Korelacja rodzaju gramatycznego i naturalnego w dialektach polskich
Helena Grochola-Szczepanek
HH
m
Razmerje med slovničnim in naravnim spolom v poljskih narečjih
Namen prispevka je skozi predstavitev nekaterih vidikov kategorije spola ponazoriti obstoj te kategorije v narečju. Pri tem se osredotoča na prikaz razmerij med slovničnim in naravnim spolom z opisom obstoječih simetrij in asime-trij med jezikovnimi strukturami in spolom v narečnih jezikovnih različkih.
Ključne besede: poljska narečja, slovnični spol, naravni spol
The correlation of grammatical and natural gender in Polish dialects
This article presents selected aspects of grammatical gender by addressing the issue of gender in dialect. It focuses on the relationship between grammatical and natural gender through symmetries and asymmetries in linguistic structures and gender in Polish dialects.
Key words: Polish dialects, gender categories
0 Wprowadzenie
W polszczyznie rodzaj jest kategorij zlozonq, szerokq. i niejednolitq, bo obejmuje wszystkie odmienne czqsci mowy, ale w rozny sposob (por. Nowosad-Bakalarczyk 2009: 11). Kazdy rzeczownik i zaimek rzeczowny ma okreslonq, niezmiennq i syn-taktycznie niezaleznq wartosc tej kategorii. W pozostalych czqsciach mowy, za-leznych skladniowo od rzeczownika (przymiotniki, liczebniki i czasowniki), rodzaj jest kategoriq fleksyjnq. Badania nad rodzajem w jQzyku polskim ukazujq rožne podejscia j^zykoznawcow: (1) kryterium skladniowe (por. Manczak 1956; Saloni 1976; Laskowski 1998), (2) kryterium fleksyjne (por. Zaron 2004), (3) kryterium wieloaspektowe (por. Rothstein 1976; Kucala 1978; Zieniukowa 1981; Nowosad-Bakalarczyk 2009).
W najczqsciej przyjmowanym ujqciu skladniowym rodzaj rzeczownika wy-dzielany jest na podstawie jego Iqczliwosci z innymi wyrazami w zdaniu. Uwzglqd-niajqc synkretyzm biernika oraz Iqczliwosc rzeczownika z przymiotnikami, za-rowno w liczbie pojedynczej, jak i mnogiej, wyr0žnia siq piqc klas rodzajow dla rzeczownika polskiego: mqskoosobowy, mqskozwierzqcy, mqskorzeczowy, nijaki i ženski (por. Manczak 1956; Laskowski 1998).
W opisach wieloaspektowych rodzaj traktowany jest jako »kategoria jqzyko-wa« usytuowana i opisywana na r0žnych »poziomach jqzyka: fleksyjnym, skla-
NN
Z >
O
hJ
m
o
NN
N H
dniowym, slowotworczym, leksykalnym, takže kontekstowym i konsytuacyjnym« E (Nowosad-Bakalarczyk 2009: 7).
N	Rodzaj gramatyczny w dialektach ludowych ma takq. samq. funkcjq, jak w
1 JQzyku ogolnopolskim. Niemniej jednak gwary wykazujq wiele swoistych roznic w zakresie tej kategorii gramatycznej (por. MAGP; Urbanczyk 1962; Dejna 1973; O Dubisz 1995; Karas 2009).
S
L
o 1 Zmiany rodzajowe i formy fleksyjne rzeczownika
N Wahania w rodzaju wystqpujq najczqsciej w obrqbie deklinacji mqskiej i zenskiej i 1 dotyczq glownie rzeczownikow zakonczonych na spolgloski miqkkie lub funkcjo-nalnie miqkkie. Rzeczowniki odmieniajqce siq w jQzyku ogolnym wedlug mqskiej Z deklinacji, w gwarach przybierajq ženski typ odmiany, a rzeczowniki zenskie odmi-A eniajq siq wedlug wzorca mqskiego, np.
P
1	(ten) biel, dzieia, krtan, podstawek, potrow 'trawa z drugiego pokosu', pol-
s	skrzynek 'szuflada w skrzyni', (ta) beretka 'beret', cien, dyszel/dyszla, liska
'lis', leb, palica 'palik', rdzen, siqga (siqg 'dawna jednostka dlugosci rowna rozpiqtosci ramion ludzkich; sqzen'), toporka 'trzonek w maslnicy', iolqdi.

