KRALJEVINA SRBA. HRVATA I SLOVENACA
UPRAVA ZA ZAŠTITU
KLASA 49 (2)
INDUSTRIJSKE SVOJINE
IZDAN 1. APRILA 1929.
PATENTNI SPIS BR. 5722.
Frank Humphris, ing. Dorset, Engleska.
Poboljšanja u presama i drugim mašinanama za vršenje pritiska a naročito u presama sa promenljivom dužinom radne staze.
Prijava od 10. septembra 1927.	Važi od 1. februara 1928.
Ovaj se pronalazak odnosi na poboljšanja u presama i drugim mašinama za vršenje pritiska a sastoji se u tome što je udešeno naročito postrojenje ili uredjaj, kojim se postiže varijacija ili promena u dužini radnog poteza, odnosno, u dužini staze ili rastojanja, koje prelazi pritisni član takve jedne prese ili mašine za vršenje pritiska; pored toga, naročito se lako može primeniti na menjanje dužine radnog hoda pritisnog člana tako zvane >to-gle-prese« poznatog tipa (prese sa bočnim kolenastim polugama, t. j. »zglobne prese«), u kojem se taj pritisni član primorava na reciprociranje usled kretanja t. zv. oscilujućih ploča ili poluga, kolena-stih poluga, bočnih pritisnih ploča ili spojnica, koje su u tim presama tako postavljene u medjusobnom odnošaju, da čine t. zv. kolenaste zgloobve. Ove razne poluge stavljaju se u odredejno kretanje preko i pomoću poluga radilica kliznili zglobova, vučnih poluga, reciprokujućih ležišnih ploča ili tome sličnim uredjajima. Ovaj je pronalazak opisan u daljem ona-kOj kako je primenjen na t. zv.' zglobne prese poznatog tipa, u kojima se pritisni član kreće reciprokalnim hodom pod dejstvom bočnih pritisnih ploča ili veza, koje su uđešene da mogu vršiti pritisak samo sa jedne ili na obema stranama jedne re-ciprpkujuće ležišne ploče i to na_ takav na$ih;’ da kada ova ploča vrši svoje rect-prokkjno kretanje, pomenuti pritisni član dbbtja" svoje' reciprokalno kretanje u pra-
mouj'..;'.;:'	/ -. - ■!:
vu približno perpendikularnom na pravac kretanja reciprokujuće ležišne ploče.
Jedan od ciljeva ovog pronalaska jeste da postavi s jedne ili sa obe strane, iii na sredini, ili na ma kojem drugom pogodnom mestu u presi ili na presi odnosno na ma1 kojoj drugoj mašini za vršenje pritiska, a koje će se u daljem označavati prosto sa »presa«, jednu ili više posrednih poluga udešenih da se obrću oko jednog, odnosno, oko više stožera ili klfnova, ispusta iii osovina, kako to već bude bi*, slučaj, oko kojih ili sa kojima pomenute posredne poluge osciluju. Ovakva posrednička poluga ima dva kraka, od kojih je jedan ili su oba snabdevena sa otvorima-ležištima, ili je jedan kraj snabdeven sa gore pomenutim otvorima kao ležištima, a drugi sa jednim takvim otvorom na naročitom uredjaju, koji može da klizi dužinom tog kraka, ili može da se duž oba kraka načini putanja, kojom se taj uredjaj može pomerati. Ova je posrednička poluga tako izradjena i tako je na mašini montirana, da se položaj na kome ona oscilira može menjati za vreme dok je presa van rada, ili se ovo pomeranje položaja njenog centra, oko kojeg oscilira, može vršiti i za vreme samog rada prese, pomoću našrafljenih šipki, poluga, kliznih spojeva i tome slično, koji su udešeni da, ili dejstvuju u cilju pomeranja kliza-jućeg uredjaja sa otvorom na posredničkoj poluzi, ili da dejstvuje u cilju pomeranja samog stožera posredničke poluge, kako bi ovo pomeranje centra
Din 40,—
# » • VI • .f	vV Y*	»	/ ■**	' •■'	.V*
oscilacija', izazvalo povećanje ili. smanji V vanje dužine predjenog puta od strane reciprokujuće težišne ploče i samog pri-tisnog člana.
Jedan dalji cilj ovog pronalaska jeste da se, u granicama promena, koje dozvoljava napred pomenuta posredna poluga, vrši po volji reguiišanje i variran je dužine i dohvata načinjenog hoda od strane, pritisnog člana prese, tako da se ovaj pritisni član primorava da završi svoju putanju, na kojoj se hoće razdaljini od stola ili otisne ploče te prese, i to za vreme dok se" ta presa nalazi u punom radu.
U svima oblicima, u kojima "se " ovaj pronalazak primenjuje, promene u radnoj dužini hoda, ili dužini staze predjene od strane pritisnog člana prese i njene težišne ploče, vrše se na raznolike načine, bez promena u hodu radilice ili drugih odgovarajućih pogonskih elemenata (članaka) te prese i to bilo menjanjem stožernih tački na svakoj od posrednih poluga, bilo menjanjem položaja stožera svake od ..tih posrednih poluga,, bilo što se vrše promene. na oba mesta. Ovim se promenama može postići,, da se hod pritisnog člana prese tako . podesi, da še on završava uvek. na. jednoj istoj daljini od stola ili otisne pidče prešine, ili se može podesiti da se završetak radnog hoda priitsnog člana preše, odnosno završetak njegovog vršenja" pritiska desi baš na željenoj daljini ili razmaku izmedju tog pritisnog člana i presindg stola, nezavisno od dužine hoda tog pritisnog člana.
