-ONDON Iii derselben Verlagshandlung i,sf. ferner zu haben: Glagolita €loziaiiu§ id est Codicis g-Iag'olitici inter suos facile antiquis- simi lekfjavov foliorum XU servatum in biblioth. ill. comitis Paridis Cloz Tridentini Edidit Barthol. Kopitar- Fol. Wien 1836, mit 2 Tafeln. Feine Ausgabe auf Schreib-Velin Papier, halbsteif 4 II. 30 kr. in Halbiranzbd. gebd. 5 11. 12 kr. — Defecte Exemplare zu 2 11. 30 kr. C. M. Kura gefasste tabellarisch bearbeitete An- leitung zur schnellen Erlernung' dor vicr slawischcn Ilauptsprachen. Kin Leitfaden, um in kurzer Zeit sich die bohmisehe, polnische, ilirisclie und russische Sprache vergleicliungsweise eigen zu machen. IVach den vorziiglichsten Quellen im Vereine mit Meh- reren bearbeitet und lierausgegeben von It. A, Friililiclt. 8. Wien 1847 broschirt 1 il. 24 kr. C. M. VITAE SANCTORUM. - . VITAE SANCTORUM. E CODICE AVTIQUINSIMO PALAEOSLOVENICE CUM NOTIS CKITICIS ET GLOSSARIO lUtYCIStlS 9I1HLOSICH, PHIU. ET JURIS DOCTOR. ACCEDUNT KPIA1ETRA GRAMMATICA QUINQUE. VIENNAE, 1847. APUD WENEDIKT VIDUAM ET EILIUM. 0%o*.nir Praefatio, V itas Sanctorum, quas nunc emittimus, exscri- psimus e codice, qui, olim Bartholomaei Kopi- tarii, nunc cum reliquis ejus libris servatur in Bibliotheca Ljcei Labacensis. Codex initio et fine aeque ac nota anni caret: respiciens tamen et literarum et vocurn formas non dubitabit eum seculo undecimo assignare et antiquissimis lin¬ guae nostrae monumentis adnumerare. Signa in hoc codice occurrentia conveniunt cum illis, quae in S. Joannis Chrysostomi ho- milia, a nobis anno superiore edita, indicavimus: Spiritus lenis a)imponitur semivocali k: rocno^K; b) notat vocalem excidisse: Kopaii’uu- komx pro — r.kii —, aacTxn’ nhkx pro — nku —, orn’u.n* pro — nxB —, hhk’to pro — kxt —, , 3 dTK 0 puE’ pro - pui:v., poywixcitA’ro pro — kaato. Spiritu aspero insigniuntur a) vocalis aut diphthongus, a qua vocabulum incipit: akxi, duo. Deme oy et w. b) duarum vocalium immediate sese excipientinm posterior: TKOiiyx, cg&txiiiaix. Deme 10 et i*. Iiaro talis vocalis spiritum lenem habet: gom;iiii, yPOMh’m. Accentu circumflexo di- stinguuntur a) oy* et w: oyno, wc&ha. b) 10 et i* praecedente alia vocali: omiiio, cgogk. c) voca¬ lis praecedente consona a aut u molliter pronuu- cianda: kx uEAioy, r aatoaet?,, ^inaKOAu, ck hua\x, O UH^X, CXIIACIITEAk, IIAII k, PAArOAai , .3 A I) , rAaroA*mTO^, arrEAX, arriiii, kjaa, akakiih, quae vocabula in aliis codicibus sic scripta reperiun- tur: kx HKaioy*, raarOAKTX, raaroaiA, 3a hi*, raaroahsiiiiToy*. Quo accuratius proprietates nostri cotlicis cognosci possint, etiam sequentia notabimus: 1) ii quandoqne ante aliam vocalem mutatur in k: ar.KK , AiarEpki* (et ai a rep hi*) np'linaa.a.k- HkK, KAnoraackK. 2) Semivocales x et k saepissime confunduntur: naiux pro Naum, Kk pro kx, OTkKdiT'fcyx pro otxe — 3) Semi vocal i k subinde substituitur e: Aovwux pro a°'V»khx e graeco Jouvog, aehx, Airxuo, AkCT£u,k, TfA\’nnu,a pro: AkKX, Akrx- KO, AkCTkU,k, TkA\HIIU,a. 4) Rarissime pro xi scribitur ki : em, iiatkih. 5) Si consonae a et u molliter pronunciandae sunt, vocalis sequens n, k, a, t, *, t ac- centu circumflexo insignitur: ahhesoaii, npi,- iicrioAkii'ii; cxnaciiTEAk, BaarxiNk; rAaroAa, ua lia; ii.shoaehiik, roti'Eium; (et nciiAkHKiiE), raaroA* bam*; pa3A'b''diA, iixinfc. Si vero sequitur vocalis a vel oy, haee ad normam aliorum eodicum mutatur in diphthongum la, io : BXiujHiaro, iiOKAamanuK; iioaateaio , i;aio- A'Iite. Idem signum imponitur etiam vocali- bus e et ii, sequentibus consonas gutturales r et k: arrEAX, amm; keaa, akakiih. Non dubito, quin in hoc casu r et K pronuncian- ciandae sint, uti serborum 1} et b: si enim hae consonae uti ante vocales a, o, oy, & pronunciari deberent, certo librarius non im- posuisset sig-imin, quod consonis a et n mol- liendis inservit; si vero r et k uti vel *i sonarent, liasce Iiteras, minime vero r et k, scripturum fuisse puto. 6) 1; subinde ponitur pro la, uti in codicibus g-lag-oliticis, diphthong-o la carentibus: Hxin-h (et N7.ima), ^HiaaoA'b pro — ah, bah+, pro — ma, pA34 l ‘bA , liA, pro —AiaA noAixiniA'feA pro— Aia a, AVX.snTfA'fc et — Aia , MOp*b pro — pia, A\AHACTxip , b pro — pia. 7 ) Raro y pro oy scriplum reperitur: mopy, arpiiKOAAy* et )l>, nypiiiA Kv- Qikkog, oyviA£pmi Ovakeoiog, kaabA'H Kkavd'iog, npncKx nqiaxog, &to\o\r\ Oeodovkog, Eyiyyiw JE vtvxiog, (fiAAym fpkdfiiog, acwhthh deest in 24 Menaeo, arrun 'Ayyiaq , anni Astiog, nhkaax Nixolaog, yoy 4 ,non Xovdiiov, iidiia^m ’HXiag, kah’^iiak deest in Menaeo, Acta SS. habent Candidus, 0tvwfniA OeoyiXog, UdAEpnidiix deest in Menaeo. 