Leto 1909
LJUBLJANSKI
Štev. 5
ŠKOFIJSKI LIST
44.
Constitutio Apostolica SS. D. N. Pii div. prov. Papae X. de Romana Curia.
(Dalje.)
C a n. 11.
Sacra Rota, duabus formis ius dicit, aut per turnos trium Auditorum, aut videntibus omnibus, nisi aliter pro aliqua particulari causa Summus Pontifex statuerit sive ex se, sive ex consulto sacrae alicuius Congregationis.
Can. 12.
§ 1. Turni hoc ordine procedent. Primus turnus constituitur ex tribus ultimis Auditoribus; secundus et tertius ex sex praecedentibus; quartus ex decano et duobus ultimis Auditoribus, qui denuo in turni seriem redeunt; quintus et sextus turnus ex Auditoribus sex qui praecedunt; septimus ex subdecano et decano rotali una cum ultimo Auditore, qui rursus in seriem venit; denique octavus, nonus et decimus turnus ex novem reliquis Auditoribus; et sic deinceps, servata ea vice perpetuo.
§ 2. Turni in iudicando sibi invicem succedunt iuxta ordinem temporis, quo causae delatae sunt ad Sacrae Rotae tribunal.
§ 3. Si, iudicata iam ab uno turno aliqua causa, opus sit secunda sententia, causam videt turnus qui proxime subsequitur, etsi hic aliam causam iuxta superiorem paragraphum iudicandam assumpserit. Et si opus sit tertia sententia, eodem modo turnus, qui duos praecedentes proxime subsequitur, causam videndam suscipit.
§ 4 In unoquoque turno, seu Auditorum coetu, praeses est semper Auditor cui prior locus competit.
§ 5. Si quis infirmitate aut alia iusta causa , impeditus partem in iudicando in suo turno habere non possit, praevio Decani decreto, eum supplet primus Auditor liber, non proximi quidem turni, sed alterius subsequentis.
Quod si opus sit tertia rotali sententia, impeditum Auditorem supplet decimus rotalis, vel alius qui partem in tribus turnis non habet.
§ 6. Auditor ob impedimentum alterius rotalis suffectus, etsi senior, praeses turni esse non potest, quoties causa iam coepta sit, et Praeses alius costitutus.
Can. 13
Circa vacationes Rotale tribunal eiusque administri eadem utentur regula ac cetera Sanctae Sedis officia.
Cap. II.
De competentia Sacrae Romanae Rotae.
Can 14.
§ 1. Sacra Rota iudicat in prima instantia causas, quas sive motu proprio, sive ad instantiam partium Romanus Pontifex ad suum tribunal avocaverit, et Sacrae Rotae commiserit; easque, si opus sit, ac nisi aliter cautum sit in commissionis rescripto, iudicat quoque in secunda et in tertia instantia, ope turnorum subsequentium iuxta praescripta can. 12.
§ 2. Iudicat in secunda instantia, causas quae a tribunali E. mi Urbis Vicarii et ab aliis Ordinariorum tribunalibus in primo gradu diiudicatae fuerint, et ad Sanctam Sedem per appellationem legitimam deferuntur. Itemque eas iudicat, si opus sit, etiam in tertia iuxta modum in can. 12 praescriptum.
§ 3. Iudicat denique in ultima instantia causas ab Ordinariis et ab aliis quibusvis tribunalibus in secundo vel ulteriori gradu iam cognitas, quae in rem iudicatam non transierint, et per legitimam appellationem ad Sanctam Sedem deferuntur.
§ 4. Videt quoque de recursibus pro restitutione in integrum a sententiis quibusvis, quae transierint in rem iudicatam et remedium invenire non possunt apud iudicem secundae instantiae iuxta titulum De rest. in integr.; dummodo tamen non agatur de re iudicata ex sententia Sacrae Romanae Rotae: et in his iudicat tum de forma, tum de merito.
C a n. 15.
Causae maiores, sive tales sint ratione obiecti, sive ratione personarum, excluduntur ab ambitu competentiae huius tribunalis.
C a n. 16.
Contra dispositiones Ordinariorum, quae non sint sententiae forma iudiciali latae, non datur appellatio seu recursus ad Sacram Rotam; sed eorum cognitio Sacris Congregationibus reservatur.
C a n. 17.
Defectus auctoritatis Sacrae Rotae in videndis causis, de quibus in duobus canonibus praecedentibus, est absolutus, ita ut ne obiter quidem de his cognoscere queat, et si tamen sententiam proferat, haec ipso iure sit nulla.
Cap. III.
De modo indicandi Sacrae Romanae Rotae.
Ca n. 18.
§ 1. Partes per se ipsae possunt se sistere et iura sua dicere coram Sacra Rota.
§ 2. Si quem tamen sibi assumant advocatum, hunc eligere debent inter approbatos iuxta tit. 111. huius legis.
§ 3. Advocatus, aut qua consultor et adsistens, aut qua patronus, cui causa defendenda ex integro commissa maneat, a parte eligi potest: in utroque casu tradi ei debet mandatum in scriptis, quod exhibendum est tribunali, et servandum in actis.
§ 4. Advocatus ad adsistendum assumptus tenetur clientem instruere, prout et quatenus opus sit, de regulis et usu sacri tribunalis, opportuna consilia de modo agendi eidem praebere, et defensionem ac responsionem cum eo subsignare.
§ 5. Si partes per se ipsae etiam cum adsistente advocato ut in § 3 defensionem suam suscipiant, uti possunt in defensionis et responsionis scriptura vernacula lingua a sacro tribunali admissa.
§ 6. In quolibet tamen casu unica semper esse debet defensionis et responsionis scriptura, hoc est aut partis aut eius patroni: numquam vero duplex, id est utriusque.
Can. 19.
§ 1. Cum ad Sacrae Rotae protocollum pervenerit appellatio aliqua, aut commissio iudicandi aliquam causam in forma ordinaria, appellationis libellus aut litterae commissoriae ex Decani mandato transmittuntur Auditorum turno, ad quem spectat iudicium in ordine et vice sua iuxta praecedentem canonem 12; turnus autem, assumpta causa, procedit ad eius examen iuxta ordinarias iuris normas.
§ 2. Quod si commissio iudicandi facta sit, non in forma ordinaria, sed speciali, idest videntibus quinque, vel septem, vel omnibus Auditoribus, aut dumtaxat pro voto; Sacra Rota servare in primis debet commissionis formam iuxta tenorem rescripti, et in reliquis iuxta regulas iuris communis et sibi proprias procedere.
Can. 20.
Quoties quaestio in Sacra Rota fiat circa execu-tionem provisoriam alicuius sententiae aut circa inhibitionem executionis, res inappellabili sententia a solo Faeside turni, ad quem iudicium causae in merito spectaret, est definienda.
Can. 21.
Praeses turni seu Auditorum coetus, qui tribunal constituit, per se est etiam Ponens seu Relator causae. Quod si iustam habeat rationem declinandi hoc officium, auditis ceteris turni seu coetus Auditoribus, suo decreto statuet qui vice sua Ponentis munus suscipiat.
Can. 22.
§ 1. Si in aliqua causa opus sit instructione processus, instructio fiat iuxta receptas canonicas regulas.
§ 2. Ponens autem seu Relator non potest simul esse causae instructor, sed hoc officium a Decano debet demandari alicui Auditori alterius turni.
Can. 23.
§ 1. Causa coram Sacra Rota introducta et instructa, actor, vel etiam conventus, si ipsius intersit, Ponentem rogabit ut diem dicat alteri parti pro contestatione litis, seu concordatione dubiorum.
§ 2. Ponens, vel eius studii adiutor, in calce libelli, diem constituet. Quod in exemplari authentico alteri parti communicari statim debet.
Can. 24.
§ 1. Si die assignata pro concordatione dubiorum pars in ius vocata non compareat, et legitimam excusationem absentiae dare negligat, contumax declarabitur, et dubiorum formula ac dies propositionis causae ad postulationem partis praesentis et diligentis, ex officio statuetur: idque statim ex officio notum fiet alteri parti, ut, si velit, excipere possit contra dubiorum formulam, et a contumacia se purgare constituto ad hoc a Ponente vel eius studii Adiutore congruo temporis termino.
§ 2. Si partes praesentes sint, et conveniant in formula dubii atque in die propositionis causae, et Ponens vel eius Adiutor ex parte sua nil excipiendum habeant, dabitur opportunum decretum quo id constabiliatur.
§ 3. Si vero partes non conveniant in formula dubii aut in die propositionis causae: itemque si Ponens vel eius Adiutor censeant acceptari non posse partium conclusiones, definitio controversiae reservatur iudicio totius turni; qui quaestipne incidentali discussa decretum ad rem feret.
§ 4. Dubiorum formula utcumque statuta mutari non potest nisi ad instantiam alicuis partis, vel pro-motoris iustitiae, vel defensoris vinculi, audita altera parte, novo Ponentis vel turni decreto, prout fuerit vel a Ponente vel a turno statuta.
§ 5. Dies eodem modo mutari potest; sed haec mutatio fieri potest etiam ex officio, si Ponens vel turnus necessarium ducant.
Can. 25.
§ 1. Sententiae, decreta et acta quaelibet contra quae expostulatio facta sit, exhibenda sunt Sacrae Rotae saltem decem dies ante litis contestationem.