Prema ovom pronalasku, napred pomenuta posrednička poluga mora se tako postaviti,' da spaja ili jedan pomoćni zglpbni . mehanizam ili polugu radilicu sa repiprckujućom težišnom pločom ili tome odgovarajućoj napravi.
, Ranije, u poznatim tipovima i oblici-, ma mašina za vrešnje pritiska, u kojim.; se . upotrebljavala radilica ili tome odgovarajući uredjaj za davanje kretanja prir tisu om . članu, položaj i razmak izmedju presincg. stola i pritisnog člana na kraju njegove radne staze mogli su biti menjani i 'menjali se, pomoću članova sa nareza nim” zavojnicama na sebi, koji su služili za, spoj izmedju ..radilice i. pritisnog člana. Ovaj postupak, ha iprotiv, ne. menja du-,, žiiiu putanje pritisnog člana, ' već samo vrsi. izmenu. u .relativnom položaju i razmaku izmedju tog pritisnog člana i stola pr.esinog, a ova izmena ću položaju ili raz-majcu vrši se. za, vreme dok je, pritisni član. nepokretan." .; ‘ ' ^ Vv-'
'"Kružna iihija, po kojoj šu izbušena Ife-’ lišta ,na . posredničkoj poluzi, ili kriva vo-đilja'i,za,: Mizni uredjaj na ovim polugama
upotrebijenim prema . ovom -pronalasku, obično su izrađjene koncentrično sa oso-. vinom radilicćm, ali to nije apsolutno neophodno. Isto tako mogu se izraditi da budu ■ koncentrične, sa osovinom srednjeg zgloba na pomoćnom zglobnom mehani zimi ili osom stožera spojne poluge-radi-lice, oko koje bi se ose obrtala radilica, rukuiiica zglobnog mehanizma, ili spojna poluga-radilica, kada bi iste bile rastavljene od posredničke poluge, u trenutku kada se pritisni član prese nalazi na dnu svoga radnog puta.
Sada će biti opisan ovaj pronalazak u vezi sa priloženim “crtežima, u kojima:
Figura 1 predstavlja bočni izgled prese, gde se prikazuje priitsni član na vrhuncu svog radnog puta i kako posrednička poluga ima ležišta izbušena u oba kraka, i kako je jedan njen krak spojen sa jednim krakom pomoćnog zglobnog mehanizma, dok joj je drugi kraj spojen za jedan kraj spojne poluge, čiji je drugi kraj spojen sa reciprokujućom ležišnom pločom/Ova ista figura prikazuje u isprekidanim linijama, kako se može ova posrednička poluga stavljati u rad i preko jedne radilice, koja je vezuje direktno sa pogonskom osovinom snabdevenom sa ručicom, ili se radilica može spojiti i. za jedno produženje, koje je prikazano u tačkastim linijama, načinjeno na toj posredničkoj poluzi.
Figura 2 prikazuje bočni izgled prese predstavljene u figuri 1, izlažući pritisni član na dnu svoga radnog puta, a tačkaste linije kako se može promeniti položaj centra oscilacije za spojnu polugu na posredničkoj poluzi, kada je potrebno imati skraćeni put pritisnog člana.
. Figura 3 predstavlja bočni izgled prese, prikazujući pritisni član na vrhu svoje radne putanje i kako je posrednička poluga snabdevena sa ležištima izbušenim u jednom njenom kraku dok se na drugem kraku nalazi klizajući uredjaj sa jednim otvorom kao ležištem, i ka ko je ovaj krak spojen sa jednim krajem spojne poluge, čiji je drugi kraj spojen sa reciprokujućom ležišnom pločom. Druga stožerna tačka na jednom kraku posredničke poluge, u koju se može do-, v.gsti . rukunica pomoćnog zglobnog mehanizma, prikazana je tačkastim linijama.
. Figura 4 prikazuje bočni izgled prese izložene u figuri 3, sa pritisnim članom na kraju njegovog radnog hoda. Još jedan drugi' stožerni položaj, u koji se može postaviti.' jedan krak pomoćnog zglobnog mehanizma, a takodje i kako se može pomeriti klizni uredjaj sa njegovom spojnon; polugom, pa da se nikakvo kretanje ne
Prenosi, na pritisni član, kada se posrednička poluga. nateruje. da oscilira, prikazano je tačkastim linijama. Očigledno je, da se hod pritisnog člana može menjati od nule, ili stanje pokoja, pa do maksimalnog kretanja, prostim pomeranjem kliznog uredjaja, udaljavajući ga od stožera posredničke poluge.
Figura 5 predstavlja bočni izgled jedne prese, prikazujući pritisni član na vrhu njegovog radnog puta, gde se upotrebljava posrednička poluga u obliku-»L« ii: prosto kolenasta poluga, sa izbušenim ležištima u oba kraka. Pomoćni zglobni mehanizam, spojne poluge i pogonski mehanizam stavljeni su sa boka ili na boku prese. Ova figura takodje prikazuje u tačkastim linijama kako jedan krak pomoćnog zglobnog mehanizma može biti spojen sa posredničkom polugom na jednom drugom stožernom mestu, kako b. se time dobio drugi hod pritisnog člana.
