Vereniging Vrienden VAN Slovenie
Združenje Prijateljev Slovenije
Lipa
Indlen onbestelbaar Retour aan:
De Gaarde 278 2542 CP Den Haag
(ISSN 0928-8376)
Inhoud
Inhoudsopgave en Colophon	2
Van de voorzitter	3
Kennismaking met Sloveniš	5
TOMOS 30 jaar in Nederland	7
Hulp aan creches	9
Pomoč otroškim vrtcem	10
A N w B artikel	11
VVaarom LIPA verlaat?	14
Adres Ambassade van Sloveniš	14
Astronomisch zomerkamp	14
Computergebruikers	15
Vabilo Slovenske izseljenske matice	16
Paasgebruiken in Bohinj	17
Velikonočni prazniki	18
Vereniging Vrienden van Sloveniš: wat u moet vveten!	19
Bestuur	19
In het volgende nummer publiceert Gabrijel Berlic (lid van het Sloveense parlement) zijn gedichten in LIPA en de Vlaming Willy Kuijpers (Senator in Belgiš) geeft zijn gedachten over Sloveniš prijs.
Colophon
De eindredactie van LIPA (jaargang 2, nummer 2) was in handen van F. van Krevel. De verzending werd verzorgd door H. Hoops.
De oplage van d it nummer: 140 ex.
LIPA is een tvveemaandelijkse uitgave van de Vereniging Vrienden van Sloveniš. LIPA vvordt uitgegeven door een redactiecommissie, onder verantvvoordelijkheid van het bestuur. De in LIPA gepubliceerde meningen, stemmen niet noodzakelijkervvijs overeen met die van het bestuur. Artikelen uit LIPA kunnen slechts overgenomen vvorden met bronvermelding.
Kopij voor het volgende nummer gelieve voor 15 juni 1993 te verzenden aan het secretariaat van de vereniging.
LIPA is te bestellen door 3 gulden per exemplaar over te maken op girorekening 6318199 ten name van de Vereniging Vrienden van Sloveniš te Voorschoten o.v.v. LIPA+nummer.
Leden ontvangen LIPA gratis. Aanmelding als lid geschiedt bij de secretaris.
Secretariaat (tevens ledenadministratie)
De Gaarde 278 2542 CP Den Haag 070-3677242 (na 18 uur)
Van de voorzitter
Onlangs publiceerde het Sloveense Bureau voor de Statistiek de exportcijfers over het jaar 1992. Uit deze cijfers blijkt, dat de export in 1992 naar VVesterse landen is toegenomen, tervvijl de export naar Oosteuropese landen inclusief de landen van het voormalig Joegoslaviš afnam.
De waarde van de Sloveense export bedroeg 5.614 miljoen dollar en de import van Sloveniš had een vvaarde van 5.273 miljoen dollar. Het overschot op de handelsbalans was daarmee op 341 miljoen dollar gekomen. Een bevredigend resultaat.
We bekijken de cijfers wat nauwkeuriger. De export naar Westerse landen groeide vorig jaar ten opzichte van 1991 met 3,4%. Toch blijkt de export naar de landen van het voormalig Joegoslavie nog steeds zo'n 25,5% van de vvaarde van de totale Sloveense export te beslaan.
Het belang van het voormalige Joegoslavie als handelspartner voor Sloveniš vvordt onderstreept door de constatering dat maar liefst 86% van het overschot op de handelsbalans (namelijk 293 miljoen dollar) vvordt gerealiseerd op diezelfde vroeger Joegoslavische markt.
Na Duitsland is Kroatiš de belangrijkste handelspartner van Sloveniš. Merkvvaardig is dat ook Serviš en Montenegro nog steeds van belang zijn: zij importeerden het afgelopen jaar voor een slordige 385 miljoen dollar aan Sloveense goederen.
Deze cijfers vertellen ons in de eerste plaats dat Sloveniš langzaam bezig is zich op de VVesterse markten, vooral op de Europese Gemeenschap, te concentreren. De export naar die markt stijgt enigszins. De tvveede constatering is echter, dat die orišntatie naar het vvesten maar moeizaam gaat. Volgens het Bureau voor de Statistiek vvijst het feit dat Sloveniš 86% van het overschot op de handelsbalans realiseert op de markt(en) van het voormalig Joegoslaviš, tervvijl slechts 25,5% van de export op die markten vvordt afgezet, op een zvvakke concurrentiepositie van het Sloveense bedrijfsleven op de VVesterse markt.
Als klein land is Sloveniš, net als Nederland, aangevvezen op gunstige exportmogelijkheden. VVe zagen dat, ondanks de toenemende export naar het VVesten, er nog steeds een belangrijke binding bestaat met de afzetmarkten in het Goste n, met name in het voormalig Joegoslaviš. De vraag is of dit wel zo ongunstig is.
De president van de Oost-Europabank Jacgues Attali zei onlangs na een bezoek aan Sloveniš in een intervievv aan het Brusselse dagblad Le Soir,
dat Sloveniš gerangschikt kan vvorden naast Hongarije, de Tsjechische Republiek en Polen. Sloveniš heeft naar zijn mening een goed geschoold management, hoog ontvvikkelde export-ervaring en is geo-economisch van belang voor Europa. Sloveniš zou deze mogelijkheden meer moeten uitbuiten en een brugfunctie gaan vervullen tussen Oost en West, aldus Attali, wiens bank Sloveniš onlangs een lening verstrekte ter hoogte van 225 miljoen ECU.