6 Zmiany wystqpujq takže w obrqbie deklinacji zenskiej i nijakiej, np. (ta) biedra 2 'biodro', (to) pomietlo 'miotla do wymiatania popiolu z piekarnika', powieko 'po-0 wieka' oraz mqskiej i nijakiej, np. (ten) goronc 'gorqco', ud 'udo'. •	Widoczne sq rožnice w rodzaju pomiqdzy nazwami gwarowymi a ich syno-
nimicznymi odpowiednikami z jqzyka literackiego, np.:
(ten) marass - bloto, swabel - zapalka, wigon/slafrok - .sukienka,
(ta) godzinka - zegarek, grula - ziemniak, hudra - lach, macharzyna -pqcherz,
pochnos - zapach, polywka - rosol, zousnicka - kolczyk,
(to) obucie - buty,
(te) papry - lupiei.
Niektore ženskie rzeczowniki spolgloskowe w gwarach naležq do typu deklinacyj-nego -a, np. chorqgwia 'chorqgiew', krokwia 'krokiew', marfa 'marchew' mysza 'mysz', ale zdarza siq takže sytuacja odwrotna, np. mil 'mila', plac 'placa', ziem 'ziemia'.
Gwarowe rzeczowniki mqskie majq inny niž w jQzyku ogolnym rozklad koncowek, np. w celowniku koncowka -u zastqpowana jest przez -owi, np. bratowi, chlopowi, kotowi, ojcowi, psowi,^ w dopelniaczu koncowka -u zastqpowana jest
W dziejach jqzyka polskiego koncowka celownika -owi pierwotnie wlasciwa byla nie-licznej grupie tematow na *-u, pozniej wkroczyla w zakres tematow na *-o, *-jo, usuwa-jqc koncowkq -u. Tendencja do zastopowania koncowki -u przez -owi rozpoczqta w pra-slowianszczyznie, wzmocnila siq »na przedhistorycznym podložu dialektow polskich. Rozpowszechnienie siq koncowki -owi naležy tlumaczyc jej wiqkszq wyrazistosciq, jako koncowki znamiennej tylko dla celownika« (Klemensiewicz 1964: 269-270).
przez -a, np. do chlewa, do lasa, z potoka, z woza, ze šniega. Podobnie rzeczowniki rodzaju nijakiego w celowniku przybierajq. w niektorych gwarach koncowkq -owi, o np. oknowi, miastowi. W miejscowniku jest nieco inny rozklad koncowek -e i -u, np. w tamtym domie, o synie. Zdarza siq rowniez pomieszanie miejscownika z celo-wnikiem, np.:
2	Numerowane cytaty pochodz^ z gwar poludniowomalopolskich.
3	Zob. takze mapy 487 i 488 oraz komentarz na s. 79-84 w 10 tomie MAGP, t. 10.

[1]	Oni siedzom tu przy tym starym domowi, co tyn pon z Krakowa to kupiot.'2	ts^
[2]	Matka fse myslala o synowi, dzie on jes, co robi, cy sie kiedy wroci. No	^ bo oni nie byli tacy mlodzi, to by pasuwalo, zeby mlody gazda byl na	hh gazdowce.
Inny jest zakres uzycia rzeczownikow nijakich w poszczegolnych gwarach. Na	^ polnocy kraju formy typu kurczak, prosiak, zrebak wyparly formy typu kurczq,
prosiq, zrebiq, i odwrotnie na poludniu Polski. Typ na -q jest bardzo zywy na polu-	hh
dniowym Sl^sku, gdzie nazwy malych dziewcz^t tworzone sq. takze przy pomocy	Z tego przyrostka, np. coreczka Lipy - to Lipiq, Lipiqcia, coreczka Czyza - to Czyzq,
Czyzqcia (Urbanczyk 1962: 39).	q
1.1 Rodzaj m^skoosobowy i niem^skoosobowy
W liczbie mnogiej rodzaj mqskoosobowy i niemqskoosobowy jest z reguly ro-zrozniany, np. ci chlopi kosiyli, te baby grabiyly. Jednak niejednokrotnie pojawiajq. siq formy rodzaju niemqskoosobowego typu: chlopy, doktorzy, hajduki, sqsiady, wojoki, zandary.
