' \



I


>

»


'%

/


f


\






r


I

1





!

{


■


/


'

i

J ^c rrxn°- , J

'&&£%?
<D e  <pg s<Tfe, ,

Liber Vn« s „^e>

Vodi ct^avVl«^ 0  .

sico Ordind rL{> '
fc • ČXČVSVS sCk4

■Sd. c.oi3cxvH‘;.J|


/  /'

\\ , 7

>; v l

A 5f;

lI Vx )C

< v-

o

bO

BUjt££ ;

im

!

'/j

■ A&r

R E V E R E N D I S S.

ILLVSTRIBVS, GE:

NEROSIS, NOBILIS-

S I M I S >

INCLYTI DVCATVS CARNIOLiE PRO-

ceribusDominisfuis Clemcnc.

DAVID VE RBEZIVS

dedicat, confecratque.

Eftro nominc infcribo praefentcm
ingeniimei foetum, ReucrendiC
{im.IlluftrcSjGcnerofi, Nobililsi-
mi Patriae mese Statvs, Procercs praepo-
tentes ac cxccllentifsimi/ Patriae enim quid
nondtbemus, quaepriraum nobis nafcen-
di locum dedit: quae indoli fuffragia, cor-
poriadminicula,fortunis praefidia largifsi-
meimpertiuit^uaeParentes, quae necelTa-
rios,quaepropinquosnoftros maximis be-
neficiis affecit?Haec omniainclyta Carnio-
la,Vcftrisaufpiciis,dučla atque authorita-
te., mihi meifque cumulatifsimc praeftiiit.

)( 2  Nulla

Nulla itaque meum himcce.conatum nc-
queoftentatioingenii, neque captatio co-
rum, qute nonnulli velut vmbrae-crraticai
volitantes,impenfius confečtantur, ftirnu*
lauit;vnailla,qii3e Patrih eftprobanda, Pic-
tas,qušeetiam' in abfente ntmquam non gli-
fcit,adedendumaliquod gratitudinis meš
fpecimen & Stfrj**,  me impulit. Equidern
malirrtierrt coram & praefens, oniriefn me-
am operam, ftudium,&induftriae copiolas
imperidens, gratumvobisfacere:fcdqdod
temporaferunt, autpotiusnonftrunt, x-
quonds animo ferre decet. Accipite 1  n te¬
rca, Reuerendifr.Illuftres, Generofifsimi
> Optimi Procer9s,p*eS<:cu hoclibero meo,
-qu?.licunqacingeniibč pcrieise fručtu , et ; -
-am ;  alterumliberum , miolum dico hodie
vnicum,Alexandrumnomine: accipite,in-
qua,nos Veftro patrocinio, gratiaque pro-
fequendos, a 2 ternamque proptcrea Vedri
memoriam conferuaturos. Iducequideili
*tum imprimis fenfero, vbi etiam Fratres ac
necefTariosmeos,quiapudVos degunt, in
pofterum folita & fblida Clementia&fd-
- uore fueritis complexi: inhoc vero fi  vnqna
Vegnesfuerimusdeprehcnfi, non erit, vbi
* 1 * . vel

vel fummi dedecoris (tale verbeft merito-:
rumacceptorumobliuio:)notam nobis in-
itti,pugnem. Valete Patriae fulera, commo-'
doipiius quam diutifsime, atque hoemt-
uot literarnim munus, dum fpjer^didiora
pro virili Vcftro Honori adorno, in Aede
Sacrae MnemofynesapudVos, locumali-
quem obtinere concedite. Dabam in Im~
periali Ylma,prid. Calend. Martii Anno re-
demptiorbis MDCKVII.

AD BENEVOLVM

CANDJDVMQVE LE-

C T O K E  M.

€quoque,quifquties }  LeBor optime,cum appellan-
dum eenjeo , tum informandunt.cpui ingenii cuul-
! gantfcetus,puhlico euulgant, puhlice audiri cupi -
^ unt t  iudicari,pr obari. Veruntamen pofiremum i-
fiucnon tmnibuc ohtingit\f£ vereor , vt mibi: adeo Germani a
ctiam noftrafuos Rbinocerotataltt! Ergo candorem Tttum ap-
pello, LeBor: pritu fcripti met 'zs£styaecr.vpercipia*, qudm id
iudices^aut damnes. Pauculii ahbinc annis Collegio nojlro Me¬
dico čpiAiccrf quidam DiJputAtionem bane ipfam Pracepto-

tis fui, quampro ExercitationisPaUJlra mihifelečlam vides,
tbtuht. Oberrat iUadatatim injjncitur avide. Percurrcbam
ego quoquc y perfunBorietamcntfpropera imipe-t: fttjptctebam
locum, colebam , feriptorem, pr ob ah ara c on at um (ffufceptum
feriptionis ■ 7 T^eCyfjeA. Sedecce vbi ipfam tJ  7r^wyy.Areicui , ad
au/vn aliquanto curiojins pro more anbelabam, contemplari
incepiiibi quafortuito occurrebant , ad bonoratijfima noji ra
Profejjiond theoremata , atqueinfalhhilia d \yas-npJc*4\prontt-
iiata^velut ad Ljdium lapidem,aptanti, non pot uit nonini-
quius comraoHeri animuf.Nulla enim pene Thejis erat{JIc enim
largofignifaatu etiam declamationis alieuius luculentam par -
tem vitra quincpuagint a t>crfus contmentem nucupare lice at .)
quc non t>elfalfam ajfertionem , velinanem aut nugacem dh-
At s/ lav,velrnantfeftam contradičlionem,baud dico (piraret&
*er umplena quafiriclu non t ant um non eiacularetur. Menda

ipc,

ijlac, nauofqjie U uit er pr im um admarglnem chartarum appo*
fitU breuiculis lemmatis , notaucram :crafior aquc ir(p etapen*
friuata JicirgiŠi) {£ DifcnJJionidejlinaueram^non ignoranti•
bas inftitutum amicis quibufdam meis, qui communt meču ob-
furditatumadmiratione"terbcrabantur:qui ip/i, ttfieri folet §
tantum abefllot tacuerint , ttpotiuscum depracipuisDifruta -
tionis erroribus , tum de eorunde operatfope noflra adornand4
refutatione 7 prolixospaflim feuerint fermones. Cumque adeo
neque modejlia mea, neque periculum dMomts 0 neque occupati-
ones admodumfrequentis 7 i^cL^m?-,cum Vrban£ tum extera{ id
quod cifra iaBantiam dičlum velim , )profatit luculentisplen -
tii caups, continuam illorum flagitationem compefcere pojfeti
'ttudd tandem opera »egatione  j rctundcrc quotidianas illas ex-
pojtulationes , apud animum eonfiitui meum. Veruntamen , v-
bi bac tališ verecundiamea inuerecunde admodum k quampltt
rimis accipi capijfet:atquefufcepta fantafuppreJfto t de-

Jperationi alicni adfcribi: nomenque meum >vt qui ridendo co *
natuHerculem aggrejfus , pr moji at im accejfu corruerim , ca*
putqueparietiilhdendo }  morefffato birci fabuloji , cerebrum
Tnihi omneexcufferim- ) pafim improbc traduci : omnino fanta
€ttam mea (f exiftimationis rat tonem habtnda ejfe duxi. Atgf
boe quidcm t  qui erudtlu ejfe in femetipfum cupierit, negligcn-
dum forJitan duxerit: qui vero in communt commodumgra~
mpmepttcarterubutritj is dubioproculautumaueritplane ne~
seffariumfuijft. Čredo etenim,pobiS.S.Tbeologiam mn efie a**
itamFacultatem , quatotaduerJitAtum cumproceHis luBetur,
atquenofiram Ham. Etperitij vtbaberiDolunt , imperiti
Tton perfunBorieiHamperfequuntur.[Nam vt taceam agjrtas,
feplajiarios , Jpbrodijii montis cultores 3 carnifices , ^oTi/au e  ;
ftiamimpiosTbeologaJtros ; tumaniculas,clinicas, obfietrites
aliatfub religioft p ie tat is pratextu per mortes experimenta
agenU%'Mid}4.edicosipfosfrequentifmeAllucmando feracer -

tema —

bemagnum illudDci donumtraSlare, ipfque miferabilcs pla~
in Lege • gos inf iger e-, J>fu venit- Medici enim.-, vt Hippocrates noftcjr

fcribit, notnim multi.,mpfiperpaucifunt. Necminushodie,
/d,T. de nat. q U j m  (j a leni tempore funt homines , cpui priufquara.a bonis
jacult. c.  14, p r£ce p or il us p, h, ilofopbiam aut Medicinam didicerint , deinde
C ^ longo tempore examinauermt , ac quidvcrumfit autfalfum iu-

cloono*ni hb dicauerint y fe, numerath pecunta , qux pr o cuiufcpue aclus feu
z  145" projnotionis forma fiue crnM%dppracipua nune celebratur y

Medicosac Philofophos no nun ant  • -xum tamen mhilautpa-
GaL lib. cfuod rumfciant. Hippocraticosfefe appellitant r nec tamen Hippocra-
opum. Medic tis hbros legunt ,neque,fi'idfaciant, intelligunt qux dicuntur.

• Jh P bilo f Hipe pln r mi cpuod eruditmu deesf adulattone compenfant:

Galen.aeprts efldicutpffaciunt ,quibmvulgigr at lamine ant-. aptid* quent
1  1  ''  * non qui artem meliuscallet,fed qui adulari aptius piouit y  in

* V < 7 «/ lib  t. pretio eft. Frigidam dant pofcentibus, (f niuem Dinumque
A-Ictho. Me> porrigunt 3 lauant iubentes, (f quicquldiubetur mancipiorum
den. cap.  1 . ritufaciunt : quin etiam in conuiuus c um mrniflrant-,tumfcisr-

Galc.de prt* fa-s agunt. MuliercuUs. medtcaflris , cju&apud plebem m uit um
cog, ad Poftb. V alent y  fefe inf/nuant: illarum akta tf dičia pr ob ant, quoeif
ca P- J - :1 pdem fefereddantacceptiores: quarumpr&fdio freti, nihil efl

Jim"? 1  medi quodnon aufnt ftiperioribus palpantur , aliofque pr& fe contc -
fac. cap.  13. mnut : (ffefemagmfaciunt.VtvP\>erb idcautefiatfubjpcci-
ofopratextu,fup tamen temporeleuitas bactf fraus emergit. Ha
plag£ tanto miferabiliores funt , quanto atrocius accidit , fiDo-
Galen.de cib. ft orum p u blicedocentiumfoctus, adokfcentesrccto iudicio mn-
bon. & mal.  ^ fi rm ati in malo s PracLptores incidunt, Magiftrorum quos
?d> C ?de l 'nat tanquam Deosfufiiaunt fatta difta .auulantesjomnin in -

fac. cap.  4. tonfiderate  a ac temen credut : nec  b quidquam ah aliis didicijfe
zlih. 6 . Epid. turant\ in fliper aliis atque aliis aduerfi/fimts modts (vtfim-

feil.z.zf. perfalfitas(dpraiudicium, &ftupidusUleprstpoJler.usque Se-
b ha.de nat, cfarum cultus errorum (f abfurditatum cum plenus efl'j turpt
Fac. cap.  14. tenax : ) arti nojlra Mirabili (f CMagna-j aconntium artiuim
Gal.ltb.i.de  ’ noht—

nobilipima, agrefacere non depnunt. fpuafi "vero leulpuhmpt
Autpuerile, Corpns bumanum, domicilnim illud Anima, ho- d A c.j.Hipp-
jpitis diuiniffimi , imb S. Sančii habitaculum, corporeorum o- dearte.
mnium /atTgov (pregulam, ant contemplari, aut Jicubi conti- Hpp- ta i e g e '
gent-,de fiatu illud fuo deiici, curandum aggredi. fpud in
oi^<tyy.ounia, qui Delfe temeranum pr Anten t, vel confidentent
nimis : qui item perfuafione nefcio cuius Magifiralis, Dt dicere
folemus i aut Diclatoru eruditionis, fua pronunciata rudio -
ribusinfiillarefategerit, (p'peritioribus obtruderenonfuerit ve-
ritus: na frontem nonmodb omnern perfricuijfe, fedfp officiibo-
ni Medici oblit us, non immeritb videbitur. Hifice itaopue excita-
tusflabcliis iprofeclo Viro bom,  ( qui quidcm nifkav dv mfi©* Homer us.
clikoiv non tam h oberi qttdm ejfie optauerit) fusepue deque non
feren  , i>cnptum ifiuc meum 'fiiuv/sv, fub incudcm non-
nihd reuocatum, ip hunc in rnodum colleBum in publieum
euirepc*. Afi.Gfieoin fcripto,dico cordate,Veritatem, ( qua no- Scalexerc.  $.
firatis Philofophu anima cfi)mihi lcgcm,Salutem vero corporis
Humar i,fcopim Dnicumeffevolui. Veritatem dixi legern Dni-
cam: qmppe Aucloritatem in verba nefcio cuius iurant cm juni¬
ce reuerenter b obere, afij dZceouvl^vs  5 p v m siv
dXr,B-deeg,(Pdiujfu omninopendere fcituquealieno,non d lile-
rali ingenio ,fed d Lanioforfitan Brijgoico requifucris, aut ab
alio aliguo alieni ingeniifenu. G)uidenim turpius, qudm exo- Scal.exercit »
mnium rcrum domino, atque diet at or e inielleclu nofiro, ejfcere  ^ 4 -
mancipnim aliena libidinis ?Hocnon facliiauit nofier Arifto -
teles , mn Galenus, nec ex recentioribus V-cfaBus,Fernelius, Sca-
liger, loubertus,Argenterius,Simonius,Platcrus, Taurellus, alii
nobiliore de luto effitli. Pofiremum addo (p boe, leni a prim um
(p tenuia qu&dam in kocmeoferipto Dideri j fedlcuibus (p tenu-
ibus huiufcemodi ppeculatiunculis m bil grauius (p folidius op-
poni decuit: deindemnfu:(fepauca Examinis mei c opita, qua
accuratiuszpfubtilms potuiffint MmuFoyil<8g, ffi de quibus

X : X ? r °-t

proptiamfententiampronunciare potulfiem, non ad&i-7m\ ituv
čum recept isfacient cm: D er um. progiiftulo ifixc edidijfe me,
hoc padlo Authorem ad difccptattonem dcfignatum inuitaffe.
me ,honorario epitafi aliarum Diatribarum prooemio, forfitan
fufficiat : cui Vir o, tantumabeB vtmale cupiam, vtpotius eun-
detn^enerer, fi recipiam,fivel fina reclius defcndent-poel nofira
fchcitis dcfiruxerit, berbarn me lili, imo Laur um viBorU vitra
concejfiurum. Nam epuod non doBrimzgloria, non fumea digni-
tash/c Kvg/ueagaturfiednegotiumarduum,ex diBis conflart
Tibi, L eBor humanijfime, rtih tl h&fitans arbitror. Arbitrare
cenficjtie. Tu etiam: cpuod vtpojfis, valere Te vnice cupio.

e

©

X0( 2

IN ICONEM

NoUlis Celebratifl)CViri,Dautclis Vevaezji
C ar no.  L ud> eam, Phil . ei Medic. BocforiC
ei avud VlmanosPhj/ski Ordinarij.

VERBEZl -from herc, unam irie terida posiauam^
^dgeračj et setrfem luči; Ohnnviadas.

Ceder a epuere irtfus. iesramv Hr&EiAjfaft
Ouce noutf fetiš amplificare moraš.

Das Tlim L atije, Epidaurtj Afctepion oris:

Bexkr ifa Vhnani: Camus'alumnus adesh

E>ch?  vnerertti yor. M.  I .B-HcPmrfr. SsU.VlR.ESIT.

RAYMVNDI MIN-

DERERI MEDICINAE DO-
c toris, Se renissim. Dve.
Bauariae Confil. & Medic, ac Rei-
publ. AuguftanaePliylici
iurati,

IN NOBILIS ET CLARISSIMI VIRI

D. DAVI D IS VERBE-

ZII CARNO-LVBEANI,  REI-

P V B L. V L M E N S I S P H Y-
fici ordinarii.

DOCTISSIMAS DE PESTE

Exercitat I O N ES,

EPIGRAMMA.

sId a licet Temper fpaciofi machinaMundi
v SermacindigcnisofficioTafuis: •

(Stepe tamenTcllus, & frugesferre noccntcs
« Audet,&; agricolisftepenegarcfidem.
Sapefurens totas vislgnisdiripitvrbes,.

Vndaquefedifragis obruic arua vadiš.

Ipfe parens ALcher, quandoque iacentia terrae
Regna, venenacis paflibus altus obit.

)('•)( S

Cun

Cnn&a fcd hac certo pereimtincommoda fine:

; Vndas Terra bibit:vincitur Ignis Aqua:
Natiuumfuperancfačla Amuleta Venenum.*
Fertilicas Stcrilempofthumapcnfathumum.
Nuncquodadhucfupereft,etiam Verbezivs  audax
Aera fiiblimi prouolar ingenio.

Difquirensque vias natura;,atque intima morbi,
Monftrat in incertam Pharmaca certa Luem.
DAViBiBvsmultumdebemus, &huic &Hebra;o,
Abdita natu rx  pandit hic,iile Dei.

A L I V D.

Y T tibi commijfos medicari Vidit Apollo

Fafcesfc  ep trum, late dominarier berbis  $
Indignabundusfoliofurrexit, (J omnem
Imperii clauumgvel quo fua cornua ccrui,

Dentibus infrendens,ganit ufubmifit , infit:

HaBenus o Superi,fupremd Jede fedebam
Vt latos inter clauospars maxuma :fummum
In mcconfdtum r Vit£,regimenque locatum,

Mor s (J 'Virus erammorbis,opifexqueperorbem,
HerbarumquemihifubieBa potentiafoli:

Nune  S o r  s atque  Salv  s maioremfJI it in orbe
M A i o R E M Dominum,peJfum meagloria prejfa cfl ,
Nuncagro Vlmenji maiorflorefeit Apollo,

Nune meafccptra iacent,iacet beu m c a magnapotejlas »
Abiiciens bajlam curfu illi lampada trado.

Hinc eo,curkrim,qu£renti dicite-.maior
Pbcebus adcsl nojlro,maiorem imponerefaera
JPaonij Regni c at h e drst Fortuna nequiuit.

Sic tibi,  Ve r b e  z I, cefjit fucceffio regni.

Maud ignota loquor, liber hiede Pejie dolatus,

(gui

{Qui pluteumcadit,defnorfos fapit *vngues\
Opuemprajlolantescupide, arripiemus auare: )

Ingenium, (Jgenius cliurna dote decorus ,

Felicestjmanm, nominis or nameni um ,

(xjMome licet frendas!)fatis attcjlantur abtmdL]

Fe comitatur honos,inJignia,fama, triumfus .

Omnibus auditurterris,{J dicitur,W  i c e JI,

Vfu cpui  C o t m r v'mcit,magnumcpue  Galenvm.

Collegje honorando pofuit

Gregorin* Meindelius Pbilof.& Afedic.D,P.L>
Reipubl, Vlmcnf. Phjfiau,

A L I V D.

S I vera Pythagorje Tenis fententia e rt:,

V erbezius vel eil Galenus, vel vice
Versa, Galenus olimeracVerbezius.

Adeb fagaciter, quod e rt: rcclum,eruic:

Adco aeriter curui confringir virgulam/

Atqui Galcnumhicipfeetiam Verbezius
Vbi errar, obtundic veru cenforio \

Rečte eft: vt obtineatRegina Vericas,

Bonus viv antiquac propriam Tententiam.

e

Collega (JFautori honorando ponehat

Iohan. Henirtus Phil. & Med. D. P. L.
Caef.Reipubl. VlmenT Phyfic. or-
dinar.

ti


AD LECTOREM EVM, QVI IMMANE
quancumopusmacurari auebac.

P Vbhcat.eJlataeH detedatalitera, quantk
Maturauanimu deigmata noftra pet&s.

Sic neMachaonius tihi dormitauit Homerus  C
Siccinetorpenti fene celenmaparas?
ytnequcin HEl/lS  11 dubitaris^otaiugati
Irruere , is'J/njfam rumpercUtitmn ?

Mafle animis!folido folui/li Vmcula fomno:

V E EZL ■eumlantprejfa /opore din

fobora. Sediuxtd obferua cjuotJbmntaJlertens
Vident, atcjueVirtfobna 'v/Janota ♦
ViditMtrocpueoctdo treptdantia peBora, isartus
C mm dam, (Jjttfiam efl d Vidit (s erubuit ♦

Tale cj uidem Vifum eH: deVifo deigmata ISlofri
E er lege, Stcrtentem tam bene dre imet,,

GregoriusdeFauentia R. equo aftur-
cone prseteruečtus fundebac.

EXER-

I

EXERCITATIONVM

MEDICARVM SVPER.

DISPVTATI-

ONE QVADAM

A C A D E MIC A

De

P E STE.

LIB. V N V S. %

EEERCIT. A D THE S. I.

AlppocRATF.sLibru, quemx(ti’ l*itfeilov  infcri-
(&bit,icaefcorditurM opcoicc, ijdvepcoiat^ ^x*is "ibn

/ w. \m ' •/ »> N /

T-(»|W)'«WT 57BJ17?? 7TUVTGd$ J4yvw-
4  / A \ ~ \ a/ \,./v  > \ <\ \ a>  v 1 i

fčxi[jLi\'6ov.cL)<jionv 9 XjKrty€<v i Xj <Mc\i<Tw\ e<n.ctXjTvi o\]/<(y

■KjTri cičpfrKjTv d-Ksrf,*,™ pivi,K ) TyyAaos?i,)t ; Triyvu/u*i esi eucfre-
c0£\ ciiL ois‘yryva<nco[j.6v«tr,7m(nvi<ri yvvvcu.  Q&\ fentencia,^

Gal.in comm.tf li. ?.progn.$.{f u.p.deplač. Hipp. {£Fiat. cap. i.

alibirepetita,  veneraildus Senexidem flacuic, quod Modiucog-
poftipfiim Ariftoteles:anonoribusnempe nobis, ad mtionU
ca quaTunc minus nota progrediendumellcabhis ni-Koj?r<,

A mirum>

Senfuum

ojjicium.

Obucht
Jinfuum
curjigna ?

Sign a non
funt propria
7rd%'

Ejfectus c ati¬
ji s obfeurio»
res,.

2 Exercitat.

miru,quat a fenfib.ad intellečtugradum faciunt. Certu
namq; eft, &cum radonib.expenentia comn nids,tum
Arift. autlioritatecomprobatum,omnem hominum
cognitionemoriri exfenfibus,quiracionisanceamb'.T-
lones funt & miniftri, exploraroribus fimiles, capta^
ces&cognorcencesfingularia^u^poftea rationi co-
municant. Ha:c. Senfilia, quia in Senfus incurrunr,
Senfibuscj; apparenn.^tfMi/a^sj/st a Graxis appellantur,
aMedicisSigna:quiafcil.nodorafunt, & pereaduci-
murinearum, quarum figna.funt,rerucognidonem.
Nifin.notioraefFent, non vocarentur Signa, vtlKcob
Zab.li.i.fofl anal.ca.py. docct.  Hax vt necTemper,nec fo-
ium Effečfusfuntrerum, verumearundem interdum
etiamCaufte :ita quoque Propria eile rerusro^ »o pof-
funt.Proprianamq; tsk %funtquippiam internum,£u-
vAfdfis nempequatdam, & attus primi rerum, quibus
htepati autagerealiquid proprie dicuntur, &proxi-
meabfuncafubftandis,&quodammodO(ra4'^ov quip-
piaexiilunr: opo^ova.  quippe,^ ovyxp t w <*->^j nec
fmfibus manifellia funt, fed ratione deprehendun-
tur,&c propterea.no <peuvopt,tva,,{'edlbn>$eij'<l  Tune.

EfFečtus vero quod atdnet,etflhi cumfubfenfus veni-
unt,nodores funt fuis caufts,quce plerumq; abdi cx  fur,
&fenfusnoflroslatent; vniuerfale tamen id non eft,-
- Sepifrnnen.EfFe.clus fuis caufisocculcioreseile,&hinc
huiufmodi caufas in cognitione efFeduu,quoru caufae
funt,nosducfere,acpropcereavtefFe6lus caufaru, ita
caufas interdum viciffim efFečluu Signa efle, in Medi¬
cina pariter ac Philofophiafne quidde alijs artib. dica
acfcietijs)tamefl:notu,quamquodnotifllmu, &vna-
mmi Phdofophantiu Medicorum,ipfius etiam Difpu-

taco-

** Medici.' 3

ta tor is, in aha quadam antetriginta circiter annos habitaDif
putationc,  confenfu approbatum. Non enim pnefen-
tes modo morbos, eorundemquemotus <$£ coditiones
Mediciex caufis cumexternis tura incernis venantur:
fedetiamfuturos prazuident, ac propccrea eofde faz-
peprracauent.Fierinamq; noneftimpoflibile,T/f/av£/f
Gai.com. de hum.tex.20.  vt quis habira ratione tem poru,

& eorum cognitamutatione, podit futuros morbos
prazdicere:quemadmoduHippocratem fecifle noui-
mus,cumalijsplurimisinlocis, tum pvKCvputhb.j.de
Di<£t.par.ficundum Zving.zjj..  vbi ex cibo Sdaborib.futu¬
ros fen fubfecuturos morbos prsecognofci docet.Cum
enim videamus,i>č Gal.inli.idEfid.f. i.tex. i.fcribit,  quid in
corpus humanum calor.poili t aeris, quid item frigus,
ficcitas &humiditas:videamusitemipfampatientem
materia, qualisfit: futuros morbos inuenire&fagaci
mentis colledione prazfentire iam perfacile efl. Sic
cumpraefentiummorborunatura recdditaeft,eamq; inue J lt l 1
arteelicerevolumus: cogimur difcurfioms fimplicis
lilo caufasetiameiufdeaffečtionefcpconfiiderare: ac-
curataminillisferiem connexumq; & confpiratione
mutuam: natura; itemcotius promptitudinem, tem-
peramentum, partiu conformationemad hanc velil-
lam affe&ionisfpeciem perferendaproeliuem,perue-»
ftigare. Quod fi & horum ratio maxime perobfcura
eft,ad capita qu sedam priora ordine,ad caufas <ssZ9*iyx-
pivcts  & externas velut lilo cotinuo ducimur. Sic n. ex- Faetiam ptr
plorandiTemperamenti gratiavel morbificse caufse, extem m
confideramusresextrinfecas,annitempora, & pecu-
liaresjca^^j^difFerentias: i ce m locorum difcrimi-

na,ranonemYičl:uspr<ecedenti&,>fomni, vigiliaz,labo-

A 2  ris s

Aeri-f-canjlt-
tutio ».

Strnit citufi

o

ettam Phtlo*
fophm ven.u
tur.

4 E X E R G r T A' T. **

ris,ocij,perturbationum animi,retentionis, excreri-
onis,atquehisfimilium. Hoc ačdtavit Hippocrates,
qui h.i .Ep/d m f.^.p.i.av otip^do-fa  pro dignofce-

dismorbisfumfitexaeris conditiorie,& regionis cir-
iufque, ex confuetudine,victus radon e, vita: generc,
&c.EtGal./i.^.A/^.A/f/f^.ad illoru affeciuum cogni-
cionem,quiomnino tum radonem, tiimfenih mla ter,
externarumcaufarumconfiderationemvdle efle, ac
nos ad earum inquifitionemfaepe cogi:& i.aph.u.Vize-
reexaeris ambiencis temperatura de morborum ef-
fendacognitionemfumere,fcribit. Imo nonmorbos
modo, fed & morborum motus > tempora & cuentus
excaufistam externisquam internis,iuxtaHippocra-
tis & Galenidočlrinam/i./.^^-^-t/ li.$.apb.1.4.8. Aliit
p///ra^/W«-fcrutamur.EtHippocratesproineundale-
gitime purgatione, & ko. A«Y excludenda morbifiea
materia i.aph.2.  iubet 'difpicere^J^i/ ^ u^v,  id cft, rc-
gionem & tempus. Ad^rreferunturps^Ai« p&TAct-
j/izipnfignesmutadonesaeris^uadnfmgula anni te^
pora incidunt: de quibus Hippocrates lib.3. aph. i.u.tf
feqq. fcribit,eas morbosparere. SicGzl.in1.prorrb.70.cx
liumoribns morbificis datum morbi inquirit. Ex ačris
(patvofttvotg  Hippocrates iudicatde morborum durati-
oneac^uo: tardat enim hyems morbos: tedas matu-
rat: hinc;ediuasquartanasbreues; autumnales autc,
maximequ^hyememattingunt,longas pronunciat.
2.aph.2$.tf Gal.i.aph.iz.  Etexdeličdsa?grorum > mitiom
morborum prolongatioj in acutis vero mortisaccclc-
ratio cognofcitur. Nec in Medicina folum id quodde
Signo Caufa: diximus, fed etia in Philofophia locu ha-,
bet. Quicquidenim icanotumeil, vt aliud fignificer.

M e d r c je. S

alceriuscft Sigmam: h^iufmodifxpiflunefunt Caufari

qui,busperceptisefFeduumcognitioiaffertur,frnona-
• lia,haccamenratione > quiaexperientiadeprehenfum
. eft,excalicaufaoriritalemeffe&um:velquia.compr«.

hensa perfede causa, necefle effcius virtutem cogita-
Eione circumferibi, eiufque effedum indc procedur
rumanobisapprehendi. Huiufmodi Signaa Schola-
fticisPradica;&aThoma Aquinate Efficacia dicun.-
tur: quia non modofignificant rem Ted eam e#iam.
caufancur;aquaprjeftantioriformavt plurimum de-
nomihantur. Huiufmodi Signa Efdcienua apud A-
ftrologosfunt frequentiflima: quorum oceurfu de fu-
turisaerismutationibus,frugumprouentu Sc  alijs iu-
dicanc, N ec Aftrologi modo,fed etiam, vt Gal. in proem.
lib.i.prorrh.tcJlatur,\\ax\ix\m.  redores atque ruffcici, im-
bres,ficcicates, frigora, teftus, ventos & ventoru tran-
quillitaces quibufdam ex fi.gnisprafendunc,acque in-
terdum quidem tum exade, tum cer to ,*interdum Sc
adprobabilem vfque expedationem-

Quam funt Subiedba.

Q Viaomnisnoftracognitio, vti dixirrms, ex fenfi-
buseft y  ideo pcuvofJtvct  cum fenfibus nofbris prf-
mumobijciuntur,priusquoq;nobis nota funt, quarfi
fubiedaquibusinhcerent,aut caufte ,aq.uibus dnu tur.
Quodautew« ;'J\£4 9TS4^ n °bisquoq: notiorafint, quam
Subiedaipforum,veritatinoneilconfonu. Quxquia
peculiaremconfiderationem requirunt, &analyticae
funt up/ 'ActT %tčfcrideocftie de ij s in praden«

tia.copiofius diifercre fuperfedebimus.

A j Non-

6

Exercitat.

Non exprioribusnaturali ordine.

A AoA£%<Ah3eceftinanis:Exprioribusnaturaliordi-’

ne principij s perfcrutari ignoca nobis principia.-
Principa  Qua; Ulafuntpriora principia? Qme naturali ordine,
f nora -  -hoceft, natura,AT (pvo -<{,priora & notiorafuntrea fcilic.

qua; cartearis caufae funt k,  g $hvou  yira?jurpct,.  Qme
Principia  dla ignoca nobis principia? Sunciterum illaipfa, qu«

> c no tiara,  T ? notiora dicuntur,& ob idtjplv  minus nota. Nec

per illa nobis ignota principia,Effefta caufarum incel«
ligic: quemadmodumexcontextusferie quifpiam no
praAerrationemcoiečlurarepoflettbrecenim aut Rei
aut Cognitionis eflenc principia. Non primo modo: fi>-
quidemefEe£tuum natura idnonadmittit:vcpotequcC
non principia funt, fed potius principiata, velafuis
principijs orta. Necetiam modo pofteriori: fiquidem
h^c principia, de quibusloquitur, fcribic r,[Mv  nobis efle
ignoca: effe<3us autem cogmtioni noftrce, fimpliciter
prioribus,prius occurrere.

D ottorisre-  M. AnconiusMuretusduoinDo&orerequirit: pri-

qmjita*  mumeft, Yteaqu^docetveritatifmtconfencanea, &
ouc£cc  illius difciplin« in qua verfatur: fecudum, vt do-
ceat perfpicue,ordine Sc fermonead res enodadas ac
cnucleandasaccommodato,hoceftverbispropnjs,fi-

gnificancibus, Sc abeorum qui pure Sc emendate lo-
quuncur confuecudine non abhorrentibus. Ec nofter
Gal.//. 2  Meti Med.  c./.fcrib it: quialcerum docere vulc,
qu$ipfecenec,huicprorfusnominibuspropcerres vci
eflopus:inquorumvfuClaricas,quafimetafpe6landa
eft: nam quificnominare quxque ffcudec, vc qui difcic
clar;IT;meiiitelXigac,is optimus Precep corfubrit. H a c

Medic*. 7

TiinDiTputationeTua Difpucator, quidocendi mune-
refungicur, obTeruartec: le<ftorq;snonhaberentdequo
coquererencur: nec ewcu^oAoy*of frequentes&affe<fta-
ctededtoremvb^ueTuTpenfumtenerenc^aut quis di-
dtorum fic fenfus, diuinare cogerent.

Peftis Symptomata omnibus s
nota.

F Acies horrida &c cadaveroTa, Tudor fcigidus ac Te- p e flu Sjm*
tens^crebrse animi defe<ftiones,triftitia,laftitudo,ia- ftomata.
člacio & ftmilia Sympcomata, quorum confuTum Sc
permifte difperfum, nec defcriptum & elbčtum Caca-
logum,Tequentesnobis exhibebunr thefes, c peuvopevu;
quidem runcfenTibus noftris occurrenda:qu6d aucera
hacPeftis Sympcomata Tine, ac propria accidentia,
non omnibus norum eft: fiquidem id non TenTu,Ted ra-
tionecognofčicuracdijudicatur.Imo contrariumpe-
ritis norum efbhrecnempe non propriaPeftis, Ted co-
munia alijs eriameffemorbis :&f£epiftlmeaPefteab-
efte,nec eandem Temper comicari: id quod in Exami->
licTequenciumTheftummanifeftum fiec.

Proprii cuiufdam: acridencis.
horainis-

M lre ftbi placetDiTputator 3  per toča DiTputatione
Tuam 3 tocies crepitado Propria 7m%,<k  propria ac-
cidencia:ita quide 3  vt non erubeTcat,nec vercatur,Pe-
ftem proprium accidensHominis,& proprium acci-
dens Cordis,Signa Pathognomonica propria
rationem ice proprium accidens Peftis, indigicare. Ac
quam bene StquamPhiloTophice,judicenc ac pronun-
.cienc ij,qui Tunt PhiloToplii. * Ad-

Troprium
7 ra,S-&>
cjuid Medi*
iid,t]Uid iter,
Philofiplou,

J/octtm de*
claratio cu*
noftu

"8 E X F, R C I T A T.

Admonendihicfuntftudiofi ledtores,in quora pra¬
ti amhazcfcribimus^Aai' W0©-aliudapud Philofophos
:  iignificare, & ali ud apud Medicos. Apud Philofophos
*  uilpropria affediOjfeu quadam, quce fuo ver-

naculo feu oyt«&>fubicčtoomm, foli & femper med*
nec fine eo definiri poteft.Aledici vero, vt Gakli.i.deloc.
^otf.perProprium incelligunc Propriu raor-

bum, qui permanet in part e quapiam Galdi.2. delec. affi
npj&didinguitura morbo p e r ovy.  Wčp£< a**, fe u pe r
ftmtd-euw 3  & ab alift Primanus vocacur.

EXERCITAT AD

T H E S. 11.

E Tia m  s i riominum fignifičata p robe diftingue-
re, exilequippiam videacur: liqmdem non ex
nominum exquifira impofirione, fed rerum re-
fraopinione, Štadmimdratislegitime remedi-
is cegro falus paricur: Galen.lib.i.Mcth.Med.v.j.^ Id. 2.cap.
1. itb. 6 . ckp.i.&c  a ffedt 1 b il s ip fi s : , non e onim appellati-
onibus, velutAoy/awfo< quidam, medemur: Galen.hb.de
tumor-p.n.c. ^  & prop cere a non Galenusmodb pluribus
inlocis,fed eriam Plato in Thepdeto, lmmodicam &
nimis curiofam verborum exquificionem tangu a m
inutilem &illiberalemvituperantred quodqui invo-
culisponderandisnimiummorosehterent, plerumg;
resipfas& veritatemnegligunc: fimulque vt plurimu
flin t ovoputTUVi  & d[jt,tX{cc r 7rfciyu,ctrcev yy/  f d-

Nihilominus, quando non tegris medetur,auc
circaeorundem curationem occupatus eiVMedicus,
fed cum alios ea quxnouic docere aggreditur, tune de

- . No

M F, D i c *•:' " 9

Nfominibus necefFarid folicitus. efte debet.Cum n.ha;c
inuolucra fincrerum, finequibuspercipiaut tradires
non poflunt.fed qua: volumus neceflario nomimb-in-

cerpretamur.ideo non propterSophiftarum modo ca-

lumnias, Gal.U.i. dedijf.feb.c.iSed  eciam ob rerum ipfa-

rumcognicione,adquamnominumfignificaca probe

diflmgueremaximum momentum &faculcate haber,
GaUi.^.deJtmpl.tncd.fac.c.22 .propria & perfpicua vtiora-
cionedebet : idquodGalen. cum alijs plurimis locis,
tum,vt fupra eciam monuimus, li.2.Meti>. Med. c.  /. in o-
pcimo Prceceptore requirit.Hanc ob caufam non inui-
tiDifputatorem de nomine ac vocabulo Peflis difle-
rentem,audiemus. Is primo Peflisvocabulum a:qui- . ^

uocu feu op.uvvp.ov  efle ftacuic. Nos 116 latet, ea qux l £)u*  vr&s

ivdjfMcLv nvci epvm dicunmr.,abAriftotele li.pr&dicam. c.2. ivdicuntur ,
& Porpbjno inlfago.c.2.p 32.opcuvvpoe .feu jequiuoca 3  fed la- vtnimfmt
cii s& improprie accepcovocabulo,vocari. InMeca- opuvvpod
phylicis vero libro fc.4.C. 2.tex. UI.7.C.4.V  bi exquihce
magis ea de re tradlat PHilofijphus, media illa efle do-
cec ititer^vveivv/Mt 6 cofMa»uftec:  ican.//.^.fcribit:En?mul-
ttsmodisdiicitur, fedvzsejf 'IvKj-fMet* t.vo,  <pv<nv^ picu/
r ^X , ‘i'y^X euMvpMs-i.i lib.7-h.xc.  habet. Rationi cofenca-

Reumdl r vxaccidetianeq;5 J u.«n' ( «-Mf dicacur£nnajneq;
d&zivpugictl tru/Jtiv.vuuc,ied  VtAleaiCUj^j-srCSf cevv>}^ivl efe

r acur,nee (it vnu &ide, nec vero o^uv^ag  dicatuncor-
plisn. &c opus,& vas,neq; bfx.uvvp.casttiet\i ■**()  b feu <nm-
Medica dicuncur.' Rade ArifU/ 6 . //• Met.
^•repecit,ratio.ne addita,quam ecia Ul. 4- c. 2.  legami s,

<1 ti 6 d n im i r u to -zboV  ev a d v na m fcienciam pe-mneant,

£quiuoca vero ad fcientias diuerlas. Huic 1  ationi nos
addimus aleeram exHomonyniorum natura pecita,

B qu*

ExekciTaT.

qu«itadicuntur&funt, quorum nomen folum eft
commune,adiIludverd nomen accommodaca defi-
nitio eftdiverfa. Artftot.inprzdicam.cap.i.p.i.
tv  & nomen & genus habent commune:cujustamen
ratio yni competit pociftimum, primd & ftmplicirer,
alij s verdnon pariter, fed fecundarid & modo quoda,
ftquidemdiuerfimodeidgenusparticipanc. Exdidis
fequitur,eciamft inter fignificacaPeftis, qu?edam,non
omnia, zr&stv K&j^cov^tvacpvaiv  dicancur & incelligan-
tur: veluci oU^(& (pS-o^d , vtlocjuitur Galenushb.de Thcnac.
ad Pamphil.  feu aereum venenum, vel
iHXtaPhiloncmIud£umlib.demundo:M.ovbus  ab eo illatus:
necnonBubo& Carbunculusmorbi comices: Febris
icempropriePeftilens vocaca: hxc  tamen propterea.
Homonymaveljequivocanonefle auc dicij fed inter
ha;c& Synonyma media , omnium Philofophorum
confenTuj communem quandam natura participare;
venenatamnempefeuPeftilentem malignicate, quae
vni eorum,nempefecundum L.Ioubertum//^.^ Pefte
osr/>./.aereoveneno,quodipfttotius negotij prtecipua
pars eft & ca;rerorum caufaj fecundumDifputatorem
veroScreceptamopinionem, Morbo aPeftilenti ve-
neno illato,7i -furug  ^ competitjreliquis vero co

fcquencer &aliquomodo,quatenus videl, ad princi-
pale lllud referuntur,& illud parcicipant.Atq;hic pri-
musefthuiusPofitioniserror:quem, ne folitarie de-
gat,|eveftigio alter excipit. Omnia perniciofa, qux
vulgo appellanturPeftiSj^Vd t|)oWftc.dici,auc
intelligi,eftvaldeaOTOTi', imdfaluftlmum. Gum enim
reditioficives,auc mali C6fules,Rerumpublicaru j Cie.
proSjl/.  adulatores,juvencutisj7frr»./»^r/.Milices,Im¬
periji

M s  -D .« c  ^eJT su

perij jL/vi^/ž^.Vcncijfrugumjf/onj.G^m.O^.^.Peftes
dicuntuncum icem S.PauluS AB.24.v-p.  aTertullo co-
raFeliceappellaturAoj i w.W:&DeusfeipfumInferni Pe-
ftemnomina^O^r./i.^./^.Tropica&Mecaphoricam
eflelocucione,neminiignotuefl;quje cum Logico il-
lo cocepcu commifceri, auc cofundi nullo jure poteft.
Spečtamusn. intranslacionib.vocevnam,&duasaut Metaphor a
pluresres: quarum fiU^vtng  noneft, fedfolao/Aom?;?, modus.
quam inrerfehabenc:necfubje<ftafuntvnius, fed di-
uerfarufcientiarum. MorbusftquideMedicinac,fedi-
tiofusCivisPolicicaj,adulator£chica:eftconfideratio-
nis.Nec agnofcitur hic t«? jčJT tzo^s-n^ov £  ^sOT^o^principa-
liter & minus principaliccr:fed proprie & improprie:
vc Peftis proprie de Morbo dicicur, improprie vero de
Civefeditiofo:nondeilloprincipaliter,&:
de hoc minus principalicer, Sc  Tercius error

eftinfequencibusverbis:

Peftis vox praecipue Peftem morbum: aut
ctiam febrim pcftilentem 6c  mali-
gnamfignificat.

E Pefte morbo fuprainnuimus, nos non repugna-
JL/ re,quin or^urug  ^ d-zrAug  Peftis appellecur: ac cort-
fequenter Peftis de Morbo ozwun!>pt.ug 7  de Caufa vero ac
Symptomacib. -z^gtv  dicatur. Negamus a. eande Fe-
bris peftilencis ac malignce,quam Peftis efle rarionem:

& Pcftilentem Febrem duplicem agnofcimus:Cum,& Pefiilens f »,
fine Pefte. Qua: cum Pefte eft, Peftem vc plurimum, brlsduplcx .

non tamenneceflari 6 ,comitatur:&proprie quide,no

rame prcecipue ac primd,veru c? tv  Peftis appellatur.

B 2  Quac

j febris
K&vsrfag

non omnis
Peflilens , ]

12 S x i r  c i

Qua vero flnePefle accidic Febris peflilens, ob fimilr-
cudinemquandam perniciei ac Symptomatum,<<$iW
quidemacpriuatim Peflilens appellacur a Galcno Ub.
j.Epidem.feB.}.text.^y.  non ramen proptereaPeflis de ea-
dem mvavvpug  aur of^ui/vf^ug, fedimpMv/Ačig  taneum prar-
dicacur."aliasfequeremr Peflem fine Pefte eflej quod
eft*7SOTi/. Ad Malignas Febres quod attiner, etiamfi
Peflilentes quzefunt,fimuletiam funt maligna:, imo
maligniflima:: malignas tamen fimpliciter fic didas,
qua- nempe extra Peflem vel fmePefte func, nemo vn-
quam Peflem, fiu e^drug  fiue hv-npoogrfss&giv  appella-
ueric*Im6plurim® maligna funt, qua ne quidemPc-
fhlentes, muko minus Pefles dici merentur: quemad-
modumfunt.quafuperuenientiapraua habent Sym-
promaca>aucfignaprauacruditacis: vtfi inftbre in-
termiffianis experte,extremafintfrigida: fi in accef-
fione agerdecumberenequear. , ridifiiculcerrpirecrfl
lotia, fi fputa, fi aluiexcrementa fine vel liuida vel ni-
gra, alteriufueprauicoloris: confimiliaque alia pra-
ua adfint accidentia; tališ febris dicitur Cacoetbes:
quemadmodum etiam, qu« nonnullas vifcerum,He-

patisvidelicet,Ventriculi,Diaphragmatis&c.inflam-
mationes comitantur, 'vtHippocrates Galenus 2 . prar-
rhet.zo.docent.  Notare Ilič ta^oi  debent, noxium no
vulgimodo,fed & quorundam Medicinam facientiu
errorem: qui cum aliquem vident Febre mali moriš
laborare, qure curationi adhibita: relučlatur, eam fta-
timPeflilentem efle clamitant. Grauius tj errant, qui
omnemfebrim continuam,fiti,dolare capitis,ac in-
terdum delirio comitatam,malignam autVngarieam.
cflefebrim dklitant: & fpreta legitima curandi ratk

ons

.T ' M E Drl C :Xi  I?

one, ad 'ancidota nefcio quae eonfugiunt, & fic miferas
segros peflumdanu. £dia:cde fecunda Difputarionis
clieli.

EXERCITAT. AD

THE S. III.

A AbfoIucisijs&quafipradibatis,qu2eadPen:iSs
tTO^oi/percinenCj-nuncad Signa feu tpcunspiita-
_ Pe ft 1 s- acc edic Di fp.pt a c o r^& in tli e fi h ac t e r tid,

Pioptia, non aliis morbis communia Peftis
Signa,quibusipfaconfpicuafit, proponio:
quseque Pelbem Paribus Temper veftigi js in-
fequuntur:nec aliunde eidem } vel ex corpo-
ns conftitutione, velhumorum conditio-
ne, vel aliorum morborum aut partium
confenfu fupemenire, vel accidere, fcribip.

Hsc, quia Morbus eorum per fe caufaeft, aGaleno
Morborum propria ^Com.2.de humor. text.i. &c  Accideii-
tia Propriaj lui.de Crijib.ca. 3.  & quia afFedhim indicanr >
?ra^^iy / wo»<jc^vbique appellantur: qu* vnacum mor-
boinuadunCj&vnadefinuiit: Gal.i.aph.u.tfiib.i.deCri-
fib-c.$.Anicenn.li.i.fen.2.doEl.$.c.i.  Infeparabilia namquc
Einc: GaL3.in3.Epidem.34.  & necefle eft, vc eis alterum e
duobusinfit,nempe,vtvelperpetud velfolis conrin-
gant: cu m enimnequefolis infitnt, neque perpetuo,
Propriamorborfmofunt.G^/./.^mrA^.Videamusnuc
qm dehuiufmodiPathognomonicisSignis^rtjdTfha-
bcacTherispr^fens.Primumiuftam animaduerfrone

B 3 non

H

E-X'F.Tl~C I TAT.

Te')is cegni
ti* dijficilu.

' RoneffugitDiijfutator, dum in prsecedentc Thefi tri-'
’bus morbis Peftis vocem pržEClplie attribui, Pefti vi'
delicec,Febripeftilenti, &Febrimaligna ,afterit: in
hacveroPeftis Pr^EcipUCitadidaspropria Sympto-
macarecenfet,necdequonam ex illis cribus morbo,
ipfifermofitpriusindicat: quodipfum facere debuif-
fe,cuiuisfacilepatec. Secund6mirarifubit,quafr6te
Difputator in publico auditorio afiirmare aufus fit ,
propria &Pathognomonica Peftis accidencia efleno-
tiftima,im6vulgum fuis communibus fignis Pefte a-
gnofcerefacile. Qua in parte Difputator ignobili vul-
go multo infelicior eft,cui Peftis func Signa huiufmo-
di,ex quibus non facile, fed a;gre, ac cum difficulcace^
eandč quifpiamagnofcat;inquibusfantaeftconful[io
Pat:hognornonicoru,OT«/gtf^£uo>'T(iij',č&-;j^v9 j M.ev , ii)i'
rcptmv  fignorum,vc vix ad cerca genera reduci queanr>
Quodfi Peftis figna funt nociftima^tp; ica nota,vt etia
vulgus ex ij s Pefte correp tum facile agnofcat: ad quid
hac difquiiicione & laboriofa fignorum confarcina-
tione fuitopus? Qux  n. vniuerfi inqtdtGal.i.prorrbct.%-
velnonfcriptanoruntjeafruftratemerequefcributur>
nifi quis vel chartas vel rempus perdere voluerit.