Dat deze vvoorden van Attali ook in Sloveniš zijn gehoord, bevvees de Sloveense minister van financišn Gaspari. Deze gaf onlangs een intervievv aan het Servische vveekblad Vreme, vvaarin hij voorspelde dat Sloveniš zal terugkeren op de Servische markt, vvanneer normale basisvoon/vaarden voor economische verkeer zullen zijn geschapen.
Frank van Krevel
Vrije en Feestdagen In Sloveniš
1 en 2 januari 8 februari
27 april 1 en 2 mei 25 juni 15 augustus 31 oktober 1 november
25	december
26	december
Nieuvvjaar
Prešeren Dag (herdenking van het overlijden van de grote dichter France Prešeren op 8 februari 1849. Op deze dag staan de literaire en andere culturele prestaties van het Sloveense volk centraal)
Dag van het Verzet (1941)
Dag van de Arbeid
Dag van de Onafhankelijkheid (1991)
Maria-ten-Hemel-Opneming
Dag van de Reformatie
Allerheiligen
Kerstmis
Herdenking van de Volksraadpleging (1990)
Zamenjava osebnih dokumentov
Slovensko notranje in zunanje ministrstvo pozivata slovenske državljane, naj cim prej zamenjajo jugoslovanske osebne dokumente, ki veljajo do 25. junija letos, za nove slovenske osebne dokumente. Ministrstvi v obvestilu opozarjata da z jugoslovanskimi potnimi listi prestop državne meje po 25. juniju ne bo vec mogoč, prav tako pa bo isti dan potekla veljavnost tudi vozniškim in prometnim dovoljenjem, registrskim tablicam ter drugim prometnim potrdilom.
Dokumente zamenjujejo občinski upravni organi za notranje zadeve, potne liste po tudi slovenska diplomatsko-konzularna predstavništva. Državljani RS lahko zamenjajo tudi os.ebne izkaznice, natisnjene na novih obrazcih s simboli države Slovenije, čeprav ministrstvi sporočata, da bodo povsem nove osebne izkaznice izdelane nekoliko kasneje.
Kennlsmaklng met Sloveniš (deel 1)
Over een inktzwarte nacht, adelaars en zaska
Het is de zomer van 1989. Vrienden, die een huis bezitten in de buurt van Bohinj, hebben me uitgenodigd een deel van de grote vakantie bij hen door te brengen. Een reis naar een land, vvaarvan ik de taal niet spreek, de gevvoonten niet ken, kodom: voor een fervente Italieganger als ik ben, betekent dit een tocht naar een avontuurlijke en onbekende vede.
De reis verloopt niet bepaald vlot en hoopgevend. Nog nooit heb ik zoveel buitenlandse vvegenvvachters op vluchtstroken zien prutsen aan mijn auto, die toch echt pas zijn grote beud heeft gehad. Tot overmaat van ramp bedenk ik me in de buud van de Oostenrijkse grens dat mijn kentekenpapieren nog thuis op de salontafel liggen. Paniek slaat toe. Kom ik dan de Sloveense grens wel over?
Vanvvege al het oponthoud bereik ik een dag te laat 's avond om half tien \ de grens bij Rateče. Het schemed al behoorlijk. Ik besluit dat "afleiden" de beste tactiek is. Ik houd dus mijn pas plus groene kaari buiten het raampje, hoop dat men verder niet vraagt naar autopapieren en zeg vrouvvelijk-vals in keurig Engels:"lk ben bijna waar ik zijn moet. Kunt U me zeggen hoe ver het nog is naar Bohinj?". Helaas, het is de Italiaanse douane en de man heeft geen idee. Vijftig meter verderop pas ik dezelfde truc toe en ik krijg uiterst vriendelijk een mondelinge routebeschrijving -die ik natuurlijk al ken- en een stempel in mijn paspood. Bij het vvisselkantoor dat om deze tijd gelukkig nog open is, haal ik pas echt opgelucht adem en de nodige dinars. Ik heb het gevoel dat het avontuur nu pas echt begint.
In een rustig tempo -ik ken immers de weg niet- kom ik via Kranjska Gora en Jesenice in Bled. Hier lopen ondanks het late uur nog veel vakantiegangers verrukkelijk te flaneren langs het meer. Ik zie de schitterend verlichte kerk en de burcht en ik vveet zeker dat ik hier snel terug moet komen. Het is intussen aardedonker als ik om half tvvaalf 's nachts een uitgestorven Bohinj binnenrijd. Ik zoek naar verkeersborden, maar ik kan ze niet vinden en ik heb een stevig vermoeden dat ik verdvvaald ben. Op een kruispunt staan drie jongens met brommers aan wie ik de weg vraag. Ik zie ze denken :"Een buitenlandse hier, om deze tijd, die moet gek zijn". Maar ik houd koppig vol. Ik moet een stukje terug richting Bled en dan linksaf een bergvveg op. En vvonder boven vvonder vind ik, ondanks mijn spreekvvoordelijke onhandigheid, het dorpje Jereka. Vanaf nu kan ik vertrouvven op de tekening die mijn vrienden gemaakt hebben en als alles klopt moet ik moeiteloos hun huis kunnen vinden.
