OTcyGcTaHTHBHbie HMeHa AGHCTBH^ c ^opMaHTaMH OTrnaronbHbix nomina actionis b coBpeMeHHMx pyccKOM H nOHbCKOM H3MKaX
E^EHA H. KOP-HKOB^BA
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach,
Wydzial Humanistyczny, ul. Zytnia 39, PL - 08-110 Siedlce, Polska, elena.koriakowcewa@gmail.com
- SCNVII/1 [2014], 34-47 -
Namen članka je, da dokaže obstoj vrste izsamostalniških tvorjenk s pomenom dejanja (denominativna nomina actionis) z obrazilom -oeanueZ-owanie v sodobnem ruskem in poljskem besedotvornem sistemu. V ta namen so bile analizirane njihove pomenske posebnosti in besedotvorne podstave. Avtorica se osredotoča na interakcijo med ustreznimi terminotvornimi in besedotvornimi modeli tovrstnih ruskih in poljskih tvorjenk, zbranihv slovarjih neologizmov. Analiza pa upošteva tudi številne besede iz sodobnih medijev, ki so se pojavile v zadnjih nekaj letih in še niso bile zajete v specializiranih slovarjih.
The aim of the article is to prove that there exist types of denominative nomina actionis with formants -oeanueZ-owanie in contemporary Russian and Polish word-formation systems. In order to prove this, word-formation bases of denominative nomina actionis have been analysed and their semantic peculiarities have been obtained. The author focuses here on the interaction of term-formation models with the word-formation subsystems of Russian and Polish nomina actionis. The words are selected from Russian and Polish neological dictionaries. The analysis also covers a number of recent words found in the press that have emerged over the past several years and have not yet been listed in professional dictionaries.
Ključne besede: nomina actionis, termini, besedotvorno zgoščevanje, inovacije
Key words: nomina actionis, terms, word-formation compression, innovation
— 34 —
- OmcyöcmaHmueHbie UMena deücmeua, c fyopManmaMU omznazonbHbix nomina ... -
1 BcTynneHue
Ha py6e^e XX-XXI bckob oSocTpn^ocb BHHMaHHe HCC.neAOBaTe.neH k npn-
HHHaM pa3^HHHMX 83MKOBHX H3MeHeHHH, HX HCTOHHHKaM, MexaHH3MaM,
flBH^y^HM CH^aM, TeHfleHUHaM, HanpaB^eHHaM ht.a. B nacTHOCTH, aKTHBHO aHa^H3HpyroTca BHemHHe h BHyTpeHHHe pecypcbi pa3BHTHa .neKCHHecKOH h c^0B006pa30BaTe^bH0H noACHCTeM, CBa3aHHbie c B03pacTaHHeM KOMMyHHKa-THBHOH po.nH TepMHHonorHH. OTMenaeTca, HTO B KOHue XX — Hana^e XXI BeKa 3aMeTHO ynacTH^HCb onynan Hcn0^b30BaHHa B TeKCTax CMH flepHBauHOHHbix
a^^HKCOB H a^^HKCOHflOB KaK B (^yHKUHH n0^H03HaHHMX C.nOB-TepMHHOHflOB, TaK H B (^yHKUHH TepMHH03^eMeHT0B CO CneUHa.nH3HpOBaHHbIMH 3HaneHHaMH
(PaunSypcKaa 2003; ^HKO-TpHHHUKaa 2001: 476). „Abtohomhoc" Hcn0^b30-BaHHe AepHBauHOHHoro 3^eMeHTa, npn kotopom ocoSchho apKO npoaB^aeTca ero coScTBeHHoe 3HaneHHe, Ha3biBaeTca pocchhckhmh yneHbiMH n0-pa3H0My: „BMCBoSo^AeHHe a^^HKca" (3eMCKaa 1996), ,,.neKCHKa.nH3auHa a^HKca" (^ypaB^eB 1982; HnKO^HHa 2001), „SMaHcnnauna a^HKca" (H30T0B 1998).
CneflyeT oTMeTHTb, hto ,neKCHKa.nH3auHa a^^HKCOB, a TaK^e hx npe-Bpa^eHHe B TepMHH03.neMeHTbi — aBTOHOMHbie HOCHTC^H o6^ero 3HaneHHa TOH KaTeropHH c.noB, B cocTaB kotopmx ohh BXOA^t, — aBjieHHe AaneKO He yHHKa^bHoe, He orpaHHneHHoe paMKaMH OAHoro a3biKa, B «aHHOM onynae - pyccKoro. TaK, HanpHMep, He TO^bKO b pyccKOM, ho h b no^bCKOM a3biKe H3BecTHM npHMepM caMOCToaTe^bHoro Hcn0^b30BaHHa b o6o6^eHHOM 3Ha-neHHH „TeneHHe, AOKTpHHa" cy^^HKca -izm (cp. -U3M), rpeKO-naTHHCKoro no npoHCxo^ACHHro, c noMO^bro KOToporo bo MHornx a3biKax o6pa3yroTca Ha3BaHHa HfleonorHnecKHx h HaynHbix HanpaB^eHHH (cm. http://sjp.pl/izm). AHa^H3Hpya npHMepbi ,neKCHKa.nH3auHH a^^HKCOB B aHraHHCKOM a3biKe, Ba^bTep $oh BapT6ypr onncan npouecc npeBpa^eHHa cy$$HKca -ade b caMOCToaTe^bHoe anoBO (cm.: ApyrroHOBa 1961: 99-100). 3TOT ey^HKC, BM-fle^HBmHCb H3 c^ob lemonade, orangeade ('jiHMOHas'), c cepe^HHbi XX BeKa Hanan caM no ce6e o6o3HaHaTb HanHTOK H3 ^pyKTOB: „Have you some ade?" / „Y Bac ecTb KaKOH-HnSyAb nanumoK?"
KaKHe ^e ^aKTopbi cnocoScTByroT npeBpa^eHHro c^y^eSHOH Mop^eMbi (a^^HKca) B c^OBO? H3BecTHO, HTO B „onoBapHon" nacTH 33MK0B0H cnocoSHO-CTH ne^OBeKa cy^ecTByroT 3Ta.noHbi BoenpnaTHa a^^HKCOB, cocTaB^aro^ne BMecTe c 3Ta^OHaMH BoenpnaTHa KopHen c.n0B006pa30BaTe.nbHbiH K0Mn0HeHT BHyTpeHHero neKCHKOHa. 3Ta.noHbi BoenpnaTHa npoAyKTHBHbix c.n0B006pa-30BaTe^bHMx a^^HKCOB HanSo^ee 6^H3KH K 3Ta.noHaM BoenpnaTHa KopHe-bmx Mop^eM (rapaeBa 1987). OneBHflHO, no stoh npHHHHe npoAyKTHBHbie a^^HKCM, nepeAaro^ne KaTeropna^bHMe 3HaneHHa, cnocoSHM BMCTynaTb KaK K^accH^HKaTopM, MapKepM 3thx 3HaneHHH (cm. Drews 1989; Ky6paKOBa 1991; BeHflHHa 1994). BbicoKaa npoAyKTHBHoeTb H MOHO^yHKUHOHa^bHOCTb a^^HKca cnocoScTByroT ero neKCHKa^H3auHH ^h6o npeBpa^eHHro b npo-
AyKTHBHMH TepMHH03^eMeHT - aBTOHOMHbiH HOCHTe^b KaTeropHa^bHoro
3HaneHHa. npHMep TOMy - npouecc npeBpa^eHHa b TepMHHoa^eMeHTM mo-HO^yHKUHOHa^bHMx ^opMaHTQB pyccKHx h no^bCKHx OTr^aro^bHMx nomina
— 35 —
	 Enena H. KopHKoe^eea 	
actionis c ^HHanaMH -oeaHuj(e), -upoeauuj(e), -u3upoeaHuj(e), -owanie. C no-
MO^bK 3THX TepMHH03^eMeHT0B, aB^aM^HXCa aBTOHOMHblMH HOCHTe^aMH
npoueccya^bHoro 3HaneHHa, co3AaroTca OTcyScTaHTHBHbie nomina actionis b
pyCCKOM H nO^bCKOM a3bIKaX, XOTa b hx C^0b006pa30bate^bHMX nOACHCTe-Max HfleHTHHHbie AepHBauHOHHMe npoueccM, KaK Sy^eT n0Ka3aH0 B flaHHOH CTaTbe, pa3BépTMBa^HCb C pa3HOH HHTeHCHBHOCTbM H CKOpOCTbro.
