ZGODOVINSKI ZBORNIK
PRILOGA
LJUBLJANSKEMU ŠKOFIJSKEMU LISTU.
~a©©© Izhaja v nedoločenih obrokih. mm~
«K
Enajsto leto. Ljubljana, meseca januvarija 1898. Številka 42.
Libellus poematum
sive carminum variorum generum Thomae Chronn
Labacensis Carniolani LL. Candidati.
(Konec.)
In natalem reverendi et eximii viri Dni Jacobi Havmanni, Parochi ad S. Martinum prope Crainburgum, Canonici et Ecclesiastae Labacensis, Dni ac parentis observan-tissimi etc.
(Nadaljevanje.)
Iudicioque olim bis senis sedibus una Coeli sublimes in statione fore
Vindice et Isaacidum nutantis lege phalangis Noxia suppliciis subdere colla Stygis.
Tunc ubi quassa ruent quae Sol revolubilis ambit, Et placido cursu machina lata rotat.
Dive quibus coelo te o Apostole laudibus aequem Nescia sis fama maior an imperio?
Principe te regnis se faeta Hispania iactat Sceptraque sub pedibus imperiosa locat.
Fama per immensum radians tua circuit orbem Nomen et ignorant climata nulla tuum.
Te colit Eois Indus regionibus ortus
Quaeque notat Solis terra orientis equos.
Te colit Oceani late circumfluus orbis Sinarumque frequens insula longa mari.
Teque Latonigenae memorat procul ora cadentis Aethiopumque nigrans Antipodumque chorus.
Dehinc tibi magna domus, sacrae penetralia sedis Magnus et Hispano littore surgit honos.
Illic thure calent tibi centumque ignibus arae,
Et pia gens patrio carmina more sonans
Admirata tuas ad lucida sidera laudes
Iactat. Stat gestis festa columna tuis.
Haec audis tacitusque lates, nec cerneris ulli,
Inclyta sed miti gaudia mente foves.
Huc olim quicunque tuam miser expetit altam Indubitatus opem, pondere laetus abit.
Donaque servati solvunt tibi debita nautae, et Victa quibus morbi vis truculenta fuit.
Salve dive pater coeli spectabile lumen Et pars aeterni sceptriger imperii.
Qui proceres alios inter de iure triumphas Pro Christo ante diem qui cecidere suam.
Quive tenent patrium meriti post funera regnum Hi quibus irradiat mira corona caput.
Quam tua quadrifidum Virtus celebrata per orbem Emicat, et factis vita serena piis?
Fusaque vivifici per te sacra semina verbi Amplior est numero, quam peperere. seges.
Mors quoque praelustris cunctorum fertur in ore Quos stupor attonitos pulsat alitque tui.
Dives ad inceptum gens est mihi testis Ibera, Exteraque ad tumulum turba aditura tuum.
Quique colit populus vicina Boristhenis arva Istula quae et liquidis findit opacus aquis.
Ergo cum maneant nulla haec ruitura senecta, Sitque tibi quem non invidet alter honos:
Sive polo chlamydem Tyrio ') spectabilis ostro Angelicum laeta concipis aure melos.
Sive pictis nemorum paradisi in vallibus errans
l) Inačica nad vrstico „rutilo“ mesto „Tyrio“.
42
Carpis odoratas vere tepente rosas.
Sive triumphantem sequeris cum plausibus agnum Accessu frueris seu propiore Deum
Aspice, et ipse duci nostros propone labores Cuius militiam turba sequuta sumus.
Ut simul aeternas post debita funera sedes Inque tuam vivis fac habeamus opem.
Dixit: et aeviferum nec plura hortata decorem Quam propere Haumanno carmine grater, abit.
Ipsam seu rutilis aether susceperit auris,
Vel iuga Virginei nota Heliconis habent:
Vade, ait. abscedens; genitalia carmina pange Cumque tuo sospes vive parente. Vale.
Anne ego foelicem decies te Haumanne fatebor Quem sic Pegasei numina fontis amant ?
Et cui lucivomos curru devectus eburno Ad sua Sol pronus gaudia flectit equos?
Scilicet invicto quas es sectatus amore Aonis a puero colle bifronte Deas,
Quemque novem medio ferentem plectra sororum In coetu ardebas nec sine fruge patrem,
Hisce tuis optant seros natalibus annos Ingenuis faciles moribus atque favent.
Vix etenim prima teneras lanugine malas Vestitum multa sedulitate gravem.
Summa per ambiguas duxit constantia Syrtes
Per Scyllam, et quotquot monstra Charybdis habet.
