftodierit, poenitens erit dies quadraginta Bar.  ibid.
in pane & aqua.

GLui neglexerit in quatuor his folemni- p mn _
tatibus , die Coente Domini, in Pafcha,tit.7.c 10.
Pentecofte , & in Natali Domini faeram Bur.  L19.
Communionem fumere , aget poenitentiam
in pane & aqua dies viginti-

•it, p«'
a.

fumpfe*
iguftath
1  in p» :

ur,

decem 13

Si

PRiECBPTUM IV.

Habms in honore parmtes *

Canones Poenitent-i

S quis contra hoc prceceptum

modo peccarit.

Q ui (parentibus maledixerit, quadragis- Pcen. 1
Ja dies poenitens lit in pane & aqua. Bur.  3. j

•Oili

35°

Appendi

Poe«. R.  Q.ui parentes injuria affecerit, tres at.
tit.4-c.12. nos.

Bur.  1 ,19. percufferit, annos feptem,

c. 94.

6lm expulerit, tamdiu poenitens, quam.
diu in impietate permanferit.

22
Syn. Tung.

c- 5-

Pcen. R.  Si quis contra Epilcopum paftorem 4
tit.6 c.17. patrera fuum infurrexerit , uno in loco,
24. q.3.c. m onafteriove poenitentiam aget omnibus
diebus vitae fuae. Addit Gratianus, ut it
primis omnia bona eius profcriptione pub.
licentur, deinde in uno monafterio &c.

Gr.  24. Eadem poenitentia afficiatur, qui con.
q. 3. c. 22, tra Presbyterum.

Poen. R.  Si qnis contra Epilcopum paftorem &
tit.6. c.ig.patrem fuum confpiraverit, gradu fuo amo-

Syn. Calc.  V ebitur. Itidem Ii iniidias tetenderit.
c 18

Poen. Rab.  Si quis in eo confpiraverit, ut Epifcopi

c. 19. dočtrinam-,, vel prtecepta irrideat, vel lub-
Ban. R.  f a nnet, aget in pane & aqua p cenite tuiaiii

Bur.lll  dles c t uadra ginta.

Ona poenitentia etiam afficiatur, fi qui«
ita confpiraverit, ut ejus miniftrorum prs-
cepta contemnat.

Si quis item Presbyteri , Paroehive fui
pnecepta irriferit, poenitens item erit di«
quadraginta in pane & aqua.

'tbidem.

r

Pl

C

Si qui

Q”>

Si
nt, ca
rita fui

mcisqu
arma fe

<[ue ant

Pol
tat lic«
»ter at
fefto,

Gliii
iuem
flalmil
»tExi
riiacom
tam oc
briter

rinam
Pane t
befton
Acolvi

ter

»is

a P’

>  c

FR^E'

tres at.

>? quam.

orem k
in loco,
omnibus
s, ut it
ne pub.
&c.

jui con-

orem &
uo amo-
•it.

Bpifcopi
vel lub-
itentiam

, fi q«if
mn pne-

hive H
:rit dies

Ifc

pe Sacramento Poenitent. 351

PRJECEPTUM V.

Non occides ,

CaNONES  POENITENTIiC.

Si quis contra hoc prcneptum aliguo

modo 'peccarit.

Q ui Presbyterum occiderit, poenitentiam
aget annos duodecim : item

Si quis Sacerdotem voluntarie occide-
lit, čarne , & vino abftineat c unči is diebus
vite fare. Q.uotidie, exceptis feftis , domi-
ticisque diebus, jejunef, non equitet, non
arina ferat, non Ecclefiam ingrediatur quin-
lannis; fed pro ejus foribus ftet.

Poft quinque annos Ecclefiam ingredia-
tiit licet 5 nondum vero communicet, fed
»ter audiantes fit. Decimi anni curfu con-
:o, communicet, & equitet licet.

GUii vel ipfe, vel de eiias confilio, ali-
<pem ecclefiaitici ordiuis hominem , aut
nalmiftam , aut Oftiarium, aut Le&orem,
®t Exorcillam , aut Acolythum, aut Sub-
“iconum, aut Diaconum, aut Presbyte-
J 1 ® occiderit^ per fingulos crdines fingu-
enter poenitentiam agat: pro Pfalmilla ca-
"tam unam, nempe quadraginta dies in
Ne & aqua \  pro Oltiario uidem", pro
‘•iftore itidem \  proExorcifta fimiliter} pro
•icolvtho (imiliter • pro Subdiacono fimili-
lf ; r i proDiacono fimiliter. Ojiapropter.om-
5 qui interfecent voluntarie Presbyte-

rum,

Pesi1. R.
tit. 1 c. 1.
Sijn. Mog.
c. 24.

Poeti. R.
c. 2. 34.
Bur.  lib.

6 .  c. 8-
Ivo  par.
10. c. 137.
Mag.  fub
Ambr. c.
16.

'frib.  c. 4.

Bur.  1 .19.
& lib. 17.
Pesn. R.
tit.i.c.34.
Syn.

Vorm.  c,
16.

ms

A P P E K B 1 X


Ivo  par.
a o.

rum, ita poenitere debet, ut očto hotnici,
dia commifla , & nunquam debet effe l'u s
poenitentia.

Si quis Presbyt.er Presbyterum occtde-
rit, poenifentiam aget annos viginti odo.
Si q.uis Presbyterum armis centra (e

Ivo  ibi—

dem c. 15. irruentem occiderit, ptenitens erit annos

decem.

Pesti. R.
tit.i c. 13..
Greg.  n .
in Ep. ,8.
Ad Boru
Mog.

Anj'. lih.
n. c. 51.
IPcen- Ji.

tit.i. C.-22.
Syn.

Por m.  c.
. 30 -

jBnr.  1 . 19 .
Ivo  ibid.
263. 164.
& c. 173,
,ex Ep.

1Vicoiai
Papaj.,

Si quis patrem, ant matrem, fratreni,

aut fororem occiderit, toto vitre fute tem-

pore n,on fufcipiat Corpiis Domini, niftii

obt tuabftineat  a čarne, & vino, dum ti-

xer.it:, jejunet fecunda, & quar.ta, & fexta
feria: iteni

Si quis parricidium feeerit, id eft, pa¬

trem, aut matrem, fratrem, fororem, pa-

tru-utu, amitam, aut materteram occiderit:

li caiu, neoue per iram feeerit, ut homici-
dri iponte commifti poenitentiam aget

iponte , & iratus , prm foribus Eccleiis

Poeti. R.
€,14. tr. x.

per annum ilab.it Deum orans. Anno .pet-
ačto., in anguio Eccle&e per annum iteff
ftab.it. O.uibus peračlis 9  £ poeniteati*
‘frufius in eo confpicietur, facrae ConinM-
monis particeps ftet. Čarne abftmeb.it to«
vita:; quotidie jejunab.it prseter dies feliosj
a vino , cerevifia , mellita abftinebit die>
hebdomadie .tres. Pedibus , quocuui<l lli
ierit, iter facief; armis nunquam .utetift
aiifi contra paganos ; uxorem ii nori .hnbe 1 ,
Jiunq.uam ducet: iteni

Oni voluntarie geuitorem fuum, aut g c '
nitricem occiderit. estra patnaro .ftP Klli

•iiirnis

ijms
mortei
Si aut«
niteat

'Qji
fnam,
occide
te
ms pa

m.

aniitaiT
Siam
confob
occide:
mam;
lit in e
unis j
la, no
leat.
tis poe:
ut nn
ianfto
» Chr
minam

t|tie ai
®t; ti

P® tlite

Parite

•tcidei

5ve p r i
'ram ]
»itn;

*ns

5 (

S. c<

hotnici,
efie fine

L occtde-
ti odo.
contra (e
cit annoi

fratrem,
fuse leni'
i, niiiiii
, dum vi-

. & fenu

l eft, pa-
>rem, pa-
icciderit
,t hotnici-

■ a S et i

Ecclelis
Inn o pet-
tuni ite«
oenitenti*
Contmu-
nehit tou
es fieftosj
lebit diei

aocuint]®

m .utetttti
on habet«

i, aut g'
m .feptcffl
•iitinis

£B SaCSAjVTCNTO PoENTTEJJT. 355

iimts exul fiat • tune dennim ufque ad Atif.  Iib»
lHortem cutn hi e tu , & geniitu pocniteat. 11, G -4^
Siautem nolenti accidit, decem annis pos*
niteat judicio Sacerdotis.

%i voluntarie filium fuum, vel filiam
ram, vel germamini, aut gertnanam fuam
occiderit, quinque annis extra nietas ip-
ins terne exul fiat j deinceps viginti an~
lis pOčniteat. Glm vero voluntarie avunt
mini , Vel aViam fuam , vel nepotem
tam, vel patruuiU, aut avunculum, feu
imitam, live niaferteratn, aut filiutu, vel
iliani germani fui , aut g e nuan se , feu
confobrinum fuum, five confobnnam fuatft
occiderit , id eil, a tertia usque ad iepti-
Min; ii vero tertia fuerit, duodecim an-
lii inermis poeniteat; li quarta, undecim
Mis poeniteat; fi quinta, decem t,  li fex-
•b novem; li feptima, očto annis poeni-
t( it. Si autem nolens; arbitrio Sacerdo-
Hs poeniteat. Qjii voluntarie patrem fuum,
niatrem , vel filium, aut filiam de
lavacro, feu fratrem, five fororetu
Chrifto, aut Dominum fuum , vel Do¬
lani, feu uxorem fuam occiderit; quiu-
l lle  annis extra nietas iplius terfse extil
ll( ; tune demum quindecim annis inermiš
POenifeati Si vero nolens, feptem annis
pteniteat. Q.ui vitrieum fuum voluntarie
; Cc >derit, aut novercam , feu privignum,
e  privignani, vel focerum fuutn, aut fo-
' rai n fuam , feu generum fuum, five nu-
decem annis poeniteat. Si vero no-
> quinque annis poeniteat.

& Car. Inflr. P a Ji. Z

Ojuš

3 f 4

Appendix

Jyo  par. Si quis filium non fponte occiderit,

10. c.  165. u t homicidii fponte commiffi poenitentii
Stjn.Trib.  afficietur .
c. 53.

Ivo  par. Qjtae mulier filios fuos necarit; pera-
ao. c.i 87 -&a feptennali poenitentia in monafteriu-
detrufa, monafticam vitam perpetuo regn*
lariter aget.

Pcen. R.  Si qua mulier poft partum filium, S.
tir.i. c.26.liamve fponte interfecerit , poenitentiam
Bur.  I.19. a g e t annos duodecim ; & nunquam erit
line poenitentia.

Paupercula fi ob difficultatem nutrien-
di id commiferit, annos feptem.

Pcen. R.  Si qua mulier fponte abortum fecerit,
tr. x. c.33. poenitentiam aget tres annos ; fi note

37 uit Gt ua dragefimas tres: item

Mulier partum fuum perdens voluntarie
jzn, e A.  aii(;e  q Ua draginta, dies poenitens erit aa
num j  fi vero poft quadraginta dies, M
nos tres ; fi vero poftquam editus eft m
lucern, tanquam homicida.

Pcen. R.  Qute fceleris occultandi caufa fili"®
j 8 " necar ’ Lt  » poenitentiam aget annos
c. 53. cem.

Ivo  par. 9. Qjd nolens filium opprefferit, fi P 0 *'
c.103. &p. baptifnmm, poenitentiam aget dies q' 11-
^Pcen’ r‘  draginta in pane & aqua , oleribus, Jt
lib.i.c.20. leguminibus ; abftinebit ab uxore dn*
Bur.  lib. totidem. Deinde poenitens erit tres a®*
37. e. 58. nos  p er  legitimas ferias ; tres prsteh
& iib, 19. ^adragefimas in anno obfervabit.

ante baptifmunij quadraginta dies ut

jpra,

pra t
liani

C

£% el

nnum

taus

tero;

natur

fuitj

Či

trame

gfiger

anuos

Si
vel 01
boles
quid
tit no
bomic

0,
trimor
non ti

?uo ti

cum

(ed in

ms f,

midel

interei

J ddis

probe
k fili

fuperii

tem.

)cciderif,

□enitentij

it; pera-
nafteriui
tuo rega*

iliura, fi.
mitentiam
]uam erit

l  nutrien*

de Sacramešto Poešitent. 3 5 $

ara$ & quinquennii pneterea poeniten-
jiam explebit.

Gnjus parvulus fine baptifmo per n e--Poeti. R-.
gligentiam m dri t ur , tres annos poemteat; tit. i C.3U
imuni in pane & aqua. Infans ltifir-^/ !• n-
inns & paganus commendetur Presby- c - f u +“•
tero; fr moritur absčjue baptifmo, depo-g.®“' e<h
natur , & fi per negligentiam parentum
uit j annum uaum poenitekt.

Civj.us fllius fine confirmatidnis Sa
tramento moritur, parentes , quorum ne- ?'heod.
gligeptia id fačhnli efi j pdenitentiam agent
annos tres.

n fecerit
fi nolens,

voluntatif
is erit a»
dies, a»'
itus eft it

ufa filio®
mnos

Si qitis fejcpiendte caufs libidinis, ficcn. R.
vel odii meditatione , ut uon ex eo fo-tr. 1. c.32;
loles nafcatur, homini, aut mulieri ali- ^ ur -  b l 7 i
•pid iecerit $ vel ad potandum dederit, c ' 57 -
»t non pollet gejierare , aut cdncipere, i 10m>
tomicida teueatur.

Occidifti uxorem tuam, legitimd ma • Pcen. R.
bitnonio fociatam , fine caufa mortis ;
ion tibi refiftentem, Udn infidiaiitem quo- c]  ' c 3 '|
9 “° modo vitre ture , uon invenifti eam Bur .  llb.6;

alio viro nefariam feni facietitem; c. 40.

M irieitatus a diabolo , inipio itifiamma- Ivo  par. 8;

lurore, latrocinii more, atrocior & c * l2 ^‘
(iiidelior omni belina , eam gladio tuo
interemifti. Et nune poft mortem ejus
ddis iniquitatem , filiornm tuorum im-
fvobe prredo; qui matri non pepercifti,

~ filios tuos ideo orpbanos fecifti , ut
u P e rinduceres mortis caufarn poft mor-
' CIn * Et per unum homicidam j &  re-
Z Z  pr®-

J

3 f6  A V  £ E H  D I X

probum teftem incufare vis mortuam*, bot
nec Evangelium , nec ulla divina , hunu-
naque lex concedit, ut unius teftimonio
etiam idoneo aliquis condemnetur, vel ju.
ftificetur: (dtuanto magis per iftum tam ila.
gitioliim & fceleftum, nec illa viva debuit
condemnari , nec tu poteris poft ejus
mortem excufari. Prius caufa criminis
fubtiliter erat inveftiganda; & tune fi rea
fuiffet inventa, fecundum legis tramitem
debuit excipere ultionis vindidam. Nam
Sc  fi verum ( quod abfit ) fuillet , licut
ille adulter mentitus eft , poft feptem an-
nos poenitentia perada dimittere eam per
approbatam caufam poteras, fi voluifles;
occidere eam nuilatenus debuifti.

Duo confilia proponimus tibi ; ac-
cepta tecum deliberatione duorum elige,
magis quod placeat , & miferere anims
tuae , & tu hic in ifto angufto tempo«
pofitus, ne fis tu ipfe tuimet homicida,
& in aeternum pereas. Relinque hoc nn*
iignum faeculum , quod te traxit ad tam
immaniftimum peccati facinus ; multorum
fratrum precibus adjutus, obferva cimeta
fimplici animo, quse tibi ab Abbate fuerint
imperata, fi forte ignofcat infinita Dei bo-
nitas peccatis tuis. Iftud confilium, ut c«'
tiffime fcias , levius , ac falubrius eft ? ot
fub alterius cuftodia lugeas deflenda p ei ‘'
cata. Secundum autem confilium tale eit.
Arma depone , & cunda ftecularia neg 0 '
tia dimitte. Čarnem, & lagimen oipnib^

fliebus
die R<
tališ C
& aqu
ribus
& ora
orani t
mellita
nifi in
tem ne
adulter
in per
talneo
lam tu
non ag
quani
aliis cl
ingredi
bus te
nioni i
cundis

taftjrjii
pro vi
M acci
>lia mu
te tar
li heec
difta ft
perf
^ imr
tuoruni
c “ndum
tefolyat
ječati
liti ean

m*, Bot
, huma*
limonin
vel ju.
tam fla.
i debuit
)ft ejui
criminis
ic  fi rei
ramitem
i. Nam
: , licu!
tem an-
eam pet
oluiffes;

i ac-
n elige,
! aniinte
tempo«
omicida,
hoc i
ad tam
mltorum
i cunfla

e fuerint

Dei bo'

, ut cer-
eft ? l(
ida pi¬
tale d«'

ia nego-
omnib^
die-

»e Sacramento Poenitent. 35^

fliebus vitae tu® non comedas, exceptcj
die Relurredionis Domini , & uno die Na-
talis Domini. Caeteris temporibus in pano
& aqua , & interdum leguminibus , & ole-
ribus poeniteas. In jejuniis , & vigiliis,
k  orationibus , & eleemofynis perievera
orani tempore. Vinum , & medonem , &
jnellitam , & cereviliam numquam bibas,
uifi in illis prsedičlis tribus diebus. Uxo-
rem ne ducas , concubinam non habeas ,
adulterium non facias , absque conjugio
in perpetuo permaneas. Numquam te in
klneo laves , equum non afcendas , cau-
lam tuam & alterius in conventu fidelium
non agas. In conviviis laetantium num-
tjuara iedeas. In Ecclefia fegregatus ab
aliis chriftianis poft oliiuin humiliter Res,
ingredientium , & egredientium orationi-
bus te fuppliciter commendes. Comma-
nioni Sacri Corporis & Sanguinis Domini
cnnftis diebus vitae tuae indignum te
exiftimes ; in ultimo termino vitae tuae
pro viatico £ fi obfervaveris confilium)
M accipias , tibi concedimus. Sunt &
J lia multa duriora, quse tibi juxta pon-
tanti facinoris ellent adjicienda^ fed
“ haec omnia , quae fupra mifericorditer
toa funt, perfedo eorde Deo auxilian-
le  perfeceris , & cuftodieris; confidimu?
^ immenfa clementia Dei , remiffionem
biorum peccatorum te habiturum; & fe-
Cll ndum boni juftique pailoris imperium
refoRat te fanda Ecclefia ab hoc vincul®
Pacati in terris, ut per ipfius gratiam,
‘fii eam fuo Sanguine redeiiierat, lis fo«.

Z  g luty$,

P cen. R.
tlt.T. c. 12.
Bur.  Kb.6.

‘; a P- 39.
Ivo  par.
10. c. j 6g.

Gr.  23. q„
5- c. 12.
Bur.  lib.
19. c. 30.

Ivo  par.
Jo. c. ig6.
Par.  ro.
f- I45-.

358 A B J? E N D I X

lutus in coeiis. Sin autem aliter fece.
ris', & Tatiči® Motriš Ecclefise Talubre con-
liiium defpexeris ; ipfe tibi fis judex , &
in'laqneo diaboli , quo irretitus teneris,
jnaneas. Sanguinis tiius -lit fuper capin
tuum , & Tub indiffolubili anatbemate per-
maneas , doneč Deo , & Tanči® Ecclefnt
fatisfacias. ■

Si miilier maritum fuilm caufa fornica-
fionis veneno iriterfecerit., 'ant quacumqne
arte perimere facit qnia Dominum & le-
niorem finim occidit , fecuium relintjuat,
& in raonafterio posniteat.

Quj mortem fibi confciverit , pro eo
nuli a in Miffa commemoratio fiat , neque
cuiri Plahniš ejus cadaver Tepeliatur.

Si 'hitiš Tponte hominnm occiderit, ad
januafiV 'E.cdeft® Temper erit , & in obira
Comnihnlbnem recipiat. Si caTu necarit,
poenitčntiam agčt 'annos Teptem ; ex alte-
piliš Canonis pratfcripto , annos quinque.

Si quis hominem necare voluerit , ne-
qne. boe. Tcelus patrare potuerit, ut lioiffl-
pida poenitentia afficietur.

jliius Canon de fiomkidio vo-

. . luntario.

Si quis homicidium Tponte comniiferib
pel odio, vel poffidend® baereditatis ca«-
Ta, prim9 jejunet in piane &  aqua , de«'
de poenitentiara agat. annos Teptem. Pr 1 ® 5
anno poli iiios quadraginta dies a Vin?)

caTeo',

cafeo ■
tio fn
pinta
teli.
fingul:
Patch;
tis Bi
mini.

Si

dičla j
iiomic

fla Trt
Q>

čc in

Si
tam ]
annos

Si
petrari
& pra
Sitima

. Or

Sitimi
tres Q

Q.i
tem O
tnum
finias,

Q.i

inod

er fece.
ore con-
iex , 4
teneris,
■r caput
late per-
Ecelefnt

foftiica-
icumcjiie
m & fe-
[incjUat,

pro eo
, negue

»E SaCRAMENTO PoENITENT.

cafeo, pifce abftinebit. In fecundo & ter¬
no fimiliter jejunet } tertiam autem , &
quintam ieriam , ac fabbatum redimere po-
teft- Religuis guatuor annis jejunabit in
jingulis tres Gfliadragefimas , primam ante
Paicha 9  alteram ante diem feftum S. Joan-
nis Baptiilae, tertiam ante Nativitatem Do¬
mini.

Si guis fecerit homicidium pro vin- Pcm. R.
iifta parentum , ita poenitentiam aget, uttjM'^:^
homicidia voluntarius. Itidem pro vindi-ij”’ llb "
ftafratris. * l6 ’ C ' 33 *

Oni pro vindičta fratris , annum unum, P cen. Bed *
k  in feguentibus duobus annis tres Qpa- c - 3*
fagefimas, & legitirnas ferias.

Si guis per iram fubitam , ant per ri - Pcen.Bed*
■rit, ad sam hominem necarit, poenitentiam aget ca P- 3*
in obira annos tres.

necarit)
ek alte-
iriqne.

rit , ne-
t hotni-

) V0 m

imiferit)
itis ca«'
, dein-
Prinio

g Vin?)

iafeo,

Si guis juflu Domini homicidium per- Bed.  ibid«
fetrarit, dies guadraginta in pane & aqua,
k  praeterea feptem annos fequentes per ie-
gitimas ferias jejunabit.

Oni in bello publico juflu principis le- Bur.  lib.
Sitimi tyrannum interfecerit, poenitens erit I 9- c -5-^
tr « GLnadrageflmas per legitirnas ferias.

Q.ui liber jubente majore fuo innocen- Bur. ibli.
occiderit , poenitentiam aget annum
Jnnm, & feguentes duos , tres Gfuadrage-
“mas&  legitirnas ferias.

GLui homicidii auctor fuit ob confilium,

M dedit, erit in poenitentia ouadraginu
Z 4  diea

\Pcsn. R.
c.  -25.
£uy.  iib.

ji p. C. j£. de

accuf.

Pom. R.
c.  25.
Bur.  1 . 6.

4'. SO,_

Ivo  p, IO,

C. 49.
Bxn. R.
c. 24.

Pan. R.
c. 3.
j 5 ?«\ Iib.
jid. e. 6.

360 A 8 1 E S Bi X

dies in pane & aqua , c um feptem fequen.
tibus annis.

Qjii iniidiatns cfb alioui , ut ab aliij
occidatur , iicet ipfe non occiderit, po».
mtentiam aget qiiadraginta dies in pan?
& aqua , & feptem fequentes anuos'ob.
fervabrt.

Ogli accufarit aliq.ueni , ob eamque sc-
cufationem occifus eft , cjuadraginta diei
in pane & ao.ua, cum feptem fequentihus
annis in poenitentia veriari debet. Sin js.
tem ob accufationem debilitatus eft, tres
ttliadrageflmas. poemtebft per legi.cim.a_s fe-
mas.

Oiui infanus homicidium perpetrarit, fc-
viorem peenitentiam espiebit.

puhlicepoenkentera occiderit, taffl-
quam de homicidio fponce commiffb din
pucem peenitentiam. aget.

Glui furem , aut latronem interfecerit,
ti ua dragi m a dies ab Ecoleftse ingreffu ablb
nebit, <k  praeterea in tertia, feria , & in fen<
ta, & Sabbato. jejunabit.

Si quis cafu homicidiurn fecerit , p®;
nitens erit quadraginta dies in pane, k
aqtia: his peračtis , biennio & orati one fr
deli um iegregatus non communicabit , je«
que OjTtret, Poft biennium in ComminU-
nionem cratiouis fufcipietur j offeret aut?n!i
r.on tamen communicabit Poft quinqueii-
nium ai plenam Communionem recipieturi
t cibis abftmebit arbitratu Sace.rclo.tis«

fini

fij
latenti
dies ]
k  qu.
cerdot

Si
orti o
ei inf
liani a

Qj

eft, c
feptem
rolnet
anuos.

#> :

in pat;

Si
i|quo
aget m
cicatri:
»eni r
titebit

Si

Jocuei

, Si

blitav
ji laicv
® Pan

nragef

ft fre;

fequeti.

ab aliii
'it, pa-
in pan?
luos ob.

aque u-
uta dies
[uentibiis
Sin jo,
eft, tres
:im.a.s fe-

--arit, k-

rit, tam-
liiTo dn*

srfecerit)

ffu abflfc
Si in it*

it, p«;
>ane, k
iti one fi‘
hit , nc-
!ommtn»-
2t  aute.m.)
uinquet -
cipieturi

tis-

DE SaCRAMEMTO FoENJTENT. 361

Oni hominem tanquam feram aliquam Bur.  Lip.
itentem inopinate occiderit , quadraginta
dies pcenitentiam aget in pane & aqoa ;
k  quinque icquentes annos arbitratu Sa-
cetdotis.

Si pjures honhnes unum per rixam ad- -P#«. R-
orti occiderint; quicumque eoriun plagam c - 1 ^
ei iniiiserjt , tanquam homicida poemten- w ' ’  0 *

»"S«. q. o S:

Qjii homicidio , quod poftea fačrum p m i. R.

, coniemerit , pcenitentiam aget annis tit-. 1.0.17*
feptern ; tres in pane & aqua. Sin autem ^ a J•  h
voluerit, nec vero potu.erit ; tres tantum c, 34*.
aauos. Si quis nolens homicidium patra-
poenitebit quinque annis, & duobns
it pane & aqua.

Si quis aliqnem vulneraverit , vel ei Pcen, R,
tlquod membrani prseciderit, pcenitentiam tit.T.c.23,
uao anno, per legi tim as feria^ } figue \ l9 *-
cicatrix gravis eft , ut vulneratum defor- c  n fe 2 ‘ IIa
reddat , quadraginta etiam dies pce-
■ttebit in pane & aqua.

Si quis idnm proximo dederit, nec Pmu R.
“ocuerit , tridui pcenitentiam, aget in pane c>1 9 *

fe.

aqua; Ciericus, unius anni & menfium

. Si quis aliquem per iram percutiens de- Pcen. R.
biitaverit; fpftita niedicamenti impenfa , z -
‘ a icus eft, poenitens erit quadraginta dies ‘ 12 *

1*1 X ^ X o

!1  Pane & aqua ; fi Ciericus , duas Gfiia
~ - -

h

I 1  *•'!*•»* ■> -*■ -- 7 .     ^—■

“ ra getimas; fi Diaconus, feptem menfibus;

resoyter , uno anno,

^Fan. R.
tit.i. c.i6,
Anj.  lib.
&J. G, 33.

Bur.  lib.
«0, c, 60.

P cm. R.
tit.4. c.14.
Bur.  lib.

Ibidem. "T

Pan. R.
tir.4. c. 1.
Bur.  lib.
JI.  c, 27.

$62

Appenbix.

Si quis Epifcopus homicidium fecerit,
in poenitenda fit guindecim annis , dignita-
tisque gradu amoveatur, vitaeque fuae cui-
fum peregrinando conliciat.

Presbyter pcenitens erit annos duode-
cim j  quatuor ex his in pane & aqua; ji
Sacerdotii gradu privetur; Diaconus at-
nos decem • tres ex his in pane & aqua:
Clericus inferioris ordinis , annos feptem:
tres in pane & aqua.

Si quis fratri fuo , quem oderit, re-
concilian non vult , tamdiu in pane k
aqua poenitentiam aget , quoad reconci-
lietur.

Si

pnerit,

drupiut

Kit;

Sac
taior ,
teat;

PRjE C EP TUM VI.

Non furaberis.

CaNONES PoeNITENTIAi.

Si quis contm hoc prceceptum

modo peccarit.

|ui furatus eft aliquid de Ecclefe fr
pellečtili , vel thefauro , quod fnffr
lit , reddet; & tres carinas cum fepteni It'
quentibus annis poenitebit.

Qjii facras Reliquias furatus efl , ®
reftitutis feptem carinas jejunabit.

Pecuniam ecclefiafticam furatus , Pf
druplum reddet ; fi quid item de minil'*'
rio Ecclefise aliquo modo furripuerit, p®'
nitens erit annos feptem.

Si

ite Cc
Ecdefiž
čarne,
Pafcha -
kftno
titerit,
a lege

»idqu
ite efr
m fept

Qjui

E > I
, &

me

Si (

cifcend;
[erit,
hcendi
te ded
‘fit, eh

«lol ve
'elarciv
hcinus
fr prše.
%mis

kuni

fecerit.
dignita-
fuae cur-

; duodt-
iqua ;k
anus ai'
& aqua:
lep tem;

erit, rt-
pane A
reconci-

VI

'.m.

l

clefis

od

epteni
eft 5

as, q“ 1,

;rit, p (

de Sacramento Poenitent. 3635

Si quis vel ecclefiafticas oblationes ra-
rnerit, vel rapientibns confenferit , qua-
(Iruplura reftituet , & canonice poenitens

Etit.

Sacrilegus , rerumve ecclefiafticarum in-12. q. 2«,
ta or, uno anno extra Eccleiiam Dei nia-^;
ceat; feeundo anno pro foribns Ecclefise
ae Communione maneat; tertio anno in ac j p ron ^
ccleiia inter audientes lit fine oblatione ; tarium
cacne_, vino«que abftineat, prseterquam in Areh.

•:c!ia , & die Natali j quarto anno , fiBurdeg v
mČhiofus triennio poenitentiae fručius ex-
jferit, Communioni fidelium reftituatur ,
ea lege , ut fpondeat, fe in pofterum tale
uam non commiffurum ; ae praeterea
efu carnis , & potatione vini , usque
m feptennium pcenitens permanebit,

Q_ui Ecclefiam incenderit , illam refti- Pcen. R.

tet, poenitentiamque aget annos quinde- 4- ca P- x 7 °

“m, & pretium det pauperibus. Itidem , ' ur '  '

r ,- r r  \ r 7  17 .  O. 4.

mcendio conlenlent. cap> 3: ^_

Si quis tnalo ftudio , vel odio., vel ul - gjunonPa-
cifcendte injutite caufa , incendium comnii- ko»-.  c. i6„
-rit, committive jufferit, curaverit, ant -~" n '
incendiario auxilium , vel confilium fcien- g ^ g' g°
i; r dederit , exconimunicatur 3 fi mortuiis c .
tet, chriftiana fepultura carebit. Nec vero Posti. R.
Afolvetur, nifi damnum pro facultatibus dt.g. c.iv,
tefarciverit , juretque fe in pofterum tale
teinus nnmqnam adtniflufum. Poe ni teli¬

te praeterea hsec ei conftituetur, ut Hiero-
dymis , ant in Hifpania 5  in fervitio Dej,
annum permaneat.

Si

3č4

A?f ESDH

Pocu. R.
tit. 4. c.7,
Ivo  p. 13
c. 44.
Bur. \.  19,

Bur  L19,
de obl.
Pom R.
tit.i.c.16,
Bur . ibid,
Pas«, ibid,

C. 8.

Poen. R.
lit.i.c.31

Bur.  ibid,

Pom. c. 9,

Pas«, P
tit. 4. c. 4,
5. de fur.

Si quis fepulchrum violaverit , panj.
tens erit annos feptem j e quibus tres«
pane & aqua,

Qj.ii fepulchrutn itifregerit, ut defunčli
fepulti vethmenta furaretur , poenitens eri!
annos duos per legitimas ferias,

Qjii de oblationibus, qiue Ecclefns faflj
funt, aliquid retinuerit, poenitens erit diti
qnadraginta in pane & aqua,

Qjii decitnam fibi retinuerit, aut dan
neglexerit , quadruplura reftituet , & pge-
nitentiam aget dies viginti in pane & ap

Oni hofpitalis domus adminiftrat«
aliquid de adminiftratione fnbtraxerit, re¬
ftituet, quod abftulit, poeaitensque erit
annos tres,

Glui pauperera opprefTerit , ejusqo:
bona abftulerit , reddet ei fuum, & ptf'
lUtens erit dies triginta in pane & aqua,

Clericus furtum capitale faciens ,
tennii poenitentiam explebit \  laicus, qn> r/
quennii; & qnod furatus eft, reddat.

Si quis per neceffitatem , cibum,
vedem furatus fit , in poenitentia « [i '
hebdomadas tres; fi reddiderit, j e junars

Si q
Us feo
mnutn

Qjti

commit

nitentia

Si

lit; ic
pcenite
pane &

non cogitur.

Bur. I.19.  GLui fregerit nočtu alicujus domu®!

aut aliquid auferet , pretium reddet, *
poenitentiam aget annutn in piane & 30
ji pon reddit, annos duos,

Si

$

P P

Ji lai
^ com

quar

ilcietu

Itid

Ux<

obitu


poenitei

fr am C

Si

Perpetr:

tes q,
ftein j
Pane i t(

» pesni-
: tres u

defundi
tens eni

(lis fafli
erip di«

aut dan

, &  pce-
& aqiii

.iniftratot
terit, te-
;que «il

ejusq«
, & pce-
k  aqua,

ns, fe]
is, qui
[dat.

ura, ^
n ti a « t::
jejunat*

dom«®'
idet, &

&  aq» J '
Si

DE Sacramento Poenitent. ^55

Si qiiis furtum de re minori femel, autlbidero,
bis fecerit: reftituta fe, poenitentiam aget
aanura unum.

ftjii reta inventarni non reddit, furtum V mn. R.
committit 5 idcirco tanquara de furto pce tit. 9. c. 4,
sitentiam aget. *+• S[. **

Si quis ufuras accipit , rapinatn fa - Pan. R.
lit; ideoque quicumque illam exegent, tit. 9. c. 4,
fiEnitentiam aget annis tribus , uno in
pne & aqua.

PRICEPTUM  VII.

Non mcechabms .

CanONFŠ  PoENtTfiKTt^s,

Si quis contra hoc qrmeptum aliquo

modo jpiccarit.

Ci laicus foiutus čuta foemina foluta ?m. R.
^coneubuerit, poenitens erit annos tres ^ tit. 3. c. r.
k quanto fepius * tanto majori posnitentia r 9 *
flcietnr. ut ' de ior °

Itidem, qui čuta ancilla coierit.

Uxor > confcio viro mrachata , ne in Syn.Mog*
°Htu quidem eommunicabitur. Si dignam c. 9.
f®nitentiam egerit, poft decera annos fa-^”*

^nt Communionera futaet. Air. libidi

Si qui s  uxoreta nolenteta adulterium c - 69.
Pfpetrate cbegerit j poenitentiam aget
les  quadraginta in pane & aqua, & fe-
i tetn  prasterea annos, e quibus unum in
^ item & aqua.

1  Si

A £ P E N D I

Ex Poen.  Si quis conjogem fornicari confenf e .
vet'.  rit , diebus omnibus vit® in poeiutentij
erit arbitrio periti Sacerdotis.

Sijn.Ncm.  Vir folutus , fi cum alterius uxote

«• r 4 • adulterium commiferit, poenitentiam aget

8- a nnos feptem; mulier quinquc.

Bur.  l.b.9. Mulier foluta j cum alterius marito

adulterium patrans, poenitentia afticietur
rbuiem. decennali, ille quinquennalu

Syn. Elib.  Si quis maritus femel lapfus eft, p&
C pxn'R  n ^ tent ^ a111 a S et annos  quinque.

tit. 3. c.4. Si fiepius tnsechatus eft$ in fine mor.
Bur.  lib.9. tis eft čonveniendus ; lique pronnferit (i
c - 7 -_.„ ceffaturum, dabitur ei Communio

dies \
»get.
ilerio
{ind.

Si .

raverit

Qji:
Hea m
ninum
«011 di
ftrias.

Sijn. Elib-.

c. 4. Oni fiepe foraicatur laicus cum laica,

Poen Bed.  poenitentiam aget tres annos.

Ex Con.  Si quis uxorem fimul & concubimn

B°L  3. habuerit, in poenitentia erit annos feptem,
& amplius pro ratione culpae.

P cen.  ibid. Maritus fi ancilla concubina iititiir,

poenitentiam aget antiiitil unum, quadra-
gefimas tres* & legitimas ferias tribus
menfibus. lila fi invita violatur , qu2 i
draginta dies; fi confentiens , quadrage-
ifimas tres & legitimas ferias;

Poen. R.

C. 20;

Qm cum ukore fua turpiter concub®-
rit, poenitens erit quadraginta dies.

P cen. Bed . Si qms adolefčens cum virgine peče*

2. verit j poenitentiam aget annum unum.

P cen. R.  Qjii puellam, ant tnulierem libidmoH
c. 27. obtrečtaverit , fi Clericus eft , quinq» t

diesj

Bur.  1 .19<

J

Si

natrimi
poenite:
fi aqua

Vic
titentic
in alter

Si

fradem

•itentia

tale

Cur

titentia

item

Q.ui
toverca
»mita,
itceftut
Mine!

^ feft
tir, .

onfenfu.

-'uitentia

uxon
am agel

marito

ifficietui

;ft,

ne mor.
lferit [(

m laica,

.aibinan

fepteffl)

utirat)

quadra-
; tribus

•, qua-
nadrage-

>ncubuc'

s.

s  peče?

rum.

bidino!«

quinq«t

diesj

S)E Sacramento Poenitent. 36*?

jies fi laicns , tres dies poenitentiam
ieet. Monachus, vel Sacerdos, a mini-
terio fufpenfus , poenitens erit dies vi-
{inti.

Si quis in balneis cum muliere fe la- ^ ar -  bb.
raverit, poenitentiam aget triduo. 19.C.13&

Cini concupierit virginem, quam po- Bur.  ibid*
lea uxorem duserit , poenitentiam aget ^ an '
annum unum per legitimas ferias ; fi vero c ‘ 2 °'

1011 duserit , annos duos per legitimas
[trias.

Si qnis mnlierem alii defponfam in
mtrimonium duxerit , eam dimittet., & 1
foenitens erit quadraginta dies in pane
i aqua, cum feptern annis fequentibus.

Vidua, quse ftuprum admiferit, poe- Pan.Betii
tntentiam aget annum totum , & prseterea ca P* a '
Haltero aniio dies jejuniorum.

Si quis cum uxoris fuse forore per im- -P®* 3 *
pradentiam fornicationem admiferit, poe- c * 5 ‘
jitentiam fibi indičtam aget, fi probaverit
s tale fcelus infcienter fecilFe.

Cum diiabus fororibus fornicatušj pc ■£« Pari. ft.
Mentiam aget toto fine vits tempore: dt.s.e. 7*
item

Oni Cum duabus fororibus ■,  vel cutn Syn.Wog.
,0 ^rca , vel cum forore fua , vel cum c - 3 -
izlita, vel cum nuru, vel quo denique • l ?-
‘tteftuni admiferit, ab ingrelfu Ecclefise i VQ  p ar .
J Whnebit annum unum ; quo anno prs- p. c . 70.

J !r  feftos dies pane folum & aqua ute- Tart.  lib.
|l,r  > arma non feret , ofeulum nemini 5 - c * S®-

pr*-

§68

A r p e  ij d  i s

i

prsebebit, facram Communionem , nifi ptj
viatico, non lumet; fex deinde annis Ec-
ele tiara ingredietur, fed čarne * & vino,
& ticera non utetur , niti feftis diebus,
Poftea vero duobus annis, quando čarne
vefcetur, a potu vini abinnebit t, quodi
biberit, čarne non vefcetur, niti domini-
cis diebus , & praecipu-is feftis } deinde
iisque ad obitum perpetuo prteter fefios
dies a čarne abftmebit, Tres legitiinss
ferias fin guliš hebdomadis jejunabit, &
quadragetimas tres fingulis annis legitime
cuftod-iet.

Pr?n. R.  Q.ui inceftum fecerit , ei ali-i antio
rft v j ^ rum duodecim, alii quindecim , alii de<
c- ar' I9 ' cem  > a 'ki feptem poenitentiam contti*
tuunt.

Tren. R.  €Luicumque Sacerdos fpiritualem filiala
tit.8- c - 3 ‘vioiaverit, dignitatis honoretn affiittet,&
perpetuam poenitentiam aget.

'Poen.R.  Gtui kem Sacerdos hoc facinus ad-
8- c.4. rniferit, omni muneris fui funčtione mul*
čtatus , poenitentiam etiam peregrinando
aget annos qnindecim ; deinde in ®o-
hatterium abieiis toto vitae tempore i}’ 1
t>eo ferviet. Fcjetnina aiitem. res fuas W
eieemotynam pauperibus conferet, in iM'
nafteriogue Deo ferviet omnibus vit*
diebus.

€. fi iftih  Si Epifcopr.s hoc admiferit, pceniten-
r tlaTn a S et annos  quindecim.

C.devotam  Qui Monialem violarit, poenitens fr
27. q.i. annis decem.

Pr«*-

Po
fponte
decem
tens
diebus
cnlis ,
tus hi
cordiai

De

1 pa
tspleb
tino,
niče 11
dimldi

iet

officia
itptimi
omni
dies ,
fcas
fleto
®i ani
jejunat

0.H

aficieti
bani j

Gllii

^5 fci
los dl
Mus

kptem
‘kioni
kbet,
?adu
&Cfi

nifi pfj
inis Ec-
&.  vino,
diebus,
io čarne
quod fi
domini-
deinde
;r feftos
legitimni
abit, k

in anno>
alii de.
conlli'

:m filia®
littet, k

iitius ad-
ane mu

egrinando

in W0;
pore ij 11
; fuas ii>

, m
vit®

fu*

poeniten-

nitens

Pr««'

DE S A CR A ME NT O PoENITENT. 369

Presbyter, fi fornicationem admilerit,/^ 3<  .
jonte confeiTus poenitentiam aget annosg. c , 6.
lecem boe modo: tribus meniibus a cae Grat.diSc..
teris remolus pane .& aqua jejunabit,# 2 -c. uit.
(iebus autem feftis modico vino, pifci-^*
culis , & legumine utetur ; 1'acco iudu-] n  'p cuu  ’
tus 'butni cubabit, din nočtiupte iniieri-
cordiam Dei implorans.

Deinde unuru anninn Sl  fex m en fes
m poenitentia, jejunioque panis & aquse
:xplebit , pr jeter feftos dies, in quibus
lino, & fagimine , cafeo, ovisque cano-
nice uti poterit. Pitiito pritno anno &
imidio , facr.se Communionis particeps
let*, pfalmos in choro niti m us canet,
oflicia minora geret. Poftea vero quaia
eptimum poemtentise annum expleverit,

®ni quidem tempore prseter Pafehales
dies , fingttlis hebdomadis per legitimas
«ias in pane & aqua jejunabit. Ex-
'leto feptennio , usque ad finem deci- .

®i anni fextam feriam in pane & aqua
ejunabit.

Gbii cum brutis coierit , poeniten ti a
djicietur annorum decem , & diuturniori^'^ e,r 7 *

'dam pro perfonae conditione. Bur,  lib,

Oljii contra naturam coierit; fi fervu**^ c -
lcopis caftigabitur , & poeuitebit ^ C  ig

t0s  duos • ft liber eft , & mammonio^.libapj
Mus, annos decem; fi folutus , annosc. 34,

■ f ptem ; pueri dies ceutum; laicus mad™ P ar - 9 .
."Uionio conjunčlus , fi in conluetudinek, 9 2 -
^et, annos quindecim‘ fi Clericus, de x  ’ ’
Nu amotus , lit laicus poenitentiam
S-Car.lnjl. Pcijl.  A a aget.

A P P E K D I X

37 o

aget. Q.ui cum fratre tale fcelus admife-
rit, ab omni čarne abftinebit, poenitens-
que erit annos quindeGim ; li Clericus,
dinturniori, & graviori poeniteijtia affi-
cietur.

Pcen- R.  Mulier in fe , ant cum altera forni-
^3-c- 1 5* cans, poenitentia afficietur duorum auno-
c  ur '-* rum. Vir fe inquinans primo dies de-
cem ; fi iterum, dies viginti; fi tertio,
dies triginta j fique nefarie agere perget,
poenitentiae accellio ei fiet; fi puer, dies
quadraginta ; fi major , quindecim annis,
dies centum.

Pcen. R.  Puer parvulus opprefius a majore,

tit.3. c.23. ligbdomadam jejunabit; fi confenferit, dies
viginti ; fi coinquinatus erit , dies Cen¬
tura • fi voluntatem fuam expieverit, an-
num uuum.

Pcen. Bed.  Q.ui complexu foeminse , vel ofculo

c * 2 * polluitur , poenitentiam aget dies trigin-
ta ; qui contačhi inverecundo , menfes
tres.

Pan. R.  Qjui concupifcit mente, fed uon po-
tit. 3 . c. 23 . tu it 5  di es  decem poenitentiam aget.

Pan. R.  Qjii turpiloquio , afpečtuque polhu-
^•3-^> 2 9-tur negligens , nec vero peccare voluit,
ur ’  poenitentiam aget dies viginti; fi vero
impugnatione tentationis , & cogitatio-
nis inquinatur, poenitebit item dies vi¬
ginti.

Gfiucumque lenocinium exercueriti
poenitentiam aget annos duos per leg 1 '
timas ferias: item

Gfiii

Qi
mini o

Si

mento

poenit

pr

N

(

tigu

niferit

(Ju

nitens

pcemte

Glu
friusqi
»um
'res di

..

Icivus

bitur.

Si

trdoti

Etate.

Si
"tuleri
f r ° mo

admife-
enitens-
dericiis,
ia affi-

a forni-
1 anno-
lics de-!
tertio,
perget,
er, dies
a annis,

majore,
•it, dies
ies cen-
rit , an-

ofcala
> trigin-
nienfes

ion p°*
et.

pollui-

voluit,

fi vero
ogitatio-
dies vi*

rcuerd)
ier ^i v

Q^i

DE SaCSAMENTO PoEOTTENT. 371

Qjii hoc facinus admiferit, facram Com- Syn. Elib.
munionem non accipiet nifi iu fine- e. 12.

Si quae tnnlier cerufla , aliove pig-Ex Syn.
jiento fe oblinit, ut aiiis viris plaeeat; Rom.
poenitentia affieietur annorum trium.

poe-

PRICEPTUM VIII.

N on falfum Tejlimonium dkes.

Canones Poenitenti.e.

S quis contra hoc pmceptum aliquo

modo peccarit.

Jui affirmavit verum , quod falfum
\  eft , poenitentiam aget ut adulter,
tl homicida, qui fponte id facinus ad-
miferit.

ftui falfo teftimonio confenferit
titras erit annos quinque.

Qj.ti proximo falfum crimen objicit,
tenitens afficitur ut fallus teftis.

Qjui proximo peccatum imputarit,
P»usquatn leorfum cum arguerit ; pri-
1 illi fatisfaciens, poenitentiam aget
tres dies.

, Si quis contra proxirnum lingua la-
j!»us erit , triduana poenitentia expia-
bitur.

Si quis murmuraverit , judicio Sa-
li ^otis poenitentiam aget pro culpse gra-
itate.

Bur.L  19.
t?t. de falf.
teft.

Poen. R.
tit.2. c.13.

Poen. R.
tit. 2 . C. 13 .

Bur.  lib.
19. c. 117.
P cen. R.
tit.i. c.26.
Bar.  i. 10.
c. 56.

Syn. Mag .
c. 8-

Bur.  1 .10.

C. 12 .

Si quis convitium manifeftmn fratri Idem ibid.
diuturna expiabitur poenitentia c. 36.

'ituleri

P to modo

peccati.

Si

A a 2 ,

'A p r e s d  i s

37 *

Xbi<3. 63. Si quis facile detraxerit, falfumque in
hoc dixerit, poeuitens erit dies ieptera
in pane & aqua.

Bur.  1 .19. Oj-ii falfitatein , fraudemve in- ponderi-
Tan.  tit.7, bus , & menfuris admiferit, posnitens erit
*• J 4 * in pane & aqua dies viginti.

Falfarius in pane & aqua poenitendam
agat, quamdiu vivit.

PRICEPTUM IX.

Non concupifces rem proximi tul

Canones Poenitenti#.

Si quis contra hoc prceceptum dip

modo jpeccarit.

Pocn. Bed.  15  em alienam nefarie concupifcens, ava-
c. 7. Av rnsque, poenitens erit annis tribus.

dni aiiena furari concupifcit, furtum
eft j  qui item aiiena rapere cupit, rapini
eft; qui res Eccleftre furari appetit, la*
crilegium eft; ideo cum nefarie concu-
pifcendo graviter peccet, ut peccati mor*
tališ poenitentiam aget Sacerdotis arbi¬
tra tu.

Ojni rem aliquam proximi pretiofaffl
invenire cupit , ut illam fibi retineat;
mortale peccatum concipit , cujus p*
nitentiam aget , ut fupra didum eft lli
furto.

F

fion

Sip

fi Prt
Mona
aqua;

Si

pollui

poenit

Si
gitatic
derit :

CA

D

0\
tia pi
»a gli
Jula,

Pr

tentia

5

fliutut

kitile

PRiE'

nque iq
feptera

aonderi-
ens erit

itentiam

IX.

n tul

is, ava'
tribus.

, furtura
, rapina
etit, fa-

j concu-
:ati niot'
;is arbi-

jretiofu*

retineat;

us p® -
i ett *

RiE-

de Sacramento Poenitent. 373

PR1CEPTUMI

pon defiderabis morem proximi tui.

CaNONES  P OENfTENTI^.

Si quis contra hoc prceceptnm aliquo

modo peccarit.

S i quis concupifcit fornicari ; li Epi- p^
fcopus, poenitens erit annos feptem, Theod.
li Presbyter, quinque ; fi Diaconus , vel Pan. R.
Monachus, tres; e quibus unum in pane &. C-2< >*
aqua; li Clericus, autlaicus, annos duos. c  iip 10 *

Si qnis in fomnis ex imtnundo defiderio V cen. R.
polluitur ; furgat, & cantet feptem Pfalmos tit.3.c.2i,
posnitentiales ; & dies triginta poeniteat.

Si Clericus , aut laicus ex mala co- Ibidem.
gitatione , concupifcentiaque femen effu-
derit; poenitentia erit dies feptem.

CANONES POENITENTIA.

De feptem Peccatis capitalibus.

C apitalia peccata, qu® principalia etiam.

vocantur, utpote e quibus omnia vi¬
tla principium habent j  funt fuperbia, va¬
ta gloria, avaritia, luxuria , invidia, ira,

2 u la, & acedia.

Pro capitali mortalique crimine počni- 33. q.a.
*Wtia feptem annorum indicitur, nifi pecca-
ll  gravitas, &  perfonte ftatus feveriorem,
diuturnioremque pcenitentiam reqilirat.

Pro capitali crimine pcenitentiam aget Pcen. Bed a
la ‘cus annos auatuor , Clericus quinque P  °* 5 «

A a 3 Sub

Af?END1X

Theod  in
jPoen,

Bar.  1 .14,
c. -8.

Ivo  par/
13* c * 76.

Bur.  1 .14.

c. 13.

Ivo  par.

13. c. 81.

374

Subdiaconns fex, Diacoiius feptem, Preš-
byter decem, Epilcopus duodecim.

Sed demonfiratce jam pmlo 'anU fu\t
pcenitentice  , quce ex Canonum difciplim
conjlhuuntur fere pro peccatis mortaliius ,
qure ex kis feptem ectpitalibus vitiis origu
nem trakunt. Pro guice cnitem vitio fnt
hi prcetipui pcenitentice Canones.

CANONES POENITENTIJE.
De Gula & Ebrietate,

S acerdos imprudenter ebrius fačhis, pa-
ne &  aqua poenitentiam agat dies fep¬
tem ^ ft negligeuter , dies quindecim;fi
per contemptuin , dies quadraginta.

Diaconus , & alius Clericus ebrius fa-
dus, afbitrio Sacerdotjs poenitens erit.

Monachus ebrius , pane & aqua men-
fibus tribus; fi Clericus, viginti dies.

Laicus ebriofus graviter arguatur, &
poenitentiam agere a Sacerdote cogatur.

Qjai humanitatis grada alium inebriare
cogit, poenitentiam aget dies feptem ]  1
per contemptuin , dies triginta.

Qjd ad bibendum invitat plus , quam
natur® fatis eft , poenitentiam agat.

Oni pr® ebrietate & crapula vomitH®
fecerit, li Fresbyter, ant Diaconus ,
nitendam agat dies quadraginta.

Si Monachus, aut Clericus, dies triginta-
Si laicus, dies quindecim.

Si laicus item , a vino &.  čarne abib
sseat dies tres. &

Si
mam ;
tentiar

Si
ut ind
nitenti

CA

iec vt

S a
tribus
Snguli
vino,

Sa
que ir
det, ]
guinis
& in
tantun

Si
dit,
ginta
num 1
que ai
usque
quatu<

Si

accide

»dmit

15 Preš-

»te fm
ifciplm
talibus ,
r origu
tio funt

tis, pa.
Lies lep-
icira; i

irius fi-
erit.
ta nien-
lies.
tur, &
gatur.
nebriare
:em li

, quaffl

offlitu®
i ?

trigint*-

e abfti -

Si

©e Sacramento Poenitent. 375

Si quis gulag caufa ante horam legiti- Ex Pcen.
»am jejuuiura fregerit , duos dies poeni« Mt.
tentiara aget in pane & aqua.

Si quis nitnio cibo fe ingurgitaverit , Ex eod«
ut inde dolorem fenferit , unum diem poe-
nitentiam aget in pane & aqua.

CANONES POENITENTLE,

Jk v ar Us Pec c a tis.

vi quis Sacerdos Miffam canit, neque com- C. rela-

^ municat, per annum poenitentiam agat, tum de

nec vero interea celebret. Confecr.