De nacht is verlaten en pikzvvart, maar op een of andere manier
boezemt me dat geen angst in. Evenmin doet dat de macadamvveg die bij de kazerne begint en zo sma! is dat je geen tegenligger zou kunnen passeren. En van de afgrond ernaast heb ik gelukkig nu geen weet. De weg zit vol kuilen en sleuven en in het licht van de koplampen zie ik ontelbaar veel kleine dieren voor de auto vvegschieten. Het kan geen kvvaad, want ik rijd in z'n een. ledere vijftig meter stap ik uit om te voet te inspecteren vvaar de weg mij heen leidt. Verder dan een paar honderd meter kan het niet meer zijn. Dan zie ik ineens een teken van leven: naast de weg staat een auto met Nederlands kenteken geparkeerd. Ik parkeer ernaast. Er loeit in de buurt een koe en in herinner me van de verbalen dat er vlakbij het huis van mijn vrienden een boerderij is. Ik pak mijn zaklantaarn en ga op onderzoek uit. Ik voel me net een inbreker en dat nota bene in een vvildvreemd land. Ik steek een enorm groot grasland over en vind de boerderij vvaar in het donker duidelijk de stemmen van tvvee vrouvven te horen zijn, maar ze hebben kennelijk meer angst dan ik en doen haastig hun buitendeur dicht bij het naderend schijnsel van mijn zaklamp.
Even verderop doemt een brane op. Hoera, die herinner ik me van foto's. Ik vind de trap naar het terras voor het huis van mijn vrienden. Kert kan niet missen, hier moet het zijn. In het raamkozijn staan Nederlandse gezelschapsspelletjes en een pak Nederlandse zakdoekjes. En zo kvvam het dat ik, tot ieders verbazing, om half tvvee 's nachts op de deur klopte. Het vvater en de slivovitsen liet ik me prima smaken en om dire uur vielen we moe maar tevreden in slaap.
De volgende ochtend is niemand vroeg op. Nu pas zie ik iets van de omgeving: een stralend blauvve lucht, bergen, veel groen, en bovenal zon. Wat is een grotere luxe dan ontbijten in de open lucht, op een terras onder een eeuvvenoude bergiep met een adelaarspaartje dat hoog boven je in de lucht cirkelt. Wat gaat er dan boven een boterham met zaska in de zon. Ik heb het gevoel dat ik even aan Sloveniš snuffel en dat het hier best uit te houden is. Maar dat hoef ik U niet te vertellen, U kent dat gevoel.
Marlien Muuse
Kennismaking met Sloveniš (deel 2), Over snelle gympies, Prešeren en een aubade, in het volgende nummer van LIPA.
TOMOS 30 jaar in Nederland
"Made in Slo ven ia" is in Nederland nog land geen verkoopargument. Toch zijn heel wat Nederlanders hun eerste deelname aan het gemotoriseerd verkeer begonnen op een onvervalst Sloveens produkt: de Tomos-brommer. VVelke dertiger en veertiger kent niet die ranke brommertjes met dat buikige tankje en die hoge "Easy Rider"-sturen.
Dat type brommer is er niet meer, maar de kans is groot dat diezelfde dertiger en veertiger voor hun kinderen opnieuvv een Tomos-brommer kopen. Want helmplicht en recessie ten spijt, komen uit de frabriekshal van Tomos in het bosrijke Veluvvse Epe nog altijd bromlietsen. En dat al dertig jaar lang.
Aanvankelijk kwamen ze kant-en-klaar vanuit Koper per trein waarvoor dan bij aankomst het complete personeel naar het station toog om een handje toe te steken bij het uitladen. Sinds 1965 komen ze echter in onderdelen want sindsdien vvordt de Tomos-brommer in Nederland geassembleerd.
Twee jaar daarvoor ging Tomos met een Nederlandse firma de eerste Nederlands-Joegoslavische joint-venture aan. Sinds 1982 is Tomos Nederland het eerste en enige Nederlandse bedrijf volledig (100% dochter) in Sloveense handen.
Alleen treedt het bedrijf met die Sloveense identiteit nog niet naar buiten. "De dealers vveten het. We verbergen onze afkomst ook niet. Maar we prometen 't ook niet", aldus Tomos-directeur Bojan Praprotnik.
Om de vanuit Epe in Nederland en Belgiš over zo'n 300 dealers afgezette maar ook naar Israel, Japan, Duitsland, Zuid-Amerika en Australie verscheepte brommers zit dan ook een sticker met de tekst "Made in Holland".
Toch gaat het volgens Praprotnik allesbehalve slecht met Tomos. Met de invoering van de helmplicht is de verkoop van bromfietsen in Nederland vvelisvvaar met meer dan de helft van 200.000 naar beneden de 100.000 teruggelopen.
In die teruglopende markt weet Tomos zich echter heel behoorlijk overeind te houden. Het afgelopen jaar heeft Tomos z'n marktaandeel in Nederland in zovvel de klasse van de 25 als de 40 km versies vveten te verbeteren ten koste van concurrenten als Honda, Vespa (Piaggio) en Puch.
In de klasse van de 40 km versie is Tomos nu tvveede na Piagio met een marktaandeel van 14,8% (over 1992) en in de 25 km versie 13,7%. Met de automaten doet Tomos het relatief nog beter (40 km = 21,8% en 25 km = 26,9%). Sinds Sparta met de produktie van de Spartamed is gestopt, is Tomos Nederland zelfs de enige resterende Nederlandse producent van bromfietsen.
Tijdens een rondleiding door de fabriek net direeteur Praprotnik komen vve technisch direeteur Henk Buiter tegen die de laatste hand legt aan een Tomos-model voor de Duitse markt. "We kunnen de drukte nauvvelijks aan", aldus Buiter. Met 38 mannen en vrouvven aan personeel waarvan 20 in de produktie, kan Tomos in Epe momenteel 55 bromfietsen van de band laten lopen. Dat gebeurt aan de hand van onderdelen vvaarvan de basis vvekelijks per Jumbo-vrachtvvagen uit Koper vvordt aamgevoerd.
Voor de rest komen de onderdelen echter voor een groot deel uit andere landen. Epe fungeert bovendien als centrale inkoop voor onderdelen voor de hoofdvestiging Koper. De vrachtvvagen die voor Epe de frames aanvoert, gaat terug met de onderdelen voor de bromfietsen die in Koper vvorden gemaakt voor
de Italiaanse, Hongaarse en Turkse markt.