§ 2. Documenta quae partes in propriae thesis suffragium producenda habent, triginta saltem dies ante causae discussionem deponenda sunt in proto-collo Sacrae Rotae, ut a iudicibus et tribunalis administris atque ab altera parte examinari possint in ipso loco protocolli, unde ea asportari non licet.
§ 3. Debent autem esse legitima forma confecta, et exhibenda sunt in forma authentica, colligata in fas-ciculo, cum adiecto eorum indice, ne subtrahi aut deperdi possint.
Can. 26.
§ 1. Defensio typis est imprimenda: et triginta dies ante causae discussionem (eodem nempe tempore ac documenta de quibus in can. praec. deponenda sunt in protocollo rotali) distribuenda est duplici exemplari singulis iudicibus, notariis protocolli et archivii, itemque promoiori iustitiae et vinculi defensori, si iudicio intersint. Commutari praeterea debet cum altera parte, aut partibus, ut responsioni locus hinc inde fiat.
§ 2. Defensioni adiungendum est Summarium, typis pariter impressum, in quo documenta potiora contineantur.
Can. 27.
§ 1. Responsiones decem dies ante causae discussionem, idest viginti dies post distributionem defensionis, exhibendae sunt una cum novis documentis, si quae adiungenda partes habeant, servatis etiam hoc in casu regulis can. 24 et can. 25.
§ 2. Quo facto conclusum in causa reputabitur: et partibus earumque patronis seu procuratoribus iam non licebit quidpiam adiungere aut scribere.
§ 3. Si tamen agatur de repertis novis documentis, fas semper est ea producere. Sed in eo casu pars
exhibens probare tenetur se ea documenta nonnisi ad ultimum reperisse. Admissis vero his novis documentis, Ponens debet congruum tempus alteri parti concedere ut super iisdem respondere possit. Aliter nullum erit iudicium.
§ 4. In potestate autem et oficio Ponentis est documenta futilia ad moras nectendas exhibita respuere.
Can. 28.
Spatia temporum superioribus canonibus constituta prorogari possunt a iudice ad instantiam unius partis, altera prius audita, vel etiam coarctari, si ipse iudex necessarium duxerit, consentientibus tamen partibus.
Can. 29.
§ 1. Defensionis scriptura excedere non debet viginti paginas formae typographicae ordinariae folii romani. Responsiones decem paginas.
§ 2. Si ob gravitatem, difficultatem, aut grande volumen documentorum parti vel patrono necesse sit hos limites excedere, a Ponente supplici libello id ipsi impetrabunt. Ponens autem decreto suo statuet numerum ulteriorem paginarum quem concedit, quemque praetergredi nefas est.
§ 3. Exemplar tum defensionis tum responsionis antequam edatur exhibendum est Ponenti vel eius studii adiutori, ut imprimendi atque evulgandi facultas impetretur.
§ 4. Nulla scriptura Sacrae Rotae destinata typis edi potest, nisi in typographia a Collegio Sacrae Rotae approbata.
Can. 30.
Quae dicuntur informationes orales ad iudicem, in Sacra Rota prohibentur: admittitur tamen moderata disputatio ad elucidationem dubiorum coram turno pro tribunali sedente, si alterutra vel utraque pars eam postulet, aut tribunal statuat ut eadem habeatur. In ea vero hae regulae serventur:
1. Disputatio fiat die et hora a tribunali opportune assignanda tempore intermedio inter exhibitionem responsionis et assignatam iudicio diem.
2. Partes regulariter non admittuntur ut per se ipsae causam suam dicant coram iudicibus; sed ad id deputare debent unum ex advocatis, quem sibi ad adsi-stendum, aut qua patronum vel procuratorem adsci-verint. In potestate tamen tribunalibus est eas rationabili de causa admittere, aut advocare et iubere ut intersint.
3. Biduo ante disputationem partes exhibere debent Adiutori .Ponentis quaestionis capita cum altera parte discutienda paucis verbis, una vel altera periodo, contenta. Eaque Auditor partibus hinc inde communiit*
cabit, una simul cum quaesitis a turni Auditoribus praeparatis, si quae ipsi habeant, super quibus partes rogare velint.
4. Disputatio non assumet oratoriam formam; sed sub Ponentis ductu ac moderatione circumscripta erit limitibus illustrandorum dubiorum.
5. Adsistet unus ex notariis tribunalis ad hoc ut, si aliqua pars postulet et tribunal consentiat, possit de disceptatis, confessis aut conclusis, adnotationem ad tramitem iuris ex continenti assumere.
6. Qui in disputatione iniurias proferat, aut reverentiam et obedientiam tribunali debitam non servet, ius ad ulterius loquendum amittit, et si agatur de procuratore vel advocato, puniri pro casus gravitate potest etiam suspensione aut privatione officii.
C a n. 31.
§ 1. Assignata iudicio die Auditores in consilium ad secretam causae discussionem conveniri debent.
§ 2. Unusquisque scripto afferet conclusionis suas seu votum cum brevibus probationibus tam in facto quam in iure. Attamen in discussione fas semper est Auditoribus a conclusionibus suis recedere, si iustum et necessarium ducant. Conclusiones autem suas singuli Auditores in actis causae deponere tenentur ad rei memoriam: secretae tamen ibi servabuntur.
§ 3. Ea demum sit sententia in qua firmiter conveniant duo saltem ex Auditoribus, aut pars absolute maior praesentium, si tribunal plus quam tribus Auditoribus constituatur.
§ 4. Si ad sententiam in prima discusione devenire iudices nolint aut nequeant, differre poterunt iudicium ad primum proximum eiusdem turni conventum, quem protrahi non licet ultra hebdomadam, nisi forte vacationes tribunalis intercedant.
Ca n. 32.
§ 1. Re conclusa in Auditorum consilio, Ponens super actorum fasciculo signabit partem dispositivam sententiae idest responsiones ad dubia: quae a notario tribunalis partibus significari poterunt, nisi tribunal censuerit solutionem suam secreto servare usque ad formalis sententiae promulgationem.
§ 2. Haec intra decem dies, aut ad sumnum intra triginta in causis implicatioribus est peragenda: exaranda vero vel a causae Ponente vel ab alio ex Auditoribus, cui hoc munus in secreta causae discusione commissum sit.
§ 3. Eadem lingua latina est conscribenda; et rationes tam in facto quam in iure sub poena nullitatis continere debet.
§ 4. Subsignabitur a Praeside turni et ab aliis Auditoribus una cum aliquo ex notariis Sacrae Rotae.
C a n. 33.
§ 1. Si sententia rotalis confirmatoria sit alterius sententiae sive rotalis sive alius tribunalis, habeatur res iudicata, contra quam nullum datur remedium nisi per querelam nullitatis, vel per petitionem restitutionis in integrum coram supremo Apostolicae Signaturae tribunali.
§ 2. Si duplex sententia conformis non habeatur, a sententia rotali ab uno turno lata datur appellatio ad turnum proxime sequentem iuxta canonem 12, intra tempus utile dierum decem ab intimatione sententiae, ad tramitem iuris communis.
Can. 34.
§ 1. Si, introducta causa, actor renunciare velit instantiae, aut liti, aut causae actibus, id ei semper licebit. Sed renunciato debet esse absoluta nullique conditioni subiecta, subsignata cum loco et die a re-nunciante, vel ab eius procuratore speciali tamen mandato munito, ab altera parte acceptata aut saltem non oppugnata, et a iudice deinde admissa.
§ 2. Renuncians tamen tenetur hisce in casibus ad omnia consectaria, quae ex his renunciationibus profluunt ad tramitem iuris communis.
Titulus II. Signatura apostolica.
Cap. I
De constitutione et compententia Signaturae Apostolicae
Can. 35.
§ 1. Supremum Apostolicae Signaturae tribunal constat sex S. R. E. Cardinalibus, a Sumno Pontifice electis, quorum unus, ab eodem Pontifice designatus, Praefecti munere fungetur.
§ 2. Eique dabitur a Romano Pontifice adiutor, seu a Secretis, qui iuxta regulas eiusdem Signaturae proprias, sub ductu Cardinalis Praefecti, omnia praestabit quae ad propositae causae instructionem eiusque expeditionem necessaria sunt.
Can. 36.
§ 1. Praeter Secretarium erit etiam in Apostolica Signatura unus saltem notarius conficiendis actibus, conservando archivio, et adiuvando Secretario in iis quae ab eo ipsi committuntur: habebitur quoque custos conclavium eiusdem Signaturae: prior sacerdos, alter laicus.
§ 2. Erunt etiam aliquot Consultores, a Summo Pontifice eligendi, quibus poterit examen alicuius quaestionis pro voto ferendo committi.
§ 3. Quae ad nominationem, iusiurandum, obligationem secreti ac disciplinam pertinent, et pro administris Sacrae Rotae constituta sunt, serventur quoque, cum proportione, pro Apostolicae Signaturae administris.
Can. 37.
Supremum Apostolicae Signaturae tribunal videt tamquam sibi propria ac praecipua:
1. de exceptione suspicionis contra aliquem Auditorem, ob quam ipse recusetur;
2. de violatione secreti, ac de damnis ab Auditoribus illatis, eo quod actum nullum vel iniustum in iudicando posuerit, iuxta can. 9;
3. de querela nullitatis contra sententiam rotalem ;
4. de expostulatione pro restitutione in integrum adversus rotalem sententiam quae in rem iudicatam transierit.
Cap II.
De modo iudicandi Apostolicae Signaturae.