Inde Sacerdotum Virtus numero addidit alto Fecit et aethereo ponere thura Deo.
Jam quoque lanigeris Pastorem ab ovilibus acrem Iusserunt rigido pellere Marte lupos,
Cana fides, pietasque decens, prudentia simplex Missaque fatidico verba diserta sono.
Atque utinam tristi grassantes caede latrones Hos reprimas animae, qui fera bella movent.
Vive tuis longum sic cultus honoribus aevum Et numera festi gaudia mille tui.
Sicque tui genitor cupidum complectere natum Quo sit ei te sors fausta parente. Vale!
56.
Genethlia reverendissimo in Christo Patri et Dmno, Dmno Laurentio D. G. Abbati Sithicensi, sereniss. archi-ducis Caroli etc. consiliario et Carmae provincialium ordinario etc. Dmno et patrono meo colendo in natalem conscripta.
D i sticho n literarum initialium.
Laurenti solis cursum Virtutibus aequans Fausta quater foelix tempora sospes agas.
Laurea lux rediit toto nitidissima mundo Festa vel Ortygiis Hesperiisve plagis.
Atria cuncta fluant lauris, hinc Myrthus odora Addet laurigeris frondea dona sacris.
Victrix laurus adest, adsunt victricia signa,
Victori applaudit coelica turba suo.
Reddit et emeritum post praelia victa triumphum, Sub quo fulmineus principe miles erat.
Et tenuit victor palmam Laurentius altam
Tollere quam caeci turbinis aura nequit.
Nec furor indomiti, qui torrida membra, tyranni Accipiet, tumidos det licet ille rogos.
Trux ferro tortor, crudelior ore tyrannus Quam vitam censent eripuisse, novant.
I nunc lictor, ait, subiectis corpora prunis Urito, ni credat numina nostra, Deos.
Sed mens fixa manet Iuveni, calet alter in imis Artubus, et mentem fortior ignis alit.
Omnia si veniant diris subeunda periclis
Tormina, nullis est mens superanda minis.
Laurigeri placida procedite sorte triumphi Et multo plausu pompa decora fremat.
Inclyta nam roseo Victoria parta cruore Reddidit illustrem laude virente Ducem.
Sumet ab hoc melos sibi nulla trophaea duello, Fortis qui fuerat dux quoque miles erat.
Cinxit si validis non forte cohortibus urbes, Obtulit aut nulli Marte furente necem :
Vivida per stabilem tamen illi gloria laudem Et vivet seros fama venusta dies.
Romulei vanas lusit quia Caesaris artes,
Lernaeam cratem, lethiferosque focos.
Sideraque intendens quod coelica regna volutans Igne coruscantes spreverit ille faces.
Veraque quod subiit rapidas patientia flammas Xistus quas Mystes prodidit ante senex,
Magnae laudis erunt. Adsis o fronde triumphe Tempora victrices cinge virente caput.
Victor agit superis laetos in sedibus annos, Elysiisque lavat membra cremata vadis.
Illic palmiferos inter fulgentior heros Mole liber Proceres gaudia vera capit.
Regnat, et Empyreo spectans mortalia castro,
Pro miseris validas funditat ore preces.
Tu quoque magnanima radians virtute superbus Omine quam recto nomina tanta refers ?
Ut fueras natus, lauro Laurentius alma (Respondent rebus nomina saepe suis)
Tectus es, ut dubiae quondam data carbasa sorti Ad patriae Victor littora tuta loces.
In quo difficili currentem tramite recti Sistere non quivit lubrica Nympha rotis.
Bellus amor recti, laudisque animosa cupido Ocyus ad tantum commonuere decus.
Ut nivea Virtute sacrum, pietate serenum. Sobrietate gravem, religione pium,
Summus inexhausta mundum bonitate gubernans Praecipua decoris sisteret arce Deus.
jEquavitque decus meritis. Hinc fronte thiara Emicat et manibus Pontificale pedum.
Quo se praelustri ductore Monastica pubes Sittica quam nutrit, iactat, alumna domus.
Utque nihil laudem penitus tibi deesset amanti Aucta est consiliis Carnia terra tuis.
Atque utinam multos te stante sit auctior annos Gratia nam est meritis magna futura tuis.
Numina cum rumpent tua nentia stamina Parcae, Ac divus coeli lucida tecta petes.
Sic tibi saepe fluant genitalis gaudia lucis,
Signa quot aetherei regia Solis habet.
-V-
Distichon numerale annum, mensem atque diem festi continens.
Laetior AVgVsto Dena soL LVCe refVLsIt LaVrlger eCCe pVgIL CoeLICa teCta Capit.