Figura 6 predstavlja bočni izlged jednog dela prese prikazane u figuri 5, sa pritisnim članom na dnu njegove radne staze. Tačkaste linije prikazuju kako se jedan krak pomoćnog mehanizma može spojiti sa posredničkom polugom i na drugim stožernim tačkama, a tako isto i spojna poluga, u cilju da se dobije dru-gojačiji hod pritisnog člana.
Figura 7 prikazuje bočni izgled jednog dela prese, sa pritisnim članom na vrhu njegovog radnog hoda. U ovome slučaju jedan krak posredničke poluge utvr-djen je pomoću stožera sa reciprokujućom ležišnom pločom, a drugi krak, koji je snabdeven sa otvorom kao ležištem, spojen je sa jednim od krakova pomoćnog zglobnog mehanizma. Tačkaste linije u ovoj figuri prikazuju kako se posrednička poluga može stavljati u rad pomoću spojne poluge 1 pogonske osovine sa ručicom u mesto preko pomoćnog zglobnog mehanizma.
Figura 8 prikazuje izgled jednog dela prese istog tipa kao one, ilustrovane u figuri 7, sa pritisnim članom na dnu njegove radne putanje. U ovome preinačenju, posrednička poluga spojena je jednim svojim krajem sa reciprokujućom ležiši-nom pločom, a drugi joj je krak snabdeven sa vodjicama, u kojima se može klizati jedno pokretno ležište, koje se može mehanički pritvrditi. Sa -ovim krakom, a pomoću tog pokretnog ležišta spojena j-e i jedna poluga, odnosno jedan krak pomoćnog zglobnog mehanizma.	Detalji
ove posredničke poluge jasno su prikazani u figurama 14 do 19.
Figura 9 predstavlja izgled pomoćnog
zglobnog mehanizma i-jedan deo posredničke poluge -prikazane u figuri 7. - -
Figura 10 prikazuje izgled u preseku figure 9 uzeti po liniji A—B.
Figura 11 prikazuje posredničku . polugu tipa prikazanog u figurama 3 i 4, na koju se namešta klizajuće ležište tako, da se ono može pomerati duž krive vodilje i da se može utvrditi u željenom položaju pomoću pritege i zavrtnja. Prikazana je i jedna spojna poluga vezana stožerom sa tim pokretnim ležištem.
Figura 12 predstavlja izgled u preseku figure 11 uzet po liniji C—D.
Figura 13 prikazuje izgled jedne posredničke poluge onog tipa, u kojem su oba kraka poluge izbušena radi ležišta za stožere.
Figura 14 prikazuje čeoni izgled prese uzet po liniji x—x u figuri 8, delimično U preseku, radi prikazivanja kako se pokretna- ležišta mogu jednovremeno pomerati duž krakova posredničkih poluga, po jedne sa svake strane prese, i to pomoću kolenastih, odnosno »L« poluga, koje su pomoću stožera utvrdjene za krake posredničkih poluga, a kreću se pomoću blokova, za koje su jednim krajem utvrdjene, a koji se pokreću pomoću desnog i levog zavrtnja načinjenog na jednoj sipki ili osovini, koju obrće jedan ručni točak.
Figura 15 prikazuje u planu izgled de-luva prikazanih u figuri 14, ali je most prese izostavljen, a stožeri i nosači pre-sinog rama prikazani su u preseku.
Figura 16 prikazuje izgled preseka uzetog po liniji G—H u figuri 17 radi ilustracije jednog drugog načina za pome-ranje blokova pomoću lakatnih poluga, čiji je jedan kraj spojen sa glavnim pokretnim blokom, a drugi sa blokovima, koji pomeraju lakatne poluge na posredničkoj poluzi.
Figura 17 prikazuje u planu izgled delimičnog preseka po liniji E—F uzetog U figuri 16. U ovom izgledu izostavljen je presin most, ali su prikazani stožerna osovina, prstenasti blokovi, ležišni blokovi, klizajuća ležišta, »L« ili lakatne poluge i drugi- neophodni sastavni delovi; kako bi se jasnije ilustrovao relativan položaj odnosnih delova.
Figura 18 prikazuje izgled na - u-veća;-noj skali jednog dela lakatne poluge; radi prikazivanja kako je ona spojena- sa ležišnim blokom pomoću kliznih • šipki sa uškom, koje se obrću na prstenovima težišnog bloka.	•
Figura 19 prikazuje izgled preseka uzetog po liniji 1- J u figuri 18 i prikazuje težišni blok,-osovinski prsten ; na
njemu i vodjicu za viljušku. Ova j. je iz-glet uzet dužinom bloka.
Figura 20 prikazuje zigled prese sa njenim pritisnim članom na vrhu njegove radne staze i izgled posredničke poluge, čija su oba kraka snabdevena sa ležištima ža stožere, a jedan je putem stožera utvr-đjen za jedan krak pomoćnog zglobnog mehanizma dok je drugi krak utvrdjen isto tako pomoću stožera za jednu spojnu polugu. Ovaj izgled prestavlja posredničku polugu montiranu na jednom stožeru, koji je postavljen ekscentrično u pogledu na osu jedne poluge sa velikom ušicom, ili na osu kakve osovine, koje su obrtno pokretne pomoću jedne poluge što se može pomerati napred i nazad, prema potrebi, pomoću ručnog točka i jedne šipke, na čijem je kraju narezan šraf. Ovim se pomeranjem učini, da se ušica ili osovina pomere i premeste stožer posredničke poluge, menjajući time i položaj pritisnog člana prese, kada stigne na kraj svoje radne staze, pomerajući taj položaj bliže i dalje od presinog stola.