Can. 38.
Ad postulandam restitutionem in integrum et ad introducendum iudicium nullitatis contra sententiam rotalem dantur tres menses utiles a reperto documento aut a cognita causa, ob quam ad haec remedia recursus fieri potest.
Can. 39.
§ 1. Expostulatio ad Signaturam pro restitutione in integrum non suspendit rei iudicatae executionem.
§ 2. Nihilominus ad instantiam partis recurrentis Signatura potest, incidentali sententia, inhibitionem executionis iubere, aut obligare partem victricem ad congruam cautionem praestandam pro restitutione in integrum.
Can. 40.
§ 1. Libellus, quo causa introducitur, exhibendus est Secretario Signaturae Apostolicae.
§ 2. Cardinalis autem Praefectus, una cum Secretario, accepta instantia, examinare debet, utrum fundamentum aliquod boni iuris habeat: quod si desit, instantiam ipsam quamprimum reiicere; sin vero habeatur, tenetur admittere.
Can. 41.
§ 1. In causa criminali, de qua sub num. 2 canonis 37, regulae processuales serventur, quae pro causis criminalibus a iure canonico statuuntur.
§ 2. In aliis iudiciis. de quibus in num. 1, 3 et 4, can. 37, Signatura procedere potest sola rei veritate inspecta, citata tamen semper parte adversa, vel conventa, vel cuius intersit, et praefixo partibus congruo peremptorio termino ad iura sua deducenda.
§ 3. Et in primo ex memorati iudicii casibus Apostolica Signatura inappellabili sententia definit utrum, an non, sit locus recusationi Auditoris. Quo facto, iudicium ad Sacram Rotam remittit, ut iuxta suas regulas ordinarias procedat, admisso in suo turno, vel non, Auditore contra quem exceptio sublevata fuit, iuxta Signaturae sententiam.
In tertio casu de hoc tantum iudicat, sitne nulla rotalis sententia, et sitne locus eius circumscriptioni.
In quarto casu Apostolica Signatura, inappellabili sententia definit, utrum, necne, locus sit restitutioni in integrum. Qua concessa, rem remittit ad Sacram Rotam, ut, videntibus omnibus, de merito iudicet.
Can. 42.
Cardinalis Praefectus, itemque Signaturae tribunal, si expedire reputent, convocare possunt Promotorem iustitiae et Defensorem vinculi penes Sacram Rotam, et ab eis votum exigere, vel etiam petere ut de actibus rotalibus, quae impugnantur, rationes explicent.
Can. 43.
In reliquis, quae necessaria sunt ad iudicii expeditionem, et non sunt in praecedentibus canonibus cauta, servari in primis debent, congrua congruis referendo, regulae pro Sacra Rota statutae, et deinde normae iuris communis.
Titulus III. De advocatis penes sacram rotam et apostolicam signaturam.
Can. 44.
§ 1. Advocati proprii ac nativi Sacrae Rotae et Signaturae Apostolicae sunt Advocati consistoriales.
§ 2. Admittuntur tamen et alii sive sacerdotes sive laici, qui laurea doctorali saltem in canonico iure instructi, post triennale tyrccinium vel qua adiutores penes aliquem ex advocatis rotalibus, facto experimento coram Rotali Collegio, ab eodem idonei reperti sint, diploma advocatorum acceperint, a Sacrae Rotae Decano et ab uno ex notariis subsignatum, ac iusiurandum coram Rotali Collegio dederint de munere ex conscientia implendo.
Can. 45.
§ 1. Advocati in causis coram Sacra Rota et Signatura Apostolica agendis tenentur servare tum communes leges canonicas tum regulas horum tribunalium proprias; et in scripturis pro defensione exarandis lingua latina uti debent.
§ 2. Tenentur insuper de mandato Decani Sacrae Rotae aut Cardinalis Praefecti Signaturae Apostolicae gratuitum patrocinium aut gratuitam adsisfentiam praebere iis, quibus Sacra Rota aut Signatura Apostolica hoc beneficium concesserit.
§ 3. Nefas eisdem est emere litem, aut de extraordinario emolumento vel immodica rei litigiosae parte sibi vindicanda pacisci. Quae si fecerint, praeter nulli-tatem pactionis, a Sacra Rota congrua poena multari possunt, iuxta sequentem canonem.
Can. 46.
Collegium advocatorum consistorialium fungetur munere collegi disciplinae pro continendis in officio advocatis: qui, ex voto eiusdem Collegii, a Sacra Rota reprehensionis nota inuri, poena pecuniaria multari, suspendi, vel etiam ex albo advocatorum expungi poterunt.
Appendix. De taxatione expensarum iudicialum.
Cap. I.
De proventibus quae ad aerarium Sanctae Sedis spectant.
1. Acta quaelibet iudicialia in causis tum contentiosis tum criminalibus exarari debent in foliis sigillum Sedis Apostolicae referentibus, excepta prima instantia, et exceptis quoque foliis typis edendis, de quibus in can. 25 et 26. Folia quatuor paginis constant et paginae triginta lineis.
Pretium uniuscuiusque folii, coram Sacra Rota adhibendi, est lib. 1; coram Signatura Apostolica, lib. 2.
2. In eodem folio cumulari nequeunt acta diversa, quamvis ad eamdem causam spectantia.
3. Quoties documenta in protocollo Sacrae Rotae exhibentur sive plura sint, sive pauciora, singulis vicibus pendenda est lib. 1.
4. Pro actu quo declaratur concordare exemplar alicuius documenti cum autographo, ad singula folia, lib. 0.50.
5. Pro peritiis, si requirantur, et pro examine testium, si habendum sit, a requirente peritiam vel probationem per testes deponenda est penes officialem rotalem, pecuniae custodem, summa ab Adiutore Prae-sidis tribunalis taxanda, quae ab eo censeatur sufficiens ad expensas peritiae vel examinis testium solvendas.
6. In taxanda hac summa Adiutor aestimare debet, iuxta civilem Urbis usum, quid requiratur ad retribuendam peritorum operam, si de ipsa agatur, vel ad indemnitatem testibus praestandam, tum ob itineris expensas, tum ob cessatum lucrum ex interrup-
tione laboris, si de examine testium res sit. Praeterea tribunalis iura iuxta communes normas ei prae oculis habenda sunt.
7. Ad occurrendum expensis iudicialibus universe sumptis deponenda est in arca nummaria Sacrae Rotae pro prudenti Ponentis arbitrio pecuniae summa a 100 ad 500 libellas.
8. Proventus universi huc usque recensiti ad aerarium Sanctae Sedis spectant, et ad illud singulis mensibus transmiti debent iuxta regulam pro aliis Sanctae Sedis officiis assignatam.
Cap. II.
De proventibus qui cedunt in retributionem operis a singulis praestiti.
1. Pro versione alicuius actus a lingua non in usu penes Romanam Curiam in aliam usu receptam, retributio pro singulis foliis, lib. 1. 50.
2. Pro examinanda versione, et pro declaratione facienda a perito de eius fidelitate, ad singula folia, lib. 0. 50.
3. Pro simplici transcriptione, ad singulas paginas, lib. 0. 25.
4. Pro extrahendis ex archivio documentis vel fasciculo (posizione) alicuius causae, tabularius ministerium suum gratuito debet praestare, si agatur de re ultimis decem annis acta; si de antiquiori, ius habet ad lib. 5.
Cap. III.
De advocatorum et procuratorum proventibus.
1. Pro qualibet instantia exarata, lib. 5.
2. Pro concordatione dubiorum, ad singula dubia, lib 5.
3. Pro interventu in examine testium in qualibet sessione, lib. 5.
4. Pro "adsistentia examini, vel iuramento parti delato, lib. 5
5. Pro congressibus cum cliente et cum aliis personis ad effectum causae, iuxta numerum et simul sumptis, a lib. 10 ad 100.
6. Pro accessibus ad tribunal, a lib. 5 ad 50.
7. Pro disputatione coram tribunali ad normam can. 30, a lib. 10 ad 25.
8. Pro examine omnium documentorum, a lib. 50 ad 300.
9. Pro eorum ordinatione et summarii compositione, a lib.	50 ad 100.
10. Pro	exaranda defensione, a	lib. 200	ad	1000.
11. Pro	responsione, a lib.	100	ad 200.
12. Pro	simplici adsistentia	ad	normam	can.	18,
a lib. 100 ad 200.
13.	Harum omnium taxarum motio, seu liquatio, facienda est ad tramitem communis iuris a Praeside tribunalis.
Cap. IV.
De exemptione a iudicialibus expensis et gratuito patrocinio.
1. Pauperibus ius est exemptionis ab expensis iudicialibus, et gratuiti patrocinii iuxta praescripta superius can. 45, § 2.
2. Qui pauperes absolute dici non possunt, sed ob arctam suam conditionem ordinariis expensis ferendis pares non sunt, ad earum reductionem ius habent.
3. Qui exemptionem ab expensis vel earum reductionem assequi velit, eam postulare debet, dato supplici libello Praesidi turni vel Auditorum coetus, qui causam iudicandam habet, adductisque documentis quibus conditionem suam comprobet. Praeterea, nisi agatur de iudicio a SS.mo commisso, demonstrare debet se non futilem neque temerariam causam agere.
4. Praeses turni postulationem ne admittat, nisi auditis, praeter partem postulantem, parte adversa, promotore iustitiae ac decano advocatorum consisto-rialium, requisitisque, si opus sit, notitiis etiam secretis super statu oeconomico postulantis.