26. CH KkCH /A'I'll GXIEXUJE OTX EOKEO^X, HOy- JK^day* a KpkTii g-Ikoaax male, x’ecte: noy- ac^ddyA. ca. 32. ppoy (id est: n-fecapoy) 3 dKonoy caesareae legi. In vocibus in consonam mollem definentibus forma adjectivi ope semivocalis k derivata a forma substantivi distingui ncquit: lykcdpk enirn est caesar et caesareus. 39. TKOKro 3XAOnx3iikiidaro Hpdfid genitivus vicein accusativi praebens in substantivo rem inani- matam designante rarior est. Idem tamen le¬ ges v. 70. oycAXiitidtua rAdCd c£ro, v. 143. ii nxima Toro pkiybAA x \|dAA\oca, v. 145. cei’O aJ'aaaaa rAdrodddys;, v. 348. 3kpa CB-fri'd. 42. Mirum est, ^octoiiiix construi cum ex et accusativo: ex cdiixi ii ee Hkcrii ^octoiihoaax exitiivv. 150et 155; rectius construitureum da- tivo: ^d GOAkUJEAAX HkCTEAAX ^OCTOIINH G&A&TX. 43. otxatii (subintellige ca) jkhbota h bohnxctbo. Genitivus jkhbota et accusativus hoiihxcteo ab eodem verbo pendent. Slovenus interpres sine dubio imitatus est syntaxim graecam, post aycayeiofrcu duos accusativos; poscentem: dycu- (idadai C(in)v v,a\ gcx/xiy/iav. 56. jkmexih ex riOAioiuTii usque ad AtaTEJKkiid v. 62 sunt verba psal. 90. 1 — 3. 75. npnmE,4,XLUEAA linea consonae aa imposita libra- rius indicasse videtur, hanc consonam delen- dam esse; dativo enim hie locus non est. 77. ii3/A,pEuiTn, ^ saepe euphoniae gratia inscritur inter 3 et p: v.95. EX3Apo\' v - 105. EX3ApoyBX. 25 v. 605. ii^Apa^k et inter a et ac: v. 689. II pro 113%'A'IHII. 79. kahko CAiTVi comm syntaxi sat freqfienti in li- bris palaeoslovenicis, recte: kahko KCTkBOHHA. 80. nhcxta saepius H'fccxTA. — i :kii rarissime pro baii; ki etiam habes: v. 593 np-hmcrkiA et v. 638. n&TAiH. 85. npOTHKX TBOKAtOy HpdBOy II HAAS TBOK nOAOvKf- no gaicta secundum tuos mores et nomen tuum inipositum est; signilicat de nomine Agri- colai, in quo habes a/Qoixog inurbanus, ferus (cBfp'Iaix). 93. Vocativi sing, formae indefinitae rariores sunt: HfllO^OBkHE, 3Ai;il,V,kAHlI£, IIOKpABElU , V. 185. HCnAkHKNE. 96. KAA*ianiTE, rectius fortasse KAd*ianiTEAia dat., ut pendeat a iioeea+jTII. Cl. etiam v. 287. 100. h\*7. gen. pro ace. plur A. Idem vv. 102. 261. A habes v. 281. 101. ataa delendum est. Videtur scribere voluisse: A rAATOAd. 107. BA Aid AOKp’flAAEHKHddrO C£T0 JKIITIICI. Vides praepositionem i:7. hie construi cum genitivo, quod subinde fieri indicavimus in Radicibus linguae slovenieae laudantes: ba cAyGOtai Marc. 3. 2, 4. ba A kHE Joan. 11. 9. 115.3 lege: ce^aaeaia. Numerate cardinale cum substantivo plur. congruit. 117. ex cEBdCTHiii pro cekactiih, recte cEBdc nikk. 123. to conjunctio est. Idem legitur v. 537 to ii to. Confer th in nostris Radicibus. 127. OBO - 0BAI pro OBAI - OEAI. 133. aa. aia lege: NtTAiptAiz ^ecateaaa. 139. \|*a AAipCd , alias i|raAAld. — 26 — 140. r.O'.KE usque ad oycTX Aioiiyx v. 142 sunt ver¬ ba psal. 53. 3, 4. 146. BH^’feTVi est supinum pendens a ckHii^ouid ca. 160. ^oyifcx ac si scribere voluisset ^oyKxcx, nulla enim vox slavica desinit in uc. — Kaaumm.uk pro — HHK/Uk. Cf. etiam v. 226. 163. nahnii TBOpHTii est imperativus futuri: agito, uti iiA'ik ha. TEOpiiTii est indicativus futuri. 174. ii supervacaneum est. 180. tako avh n 0.311 et v. 181 tako mii yx, modus loquendi serbis usitatissimus. v. 614 tako a\ii icoycA. 204. he oyuoHTE ca usque ad noroyGHTii e Matth. 10. 28. 205. Slovenus pro genit. posuit genit. cuin praep. otx , graecum imitatus: and w anorna- vovzwv. 206. aiop/'k.uiteaix minus bene, recte: MOrAiiUTimyx, uti habet Codex ostrom. 208. po^kCTE'b, aperte yevea legit interprcs pro yeevva. Codex ostrom. mvii'h. 210. ^ypToyiidTirraiix. y saepius pro oyponitur: v. 332 Atopy pro Aiopoy; v. 231 babes ^oypToy- HATHitiH'A. El Fortunatiani et, quod sequitur, Terentii nomen ab historia XL martyrum alienum est. Interpres usque ad v. 250 alius historiae fragmentum immiscuit. 212. ai^hcii acc. plur. pro Attica, quod habes v. 434. 213. oyAV^ApENxi, recte oyAWTUKApEiixi. 219. oycTA EkC'byR ac si diceres: os omnium, i. e. qui omnium nomine loquitur. 229. no^,7.A saepissimc additur n: 110 ^, 7 .an. v. 531 babes etiam a pro atx. 232. npiiEOciiXTH ca jungitur cum kx et dat. vv. 136 et 303. cum genit. v. 232 et cum loc. 27 uti reliqua cum npn composita. Vide glossar. in glagolita cloziano sub npiiOGXWTiiTii. 247. Ex 'HQaxXijg fecit nom. iipAEAk, unde dat. HpAKAIO. 