Figura 21 predstavlja čeoni izgled prese prikazane u fignri 20, dajući relativan položaj i raspored odnosnih delova.
Figura 22 prđstavlja bočni izgled prese prikazane u figuri 20, ali se pritisnim članom u položaju, koji bi on imao na kraju svoje radne staze, kada bi se ušica, odnosno ekscentrovo jezgro, ili osovina, pomerili tako, da se stožer posredničke poluge pomeri đo u ovaj novo prikazano promenjen položaj. U ovom položaju bočne pritisne ploče ili poluge, može se pri-metiti, ne mogu se sasvim ispružiti, i doći u potpuno vertikalan položaj.
Figura 23 predstavlja bočni izgled jednog dela prese, prikazujući pomerljivu kolenastu polugu sa stožerom nameštenu na presi, a preko nje jednu posredničku polugu »L« oblika, ocrtanu- tačkastim linijama. To se sve može pomeriti pomoću jedne osovine ili šipke, na kojoj je useče na zavojnica, i to radi promene položaja stožera posredničke poluge.
Figura 24 predstavlja detaljan izgled ekscentrovog jezgra, odnosno osovine, koja je uzeta u figurama 20, 21 i 22, sa stožerima za posredničke poluge, bilo utvrdjene na njoj, bilo da su izrađjeni iz jedna sa njom.
Jednaka pismena za oznaku odnose se na jednake đelove u svima crtežima.
Jedan od načina za izvodjenje ovog pronalaska 'vrikazan je u figurama 7, 8 i 14, i sastoji se u tome što se takva presa snabde sa jednom ili više posredničkih poluga a, ođ kojih je svaka pritvrdjena za bokove ili na bokovima prese pomoću
stožera b, oko kojeg »e one mogu brta-ti, odnosno, oscilirati. Krak a2 svake od posredničkih poluga a spojen je opet kakvim stožerom, klinom ili osovinom j2 sa reciprokujućom ležišnom pločom f, dok je drugi krak a1 snabdeven bilo sa izves-nim brojem motora h, ili sa kliznim ure-djajem k, na kojem se nalazi takav jedan otvor. Ovaj je klizni uredjaj nameš-ten na vodjicama a3. U jedan od tih otvora h, koji su stvarno otvori u koje dolaze bilo osovine ili stožeri, dakle služe kao lageri, ili u takav isti otvor na kliznom uredjaju, k, stavlja se izvesan stožer, klin ili tome slično, j, i služi da spoji kraj e’ na spojnoj poluzi e, ili kraj d1 na kraku d, kakvog pomoćnog zglobnog mehanizma d, kako već bude bio slučaj, sa drugim krakom a1 posredničke poluge a. Drugi kraj e2 spojne poluge e, ili drugi kraj d2 pomenute spojne poluge d, kako već bude bio slučaj, spojen je na ma koji bilo od poznatih načina sa osovinom v preko njene ručice. Ova se osovina obrće na presinom ramu e.
Gde je krak a1 posredničke poluge a snabdeven sa izvesnim brojem rupa h, kako je to ovim pronalaskom predvidje-no, tu se menjanje u dužini radnog puta pritisnog člana R, i dužine rednog puta reciprokujuće ležišne ploče f, dobija vezujući kraj e1 spojne poluge e, ili kraj d’ kraka d na pomoćnom zglobnom mehanizmu, već prema slučaju, sa krakom a: na posredničkoj poluzi a, i to pomoću jedne od rupa h, koja se nalazi bliže st )-žeru b na posredničkoj poluzi a, ako se hoće imati dugačka radna staza recipro-kujuće ležišne pločee f i pritisnog člana R, a ako se hoće da dobije kraća radna staza, za reciprokujuću ploču f i pritisni član R, onda se vezuje sa rupom, koja je što dalja od stožera posredničke poluge a.
Gde je posrednička poluga snabdevena sa kliznim ured jajem k, koje se kreće duž kraka a1, ili duž kraka a2 ili duž oba kraka te posredničke poluge a, onda se promene u dužini radne staze pritisnog člana R i reciprokujuće ležišne ploče f, dobija se pomerajući jedan ili oba klizna ure-djaja k, kako to već bude slučaj iziskivao duž kraka a1 ili kraka a2, ili duž obadva kraka te posredničke poluge a, i kada se dobije željena dužina radne staze pritisnog člana R ili reciprokujuće ležišne ploče f, onda se u tom slučaju klizni uredjaj k čvrsto utvrdi, da se spreči svako dalje pomeranje za vreme rada. Ovo se čini sa jedmm ili više zavrtnja ili tome sličnih naprava k1; ovim se kliznim ured jajem postiže vrlo fina regulacija dužine radne
staae pmisnog liana R i . reciprokujuče ploče f.
Ovaj se pronalaizak takodje može pri-meniti i tako, da se krak a1 na posredničkoj poluzi a spoji sa jednim krajem e1 spojne poluge e, ili za kraj d1 kraka d, na pomoćnom zglobnom mehanizmu, več prema slučaju, dok je drugi krak a2 posredničke poluge a snabdeven sa izvesnim brojem rupa "h1 ili sa kliznim ured jajem k. Izmedju te posredničke poluge a i reciprokujuče poluge f, postavljena je jedna spojna poluga g, kao što je prikazana u figurama od 1 do 4, čiji je jedan kraj g1 spojen sa stožerom za krak a2 te posredničke poluge a, u jednoj od rupa h\ kao što je prikazano u figurama 1 i 2. Ako Se želi, može se taj spoj izvršiti i pomoću kliznog ured ja ja k, kao što je to prikazano u figurama 3 i 4. Pomenuta spojna poluga g svojim drugim krajem g2 spojena je sa reciprokujućom ležišnom pločom f, na ma koji od pomenutih načina u tački j’.