Nos certe falfitacem huius dogmacis vel cx eo agno'
fcimus,quod graflante Pefte indies experiamur vul-
guminercem, morbum, ciufquefubdolam &latexv
tem vim non agnofcere,ac propterea de curatione no
adeo e flefolicitum, fed eandemdifferre,doneč Vene-
. numCordispenetraliafubintrans, &maiores eundo
vires elani acquirens, occaftonem medendi omnenfl

,furripiat } egrofquenecopinatopeflumdet.Ecquivul'
r gusindignotionepeftisnonvehementer hallucinarfi'

M E D I C JE*

tur: cum exercitathlimi f«pe, &quiin arte Medica
multum pollent, eande vix agnofcac ? Fatentur enim
omnes,excepco fo!o Difputarore noftro>Peftis cog-
nicionem efle pr« omnibus alijs morbis difticili- .

mam: cumobfubtilifsimurnacperniciofiiTimumpe-

ftiiensvenenum > quod f«pe ab{que vliius malignac
putredinisauc manifeft« alicuius qualitatis indicijs,
vifesadmodum&fubitodeijcit, vt vita quandoque
prius, quam malum innotefcat, abrumpacur: tum et-
iamobdiverficacemSymptomatum> qu« fepema-

gna cum varietateinPefte concingunt, pro diverfala«
boratium temperatura, parciumcorporis aliquarum
imbecillitate,& peftilentis veneni natura. Tempera¬
tur« namque diuerf« diuerfos colligunt humores:
quivbnnficiuntur ■,  alia in alijs efii c 1 u n t ,S y mp t o m a-
ta_>. Quqdfiyer6huiclecur, alij Venter aut Incefti-
numfueritinfirrmus, & ex validioribusexcrementa
excipiantpartesdebiliores: confequitur,vtpro natu¬
ra membrorumalij aliter laboreno, id quodThafijs.j
hancobcaufamaccidifle, Galenus. /. Epidem. 2.7.  te-
ftatum. Peftilens quinetiam venenum initar Protei Tejtu  mAv
cuiufdam inconftantis ac Chamadeontis, omnium_s
morborum faciem aflumit, ac vniuerforum malo-
rum colore& palliofe obvelat: humidas modo 7 mo¬
do fpirituofas, modo^ienkpie folidas occupat par-
tesd Ac vt diuerf« funt venem Idea:; ita alia atque alia
efflorefcunt Symptomata_.; & f«pe hibdoli huius
morbi, plurimofque decipientis infidi#, clanculum
incognico habitu fubrepunt; tuncq; pr«fertim,quan-
do eundem longiflime a nobis remotum fufpicamur:

itavtintcrdumVigoreetiampraeterito,morbitamen

dere®

16  E X FR C I T AT.

dčrepetlte angetub malitia, ve quafi deuorato bone,
irfdauda tandem jegri deficianr. RefercCorn. Geraraa
apud Louanienfes Profeflor Medicina: Regius libr. 2.
Cofmocr.foL254.do.  Pelle, qua: anno ChrifH 1574.  in Belr
gto graHata eft: quodtunc incerdum vix vila inlignis
cempeltas Symptom«tum grauiorum exnteric , vel
apparueritanteterciumdiem,atquecum quidem ni-
hiladhucpranerfoporemleuicuium, jačlatione cor- ‘

pt>rismoderatam,vomitum auc ventris fluxum, lin-
guampallore fubuiridi činelam 7  praicordiorum an-
gliftiam: vr etiamftepenil perpeti fupra ephemeram
iimplicern viderentur: tandem erumpentibu-s macu- ;
lis circaquarcum ;  quincum aucfepcimumdiem,mulci
etiamfačlialacrioresobanibularenc,eredliuefederet, :
fubicaramen tanquam morti a morbo proditi colla-

berencur.Exhis ! quamvtrlga : ris&:facilfsiit 7  dormitu- '

riencibus etiam auc in prftrino defidendbus Medicis,
Peflis dignotio, quili'bet abfque diffieuirate iudicare
poceft. Tempusnune eft, vcipfa Peflis figna eo, quoa
Difputarore propolica funtordine, difeutienda ag-
grediamur.

^ - «•*» S • i'*-* »  J ... J

Lafsitudo acvelut defatigatio.

1 '^TTr  SigniaPeftis Propriaagmen ducicLafntudo,
cjušffi male non in ltacmodo &cfequence TSefi, fed
etiam inDifcurfu fuo deMorboGallicofub alieno no-
rhine edito, defatigationem, pigriciam ad labores &'
pVogrefFum,inibecillitatem acobrulionemfenfuum j 1
vocat. EflLaflitudo, Gnvcisaffedio corporis,

ihqua,fivelminimuquts moucacur, fenfio qu*dafll

'■ - >  fr) o 1 e-

■Medici. }7

moleftaexcitaturphlegmonis, vlcerisaut tenfionis:
quteau tdvTvpaTus ,  ideft, vitro euenic, &fecundum
Galenum nonfimplicicer Laffitudo, fed Spontanea
Laffitudo , 2 . < ^w\y.appellatur:aucex labore & motu
nimio origihem crahic, St Laboriofa Laffitudo dici-

Cur.IilamintellexifTevideturDifputacor,quanionex-

ternam feu , fedinternamtantum cau«

famagnofcit. Ecquia cumlačlationecorporiseadem
coniungit,ideononTenfiuam, nec Phlegmonofam,
fed Vlcerofamimprimis ipfum fubintellexifle Laffi-

cudinem > )udicamus.VerumnecLafHtudo,necIatla- Laffitudo m

tio proprium Sc infeparabile eft Peftis accidens. Peftis peftenum per
enim, quatenus Peftis, id eft, quacenus maligna Cor* petuum qut
disintemperieseft, non Laffitudinem, fed imbecilli-
cacempotiusacdebilicatem virium, ob fabitam cali-
di natiuideprjedacionem, 8t exhauftionem vicalium
fpirituum,inferc:cum Laffitudo a multitudine poti-
us fanguinis; autab excrementorumtenuiumfimul
& acrium, qu^ fub cuce aut in čarne continencur, co-
piajauc ab vtriufque fimuloriacur. Galen.lib.4- defanit.
tuend.c.2.Quod  fi aucemPeftis incorpora incident Ple-
thorica, auc quce malis fuccis atque excrcmentisab-
Undant: negari non poteft quin Laffitudineni tenu-

uam, vlcerofam auc phlegmonodem, procdtp^ris &

bumorum condicione, excicare poflit: quiavero non
femper neque vbique, ex natura Peftdentis Dyicra-
fedintcrdum, pro ratione, vti diximus, n umoru
acque corporurft conftitutionis, aliqua ex pnedivtis
Laffitudinis fpeciebus, in Peftecorrepns appareo:
ideo nommfayvauoHX 9 v  proprium & mfeparaoile, e
commune6cč^7<ptfMvo/^ei'ii' pocius Peftis Sympconia e

C *

i8 Ex e r c i tat.

rit; & quidem Symproma facultatis aninlalis, ač inv
[attatioin  primisfetidencis. Ia&acio verdfeu mquietatio (qu#
Pejle,  p ro  diuerfafui & caufarum condicio.ne, diuerfa apud

Hippocratemhmcinde fortitur nomma: appellacuf
..enim ek/o-čpopla, pntjacr/Mif,  SA ^^crpiog, cim;, AKvcrptog  ,

(>U dAi)xq)  eft motusquidam corporis inordinapuJ
acdeprauatus:eaquedecumbentes ajgrilicagitancur,
vt nullo corporis poficu commode quietem capeilerc
poilinc: natura enima caufa moleftante folicicata &
obfefla, perpetuo fe excitat & commouet, vt onus de-
pellat,fubmdeque corpus incontinenter mehu: loco
ftarenefcic:figuram corporis mutac: manus, collum
&: crura inacqualiter difpergit: & prtefencem rerum*
ftatumfaftidit. Hxc Iačiatiofi quando inPcfteacci-
dit,quemadmodumeam fcepiflime accidere non ne-
gamus, cum effentiam Peftis non cofequitur, qute qui-
etem potius ob vires proftratas }  quam inordinatum Sc
frequentem corporis mo tu m, qui vtHier. Mercurialis in
prdcel. inprognofl. Hipp.docet,fieri  nequic abfque aiiquo
robore,inferc: Ted trgris vt Galen.j. Epidem.2.6. in hiftoria
mulieru apudTifamenum decumbentis te fiat ur,  malo inpe-

ius tendence Supcnienit: obcibum nempe poft in-
ediam ab tegrotis intempeftiuefumptum 0 : Hipp. Gal:
lib.2.devičl.acut.4$.  aut ob tranfmiflos ad os Ventriculi
prauos humores: GaLli.j.aphor.$6.(f i.dehumorib.ij. tfli.
i.prognoft.i6.{j) lib.^deviB.acut.^.tf 2.prorrhet.43.  aut ob
seftum circa pra;cordia vehementem. Gal. 4. viEl. acut.
47. 2.prorrbet.43'.  aut ob Criiin: 2gprorrh.2o.  velance
Symptomacicam etiam eruptionem exanthemacum,
&ex quauis corruptorum humoru commotione. Vc
nihiLauacdemollicie quorundamdeUcaculoru &de~

Med  r c tp

Iičiis dicamd-pii ne tantillam Febriumaut alcerius cu-
iufpiamrei moleftiam jequo animoferunc:quorume-
minitGal .i.progn.16.  Exhis luce meridiana clariuseft,
iiec La/Iitudmem per fe,nec eandem cum cLXvtry,oo  iun-
ftam, efle infeparabile ac proprium & Pathognomo-
nicumPeftisfignum: fiquidem non Temper inPefle
laborancibusdeprehenduntur: & fi force nonnurtqua
oboriancur,nontamenneceflario ftmul cumPeltein-
itadunr,Pedob alias demum caufas, vri dičtumeft, fu-
peruemuncmomiullis quidem prima ftacim die; yc
Mulieri>qua: apudPantimedemdegebat,& poftabor-
tum lep rima interiic,& prima diefui v.Hipp.j. E-
pid.a.&gr.io.  alij s vero mmorbiprogreflu ; vt Sileno die
m o r b'i fe x ca: Bipp. i.Eptd.j.agr. 2.  & Adolefcenti 3 qui in
mendacmm foro decumbebat;, die temo. Hlpp.j. Epid .
2. agr.8.

'  Animus rcmifsior.

A Nimiaffedtitsfunc Symptomata & Signa conili-
cucionum faculcacis vitalis. Cum itaque Peflis lit
morbusCordis,inquofedeseftfaculcacis Vicalis, Plato
in TmM.J rtft.lt .3. de par. anim.c.4. Gal. li.  7 . de plač. Hipp.
Plat. c-)-Pj  h.J-deloc. ajf.c.j.tf li.12.Meth. Med. c.  j. ideo miru
noneftjhacLue infecios,obSpiriruum perturbacione,
quodamhuius viccetiedioafficijanimum abijcere-, ac
infigni ugilitia & mrerore, acrocique animi confter-
natione,cumcrebrisfufpirij?acCordisanxioangore,
'abfque caufa mamfefta Teu excerna> cdnfici. Quod
"Symptoma vtplurimum in prima inuafione Peftem
comitacur : & ab aJijs excernis caufis, cum commu-
nipopulihorrore& pufillanimitate, quaplerique a
quocunque vel leuiiTimo correpci morbo , ftarimj

C 2  Pefte

20  E X E R C X T A r .

Pefle fe laborare fufpicantur,tum frequentibus fune-
ribus ac repentina confanguineorum,coniugu, pare-
tum,liberorum&amicorummorte,fouetur,virefqu£
clanculum fuffocat, Cordis tremores Sc  animi deli-
quia, mortisvmbras,fa;peaccerfit, qute tandem ipfa
morsconfequitur. Quod fi icaque alia Peflis indicia
adfueririt, ijsque mteror ac folicicudo cum anxietate
acceflerint, tune inter Diagnoftica Peftilentice figna
ego hafce animi affediones haud gravate collocarim:
Animi re-  non  tamenfacile admiferim, animiim & remifliorem
mijfio &  &afFedibusmobilioremfimiilefle pode. Ha’c nam-
C n<mf°nt  < l ue cont:ra di&ionein implicanc, nec fimul vera funt*.

Extremum corpus frigidum, inter¬
nimi ardens.

Exrrema cor  r On  cxtremum fed externum opponitur interno:

pom & ex*  x\ nec corpus dicitur extremum , fed partes corpo-
tema dijje>  ris extremce, vt caput, manus,pedes: Galcn.libr.2.progn .■
mnu  4.veldiflinčlius,nares, aures, pedes Sc  extremama-
nus: Galen. lih , 7. aph.i.  quibusopponuntur Thorax Sc
Venter,partescorparis;media;appellatae, Gal.2.progn-
^.Externae vero partes funt, qute foris apparent Sc  a
Galeno /fe/. Summas appellantum: qualisefl Cutis,.
quamGalenus a partibus extremis feparat ac feiungic.
libr. j.aphorif.26.^2.progmft.4'  Nune videamus vtrum
extremarum fiue externarumpartium^J^<?, refrige-
ratio,cummediarum.vel internarum ardore fit pro-
prium &infeparabile Peflis accidensyelfignum. Qui
naturam peflis, velfaltemprout a Difputatore in the-
fio£lauacirc.umfcribicur,confiderandoperpendit,&

expe-

Medici."* zr

exPeke decumbentes segrotos curauicaut trattauic
vnquam, is optima ratione & arguere & conuincerc
erroris Difputatorem potek. Cum enim Pekis non
manifekisqualitatibus, calorefcilicetautfrigiditate,
muko minus internorum inflammatione ; Ted occul-
ta,  indicibili ac maligna Dyfcraka definiatur, quje, vc
infequencibus ex Iacobo Schegkio Difputator aile-
ric, non fenkbus, Ted tantum ratione apprehenditur:
ideo quomodo extremorum frigus, & interni corpo-
ris ardor Pekem certo monkrare, aut infeparabiliter
vna cum eadem inuadere ac incipere pofiit, quodpro-
priumekPropriorumaccidentiuni ac Pathognomo-
nicorum fignorum,^ Gd.lib.i.deCrifib.cap.$.docet,  nulla
monkrari ratione, nedum experientia confirmari po¬
tek. plurimisnamque,im6plerifque, interiora norL.
modononardent,Tedne calere quidem prastematu- •
raiitervidentur:&quosFebrisPekilenskmulappre- . .
henditjij exiguum vt plurimum calorem percipiut: tern ™™„
fiquidem, vt Gden . libr. g.deftmpl.med. facd.cap. de Terra p ro p num
Sam.^lib.3.depr&fag. expulfcap.3. 4-docet,  febnum pe- p e Jiis fignum
ftilentium,nonHečticarummodo, quod voluit Co-
mesMontanus libide morb.cap.2 ^.ftol.iz^.  fedetiam Pu-
tridarum calor non ek vehemens: & eas inquadam
Veneta ac Patauina Peke, AnnoChriki 1376.  &intus
& extra tepidas klike, H.Mercurialis c.i.leBion.de Pefte,
teftatur. Quinimbnonnulli ne febricitare quidem Te
putant, fed id omnino pernegant, quemadmodum v-
bi dePekisdifferentijs agemus, id manifekum fietL>:
quapropterinterioraipfistuncardere, nemonifi up-
fuBab ^^o^laboransafiirmabit. Negariquidemn6
potek, quinfa;pepcniiciofumhoc & lechale Sympro-

C 3  ma

* E X E R C I TAT-

ma,extremarumfčilicecparcium & cntis perfrigera-
taocuminternarumfernence incendio, in Pefte affe-
tdisdeprehendacur. Soribicenim Thucydides libr.2.de
beU.Pehpon.de.  Pefte Athemenft fui temporis,qubd in ea
exteriustangencibuscorporanonvaldecalida eranc,
int erio ra au čemita vrebantur,vcneque valdefubciliu
veftimentorum, neque linceolorum velamenta, neq;
aliud quidquampr<eternuditaceferre poffenc. Quod
T- Lucretius lih. 6. dererum natura  ita exprefllc:

Necnimio quoiquam poffes ardoretucri
Corporisinfummo fummamfenu [cer e p ar tem ,

Sedpotiustcpidmn manibns proponere taclum : Ec paulo
po ft-,Intima par s h onimi -verojiagralat adojfa:

Plagrabatflomachoflammapel'fornačibns intus.

Ntladeb pojjet quidquam lene tenued m emir is
Ver ter e in vtiki a tem.

Idem, tejle Galeno.S.Epidem. 7.2p.  in graui atque diu-
turnaillaPefteaccidir,qua:Galenitemporeper pluri-
frias Romano Imperio fubditas gentesmulds conti^-
nuis annftfteuiit/ciiius idem Galenus memmic hbr.de
eib. boni^Jmalifuc.c.i.lib.^.deprxfag expidfca.j.tf 4--V) kbg.
Mcth.Meden.c.i2.lib.g. Epidem.jgjilib.t) dejtmpl. m ed.pt c. c. de
Terr.Sam.{Jalibi.  Veram hocSymptoma non eft Peftis
proprium,fed eidempropceraliasinterdumfuperue-
nienscaufas: imprimisveroob accedencem magnarh
aliquam inflammacionem ant Eryfipclas in corporis
parteprofundiori, feu vifcerequopiam eueniens. Gal
hb.4r01El.acut.16.iJ lib.^aphonf^.ijlib.y.aphorif.26.libr. 2.
prognoft. ^.InFebribusfcdicec, quas Caufones ab iil-
cendio nommanturj perniciolls, vel ft alicer libeat a p-

M e em c m.  23

pfellarCivalde malignis: in quibus vifcera interna ajfln
flagrantiacalidumnatiuuminfeeuocanc, &per mo-
,dumcucurbica;ex totocorporefanguinem prolediar:
vnde vifcera iis peruruncur , extrema; vero parceS j
qnemadmodum &c  Cutis, p rop cer defečtum fangui-
nis attpre caloris ad vifcera fefe recipientis frigefcunc,

& eorumplerique ob incendium,quod in vifcere fen-
riunc, nec teg um en ta toleranc. Gal.lib.j.apbor.i > In ali j s
vero Peftilennbusfebnbus,qua; : ad prasdidtumCaufo-
nem nanreferuncur,.fiue Humorales, fine Spiriruo-
fa’,fuieHečlicar j vcquidam volunc, fuerinc, profun-
diora nunquara peruruncur.

AdFrigidicatctn vero folamfeu folitaria extrema- Frigidltas
rum parciuquodatcinet,eciamfi liane remoco vifceru quoquetan*'
ardore,& hmufceperpetuo comite, Siti videl, nonulli tHmefi--
MediciquarundamalignarufebniiPachognomonicu
ede Signu,& vna cum morbo inuadere flacuant: que- ,

admodum Patauiifefe obferuafle Profper Alpinus lik
2.pragn.c.igScnhiv.T ucnisramencum Galeno/i. g. Epid.
a.tf.afrirmamus,externaru partiufrigiditatem no efle
ex his quae morbum com.icancur,vel >  vc cum Difputa-
toreloquamur,morbuparibusinlequunturvell:igiis,

fed ex illis quce malo in peius tendenci fuperuemut..
HuicHippocraces in podremo aphorifmorumlibroj
111  quo Epigenomena morboru Signa enarrat,/# prim$
dphor. cv Toiai vxcr l fj,cvn ipv£i$ dx,(iuT7jplct)v,x.a,x3i/, fcribic.
Quddfivero inquibufdamPeftilentibusfebrib.us,vni
cum morbo hoc accidens inuafiife, force obferuacum;
fuit: id non ex natura morbffed ob alias accidide cau-
fasjcercumed:: Epigenomenon namque&lechaleeft
in omnibus, eciam non Pedilentibus, acucis morbis,

fignumr

'24 EXERCItiT*

iignum: &inprogreifumorbi,nonomnibus Pefte Ia»

borantibus,fed tantummoricuris 3 obrefolutionem &

excinčlionemviuificinedlarisac fpiricuum vitalium,

fuperueniens.

Indefuccedens totius corporishabitus
inamabilis.

N  On de ijsqusefucceduntautfuperueniunt Pefti
Signis , fed ijs quse vna cum morbo inuadunc,
& paribus Temper eum infequuncur feu comitancur
■veftigij s, nobis in pnefencia Termo eft: quibus fcilicec
non mor bi , fed ideam feu fpeciem cognofcimus.

'Seddic amabo , vnde & cui fuccedic inamabilis illc
corporis habicus ? omnibusne preedi^lis (pco.voptvcis,  an
poftremofolum? Hocquidemvellevideris, fed ma¬
le: non enim necelfario fuccedit, fed idem fepius co-
mitari aut ahteeedere poteft. Videamus nune quare
corporis Peftelaborantium habitus ficauc dicarur in-
amabilisjautcurineonihilfir, quodamari podit auc
debeat. Per Corporis habitum, quem Hippocrares lib.
2.aphorf.2$.f ji.-n <rupLcL,&.  Galenus oXa $ <rooftciT@^

•&ppc\\a.t,(\m& 2 Lrc\.'vtVičt.Trincauell.lib. 7 .dediff'.feb.c. i. An-
ton.ab Altomaridemedend.febrib.parf7.cap. 7-7. lob. Argente -
rius demorb.diffxap.77.tf alii , ex Galeno incelliguntfoli-
das corporis partesex aduerfo difhnčtas ab humidis.
Nos in pra^fentia Corporis habitumreidius in illis co-
fifterepartibusdicimus, qux primse oculis obijciun-
tur:qualesfuncMufculi,quiomnia ambiunt ofla ?  &
Cutis:dequibusvifuiudicacur &cadu; vtviciereeft
apud Galenum in ar t. Medic.cap. $o . f fecjq.  Qu id icaque
cftquodhabitum cotporis adeoin Pelle inamabilem

red-

Medici.'

reddit: Vlcerane,anexanchemaca > maculx varij colo-

n s, autconfumprio mufculorum faciei ? Haic Difpu-
tacorcm cflcailerturum, non čredo: vrpocc qui vice-
ru m,exanchemacum,macularum varij.coloris, & fa-
C1 ^ihorrida:afpečhique foedte fub alijs fignis feorfim
Nemirne. An force vniucrfam cutimdcfoedari curpi
c oloreinPed;eexiftimac? Athocrarumeft,. nec7m%~
VvtolAovfHgv,  fed d7nytvcpivov  fignum, tuni morem morbi,
Cu m humorum incorporcabundantium ac peftilenti
I-ue 1 nfeeto ru m corruptorumquecondidonetn indi-
cans. Quod fipcrlnamabilitatemcorporiseius £xtc-
-tuiacionemintelligic, mhilquod ad cognitionem Pc-
ftisfaciat, dicir:fiquide in omnibus morbis acucis non
^%yvMuonxoy, fedcJm(pMyoju,ei/oi' 1 ,  & quidem
gnumeft, fiue corpus nonextenuetur, fiueplus Eequo
gracilefcac •Hipp.lib_2.apbor.28.

FacieshoiTida,afpe<5tuquefoecla&:pe-
regrino more peruerfa.

, .B Habiču corporis tonus ad Faciem accedit, qua;
»A.vrindexanimieil,iraetia corporis affe&us dcce-
-gicplurimos,quodtenella cuce iitobduda, &oculis
^Kime pne cceceris parcibus obijciacur. Quidautem
per Faciem horridam, aipečUique foedam & peregri-
no more peruerfam intelligat,non adeoliquet. Quos
■^bppocraccs 2 .prorrbet. ij. & inCoac.pr£not.tcxt. 2 i 3 .crv,v-
^a-zsr^Vvocae in morbis,ij vultumhabenc Scythicum,
tetricum,ruperciliorum,aufterum & afpečlu inamai-

num. Idem eciam lih. i.Epidern. 2.2g.  Febrium aipedu

D hor-

Vkltiu &fa*

ciei h ubit us
Pejlelabo*
rantium.

VuJtttsPefte
ajj'eltor um
non fetr/per
de tur pat m.

2 6  E X E R C I TA T.

horribiliumactcrribiliummeminic,quas nvpTsg

vocac. Verumcredibileeft,Termonem Di/pura- 1
coriefle de Facie vulgo Hippocradca dičla, eo qubd
primum apud Hippocracem in Progno/ticorum prin-
eipio cercis fignis defcripta reperiacur. Galenus t.
prorrhct.2.  Mortiferam appellauic: Cadius Aurelia-
nus Mor^uofam: Terencius in Hecjra  CadaueroTam_r.
Hanc vtplurimum in principio morbor um acutorum
vehemensaflus &pernicioTamalignita'sefficic.Ad/E-
ilum quodaccinec, hicardentiffimarum febrium eft
propnus, qui quicquid e/l in ipiis partibushumoris
abfumic > & autperTudoreseuocac, autinfenlili cranf-
piratueducicj & nunquam inPelle Tolitaria., in Febrs
vero pe/lilenci inrerdum, non Temper, reperitur. Nec
Peftilens malignitas Temper Taciem/ubitoriiaciede-
foedat, eiuTqueparcesanacurali ftatuperuercir: varia
Tiquidem&muldplexeflmalignicatisvis, & vnius e-
iuTdemque'morbinon vnus idemque eft effečtus in o-
mnibus.HincTcepenumeroinijs.quos Peftis apprehe-
dit,faciei figuram, colorem &molemnaruracompe r
’ tente feruariumo hunc morbum,quo nullus maligni-
or,fiepeagrumpriustolIere, quam faciesextenuetur,
obTeruamus.NonicaquePropriumauc Pathognomo-
nicumPe/lis TignumeftFacies horrenda, aTpeduToe-
da,&peregrinomoreperuerTa:Tedfi quando accidir,
quemadmodum accidere polTe concedimus cuncEpi-
phanomenon eftTignum, nonTpeciem &ideammor-
bi,Ted eiuTdem ifos  ac morem denuncians.'

Pulfus exiguus insequalis prefTus.

S I PulTus exiguus,intequalis ac preflus e/l.Pathogna-

monicumPeitisTignum, acpropcereaPeftemcum

i “ aiiis

M s ;D r c je.'*  27

alits^^u^aif paribusfenTperml^imurvcftigijs, ac
a b eademinfeparabiliseft: falfusell,aliofque fefellic
-^dpuracor , qui intheji.12.  plenioremacfirrniorem3&
ln  tkefi.ijf, magnum, aequalem &ordinatumPulfum in
Pefre c-oncedic :qua de re in cxaminehorum!ocorum
a §enaus. Errauic etiam Galenus, qui in diucurna illa
Ropianorum Peftilencia, cuius fcepiflime meminic,
cpiofdam mdeabinitioad finem vfque, alios per co-
fummorbumprobumPulfum habuifle, quiperparn
deflexiileca natura, eofque prceter cceteros periifle
fcribit.lib.j.depra/ag.expulfc.j.  Eccerceerfauit Galenus, Galeni error
ac propcerea dodlrinam hane eius , quicquid alii di- dePulfuPefie
canc, nos non admitcimus, & ranones quas adfert i- a fellorum.
«iaginarias pocius efle quam reales, vc mulca alia,quce
oePuliibusfubcilitermagis quara vere fcripfic, affir-
mamus. Quemadmodum eciam L B.Moncanus/wč. 2.
Medicin.f0l.H7.  de Pulfibus agens mo delt e fcribic,Gale- ^

numhabuifle.nefcio quid Grčeči, & proculdubi® i-
pfumridfle, cumqucedam dePulfibusfcriberec,čre¬
dic., QiicJYnodoenim Puifus in Pefte bonus & naturali
fimilis clle pocclt, Corde aeutidlmo morbo lang-
Uefcente ? Cum namque Vifcus hocnon Vicalis mo-,
do faculracis, Plato in Pm?£o. Galen. libr. 7-de plač it. Hip-
P’-cr. Plat.capit.c7. &libra.de lot. affecl. cap. 7. f alibi,  fed
eciam Pulfu 11 m- Galen. libr.2.deplacit.Hipp. f Piat.capit.

4 - &iibr.3. cap. 6.  qui vicalis facultacis opus funt, Ga~
len.'dcconjlitut.art.capit. 18.  & arceriarum fic 7 eluci ra-
dix,fon 8 ,principium & otigoHippocr. libr./zdet /£>%$.
libr. de Car n. libr. de ofiura natur, f Galenus libr. 6. de placit.

'Hippocr. f Plat. capit. 6.  ideo fieri lion poceft, quiri
robur eius fub de uidimo morbo deftruacur, & per

D z  con-

28 E X E R. c r TAT.

confequens a&ioipfius, quzcin arterijs etiam emi-
cat, & in Pulfatione, quanx arterije a Corde mutu-
antur Galenrn■■ libr.j. deprafag. ex pulf. capit. j.  depre-
henditur, ofFendatur ac eneruetur. Galenus libr.  j. de
prs.fig.ex pulf cap. i.fjf  hbg.de plac.Hipp.pfPlaton.cap.6.  Mu-
taturitaquePulfusinPefte, nec naturah manet fimi-
lis, fed ob deficientcra calorem natiuum, fit paruus &
tardus, poft etiam rarus r GaLlib.‘i.de caufpulf.cap. 4.  vfu
vero poftulante creber feu frequens Galen.ibid.cap.  p. &
ob alias caufas ina’qualis, vndofus,intermittens ac dc-
niqueformicans. QmepofterioresPulfus difFerentiar,
fuperuenieritia magis quam Pathognomonica funt
Peftisfigna: priores vero, paruifcilicet, debilesac ob-
fcuriPulfus,quos, vticonijcio, perPreiFos Pulfusin-
tcllexit Difputator, prjefendbus alijs Peftis indicns,
cercioresnosdeearedduncj&rarofaliunt. Maleita-
que Difputator Signum hoc ab ačlione laefae pards de-
fumtum,alijsdubijs,inccrtis&rard, nec nifi lethali-
cer vel imminente morte apparentibus, ac fuperueni-
entibus, poftpofuit,cui primumlocum meTito alFi-
gnafledebebat.

Sudorniuis modo frigidusče
foetcns.

Sudomonejl  qV dorrariftlmeinprincipioPcftisapparetjfedcxfu-
pefits ftgnum  o peruenietium accidentiumeft numero,& propter-
mtJcynupo-  ea inter Pathognomonica figna referri nec poteft nec
vmoy.  debet. Multo minus Sudorhyperbolicefeuniuis mo¬
do frigidu s Peftis Pathognomonicum eft Signumtcum.
aonifi funeftiiTmias acftcuiftimas, ad morcem pro-

peran^

• M e d  r e je. 29

perantes Peftes, ipfo Difpucacorei« tbefif.  tefle, confe-
t]uacur, & in omnibus morbis acutis 3 motov  oftendat,
Hipp.lib.^aphorifjj.fj) i.prognojl. z6.tejle:  quemadmodu
e £iamexhiftoriaiuvencul;£.puerpera: 3 qiueinmenda-
e Himforo d e c u m b e b a c Hipp. lih. $ ..Epidem2 . £gr.i2.  &
šililiIci// 7 ;./. Epid.f.3 .£gr. 1.  & Droamedte coniugis iti-
dempuerpera 'Mb.i.Epid.f.$.&gr.u.  & aliorum patec: ncc
vilam cuiufpkun apud Hippocratem hiftoriam,qui in
ttiorboacutofrigidum fudaric, liue per vniuerfum
corpus, iiuecircacapuc, nec perierit, reperire licec.

Cum icaque mulci Pefte correpci priftinte reftiruancur
Panirati, &proprereahyperbolicefeuniuis modo fri-
gidumfudorcm non fudentj plurimi etiamcitrata-
lcmfudorem,auc coin fiatu demumac vigore appa-
rente vel erumpente pereant: ideo tališ Sudor nec per
f e jnecalijsllgmsiundtus,Pathognomonicum&inre-
parabilePeflisfignumeffeautdicipotefl. DeSudoris Nec Sudor k
fcetore quodfcribit, pariterperpetuum non eft j fe&fcriutn<šr~
tumdemumfuperuenithuiufmodiaccidens, cumhu* ^ ^
niorcsinhabicu corporiscontentiobeuičlum a Pefti-
ientimalignitatenaturalemcalorem, ac fepticam &
putrefaciente Peftilentisvenenivim,corrumpuntur:
aut febris Peftilens,<^W fic dičta,ex mali fucci alimen-
ds orca, olidofudoreiudicatur:idquodinmalignis il-
ijsfebribus,quarummeminitGalenus lib.de rib. bon.
tnal.fucc.cap.i. accidiflelegimus. Quemadmodumcum
humorescircaTHoracem& Ventriculum, aut etiam
Prope colatoria in fundo Cerebri, contenti putrefcut,
aecorruptelam contrahunt, tune expiratio tegrorum
*nterdum fcetet; quam a vulgo obferuariGalcn./^.^-^
P r£ fag-expulfc.  ^.fcribic-

D S  Crc-

Cordis delit
cjuium cum
Pefte coniun
Hum.

5-0 Ex'£RCITA.T.-

1  ■ ' ■ • ; 'j  ■ ' . . i .; ’ •

Crebriores animi defečtiones.

C II e d ib 1 1 e e ft, in q u it G a 1 e mi s /;'C’ ■ . Hipp. ‘J Pht -

rocap.6.  Cordeaffecto in Syncopen prolabi homi-
nem,auceciamincenre. Non enim racidnibus folum,
fcd eciam ex-periencia comprobacum eft,cum Cor gra-
uiori aliquomorbo affligitur,ommum Tirnim, Vica-
liumpraftertim v quarum domicilnim & ledes eft Cor>
roburdiflolui. Quapropter mirum non eft, II Pefte
correpcorum vircsquamprimum concidanc & exol-
iiantur:& exolutionemvirium animi defečtiones fe-
buantur. Hinc Mediciopcirnaracione magnam ac fu~
bičamomniumvirium,Vicalmm iniprimis, fine alia
&mamfeftaoccafione, imbecillicarem,
que infeparabile Peftis fympcoma cfle ftatuunt: quod
alijsPhoenorhenis &proprijs aocidentibus addkum,
PachognomonicumficPeftisSignum. Non tameneft
neceflevtanimidefečtionesavirium iapfu tantopere
diftmguancuncum gradu ialtem dciecundum magis
ac minus difFeranr.

Subitus & repentinus folius Cor¬
dis calor.

D Ifputator non minus eft,quamPeftis,

qu^ varias facies, variofque colores a Obrnit.Pau-
lbpriuscocumincernum corpus Pefte affečtorum ar-
debat: nuneincendium illud deferbuit; & tanturm
'modocalec,,noninternumcorpus, fed folum Cor, Sc
fubito quidem ac repentino calore, Gbfcura dictio
, . i nihu

Medica.  ji

nifi.il' docer, Gdlen. libr. 3. viBor.amt. 18.  nec fcientiff-

Pamexplanationem admittit. Galems 6. Epi dem. 3. 2.

'Qmdqu.cEsddl repentinusaut fubitus folius Cordis

.calor? Ego, v c ve rum fatear, horum verborum fen- Galomy»x
g ■ 1  'ti i -n obfcure ufitre

nrm noniatisperctpio. Caiorme aucnaturaliselr, auc J J

preeternaturam Corafdcit.Natnralem illimrefle non^
dicetis, qui Symptomata dle affečlus praerer natu¬
ram noti it. Galenus libr. de part. artic. Medic. cap. (j. 'Idr.
deSjmpt. dijf. eapit.i. libr. 2. Met hod. Meden. 'cap. 3. lih.

3. deprafag. expulf.capit. z.tf 2. dehiimor:z6. alibi.  Si pral¬
ce r dat ti ra lis dl ille ca! or Cordis, ergo Fe bris e id, qute
per arterias vniiTerfocommunicaripoceftcorpori, ni * ebri4no f n
.qmdpiam impediat. lebrim vero mieparabdem.efle J

a Pefte, ac cum oni ni Pefte coneurrere, dl falfifti-
©lim : cum mortales vel citra Febrim Peftis corri-
piat: quod non Hippocraces modo libr. 3. Epidem.
feclion. 3. tcxt. 23. fj 33. alibi ; fed etiarn Gal en ud
libr. 9. de/impl. medic, facul. capit - de terraSam. g? libr.3.

Epidem. 3. 97.  Iacobus de Parnbus [uper Auicenn. libr. 4.
fen. i.traBat. 4- capit. de felrr. peftilent.  Alexander de
Benedid. libr. de Pefte capit. 2.  Hieronym. Mercurialis
in leB. de Pefte capit. 18.  & alij plurimi obferuarunu.

Etfi enim > vt FerneBus libr. 2. de abdit. rerum cauf capit.

12. docet,  cum Peftis in corpus incidit Piechora vel
Gacochymia , vel obflručtione laborans, fieri vix
pocdl,quinputridafebriimpliceturjob putredinem,
quacorn.ipti&calorisnatiuicuftodiapriuati humo-
res protinus afftci confueuerunt: faspe tamen peflis et>
iampura inuaditcorporaj&interdumvenenitamper,
nex &rapax dl malignitas; auc Cordis ipfi usd,ad quod
Jhabec ancipachise anaIogiam>canca imbeciljlcas;

vehi-

JPefHs non efi
Febris contra
I. Akxa.no

drinum &  /•

Schevhium.
.O  ^

32. E X E R C I T A T.

vtinterdumprius iugulethomines, quam tempus &
locus putrcfadioni & accenliom humorum conceda-
tur. Ex quomortes concingunclubiranceEacimproui-
fx :  quemadmodum in Romana illaPefte fub Romu-
\o,cuius meminit Dionjf. Halicar. hbr. 2.  homines ftacim
abfquemorbispeniflePlutarchus/«i?(?w«/(9, & Zona-
ras 2.annal.  tedantur. EtmgrauilTimaiilaPdFe, qux
annoCh v1Q3.jp64.tf i$6p.  per vniuerfam prope Galliam
debacchat-aefl,idemf^peaccidifle, ncc line magno
tcri-ore ac periculo fe vidiiTe, S. Simonius li.i.de Peftis cu~
r atione  fcribit. Hinc mirari la tis ncquco,quod non mo¬
do Iul. Alexandrinus lih. de Tbcriaca  aflerere aufus lic,
omnesconfiteriPeitcmFebrimelle: verum eciam Ia-
cobus Schegkius, ex cuius officina Difpucacor pluri-
ma depromlit, inlibello ceneni de Caloris vi tf ejfcacia edidit
fol470.47j.tf  47^ dcr i b a p n u 11  u m v e n e n u m C o r d 1 s <£-
ent  abolerepofle,nifi eandem manifeda aliqua quali-
cate,calorenimirum auc frigiditate, contra naturam
indgnicer alcerec: & propcerea Pedilens venenunu/,
•.ant nimis refrigerando fubitum exkium afrerre auc
calefaciendo. Nemo aucem dixeritPedemrefnge~
randoCoripfumeiufquecalorem extinguere: quare
necefleed,aic, vcid calefaciendohečtico quodam, in
habicufeufubdantiaCordisincenfo, calore caufa dc
aboliciE crafeos: qui Calor Cor ipfum alcerans , deri

nonpoceft,quinritFebrilis.-Quaracione*Aoy«? &co-

traGalenido&rinam, (quiagenciaa toča fubdantia,
vbique iis quce mamfedis qualitacibus agunc opponit,
vt lib.de conftit.art. cap-jp ■ lib-4.de fimpl. med.fac.cap.iS. tf lih •
f.in proemio. tf cap. 17.1% lib.S.decompofrned-tf -nvr. cap. 8.
Uh.  13  -Mcthod.Meden.cap.C.tf hb.6.Epidem.6. p. tf alibi,) o-

. mnia

• M F. n i c jf: :

rttinia ad nftanifeftas referc qualitat.es/quod furnma/ ef-

- feimpudentia/I.ČlScaligeretfm^^/if.fcribic. Sin ca- Z Schegkim.

■■  men qu ali oblicus idem I. S c h eg kin s in dijp. de mo rb.ftib- 'd/U

flaut.  d i flerens de modo nonnullorum, quce {■m(§■>.

r -o n manifeftisdyfcrafiisperirnimc;noni 5 iai 9 , £<wmodd
-Epilcpcicam, qua/propria:Cerebricrafiopponitur :
fedeciam^» 9 *w Peftilencem,Cordis proprio tempe-
. ramencooppoficam, manifefta qualicateprimarum
qualicacum defmiripoilenegatifed huiufmodi quali-
taces fecundas appellac, propriispartiumcempera-
. menus (quae &ipfaproiecundis numerancurqualita-
_ c i b us )op p o li t a s, n e c fenfu fed racione tantum appra:-

- heniibiles. Eiufdem mconftancia: efl eciam Difpuca-

: tor, quiinaliaquadamDifpucacione theft. 2 y. 2p. 37.

-Pefte m ex genere Febrium efle &Cordis incemperiem

calidamrede diciaffirmac.Mo x<*?isJ%7m3-uv  a pofica

- defciicens fententia, eadem theft 2$.  27. nega c Peftim

- efle incemperiem calidam auc manifeilam: fed dyf-

- crafian q’!iandamllinom]natciniaffirmac,qiicefub-
-ftancialem & eflencialem Cordis x,p£<nv  labefadac &

•• corrumpic*/ 4 *aS-sr«. quadam occulta , qua/que pri-
mrarumqualitatum nuiia definiri pocefl & exprimi,

nommecarens.

E t natura cummoueat.

C Arbunculos & Bubones Peflem humoralem vc
plurimum comican, & iinoninpnmo infulcu, in
principioramenmorbiapparere,eiufquereiiquis re-
fppndencibus fignisinfaliibile efle indicium, cercum
eid: nilifamiflimaPeftecorrepti cMuscormaiit,quam
'■ A  E nacu-

‘ 34  E X'E R C I TAT.

natura triumphata humore malignoš, a d exteriores
partes& emunčtoria expellere aggrediatur. De Ma-
culis vero &Maculje & Exanthemata. Exanchemaiis
qui idem pronunciat, infignicererrat: ha; enim, vt ec-
iam P. Salius lib.defebr.peftil.cap.14.  docet, licec Febrem
: femperatteftentur Peflilentem, non tamen in omni-
bushiuufmodi febribusapparent; nec in principio,
fed progrellu morbi euenire folent, ac poftappareno
Quar de generatione horum abfceiruum fcribit Di-
-fputator, ablurdiflima funt, & proprerea ficco non
pra-tereundapede.SeribitNaturam, eaqujefibiinin-
- amis corporum infenfa funt, prim um mouere, dein-
■ defecernere,poftealongiflimepropellere, & adextf
maprotrudere. In theJi.S.  errorem fuurnmanifefliuS
prodit,fcribens,naturam hofceabfceffus molirimo-
cuCritico: & thcfe.14.  Hacuit, h as euacuatidnes fieri
pofle in die decretorio pr&fentibus Concočtionis ft-
gnis.Hasc, candideLe&or, non funt inuoluenda fl-
. iencio. De antiquis dicere folebat Auerrboes, quod
verba onerabantfententiis: nosde Difputatoreverč
. dicere pofTumus,qu 6 d verba fua oneret erroribus,ij£'
que adeo euidentibus, vt Hippocraticam lllam veram
f r  acfolidamMedicinam vix redoleant. Conftat ex fu-
traditio*  perioribuSjDifputatoremhic fibi propofuifle Pathog-
nomonicafakematqueinfeparabiiia,qua;quePe]T:em
nullahumorumrationefemperacparibus infequun-
turveftigiis, & ftatim cum morbo inuadunt, fenar-
rarefigna;non qusdemummorbo iam prtefente,na-
turamquefolicitante bonis velmalis asgri rebus fu-
perueniunt; &c  non Morbi funt Symptomata, fed
Natura effečta. Male icaque & perpcram Abfeeflus
• / Fefti-

Sign

or um

/• Mvje? b rc'X. Z  :

Pfeftiientes in praftentem-Signorum'catalogum re-
fert: quos Humorum euenire ratione", qui eorum
cottcinences funt caufte; & pro horum diuerfitateu
dauerfos fieri, manifeftum eft. Kon enim abfque_/‘
numore fiunt Abfčeflus : & c tim c raftu s humor a
Peftftentifeminarioafftcitur,, Bubonemconfequi;ad-
ftftisvero, tenuibus, &acribus humoribus affečtis, v  .,

c4cJv[Act¥g/j ,  & fimilia apparere,apudo-

tttnes in confeilb eft; & a Difputacore in tbeji. S.  con-
cellum. •

Secundo Motus, Secretio, Propulfio &c. non
mfiinijsrftorbisfiurit,.quorum v&ap invitio humo-
fum, qui mouentur, fecernuntur & protruduntur,
coniiilir: ergo falfum eft, abfque humorum refpe-
vel conditionehofce mocus in corporibus fieri.

Terno, mouere qute aliena & noxia funt, eaab >' nm(rx
vtihbus fecernere, & ad extimas partes longiftime aSrmptoma-
procrudere, non morbi, vel natura: a morbo irritatte nb/udiftnu
acoffenfa:, fed natura; vcihter .& beile agentisac tri- gnenda.
li m p h antis lun t opera: ideoqueaSympromatibus ac-
Čurate diftinguenda, wxta Gaienunihb. defj/mpt. difficap.

6.  proptereaquodep;k£fintTfjVcpijW£y? pAvip
vpisu ;Salutares  quippe& Critict lunthuiufmo-
di mocus & abfčeflus, non Symptomatici : qui vt-
plurimum funt periculofi , auc fine <£:ipopid  con-
tingunt*. ■ .•*

. O  ...

Quarto,omnesfalutares & Critici Abrceftus, fiue
vtctrizpav Vj koct  c4c^ciji/)fiuczdj’ fiant, Concocho-
nemhumorum requir.pnt, quamprafireopqrtet,fub-
fequi deinde fecretionem, & pofteaeuacuationem,

fP vcbo-

Teftis

3 6 <r  E X E R C I TAT. *

vt bona fiacCrifis : quemadmodum Galenus 4. aphorif 2 z  ■
Cer ib it:  qute Coftio non Cnfinraodo, fed eciam diem,&
fecuritatemacceleritatemCrifeosdenunciat: quem-
admodumexHippocratisoperibusnotum eft. Con-
co&ioautem,iuxtaDilputacorem, in Peftenuliaeft:
vcpoce quamnatura alterarenequit, aut quidpiam in
cam agere: qua de re in thefeos quint£ examine age-
mus. Quinto, notum eft, Peftem eile morbum, ft quif-
h.,  piam alius clk^tcv,.  & pauciftiraas in Peftilenci ftatu ef-
fe Crifes, eafque difficiles, incertas, minimeque tu-
tas.Multi,z#<p/f Hippocrateslib.j.Epid.j. /7. morbi pror-
fusnoniudicabantur, quidam regre. Et Galenus.-?. a - :
pfsor./j.  feribit, Crifes in Peftilenti cpnfticutionead.
ruortem potius quamfalutem fieri: contra quam in a-
lijsmorbis,in quibus iudicationes vtplurimum bene,

(  terminantur. Ateruptiones Bubonum & Carbuncu-
frflem ul ad  j orurn  p unc  frequentes,imo frequentiftima*, qute in o-.

mnibus fere, vti diximus, Pefte corrcpdsdeprehen-
duntur, & ftepe ob humorum noxiorum a principi-
busparcibusadignobiliores decubitum vel depoftti-
onem, quam cum Crift temere confundit Difputator,,
bonis xgri rebus contingunt. Sextb, fecrctio noxio-
rumhumorum, & eorundem ab intimis ad exnmas
partes Stlongiftimedillitaspropulfto, hoceft, vt vno
dicam verbo,Crifis,nunquamin primo morbi fit m-
fultuj ftquidem htec citra morbi iamprtefentis& na¬
tura certamen non fit. At Abfceftusilli, ft Pathogno-
monica funt Peftis figna, vna cum morbo apparent; i-
mo interdum, anteouam tegridecumberecogantur,
autfeaegrotare intelligant, deprehendunrur. Deni-
que Abfceflus Peftilentiales abfqueperturbatione aut

cora-

Buboves m
prjiet
Crift

M e d r c m.  " 37-

commocione aliqua vehemenci, non animaduerccn-
tibusfcre egris,erumpunt:atCriticos,nonmediocris
itiegri corpore, ob natura morbique pugnam pre¬
cedit percurbatio: vrvidere eft apud Galenum libr. r.
dc dieb.dccr.c.i.fj Iib3.de Crif.c.2.

Mors fubita, rcpentina,inopinata-, fine
fenfu doloris.

potuilTemus: Tiquidem poftMorcem, que omnium
accidencium poftremum eft, non de pfeTenci, quia
flonampliusadeft, Ted de preterito morbo iudica-
mus. Quia autemdePathognomonicisTignisloqui-
mur,ide6Mortem merico abeorum clafle reiicimus*
Eclicetfubicamac repentinam eam in Pefteefle con-
cedamus; nec opinatoramen eandem Temper eueni-
re, & Peftemparibus Temper inTequi veftigijs, perne?
gamus. Ed; quidemPeftisfua natura peffimus &exiti- Pefitsvehe-
aiis morbus, Gal.lib.i. Epid.fi. inproem.  fera veluti qua- mentU
damdeuaftans, agrosimmedicabilesreddens; Arta-
xerxesmcpi(l.ad Patum.  imo belinaquedam haud pau r
cosincerimens, verum ciuitates quoque totas depa-
Tcens; Gal.hb.de Ther/aca adPifon.cap. 16.  vnde plurimos
inmorboEpidemicointerire, paucosTeruari, eftve-
rus charačteriTmus Peftis, fecmdutn Galenum hb. 3. Epi d.

■3.2o.tf zi.tf Ub.jr.deD 0 .acut.pi  Eccumnon modo exida-
Iis, verum etiam acuciftima ac celerrimi motus Tit Pe¬
ftis, ideo etiam breuienecat, acrependna morte perj-

E 3  mit

H

T) o bris Jem
fks m Fefte.'

5§. E X E JR. 'C I T A ¥*

raicatgrotantes^Non camen propcereaomnesenccat
lticmorbus,necfemper,inopmaca efth^cMors,quam
horrendorumacleclialium Symptomacum ram ma-
gnapra:cedir cacerua. Qriis enimMedicorum , ( nifl
Aborciuus, auc Vt Galenus/. dchumorib.i. locjuitur , Ver-*
botenusautper-compediaMedicusfuerit, ).camrudis
eft, quuvbi m xgfocant€ cotiuscorporisfpontanea-m
laffitudinem, ia&anonem, triftitiam, exrremorum
frigiditatem,incernorumardorem, faciem a-mlO-pumv
auc Hippocraticam* fudorem niuisauc forraflis etiam
glacieimodofrigidum Stfoetentem, lapfum ac defe-
dturti omnium virium, acfimilia lethalia & mortis
pramuntia confpexerit Symptomata; Mortem ramen
prseteropinibnemacčidifleafftrmare a ud c ? Verum
dehis forte eciam mthdiqmnta a ge m us* (Vod deni-
quedeabfentiaE)olorisnugacur, ridiculum eft. Quis
enim,nibftupidus,nonanimaduercir, Garbu n cul os*
Bubones, quiinterdum mregrasparces deuadanco-
-m ni no r d epop u lan tu r, corrumpunr, putrefaciunt, ac
cbnfumunr(agnofci$verbaTuaDifputacor?)fmeDG-
lorisfenfueflenonpoile? Benigni Carbunculi ac Bu¬
bones nonfunc abfque lntenfo dbiorerhi vero qui per,T
nicioiinimi, ac maligniflimi funt, a dolore erunc im-
•munes? Quod fi Difpucator regefleric,iibi non deMor-
bo, fed Mortis momenco fermonem eflejnilnifi nugas
diocerit: fiquidem inaliis omnibus morbis, emorience
adextremuanimali,obexcindi;ionem ) conrumrionem
auc fufTocacionem calidrnaciui, fenfus fimul omnes
fenfim ceflanc ac emoriuntur, lca vtdoloresampiiirs
~nonpercipiant.Hincnonnullidicerefolent:Nonmo- (

rf fed tegrotare parit doloi-e- Ecbax dc Phamo menki

" c - qui-

" ' M e d  i c je;

• ^uibus, FecundumDiFputatorem, praeFertim confpi-
cua fic ipfa Peftis, dixiflefufticiac.

