KRALJEVINA JUGOSLAVIJA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
Klasa 72 (2)
INDUSTRISKE SVOJINE
hdan 1 oktobra 1932.
PATENTNI SPIS BR. 9145
Akciova společnost drlve Sk0d0vy zavody v Plzni, Praha,
Č.S.R.
Kočnica povratnog hoda za topove i t. si.
Prijava od 8 decembra 1930.	Važi od 1 oktobra 1931.
Traženo pravo prvenstva od 22 septembra 1930 (C. S. R.).
Predmet pronalaska je kočnica povratnog hoda za topove, čija je cela dužina samo za nešto veća od dužine povratnog hoda topovske cevi pri paljbi. Preimućstvo ovako kratke kočnice prema postojećim povratnim kočnicama, čija dužina dostiže više od dvostruke dužine povratnog hoda, leži u tome, što se ona može smestiti na zadnjem delu topovske cevi, pri čemu je udaljenost zajedničkog težišta topovske cevi i kolevke od dna po mogućstvu mala, koja okolnost dozvoljava manju visinu lafete prilikom paljbe t. j. manje odstojanje topovske cevi od tla i stoga omogućava i stabilnost topa pri paljbi. Dalje preimućstvo pronalaska prema poznatim konstrukcijama leži u tome, da su prciični kanali smešteni u sasvim malom i jednostavnom delu tako, da kod srazmerno čestih grešaka, koje se dešavaju za vreme njegove izrade, koja mora biti naročito precizna, ipak zamena istog manje troškova iziskuje, nego kod postojećih konstrukcija što je slučaj.
Bitnost pronalaska sastoji se u rasporedu protičnih otvora, kroz koje kočiona tečnost pri hodu topovske cevi u natrag iii u napred teče iz kočionog cilindra u povratnu spravu odu. obrnuto. Radi razlike od poznatih izvođenja, gde se kočenje postizavalo usled prodiranja tečnosti sa jedne na drugu siranu kočionog klipa kroz kanale izvedenemu kočionom cilindru, ovde se postiže kočenje kretanja topovske cevi u natrag odnosno u napred pomoću prigu-šivanja tečnosti, koja se tiska kroz otvore
predviđene u obrtnom razvodniku, ventilu ili t. si. u vertikalno vođenom kanalu, koji spaja prostor stvarne kočnice sa tečne šću sa prostorom povratne sprave, koja radi pomoću vazduha ili opruge. Pri tome može okretanjem razvodnika da se menja veličina profienog otvora za vreme vraćanja ili kretanja unapred, prema unapred utvrđenom, proizvoljno izabranom zakonu, koji odgovara željenom toku povratka ili napredovanja topovske cevi prilikom paljbe.
Oblici izvođenja sprave prestavljeni su na nacrtima u slikama 2 do 13.
U primeru po si. 1. je prestavljena povratna kočnica, koja se sastoji stvarno od kočnice sa tečnošću i sprave za vraćanje pomoću vazduha, koja je udešena za topove sa promenljivim povratnim hodom t. j. gde se dužina vraćanja smanjuje sa rastućim nagibom topovske cevi. Kočioni meha nizmi su smešteni u kolevci 1, u kojoj su izvedene dve šupljine: šupljina 2 za kočnicu sa tečnošću i šupljina 3 za povratnu spravu. Gornja šupljina 2 pretstavlja kočioni cilindar, u kome se nalazi kočioni klip 4, čija klipnjača 5 prolazi kroz zaptivač 6 i koju drži povlakač 7 pritvrđen u okcu zadnjeg dela topovske cevi 9 i koja je u-tvrđena navrtnjem 10. Prostor kočionog klipa 2 ispred klipa ispunjen je kočionom tečnošću.
Donja šupljina 3 obrazuje cilindar u kome je umetnuta povratna sprava, koja se sastoji od zaptivenog malog klipa 11 i ventila 12 za kretanje u napred, pritisnutog o-
Din. 30.
prugom 13 o sedlo 14 u poklopcu 15. Klipnjača (klipa) 11 ide kroz poklopac 15 i zaplivena je zaptivačem 16.