L  dut. 2.

Sacerdos excommunicatns fi celebrat , c. fi quis .

tribus annis poenitens lit, hebdomadisque 17. q. 4.

fingulis feria fecunda, quarta, & fexta , a

vino, & carnibus jejunet.

Sacerdos Sacerdotii fui gradu ordine- c. Aece-
que in perpetuum amotus, li celebrare au- dens,  dift«
det, privatur Communiohe Corporis & San- 5 °*
guinis Jefu Chrifti usque ad ultimum diem,

& in excommunicatione eft , Viaticum
tantum in fine fiunens.

Si gutta Sanguinis Chrifti in terram ca- c. non
dit, Sacerdos in pxnitentia fit quinqua- oportet,
gitita diebus; fi fuper altare , & ad pan- 30. q. 30.
»"m unum tranfit , diebus duobus ; fi us- c * fi P e, ‘
ad pannos duos , diebus quatuor; fi ]!^ g de*
Us que ad tres, diebus novem \  li usque ad Cenilec,
‘patuor, viginti diebus. dift, 2.

Si incaute dimifit , quamvis nil nefandi
»cciderit , tribus menfibus a fui muneris
St lmiHiftratione amovetur.

A a 4 Qju

A f F E N D I X

D

ST 5

C. fi quis  Qjii per ebrietatem Euchariftiam evo.
per ebne-  mit ; ii 1'aicus eft , quadraginta diebus; 5
totem de  Clericus , fexaginta fi Epifcopus , nona.
on  eci. gj nta . diebus - £ miirmits , peeuiteatian
agat diebus feptem.

Scienter rebaptizatus , fi propter lis¬
te fini hoc fceleris admittit y  poenitentii
afifrciatur feptem annorum , quarta, &
fexta feria jejunans, & tribus item qua-
dragefimis pane & aqua.

Si vero pro munditia hoc facere pti-
tarif, eum pceniteat tribus annis ; quod
fi ignoranter; non peccaf, fed ideo nott
promovendtis , licet fit excellens.

C. eosquo-  Si Epifcopus , Presbvter, Diaconusve
p e  !r e  fponte eft rebaptizatus ; quamdiu vivit,
<£?'  poenitens fit. Alii vero Cierici, & Mo*
fiachi, & Moniales , ab hsreticis volen-
fes rebaptizati, poenitentiam agant duo-
decim annis.

C. ft qua  Sacerdos , qui intereft clandeftinis de-
3 r - <]• !• fponfationibus , per triennium ab officii
fui adminiftratione amovetur.

^ n P; ^f e ~  Sacerdos , qui palliis altaris mortui®
Z t r :' mvoWit ’  poenitens lit decem annis, &
quinque meniibus; Diaconus autem annis
tribus, & fex menfibus.

Poen.Rom.  Gfiii legata piaEcclefiae non folvit, uno
Bur. L 19  anno  poemtens erit per legitimas ferias.

Cotič.  Qui vir faciem fuam transformaverit ha-

Geng.  bitu muliebri, & mulier habitu viri; enieii*
daiionem pollicitus, annis poenitens lit tribus.

Infir-

Ir.fi

D

Dreni
1 aqi
Id  mu
tli, ie
im ir
ties, i
libbato
vilia,
k  ovis
Uneat;
bere pi
’■*  ut

It oler;
ttrvifia
It Nat
Un I
a Pale
Afcenfr
iaatuoi
Saptift:
“olorui
:i  omn
i-us Sai
.ttu ce
■iebus
: 'anis,
i qt

iE ttris

Aeat.

im eyo.
bus; |
, n ona.
keatiam

ter lis-
initentii
rta, k
mi qua-

ere pu-
; quod
leo 1101

conusve
i vivit,
& Mo-

volen-
,nt duo-

inis de;
i officii

nortuum
nis, &
n aunis

-it, uno
rias.

-erit ha*
■ enien-

t tribuSf

Infir-

be Sacramento Poenitent. 377

Ir.firmos , ant vinftos vifttare Hegli- Poeti. K'.
gens, poenitentiam aget dies decem , Bur. L  ig.
pme & aqua vičtitans. e - I21 -

Dedaratioms e% Pcsnitentiali

Romano .

Joenitentia unius antii, qui in pane & Cap. aj.

1 aqua jejunandus eft, tališ efle debet.

It unaquaque hebdomada tres dies, id
til, iecLindam feriam , quartam, & fex-
im in pane .& aqua jejunet ; & tres
(ies, id eft, tertia feria, & quinta, &

Iibbato, a vino , medone, mellito , cer-
tilia, a čarne, & fagimine , & a cafeo,

i ovis, & ab omni pingui pifce fe ab-
Kaeat; manducet minutos pifculos, ft ha-
ta poteft j  ft habere non poteft , tali¬
te unius generis pifcem , & legutnina,
kolera, & poma, fi vult, comedat. &
srvifiam bibat. Et in diebus Dominicis,
k Natali Domini , illos quatuor dies,

£ in Epiphania Domini unum diem, &

3  Meha usque in očlavam diem , & in
Mcenfione Domini , & in Pentecofte

i !lJ tuor dies , & in Miffa S. Joannis
%iftae, & S. Mariae, & duodecim Apo-
“°ioruni, & S. Michaelis, & S. Remigii,

;  oinnium SS. & S. Martini , & in il-
lis  Sanfti feftivitate, qui in illo Epifco-
i tl1  celebris habetur: in his fupradičtis
Aus faciat charitatem cum cseteris chri-
; :an is, id eft, utatur eodem cibo & po-
’ quo illi ; fed tamen ebrietatem , &
teris difteniionem femper in omnibus
keat.

A a 5

P ceni

37 §

A p r e N x> i x

i

Cap. 24.

Poenitentia fecundi anni tališ efTe dt.
bet, ut hos duos ches , id eft, fecun.
dam feriam , & ouartam in unaqua|ii(
hebdomada jejunet usque ad vefperam
& tune reficiatur de ficco cibo', id el
pane & Jeguminibus liccis , fed cofiis;
ant pomis , aut oicribus crudis; unm
eligat ex his tribus , & utatur , & cer-
vifiam bibat, fed fobrie ; & tertium diem,
id eft, fextam feriam in pane , & atjtu
obfervet , & tres quadragefimas jejunet,
prirnam ante Natalem Domini , fecundant
ante Pafcha, tertiam ante Miffam S. Jo-
annis ; & fi totarn quadragefnnam ant!
Miffam S. Joannis implere non poffit,
poft Miflam impleat. Et in his trte
cjnadragefnnis jejunet duos dies in heb-

jejuuar
aibus f

domada ad nonam , & de ficco cibo co-

medat , ut fupra notatum eft , & fexta
feria jejunet in piane & aqua. Et in die-
bus Dominicis , & in Natali Domini illoj
quatuor dies , & in Epiphania Domini
unum diem , & in Pafcha usque in odta¬
vam diem, & in Afcenfione Domini, &
in Pentecofte quatuor dies, & in Miffn
Joannis Baptiftse, & S. Marire, & duode-
cim Apoftolorum, & S. Michaelis , & ^
Remigii, & omnium Sančtorum, &S. M jr '
tini, & in illius Sandi feftivitate, q«i 15
illoEpiicopatu celebris habetur: in his fup r •
didis diebus faciat charitatem cum časten*
chriftianis } fed tamen ebrietatem, & veIltlt
diftenfionem femper in omnibus caveat-

Pro

Prc

lantet;

1 f
k  eod
pine

Q.ui
id eft,
foteft,
" fi

5,

te in

le fece
i fagii
ffalmos
a pan'
tribus
tfdimat

Q.ui

S tibus

tire nr

_&

in

4  omn
ifta; ,
jtagint:
ttes an

* fi a

!'> p«
'agtnti
iis trii
i^pars

: itUqii e

i effe de.
1, 1’ecun-
aaquaqi(
-efperam,
id eft,
1 cofiis;
>; lini«

, & cer-
um dieti,
&

jejunet,
fecundau
n S. Jo¬
nam antt
n poffit)
bi s trte
in heb-
cibo co-
& listi

de Sacramento Poenitent. j79

Pro uno die, quem in pane & aqua
jejuuare debet, quinquaginta pfalmos ge-
nibus flexis in Ecclefia , fi fieri poteft, de-
cantet; fin autem, in loco convenienti ea-
faciat, & unum pauperem pafcat,
& eodem die , excepto vino , čarne, Pa¬
pine , fumat, quidquid velit.

GLui in Ecclefia genua centies flexerit, Cap. £&
fi centies veniam petierit, fi fieri
poteft, ut in Ecclefia fiat, hoc juftiffimum
j fi autem hoc fieri non potett, fecre-
in loco convenienti eadem faciat; fi
te fecerit eo die , excepto vino, čarne ,
i fagimine , fumat , quod placeat , qui
ffalmos non novit , unum diem , quem
a pane &  aqua poenitere debet , dives
tribus denariis , & pauper uno denario
tedimat; & eo die, excepto vino , čarne,
it in die-1 fagimine, fumat, quidquid velit.
mlini i

Q.ui vero pfalmos non novit, & jeju-Cap. 27.
‘»e non poteft, pro uno anno, quem in
pe & aqua poenitere debet, det paupe-
n Miffa S- aus in eleemofynnm viginti duos folidos ,

L  Dom®
2 in oda-
imini,

& duode-

lis, & S-
& S. Mar-

2, qui i’
h is fon

omnes fextas ferias jejunet in pane &
i( ]iia; & tres Ojnadragelimas , id eft qua-
:,a ginta dies ante Pafcha , & quadraginta
' les  ante leftivitatem S. Joannis Baptiftge;
1  fi ante feftivitatem aliquid remanfe-

& ven®
:aveat-

Ero

Iin  csterf J 1 ) poft feftivitatem adimpleat; & qua

® a ginta dies ante Nativitatem Domini. In
515  tribus Q_uadragefimis quidquid fuo ori
Aparatur in cibo, vel in potu, vel cujus-
■stn^ne generis illud fit, aeftimet, quanti

pretil

Cap. 28.

Cap. 29.

§S®

Abpendik

pretii fit, vel effe poffit, & roedietatemil.
lius pretii diflribuat in eleemofynam paupe.
ribus , & affidue oret, & roget Deum, m
orado ejus, &-ejus eleemofynae apudDeum
acceptabiles firit.

|iiam p
que, cu
le capt
Sre Dei

Item qni jejunare non potefl , & ob.
fervare, quod in poenitentiali fcriptum ell;
faciat hoc, quod S. Bonifacius Papa con-
. ftituit. Pro uno die, quem in pane & aqut
jejunare debet , roget Presbyterum , it
Miffara cantet pro eo (nifi fint crimina ca-
pitalia , qure confeffa prius lavari cura la-
chrymis debentj & tune ipfe adfit, & au-
diat Miffam, & devote ipfe offerat propriis
manibus panem & vinum matlibns Sacer-
dotis, & intente refpondeat, quantumfr
pit ad falutationes , & exhortationera Sa-
cerdotis , & humiliter Deum deprecetur,
ut oblatio , quain ipfe Presbyter pro fe &
pro peccatis fuis Deo obtulerit, Deus offlji
potens mifericorditer per Angelum fu®
fufcipere dignetur, & eo die excepto vino,
& čarne , & fagimiue , comedat, qmdqid
vult, & lic redimat reliquos anni dies.

Qui
it fupei
innos <
poteft,

Si quis forte non potuerit jejunare, &

habuerit, unde podit redimere ; fi di®

fuerit, pro feptem hebdomadibus det fot
dos viginti; fi non habuerit, unde tanto®
dare poffit, det folidos decein, fi aut«®
multutn pauper fuerit, det foiidos tres.

minem vero conturbet, quia iuffinnis dat*

folidos viginti, aut minus; quia, fi_“ lT ®
fuerit s  facilius ell lili dare folidos vigi" 11 '

quaffl

I)

In ]
folidos ■
get in e
annt
laginta

Pot.
lent,
ib eo e
ttiam a
fus del
trebris
ii culp

A

Ponfi
^ fut

31 ® &
foiffe,
tonem
‘fe o'

'S«, 1

de Sacramento Poenitent. 381

|uam pauperi tres; fed attendat unusquis-
ijue, cui dare debeat, five pro redemptio-
ie captivorum, five fuper fandum Altare,
ud Deum ire Dei fervis, five pauperibus in eleemo-
!fnam.

tatem i|.
n paupe.
eura, m

, & ot
>tum ell;
apa con.
2 & aqw
■um , 11
mina ca-
cum b
, & au-
: propriii
s Sacer-
mtum ta¬
jnem Sa-
precetur,
pro fe &
us omili-
im fuiffl
pto vino,
quidqnil
dies.

nare, 4
fi divei
det foli-
e tantuffl
fi auteffl
;res. N { '
MUS (b t!

fi di« 1
; vigi"' 1 '
quaffl

Qui non poteft: fic agere poenitentiam, Cap. 30,
it fuperius diximus , faciat fic. Si tres
annos continuos jejunare debet 7  &  non
poteft, fic redimere poteft.

In primo anno eroget in eleemofynam
[olidos viginti fex, & in fecundo anno ero-
pt in eleemofynam folidos viginti , in ter-
anno folidos decem & odo ; hi funt fe-
iaginta quatuor folidi.

Potentes autem homines plus dare de-
t, quia, cui plus committitur, plus
ib eo exigitur. Et qui illicita committunt,
ftiam a licitis fe abftinere debent, & cor-
pos debent affligere jejuniis , vigiliis, Sc
crebris orationibus ; caro emm Iteta trahit
d culpam , afflida reducit ad veniam.

Aliče Declarationes breves .

ponfeffarius cum ex iis , quae confcripta
^ funt, intelligat, pro ratione & tempo-
& perfonarum diverfas poenitentias
fciffe, earumque redimendarum certam ra-
! '°uem adhibitam effe ; arbitrio tamen fno
omnibus mitigandis moderandis,que
, ut initio traditum eft.

De

3B2 ' Appendik

De Pcenitentia per legitimas ferias con.
ftituta , ConfeflTarius animadvertet, eo no.
mine intelligi feriatn fecundam , quartam,
& i{extam , Canonom legibus poenitenti*
jejunioque prsfcriptam.

Carinae jejuninm , quod alkjuando pce-
nitentiali canone cavetur , id appeilatur,
ono d per quadragmta dies in pane & aqua
fiebat, ut faepenumero Burchardus interpre¬
ta tur. Carinam alii dicunt , quidam čare-
aam, alii carentenam, alii quadragenam.

Poenitentia per tres Ojiadragefimas ir
difta ita intelligitur, ut, eni imponebatur,
is in anno pane & aqua jejunaret Q.uadra.
gefimas tres; quarum prima eil ante diem
Natalem Domini altera ante Pafcha Refar-
reftionis ; tertia , qnae fcilicet per dies tre-
decim ante diem feftum S. Joannis Bapti-
Ihe agebatur , quemadmodum ex Concilii
Saleguftadienfis decreto perfpici potefl.

de

m  in
iialis <
», ut
ijat, <
vibast
ilutarit

Q.uc
ta eft.
lem P
ibrat
fr e
! [ r alia,
*eft,

; pns e
Hicitu,
tafta.

Olian

! ?ot 0

ias con.
eo no.
tartani,
nitentis

ido poe-
ellatur,
& aqiu
nterpre-
im čare-
;enam.

imaš ir
lebatur,
Q.uadra-
ite diem
.a Refar-
dies tre-
s Bapti-
Concilii
jteft.

i

DE

D E

|d S I T A TI O N E

E T

CURA INFIRMORUM.

milIC JE SEU INSTRUCTIONES.

SI(o)


O mni tempore Parochus gregi fuo in-
vigilare debet; fed cum primum ali-
quis ejos curae commifius in mor¬
im incidit, tune maxime otnnem Paro-
iialis charitatis diligentiam ipfe in eo po¬
st) ut aegrotantem in via falutis rede di-
igat, & a nequiffimi dsemonis infidiis co-
;!tibusque tueatur , ac defendat praefidio
alutarium adjumentorum.

Q.uod Conciiio. Agathenfi olim pie cau- Prov.
id Synodo Provinciali renovatum, 1 u£e  pert,
k® Parochus praeltare curet ; ut MiflTa ad  ^ acr *
debrata , h quos in Parochiali vicinia ha- ^

^ frequenter, atque adeo quotidie, cum Ouod
i ft  alias Parochialis curae fuae occupationes Conciiio.

vihtet, eisdemque praeftet, prout
pas effe viderit, officia charitatis , &

! ‘> c itudinis , Parochiali muneri fuo con-

Qj'amobrem non exfpedabit , dum ab
! S to to vocetur ; fed ipfe uitro ad illum

Paro-

384

A * P E K B I X

Parochiales item fuos & univerfe &[, f a
gillatim fepenumero , prout occaiio feret,
hoc monebit , ut le accerlant, cum primm
aiiquis in febrim morbumve inciderit.

Et vero quoniam aiiis Parochialis con
■officiis aliquando fortabe diftineri poteft;
propterea Parocfoise CuaeSaoecdotes, ii,qnti
habet , .ant faltem laicos alkpiot riomines,
virtute , & vitse fpiritualis ufu prseftant«
deliget, qui tegrotum adeant, rečlegue co.
bo rt en tur, cum ad vini tnorbi patienter is
Domino ferendam; tuni ad alia .chriftiaiž
pietatis officia preftanda.

Ad .segrotas mulieres etianr aceedet
fed fibi comitem adjungere curabit virra
vel ecclefiafticum, vel laioum 1'andbe A
xitatis operi-bus deditum , & omnino
quam erit in cubiculo lolus , & cum neceli
fe fuerit ob Poenitentiae Sacramentum
tiiftrandum, patenti tamea oiiio id prsefla«
bit.

'Illis maxitne vifitandis & confolaniii
affiduam charitatem navabit , qui ret®
©ninium indigentia, & morbi acerbitate*
ferabilem in modum alb idil , curatione«
difficillirnam exper.iuntur.; quomm pauper-
tatem, commotus zelo pietatis, ita Cubleva-
bit' ut & ipfe, fi per -facultates poteft, d*
fuo aliguid er.oget; & aliorum eleemol)"

nas conquirat^ & eo nomine collečhs cer*
tis diebtis in Ecclelia edicat ad prsefcriptu®
Concilii quarti Provincialis.,

Tit. quce  Parochinn propmquum, & Sacerdote®

a ‘ertin^ a ' ltem ' 9  ^ erlcunK ! ue  Parochialis vicinis
P£ r . “■  - cum  geg-rotare audierit - mumnrimnm n" 1 '

lat, i
deat;
m<e la
letudi
De
ave i
vitam.
Jare <
dia,
Cu
atio n i
tpius
cere p
Jo ali;
tlionu
lenta!

A.

tiperp

Cl) h();

Primo

tgavgue,

:, quampnmuffl

fat,

Irter

ac

f semp

Ubita

titioni
dlint.

H(

nat,
!»a o
las f;
šariti
bt fe
'•tim i

S. C

de Visitatione Infirmortjm. 385

erfe & j fi prtefertim aliorum ope deftitutum vi-
dio feregeat; confoleturque in primis remediis aiu-
m primul m£  falutaribus , & adjumeutis corporis va-
letudini opportunis.

De tegri liatu, genereque morbi, adverfa-
[ave valetudine perquiret 5 ejus item moreš
utam, ačtiones, negotiaque; ut fciat lalubria
hominei,|(ia re  conlilia, opommaque adhibere reme-

leri-t.
lialis cutal
:ri potel;

!S, fl flite

prše danit;
■6leque»
atienter ii

dia, omnique fančta conlolatione juvare.

C um ad illum veniet, fuper eum orabit
tatione prtefcripta •, neque femel tantum, fed
chrifliaiu ijpius, & quotiescunique opportune id fa¬
nte poterit’ poteritquc uti modo una, mo-
accedetiioalia ex formulis precuin, & facrarum le-
abit virustiionum , quae ad id prseftandum in Sacra-
anftae fh nentali traduntur.

Accedet Parochiali veftitu de more fine
■»perpelliceo indutus.

'ohortationps & menita ad cegrotum *

prsemeditatus veniet, ut habeat argumenta
ad perfuadendum appolita, ac pradertim
teempla Sančtorum, quie rečte apteque ad-
! ibita valde commovent; his autem colior-
pionuii} iocis uti poterit, etiam aliis , qui
At, paululum fecedere juliis, ita ut non
jAant, fi ita opus e(Te quandoque viderit.

Hortabitur, ut febrim aegritudinemve, iti
jjnam incidit, patienter segrotus in Domino
'at. gratiasque ei agat de aegrotatione,

mino nune
cum necel-
eiitutn »■
id praefta-

:onfolandii
qui reriia
•.rbitate mi-
ctirationeal
m paupei-l
ta Cubleva-|
poteft,

eleeinofji'

■leto cer-
rsefcriptu®

lacerdott®
citiite M
mum i nfl ’
fat,

J  O ' X/ ^ m  W 7 ,

M corpus affligitur, cum mde animae uti-
falutaris exiftere podit, li vere, pieque
™ a ntatem Dei erga fe agnofcens, confirma-
11  fe ipfuin in otnui patientia , unde fru-
tI 'i uberrimum capiet.

& Car. Injlr. Paft.  B b De-

386

A A ! r E M D 135

Demontirate poterit, a Deo , qui fonj
eft offinium bonorum , fačlum effe , ut infir-
mus profperam corporis valetudinem amife-

rit', quoniam illius animse falutariter cotiful.

tum efle vult emendatione vitae anteačte.

Si vero segrum difciplinte fpiritualis, fan-
čiarumque virtutum ftudiofum effe animad-
verterif, morbi vim a Deo illatam effe often-
det, ut in fpiritualis vitae curfu, quem lit-
fcepit, majori progreflione verfetur, atque
adeo perfedlius infiftat.

Habebit etiam Parochus alios locos, qiii-
bus infirmum excitabit ad patientiam cim-

ftiano homine udignam, & ad fruftum ex

invaletudine capiendum.

Monebit etiam, ut ne Dtemonis aftu,
neque medicorum pollicitationibus , nee
propinquorum, aut amicorum , domeftico-
rumve blandis cohortationibus fe ullo modo
decipi finat, quo minus in ea , qum §1
falutaria funt, incumbat.

Ouare hoc infirmo fuadere ftudebit, ut (
quod item S. Ambrofius facris Scripturis
monet, falutare Dei in primis concupfet,
nempe Chriftum Dominum, ficque anim®
seternam falutem primo expetens ; qu® r f
deinde, quse ad corporis valetudinem atti-
nent.

Qute quidem Parochus pro ratione mor-
bi, & aegroti conditione, majori ftudio, d'
ficacia , vel amplificatione etiam aget.
Videbit, an aliquid domi, prsefertiffl

Sa
B. Ma

poni
ratur,
legit.
rit; u
domi
Parocl

V;

locatu:

trum.


rimaš.
modo.
Ul

cubiculo illius lit , quod cum difciplu 1 ' 8

chriftianas moribus minus conveniat.

que a
omili q

Ut

familir

Ut
qnid ]
tsemp
de coe

Ut
vel cc
iiteras
ditur,
nitenti
ptecur

Si
torno
Jdltrp
°niitta
^ cot

Sacra*

pri fous
ut infir-
n amife-

I  confnl.
eačte.
tliš, fan-
animad-
fe often-
[uem fu-
■, atque

cos, qii
am chri-
ftum ex

ris altu,
s , 'nec
imeftico-

II o modo
qus liri

ibit, ut,
scripturis
cupifcat,
e arini*

; quserat

nem a 11 '"

one muf-
:udio, el-
get. .
ifertim 1 “

iifcipliu*

at.

deVisitatioke Ikfirmorum. 387

Sacras imagines Chriih Domini Crucifixi,

, Mari m Virginis, & Sandi preelertim ap-
ioni curabit , queni aeger praecipue vene-
atur, quemve Patronum coeleftem ribi de-
egit. Si vero neminem potiffinnim- delege-
rit; ut deligat, ejusque facram imaginem.
domi , in cubi.culoque pnefertim habeat,
'arochus fludebit.

Vafculum aqute benedičlae, quando col-
locatum non rit, collocari jubebit prope le¬
tom, ubi jacet.

Monebit, ut eleemofynas det quam plu-
rimas, pro facultatum fcilicet ratione, &
modo.

Ut pro fe orationem , fupplicationem-
que a religiofis hominibus fieri poriulet,
omnique ratione curet.

Ut item domi fu* pro fe , dum aeger eft,
familia quotidie certa bora precetur.

Ut ipfe, cum per morbum poteft, ali-
quid pie meditetur de vanitate mundi, de
Kemplis patientise, de frudu tribuladonum,
de ccelefti gloria.

Ut quoddie fi per valetudinem poteft,
'd coronam beatte Maria? Virginis ; vel li
literas norit (quod S. Auguftinus feciffe tra-
ditur, dum aeger fuit ) feptem pfalmos poe-
•tontiales pie recitet, ant omnino aliquid
Ptocum pro viribus fuis adhibeat.

Si Sacerdos, ant aiicujus facri Ordinis
‘•orno eft, qui divini officii recitandi lege
rillridus rit ; fuadebit, ne recitare facile
0l "ittat, nifi vi morbi tandem coadus, &
^confilio Confelfarii, & medici.

388  Appendh

Proponet etiam segrotanti, prout illipj
conditio tulerit, alicjuas breves orationes,
quas jaculatorias dicimus, prsefertim e pfal-
morum libro fumptas, quae facile in prom.
p tu lint.

Pollicebitur quoque, fe pro eo inMiffie
Sacrificio , alioque tempore pie oraturum,
curaturumque , ut Parochiales itidem pro eo
faciant. Id vero ipie omnino pirseftabit,
colledam pro eo dicens, aut faltem orans;
idque frequenter pro segri necellitate.

Ideo denunciabit etiam populo iingulji
diebus Dominicis orationem pro aegrotisPa*
rochiae fuae.

Monebit, ut, cum convaluerit, primo
ad Ecclefiam veniat, ubi fuper eum oratio¬
nes dicantur , quod in niultis Eccleliis pii,
frequentisque eft inftituti.

De Confeffione .

H oc in primis fuadebit , ut de peccatls
confiteatur; idque maxime ftudebit,
ut ad generalem de tota vita anteafta con-
feftionem illum inducat , proindeque ejus
utilitates, fručhisque falutares brevi enar-
rabit, quos inde capiet,

Si vero asger fe difficilem prtebebit, i' 1
aut confiteri nolit , aut confellionem Ion-
gius differre velitejus rei caufarn Parochus
liudiofe perquiret •, qme unde accidat,
animadverterit, tune illam appofitis rationi*
bus amovere ftudebit ; frque rede, faluta'
riterque fuadendo illam a propoiito dedu-
cere non poteft 3 ne tamen ei confttendi

tempu
primm
cario <

A

ut faci

tutioni
vilendi
prseferi
icripto
fefliim
Et
literi 11
c(Te p c
ex pe
ve con
quod e
ut is 1
vel alia
do deti

cos, ra
diiliiadi
impeclii
Qjia
bris let
ftrinis :

Bontur.

Cur
donequ
Ktifum
dicet di
®en p e
ds nuli
M conf
■empori
%em

nt illius
itiones,
e pfal-
i prom*

n Mills
.turuni,
pro eo
jftabit,
i orans;
:e.

iingulis
o tis Pa*

primo
oratio-
ifiis piij

peccatis
udebit,
fta con-
jue ejus
/i enar-

:bit , 1,1
em Ion-

'arochus
lat, ubi
rationi-
, faluta*
o  dedu;
»nfitendi

teta-

DE VlSITATIONE INFIRMORUM. 3 89

tcmpus proroget ultra quam liceat, nifi re
priimun cum Archiepifcopo , aut ejus Vi-
cario communicata.

A medicis autem opportune contendet,
ut facris Decretis , Pontificimque Conftitu-
tutioni Pii V. obtemperantes , ad illum in-
vifendum curandumque non accedant poli
prsfcriptutn tempus , nifi ex Confeflarii
icripto cognoverint, eum de peccatis con-
feflum efle.

Et quoniam caufa, qitatnobrem ille con-
fteri nolit , aut differat, multiplex & varia
tile poteft ; utpote, vel defperatio, quam
ex peceatorum magnitudine multitudine-
ve concepit • vel affečtus alicujus peccati ,
(jnod abjicere nolit; vel acedia quaedam ,
ut is laborem fe dilponendi exborrefcat ;
vel alia gravis caufa , qu 23  eum a confiten-
bo deterreat : ideo bene notos habebit lo¬
tos, rationes, & argumenta fuadendi, vel
bilfuadendi, prout caufa tulerit , qua seger
irapeditur, aut deterretur.

Ghamobrem aliquod ftudium in iis li-
bris legendis ponet Parocbus, quorum do-
drinis methodus traditur ad eos , qui mo-
ruintur, juvandos.

Cum aegrum autem vel hortatu admoni-
boneque fua Parochus ad confeffionem ac-
■ttifuni viderit j  tune ad confitendum con-
bicet diem & horam ei commodam, nili ta-
periculum fit in mora; nam fi morbi
Vl s nullam dilationem patietur, cum eo aget,
Jt  confeftim confiteatur. Si item eo ipfo
* e ®pore prmparatus videbitur, ejus confef-
audiet; in qua ft illum, vel morbo. 4
B b 3 vej,

ArrEN»ix

Dl

39 o

vel imperitia, vel timore, in enumerandis,
difcernendisque peccatis impeditum elit
animadverterk, adjumentum pro charitate
prndentiaque iua ei afferet.

Si foemiine confeiiionem audiat, oftio
patenti id prseftet.

Curet ad id munus exequendum, fa-
perpelliceum, & ilolam paratam habere.

Sacrae omnino decentise confulere ih.
deat, quam maxime pro loco, & tempo«
poteft , ex ordme facra? Poeuitentiee mini«
Itrandae fupra explicato.

]Seque omittat tellimoniom confeflio-
nis fcribere ; ne poenam incurrat , de qua
fupra in Sacramento Poemtentise didum
e it.

Poenitentiam ne ideo tamen tiimis le¬
vem imponat , quod jufta ab homine ja-
cente non poilit praeitari; ii probabile lit,
quod convalefcet , & tune pratilare pote-
rit , quod non potuerat jacens ; quod Ii
credibile lit, eum non amplius furredturum,
rationes poenitentise juilae eliget, qusepof-
fint prseftari ajacente; veluti magnam elee-
moi'ynam pro facultatum modo.

Suadebit vero femper, ut morbi affli-
čtiones poenitentise loco libenter accipiat)
Dominoque pro peccatis fuis offerat.

Item ut indulgentiam confequi curet,
ex Pontificia, feu Archiepilcopali concti-
fione.

D*

c ohc

liter n
celebril
reculab
devotic

cr

ille, a
in Con

Prc
(11, qi
eavebit
lam at
liimat.

Cu
ffitrem
pit, al
munioi
no Pa'
lam ite

Ideoqi

C orpu.

Ut
tads 1
sgrotc
hc,
stque

Pr

ftatria

ptis

A
cutn
‘pfe ii

erandis,
im elit
iharitate

, oftio

m, f«.
ibere.
ere (hi.
tempo«
ae mini«

mfeffio-
de qua
dičhm

mis le-
uine ja-
bile fit,
•e pote-
quod li
čturuin,
juae pol¬
am elee-

bi affli-
ccipiat)

curet,
concef«

De

de Visitatione Infirmortjm. 391

De Communione,

C ohortabitur segrotum Parochus, ut fa-
cram Communionem fumat etiam fi gra-
riter non aegrotet j maxime fi fefti alicujus
celebritas id fuadeat neque ipfe miniftrare
reculabit fsepius in eadem infirmitate pro
devotione & defiderio segroti; praefertim ii
le, cuin valet, folet frequentare; de quo
in Cone. Prov. IV. decretum eft.

Pro Viatico miniftrabit, cum probabile
til, quod eam amplius fumere non poterit,
eavebit autem, ne ita cunčtetur, ut pericu-
lum adeat segrotus moriendi , priusquani
fumat.

Cum prreterea , pofteaquam Viaticum ,
Ktremamque etiam Undtionem seger fufce-
pit, aliqnot dies fuperftes (ibi faeram Com-
munionem miniftrari petit, ejus pio deftde*
no Parochus non deerit; fed pro V iatico il-
Isin iterum in eodem morbo non miniftrabit.
lieoque in miniftrando utetur illis verbis:
Corpus &c.

Ut, quo maximo poteft, ac debet, pie-
tatis ftudio , & fidelium frequentia , ad
sgrotos fančtiffima Euchariftia deferatur;
tac, ut infra, Parochus diligenter curabit,
>tque exequetur.

Prirnum in fua Parochiali Ecclefia con-
fratriam Corporis Chrifti inftituet proeferi-
Pds regulis.

Aget cum unoquoque patrefamilias, ut,
Cllr| i fignum campanse eo nomine datur,
‘Pfe ia Ecclefiam Parochialem ad comitan-
B b 4 dum

Appendik

Dl

39»

dum tantum Sacramenturn conveniat, aut
faltern filium natu majorem, aut omniao 4
quem ex familia ob eam caufain mitrat; hi.
beatque pneterea domi unam, piluresve can-
delaš cereosve, quibus in boe piet^tis chri.
{Hance officio uta tur.

Var

iquun
dele-, t;
ut ft.itir
Unftiot
Ali

Populum pneterea liepiflime cohortabi-
tur, ut frequens lemper, omnique animi
pietate ac religione venerabile Sacramentum
comitetur.

Neque boe monere defiftet, ut, qmn-
do Sacerdoti illud delerenti fideles obviant
fimit, ipfi etiam profequantur; quique equo,
aut curru vehuntur , defcendant etiam , k
comitentur item, mfi neceliaria, vel urgeit-
ti de caufa vehementer impediantur.

Q.uo autem ardentius ad id religiofe
agendum fideles excitentur, crebro etiam,
prout occafio tulerit, indulgentiam eo no-
mine conceffam evulgabit.

Sacerdotes, & Clerici Eccleliae Parocliia*
lis , niii neceli aria occupatione dilbinentur,
etiam comitari ftudebunt.

Familia regrotantis obviam procedet ce-
reis accenfis , omni pietatis cultu , ac de«
poiitis armis.

Parochus ad infirmum faeram Enchari-
ftiam ipfe feret , nifi morbo invaletudine-
ve , aut necellaria caufa impeditns lit; cum
vero alio Sacerdote utitur , is fit, qui eX
Concilio Provinciali quarto requiritur.

No&u non afferet , niii periculo mor-
tis inftante.

primum
cubicul
purgeti
oraetr r
ms im
Jemati
te, ai
candeli
corpor.
mento <
ad ab In

Glui
funt, e
bus lan

Cei
b C1
»nfrat
lit.

In
loči, t
M; ali

Cui
luni qii
idhibe-
tuni ec

lil
b C
taetuis

Par-

l 5? ant
tiao ali.
at; h*,
ve can-
:is chri.

iorfabi-
‘ animi
nemimi

, quan-
obviam
e equo,
am, &
urgen-

eligiofe
etiam,
e o no-

irocbia*

nentur,

■det ce-
ac (te*

nchari-
tndine-
cum
qtii eX
ir.

3 mor-
Par-

deVisitatione Infirmorum. 393

Particulas autem duas feret , nifl cum
jllmunido ob mortem inllantem , vel no trii
deldt; vel certus eft Parochus neceiTe efiei,
itftatini poftCommunionem extremam edam
Unftionem miniftret.

Allaturus , accurrate boe pnemonebit:
primum, ut žegrotantis , ad quem defertur,
cubicuhtm ab orani lorde & inejuinamento
pur ge tur; amotaque omni re profana, ex-
ornetrr , ubi poteft, pio apparatu, & fa-
cris itnaginibus; tum pneterea menfa con-
lernatur mappa nitida, appareturque Cru-
ce, aiiave effigie faera , candelabris , &
tandelis faltem binis , in qua menfa fuper
corporali pixis cum fanddfiimo ipfo Sacra-
niento collocabitur; fit prseterea vas vitreum
ad ablutionis ufum.

Q.ui ob egeftatem id minus praeftare pof-
fcnt, eos curet Parochus juvari a conlratri-
his lančlillimi Sacramenti.

Certis campause percuffionibus Parochite

Clericos , & Parochiales , praefertim
tonfratres fatičtiffimi. Sacramenti convoca-
bit.

In deferendo ute tur pluviali , irbi per
temporisque conditionein tieri pate-
,l( ; alias vero fuperpelliceo & ftola.

, Curabit etiam Clericos habere, non fo-
an \qui res Sacras afferant in miniftratione
dliibendas , fed qui comitentur , & una

eo preces recitent.

h fuperpelliceo induti fmt; & fi capitu-

Canonicorum adlit, etiam aliis indu->
te ntis 5  quibus utuntur ja choro,

B b 5 San-

994 A M’ E N D I X.

Sančtiflimum Sacramentum deferet vi.
fcnlo decoro ad prsefcriptam formam ; quod
vafculum vel tenui linteo, vel velo ah hu*
meriš demiffo decenter contegetur fi vero
ob neceffitatem noftu, ’& locis "afperis,
montiiolisque , via praecipiti , aut lubrici
deferet ; facrum illud vafculum’ in facculum
decentem , qui a collo pendeat , ita inclu-
det , ut , fi fortaffe ipfe labatur , Sacra-
mentum in terra decidere nullo modo pol
fit. Umbellam praeterea , ubi poteft , ad-
Ihibebit, majoris vel minoris formse prolo-
corum conditione ad praefcriptum.

Cum Parochus acceffit ad segrotum,di-
ligenter videat (fi quidem graviter labo-
rat) an integro fenih lit \  an item perico*
lum tuffis , anque item vomitus fi tune noti
poteft fumere, neceffitate, vique repentina
morbi impeditus , aliquantulum morabitur
Parochus; dumque in mora eft, ipfe, &
reliqui fideles genibus flexis coram fanfliffi*
mo Sacramento orabunt. At vero fi perle-
veret impedimentum , illud proponet ei
adorandum, fi modo mgrotus ita defideret;
&  impertita ei figura Crucis benedidio> ie
cum ipto Sacramento difcedet. Eodem mo¬
do oret, proponat, & benedicat , fi, coni
venerit , ab initio viderit fieri non poffb
lit segrotus fumat ; led ne deferat taine#
onquam ad eum , quem fumere non polis
ante noverit.

Si autem fumere poteft , Parochus
lum fuaviter alloquetur, & qureret, an o' 1 '
quid relicjiuira fit 5  quod confiteri veto

tune

m

iuncque
interrog
ms Do
to dane
nod p
lis inft;

Si

Parochi
lit, li
teum ,
ion ad
(eret.

Prše
igrotar
fabulo
frinmm
to fum
Ecclefia
obtinet
Clero e
cietate
Ši vere
Bet, a
»ioiftn
tis Dor

Ali
»tur,
ks, a

,

lefto fi
Sicerd
Nbu

erei va.
5 quod
ab hn-
fi vero
ifperis,
lubricj
acculum
a inclu-
Sacra-
'do pof-
:ft , ad-
pro lo'

deVisitationeInfirmorum. 39^

;nncque libenter eum audiet , & abfolvet;
interrogabitque item , an fan&ifiimutn Cor-
iqs Domini fumere velit ; & ii pro Viati-
dandum fit, id quoque exprimet: ad
quod pie devoteque iumendum paucis ver-
lis inHammabit.

Si quando fine facra hoftia redibit ,
Parochus , antequam domo segroti ab [ce¬
st , lumina extingui jubebit ; luperpelli-
teum , ftolam , tintinnabulum , umbellatu
»n adhibebit j pixidem palam non de-
eret.

um, dl-
ir labo-
pericu-
uuc non
opentina
orabitur
pfe, &
tandlifli-
ii perie-
lonet ei
eiiderei;

didio" e

lem mo-
fi, cum
a pofffi)
t tanie”

m poli'

icbus li¬
an ali*
l  velit j

Prrelato alicujus Ecclefise , qui in lečlo
igrotatis frequentiffime facrse Euchariftis:
fabulo faliuariter fe reficiet, eam , & cum
frimum in aegrotatione, & cum pro Viati-
to fumet, Sacerdos qui polt illum in ipfa
Eccleiia primariam dignitatem , locumve
obtinet, deferet ac miniftrabit ; univerfo
Clero ejusdem Ecclefne profequente , & fo-
tietate etiam fančliffimi Corporis Domini.
S vero fepius facram Communionem fu~
®et, alius inferior Sacerdos, vel Parochus
toiniHrabit , locietate tantummodo Corpo-
,,s  Domini comitante.

Aliis Sacerdotibus eodem modo defe-
Wnr, ejusdem ordinis faitem Sacerdoti-
Itts, aliisque Clericis comitantibus.

, iEgrotus, li pqjr valetudinem poteft, e
do furget; decoreque veftitus , & , li eft
Wdos, fuperpelliceo ftolaoue indutus 3
Senibus flexis erit, dum fumet.

tune

Monk

39<S  Appenris

Monta ,, fi morbus gravior fumt,

S i morbus gravior , & cum periculo fo.

rit, • Parochus aegroto fuadebit, ut dum
integra mente eft, rem omnem liram rede
•conftituat, & teftamentum faciat*

In teftamenti fačtione fignificabit, quan-
ti interfit religiofos homines dočlrina &
pietatis ufu praeftantes adelfe, de quonim
confilio ad remedium animae fuae in uiti-
ma voluntate pro facultatibus aliqua pii
opera ftatuat.

Legata pia, quse fecerit, praftari quam-
primum , aut etiam ipfo vivente monebit;
cum hoc ei plurimum fuffragari podit ad
animse falutem.

Hsec in primis monebit, quse quara-
quam femper prteftanda fmt , tali tamen
tempore in primis : ut , fi quid alieni ha-
bet, fi per racultates poteftquamprimuin
reftituat , ant faltem id prseftari in tefta-
inento caveat.

Ut, fi de alicujus farna detraxit, curet
ei aliqua ratione fatisfacere.

Ut, fi quos inimicos habet, illis omni-
no ignofcat, omnemque fimultatem , & id’
inicitias deponat.

Ut, fi quem offenderit , lasferitve, d
poteft, fatislaciat.

Si ab _ aliquo laefus , aut forte vulne«'
tu s fit, ei ex animo & toto corde igu°'
fcat ?  offenfionemque reniittat.

Pet

DE

Pen
Srmatuj
viderit,
tonfirm
detncli
let, ac

Moi
agravel
strema
pore p e
lente i
iccipiat

Age
:eque a
lo eme:
plinarn

Den
't irnp
tpue in
ipenui
qn
teni vet

(sept

etia

Per
Wt, i
jantem
■fldncet
fci p ei

An

Nffir
dbus a
pitnan

fumt,

«lo fllfr
ut dum
im rede

quan-
Slrina &
quorp
iu uiti-
qua pii

ri quam-
aonebit;
otfit ad

: quam-
i tamen
ieni ha-
lpriniutn
n tefta-

t, curet

s otiuii-
, (krni¬
tve , ut

srulnen*'
2 igUO'

Pev

deVisitatione Ineirmorum. 397

Perquiret item, an facro Chrifmate con-
Irmatus lit , quo fi illum adhuc non effe
riderit, etiam jacentem, ii adeft Epifcopus,
:onfirmari j  fi minus adelt, id, cum per
aletudmem poterit , ut quamprimum prae-
let, accurate monebit.

Monebit etiam, ut morbo magis etiam
iogravefcente, fančtiffimum Viaticum , &
strem® Undiionis Sacramentum in tem¬
pe petat , ut, dum fenlibus integris , &
lente viget , pie religiofeq|ue Sacramenta
ncipiat.

Aget cum eo , ut, fi Dei grada mune-
leque ab eo morbo corivalefcet, vitam omni-
lo etnendet, aut lančiiorem vivendi difci-
flinam fufcipiat.

Demonftrabit, fatanam nihil non agere,
It impediat falutaria ejus remedia ideo-
t)ue in id ftudere , ut infirmo in animuni
ipenutnero inducat, nihil periculi ex mor¬
iti, quo laborat , imminere ‘ medicos au-
tan verborum blanditiis fpem lougioris vi-
tefepe poliiceri, in id ipfumqne familia-
© etiam & cognatos incumbere.

Periculum igitur morbi ei ita celari ne
W, ut eum mors opprimere poffit inopi-
“antem & imparatum ; atque opportune
; n ducet illum , & fuaviter , ut velit fuuin
®i periculum patefieri.

Animadvertet autem , aegrotos tribus
Nffimum folere valde moleftis cogitatio-
tibus affici , anxieque perturbari , quarum
(dinam affert mortis metus 3 alteram con-

feien-

S9§

Apfendix

fcientia peccatorum * tertia oritur es con.
templatione divin* juftiti*. Ojiamobren
in promptu habebit argumenta ad perfua.
dendum appofita , pro conditione segrotan.
tis , quem lenibus iuavibusque verbis allo-
quetur.

Oftendet , mortetn chriilianis homini-
bus non modo extimefcendam non effe,
fed etiam amandam , & expetendam;

quaj nili intercedat , fieri non poteft, ut
a peccati iervitute , & hujus vit* caianii.
tatibus atque incommodis omnino libera-
ti, aeternam feiicitatem per Jefu Chriffi
meritum confequamur. Atque in hoc fua-
dendi geaere rationes & locos fibi fumere
poterit ex libro S. Cypriani , qui eft it
mortaiitate.

Ac

jem s
comme
qu* n

tos, c

curfu

peccat

Gtuem metum depellere ftudebit, not
foluni rnultis aliis rationibus ; led etiam &
facrarum literarum audoritatibus , & exem-
p lis Sandoriun 5  & facris precibus & ort'
tionibus.

Si
propoi
Kenta
S
k  alic
tientis
caufas
fleus
pientii
ftus ;

Oi

(pas ■

iilius

Jamve

Si ob affedum, quo erga res terrenas
Irretitus tenetur , aut ob alias caufas mor-
tem exhorrefcit : hunc affedum expellere
conabitur rationibus ab earum vanitate vi'
lioque dedudis.

Ad fedandam perturbationem ,
oritur ex confcientia peccatorum , ho rta '
bitur , ut frequenti Confeffionis , & facr*
Communionis ufu fefe religiofe corroboret)
credatque omnino Sacramentis peccata i»’
finita Dei benignitate deleri.

M

Cc
to eu

que p
tlarit;

gens

»cefti

Jeus

Si

Archi

ex con.
amobrea
d perlua-
aegrotan.
rbis allo-

homini-
on effe,
etendam;
>teft, at
s  calami-

0 libera-
'a  Chrili

noc fua-
n  fumere
[ui eft At

jit , non
etiam &
& exem-
is & ora-

; terrenas
ifas mor«
expellere j
litate vi«

1 , q" s
, liorta-
& facr*

-roboret)

‘ccata i®'

M

DE VlSITATIONE INFIRMORUM. 399

Ad juftitise vero divin® cOntempiatio-
jem aegrotum valde fe abjicientem eriget
commemoratione infinitre bonitatis divin®,
quae nunquam patitur fideles effe deftitu-
tos, qui velint , quamdiu in hujus vit®
curfu verfantur , poenitentia exaft® vit®
peccata diluere.

Si impatientem aegrotum viderit , ei
proponet paffionem Chrifti Domini , tor-
laenta fančforum Martyrum , exempla alio-
nim Sančlorum , Job , Tobi® , Jofeph ,
k  aliorum. Merita pr®terea oitendet pa-
tientiae , qu® niulta funt, & maxima ;
taufas item oftendet affličiionum , quas
Deus pater amantiffimus , & medicus la-
pientiilimus , tamquain medicamenta fide-
libus adhibet.

Orationibus etiam brevibus utetur ,,
quas una cum ®groto pronunciabit , ad
iilius impatientiam fedandam , depelleu-
iamve.

Cobortabitur prseterea , & confolabi-
te eum, prout affečtum effe viderit; aget-
<|M pluribus , aut paucis , pro prudentia
c britateque fua. In eoque denique dili-
? e "s erit , ut omnem ex infirmi animo
®®ftitiam abjiciat , paratusoue lit, depoii-
fuum , quandocumque illud repetere
“eus voluerit, libentiffime reddere.

Si in urbe, aliove Ioco teger eft, ubi
Atchiepifcopus moretur ; eum inducat ad
“enedudionem Archiepifcopalem una cum

in-

4oo Afpendik de Visit. Infism.

indulgentia, civjus facultatem apoftolicaij
•babet , pie petendam ; ipfura etiam At.
chiepifcopitm ipfe poterit quandoque de il.
Hus morbo segritudiaeve eertiorem facere;
qui eumdem iponte vifitabit , &.  coniolabi-
tur ^ aut alimn mittet.

Ingravefcente morbo Parocbus infirmnij
crebrius invifet, & juvare ,ad falutem co-
nabitur quam di lige rudnine.

Si mortis tempus inftare viderifc, aget
ud praefcriptum , commendationisque ani-
mre officium prieftabit. Monebit etiam «
inftante, periculo fe confeftim vocari, j.
ut in tempore prsefto fit
morienti.

ORA-

ORATIONES VI.

CAROLI BORROMM

HABITI
1 N

CONCILIIS PR0V1NCIALIBUS,

J

(

\

•

i


h

\

INC

a  . r ■ t  •s- .* ,y

- •

“O-

V ■

. v - :

'J

1

e

choati

Pii H

dentia
Patrui
anno :
cilio c
ad exj
flituer
tem p
illud i

alinua
‘ft, c

lutis i

natura

tibus

tJ iqui

O R A T I O

H A B I T A

IN CONCILIO PROVINCIALI l

An no md hv,  xv. Octobris.

Dei fummo erga nos beneficio facium
cfl, Patres Reverendiffimi, ut
£j'0 TridentinumOecumenicumCon-

■©■ cilinm , tri gin ta ante atinis in-

clioatum , fed varie intertniflum , fingulari
Pii IV. Pontificis Maximi pietate , ac pru-
dentia revocatum, infigni frequentiffimorum
Patrtim virtute atque dočlrina , fuperiore
anno mirabiliter abfolveretur. Ojto in Con-
cilio cum omnia praeclare conftituta lint, qnae
ad explicandam Fidei veritatem, & ad re-
«it6endam eccleiiafticae difciplinte integrita-
[em pertinebant: divinitus profefto, Patres,
■Hud decreviftis, ut Conciliorum Provincia¬
lni, quae jam diu haberi defierant, ufus
J liquando renovaretur; ex quo certiffimutn
chriftianam rempublicam uberrimos fa-
lutis fručhis efie percepturam. Et quidem
Mura & ratione ipfa ducimnr, nt\in gravio-
'ibus rebus deliberandis alior .m confilia
^^uiramus j vel quod cautior deliberatio
C c 2 elt,

fflatth. c.
j  8- v.  oo.
Jbid.

404 Oratio S. Caroli BorromjEI

eft, fi ad noftrum judicium , multorum fen-
tentia accefierit:, vel quia apud illos, quibus
confulere maxime cupimus, majorem audo-
ritatem & pondus habet confultatio, in quam
plures confenferint. Eft hujus in Ecclelia
inftituti audor Chriftus Dominus , Magiftri-
que Apoftoli; nam ejus certa quidem fane
eft illa promiffio , cum fuam opem, fuum-
que auxilium, fe denique ipfuin ejusmodi
Patrum conventibus rite celebratis pollicetur
& defert. Uhi funt , inquit, dno vel trn
cmgregati in notnim meo  , ibi pum in medi »
eoxum.  Itemque: Si duo ex vobis ccnfenfr
rint fliper ter ram  , deomnire 3  quamcumque
petierint , fiet illis a Patre meo.  Apoltoli
autem, etfi Dodore Špiritu fando uberem
omnium rerum cognitionem finguli accepe-
rant; tamen fi quid gravius, puhlice praefer-
tim, agendum effet, hac confultaudi ratione
uti confueverunt, quam ut ceteri etiam con-
fervarent, lege fanxerunt, ut bis in atinos
fingulos Concilia ab Epifcopis haberentar.
Innumerabiles deinceps fandiones funt con*
ftitutae, decretaque promulgata, & ab Sum-
mis Pontificibus, & a Conciliis tum Oecu-
menicis , tum Provincialibus , de retinenda,
aut certe repetenda hac Synodorum con-
fuetudine, quemadmodum temporum ratio
poftulabat. Atque utinam, quae a fančhf
fimis illis Viris culta, & pofteritati ad falu-
tem Ecclefim tradita ratio eft Provincialiu®
Confiliorum, eam nos ad hanc diem p) e
conftanterque retinuiflemus , & quantun'
illi coniilii & voluntatis ad prodendum po-
fteris optimum iaftitutum ?  tantum nos pie-

tatis

tatis c

fenius.

fio, d

in chr:

judicii

Romai

minici

tritici

licatio

tem ct

villimi

rum,

ter pr

plinae

debeb

clinavi

Ecclel

quia ii

commi

exiftin

tia vel

tac re

leliqr

medic;
tibere
Politat
bane 1
Parent
•iffime
batu li
cere ft
>ei dat
^ple:
beo a
teiuner

n fen.
[uibus
audo-
quam
cclelia
giftri-
i fane
fuum-
smodi
iicetur
el tra
tndin
ifenfr
umom
poftoli
berem
ccepe-
irsefer-
a done
a  con-
annos
rentur.
st con-
i Sum-
Oecu-
lenda,
con-
vatio
'andii-

1 falu-
ialiu®
m p> s
antu?
rn p°-
>s ple¬
sati«

In Concilio Provinciali I. 40S

tatis & diligentise & ad tuendum adhibuif-
femus. Hajus enim confuetudinis intermif-
fio, difficiie eft dičhi , quantas calamitates
in chriftianam rempublicam invexerit. Nam
judicii metu fublato, cum praeter Summum
Romanum Pontificem nemo eftet, qui a Do-
minici gregis Paftoribus depofiti cuftodiam,
tritici difpenfationem , vineae cultum, & vil-
licationis iute funčhonem recognofceret, for-
tem cum foenore exigeret, & a fingulis gra-
vilfimi multiplicisque officii , more majo-
rum, rationem expofceret: tum miferabili-
ter prolapfa eft inftitutio ecclefiafticae difci-
plinae j tum , qui alios in officio continere
debebant, maxime ipft ab ofticii femita de-
clinaverunt. Hic nota funt vobis , Patres,
Ecclelise Dei vulnera, qu;e libenter praetereo^
quia line acerbiffimo doloris fenfu nec a me
commemorari , neque a vobis audiri pofle
txiftimo. Ergo fingulari virtute ac pruden-
tia veftra graviffimis malis remedium eft 9
dc renovatione Provincialium Conciliorum.
Mquum modo erat, ut fapienter excogitata
Medicina , segrotis Provinciis falutariter ad-
kiberetnr. Cui nos officio pro noftri Metro-
Politani muneris ratioue , proque amore in
dne urbem , quam apud nos & pietatem.
arentis, & eharitatem Filise obdnere liben-
tjffime profitemur, fi per debitam obedien-
dm libniffet, primo quoque tempore fatisfa-
'Me ftuduiflemus. Cum primum igitur hujus
,e i data eft facultas, eam illam fummo ftudio
!m plexi fnmus, eo animo atque confilio, ut
'do aučlore , vobis adjutonbus, obeundi
Muneris tarditatem ačfionum gravirate &

Ezech. c.

j 4 d Phi-
lipp. c. 2,
v.  21.