EX E R CITAT A D

T H E S. IV.

P OfitisPhsEnomenis acpropriis Peilis accidentibus,

exiiFdem in preletite Thefi Cor Peilis efle jr trum cor

Fe ufu bi selu ra probare conatur: verum Fuo mO- r imKm  p e -
'  re,id'eft,obfcure ac confuse. Er primum tal i argumen- ^ tefL

to  vcitur. Cuicunque Parci corporis dieta Feu diferce ctum.
propofica,necnonaba <p mvoju.svci  primario  accidur; itra
■vcreFpečluhuius parcis fint avv refpectu aba-
'rumveroparciumžOTfiropSž^Ks^ itla Peilis e 11 Subje¬
ktu m Acqui omnia h are q>cuv6fwa,8t  aliaenam,nonmFi
Cordiaffedo &malehabenci primario accidunc ob- „
denimuque. Ergo Cor eftSubiečlum Peilis. AlFumpti-
onem probat fequenciracione, ex medicullio analyci- '
CcedodlrinardeFiimta: quiaFcilicecin Corderobur vr¬
tale ficum ell: quia Principatus vicee & vegerationrs
Cordi adfcribirur: quia propter Cordis viuificum.
calorem, &fpiritumvicalemreliqu 2 e parces animaci
corporis vi iiunt, vegetantur & nucriuntur: quia la¬
borante Cordeauceodem omnino extin<doj reliqu£e
parces omnesemoriuncur: & viuere definunt: ac de-
nique quiaNutricationis officium, caufaquoque af-
Fečtuum,inCordee!l. Quce,qualis, quanta hcec effe
AHlimpci probacio?• QUrd quafib vicalerobur, Fedes
caloris,viuifici, nutricacionis officium, vitasac veb
getationis principatus &Fi-milia,iiiuant autfaciuncad
probandum vel demonilrandum/aciehorrenda, lu-
1  doremfrig{duinacfoe:cntdii>la ; lliEudihej iačlatione|

"*> . ' bubo-

'4° Ex E R C I f A T.

bubones, carbunculos,exaRthcrriata,pardum corpo-
risputrefačdones, confumpdonej(que, non nifi Coj-
depratter naturam affečlo, reliquis partibus etiamfi
corruptaeautemortuatdeciderint, per fefaluis & in-
tegris, oriri?

Iudicent a’qui Le&ores, an non ex illis ipfis Phano-
menis,nequiddeahjsdicam radonibus, contrarium
demonftraripoffit; nempenonCor, fedalias etiam
partes corporis interdum Subiečtum efTe Peftis. Per-
pendant folum Bubones, qui omnium Medic.orum
confenfunonaCordetantiim(fiquidem fub alis Tem¬
per erumperent) venim etiam a Cerebro & Hepate,
propaginesducunt, eorumquefpecimenexhibent,a>r
Hipp.lib.6Epul.f. 2 . 4 -j.fcribit.  Neca Vifceribus Polis, Ted
etiam aliis partibus glandularum inflammationes in
Peltefuborin fapeexpenmur. Natura namque de a-
nimalisvitaade6folicitaefl,vtnona Vifceribus mo¬
do, verumetiamaliiscorporispartibus, quicquid im
tusdelitefcit & inimicum eft, ad debiliores, quales
funtvtplunmumCutis & Glandula, conetur depel-
lere,&illasa materiainiquavindieare. Hinc vbiPc-
flilens venenumexternam cutem atdngem, peran-
guftilTimaeiusfpiracula arteriarum motu intra cor-
.pusrecipitur, fitinterdumvt parces proxima , qute
primum peftilends veneni impetum excipiunt, id
quamprimumadglandulasautcutem , antequaCor
attingat, interni calorisimpetu propellant: aut omni-
n6foraspriusexpeliant,quaminfinus intimos pcne-
trarepotuerit- Hac radone fibi Carbunculi peltilen-
tis puftulam iuxta pollicem; & Socero duas in pede
finevlteriori noxaerupifle, F. Platerus libr.z.obfer.fal.

Medici. 41

^•^//Aj./o/.^o.fcribit.Canfideremus quatfo Statum
dlumPeftilencem,quimultarum fuic gencium com-
1 tmnis } quemHippocraces libr. 3. Epidem.  defcribic: &c
quemGalenusinteromnesStacus ab Hippocrare de-
fbripcos 3  folum vere Peftilentem appellare confueuit;
k  Alex. M aflaria lib.i.de Pejlefol.io.  eundem efle curn A-
t henienfiumPefte,quam.Thucydides &Lucreciusde-
fcribuncjcredidic: &reperiemusprofecto varios, di-
11  e rfo s, din e r Far u m q u e p a r t i u na m o rb o s, cum & line
Jebre, Eryflpelata,Phrenitidem,carbunculos,apofte-
mara > on.Iumdenudacionesacdecidencias,&alioshu-
iufinodi varios affečtus: ex quibus diuerfas in Peflc
corporis parces laboraile, Peflem non elle morburn
Vnius generis, fen vfcGaleK.ub.j.Epidem.j.z o. lo quitur,  non j mo a [ u
.efle cerci morbi nomen, quilibet colligere poteft. Ar- q U0 % partes
denres namque Febres, liiPeflrilenti illaconfl:icutioiie,/A^w»
exticeruncobbiliofaexcrementa J nonCor, fedlecur/^ Fejtu.
kV  entreminuadencia: vc Galeilus 3. Epidem.3.11.  do-
• c uit. Phrenindis Subiechim Capurfuipbiliofishumo-
eibnsabHepateeodelatis .Gal^n.ibid.  Multos e Fauci-
buslaborafleibidemfcribit Hippocraces tex.io.  nona
.C o rde 3  Ted vt Galenm in cbmment. ait , a Cerebro humo-
tibus prauis eo cranfmiflls. Quidmulcisopuseft? Ga-
ienusdeilla Vk-Pcilcmmincomment.text. 12.  htecfcribit:
Memmeris eciam hanccommunem rarionem,ab eode
dlatu genicum omnibus putrem humorem non eaf-
deminfidereparces, quodnecper naturam omnium
^neademcondicionecorpusefleteo fiatu, fed eflet a-
■lia alijspars infirnlior. Hincnonullisoraaphrjiis viti-
^bancur;aliis pudenda tuberculis, oculi iippitudini-
<kus laborabancj quibufdam menturn ollaque denu-
v F daban-

42- E X E R C I T A T.

dabantur,decidebatttque. InPede Athenienfi priti*
cipio Caput incenEum Eeruore gerebant; inquic Lai-
Grecius. Luesnamque, cede Thucydide , fedem pri*
muminCapice poEuerac, Euperne exorfa corpus eni-
uerEumperuagabatur, & propterea non Cormodo>
EedparcesvniuerEas inconEenEumtrahebat, tandem*
quetuminpudenda ;) tumetiainEummas mantis Etini*
moEquePedes irFupebat,&partibushiEce argrosmuti*
labar. Quod ena m Hippocrates lib.j.Epid.j. 25.  & Gale*
nus defut r e m p oris Pedi 1 en ti a hb.j. de pfiipart. c.  y. teda-
tur. CorrumpitnamqueiftaFeraquicqindad eorru*
ptionemidoneum ofFenderit: & mediance aere per
inEpirationem accračla & ad Cerebrumdelata,id Expe
primum leedit: & njt Andr. Libauitls trači,de Vtncn. cap. n-
j£r/to,necarepoteft>ancequavis venefica cangat Cor.
ReEert A m b r 0E1 u s P a r ae u s lib. de Pejie cap. 12.  de EeipEo,
cumaliquando Pede infečlum tmpriidencius corfer-
cimdidučlisftragulisrenudafle^ačtucumdenEumjte*
trum,acputridum vaporcmexruptoduorum carbu*
culorumabfcedivpernares in Cerebrum dbi indliif-
fe: ex quo oborta Leipothymia morruo Eimdis prat*
cepsinterramdnefenfudeciderit: & rubrequuro fre-
quenndernutamenro acnartum htemorrhagia ab o-
mniveneni impredioneliberatusfuerit. Cor dbi noti
fuifleafledhimconftanteraffirmat. Htecomnia, vt5c
aiiarumPediumniorbos,Eymptomata & progreflto-
nes qui ac.curatius condderaueric, cognoEcet quidem
PedisvcplurimumEedemede Cor; in nodra prader-
timPedevetenbusEortadisnon Eatis čofnita deri ta-
me,vc interdum alias etiamcorporisparces obftdeat>
prouchteaut debiliores auc venčno analog* fuerinr,
nonnegabic. Pnn*

M £ D I C JE.  43

Principatum vltx  & vegctationis.

G Orvitaeefleprincipium, nemoeft qui negac: boe Cgr j_; s  ^ r - n0
enimfaculcacis V’icalisfedesefl:,& fpiricuum vica- c ipatwq»a
Jium officina: &lafo Corde omnes reiiquas parces la;- VitaUa.
dinecefleefl, &incerire quidemjfigrauiter l*datur.
4.nJ}.ti.}.dkpart.anim.c.4.tfU.4.c i .2.  neq;animalmorio-
nihi.no pofle,ni Cor afficiacur. GaUi.^.deloc.aff'. c. j.  Non Non quu ve*
camenpropcerea.Nutri cionis feu Vegecationis etiara getattenem.
Principacus eidem Cordi eftaflcribendus. Ex Arifto-
tele namq; didicimus , fl non exnobifmetipfis noui-
mus., proprias dicdis nacuralibus accribuendas efle
caufas,(quas li .2  .Phj.c.j.tex.$8. luoLKpoi&O, čtth&n  ominac)
non qna’ generales line & lacius paceanc. Influens ca-
lidunanaciuuni, quo parces nacurales in animalibus*

Vt id quod fuum eft agere poifinc, opus habenc, nulli-
nspropricefundionisefteaufaprimana, fedeommu-
nispropriis & primariis aufis, canquam Inftrumen-
tum \ciewjcuLov  fefe accommodans. Idem enim eft ille
Calor,quia Corde, quodeius eftprincipiumper arte-
nasm Tcftes, &isqmin Ventriculum, Mammas,Ie-
, cur&c. diftribuicur neque tamen pr*cer Teftes vila
eftpars, qu* Semen conHcit,necpr*cerVencriculurn
qua: Chvlum, neepracerMammas qu*Lac ?  necprce-
terHeparqua; Sanguinerngeneracjlicecid abfque ca-
lido influence non flac: parcium namque pr*dičta-
nimhoceftprim 6 ,nonCordis 3 bocefl:,h^ operacio-
j-ks  non calori influenci, quiparcibus illis non fed
koito, ineft, prirno & principajicer, fed harum
parcium Natur* cribuendce funt , feu cuiufquo

F form*

Dijferunt
omnino cau*
fi principales
cr Infirumen
taria.

44 E X E R C I T A T.

forma: cflentiali, ob quamnonquiduispars potefla-
nimalis: qua:libet: calori autem influenci per acci-
dens, canquam Inflrumento. Principatum vero feu
Principium, &Inftrumencumint.erfedifFerrc, etianv
Tyronibusnotumeft:vtpotequiidnonmodb ex Di-
fpucacorisalia quadam Difpucatione, verum eciam ex
ipfiusPrteceptorelacobo Schegkio difcere pocueruc.
Is enim indijp.de occult.me.dicfac.fol.i6 4.  incer Principa¬
les &Organicascaufasmanifeftediftinguit: tkinhbr.
decalid.vi.tf cffic.ca-p.zfjn. exprefse fcribic, hunc ipsu
influencem calorem feuSpiricum vitalem efle caufam
Inftrumentalemnucricationisinomnibuspartibus fl*
milaribus: & indijput.dejpirit. amm.f 235.  vnumquod-
quefuo Proprio calore humidoque vegetari, docet:
veruntameri hoc corpus a feipfo non habere vc nucriri
queat, flCordisvuiificoInftrumento defticuatur, ne-
pe Calore vicali, qui a Corde Inflrumento arteriar ura
per vniucrfum corpus in omnes nucriendasparces dif-
fundicur. Cum ergo Organica caufa Nucritionis efl:
Corj&iCiuosgeneratjlpiritusvicalesj male ijs Difpu-
rator Principatum aflcribit. Meminifle debebatdo-
člrincE noflri Galeni, qui in Corde principium efle nu-
triendianimancibusmonconcedic, & eos,quiin Cor-
dc efle nucritionis animalium originem dicunt, men-
tirifcribi t,ltb.2.deplac.Hipp.tf Plat.c. 8.

Vitse & Vegetationis.

H IcVitam&Nutritionem confundere videtur, &
pro vno eod®mque Mbere: fequutus Pr^cepco-
cemfuum Iacobum Schegkiumriz diftut. deftint. (anim.

f 2 3S'

M k  r» i c -m.  45

/■23).  imprimis vero Arikotelem, qui omne quod viuir
nuenri cenfuic, & viuerequicquidnucricur;adeoque
Vicam opus efle nuerientis anima: facultacis. Wl{yx  A/-
cm atrij/Aci.  Muko rečlius Medici cum Galeno Vicalem Faculmes,,
‘facultacem a Nacurali dikinxerunt, ijsfolum vicam vitah* &
tribuentes,quceCordis arceriarumque motu vigenc. Naturalts
Al'iudnamqueek Viuere, &aliudNutriri: Stalius ek ^

c , . . C r ■  tt tur  a Medu

oanguis Nutricionisin veniš, cuius orncina Hepar: a- cts , contra
iius Vitce in arceriis, cuius fons ek Cor. iuxt/iPlatonemm Anftotelem
Dialog, de nat ur. Galenum hb. 6 .deplacit. Hipp. {j? P lat.c a. S. & Schegki

9'  Qii in  eciam qua:damceflantenucriuone viuunt
aliquandiu, JiGalenolib.gdeloc.affeB.c. j.^P rane. Valit(10
lib.j . controuerf.c. j.  Nicol. Taurella in Arifl. lih . de vit. (g mort.
cap.i.credmas:  & nutriuntur qua:dam qua: non viuunt,
veluti funt Stirpes & Planem. .Eck enim vulgo recep-
tum fir, Plačaš viuere & animaras efle, propterea quod
nucriantur & fuos proclucancfructus: certis camende Sola Anima
caufls Vicam folis Animalibus aflcribendamekecen- ^ ta vtmnt .
femus. Cor enim Plancis eknullum, fine quo nihil vi- no . n ttiC ^ em
liere, eciam Iac. S chegkius in dijp.de (pint. amm.f.211.  co- ‘ *
cedic:niflcumeodem Schegkio Ibid.f.a 42. alibi,  So¬
lem, cum alijs veromedullam CorPlancarum affir-
marevelimus. Nulla eciam ek Anima qua: Cor inha-
bicec, huiufque adrhiniculo calorem ipks vicamque
tribuat. Ec k animamhabenc, cur non appellantur a-
nimalia ? ^ Xiyav (-mo ,, c*sttms>d.-nrav, ineguit A-

riftoteleslib.i.deanimacap.$.text.8y.  Nihil cerce ekin pla-
cis,quodvelanimam vel vicam referat. Vnafcilicec
ekNucricio, quam cum GalenofolicpyW a ctribuimus,
vnde eciam <p U 7 w v appellancur: quorum vcrumque W
£cpmii  nomcninuenic. Ica enim Uht,de cauf.Symft.cag.  7.

F 3  de a-

etur

olnclhoni.

46 E x e.r c i tat.

de alimenti attradlatione (quam I. Sehegkius, depurg
vnedic.f.i^g. 204.n1  Stirpibuseflenegat) agens fcribic;'
a-zrou/ tS^-j o ij/u%iKM, d7k.d (pumtcov \ssrdp yov.Et It.

i.de nat fac.c. i.idzsif/.iv ij/ugfe 71  du.a (pvatoof, -ni "(ua, Jioi-

{pciyAV,\jzro 'j (pvozui fMVtje m to  y dvfcdvicdg m

x,'7ft<pecd£(pv0zci)(£(>y>&(papdv?x ^B?-Cum enimquatu-
priintfaculcates dndsnaturales, qmbus ip£a perdci-
tur nutritio: nulla ex iiseft,qusnon ab eflentiali par-
tisvniurcuiufquerforma procedacj & non in.aliis etia
rebusinueniaturmerenaturalibus; nonenim ab ani-
ma,fedanaturali fua fubftantia iibi naturaliter infi-
tas habent vires Planeš vel Srirpes, qmbus., q.uemad-
rnodum.iMagnesferrum 3 alimentum attrahunt, & di-
uerlimodeproluaquaiquenaturaconficiunt. Nec eii
vt prqpr.er.ea in Stirpibus ad Animam confugiamus
Natura pollpofita, quddhuiu ; fcemodi earumoperati-
ones Suncrementanuliaratione,ex manifeftiseleme-
torurn qijaliradbu« defumta, delcribi vel demonltra-
ri pollint: nam hocpačlo vel niliil, vel faltem exiguu
qiudpiamerit,.quod Natura: tnbuacur. Qubd li vero
^jiridamita.ftupidifuerintj vtveritatem audientes af-
-lequieandem non pollint, quemadmodum Galenus
ltb-2-fwipl-medic.cap. 23.  loquitur: & toL  <puvi  nihilorui-
r . pi anU ,  nus viuere contenderint, eb qucki & Oua animalium
Jcrtbttur ’  -Peripateticis vmeredičantur: ljfciant, fe improprie
&c  minus Philofophiceloqui j aut d.Qae»d<r.ue 7nt(ydkxi~
-čgiivpiffar č  rid.eft) opimonibusferuire & ejc

aurhoritate rerum veritatem medri. Nam & nos de
. Stirpibus idem dicimus, quod Anftoteles lib. dc vit.
rnort-cap.i.  de earura Semmibus & Ouis fc^iplit; eas fci-
.Ircet viuere: rationenerape

qds-


M e  d  r e m. '  47

Spadam fimilitudinisalicuius: TiquidemnequeMors Sttrpesnon
Scirpibus propnecompear,fed eLueums,  eodem Arifto- dcunturM*
tele lbidem cede. r *x>v£iog.

:  ' il  Nutricationis officium.

E Nc? d-n-ara tx?'Aci  wp(Zctivet.  fcribit Ariftote-

\z?>lib:i.Phyfic,cap. 2.tex. m. cap3.tex. 22.  & hoc non
e fle diffieile, ibuiem  Ariftoteles, & inpraftentia Difpu-
Cacor,proprio cxemplo ceda c ur. Vegetationis nam '-Nutrica.ua
que Principaurm Cordi afl c n bcn do,clann n alium er- non eft in
rorem delabicur, &c  Nutricationis : criamofficium , cor de.-
quidpiam a Vegetatione diftinctum & feparatum;

Cordi actribuic: quod nihil aliud eft ,quam dt^ciTozs-o^-
^sSanguificauo, cuiusofficinam Ariftoteles libr. 3. de
part.anim.caplib.3.hijl.amm.cap.K). (ftalibi,  Čorefte
ftatuit. Quia a-utem hoc dogma non manifeftis modo
Anaromicorumobfe.ruationibus,ledracionieuam i-
pfi.repugnatj&propterea a Peripateticis etiam dudu
explofum,atque a Galeno hb. 6.deplacit.Hipp: Plato,  a-

criter reprehenfum eft: ideo pluribus de eoinprat-
feiidarum difterere fuperuacaneum efle duximusd;
Quodfivero aliud quidpiam, quam cu^a-mTdi^ir.v  per
N utricationis officium inteirigitDifpurator,dicat no^
bisquididfit J auc.quale:namhtecmyfterianos non m-
telligere j ingenue fatemur.

Eodem extind:o ommno.

P Lusquam falfum eft, cor Temper prius cxnngui, Corpoftre*
quam. cacerte parces oaincs viuere* definano-: mam mer**

cum cm.

non  7mv

\

TD$.

Obfčuri.tas
ex dtchone
mjueta.

48 E X E R C I T AT.

cum econtra ab Ariftot ele hb.2 Jegencr.anm.cap. 6 . <k  a*
liisdicaturelTepojftremummoriens: quodicidem , r vt
N. Taurellus alp.edf.Ub.$.q.3.t.3-fcribit>  dubium eft. In Infe-
čtisenimpartesaCordeavulfaevkmncad cempus ali-
quod: iicec Corinaliaparreconfiftens conceracur fu-
biča vi 3  nevel cantillumcemporis viuere podle.

Caufam quoque affečtuum.

D I&ionemonftrofa,vcmyfteriavideantur doqui,
palpumplurimiNouatoresfuislečioribusvelau-
dicoribus obrrudunc: quos nondocenc, Ted ludificanr,
Quo enimmagisa vulgari & confuetoloquendimo-'
dorecedunt j eofepurancfapipnciores. Hinc quisfen-
fuslicpronunciatorum,fcepiilime diumare cogimur.
Id quod etiam hoc in texcu concigic. Fcr Affe&us
namque Morbosfeu Symptomata Difpucacorem in-
tellexifle, primum exiftimabam: venim incidensfor-
tefortunainlac. Schegk. comment-mart.par. Galen. c.2S.
ex quohunc locum cranfl crip ItpD lfp u ta to r, de anim i
affe&ibus, contra omnium Medicorum confuecudi-
nem,ipbum Ioqui, demum cognouqqui per AfFe&um
fimplicicer & abfque omni refpečtu poficum vjv
jiunquamintellexerunc.

Nam cum fubPefte.

H OcNam eum probationem quidem aliqnarn
eorum,quxdi&afunt 3 denotai-evidetur:feuPro-
fyllogifmum aliquem ,  v el Propoficionis aut Albumu
confirmacionem. Sed reueraalcerumfeufecundum

hoc

M E D I C JE. 49

hoceftargumentum, Cor Peftis efle Subiedum de-
ttionftrans: cuius forma tališ eft. Cuiufcunque parcis
adiones in morbo aliquo concidunt,hoc eft, non tan-
tum a:gre, fedetiam turbane fua prarftant officia, auc
intotiimillapraeftaredefinunt, & quidemperfe, ac
citrapartiumaliarum omnium (pajvo^va,
xo &j ea illius morbi eft Subiedum. Atqui in Pefte o-
mnes adiones Cordis concidunt per fe; reliquis parti-
bus omnibus per fe faluis & integris. Ergo Cor eft Pe¬
ftis Subiedum. Aflumtkmisnosprobationemdefide-
ramus: & folms Cordis adiones inReftelafas efle, re- Nonfilum
liquis omnibus partibusper fe fuis & integris, ob rati- Cor in Pefte
onesfupraa nobisallatas,negamus. Oprime fe habe-'^^.
re aliquidpro fua natura, exipliusfundionibus intel-
ligicur. GalenJib.i.deTemperam.cap.6.  De Cordis itaque
conftitutioneex ipftus adionibus propriis iudican-
dum: qute funt Spiritus Vitalisgeneratio,eiufdem-
que ad omnes corporis partes mediantibus arteriis
tranfmiftio: & his inferuvens Pulfus ac Refpiratio. Ha:

Cordis ad ; ones, vc&omnium aliarum partium, tri-
fariam laeduntur, Galm.lib4.di Sjmpt.cauf.cap. /. (f 2.  aut
eiiimabolentur, aut deficiunt, autdcprauatefiuno.

Ciini im m inuuntur aut deprauantur,tum non eft ne¬
rede morbummortecommutari: eafdem autem fub
Pefte, feu laborante adhuc apgro, aboleri acintotum
ceflare', rpiemadmodum Difputatorividetur,eft im-
poftibile.

Vegetatione quoadparticipant.

JO ExERCrTA*\

P Ofito,fednonconceflb 3 aliasomnes corporis par-i
ces,nonnifipropterCor pati, ac male habere : 11011
tamenfequicur,naturalesfolumfeuVegetabiles pra:-
didarumpartium adiones efle leefas. Id quod etiam
Difputator,parurnconfl:ans, & forcaffis de Veritate
non multumfolicicus, inchefi certiaaffirmat,fcribeSj
in Pcdeomnes corporis vires, praxipue autem Vica-
les, & propcer has reliquas omnes elanguefcere ac
concidere. Varia fiquidemac diuerfaSenfus,Mocus ac
Racionis Sympcomaca, qutC vtplurimum Pefte afte-
dis accidnnc, ad ry.icricionis feu Vegecacionis vicia veU
le referre omnia, non nifl fumme impudencis, & lcdo-
rumoculos animumque fafeino inani perdringenciS'
ed. Conflderet qua:fo Laflicudinem cum Iadationc,
quamincerSigna Pachognomonica prirnum efle vo-
luic itn thefi.3.  &.quam-inpradentjainepce Pigriciam &
obcuflcacem vocac: & eam Vegecacionis vicium efle
ipfemecnegabic. Meridiana flquidem luce clarius ed*
eamadAnimaliumfundionum, Motusfcilic. ac Sen^
fus, noxam referri: nec ex defedu caloris mftuencis
viuificiaclpirit:uunivicalium,fedab alijs caufls oririr.
quasfuprainexaminethefeos cercia: monftrauimusV

<bMVo[A,£i/ct ’ZxmijvfA/3e/3y7<2 r Qi.

R Ecentiores Medici ,fcribit Gal.i. frognofi. 2j.  ca qu»

non exiftunt, folent^™^i3e/3W& ftu non

accidcntianominare, quse affedum in parce illa
nonpofle inefle declaranc: velnti abfencia doloris in
Hypochondriis,eafaluberrimaefleodendit.Siicaque
no exifl:unc^OT 3 £ro J M.iGe/ 3 )j 50 ^,qitomodo^>^'r( 3 / n£vcidle auc
dicipoflund nid&eaqu# non funt, fenftbus nihilo-

minus

Medica. 51

ttrinus apparere, dicere auc potiusaiugari velimusr 5 .

EXERCITAT. AD

T H E S I S V.

D FMateria feu Subiefto Peftis hačtenus. In praj-
fenticapitede Efficience ac Formali Peftis caufa
cUilcrir: &primum nugatur, dum Formalem Peftis
caufam ab eiufdem eflentia, feu ab ipfomorbo diftin-
guit, &aliaForm£e,&MorbiipfiusaliaeflePha;nome-
na tradic. Cum ramen ipfemer in progreflu Forma ab
Fflenna Peftis no difcriminec, & Phjenomena quee Ef-
licienremindicantcaufam, cumiisqua; Forma; funt,
confundat: vc ita in omnibus ac femper fibi maneac fi-
miliš Difputator. Ad caufas itaque, Efncientem & .

FormaIePeftisquodattinet, hasefle qualitace & dyf- ^
crafiamPeftiferam,maligna, : venenata,occultam,raci- p e flis caufa
onibusquas<p^o i w.sv<ptappellat,docecfequencib'Quia jintentia au-
primum Peftis nonnift Corinuadic, eiufq; vires omnes toristhejium.
profternic. II.quianoquancicace,fed qualitaceCorco-
ftcic,corrumpit,hominemq;iugulac.III.quiahiec ipfa
pualitas Corquideimucat,a Corpore vero viciflimnd
imutacur,fed cancum expellicur.IV. quia inopinata&
fubira morce e mcdio tollit laborantesjCumCordis ob-
fcura,incequali & inordinaca pulfacione.: cum fudore
niuis modofrigidoierebrioribusanimidefeftionibus:
cuinternocaloreardenre: formafacieihorrida: Vrina
turbida:certiscorporis abfceflibus.V. quiano tollun-
turFormales & Efficientes Peftis caufar,nifi Antidocis
feu Alexipharmacisfua cofubftanciali facultate qua-
litace venenatafeudyfcrafia emendantib.obtundenci-
bus, feu cu fudore expelleiitib 9 ;&Cordis arteriarumq;

G i  pro-

52, E X E R C I TAT.

propriascrafesreficientibus, reftituentibufque. Vi.
deniquequia more aliorum Venenorum per Conta-
čtumfeu Contagioncm abeac in ačtum fecundum.Has
rationesfunr quibus Qualicacem & Dyfcrafiam Ve~
nenatamarque occultam, Peftis Efftcientem & For-
malem efle caufam, canquam Apodidica Mechodo
inftru<flus,perfuadere Le&ori conarur. Nosquidein
PeAem Venenatum efle Morbumnon negamus: raci-
ones ramen propofitasad id demonftrandum non efl..
fefufficientes,mulcominus Apodidticas, aflerimusrV
„  Ad Pri mam enimquodartinecrationem, ha:cnec
UtAf  ApodičlicanecTopiča’,fedfalfaeft: Se in Dialedtico-
rum regulas impingitj in prima enim Figura maiorem
propofltionem habec parcicularem. Vniuerfaliter
namqueaccepcafalfiflimaeft:cundlifiquidemhac ra-
tioneCordismorbi,PaImus,intemperies ac febres o-
mnes, eflent morbi venenati, & occulca quadam per-
nicie ac cocius flubftantia; proprieraceCordis craii pro-
Venenanon  priče aduerfi. Nec Verum eft Venena ac Venenofa
fihCordi  Cordifoliefle inimica. Ecfl enim vic& caufle po.tifl.l-,
mum opponatur Venenum, neque id quouis modo
auceffe&u,fed antipathiadeterminaca,quce eftin co-
flitutione Secrafi cuiufque propria, hincque depen-
dentibus viribus Sc paflionibus, quas ali) formales ap-
pellant,ftuemorsflequatur,fiuela;fto duntaxac, qux
tamenmorcefiniripoflit, fi motus vkerius procefle-
Vitni 'non in.  rit: Vicam ramen non minus in flngulis membris po-
filoCorde.  nimusfuam,acinCorde: nifi quodhoc infuper adtu
generalem habec, quo Spiritus ad vitam neceflarii ge-
nerancur;Sc quo ceflance, necefle efl porencias reli-
quorum impedicas hrerere, &: vna emuri. Hinc. vira

fua.

Medici. 53:

fuaeft Cerebro, eftHepatfPulmonibus, Vefica? &c.
cuiufcunqueergonaturam feupotius;c££ff7(' propria,
C]Ujb cuiufque oik&lcm  Teu \%cvniv vAtjv,  conftituit, totius
fubftantia: difTidioaliquid.de/lru it, id eius eft Vene-
num.Quemadmodum enim funt Medicime,quarum
aliae, vtpatet ex Galeh.lih.i. decomp. medic, ytv.cap.i. li.
deTheriac.AdPifon.cap. 6.  prsecipucCordiopitulanturja-
liae Cerebrum & caput juuaiit; aliae ventriculo prceci-
puamopemferunrjali$Iecinoris,Lienis, Renum,&
alijealiarumparciutnfunt medicamenta-propria: ita
eriamin Venenistalesreperiri propriecaces affirma-
Uerim, &pleraquevenena efte, quiE quafdam partes
corporis priuarim vitiant, ob antipathias cuiufdam
fingularisoccultum interuentum, propter quam heec
his, alia aliis corporibus & membris noxia funt. Nec
mouecnos ynAvTt^dypem  Th. Eraftus, quifatis quidem
friuole, fednonfatis pro dignicate, negat quidpiam
Vnimembronoxiumefte,quodnon & alteri aduerfe-
tur: quafi omnia membra in vno corpore eflent eiuf-
demnaturte; nec proprijs crafibus ae formis difFer-
rentfingulaj partes. Exnoftrisetiam partibus ftat ex-
periencia varia & quotidiana. Venenata illa aura 7 quce
ternam Epilepfia; fpeciem eftteit, dequa Galen. Ubr,$. de
loc.aff.cap.j.  non Cordi fed Cerebro venenum eft. Ve-
ttenumauodArnulfusImp. contra Guidonem Fran-
corumDucemcummultis copiis Longobardiam in-
greifus, corrup tis a G uiclonis Coniuge miniftris, hau-
ftt, Cerebrotantopere . fuit aduerfum, vt Lethargo
correptus pofbtnduum vix cxcitari pocuerit. Sic in dE-
thiopia ElepharitinafontesOphiufamherbam biben-
tes,, ita cerroribus 5c falus imaginarionibus affdcie-

G j  ban-

Error th..
Errajlu

Sunt Venena
etiam ahas
partes

TU>g itinadcn
tul  •

L ep m
■nas
rid.es.

54 E x e r  c r Y a  r.

Cicuta višin  b a n c u r, v t ip fi trt c r m o r c e m fibi confcifcerent. Cicuta
Cerebrum.  Cerebro eft Venenum. Matthiol.commcnt. mpr&fat. lib. 6<
Diofc  S tultitiam enim potui dada eflicit. Ga/en. libr. quod
anim. mor.feq. corp. temp. cap.3.  Expertus hoceft Franc.
Trapolinus Pomponatiipneceptor, attejiante Scaligcro
exercit. 252.1.  qui loco Petrofehni ab ancilla iniufcula
poiltaCicutajfoliahaufit, &amcnsperiit. Idemacci-
ditNazarioBaflano, quem radix Cicuta; pro Petro'
Belino fumtaitidemamentemfecit. Solus Socrates in
PlatonisPinedone, forbitio toilit quem diraCicnta; 3 ad
extremumvfque fpiritum incegra mente permanfit.
'i‘'c'antha*  L e P orem marinumPulmonibus, &Cantharides Ve-
ficte Vrtnarite, venenu m e fle»G al en us /2$. /. decomp.med,
pcrgen.cap. 1.^ hb.de Theriac.ad P/fonem cap. 6.  & Auicen-
na lib. 4.fen. 6.tr.i.cap.2.  docent. Difputator in difcurfu
jfuodemorbo Gallicofubalienonomineedito, Vene¬
num GallicumVenarum & Hepatis crafi oppofitum
eflefcribit. Idem circa alias corporis humani partes
contingere, poiFillos,quide Venenis ex profeflo co~
mentatifunt, tidftatur ipfa experientia. Quapropter
v.erum non efl, Venena non nifi foli Cordi totafua
fubflantia repugnare : ad quamcunque enim domi¬
nantnim partium venenum peruenerit, tum mo rt is
periculum homini inftare, Galenus libr.j.deloc. aff. cap-
j.docet,

S e, c v n d a m  rationem non per omnia ad mitri-
mus. Etiamfi enim feu inquinamenta & fe'

minariaPeflilentialia Cordi, eiufque proprio tepera-
mento venenata acmalignafua qualitate, funt aduer'
nuntcmalit/tt 3,3:1(3 t3 niencum alusenam agennbusnaturahbus,et-

q M nt  ianali venenata non lint, habent commune, \x  Quali-

Vcnenaas

te, mn t
titate.

tata

M e d i c m.

£ atefuaperfeaganc. Non enim Quantirace, quce'itf P.

Fonfec.lib.<;.Metaphyf.cap.2. qusift. (if 4-docet i d.ddu& non eft,
v tl. Scaliger exercit.,552.1.fcribit,  nihil agic j fed Quali-
^t&,vtP. MeUnthon.tr adit,  fubftancia operacur. Hcec
£ attienQualirasabfqueconuenienci Quancicare illius
fiibftantice cuius eilqualicas,efiicax eflenonpoteft. I-
gnis calefacic quidem qualicace fua congeninpfed non
fine quancicace debira: minima enimeius porcio, ver-
bi grada, vt Galenus lib.3. de Temperam, cap. 4. fcribit,  cen- ^
fefirn.a vnius fcincillce parsnon calefacic, imo ne fen-
fum quidemvllum fui excitar: quemadmodum &De-
leceria, vt Galentisibid. docct,  vbi plane minima quanti-
£ aceexhibencur, nullam inferunc fenfibilem noxam.
Suncquidem rerum quarundam vehemencimmaj vi-
r es, quce 111 minimaquancicace maximos habenc effe-
dus, vcGalen, Hb.j. deloc. aff.cap. j.tflib.6.cap.$.  exemplo
I*halangii& Scorpionis docer. Phalangium enim ex
Araneorum genere paruum animal , vbi aliquem p] oa [ an  -
Jnomordic, exiguo veneno per minimum foramen, venem ^
quod vix confpici poteh:, iniedo 3  cocum corpus
tam vehemenci mutacione afiicit, vc quifpiam non
crederet, nifi fcepenumero id accidereviderec. Sed
longe maiori admiracione dignus eft cancillus Scor¬
pionis idus, cuius aculeus in parce excrema efl a-
cuciffimus, ica vcnullum in ea foramen appareac ,
per quod venenum eiaculari polile : breui ramen.,
admodum tempore commorlis cum graui ani-
tni defedione vniuerfum corpus veluci ^randi-
Ae percuci videcun,. Non camen omnium par Venena vfU
tademque e/l venenorum vehementia: ficpidcm^ amca -

repe-

56 E X E R C I T A T.

reperiuntur,qu£evtnontamcitoagunt, ita in mini-
ma quantitate nil operantur, nec affumentes laedunt*
idquod Anus Athenienfis, cuius apud omnes perce-
lebrismemoriaeft,experimencoproprio docuic. Ec-
enim ea ab exigua Cicuta; portione aufpicata,nullo
detrimento ad permagnam progrefla eft copiam: <vt
'videreeslapud Galenum. lib.$. dejimpl. medfac.c.ij.  Siue i-
caqueinmagna,fiueinparuaquantitate,velminima»
aguntvenena, nunquam fine quantitate agunc, cui
® proportionefua refpondet qualitas. Hinc fine quanti-
tate, illa medicamenca qua: naturam babentexitia-
lem, nocere nonpofle, Galenus z.aphcrifij.  fcribin
Quod autem Galenus, hb.j. de •fimpl.med.fac.cap.17. libr-
ycap.it).  venenafrigidanonqualitate, fed quantitate
agere , docet id cum limitatione intelligendumeft:
htec enim nonfecusac alia Deleteria propriecate qua-
dam,actota, quod aiunc, fubftantia,natura;noftrae
funt aduerfiilima,&fi quantitace folum interimerent,
deleteria noneflentnominanda: quia tamennonfunt
itavehementis ačliuitatis atque alia, ideo in maiori
etiam quantitate, fi nocere debent, vt applicentur
paflb,necefleeft: inmaiorifiquidem quanto, maior,
vtaiunt,eft qualitas. Comparatio quam cum Pefte
&efiicaciffimoPhalangii veneno verbisE Schegkuev
lib.de6ccultdnei.facx/tp:2^bl.ix3.  inftituit, claudicat ex v-
troquepede,& momenticftnullius. Abfquemole,id
eft, magno & ingentipondereomniaquidem veriena
laedunt mon ramen abfque omni quantitate, vtpaulb
prius exGaleno 2 .apbonfi.17.  tradidimus: pro maiori e-
nim acminoriVirium efficacia, ac vehementia, maio-
rem alia,& alia minorem, velminimam, qux inter-

duna

M e d  i c m.  5 ” 7 -

dumnonanimaducrdcur ? quanciratem (Corpoream
quantitatem appeilatDifputator ,quifortaffis quan-
ritates extra corpora in Anaxagor<E abyffo natura; vi-
dit) vtla;derepoflint,requirunt. IdquodinPeftilenti
Veneno maximeeftconfpicuunv, Cumenimid ex il-
lorum venenorum numero fit,-qu xvt Dijputator fequc~
teiheji,{$indifcurfufuo demorba Gallicofol. 24-15.exI.Scbegk.
comment.de morb.fubjlant. docet,  non iectm, (pvm  fuis fubie-
disinfunt, fed <pv<nv  acaufis pra;ternaturalibus
generantur, &c  corruptelte qua:damfunt rerum natu-
ralium: acpropterea pro fubiečtorum diuerfitate ac
corruptionismodo,magnainhisfitpriuitaris feu ma-
lignicatis difcrepantia, ac copia; veneni diuerfitasud-
eo Peflisqua:daieuior > aliagrauioralia grauifllma, cu
obpernicie veneni mi tiorem, auc vehementiorejtum
ob eiufdera minorem vel maiorem copiam. Qua-
propterj quantitate etiam huiufmodi venenofa pet- ^tamquan»^
ertjafg.  a’ftimaredecetprudentem Medicum: exemplo p e n.g cnl g '
au-thoris lib.de natur.6um.quivbivocne^ tedne/mg  feuaer j^ tco at ,
infečlusmorbiEpidemicicaufa eft, prouidendu mo- tendenda.
■lietoKus dpdScns zg dfnazdot,  vtpau-

cilfimus fic aeris influxus in os, hoc eft, vt ipfemet fub-
iungit,vtparce minimeoue frequenter homines at-
rrahancaerem [quantitatem bic refpexit, quodnon
fecilfet, fi Peftilens venennm abfque qu'antitate eflet
cfficax] udi]us favoTUTi) zgztf,  & vt aer quem attrahunt,lit
maximeperegrinus feu alienusab infečlo aere[quali-
. tatenihicinnuit.]

0  Te r t i a rationulla eft. Vtenimfalfum eft, Ve¬
nčna proprieiic dida aCorpore animato non mu tari;
ita falftflimum eft, viruspeftilensno immutarinec al-

H tera-

5*S E x e r  c r ta rl.

cerariacalidonatiuopamumfolidaruni, Ted fantu m
expelli, &niexpellatur,cum famiffimis Symp'roma-
tibus fubito ac inopinato aegrum mori. A  d alia nam-
- que Venena, ea prakertim quat nonro^ (ptim  , fed<£u-

cr«eke,acfubkantialibus quibiifda£wv£ 4 ( c«c 7 ?pra;dita di-
cuntur, quodatcinet,certum quidem ek ea difficiili-
meimmutari,hoc'ek, vincifeufuperari acalidonati-
no, naturam inkrumento: cum enim toro genere fine
deleteria,grauia &naturre animalis corrumpentiaj i-
deo Galenus/ib.j. de Temperam cap. 4.  ea nulla fubkanciaJ
fua;miitataparte,fedcotaferuata incegra corpus af-
Natura om-  kcerefcribit. N o n t a m e n i d p e r o m n i a p r o b a m u s ; n e c
tunom venet  ^aturam-inpapauerisfuccum,^/ ibidemlegimtis,  ne vna
mmagn.  q U j t l crn  q U aiitate , muko minus tora fua fubkantia>
quicquamagerepofle,concedimus. Siquidem Gale-
nus ip felibr.j. deJimpl. med.fac. capit.ij.  concrarium do-
. cecj&papauerisfuccum,Cicucam& alia frigida De-

leteriafeu venena perpeci vicijffim nonnihilacalido
nariuo, im6concoquietiam, affirmac.Nacuraenima-
nimalis haudquaquam quiefcit, Galen. 4. vidi. acut. 42.
&fempernecekanisfibioperisvacat, nunquam ror-
per,atitnegligensek. Galen.libr.i.de dijf.rejpir.capit.i2-
&nik ageretin ipfa etiam venena, lisec non agerenc
viciflim in corpus, quoniam non reducerencur de po-
tenria ad aftum: mutationis fiquidem principium a
nokro calore adipifcuncur. Galen.libr. 1. deJimpl. medfac.
cap.11.  Omnes qualitaces in fefe mucuo quadamcenus
agere, ruiTum G a 1  e n u s lih 4 .Jimpl. medfac. cap . /7.. fc r i b i r.
Etomneagensvicikimpatialiqmdapaciente,eriamfi
fuericmuk6porentius,Arik. li-4.de gen.an.c.j.tkGV-vpdo
Gd.lGnJib-3.de Jjmpt.cauf.c.2.  docec: quodf cii ad primam

appli-

i

Medi c m .  _

applicationemforfitanlatetjtemporis rameprogrcf-
ftifacileapparet:quemadmodumgladiusacutifHmus
hebetatur a čarne vel cera molliilima quam fecac: ac
diiriflimumlapidemaqu«gutca,ridiucius in enmde-
ftillaueritj excauare poteft. Hacrationefitfcepe, vt
Opium & aliafrigida appellaca venčna , non tfiodd*
prouttjW^funt, fed etiam arteadmaximamfubcili-
tatem redada,perpeciancur a caiido naciuo plurimu,
acoranino vincantur & fuperentur. Hoc Medicijiar-
codcafuisjesrispropinantesmedicamenta, exreriu- ^“ trcotl - iy

.  ,. °  1  1  — n k  i- * - t natura

tur quondie:expertusetiaeit Aurelius Antoniu s Im-
perator,quiexfrequenci ocquotidianoTheriaca: opi- jC °^°' 1
atce vfujincervica: fun&iones quoq; profundo fomno
corjtipifoiitus eit,abfq; detrimeticojnatura, vti icribic
GalM.i.de antidot.c.i.Vim  Opii vincence.MithridateSj ts-
JlePimdi.2$.c.2 .quotidie praifomptis remediis venenu
•biberefolitusefl 3 atq; id conftretudine fibi innoxium
feddidit. Cum enim lenta & moderata, vtloh.Langhts
li.i.ep.iz.  docet, pnmurrt velcendi venena confuetudo
accelleri^ea quoq; in eorporibus humanis digeri & in
alimoniam c one r c i, ri e m o m i r a b i c u r: c u i n a m q; ailue-
fadafpatiofumends natura erit, eius vim contemnec.
-GaUi.$.dcfamt.tuen.ca.<).  Sic Anus Attica,cuiusfupra ex
li.$.dejimp L med.fac.c.17.  meminimus, confuetudine Ci-
cutam lihi ica familiaremreddidit, vt ea abfque omni
detrimecoinpermagnacopia vefceretur.Et Auerroes
hiproimdi^.PbjScnb  1 r,quo fda cofueuiile comedere ve. P, ;C PU  a 'a*
nenu in tantu, vceflet eis cibus.Puella pfentiflimo Na- teli o popa.
pelii venenonurrita,&puellari venere decora,abRege
Indoru } AlexandroMagno>dolo J muneridatadicituf:
euiusfcintillantes & ferpentu more nidances oculos

H t  quum

60  Ex ER CITAT.'

quum Ariftotelesipfius Prseceptor vidifTet: caue ribi
abhac,inquit,o Alexander: hac nempe tibi exitium
paramr.Neciudicio Ariftotelis defuit euentus: nam
pleriqueproci virginis commercio intoxicati inter-
ierunr. hvdco.rva.^lih. 4fen.6 .tradl.i.cap .2.  ex RufFo fcri-
bic,&poft huncAlbercus Magnus de animaUtb.2^.cap.2-
huiuspuella;Talinam eciam animalibus noxiam fuif-
fe. Hocfcripfere, vci vecuftiftimum, fcriptores vecu-
ftiffiijii. Sed & tiis proximis noftris feculis eadem ve-
nenis vefcendi ratio penes quendaru CambaiceRegeni
reperta eft: quem ab infancia veneno enutrirum fe-
runc, canta:que fuifle malignicacis, ve ipfo halitujac
fputointerficerec: & Scaliger exercit.i/^.2.mu£c^squ^£
jfblofubluctmmmodoperftringerent, curgidasinter-
iifle,feribit.NecnonLudomcus Barcbena Indic. reruM
lih.i.cap,2;.  vix vilam ex Vxoribus fuis, quee lili commi-
fceretur, mortem m diem proximam effugifle, referc.
Ec hcecde Venems, qucefecundumDifpucacorem Cpu--
o-«producuncur. Ad Peftilens vero qnodattinct Ve-
nenum, cumnacuraliaillaVenena (F. Platerus Pefti¬
lens eciam venenum nadirale elle vuk^aborigine mu¬
di in certis corporibus ha^rens. tračl.2.Praxeos.)no  mo¬
do a naciuo parcium folidarum calore per fe, auc ab A-
lexipharmacis adiuco, incerdum vincantur, fed eciam
in alimeneum quandoque, vci diximus, hominibus
£rf 0  etiam  cedanc: quid prolnbec, quinecia Peftilens virus, quo.d
PeJHlens vi*  vcplurimummiciuseftNapello,Cicuca&fimilibus, a
rma natura  nacurafola, aucab arteadiuta aleeretur, expugnecur
vmapotejl.  ac  euincatur ? Ec ft medicamentaDyfcraftam Peftilen-
cem cmendare &obcunderepoftunc,quemadmodum
Dilpucacorinhac eadem cheftloquitur: curidemNa-

tur#

Medici.  , tf r

turacnegabimus, quxfolamorbos cm^Hippoc.č .Epid.
H-t.i.  remediaafltem funt inftrumenta tantum natu¬
ra; operantis:&Medicuseiufdem Natura:, qux iuxta
Galenum hb.i. de dteb.decr.cap.ir.  omnino fufHcit, mini-
fteracxmulus. Galen.lib.de conft.art. cap. 12. (j? in art. me*
dic.cap.87. lib.i.Epid.2.4libr. 1. dedieb.dccr.cap.n.  Non
eadem femper &.vbique efb Peftis n?alitia ac efdcacia:
temporequinetiam virus emarcefcic: hxc interdtim
rnicioreft,nonnunquam fouiflima; & propterea fa-
ciliuSj aucdifficikus vincicur. Ex iis etiam, qui ineo-
dem aerePeftiienti verfancur, St eodem fucL<rpcdQ,  hau-
riunc,nonomnesxqueafficiuntur: fed vc iuxta Hip-
pocratenij.^/>/W. 2 .naturarum alix quidem ad xftate,
alix ad hyemem bene vel male funt c6flitutx ita quo~
queproutcuiufquecorpotis conflicutio fuerir, aiius
aliocitiusj auc omnino no, hocmorbo corripitur, fed
torzov 'ž&nbcpim \cl puderpaO,  venenofa , an cequam vilam
rnanifeilam velfenfuiperceptibilemnoxaminferant,
fuperat ae difcutit. Ex iis vero qui Peke laborant, hi
ftacim pereunt, alii tardius, alii tandem euadunt:per-
niciofanamque vis tune mitefcic,5c Tuperacur ab ej us,
qui inficitur, natura, vel ex fe facis valida, vel ope «ža«-
fy<petQ[*eutuv  roborata. V c enim Alimencum non modo
vincicur a corpore, fed etiamviciHim corpus alterat: i-
ta Venenum vincic quidem fua natura corpus, alcera-
tur tamen viciffim ab eo, & interdum plane vincicur.
Nec ek vt vikoriam naturx in fola expullione hcam
cke,katuamus. Confličlusacpugnanacurx & mor-
biquxinalterationeconftkitance vtilem expulfione
requiricur: id quod Difputator veritace couikus ipfe-
uiec fatecur, dum huiufcemodi expulfiones Crkicas

H 3  appel-

0

Idque non
tantiem cx~
ycllendo,(ed
pri as alte*
rando.