350. Quae sequuntur cum praecedentibus non con- gruunt; interpres enim ad historiam XL mar- tyrum redit. 265. Verba a kx teg!; exsee/^oaix usque ad oy’ujTfApHTX hxi leguntur psal. 122. 1 — 3. 318. EAXIIAAVX KpOTAII, l’ecte BAXHXI. 319. ii'/KE in hoc versu et in sequenlibus respon¬ ds articulo graeco. 320. AAuyciiiA; acc. sing, ac si nom. esset Auvycma pro AUvyCHii. Confer 3AAHH et 3 A\iiiKiu:a esse adjectivum, est enim participium perf. act. a jkhth rad. jkiib — 674. Ea3Apa>KdHkn*H*i* pro Ea3Ap*>KAHXi*. 686. eea^i h Tai ducens etiam illos (qui juvenem adduxerant). 725. riXNTkCT'feAta. Vides post vocalem nasalem addi consonam h supervacaneam, quod pas¬ sim in vocibus peregrinis fit. 728. oycAaium pro oycAaminwif. 736. iioyacAEio pro NoyJKAEi*. Rarissime confundit oy cum Index vocabulorutn, quae in nostris Radicibus linguae slovenicae veteris dialecli deaunt . lino uti. dKZI Uti. dAMEHZ pi’O - MKI17. CSU- riens. dAHZBd pro — MkEKdTH possidere. EZ 3 AdrdTn imponere. 33 RZ 3 ATH sumcre. KZKoyuidTH gustare. kv.hmtii intrare. BZiipAiUATH interrogare. i!'/>npoc htii interrogare. KKcmaTHillucescere. ezckaacth imponere. kxckomiitii insilire. KZCKpAH pro bz. 37.—-juxta. bzctath surgere. k 7.C7. i na t h projicere. EkKECTH pro BZE - ill- troducere. Bk3BECTH pro 1 : 7.3 — tol- lere. Ek3iipaTti pro E7>3 — a- spicere. l!k3kp'l'iTH pro E7.3 — a- spicere. Bk3dTI! pro E7.3 — SU- mere. EkA'hcTii pro eza — in¬ trare. EkilHTH pro ezn — in¬ trare. KkC£Ap7.;KI!TEAk TiaVTO- KfHxrwQ onmipotens. KkCAUIIilTIl ca pro BZC - ridere. EkcnpiauTEHHK pro i;y.c— minae. EkHkCTII pro B7.H — ad- numerare. iHiiikoaTH coronare. K-lpkNZ religiosus. rAarOAZ verJ)inn. rAA,A,iiB7. famelicus. rA^ciiNA profundum. roHEiniK persecutio. rocnoABiik dornini. royBHTEAk tyrannus. ^aahiik donum. 1 A r A7«roTpzn - t>NHK patien- tia. ^OEkKCTk fortitudo. ^oh'/K^e -donee. ApoyxHHd socii. . JKEHkCKK muliebris. >KH3N04 I ai:ku,k qui vitam dat. JKHTHK vita. jKpzTHi jKpkTii sacrificare. •,Kk r \aTii expectare. •/KaTEa messis, aestas. 3dEH^kAHEZ invidiosus. 3AKAMIIATII obsecrare. 3AriOK-liAk pracceptum. 3Anpi3THTH praecipere. 3ACTAJ1 till K'A susceptor. 3 a\*o/i f , a sella familiarica. 3 A AT HU, A numus. 37.A0,ylai maleficus. 37.AOKK3HkHZ> astutUS , malignus. 37.A0HpAE7.H7. pro-EkH7. malus. H 3 E'brH/'kTH effugere. H 3 KA’l> uith. extrahere. H 3 E 0 AEHHK Voluntas. H 3 B 0 AHTM eligere. H 3 E , bcTHTii ,cn persuasum habere. 3 34 M3RA3dTH pro e»B — colligare. MarHdTH expellere. H3Apfm r r H pronunciare. M 3 ^pa 4 ,k extra ordinem. M3HTH exire. MSrtdiCTH exire. H 3 Mp"feTH mori. H3Mkp"tlTH mori. H3 m1jhhth mutare. H 3 HIAA 0 UITH infirmari. h3H(ctm educere. H.3STH eripere. MJK^S HCf ubi relat. iiiiddAO alio. HCKOy*ca tentatio. HCKO^CXHa pro - CkN* tentatus, probatus. iiCKOy*uiEHHK tentatio. HCfiAkNHTH explere. HcriOBdi^dTH eonfiteri. HCTHHkNa verus. HCTOniiTH c& demergi. hc\*o^,iitii exire. KdAdH^ai calendae. kaaieniik lapides. KdAlKIKK lapillus. KaruiKAdpim xajuxXaQiog clavicularius. i.iiA'.Kk principis. no Ad plur. vehiculum. KOHkHdTH finire. KpdCd venustas. KpOTHTii mitigai’e. Kpamd cibus. lipkCTinaiiz christianus. Kp'bnuTH confirmare. Kp'liiiocTk virtus. KOi-Auipacuapro-pkCKK ad idololatriam perti- nens. Koy*u,k vide not. ad v. 502, Ain't, pro AkKX leo. AtraKO pro Akr — facile. ahchh vulpis. a mu e ii ii K defectio. AOKkMk insidiatoris. A10 BO IIII1LITIIII (flkoTl'Ch)- %og pauperum amans. AWTOCTk acerbitas. A\d AOEp'liAVEIIkll'A tempO- ralis. AidAOdvouiTk pauper. AidiidCTaipkmonasterium. AidpTA martius. AUIA0CTHB7. clemens. auiAOT iiia [irjXwrri pellis ovina. AlAkMd AIIKK tacitumUS. Aiiiorou/liNaNy, pro — Hkiia pretiosus. Ai&TfJKkNa sediliosus. Aix^pocTk sapientia. AiA;a;£CKapi’o— a.kcny. vi- rilis, humanus. A\£4EiiiiK7. martyr. Ai&miAaua pro — Akiia ad cruciatum pertinens. ai/Amhth cruciare. Hduf ctii ducere. NdHd3dHHK apparitio. lidAvliCTkiiiiH'A vicarius. 35 HdfiAkNiiTH implere. iiapeium nominare. lupiiiMTi! nominare. HdCTAEHTii dirigere. HACTdHkHHKX dux. HAOyHHTH docere. iiamaac* initium. iiama ami 7. principalis. hahath incipere. hahatxkx initium. I1EBEC7.N7. pro CkH7. coelestis. HCI.EC7.CK7. pro CKCK7. coelestis. heeii^havx invisibilis. HEAH pro KAH tum. HEA\ouiTk infirmitas. HEHAP.HCTk odium. hehacxiuitehx insatiabi- lis. ufiiAi'.'l;v,kny. invincibilis. HEii0 1 .i I 0r.kH7. non decens. HEiipaBk/V,A injustitia. HETkA'bmiK incorruptibi- litas. IIEMkCTIIBX impiuS. or.AErxMHTii pro — Akr — relevare. OHA'biUTii vestire. OBOyKHX stultus. of.7.ii;hA\TH assuescere. 01 ’. 7 . 1 Mkll 7 . solitus. 