Jedan od načina za dobijanje pronie-ua u dužini radne staze reciprokujuče le-žišne ploče f, i pritisnog člana R, jeste taj, da se promeni položaj, gde spojna poluga g stoji spojena sa krakom a2 na posredničkoj poluzi a, bilo što će se kraj g1 spojne poluge g svezati sa nekom drugom rupom h\ bilo što će se ista pomeriti zajedno sa kliznim uredjajem k, gde se takav ured ja j upotrebljava, duž kraka a2. Ali pri primeni ovog pronalaska, ležišta za stožere, h i h\ ili klizni uredjaj k, poželjno je da su stavljeni odmah na jednom Hi oba kraka posredničke poluge a na takav način, da mogu poslužiti raznim potrebama, kako slučaj bude zahtevao.
Kada se upotrebe dve posredničke po luge a prema ovom pronalasku, i kada se one nalaze po jedna sa svakog boka pre-sinog, onda svaka od njih biva stavljana u pokret preko spojne poluge e, ili krakom d pomoćnog zglobnog mehanizma, sa koje su spojene osovinama (stožerima). U ovom §Iučaju obe su poluge a navuče-ne i čvrsto svezane sa jednom osovinom b, koja im služi kao stožer i sa kojom se oni zajedno obrću. Ako se sada na kracima tih poluga a nalaze i klizni uredjaji k, onda se ti klizni uredjaji jednovremeno pomeraju pomoću šipke sa navojnicama, polugama, kakvim kliznim uredjajem i tome sličnim napravama, ali se to pometanje mora izvršiti tako, da se održava potpuno podjednako pomeranje oba klizna ured jaja k na kracima posredničke poluge a,"kako bi se ispravno regulisala radna dužina staze reciprokujuče ploče f, -koja zajedno sa ostalim pripadajućim
đelovima stavlja u kretanje i ođređjttj? dužinu radnog hoda pritisriom Članu R.
Jedan zgodan način za menjanje dužine radnog hoda pritisnog Člana R jeste da se načini jedno produženje a* (Figura 14 i 15) na jednom kraku, recimo a\ na obema polugama a; sa svakog od ovih produženja a4 vodi poluga n, koja je »L« oblika, i koja je tako nameštena da je jedan njen krak, n\ spojen klinom i okom o (figura 18) sa prstenom p. koji obuhvata i delimično se može obrtati ako iznutra našrafljenog dela (figura- 19) na bloku sa konzolom q; ovaj se blok može kretati duž vodjica r1, koje se nalaze na glavnoj vodilji r, načinjenoj izjedna sa ramom ili je samo pritvrdjena na presir ram. Drugi krak, n2, kolenaste poluge n, spojen je stožerom i spojnicom n3 sa napred pomenutim kliznim uredjajem k koji se pomera duž vodjica as načinjenim na produženom kraku a4 posredničke poluge a.
Kada ova posrednička poluga a oscilira i posreduje pri izmeni i predaji kretanja reciprokujućoj ploči f i pritisnem članu R, onda se pemenuti prsten p delimično obrće oko produženja q' na kon-zolnom bloku q. Ovaj je deo q' prikazan u figurama 14 i 15, gde se vidi da je isti snabdeven zavojnicima i to tako, da se jedan od njih, jer ih ima dva, navrće na levi šraf m\ a drugi će se navrćati na desni šraf m2, koji su- urezani na osovini m. Ova osovina m prolazi kroz šuplju stožernu osovinu b, i uzdužno joj je pomeranje sprečeno prstenovima m\ koji su utvrdjeni na osovini na ma koji poznati način.
Kada se osovina m, koja je prikazana u figurama 14 i 15 obrće u jednom izves-nom pravcu, konsolni se blokovi q pomeraju i klize duž vodilja r jedan prema drugom, jednakom brzinom, ali kada se pomenuta osovina m obrće u suprotnom pravcu, ona čini da se ovi blokovi q podjednakom brzinom udaljuju jedan od drugoga. Ovo kretanje primorava svaku od kolenastih poluga n. da pomeri klizne uredjaje k, tako da su oni' ili bliže primaknuti ka stožerima b, ili se odmiču od ovih stožera b. Usled ovog promenjenog položaja, dužina radne Staze pritisnog člana R i reciprokujuče težišne ploče f, ili se smanjuje ili se produžava. Da se ova osovina m može obrtati kroz šuplju stožernu osovinu b, i da se- tim obrtanjem blokovi q’ mogu pomerati u cilju i na takav način, da se priroda kretanja pritisnog člana R, odnosno, njegovog radnog hoda može tačno regulisati i podešavati, na njoj je namešten. i utvrdjen je-
.dan - ručni racak mr, kojt; na; svojoj pen-feriji urezane graduacije,,' ili su te graduacije-urezane- na- kakvom drugom njegovom delu; odnosno, zgodnom me-stu.