58.
Ode sapphica in nuptias nobilis, clarissimi aqtue excellentissimi viri, Dmni Jacobi Strauss, illustris Phi ac medici, Styriaeque inferioris Procerum physici ordinarii sponsi opt. feliciss. — Et honestiss. virginis Gertrudis, ornatiss. ac spectabilis viri Petri Sporrer in celebri Car-niae oppido Ratschach civis fortunae ac animi bonis integri filiae sponsae: amoris ac observantiae ergo scripta.
Linque funestos Elegeia planctus Surda nequicquam lachrimis moventur Fata, nec moestis patulas morantur
Questibus aures.
Iam satis diri lachrimas doloris Fudimus, taedae socia iugalis Invida vitae, tenebrisque operta
Morte perempta.
Alteram mens est sociare casta Lege laudati thalami maritam Qua meos claudam socia fugaces
Laetior annos.
Anne formosam facie puellam Eligam r non haec satis apta forsan Accidet votis toties vocata
Nympha cupitis.
Grata quin vultus species nitentis Plena res est solliciti timoris Subditur multis nimiumque amaris
Forma periclis.
Ergo deformem facieque tristem ?
Monstra sed vitant oculi indecora.
Cernitur nulli cupidis prehensa
Poena lacertis.
Anne complexus viduam virilis Coelibemr possit Dominam tonantem Ferre num quisquam, data vel subire
Iussa libenter?
Forsan aetatis Iuvenem virentis.-'
Labitur multum juvenilis aetas.
Et suos captat Cypridis favente
Numine lusus.
Forsan extremae vetulam senectae.''
Ach quis annosam patienter unquam Fert anum, cui frigida findit ora
Ruga senilis ?
Anne foecundam sobolis parentem Nostra qua seri referant nepotes Nomina! at nobis numerosa fundet
Taedia proles.
Anne foecundi sterilem vigoris?
Nulla sed laudem sterilis superbam Accipit, foeto nisi curvet arbos
Pondere ramos.
Forte verbosam sine lege ducam?
Gratia at nullam sequitur loquacem.
Mentis haud sanae mulier procaci
Proditur ore.
Ante vel ponam tacitam disertae ?
Illa sed nunquam recreat loquendo,
Maeror et fractae taciturnitatem
Coniugis auget.
Ignibus ditem licitis amabo?
Turget et fastu furiosa dives,
Patriae obtrudens pretiosa saepe
Praedia dotis.
Expetam demum thalamis egenam ?
Non inops sortem relevat minantem,
Sed feret palmas opis impotentes
Aeris egeno.
Ergo quocunque hic mens incitatur Ad piam vitae comitem legendum,
Damna quot lecti video pudici,
Nubilis ardor.
Nate, ni, summi metuende Patris,
Hortulos intra Paradisi amoenos Alma concessi, tua vis, tulisset
lura cubilis :
Liberis quisnam iuga lenta collis,
Atque taedarum grave onus subiret?
Alta libertas pretio, nec ullo
Venditur auro.
Sit cui flammas imitans Pyropus,
Sint Mydae gazae, Scythici lapilli,
Colligit vel quas Oriente dives
India gemmas :
Libera adstricto ni animo voluntas, luris et laxi spatiosa mens sit,
Tunditur saevis, opulenta quamvis
Vita procellis.
Nostra sub ductu Deus alta carpit Haec tuo, ventis tumidis carina,
Littus o te sic teneat sonorum
Remige salva. Tu mihi vitae sociam cadentis Casibus fidam dubiisque nuptam Confer, ambobus pariter decentem
Castus amorem.
Ite flores Cynnameos venusti More sponsorum redimite crines,
Nam Deo taedis tribuente foelix
Panditur aura.
Firmat hunc summus bonitate Christus, Auget ac donis thalamum supernis,
Nectar hinc illi, Ambrosiaeque stillant
Dulcis odores.
42*
5g.
Epigramma dedicatorium ad latera coronae sponsis oblatae:
Sponse tuas sertis tenerum spirantibus aevum Incinget meritas candida sponsa comas.
Haec tibi sed Cynthi decerpta recessibus alti Munera seu nati, sive clientis habe.
60.
Distichon numerale.
LVX oCtaVa poLo sVrglt septeMbrls Eoo,
Et reparas LICItos VInCte IaCobe thoros.
61.
Odesapphica reverendo admodum atqueamplissimo in Christo Patri et Dmno Petro Muchitshio ss. Theologiae Doctori, illustriss. ac reverendiss. principis Georgii archiepiscopi Salisburgen. S. S. Apostolicae legati a latere etc. consiliario et per utramque Styriam archidiacono etc. cum maximo bonorum omnium applausu praepositus Pollensis renuntiatur, p.