5. Contra decretum Praesidis negantis exemptionem ab expensis vel earum reductionem, potest, intra utile tempus decem dierum, expostulatio fieri pro recognitione iudicii ad turnum, vel Auditorum coetum, cui causa iudicanda est.
6. Qui exemptionem ab expensis et gratuitum patrocinium concedit, simul debet unum ex advocatis designare, qui pauperis patrocinium vel adsistentiam suscipiat ad normam can. 45, § 2.
7. Si vero decreta tantum fuerit expensarum reductio, qui huiusmodi decretum tulit, debet simul normas saltem generales statuere intra quas reductio sit circumscribenda.
Cap. V.
De expensis in iudiciis coram Signatura Apostolica.
Eadem regula, congrua congruis referendo, servetur ac pro iudiciis coram S. Rota.
Datum Romae, die 29 Junii 1908.
De mandato speciali SS.mi D. N. Pii Papae X.
R. Card. Merry del Val.
Ordo servandus in sacris congregationibus officiis Romanae Curiae.
Normae communes.
Cap. I.
De ordine ac directione generatim.
1. In omnibus superius memoratis S. Sedis Officiis (dicasteri) duplex erit Administrorum coetus, Maiorum et Minorum.
2. In singulis moderatio proxima Secretariae, Pro-tocolli, Tabularii, ad Praelatum pertinet, qui alter est a Cardinali Praeside. A Praelato tamen erunt ad Cardinalem deferendae maioris momenti res, quibus peculiari aliquo modo sit consulendum.
In S. Rotae tribunali secretaria, protocollum, tabularium, obnoxia sunt Auditori Decano, eoque impedito, Auditori qui primam sedem post decanum obtinet: hi tamen, ubi agatur de extraordinario aliquo consilio capiendo, rem deferent ad Collegium Auditorum universum.
3. Excepta S. Rota, cui propriis erit agendum normis, in ceteris Officiis omnibus, administri maiores, praeside Cardinali suo, Congressum constituunt.
4. Ad Congressum spectat minora negotia expendere atque expedire; de ceteris disponere et ordinare ut agantur in pleno sui cuiusque officii conventu.
5.	Singula Officia sibi librum habebunt „Rerum Notabilium“, in quo rite indicentur nominationes, initi-que muneris dies Patrum Cardinalium, Consultorum, maioris et minoris ordinis Administrorum; datum iusiu-randum, cessatio ab officio, et si qua forte pontificia rescripta immutationem aliquam circa cuiusque Officii competentias induxerint.
Cap. II.
De provisione officiorum
1. Maiores Administri cuiusque Sacrae Congregationis, Tribunalis, Officii, a Summo Pontifice libere eligentur.
2. Minoribus eligendis administris titulorum doctrinaeque certamen proponetur.
Gratiosae suffragationes non admittuntur, earum-que, si intercedant, ratio habebitur nulla.
3. Certamen a supremo cuiusvis officii moderatore indicetur intra mensem a vacuo officio, acceptis ante mandatis a Summo Pontifice. Assignabitur vero spatium utile unius mensis ad exhibendam petitionem ac titulos necessarios.
4. Periculum de doctrina erit scripto faciendum certo die, quo propositae ex tempore quaestiones evolventur circa disciplinas ad petitum officium pertinentes. De proposita materia candidati in communi aula conscribent, designatis horis, advigilante Consultore aut aliquo ex minoribus eiusdem Officii administris, quem Praelatus moderator adlegerit.
5. Scripta, numeris distincta, non expresso candidati nomine, duo Consultores ordine excutient, a Congressu eligendi, et, si agatur de S. Rota, a Decano. Horum nomina Censorum occulta manebunt; iidemque quamprimum suum expriment scripto iudicium super exarata a candidatis, declarantes, quaenam ex iis, sive doctrinae laude, sive dicendi forma probentur; quaenam idonea tantum, quaenam omnino improbanda censeantur.
6. Si Consultorum iudicia de idoneitate scripti secum pugnent, candidatus non idoneus habebitur deficientis causa doctrinae. Verum facultas erit Congressui, et apud S. Rotam Decano, in ea iudiciorum discrepantia, exquirendi, si necessarium aut aequum duxerint, Consultoris tertii suffragium, ad quem proinde remittentur priorum duorum iudicia, ut ipse proferat de summa lite sententiam.
7. Ut quis possit ad eligendorum scrutinium admitti, requiritur tamquam necessaria conditio ut probatus discesserit experimento doctrinae.
8. Scrutinium fiet a Congressu, et apud S. Rotam a Collegio Auditorum. Idem erit duplex, et in utroque suffragia erunt secreta.
In primo, suffragia ferentur de singulis candidatis, ut decernatur, quinam aetate, moribus, indole censeantur idonei. Qui paria suffragia retulerint iudicandi sunt non idonei.
In altero suffragia ferentur de singulis in primo scrutinio approbatis, ut decernatur quinam virtute, meritis, scientia, habilitate sit praeferendus. Paribus inter duos pluresve candidatos suffragiis, Cardinalis, qui Congressui praeerit, et apud S. Rotam Decanus, paritatem diriment.
9. De scrutinii exitu ad Summum Pontificem integre referetur, ut, Eo probante, ad candidati nominationem deveniri possit.
10. Rationes et modi, quibus lata sint suffragia, sunt prorsus reticendi.
11. Litteras nominationis ad maiores Administros mittet Cardinalis a Secretis Status; ad minores mittent, in S. Rota Decanus, subscripto nomine alicuius Notarii; in ceteris Officiis suus cuiusque praeses Cardinalis, contra posita subscriptione more rescriptorum.
12. Deservientium nominatio, apud S. Rotam spectat ad Collegium Auditorum; apud Officia reliqua ad suum cuiusque Praesidem Cardinalem, proponentibus maioribus Administris.
13. In uno eodemque viro cumulare munia non licet; ideoque qui ad novum adspiret munus, ad id semel assumptus, pristino cessit.
14. Ad unum idemque Officium prohibetur aditus duobus consanguineis in primo et secundo gradu, et affinibus in primo.
15. Minoribus administris, ubi inter ipsos vacaverit locus, ius est adscensus titulo ministerii provectioris; non ita ceteris.
Cap. III.
Da iureiurando.
Cuiusvis ordinis Administri, ante quam adsciscan-tur, iusiurandum dabunt, coram suo Praelato, „de officio fideliter implendo, de non recipiendis muneribus etiam sponte oblatis, et de secreto servando“, secundum formulam heic adiectam, servata lege iis Officiis, quibus peculiare et gravius iusuriandum imponitur, ut communi formae particularem addant.
Iurisiurandi forma.
1 n nomine Domini.
Ego N. N. spondeo, voveo ac iuro, fidelem et obedientem me semper futurum B. Petro et Domino Nostro Papae eiusque legitimis Successoribus; ministeria mihi commissa in hac S. Congregatione (Tribunali, aut Officio) sedulo ac diligenter impleturum; munera mihi in remunerationem, etiam sub specie doni oblata, non recepturum: et secretum officii religiose servaturum in iis omnibus, quae sacri Canones aut Superiores secreta servari iusserint, itemque, quoties ab Ordinariis id postulatum fuerit, et quando ex revelatione alicuius actus praeiudicium partibus aut Ecclesiae obvenire potest. Sic me Deus adiuvet, et haec Sancta Dei Evangelia, quae meis manibus tango.
Cap. IV.
De horis ac disciplina Officiorum.
1. Spatium temporis officio assignatum est matutinum, ab hora nona cum dimidio usque ad meridiem cum semihora, singulis diebus non feriatis. Per has horas administri omnes tenentur in officio esse, non remorari, nec ab ipso ante constitutum tempus discedere, incolumi eorum privilegio, quibus officii sui lex concesserit ut commissum opus possint exequi domi.
2. Est tamen Moderatoribus facultas concedendi singulis Administris diem unum vel duos vacationis in mense, modo talis concessio cum Officii necessitatibus componi queat. Eädem conditione quotannis aut unoquoque biennio dies aliquot, non ultra hebdomadam, singulis concedere debebunt, ut piis exercitationibus vacent.
3. Morbo aut alia causa impediti quominus Officium adeant, rem Praelato significent.
4. Exceptis maioribus Administris, itemque scriba Protocolli, Diribitore atque aliis, qui sui muneris gratia debent se adeuntes excipere, ceteris non licet per horas officii visitantem quemquam admittere.
5. In sua quisque munia religiose et quam optime explenda incumbet; nec fas erit cuiquam alienam occupare provinciam, aut in sui locum substituere quempiam, aut ipse alium sufficere.
6. Verum, si Praelatus id committat, quilibet Administer se promptum exhibebit ad subrogandos collegas, atque ad alia non communia pensa quae forte sint expedienda.
7. Erit curae omnibus, maxime iis qui praesunt, ne diu negotia iaceant. Danda igitur opera ut necessaria studia, ut actorum perscriptio, ut expeditio negotiorum ea sollicitudine procedant, quae naturae rerum tractandarum et normis Officii respondeant.
8. Quoties igitur designatae horae muneri explendo satis non sint, administri reliquum operis aut domi conficient, aut morabuntur in officio diutius, aut revertentur post meridiem, prout visum fuerit moderatori opportunius.