Stjf. 2 $ t
Reform.
Cap.  2.

406 Oratio S. Caroli Borromsi

diligentia compenfemus,. Itaque huc omnei
convenimus , ut, ex hac quali fpecula fingu.
lis Provinci« noftne partibus circumfpedis,
Ezechielis Prophetse voce divina admoniti,
quod fZtiii requiramus ,. quod ahjeUam eft,
reducamns , qnod confraffum e Ji , alligemus ,
quod inf.rmum eft, confolidemus , quod fin-
gue , & prte cuftodiamus.  Id orane ut prae-
ftare pommuspetendum a Deo in primis
eft fummis precibus , lummaque vit« inte-
gritate & innocentia , atque in proximos
charitate , ut nobis fuo luraine prseluceat,
conftlia & adiones noftras fua grada profe-
quatur. GUiemadmodmodum autem nemi-
Hetn noftrum , ut cujusque conditio tulit,
ant aetas, aut labor, atitvaletudo, aut iti-
neris longitudo retardavit , quo minus in
tune locum frequentes ante ftatuturn diem
conveniremus; qua in re privata commodi
cammuni officio pofthabuimus; fic ad ipft®
confnltandi & decernendi radonem cnrati-
dum eft, ut integrara optiniamque mentem
ac voluntatem afferamus , vira publici mu-
neris privatis commodis anteponamus, eo-
rum utilitati, quibus prsefumns, non noftris
rationibus ferviamus. Hoc fane enim eft,
non, qu;e noftra , fed, quse Dei funt, qu$-
rere. Hoc munus Paftoris , hoc Ducis ofh-
cium, h« Gubernatoris partes funt, ut gt e ’
gi, militibus, navi potiffirnum profpiciant;
nam fubditorura falute Praefedi incolumiM 5
icontinetur. Et qnia tria prnecipue funt, q Bie
ex Tridentini Concilii audoritate in Provifl'
cilialibus Conciliis agi & confici oportet, llt
delida corrigantur, moreš ad op rimam difci-

plinar

que c

dum

funda

a facn

tata l

tefes c

que C

no, c

mo R<

que,

praefe

Domi

mur;

integr

praelti

na pr;

gilant

culo,

ligeni

vi &

medic

admo

ta caf

tes; 1

igneir

tio,

memc

mino:

ftitue:

prinu

eamd

loruu

mm ;;

virtui

El

omnti
a fingu-
ifpeftis,
moniti,
\um eft,
1 igenius ,
10 d fin-
ut pr$.
l primis
tas inte-
roximos
jluceat,
a profe-
i nemi-
j tulit,
aut iti-
linus in
m diem
jmmodi
id ipfani
. curati-
mentem
lici mu-
us, eo-
i noftris
lim eft,
it, qu2*
icis offi-
ut gre-

piciaut;
jlumitas
nt, qus
Provim
>rtet, ut

m difci-

pli-

. In Concilio Provinciajli I. 407

plinarn revocentur, & tollantur, dirimantur-
que controverfiae: primum illud erit jacien-
dum tamquam nrmiffimum totius jedificii
fundamentum , ut omnibus & fmgulis, qure
a facro 1  ridentino Concilio debnita, ac fta-
tuta funt, palam receptis, deteftantes hm-
! refes omnes, quse facris Canonibus,iConciliis-
que Oecumenicis, praefertim vero Tridenti-
uo, damnatae funt, veram obedientiam Sum¬
imo Romano Pontifici fpondeamus, Fidem-
que, fine qua impojlibik efi placere Boo , ex Ad Hehr.
iprdcripto ejusdem Concilii, ac faričtiliinu c.  ti. v.6.
Domini Noftri ratione & formula profitea-
mur; & ad ejus in Provincia noftra tuendam
integritatem , id quod ad hanc diem nobis
prseltitiffe videtur Dei benignitas , opportu-
lapraelidia, iuiumamque diligentiam & vi-
gilantiam, pro locorum & temporum peri-
culo, adhibeamus. Deinde in deličtis cor^
rigendis illa nobis ineunda ratio eft, ut pro
vi & modo morborum, segrorumque natura,
medicinam accommodemus } nune levibus
admonitionis & objurgationis remediis erra-
ta caftigantes, nune aeriori curatione uten-
|cs; denique exulceratis partibus ferrum &

'gnem admoventes , quemadmodum mali rab¬
ilo, & contagionis periculum poftulabit,
memores femper, nos efle Patres, non Do-
minos. Morum autem difciplinam facile re-
ftituemus , fi qua ratione , quibusve fačtis
primum conftituta, diuque confervata eft,
kradem nos in reftituenda adhibebimus, il-
Wum veftigia perfequentes, qui hanc bono-
amplitudinem nobis, Deo aučfore, fiu
virtute pepererunt. Proponamus nobis ,

C c 4

I-flltCR  Či

t.  8 .

§oan. c.
io. v.  it.

40S Oratio S. Cakoli Borromjsl

qusefo Patres, illorum vitse fanditatem, &ii
adnnniHratione fui officii fapientiam. Eram
integri, eaki, iimplices, raodelli, hutniles,
bene morati, in oratione & ledione affidui,
fui defpicientes, in aliense falutis cura & co-
gitatione defixi, confilio & opera benigni,
hofpitales, in domeftico cultu &  vidu parci,
'• in alios & benefici & liberaies. Erant vigi.
lantes fliper greges fuos , vineam Domini fum-
ma diligentia &labore colentes & cukodien-
tes. Pafcebant affidue oves fibi commiffas
triplici falutis cibo, verbo, exemplo, & Sa-
cramentis. Memores quoque & imitatores
ftimmi PakorisChriki, qui pro univerfo gre-
ge fuo fauguinem & vitam profudit, ipfi pro
fuaruin ovium incolumitate quemvis exeipe-
re laborem, fubire omnes cafus, omnem vim
atque injuriam perferre, denique, ut bonus
illePakor evangelicus animam fuam pro ovi-
bus ponere non dubitabant; nullum inde hu-
jus vitse fruduin expedantes , ut maximos
coeleftis retributionis frudus confequerentur.
Hsec fi, ut debemus, Patres, ante oculos ha-
bebimus, facile intelligemus, quid in refti-
tutione ecclefiakicae diiciplinse nobis lit hoc
teinpore agendum. In quo illud etiam anira-
advertendum erit, ut , quemadmodum i«
conformanda & conkituenda ecclefiaftica ra-
tione, Chriftus Dominus ab ipfis ApolIolis>
quos chrikianse vitae Magikros effe voluerat,
initium fecit: fic nos a nobis ipfis Paftori*
bus , quos vivendi exempla & prscepta
aliis tradere oportet, in conformanda re-
ftituendaaue morum difciplina exordiamur.

Hsec

Ha
pršilk
iedare
tinaSjr
lita cui
men di
lifcord
llerum
cincia
■liane t
it dilig
bamus.
hitiš,
ijuantu
ntn far
tantum
ti® in<
liste &
Jritatem
inguli
Mite
fiam \
is Ri
Me, -
aimnn
Win<

Ničiti.

Mque

iisqn e

K e

'fperm
bentil
H T r i
abores
M t

n, &in
Eram
umiles,
affidui,
i & co-
enigni,
1  parci,
it vigi-
ni fum-
bdien-
nmiffas
, &  Sa-
itatores
:fo gre-
ipii pro
excipe-
em vira
bonus
ro ovi-
ide hu-
aximos
irentur.
los ha-
n refti-
fit hoc
i atiira-

um in
ica ra-
allolis,

luerat,
'a (tori-
scepta
da re-
imur.
lase

in Concilio Provinciali L 40 ?

Hiec officia , fi , quo debernus ftudio,
prslUterimus, parvi profedto negotii erit
[edare controvertias ; id quod nobis Triden-
tinaSynodus faciendum propofuit * nam fub-
litacupiditate, ouse eft omnivtm radix & fe-
aien diffenfionum, facile pnefentis- temporis I. ad Ti-
iifcordias componemus , nuliutnqu-e in po - mot,t -
llerum diffidendi locum cuiquam in provirr - v ' IO ’
cincia noilra relinquemus. Gjiare ad piam
bane neceffariamque muneris noftri curam
icdiligentiam, Patres, toto pečlore ineum-
bamus- Hoc acceptabili tempore , kac die fa- ILad Cor.

quam feeit Dominus , enitamur, ut

c. 6. v. 2 .
1  Pjalm.

m,

fiantum coniilio, opera, ačHombnsque, Spi- v
fančlo duce & moderatore, poflumus „
tantum ad conftituenaam communis Provin-
tias incolumitatem afferamus. Ampliffima
tac & nobiliffima Civitas Mediolanenlis, cha-
■itatem & fapientiam veftram implorat; hanc
;:n guli uniuscujusque veftrum greges inere-
oibiliter requirunt, tota Provincia re magis y
l»am voce depofeit; hoc optimus & maxi~

Rex Philippus, in cujus Regia digni-
:,?e , ut verbo compledtar , Sacerdotalem
.“ranim licet agnofcere ; hoc ceteri hujtis
novinciae Principes, de populorum falnte
°hciti., a nobis defiderant, quorum ftudia
dne officia non vereor , ne nobis fan-
; :iS( iUe hujus Synodi decretis feniper ad-
pb eamque poteftateni , quam a Deo ac-
! P e nmt, ad Dei & cultum, & voluntatem
'bntilH me  conferant. Poftulat Sacrofan-
'“Pridentina Synodns, ut ne tot tantique
Ves a fančtiihmis Patribns m ea fufcepti,
ev i tempore intereant. Hoc vehementen
C c 5 expe»

410  OraTIO S. CaROLI  BoRROMiEI

]

espeftat Pius Pontifex Maximus, ex illo pr*,
fertim die, quo nos ab adminiftratione con-
filiormn fuorum, & procuratione Ecdefue ai
vos dimifit. Cui date, quaefo, uy & profe-
dionis noftrae , & veftrorum laborum ube-
res frudus deterre poffira, prmclaras fcilicet
falutaresque hujus Concilii ačtiones. Hoc
ipfum exigit vedra virtus, quam in publico
Orbis terrarum conventu fpeftatam & cogni-
tam , nune in veftrorum populorum vita at
falute tuenda debetis exprimere. Hoc deni'
que flagitat a nobis Chriftus Jefus, ut conftet
fibi ratio officii noftri erga oves, quas pre-
tio fanguinis fui redemptas, noftrse fidei pril-
dentiaeque commendavit, & eoneredidit ne,
quando fanguinem illarum de manu noftra
requirat, ft (quod Dei benignitas prohibeat)
culpa, aut negligentia noftra eas diripi, ant
difpelli patiemur.

tile an
ciiim i
verum
Paftora
simo ft
ic plan

llianse
liim f’a-
[citatse -

tis, q
te fin t,


ORATIO

HABIT A

IN CONCILIO PPvOVINCIALl H-

di
kis, i
Iicra e
Sacerd
Virgir
on
ta
tsnden
& pop
opiat
de dir

Amo mdlxix.  xxiv. Apriws.

E

temni

n, e
»beffe

tfi, qnod duce Špiritu fančlo , a Triden- ^

1  tinis Patribus decretum eft, ut terno
quoque anno Provinciales Synodi habeaii®) mj n j
lisec caufa, Patres Reverendiffimi, fatis c >- u eilc j l
plorata eft, & ea quidem juftiffima, q ual "' Provii
obrem jam tribus poft primum noftrum c0 ‘' fiii s e ,
greffum annis , huc iterum convenirem^iij v j s

ft ' 11 ,

jameu fi quis rem ipfam attente mtuetu^

•toda

LEI

illo pr*,
one con-
:clefue i
& profe-
■um ube
as fcilice
es. Hoc

in Concilio Pnovinciali II. 411

juas pre
fidei pni-
didit ne,
nu nolfo
rohibeat)

ripi, a®

tile animadvertet, hoc iterati Concilii offi-
ciutn non iolum Tridentino juflTui deoitum,
veram etiam & temporum conditioni , &

Paftorali noftro muneri, & initiis, quae pro¬
simo fuperion Conciiio jecimus, confequens
plane neceflarium. Jam cognofcitis, jam
.,utis, qua in perturbadone Reipublicae chri-
a pubhco j|j anae  pp dtus  verfetur; quam funeftae hsere-
& C .°S D1 ‘ foni faces in finitimis Provinciis jam diu ex-
m vita at ?  quam turbulenti inde in Gallia mo-
ioc deni- L q uam  multje ftrages, quot pugnae edi-
conltei tjfmt. Qjiid'? quod Templa vel auguitilli-
ma diruta, delubra religioliffimis imagini-
, & iignis, & ornamentis fpoliata, vafa
ficra erepta, Reliquiae Sanctorum diffipatm,

Sacerdotes & Religiofi Viri interfedi, facras
Virgines injuriofius tradatre , Divina pollu-
omnia denique prodirata jacent. Gluous-
,« tandem irafceris Domine ? Q.uousque
tindeni vineam , quam plantavit dextera tua,
kpopulum, Chrifti Jefu Filii tui fanguinev.15. £?
«piatum, videbimus ita crudeliter, ita fce- 1 ^.
lediripi, vaftari, didipari ? Q.nousque d-
hhis nos pane lachrymarum 0  £5* potim dabis
s in lacknjmis  , in menfura ?  Haec au- Ibid, v. 6 ,
mala, quae peflifera funt, qute pernicio-
“j etli a nobis interjedo quodam fpatio
* " jj videntur, ita tamen undique nos cir-
^lr, ' Jtndanl:  1  & foribus ipfis prope adfunt ,
r ^es- lt ' n ^ n g u ^ as  horas, vel momenta potius ti-
11115  ji. ! ,enduna  fit , ne hsec aquarum vis in hanc
’ ql 'Jj^inciam erumpat, totamque fludibus
rum fa 's evertat, nifi Dei ope, & Paftornm fum-
nne n  . ®a vigilantia occnrratur. Verum alia mcom-.


iU  II'

xs.

1  Tridefl'

uetr.r*

li¬

čila

r°da lunt, & ea quidem non levia , qut6* 3

H VS

412 . Oratio S. Caroli Borrom®!

cum in vifceribus Provinci® noflr® haereant,
nos valde admodum commovere debent;nan
etfi fuperiori noliro conventu, muka authore
Deo decrevimus, multaque poit Paftoralibns
noftris vigiliis egimus, ut bene conftituend*
hujus Provinci® iignutn aliquod fuftuliflevi,
deamnr: tam e n muko funt iuveterati morura caideni
errores, & alia item, qu® a nobis cum emen« jrum r
datiotietn plane defiderent, in iis corrigendis s cum
noftrse cur® ac folicitudines, hoc temporeevi-
Rilare debent. Ea eft enim horum tempom

1 ]

iem

iiumei
so pot
islfrae
idonib
jipura

»lam p
'ktiar.

conaitio, ut homines alii mundi potius, quam »ta,
Dei amatores, animum iis rebus adjungant, mdem
qu® ad divitiarum in primis & carnis folici- im re:
tudinem curaroque fpečfant; alios vero aliii
illecebris, alios fallaciis, quafi vinculis qui-

bnsdam irretitos teneat perpetuus ille Im- radefci

mani generis hoflis, qui tamguam Leo n
Petr. c.giens , mortales cirčutnit , gucerens, quetndt-
vorct.  Si denique Provinciam univerfam k

v-  8 *

Ad Galat.  ftramus, omnia ad carnis occa/ionem ,
f.S. v. j~

reda*

mante Apoflolo 9  tradučia, in eo fiatu efle
cernimus , ut adumbrata qu®dam , non fo¬

ni ex
:oribus

s alfi
Ec
Itujuoi
Karibu
® tei
lorbuir
sc igli
'obis j
ianim

>ie(Tel
S&ac

iida illa veraque pietatis chriftian® fpecies
retineri videatur. H®c mala quidem inte-
flina cum fint, etfi illis, quibus finitiniat
Provincias affličlas diximus, genere inferio-
ra; ejusmodi tamen funt, ex quibus cum
argumenti cujusdam fpecies, vulgi judicio, ^vuln
hreredcis fubminiftrari videtur ad fuos tuen* -uveni
dos errores ^ tum etiam (id quod Deus avet- Beo
tat) fieri facile poffet, ut hominibus ncftris, k  imj
fi in confcienti® pravo habitu eos obforde* -sres
feere patiemur, qnafi fores aperirentur, adi- utae
tusque patefieret ad nefariam haerefum pori

bero

1*1

Imeant,
ent; nam im
i authore
toralibus
lituend*
bulifle vi.

In Concilio Provinciali II. 413

■trn", idque cum ex multis aliis peneque
iMimerabilibus exemplis, tura vel ex hoc
jo potiffimum cognofci licet, quod Popu- Exod. c.)
islfraeliticus , cum iu conviviis & eommef-32. v. 6 ,
itionibus , vivendique licentia verfaretur,
ipura confcientia inquinatus , proclivius
i morim Uidem delaplus eft ad pernicioiiffimum ido-
im enten. inim morbum. Hoe ipfum Apoftolus Pau-
rrigendis is cum animadvertiflet, Timotheum difci-
poreevi- dum propterea illis verbis adraonuit: Con-1'■ ctd 71-
jmponini »tiaro boncim, hab e , quam quidam repel- moi h. c.  r.
us, quam *!?;, cima ji dem naufragaverunt.  (Jude v ’  I ®‘
ljungant, »dem, Patres, tot veteres hserefes , quse

lis folici-

iim rellinčte in hrec tempora inciderunt.

/-ero aliis i ex depravatis contaminatisque gentiuln

:ulis qui-

ille hu* mdefeit, fi recenti vel leviffinio malo cor-

Leo n
qum dt-
2rfam lu-
reda-
[latu elit
n on fo-
; fpecies
em inte-
fiuitimai
inferio-

dus  cum
judiciO)
os tuen-
:us aver-

loribus V Ut enim vetus aliquis morbus in-

M afficitur : lic haerefum pellera , quibus
ffl Ecclelia variis temporibus vexata elt,

: >tiquorum Patrum virtutibus, laraquam fa-
itaribus remediis dim compreffam, noftro-
» temporum corruptela, quali veterem
; wbum iterum ingravefcere videmus. In
igitur rerum dilcrimine videte , quant&

«bis, qui chriftiani exercitus antelignani,
animarum medici fumus, neceffitas impo«
elTet, ut Concilium iniremus , quo plu-
is &ad propulfanda pericula, &  ad fauan-
1  vulnera, in imuni, Špiritu fančto duce ,

[Jvenientes , a Patre mifericordiarum  ,

’ Deo totius confolationis  , anxilium faci TT.cdCor.

ncftriS) ls  imploraremus ; tura etiam , quo cauA*
obforde-

r. v.  3.

iSr es niultorum judicio & confenfu con--
i ~ent,  eo promptiori anirao , pro
^boric^ue ad obediendum voluutate ab

iis

ur, udi* 'tutae effe:
fum 1*'
beli) i

414 Oratio S. Caroli Borrom&i

iis fufciperetitur,quorum faluti maxime confo.|jjfi cu l
lere debemus. Hoc noftrum rnunus eft, ho«, um C(
noftrum officium, Patres. Etenim li inEpifcaiHeitai
palis dignitatis excelfa Tede collocati 1‘umus,; E  j um
tamquam e fpecula quadam, pericula profpi.j Jin e
cere, eaque propellere nos oportet, fi quaeiiiL ta  f (

imminent, qui in noftra fide noftraque

cma»t,

, x  j ‘“({frči p

conquiefcunt; fi parentes item filioruminco- n]ni

lumitati paternam curam adhiberifipaflores
ab ovibus, quas fa cr ofa nafta fua morte Jefiii
Chriftus ex inferi faucibus atqtie ote eripuit,
3tumquam ocuios dejicere , &, fiquseimpiiii
vitiotum labe extabefcunt, falis acrimonia Is-
nare; fi quse detmim in morum tenebris ab-
errantes funt, praslucere debemus« Namm
fummus ille rerurn 'Opifex , principio cum
coelum , quod intaemur, effecit, ftellarnu
multitudine ornavit, quse Soliš fplendore
iHufiratse, in nočte fuper terram lucerent:
fic in fpirituali h-ujus fteculi -renovatione,
prosit in Ecclefia, tamquam in quodamCcr
% 0 Corintk  p firmamento , Prophetas & Apoftolos, Pa'
£A 3 .v.a  • p ores  & Doctores, qui quafi ftellse, fenipi'
terni illius Soliš Chrifti Domini temine illu*
ftrati, hnic tenebricofi fecnli caligini prsel-
fent, & ab humanis mentibus tenebras de-
pellcrenf, quodam llluftris fančtaecjue difa'
plime fplendore. Hos igitur , quos cceb _
ftis fapientia Paftores efie, & in Apoftolo-
rum tamquam in parentum locirat fuccede"
Pfatm.  44. voluits Pr o pdtribus tuis n ati funt tih fl' 1 ’ p rUm
v - 1 7 '  inquit Proplieta :, quid eft , cur eos p areI1 ' arp or
tes , eos duces , eos magiftros noti i nl,;e '
mur ? lili in conftituenda nafcente t 1!llC

m n
kte 1
iodieri
eges 1
k ho
■mf,

<h&
kitu
ifmff
»s , '
splet:
itanni
ponia
limod
iti im
»n vi
Jus,

Is loči
iet: /
Wj2

chriftiana repubjica, in maxintisque re , rU ® Uian es

‘ ad
plinan

diBi'

am

In ConcilIo Provinciali  tl. 4If

Tie confim^uitatibus, hac Conciliorum ratione uli,
kjim confufam illam eorumque tenebris im-
m bpiico, ,]j c |tam mundi faciem, evangelicie difcipli-
■ti lumus, 1S  lamine illuftrarunt; tum ad eam reftituen-
la profpi-J im eX emp]uni nobis praebuerunt , ut in
n qusuj Mta  fcilicet rerum perturbatione , & in hac
aque ctu| (tra  peccatorum caligine nos , qui eorum
rum mco- Klim  tenemus , osque Domini fumus , &
iipalroreij ^ orum  labiis  , tamguam ah Angelis Do-
irte ,Jelcs ex ercituum, populi Legem reguirunt , a Jfatack.

•e eripuit, : onte  | uc j s  Špiritu iančio , in cujus nomine c.  2. v.  7,
lse lm P m  sodiemo die congrefli fumus, falutares vitse
monialj-L es  haurientes, doceamus Provinche no-
[fe homines ambulare ut filios lucis*  & af-
;rre frutius lucis in omni bomtate  , jufti- Ad Ephef.
a, (5* veritate . probantes  , quid fit bene- c :j>‘ r v ‘  8*
'kitum Deo  , nec communicantes operibus ^
ijmituofis tmebrcirum.  Nec vero exiftime~

PatfeS, muneris noltri partes omnino
spletaš a nobis efle in iis, quae tribus an-
annis hoc ipfo in loco multa conttituimus;
pniani fi rem omnem ita fpečfamus, quem-
dfflodum fane debemus, opus minifterii no¬
ht inchoafle quidem , fed perfecifte certe
videbimur. At vero eft , c-ur explea-
ita rerum ftatus poftulat, ita fepe mul-
‘locis unumqueque noftrum Apoftolus mo-
*’• Vide 9  inquit, ut minifierium , quod in Ad Coloff.
\ 1  d >«,o accepifti , impleas ; dedh enim Pa- c -  4- v - 1 7 ~

ucc  ' 'fes , £5* DoBores ad conpummatienem San -
riw», in opus minifterii  , in cedifi-cationem
fporis Ckrifii.  Ergo fi ad covfummationem , Ad EfkeJT.
* ad perfedtam quamdaui fančiitatis difci-r. 4. v.  ir.
rer uiJ' a® tota minifterii noftri ratio fpe&at ^  12.
lllines  profedo Conatus noftri^ miftraque fn-

fcepti

lebris ab
Nam 1
ipio cum
flellamn
fplendore
lucerent:
ivatione,
idam Coe*
olos, Pa-
fempi-
nine ill®
.ni prs el '
ebras de-

jue

dfe

os coele

\poftob-L

t tibffi

os pare®'
on i'"' te ‘
;nte tu" 1

4i6 Gratio S. Caroli Borromjji

fcepti eftent labores, jačlis primum illis fuu>
damentis, nifi reliqua, qme ad sedificii ex.
tručlionem, & confummationem defunt, per-
fici contendamus omui lummo ltudio. Nam
quo tempore huc primo in Concilium conve.
nimns , populiš noftris, tamcjuam parnik ,
aut certe infirmionbus,/? pmter lac ejccmi d;-
s. ad Cor. dimus ;  at folidiorem cibum tum p neb ere vix
s. 3. v.  2. potuimus; idque Chrifto Domino Magiftro,
qui, multa cum haberet, qme Apoftolisdi*
iceret , non omnia tamen uno tempore eos
docuit, propterea quod ad ea portanda tune
idfoan. c.  fane eftent minus idonei. Et quemadmodum
s6. v.  12. is longo temporis progreflu , tum excitatis
fanftorum Patrum mentibus , tum faerofan-
rdiš habitis Conciliis, Ecclefiam fuam dodtri-
me fpiendore in dies magis atque magis illu-
ftrare vol uit, cum vel momento temporis id
ipfum praeftare potni (Tet: lic liobis, quiMa-
trem Eceleftam colimus atque obfervamus,
illud ab e j us benignitate fperandum eft, d
& nune, & in pofterum, prout temporum
ratio requiret, ea patefaciat, atque aperiat,
qutecumque fuperioris noftri Concilii tempo*
ribus non opportuna ipfius Dei Spiritus no-
bis non fuggeffit, ut illa fidelibus noftris
tune traderemus. Illud prseterea accedit*
quod, quemaduioduni agriculis ulil kepe ve¬
nit, ut, poftquam femel agrum bene colue-
rint, eumque a rubiš inutilibusque herbis
purgarint, vites putarint, & arbores inter*
lucarint, nifi crebro eamdem cul turam adhi*
buerint, ager, qui illorum ftudio enitiuD
horridus, iucultusque fiat: fic fideles, <]' u
at. ad Cor. agricultura Dei junt-,  ubi noftris vigili' s aC
e. 3. v. g,  ftudii*,

Ihicliis
adaiic
id ea ;
redean
tis prc
pravat
ilte ra
diffuni
evelli
igri Di
pene t
igric o!
d g

Mjiiti

ut evel,
fpes,

me p
iionibi

tam e n

loc ip

decret;

dam h

•odra

juffum

(]Uend

mi

10S pv;

i' quic
•ollro

' J gitat £

o

k I

»Ilc its
P i q

U

In Concilio Pr ovinctali II. 417

Jtidiis, qu;E fuperiori Concilio adhibuimus,
jdalicjuem nitorem addučti funt, nifi faepius
idea, qute poft fuccreverunt, amputanda
ledeamus , facile lile priftimis cultus tempo-
tis progrelfu horreicii; tum ii quae etiarn de-
pravata confuetudo diiuurnitate fulcitur, ita
ilte radices egit, ut velut hedera late fefe
diffundens , fepe vij:, aut ne vix quidem
tvelli queat. Itaque cutn in perpetua quadam
agriDominici colendi ratione noftrum munus
r--*-™ pene totum pofitum efte debeat, diligentes
ndatunc igricolas unicuique noftrum imitandos Deus
irnodum Upud Jeremiam proponit his verbis : Ecce
Mjlitui te kodie fuper gentes,& fliper regna ,

1! evellas, & dejiruas , difperdas , £5? dif-
jfpef, £5* cedifices , £5* plantes.  (ftjiod li for -gferem. c,
iille pauca erunt, qu» noftris aliis conftitu- *• v • 10 •
Mnibus addi oportere videbuntur , utilitas
‘imen non parva, neque exiguus fručtus ex
lloc ipfo Concilio exiftet , fi nos fuperiora
bereta in confpečlu, quafi in fpeculo quo-
lam habentes , contemplabimur, fi qii£e, vel
•dira, qui juffinius, vel alioruni, quibus
pum eft, culpa contrafta eft in illis exe-
juendis ; aut ii quse funt, quae certis qui-
tedam caufis nec per nos, nec vero per il-
^praeftari adhuc lieuit, hocque pa&o, tum,
‘Vudculpa admiflum eft, quoniam ofticio
'oltro ante defuimus, id fedulo emendemus,
difticultaturn ratione hoc ipfo in loco
pitata & diligenter explicata,- adhibeamus,
opportuna erunt remedia. Habetis igi-
| tt 5 Patres Reverendillimi , caufas, qnarc
iterum convenimus - , tum etiam intelligi-
lls i quam gravis rerum tradatio nobis pro-
& Car. Inflr. Pafi.  D d poft-

llis fuii-
ficii ex-
mt, pet-
d.  Nam
n conve.
jarvulii)
fcatn de¬
bete  vix
1 agitira,
ftolis di-
jore eos

excitatis
faerofan*
a dofiri-
agis illu-
ipotis id
qui Ma-
rvamus,
eft, at
mporui"

aperiat,

i tempo-
•itus BO'

5 noftris
accedit)

ftepe ve "
ie colue-
ie herbis

;s intef -
un adhf
enituit,
les, ( 1 "‘
igiliis ac
udiiS)

II. adCor.
15. v.  20.
Ad Piti*
lipp. e.  2 »
V.  21 .)

418 Oratio S. Caroli Borromjei

pofita fit , quae tota ad fananda hujus Pro.
vincias vulnera, ad pericula animarum pro.
pulfanda, ad disjiciendas morum tenebras,
ad agri denique Dominici cukum pertinet:
idque plane ornne, quantum in nobis eft, ita
prseftare debeinus , ut primum , qum feroel
per nos decreta funt, ea nos, quo maximo
pofiiimus, & quo certe debemus ftudio, exe-
qui contendamus. Deinde omni animi deli*
beratione in hoc ipfo Conventu fupplere
ftudeamus, qiisecumque fuperioris Concilii
decretis defunt, ad reftituendum illum pro-
pe dellorefcentis chriftians pietatis cultum;
poft, fi quse vitiorum zizania tribus ab hinc
annis fubdolus ille operarius fatanas in hac
Provincia confevit, operam demus, ut eorum
ftirpes ftudiis noftris omnino convellanms.
Jam hic cluce Špiritu fančlo adfumus, Re-
verendiffimi Patres, ut Provinciale noftrnm
Concilium iterum celebremus, in qua ranne-
ris traftatione, nos pro rei gravitate, animo
menteque reputemus, quae nobis potifiinnim
propofita efte debeant. Ac primum quidem
perfpicuum eft, quamturpe, quam detefta-
bile fit in eo, quod pro Ckrifto legatione  /««-
‘ gimur , Deique miniftri fummus, fi nonChri-
■ftumipfum, non, quse‘ Dei funt, fed, qus
noftra, quseramus. Oportet igitur nos, de-
poli ris cupiditatum noftrarum perturbationi-
bus , oculisque mentis in ccdum conječfc)
non utilitates noftras , non commoda, ton
hominum honores fpečlemus g non rebus no¬
ftris , non popularibus ftudiis , non laiidi;
non glorije noftrae , fed Chrifto ferviaiiniS)
cui ornnem gloriam, onmem laudem, oninci"

hono-

honor
aut m
fiquid
tes, a
<jue ul
con cit
lari qi
mns P
tereni.
1  antem
trat, :
tatem.
cogitai
rigam t
te adei
telibei
idiom
(padar
late, f
deliber
»on a d
illam d
Špiritu
lemus,

ms  /er j
f ladio
•!fionen
j ac
Vini

Ninina
fatis id
tantum
P r ®ben
*obis (
^rbas

!

is Pro-
m pro.
lebras,
;rtinet:
eft, ita
i  femel
naximo
o, exe-
ai deli*
applere
Doncilii
m pro-
rultutn;
ab hinc
in hac
: eorum
illamus.
is, Re-
loftniffl
i mnne-
, aiiimo
iflimuin
quidem
detefta-
yne fofl'
m Chri-
d, qu®
os, de-
batioai*
nječdis,

la, n 0 "
bus ao-
i laiidii
/iaimiS)
onin«®
lono-

In Conctlio PrOvINCTALI II. 419

lionorem debemus. Neque enim eft , cur
aut nobis ipfis, ant botninibus placeamus;
fiquidem cjms inde frudus,fi nos ipfos aman-
tes, animae noftrae jaduram faciatnus ? Ea-
que utilitas nobis exiftet, fi iram Dei in nos
concitantes, hominum betievolentiam popu-
lari quadam indulgentia conciiiemus ? audia-
tnus Pauliun clamantem : Si botninibus pla-
\«rem, Ckrifti Jervus non ejjem. Diffipat Ad Golot.
antem Deus o£a eorum  , qui homnibus pla-c.  1. v.  10»
imt, inquit Propheta. Ergo ad Dei volim-
latern, tamquam cer ta m normam, confilia, 1 ’’
cogitationes, ftudia, &  adiones noftras di-
ligatnus. Deinde hic eo animo eaque meti¬
le adefle debemus, ut non coadi, led {pon-
teliberaque voluntate; non ut in plerisque
dioaibus fieri folet, aut confuetudine, aut
(jnadam offieii fpecie, nec fide , nec Amu¬
lete, fed vera folidaque rerum agendarum
leliberatione, rem oranem trademus, ita ut
“°n adumbratam quatndam , fed expreftam
ulam difciplinae chriftianae formam, afflante
Špiritu fando , decretis noftris reftituere cu-
lennts, quam nafcente Ecclefia inftituit vi-
ns firmo Dei , £5* efficax , penetrabilior omniAd Hebr,
\hdio ancipiti  , £# pertingens usque ad di- c ■ 4 v. 12.
ufionem animce ac ppiritus  , compagum quq-
) ,( e ac medullarum , & difcretor cogitatio-
j 9 ® intentionum cordis > nam fi vitiorum
• £ roina non funditus toliere ftudemus , led
■ J lis id effe putamus , ut externa qusedam
pitum, qure oculis offenfionem in vulgus
Pttebent, quafi levi manu emendemus 5 id
J°bis eveniet , qnod agricolis , qui dum
" e rbas inutiles radicitus eveliere negligunt,

D d 2  qus8-

420 Oratio S.Caroli Borromsi

quaeque folum e terra extant j amputant,
ne agram quidem a ftipitibus noxiis pur-
gant, led etiam quod plane nolunt, id la-
ne efficiunt, ut uberiores paucis polt die-
bus emanent. Nec vero eft , cur a mune*
ris n o liri ratione deterreamur , vel quia his
Paftoralibus nollris ftudiis , ačtionibusque
animos eorurn exulcerari videamus, qui li-
lii funt perditionis, vel quia populares illae,
quibus , quafi ficus foliis, deformes pravi-
que moreš contegi folent, voces audiantur:
Non ferunt haec tempora veterum Canonum
feveritatem ; fic jam diu viximus, lic vixe*
runt, ita egerunt, qui eetate antecefferunt;
vitae inftitutum nihil eft quod mutemus. At
nos hiec *, atque adeo alia ejusmodi contein*
namus; proponamus nobis ob oculos liber*
tatem illam fpiritus , & virtutem , qua ar*
mati Patres noftri Apoftoli *, qua muniti
Martyres, qua inftručti noftri ordinis fanflif*
fimi Homines, Athanafius, Chryl'oftomuS)
Ambrofius hujus Ecclefiae Antiftes, qua af-
fečti alii religiofi. Viri, apoftolico quodai«
animorum ardore flagrantes, nullis non mi'
nis , non hominum clamoribus, non furon*
bus quafi tribunitiis fradti , nec debilitati*
pro Dei gloria , pro gregis commiffi falute,
forti conltantique animo adhibuerunt illa®
quafi cenforiam virtutem , acerrimam p ec '
catorum vindicem. Eorum fere exemplo ad*
dudi nos quoque apoftolica illa conftantiai
& evangelica virtute qua una nihil eft ' 11
ecclefialticis Paftoribus illuftrius , nihil m J '
gis necelTarium } fme metu & conftanter cer-
te agamus, atque adeo perficiamus , q u0( ^

Evan-

Evanj
ratio
Eccle
Nam
fo illc
in fid
ration
fantiu:
item
mus:
Paftor
rare p
do ev
in ten
tis?
»li, c
cs D c
impari
Cpare
til v o
leges ,
»ligic
tic jfo
nihil li
Bas h
Patres
»tque
tam g
fe) n<
t»r, n
ftanti
fpefta
ffiunei'
duee ,

I In Concilio Provinci ali II. 421

rotant,
.s pur*

, id fa-
)ft die-
mune*
uia his
busque
qui fi-
es illsej
1 pravi-
liantur:
inonuiH
c vixe*
iTerunt;

ius. At

lonteni-
is liber*
qua ar*
muniti
fanftif'
lomtiS)
qua af-
quodaffl
non ffli'

1 furori*
bilitati)
i falute,
at illaffl
im p eC '
iplo ad*
iftantiai

ihil

rter cer-

, qu°d
ivan-

Evangelinm docet , quod Chriftus jubet,
ratio prtecipit-, quod gregis falus , quod
pcclefiag aučloritas , dignitasque poftulat.

Nam ii contra a nobis fiet, in formidolo-
fo illo Del judicio , cum aninjarum , qu®
in fidem & curationem nobis traditae funt,
rationem reddemus, tum alioruni nos accu-
fantium vociferationes, & irati Judicis nas
iteni acerbe objurgantis , eas voces audie-
mus: Si fpeculatores eratis , cur cseci ? fi
Paftores , cur gregem vobis commiflum er-
rare permififtis ? fi fal terrse, quonam mo¬
do evanuiftis ? fi lux eratis, eur fedentibns
in Umiriš  , in umira mortis  non illuxi- 7,ucce r i
fiis ? li Apoftoli, cur Apoltolica virtute non v ’ 79'
tfi, cunčta egiftis ad hominum oculos ? fi
os Domini , cur muti ? fi vos huic oneri
impares effe fentiebatis , cur tam ambitiofi ?
fipares , cur ita delides, & negligentes V 3Ni»
lil vos Prophetarum voces , nihil Evangelii
leges , nihil Apoftolorum exempla, nihil
religio, nihil Ecclefite labentis ftatus, nihil
lic formidolofus judicii dies , nihil prsemia,
nihil fupplicia aeternique cruciatus moverunt ‘d
Has horribiles irati judicis voces nobiscum,

Patres, animo menteque reputemus; ut iis,

>tqne adeo aliis excitati, in hac facrofan&a
tam gravium rerum tračlatione, non retnif-
non leniter, non timide, non negligen-
non diffimulanter; fed fincere, & con-
ftanti fančlaque follicitudine , Deum folum
ipeftantes., quod in noftro officio noftroque
mnnere pofitum eft, aganrus & perficiamus,
foce Špiritu limeto , omnium actionum &,

D d 3 con-?

422 Oratio S. Caroli Bcrromsi

confiliorum moderatore ; cui gloria fit & ho.
nos fempiternis tetatum laeculis, Amen.

FF FF- /tf FF FF FF FF FF FF F\

ORATIO

HABITA

IN CONCILIO PROVINCI ALI III.

Akno mdlxxiii. ix. Aprilis,

T ertio jam adfunms, Patres fančtiffimi, hoc
iplo loco, ubi luperioribus annis femel
atque iterum , Špiritu iančto duce, con-
greffi, m eam curam incumbimus, ut in hac
Provincia , Paftoralibus noilris ftudiis fuc-
curreremus animarum ialuti, & opitularemur
pietatis cultui, jam pene deflorelcenti. dno
in genere, etii a nobis vel plurimum elabo-
ratum efte videtur ; tamen , fi animadverti-
mus, Provinci® hujus ftatus , quem vos
etiam optime noftis, id eft, ut muka ad-
huc deiint ad operiš a nobis inchoati con-
fummationem & perfeftiouem, Primum enim
luperioribus noftris decretis non omnis ere-
pta eft morum corruptela ^ neque plane
ointns mftituta chriftianae difciplime ratio,
qu® vobis , qui adeltis, una mecum expe-
tenda eft. Deinde , ut eft hominum genu«
ad carnis fenlum proclive, ftepeque prsceps
fertur ad peccandi licentiam , alii , p°^
priores lllos congrefliis noftros, fenhni m
dies irrepferunt morum errores. Prteterea
qu® olim a nobis fancita funt , ita le ha-
bent, ut vel noftra, vel aliorum culpa, id®
executi funus non plane oinnia. Si qu® aa '

tem

]

tem e
! milita
je ea
gerim
reque
ell rei
quse il
fto ,
hoc ij
mm fa
oportc
(pod i
ra, t
ram i^
jnum
pršita
vix qi
mus,
idmoc
tim el
tium 1
litim
quod
potuit
quam

perfeč

fottaff
tja al
dium
Itpatnc
»ppart
ton el
Proxii
iliorui
iianae

In Concilio Provinciali III. 425

& ha.

u.

m.

ii, hoe
1 'emel
con.
in hac
s fnc-
iremut

. Q.uo

elabo-
iverti-
11 vos
:a ad-

i con*
1 enim
is ere-
plane
rado,
expe-
genus
sceps

poit

ii m in
eterea
e ha-

1, illa

ae att«

tem executionem habuerint, vel pauca, vel
Jmulta illa fint, vereor (ut libere dicam )  ,
je ea, externa potius quaclam fpecie atti-
gerimus, quam intimi animi fenfibus , ve-
reque amplexi funus. Atque hic quideni
elt rerum noftrarum ftatus. Videte igitur,
qnae illa fint, quibus , aučlore Špiritu fan-
do , qui Spiritus  eft veritatis & conjjlii , <& oam  f
hoc iplo Conventu nos tum mente optima, (<5. v.13!
tnm falutaribus deliberationibus confuiamus, I faiac.it.
oportet , lit aliqna ex parte exfolvamus , v.  2.
quod & Chrifto Domino, & nobis, & Cie-
ra, & Populo nollro debemus. Propofi-
itiim igitur nobis fit , Patres optimi, ma-
gnum quiddam efle ac perfečium , quod
prsftare debemus , idque nos vix, aut ne
vix quidem inchoavimus , nedum abfolvi-
mus, cum certe non licuerit. Nam quem-
idmodum reliquis in rebus nihil potelt fta-
lim efte perfečrum, fed neceffe eft , ut mi¬
lnim fiat ab aliquo rudimento, atque pau-
litim ad fummum perveniat ; ita opus ,

(pod fuperioribus annis aggreffi fumus, non
potuit eo tempore ftatitn pervenire ad eam,
tpiam quserimus & debemus , neceflariam
Me&ionem. Gfiiod fi quis noftrum fecus
lortafTe exiftimat, quoniam in hac Provin¬
ca aliquod majns pietatis chriftianse ftu-
diurn elucere videt, quam antea folebat ?
httamque in aliis fortaffe qnibusdam locis
“Pparet , nec ifte plane quidem fallitur ;
n °n eft enim , cur nos vel cum iis , quas
Proxiine anteceflerunt temporibus, vel cum
jiliotum, five mali illi fint, five aliauo chri-
tanje virtutis gradu prsediti, fačtis aftio«

D d ^ nes

424 OraTIO S. CAROtI BORROMM

nes noftras expendamus ; fed comparemui
oportec cum ea fauči:e agendi formula,
nobis divimtus praeferipta; qute fi ob ocu-
los verfabitnr , facile eernemus, quam Ion-
ge ab ea diftemiTs. Proeul eerte abfnmus,
Patres. Eft igitur car properemus , & ita
properenms, ut quod feniel aggreili fumuj,
perfi ciamns, afpicientes in auHiorm,  $
confimmatorcm  operiš nobis coromiili Chri-
ftura 'fpejum.  Is , qnid non attigit, quid
pjoamu c . non e S lt: ? quid non perpeifns eft, ut qnod
17. v.  4. ei Pater eoeleftis dedit, opus confrnuma-
ret?  Quid illa Crucis ara, m qua Redem-
ptionis myfterium peractum eft, toquitnd
tiuse mens , qui fenfus Chrifti laboptml
Ibid. c.  19.O^uorfunt illa verba : Confummatim eft!

l ” An non operiš , quod fuiceperat, perfe-

čtionem, an non coniutnmationem indicant?
Kum Chrifti magiftri exempla, n um voces

IBUS ,

leat E
jlio ru
dum e
jnlunitu
ufu ve

m  J g

Ad Ee-
t>rceas c.
12. zn 2.

jenort

eft

na,
Sy
aere m

11 eo.

nos eommonent, an commovent potius i

Certe quidem. Ergo pergamus ad confam*
mationem , & quod operi noftro deeft,
perficiamns ; ac ita quidem , ut cum nos
Ad Epbef  Epifeopos Deus dederit ad conpummationi«
111  Sanciornm in opus rninifkerii , tamquafflAn-
Ad Bebr.  e j us  5 & * n  tninifierium mi/ji profit
e.  x. v.  14. e° s  5 q u * hcereditatem capient falutis  , non
modo purgemus & illuminemus , fed perfe-
ftos reddamus eos, qui in cuftodite noifis
fidem traditi funt.

Altera prseterea caufa eft, Patres, quamob-
rem fine tertio nos convenire oportuit; nam
ea eft fatanse fraus, ea depravata hominum
natura, ese miindi illecebrae, ut fi quid ‘ tt ‘
ferionbus noftns fanftiombus communivi-

mus >

br

penori
tequei
le ab
fragali
ofiiciis
Cleri <
bernati
kis for
ieft,
ef
quod
m icie
fc dec

»priti

itilitai

operiš
quafi i
fcilicei
bone;
ptude-
titiiuv

m

In Concilio Prgvinciali III. 425

paremm
>rmula,
ob o cu¬
lam Ion-
bfumus,

:, & ita
i fnrous,
‘em , t$
£11 Ciiri-
t, quid
ut qiiod
afuiviuu-
Redem-
>quitw?
borim I
m eft?
, perfe-
idicant?
m voces
potius t
coiiliim-
deeft,
cur.i nos
mtioniM
nam An-

profttt
is  , non
:d perfe-
e nofcs

quamob'
iit' 112®
lonii' 111 " 1
quid bj-
imunivi-
B1US >

uus, iu altera ejnsdem rei parte violari fo-
|eat Ecclelite dilciplinae inltitutio ; ita ut
jlio rurfus opus fit pneiidio. GLuemadmo-
dum enim fluvius ab lina parte aggeribus
munitus , in alteram fsepe erumpit : itidem
klil venit in ianciendis moram legibus. Si
La igitur parte, vel Clero vel Populo, fu-
jerioribus rerum fančtionibus obftru&us adi-
tus eit ad peccandum , alia tamen invenitur
via, quam pnecludamus oportet hoc no-
Iro Synodali ftudio \  quod emu in hoc ge-
Itere multum elle debet, tum plurimutn etiam
in eo , quod tertio loco a me propolitum ,
am brevi exponam. Scitis, Patres, qute fu-
lerioribus Conciliis praefcriplimus nobis de
frequenti Sacrificii oblatione, de dignita-
te ab Epifcopo retinenda , de fnppelleftili
faigalitateque Epilcopali , de Paftoralibus
oficiis, de familia; noftrae inftitutione , de
Cleri difeipliua , de gregis commilli gu-
hrnatione. lila omnia, ut adta funt a no-
fcfortafle diligenter, fic certe noftrutn fuit,
ieft, eadem exequi vel diligentilPime ; pa-
®n eft enim, optimo confilio decernere, nifi,
fiod decretum eft, fedulo pneftetur; nam
stlcientia debet effe cum virtute copulata ,
jk decretoruin conftitutio cum executione
ln  primis conjunčla; alioquin parvam affert
J tilitatem , vel certe niillam. Itaque cum
Eperis noftri fufcepti ratio conficiatnr , &
5°sli conlletur duabus his partibus, legum
®cet optimarum &  fančtione , &.  execu-
ll0 "e; in hac nos ftdeles efte oportet, in illa
jjtudentes. Si prudentiam in fanciendo prte«'
®dtuus, Edem in exequendo praeftemus ?

D d ? necef*

4a6  OraTIO S. CaROLI  BoRROMEr


Jtfatth. c.  neceffe eft, ut bkprudentes , fideles feni  in*
»4. v.  45. veniamur. Executio autem noftra omnis fit,
oportet, Patres, tum perfetda, tum vera; per-
fečta quidem, ut decreta omnia vel ad nos,vel
ad alios pertinentia, exequamur; exaquamw
autem vere, non externa fola fpecie , fed ea
lixa animi deliberatione, ut in veritate  nos
ambulantes , & ad Dei gloriant , & ad ant

IN C<

III. $0

ann. v.  3. marum falutem uberrimum fručtum afferamns

&  4.

ex iis rebus, quas folido agendi ftudio exe,
quimur; alioqui fi contra quidquam agimus,
id, quoniam non ulla quafx radice fixum k-

itutioi
aigar
se tacit

ret, ftatim diffluit, ftatim evanefcit. Ojtare

isdign

agite, Patres fančiiffimi, munus noftrum ex-
pleamus, ut, quam debemus fančlam foli-
citudinem , quantum in nobis eft , prsefle-
mus, tum ad operiš nollri inchoati perfe-
člionem, tum ad omnem Ecclefise difciplins
rationem in hac Provincia communiendain,
tum ad fuperiorum noftrorum decretoruni
leges, easque vere atque omnino exequen-
Ad Ro-  das. Spiritus  autem Dei habitet in nobih
man, c.  8* is Spiritus veritatis  , quem in Evangelio_i
quod modo recitatum eft, fe Dominus mil'
cfi&vii  f urum  efle promifit, mentibusque noftrisk
" men prneferat , quo omnes muneris noltri
Paftoralis partes dirigamus in perfečlioneni
& finem, quo fpečtamus, Chriftum Jefum;
cui laus & gloria feiupiternis getatum isecu-
lis, Amen/

11 anir
I, Ec
boru
nun ,

mm

•>  1
lorum
|«i ang
sr, P
splora
spimeti
te im
Jpe lal
iere;

p .

tatis,
Mtifli

snu ni
dem
mod ci
itn In
Iriftus
P leg
Njulos

(

ORA»

Ef

Ceni  in-
nnis fit,
ra per-
nos,vel
iquamur
, fedea
tcite  nos
ad ani-
Feramus
dio exe-
agimus,
mm k-
. Ojiare
rum ex-
im foli-
prsefte-
i perfe-
fciplins
endam,
retorum
xequen-

\ nobih

.ngelio,
ms mif-
►ftris lu-
s noftd
čtioneni
Jefuffli
11 fecu-

in Concilio Provinciali IV. 4^

ORATIO

H ABITA

IN CONCILIO PR.OVINCIALI IV.

Anko mdx,xxvi. x. Mah.

f\uousque tandem Concilia Provincialia
toties convocata ? Ojiorlum &  tot Con-
‘itutiones , &  tot Decretorum vincula?
1’uigaris vox , Patres fančliHimi, ac ficufe
iftacita quidem cogitatione religiofe men-
sdigna, longeque a fenfu Epilcopalis ve-
liianimi alienaita  hominum vel impiorutn
1 , Eccleliam Dei oppugnantiuin, velChri-
ianoruin chriilianani difciplinam abhorren.
mn , vel imperitorum, planeque nefcien-
i»m, quantas vires habeat frequens Syno-
lorum a&io atque ufus , vel iliorum fane ,
l«i angmfto parvoque animo omnia metiun-
ff. Porro nobis eft illud certuin atque
-iploratum, hominem Divina lege, quaft
ipimento vallatum, ut eft is tum fumtna na-
iiKimbecillitate, tum immenfa cupiditate,
labi, faepeque ab officii femita delle-
]  proinde plurimis & Conciliis, & In~
:it utis, & Decretis opus effe, quibus quali
®ftillimis vinculis ille adftridus , a rečlo
lr fa non declinet, aut aliquando digrelTus,
dem adjutus in viam faiutis redeat. Et
-“d caput eft, ut falutaris hujus Concilio-
5 Inllituti aučlor eft coeleftis Magifter
Whis Dominus ; fic Apoftoli eo fepillime
:b lege etiain lanxerunt, ut bis in annos
5 ?ulos Concilia ab Epilcopis haberentuis
deinceps & innumerabilibus Sunimo*

rum

Seff.

428 Oratio S. Caroli Borrom&i,

sini

rum Pontificum fančlionibus , & Concilio.
rum tum Oecumenicorum , tum Provinc«. I etis
Jium decretis communitum, & frequentiEs. Ilulta,
clefise ufu confuetudineque diu retentum, lefunt
ejusmodi fuit } quo aditus patefaAus ell,
non modo ad tradendam , verum etiam ad
perpetuo colendam, perpetuisque progref.
fionibus augendam omnem ecclefiaftics di-
fciplinre rationem. At vero ubi id aliqiwn-
do intermiffum, aut plane omiffum eft, vit
dici potelt, quot quamque graves calamita-
tes rei cbriftiance publicae importatae

rt

fei

spetei
»m; ;
nmmu
nchoat
Jllia it
ant coi
ura co
iccrefc

Prope perierat chriftianse vitse inftitutio, con-jaquid

jrofečt
lime in
Dgitat:
loftros
»tis ii
leereti;
iperam

ciderat pene rerum falutarium ufus
fereCleri difciplina, quafique nullum popu¬
li in charitatis officiis iludium * prolapfus
denique miferabilem in modum erat totus
lile ab Evangelii luee dimanans |chriftiana-
rum virtutum ornatus. OuidV Ir, qui alios
in officio continere debebant, maxime ipfj
a muneris debiti cura deflexerant. Atq»i
hse vel una folum recordatio fatis nos cora-
monet, atque adeo commovet, ut in tuen-
do Synodalium Epifcopaliumque Conveu-
tuum ufu, tantum pietatis conftantisqued|-
ligentias ponamus , quantum fane voluntatis
& confilii ad prodendum pofteris optimn®
Inftitutum, fančliffimi illi Viri adhibuerunt »e d
Sacra pneterea OecumenicaTridentinaSyn0' ?°puli

ti f«
B, i
podati
i»te in
(tteten

XXIV. de p iUS  falutare illud Inftitutum falutariter itn r £ ' J

Reform
Can, H.

ar

novavit, ut fi minus bis , aut femel falte® », t a
fingulis annis, quemadmodum illi ceni««- Nus
runt, at certe tertio quoque anno Provinci* Jero ,
les Sjnodus & convocari, & celebrari decre- jollrre
Vefit, Id fane vero nos bene juvante De°i ' ei niis.

cuift ‘

isti.