0 1 >kIIITIII! AlAHACT'AipkCOe- nobium. ORkiiiTiiHA commune. ob-Uaoeath prandere. 0B+.UITATH promittere. OEOr^a — OBor^a modo— modo. ornkHX igneus. OAEA+.EATH vincere. o^OA'IiEdTH vincere. O/KHKiiTH vivificare. OCTdKHTH relinquere. OCTdHkKK reliquiae. 0CTdT7.nx reliquiae. otiith abire. OTXBp'buiTH ca deficere. OTXKlnuTdTiirespondere. OTzramaTH abigere. otx^ath reddere. OTXA.XMHTH separare. OTxnacTH deficere. OT7.noycTHTH dimittere. 0T7.CT^miTH decedere. OTXyOAHTH abire. OTiATH eripere. OTkE-bTa pro otxb — responsio. HdKOCTkHHKX tyrannus. nana papa. ndTpiidp’uixcKx pro — uikCKK patriachalis. naTpnapm7.CTB0 pro — uikCTBO patriacbatus. not; i.rdTii auf'ugere. iiOBb^HTii vincere. nOB£A+.HHK praeceptum. iiobea+.tii praecipere. HOEpi’.UiTH projicere. nOB , fc i a t ‘l;TH narrare. noroyBiiTii perdere. 3 * 36 no^dTEAh qui praebct. ho^ath praebere. iio^sath suscipere. noitckpiiTii absorbere. nojKkp'lvrii sacrilicare. H03 Aathth inaurare. iio37.ii atii invitare ii o k a a n la 1111 k acloratio. noKAAHdTH adorare. iiOKOpHTii subjicere. noKpaiTH tegere. nOKKIHOEEHHK nutllS. noAOJKHTii ponere. iiOAk3kiix utilis. noAkCKK agri. HOAvaraiii adjuvare. IIOAAAIAHIME nutus. riOAAHAOKATii misereri. iioaaoahtii ca orare. iioaiouitii adjuvare. iioaioili Th. adjutorium. nOMoy^HTii morari. riOAA'AicA hth perpendere. noAiaiuiA'hTii et — aiath perpendere. iiOAikN'IiTii meminisse. nocAOyjKHTii servire. nocAoyiiiaTii auscultare, obedire. llOCAOyilikCTEOEATII te- stari. nocTAKHTH constituere. nocTpA^ATii pad. nocTXi^liTii ca confundi. noci&AATH mittere. noToiiHTH demergere. 11 o rp r l,n 7 .ii 7 . pro — r.kHK necessarius. riOTZiuTATH ca fesdnare, noyoyAHTH maledicere. iiomhtatii honorare. H0IAC7. cingulum, no, atii sumere. iipiuiAnaiATii ca appro- pinquare. — npnEAii/KiiTii ca appro- pinquare. iipiiLi'lirN/fvTH refugere. ripHE'luKATii refugere. npiuiduKiiiuTE refugium. ripiiKECTM rad. EE3 — ad- veliere. npiiEECTii rad. ee,a, — ad- ducere. npii 3 ’AEaTii advocare. npiiKOCH/i\Tii ca tangere. npiiAE/KATii astare. 11 p 1 1 ct a ii 11 t 11 constituere. n p ii c t pa in E h 7, pro— uj k h % trepidus. npHCTxmiTii accedere. npHchTHTii invisere. ripirm venire. npHMkCTH adnumerare. ripiniACTMiiiKX pardeeps. npiimECTEiiu pro—uikC— adventus. rip ii at ii accipere. npor hath fugare. nporiidjEATH ca irasci. npo^ATH vendere. upoAiifliiiTii cundere. 37 upOAtxiCAX prudentia. 11poc aiiikc k x deserti. noycTXitiia desertum. iip'hr.iicaTii confringcre. 11 p 'f; r. x 11: at 11 p ers ever are. ripdiiixmi manere. np'lii:£CTnrad.EE 3 —trans- vehere. np'h^dTii tradere. np'li/^xdfjKdTii imminere. np'fc^xdOJKHTHproponere. np'h^acTOiaTH instare, iip’liat^e ante. np'kuMktniKx successor. npiiKAOHHTH flectere. iip'lidoaurrii mutare. np'lidkCTk fraus. np'lidkiuTdTH decipere. np r b awiaocthkx miseri- cors. iipi.d\oyAiiTii morari. np’fedffeHHTH mutare. iip'huecTH mutare np'lnidd^,kHkK meridies. [ip'lmo^or.kir/, sanctus. rip'I’.TpxtrliTii sustinere. np’buiiCTX purissimus. npi.uiTEiuiK minae. IIXEdll UK spes. pd/K^cmtu calefacerc. pd/jEpdTHTii pervertere. pd.^rH'LudTii ca irasci. pd.j^xpdTii discindere. pda^-lid-hTii (dciTii) divi- dere. pd3HTii ca dispergi. pd3AHi3TM ca diffundi. pdnoyAi'In ii intelligere. pdcnd^d.TH ca disrumpi. pdCTddTH ca dissolvi. pdCTx statura. p U3XIIO thesaurus pii3kiiuu,d aerarium. pHAtkCKX romanus. pov*Avxci;x romanus. pAir 7 , ludibrium. CdKEAdpuu saccellarius. CAAtOB AdCTku,k autocra- tor. CKEp-liiiOKdTii ferum esse. CK"tiTHAkNHKx luminare. cea'I; , 4,o — adhuc. ck^x parcus. CAOyroudTH servum esse. CAoyJKkQd servitium. CTdpkU,x pro — u,k senex. CTdpi.llUllllld UOpdlillll- koaix nauclerus. ctoax mensa. Cave cum Dohrovio, quemV.Han- ka sequutus est, pu- tes, esse banc vocetn derivandam a ctomth, desccndit enim a cte- a lav (sterno). Confer EO.ix a i:e.3Av , cxuopx a r.Epav , pd3/i,opx a riAo rx a uaet*, etc. 38 CXpAUENX pro — Ilk II7. peregrinus. CTpon dispositio. COyKTXHX pro - TklJX vanus. cxgaa.iiix scandaluni. cxgxpath colligere. cxKp'liiuTii projicere, cxbA/Iath colligare. cxrp'biuiiTii peccare. cx^px^kath tenere. cxJKfiurii eomburere. cxka ’I; in t a t h costririgere. CXKONk'iamiK finis. CXKONkHATH finire. cxaucth converrere. CXAlpkTXHX pro - TkNX mortalis. CXNHTii descendere. C'/.IIACfIIIIK salus. cxnacHTfAk salvator. CKno^OGHTH dignum fa- cere. c%npHiiA\miKx particeps. cxnpauiTii conjungere. cxTKOpiiTii facere. cxTpkniiTii perdurare. cxyoAHTH descendere. cxypdHHTii conservare. CkA'bllCTGOBATHprOCX^- adjuvare. ckA'hcTii