Obe šupljine 2, 3 su na zadnjim delovi-ma spojene vertikalnim kanalom 17, u kojem je smeštena prigušivačka sprava, koja se sastoji od obrtijivo smeštenog kočionog razvodnika 18 smeštenog u obrtljivom dopunskom razvodnika 19. Kočioni razvodnik
18	izrađen je kao pun cilindar sa šupljinama 18’ na obimu, koje obrazuju sa unutrašnjom površinom dopunskog razvodnika
19	protične kanale. Dopunski razvodnik 19 ima oblik šupljeg valjka, u kome su s jedre strane smešteni glavni protični otvori 19’, a sa druge strane dopunski kanali 20, koji su položeni na obimu razvodnika i dolaze do dejstva kod dugačkog povratnog hoda, kao što je to na si. 7. pretstavlje-no.
Regulisanje razvodnika 18 i 19 vrši se automatski naročitim mehanizmima, koji su s jedne strane upravljani od delova, koji izvodi kretanje u natrag i u napred (obrtanje razvodnika 18) a s druge strane stoje u vezi sa elevacionom spravom (obrtanje dopunskog razvodnika 19).
Jedan primerak izvođenja sprave za o-brtanje razvodnika 18 pretstavljen je na si.
2.	i 3. Razvodnik se okreće zajedno sa delom, koji izvodi kretanje u napred i u natrag. t. j. sa topovskom čevlju 9 usled zajedničkog dejstva dva lenjira 23 i 24, koji hvataju jedan u drugi kosim olucima. Le-njir 24 je priključen uz povlakač 7 i vrši dakle zajedno sa topovskom čevlju 9 kretanje u natrag i u napred, dok lenjir 23 se pomera u vertikalnoj vodici na kolevci i svojim nazubljenjem 25 hvata u nazubije-ni segment 22, koji je namešten na štrče-ćem čepu 21 kočionog razvodnika 18. Prilikom povratnog kretanja topovske cevi 9 kreće se i podužni lenjir 24 natrag, a vertikalni lenjir 23 pomera se dejstvom kosih oluka na više, i obrće u istom pravcu na-zubljeni segment 25, usled čega se okreće i kočioni razvodnik 18, pri čemu se stalno smanjuju protični otvori između kočionog razvodnika 18 i dopunskog razvodnika 19, do potpunog kočenja povratnog hoda topovske cevi. Kod kretanja cevi u napred postupak je obrnut.
Upravljač kočionog razvodnika 18 može biti i na koji drugi način udešen na pr. prema si. 11. i 12. Okretanje razvodnika postiže se ovde vrtanjskim vretenom sa dvogubim zavojnicama 34 i 36. Vreteno o-kretno naleže u kolevci 1 i sa svojim delom, snabdevenim zavojnicama 34 hvata u deo izveden kao polunavrtanj 39, koji o-brazuje celinu sa topovskom čevlju 9. Na delu toga vretena snabdevenog zavojnica-
ma 36 navrćen je navrtanj 35, u koji zglav-kasto hvata kraj poluge 33, koja je pritvr-đena na štrčećem čepu razvodnika 18. Prilikom kretanja topovske cevi u nazad ili u napred vreteno se okreće dejstvom pomer-Ijivog navrtnja 39, navrtanj 35 se tada pomera u ovom ili onom pravcu i pomoću poluge 33 obrće se sa kočionim razvodni-kom 18. Kretanje dopunskog razvodnika 19 zavisno je od visinskog udešavanja topa. Odgovarajući mehanizam je na si. 9. i 10 pretstavljen u položaju I kod nultog .nagiba, a u položaju II kod nagiba od -45°, i smešten je na suprotno ležećoj strani ko-levke 1 kao opisana sprava za obrtanje kočionog razvodnika 18. Bitan je polužni paralelogram 26, 27, 28, čija je jedna poluga 26 smeštena na čepu 40 dopunskog razvodnika 19, dok se druga sa njom spojena poluga 28 pomoću vlačne poluge 27 zglavkasto pritvrđuje na čep 29, koji obrtijivo naleže u telu kolevke, i na kome je pritvrđena dalja jedna poluga 30 sa koturom 31, koji se vodi u vodici 32 pritvrđe-noj na unutrašnjoj strani lafete. Kod naginjanja topovske cevi se ceo paralelogram i time i dopunski razvodnik tako okreće, da se protični kanali razvodnika smanjuju prema rastućim nagibu topovske cevi, čime se daje veći otpor prolezećoj kočionoj tečnosti ili brže kočenje, pa dakle i kraći hod cevi u nazad. Povratni hod se dakle prema rastenju nagiba skraćuje automatski tom spravom.