Koncilij,
rovincia-
aenti Ec.
tentum,
£lus eft,
etiam
progref.
fticte (i|.
aliquan-
eft, vix
calamita-
atae fmt.
itio, con-
s , nulla
.m popu-
irolapfus
rat totus
rtriftiana-
qui alios
time ipfi
Atqni
nos coni-
in taen-
Conven-
isque di-
oluntatis
op timi'*
ibuerunt.
na Syno»
er ita re-
;1  falte®

cenfue-
rovincia*
ri decre-
ite Ded)

CII«

In Conciuo ProvPnciali IV^ 429

tim femel, iteruni j ac tertio executi fimus^
etiam cur idem perpetuo prseftemus.
llalta, Patres , noftris fuperioribus Conciliis
jefunt ad perfectam illam, quam magnopere
ispetere debemus, populi chriftiatii difcipli-
11111; alia item in eisdem decreta funt, quaj
Miimuniri oportet; alioquin operiš a nobis
nchoati jačta fundanienta brevi corruerent.
ilia item ab hinc trientiio fuborta efle pof*
intcorruptelarum Semina, quse noftra cul-
ura convellenda funt, tum vitiorum fpime
iccrefcentes amputandte. Hsec tria propoli*
:iquidem nobis elfe debent; fed illud etiam
irofečto eft, ad quod cum femper, tum ma*
ume in hac quarta ProvincialiSynodo omnes
»gitationes , confilia, ftudia , conatusque
loftros dirigi admoduin cupimus, & a vobis
»ds in Chrifto vifceribus expetimus , ut
iecretis jam fancitis, quse adhuc executionis
iperam a nobis poftulant, omnino exequen-
iis, eertam explicatamque rationem inea*
»us. Ojiare cum Tridentinas fančtiones ,
»m fuperiorum Conciliorum Conftitutio-
»s, in confpečhi , tamquam in jpeculo
fiodam habentes , diligenter videamus ,
i»s in executionis munere officia noftra
fttermifla , quse ita non praeftita fmt , ut
! »e debebamus pro gloria Dei , proque
•°puli nobis commiffi falute.

Jam modo eft , Patres , ut boe ipfo lo«
tamquam in auguftiffimo theatro, fpe-
Ws illas muneris noftri partes , quas
' er °, quas Populo , quas Eccleftis fidei
?°ftrae commiffis religiofa folicitudine de-
Ie ®us. Hoc anteni cum femper nobis ob

ocu*

43 °

Oratio S. Caroli BorroM&i

Tj

oculos verfari debet, tum certe illa in no.
ftris , & Cleri, & Populi moribus fanct
conforniandis deliberatio , quam falutarisl
Conciliorum attio depofcit, perpetuo a no.
bis afferenda eft ; maxitneque hoc ipfo čeu|
tt. ad Cor. pore  (tempore autem Jubilaei) acceptabii
t.  6. v.  2 . ^ fo ac  die falutis  , quam fecit Bornimi

Jam populi coelefti eo dono excitati, ia ter dote.

■jete ur

Pjalm.

officiis atque exercitafionibus pietatis
ligiofius verlantur , certatinique chriftianis

■isque
fup
limirn te
iarium
Iniur,
t|ls, &
:atis ex

virtutibus operam dant ; quinimo qm n
inveterata quadam peccandi confuetucliiie
obduruerant, fufcepta aliqua vitre emenda-
tione, animum pene in male agendo obtir-
matum ad chritiianarum virtutum ftudium
Pexerunt. Ergo quid nobis, qui populo-
rum patres , qui medici, animarum faluti
profpicere debemus , in hac ardentillinu
piaque omniurn voluntate agendum eritl
An non in omnes Epifcopalis officii partes
nos excitabimus ? an diligentiam noftram
acuemus ? an in fpiritualis vitae difcipliM
in dies augenda invigilabimus V Certe qui-
dem. Hoc ipfum fane non modo poftulare,

tantem
relig
homine,
lalios
ntisqm
(tornim
lerate
tionem
tis con

&.UOUSC

linras ?
& noi
igendu
piefcin

fed llagitare videtur expeftatio populoruni) -i or j

it non

lonair

»res i
iempor
ti , c

qui m fide curaque noftra conquiefcen-
tes, ex nottris his Epifcopalibus Conventi-
bus falutaribus adjumentum Te confecuuiroS
efle 1'perant , & confidunt quidem certe. tt  ^
Gtuid eorum preces, quid oratio , quid ft £ ' u ro  ^
quendor concurfus loquitur V Ojize mens? f
qui fenfus ? quae cogitatio illorum ? H‘ c t
Patres iančHffimi, ante oculos ponite .n>*
gentem hujus Provinci® hominum mult' 111 '
dmem, fuse falutis ftudio flagrantem , n0 ‘

itris-

fetiof

'onimi

tnedicc

Nnd

EI  In Concilio Pkovinciali  IV. 45 r

1 m no*} r isque monitis vehementius excitatam ,
s  ‘ aaci -ttim fuperioribus diebus , tum hoc potifli-
lalutarii Bum  tempore , quo in hac falutari Conci-
10 r  a no, Saria3i rerum tradlatione nos caufa fua ver-
plo tm,  jmuf ?  ubique & in urbibus , & in oppi-
eptabili,  jj s}  & in j p (is vicis frequentiirimam, pie-
Jornim,  :lt j s  exercitationibus deditam. Videte Sa-
atl  ’  11  rerdotes pro nobis ad altaria fupplices ; vi¬
jete univerfum pene populum pie depre-
tantem; videte virgines & viduas demifle
k  religiofe orantes ; videte innumerabiles
lomines faeram Communionem fumentes ,
lalios profufis lachrymis , pio getnitu, ite-
istisque vocibus, Dei mifericordiam, San-
ttorumque patrocinia implorantes. Conii-
Jerate animo hanc unarn omnium obfecra-
tionem atque orationem, fumma tacitae men¬
iš contentione ad coelos usque etniflam,
djousqne tandem, Pater cceleftis , partu-
timus ? Cogitata optima concipimus, at fa-
5 is non exprimimus. Tu Domine ad rečte
igendum nos vocas atque excitas , at lan-
i»efcimus ; prseclare aliquando inchoamus,
it non perficimus. Coeleftes illas coronas
?loriamque fempiternam expetimus , at la-
»tes crucemque refugimus. Cino tandem
'empore ferio agemus ? Gluando vere ad-
J>ti, eurfum vitae rečle tenebimus ? Refpi-
1  .^ lC ' »Summe Pater, nos oves pafcnct tim , non
111(1  j ‘tii‘0, £§ ctrgento  , fed pretiofo fangnine
j® tui redemptas.  Tu nos, tamquam
\ 1 1C ’Ptedofum depontum, horum curte fideique
11U | to mmifi{H ; tu hos nobis duces , magiftros ,
mu tit’ 1 ^ tnedicos, paftores, patres conftituifti ; ac
m Nnde  illis, eorumque dičlis audientes nos

to- 1  slre

atis te.
irillianis
qui in
letudine
etnenda-
Jo obtir-
ftudiim
popuio-
m falud
entillima
;n erit ?
ii partes
noftram
lifcipii®
erte qui*
loftubre*
oulorum,
juiefcen-
‘onventi-
ecuiuros

Pfalm.99.
v.  3.

z. Petr. c.
1. v.  18.
&  19.

432 Orati© S. Caroli Boksom®!

efle juftifti q tu rurfus illos , utpote it  a«;,
mabus nojlris rationem aliguando reddiu.
Ad Hebr.ro s  , pro nobis pervigilare  voluifti. Da,
a. 13.V.17.guslumus , illis , jam caufa noftra ii Con.

ciiio congreftis, de ialute noftra follicitis,
remque noftram agentibus , ut te umira
fpedent; non Jua  f Jed quce Jjefu Ckrijii
Ad Philip, funt-, cer ant , ac fare & noftrae faluti fer-
v. 2. v. 21.  v iant. Praeter lumen mentibus eornm, ac
dirige voluntates & ad falutaria conlilia fu-
fcipienda , & ad dandatn  nobis, pleti tia
Jcientiain Ja kiti s , & ad dirigendos pedesiu-
Lucoc c ; 1. Jtros in viam pacis.  Sicque illi la n de agen-
*lhid?v "  d° » & 1305 e i s ft em  obedieudo , omnes ad
1  coeleftem Patriam, ad quam vocati furaus,
adjutrice tua grada perveniamus. Htec,|
Patres, populi fidei noftrre commiili a !
fupplices petunt, haec eadem rurfus nobii
proponamus ; hsec alftdua paternaque foli-
citudine meditemur, atque procuremus. H*
funt animae, quarum falutem Deus ut pro-
curaret, non Angelum , non Archangeli®
fed unicum Filium Chriftum Jefum milit
qui hinc in coelum abiens , quam dilig«*'
tiffime earum curam beato Petro connnefl-
davit, his tertio repetitis verbis: iSV#no*
oannis , diligis  me plus his P Pafce o »0
gfoan. c. meas.  Ojta verbornm formula etiatn unicui-
ci. v.  17. q Ue  noftmin , qui in folicitudinis partem
vocati fnmus, optimam pafcendi radon:®
prtefcripiit , & charitatem maxirne
ris noftri magiftram docuit, quam populi’
in curam noftram traditis, & frequenti ver-
’ bi Dei prsedicatione , & falutari Sacraniefr
torum adminiftradone , & vitae fandiffi 1 "^

exeiu-

exem]

berali

Sacri

ciorut

tern is

bns,

deniq
prsih
rain
qure i
fane

omnes

pfce
trga :
qno n
iltidiu
Chrilli
li gl o
gad o n
lumus

commi

lolum.

1(1 lam

deterri

fatanae

litini

divini

tpifcoj

in C011

lenms

pirger
«isque
■"trodi
!pe m
gloria
S. C

mr

z dz mi
redditt  |
ti. Da,
in Con.
oilicitis,
te umira
u Chrifi
aluti fer-
rum, ac
nlilia fu-
vlebi tu
pedes m-
ite agen-
mnes ai

i fuimiSi
Haec,|
ffi a
us nobis|
que
miš. H*
ut pro-
mgelum,
m mifit;
diligen-
conimetv

: Sitno*
'afce ovci
n uničili
; parteS
rationcin
e nuni*
populi*
en ti vc [ '
acranid'

In Concu.io Provinciali IV. 433

exemplis, & Epifcopali eleemoljmarum lr-
beralitate, & folicita bratione & Miflfe
Sacri crebra oblatione, & divinorum offi-
ciorum cultu, & precibus affiduis, & pa-
ternis monitis, & Padoralibus correčtioni-
bus, & Conciliaribus lanftionibus, & omni
denique officio , curaque perenni per nos
pnethiri vol uit. Videte igitur, Patres, cu-
ram,. folicitpdinem > & vigilantiam nodranr,

511$ in grege tanta adhibenda eft, quantam
fane maxiiiiam charitatem Chrido deberi
etnnes profitemur. Si diligis me  , inqnit,
j nfce voces meas.  Hoc fane illuftrius verte gfocmn e-
trga illum dilečtionis tedimoinum datur , 21. v. 1 ji
ijiio majus in omni gregis pafcendi ratione
iludium , operaqiie cbllocatur. Certe ft
Chfiltum, ut debemus , diltginms , fi Chri-
li gloriae fervimus, fi Chrilti regni propa-
gationem cupimus, fi Chrido gratificari vo-
liinius , id prEedantifftma erga gregem nobis
commidum chafitate, non verbis declarare
tolum, fed fačlis comprobare nos oporfet.

H fane prtedabimus, Patres fi non laboribus
deterriti, non difficultatibus labefačtati, noti
fatanae adverfarii eollučtatione frafti, ab in-
uti operiš curfu nunquam defiftemus; fed
divini amoris igne accenft, omni virtutmn
tpifcopaiium dudi o, eo cum feniper, tu m
111  Conciliaribus ačtionibus progredi conten-
demus , ut populum nobis commifTum &

Pjirgemus , & illudrenuis , & perficiatnus „

?isque perpetuis progreflionum laboribus
"■ttoducamus in tabernacula cceleftia ; id-
tjpe niunere & gratia Chrifti Domini, cui

ldtiffiiu* S^ria fempiternis aetatum fieculis, Amen
exem- & Car. Jafi. Pafi.  E e ORA-

434

Oratio S. Caroli Borromjei

ORATIO

HABITA

IN CONCILIO PROVINCI ALI V,

Anno mdlxxix, vii. Mah.

J am ex Evangelio, quod modo audiftis,
Patres Reverendiffimi, optime intelligi-
tis, Apoftolos a Chrifto Domino convocs.
tos, & ad prsedicationem regni cosleftii
miffbs effe cum poteftate fanandi morbos
depel!endique daemones. Sunt etiam vobis
ex evangelica illa commemoratione perfpe
čim ejus apoftolicas legationis , apoftolict
qne officii leges, ore divinae Sapientias p®
fcriptas, rurfusque cognitnm ftudium, quo(
fumrnum in illis exeqnendis Apoftoli magni
cum omnium admiratione prseftiterunt. Cum
autem hoc ipifo tempore Clerus populusq'
-Ric Mediolanenfis , vos, qni Apoftolonini

fucceflores eftis, ex legibus Chrifti Domini

Špiritu in Sacro Tridentino Concilio decre-
tis convocatos , una mecum ad Concili®
Provinciale quintum concelebrandum conve-
niffe cernit: is modo illius apoftolicte con-
vocationis & legationis , quse evangelij
verbis commemorata eft, quafi fpeciem qiw®’
dam ab oculos propolitam intuetur. Chri-
ftus enim Dominus cum videret eo temp or!
turbas, tamquam oves fine Paftore huč at
que illuc vagantes , varieqtie disjeftas > a '
nmkiplici morborum genere affečtas, ear® 1
ftatum pietatis vifceribus miferatus , non

tis habuit, fe vicos, oppida, omniaqu e

ca finitima & prsedicando , & fanando p 1 '

ragrai

ntgr;

conb

evan

rado

orare

Vit ^

Mine
k  cu
inqui
' ur
Prov

partii

neret

fpirit

(jus

jaftut

ic no

id fa

das,

fcopa

Patre.

e 1
ftifa
tiiinn

Štren

damn;

»nllus
ia p r(
dtent
k ad

cia
'aro,
^Uce i

im

Ll V,

audiflis,
intelligi-
convoca-
coelellis
morhos,
am vobis
s perfpe-
p okolici-
n tise prs¬
im , quod
ali magna
ant. Ciin
>pulusqffl
oftolori®
H Domini
lio decre-
Doncili®
im conve-
ilicse con-

vangelici>

e m qua®'
ir. Chri-
i tempo"
e hi:c a ; '
jedas j |l
as, ear® 3

IN CONCILIO PNOVINCIALI V.  435

ngrafle ; fed in tanta hominum undique
coniiuentium multitudine, voluit etiam alios
tvangelicae praedicationis , ac morborum cu-
rationis locios adhibere. Difcipulos igitur
orare jullit, duodecim Apoftolos convoca-
vit, eosdein milit ad iila nmnera exequenda.

Nune itidem is, qui ab Eccleiiae fuae cura
&cuftodia oculos nuniquani dejicit: Erunt ,
inqait, ocuti mei ibi cunUis diebus , cum e 3. Regam
mio coeio, tamquam ex altiffima fpecula, c * 9* v *  3*
Provinciam noftram Mediolancnfem , praeler-
tim fuperiorum annorum peltilentia muki*
partibus vexatam , mifereque affiidam cer-

non

aiaq« e  *°'
i an d o l 1 *'

ragrai

teret , non tam hominum interitu , quam
fpiritualium rerum detrimentis atque damnis,
jns multa inde confecuta funt , in tanta
jaftura iliam niifericordite oculis refpexit ,
•c nos Evangelii fui miniftros excitavit , &
ad fandas orationes precesque concelebran-
das, & ad procuranda Synodalibus Epi-
tcopalibusque laboribus remedia. Adfuiftis,
Patres fandilFinii, religiofae Orationi, quam
intermiffione hoc faero loco in confpe-
faerofandi Glavi Jefu Chrifti Domini ha-
-«imus, ut Spiritus landi lumen implorare-
, quo adjud , Provinciae noftrae bene
firendre rationein iniremus , fpiritualiaque
na inftauraremus. Ob eam ipfam caulatn
•tillus vicus, nullum oppidum , nulla urbs
® ^rovincia eft, quae ad preces, & ad Poe-
^tentiae facrseque Euchariftite Sacramentum,
* a d alia pietatis chriftianse ftudia atque
°fficia excitata non fit vehementen Jam
j Ero , Patres, hodie eodem Domini Špiritu
ac e convocati , hoc loco adfumus , ut &

E e a eidem

436 Oratio S. Caroli BorRomiei

eidem precationum officio , & aliis Syno-
dalibus adionibus operam minifteriumqii5
noftrum praeftemus; fperandumque elt, Chri-
flum Dominum tum preces noftras exaudi-
turum ( dixit enim , fi duo ex vobis confa-
ferint , fuper ternam  , de omni re, qim-
JVlatth. c. cumque petierint, fiet ittis)  tum etiam nobii
v.  19. in falutari hac tradatione verfautibus adfu-
turum. Ubi  , inquit , funt duo  , vel tris
congregati in notnim meo  , ibi fum in mi-
Ibid.v  •2o. di 0  eorum.  Omnis porro htec Conciiii Pro-
vincialis adio formam illam , ut diximus,
exhibet apoftoliese miffionis & legationis,
Dum enim noftras noftrarumque Eccklia-
rum res inter nos mutua charitate conferi-
mu« , dum de caftiffimo divinorum officio-
rum cultu disquirimus , dum de Cleri po-
pul^ue difciplina inveftigamus , dum &
noftrorum, & apoftolicae vifitationis in pri-
mis decretorum executionem infpicimus j
dum rerum nraltarum collapfam pene infii-
tutionem ob oculos ponimus , dum de m-
ftaurationis modo confultamus , dum con-
ftitutiones alias ad damna refarcienda red«
accommodatas , Špiritu fando audore,
conficere ftudemus : univerfa htec via &
ratio eo fpedat, ut iftis adjumentis , q UJ1
a Deo exiftunt , mens noftra illuflretur,
charitas in nobis inflammetur , aniinan®
zelus in cordibus noftris exardef’cat, a" 1 '
morum noftrorum Epifcopalis illa vis &
ardor magis atque magis incendatnr > ^
quaft novus quidam fpiritus in nobis, <F
decretorum Provincialium virtute & am-'^
toritate munimur 9 excitetur vehementni

ad

ad

ad

tan'

dim

fis

fcop

bis

dux

giffi

fanb

chri

tur.

rital

u%

ran:

qui
mec
crea
peri
funt
Cor
neg
tnal
t£ .
tuli
gnil
peri
flio

ki
que
cia
tere
lte i

LTI

s Syno-
riumqut
2  It, Chu-
exaudi-
's confa-
qum-
im nobis
ms adfu-
vel trti
n in mi-
ciiii Pio-
dixinniSj
jgationis,
Ecclelia-
: conleri-
m officio-
Cleri po-
duni &
lis in pri-
fpicimnsi
iene infti-
im de in-
dum con-
:nda rede

audore,

;c via &
tis , 9"®

luttretuf *

animato®

fcat, ai";
la vis &
latur i »
obis, ¥

& audo-

enienti® s >

In Concilio Provinci ali V. 437

id improbos omnes fpiritus depellendos ,
ad vitiorum peltem propulfandam , ad la-
nandas fpiritales segritudines, ad afferen-
dum denique populiš curse nollne commif-
fis oranem curationem. O 1'alutares EpE
fcopalium Conciliorum labores ! Adelt vo-
bis Chriftus Dorainus , ačbionum veftrarum
dux elt Spiritus fančtus. Vos morum ma-
gitbri , vos populorum tnoderatores, vos
fan&arum legum auftores. Sapientia vellra
chriltianae difciplinas ratio omnis inftaura-
tor, prudentia controverfire fedantur, cha-
ritate diffidia tolluntur, ftudio eriguntur
mnus dijfolutie , virtute genua debilici robo- -
nntur  , atiimisque vires adduntur. Ojiid Ifaice
multis? Haec Conciliorum aftio, nos ipfos, 3.5* v '
qui Dočloris officio fuiigimur, qui Ecclefiae
medici fumus, docet, inlbruit, reficit , re-
creat, exfufcitat. Q.uam mifera igitur fu-
periora tempora, quibus tam diu lntermilla
lunt multis partibus , peneque antiquata
Concilia Provincialia, & Svnodi Dioecefanae
neglečboe ! Qjio fačlum elt , ut multiplex
fflalorum quali filva extiterit; Baffiicae incul-
te, ornamenta fupelleftilis ecclefiae pene
rurlla, caeremoniarum ritus & ufus vix co-
gnitus, Divinorum Officiorum ratio pene
perturbata , chori difciplina refciffa, fun-
dionum eccletiallicarum munera contempta
t & ipreta, ftationes Sacerdotales Clericales-
que defertae, omnia denium difciplinae offi-
ba abječba, ac pene depofita ; populi prre-
t«ea inftitvitio depravata, morum corrupte-
^ undique obortse , feftorum dierum vene¬
jo niuitis peccatis violata , fa.crorum lo r
£e | coriua

438 Oratio S. Caroli Borrom.^i

corum cnltus multis partibus laefus , Sacer-
dotalis ordinis dignitas pro nihilo habita,
& cunčta denique ad eum ftatum dedučta,
ut lachrymis , lučhi , commiferationeque
digna eftent. Vidimus nos, vidiraus Pro.
vincise noftrae faciem deformatam, nec pla¬
ne a collachrymabili illo Templi Jerololv.
mitani afpe&u diiliinilem ; cum fcilicet va-
ftatis & dirutis ab Antioeho rebus omnibus,
fortiftinnis Dux Judas Machabaeus Tempi
iilius cnltum everfum , altare violatum , ja.
nuas exuftas, & omnia perculfa ac proftra-
ta afpexit; fciilisque veftimentis , capite
cineribus afperfo, fuipiriis, gemitu, lučhio-
ftfiimisque vocibus , incredibilem vini la-
chrymarum in tantis auguftiflinnTempli rni-
• nis proiudit. Gratias tibi agimus , optime
Deus , cuj us Divino um n ere Tridentimim
Concdium miferishis temporibus celebratura
eft ; unde prseter aJia , quae reipublicae cini-
ftianae adjumenta fubminiftrata funt , refti-
tntus ell tandem falutaris ilie ufus Synodi
& Dictefanse , & Provincialis, cujus initi-
tirnim auxihante tua divina g-ratia ita fufce-
pinms, ut hodierno die ex Tridentinte ian-
čtionis praeicripto jam quinti Provincialis
Concilii initium faciamus. Non eft ig;itu r >
Patres , eur noftra hac concione Concilii
Provincialis neceflarium ufum , dignitatein«
fruftus uberrimos explicemus. Vos ip»
intelligitis iacrofantftam Oecumenici illiu*
ConGtlii auftoritatem, qua nobis juffum el
Provmciale Concilium tertio faltem quoqti®
anno convocari ^ vos ipli optime mefflini-
ftis 3  per jips de veftro Conliiio & ailenfu

jam <
lis pt
ftiom
comrt

E
etan 2
quas i
lis co
edam
re, a
& de.
mus,
fingiil
nune
fimul
te pe
tio fe
fcopo
venir«
ab or
fulcip
ras cs
mund
mittel
doftrl
tna i
docet
vis di
coder
devin
tcclef
gibus
mifto
; W (
aoru;

:i  In Conciuo Provinciali V. 439

Sacer-
habita,
idučta, j
oneque i
as Pro-
Lec p la- i
;rofoly. |
icet va-
n iiibus,
Teinpli
im ?  ja-

proftra-
capite
luduo-
vim la-
ipli mi-
optime
;n cinam
ibratura
;ae chn*

, refti-
Synodi
s iiifti-
a fufce-
nse fan-
iticialis
igitur,
^oncilii
itateiiH
os ipfi
i illiut
um $
]Uoqu«

leminj'

aflenft

jam

jam certam diem Concilii noftri Provincia-
lis praeftitutam , perpetuamque illius indi-
ftionem deinceps decreto Provinciali efle
communitam.

Eft vero, cur , unde digreffi fumus , ad
erangelicam commemorationem redeamus 3
qus tora non foluni hujns noftri Epilcopa-
lis congreirus conventusque rationem , led
edam munera & officia, quie in eo prsefta-
re, aut certe fpe&are debemus, fignifieare,
k  declarare videtur. Primum igitur videa-
mus, Patres, cur Chriftus Dominus , cum
fingulos Apoftolos ad apoftolicte legationis
munera inftruere ac mittere poffet, omues
fimul eam ob caufam convocavit, Qua ex
te perfpicuum nobis fiet, quare jam ab ini-
lio fere nafcentis Ecclefiae inftitutum (it, Epi-
[copos Provinciae ad Metropolitanum con-
venire, Provinciales leges fancire, fancitas
ab omnibus, qui ejusdem Provinciae funt,
fulcipi ac fervari. Una vero praeter cete-
ias caufa eft, ut, qui in varias diverfasque
miinrli partes ad Evangelii propagationem
mittebantur , eorum omnium & una effet
doftrina , & unuin apoftolicum munus, &
una apoftolicae vitae ratio. Oitae fane res
docet, ejusdem Provinciae Epifcopos, quam-
ms diftinčtis diverlisque Dioecefibus prsefint,
c °tlem tamen unius Provinciae quaft vinculo
jlevinčlos, una etiam eademque difciplinae
ec defiafticae ratione , eisdem praefcriptis le-
gibus, ac morum regulis, fideles fibi coni-
toiflos ad viam falutis dirigere debcre. Id
fune oftendunt, atque adeo jubent fančiiffi-
Patrurn fančtiones, & Conciliorum
E e 4 Caaoh

440 Os ATI O S. CaROLI  BoRROMiEI

Canones, quibus hoc de genere praeter alia
illud cautmii elt, ut ecciefiaihcis Inftitiuis
Metropolitan® Eccleiiae feie relkjiue Pro.
vinciales Dioecefes confonnent. Ex hac
porro cpnjunčiione, con^-ordicjue folicitudi-
ne, &  con.junčtiffimp ftudio maxima coni.
moda , maximaque adjumenta proficilčin.
tur, noti iblum ad facilem Eccleiiae commiii
fae gubernationem, fed etiam ad oranem po-
puloruni in yia Domini progreilionem. Bine
enim firmifiinpjm uniuscuj.usqiie lnftitoti
praeiidiuni , hinc rituum eccieiiaihcorum fau-
<Šarumque confaetudnuun perennis confer-
vaiio., hinc difciplinse ojnnis robur perpe-
tuum , hinc rerum ialutariurn fančliilmiim
firnianientum , hinc prompta oninium para-
tiiliniaque ad obediendum voluntas , hinc
praeclara illa bene agendi, rečleque exequen-
di contentio , & religiola aemulatio. At ve¬
ro, ubi contra res agitur,. vix dici potefl,
qnanta inde incommoda, quam mnltae diffi-
eultates emanent. Vos  confcii eftis , Patres,
quatn vera fint , quse narramus fed alitpa
ex pa rte. ob oculos ea proponanras. Si quis
veftrum eii, qui in orat ione frequens. lih
coelellium contemplationum flndiofus, i™
Epifcop ali Eccleiiae iktione affidtms, Epj*
fcopali h us item officiis , ftudiis , & iabori-
bus totus adcličhis, abitinentite ac jejunio
dediius, holpitaiis, pauperum, viduaruni,
pnpiilorum vere Pater & Paftor , pioruni*
que loco.nmi patronus, & fantftorutn. Inftito*
tomm loiicitus aitčior :> rurfusqne fr ali llS
ejusdem Provinci® Epifcopus haec oninm
Tei rciuiiie agit, vel negligit, vel, tfioo

gra-

gravii
po di
minit
jravii

Š<

mus r
ianm
tbi pi
dentii

vitae i

dinem

conlti

verbi

Synoc

te cel

tirni c

nedur

fiicec

hc g

vero,

charit

non a

M vit,

& qu

tevoci

roetiai

lomir

bet,

befta,

in eo

tns fp

»nini

Pretio

El

eter ajii
nftitiuis
se Pro.
Ex hac
licitudi-
na coni.
ficilcnn.
coni ni ifi
nem po.
n. F
Inftitnti
rum lan-
confer-
: perpe-
riffinmiii
im para-
; , hinc
xequen-
At ve-
poteft)
ta; diffi-
Patres,
:1 alk]«

Si quis
ens,
(us, i»
s,. Ep|'

: laborf-
jejunio
duarunii

pionini-

Inftitu-

fr afitis

onima
, cjjrijd

g ra *

In Concilio  pROVINCIALI V. 44.lt

»ravius eft , contra facit vel ab alio Epifco-
diligenter ačta minus commendat *- certe
omnia m de incommoda accidunt, no n fine
mo detrrniento.

Sed locus hic e it, Pat-res , ut accenda-
mus non ipfos, ii atfcentius rem ipfam fpečta-
damus. lile , qui optimi Paitoris regulas
ibi propoluit, prtedicationis mumus actTri-
dentini Goncilii prselcriptutn perpetuo exe-
iite, qui dignitatis Epifcopalis ani-
plitudinem, non labores; cenlum, non onus j
vita otium, non perpetuam iliam folicitu-
dinem mul tis curis knplicitam in animo iibi
conitituit, vel raro, vel fortaffe numquam
verbi Dei pabulum populo miniltrat. Ule
Synodum Dioecefanam anniverfariam de mo¬
te celebrat ; hic ne ftatas quidem Clerico-
tum & Sacerclotum. Congregationes habet,
nedum Synodura convocat. Ule Vilitationem
Kcecefanam perenni ltudio obire contendit;
lic gregis fui vultum necjue agnofcit., nee
v ero, ut ab ovibus agnoičatur, paterna id
charitate itudet. lile nihil non ag.it , nihil
w>n attingit, ut morum corruptelas eripiat,
it vitla & peccata corrigat, atqne. etnendet,
& quoseumque aberrantes ad viam falutis
Kiocet • hic populari opinione cuin omnia
®etiatur, hominibus placere volt, peccata
lominum dillimulat, faepeque caufam. prae-
quamobrem complures- a vi a reči a de¬
sant. At vigilantis Epifcopi folicitudo
1,1  00 e da m verlatur , ut Ecclefiarum cul-
tlls  fplendefcat , Balilicte fartae. tečEe fint 7
0,111 'i apparatu inftručt* , ornni ornatu <&;
P Ie tioio opere illuitres •» in onines. parter*,
£ e l  qi%

Pfaltn.

140 . v.

44 *

Oratio S. Caroli Borromjbi

timu

Cirili

Umili

lino

Dom.i

fOS

convi

felic;

10 £

mfis

fcribi;

aus.

trem

eluceant; divinorum officiorum pietas flo.
refcat, cseremoniarum ritus excolatur, cho.
ri inftručlio omnis non modo retineatur
fed plane augeatur; Clerus ad facras Do.
ftrinas erudiatur , in Clericalis vitae officiii
eontineatur, fančtiffimis legibus , edidis,
inftitutionibus devinčhis, non modo a tla.
gitiis alienus, fed ab omni fufpicione inte-
ger purusque confervetur. Q.uam diffimi-
lis vero remiffi negligenrisque Paftoris, ac
fibi indulgentis ratio ac forma fit , vos ipfi
videtis. Nulla in ejus Clero fere difcipli-
na , nulla populi inftitutio, nulla Eccleiia-
rum inftauratio , omnia deuique , quse m-
dique praeclara Epifcopali cura fplendefce-
re deberent, in litu & fqualore prope ja*
cent. His tam diverlis ftudiis , Patres,
tantum abeft , ut , qui accenfo ftudio al
cptima quseque ferebatur , ejus indultrn
&  folicitudo vehementius inflammetur, H
aliquando pene reftinguatur , ficque fan*

<fta illa gemulatio , quae tantopere nobisEpt-
fcopis expetenda eft , & valet pl urinu®
ad omnem dilciplinse propagationem , nul'
la fit. Aceedit etiam aliud incommodrt
idque maximum , quod perfečla hac diffi-
mili Paftorum cura, populi, Epifcopi vig>*
lantis Dioecefi fubječti, in obediendo con-
tumaciores &  difficiliores fiunt , Paftori &
Patri fuo detrahunt, ejus benefadia &P !
iniquius infečlantur, monita non audiu nt >

&, ut eft hominum genus proclive ad
cufandas excufationes in peccatis  , alteri* 15
Premiftione & nimia indulgenfia abutun' 11,  ^
gd coutmnaciss ftue & culpse omnis P atr0 ‘ lnU

ciaiuffl'

cer

plane

jiinfti

ono j

.1 eai

Psfci

frovii

uiplin

Homii

'iores

[ ocari

jue e

0()ne

'gnat

CO (

Ufifti

Cs que

IJE 1

ietas flo.
ur, cho.
tineatur,
cras Do.
e  officiii
edičtis,
do a Da-
one inte-
difiimi-
toris, sc
vos ipfi
difcipli-
Ecclelia-
quse im-
lendeice-
prope js-
Patres,
budio ai
indultrii
etur, m
:que i»
obis Epi*
plurimuiu
:m , nul-

ntnoduUi
hac diflj-
ropi vigi'
ndo con-
3 aftori &
da W
audiuntj
r e ad  f -’’

, alteri « 5
ibutunttf
lis patto-
:ifliuffl*

In Concilio Provinciali V. 44$

cinium.Tanta igitur damna ac detrimenta ret
ciriftianae importari perfpicimus ex illo dif-
liinili ipiritu , quem in Paftoribus unum,
lino cbaritatis vdnculo conjunčtum , uno-
Ibjicitudinis ftudio incitatum Chriftus
fiominus efle voluit. Ad hoc nos Epifco-
pos is inttruit, cum Apoftolis in unura
convocatis, legationern praedicationis evan-
gelicae, & segritudinum curationem hodier-
noEvangelio committit, & certas eis uni-
verfis regulas apoftolici illins muneris prae-
(cribit. Onamobrem perfuafum jam habea-
, Reverendifiimi Patres , non medio-
ran utiiitatem , hujus Provineialis Con-
ilii quinti tradatione , nos Provinci® no-
:se, Deo imprimis juvante, allaturos efle,
certam rationem , exp:doratamque viam ,
plane jam nune tandem inierimus , ut con-
pnftiHimis animis , concordiiTnna volunta-
l( i pari ftudio, aequali zelo , tamquam
1,10  Paftoraji Epifcopalique fpiritu omnes
!1  eam perpetuam curam incuinbamus , ut
^aeicriptas a nobis , & Clero , &  populo,
™vinciaeque noftr® leges, Inftituta , di-
j tl plinamque omnem exequamur. At tu
,°®ine Deus Omnipotens, qui juffifti fe-
! 't>tes feptuaginta de populo a Moyfe con-*
r ° car i ad oflcium tabernaculi foederis , illis-f
eodem loco commorantibus adelle ,
i! 9 u e unum eumdemaue Ipiritum largiri
:i ?natus es

)co

quique Apoftolis tuis in uno Num.c.n,
(  , congregatis Spiritum lančhjm tuum v -  id. 6?
""''ni 5 eorurn mentes illuminafti , corda
" S( i ae  adeo accendifti, ut ineredibili ardo c 2  v
,e  ^Hamuiati, cum le divina praedicationis 'jeqi^ *

lega.

444

Oratio S. Caroli Borromsi

Jegatos agnofcerent , uno ardentiffimo
dio , iisdem apoltolicae difciplinae Inftitutii,

toto terrarum orbe illa legatione tam ai

inirabiliter perfunčli funt: nobis hodie no.
mine tuo in unum convocatis adelto, qi«.
fumus; mentes noftras divini tui luminis
fplendore illuftratas, bonitate fove, fapien.
tia rege , moderare , atque effice , ut

uno confilio , iisdem vigilantise officiis

iisdem monitis , iisdem exemplis , legatio-
nis noftrse etiam munera atque officia exe-
quamur , ut tandem nos , & fideles Pio-
vinciae noftrte unum in te effečti , fempi
terna illa gloria in te uno Deo perfruainnr.
Amen.

ORATIO

H A B I T A

IN CONCILIO PROVINCIALI VI

Anico mdlxxxix.  x. Mati.

D tviNiE erga nos mifericordiae jminerti
fingularique dono jam Concilium 1 );: '
vinciale fextum , Patres fančtilfimi, _ coa-
celebramus. Haec ipfa Concilii Provinc' 1 '
lis vox, nobis , qui ob eam caufam, d®*
Špiritu fsnčlo, hic adfumus , rem mag"*
gravem, iti omnes partes maxime utib® 1
falutarem Provincise rationibus , atque ad t0
om.nis ecclefiafticte difciplinae ufui inlbt ,f: '
tionique neceffariam fignificat , & p^' -

l

c
la,
omnt
bus
Cone
1)10
Prov
k  m
legle
inde
ion
loqui
lenti
Intar

leno-
tnm
beri
lo Cl
fertu
conv
lo fl
viffil

tnali
Apo
it ej
1

te p
ac g-.

jas j
fndii
plnr

vifli:

MSI

Tirno
Inftitutu,
tam ai
lodie n«,
to, quj.
i luminis
, fapieii-
, ut not

officiis,
, legatio-
Hcia exe-
eles Pro-

rfruamur.

In ConcilIo ProvInciali VL 44 f

iLl Vi

munerti
lium P 10 "
mi, con-
o r ovincii'
am, d» c(
jnagna*i

: util e ®
:que
inftau«'

& pl*

Hsec quidem aftio Provincialis, ab apo-
d.’ Itolicis usque temporibus divinitus inftitu-
& diuturna Ecclefiae confuetndine in
omnes terrarum partes derivata , fanftioni-
jus Pontiliciis corroborata , Oeeumenicis
Conciliis conimunita, olim florentiilima fuih
ilio fačhun eft, ut ea jam pridem in orani
Provincia fručhis tulerit &  uberrimos ,
k  maximos. At vero ubi intermifla , vel
neglefta fuit, quanta & qnam gravia damna
inde importata fint rei univerfae chriftiante,
ion eft cur pluribus explicemus ; res ipfa
bquitur. lis autem derimentis facra Tri-
dentina Synodus ut tandem occurreret, ia-
liitare Conciliorunv Provincialium Inftitutum
itnovavit; quod nos ex illius praefcripto
tam ftepennmero, operante Domino , adhi-
kuerimus , aliquos ilhus fručhis experiun-
0  cognovimus. Et vero quorfum fane re~
rtur omnis Provincialium Epifcopornm
tonventns ?  An non ad res, qute non mo¬
do funt utiles , fed qu* longe omnium gra-
tiffimae 1 Agitur in eo gloria Dei, agitur
falus animarum, agitur inltitutio Cleri, agi-
ta difciplina populi, agitur denique fpiri-
tiialium tegritudinum curatio, nobis, qui iti
Apoftoloruin lbcum fucceffimus, commiffa*
l( ex Evangelio jam modo audivimus.

Eft porro curatio hsec multiplex, & la-
praterea patet^ magnutn fane negotium
j c grave, in unius tantnm animte (pro cu-
l lls  falute Chriftus Dominus ianguinem pro¬
fit ) curam incumbere ; multo gravius ,
plurimos varie languentes fanare , longe gra-
T| ffimum, Provinci* univerf* ainpliiiiiniE &

segro-

446 Oratio S. Caroli Borrombi

segrotanti, medicamenta opportuna appotit,
re; led infinitis pardbus difficiliimum eil
morbis , qui utiius Epifcopi ftudio vix,au
ne vix quidem aliqnando curari poflimt (cum
pene infanabiles lint) remedia adhibere
qitse cura maxime ad Provincialnim Epifco.
porum Conventum , tamquam ad a)iquod
iapientum Medicorum Collegium, pertinet.
At cum omnis Pontifex ex kominibus ajjm
JH Hebr.ptus , & ipfe circumdatus (it infirmif ate , aegrt-
c- 5 - v -tudinum  quoqoe noftrarum Epilcopaliira
a * curatio , cujus tnagna ex parte in Svnodii
Provincialibus ratio habenda eft, explicati
non omnino poteft, quam gravis , quara
falutaris item.

Sed eft , cur jam hoc initio orationis
noftr® paucis rem conipledlamur. In Con-
ventu Epifcopali propofitum ell nobis
dinm curationis & noftrse, & noftri gregis-
Cum igitur Concilii hiijus Provincialis fexti
caufa hoc facro loco fumus , vocem illam
apoftolicatn, &divinam, non modo omnes
muneris noftri partes fignificantem , fednoJ
magnopere monentem audiamus : PkUnB’

Pr
i, ij

nam i
quamd
do ing
que se
oci
eftos.
is lan;
dffimo
lempo
lium m
boratit
tu dre
da aff<
di> en
pltirim

tAn-Apoll. V ofc s  ^ U niverfo gregi  , in quo vos Spili

c.  20. v.  o ius  i' an ff us  p oj uit Epifcopos regere Eccltji&

a8.

Dei , quam acquijivit fanguim fuo.

GL i are & unam , & alteram item cur*-
tionem pro officii noftri munere prseftemuS'
Bes duše funt, quse nobis in folemni h j:
ačlione proponuntur: una, Provinci®
tantis ftatus ; altera, diligentiflima difqu' !1 ‘
tio falutarium medicamentorum. Atque d (
his quidem rebus duabus in prsefenti
quid, & brevi Cane dicemus.

Pri-

quam
letharp
Sum t
Patres
kiis

h 3
tincise

titio i
niorbc
bus'
J Ppar;
tatiis 1
'jiiam
*ies,
°mnei

Siffud
iu

opi;

Ml

appotH,
luni eft,
vix, aut
'unt (en®
dhibere;
1 Epifco.
aliquod
pertinet,
%s ajjm
ate , segri.
copali®
Synodii
explicari
s , quain

orationis
In Con-
ohis
ri gregis.
abs lesti
em illaffl
lo onioes
, fed nos
sittenditt
!jos  Spi"

em cu«‘
•srteniiii'
:mni hi-'
i» segr 0 '
difqui ! i'
^tque
[en ti

Pri*

IN CONCILIO pROVmCTALI VI.

Priraum igitur , Patres Reverendiffi-
ii, fpečlate, quaefo, una mecum Provin-
ciam univerfam, qua(i pubiicam hofpitalem
pamdam domurn amplam, in qua multitu-
ingens fn hotninum graviter periculofe*
pe segrotantium. Proponamus hic nobis
ob oculos tam infinitos horaines aegre af-
[eftos, quos Chriftus Dominus ab Apofto-
lislanari juffit; at eos in Provincia frequeu-
tillimos confpiciemus ; cum prsefertim his
letnporibus tanta malorum Ines in morta-
liutn vifcera fefe infuderit, En hydropi la-
torantes , en febri & phrenefi seftuantes „
in dsemonum impetu agitati, en lepra foe-
affečti, en paralytici, &  permulti clau-
i, en alii aridi, debilesque , en gibbofi
plilrimi, en muti complures , en lippien-
tinm genus, en & caecorum , & furdorum
(jnara inbnitus numerus, quam multos alios
iethargiže morbus occiipavit! O commiferan-
tinm & languentium fpečlaculum ! An hic*

Patres, dolor nojler fliper dolorem P  An in gferem, e,
jmfc cor nojlrum mcerens P  Gture ( malum) 8- v.  iS.
'fta hydropifis , quafi intus in omnium Pro-
v |neiffi partium elite inhsrefcens ? Superbise
?1[ io quam tnulti turgefcunt ? Ojianta inde
®orborum peftis ? quam profufus veftium
'Kus? quam novus & inauditns pomparum
8 Pparatus? quam varius barbarko opere or-
flatus ? quam innumerabilis fervornm grex ?

effufa deniqne omnium rerum proflu-
,les ?  quae tamquam morbus intercus in
“nuiem Provinciae partem fele longe lateque
“'Sadit ! At vero quam late patet alia hyp-
“ to pifis, inexhaufta illa pecunise litis, &

idolu-

448 Orati  o S. Ca  n or ,i Bohrom.#

iAi Ephef idolorum fervitus avarita , & lila morboruin
"c.  5. v.  5. omnium radix cupiditas !  Ex hoc morbi
Q f ^‘7  hefaria quaequ e  exiiiunt. Hinc foeneraticii
’’  contračlus, hinc mehdacia, perjuriaque coni-
merciis contrahendis , hinc faifa quaeque,
hinc adulterinse & corruptfe merces , hinc
doli ., failaciae, fraudes, & fubdola qušqii
artificia: hinc alienorum bonorum q 11 ali aii.
cupia, hinc Judiciorum iniqnitas , juhici®
corruptelse, pupiliorum oppreflipnes, vidna,
rum defolatio •, & injuria deniqite omnis.
(cinam perniciofa fitis , quam effrenata itta
ram cupiditas , qni nullos libi fines conca-
pifcendi praefcribunt, usque adeo ut alioi
poffeffionibus fuis, etiam hepe per injuriam,
pellete manibits pedibusque enixe operam
dent! Horreant iili judicia Dei Omnipoten-
tis, voce ifaiae cOnquerentis & comminaii;
h  ?* tis : Ve vobis , inquit, qui conjungitis di-
’ mum ad domum  9  agrum agro copnlM
usque ad terminum loči . Num habitatis M
foli in medio tzrrce P In auribus meis fint
hac , lU čit Dominus exercituum ; nifi daniti
defertte fuerint multce grandes , pulchn
absque babitatore.  Horribilis certe eft ’
Dei comminatio. At iilorum quam ardens*
Patres, quam effufa cupiditas ! En rurfo
circumfufa 'undique alia homirtum multit«'
do, febri rnultiplici & gravi ardore seftuan-
tium. Juvenes , quibus cupiditatum fo®

v . 8- &  9.,

JUfUl

dah

glor

in is, quah ftimmis febrium caloribus, &c<£
čupifcentise igbi n oh ex;irdefcunt ? deliof

1/. Petri c.  affluuht, oculos habent plenos aduluriii\
£ c '. l '- 1 4'  fiagranti ifio ardore concitati, bibunt 0
to a @ uam  ^I u ^ tatem  oni nem ; nihilque im*

'agunt j

rjiie
dor
re, f
Ut en
a!iqi
trim-
ineir
vaca
tjl v
gnan
k  ac

Iris t

ilti t

frena

quan

pude

til r

que

ethni

fitan

& b;

»gun

iliis

niunt

Hunt

fant,

quam

niunt

tur.

finab

quoi

Al

m

torbar
c morbil
-neratiaj
que coni.
guaeauej
-s ,  Bille

t qu£equ(
quali
judic::m
'S,  vidna,
e oninij.
nata ife
-S concu.
>. ut alioj
injuriani
'  o.perai
nnipoten-
onim«;
ngitis A
copuluiil
bitatis til
meis funt

ulcluh

h®

irdens

mlin

uulr.0
seftuat'
n flaifr'
& con-
deliciii
'rti i &

it 0
11 e M

In Concilio Provinci ali  Vi. 449

jovint, nihil non attingunt, nihilque noil
(laborant, ut male agatitt, imo male agendo
gloriantur , & qute malefačta non patrarint,
illaipfa, quaii a fe commiffa, infolenter ubf-
que jačfttant; usque adeo turpiter agere, libi
gloriofum opinantur. Atque prše iito ardo-
re, fnroreque , eo etiam praecipites feruntur,
nteum nefacrorum quidem locorum rationem
aliquando habeant, tum vero fančhim Ma-
trimonium, ficut gentes, qua; ignorant Deum,
ineunt atqu.e fufcipiunt, fuasque libidini ita
vacant, ficut equus , & mulus , auibus mn
tjl intellecius.  O rem commiferatione cli- Pfalm.§t*
jnam 1 Febrilis hic furor non modo juveues v.  9.
k  adolefcentes, fed pueros & pene infantes
»is temporibus aliquo modo invaiit. Ojaam
ii petuiantes, quam contumaces , quam ef-
frenati, quam proječta audacia praecipites,
quam turbulenti & domi, & foris, quam im-
pudenti licentia ad nefaria quaeque concita-
ti! Nolumus plura pra; dolore. Sunt pleri-
<)ue alii, qui tamquam fanatici homines „
tthnico more, & joculari quadam licentia
fatanse aftu introdučta, larvis induti furiantur
k  bacchantur , choreas ducunt, tripudia
>gnnt, fpečtacula profana edunt, atque in
! |iis iltiusmodi ačtionibus usque adeo infa-
"rant, ut in tanta peccatorum, quse inde exi-
tant, coiluvione, ne culpam quidem agno*
talit. Alii porro non tam phrenefis furore,

Hiam doemonis seftu agitati, eo praecipites
n >Dtit, ut non modo medicamenta afpernen-
' IJr , fed medicos & curatores falutis fuae in«
taabili quodam odio infedentur; & verd
(quocl dellabile nefandumque facinus ell )

& Car. Infir. Faft.  F f vio.,

Pfahn.  1 6.
v.  II.

Ad Phi-
lipp. c.  3.
v.  19.
Pfalm.  4.
v.  3.

450 Oratio S. Caroli Borkomei

violentas manus eorum parentibns, Sacerdo.
tibus , quos venerari & colere totis in Chri.
llo vifceribus debent, afferant, & injiciant;
eosque aliquando truculenter , impie, icele.
rateque contrucident. At lepra quam pluri.
mi laborant! lili & malefačlis, & flagitio*
rum impuritate, & vitiorum exemplis, Fro-
vinciam foediilime infidunt. At vos, JFatres,
quos huic Provincise fpeculatores Domimis
dedit, rečle cernitis, quam exitiofa lit iilo-
rum perditiffimorum hominnm contagio,^
qnam in omnes partes diffufa. Paralyricorum
prseterea numerus magnus eil, qui prše qua-
dam virtutum torpedine, tamquam in molli-
tie carnis jacentes , ne deiideria quidem re-

<de agendi concipiunt , nedum fančlarim

ačlionum officia exequuntur. Sed en claudi
alii. lili optime vident, quam valde in chri-
ftianarum virtutum difciplina progredienduffl
fit; non longe tarnen, uti oportet, progre-
diuntur •, imo a rečta via, quani femel in*
grefli funt, ad vitiorum diverticula profluunf.
Alii aridi funt, qui, manu cum debiles fint,
in operibus charitatis defunt, nomineqm
tantum chriiliano gaudent. At gibboii qua m
plurimi, qui ad terram proni, humi repen-
tes , non cceleitia , fed terrena tantum lp e ‘
člant; & tamquam filii teme, animo demif-
fo, ut pecudes ad pallum, ad crapulas »
comeflationes abječti, gulse, ventri &  g ! '
neis dediti, plane Jiatuerunt oculos dedinj
in terram: horum Deus venter eft , &
in confufione ipjofum , qui terrena fap^'
Usquequo gram corde P  lila hominum I ue *
Provinciam noilraru late inquinat. Eil et ’ al4

iafi-

]

infinit
rinis .

emi
detrač
ixerci
peileir
kis lil
ieditic
iilFem
mer
i gm
Pamt
lomin
Dornir
ift) ht
»s qu
iricofi
tuli ca
lomin
e

•1 cruc
licia j
> ut
nnarui
l»ari
® fal
■•cit a
: «ntur

fJ* fe;
Ptem ]
i® vi
tca q

!it ep

’ e »tas

El

Sacerdo.
in Chri-
njiciant;
e, icele-
im pluri.
ftagitio-
lis, Pro-
Patres,
Domini«
a iit ifto-
agio, &
yticonm
prše qua-
in molli-
lidem re-
'an&artm
en claudi
e in chri-
:dienduffl
, progre-
femel in*
tfofluunt.
biles fint)
>minequt
>oli quam

In Concilio  PkoviNciALi VT. 4^1

infinitus numerus mutorum. Sune, qui in di-
hnis laudibus muti; at in maledičtis, blaf-
phemiis, diris, imprecationibus, convitiis,
ietra&ionibus, contumeiiis iingua celeri &
ixercitata funt. O deteftabilem hominum
rellein! Copulandis diffidentium voluntati-
ms filentio utuntur; fed Iingua, tamquam
[editionum Pabello abutuntur ad difcordias
iilleminandas. Certe Iingua  eorura ignis ,
tmerfitas iniquitatis  , fepulchrum patens
ifi guttur eorum  ; quorum os mahditMom ,
! 'hmaritutint plenum ejl.  Sed quousque ifta
taminum lues pročeffit ? Attendi , inquit
Dominus, & aufcultavi: nemo , quod bonum
if ) hquituir.  Lippos alios fcitis, imo & cae-
;os quam pluriinos. En fpeftaculum tene-
iricofum& horribile! Eli qusedam hujus fae-
»li ctecitas, qua, ut tetra nočte, circumfufi
braines, oculis fidei cum & fempiternam
Coeleftem gloriam, & perpetuos infer-
»cruciatus , & mortern, & horribiiia Dei ju-
fcia propolita habeant, nolunt  tamen vide-
ut bene agant.  Perinulti itetti rermn di-

'raarum, atque adeo rudimentortim fidei
?>ari, veri cseci funt, qui plane abječta
ni repen' » falutis cura, viam cum ignorent, quae
tuni fp e ' 'Kit ad vitam; illa impenta caScitate prola-
10 deniif- '.Untur ad fempiternum interitum. Verum
tpnlas & '!erique alii cseci funt, qui reriim futurarum,
tri & g a ' fempiternse fiint, nibil profpiciunt; res
dedinj  ntem praefentes, qute caducse, quse fluxse,
C J gl° r,t  J® vix ad punčtum temporis permanent,
ftipi A  ?ca quadam aviditate rapiunt. Ecqute tan-
lum i |;fi  '-m eft ifta hominum ctecitas, qui res pro¬
fit ena * 'tatas Creatori, res viles & abječias fum*
inti- F f a mo

c.