Die centrale inkoop van onderdelen verloop via de vestiging Epe omdat een Nederlands bedrijf op dit moment aanzlenlijk kredietvvaardiger is als welk ander Sloveens bedrijf dan ook. Toch vvordt ook Tomos-Nederland door de Nederlandse banken behoorlijk onder druk gezet Met de onafhankelijkheid van Slovenie zijn de kredietmogelijkheden tot de helft beperkt.
Bojan Praprotnik moet dan ook voortdurend bewijzen dat zijn bedrijf gezond is en het geTnvesteerde kapitaal vvaard is en het ge;leende geld veilig is. In het bedrijf zelf legt Praprotnik de nadruk op de flexibiliteit: snel kunnen inspelen op de wens van de klant.
Want met de verschillende exportmarkten lopen de vvensen ten aanzien van de uitvoering vaak sterk uiteen. Bovendien zijn er steeds vaker groot-inkopers van bedrijven die hun materiaal graag in de huiskleur zien gespoten.
Niet zonder enige trots laat Praprotnik dan ook de eigen spuiterij zien. Elk frame uit Koper kan daarin in elke gevvenste firma- of modekleur worden gespoten. Tomos-Nederland is hiervoor niet afhankelijk van de moeder-firma.
Brommers zijn echter niet de enige troef van Tomos Nederland. Op het achterterrein en elders in de loods staan shovvmodellen van de Elan-roei-speed-en zeilboten al dan niet met de bekende Tomos-buitenboordmotoren, naast de brommers de tweede grote troef van Tomos.
Bojan Praprotnik, algemeen directeur sinds 1989, ziet het als een uitdaging om ook het laatste, modernste en duurste Tomos-produkt van Tomos, de Colibri tot een succes te maken. De Colibri is een door de Italiaan Giugario ontvvorpen brommer van katalysator.
Een brommer met alle kvvaliteit die je kunt vvensen en nog milieuvriendelijk ook. Alleen de prijs is niet vriendelijk genoeg en daarom verkoopt-ie niet zoals Tomos-directeur Praprotnik zich graag zou vvensen.
Hij heeft zijn hoop nu gevestigd op de bereidvvilligheid van de Nederlandse overheid om naar het voorbeeld van de auto's ook een subsidieregeling in te stellen voor katalysatoren voor bromfietsen.
In Oostenrijk en Zvvitserland is een katalysator voor een brommer inmiddels verplicht en verkoopt de Colibri vvel goed. Alleen in Nederland is men nog niet zo ver. Maar als de katalysator alsnog verplicht vvordt is Tomos van de partij.
Voor het onderhouden van het contact met de 300 dealers in Nederland heeft Tomos Nederland drie vertegenvvoordigers in dienst. In dat contact met de markt gaat het vooral om vertrouvven.
Dat betreft dan met name de betrouvvbaarheid van de Tomos-motoren. Volgens Praprotnik gaat het de laatste drie, vier jaar goed met de nieuvve motor van Tomos en zijn er navenant minder klachten.
Tomos Nederland heeft dan ook vveinig last van garantiegevallen vvaarbij ondeugdelijke brommers terug naar de producent komen. Onderdelen zijn echter alle op hun beurt aan vervanging toe. Het magazijn van Tomos garandeert levering van tienduizend onderdelen door heel Nederland binnen 24 uur.
Antoon Oosting
Hulp aan creches
Vanuit Sloveniš kregen we een, aan onze vereniging gerichte, officiele hulpaanvraag voor speelgoed van de volgende 3 chreches:
1.	Krajevna Organizacija Marezige
2.	Vzgojno Varstveni Zavod Semedela Delavna enota Ankaran
3.	Vzgojno Varstveni Zavod Portorož
In deze creches vvorden kinderen in de leeftijd van 2 - 7 jaar opgevangen. De creches zijn 6 dagen per week gedurende 11 uur per dag geopend.
Ruimte en kader zijn aanvvezig. De financiele middelen zijn slechts toereikend voor de meest noodzakelijke dingen (zoals papier, kleurpotloden en lijm). Voor speelgoed zijn echter geen financiele middelen beschikbaar, tervvijl het voor de ontvvikkeling van het kind heel belangrijk is.
De hulpaanvraag betreft het volgende speelgoed:
-	allerlei soorten ballen
-	speelgoed om buiten te spelen, schepjes harkjes, kruivvagentjes, vrachtauto's
-	verkeerspeelgoed
-	houten speelgoed
-	gezelsschapsspelen
-	speelgoedmuziekinstrumenten
-	knuffels, pluche beesten/poppen
-	autootjes
-	telefoontjes
-	duplolego en legosysteem
-	constructiespeelgoed
-	poppen, poppenvvagens en poppenbedjes
-	kookspeelgoed
-	speelgoed om kappertje, winkeltje en doktertje te spelen
-	puzzles
Het speelgoed moet wel in goede staat zijn. Heeft u geen speelgoed, maar wilt u wel meedoen aan deze actie, dan kunt u een bijdrage storten op de girorekening van de vereniging vrienden van Sloveniš, 6318199
o.v.v. "Speelgoedactie".
Verdere inlichtingen kunt u verkrijgen bij het secretariaat 070-3677242 (na 18 uur).