pro cxa — de- scendere. CkHIITII C& pi’o CXH — convenix’e. cb^x canus. TEHCNIIK cursus. taxknath pnlsare. TOAkAxa tantopei*e. TOA*b, ,4,0 — etiam turn. Ton aota calor. Tptnf3A mensa. A graeco TQccjisi^a. TptTim tertium. Txr^A turn. TX^e idem. TarocTk gravitxxdo. oyGHTH occidex’e. oyGHBATH occidere. oyGOtiTH ca timere. oyaxi vae. oyB'b^'bTH cognoscei’e. oyK'hpHTM pei’suadere. oyroTOBATH parai’e. oyakpiiTii videx’e. oyKpdCHTii adornare. oyAikp'bTH mori. oyai^ApuTH sapientem reddere. oynpABHTH dirigere. oynpAKkidTii dirigere. oyc a xi in ath exaudii’e. oycirbinkNX xxtilis. oycpk^im misei-icordia. oyera qui aliorum no¬ mine loquitur. oycrpxAikKHHK impetus. oyTpo eras. oy i iHT£Ak doctor. oyuiT£ApHTii misex’ex’i. yOTk desiderum, nxoe- chus. 39 yoyAd maledictio. yaThTii velle. mTf^pOTd misericordia. ii,p7Ji7,RHiiiT£ templum. Hp7.IIOpH37.U > Kpi'0—,-JMIK, monachus.Notau,pro u, uti in dialecto serbica. lyhcdpk rex, regius. lyfccapkCTKOKdTHregnare, MfCTkpro MkCTk—honor. HECTkHX pro l lkC — hono- randus. MAOK'bKOAWEkN'b (plldV- d-Qwmog humane. MAOR'fc'ikCKX humanus. MOyAKNX pro — A kNX mirus. HkCTXNX pro - TkN7. honorandus. ia3RkH% laesus. lapocTk furor. K/^uorAdCkK unanimitas. K/^NO^oymcHK pro — inkiia unanimis. K:\noi*, instr. sing. fem. semel et simul. unus. kctzctbo essentia. Ejplmeti’a grammatica. Epiraetrum priinuin. De veris literarum slovenicarum nominibus, Kmpilarius in brevi linguae palaeoslovenicae grammatica glagolitae cloziano addita pag. 48 se- quentia esse literarum nomina statuit: a a3x, n GOy*K%i, i: r raaroax, 4 , 4 ,or.po, E ECTk, JK JKIIK'feTE , S S'feaO , 3 3EA\AI3, II H5KE, i ii, k nano, a aio^ii, ai aixica'Lte, h uauik, o ohx, n noKou, p pku,u, c caoko, t TKkp 4 ,o, oy OV*K‘A, fJs^EpTK, ylip'A, IV WTS, ip IUMA (uiTd), U, U,ll , *1 UpkKk, Ul ma, r A Kp r A, 'Al Kp'AI, k Kpk , ■fc (■ferk), K> IOC r A, 0 ia, K K, A — IA - Ai — i*i — gii, \|r \|/*h , a AHTa, y (y*K®) De his nominibus nota sequentia: a) r> in abecenario bulgarico vocatur: bdcobi, quod respondet formae r.Oy-i;'Ai:ii pro GOy*nai. Con¬ fer U,pkK r AUII pro U,pkK r AI. b) E'fe^u , quod Kopitarius: scito interpretans secundam personam sing. imp. a rad. — (inbnit. rn) esseputabat, imperativus esse nullo modo potest; est enim imperat. a K't- 4 /I;th — K'ka;^,k. Non dubitamus, quin scri- bendum sit: , antiquior primae perso¬ nae sing, praes. forma pro recentiori K'Lnk. Vide nostras Radices linguae slovenicae vete- ris dialecti et codicem vv. 556 et 742. Ar- gumento nobis est hujus literae nomen: uedde in abecenario bulgarico codicis Parisini 2340 edito in: Nouveau traite de diplomatique Paris. 1750. tom. 1. lab. XIII. pag. 708, et cum nominibus literarum a Kopitario in gla- golita cloziano tab. I., quod primi edilorcs 41 Benedictini talium rerum peritissimi et cimelii avrojizat propter literarum latinarum figuras nono aut decimo seculo (ancien au moins de huit a neuf cents ans) assignare non dubita- runt, Kopitarius seculo XI aut XII, Dobrovius seculo XIV aut XV in Bulgaria, Venceslaus Ilanka tandem Parisiis a Carlo IV (seculo XIV) scriptum esse putat. De antiquitate hujus folii et de hypothesi Dobrovii et Hankae verisimili- tudinis experte alio loco fusius disputabimus. c) Pro rAciroaa rectius fortasse raarOAU propter: glagoli abecenarii bulgarici, e quo Russorum raaroAk facilius explicabis. d) .3E/»kia antiquior forma est pro 3 £AtAia. Abe¬ cenarium bulgaricum praebet: zemia. e) i in abecenario bulgarico appellatur: isei, quod fortasse reddendum est per: ii'. Sed quo- modo haec appellatio explicanda? f) Pro a 10,4,11 scribendum esse videtur aio^iik; habet enim supra laudatum abecenarium bul¬ garicum: luddie, et graecus quidam in gla- golita cloziano pag. 47 scribit: Xovd'icc. Videtur tandem nominativus potius convenire quam accusativus. g) Pro Ai'/.iCA'IiTE scribe aazicahte, haec enim est imperativi forma; formae in Kopitarii brevi grammatica occurrentes: .{sp'lne, i:oa-Iite etc. pro 3 kpHT£, coaiite mendosae sunt. Recte abecenarium bulgaricum liabet: mustlite, quod e graeco tiovoO'Xlze natum est; graecae enim linguae euphonia non patitur X immediate con- sonam g sequens, sed inserit if. Cf. igd-log e radice verbi sustantivi eg — et suffixo — ’kog pro ig-Xog. li)Pro TEkp^o scribe veram linguae palaeo — slovcnicae formam Tcpk.4,0. 