Stan zgodny z jqzykiem ogolnopolskim panuje na Slqsku, w Wielkopolsce i w poludniowej Malopolsce (ci dobrzy chlopiposzli, ale te dobre kobiety, dzieci, psy spaly). Nie jest to jednak stan bezwzglqdnie jednorodny, bo tu i owdzie pojawia-jq. siq formy typu chlopy spaly, psy spali. Istotne jest tutaj to, ze istniejq. osobne formy mqskoosobowe. Gwary w srodkowo-zachodniej Malopolsce, na polnocnym Slqsku, prawobrzeznym Mazowszu i Kujawach wyodrqbniajq kategorij mqskooso-bowq tylko w czasownikach czasu przeszlego (bez zroznicowania przymiotnikow i zaimkow), np. te stare chlopy szli orac, ale te kobiety praly. W gwarach polnoc-no-wschodnich formy mqskoosobowe czasownikow wystqpujq w odniesieniu do wszystkich trzech rodzajow (bez zroznicowania przymiotnikow i zaimkow), np. te ludzie szli orac, te kobiety prali, te dzieci mowili, te krowy sie pasli. Na terenach Polski srodkowej i poludniowo-wschodniej nie rozrozniania siq rodzajow w liczbie mnogiej, np. te ludzie szly, te kobiety praly (por. Dubisz 1995: 108-110; Urbanczyk 1962: 45-46; Dejna 1973: 232-234, mapa 70).3
W Malopolsce, Wielkopolsce i na Kujawach powszechne sq rzeczowniki zakonczone w liczbie mnogiej na -a, np. muzykancia, wojcia, takze niemqskooso-bowe, np. dokumenta, fundamenta. W dopelniaczu znacznie czqsciej spotyka siq koncowkq -ow niz w j^zyku literackim, np. krowow, myszow. Na Warmii i Mazowszu funkcjq biernika pelni dopelniacz, np. oni majq dobrych psow, zas w gwarach poludniowych wystqpuje pierwotny biernik, np. mam dwa syny.
hJ
m
O
^
NN
N H
J	2 Przymiotnik i zaimek przymiotny
Z	Systematyczne oslabianie koncowego -o w typie tego, dobrego chlopa spowodo-
1	walo na zachodzie Wielkopolski zrownanie koncowki z dopelniaczem liczby mno-
^	giej: tych dobrych chlopa (Urbanczyk 1962: 46). Wiele dialektow ma identycznq.
O	postac zaimkow w dopelniaczu i celowniku - miejscowniku liczby pojedynczej
s	rodzaju zenskiego, np. ty glupi baby (dopelniacz), ty glupi babie (celownik - miej-
L	scownik). Przypadki rozrozniane sq. w gwarach poludniowego Sl^ska i Beskidow,
o	np. do te baby, ty babie (Dubisz 1995: 93).
v	Z gwar poludniowomalopolskich znane sq przyklady zastqpowania przymio-
N	tnikow mqskoosobowych - niemqskoosobowymi:
[3] To dobre ludzie som. z	[4] Grzecne chlopcy byli.
[5] Teroz juz ludzie som takie inteligyntniyjse, rozumniyjse.
>
P 1
s
K 1
1
6
3 Odmiana liczebnika
Duze odstqpstwa od jqzyka ogolnopolskiego obserwuje siq w gwarowej odmianie i uzyciu liczebnikow. Liczebniki mogq przybierac rozne warianty, nawet w tej samej gwarze. Przykladowo narzqdnik liczebnika szešč moze przybierac formy: szesciq,
Kj szescioma, szesčma, szesciomi, szosčmi. o
O •
2
Do wazniejszych zjawisk nalezy odmiana liczebnika dwa, ktora wyraznie oddziela gwary Polski polnocnej od gwar Polski poludniowej. Dialekty polnocne (gwary kociewskie, dobrzynsko-chelminskie, mazowieckie) uogolnily formq dwa na wszystkie rodzaje. W gwarach tych nieznana jest forma dwie i mowi siq dwa ko-nie oraz dwa krowy, dwa owce. W pozostalych dialektach odroznia siq formy dwa i dwie. Na Slqsku powszechne jest uzycie formy dwie dla rodzaju zenskiego i nija-kiego, np. dwie krowy, dwie cielqta, dwie okna. Na terenach polnocnych (Kaszuby, Bory Tucholskie, Kociewie) spotyka siq tez zjawisko braku odmiany liczebnikow, np. przed piqč dniami, o siedem chlopach. Na wschodnim pograniczu wystqpuje inna skladnia liczebnikow dwa, trzy, cztery: dwie osob, trzy kur.