9. Quod si productus hic labor fere quotidianus evadat, moderatorum erit eum ex aequo remunerari.
10. lidem Administrorum nomina, qui doctrina, diligentia, rerum agendarum peritia, vitaeque honestate praecellant, Summo Pontifici significanda curabunt.
11. Administro nemini licet Agentis, Procuratoris, Advocati partes assumere, neque in suo, neque in alieno Officio.
Unum eximitur procuratoris vel advocati munus in Sanctorum causis, quo munere fungi poterunt Administri minores ad SS. Rituum Congregationem non pertinentes.
12. Si quis Administer negligentia culpäve suo officio defuerit, erit admonendus, aut aliqua poena multandus, aut loco movendus ad tempus, aut etiam omnino dimittendus, pro admissi gravitate aut recidendi frequentia.
13. Si autem a sacerdotis aut christiani viri aut civis officiis ita declinaverit, ut in ius rapi debuerit, aut publicae existimationis iacturam fecerit, suo loco movebitur ad tempus, aut omnino dimittetur.
14. Aere alieno ita gravari ut aditus fiat sequestris iudicialibus, esse causa potest quamobrem quis ad certum tempus exuatur munere, aut etiam abdicare cogatur.
15. Publica inquisitione instituta de crimine adversus aliquem administrum, qui Officio praeest, officii ipsius honori tutando, simulque non gravando reo, providebit. Ad eum finem curare poterit ut accusatus ab officio recedat, et partem stipendii retinere in remu-nerationem suffecti in eius locum.
16 Remotio ad tempus, expulsio aut officii amissio, multae poenaeque ceterae contra administrum decernentur, nullo provocationis iure relicto, apud S. Rotam a Collegio Auditorum; in aliis vero Officiis a Cardinali Praeside, suffragante Congressu; et in utroque casu audita parte per scriptum.
De temporaria remotione aut dimissione referendum est ad SS.mum Dominum, ut has poenas ratas habeat.
Cap V.
De feriis.
1. Singulis diebus festis cum praecepto Officia vacabunt.
His adduntur:
Anniversarius dies creationis et coronationis Summi Pontificis.
Item obitus Decessoris.
Stati dies Consistoriis habendis sive publicis sive semipublicis.
Feria secunda et tertia Quinquagesimae, et quarta Cinerum.
Postremi dies quatuor maioris hebdomadae, et Feria secunda et tertia Paschatis.
Pervigilium Pentecostes et succedentes huic Festo dies, Feria secunda ac tertia.
Pervigilium Deipare in caelum receptae.
Secundus dies mensis Novembris, in commemoratione Fidelium defunctorum.
Pervigilium Nativitatis Domini et consequentes tres dies.
Ultimus anni dies.
2. Feriatis diebus, Moderatores Officii curare poterunt ut aliquis ex administris Officium frequentet, expediturus negotia si quae forte occurrerint. Huic autem administro licebit vacationis dies alios petere.
3. A die decimo mensis Septembris ad trigesimum primum Octobris decurrent Feriae autumnales.
Hoc spatio temporis Officium nullum erit intermissum; sed in unoquoque tot aderunt tum maioris tum minoris ordinis administri, quod satis esse existimentur urgentioribus expediendis negotiis ordinariae administrationis; maiorum enim tractationes, ac de gravioribus et implicatioribus rebus deliberationes in mensem Novembrem differentur. Quod si urgens rei gravitas postulet ut cito occurratur, intra merae necessitatis fines providebitur.
4. Qui feriarum tempore in officio versari debebunt, iis conceduntur vacationis dies quinque et quadraginta, sive intermissi, sive continui pro lubitu petentium, alio anni tempore ab iisdem eligendo, habita tamen ratione necessitatum Officii, atque appro-bante Moderatore.
12
Cap. VI.
De stipendiis.
1. De medio sublatis emolumentis, quae incerta vocari solent, administri omnes certo stipendio, eoque menstruo et ad honestam substentationem sufficienti, fruentur ex aerario Sanctae Sedis. Stipendii ratio pro variis administris proponetur in apposda tabu a; inci-pietque vim habere pro iis qui in officia adsciscentur post praesentem ordinationem, ac pro veteribus administris qui ad officia diversi gradus et conditionis advocentur.
2. Emolumentorum, seu incertorum, genus unicum derivari poterit minoribus administris ex opere in extrahendis ab archivio documentis impenso, ac trans-scriptione documentorum et processuum, si non ex officio fiant, sed instantibus partibus quarum intersit; dummodo tamen his rebus non detur opera horis officio destinatis, et praescripta serventur Appendicis Legis propriae S. Rotae c. 2 de exigenda compensatione.
3. Qui in praesens cuiusvis gradus ac naturae officio funguntur, sua stipendia retinebunt tum ordinaria tum extraordinaria, quae tamen stabilitatis rationem habeant (incerta certa), et ad officium ipsum referantur; non quae speciem remunerationis praese-ferant ob collocatam peculiarem operam aut extraordinarios ob titulos
Eadem stipendia non aliunde solventur in posterum nisi ab aerario Sanctae Sedis.
4. Ut autem recti iustique servetur lex, intra mensem ab edita praesenti ordinatione, singuli qui variis Officiis praesunt ad Cardinalem Secretarium Status administrorum omnium deferent nomina, adiecto suo cuiusque stipendio, ad normam superiori numero descriptam.
lidem Praesules, intra memoratum tempus, recensebunt onera sive perpetua sive temporaria, quibus Officia sua gravantur, et impensas Officii ordinarias.
5. Gradus et stipendia ad normam n. 3 sarta tectaque manebunt Administris eorum etiam Officiorum, quae ob novam Romanae Curiae ordinationem aut prorsus desierint, aut sint natura penitus immutata.
Huiusmodi autem administri a Sanctae Sedis nutu pendebunt, et, ubi eorum postuletur opera, ad eam praestandam debebunt sese promptos ac paratos exhibere.
6. Salvis iuribus a praesentibus administris acquisitis in quibusdam Officiis ad emeritum percipiendum, ceteris omnibus in posterum, qui sive aetatis ingravescentis, sive diutini morbi causa, sustinendis rite muneribus impares fiant, Apostolica Sedes, quantum poterit, ex aequo providebit, curando ut sufficiantur ab aliis, et cavendo ne ipsis necessaria desint ad honestam sustentationem.
Cap. VII.
De advocatis.
1. Firmo illorum iure modo legitimi habentur advocati, in posterum, ad ineundum hoc munus, servandae erunt normae th. III legis propriae S Rotae constitutae.
2. Exinde leges disciplinae vigebunt in memorato titulo contentae, quibus aeque omnes erunt obnoxii.
3. Qui vero cupiat advocati munus exercere apud
S.	Rituum Congregationem in Sanctorum causis, is legitimum sibi titulum comparet Advocati rotalis, ceteris-que satisfaciat consuetudinis formis, quae ab eo Siero Consilio praescripta sunt.
Cap. VIII.
De ministris expeditionum.
1. Privilegium exclusivae, quo Apostolici Ministri expeditionum in Dalariae Officio fruuntur, ubi primum habere vim coeperit Constitutio Sapienti consilio, cessabit.
2. Est autem Sanctae Sedis propositum de ministrorum expeditionum, qui modo sunt, conditione ac statu cognoscere, ut in peculiaribus casibus ea possit inire consilia, quae magis aequa et opportuna judicaverit.
Cap. IX.
De procuratoribus seu agentibus.
Sectio 1. — De procuratoribus particularibus et privatis.
1. Qui ad Sanctam Sedem recurrens sui particularis ac privati negotii causa uti opera velit procuratoris, potest ad id munus deputare quemlibet suae fiduciae virum, dummodo catholicum, integra fama, et ad Officium, in quo agenda sit res, minime pertinentem. Praeterea oportet eumdem legitimo mandato munire, quod in Actis, ad ipsius Officii cautionem, servabitur; aut sin minus apud Moderatores eiusdem in tuto ponere delecti viri honestatem et requisitas conditiones.
2. Si exhibitum virum Moderatores iudicaverint admitti non posse, certiorem faciet mandantem, ut aliter consulat.
Sectio 11. — De Procuratoribus publicis ac legitimis.
3. Ad procuratoris munus legitime et constanter obeundum pro Episcopo eiusque dioecesi, oportet inscriptum habere nomen in Procuratorum albo, quod patebit in Officio a Secretis Sacrae Congregationis Consistorialis.
4. Salvis iuribus acquisitis ab exercentibus hodie munus Agentium seu ministrorum expeditionis, qui, ubi postulaverint, in memoratum album referentur, posthac quicumque volet inscribi debebit petitionem,
cum titulis quibus illa nititur, exhibere Adsessori S. C. Consistorialis.
5. Ad iustam admissionem requiritur ut orator catholicam fidem profiteatur, sit integra fama, calleat-que satis latinum sermonem et ius canonicum. Si agatur de sacri ordinis viro, oportet ab Officio Urbis Vicarii adsensum impetret Romae residendi; religiosus autem sodalis id a Praeposito generali impetrabit.
6. Iudicium de petitione, utrum ea admitti possit necne, edetur a Cardinali a Secretis S. C. Consistorialis, audito congressu; qui, ut magis explorata sit candidati doctrina, poterit ipsum experimento subiicere, prout melius iudicaverit.
7. Nihil obstat quominus Ordinarius procuratorem eligat virum nondum in album relatum; qui tamen, ante quam exerceat mandatum, inscriptionem postulabit.
