KRALJEVINA SRBA, HRVATA I SLOVENACA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
Klasa 75 (2)
INDUSTRISKE SVOJINE
Izdan 1. Oktobra 1929.
PATENTNI SPIS BR. 6370
Kunstdunger-Patent-Ver\vertungs-Aktiengesellschaft, Glarus,
Švajcarska.
Postupak za luženje krutih sirovina sa raslopinama kiselina.
Prijava od 29. oktobra 1928.	Važi od 1. aprila 1929.
Pravo prvenstva od 26. novembra 1927. (Švedska).
Nazočni se pronalazak odnosi na postupak za luženje krutih sirovina sa rasiopina-ma kiselina, koje sirovine kod luženja za-ostavljaju netopive zaostatke ili prouzroku-ju za vremena ili poslije luženja obaranje nerastopivih ili teško rastopivih spojeva. Svrha je pronalaska proizvađanje koncentriranih rastopina jedne ili više tvari, koje se rastapaju, uz istodobno natrag dobivanje cjelokupne rastopine, prionule uz ne-rastopive tvari.
Do sada se je kod ovakovih procesa postupalo openito taćko, da se je kod luženja ili nakon eventualnih reakcija oborina dobivena rastopina odlučivala od nerastopivih tvari, iza čega bi se ove ispirale s vodom, a time dobivena, više ili manje razrijeđena rastopina, dodavala bi se ili kiselini za luženje ili luženjem dobivenoj rastopini, pa bi se onda rezultirajuća rastopina isparivala. Kako se lako dade upoznati, mora se kod takovoga postupka i upotrebljena voda za ispiranje i voda, koja je normalno sadržana u lužnoj kiselini, odstranjivati isparivanjem.
Prema pronalasku umanjuje se potrebni posao oko isparivanja tim, da se kod ispiranja dobivena, razrijeđena rastopina upo-trebljuje kao apsorpciona tekućina kod proizvodnje za luženje određene kiseline. Pronalazak imade u prvom redu služili kod luženja, gdje se ovo zbiva sa dušičnom kiselinom, pri čem se ova kiselina proizvađa tako, da se u tekućini, koja se dobiva kod
ispiranja nerastopivih produkata, apsorbiraju nitrozni plinovi. U prilikama može se ali pronalazak koristno upotrijebiti i kod drugih procesa luženja, koji se provađaju s drugim kiselinama, n. pr. sumpornom kiselinom ili hlorovodoničnom kiseliuom ili mješavinama ovih kiselina, koje se proizvode apsorpcijom odgovarajućih hidrata kiselina ili plinovitih kiselina, n. pr. sumpornog trioksida odn. sumpornog dioksida i kisika, plinovitog klorovodika i t. d. u rastopini, koja se dobiva kod ispiranja. U proces luženja ulazi stoga u glavnom samo voda, koja je potrebna za ispiranje nerastopivih tvari, i ova se količina vode dade sistematskim načinom ispiranja reducirati toliko, da se kod luženja dobivaju rastopine sirovina, na koje se je postupalo, u željenoj koncentraciji, čija daljnja obradba • isparivanjem ili drugim načinom prema tomu iziskuje neznatne troškove.
Nacrt prikazuje shematski tečaj procesa u t. zv. uređaju po Dorr-u, u kojem se ne-rastopljeni ostatak sirovine odn. kod procesa luženja ili iza njega tvorene oborine, odlučuju u redu prijemnih posuda i čisto isperu. T,, T„, T3, T4 označuju u raznim visinama postavljene prijemne posude, a P„ P>» Pa. P4 označuju sisaljke, pomoću kojih se u tekućini naplavljeni ostatak sirovine pumpa iz jedne posude u slijedeću višu, t. j. u protustruji prema ispirnoj tekućini, koja se već prema prilikama može sastojati iz čiste
Din. 10.