4 ■ V. 6 .

Pfalm.  13.

v.  3 >

$etem. &
8 . v . 6.

Pfalm. 3 g,
v.  4.

4^2 ORATI0 S.CaROLI  BoRROMiEI

lete

Patre;

mo Deo praeferunt ? At furdi quam infiniti
quam miferanda eorurn conditio ! liti in W
le agendo funt pertiiiaci animo , voluntate 115  P
que obfirmata; Dei vocibus obfurdefcunt, Pran
pietate non molliuntur, minis non cedunt,
precibus non commoventur :> mentis fentn
nebefcentes , pericula falutis non tinient;

honnnes non metuunt, & , quod gravilii-

nnun eft, Deum non verentur. Jam cernitis,
Patres Reverendiffimi, aliqnam Provinci!

partem aegrotam j aliam vero, quse ad Clf-

teran
Ni
'Itiidine
ianius
bare
[ione
ttiam
rideri

ricales segntudines pertinet, vos etiam
me perfpicere potc-ttis. Jam pridem Cleric;-
li ordini remedia appofuimus, qme pro ten:-
poram ratione opportuna jndicavimus
alii morbi funt, quibus jam Clericalis dfc
plina languefcit. Vitse honellati, Sc  morim
caftitati confuluimus , ej.usque generis
tiofas aliquas partes fanavimus. Ecce
labes, quae valde illius ordinis dignitate«
infi cit. In eo inhaerefcit avaritia ; quatn
caufam (ut alia (ilentio preeteream, qiisl
ftoralis animi noftri fenfurn excruciant) i
ferta fepe ftatione , in fori folicitudinibm
illius ordinis homines excubias agunt, li®*
appetunt, lites intendunt, & frequentes pk'
rique in judiciis funt. Clericis iltidia
fcripfimns : alii negligunt, alii Clericali« 31
ftudiorum fines traniiiiunt, alii ffudiorti' J
prsetextu ab Ecelefia abfunt, a funcl-ioniba*
eccleftafticis fefe abducunt, & a Clericalii-
fciplina refugiunt; alii fcientia infiati pr* l!

alies etiam feniores , qiios vereri debe» : '

fuperbe contemnunt , Beneficia ecelefia ® 1
tenuia contumaciter refpuunt, ampla

itere

, a ]
leftiu;

leputc
uti
latern,
icert
ti hor
turnus
Benti;
gradu
tt au:
tel ati
hor 1;
•sque
d ali
in
gionis
generi
les ci
lioreš

f P

cim

eju:

tJEI

i infiniti
ih in n«
roluntate
rdefcunt,
i cedunt,
ntis
i tinient:
l gravit
n cerniffl
Provinca
e ad Clf-
tiatn
m Clericc-
: pro te®
imus; (ti
:alis d
& moril
eneris vr
Ecce
lignitatei
quani
, qtias f* 3 '
liaht) d e ‘
itudinibm

;unt, h fi
lentes pi ! '
india p tJ '
dericali ® 1
ItudiorurJ
nclionil)^
lericajijl
lati pr* [i
•i debe" 1,
cclefia^
da pr*P
llere

In Cokcilio Provinciali VI. 4^3

ere ambiunt. GLuam aiii Clericales morbi,
atres, quam alia vulnera recruduerunt, qui-
us potius medeamur, oportet, quam enu-
erando refricemas!

Nihil vero attinet, car hoc ipfo loco aegri-
'(tudines noftras enarremus ; non enim dubi-
lanuis, quiu vos, quos Dominas conftitnit
kare infirmos, pro cotifcientiae veftrse reli-
jione, non modo diligenter etiam atqae
Etiam ipfi fpirituales noltros omniam morbos
rideritis, led medicamenta exqailieritis, qai-
appolite curentar., Veram etiam, qno
leftius omnia nobiscam iteram atqae iteram
reputemas, illad anam nobis omnibas per-
fiialum effe volamas ad ordinis noftri digni-
latem, & aačloritatem muneris aon fatis effe,
icertis qaibasdam virtatibas, qnibns csete-
honunes praediti effe folent, nos excnlti
[iimus; fed harnm ipfaram virtatum orna-
»entis nos longe excellere oportet. In
gradu enim epifcopali collocati fnmus, qai
M auram ceteris metallis praefiat , ft aliis
'el ampliflimis dignitatibas cam prsecellen-
!l °t lit , tanto perfečtioribus virtatibas
as que adeo prselacere debet , ut inde
‘i alios fplendor fmgularis dimanet. Vi-
innocentia, moram intregritas , reli-
Ž I0 nis pietas, juftitiae caltus , & alite ejns
generis virtates , funt quidem nobis conimu-
1 es  cum relicjais ^ fed cam malto praeftan-
’!° r es ere ipfre in nobis fmgularis vit® offi-
ills  fplendefcere debent; tuni vero ali® Imit,
^Eproprise pr®cipu®queEpifcoporum funt,
'Vam praeftantillima Dei charitate & arden-
lle jus zelo in prim is conjunčhe ; quibus
F f 3 vir-.

4^4 Oratio S. Caroli BorromjeI

2. ad Cor.  virtudbus erhibeamus nosmetipfos ficut
t z 6. v. 4. minifiros ;  iisdetnque nos exifiimet komo, m

I. ad Cor. m i n ift ros  Chrifii , dippenfatares mvjhm
(.4. v. 1.  _. 71^- c: t?„rr._1: _

Ibidem,

rum Bei.  Si igitur Epifcopali perfetdiont
noftras aftiones & officia mecimur, certe dj.
ligendns ahquas edam tegritudines noftrai
ipeculabimus.

Oiiamobrem cum omnes Provinciae par-
tes, five populum, liveCierum, live nos etiam
fpečiemus; li diligentiori ipeculatioae, quaiu
nos dicendo cominonftravimus, intuebimur,
qualem eam afpiciemus ? segrotantem fcili-
cet, & multis adhuc morbi offeniionibus per-
culfam , ut re]iqua cura opus fit, non me-
diocri, fed magna. Prohdolor! quid hoc-
3  er etn. c.  cine eft V Numquid reftna noti eft in Galaai ?
c.  8. v.  22. j\Ju mC j U jd nulla medicina rado in Provincia,

& in Provincia ampliffima? Nutnguid m-
dicus non ibiP  numquid tot, & tam fapien-
tes Epifcopi, optimi animarum curatores, &
prsecellentes animarum medici ? Ottare igi¬
tur non eft obducta cicatrix filice populi mri?
quam ob caufam Provincia fanata non eft?
Tranfit mejjis , finita eft cejlas , & nos faloti' 1
non fumus , inquit moerens & deplorans Je*
remias. Jam diu abiit tempus, quo facra
Tridentina Synodus falutares fanandis mor*
bis leges tulit ; jam pridem etiam tam fep e '
mimero nos, tamquam medici, qui collegia-
tim de curandis corporibus confultationeffl
ineunt, huc ad Conciiium conveninuis: at
Provincia nobis in curam tradita nondufl
falutariter curata eft, imo adhuc pene attritt)
pene perculla jacet. Super contritione JB
populi mei eantritus fum  , £5" eontripaUU  lles 3 r

Ibidem.

Cap.  8»

V. 20,

(jiiaefi
que a
faiuta
mus :
Vos
tempi
eftigi
diften
Ojiorl
tande
daliur
funt,
confta
furdel
Si do
ftituta
tlaran
fetus
poftul
inftitu
diu at
»liter 1
cit. (
cai
confen
Kploc
nc

tM

ll >iquo

HtlOBi

t tntes :
•ki ms
norum

jei

torno , m
nyftem

In Concilio Provinciali VI, 4f f

Cicut Bi fnp or  oltinuit me.  Exagitate una mecum , flerem.  c,
q«sefo, Patres, dolorem veftrum , intime- 8* v.  ai.
ijueaccenfi, afferte remedia & opportuna, &

-feftiont falutaria, quse Provinci« mgrotie adhibea-

iniis: Tempus  eft medelce,  inquit Propheta. /fod. v.iSV
Vos flatum Provinci« segrotantis videcis :
tempus medencli eft, tempus Concilii. Non
elligitur, cur a propofito illis, quae vulgo
diffeminari ibient , vocibus dimoveamur :

Oporfum tot Synodalia remedia? quousque
tandem tam multse medicamentorum Syno-
daliarn leges ? Nae ifcse plane vulgares voces
fant, & dignse plane, qmbus nos Epifcopi
conftantiilimo mentis Epifcopalis ftudio ob-
Mefcamus. Aliud enim nos Spiritus fan-
Sidočhina docet, aliud Apoftolorum infti*
ftituta movent , aliud Patrum exempla de-
tlarant, aliud Canonum leges jubent, aliud
?etus Ecclefiae ufus, in omnes partes utilis
poftulat, aliud Tridentinae fan&iones nuper
inftituunt , aliud nos in hac Provincia jant
diu ad confuetudinem revocavimus. Gluid?
tlitermuneris nollri Epifcopalis religio depo¬
zit. Gfuam inanes & pene nefarise ! eamque
caufam fumma animi noftri Epifcopalis
»nfenfione, una confpiratione, uno fpiritu
Kplodantur illae voces hominum, qui popu-

noftrum decipiunt , dicentes pax , & non Ezech. c.
ftpax.  Gftiam imperite hoc jacftitant! quam v -  IO *
| 1J |quo etiam animo funt ifti, qui curant, con-
'mionem filice. populi mei cum ignominia , di¬
mu :  " '

pax , pax : & non eft pax  ? An , ftferem. c„
a ^i malorum lues , pacis concordise , & bo- v <  I 4<
t0r um flatus? an, ubi variae morborum fpe-

n

A

ah

F f 4

cor-

4$6  Oratio S. Caroli Borrom-«i.

Ezechc
13. v.
&  10.

Jbicl, v.

corrupteke, difciplinse chriRiante perfečlioi
Attendit-e, qurefo, qui iRi homines funt, cun
talia dicRitent: Lmiunt parietem kuto absiju
palds, absgue■ temperatura, & videni vifiom
c. pacis y  mn ejl pax.  Cernunt ifti in lupe.
11. rioribus no dr is Concijiis iimbram quaindm
diiciplinte , qua p op ni um informare Rudni-
nius; at e j us imago nondum omnibus par-
tibus abfoluta j imo cum imperfečta efl, tlim
neque uudique etiatn communita eamqne
©b caufam veretidum nobis eR, ne illa tara-
quam paries male materiatus, luto tantum
absque pateis iiiitus corruat, Longe abiinta
nobis voces iRorum, qui confuunt puhih
jub omni cubito mcmm, & faciunt cervicah
fub zapite univerfce cetatis ad capiendas m i<
dbid,.v.  18. mas.  Nte ifti his adulationum vocibus, vo-
eumque blanditiis cum nos failere ftudent,
tum iRis etiam lllecebris populos noftros de'
cipiuat :• Dicunt enim maktm bonum , (j? it-
3. mm malum.  O popule ineus, quis poterii
omnia mala, qaie te undique preinunt, etui-
merando pe^cenfere ?■ Audent tam e 11 ifti a
falutis via te adulationibus longius abduee-
re. Popule meus , qui te  in tanta malo««*

Ifaice' c

ti. 20.

Jbid. c.

V.  12.

j.eolluvione beatum dicunt, ipfi te decipiu «<:

viam greffuum tuorurn diffipcmt,
Propofuinius jam vobis ante oculos, P J '
tres, quamdam pene neceflitatem lan and*
Pro vincise. Disquiramus igitnr, oportet,
hoc iplo Concdio fexto falutares curationeti
falutaria medicamenta < & prsefentia reinedn-
Quo in officio disqui(itionis, Evangelii' ,n >
quod nuper audivimus, nos valde inftb nlt >
aum auationis muiuis ApoRolis CiiriRt« P®*

nii uuS

minus

tte,  ?

m,

katis

quid

certe

cnrart

ptum
itra fn

r.is vr

les, c

(jiiide

quod

lit ne

mur.
mund:
lita, {
agann
cio, n

nibus

fane e

mos i

Evans

eftfal

tibus

tandtE

tam <

hm,

ditnm

HIMul

mo,

donei

Viros

difcip

El.

rfeftio!
nit, cm

> absiju
■vifionm
in fupe,
uanidam
: ftudui-
ms par-
eft, tum
eamque
illa tam-
t an tum
abiint a
pulvillti
ervicali)
ias ani-
>us, vo-
ftudent,
tros de !
,

; peteri!
nt, enu-
en liti a
abduee-
naloriun
: cipiunt ,

:os, F J '
fanands
irtetj ■"

ationes,

•einediS'

creluinii

iuftitud)
It us P*
muus

In Concilio Provinci ali VI. 457

minus commifit his verbis: Niliil tuleritisin Lucoec.,§,
titt, neque vir gam., neqm peram , neque pa-v.  3»
tum , neque pecuniam , mque duas tunicas ka-
katis.  Ojiorfum bte leges ? quid oftendunt,
quid loquuntur, quid prsefcribant 4  rerum
certe humanamm delpicientiam, terrenarum
curarum abječbonem, vitae hujus contetn-
ptmn , amini abalienationem ab iis, qii8e no~
ilra funt, &  illam a noftris, quos cognatio-
liis vinculo. natura conjunxit, quamdam quaii
fejunčtionem, atque alias iftinsmodi virtu-
tes, qtiae in Apoitolis eluxerunt; atque iis
quidein hoc etiam unum adjungenduni eft,
ijuod in curatione fpirituaii plurimum valet,
it ne mundi prudentia;, neque noftrae i n ni ta¬
lim r. Prudentia carnis mors ejl , prudentia
mundi cteca &fallax; at prudentia fpiritus, -dd Ro^
lita , & pax.  Q|ue Chrifti funt, Chrifti fpiritu Ct  §>
aganius; ab illo pendeamus; non vulgi judi- ‘ *
cio,non populari plaufu, nonprivatis ratio-
uibus curae noftrae partes commetiamur. Hoc
mne eft, Apoftolos , quos mifit De-us infir-
mos fanare, falutariter imitari:, hoc plane
Evangelii leges fervare; hoc ipfum gerere,
dl falutares curationes adhibere. Illis virtu-
fidus cotninuniti, voluntatem etiam inftau-
Kndae Provineise ardore quodam inflamma-
lam & paratani adhibeamos : Paravit cor
hum, ut invejiigaret legem , facris Literis pro-1. Efdrce
ditum eft; alio loco: Elegit Sacerdotes fine c -7- v - 10.

habentes voluntatem in lege;  eo ani- 1.Mačkah*
®°5 cordisque defiderio adProvincite cura - c -  4 - v.^s, A
tionem accenfi, imitemur duos graviffimos
Viros Jofuam, & Efdram. Hic inftaurandae
‘‘‘Icipluue itudio exardefcens, librum legis a
F f 5 quena

458 Oratio S. Caroli Borkomjbi

quem manu fnmpfit, aliquot diebus diftinflt
*. Efdrce  legit, quater diu, & totidein nočiu, popu-
9. v. 3-  lumque ad illius executionem mirabiliter ex-
citavit. Jofuas itidem, quo pofiet accura-
tius omnia Legis inftituta vitae fine moribui
exprimere , librum Legis perpetuo manu
habere, & fmgula expendere jubetur : iVon
recedat , inqiut Deus, volumen Legis hujus,
Et quoniam lečtionis ftudium parum utile eft,
niii animi commendatio accedat, ea verba
junguntur: Et meditaberis in eo diebus,  $
tioVtihus;  nempe tanta affiduitate,quse omneiu
prorfus n egi i gen tiara excludat. Cutn autem
hsec ipfa animi voluntas, & msditationis ftu-
dimu parum qtioque poffit, nift quae legibus
inftituta funt, ad executionis ufum inducan«
tur, fequuntur illa verba : Ut cuftodias , $
gfofuec.i.facias omnia.  Hoc prseclaro exemplo nos
v. 8.  optimo jure eam rationem nobis ineundam
cenlemus, ut Decretorum, quse fuperioribus
primis Conciliis confecimus , libros , in hac
fexti Provincialis Concilii ačlione nunquain
de manibus deponamus • ad quorum praefcri-
ptum ordinem (id quod in omni Synodo mo¬
riš olim fuit )  oflScii noftri partes diligentil-
fime perfcrutemus ",  quas executi fuinus, qu#'
cumque iilae fint, vel de nobis ipfis, vel de
Clero, vel de populo, vel de Ecclefiis, vel
alia quavis de re conftitutse. Hic recrudefcit
vulnus doloris noftri, hic morbus gravis le-
thargia laborantium, hic delidia pene onim-
um, hic dormitatione quadam hebeicinruS)
&  tabefcimus ; hic nos etiam Paftores, &
medici congelafciinus , hic nos, qui alios e
lomno excitare debemus, fopore quoda®

torpe-

torpe
fecim
corru
torur
ca ex
introi
data '
quali
pu. li
popu
rogat
chant
ličen t
modi:
morb
omne
orane
l
que
diffic
Nec -
tas il
gllftii
noftr;
timu;
grave
proli
ris m
illius
mur.
nut, a
<H}uii

j bi«?
in cu
fortii

m

In Concilio Provinciali YI. 459

diftinftc
, popu-
liter ex.
accura.
moribut

10  mami
ir: Non
's hujtu,
utile eft,
;a verba

'bus,  y

: omneiu

11 autem
onis ftu-

legibus
nducan*
'ias , d
plo nos
leundam
■rioribut
, in hac
unquam
praefcri-
odo mo-
ligentif-

js,  qu»'

, vel de

fiis, vel

rudefcit
•avis le-
ie omni-
tfciniu^)
>res, &
alios e
quodaiH
orpe*

torpefcimus. UbinamDecretoram, qu» con-
fecimus, cumulata execudo? ubi monun
corruptelae ereptaj ? ubi peccatorum publi-
torum femina convulfaV ubi vitiorum puhli¬
ca exempla fublata V ubi difciplina puhlica
introdučta ? ubi juvenum petulantia emen-
data 'd ubi tabernis meritoriis , & malorura
quaii officinis iinis prtefcriptus ? ubi ludis
pu licis, aclenociniis remedia adhibita? ubi
popularis concurlus ad ipectacula puhlice ab-
rogatus? ubi antiquata fpeftacula? ubi bac-
chantium chriftianorum hominum boeda lila
licentia repreftaV ubi peccatcrum colluvioni
modus prrefinitusV Qj.iid multis ? Lethargite
morbus ubique in Provincia eft, lethargia
omnes languefcimus , rebusque exequendis
oinnes dormitamus.

At dicet quis, hujusce executionis at-
que adeo curationis opus multis pardbus
difficile eft. Fatennir omnes & agnofcimus.

Nec vero eft, cur hoc loco difficultates, mul-
tas illas quidem ac fummas, fummisque an-
guftiis implicitas proponamus, in quas curae
noftrae munus incurrit. At nos contra quae-
titnus, num viribus noftris, an opeDei, tam
grave onus fuftineamus ? fi viribus noftris ;
prolitemur plane, impar omnino efle hume-
ds noftris; ft Dei ope nitimur; non eft, cur
‘llius magnitudine brangamur , ac debilite-
111 llr - Qui fperant in Domino , inquit Ifaias,
tutabunt fortitudinem, ajfument pennas ficut.
a quilce, cur rent , non laborabunt , ambu-> Tfaicec.

hbunt , non deficient.  At qui ad omnem u * 3 1 *
>» curanda Provincia dimicationem vocamur,
‘°ttitudinem Epifcopalem induamus, & con*

for.

Oratio S. Caroli Borrom2RI

2. ad Ti-
mdth. c. 4

v.  s. & 4

Ibid. v. s

fortati nianuDei excelfi, niiniftetium noftrum
inipleamus. Q.uam prreciare 'jimotheuni di.
fcipulum & Epifcopum Paulus Apoftolus ad
omnem Epifcopalem conftantiam inftituit liis
verbis: Erit tempus , cum fanam doUrinm
non fuflinefmnt , fed ad fua defideria coacer-
vabunt fibi tnagiftros prurientes auribus , $
a verilate quidem auditum avertent , ad ft-
bulas autem convertentur.  GLuid hic Appito.

• Ins Epifcopo jubet ? An ut taceat V an ut

• diffimulet V an ut ne reiiftat? an ut ab Epi-
fcopali contentione defiflat? an ut ab opere
fufcepto cefiet ? an ut dormitet ? Imo in
omnes partes eum etiam atque etiam exci-
tat. Tu vtro , inquit , vigila  , in omnihs
labora , opus fac Evangelifice  , minifierium
Umm imple.  _ An vero fortaiTe accuratiotie

. nollra deterremur, quia hoc noflro frequen-
tiProvincise fanands lludio exulcerantur ani¬
lin quorunidam paflim dičlitantmm : JNonfe*
runt hsec tempora veterum Canonum , & an-
tkjuse difciplinse medicamenta ? Imo vero
ardentius progrediamur j quoniam lisec um
medicina prseftantiffima eft, maximeque op-
portunum id remedium, ut quibus olim ra-
tionibus difciplina eliriftiana fata & propa-
gata fuit, iisdem ipfis & inftauretur , & con-
fervetur.

Jam vero denium , Patres fanftiffiiuii

vos optime noflis, quam praeftanti ergaDeu®
cliaritate nos accenfi, quam coeleftibus pe> ,e
virtutibus nos inftručli , quam inflaniniato
voluntatis defiderio nos fiagrantes , quan’
conflanti Epiiccpali fortitudine nos muniu
»d Provineiam variš langiieiceiuein uoi

J110-

mod
opoi
mns
accu
funt
fiat,
pelli
Hujt
Si c;

perit

inqu
derii
fe lp
pro
de i

ptis

earu

dimi

oris

tiom

nuis

ptun
Ufi
i kde
pip

vigi.

lem

ftrae

Hani

nob:

| nam
ki

Prof

tiurr,

m

noftrittn
leum di.
lolus ad
itnit his
o Urinem
% coactr-
Ibus , $
, ad ft-
Apofto.
? an ut
ab Epi*

ib opert
Imo in
m exci*
omnibus
lijhrhm
uratioue
Frequen-
ltur ani-
JNon fe*
, & an*
110 vero
lffic unJ
que op*
olim ra*

; propa-
& con*

rtiffimi,
r-a Deu m
us pene
aramato

? q l,an !

nnin iti
m rioi
juo-

Tn Concilio Provinciali VI. 461

modo accedamus, fed ita progrediamur ,
oportet ■,  ut aditum omnem nobis aperia-
mus , cum ad ea 9  qu;e decreta funt 9
accurate tpraeftanda, tum ad ilia, fi qme de-
funt, quam rečliliime fupplenda. Sed in*

Hat, urget , & magnopere nos etiam im~
pellit grave periculum animarum noftrarum.

Hujus Provincise falus nobis commiffa eft.

Si culpa noftra aliquis morbo languefcens
perit, vte nobis ! Vos efiis Presbyteri in po¬
pilo Dei ?  & ex vobis pendet anima illorum, gfuditk.
inquit Spiritus fandhis. Gbiae nos fpopon-c.8. v. 2 ?»
derimus, & quam fatufte, & quam religio-
fe ipoponderimus pro grege nobis commiffo,
pro ejus curatione, pro ejus falute, vos re¬
de noftis. Religiofe adftričii fumus conce-
ptis verbis • m ul ta s curse Paftoralis partes ,
earumque executionenr promifimus; fpopon-
dimus gro grege , devinfti fumus verbis
oris pioliri, capti propriis fermonibus  cura -Prov.c.6*
tionis promifTae, & fufceptaej lidem praefte-^* a *

Mus: Fili fpopondijli  , ut digito Dei lori -
ptum eft , iliaqueatus es verbis oris tul.

Oifturre , feftina  , fufcita amieum tuum: ne
iidms fomnum oculis tuis  ■, nec dormitent
plpebra tune.  Sed vos ipli videtis fummam Pid. v.  r,
figilantiam, quam fančlis fponftonibus de- & f ei M'
teraiis. Ad accenfte autein voluntatis no-
ftroe ftudiuin , atque officium nos etiam in—
nammet defiderium gregis. Proponamus
nobis hic ob o c ul o s probatieam iilam pifei-
®am amplam , porticus quinque habeutem 9
& in iis iterum ex hac Provinciali fpecula
Piofpiciamus multitudinem magnam languen -
hvm, ccecorum  , elaudorttm , aridorum , ex-

peiian-

462 Or. S. Car. Bor.  ra Conc. Prov. VI.

£focmn. c. peEtantium aqua motum.  Hi omnes £ in.
5- v '  3 * tuetnini, quaefo, Provinciam omnera aegro.

tam) expe&ant motum aquae, agitationem
confolationum nollrarum , ačiionemque fa.
lutarem nollrarum deliberationum. Ac jam
denique exardefcentem Padorali ftudio ani-
mum noftrum etiam atque etiam excitet fi-
liorum noftrorum clanior, quem audire vi.
deor in ea verba prorumpentem, quibus olira
Populus Bebraens Efdrae opem imploranss
J Rfdroe, Confortare*, & fac: tuum.eft difiernere.  Nos,
i.  xo. v.  4. inquit, falutaribus curationibus opus habe-
mus: veitrum eft aegritudines noftras dis-
quirere, appofiteque curare ; curatej quse*
fumus , auimoque magno fanare peragite.
Vos o filii chariffimi, confolamini  , confok-
Jfa.iac.Bf>. mini.  Erige fpem tuam Proviacia Mediola-
v. 1.  nenfis. Patres ifti venerunt tibi, ut mor-
bos & vulnera tua fanent. Leva  , popule
meus , in circmtu oculos tuos , & vidi: iftt
Ibid. c. 60. congregati venermt tibi.  Ojiorfum enim tot
v.  4. tantique labores , quos & fepenumero an*
tea , & hoc tempore caufa tua fufceperunt,
fpečtant, nifi ut falutis fručtum ipfe repor-
tet uberrimum ? T11 exurge igitur , exur-
ge! excita te ad orationis ttudium ^  ad pie-
tatis opera , quibus implorata divina ope 1
parentum tuorum perennis hasc folicitudo
adjuvetur in perpetuum ,

Amen.



4  4 *


CA

D

n

0

diftiu
Forer
confil
tac (
bomb
trfpel

, ^
in  v
ftino'

lis £|
eideir
pretio

APOPH-

VI.

:s (in.
i 32 gro.
itionem
que fa.
Ac jam
dio ani-
citet fi.
dire vi.
ms olim
'lorans;
e. Nos,
.s habe-
:as dis-
qil£-
eragite.
confolfr
rediola-
lt mor-
popule
de: tfli
tlim tot
ero an-
perunt,
repor*
exur-
ad pie-
a ope,
:itudo

H(o)H 463

« « «-« « *:■ iSt K e * » <*  k -S- ■« « «*: « -čs fe «. * «-

vvwvvvvvvvwv

APOPHTEGMATA

S A N C T I

CAROLI BORROMiEI.

D e fefidentia Epifcoporum fcripfit Boa-
homio : Hoc certurn habt , prcefenti*
fua Epifcopum licet imhenillum plus

« e quam diligentijfmum abfentem &c.
[I. C* II. in notis.

II.

Orationibus & obfecrationibus valde ad-
<feus erat, ut tefte Očlaviano Abbiato de
Foreriis , quotiescumque veros dočlos in
®nfilium adhiberet, dum cGetum folveret,
•®c dicere confueviffet: Eja ! obfecremns
bominum enixe  , certurn ah eo confilium
tofpettemus.  L. II. C, II. in notis.

III.

Viromm lama SančHtatis illullrium effi-
J' e s vehementer amabat, adeo, ut AugU-
'fino Valerio pro imagine Giberti Veronen-
' ls  Epifcopi celeberrimi tnittenda fcribens ,
?lt W hanc mittenti refponderit, eam hiter
V r ttioJiJJima domus fuct ornamenta a ft collo-
iri. Ihidem.  Hinc imaginem S. Are-

bvoiii

4^4

Apophtecmata

brofii obvio loco collocari fuis in aedibus
jullerat, adjecta Card. Roffenfis imagine,
qui eo tempore in Angiia pro catholicae fi,
dei veritate nečem obierat, ut quoties iit
čas tabulas oculos verteret, novos ad re.
ligionem tuendani fpiritus ex mortuis etiam
eoloribus hauriret. Eod.  Cap. II*

izdani

tenei

U

praefc

blitiv,

IV.

Cum "Pralni Cribellus eo teffipofe ^ quO
Carolus omnem fuam fupellečliiem diftraxif*
fet, ab eodem popofcifiet, ut fibi donoda*
'ret venefis & cupidinis profanum quidem,
fed honeftum fignum , refpcndit: Neqto
dono , neque pretio id datum iri  , cum  /«■
mopere profana qitcelibet cockfiaflicum vinrn
•dedecemt.  C. II. in not.

V.

Hieronyrnus Caftanus umis e Cubiculi
cudodibus, ad quod Officii duos eJegerat
Carolus primarios e duodecim cubiculariis
,plerisque D o čt or ali Laurea inlignitis, ali-
quando vehementer a Cardinali increpituJ
fuit; quod illutn cum Medicea Confobrini
fui uxore deftituiUet, ad aliud forte digref-
fus , fermonis arbitro uno reličto Ludovico
Moneta Collega fuo. C. III, in not „

VI.

Muficos concentus in Šacello fuo Archl
epiicopali omnino inhibuit , quin & eos>
quos diebus feftis ibidem ad lacras preceJ
adhibere confueverat, prorfus arnovit, veri*
tus ne artis fuavitas ab officio fuo qtf en, ‘

quam

C

in tec
fens
\mm
tirm ;
d vif
fte d

» UliC,

C

tare,

taliar

litus
done
ib al
dam

C. II;

Kante
io Se
S.  I

S. CaROLI BorROMJEI.

4^5

sedibu:

rfjBaffi a ver ter« t , aut a cceleflium rerum
teneratione avocaret. C. I1L

VIL

Ut legem Veftium takrlum domui fuas
pefcriptain tueretur , dicere ad familiareS
[olitus fiut Borronneus : Decefe eos pari ve-
fium honejlate dami ac in foro verjfari , Epi-
fopi enim Palatiutn revereri conveniehat ut
ife quO & in propatulo pafitum lacum.  C.

,vii’IHL ■

as

magiue,
olicae L
loties in
s ad te-
lis etiam

dillraxil-
dono da*
quidem,
Nejtii
mm  /««•
im virum

m not*

VIII.

Csefarem Gonzagatn confatiguineum fuis
in sdibus hofpitem excepturns fcripfit ab-
fens rei domeftiete praefedo : Cavendunt

nam maxime  , ne ejus caufa ordo domefii-
»um legum turbetur , & moneatur Ccefar
'dvigefimam quartam diei hov cim , ut prom-
'te d orni adfit ; folere enim p e (Julo januat
' ’ i.  L. II. C. III. in not.

IX.

Cum incepiflct folo pafle & aqua vidik
aerepitus »are , p er a ]jq ll0c |. ternpus cum reliqitis fa<

Gubicull

elegerat

biculariis

tis, ali-

onfobrmt
e digref-
mdovico

taliaribus eadem menfa utebatUt ; fed rao*
Mus deinde , fe hac fingulari vefcendi ra*
'ione accumbentium oculos laedere , ne ab>
Ha abftinendi cibis confuetudine recederet*
damiliarium deinde afpediu recellit. L, 11»
It UL in nolis.

x.

6l  eos >I T  ... n  ,

s  p r eces ^ Legendi ad menfam morem adeo con-

dt ve 1 '* 1 anter  tenuit, ut etiam accumbente alkpian-
i qiiei*' J o Sabaudiie t)uce inter epulas Salomoni®
quaffl & Car. Infir. Pafi.  G g Caput *

465 Apophtegmata

caput, quo reftam regendi po]nilos normam
Principes edocentur, legi jufferit. C. III.
in not.

XI.

GLuia S. Carolus viros per totam Italiam
celeberrimos ad Ecclefiam fuam conquireret,
fančhis Philippus Nerius lepide eum appel-
lare confueverat Furem  ad probos hominei
corradendos rapaciflimum. L. II. C. IV. in
natis.

XII.

Oltos judiciis exercendis admoveret,
eos ab exteris regionibus advocabat, ne ami-
corum officia, aut propinquorum preces, fii<
nefta fcilicet juftitiae pericula, circa tribu¬
nal haberent. Qnin etiam fevero edičlo cau-
tum erat, ne quisquani domefticorum apud
curiae miniftros intercelToris officium affuni-
meret. L. II. C. IV.

XIII.

Muneribus omnino aditum interclufit, at-
que eum in finem nullum etiam ex familia-
ribus fuis ad coenatn aut prandium a civi-
bus invitatum egredi permiiit. Jbid.

XIV.

Eadem de caufa oblatum fibi aliquando
©leum munufculum ocyus repudiavit, H« 1
oboli unius pretio seftimandum, ad Specia¬
lnim dicens : Nondum intelligis , quant^
ud anitrium deliniendum tenuia etiam
feula valtant.  L. II. C. IV. in not.

In

jener
ram t
uenta
'io at
iitati
iet gi
li fcri

P<

parter

liliis

it in

pibu

iexc

ippell

tuit;

stn d

?arth«

p ii.

Ct

»veni
»s ad
»s ad
ls quii

siti,

scror

Vn
Kper
iiis n

XV.

normam
C. III.

1 Italiam
quireret,
n appel*
homines

IV.»

toveret,
, ne ami-
:eces, fo<
ca tribu-
ličlo cau-
um apud
m  affuni-

clufit, at-
: familia-
1 a civi-
i.

liquando

rit, lic«
1  Spec«'

m tnun*’

XV.

S. CarolI Borromsi. 467

XV.

In cancellaria fua fingula Scripturarum
genera tenniffima penlione damnavit; cen¬
ami annuis nummis pneter quotidiana ali-
menta tresque laboris adjutores Cancella«
iio attributis , ne forte itiopis titulum eupi-
Jitati fuse prsetexeret. Nam leviora quaeli-
bet gratis expediri in curia voluit, una dem-
:afcnbentis mercede. L. II, C. IV. in not.

XVI.

Pontifieatus fui inirio in adminiftrationis
•srtem complures adfcivit ex religiofis fa-
niliis propter Clefi iftopiam. Verum vigen-
it in dies Clericorum difciplina a publicis
fiibuscumque muneribus regulares evocavit,
iexcultos ecclefiafticis ftudiis feculares , ut
ippellant, Sacerdotes ubique lerme fubfti-
Uit; imo iftis uniče facrarum Virginum cu*
:stn deftinavit, & in ea opinione fuit, ut a
farthenorum regimine fratres eos etiam j
p iisdem regnlis continebantur Ornnino
pmoveret. L. II. C. IV. in not.

XVII.

Cuin ex Urbanis familiis ratos admoduni
»veniret, qui nivofa juga & inhofpitas vaL-
:s ad animarum curam adire vellent, Caro-
is  adolulefcentulos indidenl ortos follicite
ls quirebat, qui Seminarienfi dilčiplina ex-
;»lti, atque ad fuos remiffi adtniniftratione
t ! «orum libentius iti Patria fungerentur.
forum Patrite horrori horridus quoque &
jPer Seminarii, quod pro illis erexit, vi-
"srefpondebat; n e qu e ulite in ftratis erant
G g 3 deli-

468 Apophtegmata

delicias, fiquidem culmo & ftramentis in.
dormiebant; fcribens hac fuper re Or mane'
to : Nimirum hic ponendum efi dijficilis  ti.
ta tijrocinium  , cui ajjuefcere debebunt illi k
pofierum.  L. II. C. V. in notis.

XVIII.

Tam follicitus erat in expungendis k-
reticorum libris, ut ipfemet ex improvifo
die quadam, lidei quaffitore comite adfum-
to, librarias tabernas omnes follicite ex-
cuffiffet, sere fuo catholicos pro hsereticis
libris fubftituens. L. II. C. Vi. in notis .

XIX.

Omnes Dioscefis fuse Sacerdotes lino con-
tentos effe beneficio, & locis fuis refidere
evere cavit. L. II. C. VIL

XX.

Dum iter ageret, ipfe nonnumquam far-
cinarum partem , ubi calles equis impervios
habebat, humeris fuis impofuit, ne familia*
res fuos plus aequb gravaret. Imo fi in k
locis agreftibus ad quietein mollius quid, aut
ad cibum utilius forte reperiretur, farni!«-
ribus fuis tradi juffit, tamquam aliena n«'
gis incomoda , quam fua fentiret. L  H-

C. VIII.

XXI.

Ex aedibus Canonicorum omnes
bernales foeminas etiam confanguineas,
qmmdoque Matrem ipfam abefle juffit i ve '
tuit etiam, ut ne nobilium virorum amit‘ aii

colanb

tolar
banu
mi c
čuku

C

(čopi
vetio
bonit
tius i

»ji

C

ras c
Eccle
habu:
de fu
ve,
perda
las:
trku

C

Hum

Caro]

ilio i

p/o.

km,

ftrict

en tis in.
O r mane-
ficilis vi¬
ni illi ir,

ndis k-
mprovifo
e adfum-
Učite ex-
hsereticis
notis.

uno con-
; refidete

quam far-
imperviol
e familia-
o fi in k
quid, ant
, familia-
ilietia m J '
t. L'

es  CoitM-
n-eas, f' 1
uffif, v
i amici tiaJ
colant)

S. Caroli Borrojvlei.

469

tolant, atque hac de caufa quemdam ple-
banum pecunia mulčlavit, quodEquites do-
mi convivas laute habuifTet, & magnifico
cultu sedes ornaflet. L. II. C. XI.

XXII.

Cmn in Helvetiorum vallibus Archiepi-
Icopi jura psene collapfa reftituiffet , Hel-
vetiorumque Legati dixiffent, id a fe ejus
bonitati concedi, refpondit Carolus: Sapien-
iius ipfos ejje dihur o s , fi Deo <fi> Ecclejice id
tft davi projiterentur.  L. II. C. XIII.

XXIII.

Cum ad tetnplum Scalenfe illud vifitatu-
ros obnitentibiis nimium quantum Scalenfis
Eccleiiae Canonicis progrederetur , obvium
bbuit Comitein Crafparem de Mayno, qui
Je futuro Caroli periculo certior fačtns , ca-
te, inquiebat, ne urbem hanc univerfam
perdas difcrimine tuo ; refpondebat Caro-
■es: Si Dei honorem propugnem , numquam
ttkm hanc perdam. L.  II. C. XX. in notis .

XXIV,

Cum Princeps Albuquereius Caroio exi-
tam minitaretur, infračio animo refpondit
-Mo]us : Šibi vim prius inferendam  , neque
Mo iturum unquam  , niji diftraEtum a tem-
[k Beinde Ji , illata vi , folurn efifet verten -

km

unum fibi cavendum ejje incmis glorice

mculum.  L. II. C. XXII. in notis.

Gg 3

XXV,

470 ApOI-HTEGMATA

Cum idem Albuquereius ea nofie qm
Carolus Glande petitus fuerat, militares ex.
cubias Palatio tutelse caufa adponere vo.
luiffet, prohibuit Carolus cum difto: Mi.
fercttn ejje Epifcopi conditionem , qui ad vi.
tam tuendam armarmn prafidiis indimt,

l.  n. c. xxiii.

XXVI.

Citmque inftaret, ut Carolus fibi otnnia,
fl qua efletit, aperiret rei indicia, linam hanc
a Borromseo vocem retulit: Melius tantm
/olertiam in Paftnralis officii tuendis juri-
ms  , quam in pafiore ipjo Jervando collm-
tim iri.  Favebat etiam tune temporis Al-
bnquercius Canonicis Scalcenfibus, quiCa-
folo vifitanti fummam itijuriam intulerant,
L.  II. C. XXIII. in notis.

XXVII.

Monitus a Barone Sfondrato, ut tot Dei
cumulatus doniš (tragico nempe huic cafiii
ereptus ) fuperbise clanculum irrepentis vi-
tium prtecaveret; Carolus faluberrimo liub
eonlilio gratias agens, hrec humilitatis mo¬
tiva in refponfis dedit. i. Se aute ocutos
habere tot Tfraelitarum millia , qui ducat-
te Deos fluEiibus maris, & Pkaraonis mimj
erepti , mire pofimodum in folitudint pafih
tameh indigni fuere , qui in promiffam ta¬
ram indueerentur. 2. Impios tejle DaviE
in hac vita profperari.  3 . Idcirco fe fortzp
a Deo fervatmn ejfe  , quia. fe nimis iwp‘
ratum ad mortem videret.  4 . Deum fors
ncttum fibi eJJ’e  , quid meritus ejjet,  5 -

fior

kre.

iffec

[tt.

lumi
«om
cere
tific<
m n

nimi

& I

iabo

aliqi

litnii

'et.

Doli«

tot r

inter

mm

inqu

ut l

•tret

ffem

trni

<tis a

S .  Caroli Borromjei.

ndte

qit«

care-s ex-
lere vo.
do: Mi.
'd ad ti-
indigcat,

47 *

tiorutn item precibus incelumitatem fuam de-
kn.  6. Qiiin ideo Deum koc fe bencficio or~
naffe,  quia hacienus tot doniš, g ure animum
tfecere non Jhifum , nondnrn cxpugnatus ef-
[it.  L. II. C. XXIII. in notis.

XXVIII.

>i omiiia,
iam hanc
s tmtm
dis juri-
o colloai'
loris Al-
qui Ca-
ituleranf,

t tot De)
uic cafui
lentis vi*
irao liuic
atis nw-

ii ducen-
nis miri 1
m

ffam tis-
David,
fortajfi 1

is

fors tri-

:  **

pio-

Novocomenfem facerdotera , qni ca-*
lumniam quamdam in Scalenfes Canonicos
aommentus fuerat, mendacii convičtum, car-
jeereprimum, mox etiam adprobante Pon-
tifice triremi daranavit. L. II. C. XXVI.
m notis.

XXIX.

Cum aliquando vires per labores fuos
nimium fregiffet, nec ceuarent propinqui
& familiares lenibus verbis diuturnitacem
laboris calligare, dicentes , refpiraret faltem
aliquantulum, ut recuperata valetudine polt-
liminio majore vi Provinci« cnram capelFe-
Gbiod fi rationem habere falutis fu*
nollet , faltem Ecclefiae fuae parceret , cui
tot rerum pulcherrimarum excidium ex ejus
interitu immineret ]  Carolus magis amico-
'um benevolentiam quam confilia laudabat ,
Wquiens : Mortahm vitam tanti non e[fe  „
st Pafioraiis officii intermijfione fervari me-
firetur ; fed neque illos reUe fentire , qui
fpm puhlica felicitatis , qure a. Dco bonorum
^mium auciare petenda fit , in unius komu
ris auxilio collocarent.  L. II. C. XXIX.

XXX.

Medicorum arti parum deferebat Čara-
las ; hiac cum segrotans Romam iter face-
G  g 4 vet a

ArOmTEGMATA

set, &. prope Bononiam jumentum ej'u$,
qno medicamenta Medi o lan o allata ierebe-
bantur, Pharmacopolimn omne, fallente ve.
fligio, in. proximum liurnen excuteret, coni-
perto nuntio fttbridens dixit :■ Placot onim;
nam cafus ipfe admonet , mo hoc pharmacorim
apparatu minimo indigovo.  L. II. C. XXX.

XXXL

Gfiios ex familiaribus fuis, piififimis Tem¬
per & prudentiflimis viris Romam ad Ponti-
fices milerat , ut eorum Confiliis & open
utereiitur, iis commendare folitus erat, ut
nihil unquam a Pontifice rogarent , niji qu
Sid mltnus fibi impofitum fpettarent ;  quare
trim Bernardus Carnilia, quem eumdem in
iiiiem ad Gregorium XIII. miferat, Carolum
©bfecraffet, ut geminos fratris fui filios inter
feminarii Mediolanenfis Alumnos cooptaret,
refpondifletque Borromaeus, fibi id non li-
cere , nifi impetrata Pontificis venia, quan-
doquidem non comprehendebantur hiiju*
Dioecefis jure; maluit idem Carnilia hoc ca-
rere beneficio , quam ab mftituto fuo difce-
dere. L. II. C. XXX. in notis.

XXXII.

Ad faera munera, queis fe abdicavitCa-

rolus, nullum fui fuccefibrem denominare
voluit • imo cumGregorius ipfe, ut Carolum
adduceret ad fucefforem in Romano poem-
tentiae tribunali, quod officium in manus
Pontificis refigr.averat, eligendum arnice ro-
galfet, nuni fnturum effet, ut in jAlciato
Cardinaii bene Poeniteatiarii provincia col-

loca-

locare
ret Bo
tire co
Ipondi
ib, it
01 . i

Čl

bis gu
mato i
miliae
rius hi
rolo f
[ari, i
retur.
minem
tradm
tise ju
modi
Si hic
(s ari
(tam i
tio hoi
111. C

Dui

iifcep
eam ;
tempe
niše a

piefe
pit a

i_ejus,
ferme¬
nte v«,
t, coni-
t orna;
i acorum

. XXX.

lis fetn-
i Ponti-
t opera
rat, ut
tifi qm
quare
dem. in
mroiuin
□s inter
aptaret,
non li-
, quan-
■ hajiis
hoc ca-
> difce-

ivitCa-
aminare
'aroluni
pceni-
manus
lice ro-
Alciata
:ia col -
loca-

S. Caroli Borromei. 473

locaretur ? quamvis multtim Alciato defer-
ret Borrornaeus , & magna fibi effet amici-
tiae confuetudine obftričius, nihilominus re-
fpondit Pontifici : In eo optimt collocatum
ih , in quo Pontifex ipfe coliocajjet . L. III.
C' I. in notis.

XXXIII.

Cum nova diffidia Carolum inter & ur-
bis gubernatorem intercederent , isque ar-
mato milite arcem Aronenfem Borromaeae fa-
miliae praedium occuparet, Pontifex Grego-
rius hac re vehementer commotus, juffit Ča¬
ralo fcribi: Pontificiam in hoc curam ver-
fari, ut quantocyus Arx Borronnso redde-
tetur. Vir S. refpondit: folicitudinem hanc-
mnem melius cui tuenda Eccle/icz '^fura ejfe
traducendam.  (dnin ut oftenderet Eccleliie
fee jura magis fibi cordi efie , quam ejus-
Bodi prsedia, alii in haec verba refpondit:
Si hic dijjidiorum paratus exitus , ut Aroncn-
fis anis duntaxat jaliuram Jubeam , pr op o*
litem conditionem non recufo , dummodo prc-
tio hoc Ecchfue mm. fecuritas redimatur - L.
HI. C. III. in notis.

XXXIV.

Dum acerbiffimae de fori utriusque jure
iifceptationes Mediolani acRomse ferverent,
tam animi tranquillitatem hoc potiffimum
tempore prsefetulit Carolus, ut Caftello Ro¬
te agenti fcriberet: quo magis humanis'
ndamur prafidiis , folertius in divinis con -
kfcamus oportit. Etinim ea caufa agitur>
J«« ad nos non minus , quam ad D mm p er-
L. XII- C- IV. in notis.

XXXV.

474 Afophtegmata
XXXV.

Q.uomodo in exequendis Confiliis fe »e-
rere quis debeat , fcripfit ad Speciamim:
Prcecipua rerum exfequendarum ratio in con •
fianti exequentis■ voluntate confifiit. Pruden-
ter primmn decerne  , mox fortiter exfequm )
nec unquctm ipfo in opere manum remittt.
L. III. C. V. in notis.

XXXVI.

Cum anno feculari ad celebrandum Ju*
bilaeum jiilFu Pontificis Romam petiturus ef-
fet, antea difcedere noluit, quin Pontifex
feripto exaratam difcedendi a Dioecefi facul-
tatem fibi dedilfet, ne quid contra Priden-
tim Concilii JanElioncs faceret , ut ad Card.
Novocomenfem fcripfit. L. III. C. VI. *»
notis.

XXXVII.

Antequatn illuc difcederetpro informaii*
do vicario integras fere qnindecim dies ac
nočfes fsepius nec časna tus confumfit. Nam
cum caense tempus adefle diccrent domeftici,
citius , refpondebat , quam par eft.  Elapfa
media nofte cum iterum moneretur decseM)
reponebat: Nimis fero.  Ibideni.

XXXVIII.

GLuos ex fuis Romam tune temporis pr*-
miferat , hortabatur : Ne Romam ejusqM
magnificentiam admiraturi illuc contenderenU
fed fe ad divina percipienda mnnera
res redituri eompar&rent.  lbidem.

XXXIX.

mili;
lo rt
tron:
imag
Borr
in p

f us .
take

lia n
hinc

&p

ceon

iisde

iticoi

dem

I

dent:
Hinc
icopi
open
tem i
vi

f(tua

f,

'd en
lam

s fe ge.

ianum:
) in con-
Pruden-
fequerq
remittt.

um Ju-
:urus ef-
‘ontifei
:fi facul-
Tridtn-
d Card.

VI. »

forman-
dies ac
. Nam
»meftici;

Elaph
le csena,

ris prft'

ejtis}

ndcrtuU

fantih

S .  Caroli Borromjbi. 4^5

XXXIX.

Tants modeftiae ac nobiliffimse fuse fa-
milite adeo oblitus erat, ut gentilitio figil-
lo reličto, ačbi, quse ederet, Ambrofii Pa-
troni &c. SS. Martyrum Protafii ac Gervafii
imaginibus oblignaret, feque velut oblitum
Borromsei nominis Cardinalem S. Praxedis
in pofterum adpellaret, alTerens : Epijco-

fus familice Juce & cognationi omnino debet
mledicere.  L. III. C. VI. in natis .

XL.

Vause glorite ofor erat acerrimus fpecia-
lia mortificationis opera clanculum faciens ;
iiinc dum Jubilseum Mediolani celebraret ,
& pedes templa circuiret, fuperiorem cal-
ceorum partem integram prseferens foleas
iisdem detraxerat, ut iibi totum nuditatis
incommodum refervaret, atque vanam lau-
dem adiineret. L. III. C. Vlil. in natis.

XLI.

Parvi pendere Medicorum molliora fua-
dentium confilia Temper Carolus confuevit,
Hinc etiam Sfondratum Cremonenfem Epi-
fcopum Patavium profečlum ad Medicorum
°pem in re dubia implorandam , regredien-
te ® deinde per literas fic monuit : gratulor
!i  valentiorem rediijfe Patavio ; fed magis
imlea , te Medicorum tandem manus eva-
ijlje, quos kortor ut quam maxime refugias;
.d enim plurimum certe ad valetudinem tuen-
^>n conferet. Neque unquam nifi in ji ant e
'tojore periculo  , ad tos confugias velim ,
k Ul. C. IX. in natis s

XIX.

XLII,

476 Apoehtegmata

XLII.

Cum peftis quotidie latius ferperet, ad-
vocato dočiiffimorum coetu , fcifcitabatur
ex eis , an peke adfečlis operam per fe
ipfurn prtekare , quamvis cum vitse pericu-
lo deberet ? Concors omnium fententia fnit,
Epifcopum qui id ageret maximis laudibus
dignum : qui agere recufaret , nullius cul-
pse reum effe. Idem Romae cenfuerant fa*
pientiffimi viri, quos ea de re per literas
confuluerat. Ule ex adverlo muka fando-
rum dičia, imo & exempla commemorabat,
qui Pakorali officto addičti pro grege fibi
commiflo mortem obire non dubitaverant.
Cumque refponderetur, fumma ille fuiffe
experimenta virtutum : Quin igitur  , repo-
fuit, experimenta ifla cul me quoque jicrti-
mre exi]limem , c,um Epifcopi fit , /hnpzr mi
fumma contendere  ? L. IV, C. II,

XLIII.

Mortificationi quantum addičius fuerit
Carolus , ex eo liquet', ut, dum in folenni
proceilione nudiš pedibus incedens dextrum
pollicem in ferream cratem adeo incufleraf,
ut divulfum unguem vix modica fui parte
eaeteris partibus cohaerentem retineret, vul-
neris fenfum, quamvis in ea corporis parte
acerrinnis ek, adeo dillimulanter tulerit, ut,
quantumvis fupplicatione ad multas horas
pro trači a , vekis kepenumero in difruptum
unguem infiuens, hians vulnus acerbiffin’ 5
vulneraret, nemo fuerit agniturus , nifi do-
ioris acerbitatem maaentes paffini fanguinis

rivu-!

rivu'
didi
detr
vis
in n

s

catit

tiiffe

I

Ora ;
rat,
canc
fiilei
mj
faba
nt i
quo

edit
in fi
non
ta p
miti

exit

ven

et, ad-
Ltabatur
per fe
pericu-
tia fuit,
ludibus
ius cul-
rant fa-
■ literas
fanfto-
lorabat,
;ge fibi
iverant.

; fuifle
> repo-

; fuerit
folenni
extrura
ufferat,
i parte
C, vul-
s parte
rit, ut,
horas
ruptu®
bifiime
lifi do-

:ivu-

S. Caroli BorroMei. 477

rivuli prodidiffent ; quin novis proxime in-
didis fupplicationibus cum fupplicatum iret,
detrafto malagmate nudum iterum pedem
vis injuriis objicere voluit. L* IV. C. IV.
m notis.

XLIV.

Compertum poftea eft, toto illo fuppli-
cationis tempore nihil a Deo ardentius pe-
tiiffe 5  quam ut quidquid irarum Medfala -
mfis populus meruijjet , in fe unum effun -
ieret.  Ibidem.

XLV.

Cum ingruente peftis tempore Patres
Oratorii, quos paulo ante in urbem invexe-
rat, recefinent, ftudium fuum pro iis revo-
candis Speciano aperuit, ipfo propofite pe-
jlilentice periculo  , tamquam revertendi ju JI a
mfa  ; propter quod tamen illi redire recu-
fabant. Ojiare deinde S. Philippum Nerium
ut virum inimif irieordtm  libere accufavit ,
<Juod illos regredi vetuiffet. L. IV. C. VI.

XL VI.

Infautes a matribus peftilentia Iirfečtis
editos, iis eripuit Carolus ac mitricibus huue
m finem condiudis educaudos tradidit, ipfus
nonnumquam mauu geftans ad loca deftina-
ta portavit; cumque ad tantum numerum.
nutrices deefTent, capreas iubftituit, ut lae
e xinde fugere valerent. L. IV. C.V. in notis.