W gwarach nie spotyka siq na ogol form mqskoosobowych typu dwaj, trzej, czte-rej. Zamiast nich wyst^pujq formy dwa, trzy, cztery lub dwoch, trzech, czterech, np.:
[6]	Dzie wy dwa idziecie?
[7]	Nos bylo dwof na zebraniu. Byla Spotocnio i jo byl.
[8]	Coz juz teroz, zestarzeli sie i oba siedzom takie grzybki stare (mowa o malzensttwie).
[9]	Jo miala trzek bratok, ale ino nomlodsy zyje.
Nalezy podkreslic, ze formy typu dwa, dwoch odnoszq siq zarowno do samych mqzczyzn, jak i przedstawicieli obu plci. Pytanie w cytacie 6 (Dzie wy dwa idzie-cie?) skierowane jest do kobiety i mqzczyzny. Podobnie wypowiedz nr 7 i 8 mowi o przedstawicielach obydwu plci. Jedynie cytat 9 odnosi siq do samych mqzczyzn.
4 Formy czasu przyszlego
W wypowiedziach mieszkancow wsi dominuj^cym rodzajem jest - mqski lub mQskoosobowy, np.:

Przy czasownikach niedokonanych warto zwrocic uwagq na formy czasu przyszlego. Rodzaj mqski liczby pojedynczej ma zawsze formq (bqdq) rabil, sial, widzial. Natomiast rodzaj ženski zawiera bezokolicznik (bqdq) rabic, siac, wiedziec. Bada-cze zwracajq. uwagq, že bezokolicznik w tej pozycji wywoluje wraženie ženskosci. ^ Poza tym jest to sposob unikniqcia dlužszej formy z koncowkq. -la. Zjawisko to wystQpuje w wielu gwarach, zwlaszcza na poludniu Polski (por. Nitsch 1956: 190196; Urbanczyk 1962: 52; Sobierajski 1977: 61-62).	^
CLh
5 Rodzaj w kwantyfikacji zdaniowej	^
Z >
[10]	Kazdymu casi trza dac. Jednymu i drugiymu (mowa o dzieciach: corce i	O synu). J
[11]	Tak sie zmiyniyla w tyf radzinaf, ze kiedy ludzie to šli jedyn da drugiega.
Dzisiak te telewizary, ta juz nie widziec nikaga.	q
[12]	Ftaryn ta zrabiol (pytanie do dzieci).
6 Osobowe nazwy m^skie i nazwy ženskie
Gwarowe nazwy ženskie, podobnie jak w jQzyku literackim, tworzone sq dose re-gularnie od odpowiednich mqskich, glownie przy pomocy formantow -ka, -anka, -awa, -ula (por. Klemensiewicz 1957; Kreja 1964; Kupiszewski 1967).
Wiele osobowych nazw mqskich nie posiada odpowiednich form ženskich, np. baca, bednarz, grabarz, furman, juhas. Nazwy mqskie pozostajqce bez ženskich osobowych odpowiednikow dotyczq glownie zawodow i funkcji spolecznych, bqdqcych w srodowisku wiejskim typowo mqskim zajqciem. Od niektorych mqskich nazw zawodow tworzone sq nazwy ženskie, lecz w wiqkszosci dotyczq one rodzaju nieosobowego lub wyjqtkowo osobowego, ale niebqdqcego symetrycznq nazwq ženskq zawodu, np.:
baca - bacula (nazwa pokrewienstwa) lub bacowka (nazwa miejsca), bednarz - bednarka (nazwa przedmiotu), furmon - furmanka (nazwa przedmiotu), juhas - juhaska (nazwa czynnosci).
Wsrod ženskich nazw wykonawcow czynnosci wystqpujq takže formy niemajqce mqskich odpowiednikow, np. akuszerka, knapka, miqdlarka 'kobieta miqdlqca len', przqdka, szwaczka. Nazwy te okreslajq tradycyjne czynnosci wykonywane przez kobiety wiejskie.
H
Od rzeczownikow mqskich tworzone sq. formy w liczbie mnogiej odnoszqce W siq do kobiet i do mqzczyzn, np. krzesnankowie 'ojciec chrzestny i matka chrzestna N (krzesnanek i krzesnomatka); rodzice chrzestni', ojcowie 'ojciec i matka; rodzice', 1 panowie 'pan i pani; panstwo'.