Pri mehaničkom pomeranju kliznog uredjaja k' na-kracima a1 i, a2 posredne poluge a. gde se ti klizni uredjaji ili pri-bližuju ili. udaljuju od stožera b te poluge a, nije potrebno da se upotrebi baš šuplja stožerna osovina b, sa osovinom m, na kojoj'su urezane leve i desne zavojnice, već se može upotrebni kakav drugi odgovarajući mehanizam za pomeranje kliznog uredjaja k, i kolehastih poluga n. kao što su prikazane u figurama 14 i 15, prema modelima prikazanim u figurama 16 i 17, gde se izlaže kako se konsolm blokovi q mogu pomerati duž vodilja jednovremeno pomoću dvaju kolenastih" poluga s; da bi ova poluga mogla tako što učinitij pritvrdjena je stožerom za neki nepokretan deo prese. Jedan krak s’ svake cd tih poluga s spojen je pomoću stožera sa jednim blokom t, ponajbolje pomoću spojnica šs. Ona druga dva kraka s2 tih kolenastih poluga s, spojena su preko spojnice s4 sa odgovarajućim kon-solnim blokovima qi na kojima se nalaž> napred pomenuti deo q5 izradjen izjedna sa njima. U ovom slučaju konzolni blok nije iznutra snabdeven zavojnicama, već ima na sebi jedan prsten p, sa malim stožerima, koji obuhvata blok na napred opisan način, tako da* se njime može pomeriti kolenasta poluga n u cil ju reguli-sanja kretanja kliznog uredjaja k, sa kojim je spojena.
Kolenaste poluge s, spojnice ss i s\ a takodje i regulišući uređjaj t, udešeni su tako, da kad se preda kretanje kontrolnom uredjaju t, onda se ono prenosi preko obe kolenaste poluge s i njenih sara-đjujućih delova na konzolne blokove q. Ovaj uredjaj t klizi u vođjicama t1 name-štenim na ma kojem zgodnom mestu na presi, i stavlja se u rad pomoću dugačkog zavrtnja m3, koji je namešten na presi na ma koji poznati način, sa punom slobodom obrtanja ali bez mogućnosti uzdužnog kretanja. Ovaj je zavrtani snabdeven i sa ručnim točkom, ručicom ili tome slično, mV u cilju lakšeg obrtanja i ako se želi, može se urezati na njemu ili oko njega kakva podesna gradacija. Pri radu, kretanje koje se predaje blokom t i kole-nastim polugama, s ponienutim konzolnim blokovima q, ponova se- prenosi na klizne ured ja je k preko, kolenastih'poluga n. Ova predaja kretanja vrši se na način i u cilju koji je napred-bio: opigan..
Kada'se prema ovom pronalasku upotrebe dugački .zavrtnjp ili zavojniće urezane na osovinama, kao m i nr’, kolenaste poluge n, kolenaste poluge s, spojnice s8 i s4, ili tome slično, radi pomeranja kliznog uredjaja k, konzolnih blokova q, po gonskog bloka t, i drugih kliznih uredjaja u ovoj presi, onda se izmene i prometfc -; u dužini radne staze pritisnog člana R i reciprokujuće težišne ploče*!' mogu postići za vreme samog rada presinog i to pomoću jedne ili više pomenutih posrednih poluga a, i drugih saradjujućih delova, sa kojima ona stoji u vezi preko raznih stožera ili zglobova.
Gde se upotrebljavaju jedna ili više ovakvih posredničkih poluga a, prema ovom pronalasku, može se učiniti izvesno preinačenje i popravka u pogledu položaja, u kome pritisni član R završava svoj radni hod ili do koje će granice dolaziti njegov silazak pod punim pritiskom, . u pogledu na presin sto u. Ovo .se može postići menjajući položaj stožera b poluge a, bilo pre bilo za vreme rada, kao što je to prikazano u figurama 20, 21 i 22. Zgodan način da se menja položaj stožera b, oko kojih osciluju posredničke poluge a jeste da se ovaj stožer b spoji ili izradi izjedna sa nekom vrstom ekscendera, prikazanog radi primera u figuri 24. Ovaj se spoj vrši na takav način, da se može po* /dešavati ili pomerati duž koncentrične putanje oko ose tog ekscendera. Da bi se ovo postiglo može se pomeriti samo deli-mično pomoću jedne ili više poluga b2 ii: pomoću zupčanika ili pomoću kojih drugih odgovarajućih uredjaja. Menjajući položaj stožera b vrši se menjanje u razmaku izmedju pomenutog pritisnog člana R i presinog stola u. Ili se stožeri posredničkih poluga a mogu namestiti i utvrditi na nekim pomerljivim blokovima b3, koji klize u vođjicama b4 na famu c, ili kojem drugom utvrdjenom i nepokretnom delu prese, kao što je označeno u figuri 23. U ovom slučaju blok b3 stavlja se u kretanje pomoću zavrtnja br' koji u nje ga ulazi, noseći sobom i stožer b. .
Gde se upotrebljava kakva poluga, kao b-, za delimično obrtanje ekscendera ili osovine b’, onda je poluga b2 na njenom jednom kraju snabdevena sa viljuškom b", koja obuhvata blok bT koji u sebi ima zavojnice, kroz koje prolazi zavrtanj m°. Ovaj se blok b7 obrće pomoću ručnim točkom m4 tema taj način može da pomeri polugu b2 a time i ekscender ili osovinu b\ kao što je to prikazano u figurama 20', 21 i 22.
: .'.U .radu, posr.edniččke poluge, a, .pri.-