XLVII.

Minifterium peftilentia laborantibus fub-
y eniendi martyrio comparare iolebat, utque

futu-

AroPHTEGMATA

478

futuris miniftris metum extorquefet, ad cu.
jusdam Collegii Prsefidem fcripfit : Metum
vitez profundendce nullum unauarn Ecclefm
Martvjrem dedij]'e.  L. IV. C. VI. in notis,

XLVIII.

Cuiti ferme omnis qnievifiet in urbe pe*
ftilentise fufpicio, in uno duntaxat Patrutn
cjuorumdam Coilegio revixit lues, qiii re-
cufaverant operam fuam infirmis adjungere,
atqne prše ninria vitse confervandas čara etiam
eos , qui ad poenitentise tribunal acceds-
rent, repudiarunt. Diftitabant demum hi
Patres , nefcire fe , quibus peftiientia hsec
profefta principiis lit; fed refpondit Caro-
lus: FortaJJe ix prudmtia carnis initium du •
xit , quce tejle. Apofiolo mors eft.  L. IV. C. V.
in notis-.

XLIX.

Peftis teffipore civibus dotni conclufis
Šacrum legebatur in compitis, confeffiones
excipiebantur in vellibulis domuum, atque
in ipfo oltiorum limine facra Dape reficie-
bantur, quidam in compitis delečti aderant,
invitabantque ad feneftras vicinarum sediuni
incolas, quibus idoneas temp oris preces al*
terna voce concinerent; verbo, tune tera*
poris ampla htec urbs quandam velut publi*
ci afceterii exhibuit iinaginem , cujus sel
gratia Carolus gaudio triumphans dičbtare
confueverat: Magnet civitas , tnagmm tem*
vhm.  L. IV. C. VIL in notis »

C

quibt
miani
diis t
ne ta'
ipfuir
po rut
quam
turi ,

1/e/en
ifto ti

nuni

c. V

F

cruci;
ram 1

ut jai

tjuoq
teret.
Nulk
k ne

S;
tum
ram:

Hoc l

meum
tibus
P mi
Umih

ad cu.
Metun
Ecclefm
notis.

•be pe.
Patrum
qtli re-
itigere,
a etlafti
icceds-
lum hi
ia hsec
Caro-
um du-

r . c. v.

inclufis
dliones
atque
reficie-
derant,
sediutn
:ces al*
ic teni*
: publi*
j us rei
i&itare
m tiW*

L.

S. CAROLl BoRROM-EI 475»

L.

Chrifmatis Sacramentum Peftis tempore
t)uibusqne petentibns contulit, quamvis fe-
mianimes effent, atque infidentem prascor-
diis tabern toto corpore adflarent. Monitus,
je tanto fe periculo exponeret, ficque Deum
ipfum tentaret, refpondit: Naftnim Epifco-
forum eft^cceteris in periculo prceire. Necun-
mam putaverim a me koc p a tl o DEUM ten -
to«, fed illi potius  , ut decet  , obfequium
itferri.  Eoque in munere tani fedulo fuit
ifto tempore, ut decetn faltem millia homi-
Bum facro Chrifmatis oleo inunxerit. L. IV.
C. VIII. in notis.

LI.

Finita pefte Carolus non ceflabat variis
craciamentis corpus fuum vexare • quare
ram Caftellus ejus vicarius amice fuaderet,
ut jam remiffa peHilentire vi , aliquid ipf*
t)uoque de tam rigida vitre difciplina remit-
£ eret, hoc cedro dignuni dedit refponfum :
Nulla adbuc morum emendatio in urhe eft,
'tune ego peftem timeo.  L. V. C. I. in notis,

LIL

Srepius per literas interrogatus : an ve*
tlim effet, quod publica civitatis odia in
ram ferverent? tandem refpondit Speciano :
fe v er um Jit nec ne , aliorum eft dicere non
; koc urnim  /Ho, me nihil cnrare , ut komi-
placeamprcefertim fungentem Epifco-
P 1  munere , quod Deo permittente , cum magna
I ^inium odio femper fuit conjunElum.  L. V I.
^ L in notis.

mi.

480 ArOHiTEGMAfA

Lili.

Dum Romae degeret, quo facilius afpe.
ritatis notam, quam individuam fan&itatis,
comitem elTe temere quidam exiilimant, ef.
fugeret, Cardinales quoquot tune Roma:
fuerant, altemis vicibus ad menfam iuvita-
bat, ita quidem inftruftani , ut neque k-
xus, neque inopia ciborum failidiutn creare
•accumbentibus poflet. L. VI. C. II.

lfv,

Sua ciborum frugalitate ilios edocebat
'alkjuid de exquifito conviviorum luxu rc-
mittere, facraque Leftione adhibita, dapiiun
voluptatem divini cibi fuavitate condite.
Ibid. in natis »

LV.

Cum impofiendum fummutn faffigium S.
Sebaftiani templo adcurreret-, quod inagni-
ifice conftrui Carolus pneceperat, ac defi-
ciente tune temporis pecur.ia, cujus ingen-
tes fumrnas alibi expenderat, propofitns d-
fet ad conferendam majorern pecunise Luni-
mam publicus extraher,darum fortium ludus,
'tioluit (verba funt Biographi) malis hil«
artibus ad religionis inerementum abuti.
L. VI. C. XIII. in natis.  §. Ag& jam.

Sic etiam in vita 'S. Antonini legiW\
quod Sacerdotem cjuimdam  , qui in
■ludo f rimaš lucratus eft , toto luora -in f 1 "
nam gnvaverit.

trans

fruet

terea

li tet

adire

prop

hortc

Hlini r

ti fal

refpe

deš

{[itodi

nos i

in nc

t

nenii.
tio ci
gulte
turba
ton ]
ria ej
rogat
minei
/it (i
f ro/a
front
met it

nulte

us afpe.
iftitatis,
ant, ef-
: Roma:
l  invita-
:que lu¬
ni creare

:docebat
,uxu rc-
dapiHin
condire.

Igium S.

uiagni-

ac defi*
5 ingen-
lifitus ‘et
ite 'funi'
n ludus,
is hilce
i aboti*
m.

legituf)
In 'jim

i .in t*

L VI.

S. Caroli BorroMM 481
LVL

Speci anus Čarolo titullim S. Mari;«
trans Tyberim , quo Cardinalis AttempfmS
fraebatur, obtnlit aliquando \  addebat prte-
terea non leves fcaulas , liimirnnii, bujns titu¬
li sedes Pontificite curise proxknas , quas
adire frequeutiffime fibi erat neceffarium
propter ipiius Borromtei llegotia ; ejusdein
hortos fatis ampios locari quotannis CC.
aunimis poffe ; demnm coeluni etiam vide¬
ti falubrius. His ramen auditis Borromseus
refpendit: Prot ari fibi admodum tituli jui
des propter fanttitatem loči ; falubre cceium
\uodcumque operofo homini eJJe; CC. num-
ms utiles ejfe pojje etiam Cardinali cuicum-
pte, auieas cedes polfet optare.  L. VIL C. L
in notis.

L VIL

Ubi Čarolus ad prandium Epifcopi Se-
feniis vocatus epularum numeruni cimi pre~
tio certare, & fecundam infuper menfam ad
Julas irritamentuni adponivinit: quamquam
turbato ventis & imbribus čoelo , inhiberi
®on potnit, quin illico ad difceffiim necefia-
r iaexpediri jiiberet. Tum etiam atque etiam
togatns^ ne fe tam incommodo itineri im-
minente prsefertim nočle, committeret: sJb-
/it (inquit) ut pauperum fubjidia tam fce.de
fnfundi ad gulce delicias videčim ; nam Ji
' frandio compar ocena futrit $ t ant um abj  «-
unius pompa convivii , quantum fufficerc
^ultorum necejfitatibus pofiet. Ju.  VIL C. L

S. Car. Inji. Pajh  H h L Vil L

483

ArorHTEGMATA

LVIIi.

De Ecclefise Pure Mediolanenfis reforma-
tione aliquaudo fcripferat : Quemadmodun
q-ferofolymitano templo poji excidium rejiitu.
to , hebraorum jnniores leetabantur , flenti-
bus interim  , qui prioris templi fplendorem ,
majejlatemque viderant : ita nune Mediok-
nenji Ecclejia in aliquam tneliorem formam
redaBa, etji inde multi latitia ur gumenim
acciperent , manaturas tanim ex eorum ocu-
Us lachrvjmas  , fi antiquos chrijliani populi
moreš  , & primcevce Ecclejia fplendorem n-
fpexijfent.  L. VIL C. IL

aalia :
Princi

iuque
ut ulli

cis re
tmjlai

fcopis

Li&

Carolus oliitl Vercellis Mediolanum Vč*
JUens Vigleyanum divertit, ubi ab Epifco-
po exceptus & pranfus in conclavi pretiolil
aulaeis ornato , contračlo fupereilio aeriter
Antiftitem inerepuit, voluitque, ut fide (la¬
ta polliceretur, nulla fe impofterum ejusmo-
di pompa ufurum: quod fideliter prseftitit.
L. VII. C. III.

LX»

Cu
praepo
in adv
tefpon
m aa
ntipfi
ut. L.

Dum Rhetiam vallem ex Pontificis mito
Hon minori labore quam fručhi vifitabat, in*
gentem pecunise vini Mediolano afferri juf*
ferat, folitus dicere , nulla re Pajloralih
ojficiis faciliorem viam  5  quam liberalitati it-
ga pauperes fieri.  L. VII. C. I V.

Sol

fi.

ibfit.

LXI.

Cum Minifter quidam Carolo Bachanalio*

Cu

ielinea
ftcunii
'oluit,
‘flm
*t#nw
ultate
dinei
'i tura
Ventil

rum licentue obice$ poiituro diceret: Bacha'

nalia

reforma-
dmodum
i reftitu .
•t jienti-
ndonm ,
Mediok-
formam
mentm
um  oc*>
■i populi
orem  n*

ntim M
Epiko-
pretiofu
i acriter
fide da-
ejusmo-
arseftitit.

cis mitu
ibat. i"-
erri jul*
oralih*
itati fr

aanalio-

Bacha?

nalia

S. CaROLI  BoRROMiEI 4gj

nalia rem efle tot feculorum ufu firmatam ,
Principum patrocinio fubnixam, omnis de-
nique generis hominibus cariorem , quam
ut ullis tolli paftoralibus officiis poffit, pali¬
ci* rdpoadit : Indecorum ejje pravos tifus
mftcmtius a populo defendi , quam ah Epi-
f'topiš oppugnari.  L. VII. C. VIL

LXII.

Cum aliquando is , qui Lomatii facris
ppoiitus effet , a Carolo concionatorem
in adventantein quadragefimam polhilaffet,
iefpond.it ei S. Cardinalis: Concionandi mu-
us ad Prcepojitum vera pertmere; quare fe«
utipfum in id muneris obeundujn compctra ■»
'it. L,  VIL C. VIL in notis.

LXIII.

Solitus erat dicere : ffuberi legts facili
f»[e; fed eas inutiliter condi , Ji objervantia'■
•p. Ibidem.

LXIV.

Cum templum Rhaudenfe exflxu<5i:uro
"elineatio proponeretur , proefentem Caroli
t^uniam longius excedens , milil immutari
■oluit, profeffus , nihil imprudentius ejje  ,
facrarum cedium initia defperatis in
‘turum auxiliis ex prcefentis pecunice dijf  -
mate metin; quoe adDivini nominis gloriam
'Jtment a nobis incJioari oporlerc , perfcien-
Ijuram pofterornm pietati , ac Divina pro »
Antiče relinqui.  L. VIL C. Vili.

Hh 2

txv,

484 Apophtegmata

LXV.

Eximia fuit Caroli demiffio ultimo vita
fute tempore. Nam quanidiu Varalli fuit,
hoc fibi minifterii fumfit, ut ante lucern F.
Adurno e S. J. cui noxas fuas aperire con-
fueverat, lumen afferret, a quo deinde re-
liqua familia acciperet. Idcirco nočiu con-
fueverat, lucernam in cubiculo fuo habere,
tum ne familiaribus fuis illius inferendse mo-
leftiam exhiberet, tum etiam, ut jucundo
piarum tabularum , quas ibi habebat, ad-
fpečtu frueretur, li quando oculos aperiret,
L. VII. C. XI. in notis.

LtVl

Ut Carolo S. Viatieum mittiftraretuft
P. Adurnus in conclavi, ubi Cardinalis de-
cubuit, facrum facere voluit, ac dein ibi*
dem ei Chrilti corpus impertire; fed refpon-
dit Carolus •, Opportunum fibi non viden in
cubiculo ipfio Divinam vem peragi.  Veni®
cum Adurnus id licere dixiffet, eoquol
domus Epifcopi tota facra fit , repofuit Ca-
rolus : Kem ita ejje; mnlmtamnn nolk
hujus exempli occafionem aliis pmheri.  Ib^
in notis.

LXVII.

Sacris operabatur quotidie , fe prius rt
ea comparans mentis devotione , & re cltJ '
tis piis precibus , atque omni labe per p eC ;
catorum Confeffionem depofita , nulli f el
licet graviffimae vacaturus, nifi illis peractni
abfolutisque ; atque iolemnis ejus voX s -
freqnens erat, vacuam Jeniper profani*

$oti

fant

ret

feqi

arte

ex 1

mtet

mati

tius

cem

Imp

nifi

inqi

vices

quei

tam

moi

..1

in fi

Eo

dox

men

hac

Meo


mo vitse
lli fuit,
acem P,
rire con-
:inde re¬
du con-
habere,
tidce mo-
jucundo
Dat, ait*
aperiret,

iraretur»
inalis de'
dein ibi-
d refpou-
videri in
Venim
eoquol
ofuit Ca-
nolh sfi
eri-  Ibid'

: priusi"
Si  recita -
: p er p eC-
nulli f * 1

; peradia?
; voX» c

fanisf'

gotiti

S.  CAROLI BORROM-EI,. 48$

ptiis mentem ad aras adferendam.  L. I. de
farna & virtut. C. VIL

LXVIII.

Ojioties SS. Chrifti corpus deferri vide-
ret in viis , deftinatum iter ftatim abrupit,
feque adjunxit Comitem deferenti , doneč
ar® unde fumtuui fuerat redderetur. Ibidem ,

LXIX.

Opportunam rei graviffimae operiebatur
ex Romana curia facultatem quidam Borro-
mseo perfamiliaris, qni cum diutius diplo-
matis exlpečtatione torqueretur, impruden-
tius ajiquando in querelas erupit, Pontifi-
cem ipfum dilati tiimium remedii accufans.
Importunum Carolus fermonem non tulit,
niti graviter , mox amice reponens : Deo  ,
inquit , obtemperandum eft; quare cum ejus-
vices e g er at Romanus Pontifex  , Deo obfe-
ijuens ejje non poteft , qui hujus pr recepta im-
minuat. Hoc noftrum eft aperire Pontifici ,
mtod neceffum fit; fuum quod velit exfequi.
L. I, de farna & virtut. C. VIII.

LXX.

Muricem facrum contemplatus, Divini
ln  fe amoris excitare conabatur incenditim.
Eo confpedo, Dei gloriam & fidei ortho-
doxae , etiam propofito vitre periculo in im-
ftenfum, fi fieri poflet, augendam ducebat,
tac fe ipfum voce aliquando infhmmans :
Meo ut Jdnguine rubeat , monet krec purpu -

Ji Dei gtoria eft Ecclejire utilitas exigat ,
Ibidem.

H h 3 LXXl A

486 ArOPHTEGMATA.

LXXI,

Fuere aliquando, qui Carolum hortaren-
tur, ut legetn aiiquam ianciret pro modem-
dis facronim hominum titulis ;• quemadmo-
dum profana in iisdem licentia fuerat Phi-
lippi Hegis edidlo compreffa; hoc autem a
Carolo retulere refponfuni: Licere kap in n
tnoclum exgedere, q/uo- major Clero konor zf-
fet , & populus ex pronominibus amplis di-
gnitatgm gradus metin etur.  Ibid.

LXXII.

Cum unus ex adminiftris Caroli imitator
aličjuanda non nihil ex dignitate ftia immi-
nueret, hominem fine nota non dimifit, hsc
Infuper addens :■ Dignitatem , qua non J'w
fed Arckiprcefulis notnim uteretur , fir miter
ejfe retinendam , ne labem illi aliquam imp-
veret ; (ihi uni libenim ejfe majeftatem ali-
auundo dimit,ter e , quanij.emperp.er/bnafu-
jlentahat; imo Archiepifcopo glorice ineremen-.
tum comparari , atque valere in hanc rent
illud Matthcei: qui je humiliat exaitabitur.

Ibid.

LXXIII,

Nihil Carolum, quidquid sgebat, acoe-
leftium contemplatione avocare poterat; fe-
pius in itinere , ubi verfaretur, atcpie de
equo lapfus , adeo mente in coeluin flxus
erat, ut quid fecum ageretur , ignoraret,
fuetus dicere : Eum optimum effe cujledciit
fui , qui anitnum adeo caute ac foliicite rege-
ret, ut agendi pura pice meditationi non ob-.

nee cceleftis meditatio agentis conatnnt
rptardaret.  L. I. de farna & Yirt. C, X.

LXX1V.

I

mant

pršel

ejust

firma

ejus

tum

tem i

ah h

iivin

Bzun

iinte.

P

dem
rat S:
viri,
temp-
geret.
iicet i
pttrea
Chril j
ibid;

c

:  patuii
morti
j tulere
Kulis.
»tpot
fieuni
!  dimni

ortaren.
odcraa-
madmo-
•at Phi-
autem a
ao in n
mor ef-
plis dl

imitator
t inprniit
[it, htec
n on fm
firmiUf
n imgo.-
■em ali
ona fu-
crmefh-
mc rent
tabitur.

, gcoe-
at; fe'
jtie ds
a fixus

oraret,
iflodcnt
)e rege-
ion ok
m aiftM

k

S. Caroli Borromjei. 48^

LXXIY.

Rebus conclamatis ac perditis , recla-
niante licet prudentiffimo quoque, fidentius
prafentem lihi Dei opem fore affirmabat ,
ejusque opinionem feliciffimus femper con-
firmavit rerum eventus ; quare htec frequens
ejus vqx erat : Optima qucerendct primum  ,
litim optima quoque Jperanda , neque certio-
rem divinitus fpem affulgere pojje  , quam Ji
ih hominibus nulla objiciatur. Etenim cum
\ divina humance fapientice modum excedant v
Deurn fcepe ta prcejtare , quce homines impru -
iintes defperent.  Ibid. C. XII.

LXXV.

Pronuntiata palatn in Provinciae praefi-
dem anathematis fententia , Carolum adie-
rat Sfondratus , aliique primarije nobilitatis
dri, qui oblata oculis illa formidolofiffimi
temporis tempeftate, ut decretum illud refi-
£eret, orarunt diu' exorarunt nunquam, fci-
Hcet in haec verba relpondit: Moneri Je pur ~
furea , quam induebat , Chlamijde  , ne pro
Otrifti Ecclefia fanguinem dubitaret effundere,

Ibid. C. XIII.

LXXV1.

Curiofius in Caroli moreš inquirentibus
jpatuit, jucundam illi femper fuiffe injeftam
m ortis fuse mentionem; & dicere folitum re-
tnlere plures : Nihil gratius obverfari fuis
tuliti quam funebrem exfequiarum pampam;
"tpote in aliense mortis irnagine fuam ud
beum m igra turi felicitatem expreflam que>-
danmodo intueretur. Ibidem.

H h 4 LXXVIL

483 Afo^htegm-ata

rxxvii.

Borrom.Eei a<5ta & fcripta. omnia, nihil
niti divinimi ainorem fapiunt. Difficilius
putes eum de bumanis., qu,ani de <;oeleftibus
rebus fernionem unquam. inftituiffe. Hinc
Afcanio Col um tne aliquando haec verba ce¬
dro digna relcripik : Non. potefi  , ciiit qui
Deum. amat ,, alia re e-gere , ut fit beatus
aut qui Dmm defier.it y  aliquid confiequi y qm-.
ve non fit mifier . Ibi dem in, no tis.

LXXVIII,

Monuerat Carolu.m p er Uteras Prsefiil ,
quidatn i.lli apprime charus , ut parceret fibi
alupiando, atque qiiidquam de fuo lilo nimio
cruciatu remitteret, cui Carolus refpondit:
JIoc vere Antijlitis ejje  , amarum quidqnii
pmgu.fi, are , quo illnd tututs populo. prop-
net.  Ex quo conftat materno plane amore
Carolum ftagralTe, cimi matrum mo s fit prs¬
ni a n fu m cibuni in os proliiun fuarmn iniere-
re. Xbid, C. XIV.

LXXIX.

Ecclefiam fnam Mediolanenfem prseCar-
dinalis titulo dilexit. Dum Romse quondani
jurium fuorum accerimus vindex apud Pon-
tificem Gregorium eflet, runior invaluerat,
inimicis authoribus adutu de ejtis redita
omnino, ac defperatnm; quod cum ipfe eX
puhlico fermone haufiffet, dixit : Ut infi*
lam retinerem , libentius me purpura abdiM'

rm , Ibid, C. XV.

C

fiire

omni

ret,

ilittc

po,

Conf

dit:

confej

fpeBc

aliqu

fokm

doma

pian
ieque
alia ,

MCpiU

HfioJ

mdi  g

lile,

ffieffic

ti(m

čredo

ad pi

f4

toniti

I

tandr
facile
in Dii
feint

EXXX.

i * nihil
ifficilius
eleftibus
. Hinc
erba ce-
aut qni
leatus :
'ui y  qm-

Prsful,
:eret fibi
io ni mio
,’pondit:
uidguii
> propi-
s  amore
lit prse-
l iniere-

>roe Car-
uondam

.d Fon-

iluerat,
rediti'
ipfe
Jt infu -
abdicO'

:xx,

S. Čarom Sorromjei. 4S9
LXXX.

Cim tot ageret Cardinalis in Eccteiiae
fug; commodum , curavit tam e n , ut cuni
omnia agere nan poffet, ea lak e m perfice-
ret, qute ad plurium utilitatem fpe&arent.
Bine rogatus aliquando ab llerdenli Epiico-
po, an Paiboralis diligentiae mnnus putaret
Confeffiones audire, hoc ille refponfunt de-
dit: [)uod feribis  , cogitare te de audiendis.
mfefjionibus , quoniam fententiam rneam ex-..
fpettas , dicam , pr oh ari mila ut in hac čara
aliquando verfetur EpiJcopus> pmfertim in
fokmnikus incidentibus celebvit&tibus , ut Ileh-
imadet majoris  , aut Dominki adventus ;
tpuandoquidem vero hoc rnunus non videtur
apie ad Epijcopum pertinere -, ut complura
tilia, & prceterea multum temp o ris abjor bet,
necji/e a/ios audiret prceter fimplices, aut re-..
ligiofos komines , qui minus Epifcopi Operet
kdigent; idcirco cxpedire non videtur  , ut
Ihte , ad' quem puhlica Ecdejice admdniftratio
fpeftat , Je prhata hujustnodi aEHone mul-
occupet ; fed utilius certe impenderet ,
vedo , temp us , Clerum monens  , concionem
a d populum huhens  , aut ccetera hujusmodi
pteftans. Qim mio eodemque tempore muL
hmm utilitatem Jpeciant.  Ibid. in notis.

lxxxi.

Incredibiles funt labores , quas in vifi-
tanda fua Dioecefi invičHffime fuftinuit, ut
bcile conjiceres, totum femper Borromteum
10 Dioecefeos neceilitatem explo.randam fuif-
* 6  intentum , & quod vere dixerit: Epifcap\
H h p vtidM

49.0 Afophtegmata

vitarn fitam ejfe debere in agenda.  Ibid. in
flotis.

LXXXII.

In expediendis literis adeo folers fuit
Carolus, ut plura congefta earum volumini
in oblatenim Collegio adferventur, & 30000.
praeterea Federicus Cardinalis Borromaeus re-
ligipfe ab interitu vindicarit. Ibid.

LXXXIII.

Ad Epifcopum quemdam paulo fegnio-
rem, ut ofcitantem excitaret, data oppor-
tunitate fcribens, fingilatim enumeratis per
capita Paiforalis curae officiis , periodum
quamque Epillolae in hanc intercalarem fen-
tentiam conjecit: Faeare itaque licet Epifco-
po P  Ibid.

LXXXIV.

Ad Novarienfis Epifcopi Boffii cohone-
ftandas exfequias accefferat, audieratque,
exantlatos in regionibus luftrandis labores
obitus illi caufam fuiffe ; quo Carolus intei-
lečto, Epifcopum  , inquit, devet pro Edi¬
ji a laborantem mori.  Ibidem.

LXXXV.

Ojiare frequenter iftss ab eo pronuntiats
funt de munere Pontificio fententise, nirai-
rum, Epijcopo agendi necejfitatem, deeffe num-
qnam ; fcepius anteni voluntatem. NumcjUM
ceffare pope  , qui muneri deejfe nalit; ah-
quando autem pojje feriari , ji quce Jut
meriš funt , v elit negligere.  Ibid.

Aj

i laktua
clefia f
bat mu
tia Pop
ies fcep
fts iteh

Ag
rolo A
quo Po
ijebat :
fitam }
dhuc
|W o
tpfcop

Cnr
»eatutr
fifle in
‘j Boni
»itutori
■intim I
■Mus,
d v idi
fos ai
'Jlina
'■'jih  ret
'itis.

LXXXVL

Ibid. in

lers fuit
r olumim
i  30000.
naeus re-

fegnio-
oppor-
•atis pet
»riodum
rem fen-

Epifio-

;ohone-
ratque>
labores
is intel-
o Edi-

untiats

, nimi-
le nuni-

tncjpon

; ali-
ui

S. Caroli Bokromjei.  r  4g|

LXXXVI.

Ajebat prsterea : Oui; Prceful Jibi aut
uktudini fervire cupiat , mm D to  , & Ec-
ckfue famulari non pojje.  Hoc yero adjicie-
bat multo terribilius : Ex Pontificum foler-
tia Populi fantiitalem pendere ; eascjue dtH-
iu fcepe gentes in divini s extifft  , quibus de-
[is item Pontifeoc oitigifjtt.  Ibid.

LXXXVII.

Agens aliquando cum Francifco Paniga-r.
rolo Aftenli poftea Epifcopo, de amore,
quo Pontificena ferri inEccleliam fuam decet,
ijebat : Eicet maximum videatur Epifcopo
titam pro Ecclefia profundere  , attamen alii
dime rdiepii funt cUaritatis gradus , ptr
im ud fuperiorem iterum amortni pojjit
ipfeopus adfpirare.  Ibid.

LXXXVIIL

Cnm audiffet, Comitem Federicura re-
:re »tum diuturno morbo bibere vinutn ese-
i‘ffe in hsec verba gratulatus eft Julio Caefa-
! Bonhomio , quem illi faeris in rebus In-
ku tor e in dederat; Quod Comes Federicus
' ] Um bibere ccepit , Medicorum Conjilio cul-
httus, id &quidtm ni/i pr ob are non poffum;
d videndum efi , ne Medici ejusmodi fint  ,
nit S. Ambrofius totam Ckrifiianatn di-
'fltnarn labefadtare , atque fuis curatio-
’nn regulis pervertere.  Ibid. Cap. XVI. in

VI,

LXXXIX.

493 Apophtegmata.

LXXXIX.

A d Pontificiam in Mediolanenfi Provin.
eia fedem oculos cupiditatis adjecerat prima-
rius vir Caroio affinitate conjunčtus. Unui
iinpedimentum intnlit Borromseus , imparem
illum ratus tanto oneri • cumque gravior a
boe haberetur gentilium fuorum 'querela,
faffus ingenue Carolus , mentem fuam de.
claravit: Kolk fe quidquam Ecclejice. detm •
here , ut genti utilitatem affer ret.  Ibid.

xc.

Teneris jam annis Patri fuo ademit rs-
dituum facrorum adminiftrationem , mode-
fte excul’ationem liberam obtendens , citrt
noxam damef icis facros cmfus rationibus im-
flicari nun pojjc,  Ibid.

XCI.

Cutn Pvomre degeret Carolus , Ormant-
»o, cui puram EccleiiseMediolanenfis interiffl
commiferat, plura de invehenda in virginuffl
Collegia morum difciplina commendalTet:
primum edendas in Collegio leges juflit, m
quo Corona Borromaea foror , geminsqM
item Materterae verfabantur. Ibidem.

XCII.

Clericis fuis omne cum propinquis contu*
bernium interdbdt, haec illis verba inculcanSj
Ad mrificis , ut it a cHcam  , ftateram fM'
canda funt / propinquoruni poflutata i
enim exorari no .f finimus  , nif retigiofo ^‘
fantin animum confirmemus.  Ibid.

CXIH-

H

forte
Kova
tentai
maxii
dano
ttfere
Epf
mn f
id eni
»o 'tis.

B

extur
le afl
vit,
efferr
medi,
inept
coni!
dio i
rum j

1

fflilia

gere.

Tifus

Uudc

Cilju:

pera

ledu

>tqu

Provin-
at prima-
>• Umu
imparem
ravior ex
querela,
fu a m dt-
detm-

bid.

lemit te*
, inode-
is , citn
nilms in-

Ormant'

is interim
virginum
endaffet:
juffit, i*

;minaequ5

°.m.

lis contu-
nculcanS)
■am f® 1 '

riofo C 011 '

:xin-

S. Caroli Bohrom*!* 493
CXIIL

Hinc cutn Eporedienfis Epifcopus (idein
forte de quo n. 90.} Carolo affinis, qui ad
Novarienfem fedem adfpirabat, illius animum
tentaflet per Cardinalis Vercellenfis literas*
maxime votofuo adverfarium habuit,haecSpc^.
dano fcribentem : Cardinali Ferceltenfi hcec
nferes: me geftire gaudio pr opter Eporedienfis
Epifcopi dictum, qui fcripfit^fie idcirco dipul-
\\m petitione fua , quod miki affinis fuerit ■>
M enim fummoperi miki gratum efi.  Ibid. in
totis.

XClV,

Domeftieis fuis tnillum iinquam e familia
exturbavit aut fenečtute aut valetudine ma¬
le affečhim, neque in Nofocomia anianda-
Ivit, quse plura in urbe patebant, fed domo
efferri ■«, nifi mortuos , voluit. Hinc cnm
mediaftinum quemdam ad munera obeunda
ineptum oeconomus miffiim faceret, vetuit
conttanter Carolus, & confneto item ftipen-
dio imperato, omni famlilutn iabore impofte-
nun s  & cura abfoivit. Ibid. C. XVII.

cxv.

Extra urbem hofpitanti folettne fuit fa-
ffliliarium curam fufcipere, fui unius negli-
gere. Morteroni montes luftrantem impro-
vifus & vehemens imber adfiixit ; tandem,
nudos arborum emeniunl calles facerdotis
tujusdam tečlmn j feu verius mapale exce-
Perat ; ubi cnm unus fibi ftratus occurferet
lečtulus , eumdem ambabus amplexos ulnis,
ittpie e cubiculo translatum famiharibus of-

ferens;

ApophtecMata

ferens : Accipite , a it, Filii , ad vefiram k.
Eius hic qu'uttm datur.  Ibid.

XCVI.

jtias
kuni
le, qt

€biantum lingulos domus fuae feu farnu-
los feu miniftros juxta eorum ordinem ob.
fervaret, explicari vix poteft. Si quos enim
a mami vel ab Epiftolis , vel ab alio ejustno.
di officio fibi addičlos nočtu operam adjun-
gere opus effet ; lomno adhuc oppreffos
prseftolabatur ad condičtam horam patientil-
iime, fin autem longior intercederet mora,
ipfe ad eorum cubiculum progreffus, nomi-
ne compellabat leniter lumenque oppone-
bat furrechiris. Qjiod fi per quiefcentiuni
aliorum conclavia effet penetrandum detra-
dtis foleis, caute admodum, & laneo ut ita
dicam veftigio ingrediens , curabat diligen-
tillime, ne ulli fomnum improvidus exeute-
ret. Ibid.

XCVIL

In Borromaei familiam cooptato otnnis
erat lucri & quaeftus abjicienda cogitatio,
adeo, ut Ludovicus Audoenus vicarius ve-
niam per literas a Carolo abfente polhla-
verit, per quam fibi liceret parvum ex ati-
ricalco Crucis fignum ab amico fibi oblatu®
accipere. Ibid. in not.

xcvnr.

Optabat praeterea nullum effe inter fuos
dignitatis difcrimen; hinc ad Protonotarium
Zappam, qui primus ejus curia effe op»-
verat, lisec inter alia refcripfit: Conditioneh

quas

farnih
Uto  <
I facere
ulis ,

N

(os p:
incidi
dicere
hnda
po lup
ni pr

Id

tniles
Ducis
iim ha
hloda
'iferel

Ci
®%ni
ftitare
'erniir
'Xprei
r <i lem
'fiiius
kerti.

/Ivani It.

?u famu-
nem ob.
aos enim
' e j ustno-
n adjun-
»pprelFos
patientif-
t mora,
nomi-
oppone-
fcentium
i) detra-
;o ut ita
diligen-
excute-

> otnnis
gitatio,
rius ve-
poftula-
ex ait-
oblatu®

ter foo5
otarium
e opta-
litioniS)
guas'

S. Caroli BorrotvI-^i. 45.5

pas adjicis  , ut primum in tribunali mm
Inčuni teneas , multum abfmit a mea volunta-
ti, guam ah adminiftris meis reguiro , guan-
ioguidem demijji enimi jignificatio a me iti
jmiliaribus meis inter ctetera pofiulatur.
Uto opportunum videtur liberam Ubi eop tam
facere, ut fokrtiam ataue operam tuam, cui
ulis , adjungas.  Ibid. in natis.

XCIX.

Nulli unquatn ex domefticis fuis defuit \
tos prmfertim, qui in adverfam valetudinera
incidiffent, omni ope fuftentandos curabat,
dicere folitus : In eorum fub/idium profun-
Itndas o pes , & citrei mali unius ant o vi
nkptatem illis , etiam propofito nummi au«
ni pretio , emendam.  Ibid. in natis.

C.

Idcirco tam Temper fibi addidos., & fi~
toiles fui fatniliares habuit , ut in Mantuse
Ducis auia dičturn fuerit: Borromceum duode-
im habere ex domefticis 5  qui Carolo adjunUi *
blodečim Apoftolorum cum Chrifto Jpeciettt
nferebant.  Ibid. in notis .

CI.

Cum aliquando Antiftes Romana Purpura
®%ms libere fe pofle a Dioeceft abefte di-
^itaret, caufatus Ecclefise fuae anguftioreš
!t tminos; auream hanc a Borromaeo vocem
ex preiEt: Multis animarum miltibus Pafto-
' ill m folicitudinetn certe obrni ac fuperari :
‘ J,, }us autem pretio gnantamcumgue Paftoris
•bniam faltem ex cegnare pojje.  Ojtaii di~

ceret:

Aspofhtegmata

496

ceret : Tmpoffibile nonnumquain effe $ ut
nnus Paftor mul tis animarum millibus prae-
fto fit, ac medeaturt, unicam vero fi haberet,
tanti faciendam effe, ut asquum & neceffe
fit, fe totum faluti eius impendere, Ibii

C. XVII,

CII,

Čuta Parochos neceffe haberet ad fe vo-
<care , frequens Carolo ac folenne fuit illos
'rogare : Caverent int&rim , m quid detrinmfe
ti grex caperet.  Ibid.

CUL

Aliqu'ando fermonem ‘ctim familiaribus de
Vitiis fuis inftituit, rogavitque adffantes, ut
quidquid anitnadveffione dignuta in fe ipfo
eomperiffent, I ib ere objiceretit. Itaque cunl
aliquis repofuiffet, nihil in eo cenfura di-
gulim videri, Carolus refpondit: Timmfi t
ne nimfe feveritatis in retintndis tigibtis w-
'taretur;  adjecit prseterea \ Nuttum vrnit
indignum puto  , nifi qui pmfr&Sio ariiiM
peccare in leges velit.  Ibid. C. XX.

ČIV,

Si quetn corrigere neceffe haberet,
quod poeme aut correptionis indicium pate*
freret, quantum fieri potuit, folertiifm !e
providebat, de nocentium prefertim facer-
dotum farna retinenda folicitus. Ajebatfe-
pius : Imiftam facerdotum moribus
in nova eos fcelera concitare ; deinde
f lebim Mijftam femel abjeEtum, milici exiw  j
uuthoritate pollere&  inania fore eonitn dr
Ha, Ji nojfmt vitam dijjhitire,  Ibid.

lnxi

tur

(jtiai

dere

mm

fpeti

i

fufce

meni

tedes

dibu

erad;

dicet

I

•tiair
foliti
in ufi
mine
his n
laus :

C

fitum

acrite

Miu

I

S.\

497

dle t  ut
ms pne-
haberet,
l  neceffe
2. Ibii

ad fe vo-
fuit illos
ietvvmv

aribtis de
antes, ut
n fe ipfo
tque cunt
ufura di-
r imen  /t)
ribuš  w>-
im venit
:o minit

IX,

eret ?
um pat e '
lertiilt" ,e
im facef-
jebat fe-
'is notuti
idi opid
la exi«^
lorutn ^

S.  Caroli Borrcm-^t.

CV.

Veftis exterior Caroli prreter munditiem
ksus nihil habuit; domelHca ramen u.teba-
tur lacerna, attrita non minus ac lacera ,
cjuam cum amici aliquando deponendam fua-
deren.t, kane ejfe Caroli vejlem , refpondit,
mm arnatiores alice adCardinakm duntaxat
[peiiarent.  Ibid C. XXL

CVI.

Cum flrenue fuis impenfis sedificandas
fufcepifJet eximio opere & in polleritatem
memorando Canonicorum primarii templi
eedes, Borromeae familiae infignia fečtis lapi-
dibus praefixa dolens, turbari fcalpro , ant
eradi voluit* caufam vero addiderat imperii,
dicens : cedificium illud non Borromai opus
tjje, Jed Mediolanenjis Aniijiitis.  Ibid.

C VII.

Plenam fuperbise confuetudinem, fuisque
«tiam decretis in fynodo confixam, execrari
folitus erat, ut faerse veftes, aut vafa dono
inufum templorum coneefia,donantis aut no-
mine, aut fymbolo exterius ornarentur, ra-
bs muneri pretium decedere, quod farna &
laus munerantis abforberet. Ibid.

CVIII.

Cum aliquando Antiftes quidam exqui-
fitum tibialium nitorem objeciflet ocnlis ,
a criter fuggillans, prcelucere , ajebat Carolus*
Wiris Epijcojmm debere vita excmplo , non
ornamento.  Ibid.

& Car. Injtr. Pajlr  I i CIX.

498 Apofhtegmata

CIX.

Epifcopus Savonenfis certior fadtus de
quadam confpiratione in S. Caroluni, mox
eqmtem citato curfu ad Cardinalem milit,
qui per Epiftolain de periculo Carolutn mo-
neret, & hoitem detegeret. Sed vir fančhs
ne refignatam quidem Epiftolam, eqoite ad-
llante, atque admirante, comboilit, inquiens:
Grcitias tihi eques amantiffime ago , meoqut
notnim Epifcopo Savomnjt ut agas  , Utiriš
tuis velim ; meis oevjus ut habeam praflah
Hofimm nomen nofje nolui; cum enim milil
ad litandum properanti omnis fimultas depo-
nendci fit  , cavi  , ne quem unquam odiijt
poffm , Ibid. C. XXII.

cx.

Cum aliquando turbata otnnia in Mefau*
cis effe appareret,& facile antiquandas leges,
quas Carolus fummo labore firmaverat, dura
Synodum haberet, nova fubfidia exquifivit,
qua de re mul ti operam ulto detulere fuam.
Prše cseteris vir quidam primarius & mifers
Provincise maxime opportunus in tanta ne-
cefiitate noluit diligentiam fuam defiderari;
ad fe venientem Cardinalis excepit, ejusque
voto intellečlo, niox fubridens addidit: Tt
pluris facio , quam ut leviori koc negotio ti
implicem; alicujtis pretii komines volo ,
fummi ; magni nimis dcemonis conatus fof'
mus , fi homines opponimus jimiles tui.
in notis.

O

crucia
!  remiii
;  plurei
ris im
mirt
lbid.

A

nigra

tune

lacern

didit

fiApj
m a

rolum
temp«
Cardi
oppoi
tior ct
ftiruti

ftitem
ftos a
fed tu
nocin:
verfns

499

S. Cargli Borromjet.
CXL

ičtus de
ii, inox
n milit,
lutn mo.
• fanftus
uite ad.
iquiens:
meoqut
, litnls
iraftah,
■im milil
as depo-
m odilfi

1  Mefati-
as leges,
•at, dura
:quilivit>
re fuam.
c mifers
anta ne-
fiderari;
ejusque

dit: Tt

egotio ti
do  , no9
"us fu?"
d.  Ibid.

cxi.

Onerabat interdum quotidianos Caroli
cruciatus fuperveniens febris, nihil inteiim
remillo corporis luplicio; imo vulgata apud
plures Borromasi iententia fuit: Ecclefim ču¬
tiš implicitum kominem non nifi tertio febris
murrmte motu , decumberc utiauam Hun.
Ibid. Cap. XXV.

CXII.

AFrancifco Panigarola olim deprehenfus
nigra & lacera vefte indutum elTe rigente
tune hieme , ac rogatus, ut frigus meliori
lucerna depelleret, fubridens lenillime red-
didit Carolus : Ali a nec miki fuppetit; me¬
ji fuppeteret , placet; decentior ad dignitatem
m ad Caroium vefiis fpdlat.  ibid.

CXIII.

Julius quidam Petrucius hortabatur Ca¬
roium, ut lefti frigus moderato ignis caiore
temperaret. Afpernatus hoc comniodum
Cardinalis, utpote nimium fenfibus fovendi*
opportunum , alta ah igne , inquit, proeftan-
tior calefaciendi ftrati ratio fuppetit ; (i ni -
ftirum Jirato ipfo frigidiot demmbas.  Ibid.

CXIV.

Hofpitatus in Provincia fua apud Anti*
Hitem, fymphoniacos pueros convivio indu-
ftos audi vit. Hoc tacitus non tulit Carolus";
*'d tum primum faftidiofus, iliud aurium le-
8 °cinium rcfpuit, atque ad Epifcopum con-
Jerfus: E/Je  koc  , ait, Epifcopi , ut omnict
Mus nimium ptrmuhmtia omni conUntione
tfugeret.  Ibid.

lis

cxv.

foe Apophtegmata

cxv.

Alias Sacerdotem adminiftrum fuum in-
tuens , qui pranfo fibi vinum afferri juflerat,
fuggillavit, inquiens : lfoc ejfe voluptati Jer-
vire , quce , ubi rationis frrnnum excuteret>
poftera die idipfum fuajura ejfet.  Cum vero
ille refponderet, id non voluptatis caufct fa-
Uum v  fied ut arentem linauam irroraret:  /zoc
ipfum , reddidit Borromaeus ud voluptatm
fpeUat; multoque fatius efi fitim pati , quam
depellere.  Ibid.

CXYI.

Cum nova fubire & majora femper onera
contenderet Carolus, occulta quadam vi re¬
žici , & reereari videbatur , ac minus valere
ooeperat, cum minus eflet agendum. Hinc
ubi quosdam audiret monentes, ut modum
agendo imponeret, reponere folebat Cardi-
nalis : Se agendo duntaxat valere. Meminijfe
/c, cum Romee in juventutis flore degeret ,
&deo aflii debilitatum , ut levijfmum  , ex fi-
rico pileum fufiinere vix poffet ; contra , cum
Mediolanenfem agrum luflraret fervido fui
£fove , pileum cum galero capiti impofitum
nihil fibi moleflmn videri.  Subtexebat dein-
de appofitam rationem, fcilicet, ex muneris
obeundi opportunitate dari divinitus hotnini-
bus confientaneas vires ; imam agentis opri'
mam voluntatem requiri , & promtam ai
omnia operam poftulari ; cccterum Deum nitih
ex famulis fiuis deefie , ut , quce muneris  /«»
funt , fučile exfiequatur.  Ibid. C. XXVI*

xcvii.

deli

Boc

folut

txpt

ftran

facei

deri,

equii

j

quiei
adde
dam
horai
> ad la
aiFeri
tati i
refpc
Ule l

Ibid.

1

horta
ka c
fring
Cibi
kr ,
duru

!

im in-
lllerat,
iti Jer-
uteret ,
n vero
ifa ftl¬
et: hoe
platem
quam

onera
vi re-
valere
Hinc
oodura
Cardi-
minift
•geret,
ex fi-
a, 'cum
do fvb
OofitUM
t  dein-
urnem 5
lOtnini -
s op i¬
atu
m

vrisfui

XVI.

VII.

S. CaROLI  BORROMJEI. goi

CXVII.

Rogatus aliquando , ut prseter panern
delicatiore cibo aliquo uti vellet, refpondit:
Hoc palito abeffe cruditatis periculum  £5?
folutiorem mentem ad negotia poji meriditni
apedienda afferri.  Ibid. in notis.

CXVIII.

Alias item monitus , ne Dioecefin lu-
ftrans in meridiano aeftu , ut folebat, iter
faceret \  fubjicit: Imo fibi percommodum vi¬
den , cum ceftivus aer Unior afflet citatijftme
quitmtibus , quam fegniter otiantibus.  Ibid.

CXIX.

Suadebant aliqui Carolo , ut longiorem
quietem naturae daret} utque confilio vim
adderent, inculcabant dičtum Patris cujus-
dam, c<eteroquin graviffimi, lomno feptem
horarum fpatium prrefinientis, ut firmiores
adlabores fubeundos vires humanum corpus
afferret. Verum ille nihil dicentis authori-
tati detrahens, neque fuse virtuti, fapienti
refponfo dičhun elufit, inquiens : Hcec cum
Ule diceret , de Epifcopo locutum non puto.

Ibid.

cxx.

Alteri , qui eum in fua abftinentia de-
hortari conabatur, fcripfit: Ouod autem pro
tu a ckaritate vereris , ne vel miki vires in-
i fringam , vel mortem accelerem  , it a habe:
Čili ahflinentia & corporis valetudinem tue-
jur  , & mentis ufum 'miki folutiorem ac libe-
dttrm affert. Jtague multum temporis., qnod
lij hi

Afophtegmata

502

in ribo decoquend& confumere. alioquin mihi
necefje ejfet , id totum utilius varit s in rebus
-4egotiisqw explicandis pono.  Ibid. in notis.

CXXI.

Ludovico Granatenfi circa fuatn abftinen.
tiam inter alia fcripfit : EJi paucis natura
contcnta. Scepins in die cibum capere , epu-
larum varietatem adamare , delicias in men¬
ja qucerere deiicati hominis eji  ; Epifcopum
ant cm , qui profitetur , fc veile aliorum in-
commoda ac labores fuis minuere  , ac fubte-
vare  , minitne otnnium decet ejje vel videti
delicatum.  Ibid. in notis.

CXXII.

MargaritamTrivultiamPatris fui usorem,
eximiis moribus Sc  reiigione Matronam
numquam adlocutus eft folus, <& Melegnani
Dominam Mediceam Confobrini conjugem
cnm admififlet ad coIloquium adftantibus
Moneta &Caftano, hunc forte , alia urgen-
te caufa, dilapfum ex cubiculo, & mox ad
fe redeuntem corripuit libere; atque crimi-
nis loco habuit, qirod fibi cnm affini Ma¬
trona loquenti unum duntaxat comitem reli-
quilfet. C. XXVII.

CXXIII.

Cum fciret aliquatido Carolns, Diariuffl
rerum fuarum ab uno a!iquo ex adminiftr> s
fuis confcribi^ atque in eo legiflet adnota-
tuiii, quemadtnodum ipfe Monafterium effet
jngreffiis, nulla addita caufa , propter qu»®
ingredi debuerat; acriter fcriptorem repre-

hen

Epi

H

min
mur
inče
mn i
obli
fitni
ttfur

Ibid

mun
prs;
qne
rifle
proj
veri:
bus ,
juhe

roqi

Priu

cept
alibi
cui (
tani

'in mihi
■n rebus
'n natis.

bftinen.
natura
e, epu-
in men-
ifcopum
rum in-
tc fuble-
l videri

uxorem,
atrouam
elegnani
Diijugem
lantibus
j urgen-
mox ad
e criroi-
fini Ma¬
lem reli'

Diariuffl

minilbis

adnota-
nm eiret
er qua®
3  repre-
hen-

S. Caroli Borromjei. 503

hcndit, inquiens: Tledecere admodum fcrihi,
Epifcopum aliquando Monajlerium virginum
fuijje ingrejjum ; nefciri autem dotam jujlctm
ingrediendi occajionem.  Ibid.

CXXIV.

In literis fuis, cum aliqua inhonefti cri-
minis injiceretur commemoratio, temper com-
mune noxse nomen delere confuevit. 'Cum
incefti  fceleris vocabulum legifiet, fubftituit
erimen inter confanguineos. Sodomiam  alias
obliteravit, & verburn fupplevit eriminis pej-
fimi.  Alibi pro concuhitu cum Dcernone ,
rfurpavit atrox Hlad EŠ horrendum fcelus.
Ibid. in notis.

cxxv.

Cum aliquando ad priinarii Equitis do-
mum divertiflet , decumbenti iliius uxori
praeftiturus charitatis officia Borromaeus , at-
que forte in fuos prsetereuntis oculos incur-
riflent obfcenre quaedatn imagines, domo illa
propere egrediens , atque ad Equitem con-
verfus, quamdiu  , ait, hujusmodi imagini -
buskic locus erit , tamdiu me ab mdibus tuis
jubtbis exfulare.  Ibid. in notis.

CXXVI.

Rogaverat Carolum aliquando vir c$te-
roquin gravis, cur ab ea confuetudine apud
Rincipes , & religiofos Praefules paffim re¬
cepta & frugifera etiam abhorreret, ut rermn
alibi gellarnm exa6iam notitiam acciperet;
cul Cardinalis, alimam  refpondit,r//e kan ccu-
ab Epifcopi munere , cujus ejl in lege Del

ArOPHTEGMATA

r<M

dii ac notie meditari , £=? cogitationem omnen
ab humcmis rebus avertere.  C. XXVIII.

CXXV1I.

Curam de reda ecclefiafticorum redi-
tmim adminillratione, ut penitus evelleret,
Jiihil niti utiliter volebat expendi, fepiflirae
Commemorans , eornm rationem Divino judi-
ci reddendam. Hinc Gluffiano aliquando hac
fnper re differenti dixit : Mandatum a ft
Arckie^ifcopalimn cenfuum \Procuratori , ne
tenntium ullum ex iis profundi fineret, cu-
jus mak erpenfi cunjam ejjet Deus aliguan-
do &xaUurus.  Ibid-

C XXVIII.

Cutn idem ipfe Gluffianus prsefedus ef-
fet inter czeteros Collegii Helvetici adinini-
Hrationi, a Carolo accepit fupplicem libel-
lum , in quo Pharmacopola Collegii ofcitan-
tiae reus arguebatur. Sed cum Pharmaco-
polse ejusdem opera Cardinalis uteretur, ei-
dem GluHiano , rem integram deferre voluit
in haec verba : Hune er go hominern pr okun
cenfeo , fed cum miki operam fuam iocet , ti-
meo , ne ineptus in hac caufa ffudex fwt.
Tuum igitur erit confulere , neguid detrinun•
ti collegium capiat; negue guidpiam mitius
caufa mea Jiatuas  , nam licet reffia miki ft
de koc komine opinio , falfa tamen me opinio-
ne tabor ar e non pofle, guis affrmet ? Ibid.
in notis.

CXXIX.

Guilielmi Sirleti vota repudiaverat, q' u
orabat, ut fiiiam fuam e faero fonte fufcipe-

ret ?

ret,
i vim
Rom
tmj) e
ut fli

I

tebai

duftr

batni

dime  i
frofii
mjei

P

Matri
repta
bere,
j ihilai
plus (

ti C01

in ha

h vit

; nodet
| treta
iim  t;

Ifm

td im
pum
Mineš

S. Caroli Borrom®i.

omntn

VIII.

n redi-
relleret,
:piflime
io  judi-
tido hac
m a fi
ori , ni
r et 0  m-
liquan-

Stus ef-
adrnini-
11 libel-
ofcitan-
irmaco-
ur, ei-
; voluit
probutn
cet , ti-
•,x fm-
trimu-
mitius
nihi fit
opinio-

> Ibid.

t, q«>

ifcipe-

ret,

5®5

ret, refpondens : Numquam paffurum  , /e
ivm male educatce prolis e[)e : nam mm illu
Konice nutriri deberet , ipfe commode non po-
tirijjet eamdem chriftianis inftitutis erudire,
ut fujceptores decet.  Ibid. in natis.

cxxx.

Difficilem Carolus, imo invičhim fe prse-
tebat, fiquid de fančtionibus fuis, aut de in-
dufta morum difciplina ut minueret, roga-
batur. Ajebat enim : E minimis aliqitcmdo
e kmentice principiis majora femper damna
moficifci , & rerum deinde omnium minam
I mfequi.  C. XXIX.

CXXXI.

HinG cum ex Primariis Mediolanenfium
Matronis qumdam audiffet, gravi morbo cor-
reptam filiam in Monailerio quodam decum-
'bere, copiam iibi illius adeundse fieri po-
ftulavit. Matris amantillims: voto mtelledio,
plus difcipfime Virginum, quam illius umo¬
ri confulturus Cardinalis , libere refpondit
in haec verba : Brevis admodum tihi erit fi-
Jkvidendce voluptas; fed diuturnius omnibus
Moderatione tua ftatuetur exemplum  , ut de-
, treta noftra Integra maneant; quandoqui-
faintua in tam gravi caufa Monafterii dau-
fris adeundis abftinentis authoritas cateros
imitationem excitabit; atque exinde exem-
fhm turni proponere potero  , ut reliquas
mnes in offieio contineam.  Ibid.

I i 5

CXXXII.

5o£ Apophtegmata

CXXXII.

