KRALJEVINA JUGOSLAVIJA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
KLASA 29 (1)

INDUSTRISKE SVOJINE
IZDAN 1 JANUARA 1939.
PATENTNI SPIS BR. 14569
I.	G. Farbenindustrie Aktiengesellschat, Frankfurt a/M., Nemačka.
Uređaj za obrazovanje pramena, koji semože razvlačiti, iz pramena od beskonačnih
veštačkih vlakana.
Prijava od 22 novembra 1937.
Važi od 1 avgusta 1938.
Pronalazak se odnosi na uređaj za obrazovanje pramena iz vlakana, koji se može razvlačiti, a iz pramena od beskonačnih veštačkih vlakana, koja se kidaju usled naprezanja na vučenje između jednog uređaja za napajanje i jednog uređaja za liferovanje proizvoda.
Već je višestruko predlagano, da se iz jednog pramena od veštačkih vlakana kidanjem proizvede pramen od veštačkih vlakana, koji se može razvlačiti. Ali se kod poznatih uređaja pramen za vreme kidanja izlaže znatnom mehaničkom naprezanju pritiskom, pri čemu se potrebni pritisak za stezanje postiže jakim opterećenjem valja-ka za napajanje i valjaka za liferovanje proizvoda kakvim tegom ili kakvom polugom, ili pak pomoću sopstevene težine u proizvoljnom broju vertikalno jedan iznad drugog postavljenih valjaka na uređaju za uvlačenje, ili uređaju za liferovanje proizvoda. Time se ipak oštećuju osetljivi pojedinačni konci pramena i dužine vlakana postaju veoma nejednake, što ima za po-sledicu, da sa tako izvedenim fitiljima jedino polazi za rukom, da se izvede rapav konac.
Cilj uređaja po pronalasku je sad, da se ovaj štetni pritisak na vlakna isključi, da bi se omogućilo izvođenje ravnomernog glatkog lanenog konca, ili sličnog tako zvanoj šip-svili.
Kod uređaja po pronalasku se stoga uređaj za napajanje i uređaj za liferovanje proizvoda sastoji iz po jedne grupe neopterećenih valjaka, koje pramen delimično, ili potpuno, obuhvata i koji su tako po-
stavljeni, da se pramenom na mestima za naleganje pramena uz valjak uvek nosi samo jedan valjak.
Pramen iz vlakana se prema tome na uređaju za napajanje i na uređaju za liferovanje proizvoda ne drži čvrsto pomoću uklještavanja, već pomoću trenja, tako, da se izbegava štetno opterećenje pritiskom pramena iz vlakana.
Podesno se kod predmeta pronalaska uređaj za napajanje i uređaj za liferovanje obrazuju iz po tri valjka; no ipak mogu umesto tri valjka uređaja za napajanje biti predviđeni i jedan ili više štapova, ili valjaka, ili iglenih valjaka, ili tome slično, oko kojih se pramen obavija jedanput, ili više puta.
U daljem izvođenju predmeta pronalaska se zatim između uređaja za napajanje i uređaja za liferovanje postavlja upravno u odnosu prema ovome pomerljivi uređaj za natezanje pramena, koji se sastoji iz jednog ili više valjaka.
Način dejstva uređaja je radi primera objašnjen u odnosu na priložene nacrte. Pramen iz vlakana je u svima slikama označen sa F i kreće se s leva na desno u smer u strele. Na sl. 1 je sa a, b i c, označen uređaj za napajanje, a sa d, e i f uređaj za liferovanje proizvoda. Valjci a, c, d, f (osovine su označene osenčenim krugovima) su pogonjeni; valjci e sa velikom obimnom površinom se zahvata ju u kretanje valjci-ma a, c, odnosno d, f. Valjci d, f uređaja za liferovanje proizvoda se pogone većom obimnom brzinom no valjci a, c uređaja za napajanje, usled čega između valjaka
Din. 10.—
c i d nastupa kidanje beskonačnih vlakana u kraća vlakna.