2 PyccKue OTcyócTaHTMBHbie mmbhb AeücTBMfl c ^opmshtom - oeaHuef-upoeaHue
CeMaHTHKa H 0C06eHH0CTH ^yHKUHOHHpOBaHHa C^0B006pa30BaTe^bHMX MOAe^en „cy^ecTBHTe^bHoe + -upoeanue„cy^ecTBHTe^bHoe +-oeanue/ -eeaHueno kotopmm o6pa3yroTca TepMHHbi npoueccoB, fl0CTaT0HH0 xopomo H3yneHM cneuHanncTaMH no pyccKOH TepMHHonorHH (cm.: BnHOKyp 1939; ^aHH^eHKO 1977; KaHfle^aKH 1977). 3TH MOAC^h CTa^H npoAyKTHBHbiMH B tepmhhochcteme k 30-m rr. XX b., oahako hx ^opmhpobahhe hana^ocb, one-
BHflHO, BO BTOpOH nO^OBHHe XIX BeKa. HmCHHO K 3TOMy nepHOAy OTHOCHTCa noaB^eHHe OKKa3HOHa.nbHbix OTMMCHHMX HMeH ^eHCTBHa THna umanbHHU-3upoeaHue, MywuKoeauue, oSHapy^eHHbix b nepenHCKe AeaTe^en pyccKOH Ky^bTypbi: „umanbHHU3upoeauue (^ umanbHHCKUÜ) pyccKHx HaneBOB" — npn OTeyTeTBHH raarona umanbHHU3upoeamb (n. H. HBHKOBCKHH — C. B. O^epoBy, 04.04. 1881 r. nCC, t. 10: 130-131); „cneuna^HCT no MywuKoeanuw", t. e. '3a^HTHHK no^HTHnecKHx npaB MywuKa, KpecTbaHHHa' (B. M. TaprnHH — E. M. TaprnHHOH, 24. 02.1882 r. nCC, t. 3: 247).
B pyCCKOM 33MKe BTOpOH nO^OBHHM XIX BCKa eAHHHHHbie HHflHBHflya^b-H0-aBT0pcKHe 06pa30BaHHa THna umanbHHU3upoeaHue, MywuKoeauue 6M^H HecHCTeMHMMH OKKa3HOHa^H3MaMH, nocKo^bKy ohh co3AaBa^HCb c Hapyme-HHeM HopM nocTpoeHHa HMeH flencTBHa Ha -Hue. O^HaKO HopMa, aB.neHHe KOHKpeTHO-HCTOpHHeCKOe, MO^eT H3MeH3TbCa nOA B^HaHHeM npOAyKTHBHMX c^0B006pa30BaTe^bHMx npoueccoB, nponcxofla^Hx b CHCTeMe 06^eHap0£H0-ro a3MKa h^h b OTfle^bHMx ero noACHCTeMax. Y^e k 30-mm ro^aM XX BeKa b pyccKOH TepMHHonorHH o^opMH^acb fl0CTaT0HH0 MHoroHHC^eHHaa rpynna 0THM6HHHX HMeH fleHCTBHa c ^opMaHTaMH -oeanueZ-eeanue, -upoeanue, -U3U-poeaHue (cm.: BHHOKyp 1939). noaB^eHHe sthx ^opMaHTOB 6bi.no 06yc.n0B.neH0 npeo6pa30BaHHeM onocpeACTBOBaHHOH hmchhoh MOTHBauHH b HenocpeACT-BeHHyro y HMeH ^eHCTBHa — TepMHHOB npoueccoB npeBpa^eHHa THna CKup-doeaHue (cKupdoeamb, CKupda), TepMHHOB noKpbiTHa THna oSemonupoeanue (oSemoHupoeamb, Semon). TepMHHM npoueccoB co3£aroTca c03HaTe^bH0, c ue^bro yKa3aHHa Ha S^H^anmee poAOBoe noHaTHe H Ha npH3HaK - BHflOBoe noHaTHe. HanpHMep: SpuKemupoeanue „npouecc npeBpa^eHHa pa3.nHHHbix Me^KHx MaTepna^OB b KycKH — SpuKemuoSemonupoeanue „npouecc noKpbiTHa nero-.n. SemonoM co Bcex ctopoh, no Been noBepxHOCTH". B TepMH-HonorHnecKHx fle^HHHunax 0Traar0.nbHbie hmshs npeepa^enue h noKpumue yKa3biBaroT Ha S^H^aHmne po^OBbie noHaTHa, a cy^ecTBHTe^bHMe SpuKem
- 36 --Slavia Centralis 1/2014
- OmcyöcmaHmueHbie UMena deücmeua, c fyopManmaMU omznazonbHbix nomina ... -
h ôemoH — Ha BHflOBbie oranžna. B TcpMHHax npoueccoB Ha -Hue CMbionoBaa rpahhua h^ct no hmchhoh ochobe. B takhx yonobhax ctahobhtca heh30e^-HOH TpaHC^opMauHa OTr^aro^bHMx c.n0B006pa30BaTe.nbHbix MOAe^eñ, no KOTopMM o6pa3yroTca TGPMHHM — HMCHa fleñcTBHa —, B MOAC^H OTbiMeHHbie (cm.: kahae^akh 1977: 152).
nepepa3^o^eHHe OCHOB HMCH fleñcTBHa Ha -Hue — aBjieHHe He HOBoe A^a c^aBaHCKHx 33MK0B. O B03M0^H0CTH nepepa3.no^eHHa OCHOB cy^e-CTBHTe^bHMx Ha -Hue eiuë b oöiuecjiaBimcKOM a3biice nHcan AHTyaH Meñe: „otbnenehhme cy^ectbhte.nbhbie moryt öbitb 06pa30bahbi h ot nphnacthñ, BOCCTaHaB^HBaeMMx jHmb TeoperanecKH; TaK, ot raaro.na HecoBepmeHHoro BHfla UKHBATH MM HaxoflHM UKHBAHHK, xoTa CTpa^aTe^bHoe npHnacrae npomeAmero BpeMeHH Bpa^ ^h cy^ecTBOBa^o" (Meñe 1951: 217).