Hoc autem in casu Ordinariorum prudentiae relinquitur ante videre, num cui forte obstaculo propositus procurator esse possit obnoxius, ne sese repulsae periculo obiiciant.
8. Praeter inscriptionem in album, ut quis publicus habeatur et stabilis procurator dioecesanus, necessario requiritur iustum Ordinarii mandatum ab ad-lecto exhibendum, cuis mandati authenticum exemplar apud Officium a Secretis Consistorialis Congregationis deponetur.
9. Munerum a procuratore dioecesano explendorum haec summa est: curare ut epistolarum commercium inter Apostolicam Sedem et Episcopum, de omnibus dioecesis negotiis, rite et cum fide procedat; ea referre, de quibus Officio alicui praepositi, in rebus ad ipsum pertinentibus, eum sint percontati; in cognitione versari negotiorum, quae apud varia Sanctae Sedis Officia evolvuntur spectantque dioecesim, cuius habet ipse procurationem.
10. Quae scripta data sint obsignata, inviolata transmittenda sunt; neve procurator unquam ulläve de causa sibi fas esse ducat ea resignare. Qua in re cuiusvis generis culpa censebitur gravis.
11. Circa res omnes dioecesis, quarum, ratione sui muneris, notitiam acceperit, nisi agatur de re publica et notoria, procurator secreto officii tenetur. Huius legis violatio culpae gravis instar habebitur.
12. Procuratoribus interdicitur ne litteras passim dimittant ad clientum aucupium, exhibentes faciliores conditiones aut similia.
13. Nemini procuratori licet pro sua opera maiorem pecuniae summam exigere quam quae pro rescriptis, brevibus, bullis officiorum Sanctae Sedis constituta sit atque descripta: quam qui fregerit legem, restitutionis obligatione tenebitur, etiam poenis aliis non irrogatis.
14. Qui christiano plane more non agat, quae conditio ad exercendum procuratoris munus est om-
nino necessaria, aut in memoratis officii sui partibus grave aliquid admittat, potest ad tempus removeri, aut etiam perpetuo dimitti.
15. Advocatorum Consistorialium Collegium erit agentibus seu procuratoribus omnibus instar Consilii disciplinae. Ex eius Collegii sententia, Cardinalis a Secretis S. C. Consistorialis (si agatur de prave acta vita sociali vel de alia publice nota culpa); aut praepositi Officio, cuius intersit (si de culpa officium spectante), poterunt ad admonitionem rei, aut ad eius remotionem sive temporariam sive perpetuam procedere.
16. Procurator, sive remotus ad tempus sive perpetuo dimissus ab uno officio, hoc ipso remotus censetur, aut omnino exclusus ab omnibus. Quare praepositi Officio, a quo eiusmodi sit prolata sententia, ceteris Officiis rem significandam curabunt.
Cap. X.
De ratione adeundi sanctae sedis officia cum iisque agendi ganeratim.
Sectio 1. — Pro privatis.
1.	Christi fideli cuique patet aditus ad Sanctae Sedis Officia, servata rite forma quae decet, et facultas est cum iisdem agendi per se de suis negotiis.
■2. Advocati opera uti volenti, in quaestionibus quae illum admittant, fas non erit patronum proponere quemlibet; sed optio ei dabitur inter approbatos, de quibus cap. VII.
3. Si vero Procuratoris desideret operam, eius eligendi arbitrium ipsi relinquitur, servatis tamen normis cap. IX sect. 1 constitutis.
Sectio II. — Pro Ordinariis.
4. Ordinarius unusquique potest ipse per se in variis Apostolicae Sedis Officiis negotia libere tractare, non solum quae se ipsum spectent, sed etiam quae dioecesim ac sibi subditos fideles ad ipsum confugientes.
5. Quoties Ordinarius velit ipse per se de negotio aliquo agere, sive praesens in Curia, sive per litteras a sua sede mittendas, Officium praemonebit quocum ei erit agendum. Tunc vero in Positione ad-notabitur: Personalis pro Ordinario; resque nullis interpositis procuratoribus agetur.
6. Ordinarius, qui petit directo agere cum Officio aliquo, sibi assumit solvendas impensas, non modo pro acceptis redditisque litteris et scriptis, aut pro aliis rebus necessariis, sed etiam pro taxationibus praescriptis in singulis actis.
7. Si advocato fuerit opus, etiam Ordinariis cohibetur optio, ita ut nequeant ipsum deligere nisi ex approbatis.
12*
8. Si procuratore uti velint, normis inhaerebunt cap. IX sect. II declaratis.
9. Mandatum, quo ab Ordinario procurator eligitur, potest usque rescindi ad formam iuris communis; in eamque rescissionem, utpote rem ad fiduciam pertinentem, nulla datur inquirendi aut expostulandi facultas.
10. Vicario Capitulari non licet, electum ab Episcopo procuratorem cum alio mutare; at poterit cum Sanctae Sedis Officiis directo agere, ad normam art. 4, 5, ö huius Sectionis.
Cap. XI.
De taxationibus et procurationibus.
1. In omni rescripto, induito, dispensatione, a suo Officio indicabitur, non modo taxatio Sanctae Sedi solvenda et renumeratio Agenti debita, sed etiam pecuniae summa, cuius repetendae ius habet dioecesana Curia pro exsequutione rescriptorum, si haec necessaria sit; quae quidem summa pontificia taxatione erit inferior.
2. Taxatio pauperibus, sive cives privati sint, sive instituti piaeve causae, si petita gratia moraliter necessaria sit, non lucrosa oratori, ita ut hic nullum possit ex ea quaestum facere, ex dimidia parte minuetur, aut etiam, si visum fuerit, omnino condonabitur, integris tamen oratori manentibus impensis pro tabellariis, pro exscriptione, aliisque id genus necessariis.
His in casibus, etiam Agentis procuratio ad partem dimidiam redigetur aut omnino condonabitur, salvis impensis pro tabellariis.
3. Ordinarii, secreto percontati parochos, quae vera sit oratorum conditio, significabunt in singulis casibus, agaturne de paupere, aut quasi paupere, ideo-que competat ne ipsis ius ad plenam aut dimidiatam condonationem taxationis, onerata utriusque partis conscientia super expositorum veritate ; contra quam si actum fuerit, firma restat obligatio sarciendi quidquid iniuria sublatum sit.
Si qui autem iniqua voluutate renuant satisfacere taxationem ad aliquam consequendam dispensationem praescriptam, cuius tamen concessio sit moraliter necessaria ad offendicula et peccata vitanda hoc erit ab Ordinariis indicandum in suis litteris. Iidem, impetratae gratiae notitiam communicantes cum iis quorum inte-rest, eos commonebunt (si opportune id fieri pruden-terque licebit ab ipsis) ex iustitia, aliquid Sanctae Sedi deberi.
Utcumque tamen gratiae validitati nihil umquam officiet error aut fraus circa oeconomicam petentis conditionem.
4. In omnibus Officiis, subsignatis rescriptis, destinatus administer, peculiari super ipsis impresso sigillo,
taxationem notabit Sanctae Sedi debitam, impensas procurationis et pecuniae summam pro exequutione: quae omnia in menstruo libello recensebit, ad rationum computationem suique cautionem adservando.
• In variis taxationibus designandis administer prae oculis habebit superius expositas normas, Positionem, seu fasciculum actorum expendens; in dubiis vero rem ad Officii moderatores deferet.
5. Singula Officia alterum habebunt a priore distinctum administrum diribendis litteris, rescriptis, et exigendae pecuniae taxationum ad Sanctam Sedem pertinentium.
6. In rebus secreto tegendis rescripta obserata tradentur: taxatio vero in alio notabitur folio eumdem numerum referente qui in obserato rescripto. Eadem taxationis notatio in interiore rescripti pagina iterabitur, ad securitatem recipientis.
7. Extremo quoque mense, Praelatus Officii moderator libellum inspiciet, de quo num. 4, acceptique rationem expendet; deinde utrumque ad Sanctae Sedis arcam nummariam deferet, suae auctoritatis testimonio munitum.
Dispositiones temporariae.
8. Officiorum administrationem totam illico retexere quum minime detur, Sancta Sedes sibi reservat peculiares normas constituere servandas in posterum.
9. Interim nulla fiet immutatio taxationum quae legitime in usu sunt pro expeditione Bullarum et Brevium Apostoiicorum.
10. Pariter in usu esse non desinunt eae taxationes, quae in causis Beatificationis aut Canonizationis descriptae habentur in lege SS. Rituum Congregationis: de taxis et impensis pro causis Servorum Dei.
11. Sua etiam disciplina est moderandarum taxationum, mercedium, impensarum apud S. Rotam et Signaturam Apostolicam in causis quae ad ea tribunalia deferantur.
12. Pro dispensationibus matrimonii vigere quoque pergent in praesens taxationes pendi solitae penes Datariam Apostolicam et S. Poenitentiariam. In causis vero matrimonialibus dispensationis super rato, et in aliis quae a S. Congregatione de Sacramentis iudicantur, standum normis a S. Congregatione Concilii huc usque servatis.
13. Pro ceteris gratiarum, indultorum, dispensationum rescriptis, in Officiis omnibus, taxatio Sanctae Sedi solvenda erit libellarum decem, si de maioribus rescriptis agatur: si de minoribus, quinque.
Remuneratio Agenti debita erit libellarum sex pro rescriptis maioribus: pro minoribus, trium.