Na si. 2 je na primer kao uređaj za napajanje pokazano dovođenje u vezu dva staklena štapa ai, ci sa pogonjenim valjkom bi, pri čemu je valjak bi izveden kao igleni valjak, da bi se pramenu dodelila veća sposobnost za držanje prianjanjem. Dejstvo kočenja može biti povećano pomoću jedanput, ili više puta obavljanja prema F oko štapova ai i/ili ci, kao što je to pokazano na priloženom nacrtu na si. 2.
Si. 3 pokazuje izvođenje uređaja za natezanje pramena između uređaja za napajanje i uređaja za liferovanje proizvoda. 1 ovaj uređaj za natezanje je ovde izveden kao uređaj iz tri valjka g', h, i, pri čemu su upet pogonjeni valjci g i i. Ako treba da se uveća dužina pramena iz vlakana, na kojoj se treba da vrši kidanje, dakle između vaijaka i i d, to se uređaj za natezanje pomera bliže uređaju za napajanje, dakle na nacrtu levo, kao što je črtasto pokazano (gi, hi, ii). Ako treba da se menjaju uglovi između uređaja za napajanje i uređaja za liferovanje proizvoda s jedne strane i uređaja za natezanje s druge strane, to može dalje u cilju povećanja natezanja biti preduzeto još jedno pomeranje u vertikalnom pravcu. Upotreba jednog takvog uređaja za natezanje pruža mogućnost, da se natezanje pramena, koje do kidanja vlakana između vaijaka i i d, već od valjka c stalno povećava. U ovom se cilju valjci g i i uređaja za natezanje pogone većom obimnom brzinom no valjci a i c uređaja za napajanje, a valjci d i f uređaja za liferovanje proizvoda, koji prouzrokuju kidanje, opet većom obimnom brzinom no valjci uređaja za natezanje.
Da bi se beskonačna vlakna pramena pripremila za kidanje na određenim mesti-ma, može traka na po sebi poznat način biti vlažena, ili između uređaja za napaja-
nje i uređaja za natezanje pramena stu-panjski (povremeno) vlažena. SI. 4 pokazuje za ovo upotrebu uređaja za vlaženje (k, 1, m). Tečnost za vlaženje se nalazi u sudu m i pomoću obrćućeg se valjka 1 se nanosi na letve n za vlaženje na valjku k. Ove letve mogu biti vođene po jednoj za-vrtanjskoj liniji oko valjka k, kao što je pokazano na sporednoj skici uz si. 4.
Patentni zahtevi:
t
1.	) Uređaj za obrazovanje pramena iz vlakana koji se može razvlačiti, a iz pramena od beskonačnih veštaokih vlakana, koja se kidaju naprezanjem na vučenje između jednog uređaja za napajanje i jednog uređaja za liferovanje proizvoda, naznačen time, što se uređaji za napajanje i za liferovanje svaki sastoje iz po jedne grupe neopterećenih vaijaka, koje pramen de-Mmično ili potpuna obuhvata i koji su tako postavljeni, da se pramenom na mesti-ma naleganja na valjak uvek nosi samo jedan valjak.
2.	) Uređaj po zahtevu 1, naznačen time, što se uređaj za napajanje i uređaj za liferovanje proizvoda sastoje svaki iz po tri valjka (a, b, c odnosno d, e, f).
3.	) Uređaj po zahtevu 2, naznačen time, što su u mesto tri valjka uređaja za napajanje predviđeni jedan ili više štapova, ili vaijaka, ili iglenih vaijaka, ili t. sil. (n. pr-ai, bi, ci), oko kojih je pramen jedanput ili više puta obavijen.
4.	) Uređaj po zahtevu 2, naznačen time, što je između uređaja za napajanje i uređaja za liferovanje proizvoda postavljen jedan uređaj za natezanje pramena (g, h, i), koji se može pomerati u pravcu kretanja pramena i upravno na ovaj pravac, i koji se sastoji iz jednog, ili više vaijaka.
!