nepepa3^o^eHHe OCHOB TepMHHOB — OTrjiarojibHbix HMCH fleñcTBHa Ha -upoeaHue, -u3upoeaHue,-oeaHue/-eeaHue —, oöycnoB^eHHoe cy^ecTBOBaHHeM ycTOHHHBMx MOAe.neñ cocTaBOB 3HaneHHH, a TaK^e HCTKHMH CMMC^OBMMH othomehhamh, cy^ectbyro^hmh me^ay coctabom 3hanehhh tepmhhob h HX 3ByKOBbIMH OÖO^OHKaMH, aBH^OCb npHHHHOH 06pa30BaHHa BTOpHHHMX ey^^hkcob -u3upoeaHuj-, -upoeaHuj-, -oeanuj- h ^opmhpobahha otmmchhmx c^0b006pa30bate^bhmx moae^eñ hmch fleñcTBHa c sthmh cy^^hkcamh (cm.: kahae^akh 1977: 153). oopmhpobahhe btophhhmx cy^hkcob -upoeauuj-, -u3upoeaHuj-, -oeanuj- OTBenaeT TeHfleHUHH k ^OHeTHnecKOMy Hapa^eHHro ey^^hkcob, oö^a^aro^hx makchma^bhoñ npoaykthbhoctbro (b flahhom c.ny-nae - cy$$HKca -Huj-).
btophhhbie ey^^hkcm, c^opmhpobabmneca ha 6a3e bbicokonpoaykthb-Horo MOHO^yHKUHOHa^bHoro cy^^HKca OTr^aro^bHMx cy^ecTBHTe^bHMx -huj-, HCKyCCTBeHHO bhcapa^hcb b OTpaC^eBMe TepMHHO^OrHH c ue^bro pac-mnpeHHa flepHBaunoHHoñ 6a3bi tcpmhhob npoueccoB. otmmchhmc nomina actionis o6pa3yroTca c noMO^bK 3thx btophhhmx ey^^HKCOB KaK cyöcTH-tytm to^acctbehhmx hm no 3hahchhm CHHTaKCHHCCKHX kohctpykuhh, tfle HMa B HMCHHTC^bHOM na^e^e, Bbipa^aro^ee ó^H^añmee poAOBoe noHarae, ynpaB^aeT cy^ecTBHTe^bHMM H^H cyöcTaHTHBHbiM c^OBOConeTaHHeM, Ha 6a3e KOToporo o6pa3yeTca tcpmhh npouecca. B cneuHa^HCTHHecKHx TCKCTax 3aMeHe oahoc^obhmmh TcpMHHaMH npoueccoB na^e Bcero noA-ne^aT one^y-ro^he chhtakchhcckhc kohctpykuhh (cm.: kahfle^akh 1977: 36-37):
1)	,,hma fleñctbha b hm. n. + ynpab^aeMoe hma cy^ectbhte^bHoe h^h cy6-ctahthbhoe onobocohetahhe b tb. n.": „marnehhe + otpyöhbim KUceneMíl ^ KUceneeaHue',
2)	,,hma fleñctbha b hm. n. + ynpab^aeMoe hmj cy^ectbhte^bHoe h^h cy6-CTaHTHBHoe c^OBOCOHeTaHHe b poA- n.": „HaHeceHHe + annepema" ^ annepmoeanue;
3)	„HMJ fleñctbha b hm. n. + ynpaB^aemoe hm npeA^o^ho-naAe^hoe h^h cyöcTaHTHBHoe cnoBoconeTaHHe co 3HaneHHeM MecTa": „oöpaöoTKa b aemoKnaee" ^ aemoK^aeupoeanue; „ot^hm b ^Hmpu$y¿e" ^ ^Hmpu-$y2upoeanue;
— 37 —
Enena H. KopHKoe^eea
4)	„HMa fleñcTBHa b hm. n. + ynpaß^aeMoe hm npeA^o^HO-naAe^Hoe anoBO-coneTaHHe b po£. n.": „cnocoö oöpaöoTKH + nocpeflCTBOM $pe3" ^ $pe-3oeanue;
5)	„hma fleñctbha b hm. n. + ynpab^aemoe hm npea^o^ho-naae^hoe anobo-conetahhe b bhh. n. co 3hanehhem mecta": „nponycKaHHe + nepe3 rnnpu^ MamHHy" ^ rnnpu^eaHue;
6)	„HMa fleöcTBHa b hm. n. + ynpaB^aeMoe hm npeA^o^HO-naAe^Hoe c.no-BOCOHeTaHHe b tb. n. co 3HaneHHeM MecTa": „cnocoö oöpaöoTKH Me^Ay eanb^aMUíl ^ eanb^eauue.
B TcpMHHax npoueccoB THna aemoKnaeupoeaHue, CKupdoeaHue ochob-Haa CMMC^OBaa Harpy3Ka npnxoAHTca Ha ^HHa^H -upoeanue, -oeanue, TaK KaK HMCHHO c Hx noMO^bK no^ynaeT ^opMa^bHoe Bbipa^eHHe a^epHaa npoueccHaa ceMa. 3HaneHHa hmchhmx np0H3B0Aa^Hx ochob nnmb KOHKpe-TH3HpyroT npoueccHoe 3HaneHHe, nepeflaBaeMoe ^opMaHTaMH. CMbionoBaa „Harpy^eHHOCTb" ^HHanen tcpmhhob npoueccoB THna aemoKnaeupoeaHue, CKupdoeaHue cnocoöcTBOBa.na npeßpa^eHHro 3thx ^HHa^eö, coctoíi^hx h3 flByX Cy^^HKCOB - r^arO^bHOrO H BbICOKOnpOAyKTHBHOrO HMCHHOrO -, b oahh npoTa^eHHMH cy^^HKC. CTpyKTypHbie 3.hcmchtm -upoea-, -oea-, MaTepna^b-ho TO^ACCTBeHHMe cy^^HKcaM raaro.noB HecoBepmeHHoro BH^a, bhocat b CCMaHTHKy BTOpHHHMX ^OpMaHTOB -OßüHUe, -UpOßüHUe OTTeHOK „fl^HTe^b-HOCTb". C nOMO^bK Cy^^HKCa^bHMX TCpMHH03^CMCHT0B C „aBTOHOMHbIM"
3HaneHHeM fl^HTe^bHoro npouecca nomina actionis CTa^H 0Öpa30BbiBaTbca
OT OCHOB HfleHTH^HUHpyro^HX Cy^CCTBHTC^bHMX, B 3HaHCHH3X KOTOpblX OTcyTCTBycT npoueccya^bHaa ceMa.
B 60—70-e rr. XX b. ycn.nh.nacb npoaykthbhoctb tcpmhhos^cmchtob c bm-cokoh ctenehbro .nekchheckoh hano^hehhocth: -oeanueZ-eeanue, -upoeanue/-u3upoeaHue (cm.: ^aHH^eHKO 1977). B nepnofl c KOHua 60-x ao cepeflHHbi 80-x rr. c noMO^bK 3thx ^opmahtob, no HMero^HMca aahhbim, 6bi.no 0öpa30bah0 OKO^O 40 OTCyÖCTaHTHBHMX HM6H fleHCTBHfl — TCpMHHOB npOUeCCOB, KOTOpbIG b pe3y^btate t. h. hhte.n.nektya.nh3auhh a3bika born^h b oö^ee ynotpeö^ehhe h n03t0my öm^h otmchchm onobapamh hobmx c.hob: eanKoeanue, dowdeeauue (HC3-60); ôupKoeanue, 6opo3doeanue, noôôupoeanue, nyHKoeanue (HC3-70); arnopumMupoeanue (HPJI-77), KapmupoeaHue (HPJI-79); no¿u3upoeaHue (HPn-80); Heznuwupoeanue, wymoeanue (HP.H-84) h £p.