42 i) uiMd est russicum pro palaeoslovenico iiita. Bibliothecae palatinaevindobonensiseod. philol. graecus 233. liabet ga; alius graeculus Rus- sorum sequutus est pronunciationem scribens od-ia. In abecenario bulgarico recte deest. k) Consonam t in abecenario bulgarico sequitur figura vocata: hie, similis literae y glagolitae cloziani. Nobis quidem propter ordinem, quem obtinet, videtur esse potius oy quam y, et: hue vel uc (oynx) pronunciandum: h enim supervacaneum est, uti in hiest pro iest («CTk); nostrae tamcn opinioni obstat alius graeculi in glagolita cloziano pag. 47 nomen eidem Iiterare oy impositum. Idem nomen: hie etiam literae t* imponitur, ni fallimur, minus bene. l) (jstpTZ genio linguae palaeoslovenicae con- trarium est, scribe: ^pkTX, quam formam vidimus in codice, continente chronica Geor- gii Hamartoli. m) k in abecenario bulgarico vocatur peller, quod HdKpK scribendum esse et literam sequentem to Kpa significare videtur; poterat enim ordo alius esse ac nunc est. Ilaec est Kopitarii opinio memorantis nomen pajerk. Glagol. cloz. XXVIII. Fortasse peller est noa& Kpz, i. e. dimidium literae npx. n) •!; vocatur iiTk, cujusfigurae in abecenario bul¬ garico respondet nomen: hiet, apud graeculum vero (glagol. cloz. pag. 47) year i. e. iaTk et in codice pliilolog. graeco bibliothecae pala- tinae vindobonensis 233: lax i. e. ciTk. In co- dicibus antiquissimis duplicem haec litera ha- bet sonum I) respondentem %yp 6 ferm4 gal- lorum aut t(o 6 recentiorum slovenorum in vocibus: v£ra, p£na, ettwra. Cum veronondetur vox slovenica incipiens a sono tov e ferm£ — 43 — gallorum, nobis verum hujus Iiterae noraen videlur esse utk. o) a in codice philologico graeco supra laudalo vocatur U et * — 16. Aperte hie U scriptum est pro Polonorum je et 16 pro Polonorum ja; carent enim graeci sonis nasalibus. Appella- bis igitur a — e, ia— je, * — a, w, — ja Graecus (glagolitae cloziani pag. 47) habens yiov et yeovg i. e. ju et jus Russos videtur sequutus esse, k> apellantes ju et m jus. Miraberis fortasse Venceslaum Hanka ali- orum erroribus suos addidisse, 4, ia a, ks et $ appellantem cerv’ pro crV, ja (quod respondet •np ra), jus (respondens zoj w, quod jam Kopita- rius vidit) et fita (pro ftiiTd). E supra dictis patet, vera nomina literarum palaeoslovenicarum esse sequentia: a asx, u EoyKXBH, e r raaroAH (?), ^ ,a,OGpo, e £CTk, ac aciiE'bTe, s s-bao, 3 3£Atkia, h H/K£ , I HIKE I (?), K Kano, A AIO r \IIK, At AtXICAHTf, h uaiuk, 0 011%, n notion, p pkiyi, c caoeo, t TEpk^o, oy oyttx, ynx (?), ^ ^P^tx, \ \"bpx, IV VVTX, U, U,H, ‘I >lpkEk, IU llld, X KpX , XI KpXI , k Kpk, -b (diTk), lark, 10 loex, 1a la, k k, a (co- dicis ostromiriani a) a (e,) a (codicis ostromiriani •A) a (j?,) * * (ja,) Hi H, (ja,) g 3n, \|* \J'H, AAHTa, y yisx (?). A Epimetrum secundum. De adjectivorum fortnis definila et indefinita. Lingua palaeoslovenica, uti lituanica et gothica, (Vide Fr. Bopp, Vergleiehende Grammatik p, 308 et seqq.) duplici gaudet adjectivorum forma: defi- nita et indefinita. Declinatio posterioris a declina- tione substantivorum non differt; prior vero con¬ stat adjectivo indefinito et pronomine dcmonstra- tivo H. Liceat nobis pauca de usu et de formati- one casuum adjectivorum formae definitae dicere. Adjectiva definita usurpantur ad exprimendum ali- arum linguarum adjectivum junctum cum articulo. En quaedam exempla e codice ostromiriano anni 1056: rAoy*Y£iiA TEOpiiTk caxiwatii h mLaixua TAA rOAdTii xovg xcocpovg noiel axovetv xcd xovg dXa- Xovg lakuv surdos facit audire et mutos loqui. Marc. 7. 37. kxto oyao otx tL^x Tpun gaidkniih AtkHHTk TH C/A GXITH KXIId^XllJOyO^AtO^ EX pa.3- bohnhkxi; rig ovv xovxcov xcov xqimv nhjoiov doxel Ooi yeyovevai xov ifxneoovxog elg xovg Xrjgag; quis igitur horum trium vidctur tibi proximus fuisse illi, qui incidit in latrones? Luc. 10. 36. octaeii AtpkTuxuA norptTH ciiOiA AtpkTEku,A mpeg xovg vexqovg d-axpat, xovg eavxwv vexqovg sine mortuos sepelire mortuos suos. Luc. 0. 60. rAOyyxi, hLavxi, Bxiid^xmoy, AvpkTEXi haberet slovenus, si grae- cus scripsisset sine articulo: xcoyovg, akaXovg , ifi~ neaovxL, vexQovg, uti in exemplis sequentibus: ■IAOE’IlKd - EX A1SKXKXI p 113X1 0GAXMENA Gvd'QomoV iv iiakaxolg iuaxioig rpupteopievov hominem mollibus vestibus vestitum. Matth. 11. 8. nxp r rd (recte ripxTd, nxpi'd respondet russico nopra) EXNkA\xujd C/A ut 45 oyraciiTk IXvov Tvrpofierov ov ofitou linum ardens non extinguet. Matth. 12. 