Posle završenog povratnog hoda se dejstvo komprimiranog vazduha u povratnoj spravi ili dejstvom opruge izaziva hod topovske cevi u napred, koji pak ne smeđa se naglo izvrši. Stoga je u spravi za povratni hod predviđen ventil za hod u napred 12 (si. 1.), koji se kod hoda u napred zatvara tako, da kočiona tečnost, koja se vraća u kočioni cilindar mora da prodre kroz male kanale 41 smeštene u ia-njiru ventila 12, čime se hod topovske cevi u napred koči na prilično malu brzinu. Potrebna snaga za hod topovske cevi u napred nije pak uvek ista, nego se ona menja u srazmerno odstupajućim granicama zavisno od nagiba topa. Ova je snaga kod manjih nagiba mnogo manja, nego kod velikih nagiba tako, da kod istih protičnih o-tvora 41 u ventilu za hod unapred se pokazuju razne brzine hoda u napred. Radi izjednačenja ovih razlika služe kanali 37 smešteni u dopunskom razvodniku (si. 7. i 8.), koji od izvesnog određenog nagiba stoje u vezi sa odgovarajućim kanalima smeštenim u sedlu 14 ventila 12 za hod u napred, kroz koje kanale kočiona tečnost može da odiđe iz prostora ispred ventila
za povratni hod u prostor iza tog ventila i obrnuto.
Opisane sprave odnose se na kočnice povratnog hoda kod topova sa promenlji-vim povratnim hodom. Kod topova sa stalnim povratnim hodom otpada dopunski raz vodnik sa celom pripadajućom upravljačkom spravom po sl. 9. i 10. i kočioni raz vodnik je tada smešten u bloku kolevke po sl. 4. i 5., pri čemu su profični kanali izrađeni ili centrično (sl. 4.) ili na obimu (sl 5.) tela razvodnika.
Kao što je več pomenuto, kočioni razvodnici smešteni su u kanalu 17, koji spaja prostor kočionog cilindra sa prostorom sprave za povratni hod. Oba ta prostora mogu biti smeštena u telu kolevke I po sl. 1. ili mogu obrazovati samostalno telo priključeno topovskoj cevi, koje sa topovskom cevi vrši kako hod u natrag, tako i hod u napred, kao što je naznačeno na si. 13., dok je vlačna poluga 5 kočionog razvodnika 4 pritvrđena za kolevku 1. Za ovaj slučaj se na svaki način izvodi obrnuto i uređaj sprave za obrtanje kočionog razvodnika 18, no što je to na si. 2. naznačeno t. j., podužni lenjir 24 se čvrsto spaja sa kolevkom, pri čemu se na njega uspravno stojeći lenjir 25 kreće istovremeno sa kočionim cilindrom.
Tome je slično izvedena i vrtanjska sprava za obrtanje po si. 11. i 12. Deo u vidu polunavrtnja 39 bi se kod toga primera pritvrdio na čvrstom delu kolevke 1 po si. 13., dok bi vreteno sa zavojnicama 34 i 36 i navrtanj 35 bili smešteni na bloku klipa kočione i povratne sprave, koji -se kreće sa topovskom čevlju.
Patentni zahtevi:
1. Kočnica povratnog hoda za topove, koja se sastoji od stvarne kočnice sa teč-nošću i od sprave za vraćanje pomoću vazduha ili pomoću opruge, naznačena time, što se kočenje hoda u natrag ili u napred topovske cevi postiže kočionom teč-nošću, koja se tiska kroz obrtni razvodnik, prigušni ventil ili t. si., koji se snabdeva odgovarajućim protičnim otvorima i smešten je u kanalu (17), koji spaja prostor (2) stvarne kočnike sa tečnošću sa prostorom sprane (3) za vraćanje.