OTcyöcTaHTHBHMe HMCHa fleöcTBHa Ha -oeanue, noAOÖHO 0Traar0.nbHbiM AepHBaTaM THna cuHxpoHU3upoeauue, MoryT coneTaTbca c öo^bmHHCTBOM nekchko-chhtakchheckhx noka3ate.neh npoueccya^bhoro shanehha,1 a hmch-
1)	c ^a30BMMH r^aro^aMH (3aKomumb ôupKoeanue, KapmupoeaHue);
2)	c r^aro^aMH, yKa3biBaro^hmh Ha h3mchchhc xapaKTepa npoTeKaHHa npo-uecca (omnowumb 6opo3doeanue, KapmupoeaHue, nyHKoeanue);
1 O noKa3aTe^ax npoueccya^bHoro 3HaneHHa cymecTBHTe^bHbix noApoÖHee cm. (Kopa-KOBueBa 1998: 41-44).
- 38 --Silvia Centralis ¡/2014
- OmcyöcmaHmueHbie UMena deücmeua, c fyopManmaMU omznazonbHbix nomina ... -
3) c r^aro^aMH, o6o3Hanaro^HMH npoTHBOAeHCTBHe (npennmcmeoeamb rny-moeanuKi); 4) c raaro.naMH, yKa3MBaro^HMH Ha yKnoHeHHe ot ynacTHa b npouecce (eosdepwambCH om no¿u3upoeanuH, neznuwupoeanuH, mymoea-
HUñ)\
5)	c raaro.naMH, yKa3MBaro^HMH Ha npeAHaMepeHHOCTb npouecca (nnanupo-eamb amopumMupoeanue, 6opo3Óoeanue, KapmupoeaHue);
6)	c r^aro^aMH, o6o3Hanaro^HMH B03AeHCTBHe Ha cySteKT c ue^bro npHB^eHe-hhh k coBepmeHHro npouecca mnm OTCTpaHeHHa ot coBepmeHHa npouecca (sanpemumb SupKoeanue, nynKoeanue).
KaK h OTr^aro^bHMe nomina actionis, OTbiMeHHbie HMeHa fleñcTBHa c ^opMaHTaMH -upoeaHue, -u3upoeanue, -oeaHuel-eeaHue) MoryT ynpaB^aTb 3aBHCHMMMH ^opMaMH co 3HaneHHeM oSteKTa fleñcTBHa. Cp: „OpraHH3auna e^er0AH0 ^e^po OTCHHTbiBaeT naTbflecaT tmcah flo^^apoB Ha no66upoeanue cbohx udeii b KOHrpecce CIHA" (üpabaa, 02. 10. 1974 r.), „henpabh^bHoe SupKoeanue exorna" (Ce^bCKaa ^H3Hb 13.10.1973 r.), ,,6opo3doeanue noneü" (H3Becrafl, 19.03.1971 r.).
B 90-e toam XX beka npoaykthbhoetb otmmchhmx c^0b006pa30bate^b-hmx moae^eñ c cy^^HKcaMH -oeaHuj-, -upoeanuj-, -u3upoeaHuj- b npo^eccn-0Ha^bH0-pa3r0B0pH0H pyccKOH penH 3aMeTHO CHH3H^acb, hto Ham.no OTpa^e-hh6 b a3MKe npeccbi. TaK, b nepHOAHKe 90-x toaob h^mh oSHapy^eHbi TO^bKO flBa OKKa3HOHa^H3Ma-nceBflOTepMHHa c ^opMaHTaMH -upoeanue, -oeanue: unmennuzenmu3upoeanue 'npeBpa^eHHe b HHTe^^HreHTa' („OflHOBpeMeHHO np0b0ahtca „unmennuzenmu3upoeaHueíl — bce noro^obho nobbimarot cboh 3HaHHa £0 ypoBHa BbinycKHHKOB By30B"// Kn, 20. 03. 1990), dypa.K06a.Hue HapoHHToe 6e3Ae^be' - OTHMeHHoe hm» npouecca, ceMaHTHnecKH to^acct-BeHHoe ^pa3eonorH3My eannmb dypaxa („.. .6e3£e.nbHHHaHHe, dypoeaKoeaHue MecauaMH..." II ,,Mara3HH. Hpohhhcckhh ^ypHan". MocKBa, 1991. Bbin. 2, c. 9).
K Hana^y XXI BeKa b oS^e^HTepaTypHOM a3biKe yraona 3MnHpHnecKaa
npOAyKTHBHOCTb OTMMCHHMX C^0B006pa30BaTe^bHMX MOAe^eH C TepMHHO-3^eMeHTaMH -upoeanue, -u3upoeanue, -oeanue: KaK noKa3an noHCK b HHTep-HeT-6a3e HauHOHa^bHoro Kopnyca pyccKoro a3biKa, b nepnofl c cepeflHHbi 90-x rr. XX b. flo KOHua 2013 ro^a no flaHHbiM MOAe^am Heo.norH3Mbi He 6m^h 06pa30bahm. no bceñ bhahmocth, yracaHHe smnnphheckoh npoaykthbhoeth c^0B006pa30BaTe^bHMx MOfle^en nomina actionis c cy^HKcaMH -upoeanue, -oeanue 6bi.no 06yc.n0b.neH0 b03pocmeñ kohkypehuheñ co ctopohm &kthbhhx
H BMCOKOnpOAyKTHBHMX chhohhmhheckhx otmmchhmx C^0B006pa30Ba-
Te^bHMx THnoB c ey^^HKCOM -u3a^uj-^. TO^bKO b nepHOA c 1990 no 2010 toa
nOaBH^OCb OKO.nO 100 HOBMX OTCy6cTaHTHBHbIX HM6H ACHCTBHa Ha -U3a^UH (KopaKQBueBa 2010).
— 39 —
	 Enena H. KopHKoe^eea 	
3 nonbCKue OTcy6cTaHTMBHbie mm6H3 fleMCTBMn c ^opmshtom -owanie
OTMMeHHue HMeHa flencTBHa c ^opMaHTOM -owanie, no HamHM flaHHbiM, He SbMH npe^MeTOM cneuna.nbHoro HcaneAOBaHHa B Tpy^ax no^bCKHx flepHBaTO-noroB. ectb 0CH0BaHHa no^aratb, hto 3tot ran nomina actionis pa3BHBa.nca no TOMy ^e nyTH, hto h pyccKHe HMeHa flencTBHa c ^opMaHTOM -oeauue. CnynaH 06pa30bahha hmch flenctbha c ^opmahtom -owanie ot ochob cy^ectbhte^b-hmx, MHHya raaro^bHyro CTyneHb, H3BecTHbi y^e b XIX BeKe, HanpHMep b nepenncKe E. npyca: gangrenowanie (<— gangrena) „gangrenowanie mowy ojczystej" (Boleslaw Prus, Kroniki, t. II: 653-654).