Pomoč otroškim vrtcem
Na Združenje prijateljev Slovenije so prišle 3 prošnje iz naslednjih otroških vrtcev v Sloveniji:
1.	Krajevna organizacija Marezige
2.	Vzgojno varstveni zavod Semedela Delavna enota Ankaran
3.	Vzgojno varstveni zavod Portorož
V teh vrtcih so otroci od 2 - 7 leta. Vrtci so odprti 11 ur na dan, vključno ob sobotah.
Prostor in kader imamo. Denar, ki ga dobimo, potrebujemo za najosnovnejše potrebščine (barvice, papir, lepilo). Za nakup igrač nam primanjkuje stredstev; igrače so zelo pomembne za razvoj otrok.
Prosimo vas ce nam lahko pomagate pri nabiranju naslednjih igrač:
-	različne žoge
-	igrače za igro na prostem: lopatke, grabljice, večja vozila, zamokolnice
-	promtna sredstva
-	igrače s črkami in številkami
-	lesene igrače
-	družabne igre
-	glasbeni instrumenti
-	živali iz plisa
-	avtomobilčki
-	telefoncki
-	lego kocke duplo in lego sistem
-	različni konstruktorji
-	punčke, posteljice in vozički
-	kuhalniki in posodice
-	igrače: frizer, tržnica, zdravnik
-	puzzles
Prosimo da so igrače v dobrem stanju. Člane, ki nimajo in bi radi pomagali je giroracun odprt Združenja prijateljev Slovenije 6318199 z naslovom "Speelgoedactie".
Podrobnejše informacije dobite pri sekretarijatu, 070-3677242 (po 28 uri).
Upravni odbor Združenja prijateljev Slovenije
Kampeer & Caravan Kampioen van mei 193
TOERIST MIJDT
•e
I I I M#	H ■"	STIGTER
V«Jr Im	W L I ” ■ Im FOTO'S: JOGO ŽNIDARŠIČ
Tot wanhoop van bedrijfsleven
"Slovenie? Daar wordt toch nog steeds geschoten, zitten de grenzen op slot en is de halve bevolking opgesloten in kampen?" Deze mening over Slovenie voert de boventoon bij menig Neder-lander, ook al is het land al twee jaar geheel onaf-hankelijk en veilig. Maar door de oorlog in het ooste-lijk deel van voormalig Joegoslavie en de eenzij-dige aandacht die de media daaraan geeft, blijven de toeristen weg, tot wanhoop van de hoteliers en cam-
Vanuit aile Sloveense windstreken wordt reikhalzend uitgekeken naar va-kantiegangers uit het westen. Maar deze groep blijft achter bij de belangstel-ling uit Oostenrijk en Italie. In het bij-zonder de Duitsers en Nederlanders stellen zich terughoudend op hoewel zij in 1989 het grootste deel uitmaakten van het totaal aantal buitenlandse toeristen op campings en in hotels. Particuhere recreatie-ondememers en toeristenorganisaties benadrukken met folders, brochures en meer persoonlij-ke boodschappen dat het land veilig is om zo de toerist weer terug te halen. Zo heeftMiijeta Wizowisek, eigenares van camping Šobec in Lesce, al haar Neder-landse en Duitse gasten die al eens op haar camping hebben ovemacht, een persoonlijke brief gestuurd met daarin de oproep of ze alsje blieft weer eens langs wilden komen. "Het is bij ons ab-soluut veihg", vertelt ze, "en ik begrijp niet waarom onze Hollandse gasten wegblijven. Er is hier slechts twee dagen gevochten en dan nog alleen maar aan de grens. Dat is inmiddels twee jaar geleden! Nu woedt de oorlog een paar honderd kilometer verderop en vormt absoluut geen bedreiging voor ons land".
Ambassadeur
De Sloveense ambassadeur in Brussel verklaart de 'angst' van toeristen door gebrek aan informatie. "Vooral in de Benelux en Duitsland ontbreekt het aan betrouwbare informatie. Veel mensen denken dat Slovenie in een hoog risico gebied ligt, wat pertinent niet waar is.
De laatste oorlogshandelingen dateren van anderhalf jaar geleden. Inmiddels is de economie hersteld, de democratie ingevoerd en trekt het aantal toeristen langzaam weer aan. Alleen is dat aantal nog lang niet op dezelfde hoogte als in 1989." Om de toeristen van dienst te zijn, opent de ambassade begin mei een informatie-afdeling voor toeristen. Tevens heeft de Sloveense regering een honorair consul aangesteld in Den Haag om de belangen van het land on-der de aandacht van de Nederlandse politiek te brengen.