2- Kočnica povratnog hoda za topove po zahtevu 1, naznačena time, što je obrtni razvodnik (18) kod topova sa konstantnim hodom u natrag odnosno u napred izrađen kao puni cilindar i snabdeven je sa jednim ili više protičnih otvora i okreće se u vezi sa kretanjem topovskog dela, koji izvodi kretanje u nazad ili u napred tako.
da se protični otvori ža vreme kretanja u nazad odnosno u napred menjaju prema unapred određenom proizvoljno izabranom toku kretanja u natrag odnosno u napred odgovarajućem zakonu.
3.	Kočnica povratnog hoda po zahtevu 1, naznačena time, što se kočioni razvodnik (18) kod topova sa promenljivim hodom u nazad odn. u napred tako kombinuju sa dopunskim razvodnikom (19), da se obrtni razvodnik (18) stavlja u dopunski razvodnik (19), izrađrn kao šupalj cilindar, koji se snabdeva odgovarajućim dopunskim kanalima (20) za dugačke i sa kanalima (37) za kratke hodove u natrag odnosno unapred, pri čemu je okretanje kočionog razvodnika (18) zavisno od kretanja u natrag, dok položaj dopunskog razvodnika (19) zavisi od visinskog udešavanja topa.
4.	Kočnica povratnog koda za topove po zahtevima 1 i 3, naznačena time, da su u sedlu (14) ventila (12) za hod u napred smešteni kanali (38), koji posle dostizanja izvesnog nagiba topovske cevi stoje u vezi sa kanalima (37) dopunskog razvodnika (1) u cilju, da se olakša izlaženje kočione tečnosti iz prostora ispred ventila (12) za kretanje u napred u prostor iza toga ventila i obrnuto.
5.	Kočnica povratnog hoda za topove po zahtevima 1 do 4, naznačena time, što se kod topova sa pomičnim kočionim klipom (si. 1) razvodnik (18) okreće pomoću dva lenjira (24, 23), koji se među sobom hvataju kosim žljebovima, od kojih je lenjir (24) spojen čvrsto sa delom topa, koji izvodi kretanje u nazad odn. u napred, dok drugi lenjir (23) pomično leži na kolevci (1) i spojen je sa razvodnikom (18) ili pomoću nazubljenja (25), koje hvata u nazub-Ijeni sagment (22) pričvršćen za telu razvodnika (18) ili posredovanjem poluga i t. si. odn. obrnuto kod topova sa čvrstim klipom (si. 13).
6.	Kočnica povratnog hoda po zahtevima 1 do 4, naznačena time, što se kod topova sa pokretnim kočionim razvodnikom (si. 11.) na kolevku (1) okretljivo stavlja vrtanjsko vreteno Sa dvostrukim zavojnicama (34. 36) i sa dva na njima pokretna navrtnja (35, 39) od kojih je jedan izveden u vidu polunavrtnja (39) izveden u delu topa, koji izvodi kretanje u nazad odnosno u napred, dok na protiv drugi na-vrtanj (34) je zglavkasto spojen sa polugom (33), koja čvrsto naleže na razvodni-ku (18).
7.	Kočnica povratnog hoda po zahtevima 1, 3, do 5, naznačena time, što za okretanje dopunskog razvodnika (19) služi pa-
raleiogram poluga (26, 27, 28), čija je jedna poluga (26) čvrsto smeštena na čepu (40) dopunskog razvodnika, dok je druga, sa njime pomoću poluge (27) zglavkasto spojena poluga (28) pritvrđena na okretlji-
vo u telu kolevke naležućem čepu (29), koji čep nosi drugu polugu (30), sa koturom (31), koji se vodi po vodici (32) pri-tvrđenoj za lafetu.

Q 22
















, . <





'


■ '' ■ - ■ .
■
' ■
■

....................:

, . 1’


. 1	•	/ •	-i
, ■ ■ ■ . ' ’ ' ,	• "	A ' ,























■ ; •







- • .. ' ‘ ■
... . , . •



'









’



■


				
				
				
				
				
.
■

- '











.





.










.



.
...

'


'■ ' f.







...

















Adpatent broj S/4-5.


■
■



• •' ■





;■
'
-""r.
1
-
i

!; i
■' ■ ' ■








Adpatent broj 3145.
'O







-- T-
’ u y
,
■