B c^OBapax He0.n0rH3M0B, n0Ar0T0BneHHMx K nenaTH HHCTHTyTOM no^b-CKoro a3MKa no^bCKon aKaAeMHH HayK, OTMeneHbi flecaTKH hmch flencTBHa c ^opMaHTOM -owanie, He c00TH0CHTenbHMx c 0AH0K0peHHbiMH r^aro^aMH Ha -owac. Eo^bmaa nacTb nomina actionis c ^opMaHTOM -owanie - 3to TepMHHbi npoueccoB, nonaBmae b a3biK ra3eT H3 npo^eccHOHa^bHOH pa3r0B0pH0H penn. cpe^h hhx mo^ho bmfle^htb oneayro^ne cemahthneckhe pa3paflbi tcpmhhob:
1)	co 3HaneHHeM 'o6pa6oTKa oSteKTa yKa3aHHbiM mnm npn noMO^H yKa-3aHHoro Be^ecTBa': kwasowanie ^ kwas („...plukanie studni kwasami... kwasowanie studni": NSP1 I: 128), cp. pyccK. Keac^eaHue, Kucexeeanue;
2)	co 3HaneHHeM 'noMe^eHHe oSteKTa b yKa3aHHbiH bha ynaKOBKH': celofanowanie ^ celofan („celofanowanie i ukladanie bombonier": NSP2 I: 82); paletyzowanie ^ paleta („Koszt paletyzowania takiego ladunku obci^ža armatora": NSP1 II: 8), tasmowanie ^ tasma („aparat do tasmowania bednark^": NSP2 II: 228), cp. pyccK. naKemupoeanue;
3)	co 3HaneHHeM 'BBeAeHHeyKa3aHHOH cocTaBHon nacTH b oSteKT': amonowanie ^ amon („proby amonowania serwatki": NSP1 I: 15), fluorkowanie ^ fluorek („fluorkowanie wody pitnej": NSP11: 83), olejowanie ^ olej („dalsze prace nad olejowaniem i granulacj^ nawozu": NSP11: 191), ozonizowanie ^ ozon („ozonizowanie powietrza": NSP1 I: 197), cp. pyccK. osoHupoeaHue, $mopupoeaHue;
4)	co 3HaneHHeM 'noKpbiTHe yKa3aHHbiM oSteKTa': asfaltobetonowanie ^ asfaltobeton „ukladanie nawierzchni z asfaltobetonu": NSP11: 26), cp. pyccK. ac$an bm upoeaHue;
5)	co 3HaneHHeM co3£aHHa: harmonogramowanie ^ harmonogram („zasady harmonogramowania pracy": NSP1 I: 94), cp. pyccK. ¿pynnupoeanue;
6)	co 3hanehhem 'cooS^ehhe oSteKTy hoboh yka3ahhoh $opM': profilowanie ^ profil („ profilowanie odwiertu": NSP11: 193), cp. pyccK. npo^unupoea-Hue;
7)	co 3HaneHHeM 'yfla^eHHe yKa3aHHoro npH3HaKa y oSteKTa': odazotowanie
azot („odazotowanie gazu ziemnego": NSP1 I: 181), odfenolowanie ^ fenol („ludowa metoda odfenolowania koksowniczych wod sciekowych": NSP11: 182), odszypulkowanie ^ szypulka („odszypulkowanie truskawek i malin": NSP1 I: 186), cp. pyccK. o6e32awueaHue;
8)	co 3HaneHHeM 'yAa^eHHe H3 yKa3aHHoro oSteKTa': odkopcowanie ^ kopiec 'wydobycie z kopca': NSP11: 183).
- 40 --Slavia Centralis 1/2014
- OmcyGcmanmueHbie UMena deücmeun, c $opManmaMU omznazonbnux nomina ... -
no aHa^orHH c nepeHHoneHHbiMH Bbime TcpMHHaMH b pa3roBopHon penn oöpa3yroTca nceBflOTepMHHbi2 — TepMHHonoAOÖHbie neKCHnecKHe CAHHH-Ubl, KOTOpMC He MOryT HMeTb fle^HHHUHH b OnpeAe^eHHOH TepMHHO^OrH-necKOH noACHCTeMe: barowanie ^ bary 'branie si$ za bary, zmaganie z czyms' (NSP2 I: 55); blondynkowanie ^ blondynka 'granie rol slodkich blondynek, tzn. ladnych, naiwnych dziewcz^tek'(NSP2 I: 72); dachowanie ^ dach 'przewrocenie si$ samochodu na dach w czasie wypadku' (NSP2 I: 106); felietonowanie ^ felieton 'pisanie lub wyglaszanie felietonow' (NSP2 I: 81); festiwalowanie ^ festiwal 'odby wanie si$, trwanie festiwalu' (NSP2 I: 161), kolejkowanie ^ kolejka 'stanie w kolejce' (NSP21: 115), lokciowanie > lokiec 'przepychnie za pomoc^ lokci' (NSP1 I: 135); ogonkowanie ^ ogonek 'stanie w ogonku, tzn. w kolejce'(NSP21: 115); panbratowanie ^ pan brat 'bycie z kims za pan brat; poufalosc' (NSP1 II: 8); placowkowanie ^ placowka 'praca na placowce zagranicznej'(NSP2 II: 16), plastykowanie ^ plastyki 'ironicznie o upowszechnianiu sztuk plastycznych przez umieszczanie np. rzezb na ulicach, podworkach itp.' (NSP2 II: 16); plombowanie ^ plomba 'budowanie plomb, tzn. nowych budynkow w ci^gu starej zabudowy' (NSP2 II: 33); poezjowanie ^ poezja 'pisanie wierszy', „...w ci^gu dwudziestu lat swojego poezjowanie wydal dziesi^c tomow" Lit 10/ 1988 r. (NSP2 II: 43); pomnikowanie ^ pomnik 'masowe budowanie pomnikow' (NSP2 II: 52); punkowanie ^punk 'bycie punkiem' (NSP2 II: 107); rocznicowanie ^ rocznica 'obchodzenie rocznic, jubileuszy'(NSP2 II: 128); satyrykowanie ^ satyryk 'uprawianietworczosci satyrycznej, kabaretowej' (NSP2 II: 148); skatowanie aHra. skate, skater 'jazda na deskorolce' (NSP2 II: 164); spolkowanie ^ spölka (okazj., zart.) 'zakladanie spolek, handlowych, przemyslowych itp.' (NSP2 I: 185); sprayowanie ^ spray 'malowanie napisow na murach sprayem' (NSP2 II: 186); stypendiowanie ^ stypendium 'przydzielanie stypendiow' (NSP2 II: 198); taktyzowanie > taktyka 'przywi^zywanie nadmiernej wagi do stosowania taktyki' (NSP2 II: 227); szwagrowanie ^ szwagier 'bycie szwagrem' (NSP2 II: 220); zigciowanie ^ zigc 'bycie zi^ciem', por. „A wtym wszystkim ogromna rola rodziny: szwagrostwo, zigciostwo. To zigciowanie, szwagrowanie, obdarzanie si$ rozmaitymi medalami, jest wodewilowo przeswietne". Zywot Warszawy, nr 301-302/1991 r. (NSP2 II: 220).
CpeAH nceßflOTepMHHOB — cy^ecTBHTejibHbix c npoueccya.nbHbiMH 3Ha-HeHHJMH — BbiflejiaeTca cepna cjiob, MOTHBHpoßaHHbix Ha3BaHHaMH ^hu no flO^^HOCTH H^H pOAy 3aHaTHH, KOTOpbie HMeMT 3HaHeHHe 'BMnO^HeHHe ^yHKUHH, 3aH3THe Toro, kto Ha3BaH MOTHBHpyro^HM JIHHHHM Cy^eCTBHTe^b-hmm': dziekanowanie ^ dziekan, kustoszowanie ^ kustosz, marszalkowanie marszalek, prezydentowanie ^ prezydent, rektorowanie ^ rektor, reporterowanie ^ reporter (NSP1), wojewodowanie ^ wojewoda (NSP2).