2 E X E R C I T A T.

'appellapnecbonasefle, nifi Coftionis figna appare-
' ant, &indie fiant decrecorio, fcribic. Ec ad quid de
curatione Peltis cantopere fumus foliciti, viriumque
robur tam anxie obferuamus, fi natura nonnifiex-
pellendoinPeflilens venenum, & abeointrodučlam
dyfcrafiam, agit^Pro cxpulfione fiquidem tanto non
in^igetrobore^fed amorbificiscaufisirritatafa:peci-
tiusexpeliic, quam conueniens & ex re tegrorum fit:
id quod in Symptomaticis excrecionibus indies expc-
rimur. Alexipharmaca quinetiam non expuitricern
tantutn , fed alrerantem quoque natura: facnlcatem
iuuant, lineqnanegry quidemantidotacontra vene- v
napoflunt: etii enim hacc non cedantin alimentum?
crafitamen quadam temperata concoquidicuntur >
nonvtcorpus nutriant, fed vt tanquam &

fanguine feparari & vtiliterexcernipoffint. Quodde
Peftilenti veneno diximusj idem de Epileptico, Veae-
reo & fimilibusdici etiam poteft. Epilepticum enim?
quodfuaperniciofaqualitacefl:uporemquendamCe-
rebro inducit, non dni dinar, fed infita Cerebri vi o-
cius diiloluitur, vincitur ac diffipatur. Gallicum vi¬
rus plurimisinnoxiumfuit, etiam/icum infedis rem
habuere, autle£loinquinaro, vel veftibus infečtis vli
fuerint. Infečti vero vel cegrocantcs , non iis folurn
qure naturam ad expuluonem folicitant, fed qua2
oppofita occulta dyfcrafia eidem veneno aduerfa
funt , curantur. Eadem aliorum quoque eft ra-
tio.

CfVA r  T v m  argumentom quidpiam dicit?
qnod ad rem' facere videtur - }  fi modo rectius aut

meli-

M emc^. 63

tnelius intel-ligatur, quam a Difputatore prolatum
eft- Qua: enimgrauiaac lethaiia Peftis Sympcomaca
r ecenfet,;non in omnibus omnia apparencj & func
Pefticumaliisacucis & techalibus morbis, eciamfini-
hil venenaci habeanc, commune. At in Pefte, pra;~
ter celerii^cem & inuafionis modum, iudiciifeucri-
leos difnculcacem ac incercicudinem, oporcet 5ym-
ptomata efte prceter racionem grauia & horrenda;
hoc efbi cum ex manifeftis qualitaubus nulla adfir,
quam horum caufam efle confteo. Hoc videre
eft apud Hippocrarem libr. i. Epidem. fečl. j.  in.hi-
ftoria jegroti noni, nempe Criconis: in quo Gale-
nus, vtpatet ex libr. 2. dediffic. rejpir. capit. S.  admira-
tus eft morcis veiocirarem & inopinatum tor acccf-
fionum concurfum. Hominem fcilicec ambulan-
tem, &confuera vica; munia obeuntem, primum ex
naagno pedis digiro vehemencer dolere; cum hor-
rore, anxiecudine, febricula, prima notfte delirare;
poftridie cotum pedem ad talum intumefcere cum
phly<fta;nis paruis, nigris, febri acutafurore, &me-
fac^bilis per aluum copiofa excretione, eadem die
mori, Quis enim non intelligit, nec humorum co-
piam ( id quod Galeno in comment. 1. Epidem.3.  con-
ftac placuifle) nec calidicacem, nec acrimoniam_j,
nec frigiditarem, nec aliam quampiam manife-
ftara, fedocculcam & venenatam quaficacem, ram
C-ibicum Criconiincericumintulifte ? Galenus lib-2.de
diffic.rcjpir.c. S.  cum Criconealiumm Larifta Caluum,
Hipp.^.Epid.^y6 .committit,  &ineuencuum celerica-
te paremfacit; & Critonem fecunda die pra;ter opi-
nioem morcuueflefcribic: ex quoforcallis Dftpurator

opt'

Mor s in Pe«
Jtenon Jem*
perinopinata
etiamfiJubit
tatanea.

iPr&diPlio*

ne s m Pefte
.mcerta.

6 4 E X E R C I T A T.

opinionemfuam,mortes Tcilicet in Pefte omnes eifc
inopinatas, credulis perfuadere poilec. SedTciatis*
non omnes in Pefte tam ftibito mori: nechasftibitane-
as morces vere & Temper inopinatas dici debere, pro-
pcerea quod imprudentionbus inopinatas efte vide-
antur. Hinc Dočtiflimus Hieron. Mercuria^s,wrow^'
inhiftor.Critonis,fe  noncredere profitetur, Hippocrati
incognoTcendis morbis, eorundemque exicu prasui-
dendoTolertiftimo hancmortem inopinatam viTarri
fuifle; & mortem cito adfucuram ipTum priusnon co-
gnouifie.Suntquidempr&’di<ftionesTalutis & mortis,
vcin aliis morbis acutis non omnino cercte, Hippocr.z •
^pA?r./p.ita in Pefte incertiffimas; cum ea acutus quo-
quemorbusfit, & occulca vi Cor vitaieftjue fpiricus
aggrediatnr. Hinevanafp.e vanoq u e metu varie Me-
dicoseludit. Aliquandonamque ftt, quemadmodum
etiam in examine thefeos decimasquart{e monebi-
mus, vt omnes facultates integrte videantur, conftir-
gat & ambulet asger, edat & mente Tit iilcefte, nullum-
quefentiat in vila parte dolorem, quitamenpaulb
poftmortuus concidit. Non tamen idcirco omnes o-
rnninoexitus in Pefte inopinatos ftatuere oportec, &
omnemPrognofinindubium vocare. Monere Talcem
voluitHippocratesiunioresaucrudiores, ne temera-
rii & prascipites ftnt in prtedicendo morborum quo~
rumcunqueeuentu;eorum prasTgrtim, qui occultam
virulentiamhabentjin quibus quandoque Talil etiam
induftrios & Tagaces Medicos contingit.

Ovintvh argumentu alieuiuseftmomenti: &d&
eo > vbiadcurationisexamenperuentum Tuerit, Torte
agemus. InprasTentiavnicum erroremnotandum d m

ximus:

Medici.

<?5

Minus; dum videlicec non prius tolli Peftem afleric,

SM.ahi d?,ijricpdgy.u.>ici  idecernantur in animo Medici,
flUKperostegropropinencur,aucexterius čuti appli- imerdumji,
Čenčur: c um econcra, abfque vilo huiufmodi alexi- ne medica-
pharmacorum vfu nonnullosa Pefleliberari,fcepe ex- mcntis Pefiis
periamur.

P o s t p, e m  r m argumentum lcue, friuolum &
ftianifeftefalfumefl: ycmirarifatisnequeam, Homi-
Pem literacum & qui in docenaa ac facienda Medici¬
na confemiit, ad huiufmodi ineptias, quasnepueri
^uideminScholisfi aflererenc, impunici abirenc, de-
penifle. Greeorius quidem Njdlenus olim, & n up er
^ieronyniusPerlinus Mediču s Tridentinus , nullum
Mariin morbis Concagium, docuere quorum akerin
^rcidudiofuofeu Declamatione aduerfus morborum
Coutagionem, impiam ac deplorandam Icalorum ti-
^idicacem,Sc deceflaadam prceferuandi ab iniminen-
r e Pefle VrbesacProuinciasconfuecudinem, fatis pa-
diecicčdcfcribic. Ver um cum quocidianaexperien-
r iahorumeuincaturacrefucecuropiniojConcagiofos
^uidem concedimus multosmorbos, & Peftem nulli
^oncagioforummorborum cedere affirmamirs. Efte-
^u-nincercontagiofosmorbosConcagiofiflimaPeflisj
^cpropterea Pefle laborantium conuerfationem pe-
ri culofamčile,neinde concagium, quemadmodum
c XScabie & Lippitudine, concrahatur, cumGaleno
^•i.dedijfer.fcbr.cap.2.  aflerimus: infinitis fiquidempe-
^emodis Peftem habilibusfubiedtis communicari, e-
l| cncusdocuit. Nontamenpropterea omnes morbos,

Conrao-infi fnnr. pri a m Venenofn«; efle: n ec omnia

enim, vc
Difpu-

I

<56

E X E R C X TAT.'

De ContUgio

O

dijjutatio.

Centagii
defcnptio
cdetArj yyd-

Bremov &

ču , {/.r ; y-

piHi-

Difputator loquitur, nar amXix^cm  agunt yenena»
Contagionisfuncexpertiaomnia. Sed ne idem fiepi-
usrepeterecogamur, nos omma qua; Difputacor ifl
hac & fequencibus thefibus de Concagio haber, hoC
inlocoexaminabimus; ea primum proferentes, qutf
apud plerafpueMedicosdeContagione inconfeifo &
excra controuerfiam funt. Medici Contagium eiTe
aut fieridicunt, cum confimilis ab vno fubiečto in ali-
udpropagaturaffečiio: vc & cui corpori ContagiuflT
importatumefi:, & a quo dimanauic, confimile ini-
p forum amborum fubflancia vitium infic: ic.a vc agen-
tis corporis afFeclionon^^r’ amAtzfou) , fed c poet c) us o-
perando, confimile in corpore paciente generec
A©-; quod rurfus confimilem fibi fobolem in habib
fubiečto gignir, qute in terciumderiuatur, ac deinceps
indi/poficosquofqueferpic,ferocirque: mediancibus
feminariisj točam in fe morbi eflentiam inftar femi-
niscuiufdamcomprehendentibus: qua: Hippocrate^
yueurpctfe , &C.vocrtpr,v hb.-zdei (pvtroov. tflibr. 2, de nAt\

human.  ScAnitotclcs Ječi.  /. pr obl. j. '\sBrUnet,vpa. y  Gale-
nus autem Mctbvuiacnv in hbr. 2. de natur, human. text. 4\
&.(in fpccie.de Contagio Peftilenti loquens ) o-7re^p*'
AotuSlibr.i.dediffcr.febri.cap. 4.  Alexander AphrO-
difi. ?.oty.tyJ,ii dvBppoicui , vocat. Hinc Contagium efb Sc-
minnriorum morboforum fimilem affečtum gigne-
re vaientiuinacorporemfečto in aliudautpluracof'
pora analogiam cum illis habenciatranficus-& conv
municatio. Quod femen feu Seminarium non e#
qualicas nuda , fed vapor quidem feu exhalad°>
uon vulgaris j fed difieminaca a corpore infečto ;

• • fubtf

.T -M E D I C

%beilis feu tenuis, acuta, lenta & validifllmre miftio-
R is. HincagensTeu corpusaquo feminaria prodeunt,
Soipfomorbo,quoaliudper Concagionem afiici di-
c kur,neceflariblaborat»Necin omili Concagio con-
tašh-is requiricur: ecfi enimfeminariaabfquecon-
tadhinu-llumcorpus afficiane : corpus ramen, a quo
J da exhalanc, neii necefle eft patiens cor-

•P u s Temper tangere, aut iuxra Anftocclem hbr.  y.

capit. 3. text. 22. libr.  /. de ort. ac iritcr. capit. 6.
text. 44.  eorum excrema fimul efle : fiquidem fx-
piilime corpus aliquod ab alio longo facis locorum
kiteruallo diflance, mediance feminario, feu mor-
bida excretione, qu<evelaeri, vel alio alicui fomi-
P mhairer, infickur : quemadmodum Peftis puda--
ex TEgypto in Graiciam fkixiflfe, Galenus Ubr.
*• de dijfer. fcbr. capit. 4.  (cribio. Ha:c communis
-Medicorum de Coivagione ek fententia: nuncquo-
*kodo Difpucatori cum iis conueniac , videamus 3 .
Is ui hac & fequencibus chefibus, očlaua videlicec
*k  vndecima, fcribic, quod Pek is more aliorum ve¬
ke n o rum fubi-ečtam ha bile & inficiat, & per affe-

> Gionem ac concagionem corrumpac, Temper &c
prompnus, quam morbi alii omnes 3 . Contagio-

diem icem efle perpeflionem quandam & affečlio-
kem, qua? fit contačlu non Mathemacico, Ted Phy-
Tico duomm corporum, quorum akerum proprer
'Communicacionem motus cuiufdam agic, &alcerum
< patirurconcra naturam. Ec quod tangens feu affici-
tns 7ruSr&  quoddam corpori paticnn conferat, vel

> tranfmifllone folius qualitatis, vel vaporis, fulignis
*uc alterius alicuius rei corporcre, infeclte ramen,

I 2  * com-

Con taci o &
contaitus
dijjenmt.

Defimtio

Gontaon ni*
£>

mulata*

8$  E X E R r C I T A T.

communicatione. Hrecegregia ApodidiciDifputato-
risdeConragio efldočlrina: de quaalij Medici ne pef
fomnium quidem cogitarunt. Quis enim vnquani
dtpfi  Tadumvel Conradum cum Contagione con-
fundereaudisfuit, prreter Academicum n o dr urn Di"
fputatorem? I. Schegkiusquidem,nefcio qua autho J
ritateaut licenria Academica, vocabulis rerum inter'
dum abutitur: in commencariis enim inpr&dicamcnt-
Arifiot.cap.de Relatione,tfi in i.prior.analjt.Cap. S.  p er Com
cagionem intelligitci^i/Taftum velConradum Phy-
ftcum: & in comment.in cap C.lih- j.  de ort. ifiinterii. (fi inpr£'
dicam.cap.de fipualitat.  Contagio ipd idem eft,quod
Phyficisvocata Readio,feumucua adio & paflio:&
indifput. dcpurgant. medic. fol. /pp.  per Contagionem in-
celiigicdmplicemalcerarionem. Res ramen ipfas ii*
norhiiiibusfignificataš, quanrum ego quidem fciann
nunquamconfudic: neque TaduftnPhydcum & Con-
cagiumMedicum, propter quod morbi quidam di'
cunturContagiod&pcr Conragium inferri, pro vna
eademquerehabuit. Quod auremDifputatoriiderft
dtTadus&Contagmm,probationeindigetnulIa: &
qui eam repnim,autrudisplaneeft, & quidTadus aC
Conragium dr, planeignorarj auc Difputationem A-
cademicamnonlegic: quem ramen laborem Ledori;
advmbilicumdbriimponemus. Definitio namque
Contagii, quam mrhed vndecima propofuit, omni'
busnaruralibusadionibus &perpedionibus, c]uxp^
conradumfiunr,competir. Sirnobis, exempli loco>
combudioligniab igne:hic duo funt corpora dele Phy
dcecontingenria,quorum alrerum,Ignisnempe,agib
&altetum,vtpoteLignum,patitur: Ignis item nddfis

M E D I C J, 69

cfuoddamLigno confert, calorem: fcilicet in Tum m o
gtadu,aquocorrumpicur. Eademeftaliorum abfque
Concagione agencium rado. Et hic primus circa Con-
tagioms naturam Difputatoriserror eft.

Secundo idemerrat, dum Contagium PerpefTi- Contagium-
onedefmit, cumpocius Ačtionefit definiendum: fiue none l l P ^
cnimpro qualitate Teu vi quorundammorborum>qua
aliosš^c^&rfcontaminantjfmeprofeminariis, quem-
admodumDifpucator/«^<?/fa.; fiueproipfamotione,
leu morborum mediandbus Temi nar id propagacio-
"ne, Contagium accipiacur ; Temper pocio» Ačtionis,
quam Padloms m iis h a benda eft rano: etd enim vna
numeroeflagencis&patientisbe^y«c4, illatamen cv-
.TiAvjeft, 8 chxcciTtA*is ,  vt ex Ariftotelis Metaphyficis-
pater.

Tertius error eft, dum c o r p o r a fefe-contingentia Motus in

propter communicationem motus cuiuf- conta i LO '

daill agere & pati affirmat. Ačtio quidem & Padlo

nonfuntabfque Motu, non tamen funt propter Mo¬
tilni ipds communicatu,Ted propter agencium &'pa-
dentium natura, vcmouere & moueripodlnt.Quod
Ti per communicationem motus cuiufdam Conta-
. dum inrelligir ■,  neque hic per fe ačtionis & paffionis
eft caufa ;/edcauTa line quanonpodiint agenda &pa-
- tientia naturalia agere aut pati: quemadmodum Iac.
Schegkius hb.15.de Demonft.  docet Agens quippe & pa-
densnaturaliaficfuntcomparat?,Vtquandofibimu-
tu6appropinquarmt,.&propius coierint* vt poten-
da & facultas vcriufque in ačtum permutari queat, ne¬
rede lit hoc ouidemagere,dlud vero perped quidpi-

I 3 am;;

E X E-R C -I T A T.

anpeodeml. Sehegkio *>z commcnt.mlibr.
ilante.

Quajtd falfum eft, in omni Contagione conca«
ContaEhu m  ft um  duorum lllorum corporum }  inficientis rtemps
Conta.gio mn  & e i us  q uo d mficitur , requiri. Ex fuperius namque
mC "  didlis.patet, fepifllme, inConcagio fcilicet perfomi-
tem&addiflansappeilato, corpus quod inficitur ab
-inficience longo Tatis locorum interuallo xlifl:arcL>
c Quod Ti Difputator dixerit,etflduo lila corpora fef?
non Temper contingant, patiens camen corpus cunc a
vaporibu%FeuTeminariis, quce eciam Tubilantia; cor-
poreče funt, neceflaridconcingi,&TicConcagium ft-
-erutune nos adhoc refugium regerimus, idverum
quidem efle, quod inomni Concagio pačiens corpus
au t a corpore infedto aut a morbidis excrerionibus vel
exhalacianitms, neceflarid attingacur : lisec camen
non fuk-mens DiTputatons, vtpote qui corpora fefe
cangentia, ab exhalantibus inquinamentis, ac rranf-
miilisvaporidus &fuliginibus infeftis, vel pocius irl-
dficiencibus, in thefi vndecima expreTse Teparat
& diftinguio. Aliud icaque refugium vc quce-
rac necefle efl; : hic namque prarcluTa ipfl eft
- ‘ via_*

• Quintus error, & qnidem Ticco non praitere-
undus pedeeft, dumgeneralem Contagimns defini-
tionem, prout omni fen vmnerTce Čontasponi coni-
petič, fpecieicuiufdam difFerencia contrahic , ncc
generis' communitacem explicac , Ted derepente
praecipicf 'Tafta ad Concagium Peflilens delabicur,
& Peflalentem qualicacem pro difFerencia ponit*
_  ac Ti fola Peflis concagiofa, če  Teminam conragi-

M F. D I C 71- .

pforum morjborumnonnifi Peftileritialia elFent.

Sextb errac, dum in Pefte interdumfolamqua»

Rtatem peftilentem ab agente in patiens cranfmicci-*
tradit. Nonquidem negamus, quredam agenda na-
turaha qual'icacibus qtiib'jfdam a fe diffufis in pati-;
encia corporabefncaciaefle: in Contagione ramen a-
lia ratio eft, in qua agentia quibufdam croo^odstKctAs
^on^ocug  patientia afficiunt. li iiquidemfolummodo
fiaorbi contagione multiplieantur, inque alios pro-
pagantur, qui vl Tkom. Erajiusin difput. deContagio theji.
zo.fcribit,  vel halitus expirant, vel alia corpufcula
procreant, točam in fe morbi eflentiam infbar femi-
his cuiufdam comprehendentia. Htnc fuperius me-
diantibus non qualitatibusnudiš, led inquinamentis
6cmorbidisexcretionibus,quteliceccenues ac fereku-
lenfibiles, corpor^a: ramen funt, contagiofos propa-
garimorbos diximus.

Podremo errat } dumcum Iac. Schegkio in dijp- y encnA
depurgant. medic fol.19$..  Venenaper Concagionem ab- ^
ire in adum lecundurn, & fubiedunrhabile inficc- ^
fe ac corrumpere docet. Nullum namque ex illis ^entu^di*
Tenenis, q 11 a; jc«?  agunt, per contagio- ttr Agunt,at^

nem propagari, ex eo euidentiflimum eft, quod qu*pcrCj.i
illa non eandem habsnt quam faciunc qualitatem; tagium.
feu, quddnon eiufdem fpeciei qualicas iniis eftqua-
lem in pacientibus proiucunu : qu® vero per

Contagioriem afficiunt, (pS-ipo-sroi^v  qualicaten:ua
adu in fe contihenr, camque , vr cum Dlfput-
tatore loquar , non zat  ansKsz**** >  fed
d\^g  vniuocč corpori pariš::.' •< ‘v c lop ra di&unu,

- " - ■ conx-

Venčna mn
cmnia con*
tagiojk  •

K

72 E X E R C I T A T.

communicac: & eiufdemfpeciei^&^ineftin agen¬
te , quale patienti commumcatuL, Pra’terea ne-
que omnia illa venena , qua ex corruptione re-
rum Tmpji  <ptW generantur,|Contagiofafunt, autper
Contagionem corpora afficiunc: etiamfi enim qua>
damvaporesquofdamexfefemitcunqcuaporatiora-
menillanoneft ver evotre(>}j'}hd'Ag/<ns‘ )  &deiticuiturvir-
tute corpora analoga, qu« debito modo conringic,
corrumpendi; necinfemorbi eflentiam, inftar femi-
niscuiufdam comprehendic. Hoc pacet exemplo Suf*-
fdcationisVcerin*, & aliorum quorundam morbo-
rinn,quiexinrernahumorumcorrupdone, ac inve-
neni naturam tranfmutatione, oriuntur; nec ramen
per Contagionem aliis communicancur: a?lias con-
nerfario huiuimodi fegrorum non dlet admodum tu¬
ra. Et htec de Concagio.

EXERC1TAT. AD

T H E S I S VI.

P  Radenci capite, quibus Venenis PeEilens venenum
fit annumerandum, docet: imo non docec: Ped rerti
fpinisquibufdamacverborumportentis, velur amig-
matum inuolucris data opera implicacj ac inuol-
uic : qudfortafTis plus fapere, autdo&ior acuriorue
aliis dle videacur: vel ne prophana curba myfle-
ria Didatoris aflequacun.. Ne vero nimis anxie
auc curiose in omnia animaduertere velle vidcar,
confulcoprreteribo plurima. Inceralia hoc primum
nocandum duxi, Dilputatorem fapifllme aburi

termi-

Medici. 73

terminis Philofophicisj Metaphyficisimprimis:iifq; AhufUster*
contra Philofophorum , & potiffimum Ariltocelis cmnorum
rnencem, ac loquendi auc fcnbendiconftietudinem', p bilofophi*
nifolkas ac minime vficatas alluereiignificationes: id ’

C[uod hocinloco,interminis,jc<vr’ emAg^«^ ciuvctpet &C
č»e/>.yeta  , luce meridiana clariuseft. EraAg£««i/ enim,
ab Ariftotelenouonomineappellatam, Cie. 1. Tufcula.
ac^ / Kx jW (i/,canquamnomina eflenc vnius eiufdemque
rei, coniungic, & vtrique a>e^yetcu/  opponic:cum Ari-
ftocelescontraybiquelocorum crnA(x&iou> &C cv^ynccv
procademrehabeat, & yrramque etvvapcet  feu poten-
bjeopponerefoleac. QuodiiseciamquileuicerfaItcm
in Anitocelicorum monumecorum ledtionc funt ver-
faci,nocillimum eft: ideoqueid pluribus demonftra-
refuperledemus,ledtorem adipfum Ariflocelem ab-
leganres. Is enim (vtexplurimis locis paucos falccm
accingam )lib.}.Phy.c.i.tcxt. 6 .  in vnoquoquegenere Ji?- ^ ^ vcMiS
fVfitvct  cHe, cjuaHunr cvnA&x,eitx. y  & qua; func bvv cL[ah, Cevi- 0 ^ 0 jj u  1
bir:& fi forčeqinedam hvdpcetizmt  & bmAiz^^Z ^

V iv-o.zv,  73 dv7d y  ibidemtex. 8.  rubiungir. E z  acque

brsAs nonparum differreZ/A/. de anima cap. 1. text.

Atcflatur. Hinc vbique id quod E fr, per emAe^:«^ &

^vvapuv  diuidic: vc hb.2. Phjfc.cap. 1. tex. 12. libr.3.
capa. text.j. 6.liby.Metapb.cap.y.lib.p.cap./.tf alibi.Sic
lib.2.deanžm.capita.text.2.Ma.zcria.ma.ize{\'e$ova,[xiy,  For¬
mam verosmA«^«^, &z lih .8.Metaph.cap. 2. eytpyei<x.y.  I- e vioyeict>
dem Ariftoceleshisduobus nominibus, fcili- Im Ag£.

cec& \\mAixdxc-) ivit>yiiv  icem & graAs^g/A eivcu,  pro iif- tdemfunt.
dem & in eadem re vtitur: & kn^acui  &’que ac graAg'-
XaajD $vvdp,ei  opponic: vc vider ccbklib-4.PhyJ1c.cap. $.tex.

44 -lib.8.  cap. y-.tex.31. i$32.lib.2.Metaphjf.cap.3.tf hbp.cap.

K s-tf

Scheghii cer ,
rep:ta.


Fenentim
pefhlcns
Tyj (piHTtt

74 ExERCrTAT.

j. £5* lib.8.cap .7  .pfdibr.c) .c ap .$ .6.8 frlihr .n.cap ,9.  vbi ca n deni
Motus d e d n i ti o n e m 3  q u a m hb.p. Pfrfic .cap. i, text. 6.  era-
dic, repetens, pro cmAe^di&r vocula m^yeta»  p oni c-
Hinc Plucarchus//^^.^ PlacitisPhilofophi  in d c fini n one
Amina:, quam era dir Ariftoteles hb.z.de anim. cap.i.  fu-
mendam efleč^Ae£«^proč^yd#,admonet: &Boe-
rhuseum aliis Lacinis vrramq; dičlionem Latine ver-
tic Ačtum. Plura qui deliderat teftimoniaj ipfum Ari-
ftotelem adeat.

S ec and d, Pcftilens Venenum, quodVenenatmn
. appellare mavult, exTac. Schegk,libr. z. deoccult.medic.fr -
cul. capit.  y. dijputat. de mor}, fubjlant. fol.zz. zj. čpv~
trst  produci negac, ied corrupcelam quandam efle re-
rum naturalnim, nec fubfbantialibus quibufdam
y fr im  efFepr^ditum, fed qualitatibus tantum ac ma-
teria (vc in alia quadam.Difputatione:) & non ; car.
\rn\ixMov ,  fedc^e^a^Cordis x,p}jtcnv  oppugnare, af-
firmat.Quot verba cot errores legis candide Lečton
Corruptela:, feu corrup doniš, Jictepdo&čg,  notio im-
proprie,necabfque Solrecifnio rebus per corruptio-
nem genitis feu produčlis tribuicur, Haec quia natm
ralibuscaufiscorrumpunturacgenerantur, eefi nort
Kccid (pvtnv,  ramen, & inera natura: limite s gene<
rariaccorrumpi, optiraa ratione dicuntur. Naturi
fiquidem, nonartis efFe<dusfunt,& ovpiCpu<m  elemen<
torum quiddam fecundum naturam vnum : cuius
cvpKpvmsus  non ipfa.x,(frcng  , led potius tpveng  caufa eft -
Sc  propterea Cpvmv  quandam fuam habent, propter
quam 8vvay,n  ačtionis aut paflionis cuiufdam defini-
untur. Ec licet Peflilens venenum vialentis & exrer"

r M E D r C M.

Ir »s producatur ac efficiatur canfis: non tamen pro-
prerea extra natur* limites efl relegandum. Nam &

Polenti mo tu s-, refpečlu agenns, quod naturaleeff
^naturaliter agit> naturales appellancur: quemad-
bodlim Nicol. Taurellus in alf. c&f lib.3* qu.fi. 1. text.

*$■  doceo. Quod a ute m natifiralibus & intra na-
c ur* limites conflitutis caufis Peftilens producatur
^enenurn ( excepta Peflilentia , quam Diuinitus
kullis Phyficis concurrencibus caufis , ac fuperna-
c »raliter a iummo Numine peccatorum vindice,
produci in Sacris legimus: ) non niii fiunma: in-
%ti x  ac cemericatis efl negaro. Nec Difputator
pugnauerit, fi Difputationem fuam, anteplurimos
a nnos de Pefte habitatu ,perlegerit. Inqua Difpu-^
tationem (vc & boe obiter actingam ) *D e v m cer-
©ptimum maximum, forma fua fubftantiali feu po-
fenu a eflentiali [DEFM  fortajjis cum quadam natura- AbfurdaJe
k feu cffentiali necefltate, extra feipfum oper ari cum Ari- ‘f° J ~' *

Potek Jtatmt  J ltedere nos oc  amcere, aere tamen tr
kol reb.us aliis mediantibus [ pkrumquc quidem Diui-
dagloriti maieftos -caufis paratis 'utitur ad deris corporum-
que corruptelani : -iis tamen vtpote primum f liberrimum
agens , f nuttis circumfeptum carceribm non alligatur ,
led-,-ad kane luem bomimbus infrendam fepe nulhs
n atura!ibus caufis pi furc. aup etiam ordtnem fecunda-
r um caufirum , fua meffubili patenti a, ’ impedit  > ] af-
ferit: & pauid poit De v m inter res alias veneng-
tas collocat, feribens; ex quibus caufis efl DeuSj
opbes cafelles , & res venenat* ali*. [ Sobrie de
f*EQ ešl differendum, nec afferendum quicquam nifi cum
timore f reuerentios.  ] Sed fit corrupcelci illa feu

K 2

Forma etiam
poji corruptif
onem.

Materin ni»
btla&uom*
ma potemi. a.

76  E X E R C I T A T.

praeter, contra & fupra oranem naturam'
numideoMateriampoft Formae,quamhabuit, inter-
itum & corruptionem , orani forma & jfubftantiah
'S ut cljj.ei  d e fti t u t a m a ffi r ra a b 1 m u s r Qnis Materin infor-
mi, qute non eft^g/^V fcu to  di%y$c.  qualkatibus ; aut
farragini & concremento cuidam quacuor elemento-
rum, fine forma fubftancialimixtorum, toc abftrufas>
fubtiies & ingeniihumani vires fereexcedentes & Db
uinas.quafi operationes, inquibas7f-SbToj/FIippocraci-
cum euidcntuflime elucefcit, adfcripferit ? Rebus cen¬
te corruptis, amifsa priori aut: preeftanciori formaj
nonomnisforma denegandaeft:generacio enim cor-
rupcionemperpecudcomitatur, & concra: iuxta il-
lud Ariftocelicum & vere Philofophicum , VlllUS
corruptioeftalceriusgenerario: & concra, orcus hu-
ius, alterius interitus. lib.3. Phjfa.cap.S. tex. 73. lih. 1. de ort-
tf inter.cap.3-tex.7y .tf 20.hb.12.Metaph.cap. 2.tex. j- Et  li-
cct Corruptio in negationem fubftanciae tendic, qua?
aiiteafuerat, vt Anfto teles//dg PhjJtc.cap. i.tex.  7. tflibr »
1.de ort. tf mtent.cap.3. tex.i6. (d libr. 2. degener. anhnal. cap •
^.docet:autfecundum Schegkium lib.2.de occult. medic-
fac.c.2.  omnis corruptelapriuationeincelligiturqua-
dameius,quodfecundumnaturam ineft: alia tamen
forma priore perempta in materiam fuccedit auc pr o-
ducitur: alias abfquefubftantialiforma exifteret ma¬
terialu^ ne qualitatumquidem & accidentium, vt-
pote fecundorum ačtuum, fine forma & prima emAf-
^£t«eftcapax:imonulliusoperationisfeuačlionis ef-
ficiens caufa. Eft enim Materia ex fua natura & in-
trinfeca rauone pura potencia: Ariflot.lib.2. Phyfc. cap-t-
text.rj.tf lib.2. de anim.c.i.tex.2.  & non be^/eup  , fed bv-

Medici.'

,ct Ptt to Kit. lib.8.Metaphyf.eap.i.  & propterca iuxta Peri-
pateticos non a čt ioni s fed perpeflionis principiunij.
1  D p vhtj,  inquir AnO:otcles,vm%hyjv-Ubr. i. de ort.tf

int; er.cap.y.texyy  Ob id rnateria prima Peripatecicorum
°:rmind sl\dyva>^>s,  quiaprorfusnullam vim habetad
{l Sendnm,cancumqueperficicurjftonperficicaliquid»
Generanturin humano corpore pramia corruptione
CScquia generancur,cumincrodudione noute form«
Producuncur) varia & fubtiliffima ,velocillimarque
°perationis venena, qu« Galenus lib.d.deloc.affec.  Scor-
Pionis &Phalangii venenisnon abfquc racione com-
Parat:& Scorpiones ac Phalangia c«teraquearaneo-
r Uffi genera, excorrupcione rerumproduci Philofo-
phis ,  rerumquenaturalium indagacoribus nociffimu
e ft. Haccautemanimalculamareriafblum & qualita-
Pbus efricacia auc noxiaefle, & formis,fubftantiali-
kusquefaculcatibuscarere, non nifi infani autteme-
r arii, aclonge deterioris Sophift«, quam ij Tune, qui
Jl onnifi animaca corporafubftantias,fcu fubftantiali
forma prte.ditas efle affirmant,eft aflerere. Quod fi ita-
fjiieper corruptionem animata cciam corpora natu-
r alicer producuntur; quid impedit, quo minus non.
^nimata naturalisfubfl:antia,fuamateria&forma, ac
fiibftanrialibusfaculcaribuspr«dica,medianceeadem
c orruprionegeneraripodit ? Etfiperemta priore for-
^a nulla naruralis generacur fubftantia,feu nulla fub-
^ancialis fuccedit forma, tune folafupereitmateria,
^ea vel prima velfecunda:primanihile^l::fecundafl-
rle  form a fubftantiali nufquam eft: ergofupereft me-
riJ m aliquodaccidensperfefubfiifens^mobile,corpo-
fe Um dec.  Quod quia abfurdiiTimum eft,ideo Peftilens

K j  vene-

-78 F; X E R C I T A T.'

_venenumjfubdantiam ede, & nacurali forma prscll-
tum, ac <pvtr<( produčtum, afiirmamus: quod non mo-
Venenum pe»  do Scorpionis, Phalangii,Ceradis, Hannorrhoidis, &
Jhlensfub.  iimilium virulentaruin & ex corruptione genitaruid
JianuaeJt.  bediarum;fed & Cicuts, Napelli, Colchici & dmili-
um naturam cemulatur: & fua propriaforma,autfub'
dantialibus facuJtatibus noxium ed: quze facultates
:nonmateritefblius,autnudarum qualitatum, fed to-
tiusfuntcompobti. Is enim omnium Dt Corncl. Gemffl A
art. Cjclognom.libr.$.fol. y t.fcribit,  innatura connexus eft
mutuus, vt quamuis fupra matenem magnitudini
.iun&amfyndromefit accidentaria, fupra qualitates
forma, velfecundumn 6 uIlosfpiritus,& fuperiorfpi-
rituforma, ačliones tamenfuas coniunčtim produnf*
ut omnium vnica vis, fcopus ynus atque confendo vi-
deatur.

Non tamen abfque habili fubiečlo.

Neti Cjuiduis  X~T Emo tam rud is ck,fcrtbk quodam in loeo Schegkius , Vt
agitm qt-todf  IN nonexploratum habeat, non quodmsa quoub
uu,  pati aliquid,nec.agens-cuudapie panentisfefpečhi ap-

pellari ant referri, fed habere refpedum ad certuU 1
q u odda m p a u e ns pu b 1 ečt u mI11  omnibus enim Eilti-
bus, tejle Arijlotelelibr.i. Pbjfic. cap.s-tex.43.ka  ed natur**
comparatum, vt nec agat quoduis in quoduis, nec pa¬
ti a tur quodlibet a quoiibet, nec fiat quodcunquea
quocunque. Etpropterea Galen,//./ .dedijffeb.c.
lam caufarum dne patientis aptitudineagere pode
feribit: requi n tur bq uidem oci&Aoyia,  'p cufgpdvTuv
m 'ZBZss T>jv vxsBxy.e1y.dr3 v/\tjv , & in materia a<i

paciendum. tune non omnes omnibus .sque afnei-

nud

Medic m.  * ‘ yp

rr, ] i'j fed vt narurarum ha? qindem ad a?flatem, ha:
Vcr o adhyemem benefe vsi malehabenc, Hippocrit.$.
a P k or. 2.it z  quoque prout cuiufque corporis conftitu-
Ci ofueric, aliusaliocitiushocaut illo morbo corripi-
/~ u '- Corpus en im a cof pore, natura a natura difrerc.
Ne que cuiuis animantium generi eadeni funtcom-
^oda amincommodajfedalia aliis conueniunt.Cum
J S ! t:ur zev pidcrpcin huiufmodi, qua? hominum natura?
aduerfahn.tr, plenus fuerit, tumhominestegrotantr
d^ando vero alteri cuidam animantium generi aer
Jilcommodus fuerir, tune id eo morbo corripitur.
tiippocr.de Fiatih.  Nec modo corpus a corpore,fed etiam
farsa parteeiufdem corporisdiffert: ideo qvueinPe-
^'ilentiflatualuspartibusefl:infirmior,eandemPed;i-
| e nscitiusoccupatcontagium: quemadmodum Ga-
■‘ e nus^.i?^/^j. 72 .docet.Hcecquiamanifeflafiint &vul-
gonota,ideononcredonecperfuaderimihipat;arDi-
^putatoremaliterreuerafentire. Verbatamenthefe-
° s  contrariumhabentj& vtifonantitaaccipiedafunt:
°pponitnamque venenumPeftilens iis venenis, quaj
^onnifi in habilefubiedtumaguntjergoexnatura op-
pofitorum Peftilens venenum in fubie&um nonha-
kdeagit. Per ofeitantiam auc feffcinationem h«c Di-
%utatori excidii!e,certus fum: quem , vt cautius im-
Pofterum & feribat & loquatur, Sc  fibi fun&ionis or-
dinariarrationemaliquandononapud homines, quf~
buspalpum obtrudere facilequifquepoteil, fed.
apudDeum reddendam, cogitet, a^
mice moneo.

Siuc

k

'E X E R C I T A T.

So

Siuc intra, fiue extra corpus
generetur.

I Hnobisgignifubflantiam venenatam, in dubiutfl
vocauere mulci: nos experiencia&ratione (qua o'
mnium, qua inMedicina difquiruncur, func iudices*
Kpjrr^/ct Galen.lib.i.Meth. Med.cap.3. lib.3. cap.2.lib.4.c.4.lib.$. ctf'
Mediana. 10 .infine libri de dieb.decret-ifialibi ) conuičli, cum Galen 0
lib.de confiit.art. c. 29. Iib4.de loc.aff.c.j.ffi libr.6xa. 4. (fi librd-
Epid.fid.c.p.&c  Auicenna li.^fien.i.tracl.2.c. 6  affirmamus*
quadamvenenain corporibus noftris generari, fen-
finiincorporecaufis, quaefunc excicandis huiufmodi
maliSjCrefcentibus: vt Galemisj.Epidem.j.j^.docet.  Qubd
aucemPeftilcns eciamvenenum abfque concagio ant

excerna communi caufa in corporibusgenerecur, non

perindeliquet.Repugnacnamquehoc& experiencitf
Venenum Ve-  &rationi. Experienti^ quidem, quia nullus vnquain
(lilenstncor-  Medicorum Peftem ex interna humorum corru-
pore ab itn er-  prione exorcam fuifle, obferuauit. Racioni vero, qud
nucaufisnon  natU ra Epidemicorum morborum , exquorumntf'
gencraiur.  mero  cflPefliS, Hippocr.i.vicl.acutaj. Galca. ibid. (fi 1. Ep$'
2.in proemio.ffi3.Epid.3.2o.con\ierm>con\muncmha.be 1 i i
caufam,non priuatam, qualesfuntcuiufque corpod 5
humor.es auc excremenca: a quibus maligna poci$
feu Peftilentesfebres, i¥ug  feu priuarim & peculiaJ 1
rationeficappellata, oriuncur: de quibusinfe-
qhentibus djflerendi forte dabi-
tur occafio.

EXE^

k

M E D I C jE. 8l

EXERCITAT. AD

T H E S. V JI.

'^Hefishjec?ra£/<r / ii*feii confedariuln quoddam eo-

nun efb, quas in antecedentibus thefibus dida funt.

^°Uigit namque ex didis,primum, quod Peftis ma-

'Eftarum qualitatumdyfcraiIanonfitdefinienda_ J :

c Einde,qubd pr^rermorbos fimilares in manifeftis

^lalicaribuspofitos, ilntaliiinocculca & nullo fenfu

P e rcepcibilidyfcrafiaconfticui:i:quosvulgus Medico-

ru m autignoret,autnonintelligat. Adprimum quod

at dncr, nos libencer concedimus, Peftem non efle ali-

'Nam-manifeftam, calidam, frigidam, humidamauc

lf cam, fimplicem vel compofltam intemperie: quod

ll icemex dičtis id inanifeftum & euidensfir, idne-

§ a nnis. Nec id fua natura adeo euidenter liqueread-

^ittimusj cummultiliteratifIimiyiricontrarium a£-

prenondubitarint. Secundb occultos morbos, quos

^orbos cotius Subftantijenominat, nos etiam admit-

tl *iius:&pluriino5eofdemnegarej autadmiflos non

Ečtc intelligerc,eorumque naturam ignorare fcimus;

Ct 'uin eofdem inter VLllgUS Medicorum, hoc eft, in-

^fignobiliores 6cimpentusi'eferreMedicos ( itac-

vocula Vulgusfonat)veretnur. Ap-ud Hippocra- °f cu!t ”

^mcertevefligia pene nulla funt occultorummor- ™ or
L. , °  , r  , *tM tactut.

■  ut  um: apud Galenumextantexigua ?  occultayatque

Gcerta:vtpote,quietiam F.pilepfiam non ad occulta

1  vPcraiiamjfedadmanifeftam afrigidis &craffis hu-

L mori-

82 E X E R C T TAT.

moribus obitručtionem.referci&eos, qui adpropn-
ecacem, qiKEexpriminequeac, confugiunc, nihil do-
cerefcribic. Ub^.depr£fag.expulf.ca.^  Haudaliudnemp 3
fenfifle v.idetur quam Empedocles : vc qui plerifqu e
inlocis &fcripcis fuispracer quacuorprimarum qua-
litatumag^nvnutlam fubftanciam efleprodidic; vcin-
terdum eciam Animam ipfam nihil aliud eflfe 3  quarf 1
?tepaiv  Corporis }  dixeric. Hanc opinionem canca perci-
naciatuetur Leonh. Fuchfius cap. 1 .  V c
valde morofos efle fcribac eos qui fecus loquuncur as
fentiunc,vtpotequi Medicos adPhilofbphorum pr#'
fcriptum Ioquicogere anni t u ntu r, &du m hocfaciunO
fenon efle Medicosprodunc. Poli; Hippocrarem &G a-
lenum apud anciquos & eos quifuperioribusfecuh s
vixere Medicos, de occulcis &: tonus fubflancice /nor-
Noji™ non  Jjisalcumfuicfilencium. Liter noflri verofeculi Medi'
cos mulci mulca de huiufmodi morbisprodidere: in'
ter quos pIurimi 3 erudicione paricer &experiencia
Europamclariflimiviri 3 &deMedicinanoftraoptina e
meritijMorbosocculcosnegarunt; vc Iulius Alexafl'
drinus Medicus Caflareus, Hieronymus Montalcus*
ComesMontanus Vicentinus,IacobusFontanus,Al e '
xanderMaflaria&fexcenci alii: qui oranes auchof 1 '
tace & ceflimoniis Galeni fuam cueri ac defendere cO'
nanturfencentiam.HosquiincerignobileMedicoru |11
vulgus refert, quem ipfe incerMedicos obtineac ord J '
nem autlociim 3 nobisdicat:qu6 ipfiusofcularipedr 5 ’
aut minimum manus reuerencerconcrečtare, fc 1 *'
mus. Sune pra:cereaplurimi/qui occulcos quideiti 111
incemperie morbos admiccunc, & pro-iis canqu aI ^
proaris&focispugnant: quiaautemde eorum naCl \

Medici/ 83

Favel eilentiafortakis non idem cumDifputatorefen-
'tiuncj funtne propterea interignobile Medicorum
Vulgus numerandi ? annonpotius, eorum fentenriam
Ikfpucatoris cencones ex Schegkiimonumencismalč
confarcinacosfeucompilacos, mukisfuperareaepoft
ferelmquereparafangis, iudicandum ? Qu.se enim de
occukismorbishictradiptaliaauttantanonfunc^UEe
®liorumdo<krina;autfententiis prseferri auc antepo-
nidebeam. Scribit, Occukos morbosefle exprimis
compofiram &nacamfecundam quandam qualita-
tem & dyfcrafiam, proprite alicuius corporis parcis
Crafioppoficam, qute ratione tantum & non fenfu vi¬
lo percipicur.OmnisK^itnf, kuemanifeka fiueoccul- Q mnu
t a, non C om p o iitio neke d M ix t i one m p r im ar u m p a t i- -

bumraquaiicatumprcelupponiCj ex quarum actione (
&pakionemutuarefukat: &hacrationefecuda qux-
dam qualicas,hoceft,nonpnma ? fedexprimis orta ap-
pellari potek. Quodk vero mixcionu,vc & formarum
mukitudmem>diuerficatem&gradus conkderaueri-
mus,fortenop Secunda, fedadmmimum tercia vel .
quarcaalxqua qualitaserir,quam occulcam n&cnv  ap-
pellamus. Hanc Galenusnatura; proprietatem norai-
nat, & ineffabilem efledicit, nec exakikimafcienua

one .

comprekenfibilem. libr.  j. Method. Meden.cap it.  7. hee e-
nim, vt idembabet lih. deconft.art. Med. cap. libr. 4-Jim-

phc. capit.  /p innumera; funt, ob i nn um e ra s*ele m en-
torum akerationes & temperatura«/. Ego ob in -AForma*
numeras rerum feu corporum formas id fieri dixe- rum mul tim*
rim 3 & propcerea vernacula; Crafes tam cogni- dme.euam ^
cionein nokramfugiunt, quam Forma; fubkantiales.

Ad Dyfcraiias vero morbidas quod attinec 3  has

. L i  com-

84

E X E R C I T A r.

compofitione aut mixtione ex primis qualitatibus>
fed Priuacione propria; ac vernaculte feu

<^)$3^introduci 3 nemo eftquiinficiaseat. Quodpra:-
*tereaPeflis nonmanifefta,fed ca;ca, ocenita, inexpli-
cabilis &<w«Vv«© 4 icintemperies, per eiui-

dem& accidentia fenfibus appareacia cognofcimus:
quidautem &qualisillamorbidadyfcrafia, Sc  ei op-
pofita vernaculaacpropriaCralisfir,necRationeneC
Senfupercipimus. SicHieron. Mercurialis lib.demorb-
G<*#A.os^./fcribit:Symptomata&efFe<fl:us huius Luis
(Gallica’fcilicecfeu Venere«) videmus,nonvidemus
tamen veram naturam, verafque caulas. Hinc eciam
remediaocculta &abdita viconcrahuinfmodi mor-
bos pugnantia,nosnonRatiodocuit,fedExperientia,
qua fingularium tantum eft notici a ^tAriJlotcles libr.  /•
Morfini Metapb.cap.i.docet.  His ricfehabentibus,mirarifatis ne-

Rulundire*  queo,quafronteMartinusRulandus,nihilfibi ebficmv
frehenjio vclinacceflUmputaris,n6occulturn, fed manifeftum
jmorbum efle Peftem, eiufque naturam fatis perfpicua
indcdicatione Loimagogi [tu  fcribar. Infuper, quod tra-
dat,niKilinhocmundi Polyda:daleo Theatro exifte-
rc, inprafat.libr. /.problem. Medico-phjJic.  quantumuis in-
compertteoriginis &denfts obfcuritacibus inuolutu,
cuiusnonprobabilis ratio excogicari, & effedus cau-
fa, fi non euidenter Sc  perfpicue, cerceveriftmiliter

Non eft om-  reddipctffic.Re&e addiditnon euidenter:fiquidem
idemeucnic,q u °d de Epicuro Sc  Afclepiade Ga-
Jta  J  lenmlibr. z. de natur.faculx.z4f cribit,vtvcl  rationesin'

eptas,frigidas,vanas & ridiculas actuierit 5 vel eaim-
pudeuternegarit,qua euidenter apparent, Sc  expe-

nen-

Medici.' 8$

rientiacertaconfirmatafimt. Hmcidem Galenus Pe>-
lopemPr^ceptoremnonimmerko reprehendit, libr.
u. de 'jimpl. medic. fac. §. Cancri,  cjudd ambiciose profite-
retur, fe omniumtaliumcaufamnofle. Non irame-
Hco icaque Rulandum ambitiofi fui Paradoxi pceni-
tuic: quiproptereaPaliiiodiamquaficanens*Wč , i 56r4-
t  tioneli.2.prob/.Mcdicop-bjfa.Vencnumfc’a.nficatisu\Lue
ouadam Ratisbonenfi afRatum,licetfymptomataha-
bueritmanifeftiflima, Occultum tamenfuifleaffir-
mauit:proculdubiorecordatusillius Syracidis ca.j.v.
22.  Diflicilioraquamquibuspar fi s, inconfiderate ne
qua:ras : & qux cuas fuperancvires, ftulte neexqui-
rasr 5 .

Morbus Vngaricus,

M Orbus,quem Vngaricum vocant,noncaccus ali-
quisautoccultus morbus eft, fedDyfcrafia raa-
nifefta,Febrisfcilicet: qua:nequecadelT:es habet cau-
fas:nequeabaereocculcaaucvenenata quadam qua-
liraceperniciofojfedprimis alcerato qualicacibus,in-
Jequali, auftrino,impuro, fuliginofo; Cibis concodtu
contumacibus, pucredini ac corrupdoni obnoxiis j a-
quispaludofis,limofis,graueolentibus y vinis etia me-
racioribus,fcecuIenris,curbidis,&c. oricur; & infignis
pucredinisCorferienrisparticepseft.Necvllum in ea
reperiturfymptoma, cuius manifeftaaliqua nonpoF-
ficreddirano: vcpropcerea ad occukam aliquam feu
indicibilem dyfcra{iamconfugere,non{icopus:praa-
fercimlifparilmfiai:. C um vero Epidemicusfuerichic
morbus,ob communis caufa; maliriam,malignicacein
cide fuperueiiirepofTejhaud difdculcer cocefferimus.

Morbus J r n*

garicM djfi
crafiaefimAo

nifejlfi.

I. s  EXER- '/

£ X E R C I T A T.

85

EXERCITAT. A D

T H E S. VIII.

Ex*txen de»  T^Oftlonge latequefa&am cxcurfione.m 3  tandem iu
ftniuonu Fe-X  vnumfuas de Peftecogitcogitadones, & per dva-
l tus - Kcu<§sLXctlu>aiv  q na nd a m, a c fu m m a n a m h a ft e n u s d 1 ct o-

rum repeticionem, Peftis ag/<r/*o v proponit Difpucator«
Laudoftudiumhominis/quippequinosadanchorarn
omniumfirmijQimamdeducerenifuqualicunque c o-
. . natur. Eft enim, ^Scaliger inlib.i.dePlantismihifol. 64.!’