20. ex BkpTkirl; (recte upkTkn'h, Russis cst EEpTfnx) rpoEX hobx iv rco xtfrtro iivrpiHov vmivov in horto monumentum no¬ vum. Joan. 19.41. ex /uaKXKxm^-x, EXHkA^kiuaaro c&, iiOE'/.ii graece esset: rolg (lalanolg, to rvcpofie- VOV, TO VMIVOV. Formam adjectivorum definitam constare for¬ ma indefinita et pronomine demonstrative ii jam alii viderunt. Liceat nobis mutationes indicare, quas in declinatione palaeoslovenica et lituanica et ad- jectivum et pronomen subeunt: 48 Simplex igitur compositio adjectivi indefinili cum pronomine 11 in declinatione locum habet: a) nom. et accus. omnium generum et numero- rum; b) loc. sing, et instr. plur. masc. et neut. Si adjectivum indefinitam in vocalcm desinit, pro¬ nominis demonstrativi K initiale aut in vocalem finalem adjectivi mutatur, aut abjicitur. Illud fit gen. et dat. sing. masc. et neut.; hoc vero locum habet gen. dat. et loc. sing fern. Instr. sing. fern, definitae et indefinitae congruunt: hoeoks, forma def. pro NOKOKft -j- Ki*. In casibus ope syllabarum A'a, Aik, au , mh et ya formatis radix pronomi¬ nis h ante hasce syllabas inseritur, vocali praece- dente a, & vel o in ai mutata: nokxmk -+- HAtk — IICE 7 .lll.AVk, HOEAAia + IIM8 = IIOEaiHAia. AddaniUS 1) in codice suprasliensi, tjuem seculo XI scri- ptum putamus, pro antiquiore 'I.KAik in loc. sing, masc. et neut. scriptum esse ■fc-bmk, in qua for¬ ma vides syllabam initialem k pronominis u in vocalem finalem adjectivi indifiniti mutatam esse, quod etiam in aliis casibus fieri monuimus; 2) in codice ostromiriano semel occurrere ^OMap, in aliis libris vero yoAioya , e quihus formis loc. plur. masc. et neut. facilius videtur explicari posse, quam e yoAvliya. Quae hie disputavimus de adjectivis in a desinentibus, mutatis mutandis valent de ad¬ jectivis in k: NiuiiTk + n = niiujTim, iiiiiuta + a = II mur A A. Adjectivum indefinitum linguae lituanicae dat. et loc. sing. dat. dual. nom. et dat. plur. masc. sequitur declinationem pronominum; idem in lin¬ gua palaeoslovenico non differt a declinatione sub- stantivorum, quod etiam in lingua sanscrita obti- net. Confer declinationem substantivi vilkas (lupus, slov. EA7.ua) cum declinatione adjectivi naujas (no- vus, slov. HOKa) et pronominis tas (die, slov. ra.) — 49 — Corrige ex his declinationem Dobrovii (In- slitutt. 501) et Kopitarii, qui in grammatica hrevi addita glagolitae cloziano pag 57. maluit formas vitiosas Dobrovii repetere, quam duce glagolita clo- ziano declinationem hanc, ut ita dicam, in inte¬ grum restituere. Errores graviores amborum sunt: dat. sing. masc. in — OAioy, loc. sing. masc. et neut. in — oaik, dat. et loc. sing. fem. in — on. Errat etiam clarissimus Vostokovius in animadversionibus grammaticis pag. 57. codici ostromiriano additis putans gen. dual. esse EtckHoyis pro E'bckNoyio. Vituperandi certo Dobrovius et Kopitarius; quid vero dicam de Venceslao Hanka, qui in opu- sculo: Nacala svjascennago jazyka slovjan, edito a sagacissimo Alexandro Vostokovio codice ostromi¬ riano cum animadversionibus grammaticis ingenti suo damno sibi utendum non putavit. Mirandum igitur non est, eum non solum in rebus difficilio- ribus minusque notis centies errasse, verum etiam in facillimis et in vulgus notis hallucinatum esse, argumento sint in declinatione adjectivorum formae definitae: dat. sing. masc. cb ATOAioy, BXiuniKAioy pro CBATOyoyAtoy, BxunkNiooyMoy, acc. plur masc. et fem. bkiiunua pro BamikNfcMA, ut alia n apopa - fiata silentio praetereamus. 4 E p i m e t r 11 in t e r l i n m. De forma pbya. IVotum est, verbum pELirni (dicere) rad. pti; — duplicem formare aoristum, regularem pEKoyx et irregularem pbyx. Posteriorem Dobrovius a qua- dam radice pb — derivandum censebat, quern, si formal* um, quas e fontibus glagoliticis nos prinii hausisse videmur, OGAbma (vestiverunt. ab oi.a lwirni rad. kaH;k—) pacbuia (dissecuerunt a pacbm i ii rad. cbi: — ) h<\aau)A (intenderunt a ii.mauhii rad. aak —) Tbtua (cucurrerunt a tewth rad. teh —) rationem habere potuisset, aliam viam puto in- gressurum fuisse; vidisset enim formam p-h X -A a rad. pb — derivanti etiam ad formas supra di- etas explicandas totidem radices fingendas: tab — cb — a a —- Tb , et ita radicum nuracrum in in¬ finitum augendum esse. Nobis res aliter videlur expedienda: Verba, quae infinitivum formant suffixum tii immediate radiei addendo, omnia in fontibus gia- goliticis tripfici gaudent aoristi forma: antiquiori- bus in x et in — ca , et reeentiori in — \-x. Exempla aoristi in a: tekx (cucurri a teijutii rad. tek — ) cbA'i (sedi a cbcTH rad. cb^ — ) ua^x (cecidi a naCTH rad. — ) at or/. (potui a ato- iiitii rad. a\or — ) oiipbra (inveni ab OEpbcTH rad. pbT —). In h^a (ivi