Vrienden van Slovenie
De Vereniging Vrienden van Slovenie is een landelijke club die tot doel heeft de samenwerking tussen Nederland en Slovenie bevorderen zowel op cultureel als maatschappelijk gebied. Volgens penningmeester Hoops wordt Slovenie ten onrechte over čdn kam geschoren met de andere deelrepublieken van het voormalig Joegoslavie, die nog midden in een gruwelijk strijdtoneel zitten. "De media negeren het land vrijwel hele-maal. Het blijkt dat slechts een handje-vol reisbureaus iets in huis heeft over het nieuwe vakantieland, het land dat economisch het snelste groeit van alle landen in Europa." Voorzitter Krevel tenslotte: "Het is zaak nu zo veel moge-lijk promotie te maken voor Slovenie. Een goede manier daarvoor is mensen die er zijn geweest hun verhaal te laten doen. Nog beter is om naar Slovenie toe te gaan en jezelf te overtuigen". A
"Sloveniš al twee jaar veilig"
Bang voor het oprakkend natlonallsme van deelrepubllek Serviti, rlep Sloveniti op 25 junl 1991 de onalhankelijkheld ulL Daarop volgde een relatlel 'zachte' oorlog tegen de Servltirs, die zlch mel name bij de grensposten afspeelde. De strijd duurde tien dagen. Het lederale leger trok zlch terug en berustte daarmee ln de Sloveense autonomle. Achteral gezlen, kunnen we stellen dat de oorlog niet meer dan een twlst Is gevveest op economlsche gronden, de slachtol-lers ten splJL Sloveniti, van oudsher het rijkste gebied van Joegoslavie en sterk Europees ge-orltinteerd, kent welnlg etnlsche mlnderheden (9IH to Sloveens), tenvijl de Servlsche agressle zlch julst hlerop richtte. Toen de Tlendaagse Oorlog tenelnde llep, kon het land zlch volledlg gaan wljden aan de nleuw venvorven taak: zell-bestuur. Het parlement zetelt ln de hooldstad Ljubljana. Inmiddels ls Sloveniti erkend door vrljwel de gehele westerse wereld, to de bijna twee Jaar oude republlek toegetreden tot de Verenlgde Natles en het Internatlonaal Mone-talre Fonds en bereldt het zlch stljaan voor op het EG-Lldmaatschap. De economie bloelt als noolt tevoren, alleen weet niet ledereen dat
NS weer met de autoslaap-trein naar Ljubljana
door
HARRY MULLER
UTRECHT, zaterdag Na cen onderbrcking van een jaar laten de Neder-landse Spoorvvegen met in-gang van volgende weck voor het eerst weer een au-toslaaptrein rijden naar de stad Ljubljana in de nieu-we republiek Slovenie. Dit voormalige deel van Joego-slavie, grenzend aan Oostenrijk, was in de zomcr van 1991 slechts tien dagcn betrokken bij de oorlog en werd daarna als zelfstandig land erkcnd.
Een woordvoerder van de spoorvvegen: „De situatie in Slovenie is nu al bijna twee jaar volkomen rustig. Enig risi-co voor onze reizigers is er niet, want anders zouden we Ljubljana niet in ons program-ma opgenomen hebben. Ook bij het ministerie van Buiten-landse Zaken heeft men geen bezvvaar dat Nederlanders met vakantie naar Slovenie gaan."
uit de telegraaf van
22 mei 1993.
Enthousiast
In Slovenie zelf is het nieuws over de autoslaaptrein enthousiast ontvangen.
Janez Repansek van het Slo-veense ministerie van Toeris-me: „Toeristen hoeven niet bang te zijn om met vakantie naar ons land te gaan. Steeds meer overheden en reisorga-nisaties zien dat in. Nu al krij-
',v,,~wwww«w«W6is;
■ De autoslaaptrein voor het eerst weer naar Slovvenie.
landen als Italie en Oostenrijk. De autoslaaptrein naar Ljubljana helpt ons, dat ook toeristen uit landen wat ver-der weg Slovenie weer als va-kantieland gaan ontdekken.!!
De trcin naar Slovenie, de Karawanken Express, is ge-noemd naar het gebergte tus-sen Oostenrijk en Slovenie. In het voorjaar van 1991 kwam de Karawanken-tunnel ge-reed met cen lengte van bijna acht kilometer. Deze toltun-nel tussen de Oostenrijkse stad Villach en het Sloveensc Jesenice bekort de reistijd voor automobilisten met ruim een uur.
Waarom LIPA verlaat?
Op de algemene ledenvergadering van 24 april 1993 te Nieuvvegein besprak het bestuur met de leden de positieve en minder positieve ontvvikkelingen in de vereniging in de afgelopen periode. Over deze zaken zullen wij u uitvoerig berichten in de volgende LIPA. De negatieve zaken komen reeds nu kort aan bod: er heerst een tekort aan menskracht in onze vereniging! Zowel op bestuursvlak, bij de organisatie van activiteiten en in het redactionele vverk van LIPA wordt het werk door een (te) klein aantal leden verricht. LIPA kampt met onderbezetting. Hierdoor is de verschijning van deze aflevering verlaat. Vanaf deze plaats excuses voor de verlate verschijning en tevens een oproep voor engagement!
Adres Ambassade van Slovenie
Het adres is per 5 mei 1993 gevvijzigd. Marnixlaan 30 B-1000 Brussel telefoon: 09.32.2.5124466 telefax: 09.32.2.5120997
Astronomlsch Zomerkamp
De Astronomische Vereniging Javornik organiseert van 6 tot en met 16 augustus in Javornik een zomerkamp voor jongeren, die geinteresseerd zijn in sterrenkunde. Deelnemers kiomen uit Slovenie en andere Europese landen. De kosten vvorden extreem laag gehouden.
Voor meer informatie kun u terecht bij: Niko Štritof, Kusarjeva 7, 61113 Ljubljana. Telefoon 09.38.61.341003. Aanmeldingen gelieve zo spoedig mogelijk, liefst tot aanvang juli.
Computergebruikers
Velen van u beschikken over een Personal Computer (PC) en vverken met VVordperfect (WP). VVellicht vraagt u zich af (zoals ik dat heb gedaan) hoe op de PC de specifieke Sloveense tekens zoals "ž" of "č" gevormd worden.
Genoemde tekens kunt u in WP (5.0 en verder) oproepen door de functie "combinatie van tekens" te gebruiken. Deze wordt geactiveerd door de toets CONTROL ingedrukt te houden en de toets van de letter "V" in te drukken. Als u beide loslaat krijgt u linksonder in uw scherm een vraag "Toets=". Hierna dient u de volgende codes in te toetsen, die u bevestigt met ENTER:
Letter	Toets
grote Č	1,98
kleine č	1,99
grote Š	1,176
kleine š	1,177
grote 2	1,206
kleine ž	1,207
Deze en vel andere tekens kunt u vinden in het WP-bestand CHARMAP.TST en CHARACTR.DOC.