'°*, /critejCordatovironihildigniusquamdefinire3 &fa-
‘ ' r "  piendsperfequi definiciones 3  qua’ ad fcientiam <&&-

idms  funt immediata, &, vt Ariftotcl. lib.z.poft. gnal.cap-
$.pag.io. lib.i. deanm.cap.i.text. n. docet,  r

Sed vtinamfapiencem & vere corditum hic fefe
probaflec/Audacem fane &: nimis licencem oftende-
mus eum , qui q?v ~r s g a er. ur yvug/<rfibii (lic d v bg/c/dov dc-
fcribic Arifloteles libr.2.poTl.analyt.cap.g.p.y.)  puhlice
obrrudere fueric aufus talem, quaTnou‘as potius meri¬
ti tenehrasimmicceretnedumvtfcientiam, quce c o g'
nitio efl quidicaris, Arijlotdes libr. 7. Mctaphjf. capit-
6.  aut definiri nociciam j cuius grada tradicur, Ard
Jlotel. libr. 6. Topič, capit. 4. p agin. 2.  producerec. Quod
enim de panno quodam ampliflimo Sarcinatori*
cuiufdam fabulantur 3  cui eranc adfura particul#
innumene, licia, limbi, fragmina, prjefegmina, fur^
tiuce manus auc forficis opera: id A oy(&  iile , veluci
yruY<r7re%ulcu/  quampiam vere exhibec: in quo nimi^

&iu-

Medic  mi  87

& intempeftiua & plufquam Anciflhenea,^ qualib.
t-pfte. anal.cap.13.pdg. 25.  prolixiras, ex varianmi difFe-
rentiarumimporcuna confarcinatione,ftudioqu;£fi-
ta; concra erudica breuicas , rantopere Ariftoteli
probara, libr. 2. pofie. analjt. cap.  7. pag. S. g) hbr.  7. Mc-
taphyfic.ca.pit. 4.  tk omnibus fobriis Philofophis ama-
ta m neglečtfs cernicur habita. Quai enim ( nune
ad Scholica fcamna cum Horifta defcendere, & o-
rnnia minutius expendere, animusnon eft) a fub-
iečti feu Cordismenrione, vfque adfuperuentum a-
licuiusabfceflus, in Definicionefequuntur, vana Tune
& fuperuacanea omnia. Quid per<A< 2 V vyinMi!  fibi
vuk vocula tallS ? dS'oAe^iahxc  eft, quam Ariftote-
les Hbr.  y. Topic.capit. z.pag.p  ne in Proprii quidem af-
iignacione admitcir, Talitas (detur barbara vox in
barbaro negotio ) rei formam arguic, qua: fi pok¬
ra eft in definirione, vc certe poni deber, implicat
ipfum illud tale efle: & propterea id temere repe-
ticur. Pra;tcrea quid dočtrinar , quid fcientke fecum
adrerr comparacio illa , potius, quara ? Definirione
dzzAac  percipitur fmcera rei eflentia: acqui eam v-
nam efle neceffe eft : vcique igicur ipfum eius *W-
Aa \yov.  Valeat itaqnehic comparacio, fon pctiAcv,
feuincencionisratio, potius, quam, maglS, mi¬
li 11S: qua;reuerafunt in Definirione feu

Infuper de repetitione vocabulorum eorundem aut . . ,

mmvvpoov , qualiafunc Dyfcrafia, diftoluens craftn,
temperameneum deftruens, putrefaciens, vr neproli- J re p eten( i A
xus fini, audi qua’fo, fivacar,quidPraxeptornofter '
in l. c.  dietec: nv d>ixorm n zcAiovdms tezfa'

dou,-

83  Eiercitat.

<v.cu(pUxv etl&yiicuov i<n yyn<£sr. yj^ 'us&g 7%T!ii;,d$oXtc/ziy $o-
xs?<nv.  & vr diferce videasquadrare huc ifluc,vide quid
fibihacverba velinr, cm  rdgloloig , ^ cv ids

cpoig.  Quce hucufqueabHorifl:apofirafunrfbrlicanin-
ciderincalicuijquinonponerefedindagarevelitdefi-
nicionis alicmus terminos. Ibi % ijv $ta\pim  acque remo-
cionem vfui cfie non negam us. Goclcn . de ratione definicn-
ex Plato Sophifia.  Colle&is autem veris Definicionis par-
ribus,quidnecefle e itaffumencainaniaillis apponi? v.
g.PeftemnondeftruereCrafinhumoru, corpori col-
liquacionem noninducere &c. Haxenim fi Tc$mug  no
funcDefinici, deonerandaiiserarDefinicio ,uv
^tJevToov o  A cmg  A Gy(&p i^ioglgi (  vcinam de Tua opera

hoc dicercpoflemus !)f&j  ^AoTtjjV imoM.h.6. Top.c.j.p. 2 *
Inhac fiquidem vr^ci yparuiz  nihil deber efl.e7Kg/<rfs\  auc

■%S&£pyoy.

Cui fuperuenirepofsit.

H Vcufque Genus ab Horifra noftroquatuor longis
verfibus ex poficum eft.N unc DifFerentice (equuu-
tur, Genus ad delignara Speciei anguftias conrrahen-
tes.Primumlocumtribuit Abfceflibus, bubonibusvi-
delicec, carbunculis, maculis &c. Heecnosin Humo-
ralisPeftisdefinitionelubenrer admitrimus: noniride
inAoy« SpiricuofaaucHečticceappellacceLuis;inqui-
bus non humores, fed Spirirus auc fubftancia Cordis
nc&Tijriv afficiuntur; &quce nullo tumore auc alio ab-
fceffuindicancur. Cum ergd Abfceflus incerdum fu-
perueniancinPefte,incerdumnon( quodpotCllti<£
eciamnocacio,quamponic, arguic; fienim ad Peftem

abfcef-

M E D I C yE. ■ 8p

3bfce(His fequi poceft,erijs2Ei non poteft) ideo eflcntia-,
bm omnis Peftis rationem, quam xctB-o\x  Temper Sc,

'vbique veram efle oporcec, noningrediuntur. Htec
fingularis iila induftria eft, quam ad alceru Definitio-
nisfuaiprincipiumc-i^oTirai^ illudacculic Horifta, Qute
de motu Critico adfuic, in fuperioribus difcufta

Tuno.

Quaeqiie in fecundum ačtum.

A Lteramliic DifFerentiam',Contagionem videli-
cer ; defcribic, quamnonimprobamus: £ed 'z&toro-
\oylcu>  noramus & dim(pucu.  Poceratnamquehtec om-
nino compendifacerej Sc  vnaContagioii voce efFerre.
Nonilluftratkem Aftečtionis vocabulo Concagione,
TedobTcuratjinuTitatiorem vTurpans diČHonem. C6-
tagionis fiquidem vel Contagii voxlongeexplicatior
eft,& MedicoPumScholisnotiorj&acceptior: atqui
Anftoteles monec> definientem rf ip^ma  v-

ti deber clib.6-Topic.c.ip.6.  g-z yci^/.v T&i
•ncj o og/crfTog. lb/d.tfc.4~p.2.  Sic vidimusDifferentias,qua;
prpfečlo de Peftis natura per.parum impertita: funt.

Incantaenim abundantia defe&us ecia notamus. Vbi
qiu-efodelitefckcaufaPcftisefiicienSjVenenufc.aeru?
bih^renteftečiuspropriijCordis nempeačtiones Ite-
Tai? H a;c q u a; p ra’ c i p u a Tu n t, omilili cum line, quid dc
palmano eruditeconfcriptaidefinicionisiperare Ho-
riftapoftit, non video. .Nobis veronuncincumbite- j) e fi n i t - ion i 0
• Uersa poftta Definitione, qua:tamennoneft,fubfti- y iU fa,ifis ex~
tuere aliam veriorem. Idque ex prtecepto veri cutis plojis, vnave
Magiftri Anftocelis,_quodlegimus hb. 6. Topič. .cap.14.p- ra ponenda

M pQuod e ft'

£0 E X E R C I T A T.

$.  Quodfienimhoc, quilj 3 ^ leges condendipoteflas
eft, obferuant, vtpropoficameliori,priore anciquent
legem:iuremericovericatisfečtatoreshoc fibi flunsc
inDefinicionibus-: nam & J}z&mziofi>tI.Scbegk.mcomrfc
l.c.fcribit,  ratio reda eft inrebusintelligendis,quemad-
modum Lex in rebus agendis. Dicimus iraque Pc-
ftera efle Dyfcrafiam Cordis a,^m  ^ cpOo^o-srotov t
aereoveneno indučtam, adionesipfius omnes dOgo-
ug  liedencem , conjagiofam, plerumque charadere
externoinfignita, & fkuiflimis aliis fymptomacibus
eomitacam. Htec fi non omnibus numeris abfoluta
(quis enim talein tam abditomorbo requirec Xoyov:)
fcicetamenaffabrefadaeflHumoralisPeftis qute fre-
quentiflima eft,Definitio quae etiam reliquis Peftis di-
ferenciis,paucismutatis, accommodaripoteft. & qua
pofitaDifputatoris falso conceptus č^/<rju.ofCponce  eui-
lefcit. Hasc de Definitione Peftis dixifle fufficiac. Per-
fequamurnuncreliqua, quae inpnefence chefl verita-
taci minus confentanea videncur.

Ortusfui ratione Sproadictis:

ndriio%\»v  nPoradicum morbum populariter graflari, eft Cftf
tin \)mmt  ^ ©cfjiercpfat/ober etn £r>fen 9>f<wutenf>ef£.

SSmffri#. ^amque > vel«r9*p£2 c «Iij{9<>^iTzi'5'V'3r«pMi/ didi morbi»

Galen.i.Epid.i.  id eft, qui fparfim priuatimque prehen-
dunc,a:grosdifcrepanterfacigantes,aduerfanturiux-
taGalenum i.vičl.acut.p-c  diametroEpidemici*
& Endemicis morbis:&propcerea idem morbus Spo-
radicusefle,&populariter graflari,totafqueperuaga'
ri prouincias,non potefl.HincHippocrates feorfim ds
quolibeceoru£ngeiieretradauic: nempede Sporadi-

cisi»

Medic a.  ' pi

frs in libro de viduacutorum:deEndemiisin libro de
®ere, aquis &locis:depopularicergraflatibus in libris
£pidemicis.Qu6dprqtereaPeftisEpidemicus fttmor- Fe fi ts ««» #
^Us,& non Sporadicus,teftatur Galenus ex Hippocra- w *^*'/p**
^(cntcnt\zi.acut.<).lib.i.Epide>n.fec.i.inproemio.tfj.Epid. ra iCHS ’

3-20.  cum enim ex communi caufa orcum habeat, ideo
e dam communem & popularem eftemorbum,nece£-
eft. Sporadiciautem quifuntmorbi, apriuatoSc
peculiari cuiufque vidu o r iun t u r. Htpp . 2 .denat.hum.$.
Gal./;Epid.i.

Peftisabillonon immutetur.

• •

EhacqiKeftione,vt&de Crifi phan&aftica, fupr&
■*-^in difcuftione thefeos: tertia: &: quinta; adum eft.
t>e curacione vero Intemperiei non per alterantia,fed
per euacuancia infra force agemus : vbi quam noxia
dogmacum portentamiferisfuis Difcipulis obcrudac •
£>ifputacor, adoculum monftrabimus. Impudentiae
^arnen & arroganci« teftus eundem eo deduxic, vc ali—

'Ps alco fupercilio prje le contemnere, iifque medendi
ieges, quarum ipfe ignarus eft, prtefcriber-e non eru-
kuerit.

Dyfcrafiam fuae impreffam Crafi.

t-' .

r~\ Vis modus, quod veftigium imprefllonis ? quac
><jduricies auc pondus imprimentis ? ‘qua; mollicies
^rafeos Cordisnaruralis cui prjeternaturalis impri-
mitur ? qux  profligacio intemperiei de loco
ad locum, de partc ad
p ar tem ?

k.

M 2

Pro

Diuerfitatu

abfcejfuum

caufi.

S>2  ExercitaT.

Pro motus conditione,

Q Vx,  qualis, quanta hxc  efl: motus Črkici condi-
tio ? aucquidhtec codidoadabfcefluum diuerfl-
tatem facit? Nos cum omnibusefegantioribus Medi-
cis.,diueriitatemliuiufmodiabfcefluumnon ipfimo-
tui Critico, fednaturte expellenti, humorum diuerfi-
tati & inclinationi, meatuum condicioni ac fitui, Sc
partiumrecipientium lmbecillitad adfcribimus: ad
ea enim qua; male affecta funt feruntur pardum pro-
ximarumruperfluicates. Galen.6.aphorif.$o.  Hincillud
Hippocratis^.^p^.ja. Qmbusti.raorbo refticucis quip-
piam eftinftrrtiurnjibi abfceflus fiiint. E z4.aphor.35.  Si'
quidantelaboraueritpriufquammorbusmuaferitji*-
bi fe morbus obfirmar.

Abfceflus, puftulae.

A Bfcefliis, fluegeneraliter accipiatur pro omni ab-
fceilil, qui vel >car iZgav tj zdr dzoo-pi, vclzar 'iGrsJttn/
fit:fiuefpeciatim fumatur pro kcit  ^onSna-tv'-

nonfolumadenumcumores, fedetiam <pv/zciQ,, \paA-
^j / t4«.^.,anthraces& fimilesadcutemdecubitus, fubfe
compleddtur. Id quod ex Hippocratislibris Epidemi-
cis, & Galeniineofdem commentariisita notum e/N
vcprobationcnullaindigeat. Pra:terradonemitaqus
Difpucator abfceiliis a puftulis & maculis, ac fi hce
nonetiam abfceflus fienr, diflinxic ac
feparauic.

Medic je.

P3

Vt cpcuvo^m  inomniumo-
culos.

\-r fF, Lynceus eflDifputator, & videc acntifllme,ea-
-f\ etiam ,qua; natura in occultis vifcerum penetra-
bbusagit. Abfceflus quidem, fiue kat  čtcgoip/ liue kat
W 5 h(t«  fačti, oculis noftris obiiciuntur: motiones ve-.
tOjfeumocus natura; nemo vnquam vidit, nifi forte
folus Difputator, qui etiam ca videt, qute nufquam
funo. Prjeterea ap&:(p.euv6[itvA  funt, non omnia in o-
rtinium oculos incurrunt, necfemper afpe&abilia
funt: fed qutedam jVtHippocr.inprincip.libr. kat  ii]Tguov>
IŠ Galen.ibid.tex. 2.comm.2.dehumorib. 4 .i.docentSo-
lum audimus j quo in numero funt tuflis, fternutame-
tum,voxrauca,clangofa &c. qutedam non vifu, fed
Tadtupercipiuntur; vtcalorisdifferentiadnfebribus,
pulfus, extremafrigida &c. alia Olfačlufentimus, vc
corporum, excrementorum,vlcerum,anhelitusaca-
liarumrerumfa;tores:aliadeniqueGuftu,vtfudorunv
fapores&iimilia.

Caufa Continente.

C Aufam Continentem in morbis dari, negat Leo—
nicenus ,&cxeo Fu c h (i mhb .3. Inftit.fi. c a. 2. alibi.
Langius lib.i. epijl. 1$. Trincauell. libr. i- epijl. 2. 3. alibi.
Mailaria libr. defebrib.cap.i.  & aliiplurimi. Alii admit-
c Unt caufam Continentem , fed in aliquibus faltem
Morbis ■,  vt Valleiius lib.j-.controucrfs ■ Eraftus, Scheg-
kiu§*> & multi alii. Vtraque fcčta teftimoniis quibuf-

M j  dam

Cauja Conti,
nens in emnu
biu morbis.

Collitjuatit ♦

P4 E-X E R C I TAT.'

dam & authoricatibusex Galeno defumtis fuam dpi'
nionemcuericonatur. Suncdeniqae qui in omnibus
morbis Concinentem caufam c 5 cedunqvc C. Gemffl*
inart. Cyclognom.lib.2.cap.i.  Mercacus liby.de morb.q.ij$. rh
i2.  A r g e n c e r i u s coni y.in artem par. Gal.  & ex hoc A. Pia-
nerirs in dijp.demorb.temper.thy.  Ioubertus lib.i. Med. Pr a -
Hk.c.i.tf inlib.Galen.de fympt.dijf.  forte eciaml.B.Mon-
tanus part.2.Mcdic.f.4oy.  Hifce poftremis nos nonfins
Katione fubfcribimus.

Colliquationcm.

N  On de CoIliquatione proprie fic dičlaloquitur
Difpu tator, in qua, T rt Galenu52.de humonb.2yfcribih
pinguedoautetiam teneracaropropter malignamfe-
brim colliquatur; &: qua; ex Vrini s oleofts, egcilioni-
bus icemperventrem ,fecundum Aetium tetrah.2.ferm.i. c-
po.ex Philagrio,fu\u  i s, graueo'lentibus,aliquando etiattt
oleofisautadipofis, cognofcimr. Nec de extenuatio-
iie corporis,quam proprinm & infeparabile efle Peflis
accidens in thefi tercia pofuit.Sed de colliquationefeu
refolurione corporis in humorem ferofum, quam Su-
dori Anglico falso adfcribit. In Hydronofo namque
folidtepartesnonlkptefcebant, fed Serum, quo cor-
pora abundabant, & ad quod analogiam habebat co-
tagium, pcrillos fudores a?grorum cum commodo
cuacuabatur.HincMsediciautfudorcm promouebant
(•colliquationemnonnifi infanuspromouerer) autne
hicimpedireturprocurabant. Omnes illofudorecu-
rabantur (colliquaciononcurat,fedpeirundat tegros)

M E D r C JE.

n 'ifi qui ab impoftoribus aut ignaris, viribus cxhauftis
,^tra modum fudare cogeban tur.

Putredo non perfečtafedin-
choata.

H i^Ec mutuatus e Ib, pro more, ex Schegkii animad-
uerf.in Synopf.S1monfol.j2y.  Quo inloco Schegkius
r efucacurus S. Simoniunij quodPefl:em Putredine no
effedeiiniendam afHrmariCj fcribic: Putredo llSEC
tion cft pcrfečta, fedinchoata, videlicec calor
q.uidam venenacus, viminfehabensj vt podit putre-
facere, rd eft, corrumpere fubftanciam Cordis & San-
guinis. Etpaul 6 pofl:quarePeftilenti veneno adfcri-
bimus putrediiiem, nonqua putrefaciac Cor autfan-
guinem,fedquaextinguendo efttpvnv  calorem ( pro-
priecace occulca) polile rnortis caufa elle }  & polt mor-
tem av^tpv^v  horum calorem perfečla putredine di£- j n  Schegki*
foluere. H a; c Schegkius. Qui quam bene ant fciteS. umanimAd -
Simoniiopinionemrefutaueritjiudiciumpenes alios ucrjio.
eflo.Mihicerteviralioq.uidočti.ffimus & acutilTimus,
bicparumacutus fuifle videtur. Peftilens venemmi,
ait 3 eftputrefaciens.quare?quiapoteil:caufaeiremor-
tis,pollquamomnecorpusputrcfcit.BoneDeus/quar
btec fubtilitasaut acumen J Nonne cadem racionegla-
dium,furca 3 morbositemomnes eorundemq; caufas,
hominem vita priuare pofTimt,putrefacientevi
pra:ditas,& putredine definiedas,merito quis dixerit?
fiquidem vitaquocunquemodofublata ? cadauer tan-
^em,niricomburatur,naturaliterputrercit. Inhuiuf-
^odiputridarumfubcilicacumMagiftrosnonimerito

e.unjs

Te(Us dijfe*
rentia  /. ab
eiufdem eji
fentia.

96 E X E- R C I TA T.

čumSimonioexclamamus: Nihil prope vTquam auC
vnquamintotaMedicina:arte occurrit, quod lfti fu a
Putredinenoninqninant:quicquidqua , ras, de qua-
cunqueredifleras,vna Putredinis voculainprompt 11
Temper adeft, quai Toluir ac dilaic omnia. NuTquarfl
non adeft Pucredo: a purredine hoc: propcer putredi-
nem illud: vt verendum eciam Tir, ne Cselum ipTum a"
liquando purrere videatur lllis. Nam & orbesCade^
ftes, iuxta DiTpucatoris dočirinam in alia quadam Di-
fputationepropofi ram, forma TuaTubftantialijTeu po-
tentiis eflentialibus, Cordis Tubftantiam perimunO
qu^ vira priuaca tandem pucreTcic:quapropreriideiia
Putredine eruntdefmieiidi.

• EXERCITAT. AD

T H E S. IX.

E XpofitaDefinirione Peftis, cuins gratia omnia ad
praEentem vTque thefm diTputata Tuntaiunc, vc
omnia videlicec ordine perfequatur legitimo & el e-
ganti, de Differendis Peftis agir, more fuodioc eft,ob-
Tcure, confuse , ac titubanter. Noseainmelioreim
quantumfieriporeft,ordinemredigentes, ad miratT
onem Galenimd. Epidem.fi.tex. 29,hb. 1. de diff.jcbr. c£- h
(quibusinlocis Febrium Differentias exphcac) Pefti 5
Differentias primiim ab eniTdem Tumimus eftentia;
qure in Pefte eadem non exiftit Temper > vt DiTpuratoi ' 1
vifumeft. Peftis enim cum ob caufarum cadeftium &
Tublunarium,tumcontagionisTeminariorumdiuerii'
tacemjVnifonnemnonfemperTecum venem Tpecien 1

deufi'

Medici.

deuehens, eandem non Temper Ida?am rcpra?fentac:8e
Propria natura,non corporum paciencium refpedu,
tam varium & diuerfum quid eft, vr cuilibet fere Pefti
Tua peculiaris iun<fta fic malicia: cuius difcrimen cx in-
Uadendi & noccndi modo, acfympcoinatum diuerfi-
tace, non ex corporum folum aftečtorum confticuti-.
°ne,petendumeft.Hincvenenum Peftilens, vcfupra
ttionuimus, & R. Minderer lib.de Pcftil.capit.;.  nec non
Quercec .inpeftis alexicac.c.d.  quoque annotarunt,mo¬
do Dipfadis, modo Vipera:, modo Cicuca?, modo Na¬
pelji auralreriusToxici naturam armulacur:cui diuer-
ftcaciincuracione fmgulari diligentia actendendum,

Ueque omnes Pefte laborances Temper Sc  vbique vno
calapodiocalceandi. ObTeruatum namque eft, illa
remediaqua; in vna Pefte profuerunt,auc falucariare-
pertafuere, inaliaaucnocuifle.,auc abfquefručlu ad-
hibitafuifte. Alcera Differentia ex eo quod maglS z. *b interni «
& min US eft, defumitur, Sc  omnino euidens eft. Se-**» f -
cundum hancPeftisappellacurMagnaautParua, Teu
Vehemens aut Miriš: nihil enim difFerc 3  ftue veheme-
tem fi ue m agnam dix e ri s : t[nia hse c du o nomina Tune
apudMedicosvfttata,& farpiusde eadem re pronun-
tiantur. GWr#:r.^^wgT/ 2 .TertiaDifFerentiaaMateria, , ^

'Teu 5rf«Vw Peftis defumitur, &maxime propria J*;* * zf “ *

e ft. n^urov  iilud hx2tx9v  Peftis, vti diximus, noftro tem-
poreeftCorjTeupotiusE^LiTTiv cuius focusfeu

Tans & origo eft ipfum Cor, vt Galenus docetlib.$.deloc.ajf.
c 4p.i.(d'libr.d. deHippocr. (f Plato.decr.c. d.libr. d.Epidem.f. 4 .
c *p. 24 .  Hoc quiaparteshabctContinentes,Contentas
^Impetum facientcs, quemadmodum Hippocrates

N loqui-

PtJU.

p8 Exercitat.

loquitur, hoceft r parcemfolidam, humores & Spiri'
tum vicalem: ideo etiam aliud «/*<puw fcppov  eft folid#
fubftancice Cordis, aliud Sanguinis, alitrd poflrčnffO
Špirit us vicalis:& vicifllm cuiq; calori oppofitus Pe-
ftilensmorbus. Hincnon inconuenienter aut pr&ter
' lt '  ' '.ratioRePeftemaliaSpirituofamdicimus,aliamHe&i'
cam’& aliam Humoralem: quaequia Putredinem,#

obbanc,Febremperpecu6fuccedenEehabet,ideoer'
iam Putrida appellari poteft. Hifce cribus fubie&is Pe*
ftilentiam differrc, cummanifeftis rationibus, cu čpa*'
co^oijeuidcntibusjdemonftratu hačtcnus eft a pluri'
mis.Etfi enim ob non fatis adhuc comperta & proptC'
rea^^77vPeftilertt'ixeflenciam,motus eiufde celeri'
tatem,&fympromacumcomplieatoru caterua, quirt
eciam propria^grorum culpa,&propteriMedieorurP
quorundamimperitam audaciam,aut rimidi tare,tar**
manifefta, ratione primorum Tubiečtorum,fymptO'
matumvarietas,nonita euidenter,vcinFebribus,abo-
*mnibusanimaduertatur: obferuarunt tame eam pik¬
rimi. Noneaquidem 3 vtDifputatorividetur, rationfc
quaVenenumpeftilenspropterwyyei'«ai' quanda pri'
mum cumfpiritu <k humoribusCordis mifceri, aut
corrumperedicatur: quibus mediantibus tanquaaii'
tecedentibus caufis, Peftis demu in folida Cordis Tub*
ftanciaproducatur.Neceomodo,quo SpirituiautSa'
guini a maligna folidceCordis fubftatiaj c^fcrafiajCOf'
rupcio Peftilens, tanquam Peftilenti je fymptoma, co'
municariperhibetur. Etfi enim fpiricuali quodani 0 '
do venenoefFera eft Peftis: non tamen propterea &>¥
Sc  affinitatcmquandamTemper,& quidemag' 5
cum Špiritu , quamcumhumoribus Sc folidaCor^ 1 *

M EDI d; JeT

^rnediabepfed pro diuerlitate Cux  efTentiapnuncfpi-
r kui vicali,nunc fanguini,tfiodd folidse Cordis fubfta-
^Spoccult^uadamadnOTfidiaaduerfatur: & fi Spiri-
tu m vitalem fua pB-o^oimif žvvdpet  corrumpic, SpintU-

riHumoresjHumoralem acputridamj
fi,vero folida fubftantia, Hečticam Pefte producic.
■KumoralisPeftis,inquaSanguis Cordis Ka$'  e?<v, foli¬
ja Verd fubftantia x,<x,m %ecnv,  afficicur, frequentior eft,
curatu facilior reliquis, qute rarius,& no nifi in per-
1 dciofinimaPeftiiencia ; afi : ligunc, &plerumq; paucis^
^orishominem extinguunt.TalisfuicillaPeftis,quam
iacobus de Pa ra bu s fuper. ifen. 41.Auicenn.cap. de Pcfiilente
Mri  refert: inquaincerdumcegriadipfumcum Vrinis
•icceflerunr, quos cangebat & inueniebac fine febre,fi-
^evllograuifpmptomate: quiramen auc ftatim mo-
^ebancur , anrequam difcederenr ab ipfo, aut paulo
Poft. Sic eciam Alexanderde Benedi<ftis Itb. de Pefte cap .
f •fcribit, de quadam čonflicucione, in quafmefebre ,
^ter domefticas vei forenfes ačliones,auc publica ne-
Soriadecem hGrarumfpacio,fine Vrina: Pulfufquefi-
gno,m templisdnvia,exmfperacomoriebantur,Hof~
^Hu moraliPefte non!aborafle,idefl,n 6  Humorib 9 ,
fedSpirkuivitali,aucČarniCordis 3 Peftilens venenum
a duerfum fuifte,eosque adpernicie egifle demonftra-
r ifacilepoflec ni meridiana luce id clarius efler. Nec
^eru eft, in Pefte Spirituofa aut Humorali;,dyfcrafiam
•itus&SangninisCordialisjancecedente,
urator, aut, vt alii volupcontinence efle
: nifiSpiritum vitalem, autSanguinem
Cordis, propterea quod non fine anifnata; corporis

N &  par-

Ve nenataSpir
^cenfetDifp
^feftiscaufa

m

Error S.Si*
monii dr 1
Heurnii,

PefiU hunto-
rdite.

ioo E x e r c r t a r.

partes,morbisnonfubiicijCumS.Simonio,I.HeurniOt
& recentionbusquibufdam aliis> afrlrmare velimus'’•
Qu am op inionem, vtpote minus veram, non modo I*
Schegkius«? animaduerf inSynopf Simon,  fed eciamin-
fignisille VidlorTrincauell.ro^zm/-. in Galen.libr.i. de
dijf.feb-cnp.3.  Antonius ab Alcomari de medend.febr. pari -
1.cap.12.  AlexanderMaiTaria</ry^r/£.f^pit./. & Andreas
Planerus indijput.de fubieht.morbi rtGmrunt.  D <5

reliqiiisDifferentiis, vtpote minus principalibus, qu#
fcilicec a modo motus venenofa: qualicacis j & ab acci-
tlennbuscum propriis, tuni communibus defumun-
turjinprsefentia agerefuperfedebo: adreliqua, quas
in hac thefi difcuuenda fuperfuntjproperans.

Febris Sjmptomatica.

I N Pelle Humorali, quam frequentiilimam efle dixi-
mus, corrupto in humoribus Cordis calido ejuepuT #»
mirumnonell,nifivigenteCordisrobore, eiufque vi
naturalirelučlante,materiaviciofalongeabipfoCor-
de propelIatur,etiam ov^utov  eorundem pef

fubfequentem putrefačlionemaboleri, & hinepro.-
duci Febremputridam ac vere peflilentem: qute ta¬
liš eft, non ob excellentem aliquem auc intenfum, vt
multi imaginantur , putredinis gradum, fed ob hu-
morumputrefcentiumex priore corruptione acqui-
fitammalignitatem. IdquodinterItalosprimusP.Sa-
lius lih. defebr.peftil.cap.  7. & polbipfumEuiFachiusRu-
dius I1b-3.de human. corp. affeB.cap.30.  monuifle vid entui'*
Et quemadmodum a Corde in totum corpus diffundi-
turacvniuerlispartibusfuppeditaturinnatumipfurfl

Medic  m.  4or

c alidum: ita quoque ab eodem peftilensqualitasin
to cum animal efFunditur:.&pro variecatepartiumac
humorum corporis, non modo varios abfceflus, fed
e dam diuerfas Febrium fpeciesproducic: quas in pra>
^ e ntiaDifpuracorSyrnpcomataPeflisfeuSymptoma-
tJ cas,edqu6dTypifuntexperces, appellac, quam re-
^ejipfeviderir. Antiqua&peruetuftaeftFebris dmi-
fio, inFebrimMorbum, &FebrimSympcoma : cuius .
^eminit Galenus, cum cx propria mene clib.i.adGlauc. p r “

Ca P- 3 -&4.lih.4.aphorif66.lib.6.aphorif44.  cumcxfenten- Sjmptont*,
daanriquorum lib.4. aph0rif.j3.lib.  7. aphorif. 42.lib.1. E-
ptdemf.j. com. 4.  Venim Auicenna lib.4fen.i.tračl.i. ca. /.
hanc diuifionemimp robat: & A.Mailavialib.defdr.c./.
e amnonefle veram, & Galeno lib. dcdiff.morb. cap.3.  re-
Pugnareflatuit:nontameprolribet, quinFebres,quas
^flammationes fequuntur, non fimpliciter fed per
c [UandamfImilicudinemeirequxdam,vcGalenus//M
*‘*dGlaucon.cap.3.  fcribit, vclllti Symptomata,dican-
c Ur.Suntenim Symptomatica;Febrese£etantum,qu^

^tex Galeni locis citatis colligitur, inflammationes
partium confequuntur: ita ab iifdem dependentes, vc
^onmodo augeancur, confiflant, minuantur 6c  ceC-
^nteum inflammationibus, venim etiam ab iisno-
^en recipiant: & non Febres vel febriles morbi, fed
^leuritides,Peripneumonije,Anginae,Phrenitides &c.
a ppellentur. Tale quidpiam in Peflilente febrieum Eebrdin Pet
^on reperiacur, fed htec ex humornim pucredine ac-ft enon e fi
c endatur,&fublataetiam Cordis peftilente dyfcrafia Sjmjtoma.
f>Ee peperduret:ideoiuxtaeundem Galen. lib.r.adGlau -
c pn.cap-4.  fequitur, illam non Symptoma,fedMorbum
a PeftediuerfumefTc:abfurdum fiquidcm non efl, vc

* N 3  fub-

JVoh  omnis
Fe bris trpi
e.vpers, Sym.
j \ tonrattcst.

t©2 E X E R C I t at.'

fubi-nde morbusjnorbum confequacur, aut cotnitčtft
jGbihabeat.Pueriliterquinetiamnugatur&: errat Di-
fputator,quiPefHlentehancFebrempropterea Syrn-
ptomaticam appellat,quodT ypi expers lit.Typos for.
talfismoletrinarum fuaru obferuauit,dumhatcfcri-
pfit,fubtiliflimusDifputator,Sympcomatica quidern
appellatatfebrestyposnonobferuant, qui funt ordo
incentionis&remilllonismorborumaioucamenpro-
pterea omnis febris typo carens,ftacimSympcomatica
elt dicenda.Plurima;namque febres, tum continu#,
o ua a Grtecis appellancur, tum inordinatae, te-

ile etiam Galeno lib.detjp.  T ypis carenc.non tamen pro
Sympromaticis vnquamhabittefunt febribus. Noua
& peregrina haecfarinaed:, quam peregrino cribro
excuflbrioexcreuic pollinarius Difputator, paflam
hincparaturusj fedpro Suibus..

EXERCITAT. AD

T H E S. X.

D IfcuffisDifferentiisPeftis,Caufasnunc eiufde ag-
greditur: quas alias atque alias propterea elie fcri-
bit,quia alius atque alius generarionis Psftis modus-
Male. Non enim quiadiuerfi generationis modi funt,
ideo etiam diuerfa: funt caufa::fedvice verfa, quia di-
nerfmcaufte,ideodiuerfigenerationismodi, quicau-
farum naturam fequuntur. Inprtelenti exercitatione
delnternisnobisfolumfermoeritcaufis, aquibusfo-
lis, citracadiaerifquec6ftitutionem,communemqu£
& externam caufamalia,Peftemgenerari raro & pra-
uadoxodogmateallbricDifputator.Humores corpo-

n*

H*

Medici. 103

fls  humani, non excremencitios modd,vt male fiat uit
thfputator, fed etiam vtiles, quo£ rečlius quam illos
Jngenitosdixeris, variisalterationum & corruptionu Humres t
r ^odis(quos Difputacor in Corruptianem&Putredi- tA?nvtt ^ s ‘ n
nem difliiiguit) nulla accedenteexcerna caufa,eo m a- J^crtuntHr
|ignitacisftvpeperduci,vtrnolequandoqueexiguiex-
dlence-s, vimtamen & efiicaciam lethalium veneno-
nim, perniciofarumqueferarum,facileaequent, tam.
manifeflumeft, vcprobationeindigeat nulla. Hinca Epi/ep/ '4,
digito pedis Epilepfia, de qua Galenus/^j. deloc • ajfečf.
c *p.  7. & ab Vtero flrangulacus acfuffbcacio, cum hor- Vteri'fiffoca*
^endisftepe fymptomatibus: hincetiam quandoque, tio.

Vt P. Salius libr.de febr.peftilent.capit. 4 .  fcribit, fubitje &
improuifacmortes. Confpexerunc namque plurimos Mmnecu
plurimi,cunifibimetipfi.saflantibufquefaniyideren-f ?, ”'* M ‘ - ■**
tur,aMedicirqueexpercifrimisramiudicaripotuifset i
fubitam acihopinatamoppetiiftemorte: quonia cor-
nuptihumoresacvenenaramnacuraadepti intra cor-
poris reoeptacula delitefcentes, tandem abestrinfeca
Velintrinfecaaliquacaufaconcitati, in partes princi-
pes,Corpr£erertimacCerebrum,rubit6irruperut:vel
Vaporesfaltemtecros, aut qualitatem aliquam dele-
feriam ad illas partes amandarunc. Quod autem id- j nUrna C er-
circoex huiufmodi interna corruptione fbla, Peftis ruptiomm fa>
e tiam generari podle, nondumiirmisracionibuspro-/.* Peftemgi*
batum eft: nec vfu ab elegantiorihus Medicis obfer-,g H ' r '
natum,liumoresvenenofqsabinternis caufis genitos
c afdeproduxifleoperariones, aut operationis eundc
^oduacvehementia, &morteeande,mortifque ce-
* e ritatem, vrPeflilens virus. Ec propterea in omnibus
^ninium temporu Peflilentiis Temper aliqua externa

cau-

.104

Exercitat.

nor um.

X. rMio.

z

caufampcrniciei auchorcm fuiflc, fuis in commen-
tariisfcriptumreliquerecIafIiciauthores omnes. Ni-
Error rečen*  hiliproindefacimusraciocinationem quorundamre-
centiorum, ne cafla quidem nuce dignam, qui in di-
fputationibus fuis, proaflerendaPeftilentis venenia
folisincerniscaufis generatione, fcnbuntprimum,
fi Semen & Sanguis putrefccns, malignam & vere ve-
nenatam qualitacemc6cipiunr,certoputredinis gra¬
du :ideoetiamPeftilens venenum, quanrumuis non
idempenicuscumprjedid:is,haud tamenabfimile il-
liseft,exaliishumorib 9 pucredinisalio gradu vel cor-
ruptionismodo, produci fuamqueonginemtrahere
poteft* Secundo 1  Sigenerari in hominis corpore
poteft venenum xpda-a  ipfiusCerebrioppofitum,qua-
lis cit aura illa Epileptica apud Galenum hb. 3 .deloc. aff-
c.j.  ideocriamaliaquadamcorruptela:ranone,Pefti-
lens&quodCordiprincipaliilimedifcors lir, jr«?-
g/ov exoriri poteft. Adprimumenim quodattinecar-
gumentum, confequencia:in eoplane nullaeftratio.
Siquidemvcnonqmduisagitmquodtjis;ita eciam no
quodlibet pacitura quolibet, nec quidlibec a quolibec
generatur,fedafuo decerminaco agente. Quapropter
probandumDifputatoribusincumbiCjdeterininacuni
EfficiensPeftilentis veneniin corpore humano repe-
riri:fndnonpoflimt,vtiloquuntur, a priori }  quia#-
quenobisignotumeft ipfum Efhciens, ac ipfaillius
veneninaturarmonftrarefaltemdebent a pofteriori,
hoceft,Peftilens venenum in corpore humano ab in-
ternisfolumeaufts aliquando produčtum fuifle. HoC
doneč ipfi probent,& Syllogifmum palmario dignum

affa-

Confutatio

1.

M E D I C JE. 105

®ffabrefa ciant: nos tantifper talem Peftilentis vene-
n iinrernam, & aliati argumenti confequentiam 7  ne-
gabimus.Idqueeo magis,quodinter venenum illud,
fpiodeK Spermate & Sanguine incorporibus corru-
P c oprocrearidicitur 7 &interPefHlensvenenum 7 nui-
larnprorfusanimaduertimusfimilitudinem. Illud fi-
luidem, vniuerfum corpus,vcGalenus/^r.<?.^/(3r.^
fttt.c.4.  fcribit, refrigerare po teft 7 ade6 vehementen, vc
^terdum &fpiratio &artcriarum pulfus fenfu depre-
hendinequeant:rarc>quinetiamlethaleeft 7  &nona-
^eddifiicuitercuratur. Hocautemnonfrigidum 7 fed 7  ^ enenum P*'
ftitaloquilicet,calidum & fepticum 7  vti vocant, eft y cnsnon
v cnenum 7  longe diuerfum a venenis refrigerandi vr um ’
pollentibus, vtplurimumlethale, & curatuperquam
^ifiicile. Vtdealiisaccidentibus, &curationis modo
^ngediuerfonihilhicdicam. Confequenciafecundi z _
Argumenti plumbeaitidemeft&flculnea. Sit ita, o-
|^niumparticularumtotiuscorporisflngulariaj&cu-
lu rque partis proprite crafi oppofita in corpore huma¬
no abinternisfolumcaufisprocreatajdentur venena:
^Umproptereaomneid venenum internum, Cordis jj on omne
^uod opponendum eflCrafi, vniufmodi & Peflilens Venenum
e ft ? Nequaquam. Etfi enim propria cuiufquepartis Cordi oppo*
K &uns  vnica eil :oppoiitcCtamen dyfcraiice illam pro- fitumPejlt*
P*'ia -u,pji<nv  difloIuentes 7 plureseiTepofsut. Sicmaligni- iense ft-
ta s Seminis corrupti cordi etiam occulta & perniciosa
^adam hvdpa  eitoppoiita;quamtamen Peftilentem
ei *e 7  non niti. v  affirmabit.Idem de aliis vene-

^ ls >qute Cordi vtplurimum aduerfantur, iudicandu.

^°n ramen inficias imus 7 exhuiufmodi corruptishu-
^°ribus, vbiexiguamad putrefcendum occafionem.

O fue-

IOčT E X E R 6 I T A T.

fuerintna&i, PeftilentesacmalignasFebres, noiiEpi'
demicas, fed Sporades gencrari: auc corpora huiu£
modihumoribus ad fufcipienaara veram Peftem di-
Jfponi ac preparan.

Quorum exuperantiam imputamus.

C Aufas excrementitiorum humorum, qui in cof*
poribuscolliguntur.,hicconfuseac velur tumulttf'
Excrementa  arieperfequicur.Excrementaproueniuntabimbecil >
tn corponbns  litatefacultatumnaturalium, non vicalium auc alt«'
vndc*  rius alicuius,qu« nulla efl.fi animalis non efl.Imbecd'
litatempariuntintemperies, ob quas naturalium
culcatum ačtiones auc deprauantur, ant imminuufl'
tur,aucomninocolluncur. Deprauatis aut imminud*
naturalibnsa£lionibus J excremecain corporibus c ob
ligi, nemo dubitat. Quando auccmnaturalisfacuk^
nequeattrahit;>nec recinet,necconcoquit, necexpe^
litfid cft,vc cum Difputatoreloquar, vbi parces illas ob
dyfcrafiam officia fuaomnino intotum pneftaf*
definunt;tuncnullusexcrementisautgenerandis
colligendisj fed Morti, locus eft.

Vel fuum fumunt,

Q Vidverbaha:cfibivelintynonintelligo. Quid eft’
humoresa natura infirmius eofdem regente & 0 '
tumfumere?Quidpra:terea humores infirmius reg^
re,aliudcft ) quam ob aliquam praeternaturalem ca l1 '
lam officium fuum non prceftare in humoribus a tt&'
itendis J recinendis>concoquendif &expellendis J l oC ^

D

Medi c  Jfi. 107

^mpore ac modo natura conuenienci? Na? inanes h»

^ u nc d$oAec£iM,qux  non decenc Apodidticum.

Infirmius quam in vilo,

I Nfirmius natura humoresnunqua regit, quam cum
officiumfuumin totum. prceftare dcflnit: hoccft,
c ^m plane defečta & emortua efl:. Venim ficftantibus
re bus nulla in corporibusgenerari excremenca, pan*
prius di&um efl;.

Accedant quin etiam:

Emateria corruptorum humorum acvenenato- ~ExAmen can
rum,excrementisvidclicet,& de efficiente eoru- forum Peflis
priiicipali caufa, parciumfc.debilicace,hačtenus. iuumuum.
^ unc caufas iuuantes& principalium eaufarum mali¬
cam promouentes,yideanius:qute funt, fecundu Di-
fyutacorem, 1. moraincorpore. 2.  miftura Spermatis
^Sanguinis corrupci.j. abfentia eaufarum tempera-
fi um. 4.  excreruentorumfupprefllo,obfl:ru<fl:io & co-
^ibitr f  cranfpiracio, Hasordine eodem paucis expen«

'ienius.

1. Mora feu Tempus, nihil fere efl: reruril.* nim¬
fam enim efl: fed auc fuic, auc erit: & propcerea
^diil perleoperatur, necgeneraciones auc interitus '  °

iuuac 3  velpromouet. In quanHtacisenimCa-
te goriaaPeripaceticis collocatum, Anftotel. Ubr.prz-
‘ffoament. capit. 6. &libr.d. Metapbjfic.capit. 73.  non cau-
j a > fed 71 & afFečtio efl mocus: vtidem Ariftote-
Cs  libr.  <?. Pbyfic. capit. z. text. 11. libr. d. MctaphjJic.
s P$it.i2,tcxt. zS.  teflacur .-propcerea qu 6 domnis mote s
'v. li O 2  &;

io$ Exercitat.

&mutatiofuintempore,noninmomento. II. Qp°'
modo humorgenitalis aut menftrum corruptum, Pe-
fhlentisvenenigenerarionem iuuare aut promouere
podit, vtcunque excrementiriis humoribus rmfcea-
tur,nonvideo. Humor corruptus alteri corrupro ad-
difU5,aiiteidemmixtus,cofruptionemnonrcdditii>
tenfiorem>fedfaltem clrderfam, & copia vel quanti-
taremaiorem. SicPeftelaborantiniulieri flex corru-
ptionefeminis velvitioforumhumorum in locis mu-
liebribusj fufFocacio Vccrina fuperuenerit 7  Pefliles ei
eo venenum non redditur vehementius, fed falceru
morborumacfymptomacum fiunrfeu  coni'
plicationes* qua; periculum augent, & curationefl*
Spermam  redduntdifficiliorem. Ad corruptionem Spermati*
umam est *  | luman j j q U 4 jllud intrapropria vafee in venenum mu-
u.pf t.  taripofle,aplerifquedicitur 7 quod attiner, circuitf-
fpedlioresaliquantum &caucos magisin affirmando
Medicoseffe velim. QuodetiamH.xMercurialem//£.^
morb.mulicr.tšlibr. debomin.gener.  ac ZoroaflrumTinel'
1 n m in confulatione cptadam Medica  monuifle, recordor*
Semen humanum, a calido Teftium, quos eciam inrel
principes parces referunt, natiuo elaboraciiFima qu^"
dam &pcrfečliifimaeflfubflantia, & propterca cof''
rupcioni in proprio loco minus obnoxia. Quod fi id
copiofiusgeneratur 7 autdiutiusretinetur 7 tum natu¬
ra oppreffa aut ad excretionem flimulata, non-p^
quiccem folum feu perfomnia( quod&fa’minis
ribuscontingerefcribit Galenus libr.z.de femin~capt-s)
fedeciamvigilancibusfponte, &,vci Scaligero cxercd'
;?<fy.videtur,intcrdum finefenfu 7 fefeexonerat;&ide li:J
celeriter ac fine aliqua corporis agiracione, iuxta Af l>

flore-

!  M £ D I C il. iop

ftotclcm fcčl. 4. Problem ; j. foras expellic. Nec tamdiu
torpens eadem nart: ra qniefcir,donec Omni via excrc-
tioniprteclusa, in venenum tranfmutetur : Mafculi- Semen
numpraderdmfemep r quodfuanacuracalidius efl: & f cti bnunh
hccius, ac corruprioni minusobnoxium. Videmus e-
nim infiniros fmedctrirftento prorfus a venerc abfti'-
ftere: imo AthIeds,vtrobnftioresindefianc, cafte vi-
^ere, id cfl,femcnnonprofundcre, bonurri efle docti-
G a I enu s Ubr. i.defemin. cap it.  /y. eofque ab hoc ludibrio
penicusabjftinerefcdbicScaligermr«>.-2(fy. Gallisgal-
Jiliaceisfalaciores , aut rečtius monflrailloseflenon
iniuriadixeris J dequibusGalenus/^.^.^/ l 3f.^r^.^.>f.
fcribic, qu 6 dnifialFiduecoeant,capitisgrauitatemo-
Jefl;encur,cibQsfafl:idiant,acfebribus obnoxii, pigri,
torpidiaue fianc, nonnulli Melancholicorum exem-
ploprtetermodummadtiactimidi&c.quj£ Sympto-
niata hyf£cncisfimilia I. Huchcrus Ubr.2.de fterilit.ca.de
Vterifuffocat.  appelfat. Demuliebri certe femine nega- Mu ~
rinonporeflddcrudius, velvcGalenus libr.6.de loc.aff. ‘
c ap-5-  fcribir^frigidius & humidius efle virili: perfečtu
id camen eflinfuo genere, &ex diucurna recencione
obrationesfupradi&as perfeinvenenumnon muta-
tur. MuliercuJaiJla viduahyflerica, de qua Galenus
hb.2.dcfemin:tap.i.tf Ubr. 6.deloc.aifedl.cap.^. adhibidsre-
mediisconueniendbus, non corruprum auc yenena-
tum Temen, Ted Talcem mulcura &crafliim, oborta d-
filladonecumlabore&volupcare, veliiri per coitum
Vfuuenirefoler, excreuirj qualem voluptarcm vehd-
1 mmexcernendonunquampercepiflet. NecHyften-
Cl  morbi, quos d,7tvoiar  plerumque vocant, omnibus
v irginibus aut mulieribus viduis cohfrnentibus con-

O j  cin-

IIO E X E R C I T A f-

contingunt,fed iis quai prauisfuccisabundanteš cort*
cubitum expetunt: hmc loči muliebres ob libidinefli
•huitu corru*  teftantesautprurientesadfefe vndiqueprauoshumo*
ptevnde.  res attrahunt;,qui tandem cumfpermateex aliqua oc-
nafioneadVterumprofufojCommiRti, obloci condi-
xionem&propriam naturam corrmnpuntur, &c  hy-
ilericorum-affe.čluumcaufa euadunt. Qua ratione fe¬
ni en retentum aliorum humorum corruptionem noft
iuuat,nec promouec j fed contramalihumores incul-
pafunt, vc femen muliebre illiscommixtufimulde-
-prauetur. Mulierescerte mukaš videmus, qute &c  o-
ptimepurgantufj & inmatrimoniominimetorpido
viuentesveneriad lubitumlitanc, vcero nihilominus
fepepra;focari:non cerce ob Sperma autMenftruurn
.exretetionecorruptu, fed ob liumores cxcremetitioS
rnV cero ex corruptione malignitate participates. Me-
flruu,i~etentuadSuftbcationevtennamparumfacere»
Galenus libr.6. deloc, affečl.capit. $.  fcribic: multoitaque
minus facit ad Pe(lem,nifi quacenus obCacochymiain
adPeftemcorporadifponit. ,

III. Qua’ funt lila caufa venepatoshumores te-
perantes? Havelalterantesfunt,quas Difputator nt>
admittit, qui venena a naturaalterari negat:velhu-
morum corruptionem per c a u far um corrnmpentf*
um remotionern,impadientes; quai quam bene tcm-
peranfes appellentur ,.nlii iudicent.