Cum intelligeret Carolus , enervari jura
non raro , aut utilitatis , aut gratiae occul-
ta vi quadara , ne hifce de caulis ullus ex
1’uis ab aequitate deflečieret, externos homi.
nes femper in curiam induxit, eoguod, cum
minus conjunEias habeant rerum fuarumcum
civibus rationes , minore etiam juriš minum .
di periculo laborarent.  Sed quemadmodum
ab exteris viris jus dici, lic contra a fuis dun*
taxat adminillrari Eccleliam voluif. Ibid.

1  CXXXIII.

Cum Cardinalis Henricus, qui ad Lufita-
niae tbronum evehendus matrimonium inire
tantum non compeilebatur, Carolo fcriberet,
ut hac in re mentem luam aperiret, hoc Ma¬
trimonium per difpenfationem ineunclum p e
nitus difiiialit, inter alia fcribens : Pmfiart
rcgtium hčere de priv ari , quam cafiitate Set-
cerdotem.  Ibid.

CXXXIV.

Ojiidam a Carolo fententiam rogatus, de
caufa quadam , epure in confultationem ve-
nerat, quemadmodum fit refponderat: Ilfc
firijfime Domine , Ji Ubere depromerc mik
licet, quod fentio , effabor.  Carolus audito
prooemio, eontračia ocyus froute, an tih
inquit, aliguando minus Ubere dicisP certutu
hoc habe : numguam me tihi amieum fore ■>  ./•
aliud dices , qitam fentis ; neque ejus uW'
unguam conjuetndine , cujus verba ab
dijjentiant.  Ibid.

X'

C

rent,

fore

qusec

vicar

pater

cum e

pugn

D;

fticar

Carol

ditos

conft;

tns,

ft in

fe in

fcopo

morili

Metre

randa

mam

Q

audiii
bere .
iis eti
noti c
to cc
habui
cula,

cxxxv.

ari jura
occul-
illus ex
s horni-
'd, cim
um cim
mnuen.
modum
lis duu*
Ibid.

I Lufita-
tn inire
riberet,
ioc Ma*
lum pe
Prtefian
)citt Si-

itus, dc
lem ve¬
ti Ilfa t
n niti

;  audito
an ttt)
ccrtiiM
fon •>!‘
i us uto?
b ant# 1

:xv.

S. CaROLI BoRROM-EI  gCA
CXXXV.

Cum .Medelienfes contra Carolum age-
rent, &  in juridico fuo proceffii dicerent,.
fore in Archiepilcopi Acrhivo documenta
qu«dam libi opportuna: Caroius ftatim ad
vicarinm fuum literas dedit, imperans , ut
patere iis tabularium omne fineret, & do-
cumenta hauriri etiam , quse jus fuum op-
pugnare viderentur. Ibid. C. XXX. in no tis.

CXXXVI.

Dati acceptkjue rationes inire cum dome-
flicarum rerum rrocuratore aliquando voluit
Caroius, quibus comparatis , cum libi cre-
ditos ex sere alieno trecentos nummos effe
conftaret, opulentiam veluti fuam admira-
tus, magis decorum eji,  inquit , Epifcopo  ,
ft in cere aliorum effe , quam alios hahc-
n in fuo ; verumtamen Mediolani Ardiiepi-
fcopo pudendum eft , minus quam triu num-
viorum millia debere.  Mox facras veftes ad
Metropolitani templi ornamentum compa-
randas mandavit, quaruni pretium liane fmn-
ffiam perfečie sequaret. Ibid. C. XXX.

CXXXVII.

Onem familiari rei curandre prsepofuerat,
audiit aliquando, nimis in eam curam ineum-
tare , ut Archiepifcopales cenfus augeret
»s etiam artibus , quae ecclefiafticum virum
"on omnino decerent, etfi nihil unquam ab
^0 contra jus ačlum apparebat. Soliicitum.
nabuit Carolum leviš hrec Procuratoris ma.
cula, atque ad, fe coram domeilicis evoca*

UUft

So8

Apophtegmata

tum vehementi oratione perftrinxit , adle-
gans : non unum duntaxat Epifcopum J'd  Ni
e j us etiam adminijlros nullarn prce Je fern  Jeret,
debere cnpiditatis opinionem ; fulgere Anti■  r ,epti;
ftites non divitiarum Jplendore  , fed rerun  modis
kumanarum defipicientia  ; importunum opun  JJiniu
amorem in adminijiris tenebras quasdcm  }m nen
Domini exemplis affundere; demum interci-  :eficiei
pi hac ratione animarum fruEtum , qui fum-  mt ge
mam duntaxat liberalitatem confequitur.lb\i  ratione

Caufidicorum jurgia & forenfem ftrepi- „
tum fuis maxime iu caufis refugiebat, ita ta- hrgia:
men , lit inftitutas de Jiire eccleliaftico con- jj/gt,-
troverfias acerrime profequeretur. Procura-
tores fui Romae litem Cardinali cuidam intu-
lerant propter annuum dnodecies mille mitn- Nc
morum cenfum percipiendum , quem ad Bor- jg dor
rointeum fpečtare affirmabant , & licet judi- n so  f
ces Caroli caufe favere jamjam inciperent, fet a Ji e
mox jullit, interrupta ačtione judicium con- L m  p
iiilere, & de jure i'uo voluntarie decedens, dib un c
attjiie adverfariis largitus , quod optabant.i aagni:
icripfit: Nolle fe humanis hifce de caufis ant-  ;e  j, 0I]
■mam a Divinis abfirahere  ; indecorum  pende
in fratrem judicio contendere; Jiare hocinfi ■ potius
xum mimo, ut nullam exinde de privata n  latere.
fina cim quopiam controverfiam injlituercti  culi fu
prcefiari in caufis pati , quam agere  >’ J ur '  labita
giis hujusmodi Jeri dififidia , non dirimii A  jtibus
perceptam ah adverfariis hifce de rebus ufi  iliq Ue
tefiiam non fiatis r e dimi , quantocumque
humana incremento ; nihil demum fibi

CXXXVIII.

mil

t, adlt.
pum fd
Je ferrt
re Anti-
ed rerun
um opm
qucisdm
n interci
qui [um-
'tur.  Ibid.

n ftrepi-
t, ita ta¬
tico con-
Procura-
lam intn-
ille num-
1 ad Bor-
cet judi-
riperent,
ium con-
jcedens,
otabant,
wjis cini-

um eJJ l >

hoc inf-
rivatn
litueret  ;

f 0%

■imi ? O
ibus no-
>nque W
n map*

lttitaten .
XIX.

S. CaROLI  BORROM2EI. go<*
CXXXIX.

Nihiloriiinus cum tantarn auri vira effun-
letet, ne niniiam quidem asris partem, aut
meptis aut levibus de caufis iibi fuisque com-
modis unquam impertivit, atque adeo de
iffinium ludrum conimodis cogitationem
rameni abjecerat, ut nullius excitandi aut
teficiendi aedificii curara fufceperit , quod
aut gentis fplendorem augere , aut faimlise
tadones adjuvare putaretur; dicere folitus :
mil de ecdefiaft.icis cenfibus e['e in Epi/copi
prceter difpenfationem ; idcirco Epi-
eralitatem non in eo fitam ejje  , ut
krpatur, quibus v elit-, fed Us , quibus de-
kut.  Ibid.

CXL.

Non obftante profufa fua liberalitate vel
in donando , parcitas admirabilis in Borro-
bso  fuit. Cum aliquando ad eum acceffif-
fet alienigena parem nobilitati corporis cul-
tum prsefereus, & eIeemofynam ab eo pu-
dibunduš poltulalfet : Cardinalis veftium
®agnificentiam conlpicatus {'plendide doua-
:e  notninem conftituerat. Mox fecuni per-
pendens tacitus , in hac liberalitate farna;
Potius captandte defiderium, quam virtutem
atere, vira cupiditati fuse intulit, & peri¬
ci fui magis quam aliente inopise ratione
gabita, denariolum argenteum petentis ma-
'ibus inferuit, nec tenuius unquam certe
%uem a fe donatum dirailit. Ibid.

CXLI.

S so Apothteomata

CXLI.

Qys peculiaris Borromasi fuit liberali-
tas , eam femper ab aliis poltulavit. Mo.
rraerat aliquando Carolum Specianus non fi.
ne gaudii ollentatione, quod ducentos au-
reos in nafcentis Collegii Helvetiei fubfidium
imperraffet. Cui Carolus refpondit, f ufilli
mm animi ejje , qui tam levia magni faceret.
Bine preces admovit  , ut quadringmti im-
petrarentur  , & revera abtinuit.  Ibid. in
notis.

CXLIL

Idem Specianus, utpote Procurator luus,
rogaveeat, ut certum fibi pro curis deman-
datis deiignaret ftipendium ^ nam identidem
folum pro diligentia munerari eum confue-
verat. Ho c Carolus audito, repofuit*, gn-
nem fib impenfam vidtri , ut pro negotiis fuis
incertis certam auri fummam expenderet.
Ibid. in notis.

CXLIII.

'Optaverat aliquando Specianus, ut egre-
gii artificii faeram fabulam emeret Carolus;
verum hic fciens eam Speciani efle refcripfit,
■accepturmn  /e , fi offerretur dono  ; nam quU-
quid in hcec minus neceffaria impendentur,
id totum pauperibus detrahi.  Ibid. in notis.

€XLIV.

Cum liberaliter fua profunderet Carolus?
«xigere tamen etiam laudabiliter folebat,
quod folvendum a divkibus erat. Hinc cuffl
differri penfronis folutionem poilularet Caf*
ditialis de Gambara , caufatus importun*

sjran-

pa;

dit C
jacile
kra
vendi

C

ce in
ferip!
tiee a
fmtji
mper
tem 1
mn a
moder
litem

T
rei d'
Cardi
re me
ceptis
ktum
Carol
ttnfue
'kitni
lis eti/i

c. x;

N:

klim;

)liqn;i

fapim,

S. Caroli Bokuomjei

Liberali-
Mo.
n on fi.
ltos au>
bfidium
, pufilli
faceret.
znti im-
Ibid. in

or tuus,
deraan-
sntidein
confue-

r ?. z™:

tiis fuis
enderet.

it egre-
‘arolusj

fcripfit)
ti  quii'
entur  >
.natis.

!arolu 5 >
olebat*
n c cmn
et Caf*
lortun*

rran-

Sn

grandinis damna, per Procuratotem refpon-
ditCarolus: P ar um fe ejus damno commoveri;
jacile pcjje ntimerari , quod debebatur  5  Ji de Gani¬
la ra pretiofa aulcea opulentam fuppellettilem
mdidijjet.  Ibid. in natis.

CXLV.

Certe Cardinalis hujus luxum faepe ami-
ce increpuit , & lepide alibi ad euindem
fcripfit : Nonignoras , quantum tihi obfervan~
tiee deferam ; atque optem, ut mea omnia tui
Jint juriš. Utinam tua juriš fint mei; nam /um¬
iri opere vellem  , datam miHi bujusmodi potefta-
tem Bagnaice in villa tua exercere  , ubi jube-
mn arejcere Jumtuofos illos fcntes tuos , irn-
mderatis expenjis tandem finem aut moium ali -
pem imponerem.  Ibid. in notis.

CXLVI.

Tanta erat Caroli in oirmes largitas , ut
rei dometticae curatores adeo querelis fuis
Cardinalis aures obmerent, quatenus hac in
te modum ftatuere & tandem expenfas ac-
ceptis sequales facere dignaretur. Sed nec
latum unquem a liberalitate fua difceffurus
Carolus refpondit: Nibil imminuendum ejfie de
to nfueta largitate , quqndo quidem , fi impares
r kitu s domejtici viderentur , par certe expen-
fe eiinm majoribus divina Providentia e [Tet.  Ibid.
C. XXX.'

CXLVII.

Nimirum prte omnibus liberalitatem ipfe
^imabat, ut domefticarum rerum curatori
Ruando repofvierit in lisec verba : Epifco -
Wpum decet bofpitalem ejje; quare Ji virtutem

bane

Apophtegmata.

5 i 3

bane illi veliš detrabere 5  fplendidius certe eri-
pis, quod apitd bomines & Deum habere pojjit
ornamentum.  IbicL

cxLvm.

Ut omnem vitiorum occaiionem Clericis
Mediolanum venientjbus adimeret Carolus,
decreto fanxerat, ne ad cauponas unquam
diverterent, & pervium illis apud aedesfuas
hofpitium inftruxerat, nitida fuppelledili,
tjuse neceffaria tamen videretur , ornatum;
addideratque congruum piorum fervorum
mimeruin, pront expediens in rem videba-
tur. Suas infuper adjecerat leges, propter
quas canonicam jveluti vivendi difciplinam
in eum locum invexerat. Qjra de re domus
Pradečto jerarii cenfus funditus affligendoS
Poe paeto effe & extremam confequuturatn
inopiam vere objicienti refpondit: Jam U
deliberatum ejfe omnino; & Je Cleri utilitatm
domefticis rationibus anteferre ; etenim ecclefie-
fticos bomines hac benignitate-viStos cogitationm
<omnem in faeris negotiis unice abdituros ; plu-
res impojlerurn ex Sacerdatihus band ita facili
■gregm deferturos ; cum a fuis abfentes , fubire
Arcbiepifcopi oculos deberent, nec unquam nifi
jujta de caufa abfuturos  5  aut ultra necejjariuin
tempus ; omnia etiam ab Us abfore pericula ,
qu<s frequemiora. ejje in urbibus folent; ecele -
JiaJhcam difciplinam non ejje intermittendam boe
patio  , Jed locum duntaxat viutandum ; imo fm-
ciiores redire pojfe fortajje, quam veniffent. De -
mmi hac Sacerdatum frequentia continuatam
luti fynodum celebratum m; cum ex hofpitibus
JUccleJiar.um & plehium necejjitates cognofd 8
juhjevari facillimim ejjit.  ibid. ČXUX

qiva
»c (

fcop
tum
bil i
lita  j

c.:

ficie
»ute
quae
exp]
offei
ac i
fečli
tis o
lutai
gent
ufuir
raret

roffij

levit

abfu

Phili
lami
Hus ;
ptar
fone,

S.

erte eri-
ere pojit

Clericis
'arolus,
unquam
:des fuas
rileftili,
rnatum;
ervorutn
videba-
propter
dplinam
; domus
igendoS
maturam
Jam id
tilitatm
ecclefm-
itationan
s  ,• pk"
ta faili
•j fiibirt
mm nift
■ejariun
tericukt
; eccle-
utam boe
imo f an '
nt. De¬
ltam ni'
ofpitibus
nofci $

S. Caroli Borromjei. 513
CXLIX.

Auri immenfam vim tam facile profudit,
quam excitatum pulverem ventus difperdit,
ac diffipat, dicere iblitus : Inertes in Epi-
I fiopi domo otiari pecunias non debere, atqui
tum bene domejlicas res curari , cum aut ni -
Ul ex annuis cenfibus fuperejjet , aut libera-
litas nondum £xa£tos cenjus exhaujil]'et.  Ibid.
C. XXXII.

CL.

Bivendito Uri rano Principalu cum eon-
ficiend.se ellent venditionis tabulse, effula efl:
ante oculos auri, argentique vis ingens ,
quae qnadragies mille nummoruin fummam
explebat. Tantre pecunise afpeftus Carolum
offendit; in aJiud le penetrale recepit, ftatini
ac menfse illatus thefanrus inerepuit, Pfcr-
fečlis vero tabulis inimicam iliani pauperta-
tis opulentiam execratus, ut veluti auro pol-
lutam domum expiaret, didrahi ocVus ir,-
gentem eam fummam juffit, &  in abonira
dum dividi, ut fe importuno onere libe«
raret. Ibid .

CLI.

Aronenfem arcem nobile dirionis Bor-
tomsese ornamentum eripi fibi palliis ek, ne
leviter quidem eommotus animo, &tantuin
abfuit, ut iutegra fibi reddi omnia a Rege
Philippo poftularet, ut etiam pro fe podu¬
čiti Pontifici intercelmrit „ caufatus : Me-
Hus tam gravia of/icia pro Ecclefuz libertate  ,
pro familice fua diguitate ejje inter-
pnenda.  Ibid.

£ Car. Injlr, Paji .

K k CUL

5i4 Apophtegmata

CLII.

Celebrem Farnefiae familiae villam , Ca-
prarolam nomine , ingreflus , rečla in de.
fignatmn libi cubile divertit, ex quo num.
quam digreflus eft , ut loči magnificentiam
& luxum fpeftaret. Cutn'vero aliauis ple-
no ore fplendorem villte commendaret , in-
tempeftivitm Carolus fermonem exofus, in-
eptas laudatoris voces obruit hac gravi fen.
tentia : JEterna ■nobis domus , non manufa-
Ua comparanda efl; & multo nobiliora cedi-
ficia funt exjlruenda.  ibid.

CLIII.

Viglevani dum de addito Epifcopi te-
čfis viridario mentio fieret, fubjecit quidam
ex circumftantibus , opportunum fore , ani-
mi relaxandi grada, par Archiepifcopo Me-
diolanenfi commodumj cui Carolus : Nul-
lum Epifcopus opportunius viridarium bahat,
quam facra Biblia.  Ibid.

CLIV.

Dum agrum Viterbienfem pnetergrede-
retur Carolus, in via exceptus Bagnaj*
fuerat a Cardinali de Gambara ; qui cum
immani fumtu nobiliffimam illam villam sedi-
ficafler , quae loco nomen fecit , gelliebat
per hortos eum deducere, & omnia fingil-
latim indicare. Hsec cum ille magnilice eX-
poneret, & notanda quseque diiigentius ob-
jiceret, pertinaci lilentio Carolus ingratam
libi eam commemorationem teftabatur. Tan¬
dem cum importunius ille urgeret, has a

Borro-

Bor

H

Moi

tim

eccl

Doc

quic

lem

conf

c har

p-at

<

henfi
dam
ad C
ut a
petit
dedi
Milo
tanui
itliq

Kitat

ipte
4  o
tabel,
tendt
nopt
(trte
tflut

S. Caroli BORROM.EI

5 Ca*
in de*
d  num.
eentiam
ais ple¬
st , in-
us, in-
avi fen.
mnufot-
\ra redi-

:opi te-
quidam
re, ani-
ipo Me-
: Nul-
n habtt ,

rgrede*
lagnajae
ni cum
mi tedi-

eftiebat

i fingil-
fice e%-
:ius ob-

igratani
■. Tan-
has a
jrro-

Sx 5

Borromeoo voces extoriit: Sati us fuijfet Hlu-
' kijfitne Domine! Virginum Deo Jacrarum
Monafterium excitaj]‘e  , quam tantnm auri
tim incmijjimo koc cedificio profudijje.  Ibid.

CLV.

Animiral a cnpiditate alienum aliis etiam
ecclefiafticis fibi fubjeftis inftiilare fatagebat.
Docent hoc fapientiffima decreta , quibus
quidquam in 1’acris pretio offerri, & vena-
lem Sacerdotum operam pcenis mulčtandam
coiiftituit. Ajebat: Sacerdotum miniflerm
charitate conflare  , cš gratis dandum quod
gratis accepijjent.  Ibidem.

CLVI.

Gnidam Provinciae fine finibus compre-
henfus Antifles , cum in Sacerdotii cujus-
dam vacui pofleffionem avidius immiiieret t
'ad Carolum ceierrime tabellarium miferat,
ot aliorum preces prsverteret. Inteliečta
petitione Carolus literas ad Antiftitem ocyus
dedit in liane inter alia fententiam : Non-
ullos in ea fede Epifcopos fuijje  , qui tam
knui cenfu magnam Scm&itatis jute fatnam
uliquifjmt. Imitaretur proinde eorum San-
fatatem ceque  , ac paupertatem.  Demum
>pte conclufit: Non adeo imparatum e um

w opibus videri , utpote qui 60 ttummot
hbellario ad petitionem fuam maturius offe-
nndam numerajjet. Si kane fummam ad
'*o pum ant Ecchfice commodiim refervajjet ,
«rte utilius aliquid Jibi , atque aliis fuijfet
$urus.  Ibid.

Kk a

CLVII.

gi 6 Apophtecmata

CLVII.

Conquerenti Speciano, liullas fibi Roms
atnplius Caroli fupereffe pecunias, in hsec
verba refcripfit Carolus : Miraris tam rito
fluxijj'e i manibus  , quod mei juriš aurum
mat '? unus ignoras , terrmum hoc ejfe
luteum.  lbid.

cLViir.

Bernardinimi Cribellum, qui Archiepi.
fcopalis menile negotiuin ninnum quantum
agere videbatur, increpuit Carolus, icribens
inter alia : Neque placet Ule , qui obtendi-
tur color ecclejiajlici patrimonii amplificandi,
quod retinere quidcm & confervare debemus ,
n on tarnal anxie curare , ut augeatur.  Ibid.
in notis.

CL1X.

Nobili Brixien{i Carolo de Martinengo
eburneum crucifixi Redemptoris fignura re-
mittens hsec fcripfit : Facik conjicere pota,
quam libenter rnunus accepiffcm tuurn  , vi-
rum cum temporis rationem habearn , quo h-
ftrandi murius obeo  , atque hoc in mitnert
nihil accipere nec po (jim , nec debeam ; id-
eireo repudiandum ejt etiam , quod ex mani¬
bus tuis umit.  Ibid. in notis.

CLX.

Non folum ipfe Cardinalis nihil munerh
accepit , led nec a fuis quidquam accip 1
voluit. Iiinc cum Gluiiianus Cardinali ma¬
la Ferliča aliquot obtuliflet, dicendo ,
id elt, Carolura , k g c jua non Umri:

hih

nal

tort

quc

de

triu

Ul

im

ttia

non

mu

de

m

in
me  i

men
in i

iim

qui

rant

Car

lit:

ut  i
HCcii
nuli

S. Casoli Borromki.

Rodik
n hsec
■m rito
aurum

# Q J

chiepi.
.lantum
cribens
)btendi-
ficandi,
ebemus ,
Ibid.

tinengo
mra re-
pota i
m  , vi-
quo hi-
munert
m ; id-
i" mcini-

rauneris

accip'

lali nw*
>, enih
•ri:  n ‘*

hilo-

517

hilominus repudiato dono reipondit Cardi.
nalis: Legibus fuis obf ringi etiam legisla-
torem.  Ibid. in notis.

CLXI.

Cardinali de Gambara leniter conquefto,
quod nuli um a Carolo nuntium accepilfet,
de mafcula prole , quam Renatus ejus Pa-
truelis fufceperat, \refpondit Carolus : Ni¬
lu l fcripfi de prole fufcepta a Patrude meo;
hac etenim donet funt , quibus bomo uti , Jed
ttictm abuti quandoque potefi ; auare ex kis
non videtur jufla admodum offerri leetandi
taufa.  Mbid. in notis.

GLXII.

Cum monitus aliquando efTet Carolus
de dubia Procuratoris fui fide , refpondit:
Nihil minus curo in adminifiris meis , quam
in cuftodienda pecunia diligentiam. Hoc
ni Chrifius ipfe docuit exemplo puo , qui cum
4 'juda avaritiam & furta cognofceret , attn-
men itli cerarii fui čuvam demandavit.  Ibid.
k notis.

CLXIII.

No&urni fures Cardinalis abfentis sdes
mvaferant aliquando , & Angli cujusdam ,
qui inibi hofpitabatur, marfupium exterfe-
raiu. Territus infortunio Audoenus vicarius,
Carolum monuit; hoc autem refponfum tu¬
lit : Hofpitis mei calamitatem doleo  , atqm
ut confulatur curabo  ; neque id me abfente
zccidijje mirov ; nam teftapum eji omnibus y
nullas dumi meče pecunias latere. Cave in-
K k 3 term

518 Afothtegmata

Urim marfupio tno; quod enim in prcefm
avertit Dens damnum , tihi forfcm alia mox
ajferet; vide tamen , quautum te angat  pe-
tunioe etiam intaSLz cogitatio.  Ibid. in natis.

CLXIV.

Cum Ceefar Speciantis domefticis Caroli
negotiis praepofitus acceptain ex divendito
Untaiio Principatu iumiuam (erat anteni
40000. nurmnorum), ex Cardinalis irape-
rio in partes divideret, podremo fingulas
divifae pecunise portiones in fummarn inte¬
gralu redigens, comperiffet, male initos di-
vifionis calculos, eo quod plus eeris diltri-
buendum jnfiiffet, quam quod eiPet iErario
inferendum , praemonere Carolum coepit,
ut quod excederet faltem, e fumraa divi¬
denda vellet detrahere ; ( excedebant autetn
duo millia ) hoc a Carolo refponfum tulit:
Supervacaneum fibi videni jam collatmn betu-
ficium minuendo corrumpere , kune erro-
rem multo utihorem pauperibus fore.  Ibid.
C. XXXIII.

CLXV.

Nonnumquain, ut aliena incommoda de-
pelleret, ad incitas familiam redigere noti
verebatur Carolus. Ideo rerutn fuarum Cu-
rator, cum domedicis pariter confulere vel¬
let atque externis, monuerat aliquando,
non, quantum vellet, effunderet', fed quan-
tum podet. Venim Cardinalis pneclaro
refponfo obrnit querelas, inquiens : Ckaip
tAtem nullis teneri finibus ; atque adeo h-

bertt~

ler.

vid

cen
re ;
rali
in t
mel
cen
ran
tus
tate
nifi\
ttib
Ibic

que

peli

mili

fuft

abc

dit

fon

in ,

late

Ch

St

fuij

m

oni

Uet

prafm
ia mox
%at pt.

i notis.

Caroli
rendito
autera
irape-
ingulas
a inte-
Ltos di-
diitri-
aerario
:«epit,
i divi-
auteni
tulit:
m hm-
c erro-
Ibid.

»da de¬
re nou

im Cu-
re vel-
do, ut
quan-
seclaro

Chri-
dio  /*’•
tre-

S. Caroli Eorromjei. 519

leralitati , quce ex charitate proficifcitur  „
tiideri modum imponendum nulium.  Ibid,.

CLXVI.

Annuam ex Toletani Archiepifcopatus
cenfibus penfionem rcliquis dimiilis, retine-
re femper ideirco Carolus voluit, ut libe-
ralius cum miieris ageret. Accufabatit proiu
in quotidiana teris penuria Cardinalem do-
meliici, quod di:nittere alios eccleiiallicos
cenfus antea voluiffet, quoniam qui fupere-
rant, tam bene coliocaret; verum ille nec ve-
tus conlilium damnans, nec praefentem tenui-
tacem doletiš, relpondere confueverat: Mit-
nificentius agere eum  , qui arborem cumfru-
ftibus; quam qui frucius fine arbore donarct.

Ibid.

CLXVII.

Alias etiam parem ab Antonio Seneea
querimoniam audiit Carolus ; qui intuens
peltilenti anno , feptuaginta circiter inopuni
millia unius Cardinalis aere, atque opera
fultentari, importunam illam tot reddituum
abdicationem objiciebat, cui Carolus refpon-
dit: Numquam pcenittndum illud confilium
fore. Sir/ liberatum fe ejje infinitis laqueis y ,
in quos  /e induijjet , cenfibus illis retentis;
latere magnutn ceternce falutis penculum in
Chrifli patrimonio optime adminifircmdo.
St rationis Divino judici reddendot onere
fuijje fublevcttum. Procter e a demtam fibi eti¬
lni improbam opulentorum curam effe  , ut

e iam domi minus neccfjhrium hdberet.
sie Epificopo unam dotem Jujficere; quan-
K k 4 doqui-

Apofhtbcmata

daquidem unicam , mi hčer tre, deheret , fpmt.
fam dmijfet*  Ibid.

CLXYIIL

Literarum ftudio adeo addi&us fnerat
Carolus * ut tres aut quatuor five diurni,
five nokturni temporis horse in id fiierint
conftitutae* quamvis obeunda Dioecefeos aut
Provincice cogitatio diftraheret. Nihilomi-
nus tibi gravius quidpiam ineidiflet, Pafto-
tale officium voluptati. le&ionis praeferebat,
atque haec erat frequens iliius fententia:
Tantum e[j’e debere in deliciis Epifcopo liti•
ras  , quantum muneris fni ratio patitur.
Nec enim aliud fludiis impendi ah eo tempui
fojfe , nifi quod vacuum a negotiis relinqui •
tur, aut ad melius fuftinendas, quce fuce funt
partes , pojlulatur . Ibid C. XXXIV.

CLXIX.

Neque um ftudiorum generi fe applicuit
Carolus ; alia infuper atque alia fucceife-
rant dodrinae ornamenta , dicebat enim:
Infimi pretil hominem videri  , qui in un»
duntaxat genere e:ecelkns, ad alia etiam, itno
omnia, quat J'dri pojjunt , animum non ai-
jiciat.  Ibid*

CLXX.

In conferendis Sacerdotiis fola perlon®
merita infpiciebat , aliorum vero precibus
nihil tribuebat; imo adeo fe difficilem gra-
tioforum hominum poftulatis pinebebat, ut
hoc uno repulfam laturus Candidatus cre-
deretur, quod magnifica libi cotnmendatio-

ne

X>

mer
tia:
nun
fticc
jli j
vitu

lo l

prin

ditil

mi J

fti i

lHci

non

eft

prae

čare

qui

vate

fion

anin

pen;

turn

lent

coni

pete

fnerat
diurni,
fuerint
e os. ant
hilomi-
Pafto.
erebat,
tentia:
po lik'
mtitur.
tempu
linqui •
m funt

T

1  .

»plicuit
cceile-
enim:
in unt
m , ima
on ad*

erfonse

ecibus

n- g ra '

it , ut
s cre-
datio-

B«

S, Cakoli Borromsi. $zt

ne aditum ad impetrandum muniiffet. C.
XXXV.

CLXXI.

Sacerdotia numquam veterani laborum
mercedem effe putavit, fed novorum ini-
tia \  quod fi prsemium etiam effe poffet r
numquam fane hoc beneficii gen ere dotne-
fticos fuos munerari voluit, inquiens: Chri-
jti Patrimonio mak admodum alienam fer-
vitutem repenčit.  Ibid.

CLXXIL

Penfiones annuas numquam fivj t ab ul-
lo fuorum perfolvi, imo etiam defiderari ;
primo : Ne deiides atque otioii alienis red-
ditibus alerentur. 2do Ojuia Eecleliis opti-
iui Moderatores attribui non poffunt, fi ju-
fti imminuantur cenfus. 3tio Gbffa Eccleiia-
ftici penijone gravati pietatem ac religionem
non tam bene exercere poffunt. 4to Q.uia
cft contra mentem eorum , qui opulenta
prtedia templis iegarunt. Addebat infuper:
carere eum Paftorali virtute Antiftitem ,
qui Sacerdotes refidentise , ut vocant, gra-
vatos onere , novo & minus ferendo pen-
fionum jugo opj rimeret, praffertim li illis
animarum cura commiffa effet. Soliš iis
penfionem affignari permittebat , qui,diu-
turnam & perutilem Eccleiise operam navaf-
fent, aut alendi effent fenio , vel morbo
confefti, qui aliunde vitas fubfidia difficile
peterent. Ibid.

K  k f  CLXXW»

532 ArOFHTEGMATA.

CLXXIII.

Minoribus titulis , quos fimplices  appel-
lamus , perraro quemquam ornabat , fed
Pontificia , qaa pollebat, auchoritate, ant
eos Bafilicis addicebat, ad excitandam pfal.
lentium in choro diligentiam; aut Paroeciis,
fi qiiEe cooperatoris lublidio indigerent; aut
etiam iis, qui ordine fuperiores cseteris, im.
pares dignitati. redditus habebant. lbid.

CLXXIV.

Hifce tamen nonnumquam ufus efl: titu¬
lis, tamquam congruis ad inaugurandos Sa-
cerdotes ceniibus , eosque prsefertim, qui
opportunis carentes reditibus , initiari jux-
ta conciliornm 1'ančliones non poirent,&
magnam concitarent exfpedationera fui.
Jbidem.

CLXXV.

Statuerat auteui beneficium hoc fuum cer-
to tempore definiri, &  abdicare fe his titu¬
lis hujnsniodi Sacerdotes juflerat, quoties
donari eos aliis contigiffet ; ftatuit enim ad
amovendam avaritite labem, ut uno contem
ti titulo effe mallent, licet pluribus augen
Canones fmerent. lbid.

CLXXVI.

Illud rero maxime intolerandum malim'
exeqrabatur, & dolebat intime, quod q' !1
aliis Sacerdotia deferrent , Candidatoriirn
magis commodo, quam Eccleliarutn utili-
tate ducerentur \  hinc dicebat : Epifeof 1

non illud effe curandum  , ut ecclefafi’ curi>

Sttttf-

Sace

iffu

jacii

Ulm

tijh

Onu

di C:

I'line
Qua,

*PP £

nego

polu
tur (
addi
foiic:
diu '
nent:
tenti,
parel
fcipli
in p<
utpo
face;
itaqn
conti
pri ve
adhil
lic p
Mem
piani
turir

J uod

S. Caroli Bor.rom.2Ei.

' appe].
it , fed
■te, ant
im pfal.
iroeciis,
mt ; aut
ris, itn-

lbid.

eft titu-
idos Sa-
m, qui
ari jux-
ent, &
;m fui.

um cer-
lis titu-
quoties
enim ad
conten-
augeri

maluffl

iod

latoruni
n utili*
'pifcopo

MS*-

53 ?

Sacerdotio infigniret , fed ut Sacerdotium
ipfum viri dignitate ornaret; koc enim p ati o
faeile fervari reci,um jufiitice ordinem , cf
Hlad maxime vitari incommodum  , ut admo -
tifacris Proefečturis homines citius impofitum
Onus dtponere cupiant , imponenda dein-
de curent confanguimis , aut amicis , qui pu~
ftinendis hujusmodi oneribus impares Jint.
Quas ille abdicationes digniffimas lachnjmis
appellabat , & fordidam  Chridi patrimonii
negotiationem.  Ibid.

CLXXVII.

Vaeuam Nobilis cujusdam Prsefečhirse
pofleffionem dare cuipiam ex fuis nieditaba-
turCarolus, quein iibi diuturno minifterio
addictum intus & m čute noverat. Verum
folicitum Carolum habebat perfpe&a jam
din viri indoles, quem opinionis fuae red-
nentiffimum, difficile a fufcepta femel fen«
tentja dejici poffe compererat. GLtiare ap~
parebat 5  hominis conftantiam non raro di-
fciplin® perutilem , poffe tamen aliquando
in pertinaciam erumpere plenam periculi,
utpote quae Collegii, cui prteficiendus erat,
pacem tnrbare poffet:, ad quindeci'm dies
itaque fufpenfo animo haefit deliberaturus,
continuata preče, Deum primo, deinde in
privatis colloquiis fuos in confultationem
adhibuit, demum evocatum ad fe hominem.
lic placide interpiellavit. Nullum umquam
bhntins Sacerdotium a me attribuium cui-
pam cenfeo  , qvam quod in te pum colioca-
titnjs  , duo tamen a te exigo : primum ne ^
<\uq&  imponetur onus , umquam abjicias: aU

term  5

Apophtegmata

524

Urim , «č Hlud ferens  , auxiliariam arijm.
gas Arckiepijcopo mamim in ecclejiaftua, dl
fciplina retinenda , amptificanda.  Tura

lile utrumque libentiffime fpondens : Pri -
mum,  incjuit, a me Chrjli hx pojtulat; alk ■
«a?» ra;z diripio , Ji inire cehfuum ec -
c/efiajlicorim pojfejjionem velim hac impii
ment : e  , ut me jacerdotio abdicem ; alterum
vero ut exfequar , czzm m*H prcejidere non
pofjim  , Deum oro  , obteflonpie , ut me vivis
eripiat , /2’ quando prcevideat , me difciplm
eonfervandce, adverjdturum  , quam tamdin
ut cujiodirem  , čecam laboravi.  Erexit fum>
mopere & refecit Carolum tam appofita &
homine digna refponfio ■ quare e veftigio
ornatum Sacerdotio dimifit ; & fane oppor-
tunilfimnm femper Palloralium curarum fo-
cium, atque adminiftrum fibi liabuit, &
fuccefforibus reiiquit. Ibid.

CLXXVI 1 I.

Solitus erat Carolus plerumque non ro-
gantibus facerdotia conterre; hinc ingetis
femper erat ad tribunal folitudo petentiuni,
quum praefms literis dies dičtus erat , ut
Candidati ad vacantem titulutn convenirent;
noverant enim omnes , fe, utpote Cardina-
ji perbene notos , nec jufta umquam fp«
dejiciendos , neque Cardinalem aliquando
nliius oblivifci pode; adeo, ut etiam indigi
heneficio apud caeteros viderentur, qui po-
ftulaflent. Nihilominus metuens Carolus
ne de Tridentini fanftionibus quidpiam in}*
3]jnueret, cuai in Prtefe&uris facris diftri«

buen-

buei

titio

roga

pete

gori

diol

atqn

plač:

Holc

prej

1

fet,

fiafti

dimi

te E

/e,

&f n

vire.

iilig

m a

flore

tifte.

gion

mod

H

Ref

»fa

r ‘,

cvoi

'i adju*-
fiica di-
'a.  Tum
iS : Pri-
at; alk .
fuum ec-
c impitt
altenm
dere noti
me vivis
lifciplm
; tamdi ii
xit furn-
polita &
veftigio
e oppor-
arum fo-
auit, &

non ro-
: ingens
tentiuni)
rat , ut

enirent;

Cardina-
uam fp 5

iquando

indigi
qui p°'
Carolus
iam in]*
s diftri*
>uen-

S. Garoli Borromjsi,. 525

buendis voluntaria abeffet Candidatorum pe-
titio, Pontificium confulere oraeulum ftatuit,
rogans , an iibi pro arbitrio deftinare non
petentibus illas Jiceret ? Re intellefta Gre-
gorius effulis laudibus fingularem Cleri Me-
diolanenfis moderationem profequutus i , e(b ^
atqite intelligens , eam ab optimis Caroli
placitis profeftam refpondit: Licere id Me-
iiolani fieri ; utinam vero id alibi atiam
jmfiari licuijjet.  tbid.

CLXXIX.

Ubi ergo probatus quis prše eaeteris ef-
fet, emu dignitate aliqua & munere eccle-
fiaftico ornabat, in hsec verba humaniffime
dimittens : Fili  , non Sacerdotium tihi , fed
te Ecchfice dedimus. Ideo tuutn efi religio-
f l  •> & folerter in Us  , quct Dei honorem  ,
animarum utilitatem J peti ant , UH infer-
rire. Cum tuam Ecclefidm lujirabimus  , di-
iiligenter in moreš inmiremus tuos , atciue
trn decreta & edicla nojira cuftodiantur. Pa-
jtorales liter as ad populim tuum dabimus 9
teftes fiducire noftrce , quam in pietate  , reli-
gione, & charitate tua collocamus, quemad -
modum in conciliis ediximus. Pacificus fit in-
grejjus tuus  , & tihi Deus adfit.  Ibid.

CLXXX.

Neqne auxilio fuo adefle Ecclefiaruru
Reftoribus recufavit, cum nollet honefta
a facerdotibus fuis vitse commoda delidera-
ri 5 Preontii populum monens, ut jufta fa-
»otuiu PrseUdi fubiidia conferret, lisec aje-

bat:

526 Apovhtegmata

bat: Cur grave videatur Parocko vefiro hent
a re domeflica ejje. Etinim quo minus Uh
temniš rebus adjiciet animum  ; eo diligen-
tius  , atque intentius in Jacra ineumbet; ne-
que honejlis commodis Sacirdotem čaren dt-
cet. Quod Ji graves doletiš in templi nitorm
atque ornamenta fadtas impenfas  , ne vos
ignorare videmini  , quo vos apud Dem
optimum maximum merilo cumulaveritis ,
quod čerte maximum eft; neque enim komi-
nes umquam hujusmodi de caufa excedert
modum pojfunt.  ibid. in notis.

CI,XXXL

Eximiam morum integritatem ab Eccle-
fise fuse miniftris exegit. Ofnagi Reftorem,
qui de more fermonem a fe habitum pet
literas ad Archiepifcopum miferat , cum in-
ani quadam gloriolae oftentatione, fic bre-
vi epiftola monuit : Reverende Paroche l

Mijjum a te fermonem accepi , & pr o certo
babe  , g ratos etiam futuros , quos in pofte-
rum mittes ', multo anteni gratifjimos fon,
ji ckrijiiance humilitatis accejjerit commenda-
tio.  Ibid. in notis.

CLXXXII.

Tradati Parochum de cenfuum tenuitate
conquerentem fic corripuit: Quod feribis >
multa tihi ijlo in loco commoda deefje  , id
optimum tibi duco , quoniam prima hcec fod
tun kane Provinciam ingredimtis cogitatio ,
ut humana prius commoda tua curares , quan
populi ijbius utilitatem S EccUJice decus .

Outtft

Otta

JJo

fus

retui

nes

Paul

rio R

roča

tulit

nec t

mtei

Medi

Jis.

1

litas

dingi

quide

fores

mutat

tur ci

nem

tejice

virtut

Equic

frequ

nam

i.

"i vit
»nnis
'» Jat

•'o fant
ms Uit
lili gen-
et; ne-
ere dt-
ritorm
ne vos
Dem
eritis ,
i hotni-
xcedert

Ecclt-
lorem,
m pet
um in-
c bre-
roche !
o certo
pofre-
■ fon }
nendn-

uiitate
'sribis ,
! e  , D
ec firit’
itatio ,
, quor»
decM’
mre

S. Caroli Borromjbi 527

Ouare p ati enter ea feras , moneo  , ut a te
ijjfo erroris tui pcsnas exigas.  ibid. in netiš.

CLXXXIII.

^gre admodum padebatur ab Ecclefiae
(ute iinu optimos, fi quos aliunde nancifce-
retur, adminiftros divelli. Gtnare cum Joan-
nes Bapt. Caftellus Epifčopus Arimineniis
Paulum Salodium , quem Carolus Semina-
rio Mediolanenfi prsefecerat, in Patriani re-
vocaret, in alia hoc a Cardinali refponfum
tulit : Ne te  , qucefo confilii pceniteat tui  ,
nec tollits quod jam diu dedijti ; pr o certo
lUtem hab e  , non minus uf£epi me Ecclefice
Mediolanenfi s necejfitate , quam te Ariminen-
fis.  Ibid. in notis.

€Lxxxiy.

Tanta fub Caroio pax ac rerum tranqml-
litas viguit , ut mutum jurgiis forum , &
tlinguis contentionibus curia eflet; qnando-
quidem nec, abdicatis Sacerdotiis , luccef-
tores iaceffebat abdicantiuin aviditas; nec
mutatis de cenfuum in»qualitate fereban-
tur controverfiae ; cum redituum cogitatio-
tem omnem in paternam Antiftitis curara
rejicerent univerfi, nec ullam aliam, nifi de
virtute , probisque moribus , fufciperent.
Equidem ipfius Caroli hsec erat iententia Sl
frequens vox: Facile ecclefiafticam djifčipli-
Um inf eri mentibus poj] e , & pravajs radi-
fi unde Jtirps malorum omnium in Domi-
111  vinea exoritur  , nullo negotio evelli  , ji
I ® m s avaritice & cupiditatis exfiinguatur
1,1  faardolihus amor ; bcec autem malorum

'j mi »

■g2S AfokhtegmaTa S. Caroli Borrom.

Jimina exflirpctri  , Ji Chrdjli patrimoniun
dividens Antijies , iignitatem Candidatorum
jfpettet , non officia  ; & Ecclejice potius cefii.
met tempera  , quam ecdejiafiicorum.  lbid.

CLXXXV.

CtmralaEat deniurn delata Sacerdotibiu
beneficia liberalitate fua Cardinalis ; atque
lioc cemplementura addebant pr o m ul ga ta
pro curke adminiftris edičta. Etenira nihil
de beneficio decerpebant , aut fcriptorum
infatiabilis opera , aut diplomatis referendi
neceffitas. Statuerat ille, literas pofiellionis
ineundee Sacerdotibus dari omni fumtu ab-
folutas , precio uho Chartse, & amanuen-
lis prsefcripto, qiue omnia cum certis limi¬
tih us ex edičto prše fini ta efieot, opulentiffi-
Sli licet Sacerdodi diploma imico nutn-
fflo femper seftimabatur.
lbid „

apoph-

>RROM.

529

motit nn
l »to run
'■us afli.
■  lbid.

4  4  #?♦ *!»■ *!♦ 4  *I» 4  4  'I* 4  4

4~(.;..4~4-4-t-~H—x.«^ w ..j..x-t-4.Hi-+4-tH~f t-4-f4«

r/r v.*r >*.*t vat  v .‘r v /r v^r,*; >vr vat  >• «r v 4 *r vvr v t T
4 4 4» -4* 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4

dotibiu
; atque
mulata
.111 nihil
iptormn
jferendi
ieffionis
n tu ab-
nanuen*
:is limi-
ilentiffi-
num-

)PH-

APOPHTEGMATA

SEU

CONSILIA, RESPONSA et DIRECTIONES,

QUIBUS SE, ALJOSQUE AJ)  PERFECTIO-
NEM AN IM AB AT
SAlfCTUS

FRANCISCUS de SALES.

L

uoniam S.Francitcus tam denfastene-
\ kras * n  kitellečtu paflus etl, ut libi
videretuir a Deo reječhls & seternuin
dereličtus degere , fuilFetttque vexationes
iftae adeo vehementes, ut eidem omnern co-
medeudi orejdn atque fomnum adimendo,
& viciffim ejusmodi ičtericorum flavediuem
inducendo , ut, licet alias fiiilFet juvenis
formae praeftanti Hunte , noti amplius agno*
fceretur: Nituiominus tantte fuit magnanimi-
tatis , ut hanc generofam fecerit conclufio*
item: Si Divin am bomtatem in altera vita
laudare mn pojjet , faitem in hac fiddiUr fe
Mi infervire velle.  Poltemam autem ad B. V.
confugit, mox illa per®ftam animo reddi«
S. Car. Infi. Pajl.  L1 dit

§3Q Apophtecmata

dit fanitatem , corpnsque integrse valetudi-
ni ita reilituit, ur ex omnibus artubus veluti
leprofe fquammae decidere viderentur.

II.

Supremus Chrifti vicarius S. Francifctim
purpuratorum Catalogo jam jam infcripfe-
rat , at ubi id refciit fandtus; hilaritatis
loco poft profundam animi fui collečtionem
iu base verba prorupit: Si purpureus pikus
tribus tantum pajibus a me dijiaret , nullum
fane gradum facerem, quo illo po tir er: tnal-
lem veftes mtas fanguinis mei purpura ob ha-
reticorum converfionem tingi , tune enim vera
perquam libenter Mas gefiarem.

III.

Amiei fui quondam pro ipfo Abbatiara
S. Genovefe tune vacantem petere confti-
tuerant; at vero is illico omnetn ipfis vira
pracidit cum difto : Abunde fua pauperta•
te contentum Je agere  , multisque molefiiis
afficiendum , Ji ampliores divitice accrefccnnl

IV.

Aliquando nuntiatum fuerat illi, dura
conciones quadragefimales Camberiaci habe-
ret, Magiftratum violentas manus bonis fuis
temporalibus injecilFe j fed nihil inde coni-
motus refpondit: Vult Deus me totum in

rebus fpiritua/ibus fibi ejfe addiEtum ,
terrenas omnes mthi mfert.  Atque fic

coe-

S. Francisci Salesit.

iletudi-
s veluti

tr.

ncifcum
tfcripfe-
laritatis
ftionem
s fikus
nullum
r; mal-
i ob tul¬
im vin

Dbatiain
confti-
jfis vira
upertf
nolefiik
ifcenni-

., dura

;i habe-
>nis iuis

le cora-
otutn tu
i , dum
que C c
CU2-

coeptnm profecutns eft fermoaem eo anF
mi vigore, quo c$teroquiu dicere folitus
fuerat.

V.

Ipfius cof ad divini amoris exercitia
femper adeo difpofitura fuerat & paratum,
ut neque refpirarit , necpie adfpirarit, tiili
in ipfo, & ad ipfum. Hinc a j eb; t aliguan-
do : Si fcirem vel feflucam alicujus affeftio-
nis  , quce non foret amoris divini , in corde
mio latitare , confeftim illam ejicerem,
neque momtnto quidem temporis in eodem pa¬
ter er habitare.  Solenniffimum enim iplius
erat apophtegtna, quo fepiffime ufus eil:
Jut mori aut amare.

VI.

Aliguando a precatione reverfus plenif-
fimus araore dixit : Ego hodie mane alind
togitare poteram nihil , quam bona at trna ,
'pice nos manent ; fed omnia ijla aut exiguct
aut nulla videbantur , nifi foret amor Ule im -
mutabilis & numquam otiofus fupremi Nu-
minis , qui ibidem perpetuo regit. Nam mi¬
ti ex vero videretur paradifus e!] e etiam in-
kr inferni cruciatus , Ji amor Dei ibidem pof-
fit davi , (i infernus arderet amore Di¬
vino, ejns tormenta viderentur rnihi maxlme
fcoptanda.

\

L1 %  VIL

532 Apophtegmata

VIL

Alias quoque auditus eft dicere: Quoi
ji certus for&t , paulo' plus  e Divino beneplar
cito efje v  ut in inferno degeret, quam ut
deliciis par Adi ji frueretur  , cor fkum para.
tifjmum fore  , tam ad kis renuntiandum ,
quam ad illos perferendos.

VIII.

Non nemo Prsefulutn quadatn vice con-
queftus eft apud S. Francifcum, quod plu-
rium focietacem, una cum ipfo ad prandimn
invitatam tamdiu exfpe<ftare feciffet, ut vili
mulierculae aui*es daret, quse eum direftio-
nis caufa convenefat : Em , ajebat, o Pra-
ful , Epifcopi non funt modici fontes in viri-
dariis regum  , e quibus vol niillam vol no-
divam aquam kaurire licet ; Jed nos oportet
effe inf arfpatiofi aguarii , quod modo eqtius,
modo afnus  , kine poreus , inde ferpens vel
etiam draco ingreditur;  per id iniinuans,
quod Epifcopi omne perfonarum genus ad-
mittere & patienter fufferre teneantur.

IX.

Hinc faflnm eft, ut nullarn unquatn cix-
jnscumque conditionis perfonam ad fe non
admiferit , affirmans : Tempus ceque knt

impendi  , fi quis aljeUam vetulam , paupet’
rimumgue mendicabulum ; five ditijfimum etui
fapkntijjimum guemvis inflruxerit.

X.

533

Quod
: nepla -
cim ut
fara.
ndum ,

:e con-
id piti-
inditim
ut vili
irečho-
o Pm-
in viri -

ne/ JMO-
oportet
equus,
iens vil
nuans,
ius  ad-
r.

iatn cu-
fe non
ue Im 1
oauptf'
urn oui

S.  Francisci Salesii.

X.

Gledam puella perditse vitse valedičhi-
ra nullum pro fe locum in ullis reperit Vir-
ginum Deo facrarum coenobiis. Id ubi in-
tellexit, quibusdam religiofe familis per-
fonis, apud quas authoritate plurimnin pol-
iebat, fic locutus efl: : Ego bene adverto ,

quod nemo velit peccati reos fufcipere; opor -
Ut er go, ut nos hanc perfonam intra nosu-
sipianms.

XI.

Fačhim efl: aliquando , ut lili Dicecefm
faam vifitanti quispiam occurrerit ira totus
accenfus , qui cum Sacerdotem quemdam
apud ipfum accufaflet, millena infuper con-
vitia in ftatum ecclefiafticum evomuit. Ad
quce optimus Antiftes, quamvis fe perftrin-
gi fenfiflet, nullum tamen vocabulum repo-
fuit. GUiod dum quidam vehementer mira-
retur, & tantam manfuetudinem vix non
culpaflet, repofuit ei Vir fanftus fubridens:
Scias  , mecum ipje paEi.us pum  , numquam
vet verbum me prolaturum e(j’e, quando ira
m commoveri fentio  , quod nune contigit;
faciam tamen kane reprehenjionem fuo tem-,
pore , quod & quidem tanta cum efficacia
prseftitit, ut mifer ad ejns pedes adječtus
veniam deličli, quod tum primum agnove«
rat, petierit.

L 1 3

X.

XII.

J34

ArOFHTEGMATA

XII.

Alias rogatus, ut qnosdam acriori pau-
lo reprehenlione exciperet, qui eam probe
meriti videbantnr, fubjecit : Et quidP vel-
lesne, ut unius borce qnddrantis fpatio pa¬
rim illud fuavitatis , quod viginti duos an-
nos  , ut acquirerem , adtabordvi , mox de-
perderem. P Longe mctgis proficuum efi , aje-
bat loquens de perditae vitse Sacerdotibus,
eos ita corrigere , ut lachrymns reddant, &
ctnimctm a totius vitce maculis expient >  quam
ut inde hypocritce ejficiantur , carcerikus
includcmtur.

XIII.

GL in tanto manfuetudinis amore teneba-
tur, ut folitus fuerit dicere: Si quis utnrn-
que oculufn fibi eruiffet , & temen Murn poji
hoc facinus contueri daretur; nikilominus ,
inquiebat, eum tanta fuavitate ac amore
afpicenm , ac fi nihil unquam mali intulijjet,

XIV.

Non nemo ex fuis familiaribus pofl ob-
tentam litis cujusdam vidoriam in Ecclelias
fna: utilitatem, monebat, jam tempus efle
recuperandi infuper qusedam alia bona tern-
poraba' cui fandns : Et cur vis , ut nos ex-
ponamui periculo amittendce amicitice cimi ifta
gente exiguce pecunice caufa  P Cum (i illam
(intellige amicitiam) amfimus , oporteret
nullnm non movere lapidem , ut pecunice be-

neficio

S.  Francisci SALESir. 535

neficio illam denuo recuperaremus.  Noverat
enim vir fapientiHimus non tam rem inique
retentam, quam ipfum affečhim , qui ab-
lata re aufferri a nobis haud poteft, cau-
fam elFe damnationis.

XV.

Licet adverfitates & affličliones mm-
quam petierit (illas enitn petere, nifi fin-
gulariter a Deo quis ad id inftigaretur , pe-
riculdfiffimum eft, & magnae praefumptio-
nis indicium ) interim tamen eas neque re-
cufavit, fed omnes magna cum promptitu*
dine a divina bonitate immiffas aut permif-
fas excepit, folitus dicere : Tempus adver «.
fitatis S afflictionis ejje fibi tempus bornt
mcjfiis.

XVI.