vode ili za iu svrhu prikladne rastopine soli, a dovodi se pritokom a u najvišu posudu T4. Iz isie se posude kroz iz dna po-lazečeg voda b nerastopljene tvari u novo privedenoj tekućini naplavljuju i odvode potpuno isprane. Ispirna se tekućina de-kautiranjem vodi iz posude T+ u T3 i onda u T,. Iz T2 prevodi se ispirna tekućina pomoću sisaljke P0 u apsorpcioni sistem B, u kojem služi kao apsorpciona tekućina kod proizvodnje kiseline, s kojom se postupa na sirovine. Tvorena kiselina teče iz B u posudu A i!i u sistem takovih posuda, u koju odn. u koje se upuštava i kruti materijal, na koji se hoće postupati s kiselinom. Iz posude A, koja je shodno provi-đena uređajem za miješanje, da se obično muljevite ili fino uprašene sirovine s kiselinom dobro ispremiješaju, odvodi se kako rezultirajuća rastopina, tako i nerastopljeni ostatak sirovine i kod luženja stvarani ili po dovršenju luženja eventualno oboreni, nerastopivi spojevi u najnižu prijemnu posudu T,. Iz gornjega dijela ove posude dovodi se gotova rastopina kroz vod c, iza čega se konačno isparuje ili inače Iskoriš-ćuje. Sa dna najniže posude T, pumpa se nerastopljeni ostatak sa zaostalom rastopi-nom pomoću sisaljke P, u slijedeću posudu T2 i t. d.
Kao primjer uporabe pronalaska napominje se tvoridba koncentriranih rastopina kal-cijskog nitrata iz dušične kiseline i vapne-nog materijala uz uporabu gore opisanih aparata. U posudu A umetne se u ovom slučaju dušična kiselina i vapneni materijal primjerice sirovi fosfat u fino uprašenom stanju ili kalcijski karbonat u muljevitom stanju, koji se je dobio kod tvoridbe amo-nijskog sulfala iz nečistog kalcijskog sulfata pomoću amonijaka i ugljične kiseline. Nerastopive, čisto oprane tvari odvađaju se kod b. Ispirna voda, koja sadrži kalcijskog nitrata, upotrebljuje se kao apsorpciona kiselina za nitrozne plinove u sistemu B. Gotova, koncentrirana rastopina kalcijskog nitrata otpušta se kod c.
Kao drugi primjer napominje se tvoridba
aluminijskog sulfata postupanjem sa sumpornom kiselinom na bauksit i druge materijale, koji sadrže glinenog kisa. Nerastopive sastavine ovih sirovina ispiraju se nakon postupanja sa kiselinom u posudama T2, Tj, T4 s vodom, iza čega se ispirna voda na mjesto čiste vode upotrebljuje kao apsorpciona tekućina u uređaju za proizvodnju kod postupka potrebne sumporne kiseline.
Kao treći primer napominje se proizvodnja fosforne kiseline odn. fosforno kiselih soli postupanjem na sirovi fosfat sa kiselom rastopinom, koja sadrži sumporne kiseline ili rastopivi sulfat. Tu nastali teško rastopivi kalcijski sulfat skupa sa nerasto-pivim sastavinama sirovog fosfata razlučuje se od rastopine fosforne kiseline i onda se pere n. pr, čistom vodom ili rastopinom amonijskog sulfata. Nakon ispiranja upotrebljuje se ispirna tekućina kao apsorpciona tekućina kod tvoridbe za postupak potrebne sumporne kiseline.
Patentni zahtevi:
1.	Postupak za luženje krutih sirovina sa raslopinama kiselina, kod kojega se dobivena rastopina odlučuje od nerastopivih o-stataka odn. od za vremena ili iza izluže-nja oborenih nerastopivih tvari, a nerastopive tvari ispiranjem oslobađaju od prio-nule rastopine, naznačen tim, da se kod ispiranja dobivena rastopina upotrebljuje kao apsorpciona tekućina kod proizvodnje za luženje potrebne kiseline.
2.	Postupak prema zahtevu 1, za luženje vapnenog materijala, n. pr. sirovog fosfata sa rastopinom, koja sadrži dušične kiseline, pri čem se vapno obara kao netopivi ili teško topivi kalcijski spoj, koji se iz odlu-čenja rastopine oslobađa od prionule rastopine ispiranjem, naznačen tim, da se kod ispiranja dobivena ispirna tekućina upotrebljuje kao apsorpciono sredstvo za nitrozne plinove, iza čega se, ovako dobivena rastopina sa sadržinom dušične kiseline upotrebljuje kao lužna tekućina.
Adpatent broj6370.








• ' b

.«•
•:V.
'•'■ • ; • • ' •