Pafl He0^0rH3M0B - hmch fleöcTBHa c ^opmahtom -owanie - HMeraT cboh-CTBa npOTOTepMHHOB - paÖOHHX Ha3BaHHH TepMHHHpyeMMX nOHaTHH, cp.:
2 O OHOMacHonorHHecKHx THnax t. h. „cneuHa^bHbix ctob" noApoÖHee cm. (Nowakowski 2000: 201-204).
— 41 —
Enena H. KopHKoe^eea
czadowanie (srod.) 'wykonanie muzyki rockowej maksymalnie glosno, z jak najwi^ksz^ ekspresj^' (NSP2 I: 99) ^ czad (srod.) 'glosna, ekspresywna muzyka, glównie rockowa'; czworakowanie ^ czworaki (srod.) 'chodzenie na czworakach', cp.: „Program w przedszkolach przewiduje - w ramach zaj^é preferuj^cych wychowanie fizyczne dziecka - tzw. czworakowanie". Sygnal 50/1985 r. (NSP2I: 103); rozsrodkowanie ^ srodek (srod.) 'przeniesienie kogos z centrum na prowincj^', cp.: „...przymusowe rozsrodkowanie nauczycieli, a wi^c przeniesienie kadry pedagogicznej z miasta na wies". TygodnikKulturalny 27/1987 r. (NSP2 II: 134); roztowarowanie ^ towar (srod.) 'opróznienie sklepu z towaru' (NSP2 II: 134). 3th cy^ecTBHTe^bhme c npoueccya^bhmmh 3HaneHH-8MH B onoBapax He0^0rH3M0B HMeraT noMeTy, yKa3biBaro^yro Ha HX npHHaA-ne^HOCTb k pa3r0B0pH0-np0^eccH0Ha^bH0My cth^m, a TaK^e Ae^HHHunro c noacHaro^HM an0B0C0HeTaHHeM „TaK Ha3biBaeMbm".
HHHOBauneH b oS^acTH nomina actionis c TepMHH03^eMeHT0M -owanie aB.naeTca 06pa30BaHHe neH0paTHBH3M0B ot	rocyAapcTBeHHbix h no-
^HTHnecKHx A^aTe^en coBpeMeHHon no^bmn, HaS^roAaeMoe b a3biKe npeccbi h HHTepHeT-CMH: kaczorowanie (^ Kaczor ^ Kaczyúski - npo3BH^e npe-3HfleHTa .H. KanHHbCKoro) 'noBeAeHHe, THnHHHoe A-M npe3HAeHTa .H. KanHHb-CKoro', lepperowanie 'o6pa3 achctbhh, thehhhhx A^a A. .Hennepa' (^ Lepper, cp.: „Mnie nie odpowiada taki sposób lepperowania Polski... "Angora, 2001 r., N° 42, s. 16), macierewiczowanie (^ Macierewicz) 'noBeAeHne, THnHHHoe A-na no^HTHKa A. MauepHBHHa', napieralskowanie (^ Napieralski) 'noBeAeHne, THnHHHoe a-m no^HTHKa A. Hanepa^bCKoro', tuskowanie (^Tusk) 'noBeAeHHe, thühhhos a-m TycKa, npeMbep-MHHHCTpa no^tma', cp.: „...tuskowanie to agresja nie znaj^ca granic" - http://forum.gazeta.pl/forum/w,29,70790581, 70790581,_ tuskowanie html).
4 BbiBOflbi
AHa^H3 nomina actionis c ^HHanaMH -oeauue, -owanie, 3a$HKcnpoBaHHbix b pyccKHx h no^bCKHx HeonorHnecKHx onoBapax, a TaK^e b HHTepHeT-6a-3ax, noKa3an, hto 06pa30BaHHe OTcyScTaHTHBHbix hmch AencTBHa c n0M0-^bro cy^^HKca^bHMx TepMHH03.neMeHT0B (pyccK. -upoeauue, -u3upoeauue, -oeauue, no^bck. -owanie) has^roaaetca b o6ohx conoctab^aemmx a3bikax. oaktopamh, cnocosctbobabmhmh npebpa^ehhro btophhhmx np0h3b0ahbix ey^^HKCOB -upoeanue, -u3upoeauue, -oeauue, -owanie b TepMHH03JieMeHTbi - aBTOHOMHMe HOCHTe^H npoueccHoro 3HaneHHa, - aB^aroTca:
1)	BbICOKaa npOAyKTHBHOCTb H MOHO^yHKUHOHa^bHOCTb Cy^^HKCOB -Huj(e),
-ni(e), nepeAaro^Hx KaTeropna^bHoe 3HaneHHe npouecca;
2)	aKTya^H3auna onocpeAOBaHHOH hmshhoh MOTHBauHH nomina actionis c ^HHanaMH -oeauue, -owanie, o6yc.noB.neHHaa TeHAeHUHen k coraacoBaHHro ceMaHTHnecKOH CTpyKTypM c BHemHen ^opMon TepMHHOB npoueccoB c ^opmahtamh -Huj(e), -ni(e), 06pa30bahhbix ot otbimehhbix raaronob. Cmm-onoBaa „Harpy^eHHOCTb" ^HHaneñ 0Traar0.nbHbix TepMHHOB npoueccoB
- 42 --Silvia CenStralis i/2014
- OmcyGcmanmueHbie UMena deücmeun, c $opManmaMU omznazonbnux nomina ... -
rana CKupdoeanue, odprqtkowanie 06yc.n0BH.na npeBpa^eHHe arax $HHa-
.nen bo btophhhbie npoTa^eHHbie ey^^hkcm - CBoeo6pa3Hbie tepmhho-
a^eMeHTM c aBTOHOMHMM npoueccya.nbHbiM 3HaneHHeM.
3ta^0hm boenpnatha btophhhmx ey^^hkcob -u3upoeaHue/-upoeaHue, -oeaHue, -owanie KaK „aBTOHOMHbix" HOCHTe^en npoueccya^bHoro 3HaneHHa e^opMHpoBa^HCb npe^Ae Bcero b co3HaHHH yneHbix - „n0.nb30BaTe.neH" h tbopuob TepMHHOB. b KOHUe xx BeKa b CB33H C t. h. ,,HHTe.n.neKTya.nH3auHeH" 33MKa H aKTHBH3aUHeH TeHfleHUHH BepSa^bHOH 3k0h0mhh pe3K0 B03p0C^a nOTpeSHOCTb b KOMnaKTHHX 33bIK0BbIX CpeACTBaX. b CB33H C Heo6xOAHMO-CTbro KOMnpeCCHH TeKCTOB b pa3.nHHHbIX CTH^aX 33MKa H peHH no^BH^HCb
HMeHa ACHCTBHa, co3AaHHMe no MO^e^aM OTbiMeHHbix TepMHHOB npoueccoB c nomo^bro ^0pMaHT0B -upoeaHue/-u3upoeaHue, -oeanue, -u3a^uH, -owanie, -yzowanie, -izacja, ctabmnx cy$$hkca.nbhbimh tepmhh03.nemehtamh (cm. Ko-paKOBueBa 2000, 2001, 2010). AKTHBHO6 Hcn0^b30BaHHe TepMHH03^eMeHT0B c aBTOHOMHMM npoueccya.nbHbiM 3HaneHHeM, OTpa^aro^ee flHHaMHHHOCTb MHm^eHHa coBpeMeHHbix HOCHTe^en pyccKoro h no^bCKoro a3biKa, noMoraeT „CHflTb" BCeB03M0^Hbie OrpaHHHeHHfl Ha C.nOBOnpOH3BOACTBO npOUeCCHMX
HMeH. Pery^apHOCTb 06pa30BaHHa OTcyScTaHTHBHbix nomina actionis c nomo^bro cy^^HKca^bHMx TepMHH03^eMeHT0B CBHfleTe^bCTByeT o pocTe arr.nroTHHaTHBHOCTH b ceMaHTHKe pyccKHx h no^bCKHx flepHBaTOB, t. e. o po-CTe 0TH0meHHH B3aHM00AH03HaHH0CTH Me^Ay 03HanaeMMM H 03Hanaro^HM, hto cnocoScTByeT pacn.neHeHHOcra c.noB Ha Mop^eMbi: c Ka^AOH Mop^eMon CBa3MBaeTca onpeAe^eHHaa nacTb 3HaneHHa c.noBa (pacH^eHeHHOCTb ceMaH-THnecKaa noAAep^HBaeT pacH^eHeHHOCTb CTpyKTypHyro).