Nazwiska (przezwiska) kobiet tworzone sq. od nazwisk (przezwisk) mqskich O sufiksami: -ka, np. Kowalka, -ula, np. Bacula, -owa, np. Bigosowa, -ina, np. Plus cina. Innym sposobem okreslania kobiet jest forma opisowa typu: Zoska odBace, L Maryna od Kowola (por. Bubak 1970-1971; Golqbiowska 1971; Grochola-Szcze-
0	panek 2010).
V N
1	7 Zakonczenie
Z Zagadnienie kategorii rodzaju w polskich gwarach ludowych wymaga dokladne-A go zbadania i omowienia. Wybrane powyzej aspekty kategorii rodzaju na roznych p poziomach jqzyka ludowego sygnalizujq wiele roznic w stosunku do jqzyka ogol-1 nopolskiego a takze i odmiennosci terytorialnych. Roznice i wahania w rodzaju s wystqpujq pomiqdzy poszczegolnymi regionami Polski. Zdarzajq siq zmiany miqdzy K poszczegolnymi generacjami w obrqbie jednej gwary lub nawet jednej miejscowosci. 1	W gwarach ludowych zauwaza siq zmiany rodzaju niektorych rzeczownikow.
Inny jest zakres stosowania form mqskoosobowych i niemqskoosobowych. Na pozio-mie leksykalnym uwidacznia siq brak symetrycznych odpowiednikow w osobowych
On

1	nazwach wykonawcow czynnosci mqskich i zenskich. W nazwach symetrycznych ki-erunek derywacji prowadzi zawsze od form mqskich do zenskich. Pierwotnosc nazw
2	mqskich jest szczegolnie wyraznie widoczna w nazwiskach kobiet.
o
Literatura
Bubak 1970-1971 = Jozef Bubak, Nazwiska ludnosci dawnego starostwa nowotar-skiego 1-2, Wroclaw - Warszawa - Krakow: Zaklad Narodowy im. Osso-linskich - Wydawnictwo PAN, 1970-1971.
Dejna 1973 = Karol Dejna, Dialekty polskie, Wroclaw: Zaklad Narodowy im. Os-solinskich , 1973.
Dubisz - Karas - Kolis 1995 = Stanislaw Dubisz - Halina Karas - Nijola Kolis, Dialekty i gwary polskie, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1995.
Golqbiowska 1971= Teresa Golebiowska, Antroponimia Orawy, Krakow: Uniwer-sytet Jagiellonski, 1971 (Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellonskiego 256; Prace Jqzykoznawcze 34; Studia Orawskie 6).
Grochola-Szczepanek 2010 = Helena Grochola-Szczepanek, Nazwy osobowe miesz-kancöw i mieszkanek wsi w aspekcie wspölczesnych zmian spolecznych na przy-kladzie gwary spiskiej, [w:] Wspolczesna polszczyzna w badaniach jqzyko-znawczych: od gramatyki do jqzyka w komunikacji, red. Piotr Zbrog, Kielce: Instytut Filologii Polskiej - Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego - Krakow: Staplo - Wydawnictwo Libron, 2010, 57-69.

Karaš 2009 = Halina Karaš (red.), Gwary polskie: przewodnik multimedialny, War-
szawa, 2009 (www.gwarypolskie.pl).	o
Klemensiewicz 1957 = Zenon Klemensiewicz, Tytuly i nazwy zawodowe kobiet w swietle teorii i praktyki, JqzykPolski 37 (1957), 101-117.
Klemensiewicz 1964 = Gramatyka historyczna jqzyka polskiego, red. Zenon Klemensiewicz - Tadeusz Lehr-Splawinski - Stanislaw Urbanczyk, Warszawa, ^ 1964.
Kreja 1964 = Boguslaw Kreja, Slowotworstwo nazw zenskich we wspolczesnym
jqzyku polskim, Jqzyk Polski 44 (1964), 129-140.	^
Kucala 1978 = Marian Kucala, Rodzaj gramatyczny w historii polszczyzny, Wro- ^ claw: Zaklad Narodowy im. Ossolinskich, 1978 (Prace Instytutu Jqzyka Polskiego 23).
Kupiszewski 1967 = Wladyslaw Kupiszewski, Tytuly i nazwy zawodowe kobiet, Poradnik Jqzykowy 8 (1967), 371-374.
Laskowski 1998 = Roman Laskowski, Kategorie morfologiczne jqzyka polskiego, [w:] Gramatyka wspolczesnego jqzyka polskiego: morfologia, red. Renata Grzegorczykowa - Roman Laskowski - Henryk Wrobel, Warszawa: PWN, 21998, 207-217.