kfheanetji riauraiua O i#* dozvoljavaju.'.'đa.. se krak'd pomoćnog zglobnog. mehanizma može pomeriti do u položnj--Qžnaćen tačliastim linijama, i da se spoji sh jed-' nom drugom rupom h, kojih možeffbiti i više komada. Ovim: se po-meranjem postiže skraćivanje dužine staze, koju prelazi reciiprokujuća ležišna ploča f, a pomenu-, ta posrednička poluga a dozvoljava da.se spojna poluga g može pomeriti, kao što jč prikazano tačkastim linijama u, figuri 6, do u jednu drugu rupu h" na kraku aj čime se postiže još veće skraćivanje radne staze. Rezultat ovih promena jeste da se pritisni član R nalazi na kraju svoje rđdne staze u najbližem položaju, u kome on može doći prema presinom stolu u, ali ovaj pritisni član ne vraća se sada natrag u svoj najudaljeniji položaj, kao što bi. učinio kada bi mu se dozvolilo ma-
otin'osnb, • k.;jii-;Ni*ofS•pr-elljfio* ka’da bi- Šr; stavljao: u pokret; direktno 3 pomoćnim zglobni m eh a n izm omi 1 ust r o v ah im u; fi- • gurama 1, 2 i 22.’ ' V v;.	. . j. i
• Krak a: na posredničkoj poluzi a, prikazane u figurama 3, 4, o i fij dozvoljava da, krak d pomoćnog mehanizma može zajedno sa njome da se kreće ili da je spojen njome kakvim stožerom ili osovinom, onako, kako je to prikazano tačkastim linijama; ha taj se-način postiže skraćivanje dužine'radne -staze; recipro-'-kujuće '-težišne ploče f, alf one ’posredničke poluge a, koje su prikazane u figurama 3 i 4, isto tako dozvoljavaju; da- se spojna poluga g može na kraku a2 pomeriti do u takav položaj u granicama krivih vodilja na tom kraku, koji je sve bliži ili koji se poklapa sa položajem, u kome ne-dobija nikakvo kretanje, kao što je to
ksimalno kretanje u granicama cele nje- lepo predstavljeno u figuri 4. Spojna po-goVe radne putanje.	luga g u figurama-5 i 6 pomeraju se i ra-
Krak a1 na posredniččkoj poluzi a iz- đe na sličan način, kao što-je to već bilo loženoj u figuri 7 radi na isti način kao: prikazano u figurama 1 i 2. i krak a1 prikazan u figurama 3 i 4, ali će Presa prikazana u -figuri 8, ima krak
se opaziti da se krak a2 vezuje sa recipro-kujućom ležišnom pločom f i da se sada celokupno i svako menjanje u hodu pri-tisnog člana R i reciprokujuće ploče f dobija kao rezultat menjanja stožernog položaja kraka d pomoćnog zglobnog mehanizma, ili spojne poluge e pokazane tačkastim linijima. Ova promena stožero-vcg položaja vrši se na kraku a1 posredničke poluge a..
Razni izgledi u figurama prikazuju samo prese vertikalnog tipa, ali se ovaj pronalazak može vrlo lako i dobro pri-meniiti i na prese ma kojeg tipa, u kojima se mogu' postavljati jedna ili više posredničkih, poluga'a izmed ju ma kojeg poznatog oblika osovine sa ručicom v i . reciprokujuće ležišne ploče f ili tome odgovarajućoj napravi. U presama prikazanim u'figurama 1, 2 i 20, gde su kraci d pomoćnog zglobnog mehanizma potpuno pravi, odnosno u jednoj liniji kad god je pritisni član R na vrhu svoga radnog hoda, stožerni položaj kraka d na kraku a1, ne može se sa uspehom menjati, i gde se upotrebljava spojna poluga e kao što je to prikazano tačkastim linijama u figuri 1 i 22, tu ona služi samo u zamenu za
a2 njene posredničke- pobtge a spojen sa reciprokujućom ležišnom pločom f i ni kakva se promena u dužini radnog hoda ne može vršiti pomoću i preko tog kraka a2. Ali, krak ar snabdeven je sa mehanički pomeranim kliznim- uredjajem k, koji se pomera, prema potrebi, tako da se on približuje ili udaljuje od stožera b, te se na taj način postiže bezbrojno mnogo položaja i fina regulacija izmedju minimalne i maksimalne dužine radne staze, koju prelazi ree'prokujuća ležišna ploča f. Maksimalna dužina- radne staze dobija se kada se klizni uređjaj k približi sasvim stožeru b, a najmanja radna staza dobija se kada je taj uredjaj na najudaljenijem položju. Mada je u figurama 8, 14 i 15 prikazan ovaj klizni uredjaj k kao montiran na kraku a1 u bbzmi srednjeg zgloba pomoćnog zglobnog mehanizma, ipak je očevidno da se ovaj klizni uredjaj isto tako može primeniti i sa druge strane kraka a1, a naročito za vezivanje pomoćnog zglobnog mehanizma, onakovog tipa, kakav je ilustrovan u figurama 1 i 2, koji vuče u mesto što gura ovaj krak a*. U slučaju da ovaj klizni uredjaj k nije montiran pogodnim načinom na isprav.
zelobni mehanizam. Ali tamo, gde se sp«i" •••'«<•>j strani kraka a1, on će se svući sa vo-Jia poluga e, kao što je izložena u figuri 2, upotrebljava u presama, koje su prikazane u figurama 1, 2 i 22, i koja je spo jena sa posredničkom polugom a na način označen tačkastim linijama u figuri 2, onda ta spojna poluga smanjuje normalnu dužinu radne staze pritisnog člana R relativno na onu dužinu, koju bi on imao,
djica kada ga bude povukao pomoćni zglobni mehanizam, kao što je prikazan u figuri 2.
Figure 20 i 22 predstavljaju prese u kojima se stožer posredničke poluge a može pomerati i doterivati na takav način za vreme dok presa radi, da se bočne pritisne poluge mogu dovesti u vertika-