Vile ceu Virtus animosa habetur.
Quae per offusas latitans tenebras,
Captat indignam solioque pulsam
Exule vitam:
Ipsa sic fumo radians nigrante,
Dum suas promit speciosa gazas,
Alta sublimis petit, et supremo
Sistitur axe.
Hinc licet saevi minitentur Euri,
Caeca tempestas vomit aut procellas,
Ridet insano generosa motos.
Aequore Huctus.
Per salum tendit, rapidamque Scyllam Integris velis, timet haud Charybdin Improbam, nulla hanc fugit inscientem
Subdola Syrtis.
Naufragos salva scopulos pererrat Puppe, remos Leucothoe haud fatigat,
Quaeque Thyrraenas Achelois undas
Carmine mulcet.
Insito vincit fera monstra nixu,
Perviumque illi patet aequor omne,
Tensa quo tandem teneant secundos
Carbasa portus.
Scilicet nullis ruitura seclis
Vis potens rerum sociae spopondit
Celsa, quae aeternas pariant, honorae
Astra columnas.
Unde Virlutem statuit vetustas Nesciam dirae Lachesis, sepulchro Cuncta quae claudit, celerique demens
Funere mergit.
Quidquid hic mundus Jove sub potenti Continet, sedes gemina aut polorum Lampadis, diro vitiata dente
Cernimus aevi.
Longa (mirum) nubigeras momordet Et solo trux Pyramides revulsit,
Quas ferax Nilus stupuit tepenti
Amne senecta.
An latent casus taciti Colossum ?
Grande Mausoli pariumque marmor ?
His dies, imber, glacialis aura
Fata tulerunt.
Sola Virtutis radiant trophaea,
Inque cunctorum pretiosa vultu,
Gloriae seris monimenta lustris
Vivida figunt ;
Macte cognata gravitate Virtus Digna quae totum modereris orbem Alta conscende, et meritum tribunal
Dextra prehendat.
Stet suo fulgens capiti corona,
Et manus lentas agitent habenas,
Munus ut surgat rutilum perenni
Laude ministra.
Obvias tendens populosa pennas Gloria, inceptis comes ibit altis,
Livor imbellis fugiet remotas
Prorsus ad oras.
Flammiger laetos videns ut iugales Phoebus in plausus tibi dedicatos Evocet? splendens ut amica flectat
Cornua Phoebe ?
Quid morae nectis latebras ? nec ipsum Iam tuis dudum meritis paratum Fers decus ? grandis vocat ecce divo
Numine fama.
Num tui in cassum recident labores Inclyti, queis Pierias bifronte Colle Nymphas ingenio petisti
lugiter alto.
Non feret iusta trutinans bilance Cuncta sub vasti regione coeli Diva, sed notum diadema miti
Fronte locabit.
Huc citus partum valida triumphum Dextera, optatumque adeas decorem,
En tibi plausu strepitant madentes
Victor arenae.
Fer pedes sellam propius curulem,
Insidens claris operosa bigis Annuit Virtus celebri datura
Praemia laude.
En dedit culmen bifidum tiarae Aureae, sacris tegumen capillis Quaeque gemmans ex humeris coruscet
Taenia dignis.
Et dedit fulvo chlamydem metallo Dives, ostro Sidonioque pictam.
Quaeque votivo digitis honore
Splendeat ara.
Ne gregem tristes lacerent bidentum Forte rictus immodici luporum En pedum vibrant vigiles lacerti
Pontificale.
Pelle funestas procul hinc catervas Haeresis dirae malesuada monstra Fervido pacis quot amoena turbant
Foedera motu.
Vana ne nostris documenta templis Pullulent, aut religio vacillet Prisca, libris eruta sensa castis
Abdita pande.
Quam bene o nomen nitido venustum Muneri quadrat? Fluidae carinae Petre commoto petra sis profundi
Marmore ponti.
Irruant saevae ratibus procellae Una spumantes pietas retundet,
Una tot fluctus, tua, totque pestes
Dextera franget.
I polum victor subeas micantem.
Ac decus tantum rapido sub axe Colloca, ut suaves recreent benigni
Veris honoris.
Gloria extenti tibi spondet aevi Nomen, et plenis referet theatris Praesulem cana probitate Petrum
Fama superstes.
Typis Georgii Widmanstadii excusum Graetii anno 1S8G.
62.