OTMenaa KOHBepreHTHOCTb pa3BHraa aHa.norHHHbix MOAe^en OTMMCHHMX nomina actionis c TepMHH03.neMeHTaMH -oeanue h -owanie b pyccKOM h no^bckom a3MKax, oneflyet, 0£hak0, noflnepkhytb, hto 3th moflean o6.na-AaroT pa3HOH aKTHBHOCTbro H npOAyKTHBHOCTbK). TaK, Cy^^HKC nO^bCKHX OTcyScTaHTHBHMx HMeH fleñcTBHa -owanie o6.naAaeT 3HanHTe.nbHO 6ó.nbmeH aKTHBHOCTbro h 6o.nee bmcokhm cth^hcthh6ckhm noTeHunanoM, neM H30-^ohhmh ey$$HKC pyccKHx nomina actionis -oeaHuj(e). .HeKCHHecKaa 6a3a £.na c03aahha no^bckhx otmmchhmx hmeh flenctbha ha -owanie 3hanhte.nbho mnpe, neM y pyccKHx c.n0B006pa30BaTe.nbHbix thhob c ^opMaHTaMH -upo-eaHue, -mupoeaHue, -oeanueZ-eeanue. no.nbCKHe nomina actionis Ha -owanie o6pa3yrotca he to^bko ot kohkpetho-npeamethbix h be^ectbehhmx cy-^ecTBHTe^bHMx (KaK pyccKHe HMeHa flencTBHa Ha -oeauué), ho TaK^e h ot ha3bahhh .nhtepatyphmx ^ahpob (felietonowanie, poezjowanie), ot ha3bahhh 6o^e3HeH (gangrenowanie), ot ^aMH^HH (lepperowanie, tuskowanie), ot Ha-3bahhh ^hu: a) no 3ahhmaemoh ao^^hocth (dziekanowanie, rektorowanie), 6) no CTeneHH poflCTBa (szwagrowanie, zigciowanie), b) no rany BHemHO-cth (blondynkowanie), r) no npHHaA^e^HOCTH k He^opmanbhon opraHH-3auHH (punkowanie), a) no npo^eccHH h pofly 3aHaraH (reporterowanie, satyrykowanie). c nomo^bro ^opMaHTa -owanie cy^ectbhtejibhbie c npo-ueccya^bhmm 3HaneHHeM CBO6OAHO o6pa3yrotca ot 3k30th3m0b-tpahcn^aH-
— 43 —
	 Enena H. KopHKoe^eea 	
TaHTOB (skatowanie ^ aHrji. skate, skater, sprayowanie ^ aHrji. spray), a TaK^e ot ^pa3e0^0rH3M0B (panbratowanie 'bycie z kims za pan braf). B PyCCKOM 33MKe TaKOH npaKTHHeCKH HHHeM He OrpaHHHeHHOH npOAyKTHBHO-CTbro xapaKTepH3yroTca c.n0B006pa30BaTe.nbHbie moac^h otmm6hhmx nomina actionis c HHTepHauHOHa.nbHbiM cy^^HKCOM -u3a^uH, BbiTecHHBmne moac^h c TepMHH03^eMeHT0M -oeaHue. no^bckhh 33mk, b OT^HHHe ot pyccKoro, 6o^ee akthbho hcno^b3yet hckohhmh (^opmaht -owanie, xota h30^0hhmh cy^^hkc -izacja TaK^e aB.naeTca npoAyKTHBHbiM.
HHTEPATYPA
HnHa APYTroHOBA, 1961: Onepxu no cnoeoo6pa3oeanum e coepeMemoM ucnan-ckom xsbike. MocKBa: H3AaTe^bCTBO AH CCCP.
TaTbaHa H. BEH^HHA, 1994: CeMaHTHnecKaa ^yHKnna cy$$HKca H conocTaBHTeTb-Hoe H3yHeHHe CTaBaHCKoro CT0B006pa30BaHH_a. TeopemmecKue u MemodonozmecKue npo6neMbi conocmaeumenbnozo u3ynenun cnaenncuux xsbiKoe. Otb. pe^. r.n. Hemn-MeHKO. MocKBa: HayKa. 80-92.
rpnropHH O. BHHOKYP, 1939: O HeKOTopbix aBTeHnax CT0B006pa30BaHHa b pyccKOH TexHHHecKOH TepMHHonorHH. Tpydbi MM0^M. C6opnuK cmameu no x3biK03HaHum. MocKBa, t. V.
^KAMHja H. TAPAEBA, 1987: ncuxonunzeucmunecKuu ananu3 ceManmunecKou cmpyxmypbi npou3eodnozo cnoea: ABTope^epaT £ncc...KaH£. $htot. HayK. MocKBa.
Ba^epna n. ^AHHHEHKO, 1977: Pyccuan mepMunonozun. MocKBa: H3AaTeTbCTBO AH CCCP.
AHaTO^HH ^yPABHEB, 1982: TexHHnecKHe bo3mo®hocth pyccKoro a3biKa b 06-nacTH npe^MeTHOH HOMHHanHH. Cnoco6bi noMuna^u e coepeMemoM pyccKOM x3biKe. Otb. pe^. A-H. fflMeTeB. MocKBa: HayKa. 45-109.
E^eha A. 3EMCKA.3, 1996: Akthbhmc nponeccbi coBpeMeHHoro ct0b0np0h3b0actba.
PyccKuu h3uk KOHi^a XX cmonemux (1985-1995). Otb. pe/i. E. A. 3eMCKaa. MocKBa: ^3MKH pyCCKOH KyTbTypbl.
BTaAHMHp n. H30T0B, 1998: napaMempu onucanun cucmeMU cnoco6oe pyccKozo cnoeoo6pa3oeanun (na Mamepuane OKKasuonanbHou neKCUKU pyccKozo x3biKa). Open: H3AaTeTbCTBO OpTOBCKoro rocyAapcTBeHHoro yHHBepcHTeTa.
TaTbaHa .T. KAH^EnAKH, 1977: CeManmuKa u Momueupoeannocmb mepMunoe. MocKBa: HayKa.
E^eHa H. KOP-3KOBH,EBA, 1998: EMena deucmeux e pyccKOM %3biKe: ucmopux, cnoeoo6pa3oeamenbnan ceManmuKa. MocKBa: H3AaTeTbCTBO HHCTHTyTa pyccKoro 33HKa PAH.
—, 2000: CymecTBHTeTbHMe c $opMaHTOM -u3a^ux/-izacja b pyccKOM h nojibCKOM a3HKax. Stowo. Tekst. Czas. Red. Michail Aleksiejenko. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecinskiego. Tom IV. 152-155.
- 44 --Slavia Centralis 1/2014
- OmcyGcmanmueHbie UMena deücmeun, c $opManmaMU omznazonbnux nomina ... -
—, 2001: 3ahmctbobahne kak cpe^ctbo oöoramehna c^0b006pa30bateflbh0h chctcmh pyccKoro a3HKa. Stowo. Tekst. Czas. Red. Michail Aleksiejenko. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecinskiego. Tom V. 208-211.