!an položaj; ili že ^pguvzaastavid-,baš pfe nego Što đ od ju u radikalan položaj ili se inogu zaustaviti u ma, kom položaj j približno perpendikularnom na reciprokujuću ježišnu ploču f, menja-juči na taj način razmak izmedju pritis-nog člana R na dnu njegovog hoda i pre-suicg stola u. Upotrelbom jedne ili više ovih posredničkih poluga a u presama ili mašinama za vršenje pritiska, očevidno je da se dugačka ili kratka radna staza pritisnog člana R u ovoj presi ili kojoj drugoj mašini može dobiti, u granicama menjanja koja omogućuje posrednička poluga a, i bez menjanja dužine radne putanje pogonske ručice v i da se upotrebom ovakvog uredjaja, kao što je posrednička poluga a u presama ili drugim mašinama za vršenje pritiska, za vršenje promena od kratke do dugačke radne staze, pri presevanju, probijanju, kovanju, navlačenju, nabijanju, usecanju, predvajanju itd., u tim mašinama, dobija veliko preimućstvo i •predstavlja predmet od interesa u odnosnim industrijama.
U figuri 22 primetiće se da, mada su kraci zglobnog mehanizma u položaju, za vreme kojeg bi pritisni član R bio nor malno na dnu svoje radne staze a bočne bi pritisne poluge bile vertikalne i prave, što sada nije slučaj i to usled toga što su stožer b i poluga b2 pomereni iz položaja, koji su oni imali u figuri 20, do u položaj predstavljen na figuri 22. Ali ako bi se poluga b2 i stožer b pomerili još dalje, tako da dovedu fulkrum (stožer) b što bliže unutrašnjoj strani presinog stuba na kome je montiran, i to pokretajući točak m4 u pravcu završetka m'5, onda će se reciprokujuća ploča i bočne pritisne poluge ponova dovesti u isti položaj kao onaj što je prikazan u figuri 20, i dužina staze ponova će se povećati do svoga maksimuma.
Patentni zahtevi:
1.	Presa takve vrsti, da sadrži jedan pritisni član, koji se kreće u presinom ramu pod uticajem jedne reciprokujuće
;ii|c. >int a. q ig ■
ST:.	vi i;v.-bvjeć ; ijsismco sšom
lezišae ploče i boŽtjib pritisnili potega, naznačena time, što se kretanje predaje pritisnem članu preko jedne poluge, koja oscilira pod uticajem jednog drugog člana, koji se može spojiti za rečenu os-cilujuču polugu na raznim tačicama njene dužine, čime se može menjati dužina radne staze pomenute ležišne ploče.
2.	Konstrukcija prese prema zahteva
1,	naznačena time, što se spoj izmedju pritisnog člana i poluge može pomerati duž raznih tačaka, dužinom pomenute i
poluge.
3.	Konstrukcija prese prema zahtevu 1, naznačena time, što se pomemita poluga stavlja u oscilatorno stanje putem iz-vesnog zglobnog mehanizma Ili putem poluge-radilice.
4.	Konstrukcija prese prema zahtevu
1 ili 2, naznačena time, što je spojna poluga, kojom je pomenuta oscilatorna poluga vezana sa pritisnim članom, ili kojom ona dobija oscilatorno kretanje, ude-šena da se može pomerati na razna spojna mesta, dužinom pomenute oscilatorne poluge i to po jednoj krivoj liniji, , koja je koncentrična sa osom stožera, oko kojeg se obrće pomenuta spojna poluga ka- 1 da se pritisni član nalazi na svome naj- ; donjem! položaju.	•
5.	Konstrukcija prese prema zahtevu 1 ili 2, naznačena time, što se pomerljivi spoj izmedju oscilujuće poluge i njenog pogonskog mehanizma, ili zimedju te poluge i pritisnog člana, sastoji od jednog klizajućeg uredjaja, koji se može pomerati i utvrdjivati u raznim položajima duž : te oscilujuće poluge.
6.	Konstrukcija prese prema zahtevu 5, naznačena time, što se klizni uredjaj može pomerati pomoću zavrtanjske poluge koja je montirana na oscilatornoj poluzi
7.	Prema prema zahtevu 1 ili zahtevu
2,	naznačena time što se stožer, sa ili bez njegove osnove, oko kojeg se obrće oscilatorna poluga, može da podešava i po- ; mera relativno prema presinom ramu. , '
. .	:	■ d'VvSdvVIOiJ«
:il%	V	:	:	■■■''■ "iVVVV jq 01
V.v v. :; . -jnr- vvv uu. ,«J M £ i
■ ■■■-—•.	VV.VVVn !UđolU!š
£>}f ,	vit
VV-/ . i _	..	■' V . vvv i.nrpqii ,s
’ : ;■ , vrvvu-uf <3 snes
’ .	' f V V ' ' v q f
, ' : - V ; : v. vvv vvvvvvv;: n-vivis.;, ato
■i tni n i in v fc : epj v:	vvv,
snalž vov.vna vvviv sabei uniSpb
C - V. n _	vv. un0
Hj.l.
Fij. 2.
C	^	UF	
^		1	
Fig. 3.
Fig. 4 .




I
■

. ■ ••• ;
‘i r;.	.	'
• :

,
y



i ■
*
; \.
v




i *i ^ 11 ii >i ilflfr is	iffl
R u
.v;;,
j . !l\	•- - v


;





; •
.ffiI ,:V.


Fig. M. ,a',as
/id patent braj 5722.

• -
-
i »/.■

i
J \
..i • i

■ /■}■■■

> -i
jr'




' -

...'.v .


"V
• ■


■ V

"	■ ■ - v'^ *

;v >'

. f* '
■ ...... '	•	,	v /
; > ■.. - . ■ ■
iV i -	' •
r -
•; .
,	■’ r ■
■■ " ^
:
■ ; /•. .V
> -	-.V	■ •;
, . ..... . •• / •'
'	• k
C:


... .
Fig. 22.
Fiy 23.
,V '

1/4
■
■a.



■i7

■ '
.
7 %
■ ■