MAGP = Maly atlas gwar polskich, opracowany przez Pracowniq Atlasu i Slowni- ^ ka Gwar Polskich Zakladu Jqzykoznawstwa PAN w Krakowie, t. 1-2 pod O kierunkiem Kazimierza Nitscha, t. 3-13 pod kierunkiem Mieczyslawa Ka-rasia, Wroclaw - Warszawa - Krakow: Zaklad Narodowy im. Ossolinskich - Wydawnictwo PAN, 1957-1970.	N
Manczak 1956 = Witold Manczak, Ile rodzajow jest w polskim?, Jqzyk Polski 36 W (1956), 116-121.	^
Moszynski 1984 = Leszek Moszynski, Wstqp do filologii slowianskiej, Warszawa: PWN, 1984.
Nitsch 1956 = Kazimierz Nitsch, Tajemnice polskiego czasu przyszlego zlozonego, JqzykPolski 36 (1956), 190-196.
Nowosad-Bakalarczyk 2009 = Marta Nowosad-Bakalarczyk, Plec a rodzaj gramatyczny we wspolczesnejpolszczyznie, Lublin: UMCS, 2009.
Rothstein 1976 = Robert Rothstein, Uwagi o rodzaju gramatycznym i cechach se-mantycznych wyrazow, JqzykPolski 56 (1976), 241-253.
Saloni 1976 = Zygmunt Saloni, Kategoria rodzaju we wspolczesnym jqzyku polskim, [w:]. Kategorie gramatyczne grup imiennych w jqzyku polskim: ma-terialy konferencji Pracowni Gramatyki Wspolczesnej Polszczyzny Instytutu Jqzyka Polskiego PAN, Zawoja, 13-15 XII 1974, red. Roman Laskowski, Wroclaw: Zaklad Narodowy im. Ossollinskich, 1976.
Sobierajski 1966-1977 = Zenon Sobierajski, Atlas polskich gwar spiskich na tere-nie Polski i Czechoslowacji 1-4, Poznan: PTPN (4: Warszawa: PWN - Poznan: PTPN), 1966-1977.
Urbanczyk 1962 = Stanislaw Urbanczyk, Zarys dialektologii polskiej, Warszawa: PWN, 1962.
Wrobel 2001 = Henryk Wrobel, Gramatyka jqzyka polskiego, Krakow: Od Nowa, 2001.
Zaron 2001 = Zofia Zaron, Aspekty funkcjonalne polskiej kategorii rodzaju: chaW	rakterystyka fleksyjna, Warszawa: WP UW - Punsk: Aušra, 2004. N Zieniukowa 1981 = Jadwiga Zieniukowa, Rodzaj mqski osobowy we wspölczesnych 1 jqzykach zachodnioslowianskich, Wroclaw: Zaklad Narodowy im. Ossol-K linskich, 1981. O
S
L	Razmerje med slovničnim in naravnim spolom v poljskih narečjih
O
V N
Povzetek
Namen prispevka je skozi predstavitev nekaterih vidikov kategorije spola ponazoriti obstoj te kategorije v narečju. Pri tem se osredotoča na prikaz razmerij med Z slovničnim in naravnim spolom z opisom obstoječih simetrij in asimetrij med jezi-A kovnimi strukturami in spolom v narečnih jezikovnih različkih. p	Kategorija spola ima v narečjih enako funkcijo kot v knjižnem jeziku. Ven-
1 dar razčlemba te slovnične kategorije v narečjih razkrije veliko značilnih razlik. S Gre predvsem za nihanja v spolu nekaterih samostalnikov ter različne rabe spolskih K oblik za moške osebe v nasprotju z drugimi spolskimi oblikami. Avtorica obravna-1 va najpomembnejša pregibnostna, besedna, besedotvorna, pragmatična in sobese-dilna dejstva, povezana s to kategorijo.
a\
0
O 2
The correlation of grammatical and natural gender in Polish dialects
Summary
This article presents selected aspects of grammatical gender by addressing the issue of gender in dialect. It focuses on the relationship between grammatical and natural gender through symmetries and asymmetries in linguistic structures and gender in Polish dialects.
The category of gender in dialects has the same function as in the standard language. However, dialects reveal many specific differences in this grammatical category. These differences mainly involve changes in the gender of some nouns and different use of masculine and non-masculine gender forms. The most important gender-related inflectional, lexical, word-formational, pragmatic, and context issues are discussed.