IV. Excrementorum fuppreflio, obltru&io, cohp
bitaperlpiratio,nqnpromouentj neciuuant Pedile"
tis venem internas caufas generantes; fed difponuip
corpora ad Peftem ab externa aliqna caufa commodi-
usfufcipiend^m. Quodliverode Febnbus Pekiienti-

■ M E D-I G. JEV.;' III

^uquse  ab incernisproducu n cu r.ca u fi s,ferm o-e fl; tu
°bftrudionem,accohibicam perfpirationem. necef-
fario concurrere,cumP. Saliolt.de feb.gejt.c.n.  lubentec
c oncedimus.

EXERCITAT. AD

T H E S. XI.

E Xternas tandem Pefbilentise perfequitur caufas:

moreitertrmfuo: & confuse: hoc fcilicet

Sepiajfuceoeffufo, necapiatur: caucepramidens. Ex-
ternas Peftis caufas flatuit Vičtum communem, & Ae-
Eem. DeViHu,fubquoinpra;fentiacumGaleno//A 2. £ xtern/t
de natur. hum.tex. 2.  folum Cibum, Potumque compl c-Jfa cauf*.
čtimur, nondum inter Medicos compofita lis eft: quo-
r um ouidam Cibum & Potum Peftis caufam elTe affir-
rnant: alii contra neganr. Hippocrates libr. vrt*

<pva-My,  Peftilentix> vt& omnium Popularium mor-
borum, communem caufam folum Aeremefte, feri- Aeu
ptum reliquit: cum is fcilicec auc copioilor, auc par-
cior, auc etiam plenior, auc & vc<r^ot<ri pida-pan  in-
fečlus, in corpus fubierio. Idem Hippocrates
Ubr. 2. de natur, human.  poftquam context. 2.  omnium
rnorborum caufas in Dianam & Spiritum, cuius at-
tračtione viuimus, retuliftet,in fequenti text-s•  haec
Pribit: Vbi complures vno morbo eadem tempeftate
Vcxantur, in id quod maxime communeeft, quoque
°mnes vtimur, potifllmum reiicienda caufa eft.Id au-
tc m eft, quod infpirando trahimus. Quod enim viuen-
cuiufque noftrum ratio,in caufa non fit,iam liquido
^onflat, cummorbus.omnes continencur attingat, Sc

iuu@-

GaJerms
Hippocratcm
concili at.

112 F, X E R c I T A T.

iuuencs,&fenes 7  &mulieres, &viros, permdeqne
temulencos&abltemio5,ram eosquiraaza quam qui
pane victicanc,&eosquimuIcis 5 quam qui paucis cx-
ercirarionibus vtuntur.Noigicur Vidlusracio aflrgna-
da caufa eft,cum cuiufuis generis vičtu vtentes,eodem
morbo corripiuritur. Et context. j-Submngit:  Ar vero
vbi morbiTs aliquis popularirer grafiacus fueric, y eh-
eomjpuiO,  in caufa efle, Ted quodipirando ducimus,ma-
rdfeflum eft, ipfumquei/o£n?^3/v Itvct  (quam Ga-

lenus incomment. cdaB-vfiistm 3  ifooufUpiahkov oAve tv?  icnctao
utioTtfl*MvopUvvv  vngtruptun  appellar) plane
obtinere.G^lcnusinlibr.2.denatttr.human.text.j.non.rc-
<fte quidcm didtum pucar, quod ortus commumum
morboru in aerem folummodo fic referendus: cum no
modo cibus &potus communis,fed eriam comraunes
cumocciipacioneSjtum labores, communes morbos
incerdum gcneranc: vr idem inproem.lib.i.Epidem.  refta-
tur. Excufar ramen Hippocratem, inquiens, non fre-
quenteraccidere, veper ingeftos cibos morbus coni-
munisciuitacemj velnationem, vel exercitumper-
uadat:licucnequepercommunescum occupaciones,
cumlabores. Hifceenim neque omnibus fimul obui-
amus,nequeincegrum diemfubiicimur: Aer auterri
folusextrinfecusomnesconcinu6 ambir, & omnibus
infpirarur. Ab omnibus aliisačtionibus homines qui-
efeunt, inquic Hippocraces/iM de Fiatih,  ab hac ramen
folaadionenunqua defiftuncanimacia,quin auc fpi-
ritum adducanc, auc reddanc. Aerem enim vitare non

p o flu mwi-yGalen- 3 .de humonb.text.p,v  rp o t e c (  u i p e r p e r u d
nobis quaii connacus adhxret,Galen.lib. 7 . defanit. iuend-
cap.p.  & eundem perpecuo atcingere eft neceftarium?

Medic.*.

'Galen.in artk.Medic.cap. Sy  ineoque morari,ipfumque
špiritu ducere; Galen. j. de bumonb.tex. Ec licetinter-
dumnonnullorumcommuniummorbbrumj incom-
fnunem cibum & potum, iuxca Galenum, o rcus refe-
r atur:nullibitamenapudeundem reperire licet, ve-
ramPeftem a cibo vel pota communi, qualicunquc
Uiododeprauatoaccorrupto, orcum habuifle. Morbi
e uiin,'quos qmdam cxhbr.Galeni declb. bon■ mal.fucc.c.
*-obiiciunc 7 quique diunmiam annonae caricacem 3  &
ciborum corrupcorumfequcbancur ,  non fuere
^pidemici,mulco minus vera Peftis 3 fed Sporadici, &
utnnino in ter fe concrarii j c um alias ob caufas,tum ob
^iclus racionem, quoyarie & contrarias vires haben-
te > fuperiore vičtus inopia vlifunt. Hisenimrebus,
fIuorumcuiquecopia erat, refcebantur: quce quum
diflimiles variceque eflenc, eas nonnulli fumebant,

^Uee vel acido,vel a eri,'vel amaro falfouefucco forent:

^li quae‘atiftero' auccenaci, aucadllringendij velrcfri-
S^randi, vel egregie humečtandi vimobcinente 3  auc
veneni parcicipes exciciilenc: vt apud Galenum
^•videreeft. Quapropceraflererenonveremur, cum
Prcefl:andirimisquibuTqueMediciSjqui noheriaucnu-
diusterciusMedicinamdidiceruntj ledin cadem cum
^°cenda 3  cum facienda cofenucrunr, Vičtum quomo- FiEttucorru*
^ 0  cu n q u e co r r u p c u m a c d ep ra u a c u m., n i fi Peftilenci- ftmPefiem
“Us iucio-pum  infečlus fuerir, non veram Peftem, fed non g l g mt -
Cllr n Epidemicosalios, rum Sporadicos ac priuacos
^ocrearemorbos] qui afolainterdumPutredinede-
^ e ndenc 3  interdum eriammalignitatem coniuhčlam
^ a bent, ac peflilences fitk. QuosiiquiscumI.Cracone
r Uiacam Pedcm ? aii c cumG aleno nv^erns  a oipužas iMu s

P in j.

Ti’bre$ pefri*
lem.es non
oentamfi.

£> J

fl lv4 E G I; T'A T.

in s- Effidcm.  appeliare vpluerit,ei nullam licem
bimus: modo cofdem a Puhlica Pelte, oiwujvupiss  lic di-
. da 5 quamamorbidisinquinamemis ( quce
.rj? Aei/- 4 i?appellacGalenus )aeri velalicui fomici corO'
.municatiSj&perinfpiracionemaucarceriarumadcU'
tem definentiumvLbrationem atcradis, folum orirb
cum eodem L Crarone (qni fu p r aqu a d r a g i ut a annoS;
vc ipfemec in quadam epillola fatecur, ea de.re folici^
eogitauic) inrrepide aflerimus, diltinguao. H#
namque Peftilences febres iolo&e-  lic didce, hominc 5
Aoi[t£  apprehenduncj Gal m. m 3. Ep ulem. $
ab d^ioAo^ui  anciquisMqdicis A oty,uSeff odidL Aoi<adiv  a p'
pellabantur, Gale n. libr.3, de prafag. expulf cap. 4.  e a a " 1
puippevore^ W*g/cnmQn habenc, vc Peltis: 5 cjliG/ 3 c
mulcisexiciof£efmt propter pucredinis vehemeciatP*
&quod multorum tune corporamalis fuccis repici
reperiuntur,eandemque limul aeris intempeCiem
rune: adeo camen contagiofa; non funt, mfi in vald e
pr£edifpofitis.Idquodincallris adlaurniumobferu^
iml.Cratoep/Jiol./d2.mquibus  innumerabiles prope-
modum peltilenubusfebrihusperierunt:quastameU>
etiamfi quotidiecum asgrotannbusfvpe mulcumqi l£
fueritjcontagionedifleminatas, atque ideo exicioia 5
fuille,nulla animaduerfione confequi feporuide,pr°'
dir. Sicperfcepe, irao fingulis fere annis>a;llatis.ten 1 ' 1
poreautfubautumnum, inmagnis&populofis VP
bibus, vbi varii & mulciplices in vidu & aliis rebus eft
roresjeommittuntur, videmus nonnullos Pedilenc 1 ' 1
bus febribus corripi non contagiolis: a vera Pelte n 0 * 1
natura modo & fignis, fed etiam [curandi rating
(quod quidam per -compendiaMedici non obfcruao

Meči  e m.'  ' nj

^ffot-etftibus. In his ramen Pcftileritibus febribus fte-
P^accidit, vtputredc feu corruptioad eum gradum
tie ueniat,vtcorpora tandemju,taer/u,a,72x  exhalent, quae
'n iere a*uc fbmitibus recepta Peftiieritia: caufa fiunt.
Cutttpraftertimcorporahuiufmodi febribus & mor-
kis Peftilentibus excinčtorum, aut nonfepeliuntur,
ail tvix humo obteguntur: hine putrefcentia aerem
Pificiuntvenenofishalitatibusj qui i , accedentibus in~
t erdum 6aufisaliis,Cordisimprimisobfamem &me-
lu m debilitate, grauifllmarum in obfidionibus, caftris
& fimilibusločiš, Peftilentiarum.,caufe fiunt. Ha?cde
Vicfu.

Ad Aerem quodatrinec, qualem hicnatura ha- T r taer,itac»r
^et,ita nos africit, inxta Galenum li.2.deCnfib.c.3.  Sen- P 0 ™#«#*
tlc  etiam Hippocrates,pro aeris circumfufifin quo nos^'
ftmperverfiari :) comederequeacbibere J  & vigilare &
dorm i re eft neceftariunlj Gal.in art.Medic.cap.8y)confid-
ll itioneammantiumcorporaaffici: qnte quidem fic-
c anturmfičciori iflius temperie, ‘h u meda n tur vero
Pahumidiori & c. Gal. lih.  /-. de natur. hum. tcxt. 44.  Muta-
tl ir autem Aerisconftitu’ri6,-quia autcalefit,autfrige-
fič , autexiccatnr, authumečlatur, ant fecundum ho-

patitur coniugationem j vel xa$-' oAyv  tjjV »V/«#
literatur. Galcu, in ar (Medic. capit.83.  Cum primis al-
t-feratur, aut etiam fecundis mamfeftis qualitatibus
a Gr } cunCj quemadmodum de Vičfu etiam diximus,fa’~
c undus potius eft in febres putridas aut malignas*

^Uam in Peftem-. DiPponitquin etiam tališ ačr corpo-
r aadpromptius fuficipiendam Peftem: caufatn prx-
^fea interdum pratbet, vt putredo ac corruptioin-
.^'dum iftum gradumy qu ivm^v^ic^aiv  habeat*

'■ J j  P 2  coru

Aervt Feftif
cauja.

Hippacradca

PeJUscura?

rio.

Il5 E'X E R C I T VT-

coiife qua tur;& fem j na rioru m na a 1 igric i; Ji ireoa u ge-
acur,& acriusfaukit. Cum aucern Acr i<n-

o^pacitur, &j'o^c7crj^;'4CT- / u.s4(7jacpcfb J T encia feminariis
infečtusincorpusfubic, fiuepcros&.nai:es-, fiueper
cucisfpiracula,dumeocerminancesarceriaofculafua
aperiunt ;  rune cum Peflis vera* & proprie fic dictce, ac
Puhlicacaufamefle, cumHippocrace, Galeno,Mer-
curiali,Cratone, Argencerio r  Alcomaro &fexcencis
aliis clarillimis iMedicis flacuimus. Peflis enim non ex
qualicacequadammanifefla, fedocculca & venenosa
fuum fumic generacionis principium, vc Difpucatrjr i-
pfem e r fupra  afii r m a c. E c vo d7dr.pj.ng rj  <wVb/*f-

ctcri;-)  non i-zoAji’/73JS7 tj77j  Ted lld-npa o Ar, s rijf išcrtocg  corpoft-
busnoxia,&j vtHippocrares//^.^e Fiatih,  aic, rt} ui^oi'
■7rlv\} čj)  uV</ 57 j ct efl. G a 1 cn u s prxtzrc2.hbr.de Tberiac.ad

P/yS/z.c.7tf.fcribit,prauamquandam ačris ad corrupci-
onem prompram mutationem inPefli effici, & homi-
nesquumrefpirationis neceflicace periculum euirare
nequeanc,ipfum aerem,veluci Venenum quoddam ad
feper os arerahere. Ec Ariftoceles 7.problem.#, -ne.xoipt.ufo
exfpiricufeuaerecorrupco(appellac 7rv<Cpa,
/B«py)prouenirefcnbic. Quodflicaque aer corrumpi-
tur,& venenum autvenenofus fic, &nofimplici qua-
licace fed propriecace cocius fubflancia; noxius fic: ideo
non in primis qnalicaribus ipfum aleerari, fed incora
fubflanciamucari necefleefl. Id refpiciensHippocra-
tes,vbi<Ao / 77j7i'f^V/^aercorporibusnoxiusefl,curan''
diracionemnonperconcrariasperficicqualitaces,pri-
misaeris qualicaribusoppoficas;fedperlocorum mu-
tacionem, & tnodicx rcfpiracionisvfum.2.denat. burf-
4.  Idem Luem illam, qua ex iEchiopia Gracos inua-

dcbac>

M E D I C M.  117-

^batjignepertotamArhenarum vrbemaccenfo,di£-
fijpacurasfe.uproflie ( aturnsnon umplicem accepit li-
S r -o m m m at ena m, ve r um-fer ca f!orefque fu a uillim os
Šimencu m ignis eiTeveluit, vnguentaquepinguiili-
ni a &odori^raipdfuperfimdi: quemadmocium Ga¬
llus//A^7ATi4rWP//0#.teftacur.Aertt£iA-’ o\^v xcriou> y n dcAtris
lr amucacus,velca,'licus idmalihaber: vel acaufisin- corruptio ,
^rionbus.Cajleftes influxus quidam Peripatecicifal- /.
Serident, & fuperftinofam eorundem obferuatione C*lefti*in*
e ilec.ontendunc, nihilpneterLumen &Mocum Aftris f UXM  a Jf er ’
a trribuejites: imone motumquidem per fe iislargi- conrra
c nres, liquidemhuncorbibusfolum concedunt. Ve- en ‘
r um & vaniffimi quidam Aflrologimulcum peccant,
qui plurima vana & fuperlticiofa aftris attribuunt;
quorumproprerea nugas & vanicatcm non cuemur:

ex alcera parte in Naturam, eiufque Creatore Deu
toiuriUmo blafphem i func, qui conrra omnem ratio-
ftem, concra experientiam & obferuacionem coelefli-
b.uscorporibusomnemluVa^n/ ’tinqyijmcw  adimunc: i-
J lque nihil niiilumenrelinquunr, mocum.vero orbi-
^Uscribuunt: quos tamen-non per fe aut ab interno
principio,aucnaturaliter,fedaDemonequodam ro-
fatore , & fic violencer.circumagi concendunc. Nec
^inori reprehenfionedignuseftDifpucator, quiina-
^aquadam &f£epiusallegata Dilpucatione, Orbibus
c *leftibus(quosquidam intethereeflenonabfquera-
donenegant,aliiautemnullispr^ditos viribus, quas
lj a hcec exerant inferi ora corpora, allerunr) id tribuit,

^dod illis clarilfimis mundi luminibus &lucidis ceeli
c orporibus,fueracadfcribendum. Quid enim Aftris
°Pus fuir, li Sphajrae fuo motu quiduis efficianc? Aftra, non

P 3,  non

Orbibus Jha
, /
ctiijoyc-icq

■m bacinfe*
nora.

Otufa aerem

tnftctctues

itiferitres.

II'S E X E "R. C I T A T. ’

non Sphterte, qua;nullibi funr, fuanaturali virtute ca-
lorem 6c  frigus, ac alias complures manifeftas & oc-
culcas qualicatesinhaxinferioracorporavibrant, &
mucationesinhifcevariasefiiciunc, HtecefFečtio,feU
eius modus latens eft & occulcus: Bifputator tamen
:(quifbrceeriam. vtiin prouerbio eft, graminis fub-
lulcancis fbnum argutanimis aure venari valet: ) fe
remexquifitetenere,putat; &in prtefente thefi Cse-
lum qualitaces primas coniungere & mifcere, & eX
mixasfecundamquandam qualitatemgenerare, &
mtamaeri imprimere, theatrice proclamac.
jpi^/sv  hicnon exprimit: in alia taraen Difputationein
Ctelo (quod tamen fublunariushuiufcemodiqualita-
ribuscarere, totusPeripatusclamat )hanc officinain
eilelcribit, cx quo maligna; qualiraces non inačrem
mod6,fed & inreliqua elementa, demiftantur. Ha'C
qiiamabfurda lin r, non D i fp u ta to r m o d o, fe d & eiuf-
dem Difcipuli, quinon funt a,uz<m,  facile animaduer-
tent: & ideo, quia prte ter op i n 1  on e i ongi o res fuimus,
Imrimierrorumnjfutationefuperfedemus.Inferiorcs
caufir,q ute a e ne mPeftilentem reddunt, vana* funt;
quasnon modo Aqua &c  Terra, veruni etiam aniina-
lium cadauera,vthominum, locuftarum, vermium,
draconum,pifcium,&aliorum nonfepultorumacpu-
tfefcentium,fuppeditant: imprimis verovom
<7jf,quteexhommibus,Peftedecumbentibusaut raor-
tuis expiratione, & perfpiratione exbalat,&fa:pefb-
mitibusadha:ret,pra: aliisfeminariaPeftisper aerein
fpargit, qute vires acquirunt eundo, & fiepe ven-
corum vi inalia loca ( quod in Attica contigifle P-e-
jfte teftatuf Thucydtcles) deferuntur; vno ab his eor-

.7 Medi c m.  up

pore infečio., plnrima deinceps inficiuntur; quia
Strahi  eft id , vc Ariftotel. fcclton.  7. problem. 8>  fcri- Notrubes
bic, qr.od fpiritu crahicur, ab a;gro fciiicec reddi-
tum, & propcerea euridem m recipience morbum
efficiens..

EXERCITAT. AD

THE S. XII.

O Pcima quidem rationc abexamineprcefenris thc-
ieosabflinerepotuiflem: vcpoceqmdeSignisDi-
agnofticisPeftis in exercitarione ad cheiln cerciam,ab-
tmdefacis', quantum fciiicec ad pnefens percmerevi-
debacurnegotium,dixi. Quiacamen Difpucacorva-
nie Tautologice, & inani eorum, qua: in cerciapro-
pofuic chefi repccicioni, cemm  quxdam hacfin cheii
adiunxic: ideonecnobisvitio vercecur, fi fiipra didlis
pauca qucedamaddiderimus, &Ledioremdequibulv
dam, qua: funt -mg ei^ivois dvTite-^opsvct , admonue—
fim-us..

Cumpromcfc,

X -■> Onquarenusnon immucare poceft Cor peftilen-
temžucrzfjccrLM/vel  morbum, nec quacenus e a n-
dem aie profligare nkicur,propria & morbum indk
canciaSymptomacaPeftiaccidunc:fedquacenusPell:is
Peftiseil,& ralisCordismorbos,ided:,quacenusafticic
Gor, &11011 quacenusaCordeafficicur Ecqualkacibus
feu dyfcrafns parciumnon deber! expul£ionem feu

euar-

120 IXERC I TAT.

euacuationem,fed alteradonem pcrcontrarias quali-
tates eciampuerinorunc.

Pulfus.

Pulfusfre*
tjucns .

Pulfiu in p«  D Vlfum in  fuperioribus exiguum, ina?qualem aC
jf e _  1 preiTum,cumreliquisSymptomadbusPefl:emfetn'

perparibusinfequi vefbigiisj ilatuit: nune mutatafen-
tentia,interdum eundempleniorem ac firmiorem od¬
cedit : non itaque Temper exiguus,obfcurus &c.Inter-
cident.es quin etiam,quos Interc urrentes quoque PuT
fus appeilat, inPelleranflTmifunt: Frequentes nam-
quePulfus 3 quales funt Pefteafte&orum , ob breuerfl
quietem, non fa čile Intercidentem percuffionem ad-
mitrunt. Intermittentes autefrequentioresfunt &pe-
Intercidem.  riculofiores. Illilicec onerataacpreftamvirtutemfi-
gnificent,eam tamen valida adhucefle & integram &
cummorbi caufapugnantem, indicant&promdevi-
dloriampromittunt. Himaiorem virium debilitatefti
Inmrmtttns.  .fig n ificant 3 &proptereapericulum plerumque deno-
tant. InIntercidendbuspoftaliquot pulfationes, vna
vel plures pulfationes interueniunt,qute insequalita-
tem inducunt crebritatis & celeritatis.Intermittentes
poftaliquot pulfationes, vnaautalterapulfadone de-
ficiunt,&:ina:qualiratemhabentraritatis.PlehusPuT
fusopponiturVacLiOj&plenamartena denotat. Sed
quid Plenitudo arterite adcognofcenda Cordis <tv<nc&

Plenm.'

Firmut. triom  maligna & eljfav>v  ? Firmiorem elle pulfum, queifi

Temperexiguumiin$qualem,prellum,obfcurum, di-
xit, eft yXyx,\icm  &fuperbum poftulatum, a c

ledtorem plus quam credulu requirit. Firmus eft pul-

fus

Medica. I2 j

fusidem qui vaIidus,ftabilis,con/1:ans, & a viribus fic
v slidis ac robuftis, nonadebilibus, quas in Pdtc fum-
n ?eelanguefcereinfubfequentilinealcgimus. Sed &
hocmale.EcfienimobafFedumCorviresinPefte ne-
CelTa rio fine languida: ac debilesj earamendebilicas debthtatis in
ftioshabetgradus&'latitudinem: nam /ivbique eflec Pe fi e -
Summa, omnesPefte laborancesexa:quo&necefla-
ribmorerencur.

Succeduntperconfenfum.

M Anifeftah&c efl, & turpisconcradidio. Corporis
ianicudinemacvcluridefacigationem, dequa in
fiiperionbuspluradiximus,per confenfum omnibus
e narratis Symptomacibus fuccedere, hic aflirmat: in
‘Upcnoriaurcm cerciachefi idem cxpreflls verbis ne¬
ga ui c.

Refpiratio difficilis.

Efpirationis, quamHippocraces 7 ivtvy.a,  appellar, . . .

■*Vprincipaliilima vciJicas eft, vt Galen.libr.de 'Mil.rejpir. ^J^ raU ° ntS
c ap.S- &6. lib.de cattf.rejpir. lih. 'z&tovtruv.cap. 4. tfalibidocet,
ttatiui calorisconferuacio: cuiusfocuscum ficCor, vt
■Ariftoteleslib.j.deh/flor.animal.cap.}, lib.i' departib.animal.

Ca P~4- Galen.lib.de fat.format Mb. 9. Method. Meden. cap. 10. {j
a Hbi, idnominanf.  ideoCordepr^ternaturamaffedo,
n on minusRefpirationem quam Pulfum( qiue vcplu-
l 'imum proporcionem & analogian quandam inccr
^ e habenc, vcin DicxodicaGaleni tradatione libr. 1.

^Suo-ui/.  videre eft) pra;cernaturam immutari, &iic &
^fficilemacprarternacuralem reipiracionem caufa- nA i 0 ^ a .

Q w  ri> ne-

P ir at 19
IffoAa

122

Ekercitat.

ri, necefleeft. Huiusdifferenria; vt plurimse ac diuef-
fae, imointerfeconcraricefunt: icavnius eiufdemque
morbi propria , aut propria accidencia efle noii
poflunc y  fed vt plurimum plurimorum eciam morbo-
rum funt figna opeva,  &ad <ay©ywi77i/facientia: id
quodnonexEpidemicis modo Hippocratis hiftorib*
verum etiam ex Galenilibris >s£t Svruv.  vbihaec*<fc7»
e|o^vtradtancur,manifeftumeft. Quapropter dXoyM-
egit hic Difputacor, qui Diflicilem refpirationem in
genere& fimplicicer Peftilentite fignum effe voluiti
nec lndicauic, qute $v<ravotoi$  differentias Pefli fintpro-
prite,& quae aliis morbis communes. Id quod cerce ld c
nonminus,quamin differenciis Pulfuum enarrandis>
faceredebuiflec..

Adfomnum procliuitas.

6)uafi-S»m'  -v-v Oneft verusSomnus htecaffedliojfedpotius qua^
mu m Pejič « INI dam vigilandiimpotentia,fummepericulofa : ab
imminutis aut corrupcis a praua gualicate IpiritibusSi
viribdabefačlatiseiortai&interc^^sMj^gvcdignare'
ferenda. Etnec Temper nec omnibus Pefte laboranti'
bushocaccidenspropriumefhplurimis namque Vi'
giliajmoleftiflimajfunc. Apud Hippocratem s-Epid-p
2 j’.quicalefcensc^nauic,adiefexca vfque ad vndeci'
mam, in qua obiir, adidue vigilauic..

Faftidium cibi.Vomitus.

P LurimiPeftelaborantescibumnonappetunt: alP
cudem auerfancur;idque ob caufas diuerfas. Qu°^

aute#

A 4  E r> I C JE. tl$

^cemiidcm perpctuo euomant, eft, fi qnid alind, fal-
■fiflimum,nec-dignumquodracionibus refutecur. Si-
'luidem nonfenfusmodoipfi, fed&propria confci-
Cl icia Difputacoremfalfi conuincic.

Vrinaturbida,nigra,fa:tida.

H Hiufmodi Vrinsenonadcognitionemmorbi, fed rrin^pmi-
ad 'sr&y»u<nv percinent, necapudomnesPeftelabo- net
ra ntes,fedapudmoricuros,obferuancur. Sa;pe fanis m .
firnilesfimt:antequamfcilicetpeftilens vcnenumhu*
ffiores corporispurrefaciac: auccum citramanifeilam
^ualitacemcalidum namilim cumimpecu aggreditur,
vicam ciciusabrumpic, quam humores corrumpac.

^um veroidemvenenumhumores aggreditur, & ex
^orum purredine Febris peftilens Peffci fuperuenit,
tL1 nc neceflario Vrina variis modis immucacur pro va-
^iecateac diuerficace humornim,putredinis, cočlionis
^dcrudicatis. Hinc Vrincenonfemperturbida^nigra;
^Ftcidceapparenc: fec Imodb funt alba;, modo cro-
rubrce,liuida;,oleofa;,fpumofa;, tenues,pelluci-
dcEjcraila;,iumencorum vrinis fimiles: & vc vno verbo '
dicam,omnelociiprauum& deceftabile genus in Pe-
fte vidcre contingit. £x quibus nullum morbum feu °'

^eftemindicansfignum dcfumi poteft: vtpote quce Vrtnanonin
^onfupramalam qualicarem feu inremperiem Cor- dicantpeficm
dis, fed fupra humorum conditionem,& corrupcu
onisputredinifquemodum, & nat ura; a-
dioftem aliquidindicare
poilunt.

Qj>

Aluus

124

E X E R C I T A T.

Aluus Sc  faetcntia& atra.

Variatio ex ? V°d de Vrinis diximus,idem in Alui etiam excre-
crementorum.  '^m ent ^ s ^ ocum habec. Htec eniminterdtim natura-

aIhi.  liafunt:nonnunquamfupprimuntur:aliquandoliqui-

daqiiidem prodeunt,fednonf£etentia:fa:pefuncbild
ofa,fyncera,abunde facurata &afFatimcolorata,por-
racea,liuida,nigra,leuia,pinguia, fpumantia, colli'
quatiua &c. Huiufmodi excretiones peftilenti Fcbri
communesfuntcumpluribusaliisnio’ bis: & admor-
bi morem cognofcendum, accxicum prtedicendurn
p tur imuna faciunt: quemadmodum ex Epidemicis
Venerandi noftri Hippocratis hidroriis manifefturt 5 -
cit.

EX ER CITAT. A D

THE S. XIII.

H Ačtenus dc illis Symptomatibus Peftis, qu£e pra-
uitatis venenatae,feu eflentia^futeratione acciduO
feegilFeinfinuat Difputator: fedquambene& quatfl
vere,ex di&ispatet. Nune aiia etiam, eaqueinnumera
SymptomataPeftifuccederetradit:qua;cumalias ob
caufas,corporumfcil.atque humorum&morborurfl
complicatorum c6ditionem,fuperueniant: ideo pra?-
termittenda ea,nec inter propriaPeftis accidentia nu-
meranda velrecenfendaefle r  ftatuit.. Verum
v thefis fuis non carer abfurdis erroribus ac contra-
dičtionibus: quas Lečloripaucis ob ocu-
los ponemus.

Peflis

Medici.

125

Peftispropriorumaccidentium.

Vceintota thefi propria Peftis accidentia vocat,
circa finem, Tur čredo oblitus, autaliitd quid~
Piam, quodforce de pane fuiclucrando 3 agens, nonin-
Propria fed Communia Peftis accidentia &fym-
ptomacaeflereferenda,fcribit. Sicquicquid in bucca
v ^nit ,aucfortefortuna in animum aliis curis occupa-
tu m inciditjid temere efFu tire 7 & apud Difcipulosfuos
inconfiderate nugari,. audec : parni pendens illud

Diccurhic.

Ad extcriora protrudit.

A Bfceftlis fiipra in thefi tertia, vna cum aliis ibi e-
narratisfymptomatibus, Peftem paribus Temper
lt ftequi veftigiis,nec aliunde eidem velex corporis co
ftitutione, vel humor um conditione, velexconfenfu,
ftiperu enire, Tcribit. In prtefenti vero loco quafi ftudio
^dumiocumquefaciens, contrarium aflerit, & Ab-
T:efliis,quosCor adexteriora protrudit,nonex natu-
r a Peftis, Ted pro corporum & humorum r  quos inficit
^eftis 3 rarione,quoriim.etiam.naturaniredolent,fub-
0r irijfcribit..

Febribus praefertim, fed Sym-
ptomaticis.

TxE Symptomaticisetiam FebriSjquantumquidem
'^adprtefensinftitutumfufficere videbacur, fupra

egi-

E X £ £ C I r A  T.

12  6 '

egimus. N u n c vu i c u m a b fu r d i ffl m u m abiu rd u, cjUO
točam ftiam de Diagnofticis Peftis fignis dobrinam
concludit,perpendancLečtores. Scribitnamque lin-
gu£efcabriticm,fitimvalidam, vieiliascontinuasjnič-
cis alienationem &c. febribus quidem accidere, fed
Symptomaticis,hocefl:,nQn illis Febribus, quaimor-
borumrationemhabent,fediis, quas velutifympt0'
mata qutedam efle fuperius ex Galeno docuimus.Hoc
abfurdum efle luee meridiana clarius eft. Norunt
namque omnes^&fatenturij quibusveritas Cordieft
pr^diclafymptomatain acutis& ardetibus febribus,
quce morbi rationem habent, efle frequentiflima: in
fymptomaticisaucemfebribusrariora. Quin eadeni
■etiam in Pefte non femper obferuari,Hippocrates no-
jfter in Epidemiis teftatur.

' EXERCITAT. AD

T H E S.  XIV.

Frogmf.ica  -|^P\Ognoftica tandem Peflrisfigna perfequirur Db
Pejttsjigna , 1 fputator : quteetiamfiin-aliismorbisplerumq> fui’ c
'$fki(pa(vopxva,,  hoceft, quce non illicovt morbusinua-
dunt ,fedaliquanto poft fefe proferunt, proindequ e
Superuenientia nuncupanturj in Pcfle taraen, vt b J
quodam Prognofticorum loco N. Taurellus fcribb*
oueeexfuanatura lethalisac prteceps morbus exiftb’
omnia fere Signa,quibus ipfa dignofcitur, Prognoftb
PrtdtBiones  ca  fi mu lfunt : n0 n ramen certa , fed ftepe infidiofa &
tnacmsuu  p a ]| ac j a  sinamque acutorum aliasmorborum non P"

milino funt cente prsdi&iones falutis aut morns, ]
, Hi//*

M E D I C Mr  127

ftippocrat.2. aphorif.ig. c? Cel fin hb. 2. cap it. 6. tejiantur :  Pe-
ftiscercčcafciemreddicincercifllmas: non enim acu- m*xm'e*»
ddimus modo eft morbus, acjpropcerea inftabilis: fed
e riam, vt exdiclisliquec, occulta vi Cor vicalefque
fpiricus ima & alias Principes partes aggreditur. Hinc
fallacibusnocisnullushacluemorbus infidioflor: fae-
peinfaciefalutem, funus in rergo gerit. Fit enimin-
terdum, vcomnes facultates bene habere videantur,
pulfus & vrina adnacuralem proxime accedant, con-
furgat & ambulec reger, edat & mentefic illajsa, nul-
lumque fentiat m vila parte dolorem : qui pauldpoll
rnorcuus ramen concidic. Hermocran apud Hippo-
cracem 3. Epidem. 1. 8.  fub vndecimam diem omnia
Vifa funt remifla, ifque decimaquarca dre a febrelibe-
ratusj vigefimafepcima ramen obiic. Sic nonnuliifub
r a u idim o r u m fy m p r o m a c u m euaferunt, &
iniplis, vt aiunt, funeribus reuixerunt,&pra;ter fpem
deuičtomorborriumpliumegerunc: qui ramen non-
nullismagnoadmodumconiliric.Quos enimperdere rc n t
auc vica orbare non poreft, iis tetra fteuiiTima; labis
ftigmaca relinquit: hi exca:cantur j alii obfurdefcunt;
ftonnullis rigencconcrahuncurque neruijputrefeunt
honnullisfummipedes. Galen.hbr.g. de vfiu part. cap it. f.
Mulcisjfcribic Hippocratesj. Epidem.3. 2$.  brachium
^elfolidus eubieus decidit; quibufdam cotum femur
^elcibi^denudabanrurjpeii^ue cocus. Fuere quibus
pudenda perierunr. Quidam amifsa memoria om-
ftium rerum obliti funt, adeo vc neque feipfos ne-
cpie familiares agnouerint, faorumeciam nominum
°bliti, il Thucydidis ceftimonio libr. 2. belli Pelopoi..
l ^cd quid dubicem })  fldes eft adhibenda: quod

etiam

Notatio non-
ftullorttm er«
; or ura.

i.

Teni a /inro,

č>

7  ura ’ZuZS>yiCt>
c^VOtuV.

Vitioja di uit
fio Jignorum.

Signi Jignift*

anus a j: h  d

128  Exercitat.

eciam Galenoplacuiflelegimus//A aubdanm. mor.corP•
temper .feq.c.7 fj hb.de diff. fpmpt.cap. j.tf lih.2. de cauf.Jjmpt-
cap.7.  Ha’cmortis funcludibria, quibus n on modo im'
pericosridecMedicos,benelperanres, fiquando pr^'
cer racionem fubleuancur cegri, quantumuisinterea
ij-zrns^ov 77fubiftoperlliafionis illicio delitefcat: Pedet-
iamperitospariteraceruditos vanafpevanoque me¬
tu variceludic, veraMedico-raaftix.Hac de caufli me¬
rico eri;reprehendendusDirpucacor, qui inpracfentia-
rumtamieiune,tamfrigide,tamq; ofcicanterde Pr£-
didionibus in Pc/te egic, vc fere inrora difpucatione
nullibimagisdormitaflevideatur. Primum in eo
curpicer hallucinacur, dum Peftis Prognoitica ilgna
onmiaadpropriaPeftis accidentia referr; & licex folo
Mor bo, cuius illafuncaccidentia, liaurienda eile Pro-
gnoftica fignainfinuat: cum contra in hac Luenofl
minusquamin aliis morbis, Prognofticorum figncu
rum fontes duofinc, Morbos & Natura cegrorancis!
quod Galenus/iA 2.prognoJi.tex.6.  hifce verbis exprefsiu
Surama cotiuspraefagirionisiiimorituris, conualitu-
rifqueefl,quociesvis cegrotationiscum cegrifaculcace
conferatur &c. Sccundo male Prognoftica figna i* 1
K^cr.7.0.  & Ttx.fjo*ie/.a,  diuidic: cum ha-c nonfintfpepie 5
ddli fed 7z>tfiri(>boti  oppomfolea-nt mij-iuci Auov/d'
di&a:*g/(np<sverb ea, quce codionem & crudicate?
falutem & morcem, fignificanc. Hze batine  dcfunii"
turex rebusfignificatis: illaaucemexmodofignin-
candi. AdmomcoslucidudiofosLedores velim, que-
admodum Signi nomen apud Medicos lacius accip 1 '
tur,quamab Ariflotelein Analycicis: rta eam, quart 1

in cer

* M E 6 I J 0 M. i

111  ter cnj^cv  & 7s«pfg/oi/Philofophiexmodo fignifica- Medtcos&
di condituuntdifFerenciam, a Medicisnon agnofci,& Philofifhos*
Ptopcerea negligi. Nam nec Hippocratesipfediffe-
r entiam hancex modo dgnificandi curiose obferuat:

9 u i Hb .$.j)rognoft.$<).  non de tvc^^/ois  folum (queefola
c ertaede figna volunt) fed etiam •zr8 *ra tad?i\mar,pHo:*
fqua; dubia &c  ambigua vocancjlfcribiciprobenofle,
I:t bnimeque ignorare conuenic, quod quouis anno
& quouis annitempore, mala malum,& bona bonum
^enmicianc:quandoquidem & in Libya& in Delo, &
Scythia,pra;dičla dgna vera ede comprobancur.
Hinc£tiam Galenus, quancum quidem ego recordari
poflum, illius difcrepanria: incer Signum & Tecme-
r ium, nullibi, nid in commencario in allegarum Hip-
Pocratis ex Prognodicorum libro iocum, exquidce
^entionemfacic TertlO Difputator inconfiderate
quce inprarfente ched recenfet Prognodica figna,

Idopria Pedis accidentia vocarrcum ea fere omnia Pe-
fticumaliis, vcpaulb pod apparebic, acucis morbis
dne commu-nia,& nonnulla non ex Morbo,fedNarura
'biubuš defumea.

Symptomatanon ingrauefeunt.

; /J ; 1 fip i -.•■■■.

L Ixis & calonibus notu ed fin omnibus acutis mor-
bis, d viribus incegris fympcomaca non ingraue-
^ c unc, fedremictunc, bonum id elle indicium. Qua-
P r opcer non edhocPedis proprium accidens,fedei
Cu m aliis morbis commuiie: nec cercum & indubita-
^ ll m,fedobcaufaspriusenarracas, inPede fajpidime
■ a llens: &propcereaineademchefi,paucis interiedis

E lineis,

130 E X JE R C jb T A T.

lineisjper^oAe^/ojdnanem. fed DifputatorifarniliZ'
rcm , non fuit temere repetendum. Ec licetremiffi 0
fympromatum conftantibus virih is bona eft: non ta-
men propterea eorundem exacerbacio & augmen-
cum illico malum cenfendum Svmptomaca namqu e
fcepe bonis cegrorum rebus in fiatu augentur; iuxca U'
ludHippocracis/^.^.rfp/^or. ^/.dumpus conficicu^do-
Ioresacquefebresmagis incidunr, quam iam confe'
Kg/arpcti  <fto. k g/oifia,  quin eciam ilgna, feu qua? Crifin antece-
ftgna.  dunc accidencia,ex natura perrurbacione orca, ica &'
peingrauefcunt, vtadftances &ignarosmetu mord*
fummopere exterreanc. Eft enim, quiance Crifin, V*
Giilen.hbr.i-.dedieb.decret.ca.pt. i. lik 1. aphorif 12.  fcri-bto
frequenterfpiritumfiibic 6 difficilius crahic, vel deli'
rac,vel caliginem,vel fplendores ob oculos verfa-ri p n -
tat,vel lae.hrymasfu.ndic, vel oculos rubences haben
vel remporagrama* vel in ceruice dolores percipinin'
cerim vel capite dolet, vel nigraquaedam feu obfcur 3
oculis ofFundi gueritur, vel ftomacho laborat, vel in'
feriuslabrum quafi tremulum ac intro contradu ha-'
bet,velrigore vehemenci conquaflamr. &c. Quin«r$
plerifquepraicordiaattrahuntur ; iidem male feb 3 '
bent,exiliunt,frigidamqueexpetunt, & vri fe mag 1 *
acanteadicunc: dCpovU  item & corrip 1 '

imtur, vcTheoclisaffinis apud Hippocratem libr-j • &
p dem. 26. c-.

Vires intcgr£,pulfus magnus.

I Nter Pathognomonica Peftis ftgna fupra recenfnf

YicalesVirc 5 Fummeelaeuercences,Pulfum exig il11 ’
, - — UliV'

M E £> I C JE. ' 131

1 ^reqnalem , prefllim, frequentem, intercidentem:

(forcatlis intermittentem leribere voiebat, qui inter-
cidcncepeioreft: ) ergo Vires in Pekemmquamfunt PhIJm  tnpe,
integreej Pulfusnonmagnus,noiivalidus, non ccqua- ftenunefutm
Ifs, nonordinatus; fedfemper languens (quicquid nmirAlvs '
Qicat Galenus)nuncmagis>nunc minus, prouc Vene-
tuim vehemencioris aucmidorisfuerit efncaci^. Quo
lucern propius adnaturalemacceditPulfus,eomeli-
Qrelbyiresnamquemorbumfuperaturas,in.dicat.

V

Si natura E o r v m omni*
v m  quse.

T in aliis quibufdam morbisdta etiam, ac quidem
fa;pius inPefte Natura interdumin primo morb-i
principio,n6omniUni ČOruna quadn intimis cor-
porum ipfiinfenfafunt, boeeh,non totiusmorbifig®
inaterite (haec enim fo!a,non Dyfcrafia qua; natura?

^on minus infeha eh,expellipoteh)vt Pran adoxoDi-
uta tori placet, fed la kem pards aiicuius
^lolirur, & ad Cutcm cum aigrorum commodopro-
pullir. ‘Qud'c'eleriusenimoeyuš vct^gf^rtrouTo vo<nyzu.

Hippocrates lic.č.apbor.^j.hoc  eh, Venenum robu-
fta natura ab mternis principibufque fedibus ad ex-
ter nas atque debiliores depellk atque propulfat, eo
Periculi minus morbushabec, tuciorq;exikit. Siprce,-
ftrtim Febrem huiufmodi abfcehuspehilencem ante-
c «dunt:qui enim fubfequuntur febrem, non adeooiti
*W,nec tantopere aegrps fu bleuantjnih poh humoru , T .

Co ncočlionem ) tempore & modo canuenienti Črkice
y r umpant. Quod autem in alnsenammorbisante co- coEtioncm
c ottionehuiufmodiabfcdlusinterdu bonis aigrireb. boni,

JI iroru

132.  E'xercttat.

contingant, Hippoerates Ub. 2. pr »gnoji. 67.  teftatur, in-
quiens: Quiin crura decfumbunt abfceftus in Per ipneu
monia vehemenci acpericulofajadfalutemomnes fa- 1
ciunt:fediirioptimifunt , quifiunt quum expe<do'
racum jam in mutatione eft. Etiamft enim cicra morbi
concoftionemabfceftusconftftat in cruribus, vindi-
cabicur camen & hunc in modum.homoapericuloa
Pulmonia imminente; vc Galenus incommenthhc.  do-
Difpumoris  cet - Infuperioribus,vbideCrifta<ftum,Difputatoro^
dmAoytc</..  mnes abfceftus, quocunquetempore inPefte apparen-
tes, Criticosefie, contendit: hic vero illam turno rum
&exanchema.tumexpuirione, qutefitin morbi prim
cipio,feparatacdiftinguita Cririca expulfione, poft
humorumconcočlionem dieCritico & conueniencef
fačta: &vtramque bonam ac falubrem pronunciat*
Prteterea in fuperioribus, vc & infequenti thefi ali-
quoties, Peftilens venenuma natura non immutari
autalterari, fed tantum expelli , affirmat: prtefent 6
vero thefi eidem concočtionem & immutationem tri'
buit.Ex quibusapparetDifputatoremilbivbiqueeflb
fimilemddeft 3 mconflantemj&totum, quantusquan-
tus eft>ex contraduftionibus conflatum.

Si intro fefc recipientes:

C  Ommunehoc eft omnibus abfceftibus, no tantum
peftiientibuSj vtnonfinedamnoacpericulo intrb
feferecipiant. Docuitid Hippoerates exemploEry'
fipelatis/j.tf.^p^-aqinquiens:Eryfipelasfbris
intro vercijmalum.

Ma-

Medi cm.

m

MacuLae mirabiliter coloratae.

V Arii ac diuerfi in exanthematibus Scmaculis,ob Macularum
humorutn & corrupdonisdiuerfitatem,‘depre- c0 i pr  i n  Pejič
^cnduntur, colores: non ramen proptereamaculae
mirabiliter colorata? dici debenpedarmli nigrasdiuida;

fuerint: (varios ac diuerfos fortaflis colores in vna
maculaobferuauit Difputator:)necomnesqua? taies
funt , perpetuo funtmala? autlethales. Eriamfi enim
CritoinThafo cumpuftulisnigris obii c,H/ppocr. z-Epi-
^w.^.4gr.5>.indiuturnat$menillaPefte, ciuusncpiili-
meGalenusmerninit 7 e|w^ , J w«4S' nigra omnibus con-
^alicuris apparuere ■,  vtidem lib.$.Method. Meden. cap. 12 .
feribic..

M anus &lingua:<tremula.

V> Onfunthaec,vt & etetera qua?fequuntur,propria p remornm
feupeculiariaPeftisaccidentia,fedeidecum aliis e flp ro p r iK$ *
a cutis morbis commiraia: neq; ab/q; diferimine fena- p e JHs ,
Permala. Tremoreniminterdumfadfcentemprauo-
r Umhumorumcopiaa?grum,eorumquegrauiratcop. Ruandonon
PreiTas natura? vires arguit; nec propterealethalis: .lethalk
^Uemaomodum in Pythione illo, qui adTelluris a?-
hzbivibltij.Epid.i.agrot. z.  & in chdcvionc lbid. £gr.
Pvidereerat.Nonnunquamyer6 vehementerexicca- q uan d°le*
c os oflenditneruos,& obidhominemnonmale/ed thalis '
lethaliter ha bere, Galenus lib.z.pror*
rhet. 14 .  do c e c.

m

Exi.r c itat.

Vox deficit.

A čpuvia.  ^Jfi^&mce.cum exitialibus & perniciofis quibtff'
mnfemper  JL\ damfignisappareac, quemadmodum apudPy-
kthatk r. thionem i n T h a fo j. Epid.$. &gro t. 5.  rune non eft funeftu

fignum.Eftnam.queinterdum»£/&>£.)/, id eft 5  pranun-
ciaCrifeosiamiamfutura: velur apud Hippocrarert 1
lib-7.Epid.2$.mThcoclisafrine, cuipoft ci<pu’Acui  & A**'
^^/u^dM-fiidoreobortomorbuslblutus eft. Eiufdefl 1
generisedam reliquafunc accidenda, morbis acutis
vbiad exitium tenduncperquamfamiliaria:quemad-
modum ex Epidemicis & Prognofdcis Hippocrads li'
briscuiuispatec. Quapropter diudus hifce immorad
inprafenda fuperfedebimus: ad poftremum DifpU'
Prtfiruatio  tadoniscapuc,quod eft de Curadone pergentes. D c
n 'ejte.  Praferuadorieenimfeu P-racautionc (quam GalenuS
libr- i.dediffer.febr.c.4.  adduosredigitfcopos, primul
vteorporareddamus inepca .ad padendum feu fu-fcP
, piendam hanc[Luem: d e in de vr prapacenri caufteotf'

ourfamus) Difputator nihil habec; quamuis &pra>
ftandus & muko facilius fir imminens malum arcerd
eiufquevimincercipere,quam iam pramena periH'
ciei auxilium qmvrere.

EXERC1TAT. AD

. T H E S. XV. ’

De Curatio*
ne pejtie.

R Em omnium praftandftlmam, vtik ftimamq; M C'
dicina; partem, nune aggreditur Djfpucator: C'J'
radonem nempe 7 cuiusgradaomniahačtenus uradih

funt-

M E D r C SL.