G een van deze tekens kunt u echter zien op uw scherm. Als u vvilt kunt u ze bekijken via de functie "voorbeeld op scherm". Deze is op te roepen met de Shift F7, optie 6.
Het is echter wel zo dat uw printer in staat moet zijn om deze tekens te printen. Om te zien wat uw printer kan, kunt u het bestand CHARMAP.TST uitprinten. Naar mijn vveten kunnen alle inkt-jet en laser printers het wel; matrix-printers echter niet (hiervan ben ik niet helemaal zekerl).
Voor het falen van deze "operatie" kan ook het lettertype de "schuld" krijgen. Als uw printer wel "rare" tekens print, dan moet u het proberen met een ander lettertype. Met de cursor gaat u naar het begin van de tekst. Daarna kunt u het lettertype oproepen met CTRL. F8 en dan optie 4 "Basislettertype". Op uw scherm krijgt u een overzicht van lettertypes. Met de cursor gaat u staan op een ander lettertype (bijvoorbeeld Courier 10 pitch) en u bevestigt deze keuze met optie 1 "selecteer".
Veel plezier ermee! En als alles goed gaat, kunt u bovenstaande commando's en codes onderbrengen bij een makro.
Stanislav Blažič
Vabilo Slovenske Izseljenske matice
Prisrčno vas vabimo, da se letos - ko boste na obisku v Sloveniji -udeležite naslednjih prireditev, ki jih prereja Slovenska izseljenska matica skupaj z nekaterimi drugimi kulturnimi, umetniškimi in znanstvenimi inštitucijami.
Junij
V juniju bo gostovala v Sloveniji folklorna skupina Nagelj \z Toronta, Kanada. Nastopili bodo v Slovenski bistrici, Dragatušu ter še nekaterih drugih krajih, zlasti pa vas vabimo da si ogledate njihov nastop na Srečanju v moji deželi, ki bo v soboto 3. julija v Dolenjskih toplicah.
Mlade izseljence še posebej vabimo, da se s svojimi diskusijskimi prispevki udeleže okrogle mize Mladi in izseljenstvo, ki bo v Cankarjevem domu v Ljubljani. Osnovna tema pogovora bo vklučevanje mladih v društveno življenje med našimi izseljenci.
Julij
Osrednja prireditev Srečanje v moji deželi za nase izseljence, ki pa se je bodo prav gotovo udeležili tudi mnogi sorodniki in prijatelji izseljencev iz domovine, bo v soboto, 3. julija, na jasi v Delonjskih toplicah. Mimo bogoslužja bo na sporedu bogat kulturni program, v katerem bodo sodelovali tudi oktet Deseti brat iz Ljubljane, Nonet rog iz Kočevja, oktet slovenske župnije iz Berlina, Delavska godba, iz Trbovelj, Folklorna skupina Nagelj iz Toronta in še razni drugi umetniki.
Mladinski pevski zbor Circle 2 iz ClevelAnda prispe v Slovenijo 27. julija in ostane tu do 10. avgusta, med drugim bo zbor nastopil v Ilirski bistrici in v Kopru.
28. julija pripotuje v Slovenijo narodnozabavni orkester Vadnali, ki bo gostoval v raznih krajih (dogovori za gostovanje so v teku).
Slovenska izseljenska matica vabi vse umetnike-izseljence, ki se žele udeležiti slikarske kolonije v okviru Srečanje v moji deželi, da pošlejo svoje prijave na naslov: Slovenska izseljenska matica, Dajana Babic, Cankareva 1/11, 61000 Ljubljana.
Prisrčno pozdravljeni!
Dr. Mirko Jurak
Predsednik, Slovenska izseljenska matica
Paasgebrulken in Bohinj
Zoals in vele katholieke streken, vvordt ook in het hoger gelegen dal van Bohinj met Palmpasen (dit is de zondag voorafgaand aan Pasen) een processie gehouden. De jongens dragen hierbij een bundel van bijeengebonden vvilgentakken, versierd met crepepapier. Binnen in de bundel hebben ze fruit en snoep gestopt en bovenop vvorden takjes buxus gebonden. Bondom vvorden nog slingers met sinaasappels gehangen. De hele bundel is soms moeilijk te torsen, toch moeten ze er van Studor naar de kerk in Srednja Vas mee lopen. Honderd jaar geleden kon men aan de versiering precies zien uit wat voor een familie men kvvam. En als een zoon van een dagloner het lef had gehad om ook een sinaasappel aan zijn "butarica" te hangen, dan vverd daar flink schande van gesproken. Zo'n familie kende z'n plaats niet! Alleen een boer met eigen land en paarden had dat voorrecht.
Op paaszaterdag vindt er een gebeurtenis plaats, die ik alleen uit Sloveniš ken. Aan het einde van de middag stromen uit alle huizen vrouvven en meisjes met de prachtigste manden belanden richting kerk. De manden zijn afgedekt met handgeborduurde kleedjes met paasmotieven, zoals een lam, kruisen en veel anjers. In de manden heeft men zorgvuldig ham, vvorst, eieren, brood en potica gelegd. Al deze zaken brengt men naar de kerk om te laten zegenen. Thuisgekomen eet iedere huisgenoot een stukje van de gezegende appel en de andere etensvvaren treft men 's morgens aan bij het paasontbijt. Dit ontbijt vvordt pas genoten na de Mis en de grote processie door het dorp Srednja Vas. De bevvoners van de vijf dorpen in dit dal lopen achter het vaandel van hun eigen beschermheilige. Enorme vaandels die om beurten door de oudste jongens gedragen vvorden: een eretaak die echter niet licht valt. Op de route door het dorp staan in de geopende vensters heiligenbeelden op weer rijkgeborduurde kleden die de dag ervoor met zorg gestreken zijn; ze vvorden immers maar eenmaal per jaar gebruikt.