Elucidatio armorum reverendo, pietate ac eruditione praeclaro viro, d. Joanni Wutali^ sereniss. arhiducis Caroli etc. sacellano et in celebri Carniae oppido Moreutsh parocho pro tempore digniss. a serenitate sua in testimonium vitae cum virtute ac innocentia laudabiliter actae condonatorum.
Qui Styriae Carnaeque regis moderamine iusto, Quive Carinthiacae iugera latu plagae,
1 Carole Caesarei ter maxime sanguinis heros, Caesaris et frater, moxque future parens:
Scilicet excelso cura est tibi maxima cordi
Omnibus ut parili iura bilance libres.
Te duce supremum subitura cacumen honoris Virtus emeritis irradietque bonis.
Dehinc positis fama teneat comitante trophaeis Vivida, cui titulos muta sepulchra sonent: Foelices Savi ripae, Dravique tumentis Et quas lenifluo rore Labace rigas:
Talis ubi princeps vestris dominabitur arvis Usque pius. Non vos Martius error aget,
Ulla vel anguifero capite infestabit Erynnis,
Omnia sed placido sidere dextra fluent.
Pax illic, et amoena quies, Themidisque cupido Surget, et aeterna prosperitate fides.
Testis ades modo Jane meis cum foenore dictis Quam sit amans recti lustitiaeque tenax.
Virtutem qui saepe tuam, moresque verendos Cernens, et Mystae cetera dona pii,
Dum sacris adstans fanis, arisque minister Castus amas casto ponere thura Deo:
Excoluit titulis, cultumque decentibus armis,
Hanc cura jussit nobiliore sequi.
Summaque coelorum claris .conscendere gestis Astra vel audaces ferre per alta gradus.
Hinc tibi scuta viri pictis viridantia campis Hinc galeae claret fulva corona decus.
Arma sibi quid muta velint, adverte, docebo:
Illa etenim vario multa colore notant.
Immani arridet clypeus qui concolor hydro Pulcher ab aspectu noxius ille tamen:
Clarius humanae vitae momenta figurat,
Melleque sub dulci tecta venena docet.
Cum nimis, ach, laeti vitales ducimus auras,
Et nil sollicitos florida fata iuvant:
Hostibus incauti petimur flammantis Averni,
Inque Acherontaeas praecipitamur aquas. Tempora qui ferro, qui pectora tota rigescit Pervigil, et laeva signa decora tenet:
In casus vigilare monet, subitisque minarum Occursare malis, pestiferaeque lui,
Quam Styx, quam Lethe, quam Cerberus ore trifauci Eructant, nostrae dedita monstra neci.
Alta crucis quia signa gerunt, victricia signa Militis, ac auro litera bina nitet:
Sanguineas acies crucis alto robore vinci
Atque Stygen monstrant, tartareasque minas. Illud quod fulvo radiat diadema metallo Scuto sub medio: spem facit usque viro,
Bellum si studio durum certaverit acri In vivis, illi praemia certa fore.
Gemmiferaque comas, Christo tribuente, corona Fulsurum rutilis saecula sera polis.
Utque sciat dubio non se concurrere Marte, Certaque conflictus dona futura sui:
Altera sublimis galeae stat fronte corona,
Miles et ipsius surgit honorus ope.
Scilicet in coelis ubi firmae munia pacis,
Floret et ingenua nobilitate fides.
Tu nobis ductor coelestis Christe phalangis,
Armis Iustitiae da requiete frui.
Sidereaeque olim sanctis cum civibus aulae Misceri, et pleno gaudia ferre sinu.
Symbolum eiusdem d. Joannis \Vutali%, annum adeptae nobilitatis enuntians.
QVI CrVCIs aere sVbls tristis CertaMIna pVgnae I, VInCes stYglas e PhLegetonte faCes.
Typis eiusdem Georgii AVidmanstadii excusum Graetii
anno i586.
64.
Hymnus de s. Laurentio, protomartyre, Reverendo admodum ac religiosissimo in Christo P. ac D. Laurentio Sithicensi Caenobiarchae, sereniss. Caroli archiducis Austriae etc. consiliario, Carniaeque procerum ordinario, Mecaenati meo gratioso in natalem, Horatiano carmine compositus.
Axis serenum siderei iubar A Sole Christo qui radios capis,
Necisqtie lucro picta fulges Tempora ter rutilans corona.
Huc Dive sacris aedibus adveni,
Sacra aede Laurenti siquidem tua
Laeti tuis luce hac triumphis Annua concinimus trophaea.
Seu te Tagus nunc detinet aurifer,
Seu nota Ibero littore patria,
Seu quae tuos vidit Quiritum Terra graves miserans labores.