^nt. Morbi namque naturam, aifterentias, caufas, |

Partem afte&am, efte&us, figna & aliaMedicusnon
Perfe,fedv:ad curationemeaomnia referat, quarrit.
^erummalefecithicDifputacor,qui,ycinaliis a:quo
Prolixiorfuit,ita inhac& quidempoftremaac vtilif-
fima Diiputationis parce eft aridus nimisatqueieiu-
nus: quapropter&nosineadifcutienda acq; exami-
nanda,dumobfcuraautoris veftigiapremimus, bre-
nioresefiecogimur, Primum, Curationis accidens,
propriumPeftis efteaccidens,myfticeicribit,&hui.us,
^elucifecundicuiufpiam actus,alium fortaftis tertiu,
um,caufis falubribus & perfici,& demonftrari tra-
dic. Salubribus quidem caufis, ad quae Sc  remedia Sc
a bmenta(dequibnsDifputatornihil)referuntur,Cu-
r ationem perfici, quando natura fola non fufficit, tam
Votlimcft, vrnon nifibardus& ftupidus id negaue-
dt. Eandemautem caufis falubribus etiamDemon-
ftrarifeulndicari,tamabfurdum eft,vrnemo nifi. ar-
fisignarusidaffirmaricvCauf^namquefalubres (nifi ^

Vires adeas referre voluerit,qu£e funt Indicans Vita- i u y res HOn
le,nonCuratorium ) non funt Indicantia, multo mi- f m tlndicnn*
nuslndicationesipf£e,fedindicata,quorumcognitio- tiafettlndi *
nem ex notitia Indicantium confequimur. Teme- cata.
r e quinetiamTbDemonftrare&Indicare » feuW-&%3'
wfttv$etfyv , confundit, &provna eademquere non

babet: contra claflicorum authorum, Galeni im-
primi? menrem , qui a^et^tv, t \  vtpote 'tf*cpa,<nv  quan-
dam, ita ab Sc Aoprpa  diftingiut, vt tv^iv

Ao^4(ruQ~d</rdc)c4^ia}?  fien fcribat,//. č/č opt.fad ibrafl
f-J/.SecudomrarfidiafeuIndicacacuraduafimul devica

lia,

i $6  ExercitaT.

g lia, confudm ex generali morbi&partisafFeidtena-«
tura vtcunquevenatur:j&primum cum Peflis fit ma-
ligna&: venenataDyfcrada, quam nacura immutare>
tanquam Venenum 3 &aliiscontemperare vel obtun-
derequalitatibus‘nequit, ideo Alexipharmaca eidetn
opponit 3 eam corrigencia & contemperantia. Deim
de 3 ciim Natura dyfcrafiam kane, cum omnibus hm
moribus peftilenti qualitate infečhs, longidime pr® -
pellere&adxxtima prorrudere nitacurj ergo Alexi-
piiarmacafrmulDiaphoreticaefledebere, decernic*
Terti6,cumCor fit affedura, ideo requirit prtefidia>
tffute Cordis robur eonferuant, huicque dngulari ta*
cukate confubdantiali profunt. Cum denkjue Pedi*
habeat Symptamata 3 &aliismorbis implicita fit, ide°
diifceetiamoccurrendum. Et fic egregiefatisoflici®
fuo perfuntlus dle viden podit Di/putator. Verutft
nosparum artis in hac Medendi Methodo deprehen-
Cenene*  -dim-vis. Vitra namqueIndicationes genericas, & ©m*

dt c at ion e s  nibus virtute illius principi, *quod'omnium lege verif
pamm Artis  fimumede G a 1 e n u s //fr A. Metb g  d. Meden d. cap it. 3 .  fc rib ih

■ h * ljem -  [con trari a curan t u r c on trarii s, ] nor as 3  no p ro-
greditur. Sicplebeietiam, lippiitem ac tonfores c la"
mitantjPekem Theriacalibus, Andtoxicis & Diapho"
reticis efle expugnandam, virium robur conferuail"
dum, & quicquid corpori moleftum eft, fiue morbt ,s
id fuerit 3 due caufa eiufdem, aut caufse rationem ha"
bensfymptoma, remouendum. Hafce Indicatione s
Gaienmltb.j-Method.Meden.csip.i.tf lib. 6 .c-. 2 .  non edema'
gnam artispartem 3 vt Theflalei Methodici arbitraba'
tur,fedfbluminitium&:veluticarcerem 3  vnde m e '
dendiratiox^sy/tetn»'«#aulpicacur,fcribic. Et Ubr-i-**

Gl0'

M E p I c ]£.’  I37

^Uucon.cap.i.  reprehendir e<?s, quiin primis & fupre-
^isgcneribus ftanp,indicationibus folum qua;abillig
fwnuntur,contenti. Nonenim fcirequidfieriopor-
^cddmagnarcscftjfcribicidemGale-nus: fed qgibus -
racionibusilludefficiasddfcire arcificum eft. Quan-
quam ne boe cjuidem ipfum, tefiecodem Grleno libr. 6.Me-
*bod. Mcdcnd.cap.2.  per fefaciseft, fi quis,quo pado his
btvrendum, nefciat.Didu enim facileeft, inquitG*le-
n us lib.pdefanit.tucnd.cap.4.  Seni expedire, maneolco
Vngi acfricari:caeterum apcehaic opera peregilTe,om-
ninb diflicillimum eft. Non in remediorumnamquc
folum inuencione, fed etiam inucncorum redo yfu
^lethodumMedendicQnfiffere,idem//£.<f.Afc/'/W. Me-
den.cap.i.tf 2.  docet: &opportunaac conuenienci m»-
teriaiprcefidiorumadminiflratione, bonos Medicosi
fnalis čum Hippocrate./^./.w' 5 .^rar./^.diftinguit.Prie-
terea Peftis Alexipharmaca Indicatione noninueni- siltxiph 4 r*
^ntur : uquidem Indicans noneftnotum intellcdpi,
fedoccultum&:qualitasqua:dam indicibilis: & pro- u,Ke Mon tn *
ptercaeiuscontrarium non Indicatione, fedObferua- fe4' t TrH
bone & Experientia, nonfecusacaliorum venenoru > 1
Pradidia, cxrraMedendiMeChodum, reperiundum:
v cpatecex Galeno Ub.de opt.fdl.adThrajjb.cap.S.tf libr. 12.
^Uthod.Mcden.c.ptf lib.zj.cap.d.  Vfusnihilomnius, quiin
l ' e &a adminiftratione praefidiorum in quanto, tempo'
re > modo & loco confiftit,adMedendijM echodu m per-•
t inecj quem ficcohic, quodaiunc,pedepr£eceriitDi.
fputacor. Adhiec, PeftilentemqualicaccmaNatura „

5ll dlo modoimmutari,falfifIimum efle, inprteceden- 4 Natur* &
dbusdemonftratumeft. Si natura id non poceft, mul- aKemedtU
c °minusidpoteruntremedia, quče fine natura nihil, tmmHtatur

S fed

138 ExiRCITAT.

fed oprava  tantum natur« operantis funt. Tum etiamft
in requiruntur remedia,& per poros

Cutiseuacuantia: h«c tamennonCuratiua, fed Pr# -
feruatiuafunc pr«fidia. Non enim Morbofeu dyfcra-
7)jk o,funt.  venenat« &occuIt«h«cconueniunt,qu«altera--

Praferuama  non euacuantia> poftulat remedia: fed vaporibus
& humoribus voi^^v ’2Gdx.£/<nii  aut fAid,ir i y,ciQ,  continenti-
bus. Nam nec Natura ipfaDyfcrafiam,qu«fola Alte-
rationetollitur , (femper contrarias qualitates iliis>
qu«pr«ternaturaminualuerint, oportet opponere*
Galen.lib.r.adGlauc.cap.g. ) fed vapores & humoresinfe-
člosj ab interioribus partibus adexteriorcspropellit:
cuiusconatus Diaphoreticis iuuare debet Medicus-
• ' Quamdenique ex ParteafFečla venatur, Indicatior
PancaffeSta  non  Curatiua fed Vitalis eft, & robur eius feruari iu-
0 Vitaliscjt>  bet, Galcn.libr.4.Metbod. Medend.capit. lib.13.cdpit.16 ■

non per coiitraria,fedperfimiiiafeufamiliaria: qua-
lianon modofuntea, qu« confubftantiali facultate
Cordiproiunt, vtDifputatoriplacetifed & alia, qu#
mamfeftisqualitatibus Cordistemperiemferuant, ci-
bi, potiones, aer & fimilia: de quibusconfulenduS
Galenus lib.p. Meth.Med.c.13. lib.n.c.j.ac.f.tf li.iz.c.y

Quže cau fx  falubres omnes.

D E Pr«fidiisPefHs ingenere ha&enus dičtum: nun<J
eorundem Vfumfubinngit,inquiens5CaufaefaUi''
bres omnes,hoced:, tam e«,quas Morbus eiusq; Cati -
f£t,quam quas Pars affečta, & varia Symptomataa c
Morbi,quibusimplicitaed:Ped:is,requirunt,ConiU''

Čtini^prmcipiomorbi per eiufdem totu decurfium

v fque

MecicS.

Vique a d d nemdecerni, repeti ac connnuari debenc.

'Ouidhocmonftrieft ? Cunctos ne m brodim,

c u m Gale no loquar, tib.g. Method, Medend.c.i6. itb. f.
defamt.tuend.  aut vno eodemcp remedio quacuor Tu-
pradi&isTcopis fimul TatisTacere, poflibde ed? Siex

I  hedaliludohaicprorupidenc deliramenta, qjquoa-
^puanculum animoferendaeflenc: fed quia ex Hip-
pocracica prodiere Schola, non ferenda, fed omnibus
Vi rib us, ranquam no cena 111 m um Philiacroru coxicu,
£xrirpanda, & ad Scythas abieganda funt. Vt Pedis

II  o u vna femper ed condicio, ica non vniufmodi mor-

bis & Tymptomacibus Temper e/T comicaca, nec idem
TcmpercorporudacusudeoneciiTdem Temper reme-
diis curandaj Ted haicpro diuerikace Ideamorbpcor-
porum,temperat:uraru,a:catis,annidatus&Timiimm, o

Varianda. Etciira vnius pradidu opera res procedere ^- en:e ^ !a tu “
lentius udecur, rum hrec modo,modo iila vdirpare, vart *
quam vni Temper adharere,ommu dC^pjW Medico-

conienlii praftat: non enim, vtCelfm habetlib.j.c.i.o-
Hinibus agris eadeauxilia•conueniuc.SicSymptoma-
& M or b oruco m pl ic a to r £1 ciiuerfttas, non fimpli-
Cem, Tedmixca & complicata, incerdum eciaMorbo
principalmonnihil aduerTam curationem, podulat:
■vbielegantis Medici vigil ac circumTpedla prudenria
i 'equiricur.MechodiciThcfialiTe<dacores 'ci 7 mtd£m  Tex
mendumTpacioMedicma, quam Tlippocrates noder
kb.z.apb.i.  longarn ede dicebac, doCeri podeprofite-
kantur. A nodro vero noua^Med-endiMethodifae-
l) i'o , non Tex mendbus,Ted coridem Torte hebdo-
^adis Studiod eandem addiTceno. Felices hu-

diiinodi StudioTosr* , qui tam

Tagaces’
S 4

adepti

Tupc

149 £xercitat.

funt Prteceptores, multum rion temporis modo, fed &
fumptuum redimenres/Sed infceliciflimos asgros ,q'ui
in tam immaturos quorundam Academicorum fa’tus
incidunt/

(Juodipfum cum nonpneftent.

Thlcbotomia.

o

Ruando in
Pefle adhi>
benda.

P Ropofitis Scopis curationis & Prasfldiis ex natura
Indicantiumvtcunouedelibatis, Materiamnunc
pra^fidiorum aggredicur; & prinnim ex horumcann
Phlcbotomiam & Purgacionem reiicic- De vtraque
paucisagemus. Et vtaPhlebotomia exordiamur, co-
cedimušeam prioribus tribus fcopis non fatisfacere :

hoceiReam pida-iaccm  PeAilencialianonexhaurire,neC

^(pofnaiv  promouere; necdyfc r afiam Peftilence cor-
rigerejautCordisrobur conferuare' Non enim ab in-
temperiepartium, autearundemrobore; nonab hu-
moribus venenofis; fed a Piechora & motufanguiniS 1
adlocumnonconuenientem ,auceodem inparce qui"-
demaliquaminfluxo, fed tamen remeabili,indicatuf
Vencefeclio:prout euacuans,reuellens, autderiuans
eflremedium. Verum quin alii morbiPeflem comi-
tantes, Febrisimprimiscaufa:, Symptomata ice non-
nullagrauia adfefe curationem trahentia, auc caufar
aliae PeUis curationem impediences aut retardan-
tes, Ven^fečlionem incerdum requirant, nemo facile
negabit;quamuis Viriumaut prasfens aut futurus la-
pfus eandem nonfemper admittat, fed fxpe prohi-
beat. Quapropter Medicumhic fcice & religiose cir-
cumfpečhimeileoportet: qui pradenre Plethora in-
figni,aiitfanguinis adl.oca.non conuenientia raptu vel
i ;  impe'

Medici. 141

^npetiijPefHscurationem impediente ant retardate,,

& Viribus copia preffis potius quam diffipacis, pr<eci-
picem occafionem quamprimum arripiat, & in prin-
Cl pio flacim, fi mature ac in tempore vocatusfuerit,ex
mfernarum partium venišfanguinemittat; nec Phle-
kotomiam, contra rationem,contra experienti;l,con-
traomniumvereMedicorum dogmata,tantifper dif-
^erat j doneč Crifis prceterierit,aut Peftilens dyfcrafia non  ^ Cr ^
pmnino fublata fuerit: quemadmodumDifputatori fimdemum..
t^Germanico quodam confilio,mprteiudiciumCol-
^cgiičuiufdam Mediči,pauculis ante'pubiicatam Di-
Jputationemdiebus, perfcripto placuit: in quo confl-
bohjEclegunctir: (fe ttnfmtcljtttc^otturfft erforPern /
fmlPpoft Crifnrt mit č*rdffmtmj Pcr Leiden / oPer
^MPeifun^PerCarbiMcMPiepurgircitPe / oPer
a J l cb 2(Per(dftut/me(cljcr fofdjtr £dffm alfeinliddjlidjtiof*
tfafftis/ merPcn/ Pamtf mcfjf altem/iam fubla¬
ta dyfcrafia Cordis & arteriarum allcinftcirfchumores
^rPemnifjgefit^rt/fonPčmattcfj Per euffedidjcn @c£d*
^cnba>(imgPcjto^cfe!jwinbcr wit»b(|fermd<tc »on ftaffm
9ebcn/ Parmvorfotdjier^df feprt Pie 2tPcr(4(]men/ nne
flttclj purgircnPe SSftiftei ntcfjt <?Ucin fcfjdPticfj/ fbnPern
ftcnu^cmnidjPtfer^rancfpcifntcfjt [eaquiemorbisno-
x iafunt, iifdemprodeffenonpoile, vel baculus Dio-
8 e nis nouerit: nififorteDifputator ea etiam qute per
fenoxiafunt, prodefle fibi nihilominus tamenin mo-
^etrinis fuis didicir }Pocp mie /Jcin folc^C £0?itfet

PoftCrifin & fublata Cordis intemperie maligna mit
Butem^u^cnan^umcnPen/kncben mulj Pmumlv Pmnit
tcip recidiuacvfofge. Htec noua Difputatoris Medendi
c ftMethodus, quamnec Hippocrates, necGalenus,

S i nec

fjippocratica
eorum cjutc tu
dtcata fant
aut indican,
tur curandi
raties-

In iis cjU£ iti*
dicantur
P hlebotomia
n h  lita v fin.*

'I42 E X E R C I TAT.

n ec Auicenna, nccRhafis, ne c recentiores Grčeči a ut 5
Latininouerunt. Idquodnemo, nilrfortequidaper-
Compendia-MedicuSjin Hippocratis, Galem & aliorti
claflicorum-authorum operibus minus quam in Bo-
he.micafylua verfatus,negabit. Hippocrates certein
aphorifmoru volumine, quod S vidas omnevim inge-
mi humanifuperarefcnbit,longe aliaeaquauudican-
rur auc iudicaca funt, curandi ranonem cradic:quapo-
ftea fidelillimuseiusinterpresGalenus , & poft hunC
omnesRationales,quiq; mentc in calcaneono gerunc?
Medici fecuti func.Is Hippocrates pr&didli voluminislu!•
aph.20.fafi.de hum.13.  de iisquae iudicatur,qu£eqj iudica-
tafuntperfečle,pra;cipir, vtnullo modo moueantuTi
neq;nouentur,necmedicamentispurganrib.neqj alh s
jrritamentis,fedmiflarelinquanrur. De iisvcr 6 ,qu#
nacuraJanguidemouente,autommnb no,auc imper-
fedle iudicantur,&propterea Medica opus habčt ma-
nu,qutenaturadefedlu fuppleat, liane nobis reliqui£
d odi r ina I1.i-aph.21.fa 1  com.i.dc humor.tex. 2- facom. 2.tex. ih>’
Qua;ducendafunt:,e 6 ducenua, quo maxime natura
via affcčlapper loca lege natura commoda. Reliqui#
«amqj. mor boru,THvff, li.z.aph.iz Jccct,  & qutc a Crifl fo'
perfunt,niil euacuentur, reciJiua-s parcrcconfucue-
runt.Hsecloca,perqua\natura viam affečtac,ex SigtU 5
cognofcuntur Cnticis; &prohumorumdiuerfa con-
di ti o ne, a c p a r 11 u m a it c cl a r u natura & fitu vana funU
uixta G al.com. 1.de hiimor.tex .2. facom.2. tcx. 16.  Inteftina fc*
Ventriculus, Vcflica,Cutis, Palatum, Vrerus, Nares &
vence Hapndrrhoidales, Ven aru m maiorum, quce pr°
"euacuando, reuellendo cc deriuando fanguine fecad
velincidifolent,nullam,ncclocisc:tatis., nec alibifc'

cit

, Medica.

Clf mentionem: fiquidem natura pereas Cridcam'ex-
P ll lfionemnunquamtentauir, concenta Narium, V-
t£r i ac Podicis veniš: quam Medicus merico imitari,
^cvenamphleboromoineiderejCumHuemorrhagia
^rium, ant Htemorrhoidum velMendruus fluxus
P r omouendus eft, debet. Impedietnamque hac ratio-
llc naturaj raotum, & humores noxiosadlocaminus
c onueniencia, reludante aut conniuente natura, ma-
bsjggrirebus retrahet, &ficpro faluce mortem xgro
a ccelerabit: cumpree£ercimviresexCricico confh&u
^ebilitatee hanc euacuandi rationem nonferac. Quod
^itaquc pr^fenribus Indicantibus Sc  Permittentibus
yenainPe/lealiquandofecunda, nonpodCriiin, fed
lr iprincipiomorbi magnacumprouidentiaidfacien-
Vi. Si autem ob vena: alicuius maioris per Phle-
Potomumaperaonem, Spirituumexhauftio, & Viri-
11  ni, qme vtplurimum inhoc morbo, fi non in princi-
pio, -in, prpgreffu ramen, fummopere langueat,re-
^olucio metuiturj tune per malleolorum & furarum
^eteribusvlitatamfcarificationem > adquam Algjrpcii
^nquam ad faerum & diuinum auxilium in curan-
c dPe£be confugiunt, Projp. Alp in. de medic. JEgjpt. libr.3 ,
c «p.  7. 9.  non minori cum vtilitate,minon infuper

c urnpericulo, licet cu molediamaiori,educifanguis
Poteft. Apolloniusinea vehementi Pedilenria, quae.
■^fiamperagrabat,infeipfo (W refertOribafiuslib.j,col-
iec 7 - Medic, capit. 20.)  huiufmodi Scanficaronem feli-
dter expertus, aliosdeinceps profpere hac vci docu-.
lc ' Quib'us moleda nimis hcec fcarificandi racio vi-
^ e tur,iifanguinemper Hirudinesex htemorrhoida-
nbus veniš tuto Sc  vtiiiter educere pofluntj.

Huiu£

(puo tempere
■m P e (le Ve,
nenafiettnd ,«

Scarificado»
nis antujuaf
rum vJUs.

lllrudtnum

applicafio &
vJUs ♦

144 Exercitat.

HuiufmodinamqueSanguismifiio,pra , teridqu6dfic
per locum conuenientem & frequencer nacurali ex-
cretioni deftinatum, Spiritus non affatim exhaurit;
intimaspartes, in quibus folec inccndium adefle &
morbi fomes , cuacuac j & materiam peccancem, qu£
adpartesfertur fuperiores, & ibi fape diuerfa acle-
thaliaproducit Sympcomata 3 reu€liicj tkfic naturam
a fuo moleftidimo &grauilTnno onere,fine vila mani'
f<?.flaviriumrefolutioneatquedecremento,fubleuat:
idque tam tutOjVt etiamlanguentibus,non tamenom-
ninoproftratisvirihus, intalicafu fumma cumvtili'
tateaprudentiMedicoadminiftrari poilic: comraen-
dantibuseandemH.Mercdriali,-A. Maflaria, P. Sabo
&c  aliisplurimis.

Pnrgatio.  Ad Purgationem quod attinet,hic de legi'

cimaeius admimftratione &vfunonagitur:necvrrum
in principio 1 augmento, fiatu ant declinatione, leni'
oribusjfortibusaut violentispurgancibusjpcrflrper-
na aut inferna,h6c vel illo modo,purgandum,inprs-
fentia in controuerfiam vocatur : fed de eo, quod
quidagcnclumMediciappellanprermoc(l:vtnnti
fcilicetPurgatioinPefleriue perfe,a Dyfcrafia Pefli'
lenti,fiueperaccidens 3 a coniunčlo alio quopia mor-
bo, aut morbificapotiuscausa, requiratur & indice'
TeJUspcrfe  t ur. Pcftisquidcm, quatenusPeflis, & exfuanaturaf
Purg<menem  h oce fl, quatenuseflmorbusinintemperie, neque e-
non in i c at.  uacuat i onern , n eque reuuliionein, neque deriuatio'
nem,fedalterationemper oppofitam & contrariam
qualitatem; caufte vero eiufdem interna;, fAid<rpa&

icilicet, per infpirationem aut contačlum haufla, &

\

M E D I C M.  Jq.£

pcflilemis venčni fepcica h v dim  ge-
Peracaveuacuationemquidemicueradicationem,n6
fanicnPurgatione, fedper ^^cpbptjatv, indicanc. Quod
vero confideremus morbos alios, quibusvrpluri- Ob cjnucau*
toiim implicira eft Peflis, Febrem praflercim pncrida;/^ *» Ptfle
c orporumitemconfticutionemacapparacum j &cim-J >ur l andum '
primis fi, quodDifpucaroriplacuic, ab interna .humo-
r um corrupcione Peflis cxorta fueric: quis cam demes
a c ftupidus eft, qui ignorec viciofos illos ac prauos, ve-
n anacaqueimbutosquaiicatefuccos fui euacuatione,
bu« medicamcnco ficpurgance, indicare ac flagicare:

& ica quidem flagicare, vr nifl ha:cmodo, loco, quan-
fleate actemporeconuenienciadminiftrecur, nomo*
dbhorumhumorum praefentia ancidocorum opera-
floiinpcdiatur,Febris&fymptomaca piurima auge-
a ncu r: venim eciam abada & profligatapenicus Pefli-
^enci dyfcrafla, ob reličtam malignajp Cacochymiam
a |iusfuccedacmorbus,qui fradlis acpeflundatis prius
^iribus cegrum omnino iugulec: id quod induftriiMe-
^ici in Pefte flepifllme experiuncur, ac obferuanc. Ec
*|uiahaecluce meridiana clariorafunt;ideoeuidencia
& veritaceipfa conuidus Difpucator, in Germanico
^oconfrlio, vc’ex fuperius allegato paragraphopa-
te c, Purgationem pofl Crifln in Pefte nonadmitcic
^odd, fedenam commendac : & infequentechefl
^ecimafexcaPr^cipicacamac Euphorbium , verum-
violentifllmumpurgans, incer Peflis alexiphar-

^aca^ed male, recenfec.

®

T ales caufas falubres cnum erabimus;

Efl

T

14<5 E X E R C I TAT. ^

E Stoppofitum inadiečto. Promittitfe enume^f 0 '
rumtalescaufasfalubres, qua?non cuiuis venenor
fed Peftilenci Dyfcrafia? oppofitce,eandem corrigut ac
rollunt,&propterea Peftis peculiaria alexipharmac£
funt:quandoquidem non aliorum quorumuis vene-
norurn,fed Peftis taneumcurationem hic cradit. Mo*
ramen negat, ea quae recenfet remedia,omnia efle Pc-
llispropria&peculiariaalexipharmaca;fedvnuqu°^
piam Palcem propriumacpeculiare incer illa exifterC
ancitoxicum>quanrumuisadhucignoretur.Sin6futt c
propriaacpeculiana eaomniaquje recenfet Peftis re"
media,cureaPeftilentidyfcrafi£eediamctro opponfl-
EtvndenouitDifputator , in cacalogo, hocmateri#
praiftdiorum vnum aliquod peculiare ac Ipecificu# 1
reperiri Peftis alexipharmacum, cum rngenne prof'
teatur,feilludignorare ? Legat, quaefo, quac frač de r s
feribit S. S i m o n ip s //^. Met kod. c ur and. Peftfol.  y. I a m v e'

* rodicere,inquir, nullum adhuc proprium certunave
auxilium efle inuentum, quod peculiari dote Pefti rc-
pugnet,&qu6fuccurrerearsiispoflit,quos Peftis ifl"

1  vaftt, hominiseft,nonfatisin arte, multoque mintf*
inveterumleclioneverfaci.Erpaulopoft: VtiamnO* 1
ram de remediorum penuria, vel eorum ignoraciofl 6
conqueridebeamus(Deofint&dočlis mulrarum
tionumhominibus,gratia3)quam de noftra fme at#"
bicione, fiue imperitia, Hcec Simonius. Noui ego qu l '
dem, quibusrationibus commoci plurimi, Peftis al e '
xipharmacum nulli hominum notum elfe, fed Deu 1 * 1
idftbifolireferuafle,contendant. Vlriim fciant il; 1 ?
quodidemparirarionede morbis aliis omnibus di cl
arqueenunciari poceft. Nullum namque remedd 1 ^
r \ L  rep e>

Medica. 14^

? epcrirclicet,quodfoliimomnemCephalalgiam,nuU
bim quod, omnem Odontalgiam, nullum quod o-
*finemPleuritidem,Fcbrem, &c. curarepoteft. Talia
enimi! nobisdarencurremedia,quaefolafibi compc-
tčnces morbos expugnarenc, iam de toča Therapenti-
tJaMethoctaelleračlum, nec eainpofterum opusha-
beremus: fedoblato a?gro, Pleuricide, verbi gratia, la¬
borante, Medicusnonampliusderevulfione, deriua-
tione, euacuatione, expe&oratione & fimilibus, ef-
fec folicirus: Ted vnico illo fpecifico & peculiari reme-
diomorbumoppugnareraprincipiopereiufdem de-
■c url um yfque ad finem.

Suiitauteiiinon vniusgeneris*

I j’ XIacobi Schegkii, cuiusfaliuam vbiquelambie
-v Dilputacor, lih. 2 .de occult.medic.fac.cap. 4 .  Caufas Pe-
ftisfalubres, qu* alias materij prjelidiorum vocan- n *°™ m
tur, in dno gcnera diftinguic: Priraum genuseorum.
ponir, qua; tantum fecundum naturam corpora affi-
ciendo Pefte curantj idque vel per fe, vel per accidens:

Al ter um genus partim lecundu,partim contra natura
torpora afficiendo per accidens tantiim nunqua per
lv,Peftcm tollere fcribit. Si de natura & generibus a-
gentium in corpora humana, deviribus item& diffe-
tentiis alexiteriorum ex profello agere vellemus, 15-
giusquamparefb J autDilputatorisnuga: meretur,eX'
eurrerec nofira oratio : quaproprer prtetcrmilTis' 3
^lis.obiter faltem nonnulla libabimus. ex quibus,
tanquam ex vngue Leonem , quilibec reliqua fa-
c de, cuius fint precii, cognofcet. Ec vc a prirno a-
Sencium genere, quod per fe Peltem curare dicitur,

X z  cura

i48 Exercitat.

cumDifputatoreexordiamur, fciantLe&ores, inre
tamdifficili&ardua,in qua,vtDodi{TimusR..Minde-‘
rerusnuperadmefcripfit, non Cachedrahbusfolurt 1
argumencis, fedantidocis & alexipharmacispugnan-
dum, magna ope & opera opus e(re,quoniamaliaper"
fepedocentur,quamquaeleuerishis luč^ cocordat,
&plurimainterPeftisalexipharmaca referuntur, d®
quorum viribus & efficacia non immcrito aperitiori-
Falpi &'faU  busdubicatur. Quid enim, qua:fo, vc reliqua filencio
lacta multa,  pr£teream,de Allio,Mentha,Anifo, Afphodeli radi-
yu<eiattan-  ce, Afaftetida &fimilibus, inexpugnandaPeftefpera-
tur P e fin  reMedicusdebec, qui h^c Peftilenti malignitatiad-
pr.£ji tu..  uepfari necaprobacisautoribusdidicic, nec ipfemst
expertus eftvnquam? Pii, prudentesfolerccsaccir-
cumfpečli Mcdicinihil peftilentius in Pefte efleducuO
quamnonefficacibus, autinutilibus, velforte noxiis>
vriremediis: &eainfabrica humana tentare, qua?I6-
ga die nonfunt probaca.Exiciales ftquidem affe&us n®
leuiflimum quidem errorem toleranc, vc Galenus id-
io.Method.Meden.cap.il.  docec: & temerariteexperien-
tia? finis eft certa mors.Menon latec,hafce,quaj in pr#'
fente cheft recenfentur, praftidiorum materias aDiol-
coride&aliiscontra quaedam venena & virulentaru
beftiarummorfusjcommendari^uodaucem propce-
rea eadem omnia etiam concra Peftilens conferanc v®-
nenum,n6pr^cerrationemdubicamus.Etfienim p®'
ftilens virus interdum aliorumquorundamveneno-
rum naturam smulatur j vtiin fuperioribusannoca-
uimusj non ramen Temper cum alio quouisvenenO
conuenic,fedfuampropriam ideam, fpeciem ac na-
turamferuacj &propterea non generieum alexiceri-

um,*®®

M E D I C JE. S42

°ni 3  fedfpecificum>,noncuiuis veneno, fed Peftilenci
peculiaritercuntrariiim ac oppoficum, quale Difpu-
c ator propria&ingenuaconfefTione, ignorac, requi-
fit.Hocdum Difputacorinquiric, &eorum, qnasin
praefentiarecenfet, in debellanda Pefle expericurvi-
fes: nosinterea Crocumexrractetumeorum,qua: Crecm.
fecundum naturam corpora afficiendo Peftem cura-
fedicuntur, eliminamus: vtpote quem anciqui non-
^ullij&interneotericosl. C^Scaligerfverr.jj. 2.  in-
fervenena repofuere. Copiofius namque fumptus &
Ventriculo&Cerebronoxiuseft }  &Iaxando vias fpi-
fitibus>vtabeant, necac-Crociodore, enecari indor-
fnientes, quodfragranciillius fpiritu, animales fpiri-
fuselicitidiflTpencur, &tanquamlumenminus a ma-
iore abforptum, euanefčant, Theodor* Zvinger.i«

■P bjftol.  fcribit: & Aniatus Lufitanus in Dtofcor. lib.i.cap.
deCroco ,  teflatur Apafonemquendam Bifaurenfem,
fliper duabus Croci farcinulis dormientem, eadem
nodte obade. Muliones quinetiam farcinas Croci ge-
ftanceSjinulos alternare coguntur, quodiugis farcina
cundem mulum odore fuo debilicet. Ex hac eciam

clafle expungimus Lafer Cyrcn aieum, quodper LafirCjrt*
excellentiam fimplicicer orne  Succus appellabaturj tuucum.
puodtantum abefl vt fecundum naturam tantum con.
pora afFeceric, vtDiofcorides/^j-r. 78.  & Ga \cnMbr. 8.
fifnplic.c i virn acremattribuerint, & calididlmum ede,

& excrefcentias amoliendi acliquandi quandam vim
Nabere,dixerint.Theophrafl:us quineciam libr. 6. cap.7.
de hiftor. planta.  caulem Laferpitii 3  cuius fuccus Lafer
dicitur^iipnpecorummodo, verum etiam hominum

T 3  cor-

£X'ERCIT1 T.

I50

corporapurgare,fcripfir. Eoque minus DifputatoraJ-
_greferet,Laier Cyrenaicum exhoc catalogo expun-
gi, quodeoaStrabonis <5c Plinii vfque temporibuso-
mnino caremus: & Difputatorpropterea dignus fit*
quiinCyrenenlium agrum ipfe amandetur, ibidem
Laferpicii imv  pro curanda Pelle feduld collečturus*

L afer Tndit  Illdicum SylphiiquoquefeuLaferpitii fuC-

cuselE, Afaab Arabibusappellatus; quiin Syria, Ar-
menia ) Lybia,Media } colligiturj nonfpecie,vtDifpU"
tatoriplacet,fedbonitate Talcem & loco narali a Cy
renaico differens, odoris cecerrimi atque ingraci: vnde
vulgo AfafcEtida, & Germanis ^aiffelčfcrccČ appella-
tur. Ob quem force nobis aduerflllimum fbecoretfi
Matth. Syluaticus capit. 47.  inter venena illud repo-
nit: &arecentioribusin aberrationibusfaltemVteri*
&paucisquibufdainmuliebribusmorbis vfurpatur.

EXERCITAT. AD

T H E S. XVI.

I Ncerea, qu»fecundum naturam quidem corpor®
afficere, per accidcns taracn cancum, exiccando ni"
mirum ac digerendo , Peftem curare ait, repon lC
Euphorbium  £upllOrblU. No? fenfu & racione du6H,Euphorbitf*
exp o i  ♦ p ecunc j- natura corpora noftra afficere pernegamu s ?

& Difputatore dum herc fcnpfit delirafle, conltancei*

aflerimus. Eli enim Euphorbium, tefte Mefue libr
fmpl.cap.20  cuiquihicnoncredit, in Te ipfo experia*
tur, omniumlachrymarum calidiiTima, ignea, calid a

&lic-

Medici.

^ficcaordine quarto, vncjrubidcatjvlceratj&tam.
^iolencer [obferua ra pijsO©? d)s0locz  ] agir, vepra? an»
& labore fyncopen&fudoremfrigidum accer-
^E.Ventriculoenim & Iccinoricaufticafuavi, quam
c c i a m Galenu s //£. p .Jimplic. medic,  in e o agno u i c, magna
hifertnoxam. Et A e lin s tetrah. 1. fermon. 3. capit. 34.
tuphorbium hiterea, qua?nouit,acutiJ(Iimum &fer-
hentiffimum efle afleric. Hinc Diofcorides lihr. 3. ca~
pit. S.  incoles Tmoli Mauricania^Euphorbium colli-
genteSj eius eximium feruorem tantopere expaue-
ftere fcribir^ yt ouillos ventres elutos arbori circumli-
gent, & eminus caulera contisincidant,qu6 ex plagis
ta|ventres Euphorbii faccus effluat; quem Mefues a
cum annotinus eft, Venenofum effeftacuit. Eft prcete-
feaEuphorbiumpurgans ( Schegkiusmedicamenta
purgantiarefertincacalogumearum agentium, qme
partim fecundum, partim contra naturam corpora
afhciimt, lihr.2.de ocmlt. medic. fac.capit. 4.)  violentiili-
*num; & li quandoque in Pefte profuifle vifum cft,
hon akerando, fed purgandohd prteditifle ii autho-
J‘esfcribunt,aquibustanquam fpccifictim purgansin
Pe/te, pracer rarionem commendatumfuit. Ec licec
Diofcorides atque Gaienus deiečtorias faculcatis in
hiftoria Euphorbii non meminere: eandem ramen
agnouit Mefuesloco citato ,  /Efius tetrah. i.fermon.p.cap.-
J^.AČtuarius/i.ji Metb.Med.c.8.tf li.de medic.compof.  &alii
feccenti. Violentiirimenamq;experienria cede, pur-
gatacperturbarcorpus:itaquidem, vtRhafis, Sera-
Pion & Auicenna dicant, tres drachmas interficere
Cr ium dierumfpacio, erofislnteilinis &Ventriculo.

152. E X E R C I T A r.

QuisnuncnocentifHmum boe, & caufticum parirer
accumviolenciapurgans Euphorbium inter ea, qu£

fecundum naturam corporanoftraafficiendoPeftena
curaredicuntur,xcmerereponi, asquo animoferect
Qui prteferrim noucrit, Difputatorem in alia quadani
Difputatione , quod vel tantillumipfmsEuphorbii*
vt vixvidentibus appareat>crafmanimalis & comufl*
pere & ipfi colliquacionem inferre podit,publice fcri-
pfifle. Omnibus modis huiufmodiopinionum moiv
flra& perniciofa deliramenta, ex Scudioforum ani-
misauerruncandafunt; nec conniuendum, dum te-
neraipforumingenia,magno cum segrorum pericu-
lo & Artis noflrte nobiliffimee dedecorevpeftilentf hu-
iufmodi doftrina, quae difficulter ex eorum iterum a J
nimiseuelliquear,imbuantur. Quo enim femelim*
buta fuerit, feruabi t odorem tefta diu.

Ineandem cumEuphorbioclailemreponitRo-
remmannum,felmeiri,cadurnterra:mifcendo. Si
RofmartnM.  quodpiam exrecenfitisfupraremediis, in primam a-
gentiumclaflemreponidebet, Rofinarinus certeco-
, ronariuseafede dignus eft. Non enim ob exiccandi

folum ac digerendi facultatem inPefle commenda-
tur: fed eciam, & quidemimorimis ob iniignem fuarn
facultatem,quanonCormodo, fed& Venrriculum*
Cerebrum°& Senfus omnes confirmare ac roborare
poteft.Ineumfinempraiter ctetera paratur ex MefuC
inofficinisj&etiam a curiofis Sc  folcrtibus matribu*
familias,Conferua dianthosexfloreRorifmarini,qu*
propterexcellentia,quareliquos fere fupecare flores
videtur,ci.modore&fapore J tumgratia6c vfujfimpb'
citer appcllatur. A^

M ED I C M.  I53

Adalterumgemis, eorum fcilicet remediorum,
pUte per accidens tanrumPellem curare, & partim fe-
cunduni,partimconcranaturamcorpora afficere di-
cit, rcfertThe’riacam&Prxcipitata:quxtumdemum
Peftis alexipharmaca effici fcribit, cura cifdem pro-
pria& peculiaria Peftis mcdicamenta immifcentur.

Mithradatis confečtione & aliisiirnillibusfupra
dixit,cas &fecundumnaturamtantum corpora affi¬
cere, & pcr fe Peftem curare: nune inftar Vertumni in
i*ullas non formas tranfmutabilis, Theriacam , qua Iheriaca.
^lithradatisantidoto nullalimilior, ( quin ea;dem v-
triufque vires. Anicamalibr.^.fum.i.trači. z. ) prteter na¬
turam corpora afficere, nec perfe, fed per accidens
I*efl:emcurare,ai]ereren 6 erubefcit/Confideretqua:-
fdvtramquecompofitionem,notetdi.fcrimen,&per-
pend a t,q uib us Galenus hb.  /. de antt-dot. Auicenn. loco

titatofcnbunt)  adiectis Michradatio <k  quibus ademtis
Andromachus Neronis primarius Medicus Theria¬
cam di&am antidotum prajparauerit; & demum ipfe-
tnetindicet,quo iure, quamve fcice, cum Schegkio
bib.2.deocenit.medkfac.c.4.f.i^i. Theriacamhačtenus v-
Mu is gen tium m a gni affiim a ta m, Galcn . de Thcriac.ad Pi~
fon.c.2.  &quai Mithradatis antid otum ob excellentiatn
a.\\x.ic]uzmt.Gal.hb.\. de antidot.c.1.  expropriorum
^eftisaleKipharmacorumnumero in perpetuum re-
tnouerit, & eidemnonnifiirritationem quandam na-
turtej&humorummaiignorumdircuflionem aut per
fudorem expulfionem, attribuerit. Aliter fenrerunc
^lithradatesPontiRex , primus Theriacae, cuifuum
Ptoprium indidit nomen,inuentor; Romani item Im-
pcratorespotentiIIimi 3 eorundenique Archiatri do-

V čtif-

154 Ex:er.c it at.

dliflimi;qiiidiuinamhanc antidotumr, contra omnis
generis venena abditavi atque naturafua prcepocen-
tem,fummojftudia,nonmod6exfeleči:iflirnis, & vn-
dique maximis laboribus, ac immenffs fumptibuSr
conquificis fimplicibus prjepararunc ; fed etiam e-
uifdem vfu concmuo ab onim venenorimivifepr#'
feruare fo4$pi funt Gal.lib.i.deantidot.c.  i. Totum eni na'
corpusica ab iniuriisfecurumfacit, eodem Galenolib.de
7hcriac.adPifon.cap. \6.tejle : vtnecadeleterio quoquarO
podleinfici. Hinc dEgyptii, vtfcribitProf. Alpinusdf
medic, jp.gypt.libr.  4. capit. 8. in aliorummedicamentO'
rum compofirione negligentiores-Theriacam tam.en
(vtpotefingularem non folum contra omnis generis
venena,fedetiam contra alios ex mala vičlusrationc
oboxtosmovbos3Lntxdotuxs\ ) Galen.lib.i.demtidot. ca. I-)
iufluTurcarumRegisfmgulis annisprafentibus ona-
nibusMedicisintemplo vrbisCayrifumm-a cura dili-
gentiacomponunt. Apudnosquii;etiam Venenoruna
h&’c debellatrix(qute olinij t>t JEtiusferibit tetrah. 4 -fr'
mon. 1 . capit. 8y.  in Regum faltemvfusprteparabaturj
& RomKj t>t Galen. libr. de Theriac. ad Pamphil. tradih
communis falutis gratia pro totius ciuitatis confer-
uationc parata feruabatur; & a qua omnia medica'
mina, qua; venena abdita & occulcaqualitateextin'
guunt, TheriacafeuTheriacalianominantur)nonfi'
nefolemnipompa& apparatu , nec fine Magiflratu 5
aut Medicorum confenfu,approbatione & prtefentiai
componi ac difpenfari folet. Quod non fieret, ni pra^
terelcmenrares manifeRasqualitates, diuinius quid'
piaminhacobferuaflet anddoto diligens antiquitas<‘
quod nern^e non a venenis modo aliis,w Gal.lib.i.de a#'

Medic 1.

*dot.c. i. Auicentn.lib -3.fen.15 .traSt.\.ca.6.{Jlib.pfum.i. tr.r.
Aitius tetrah. 4.fcrm.i.ca.87. docent , Ted eciam a Peftilericia
^rasferuec, Vt idem Aukcnnnaiocofofterim cit atoferibit ; &
'd^pjcaictv,  vicam longa m, fenfus veget.es 3  & fanicatem
'ftabilebpromiccac; Gal.defhcriac.ad Pamphil.  Cor quin-
eciam, (pincamacquecaloreminnacum >eodem Auicen -
1 'naibidemtefte , conforcec; & vires concidences erigapac
adnaturales ačliones probe obeundas/orciores red-
dac. Galen.de Theriac.adPifon.capit.16. AEtiustetraff.4.
ferm.\.cap.t)6.  Nec prceferuac modo a Pe/lilentia Regia
lisecanci.docuš,fcdeandem eciam praefentem curac &
abigic. /tlianus Meccius, pratfhmnflimus olim Aledi-
cus, tejleGalenolibr.deTheriac-ad Pamphil.  Peile Icaliam
inuadence auchor fuic,vc folaTheriaca vcerencur,nam
Caecera nihii conculeranc. Ab co non didentirGalenus,
qui ihidem  fcnbir,Theriacam venenum fuperare &Pc-
dlilenciam vmCcvc.&in U.deTher.ad P/f.c.iti .\\xc\tgim 9  ■,
'Ciecerum nobis ecia in Peftifera Luefolahaccancidocus
'malo correpcisproddle adeo vifa eft,vt nullu aliud pfi.
^diucantOmalo refifterefuericidoneu. Aeris namq;,vc
ibidedocecur,maliciaalceracjmucacqj, &corporre te-
peraciiraminfici nv^pispcohibct.ldcli.g.dejim.jned.fac.
c.deTerraSam.  aduerfus Peftemaximc prodelleTheria-
caaffirmauiCjC£eccrisq;ommb. auxiliisea ancepofuit;
& quib 9  in magna illa Romana Peffcilecia,cuius eadefa
ciesfuicacq;eius,quceThucydidis memoria graflaba-
tur,aut Bolus Armena aucTheriacano profuic, omiies
inteniiTeycradidic:fc.cu nec vlloalioiuuaretur. Invul-
gacisquide codicib.inlococitatonulla Fheriac^ fieme
tio:fed ločil mucilil eile,& ex Pauli/Eginerie h.2.c.j6.in
*Juoeayquae-ex Galeno rccicac,ex allegaco lih. p. deJimpL

V Z medic .

15 6  Ex E R.C I T AT.

medic.fac.  clefumra funt,inintegrum reftituendum&
corrigendum,H. Donzellmus mdijput-fua de fehr. pcfid-
& poflipfum Hercules Saxonia indijp. de Theriac. 'vfr i#

febr-peJiil.vcOch  acprudenter monenc.Soia,vtidiximus.

Theriaca Meccius,Galenus, /Egineta & alii, incuran-
da Pefievfifunt: hatcipfis abfque addidonealioruffl
remediorum proprium Peflis alexipharmacum fuit>
& vere Theriaca, hoc e 11, peltilens virus per fc & abdi-
tarvidelens: vtpotequtenonopushabeat, vt aliapro-
pria & peculiaria Peltis medicamenra Ti bi immifcean-
tur,(yt Difpucator nugarur,) cum ea prius infefeha-
beat:. (quodfortaffis Difputator ignorauir:) recipi.c
namqueprteteraliaDidamnum, Scordium, CentaU-
rium,Marrubium,Gentianam, Anifum, Starchadem j
Ariftolochiam, Lignum aldes, Pencaphyllum, Cha-
ma;drin,Cham$pycin,Terramlemniam,Caffiam, I-
ridem,Myrrham,Crocum; &fec.undum.Romanos a c
Bononienfes Angelicam , Zedoariam, Scabiofam,
Pimpinellam, Enulam & fimilia: quae omnia Pefteni
perfe, &fecundum naturam cantum agendo curare,
&propria Peltis alexipharmacadfe, thefi.  /j-.Difpuca-
tor affirmauit. Qui propterea Theriacam Peltis alexi-
pharmacum elfe, ideo quod talia in fefe contineat re-
media,lipropriam rueri chefinvelit, randetn conui-
čjus vtfateaturnecedeefl. Necinuicus facetur, quide
externisBubonum &Carbunculorum remediis ages,
Theriaca dičtorum immemor Alexipharmacum Pe-
flisnominat, maligna qualitatemobtundensactem-
perans, & idcircoTopicisremediisaddendum. (Ita
quicquidin buccam venit,de veritateparum cogitas?
infrtemlingua blateratflNon enim mamfeltis elemen*

tari-

Medic je.

^ribusriualitaribus^caliditate^crimonia, &tcnuita-
c e(vti Difputatorcontendit, &ante ipfum A. MalTa-
n* dtfp. i.contra Saxomamfol.  i n- placuit,qui tamen libr.
^•tfkP^contrariumflatuit )  qua? in tam paruamolc
parumdefeviriumfundunt, fedr^S-«^&a tota fpe-
cie, ut Aucrrocscolliget.lib.6. cap.ip.fcribit ,feu ex torafub-
^nt\z-,Galen.lib.6. Epidf. 6.tex. g  a c a n a c u ra JEtius tetrab.
4 -ferm. i.cap.96.  & a forma Itb. $. Canon.fum.

I-fr^.i^uamfermentatione&mutuainter fefe mif-
c ibilium ai£lione&vnione acquifiuit, Pefti aduerfa-
c Ur. Illudenim.vtcum Galenoexlib-de Tberiac.adPifon. »
Ca p.\o.  loquar,in medicaminum miitiombus ficri fci- »
e ndumeii, quodiingulorumqua;mifcenturfacuItas »
^onferuatur,red vniofitomnium,totacuiufqi tem- »
peraturacumtotis(oA^iž^oA«Opermifta, vnaquada ”
aliafacultateex ipfisemergente.Idquod in Theriaca ”
maximeconfpicuum fit: vniufcuiufqueenim eorum, ”
cjua: mifcentur facultas & qualitasnon amplius raa- ”
net, fed omnibus cum omnibus iimul temperatis & ”
Vnionem qnandamnaturalem adeptis, vna qui- ”
dem &reliquaaliaex omnibus qucemifcentur, pbar- ”
^aci natlira exoritur Idem piane ftatuit etiam Aui-
cenna libr.pcanon.fim.  1. cuiusverba adfcribere fuper-
l iacaneumeit. Etfienimin Theriaca; compofitionc
Primusmotus fit a caufa cxterna , abartificeTcilicet,
^uifimplicia colligit&debitomodo componit : rau-
J ua tamen eorumačtio & pafiio causa habet interna,
Maturamfcilicet &vires fimpliciurcr, qua; fermenta-
tione diuturna,& ačtione mutua acpaffione frangun-
c Ur 3  & nouam producunt formam illis longe p ra? fian-

V s  tiorem.

#

15 ^ E X E R C T T A r."

norem atque excellenciorem. Diuturna hoc
fermentatione dixi: quia, vt Gal.li.i. de Element, cap- vti'
firibit.  cempore opus eft, vc eorum qura commifcentnf
rnucuae parcicuke incerTeinuicem exačte aganc & P a "
■ciancur,arqueicacocumid,vnurn &fibivndique:
penitusfimileeuadat. Exiguracercblaudisfuerir, tan-
tam antidotum, tanca folicicudine, kudiodaboribuS>
a c fu m p ci b u s p r ce p a r a n d a m , tantopereque omnibus
fjeculisaboptimis quibufque Medicis contraPeftern

commendatam,nonnifiirritandoexpukricemfacuh

ratem, calorem exotando & fudorem eliciendo, pro*
deiTe: hraccjuippe leuiori aliquo, minufque fumptU-
ofoj&faciliusparabiliremedioprceftanpoillmt.
ufcitatquidemfaculraces noftras fen calorem innatU
hjecantidotuSj Ačluar. de(pirit.anim.ca.i  7. non ramen ii'
ri-tat expulrricem faculcatem, nec forte per fe Sudo'
remelicic. Quomodonamque irricac Theriaca, qu#>
7 'Ltiiuanon Q a [ en0 a JpjJp n . C /ipit 0 16. tefie y  quandam & falU"

trn tat expul  p rcm  conftitucionem corponbus inducic: &, vtibid- t-
iy c JadPamphildegmuš propterca Galene fuir appell a '
ta,quddfummam tranquijlitatera oorporibus conen
Jier;expultricem faculcatem irritata fedec ac recentri-
cem c rigat; fumpti purgancis operationem fieri min 1 ''
me permittat; fanguinem per fputum reiiciencibu$>
fiuedxpečtore, fiueex pulmombusedučliofiat, con'
feratjinomni veneris fluxii, dyfenteria, lyenteria ^
fimilibusmorbisconueniat? Ad Sudorem quo£l ati 1 '
nec,cumTheriaca roborec Spiritum & calorem inn a '
tura omnium partium, vt in prraceclencibus curi? Av 11 '
cennadiximus: ideomirumnonefhfinaturaadiuta &
roborataexpellatea qura corpon func infeita; &p r °'

pccrc a

inčem.

non mouet
Sudorem.

' Medic s...  i^p

pferea non Theriaca , fed Natura roborata Sudorem fifit Snda>
ex Crudar. Quemadmodum contra, vbi ob imbecilli- rem \
t; Uem Sc  virium exoIutionem inCardiaciSjdumcor-
Pusmultis & afllduis Sudoribusdiffluic,.& ex vini po-
^lfcepenihiloprisfenritjancidotusipfa viribus partiu
c onfirmatis,potu Sudoresfiftic: quemadmodum Ga¬
llus adPifon.cap.15.  & iEcius tetrah. 4.fer.i.c docent-
^adenus de Theriaca..

Prcecipitata.

