KRALJEVIMA JUGOSLAVIJA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
Klasa 28 (8)
INDUSTRISKE SVOJINE
Izdan 1. Augusta 1931.
PATENTNI SPIS BR. 8247
Akciova společnosi drive Škodovy zavody v Plzni, Praha, Č. S. R.
Postupak za spravljanje i sprava za pritvrdivanje olporničkih spirala na regulacionim
otpornicima.
Prijava od 28. marta 1930.	Važi od 1. januara 1931.
Traženo pravo prvenslva od 5. novembra 1929. (C. S. R.).
Regulacioni otpornici za razne svrhe, kao na pr. za regulisanje napona elekiričnih generatora, za puštanje u rad motora i t. sl. su se do sada izvodili tako, da se otporna žica navijala u spirale i montirala se na najraznovrsnije izvedene nosače. Najuobičajenije konstrukcije odlikuju se izolacicnom pločom, na kojoj su u krugu smešteni re-gulaconi kontakti, koji su u nastavljenom delu snabeveni zavojnicom i pomoću navri-njeva su pritvrđeni u otvorima izolacione ploče. Preko kontakta klizi kontaktna kri-vaja, pomoću koje se reguliše otpor na željenu vrednost. Žica otpornih spirala se na jednom kraju savija u kariku, koja se povlači na čep kontakta i pritvrđuje se pomoću navrtnjeva. Drugi krajevi spirala se ponajviše na sličan način pritvrđuju na naročitu izolacionu ploču, koju nosi kutija aparata.
Ovo je izvođenje komplikovano, zauzima mnogo mesta i aparat je veoma težak. On je stoga za modernu fabrikaciju u masi i za izvoz nezgodan. Radi uprošćavanja i pojeftinjavanja predlagala se konstrukcija prestavljena na si. 1. U olvore izolacione ploče 1 umetnuti su regulacioni kontakti 2 i pritvrđeni su pomoću navrtnja 3. Nasuprot ležeča noseća ploča zamenjena je ovde jako dimenzioniranom nosačkom žicom 4. Ta žica je savijena pod pravim uglom, na kraju je snabdevena karikom i pomoću
iste navučena je na susednu regulacionu čiviju, na kojoj je tada pritvrđena navrtnji-ma. Na drugom kraju je nosačka žica savijena također u kariku i pomoću vrtnja 5 je sa podmetačkim koturom 6 i navrtnjem 7 priključen jednim krajem na istu jedan kraj otporne spirale 8, čiji se drugi kraj pritvrđuje na običan način navrtnjima na regulacionu čiviju. Noseća žica, koja je istovremeno jedan deo otpornog stupnja, može biti od istog materijala, kao i spirala, ali može imati veću tvrdoću i veći presek tako, da ona prestavlja nezavisan i krut nosač spirale i sprečava međusobno dodir su-sednih spirala i kratki spoj istih prilikom potresa i t. sličnoga.
Opisani način priivrđivanja otpornih spirala (si. 1) znatno je bolji, jeftiniji i jedno stavnjii od ranijih izvođenja. U prkos tome ipak nisu otklonjene izvesne mane takvim postrojenjem, kao što je spoj pomoću vrt-njeva, koji lako olabavi i prouzrokuje poremećaje, a i montaža je komplikovana i dugotrajna. Postavljanjem noseće žice izvan otporne spirale konstrukcija zahteva više mesta od predmeta ovoga pronalaska.
Prema izvođenju po pronalasku bitno se smanjuju dimenzije aparata, montaža se uproštava, ubrzava, i pojeflinjava i težina celoga aparata se smanjuje. Taj rezultat se postiže postavljanjem noseće žice u unutrašnjosti otporne spirale. To postrojenje
Din. 15.
se može primenUi već kod normalnih re-gulacionih kontakta sa vrtnjastom čivijom sa navrtnjem.
Sa zamkom snabdevena noseča žica se čvrsto privrti na regulacioni kontakt i iako se savija, da prolazi kroz unutrašnjost otporne spirale, na što se slobodni kraj noseće žice i jedan kraj otporne spirale, spajaju utežnim vrtnjevima.
Može se i normalni kontakt, pritvrđen navrtnjem za izolacionu ploču, na svom donjem kraju snabdeti otvorom, u koji se zavaruje ili na drugi način pritvrđuje prava nosačka žica. O ;a dva slučaja prestavljaju moguća izvođenja prema pronalasku. Puni efekat se postiže, kada se za utvrđenje nosačkih žica prema pronalasku primeni i jedan naročito jednostavni regulacioni kontakt, koji se lako može montirati.