ab hth rad. 11 ) consonam A euphoniae causa in praesenti inter n et suffixa personalia insertam conservatam vides. Hue trabe etiam verba, quae infinitivum formant inter radi- cem ct suffixum infinilivi th inserendo syllabam ha: KA3A KHrr/ ‘ (sustulia EA3AEi |r, HATH rad. Amir—) norpa.'jx (dcscendi a norpa3NATH rad. rpA3 — ) cxcxyx ca (arui a cxcxyNATii rad. cxy —) iia- 51 kxikx (clidici a narxikn&th rad. oyn —) o\*pOA\x (claudicavi ab 0 \*p 0 AUi/XTH rad. ypOAt —). Hanc aoristi formam cum perf. lat. defendi a rad. fend-, sequentem cum perf. clausi a rad. claud — con- feres. Exempla aoristi in — cx: npiiAcx (accepi a npHATH rad. hm —) cxmacx ca (conturbalus sum a ckmacth rad. mat —) cxgawcx (custodivi a cxGAWCTurad. gaioa—) hcxpro cicx (comedi a hctii, rad. 13,1,—) cxTpacx ca (concussus sum a cxTpacTii rad. Tpac —) Nota 1 ) consonam finalem radicis ante suffixum cx ejiei, quod factum rides in cxAtacx, cxgaiocx, lac/., cxTpacx, nulla enim vox slavica desinere potest in — tcx , ,A,cx, ccx. In formis t«k x, cfc^x, rui^x, Atorx, OGp'frrx putamus ab- jectum esse suffixum aoristi — ex. Confer libro- rum glagoliticorum iH.iuikx e phoenix, ubi etiam cx abjectum esse vides. 2 ) Haec verba etiam in codicibus glagoliticis praeter banc formam anti- quiorem habere etiam formam recentiorem in —- \-x: npiiAyx, cxAtaroyx ca, cxi; a 10,1,0^7. , ra^oya. cxTpaco\-x ca. 3 ) formam rayx, quam habes in Dobrovii Institutionibus, nonnisi ope formae anti- quioris racx explicari posse. Si addita syllaba — cx secundum regulas linguae slovenicae consona finalis radicis ejicitur, haec consona ejecta com- pensatur vocalibus radicalibus levioribus substitu- endo graviores: pones igitur -b vel 11 pro k, a pro 0, ■fcproe: OTXGp’bcx (aperui ab orxKp-tcTH rad. KpK 3 —) npoutKHCX (florui a npop,B r kcTn rad. u,Kk'r —) mhcx (legi a *ikc r rn rad. MkT —) npo- Gdcx (perfodi a npOGOCTii rad. no,*, —) K'fccx (du- xi a kecth rad. GE/V —) nbcx (tuli a hecth rad. HEC —) et eodem modo pbex (dixi a pEUJTH rad. p£K —) , in qua forma K ante cx secundum re¬ gulas euphoniae excidit et £ in *fe mutatum est. E plicx vero pliyx oritur uti c wex ortum est rayx. Epimetrum quartuin. Be formis G'feyz, G-fedyx; e t erbum substantivum linguae palaeoslovenicae exi- tii aoristum, quern Dobrovius minus bene appellavit imperfectum indicativi, format, radici ezi — ad- dendo suffixum — yx: fiziyz; imperfectum vero quod idem praeteritum iterativum denominavit, non est, uti secundum regulas grammaticae ex- peetari potest: sxiayx , sed n^yx, u+.ayx, e qua forma radicale xi excidit. Qui hucusque gramma- licas linguae sacrae slavorum conscripserunt, hu- jus anomaliae rationem reddere supersederunt. Nobis res sic videtur expedienda: Lex, qua duae voeales immediate sese excipere nequeunt, non solum in lingua sanscrita, (v. Bopp, Kritisclie Gram- matik der Sanskrita Spracbe in kiirzerer Fassung. Berlin. 1834> p. 37 et seqq.) verum etiam in di- alecto palaeoslovenica valet, in qua saepissime prior vocalis in consonam cognatam, ergo zi in k , mutatur. Cf. npzi — in KpxtTH (tcgere) cum 110 - KpxBCtix (tectus) ; kxic — in kxicm/Xtii (fermenlari) cum HEacx (fermentum) : Atzi — in mzith (la- vare) cum oyvHXKEMZ (lavatus); pzi — in pxiTii (fodere) cum pxKfHHKX (puteus); gzi —in 3 agzith ( oblivisci)cum.3aGXE£Hx (oblivioni traditus) txi (tu) cum tboh (tuns). Forma regularis igitur est: nirkyx, cui commodior i.'l;yx et longior E-bayxsubstituta est; non enim datur vox palaeoslovenica, quae a ek incipial. Quod vero attinet ad futurum ejusdem verbi monendus es, bentvole lector, ex xi radicali et addita consona nasali, quae hie radica¬ ls non est, natum esse prius & vero inter am- 53 i>as vocales intercedere ad vitandum hiatum, quod etiarn in ii - p, - & (eo) locum habel. Errares enim, si putares, in vocalibus nasalibus a et x consonam nasalem in illis latentem semper esse radicalem: confer (consido) a — et or.paip* (invenio) ab OGpbT — cum classibus V, VIII et IX verborum linguae sanscritae. Epimetrum quintum. De futuro linguae palaeoslovenicae. Futurum tribus modis potest exprimi: 1) forma temporis praesentis verborum actionis perfectae : a.3% Bask/vix ii iycb avxov ccqw ego eum tollam. Joan. 20. 15. BZ3kpATk nank, Kro>KE npor.o,\om/\ oyovzai kg bv i^eyJvtijaav videbunt eum, quem translixerunt. Joan. 19 . 37. BaKoycHTk mokia eehep /\yevoezoi fiov zov delnvov gustabit coenam meam. Luc. 14. 24. 2) compositione formae praesentis verbi YOT'fcTH (velle) cum infinitivo: i