Huc tende gressus agmine, poscimus,
Septus micanti coelicoltim chori,
Nostram nec aversatus oram Aspice, Dive, tibi addicatam.
In te, Deum post, quae locat optimum Spem, postulatae certa opis inclytam,
Regi, tuo et votas, supremo Nomine, rite sacravit aras.
Tu nam rogatu tristia sontibus Coelo parantis fulmina nubilo
Irae et potes laxare habenas Magni hominum superumque Regis.
Pro quo calentem non trepidus necem Vitae subisti prodigus aureae
Minas feri dum ludis alto Pectore multivias Tyranni.
Auri poposcit pondera divitis Flammas minatus Decius horridas
Sed tu sacras gazas egenis Munificus Pater erogasti.
Saevis triumphas in cruciatibus,
Nec dira mentem craticula impulit
Intus flagrantem recti amore Scilicet a meliore flamma.
Videre laetus prata per herbida Aestu subacto carpere lilia:
Rivo propinquus, vel soporem Ducere, lenesonantis undae.
Succende Deci perfide robora Prunasque vivis artubus ingere
Vincit faces athleta fortis Aethereis facibus choruscans.
En cratis halat roscida munera,
Hyblaeque odores promit amoenulos,
Hinc ignibus spirant avaris Flabra leves Zephiri beata.
Tu Dive martyr nunc positus polo Humana spectans lucifluo mala
Nobis opem pressis fer, almo Numine nil tibi denegante.
Sit huius ingens cura tibi loci,
Pacata mitis protege iugera:
Sint et procul pestis famesque, Aspera sint quoque bella longe.
Quo foeda Cypris nil valeat suis Bacchata mundo sat facibus diu,
Tuas Deum nostris calenteis Pectoribus superadde flammas.
Deo sonoras coelicolum Duci Grates canamus maximo et optimo,
Qui ter potens ac ter supremus Sidereos moderatur axes.
65.
Epigramma hymni dedicatorium.
Quae tibi, Laurenti, nostrae cecinere Camoenae Carmina, natali non inhonora tuo,
Accipe : Sunt numeri insontes, quos vana refugit Fabula divinis insidiosa metris.
Dumque favet nitido lampas Phaetontia vultu, Quae tibi devotis pronior ibit equis :
Laetus agas laetum lucis genitalis honorem,
Sic fugiept annos aspera fata tuos.
66.
Ad arma eiusdem R'n‘ D. Laurentii abbatis Sitthicensis depicta in libello Iulii Caesaris. Barbettae Patavini, sonandae testudinis felicissimi ac pentissimi.
Colla pedesque rubens pennis viridantibus ales Humanos docili fingit ab ore sonos.
Aureus et surgit coelesti nectare botrus,
Mitraque Pontificum cingit utrumque decor. • Claret avis, floret botrus, infula fulget.
Sunt tamen haec Domino cuncta minora suo.
67.
Ad imaginem concinentis Angelorum chori, armis obiectam.
Iubilat aeternis fervens concentibus aether Castaque dat socia carmina voce Deo.
Sic ubi nos modulis iuvat indulgere canoris Casta sonet castum Musica nostra Deum.
68.
Tetrastichon in templo B. Virginis in Mulam prope Sittich, altari D. Marco ab eodem R”‘° Abbate dedicato inscriptum.
Qui Leo, pugnacem Iessaea a stirpe leonem Rugisti Christum sanguine, voce, stylo:
Accipe quas meritis Abbas Laurentius altis Aras Dive tuo nomine Marce locat.
69.
Turea plebem dictae ecclesiae in festo D. Marci sacris audiendis collectam inopinato adortus in servitutem abduxit anno 1478.
Mille quadringentos Christi a natalibus annos Cum quinis pariter collige lustra decem.
Tunc ubi fatiloqui coluit solennia Marci Rebus in hoc sacris dedita turba loco.
Caedibus infami, flammisque minacibus hosti Heu nimium Tureae praeda cruenta fuit.
70.
Maxima locustarum vis in hac provincia toto octiduo sata depopulatur — i4"7-
Et quater hinc senis vixdum bene mensibus actis Intulit exitium multa locusta satis.
Non prius audita est unquam nec postmodo visa est, Tanta locustarum, tamque maligna lues.
Coepit in octava Laurentii Martyris haec vis Telluri totos pestifera octo dies.
71-
Terribilis terrae motus per universum orbem, quem magna fames subsequitur anno i5ii.