Patientim virtus illnm adeo abfolutnm
animi fui Dominum confiituit, ut nihil ad-
verfitatum adeo potens fuerit, quod ipfum
concufferit. Q.uare fcriplit cuidam aliquan-
ao : Ouid enim aliud lučramur ventis  f?

undis procellofis nos opp&fiendo  , quam fipu-
tnam P Ipfa Dei Mater nec verbum reddidii y
quando filius ignominiis obruebatur. Sapien -
die ftudiofis cmium panter terra manet:
quid ? er g one folus ego fini ah opprobriis
cxemptus P

L 1 4

VXII.

536

ArOPHTEGMATA,

XVII,

Morbo ant alia corporis incommoditate
oppredus c ura gratiarum ačtione admitte-
bat remedia, & mali diiiturnitatem fine mo.
lelliee indicio perferebat , fuetus dicere :
JJivince- Majeftati JmSiius infervitur paffivi,
qitd/m aEHve«

XVIII.

A dignitatibns femper abhorruit , eas-
'demque nunquam non conftanter rejecit,
F. derens : Ego Mas modo pliiris non fa-

eio  } quam fi confiitutus ejjem in extnm
ftiortis articulo , in quo totus orhis non nifi
filmus inctnis reputatur.,

XIX.

Cutnque amici fuggererent, ne hac in
jparte tam religiofus elfet, fed magis nepo-
tibus fuis profpiceret : Ouid P  ajebat, mri

mpotes  c;? opum & bononm habefamt fatis,
modo timore & amoro Uti fuerint pr cediti.
Equidem advertoeos  nune tange, metius hit-
bere , quam quando orbem funt ingreffi , tuni
fiquidem nudi 0  nune veftibus funt donati.

XX.

Nunquam adduci potuit, ut plura be-
neficia ecclefiaftica acciperet. Et quainvis
Epifcopatus fuus admodum depaaperattis
neceffarium alimentum fibi miniftraret,

nihil-

S. Francisci Salesii.

odirate
lmitte-
le mo.
iicere :

, eas-
ejecit,
on fa-
•xtnmo
:ion nifi

hac in
nepo-
it, mn
t fatis,
irtvditi-
'ms ho¬
ji, trne

UCitl'

ira be-
uamvis
aeratus
ftraret,

ihil-

53 ?

nihilominus adeo divitem fe cenfebat , at-
que nullus alius totius Galliae Epifcopus ,
nam ad fuos amicos ajebat : Me a adju-

menta guamvis tenuia , meis tamen necefiitati-
lus fufficiunt; lili  , guibus črnimi redditus
plus afferuntquam  miki , plus etiam ex-
pendunt quam ego;  me fub arini finem tan¬
tiem miki reliquum deprehendente  , guantum
illis fibi.  Solatium ipfi fuerat imprimis il-
lud,  quod miniram de eo nulla ipfi ratio
e (Tet reddenda , cujus nulluru habuiffet
ufum.

XXI.

Ut quis fua mediocritate contentus age-
ret , volebat non effe refpiciendos illos,
qui magis divites & opulenti ; fed illos ,
qui inferiorem nobis locum oconpant , ad-
dens : Cui non fiufficit  , quod fatis efi,
quidquid habuerit, nunguam ipfi fatis erit,

XXII.

Dixerat aiiquando uni ex fuis intimis 9
quod fummis femper votis expetierit , &
vivere & mori pauper, & quod femper fue-
rit territus , fi fecus eveniebat , cumque
paupertatis incommoda nunqnam expertus
fit, faltem operam fe daturum  , ajebat,
M in perpetua fpiritus paupertate degeret.

XXIII.

In animarum direftione nunquam per*
luittebat, uc mirabilia fuper nos in virtu-
L 1 p tis

§3 8 Apophtkgmata

tis via appeterentur , neque ut inter blan-
dimenta externa atque fenfuum illecebras
animus emolliretur. Libertas fpiritus , aje-
bat, quam ego femper fuadeo , efi certa Cor¬
el, is ckriftiani avulfio ab omniurn rerum ter.
renarum affeSiu in ordine ad fequendam Bei
voluntatem a nobis perfpeHam.

XXIV.

Tantae humilitatis erat, ut prseter alia
hujus virtutis indicia , cunčlaretur loqui
etiam de rebus, quse perfečtiffime callebat,
femper inviolabiliter ad inftar regulae obfer-
vans : Ne quid unquam proferret , quod
vel in propriam cederet commendationem vel
etiam čontemtum , eo quod tam in unum quan
in alterum vance glorice Jludium facile ir-
repat.

XXV.

Non modicam fui confufionem tune fen-
tiebat, quando Deus ipfius opera in nego-
tiis magni momenti utebatur, dicebatque:
P er Ub enter ejusmodi honorifica munera tnrr-
gnis Heroum animis cedimus ; nos in Dn
obf‘equio talem neqnaquam meremur locum  >'
nimis quam felices futnus , Ji ipfi vel inter
li ras & calones noftra pojjimus proban ot-
J'equia ; efi autem dein penes ipfum , utrup
nos velit in fuum conclave aut intimnm etian
fenatum admittere,

XXVI.

r

c

t

e

ii

F

d

fi

c<

m

&

»a

h

ft

v

§

h

n

t<

r blan-
ecebras
is  , aje-
rta cor-
'im ter,
lam Dd

ter alia
• loqui
allebat,
: obfer-
, quod>
nem vel
n (juctm
■čile ir-

me fen-
n nego-
iatque:
ra rntt-
in Dd

locum ;
el hiter
tare oi-
utrnm
n etiftM

L VI.

S. Francisci Salesii.

xxvr.

Admiranda animi fui demiffio in alte-
ram usque vitarn porrigebatur , unice ex-
optans : Ae ipfius rede fadorum in Jupre¬
mo Uta judicio aligua fieret retributio  , vel
etiam recurreret memoria  , pro iniigni re-
imineratione habens, qnod pro Deo fuerint
patrata,

XXVII.

Cum Belajum tranfivifiet, perfona qua>
dam Deo devota non fine lachrymis ipfi
fignificavit , eum uno ab bine amio fatis
conceflurum. Cui ilie : O mea filia , leetum
miki ajfers Evangelium ! tempera, lachrvjmis ,
& mecum leetare , quod ad cjiiietem Sando~
rum pergam  , ppftquam nthil amplius viri -
hts valeo  , imo illis fumme defiitutum me
fentio , ut vix pedibus injijlere cpiteam,

Jam de pretiofiffima ipfius

morte paulo plura.

Lugdnni abfoluta quadam Epiftola a
vertigine invaditur , & mox apoplexia tan-
gitur, quae magis magisque creficendo nul-
lum corporis membrani movendi facultatem
reliquit, nifi quod per certa temporis in-
tervalla e lethargico fomno ad fe redierit.

XXVIII.

f 40 ArOPHTEGMATA

XXVIII.

P. Magnilier e Soc. JESU, cum. ei di.
ceret: Reverendiffime Prsefu!, ego veni ut
tibi valedicerem & equum confcendentem
intimo falutarem , quid fibi vult hoc, quod
te modo videam lefto affixum ? Mi Pater!
repofuit mger, ego cxJ'pe£to hic mifericor-
diam Domini.  Cui fnbinde Pater : Reveren-
diffime Antiftes, fi Deus hanc horam de-
fignavit , ut efiet vitse tuae poftrema, uti-
que tuam voluntatem divina reddes con-
formem ? ad qua aegrotns : Bonum e/l in
Domino Deo ponere fipem fiuam ; jperinde mi-
hi efi ifla  , atque ali a kora. Deus eft Do-
minus  , faciat  , quod bonum videbitur in
oculis fuis  , difponat mecim prout ipfii Tj)hh-
Ciierit.,

XXIX.

Interea folemnem fidei feclt profeilio-
nem , ad cujus finem nbi pervenit, haec
adjunxit: Si milhnce forent in orbe religiones
aut fidei fieUce , nullam ex Us veram atptt
genuinam exiftimarem , nifi Catkolicam , dpo-
ftolicam  £? Romanam , in qua confldtui mo¬
ri, ita juro, ita proteftor, atque dum no-
his tempus fiavet, rogo  , ut me fiacro Oho
txtremum inmigatis.

XXX.

P. Magnilier profequendo fuam adhor-
tatiottein ?  cum repetenda ab aegro btec vet-

ba

S. Franciscu Salesii.

ei di.
reni ut
dentem
, quod
Pater!
fericor-
sveren-
im de-
a, uti-
;s con-
i efi h
n de mi-
eft Do-
dtur in
pfi fk-

ofeffio-
:, hsec
ligiontt
i atqni
n, fipo-
tui mo-
'um no-
fo Oho

adhof'
seč ver-

ba

ba praeiret: Pater mi, li poffibile eft, tran-
feat a me calix lfte. Renuit iiJa refumere ,
eontentus fequentia fufpirando pronuntiare:
Non mea vomntas , fed tua fiat.  Subinde
fecit oblationem trium animse potentiarmn
SSS. Trinitati, uti & omnium fenfunm ae
membrorum fuorum iančliftimaa Chrifti hu-
inanitati.

XXXI.

Non nemo , ut ipfum excitaret, ex eo
rogabat, utrum non in vota voearet auguftif-
fimam Dei Parentem ? cui ille : Tota vita
mea tempere ad Mam preces fudi.

XXXII.

Cutnque mox in fomnnm relaberetur,
quidam ex ftatu eccleiiaftico haud ita poit
adjunxit : Revereudiftime , quid fentis de
fide Catholica ? Nunquam animus fuit ad~
hserendi Hugonotis ? ad quod verbum Uli¬
co altum exclamavit. Ho , Ho ! Bens me
mfiodiat , ego nuncpicim fui Jmreticus , hoa
nimis quam grave foret fcelus & proditio .
Atque hsec dicendo falutiferse crucis figno fe
muniebat.

XXXIII.

Poft dimidiam noftis boram , quae Fe**
fto SS. Innocentum faciebat initium , ex~
tremam S. Oiei admittens unčtionem pre-
canti ipfemet refpondit, atque piaculares ^
quibus Deiparam lalutamus , globulos dex-
tro iibi brachio injici curavit.

XXXIV.

§42 ArOPHTEGM\TA

XXXIV.

Adulta jam die Epifcopus de Dama? ad
Ipfum invifens , aiebat, fe venite , ut ipti
infervirec , juxta Salomonis pronuntiatum :
Frater, qui adjuvatur a Fratre, quali civi-
tas firma. Cui aegrotus verfum abfolvetis
dixit: Et utriusque adjutor erit, litera¬
tov Dominus .

XXXV.

Saepius in ore habebat, & fuaviter re-
petebat ilinm ex regio Pfalte verfum : quan-
do veniam & apparebo ante faciem Dei?
& altejum fponfe domefticum. Indica mi¬
ki  , quem diligit anima mea  , nbi paftas ,
ubi cubes in meridie.

XXXVI.

Cirea decimam matutinam venit ad ipfum
R. P. Provincialis S. J. cum dičto : Reve-
rendiifima Dominatio veftra videtur mei
jam penitus oblita ; ad quem infirmus , il-
luin mox e S. Paginis verfum dirigens di-
xit: Si oblitus fue.ro tui, oblivioni detiir atii*
ma mm.

XXXVII.

Cumque optimus Pater ilinm vellet in-
ducere , ut orationem a S. Martino in eo-
dem rerum articulo conftituto prolatam pro-
nuntiaret, aiiud non reddidit, quatn: Ego
fum Jervus inutilis , inutilis.

XXXVIII.

mas ad
ut ipli
atum :
fi civi-
'olvetis
libera-

ter te-

quan-
Dri?
'.ca mi-
afcas ,

ipfum
Reve-
sr mei
is , il-
:ns di-
tr atu -

let lit¬
in eo-
li pro-
: Ego

S. Fkancisci Salesii. 543
XXXVIII.

Cum Archiepifcopus Ebrodunenfis eura
invifurus adveniflet , vix excitari potuit ;
fed demiun apertis oculis loco omnis refponfi
fubjunsit : Dtus meus & omnia ! defide-
dtrium memn collium (eternorum.

XXXIX.

Non nemo religioforum illurn hortaba-
tur, bono effet animo, brevi poft futuruta
effe, quod fe denuo in throno fao Gfeben-
nenfi effet vifurus, cui ille : Ego nunqmam
tkronum , fed falutem Gebennmjium defide-
ravi.

XL.

Medici cum in applicatione remediorura
comtnunimn operam perdere fe viderent, ad
extrema devenerunt; adhibendo ipfi in colli
occipite bis ignitum ferrum , cumque em-
phtftrum, quod toti cranio impofuerant, re~
movere iterum adlaborarent, una cum em-
plaftro cutem quoque ab occipite usque ad
iinciput abftraxerunt.

XLI.

Cum tertia vice ignitum e ferro nodum
tapiti applicuiflent , eousque in iilud de-
fcendit, ut & fpiffum fiimum emiferit, &
cranium deprehenfum fuerit aduftum.

§44 Asofhtegmata S. Franc. Sales.

XLII.

De tota ifta Cliyrurgorura Laniena mm-
tjuam conqueri eft auditus , fed nec mini-
jiiirni quidem impatientice fignum dedit,
quamvis dolor tam vehemens exftiterit, ut
largas ex oculis lachrymas expreflerit. Inte-
rea tamen fan&iffima Jesu & Mariji; no-
mina pet temporis intervalla pronuntiabat,
qiiže ipfi in eo ignis tormento refrigeratio-
ni fuerunt.

XLIIL

Imminente jam extremo vit® periculo
ex Patribus Fulieufibus quispiam eum ro-
gabat , utrum daemonis potentiam ac vire«
noti pertimefceret? cui refpondit: Ego con-
fido in Dtum  , jp/e evellet de laqueo  j uda
meos »

XLIV>

Parilo poft invoeato fuaviter fančliflimo
Jesu nomine nullum amplius verbum eio-
tjuutus felicem Agonem ell aufpicatus ; com-
mendantibus , qui aderant, fančtam ejus ani-
mam 'in creatoris fui manns; ubi tet repen-
ta fuit illa invoeatio: omnes JanEti Imiocenttt,
tertia denutm viee innocens lisec anima a
•corpore-fuit feparata, ut fe illorum choro ad-
jungeret, qui in seterna beatitudine fequun-
tur agmtm quociimque jerit. Contigit au-
tem beatiffima Mors igva Decemb._ i632.

gva vefpert. Anno aetatis fu® LV-

Epifcopatus XX.

IN”

LES.

a umi-
mini-
iedit,
it, ut
• Inte-
2E no-
iabat,
eratio-

jrrculo
m ro-
: vires
fo con-
pedes

:iflimo
n elo-
; coni'
is ani-
■epeti-
centes,
ima a
ro ad'
quun-

it au-
i632>

r

N’-

'■'M-  % # % _ __ __

I N D E X

RERUM MEMORAB1LIUM

I N

HOC OPUSCULO CONTENTARUM.

A.

Abhith,  vid. Purificatio.

Abfolutio facra ; -entalis ,  quibus denegari debeafc.
219. ftq. 225. feq. 926.

Abfolutio faci-amentglis  differenda , doneč adpa-
reat emendatio. 226- 228. Ejus forma. 235.

338 - . . , „ .

Abfolutio  ab excommunicatione quomodo facien-
da. 998. feq.

AUh Conciomtorum.  vtde Conciomtores.

ApophtegmataS.  Caroli, feu fententise & fačlame-
morata digna. 469. S. Francifci Saleiii. .529.

Auditus.  Vide fenjus.

B.

Baptifmitš,  qilid CondoMtori in dočtrlna de boe
Sacramento obfervandum lit. 157.

Biblia  S. vulgatse editioniš in eoncionibus fer-
vanda ; licet tamen uti gneča & bebraica. 141.
eam Concionator pro fuo arbittio ad luum fen-
fum non detorqueat 7 /nd.

Bona ecckficifrim  in utilitatefti & fpletidorem Ec-
clefiarum, & patipetum fubleVamen impeuden-
da funt a Clericis. 83. Inaltos, qnam paupe-
rum & Ecclefiartim ufas impendere facrilegum
cit. 83- 84-

M m

C.

i N D E X

C.

Ccmdetce ,  a communicantibus oblata?. 268. feq.

* 74 -

Canonici,  quomodo muneribus fuis fungantur. 85;
Quomodo choro interfint. 86. Non prsebendas
gratiae ,  fed amore Dei divinas laudes pera-
gant. Ibid  Quomodo Capitulares conventus,
fuo ordine fedentes , fine fcurrilitate, & rixis
peragant, & cultui divino promovendo folli-
citi fint. 87. In mutua charitate vivant. Ibid.

Ccmones Poenitentiales  fecundum ordinem Praece-
ptorum Decalogi. 341. feq. Declarationes in
hos canones , quid per poenitentiam unius an-
ni, per carinas, iegitimas ferias &c. intelligeu«
dum lit. 377.

Capitulares conventus.  Vide canonici.

Carina jejunium  quale fit. 382.

S. C&rolus.  Ejus vita. f. 1. usque 56. Ejus ge-
nus , & parentes. 3. Virtutes. 2. Studia. 4. 37.
39. Talenta naturae. 8- fitSacerdos. Ibid.  Ejus
cura pro obfervatione decretorum Concilii Tri*
dentini. 9. Affiftit Pio IV Pontif. in rnorte. 10.
Creando novo Pontifici ftudet. n. Juvat eligi
Pium V. 12. Beneficia fua refignat. 13. Eccle-
fisfe munia caute diftribuit. 15. Concionibus va-
cat. 16. Commentatur in varios S. Scriptura
locos. 17. Ejus Mortificatio. 18. 98 . 43. Ama¬
ter difciplinae Ecclefiafticae. 19. Ejus invitt*
fottitudo. ibid.  Deleftatur San&oram exem*
plis. 20. Amicos generofe in officio continet.
21. Vifitat Dioecefin. 22. 28- Ejus pia feveri-
tas, 23. Hominum difteria flocci pendit. Ibid.
Pios in confilium adbibet. 24 Scolas, & Se-
minarium erigit. 24. 25. Oblatorum collegium
fundat. 27. Sodalitates pias inftituit. 28. Bon*
gregationem humiiiatorum reformat. 30. iEdi-
tcandis templis & ornandis reliquiis operam
navat. 31. Mortem contemnit. 32. Vifitat aegro-
tos Epifcopos ,  & alios etiam plebejos. 34-

Etiam tempere peiiis. 35. Studium orationis.

40.

Rerum memorabit tum.

40. Amor vigiliarum. 41. Ejus fobrietas. 42.
Vifitatoris triunere fungitur. 44. Ejus ultifna
regritudo & mors. 44. 45. Quae poft mortem
ipilus fafta fint. 45. Ejus teftamentum. 48.
Ejus amor erga Religiofos. 49. Exequiae il-
lius. 51. 52. Ejus Orationes in Conciiiis pro-
vincialibuš babitae. 403. Ejus Apophtegmata,
feu fententiae & fafta memoratu digna. 463.

Caroli a B a/tlita S. Petri,  Epiftola ad Ludovic.
Grsnatenf. de obitu S. Caroli Borromasi. <57.

Cafns Reje r v ati, Cenfuroe,  quid circa eorum ab-
'folutionem Confeflarii obfervent. 192. Quomo~
do ConfeiTarius cum iis agat, qui Cafum re-
fervatum incurrerunt. 212. feq.

Catechefes  quando habenda; & cum quibus. 89.

Catechijmus Romams,  commendatur Parochis. 94.

Cen/itra,  quomodo abfolutio ab ea fieri debeat.
234. 235.

Chorece  a concionatoribus reprehendantur. 154.

S. Chnj/oJlomi  doftrina , de prubitate Conciona-
torum. 109, feq.

Geriči,  qualem vitam fanftus ipforum ftatus ab
ipfis exigat. 75. Quibus virtutibus prsediti
elTe debeant 76. Quomodo horas Canonicas
recitent 77. Quomodo SS. Miffae Sacrificium
perfolvant. ibid.  Minorum ordinum Clerici ,
fepius confiteantur& communicent. ibid.  Com¬
mendatur iplis affidua tum vocalis tum menta-
lis oratio. ibid.  Quid a Deo in oratione petere
debeant. 78. QualesLibros Iegere debeant. >bid.
feq. Quomodo tempus ftudiis impendere de¬
beant. ibid.  Quomodo fe in moribuš externis,
inceffu, geftu , habitu, menfa, fuppellečtiii ge-
rant. go. Verba fcurrilia, turpia, maledica &c.
vitent. ibid.  Commeffationes, & convivia puh¬
lica vitent, praefertim cum foeminis. ibid.  Ho-
fpltalitas , frugalis tamen , ipfis commendatur.
ibid.  Ludis & fpečlaculis abliineant. 81. Quo-
niodo utantur fenfibus fuis. ibid.  Converfentur
cum aliis piis Saeerdotibus. ibid.  Quid pro con-
fervanda caftitate iegere debeant. ibid.  Lai-
M m 2 • v corum ,

I N D E X

cornm ,  praecipue fceminarutn famulos non
agant. 8r. Mercaturam non exerceant. 82.
Lucra temporaija non quaerant. ibid.  Pauper-
tatem ament. ibid.  Bona eccleliaftica in utilita-
tem & fplendorem Ecclefiarum & pauperura
fnblevamen impendant. 83. Generales regulse
vivendi pro iplis. 84. Relideant in Dicecefi,
cui adfcripti fant. ibid.  Minorum ordinum Cie-
rici in Ecclefiis , quibus adfcripti funt , fun-
čtiones ordinis fui obeant. 85. Generales re-
gulre vivendi pro ipfis. 95. 96. Cum piis ho-
minibus, prsefertim Sacerdotibus converfentar
96. Obeaiant ldperioribus. ibid.  Eorum Itu-
dium quale fit. ibid.

Communio,  frcquens poenitentibus fuadenda 244.
Quibus deneganda lit. 249. Peccatori occuito
non deneganda, fi publice petat. 250. feq. ln-
dubio, an impedimentum recipiendi Commu-
nionem lit manifeftum, ad Vicarium generalem,
vel etiam ad Epifcopum recurrendutn. 250.
Quando pueris concedepaa , & quomodo ad
eam praeparandi. 252. Virorum & fceminarum
feorfim facienda. 263. Quatuor modi, qnibus
lioc fieri poffit. ibid. & feq. Qais adparatas
in Dicecefi Mediolanenli praefcriptus erat, pro
adminiftranda lacra Communione. 266, in fpe-
cie , fcamna , Mappae , lintea , ibid  Scabella >
Mantilia, vafcula majora & minora pro purifi-
catione, 267. Candelas, 268. Quot Miniftri
adhibebantar in Provincia Mediolanenli ad Com*
nuinionem adminiftrandam, eorum veftitus,&
officia. 268. feq. Si tot haberi non poffint,
quomodo & a qnibus fupplendi. 0*7 QualeS
Ceremoniae in ea adminiftranda obiervanda: >
v. g. candelae, lotio manuum, gennfiexiones,
Conft-ffio generalis, forma pronuncianda, Ora-
tio ,  benedictio &c. 274. feq. 284. Quo habitu
indutus fit, qui eam adrniniftrat. 274. Qu°'
modo miniftranda, fi pauci tantum communi-
cent. 287. Quales abufus, iv irreverentise in
&a accipienda vitandae. 289. feq. Perpetuo amen*
tjbus non danda. 299. ” Com-

Rebum memorabilium

Communio infirmorum,  quid circa eam obfervan-
dum fit. 292. 39r. Quac cautelse circa haere-
ticos infirmos fervandte. 297. In quibus cafi-
bus eisdera non danda. 394. Quomodo Prela¬
ti Ecclefise , dum infirmantur , communicari
debeant. 395.

Cotnmunio PaJchalis  etiam peregrinis adminiftran-
da. Quid circa tales porro obfervandum. 255.
Quid de illis agendam , fi non communicent in
Pafchate. 255. feq. Quid de aliis, qui Cornmu-
nionem pafohalem intermittunt ? 256. Quid
circa fchedolas, feu teftimoniaCommunionis ob¬
fervandum. 257. In Pafchate non communican-
tes interdifti declarentur. 259. Quomodo ab
interdičlo iterum liberandi fint ,  qui illud incur-
rerunt. 261.

Concilia Ecclejice ,  eorum utilitas. 403. feq. Eo-
rum intermiffio nociva. 405. 473. Quid in illis
agendum. 406. 417. feq. Per ea morbi fpiri-
tuales curandi funt. 445. feq. Eorum decreta'
faspius populiš proponant Concionatores. 176.

Concionari,  quam grave officium fit. 99. Quam
utile piis & peccatoribus. ioi.  Pracipuum
munus elt Epifcoporum. 103. Quam arduum
fit munus. 117. Nemini permittendum nift
Sacerdoti vel Diacono. 103. Non indofto, auC
fcelere infami. ibid.  Modus rečtus concionan-
di, qualis efle debeat 114. feq.

Concionatores,  qui nam fint conftituendi. 105.
Non fint infigniter deformes. Ibid.  Prius ,
quam officium ihgrediantur, Profeffionem fidei
faciant. 106. Virtutibus & vitae innoceritia
predi ti fint. rc8- Si non pie vivant, cum fruftn
prsedicare non poffimt. 109. Qualis fcientia in
ipfis requiratur. m. & feq. Quibus 11 tari tur
fimilitudinibus. 113. Antiquos Patres imitari
fiudeant. 115. feq. Quam preparationem ad
exequendum munus fuum adhibeant, 117. Con-
fiderent dignitatem olficii fni. ibid.  Magnum
prsmi um eos manet. ng. Quid a Deo petere
debeant, j 19, Ambitlonem fugiant. ibid.  Quan^
M m 3 hoaq>

I N I> E X

lionefta, &  virtuola effe debeat omnis eorum
vita; ratio. 120, teq. Quomodo fpeciatim 'ad
fiugulas coneiones le prseparent. 125. feq. fStu-
d -ant puntati confeientiae. 126. Orafcio ftudio
concionis prasmittenda. ibid.  Quali cogitatione
fuggeftum confcendant. 127. Quomodo in fe
& auditoribus affečtus animi excitent. iag.
Orent ante & poft concionem. 129. Dum con-
cionantur, cogitent fe Deo rationem jam jam
reddituros. j 39 A quibus rebus in concionan*
do fibi cavere debeant. 141. feq. Eorum admo-
tiitiones fint charitate. plenre. 145. Quando
contra vitia agere debeant.. ibid.  Quo fervore
contra vitia coricionentur. 149. & contra qualia
vitia. ibid. feq. Impugnent falfa mundi prin-
cipia Religioni contraria 151. Pravas confue-
todines, e. g. Spedtaculorum, Ludomm, Cho-
rearum &c. irequentationes perpetuo reprehen-
dant. 143. feq„ Quomodo fideles ad fufceptio-
nem SS. Sacramentorum inftituant. 157. feq.
Doceaut, quanta reverentia colantur Epifco-
pi. 161. Doceant officia virtutum & bonomm
operum. 165. Ieq. Speciatim Eleemofyn3e. 166.
Ceri'-. ftionis faternae. ibid.  Opera poenitentia;.
167. Jejunia .ibid.  Commendent le&ionemlibro-
rum piorum. ibid.  Librorum etbnicorum, fabu-
loforum ufum profcribant. ibid.  Frequentatio-
nem fcholarum Doctrinte cbriftianae commen¬
dent, iplimetqne eas fcholas adeant. 168- Ex-
ponant obligationes cujuslibet,Status.' 168- feq.
Quomodo pro eripiendis corriiptelis moram,
& uiis operibus inftituendis folliciti fint, juxta
modum gubernationis Epifcopi, in cujus Dice-
cefi concionantur. 173. feq. Inquifitionis ftu*
dium cornmendatum habeant. 175. Si erro-
rem commifere in concioando, publicerevocent.
175- Concilii Tridentini, Conciiiorum Proviti-
cialium , & Synodorum Diopcefanarum decreta
populiš fšepe proponant. 176. Fugiant verba
fucata & nimis ornata. 177. igr. Non fint
oflentatores memoriae. ibid . Conciones ing e "

nio

Serum memorarieium.

»Io & conditioni auditorum accommodent. ijg.
Quomodo vida hominum corripere debeant. 179.
Plebeis vocabulis in Concionibus non utantur.
i8r. Alia particularia, quse in.elocutione obfer-
vent. ibid.  feq. Quid circa moderationem vocis,
in exordio, narratione &c. quidque in ačtione
inanuutn & totius corporis obfervent. 185. feq.

Conciones  , pro auditoruin qualitate formari de-
bent. 114. Quales ritus in iis obfervandi tam
ab Epifcopis, quam aliis Sacerdotibus. 131. feq.
Habeantur poit Evangelium. ibid.  In omni loco
haberi poffunt. 134. Quibus temporibus habean-
tur. ibid.  Sub ea nulla Miffa celebretur. 137.
Not tu nullae fiant. ibid.  Neque fnb doftriuis
catecheticis. ibid.  Quse fit earum materia. 138.

Confejfarii ,  tam feculares, quam regulares iint
approbati. 190. Sine approbatione ne quidem
puerorum minoris aetatis confeffiones audiant.
ibid.  Etiamfi Iint approbati, tamen ftudio Tbeo-
logiae moralis fedulo incumbant, & pro confi-
lio alios peritos adeant. 192. Nullius peccati
mortalis confciifint, dum Sacramentum Poeni-
tentite adminiftrant. 194. 316. In fe iplis vir-
tutes exprimant, in quibus alios inftruere de¬
belit. 195. Libenter & cum gaudio confeffio-
nes excipiant. 196. Praefertim in Adventu,
quadragefima , in Pafchate , & Jubilaso feduii
Iint in confeflionibus audiendis. ibid.  Quid in
coufeffionibus infirmorum tum virorum , tum
fceminarum audiendis obfervare debeant. 107.
feq. Quo in loco confeffiones excipiant.198.feq.
Quomodo fe ad confeffiones excipiendas dispo-
nere debeant. 201. feq. Ordinarii non facile mu-
taudi. 203. Quibus veftibus in confeffionibus
excipiendis utantur. ibid.  Inter fe concordent
Dottrina. 204. Quomodo poenitentium ani-
mos praeparent. 207. Quid circa puerorum &
puellarum confeffionem obfervent. 209. Q,uid
in initio Confeffionis ex poenitente quserant.
aio. 324. Solliciti iint, de prtevio confcien-
tiae examine in poenitente; & quomodo exa-
fvl m 4 me«

I N D B X

men faciendnm fit. 211. 321. Quomodo eum
iis agant, qui Cafum relervatum incurrerunt.
2x2. Quid obfervare debeant in eonfeffionibus
prasteritis reitefandis. 214. feq, Qnomodo cir-
ea nameram & fpecies peccatorum interrogare
debeant. 217. In examinandis poenitentibus ,
prsefertim juvenibus circa materiam lobrieam
cauti fint. 218. 325. Quomodo & quando in
Votis- difpenfent. 219. Quando in irregularita-
fe difpenfare poffint. 219. Quibus abfolutio-
»em- denegare debeant. 215* 225. 227. Quo-
modo fe gerant eum iis, qui habent fubditos,'e.g.
cfni Patresfamilias funt. 221. Differant abfolu-
tionem facramentalem, doneč emendatio fequa-
tur. 226. 228. 230. Quid poenitentes poft Con-
feffionem moneant. 233. Quid circa Poeniten-
fiam diftandam obfervent 236. Nullam pecu-
fliam pro auditione confeffionum petant. 238-
Qui a prenitentibtis conftanter cooptantur in
fuos Patres fpirituales, qnomodo , & in qui-
Bus eos inftruere, & ad viam falutis dirigere
debeant. 242. feq. Doceant eos rnodum ora-
tionis vet mentalis , vel vocalis. 243. Exhor-
tentur fuos poenitentes ad quotidianum examen
confcientia?. ibid.  Item ad frequentem, & ofti-
duanam Communionem. 224. Qualis difpoli-
tio, qualisque vita in iis requiratur pro admi-
niftrando Sacramento Pcenitentite. 316. Quid
noffe debeant ut judices, & medici. 318. leq.
Quid in admiriiftratione Sacramenti Posniten-
tiae obfervent. 322. feq. Quid illis faciendum
eum iis, qui Cenllira quadanx irretiti funt. 326.
Soliiciti fint circa dolorem poenitentis, eumque
adjuvent. 327.

Confeffio,  qno loco audienda lit. 198. feq. Con-
ditiones confeffionis bonce. 212.

Confijjiones pvceteritcu  quando reiterandre fint, feu
Confeffio generalis qnando fit neceflaria, 214.
feq. Quae poli Confeflionem monitiones fa-
ciendse fint. 233. 329. Frequens fuadenda Con¬
feffio. -15. Quid circa coixfeirionem infirmo-
sum obfervandum. 388, Con~

Rerum memorabilium.

Confirmatio,  quid Concionator de hoc Sacramento
docere debeat. 158.

Confuetudines  malae, quse dant occafionem pec-
candi a Concionatoribus eradicandas. 174.

Convivin puhlica  , item cum foeminis vitent Cle-
rici. 8r.

Coireffiio fraterncz,  a Parochis fine omni refpečln
humano adhibenda. 93. 94. A Parochis etiam
aliis fuadenda. 94. Ad eam hortentur Concio-
natores. 166.

Cura animarum.  Vide Paroehi.

S. Cypriani  liber de Singularitate Clericorum com-
mendatur Ciericis pro confervanda caftita-te. gr,

D.

Diaconi,  quibus paramentis utantur, dum concio-
nantur. 133.

Dies Dominki  vide fefM.

Difpofitio  Confeffariorum prasvia ad conciones
excipiendas. Qor. feq.

Divites  ad quid admonendi firtt. 170.

DuSrincs dtriMance  , ad earum frequentationem
hortentur Concionatores. 168.

E.

Eccteftce,  bonis Clericorum fartas tecite fervandse
& magnifice ornandae funt. 83- Quam reveren-
ter fideles fe ibi gerant. 90. 91.

Eleemofym , ad eam hortentur Concionatores. 166.

Epifcopi , eomm praecipuum munus efi: prsedica-
tio verbi Divini. 103. Si a prtedicatione ver-
bi Divini impediantur, faltem per epiftoias Pa-
fiorales id faciant. 104. Diligentifiime videant,
quibus concionandi munus deiegent. 105. Quo
fervitio, & quo habita utantur, dum concio-
nantur. 131. feq. Quo in loco concionentur.
132. Dum concionantur, eo tempore nulla
alia fit concio. 136. Concionatores doceant,
Quantus eis honor tribuendus fit. 161. Antk
qui quales fuerint. 408. Eorum munera. 414.

M m  5 418.

1 N Tj  E X

41S. 460. Quam gravem rationem reddituri
fint, ii officio A10 non faciant fatis. 421. Fer-
ventes quid profint, negligentes'quid obfint,
441. leq.

Epuloe  fumptuofte a concionatoribus reprehen-
dendae. 155.

Ethnici  fcriptores , quomoao in concionibus ci-
tandi. 143.

Eucharifiia,  quid de hoc Sacramento Concionator
docere debeat, 159.

Eocamen Confcientice,  quomodo inftituendum fit.
qii. Quomodo faciendum ante confeffionem.
321.

Excommunicatio  vide Ccifus refervatus.  Modus
ab illa abfolvendi' 338. feq.

Expenfce  nimiae a Concionatoribus reprebenden-
da;. 155.

Extrema mStio.  Vide unffiio.

F.

Fejlct, & dies Dominki,  ouomodo 'colendi. 91,
In iis a ne.fariis operibus, a choreis & fpefta-
culis abftinendum. ibid.

H.

Habitns Clericorum  qualis effe debeat 80.' Qu»
induti efTe debeat, qui Communionem admini-
ftrant. 274.

Bcerefis,  a vita peccaminofa facile oritur. 412.

Baretki,  quando in concionibus fint nominandi.
142. Quoe facrilegia in res facras commife*
rint tempore S. Caroli. 411.

H or a CanonicoBi  quomodo recitandse fint. 7^.

Hofpitalitas,  frugalis tarnen, commendatur Cieri*

cis. 81.

I.

gfejunia,  quomodo & quando fervari debeantj
doceant Concionatores. 167.

■ inictginum pianan  ufus commendatur a concio-

. natoribus, ibid.

Judi-

Rerum memorabilium.

Inditfio S.  Ordinum conferendorm, ejus formula
Mediolani a S. Carolo prmfcripta. 312.

Infirmorum confejjiones,  quid circa eas obfervan-
dum. 197. feq. 388. Et Communionem. 391.
Quid a Parocho circa morbi tolerantiam, mor-
tem ,  ultitnam difpofitionem , pia legata &c;
monendi iint. 385. feq. 396. Quibus'rebus fs-
cris eorum Cubile infiručtum elfe debeat. 386.

Inquifttionis ojficium  Concionatores defendant &
tueantur. 175. Eidem denunčiandi haeret!ci,
& pccnitentes ad hanc denuntiationem a Con-
feffario admonendi funt. 214.

Irregularitas,  quando in ea a Confeffario difpen-
fari poffit. 219.

L.

Laicorum  famulos non agant CiericL 8r. I

Libri,  quales a Clericis legendi iint. 79. Ethni-
corum lečtio de fabulis Deorum eliminetur e
fcholis. 167.

Librorum piorum ,  T.ečtio commendetur a Con-
cionatoribus. 167. Quinam ad legenduin a Con-
feffariis fuis pcenitentibus praefcribantur. 245.

Lufns ,  quales a Concionatoribus reprehendan-
tur. 154. feq.

Lufui  alearum dediti non abfolvendi. 227.

M.

Magijlratus,  eorum officia Concionatores do-
ceant. 169.

Maria B. V.  de immacut. Conceptione in con-
cionibus non difputandum. 141.

Mairimonium,  quid de hoc Sacramento doeeant
Concionatores. 163.

Menfa Clericorum  lit frugalis. 80.

Mercaturam  pon exerceant Clerici. 82.

Mijja,  Vide Sacrificium Mijfce.

Morbi fpirituales,  quarn varii iint. 447. feq. Re-
media contra illos. 456. feq.

Moreš Clericorum  iint decentes eorum ilatui. 80.

Mitlkrum  luxus in veftibus a concionatoribus re~
prehenderidus. 154. Muliš*

I N O E X

Mulieres,  quo habitu indutse ad Communionem
accedere debeant. 288.

N.

Nobiles,  quae eorum officia fint, Concionatores
doceant. 169.

O.

Occafio peccandi,  quinam cenfeantur in illa vive-
re. 226. 229. Non funt abfolvendi. 227. 229.

Oculi.  Vide fen [us.

Opeva bona,  quse exercenda fmt, Concionatores
doceant. 165. feq.

Oratio,  tum vocalis tum mentalis Clericis com-
mendatur. 77. Quid Clericis in illa a Deo pe-
tendum frt. 78. Mentalem & vocalem Paro-
chi fuosParochianos edoceant. 92. Ante & pofli
concionemConclonatoribus commendatur. 129.
feq. Qualis, quando, proquibus, & quomo-
do afidelibus fiat, doceant Concionatores. 171.
feq.

Orationes  in Conciliis Provincialibus habitae. 403-
feq.

Ordo ,  quid de hoc Sacramento Concionatores
doceant. 159. feq. Edičtum de illo. 301. feq. Di-
gnitas SS, Ordinum, &  quam probi fmt, aui
eos accipere volunt. 301. feq. Quinam a S.
Ordinibus recipiendis arcendi fint. 302. Quid
ohfervare, &  qute teftirnonia adferre debeant
iis initiandi 303. Forma indičtionis publicae
illorum. 312.

Otiofa vita,  a Concionatoribus reprehendenda.

I 55 *

P.

Faenitentes,  quomodo eornm animi ad Sacramcn-
tum Poenitentise prseparandi fint a Confefiariis.
207. Non bene prseparatr, non audiendi. 207.
Quid polt confeffionem monendi fint. 233.
Qnomodo fe ad Confeffionem difponant. 3 20 *
fecj. Quanta humilitate ad Sacramentum P«"'

nitentite accedanc. 322, Fani-

Rerum MEMORAEILIUM.

Pecnitmtia ,  qualis cuique pro conditione pecca«
torum fuorum ftatus lui imponenda. 236. feq,
Quomodo mitlgandae vel augendas. 332. Ptt-
blicac quando imponendue. ibid.  Varia ejus ge¬
li e ra. 334. Unius anni juxta canones antiquo 9
qualis fuerit. 377.

Pcenitentice Sacrmr.entum,  ejus frnčtus, frequen-
ter fufcipiatur. 315. Modus id adminiftrandi.
336. Quid de PoenitetitiK Sacramento Conci.o-
nator docere debeat. 159.

Parentes ,  edoceantur a Concionatoribus , qgam
follicite educare debeant liberos , qui S. Grdi-
nibus dellinantur. 162.

V ar odd,  fervent ea omnia, qu3s Clericis prrefcri-
buntur. 88- Cognofcant oviculas fuas. Pro-
tocolla Bapfe;zatortim, Confirmatorum, & Ma-
trimonialia confcribant. ibid.  Indagent in hae-
reticos Parocbiae fuse, in legentes Libros hae-
reticorum , fuperftitiofos , magos , adulteros ,
concubinarios, aliosque publicos peccatores.
ibid.  Item in violatores dierum Feliorum per
ludos, choreas &c. 89. Bos corrigant, & li
cpus eft, etiam Epifcopo fignificent. ibid.  In-
quirant in Pauperes, viduas, pupillos Parochice
fuas ; eleemofynas pro iis colligi faciant , &
ipfi apud ditiores colligant. ibid.  Populum ver-
bo Dei pafcant. ibid.  Catechefes diebus Feftis
& Dominicis habeant. ibid.  SS. Milile Sacrili-
ciuin popuio exponant. 90. Doceant, quomo-
do fideles huic SS. Sacrificio, aliisque divinis
interlint. 90. Item quomodo in Ecclefia cutn
reverentia adfint,  prsefertim cum S. Commu-
nionem accipiunt. 90. 91. Doceant plebem ,
quomodo diesDominicos & Feftos fanctificent.
9r. Doceant , quomodo jejunia ferVari de¬
beant. 91. Item quomodo Sacratiora \tempo-
ra colenda. ibid.  Orationem mentalem & vo-
calem doceant populum. 92. Suos parochia-
nos ad vitam chriftianam fedulo hortentur. ibid.
Šibi concreditos follicite cultodiant a vitiis. 93.
Vitiis fortiter refiftant. 93. Peccatores pubii-

cos

cos puhlice arguant, fine omni refpečtu huma¬
no. 93. 94. Eorum munus prEecipuum pras-
dicatio verbi divini. 103. feq. Ipfitnet Corn-
munionem fuis adminiftrent. 274. Plebem bor-
tentur ad ferventes preces inftante temporc
Collationis S. Ordinum. 311. Hortentur fuos
Parochianos ad frequentem confeffionem. 3T5.
Quid in Vifitatione infirmorum obfervare de-
beant. 383. Quid circa morbi tolerantiam,
mortem, ultimam difpofitionem, pia legata &c.
eos moneant. 385. feq. 396.

SS. Patres,  quomodo in concionibus citandi. 143.
feq.

Patresfamilias , in officio fuo negligentes, quan-
do eis deneganda abfolutio. 221. feq.

Pauperes  bonis Clericorum fublevandi. 83- Ad
quid adtnonendi fint. 170.

Peccata,  eorum nutnerus & circumftantije per
Confeflarium exquirend£E a poenitente. 217. feq.
Quomodo corrigenda. 407.

Peccaiores puhlici,  puhlice arguendi fine omni hu¬
mane refpečtu. 93. 94.

Poetarum & Philofophorum ,  ethnicorum difta
quomodo in concionibus adferenda. 143.

Prcedicatio verbi Divini.  Vide Concionator, concio-
nari.

Predati  Ecclefiss, quomodo Cotnmunio eis mi-
niftranda, dum infirmantur. 395

Prcepofiti Capituloruni,  quomodo munere fuo fun-
gantur. 85. 87. Quomodo Divinis laudibus in
choro interfint. 86. Non Prsebendae gratia, fed
amore Dei divinis adlint. ibid.

Preces.  Vid. Oratio.

Principes  feculares decreta Synodorum poteftate
fua tueantur. 409.

Pronuntiatio concionatonim.  Vide Concionatores.

Pueri, Puellce,  quid circa eorum confeffioues ad-
vertendum. 209. Quando Communio eis con-
cedenda, & quomodo ad eam prasparandi 252.

Purificatio,  in Communione, a quo &quomodo
fumenda. 283 -

Reli -

Rerum memorabilium.

R.

j? eligioji,  in quantum ipfis concionari permifturn
fit, tam inEccleiiis tuis, quam aliis. io6. Pro
concionibus nnllam eleemofjnam pacifcantur;
fique quid acquirant, Monafterio conferant. 122.
feq. Quibus paramentis utantur, dum concio-
nantur. 133. Parochianos a fuis Parocbiis ad
fe nori pertrahant, & quid porro obfervate de-
beant. 175. Eorum Superiores Catalogum fuo-
rum Confeiiariorum Epifcopo exhibeant, &
quoties. 191. Item probos & integras vitae
Confeflarios eonftituant 195. Non obftantibus.
privilegiis fuis, line licentia Epifcopi a referva-
tis non abfolvant. 234. Qui S.  Ordines fufcipe-
re volunt, quid obfervare , quseque teftimonia
adferre debeant. 309.

Rejlitutio  rei vel famse, ad eam pcenitentes tno-
nendi. 234, Sine neceffitate a Confeffario loco
pcenitentis non peragatur; quse porro cautela
adhibenda fit. 238-

S.

Sacrammta , ad eorum ufum, quomodo Concio-
natores fideles fuos inftjtuant. 157. feq.

Sacrificium Mijfa , quomodo peragendum fit. 77.
Quomodo audiendum. 90.

Sahitationis dngelicce fighnm , ut ad illud oretur
hortentur Concionatores. 172.

ScitisfaSHo.  Vide Pcenitentis

ScheauloE Communionis,  Vide Communio.

ScholaJUcce fententice  in concionibus non funt ad-

ferendse. 143.

Scholcs  Doftrinae chriftianas, ad earum frequenta-
tionem Concionator hortetur, & ipfe eas adeat.
168.

Sedilia confejjionalia , quo in loco collocanda, &
quomodo conftruenda fint. 199. Quot efle de¬
beant, & fibi locanda. 323. Quid in illis affi-
xum elite debeat. 323.

binfus,  quomodo iis utantur Clerici. 81.

oervorum  inutilis multitudo a Concionatoribus

reprehendenda. 155.

Mgillitm  Confeflionis caute fervandutn. 339.328.

Tndex Rerum memorabilium.

Speffacula  iis abftineant Clerici, 81. A Concio-
n ato rib us reprehendi debent. 154.

Status  cujusiibet obligationes Concionator do-
ceat. i&8-

Siipellex Clerkorum,  qualis effe debeat. 80.

Superiorss Religioforum,  vid e Religio/i.

Supplkcstiones  publicae ante conferendos S. Ordi-
nes inftituendse. 310.

Synodi Provinciales,  vide Concilia.

-Synodus Diacefance,  earum decreta faspius a Con«
cionatoribus proponenda. 176.

T.

ITempus ,  quomodo a Clericis 'impeadendum fit ,
ftudio, & Ledlione. 78. feq.

Tejlimonia,  qusenam adferenda ab iis, qui facros
Ordines fufcipere volunt. 303. feq.

Tejlimonium ConfeJJionis  quomodo exarandum. 240.

Titulus Menfce ,  pro ordinandis. 308.

Tonfura Clerkorum,  qualis elie debeat. 80.

Tridentinum Concilium ,  ejus decreta auditoribus
fsepe proponant Concionatores. 176.

. U<

SPefimm luxus  a Conrionatorlbus repvchendendus.
154. Viri & Mulieres faperbe veftiti ad Sacra-
■tnentumPoenitentice non admittantur. 206. Quo-
imodo p er eum graviter peccetur; Confeffarii
bujus peccati reos nonabfolvant, nifi feriam
‘emendationem promittant. 223. feq. A Coromu-
; nione profcribitur. 288- Quales veftes adhiben-
dse in Communione. 289.

iVimm ablutionis,  vid. PurificMio.

Virtutes,  earum officia, qualia & quomodo ex*-
ponartt Concionatores. 165.

Vifitatores Parochiarum,  Sedalo muneri fuo invi-
giient. 96. Sint in officio fuo feduli. Inveftigent
in peccata puhlica, & Eccleiiarum cultum. 97-

Pita mundam  hserefum mater. 412.

■Unffio extrema,  quid de hoc Sacramento Concio¬
natores doceant. 164.

Pota,  quomodo & quando a ConfelTariis difpen-
ianda. 219.

Clero univerfo Sahtem m Domini

§  Tnfuper animadvertimus, qucdpauciffimi linfc.licet eam,

J. cjuae par eft diligentiam in ftudiis ecclefiafticis adhibeant,
qui bonos iibros coguofcant; hinc neceffarium effe duximus
hic quosdam indicare authores, qui & ad neceffariam addif-
ceudam fcientiam , & ad fanam ampledlendam dodtrinam,
& ad faera muuia exercenda omnibus ecclefiafticis . praeci-
pue vero animarum paftoribus optimi, atque proficui effe
poterunt.

Pro intelligenda faera feriptura interpretatio prasprimis
defumenda efl: a fandtis patribus , deinde recurrere oportefi
ad qnosdam meliores interpretes, uti funt: Calmetus , IVle-
nochius cum natis Tourneminii, Mariana, Maldonatus,
Duhamelius, & propter additam verfionem germanicam

Cartierius, & <lenique Eltius in loca difficiliora feripturae,
& in epiftolas fandti Pauli.

Pro intelligendo , & explicando Catecbifmo Romano op*
time infervient: Natalis Alexandri Theologia dogmatica,
&  moralis, Catechifmus Jacobi benigni Bofluetii Epifcopi
Meldeulls, ejusdemque expolitio dodtrinas Chriftianse, quaa
etiam germanice extat, Francifci Amati Pougeti inftitutio*
nes catholicaa latin. Fleurii catechifmus hiftoricus germa¬
nice , & denique Petri Canifii Catechifmus.

Pro faeris concionibus vero funt legendi fandti Patres
Chryfoftoinus, Auguftinus, & Bernard,us , pro popularibus
vero fermonibus Natalis Alexandri expofitio in Evangelia,
ejusdemque commentarius in Epiftolas canonicas, qui etiam
prascepta & regulas ad Praedicatorcs confcripfit, Kravogel
concion.es pro toto anno, thefaurus Bibiicus Merz.

Nune fequuntur libri fcolaftici pro Theologia dogmatica
& morali,

Pracipue fandti Patres , Jueninus, opera S, Thomas, Ana*
lyfis fidei Van Holdeu, fummae cafum confcientiae a fan-
ftis Dodtoribus Raymundo& Antonino confcriptse.Melchior
Canus de locis Theologicis, opera Opftrait. Valfecchius de
fundamentis religionis , Hugo Grotius de veritate religio-
nis, opera PP. Gazzenigae , Gervafii, & Bertieri, fumina
Alexandrina S. Thomas, moralia S. Gregorii, Genettus,
Befombes « Raiffenftuei cum notis Flavii Ricci. manuale,
& conipendium Concinse, Antoine cum notis Carboneauis,
Godeau, ejusdemque imago pcenitentise, quse etiam germa*
»ice extat,

CA->

CANONTST^.

Conclllutn Tridentinnm, Douiat pranotiofieS Canonics,
Pieury inilitutiones canonica, Van-Espen, Riegger , Eu-
gel cura notis Barthft, Schmier uaa cum fuo jure univer-
fali publico, Zolhveil.

HlSTORICr.

Fleury pracipue vero ejusdem difcurfus, & ejusdem (Sit*
ten bei* Sfraeliten, unb ctfien fffjriilen , Natalis Aiexan-
der Gravefon, Cabaffutius, Berti hiftoria ecclefiaftica ejus-
demque diflertationes.

RTTU ALTSTJE.

Gavant Meratus , Rituale Romanum. & Labacenfe,
Pontificale, & ceremoniale Romanum, Baruffaldus , Ri.
tnale alletinuni.

His alii libri Ipirituales, afcetici, & pro ftatu Ecclefm-
ftico furamopere utiles addipoffunt, maxime vero pro illis, {
qui curam animarum exercent, & qui alios docere ac eru<
dire debent.

Opera Benedi&i XIV. Thomaftinus de difciplina Eccle*
liaftica . opera S. Caroli Barromasi, & S. Francifci Saiefii,
Paftoralia S.  Gregorii, ejusdemque homilliae S. Chryfofto- j
mus de vita Sacerdotum , Merlohorftius feptem tubi, feu j
de vita Clericorum , opera Bofsuetii, & Duguet, Marchan-
tius hortus Paftorum, Raftignac Epifcopi de posnitentia & !
juftitia Chriftiana, exftat etiam germanice, Cardinalis Deu- !
Iioffen de Sacramento pceuitentise , Tachard de Sacramen, j
tis, Chardon Hiftoria de Sacramentis, Giunchi de indul-
geutiis, diftertatio de infufficientia attritionis, FrancMci a
Puteo diftertatio de ftudiis eccleliafticis , gratia vitftrix Aa-
guftiniana, breves notitise ad bonatn direftiouem animarum,
ac falutarem inftru&ionem ftudioforum difciplina moralis,
3 VTuratori de ingeniorum moderatione, de vera devotione,
de charitate proximi, ejusdemque lyturgia, le Brun ly-
turgia. opera fele&a S. Auguftini, Thomas a Kempis juxta
editionein Romanam Cardinalis Heuriquez 1754. Cardina¬
lis Bona manudu&io ad calum, Tourneux vita chriftiana,
ejusdemque d}rifl(i$eč 3 nln; , Goli, SBeltstiefierč tn beutfc&
uberfe^tet Siomtfcb« £<ttec&ifmu$ famt ben Sluejug, ejusdem
£eben 3®fu CljbtfH, tec ^etltgctt Sungfcau 9 ftarta , unb be*
ten {jetičen 2[pofie(n. item 2Cuč&ug beč Slusju^ bcč (tiren j
Seftamentč. Wittoia ipfatmrč , gctflltcfeet , \

ejusdemque fcCČ flltett SefffttttetltČ. Roffent & addi

tpam plurimi alii, fed hi enumerati abunde fufficientes
erunt, neque itnponitnus, ut ornnis de his omnibus libi pr®“
videae.j C. E, E«