—, 2010: np0H3B0AHHe nomina actionis h 33hkoboh o6pa3 nocTConna^HCTHHecKoro oömecTBa (Ha MaTepna^e pyccKoro, no^bCKoro h nemcKoro 33hkob). BidoöpaweHHR icmopii ma Kynbmypu uapody e cnoeomeopeHHi. Pe^. H. K^HMeHKO, £. A. Kapni-^obcbka. Khib. 133-144.
E^eHa C. KYBP.3KOBA, 1991: npoö^eMa cooTHomeHna BHyTpeHHero neKCHKOHa c M0p$0fl0rneH h c^0B006pa30BaHHeM. HenoeenecKuü $axmop e x3UKe: H3uk u no-po^denue peuu. Otb. pe/i. E. C. KyöpaKOBa, A. M. fflaxHapoBHH, .T. B. CaxapHbrä. MocKBa: HayKa. 113-123.
AnryaH MEHE, 1951: oö^ecnaeimckuü hsuk. MocKBa: H3AaTe^bCTBO HHOCTpaHHOH ^HTepaTypa.
hata^ba A. HHKO.THHA, 2001: Ot mop^embi k c^oby. fl3UKoeax denmenbnocmb: nepexodnocmb u cunKpemu3M. MocKBa-CraBpono^b: H3AaTe^bCTBO CraBpono^bCKoro rocy^apcTBeHHoro yHHBepcHTeTa. (CöopHHK CTaTen HayHHO-MeTOAHHecKoro ceMHHapa „TEXTUS", 7). 54-58.
.TapHca B. PAU,HEYPCKA.3, 2003: Ocoöennocmu noeooöpa3oeanuu e coepe-Mennux cpedcmeax Maccoeoü uH$opMa^uu. http://www.unn.ru/pages/e-library/ vestnik/99990196_ West_filol_2003 _1 (3) /B_3-3.pdf
Ha^na A. .3HKO-TPHHHU,KA.3, 2001: Cnoeooöpa3oeanue e coepeMemoM pyccKOM x3biKe. MocKBa: Hh^phk.
Etta DREWS 1989: Die Bedeutung von Morphemen für die Sprachanalyse: zur mentalen Verarbeitung lexikalischer und grammatischer Morpheme. Opladen: Westdeutscher Verlag.
Jacek NOWAKOWSKI, 2000: Typy onomazjologiczne wyrazow specjalnych. Stowo. Tekst. Czas. Red. Michail Aleksiejenko. Szczecin: Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecinskiego. Tom IV. 201-204.
CHOBAPH H CnHCOK COKPA^EHHH
Kn - ra3eTa „ KoMCOMO^bCKaa npaB^a", MocKBa. nr - ra3eTa „.THTepaTypHaa ra3eTa", MocKBa.
HC3-60 - Hoeue cnoea u 3nanenun. Cnoeapb-cnpaeonnuK no MamepuanaM npeccu u numepamypu 60-x zz. MocKBa, 1971.
HC3-70 - Hoeue cnoea u 3nanenun. Cmeapb-cnpaeonnuK no MamepuanaM npeccu u numepamypu 70-x zz. MocKBa, 1984.
HP.T-77 - Hoeoe e pyccKoü neKCUKe. Cnoeapnue Mamepuanu - 1977. MocKBa, 1980. HP.n-78 - Hoeoe e pyccKoü neKCUKe. Cnoeapnue Mamepuanu - 1978. MocKBa, 1981.
— 45 —
- Enena H. KopHKoe^eea -
HP.H-79 - Hoeoe e pyccKou neKCUKe. Cnoeapnue Mamepuanu - 1979. MocKBa, 1982. HP.H-80 - Hoeoe e pyccKou neKCUKe. Cnoeapnue Mamepuanu - 1980. MocKBa, 1984. HP.n-81 - Hoeoe e pyccKou neKCUKe. Cnoeapnue Mamepuanu - 1981. MocKBa, 1986. HPH-82 - Hoeoe e pyccKou neKCUKe. Cnoeapnue Mamepuanu - 1982. MocKBa, 1986. HPH-83 - Hoeoe e pyccKou neKCUKe. Cnoeapnue Mamepuanu - 1983. MocKBa, 1987. HPH-84 - Hoeoe e pyccKou neKCUKe. Cnoeapnue Mamepuanu - 1984. MocKBa, 1989. nCC - no^Hoe co6paHHe COHHHCHHH.
NSP1 - Nowe slownictwo polskie: materiafy z prasy lat 1971-1981. Wroclaw-Warszawa etc., 1989, cz. 1-2.
NSP2 - Nowe slownictwo polskie: materiafy zprasy lat 1985-1992. Wroclaw-Warszawa etc., 1998, cz. 1-2.
HETOrPA®H^
HauHOHa^bHMH Kopnyc pyccKoro a3HKa - http://www.ruscorpora.ru/search-main.html
Narodowy Korpus J$zyka Polskiego - http://nkjp.pl/poliqarp/ Slownik J§zyka Polskiego - http://sjp.pl/
IZSAMOSTALNIŠKE TVORJENKE Z OBRAZILI IZGLAGOLSKIH TVORJENK S POMENOM DEJANJA V RUŠČINI IN POLJŠČINI
Namen članka je opraviti celovito analizo pomenskih kategorij in tvorbenih vzorcev izsamostalniških tvorjenk s pomenom dejanja (denominativna nomina actionis), ki vsebujejo glagolsko pripono -oea-/-owa-.
Prvi del članka je posvečen kratekemu opisu značilnosti morfemske leksikalizacije. Drugi in tretji del pa vsebujeta pomenski in morfološki opis besedotvornih procesov s sekundarnimi obrazili -oeauue/-owanie v sodobnem ruskem in poljskem jeziku. Avtorica posebno pozornost namenja tvorbi novejših terminov in se osredotoči na opis besedotvornih vzorcev v znanstvenemjeziku; ugotavlja, da se specializirano strokovno kodiranje izvaja s pomočjo sekundarnih besedotvornih obrazil, tj. -oeauue/-owanie. Izglagolske samostalniške tvorjenke s pomenom dejanja in z obrazilom -oeauue/-owanie navadno vsebujejo glagolsko pripono -oea-/-owa-. Avtorica določa dejavnike, ki odločajo o izglagolskih značilnostih takih samostalniških tvorjenk, in ugotavlja, da po eni strani izgubijo nekaj glagolskih oblikoskladenjskih lastnosti, po drugi strani pa pridobijo več samostalniških.
Izhajajoč iz strukturne analize takih tvorjenk, avtorica predstavi vrsto dejavnikov, ki odločajo o njihovih značilnostih. Med njimi so najpomembnejši: (1) morfološke značilnosti besedotvorne podstave in njihova vloga v tvorbenem procesu, (2) pomen
- 46 --Slavia Centralis 1/2014
- OmcyGcmanmueHbie UMena deücmeun, c $opManmaMU omznazonbnux nomina ... -
tvorjenke v odnosu do motivirajoče beside, (3) tvorbene zmožnosti in (4) druge v študiji izpostavljene morfološke kategorije.
Upoštevan je tudi skladenjski vidik, saj je sintagma temeljnega pomena za besedotvorno analizo. Pretvorba skladenjske podstave v tvorjenko namreč deluje v smeri od skladenjsko-pomenske k novi morfološki in morfemski površinski strukturi v sodobni ruščini in poljščini, tj. -oeaHue/-owanie. S tema obraziloma se tovrstne tvorjenke pogosto izpeljujejo v sodobnih ruskih in poljskih besedilih množičnih medijev.
— 47 —