Het spreekt voor zich dat op zaterdag het hele dorp schoongemaakt is, de straten schoongespoten en ontdaan van de laatste vuile sneeuvvhopen. Pasen is een kerkelijk feest, zeker, maar het draagt hier ook de sporen uit een ouder verleden: de vreugde om het verdvvijnen van de vvinter en de komst van de nieuvve vruchtbare lente.
Raveli Iskra
Velikonočni prazniki
Kakor veste se po celi Sloveniji sedaj praznuje Velika noc.
Poskusil vam bom povedati kako praznujejo Veliko noc v Zgornji Bohinjski dolini. Ze teden pred Velikonočno soboto je zegnjanje butaric kakor jim pravijo v Bohinju, drugod jim pravijo gibanice in podobno... Kot sem ze rekel se v soboto pred Veliko nočjo zberejo dečki in fantje s svojimi butaricami pri kapelici pod Studorjem in tam počakajo na zegen butaric. Butarice so narejene iz vrbovih palic in povezani z lepimi trakovi. Znotraj butarice so napolnjene z jabolki, hruškami, kruhom in podobnimi stvarmi. Na zunanji strani pa so narejeni venci iz pomaranč, mandarin. Pomaranče so približno pred sto leti lahko obešali le kmetje kateri so imeli konje. Ce je kdo od bajtarjev (to so bili hlapci in dekleta, kateri so delali za kmete) obesil pomarančo na butarico se mu ni dobro pisalo. Ko so dobili zegen je vsa procesija odšla proti varni cerkvi v Srednjo Vas. Od tam pa z težkimi butaricami na domove. Po velikosti butaric si lahko zvedel iz katere hiše so bile. Butarice kmetov so bile večje in bogatejše. To se je tudi videlo na Velikonočno soboto, pri zegnjanju kmečke hrave. Takrat pripravijo gospodinje v jerbase in košare različno hrano, na primer: šunko, klobase, kruh, potice, suho sadje in tudi na živino v hlevu ne pozabijo, malo sena različno zelenjavo itd... Te košare so pokrite z lepimi prti na katerih so uprizorjene različne cerkvene podobe iz časa okrog Velike noči. Ti prti se samo na ta dan in samo za zegen uporabljajo.
Na Velikonočno nedeljo pa je zgodaj zjutraj procesija po celi vasi. K procesiji pridejo ljudje iz okoliških vasi, saj šteje zgornja dolina pet vasi. Vaščani vasi gredo vsak za svojo zastavo (bandero). Zastave so poslikane s svetniki zaščitniki vasi. Bandere lahko nosijo neozenjeni fantje.
Po izročilu je ta procesija tudi zaradi začetka pomladi, in se je ohranila se iz prastarih poganskih časov. Po prcesiji pa napravijo iz vseh zegnanih stvari, obilen zajtrk, saj niso smeli nekaj dni jesti meso.
Pavel Iskra
Vereniging Vrienden van Sloveniš: wat u moet weten!
De Vereniging Vrienden van Sloveniš is opgericht op 7 juli 1991.
De Vereniging Vrienden van Sloveniš is een zelfstandige en onafhankelijke landelijke organisatie, vvelke zich ten doel stelt om met name op cultureel, economisch en maatschappelijk gebied de samenvverking tussen Nederland en Sloveniš resp. Nederlanders en Slovenen te bevorderen en zo mogelijk te initišren en onderhouden. De vereniging beschouvvt zichzelf als de gešigende plaats voor ontmoetingen tussen Nederlanders en Slovenen. De vereniging wil voorts in het bijzonder een ontmoetingsplaats zijn voor de Slovenen in Nederland.
(uit artikel 2 van de Statuten)
Bestuur
Voorzitter Frank van Krevel Bezuidenhoutsevveg 127 2594 AE Den Haag
Vice-Voorzitter Pavel Iskra Fagotstraat 47 2287 BC Rijsvvijk 070-3942435
Secretaris Marjan Selan De Gaarde 278 2542 CP Den Haag 070-3677242 (na 18 uur)
CONTRIBUTIE 1993
Penningmeester Stanislav Blažič B.Bekkerslaan 52 5628 RC Eindhoven
Algemeen Bestuurslid Vesna Marolt
Van Helt Stocadestraat 22-1 1073 JD Amsterdam 020-6754640
Voor de leden waarvan wij de contributie voor 1993 nog niet ontvangen hebben, is bij deze Lipa ingesloten een acceptgiro.
Wij vragen u vriendelijk - per omgaande - deze contributie aan ons over te maken.
Bij voorbaat zeggen vrij u hiervoor hartelijk dank.
de penningmeester.
Reeds 30 jaar uw betrouwbare partner in gemotoriseerde tweewielers...
TOMosmmmi/km
TOMOS NEDERLAND TRADING COMPANV B.V.
Kvveekvveg 24, 8161 PG Epe - Postbus 172, 8160 AD Epe Telefoon 05780-13155 - Fax 05780-16480
F. WITTE & PARTNER
Le veri ng en installatie van computers en netvverken. Computerlessen, o.a.:
Apparatuur kennis, MS-Dos en VVordperfect 5.1
F. WITTE & PARTNER VAN AREMBERGELAAN 117 2274 BR VOORBURG TEL: 070-3478026
FAX: 070 3854662	i
Slcj^enija
aan de zonzijde van de Alpen