Si rescriptum unum plures gratias contineat, augebitur pro portione taxatio; non ita tamen Agentis procuratio.
14.	In omnibus autem et singulis casibus superius, num. 9, 10, 11, 12 et 13, recensitis, incolumes semper sint dispositione capitis VI praecedentis, de stipendiis, et dispositiones num. 4, 5, 6 et 7 huius capitis, de solutione pecuniae singulis mensibus arcae nummariae S. Sedis facienda.
15.	Usus S. Congregationis de propaganda Fide exemptionis e qualibet taxatione in suae jurisdictionis locis incolumis servetur.
Datum Romae, die 29 lunii 1908.
De mandato speciali SS.mi D. N. Pii Papae X.
R. Card. Merry del Val.
45.
Mladinska zavetišča.
Ministrstvo za javna dela je dne 3. novembra 1.1908., št. 9233, izdalo o skrbstvu za pridobitno mladino nastopni razpis, ki je velike važnosti tudi za našo škofijo.
Častita duhovščina, se na ta razpis opozarja v ta namen, da bi po možnosti sodelovala pri snovanju mladinskih zavetišč.
Ker je omenjeno ministrstvo pripravljeno v dosego tega smotra podeljevati podpore, naj se ugodna prilika ne zamudi tam, kjer se je osnovalo tako zavetišče.
Razpis slove:
„Med kulturnimi vprašanji, ki čedalje bolj vzbujajo splošno pozornost, stoji v ospredju skrbstvo za pridobitno mladino. Položaj dečkov in deklic, ki so bili odpuščeni iz ljudske šole in ki stopijo že s 14 leti v življenje, da bi si ondi česa pridobili, je v resnici zelo težaven. Ko si volijo svoj poklic, jih pri tej priliki v zaželeni meri ne podpira niti šola, niti lastni ljudje, niti javnost. Radi tega si dostikrat izvolijo svoj poklic, ne da bi bili zanj sposobni in ne, da bi imeli v njem kake prihodnjosti. Vodi jih le slučaj in zgodi se, da v dobi od šole do vojaštva, ko bi telo in duh morala šele dozorevati in ko še nimata zadostne odporne sile v osebi, ostanejo brez vsake primerne duševne in fizične pomoči.
Le prepogostokrat se vsled tega, zlasti po mestih in industrialnih krajih, zgodi, da zaide mladina na napačna pota, da se telesno izprija, da duševno in nravstveno propada in da končno zabrede v. zločine.
Neogibno je zatorej potrebno, da se takšni ljudje ščitijo, da se mladina, ki je z vnemo pri svojem poklicu, podpira pri vzgoji. V splošno korist je, da se njeno duševno prizadevanje pospešuje, ker je s tem prizadevanjem dozorelost in praktična naobrazba pridobitne generacije v gospodarskem boju v tesni zvezi.
Vsemu obrtnemu stanu mora biti torej močno pri srcu kakovost naraščaja. Mora se pa zanimati tudi za to, da se odpravi občutno nedostajanje vajencev in zlasti vajenk v primeri z onimi pridobninskimi poklici, ki takoj nujajo zaslužek. To je izvedljivo, če se izboljša skrbstvo za vajence, če sodeluje šola pri po-
sredovanju učnih mest in če se dvigne splošna naobrazba in zanimanje vajencev. Končno je mojstrom treba dati možnost, da si vzgoje primeren obrtni naraščaj, ne da bi sprejemali vajencev popolnoma v svojo hišo, proti čemur so ravno takšni mojstri, ki stoje dobro in ki bi mladino kot praktični vzgojitelji bili posebno koristni iz raznih nagibov.
Kot najnujnejše naloge je torej na označenem polju smatrati sledeče odredbe:
1. Napravo in podporo vajenskih domov za stanovanje in prehrano onih, ki so že vajenci ali ki mislijo vajenci postati. Taki domovi bi dajali navodila in pojasnila za volitev poklica in bi bili v ozkem stiku z javnimi posredovalnicami za delo, z obrtnimi zadrugami, s šolskimi oblastvi in šolskimi vodstvi. Na ta način bi bilo možno dognati, koliko pomožnih sil je potreba in kakšno obrtno prihodnjost da imajo. Če bi se šolskim vodstvom po mestih in občinam po deželi sporočalo, bi ona tudi lahko poročala, koliko naraščaja je odondod vsak čas pričakovati.
2. Na drugi strani je neogibno potrebno, da se snujejo in pospešujejo mladinska zavetišča, to je bivališča za vajence oziroma vajenke, in mladinske delavce v prostih urah. Ondi bi se prilično vajenci, ki so v prehrani pri svojih delodajalcih, s prebivalci vajenskih domov kakor tudi z mladimi pomočniki shajali družabno pri zabavnih in poučnih prireditvah.
3. V zvezi s temi zavetišči je tudi potrebno, da se ob nedeljah prirejajo splošne veselice zabavne ali pa poučne vrste. Predavanja bi morala biti prilagodena naziranju obrtne mladine in bi morala obravnavati praktično zanimive in vzbujajoče predmete. Glasbene in deklamatorske prireditve bi jim bile pa v boljše razvedrilo.
Za vse to bi bila v vsaki deželi poklicana skrbstvena komisija za obrtno mladino, ki bi dajala v dosego teh smotrov primerne nasvete in prevzela nameravanih mladinskih naprav.
Za uspešno učinkovanje na tem polju bi bilo seveda treba tudi sodelovanja proUujenih interesentov. Praktično izkušeni in stvari naklonjeni podjetniki, in sicer primerni interesentje dajali bi lahko stvarno dra-
gocena navodila in bi v najobsežnejši meri pripomogli, da se vse to uresniči.
Temeljem omenjenega razpisa j e c. kr. ministrstvo za javna dela načelno pripravljeno, namenu primerna in vpeljana zavetišča, v kolikor bodo dopuščala raz-položiva gmotna sredstva, podpirati pod sledečimi pogoji:
1. če je za glavni del vzdrževalnih troškov zavetišča poskrbljeno po lokalnih korporacijah, zlasti po obrtnih zadrugah dotične občine, po pristojni trgovinski in obrtni zbornici, po deželnih zakladih itd. z določeno zajamčenimi prispevki;
2. če je zagotovljeno, da se zavetišču pridruži zadostno število vajencev in mladinskih delavcev;
3. če zadoščajo prostori za nastanitev zavetišča glede lege, obsežnosti, razsvitljave, kurjave itd. potrebnim zahtevam;
4. če odgovarjata pravilnik in hišni red namenu zavoda in če ima zbirka knjig za zavetišče le takšne
knjige in časopise, proti kojih vsebini v zmislu odloka c. kr. ministrstva za bogočastje in nauk z dne
2.	oktobra 1886, št. 19.503 (osrednji list za obrtni pouk zv. V., str. 169) ni pomisleka. Knjige je, preden se namenijo obrtnim učiliščem predpisano pregledati;
5. če je vodstvo zavoda in vzgojni posel poveri osebam, ki so svoji težavni nalogi popolnoma kos, in če zavetišče stavljeni namen vobče povoljno doseza;
6. če se najmanj desetina državne podpore porabi za pomnožitev knjižnice, iger in zbirke orodja.
Prošnje na ministrstvo za javna dela za dovolitev podpore za zavetišča bi bilo potem pristojnih političnih okrajnih oblastev tu vlagati. Priložiti bi jim bilo pa prepis pravil in hišnega reda, proračun tekočih upravnih troškov, pri že dalj časa obstoječih zavodih tudi računski zaključek preteklega leta, pri zavodih, ki se imajo ustanoviti na novo, vrhutega tudi seznam troškov za prvo opravo zavoda.“
Pristavek. Kdor bi potreboval „Pravilnik zavetišča“ in „Hišni red zavetišča“, naj se pismeno obrne na kn-šk. ordinariat, ki mu bo oboje oskrbel in doposlal.
46.
Društva pri procesijah.
Gasilci in veteranci se procesij z Najsvetejšim udeležujejo pokriti, in sicer tudi v slučaju, da so kot častna straža ob kraju baldahina. Ta običaj se ne vjema natanko z globokim verskim čuvstvom in spoštovanjem do Najsvetejšega.
V soglasju s tem spoštovanjem se člani društva „Orel“ procesij udeležujejo odkriti, kar je ne le hvale vredno, ampak tudi spodbudno. To okolnost knezo-škofijski ordinariat pozdravlja in naroča gg. župnikom: Za častno spremstvo pri Najsvetejšem imajo prednost člani onih društev, ki so pri procesiji odkriti.
Zato imajo sedaj prednost člani „Orla“, ki naj se za spremstvo povabijo. Ako bi pa tudi člani prej imenovanih društev sklenili, da bodo pri procesijah odkriti, se za častno spremstvo lahko menjavajo.
Ta določba se ne tiče vojakov.
Knezoškofijski ordinariat v Ljubljani, 2. junija 1909.
f Anton Bonaventura, 1. r.
knezoškof.
47.
Kn. šk. zavod sv. Stanislava.
Naznanilo o sprejemu v kn. šk. zavod sv. Stanislava v Št. Vidu nad Ljubljano za šolsko leto 1909/1910.
Gojenci dobivajo v zavodu vso oskrbo, namenu primerno vzgojo in pouk v obsegu in po načrtu, kakor to velevajo avstrijski šolski zakoni.