Ter centum tu lustra legens coniunge duobus Ac annum toti subiice dehinc numero :
Magnus, in hoc disces, terrae pervaserat orbem Motus, quem subito est magna sequuta fames.
Haec carmina inscripta sunt fornici altare D. Marco sacrum integenti in praefato D. Virginis templo in Mulaw.
Epigramma Annae s. et b. Virg. dicatum.
Applaudit dum laeta tuis natalibus aur----------------A
Ac nova laetitiae panditur axe vi--------------A,
Nubivagae placidum Dryades cecinere sub ome—N Nymphae, quas bifido culmine fert HelicoN:
Non tua vela suis nymbosus quasset Orio —N Noctibus : acta quidem sunt bene salva tameN.
Arte notos, Virtute salum pelagique profund—A. Atque fide vinces turbida quaeque bonA.
73.
Epigramma nuptiale numeris musicis absolutum, ab Hannibale N. sereniss. arcliiducis Caroli organista, in honorem nuptiarum Laurentii Plau\ eiusdem principis tubicinis et
musici.
Dum reparat thalamos sponsus Laurentius almos Iuraque laudati suscipit Anna thori.
Quae calamos variis Euterpe flatibus urget Vota dedit sociis haec Hymenaea sonis.
Qui nunc legitimo sponsi candescitis igni Et geritis flammae vulnera casta novae.
Vivite longaevi fugitivaque gaudia veris Carpite, quo cupidos prole iuvetis avos.
AVrea paX LaetoqVe fLVens ConCorDIa CorDe, Sit pia sit Vestris Laeta Corona thorls.
Zgodovina kamnogoriške fare.
Spisal Anton Verbajs, župnik.
Vvod.
Fara kamnogoriška ni stara — obstoji namreč 146 let — in vendar hrani njena zgodovina marsikaj zanimivega. Pri sostavi te kratke zgodovine mi je ponajveč služil domači farni arhiv, nekoliko pa tudi knjige in listi: „Valvasor1, „Praprotnikov životopis dr. Lovro Tomana11, „Dimitz“, „Zgodnja Danica11, „Dom in Svet11, „Illyrisches Blatt11 in Miillerjev „Argo“. Pri tem sta mi pomagala bogoslovec Luka Arh, ki je
kot kamnogoriški rojak prav mično opisal „žeb-ljarsko obrt11 in „prirodoznanski del11, ter učitelj Fran Lavtižar s podatki iz šolske kronike. Na tem mestu se njima toplo zahvaljujem.
Kamnagorica je bila do leta 1751 podružnica radoliške matere — fare in še le tega leta je postala samostalna (kuracija) fara. Tukaj sledijo le imenitneje stvari, ki se tičejo kamnogoriške fare, zlasti od usta-novljenja njenega do današnjega dne.
I.
Prirodoznanski .opis fare.
Lega.
Skoro v sredi mej Radolico in Podnartom, kakih pet četrt ure hoda od obeh, stoji na desnem bregu Save prijazna vas Kamnagorica. Ker so hiše zidane mej Vrečami in Drnovcem — predrastkom Jelovce —, je vas precej dolga. Skozi njo pelje okrajna cesta iz Radolice, ki se cepi pri kroparskem mostu proti Kropi in Podnartu.
Obseg fare.
Obsega fara nima velikega. K nji spadajo namreč, poleg domače vasi, še Zgornja in Spodnja Lipnica ter Mošnja. Lipnici sta ob cesti v Radolico, in sicer je Spodnja v dolini na levi strani, Zgornja pa po griču na desni strani ceste. Mošnja, samo štiri številke, je pod Zgornjo Lipnico blizu Save nasproti železničnega predora pred Radolico. Od Kamnegorice so oddaljene te vasi kake pol ure. Prvih šest hiš na Spodnji Lipnici spada k radoliški fari, isto tako štev. 23 in 24 na Zgornji Lipnici. .
Kot sosede ima Kamnagorica sledeče fare: Radolico, Mošnje, Dobrdvo in Kropo.
Voda.
Z vodo je Kamnagorica dobro preskrbljena. Skozi njo teče potok, ki izvira ob vznožju Jelovce pod znano „Častitljivo luknjo‘£. Pri Rožmanu, dobrih petdeset korakov od izvira, goni že mlin in žago ; teče po travnikih, skozi Spodnjo Lipnico, po Hotinu, skozi Kamnogorico ter se izliva pod kroparskim mostom v Kropevšco, katera pelje svojo sestro k materi Savi, izročajoč jo ji malo pod Podnartom. V potoku Lipnici je dosti postrvij, kar že Valvasor omenja.