To je rešenje pretstavljeno na si. 2. U izolacionoj ploči su upušteni kontakti 2, koji imaju žljebove, u koje se uvlače razrezani opružni prstenovi 3 za utvrđivanje regulacionih kontakta 2 na izolacionoj ploči 1. Prava nosačka žica 4 je jednim krajem zavarena u rupi na kontaktu. Otporna spirala 5, koja je na donjem poslednjem hodu namotaja snabdevena karikom, navlači se na nosačku žicu. N,en gornji i odgovarajuće povijeni kraj izveden je kao kukica, kojom se spirale pritvrđuju na susednu nosačku žicu. Mesta kontakta 6, 7 se u datom slučaju i zavarivaju. Pri-tvrđivanje spirale na nosačke žice, kao i pritvrđenje nosačke žice u kontaktu može se i na drugi način izvesti u mesto da se zavari, što nema nikakvog uticaja na bitnost pronalaska. Kad su otporne spirale predugačke, onda se one osiguravaju protiv slučajnog dodirivanja usied spoljašnjih potresa aparata sa nosačkom žicom time, što se preko nosačke žice navlači valjak za održavanje razmaka, kotur 8 ili t. si. od odgovarajućeg izolacionog materijala n. pr. od keramičkog materijala, stakla i dr.
Ma drugi se način može otporna spirala i lako osigurati protiv slučajnog dodira sa nosačkom žicom, da se spirala ispuni sa odgovarajućom masom, koja se odgovarajućim zagrevanjem u peći stvrdnjava i obrazuje krut cilindar 9 (si. 3.), u kome je centralna nosačka žica, kao i spirala, mehanički čvrsto i električno izolovano smešte-na, kao n. pr. što pokazuje si. 3. Punjenje
gotove spirale sa izolacionom masom može se najlakše izvršiti na taj način, što se spirala stavlja u cev 13 (kao n. pr. što pokazuje si. 4.) i u nju se onda utiskuje izolaciona masa u obliku kaše.
Naročito preimućstvo na taj način ispunjene spirale sastoji se i u povećanju kapaciteta njene toplote, tako da ona dozvoljava i veće opterećenje, koje traje kratko vreme, a da pri tome ne nastupi nedozvoljeno povišenje toplote.
Namotavanje spirala sa centralnom nosačkom žicom prema pronalasku je vrlo jednostavno i može se izvesti uz pripomoć odgovarajućeg čepa ili oblice 10, koji su snabdeveni ili centralnim olvorom 11 (si. 5) ili aksialnim žljebom 12 (si. 6), koji omogućavaju uvlačenje ili umetanje srednje nosačke žice.
Spiralu je moguće zajedno sa srednjom nosačkom žicom namotati iz jednog komada bez mesta zavarivanja, i to naročito tada, kada se spirala pokruti pre ugrađivanja u aparat izolacionom masom prema si. 3.
Patentni zahtevi:
1.	Sprava za pritvrđivanje otpornih spirala za električne regulacione otpore, naznačena time, da je otporna spirala pritvr-đena na regulacionom kontaktu uz pripomoć nosačke žice, koja se nalazi u unutrašnjosti otporne spirale.
2.	Sprava po zehtevu 1, naznačena time, da su nosačka žica i spirala namotani iz jednoga komada.
3.	Sprava po zahtevima 1—2, naznačena time, da je nosačka žica pritvrđena na završnom delu regulacionog kontakta u jednom izbušenom otvoru.
4.	Sprava po zahtevima 1—3, naznačena time, da je pritvrđeno jedan ili viša osigu-račkih elemenata (8), koji sprečavaju približavanje nosačke žice spirali.
5.	Postupak za pravljenje otporne spirale po zahtevima 1 i 2, naznačen time, da se žica namotava na vreteno, koje je snabdeveno ili centralnim otvorom ili aksialnim žljebom, u koje može da se umetne središna nosačka žica spirale.
6.	Postupak za ukrućenje otpornih spirala po zahtevima 1 i 2, naznačen time, da se gotova spirala umeće u cev, u koju se onda utiskuje izolaciona masa u vidu kaše.
Mpatent broj 82&f.
Adpatent broj 82.47.
S	s







■ '