O  M ni a purgantia e mimero caufarum falubrium

Peftisinprsecedentibus reiecit : nune admictit & Mercuritu
itMeVcuriiimprarcipicatum, &inter Alexiphar-
^aca,quteperac'cidens Peftem curare dicuncur, col-
•*Ocaq qui tamenfemper & vbiq; eft purgans,& fuper-
fluitacumcurbascumulatim ac violenter,necfmedif~ ,

c rimine ecorporepracipitans. Diaphoreticus pršeči- 7,onL . °*

pitatus nullus elt:& qui liunc tale vocan t r  nomimbus
^butuntur: alterius namq; claffiseft, & adTurpethi
Maturam accedit ac forteadAdagiilerium fixoru per-
f, net. Varil variorum in prajcipitandoargentoviuo
ftintapparatus, fedrudiores omnes: adio enim ipf&

°mnib. inhoc verfatur, vtargenre viuu minerale cru-
purga tum,aqua vel liquore aliquo aeri corrodat,-
lr *deq;hquoreTartari,aquaSalisautIgne, ex aqueai
jpecie traiisferatin terrea 7 puluerenempefeu calce al¬
bam., crocea vel rubra nondumfixa;cxquapropterea'

^cile reducitur & reuiuifcit. Hic quadiu pra:cipitatus
^'>anetdntracorpusfumptus,nunquafecundum , fed
^rnper contra natura id afficiedo omniaineo turbat,
^naturam quidem irricat 4 fed calore innacu debilitatj

&Tu~

fraciptatut
puroans c(i.

itfo E X E R C I T A T.

•ScPudorempellir, acnonlaudabilem,fed cardiacumt
&icaquidemviolenter, vtinter venena non immeri'
co aplurimisreponacur, & a Chymiacris eciam tanqua
noxiumreiiciacur.Nunquamenim alexipharmacufli
Peflis fitj quicquid addideris: nec monrtrare licec v-
nicum ex vere-Medicis-, qui eo inPeftefme adpurga-
dum, fiue ad venenumPeftilens debellandumvfusfu'
eric: circumforaneis,Pfeudochymicis,&de Paraceld
gregeimpoftoribusfumoacfunedignis idreliqueruC
omnes. De aliis ex Argencoviuoafolertionbus Spa-
gyrisprcEparatisrcmcdiishicnon loquimur> quiata-
liaDifputatorinonfuncnota: quamuis interChymi-
atros feu Medicos Chymicos cum hic,tum in alia qua-
dam Difputacionc (inqua Pharmaceucica cum Chy"
mia temere confundens, cum fcientiae Chymic£e, tuni
medicamentorumChymicorum naturam ■& vfum fe
explicaturuminfrontepromittit)natare, & vcgracu-
lusinterMufasverfariqua:rac. *

Qu£efequuntur jnDifputatione generalia funti
necexaminedigna. Viclusrationem,quam dmcmv -nji
tora  ttjV v o c a c G a 1 e n u s h b.i. de dieb . decret .cap it-

Ii.adfalubrcsreferricaufas fupra diximus: dehacin
pradentiaDifputatornihil rradidit, eamque quarm
uis, vc Hippocrat. hb,  i. de 'biči. acut.tex. 6.  concra CnidioS
fcribit,resfitmagna, omifit. Nullum eflcam poten*
remed ium, inquit Golemu lib. de Tbenac.ad Pamphjl.  quod
pricflarc eam,quampolJicctur,opem queat, firatio -
nevičlusautconturbeturautnonadiuuetur. Opic-*
nim prorfus fmepericulo funtmorbi, authore Galeno
l-dedieb.decret. r. 11. ob delidta diuturniefle folent: q ul
incolurmcatem pollicencur,non ramen dne periculo'

fis

Medici,  i^r

fisfympromatibus,oberratalethales fiunt. Quin ec-
qui omili periculovacant, multis magmfque
yeinceps erroribus commiilis, inlechalium naturam
Uicidunt. NecmirumidefleputatGalenus. Yc enim
Cx  negleda vičtus ratione Sani in acutos & lethales
incerdum incidunc morbos, quemadmodumPythio
,r iThafo apudHippocratem Ub.yEpid.f3.agr  y.& Phili-
ftes libr.3.Epid.f.2~ agr.4.  ita/Egrotances, liinDiaJtade-
Wquunt, accelerare & periculu& mortempofliint:
Muod accidit£uryanadisfilij slih.3.Epidem.fec.  2. agr.6.
^bilonis filia zlih. 1. lipidf c.2.26.  Pario libr-s- Epidem. feSL
Eagr.i.  Apollonio Ibid. agr.13.  iEgroto decimo terno Hb.
I- Epidem, h.  aliis. Intempeftiuanamque &inconueni-
c ns tegrorum cibatio temerraMedici« prtefcripta,aut
ftimisindulgenter concdla,ineuitabilesfa;pecalami-
Gtes fecum trahit, & toni natura’ ordine peruertit: vt
^onimmerito muitis modisab Hippocratecelebrata
fitopportunaexhibendi cibi inmorbis occafio,& dele
^us.Prifana omnib.frumetaceis eduiiisin morbis acu-
[ 1  s p r a fe r tH i p po c r a r es lib.i.^ičl. acut. 18.  hanc eandem
fainen intempeftiue exhibitam interficere agrum
Pofle, 1demib1d.tex-.33.  teilatur. Verumcum Difpura-
{ ori hoc Curationis membrum ficco praterire pede
placueri-c: ideo & nos Exercitationibus hic nollris fi-
imponimus: quas quoinfbituto fufceperimus:
CandidumLedorem exPrafationeea decausanoftrte
tr aftationipra:rniira,percepifl’ečredo. Veruntamen
^ e iniuriamfibifieriDifpiitatormerit 6 conquerijauc
J i ad quorum manus eius Difputatio non peruenit, fu-
%icaripofiint: ideoThefesanobis euentilatas, Chal-
c °£raphumbonafideexfcribere, atque aque ac no-

X  flra

r<52 ExfrciY. Medici.’

ftr'aty$iseuulgareiufll.Monentiparuitille: atp-ne co-
loplionis loco Difputacionem Academicam fubiun-
xic. Euolue&confer vcrumque fcriptum Lečlor, &
qnod fuperius Te rogatimi voiebam, candide arbitra-
re; fanitaremque Tuam poit diuinum Namen curaf
fciti & perici Medici concrede: noftram deniquc
ingenuam 7mj>pq<naw  quapar eft aequitate
pondera. Tantum huc-
ufque»

F I N I S.

r

DlSP.t'

163

DISPVTATIO

DE NATVKA,

C O ND ITI O NE, GE-

Nerationis cavsis, sym.

PTOMATIBVS, AC CVRATIONIS AcCI-
4cnce proprio ipfius P e s t i s.

■T H E S l S L

Vmnotioranobis ftnt ,Qcuvopeva, Pbjftca, qu& ipftt
jftC un * au ^ pfopria nfpb * utpr opri a accidcntia: epu ant
^^f^^funtfubieBa ipforum (ft caufe eorundem: -adeof cx
^dSMišdšhhnoftrahacimbecillitateingenioram■, non exprtori-
bus, naturah ordine .principas aliis, perferutemur ignota no-
bis princip ta :fcd ex effe£lis,fftgofterioribus natura , cognitioni
tamen noftrs prius occurrentibus  , ftmpliciter prior a vene-
*nur : Pefiis quidem fjmptomata, omnibus fint nota: quo-

tiiam funt (puAvbfAivci: incurrunt in fenfusomniumideCau-

fa autem Peftis formuli prsfertim fft efficiente : eiufdcmogie
SubieBo primo , inter Authores ambigatur: ideo prius, pra-
<ipua Peftis fjrnptomata fft epajvogivce percenfebimus: vt du-
člu bor um, Peftis naturam (ft ejfentiam , tanquam proprii
cuiufdam accidentis bominis, cognofccre mte lliger epofftrn us

rečlms.

X 4

t.Hoc

k54 Dispvtati c

2 . Hocautem imprimisnotari debetdicet PeftisDocabulu ho -
monjmum (it id&quiuocum, ecej multafignificentur , in quiutts
tamenJignificatis,quoddamJit princip ale, fen <sscsd%v,id  7’^"
clu huias, reliefna ejje inteUigmtur-,idemdp nomcn babeant,pro **
indej aperniciepefttlcntifumma, perniciofa omnia vulgo ap-
pellenturPeflis : /zrc tzotz Caufa,PeJlem infercns aerfcit.venend*
tustaut Contagium pefiilens aliudjtidem Pejlis dicatur: id'boe
eodem nomine,primaria ipf us PeJHs fjmptomata: hubo fcilicet
'vdcarbunculus :aut etiam ma.cula Pejiilentialis: dcnominen-
tur PeJUs: nihilommustamcn, PeJHs voxpr&cipue Pejiem mor-
bum:aut etiam febrim pcfiilentem (d malignam,Jignifaat: fi
qu£ ali a, boe PeJHs nomine (ignificantur: h&cipfa,nonnijipeTi

pr op ter PeJlem,poJJimt dici id appellari PeJHs.

g. PeJHs proinde, proprie idpr&cipue it a dičlafmpto -
mata funt not ijfima, qu& 'uulgusfua etiam babet cornmunia-, id
auibus itidem, tanquamfgnis, bominem,PeJle correptum cffej
agnofcetfacile:id eiufmodi quidem fymptomata ac <pcuvop,evct>
PeJHs,pr&teraliafunt,totius videlicetcorporis laffitudo, acve-
luti defatigatio: etiam citrd principiorum fenfus (J motus no-
xam: imo, cum corporis iačlatione iunčla : animus remiffion
mohdiorj ajfechbus fohcitudine mprimis ac triftitia, prster
confuetudinem: extremum corpusfrigidum: internum ardens:
id indefuccedensjtotius corporis habitus inamabilis :facies bor -
rida, ajpeclujfoeda, idperegrino more peruerfa: pulfus exigu-
usjmcgualis acprejfur.fudor, niuis modo frigidus, idfoetens:
crebriores anmi defedlioncs : S ubit us ac repentinusfolius Cor*
discalor,id quidem citrd caufam manifejlam : fub bac eadent
Pefe,vires omnes corporis,pr&cipue autem vit ale s, id proptef
h as reliqu& omnes elanguefcunt, ac concidunt : id natura, cum
moueat y fecretionem% eorum omnium, qu& in intimis corporum,

M E D I C JE, 165

f‘biinfenfafunt, moliaturpilamafe qudm longifjimepropellat,
& ad extima protrudat : idco nune retro aures : nune
fub a!is : interdum inaliis corporispartibusgUndulofsdnter
J nguina prafertim , bubones erumpunt : in aliis autem.
corporis loči s ', exoriuntur nune Carbunculi: (jf cxantke-
toata: nune macuU, coloris v ar p  , uiolacea fcilicet, rubra:
Kon cfiiidem citrd perniciem: eguemadmodum ciird manifeflam
caufam occafionem, fuccrefcunt illa omnia Jjmptomata ex-

ternadn qmbus abfceffbus etiam ac puftulis, tale (ft ant mn in-
t er dum deprehenditur inquinamentum, talisq 3  caca ac mali-
gnapermcies: ut citrd omnem , h umor um td conditionem,
qualitates eorundem^propriasfalientis* iidemilli tumores^
Carbunculi , cam corporispartem , quamfemel occupant (d ob-
fident , deuaftent omnino, depopulentur,corrimpant, eamcp to-
tamputrcfaciant, confiimantg: guibus omnibus Jjmptomati-
bits (pcuvopivoie, fuccedit plenim f mor s fub it a, repentina,

inopinata ,fneg doloris fenfu. ffi£ommafjmptomata Pejlis
£if (p ciAvfava, etiam citra aliorum morborum omnium-,ciliCun-
quecorporisparti, accidanthiinjint, citrd ineguam Cpcuvo-
piva derecvpMefbn/Jičn homini infunt& accidunt\ Pejlem%pa-
ribus ,femper infeqmntur vejligiis : nec aliunde eidem , ex cor-
poris t>d conftitutione : vd h umorum conditione >fuperueniunt:
mit ex confenfupartium corporis aliarum,quo vna confentit al¬
ti en 7 acciduntpefti.

4. Ethifce cjiudem dpcuvapAvoisprafertim, e& conjpicua ipfa
Vefiis : ad aha quod attinet , bac ipfa ?cfti obueniunt ,propter
caufas ahas, per accidens:ficuti quocpmorbis aliis, interdum
funt communia, talia (pcqvop.ii/aJam partes omnesfunt adeun-
da, fub bife efjmptomatibus qu£pars laboret , inueftigandum
<dtius:f£perfcrutandum> num talia p/ouvluvia , rejpeclu par-

X j tium

S 66  Dl SP V TATI o,

t'rum ali ar um omniumcorporis, excepto Corde, fint'km
/3 anvero CordisrejpeBu,fint ovp/SslifiKaO ,> :  hifce Čpcu-
rtfitvoig , qubd inprimis SubieEiumfeu locus,in quo contra nat M*
ram ajfeclus rft Vejit* ineH, cognofcatur. Ver um, qu'od omniA
bsc (^auvomvct alta, nonniji Cordi ajfeclo (J 'male babenti,
pr im ario accidant obueniantf: nemo illorum, qui in Corde
rob ur vitahpituaieftc, nouit,nefcirepoteft: qui, princip at urn

vita fft vegetationis, adfcribi Cordi, nonignorat: quique
propter Cordis viuiftcum calorem , fjf jpiritum vitalem, queM
m totum conuehtmt. corpus ar tena 7  reliquaspartes omnes ani-
maticorporis viuere, t>egctari,sfnutriri, habet compertum: tf
laborante Corde , aut eodem extmclo omnino, reliquas parteso-
mnes,cmori,(fPiuere deftnere ,principiis Medicis inftrticius a-
liquif, intelligitquipr&ter hoc,nutricationis officium 7  cail-
fam quoque apfecluum, in corde cjfenouit : Nam ciim fub 'Pefte-t
omnes vdale s anione s 7  tam in Corde, qudm propter Cor 7  in re-
liquisquoque Corporis partibus concidant: (J omnes h se 7  nori
tamurin sgre,fed (J turbate „fua ad "vita conferuattonem prs-
ftcntojftcia: aut in totum dlaprs.fi are deftnant, f quidem per
fte,accitrapartium aliarum omnium Ocuvouda,

■ftfaufane Cor ipjum, vitium aliquad contraxiffte : confequens
eft : acpropter Cor 7  reliquas quoquepartes, 'Megetatione quo-
ad participant hsi 7  a fuo nat ur aliJI atu, cjfe de tur bat as, c sl
neceffe: pr sfer tim Vero, cum, Dt diximus , rat ione ep m v  ope v a 'S
'^7rscmiaQiQy l r3Tui : 7  rehqus corporispartesomnes, fub P eft e, pet
fefalus.ftnt tft Integra. Je licct eademPeftis, corpuspigrum ad
labores progrejftonemreddat, huiusgfcnfum obtundaticiin*
tamen, non mft, exdefečtucalorisinftucntisviuiftci, (J'{piritu*
vitalis, fine quo, nulla visfentiendi ifmouendi , esl in partibus
£tiam Us, qusfacultattimbartm princip at um habent, tališ (J

pigri-

Medici. i 6 ?

pigritia obtufitas proueniant:ncn morbucerebri nermrum,
udfcribuntur taks imbeciUitdt.es,

f. Efltf alius qttidam, tališ, infcientia Medica, Q>euv#*
fivmvvfastvt quibufdam qmdcm, no n Suh teci a fi loca, in qui-
bss con trk naturam affeclus, fi fic etiam VcJHs, infunt, cogno-
fcantur fed qutbufdam alti s, catift morborum,formales ac ef-
ficientes inprimis: nonnullis autem, morbi ipftcognofcaMhr : ex

quofit, r utcertorumqMfatycun\m)m duelu, Veftem  gf ftmmftt-
meregenerationisprmciptum, ex qualitate quadam peflifera>
tnalignavenenaPag ,, non autemmanifejla,fedex primi s nat a
quadamfecunda qualitate ac djfcrafia: fi huim eiufdem  Pf-
fiisefifentiampojitam ejje in intempcrici ac djfcrafia prauitate
'vencnatajlla ipft fiouyfizvci, captantes,fequentcs, fifcien-
tia Medica principiorum cognitionc, Apodictica met bodo,
infiruBi, ratiocinari poffimm facile. Malignitatem autems
talem, latensj Venenum, caufar um generationis Vefii s, pro-
duntinprimis,bacPefits caufarum Cptmfiem: qubd fcilicet
h sc ipfa qualitasvenenatapefitlens, non mfiCor inuadens, ei-
dem djfcrafiamfuam "Venenatam, cordisj Crafioppofitam, in-
ferendo, Cornontantumajfidatfummopere, vires vitales om-
nesproficrnat : dfuo naturah fiatu dcikiat illud: fed fi quod
propnum est uenenorum, Pefits, non, 7>t mor hi alti, fina c črta
dyfcrafi£quantitate fedfimpliciter fuaqualitate, Cor confici-
at, corrumpat,eiufdem Crafindeflruatfiominernjiugukt : qno
rejpiciens Galentu, in Libri s de Locis Ajfečlis, •vires veneno-
rum, quantitate corporea, aut mole nequaquam sfiimandas
ejfe, pronuntiat: propterea, quod etiam, tantillum ipfius pha-
langmBus'vcfiigmm,exifiens, r ut r vix'uidentibusappareat,bre¬
nt tamen temporisfpatio, iugulet, interficiatJ hominem : qubd
itidem, hac ipfa qualitas Vefiis, Cor quidem immutet : ti¬
la ipfa autem vicijfm, a c or por e non immutet ur fed tant um

expel -

168 Dispvtatio

expellatwr, j ad corporispartes exteriores profligetur, quaff*
longijjime: antfibanc quahtatcm Peftis,idem Cor,perbabitum
corporis dif.pare nequit, cpnodfub haceadem,moxfuccumbat
hotno, confciatur,jmopinata ac[ubita morte, tollature ntt-
dio -.cum cordis obfcura,in£quali,(j inordinata pulfatione: ciiffl
[udore niuis modo frigido : crcbrioribus animi defečlionibus •
cummterno calorcardente:formafaciei horrida, cum vrina
turbida:c.ertiscorporisabfceffibus:j <$cuv»yAvcig aids, caufr
Veji e m inferenti,fuperuenientibusjfuccedcntibus, malignatri'
que quahtatem j djfcrafan venenatam redolentibus: quodqUt
nonprimtollantur, caufVcfis effcientcs jformales, quatft
c črta qti£dam remedia j medicamentafua confubftantialifa "
cultate bane dgfcrafian, qua emendent , obtundant, aut qualk
tat etn venenatam cum[udore e xp eIIant:fingularidppotentia co'
fubftantiali aha, cordis jdrteriarum laborantium, Grafit
proprias reficiant, reflituantep: deccrnantur, propmentur, ad -
rnoucantur: quodep dcnia,,per contaelum, more j modo aliorn
vcnenorum,ita abcatin atlumfecundum, ipfa Vefiis qualitas'
TotfuumfubieBum aliud hab ile, quodpr afer lim rcjpicit, j inf'
ciat,jper ajfeBionem j contagionem corntmpat .

C. Esi autem inprsfentia not an dum, caufatn Vefiis ve'
nenatamillis accenferi Veneri is, non qua fiubfiantialibus qud
bufilam ovvagcitn funt pr sedita: j in atlutnfecundum exeunt 1
non tamen abfque babilifubieBo, qnsq.xcCj 'ivn^s^etcui funttA'
lia,feu hvpetvooj nonenergia, j in quibus non eiufdem Jpeciei
qualitas e st, qualis e sl inpaticntibus, qu& affciunt: etiamfi al'
terando corpiis aliud, manifeslis qualitatibus, rcfbcBu corpork
patientis, iilud velrefrigerare, vel calefac&re, veltiu/demCrafid’
propriam, occulta quadam pernicie,fed tamen, djfcrafa occtd'
ta tj fcunda quadam j compofta, corporis tamen Grafi'pro*
pr U oppofitafdicantur  5  fed illis annumeran Venenis ,qu.c ta»~

[tU0

, Medic m.  i5p

tumfunt corrupteUgmdamrerum naturalitm,nec (pva-a pro-
ducuntur: fiue tališ dyfcrajta venenata, 'Velpotius qualitas in-
trd,fiue extrd corpus,generetur: cordi tamen communiceturfui ?
c er tis modis, quos infcriuspercenfebimus.

7. Non tantiem proindemanifeftum e dl (f euidensex dicli-
cs,qtebd dyfcrafea quadam, manifefts qualitatis, non Jit caufa
'velefpciens, vtformatu-, ipfuis PeJUsffed (f liquet binc,quod
vfu compertum habemas, (f experientia didicimm, fequentes
cer tor um morborum, bor um eorundem morborum,caufarum
<Pcuvo(j ivet, prat erfimilares illos mor bos, ‘qui dyfcrafiis manife-
fts alieuius qualdatts defimunteer, effqesog }  aiios, quos njulgus
Medicorum (imn ignorat, non tamen mtclligithos, quifint ex
primis, compofita fecunda qmdam qualitas ff djfcrajia, pro-
pris alieuius corporis part is Crafe, oppojita, qiu Crafis, (f huic
aduerfa Senčnata occulta dyfcrafia,feu qualitas fecunda, cx
primis nata-.ratione tantiem, (d nonfenfu t>lio,percipiantur: in
quorum morborumfeu djfcrafiarum malignarum  gf fecunda-
rum Clajfem, recipiuntur, Peftis,Lues Gallica, Epilcpfia, Stidor
anglicus (f Morbus Vngaricus: quali djfcrafia maligna, 'vt cau¬
faformah, ac difforentia effentiali, non autem accidentali ali-
qua alia, definiuntur buius ordiuis Mor bi, per banedifferen-
tiam ejfcntialem pr afer tim, Tot caufam, Jjmptomata illorum
monftrantur ih 0%.

S. Ciimproinde Peflisfitproprium accidens Cordis, 'nec non
, "cenen at a eiufdem (j? maligna dyfcrafia exiflat, qu& pr oprtam
‘ cordis Crafin diffoluat ac dejiruat: qusfper affcBionem tfcon-
• tagionem,fi quodhabile inuenitfubtecium patiens, inailum fc-
cundumfemper, f promptius qiidm morbi alej omnes exeat\ it a
*vt ort us quidemfui ratione nonnunquam etiamforadicut exi-
fiens morbus, populariter tamen graffetur: totasepperuagetur
■ Prouinctas: mgnmis autem Corguidem immutans, Pejlis au-
-v . r ' tem

170 DlSP TTATI O

tem ah Mo non immutetur:proinde/p dyfcrajiam Mam, fua int*
prejfam Crafi, afe profligare nit at ur Cor idem: indecpte omne» r
talem quahtatem aliis quoy { . humoribus communicatam 'una'
c um Mis ad extima, motu critico, protrudat adeocp pr o hunto*
rum diucrfitate, motusft Critici conditione varia, nune inade*
num locis, nune in cor por e alibi, emergant abfceffm,puftuU, aut
macula: modo natur apr ius nonfuccumbat, qudm baneexcre*
tioncm,tf motum, moliatur, motiones autem ill&critica, vt
<p>cuvo\Jiva,, in omnium incurrant oculos quihbetpr Mer e a ntot*
bus, fuofubieBo tf caitfaformati, aut etiam continentefi'quat&
ha bet, defmatur caufa: proindeque mor bi etiam,quoadprodu*
cere pojfunt,aliaatque ali a jjmptomata:ficep abfolutes M re “

lat is defimantiir dlfferentis, more modo rerum. naturaliunh
achone Mpaffionefere omnes quidfnt curn mtdligantur: ideb
Pejlem ejje djfcrafiam malignam Cordis,talcm, qtupot ius, eiufi
dem craftn dijfoluat, quam aliorum h umor um tempi ramentuttt
dejlruat, bofepputrefaciat: quamtp cor pori colliquationem in*
ducat, ■vt Peftis Vngarica Anglica : cui fuperuenire pof it  i
motus critici interuentu, ahquis y>elabfc.effus, in adenum locis*
vel in corport alibi, puflula, Carbtmculus, atrt macula: qiudpi*
fecundkm ačhmper contagionem ajfeclionem, in habih fub*

ieBoalio, exeat femper. Veriim quando ali as dicitur qualittf
bac venenata, Cordis calorem deftruere , indecp Cordis fubftaft'
tiam corrumpere, acDim infe babere, vt pofft putrefacerc Marti
boe ipfurn de Cordis Crafe sl acapiendum: quippe quod calofi
princip atttm babe at inprimis qua[itatibus: Dt meritb calord
Cra/is materia ,pro eodemnonnunquam babeantur:Jicuti quo*
queputredo hic non perfeBam fedin c bo atam folumputredine&
fgnificat.

9 Ad Pejlis differentm quod attinet, ejfentiaftia rationtr
tadsm sum <xfiati K a }  nec etiamfubieclis dijferat,febri quait'

tunini*

Medic«. . jgi

tnfnuis iungaturbriterdum \proptereaqubd fub Peflc, nulla ta-
fe manifejiavarictsufjmptomatum ratione fubicblorum, vt
fab 'febribusdeprchendatur: ac Ueet propter <myyde<w, aeree
vuodammodo rumeno pefiilentt exijlentc,citmjpiritu "pitali pri-
Us, nec nonCum bumoribus Cordis mifceatur, qudmCordicom~
tnunicetur: in tilu tamenfubfifiens, potim mor bifa a c tufa an-
tccedentis adhuc r at tonem balet : fanti quoqne contentailla
Cordif, quando d fanv, per fgmpatbtatH , d maligna tila
djfcrajia (j quaht ate ajfaiuntur: bstcipfa ajfebho, mn morbus,-
fedjjmptoma tantumPe/lis exijlit: Cordis Crajifolum quod op~
pon at ur Peftis, quidem vita princip at us illi quoad adfcribi-
tur. Siproinde quibufdam ordtnibus diflinguitur Peftis, eiuft-
dcmq s  cert£ numerantur  , (peeies: attnbuuntur bs. ipjd Pefli:
tum rattone prauitatis  , caufa cttim, alta leuior e sl, alia
grauior : tum corporum rat ione, quibus ineidit illa ; val-
d'c inuicem,, fft h obit m (j humor um r at ione, corpora blc
faoddijfcrant indeg.. Peftis hac, noti qutd'em. pr op rus 7tu r j<n,
fedtantum accidentibuspropriis, aliis at gg alik, variet d fe i-
pfa, ji at a, e x boe ipfo, vt vel cumfebre in na dat homines, telPe-
fti (ucccdatfebrisfjmptomatica tamenfolitm , typi quod fa ex-
pers tila, qubdg }  vel dputridis bumoribus nobis ingenitis gene-
•retur : vdbommempr&hmd&ns, omnisgeneris, quibm efldifa
fertus tlieftimul mtrd,corpus contaminet.infiaatfttag putrefa-
r.icntcmaligna qualitate,putrefaciat.

10. Ad Peftisgenerationis,qua illa,quatenmfa,co/ideratur,
caufa qtiod attinet, illa citm non Vnogencrelur modo : tdcbguo-
que. alt£, at g. alta funt caufa bane, qustnferunt\ hinc Pcftisilla
■■intrdeorpus, qujtfii£ generationis habetfrincipitm : citrd cedi
aertsej conjlitut'tonem, communenifa caufam aliam , cum ge-
tierctur: h&c d corruptelis certis bumorum , nobis ingenitis,
*tut etiam, quatenus bi putredinem exferiuntur, proucniat,

r'2 t n

iyi  . Dispvtatio

eU neceffe. Suam autemfumunt ha corruptela materiam,ex hu-
moribus excjrementitiis, quorum exuperantiam imputamusy
Velpartium naturalnim Vitahum,Vel alterius alicuius p ut'
tu imbeciUitati: infeliciom temperamenti quoad funt : proin-
dequeturbate£greep,fua advita. conferuationem praftant offi"
cia: Vel omninoin totum prafare dijfnunt: Velfuum fumunt  i
natura eatenusmotum, quatentuhi, ab eadem natura, reguft'
tur infirmius: quaminvllo alio c or por e : accedunt quin etiani  ?
ad h ar um caufarum maleficia, caufa generationis accidente*

, alia, maleficia illa quxpromouent, iuuantep: quatenusfcilfub'
fiftunt h umor e s tale s intra corpus diutim: aut immifcentut
his,humorgenitalis corruptus :fluxui menftruus deprauatus'•
aut fanguis grumofus: hec taliavllis caufis aliis temperantuf-
ficuti quofe ad corrumpendum humores, n im habent maximA i
omntsgeneris excrementorumfuppreffo, obftrucho, f cohibitA
ptrfuratio: quibm caufispracipuis, (fi aliis , quo minus,eopra~
uitatisperueniant humores, vt etiam intra corpus effciantut
venenati, nihilprohibet. Et hifce quidem caufis, vt Peftis: it A
quoq T febrisPeftilens ac maligna, feu djfcrafia Venenat&parti-
cep s,pr afer timprocreatur.

II. Si autem Peftis extra corpus,aliundefua h obet molimi'
na:fanehac acceptafert caufis commumbusprocatarthcis, vel
euidcntibus (j? manifefiis: cuiufmodifunt, vel Vici tu noxius,(f
frumentum, rubigineaut diuturnitatetemporis, vel coeli iniu'
ria vitiatum, autgemufrumcnti aliud’, inpanificia redaclutrti
corruptum: hifceperfruguminopiam,anmnacj s caritatem, VC'
fci quando dura cogit necejfitas: vel etiam huius eiufdem condi -
tionis pot us, ex quacunq i  caufa reddituspcrniciofus: cum tild
caufis Vtriuscfe pr afer tim, Ji confpirant caufa aha communes
regionisfcil./ors, ffi aerisibtdem conftitutio infalubrior : borni'
num%habitus,ad peftem pronus qui csl procliuis, vel proot'

tar hii'

MeIici. 173

tarčlicis qnldem canfisali is, iti dem ffi manifefiis gfi euidenti-
bus y aut etiam alibsjtnfui mn manifefiis imputamus pcflficon-
fiitutionifcilicet deris, qua der, infertpcfiem, quand'o "velvitia-
tur ille, exputridis f venenatis cuiufcuncp gencrts exbalationi~
bas, aut inquinamentis altunde ipfiimmiffis : aut ipfemet ali-
undeputr edinem malignam e\peritur. aut exaquarum vit tis
corrumpitur: aut modo alio, exterra y  aliisep rebusfcetidis tfper-
niciofis, inficitur. velprocatarllicis quidem,fed mnfenfu, ve¬
ram r at ione tantum,quapercipiuntur,attribuitur caufa pcftis .
Cuiufmod: esl e a coeli,vel deris conftitutio{ coeli auippe cofiitutio
nulla r at ione alia,cu nos ali eret,quam qua dere alt er at, v ar Us
ipfumimmutans fitalitatib. mutatus a. der,zfiqualitdtu ratio-
'netemperaffiarie multip ličit er nofira (f afficit,{f alteratcor-
pora:{Cuiufmodiihquam,eflea coeli, vel deris confiitutio, qua
h obet hicccelitusextalium cpualitat um primarnim commixtio-
ne, qu£nonnifi Crafi Cordis ffi artenarum e H oppofita: qit£
propria Uernacula Cordis Crafi s, exprimis qualit at ibusna-
tdfecunda,vtfenfu non percipitur: ita nec ei oppofita, h sc deri
impreffa cpualitosfecunda, exprimis nat a cdelitus , manifeftu
cgualitatisappellationemfortitur\manifcfta aliqua, qualitate
qnod mn difiinguatur: bas quidem qualitates malignas,

corpus ccclefieproducit,cum natura corporispatientis,illi h as tn-
ferendo ffi communicando: quoadfcil. corpora h sc, qti£mouct
corpus coclefie, funt Tafumiu, vtdbillopatiantur tvndenon
funt necefidrii aflrorum, hafce qualitatesperniciofas minanti-
um, effedtus: vt alii, a folo coeld qui dependent, eidemffoli in - 0
funt: qualesfunt eclipfcs, coniunčliones, oppofitiones, tfc. pro-
pter (Suva.1u.1v fcil.paticntium corporum f effcčlricum 'caufarum
coelefiium ali ar um, validiorem potentiam, quodpoffnt impedi-
ri,priores illi effečdus. Eli autem inprsfentia, hocnon pr&tere-
undumfilcntio : quod Contagio,perpeffo qu&damfittf affeclio,

T 3 qux

i

174 B-I SPVTATIO

tjU£fit contaElu dttarum corporum , quorum alt er um agit al-
ter um patitur, contra naturam: qus tamen corpora, no propter
planit tem^t mat bematica^fcdproptereommunicat tonem mo¬
tite cutufdam, vnum agcre dicitur , alt er um vero pati: (f qubd
tangens fen affietens , nonfoltim corpusfitfed (£ 7 rv,d(§g quod-
dam conferat, corporipatienti: tf boe ipfum aubdfiat,tel tranf-
mijfionc foltus qualitatispejlilentis : velvaporis: velfuligints'-
aut altenus alicuiite rei corporea, infedht tamen communi -
catione.

22. Paclamporro Peflcm , proprtagusdam Trupu propriafa
infcquuntur accidentia, qutbus etiamfefe , vt/ignis quibufdam
pr odit illattf.primo quidem, qux Peftis djfcrajts maligna, funt,
propria -..ncceerti babi trn corporisrationc, authumorum corpo-
riscaufa, bifcefuccedunt,(£ ex magnaparte, aliis quoque funt
communia morbisgoel etiam febri , Pefte qux participat. Curn
proinde, gualttaspeftilens Cor afficiat, Corep bane, non quidern
immutarepofft :fed tamen, profiligare a fe nit at ur: idce pulfuf
fub Pefie exigum efl, obfcurus, prefifusfiecpuens, f intercidens'-
nune plen ior firmior \,omncs corpora titales vires elanguc
fcuntfummc: confificiunturcrcbrs animi defečliones, tfguidcm
citra caufant manifefilamtfub ekdcm , Cor quofi afficit, trrfiitia
prat er confuetudmemfollicitudo: eutremum corpusfriget'
internim ardet.ibahituscorporis ,facieiprsfiertbnborfidus e$
(fiperuerfuufubittis (fi repentinusfolius Cordis calor. Sudor,ni'
,uis modefrigidust.raorspleruncp rnopinata , fine doloris fin-

• fu:fiicuti qnoque, retrb auresfiib alis, inter inguina, (fi in par-
ubiteglandulofis alt is , crumpunt bubones-. inrcliqtio cor paru
aarhunculi-tf \exanthemata, ac macuU exoriuntur : quibite o-
mnibusfuceedunt mox,perconfienfum, cptosfi totum corpus, ifi
.cer ta tificcra, Cordi confentiunt, totius corporis lafifitudo, fjf oje-
luti defiatigatio: refiratio dijficilts : adfnmumproeliuitasfa-

fiidium

} (  Med  r c je. v jjj

ftidium ribi: vomitusperpetuus : Vrina turlida,rtigra,fcetifta  ;
alutis foetentia atra excernit\ non enim nefritur iUud t  Cor~
de elanguefcente, reliquas v ir c s orane s corporis cona dere.

tj. FJhJalia, aliorum ingens Peftispropriorum aeriden -
tium, tanquamJymptomatu,multitudb, Pefti, qusfuccedunt:
cjuatenus b sc, non quidemprauitatis Venenata ratione , leuior
tU, Vel gr anion.fed qmad dha a tfa ali a Peftis occupat corpora  .v
Velhumoribus aliis ,atcfcaliis differta: vel boe Vel alio babitU)
cpioadparticipant : ant altis morbis, ipft Pefti compUcatis, fc-
bribusprsfertim,quatenus funt prsbenfa tila: bosf b umor e s
qualitas maligna Vel contaminat,p.utrefarit, Vel od euterio-
taprotrudit Cor. Variant autem accidentia hnc pr oprla, (£■
fymptomata , pr o ratione, {ft babitus corporis, h umor um)
qtiosinfirit Peftis: qtu omnia tanquam effeclusfui , fft habitui
corporis, humanim-, naturam cumredoleant: (f pene omni¬
bus grauibus morbis, febribus pr sfertim, fedfjmptomaticis, ex
£quo accidantrinnumeraf fint: h sc ipfam prsfentia pr st er~
mittemus: quorfum enim ati'met, interpropria accidentia pe¬
ftis, Itngusfcabntiem,fttimvalidam, vigiUas continuas, men-
tisalienationem,dolorem Capi tis,to ti us corporis borrorem, ca*
ldrem,{ft hukisgencris comunia ftmptomata alia,interpropria
inquam accidentia peftis, recenfere?

14: Sunt denife peftis qmdam accidentia propria, caufarum
tnorbificarum pr sferi im, motuš Vehementes: vel alt er at ione s e-
arundemfalubres,autetiam infalubres, quorum , tanquapro-
gnofticorumftgnorum, nonnullis,qualiaJunt criftma,peftis qni
dem mutatiofed non certusaliquis euentus deprebendi po teli:
cguibiifdam autem, qus fcilicet funt Tir-g-fju,, certus aliquis
euentuspeftis ftgniftcatur : fienim fub pefte, fjmptomata non
ingrauefeunt ,fedremittunt, viresep funt Integra: bornim: fi
Atribut validiortbus,natura, cor um omniu,qiu in intimi s cor-

porum

1 . 7'6

‘D i  S P V TAT I O

primi nat urx infenfafunt ?  talem molit ur(ecretionem: vt non
t ant um Sxc,fid (f'rmnhife-, qualitatem malignaniiad ex tim A
protrudaf, adeoifefiudorem moueat, (fin adcnum locis, aut ali*
hiincorpore, bubones velplurcsi telcarbunculos plures, exan~
t-hernata (f maculas, excitet, etiam a prmcipio: bornim:fiCordd
(f artcriarumpufus, Cordc y fub Pefie-,affedloi rnagnmesl (f vd~
hdm 1  xqualisq s apparet, (f ordinatmibonum falubris quinot*
iamesl, fubpefe y>acuatio hxc, in quafignn cočlionis compti¬
ren t: in diedecretorio quxfit:eidemc(infiunt, debitaconditione*
omnes matura f valiJiore, fgmptomata multum remittunt-
Contra -vero, fcitra manifcftam vacuationem ,fubPefle,pulfti
'csl languidus, inxqualis, (fprejfius , eidemcpficcedunt, animi
crebrtores defeciiones, (f reliqua omnia exajperantur fiympto-
m at Ui dmf perfeuerant: malumifiintrofife recipientesj bubo*
neseuanefcunt: macuUfunt mirabilitcr colorata: afiidua vr*
get uomitio: xgro debili:malum:fipulftsformicansfentitur, At
infuper etiam, ni anus (flinguafunt tremula: Dox deficit extrc*
mx corponspartesfmt intenta (f adflriEl &: vngues liueficunt :
rejpiratio interciditfiucceditffingultus: malum: Sicuti quoqUC
cKtinch caloris (fi confiečtorumjpirituum e H nota: quando calof
praternaturalis euanefeitfubito: (f xgcr y fifie fiebricitare negat'
aliis itidem comparentibusgrauioribusfiymptomatibus: xgroqUt
debiliexifiente.

i(. Vcriimi cum tandemi curationis quocp accidens pr opriih
accidat P e (ti: huius ačlus, quibus caufisfalubribus, (f perficU'
tur,(f demonjlretur: 'videamus. Cumproinde Peflis, quaten^
Peftlsi (it maligna (f r venenatadyfcrafiai Cordis Crafi (f opp°'
fita, (f aduerfaj hancq 3  deftruat , dijfbluatif : (f tale m quideP*
qualitatem natura immutarei tanquam r venenumi(f aliis coft'
temper are goelobtunderCi quahtatibmnequcat: adeoq :  in hdd c

i

v

cM E D I C I. - 177

(f ad extima protrudere, nit at ur, cum omnibus iSis hurnoribus,
bar ipja qualitate qui infieiUntur: Ideb Pefti deccrnuntur, qua ut
alexipbarmaca, hancdyfcrafiam corrigunt , contemperant
ttecnonad extima čutu cum[udorib us d h umor ib us, cxpellunt,
protruduntjf : it a tamen, ut (d alta propinentur, cordis rob ur
qn£ confcruant: buicfajingularifacidtatc confubfiantiali pr o -
funt: necnon deni% adhibeantur: qua rejpiciunt, velJymptoma-
ta, velmorbos, qutbm implicita eHPeftis : quibusp 1  ~vircs vita-
les jprofternuntur: (f natura motus impediuntur:qua caufafa~
lubrcs omnes, coniunčlimprafčrtim: d principio Jlatim Vcjlis,
nulla interpojit a mora, toto% mor bi decurfu, deccrnuntur, fd
repetuntur,tamdiu doneč omnis quaUtaspefiilens (d expellatur ,
idfuis temp er c tur qualitatibus ac obtundatur. Gpuod ipfum cum
no nprajlent, vena fečlio ; purgatio (d huiusgeneris alia : fedea  ,
<j[u&co,quo dixi,modo,adhibita, Pefiem perfanant: Jiue intrk
corpusfumantur.Jiueextrinfeciis,corporiimponantur-, ideb tales
<aitfasfalubres, paucis tantumenumerabimus (d ptrfequamur:
pr afer tim vero cum dubium nonfit: quin inter tali a. medicame-
ta, quoddamaliquodmedicamcntumjit, Peflisproprium ac pe~
tuliare alexipharmactim, quod euijlat, quantumuis ignoretur
adhuc. Sunt autem non vHiusgenerk, Medicamenta pejii qua
deccrnuntur'. quifpc cum quadam, 'cenen atam qualitatempra-
fertim altercnt: (f tant um fecun dura nat uram, nos affciant:
Cor, Vitalem^fpiritum roborent ,putredinem^ arceant: cuius
'fficaci&funt, angelica/edoaria, radix didtamini, doronicum
Roman um, fcordium,petafites, allium, fcabiofa, Centaurium
tninus, ruta, verbena,morfusdiabolifeuftt'ccifa, pimpinella ra-
R ix meliJfopbyllum,mentka, m arrubium, cryngium, cyp eri ra-
' dix,gentiana, carduus bcnedičlus,betonica c or on aria, bacca be¬
der a, iuniperi bacca , cordex arantiorum, (f mali citrei, anisu,
*Jmiodoratifemen,floecbas, ojpbodaliradix, birundinaria,

Z radiu

i

ipt'  , Drs?ff TATid.

radixhelenii>AriJfolocbu,biflorU,pentaphy!li,cbeTidt>nu, cbM-
rftxdrjš,cb4mi£pjtis,čalamintba,origanom, falztia ., gr Ana al~
kcfmei, bolhi aCmcniu*, terra lemnia fuccas cjrmaetM infzrin*-
dicUm,dgallocbum,caJdia.lignea,irisFlorentiKa^nyrrbx,cr.ochi*
XylobalfamUm, artcmijia,cbur, osCordii čemim, kuuis g**

h er is ali d medicamenta: necno e a, in qua boruin medicamcn-tfc
rumfubjiantia refoluitur, cuius cmditmnsfuntfucci olta,gen£'
ta falis,tf aliaaudJingularifacidtate cmfubftantiah, •vene*

ta obtundunt,corrigunt,temper ant, Cor,jpimtumJ •vitalem rt*
Gre ant,putrediniJj refijlunt. In bor um medicamentorum claf-
fem rccipiuntur quoque, omnis gener is eompofita medicamentfa
ixill!sfmphcibus qua confciuntur: (J tamenfecundum nat ti*
tamfolum,not afficiunt: cuius ccnfusfunt Confečiio L iver ant d
Diaxyloaloes: Diamargariticalidi:degemmis:EleBuarium U-
tiftcans.tf buiusjpecies: mitbridaticacmfečlio,tfJimilia coM~
pojita ali a.

lfr. J'd'retiqua medicamenta qubdattinet, cniufcitnf.
Jintcon elit tenis:aut etiam arte Chjmicaparentur: btic cum dno*
mmjintgenerum: nonnulla horum fecundum naturam apnele#
nos affciuntfacultate confubji'anttali.fed tamen nonperfe, v**
rum per accidcnsfolum,moreffmodo medicamentorum diapbo "
rcticorum,Peflemfanant\nonfal. eiufdem quahtatcm Denen^
tam corrrigendo, temperando, obtundendo, delendo: fed eadh
cumfno humor e, eni ineil,per cxiccationcm,conficicndo, digeri'
dd, (j conftmendo,cuiufmodtfunt, Eupborbium, tfpzlhda alt*'
rantes ex Euphorbio compofitafulpbur : aut oleum ex fulpbud'
puhtisbombardiciis, oleum ex calcantho,decoElum Rorifnari # !1
špsercusafftmilium-.pisdam nas part imfecundum,partim c°'
tranafuramafpciendo,curaHtpcJlcm\exqmfit, bac,

fiijiptr accidens,eandem peflem toUant,deleantJpquatcnus
in ca ufapint, vt irritando faatltatem expultrečem, menon c-al* f

reti*

Medic jeJ  ffli

*em nafuraTent excitando  , autfudiretn etktenčto, leTinfenfitP
'tranjpiratfcne vacuand^cjutin corpotefunt maligni humor e
(£ qualit.at.es veneti at& r a d extima corporis propcHantur y  indce%
frojltgmt ur, quorum Clajfe prsfcrtim continenturiTheriaea •, &

. thjmica quadam medicam nta: prscipitatafc. olea , tfgener*
qusdamfahs: q:u tam,n medic amenta omnia bačlenus emu
.tncrata y ejfciuntur quocppeflisalcxipBarmaca hifee eifdem pt-
fispropria (fpccuharia medicamcnta y fi immifcentur. J d To¬
piča quod at tinet:emplajfra,pr at er aha, (tadmouentur , empla-
frum,vcrbigratia y diachylongummatum huhonibus prius nort
efl imponendum hoc,quam oleo prius diluatur,eidemq. dijfoluto-
adijciantur alexipharmaca pefiis-.ficuti qnb% Carbuncuiis, non
prius admouentur vnguciita y emo!Hcntia rclaxantia y vngue-
t um y exempligratia y Rofacetm,qnam eidem dijfoluto, immifce-
&tur y thcriac£momcntum,aut ahuclquid, malignatn qualita-
tem obtundens temperans fhorum abfcejfuum (J Carbuncnloru-
t>lcera,quandofuntper Apifolicum vngiientum prsfcrthn,
abferfa,^ qualitas illcrum malignaftmditusfublatauum etn-
plajiris (£ čarnem alentibuscicatriieminducentibus, empla-
. Jlrognfeoinprimis,aWo y i£ 'aliis y cum perfanenturcafia pr stez-
mtttemus. Sed de pefie bačlenus abundefatis dičlum
dijputatum% reorejje*.

FINI SL

Menda > amice Leftor, priufquam legaš,ficemendav,

){3-fac.2.lin./p.fortuitb)(:.){ 3-a l.6peruolat){:)(4.1-
ho. Georgiuspag.i.lm.t). EJERC-p.a,L y. exploratoribi(sp. S.
z6. ~il.27.in marg.appon , Vbdocimhabeat.p, 17.20. vtrifppi
24. j p-/n  marg. Habit us corporis quid Medicis p.ji.i.vičiu L zp.
venčni tampernix L31.imbec1lUta6ip32.30.eap. 1^.^187.34. n

burno--

humor e s t.3. Macula fiExonthc-ntata expimganture conlextu, fiponaHta?
inmargg -3<).23.anQriuntur4.2 7 .calori<s vivificip. 40.14.Epidfi.2.7 .p. 43-7’
p> te sl J.  1 j-caufisp. 44.2 .animalis qudibetp .46. i.attrati ione l. 26.71x2 ^*■"
Xi<8gp-47'io-^utncationis etixp.49.12.perfefianis p.$2.l.vU.cmori.p. 3p9‘
firant; p. 9 43- dat a p. $6. 13. docetp.97.l- s.conjpicuu.p49. 1 1 . Ant onim p. 6b’ 1
eademp. 63- $.communia.L z o.acuta,l.22.mori. l.-vlt.opinionep. 64.in marg-
fiibkanea.  /,.ip. 1ll.fiafi.69.  2 4-proptereap. 66.6.pleropp l.pcnult.cjuidarrip■
zi.fuhiechcmlpo.fuhgmk pA9.16.docetfi.74, 4.Pbdofp.y$. 13. Dijputatk'

. r.ep.Si.zz.imperitosI.23. veumur.fi.82dficnult.firo ilsp.86. 13. fi 22. part-
p.8j.2. 5. fi, 24.part.l.if.admittit.p.88.21. Abficejfibus,p. 89.22. dereunt  ?''/•
2j. vbip.<)0,i4.differentiis,L 20. Sporadicm.p,91.13. thcfeos tertiap.93.12.dt
humor. tex.2p.97. 29 . com.24.p.99.11. moriebantur. 1.272. antecedentem, p-
102. 6.SymptomatiC£p.203.2.internam caufamp. 108.2. menfiruutn 1 .13.vit'
fa /. 2o.confultationep.jo9.2 4.C.  1 p.i/o^.ajluantesl.ij.Menflruum rctetiffl*
1.2 1. itUp.m.9-capiatur,  /. uit.contincnterp. 116. . 12 - dvctB-vficeaig l.i/.EC'
ijlel.23.fit ^nonp.  117. 13.vtvanijfimip.  1 13. 6-.etiamd.iz . hicl. ijfiublunari'
h us l. 2filtim.defierunturp.li9-24-ntorbmfi.i2i.r9.ffi 27. ŠvtrTv.fi.  122- 7-
fill-Sva-TTV. 1 . 8 . dAcyoeg egit.p.  123 . 7 - in tnargin. ad -es&yvu<nv.  /.' iS.fied
modopag..129-legfienultim.Febribm, p.  128- 26. Hacp.  129. 16. in m AT'
gin.3.I. 20..Natura pag. 130. 9. cenfiendum.pag.  131. 21. itbr.6. aphorifi.fi/-
■pribit,pogin.  I$ 2 - 84 oc.ca.pag. 133.22. Ch&rionepagin. 133. id. v tl.  22 4 »

. rnargin.fiedly1d1cata.pag.136. 19.principu,pag. ijS.  4. m %argin."sfenpc'
fj.Twdpag. 143. \3.fiecdi1da , ib. in m ar gin. Vtnai. 13. Unguent, pag. 144 •
leg.  i- Sanguims p. 146. 13. catalago ho cpag.  1474. iherapeuticapag.  1 49-
2. contrarium l. 6. extra l.  17* Agafionempag. 191.9. in c o las pag.  1 98.3. vrt'
dicjtie ,1. 23.expcttore,pagin. 139.  22 - argcntum,pogin.  164. 17 .agn9fic.it
pag, 169- }6l A  < 5 >-i?*W 73 - I 75 - 1 77 - x 79 - in titul. 'CMEDICA.p^
1 69.3.fiu:s I.9. ‘ex ‘ditiis pagin.  172 ,6.definunt: pogin. 1/2^29.

vtrifiguepag, 173. i9>pr'mnrumpag,\76.  _ / . -

7.bonum->: ' ^7*2

I



C  . i

/

\

X

\

c