Kamnogoričani vporabljajo vodo prav dobro. Speljana je namreč iz potoka na več krajev, da goni kolesa pri kovačnicah za žeblje (vigencih). Zato je mostov in mostičev samo čez okrajno cesto v vasi nič manj kot sedem, trije zidani in obokani, drugi leseni.
Kamnogorico stražita Vreče in Drnovec. Vreče je nizko, skalnato gričevje, ki je proti vasi precej golo, bolj poraščeno proti Savi. Razprostira se od Dolca') do Rudnih jam,2) oziroma Zgornje Dobrdve, kake pol ure na daljavo, mej Savo in kamnogoriško dolino.
Na desnem bregu potoka Lipnice se vzdiguje Drnovec, ki polagoma prehaja v Jelovco. Poraščen je ponajveč z bukovjem, dočim prevladuje v Jelovci iglato drevje. Vleče se od Kamnegorice do potoka „Vrčice“,
‘) Dolec je prijazna dolinica na severni strani Kamnegorice. Prav prijeten in lep razgled se nudi potniku na „fortali“, ki sestoji iz treh, jedna na drugo položenih skalnatih plošč.
-) Rudne jame, ostanek rudokopa; ohranjen je samo še jeden rov.
kake pol ure, vsporedno z Vrečami. Oba, Vreče in Drnovec, sta bogata na bobovcu, katerega so nekdaj kopali ter topili v plavžu.
Na Jelovci raste ravš (Rhododendron), ki se dobiva že ob izviru Lipnice nad Rožmanom. Tudi divjačine ne manjka. Dobivajo se zajci, celo beli, lisice, srne; semtertje se pokaže tudi divji kozel. Medvede in volkove so pregnali. Izmej ptičev so pogostni jerebi, tudi divji petelini, redkeji je ruševec.
Omeniti je še „kisli studenec“ v Vrčici, katerega je opisal in analizoval profesor Knapitsch v izvestju realke 1893. Neugodna sodba njegova se ne ujema z mnenjem tukajšnjega ljudstva, ki precej ceni studen-čevo zdravilno moč. Hodijo ga pit k izviru in pravijo, da jim pomaga. Ved6 pa, da zgubi svojo moč, če stoji kaj časa v posodi.
II.
Statistični opis fare.
Ljudij šteje sedaj fara okoli 1000,') in sicer jih je v domači vasi do 700, na Zgornji in Spodnji Lipnici kakih 260 in na Mošnji okoli 30. V Kamnigorici se število prebivalcev zmanjšuje, ker mnogi iščejo, radi propada žebljarske obrti, dela po raznih tovarnah in se izseljujejo. Največ jih gre na Savo v tovarno kranjske industrijske družbe. Dasi ondi stanujejo in imajo zaslužek, prihajajo ob nedeljah in praznikih v Kamnogorico obiskovat svoje sorodnike in rojake — znamenje, kako pribljubljena jim je rojstna vas.
O ljudskem gibanju v fari nam poročajo rojstne, mrliške in poročne knjige, ki se hranijo v farnem arhivu. Rojstna in krstna knjiga se začenja 30. decembra 1751, mrliška z januarjem 1752. Pred temi leti je bila Kamnagorica podružnica radoliške fare; zato so nosili h krstu in pogrebu 2) v Radolico. Hodili so navadno skozi Bukovlje.") Poročna in oklicna knjiga se začenjati 1787. To kaže, da se je okli-cevalo in poročalo v Radolici tudi še po ustanovitvi fare kamnogoriške do imenovanega leta (1787), ko so bile Zgornja in Spodnja Lipnica ter Mošnje pridružene Kamnigorici.
‘) Sedanji župnik jc preštet prebivalce fare po družinski knjigi in jih je naštel 953 brez poslov.
3) Ljudje pripovedujejo, da je „na Štengah" — skala nad Mošnjo — ubil mrtev živega. Grede čez skalo zdrsne krsta nosačem, ter ubije jednega.
3) V Bukovlju je studenec z imenom ,,žegnan studenec". Ljudje pripovedujejo, daje nekemu radoliškemu kapelanu padla borza s presv. rešnjim Telesom v studenec, ko je šel previdet bolnika v Kamnogorico.
(Nadaljevanje prih.)
Vnph nn lAbellus poematum sive carminum, variorum
1 UuUiliui generum Thomae ChrOnn Labacensis Car-niolani L L. Candidat i. (Konec.) — Zgodovina kamno-goriske fare.
Izdajatelj in odgovorni urednik: Martin Pogačar. — Tiska »Katoliška Tiskarna« v Ljubljani.