Za mladeniče iz ljubljanske škofije je cela plača 400 K na leto, za mladeniče iz drugih škofij 500 K. Plačuje se v mesečnih obrokih naprej. Nekaj izmed tistih, pri katerih je upanje, da se bodo posvetili duhovskemu poklicu, se sprejme tudi brezplačno
V kn.-šk. zavod sv. Stanislava v Št. Vidu nad Ljubljano se sprejemajo telesno zdravi in moralno nepokvarjeni mladeniči, zlasti taki, o katerih je upati, da se bodo po dovršenih gimnazijskih študijah posvetili duhovskemu poklicu.
V šolskem letti 1909/1910 bo v zavodu prvi, drugi, tretji, četrti in peti gimnazijski razred.
ali po znižani ceni, kolikor to dopuščajo gmotna sredstva zavoda. Vendar morejo dotični to dobroto le tako dolgo uživati, doklerseje po svoji pridnosti in svojem lepem vedenju kažejo vredne. — Šolnina se ne plačuje; le za sprejem v 1. gimnazijski razred se plača pristojbina 10 K, pri vpisovanju v druge gimnazijske razrede pa 4 K za učila.
Repetentje se ne sprejemajo.
Prošnjo za sprejem, naslovljeno na kn.-šk. ordinariat v Ljubljani, morajo vsi učenci osebno v spremstvu svojih staršev, oziroma njih namestnikov, izročiti vodstvu zavoda. Na prošnje, ki bi jih učenci poslali po pošti ali po kaki drugi poti, pa sami ne bi prišli za časa k hišnemu vodstvu, bi se moglo le v izrednih slučajih ozirati.
Posebe je pomniti:
1.	Učenci, ki hočejo vstopiti v 1. gimnazijski razred, morajo oddati svojo prošnjo od 15. do 25. junija. V četrtek, 24. junija, bo vodstvo zavoda sprejemalo prošnje v Ljubljani v kn.-šk. palači, v pritličju na desno, od 8. do 12. ure dopoldne in od 2.
do 4. ure popoldne; druge dni pa se sprejemajo prošnje v zavodu v Št. Vidu. Prošnji je priložiti: a) krstni list; b) izpričevalo o stavljenih kozah; c) izpričevalo o dovršeni ljudski šoli s pripomnjo, da se je izdalo, ker hoče učenec vstopiti v gimnazijo; d) izkaz o imetju, če prosi, da bi bil sprejet brezplačno ali po znižani ceni.
2. Učenci, ki so z dobrim uspehom dovršili I. ali 11. gimnazijski razred na kaki drugi gimnaziji, pa bi želeli v 11., oziroma 111. gimnazijski razred priti v zavod, naj oddajo svojo prošnjo, vsa gimnazijska izpričevala in druge zgoraj naštete listine do 15. julija.
3. Kar zadeva starost prosivcev, se ne morejo sprejemajo učenci, ki bi morali iti na vojaški nabor pred Vlil. gimnazijskim razredom.
Kdor bi želel bolj natančnih pojasnil, naj se obrne do podpisanega vodstva.
V Št. Vidu nad Ljubljano, dne 5. junija
1909.
Vodstvo kn.-šk. zavoda sv. Stanislava.
48.
Različne opazke.
4. Glede premeščenih duhovnikov velja pravilo, naj dekanijski uradi dan njihovega odhoda, oziroma dohoda ordinariatu naznanijo, da se more potrebno ukreniti glede nakazanja dotacijskega dopolnila. („Škof. List“, 1907, str. 89; 1908, str. 120). Ni pa treba naznanjati dohoda novega župnika, ker je ordinariatu dan njegovega umeščenja že tako znan.
5. Legalizacija. Podpisov cerkvenega predstoj-ništva na izknjižnih izjavah, pobotnicah itd. ni treba dajati c. kr. notarjem poveriti ali legalizirati, ker jih ordinariat in c. kr. deželna vlada poverita. V tem oziru
velja § 3. drž. zakonika z dne 4. junija 1882, drž. zak. št. 67, ki se glasi:
Die Feststellung der Echtheit der Unterschrift auf einer Privaturkunde durch gerichtliche oder notarielle Beglaubigung ist nicht erforderlich, wenn diese Urkunde mit der genehmigenden Erklärung einer Behörde des Staates, eines, Landes oder eines Bezirkes versehen ist, welche berufen erscheint, die Interessen desjenigen wahrzunehmen, dessen Recht beschränkt, belastet, aufgehoben oder auf eine andere Person übertragen werden soll.
49.
Novomašniki 1.1909.
V zmislu in po določbah sv. Cerkve (Conc. Trident. Sess. XX1IL, Cap. 5. et Constitut. Apostolicae Sedis ddo. 22. Octobris 1869, Art. 11.) naj se po vseh župnijskih in redovniških cerkvah dne 4. julija (V. nedeljo po Binkoštih) razglase letošnji novomašniki. Hkrati naj se vernikom toplo priporoči, naj prav goreče molijo za novoposvečence, da postanejo duhovniki po Srcu Gospodovem. (Prim. L Kralj. 2, 35.)
Posvečeni bodo v mašnike naslednji gg. bogoslovci:
a)	iz IV. leta:
1. Cankar Izidor iz Šida v Slavoniji.
2. Černugelj Anton iz Metlike.
3. Erjavec Anton iz Št. Vida pri Ljubljani.
4. Funtek Feliks iz Mengša.
5. Gnidovec Jožef iz Ajdovca.
6. Likar Peter z Vojskega.
7. Omahna Jakob s Svete gore.
8. Šešek Ivan s Homca.
9. Šifrar Anton iz Šmartina pri Kranju.
10. Zabret Frančišek iz Predoselj.
11. Zupanc Andrej s Krke.
b)	iz III. leta:
12. Andolšek Ivan iz Sodražice.
13. Dolenc Ivan iz Vodic.
14. Komlanec Anton iz Sv. Križa pri Kostanjevici.
15. Lunder Alojzij z Vel. Poljan.
16. Omahen Ignacij iz Št. Vida pri Zatičini.
17. Porenta Anton iz Žabnice.
18. Tomažič Ivan iz Most pri Ljubljani.
Subdiakonat bodo prejeli 9. julija, diakonat
10.	julija, presbiterat pa 12. julija, izvzemši gosp. Erjavca, ki bo vsled nedostatka kanoniške starosti mašništvo prejel šele jeseni.
50.
Konkurzni razpis.
Razpisujejo se sledeče župnije: Lesce v rado-	Prošnje	za	Lesce,-Goriče in Goro nad Idrijo naj
Ijiški dekaniji, Goriče in Podbrezje v	kranjski	se naslove na c. kr. deželno vlado za Kranjsko, za
dekaniji .Gora nad Idrijo v idrijski dekaniji.	Podbrezje pa na knezoškofijski ordinariat ljubljanski.
Zadnji rok za vlaganje prošenj je 29. junij t. 1.
51.
Škofijska kronika.
Odlikovanje. Nj. c. in kr. apostolsko Veličanstvo cesar Franc Jože! I. je imenoval prečastitega gospoda c. in kr. vojaškega župnika tretjega vojnega zbora v Gradcu mosignora Antona Jakliča, za častnega kanonika ljubljanskega stolnega kapitlja.
Podeljena je župnija Naklo častitemu g. Josipu Seigerschmiedu, župniku v Lescah.
Umeščen je bil 6. maja t. I. častiti gospod župni upravitelj Ivan Klemen na župnijo Lozice.
Stalni pokoj je dovoljen častitemu gosp. Jerneju Primožiču, župniku v Goričah in častitemu g. Mihaelu Koželju, župniku v Podbrezju.
Župnijskega izpita v pomladanskem roku so se udeležili naslednji čč. gg.: Abram Anton, kurat v Št. Petru na Krasu; Bartel Bertold, kaplan v Sostrem;
Bešter Janez, kaplan v Cerkljah pri Kranju; Čerin Karol, knezoškofijski tajnik v Ljubljani; Drolc Karol, kaplan na Igu; Jerič Anton, kurat na Ustju; Kajdiž Valentin, kaplan na Dobrovi; Kalan Jakob, kaplan v Vremah; Lah Lovro, župni upravitelj na Gori pri Idriji; Logar Josip, prefekt v zavodu sv. Stanislava v Št. Vidu; Pavšič Frančišek, kaplan v Naklem; Pečarič Martin, župni upravitelj v Križih pri Tržiču; Pelc Ivan, ekspozit vZdihovem; Podlipnik Josip, župni upravitelj na Selu pri Šumbregu; Štular Martin, prefekt v zavodu svetega Stanislava v Št. Vidu.
Umrl je 13. maja v Toplicah častiti g. Mihael Šobar, župnik v pokoju tržaško-koprske škofije, 14. maja č. P. Viljem Vindišar, frančiškanski gvardijan v Novem mestu, 28. maja č. P. Teodorik Murn, frančiškan v Kamniku.
Knezoškofijski ordinariat v Ljubljani, dne 3. junija 1909.
Vsebina: 44. Constitutio Apostolica de Romana Curia. (Nadaljevanje.) — 45. Mladinska zavetišča. — 46. Društva pri procesijah.
— 47. Sprejem v kn.-šk. zavod sv. Stanislava. — 48. Različne opazke. — 49. Novomašniki 1. 1909. — 50. Škofijska kronika.
— 51. Konkurzni razpis.
Izdajatelj kn. šk. ordinariat. Odgovorni urednik Viktor Steska. — Tiskala Katoliška Tiskarna.