KRALJEVINA JUGOSLAVIJA UPRAVA ZA ZAŠTITU INDUSTRISKE SVOJINE Klasa 20 (1). lzJai1 1 septembra 1935 PATENTNI SPiS BR. 11816 Matthews Edward Francis, inženjer, Sudburv, Fnglesha Polucja za dovodjenje ulja, sa crpećim listićima u vidu prstenastih segmenata, za ma. zanje osovlmkih, ležišta. Prijava od 19 maja 1934. Važi od 1 januara 1935. Traženo pravo pivenslva od 17 jula 1933 (Nemačka). Poluge za dovodjenje ulja sa crpećim listićima u vidu prstenastih segmenta, za mazanje osovinskih ležišta, ntročito pak za vozila koja se kreću po šinama, već su poznate. One se uvek učvršćuju na osovinski rukavac, tako da se njima putom istog daje obrtno kretanje. Dok se je u prvo vreme razvoja ovih pohigastih organa za dovodjenje smatralo kao dovoljno ako se vrši odbacivanje maziva, koje je bilo poneto listićima za crpe-nje usled adhezije prilikom njihovog prolaza kroz rezervu maziva, moralo se je docnije mazivo dovesti do otkupljivanja da bi se postiglo snabdevanje mazivom ležišnih površina i kod onih brzina, kod kojih nisu postojale dovoljne sile, da bi se izazvalo odbacivanje. Suprotno tome, kod srednjih brzina dovodilo se je mazivo u vidu niti, pri čemu su ivice pclugastog organa za crpenje, koje su izvlačile niti, bile tako rasporedjene, da su se ove niti slagale na jedan organ za hvatanje i na taj način iskorišćavale za snabdevanje mazivom ležišnih površina. Samo radi potpunosti neka je napomenuto da su kod ovakvih organa za dovodjenje nastupala kritična stanja sila, koje su dejstvovale na oslobadjanje maziva sa crpečih listića, pri čemu su ove sile stupale u ravnotežu, tako da je dovodjenje maziva izostalo; medjutim tome se otpomoglo na taj način što su se ta kritična stanja, upotrebom odredjenih mera, tako uklanjala, da je uvek samo jedan kraj na polugastom nosaču predvidjenih listića za crpenje vršio crpenje. Već pomen uto snabdevanje mazivom težišne površine pri neznatnim brzinama, pomoću kupljenja i izvlačenja niti, zahteva is-pupčenje polugastog nosača za listiće za crpenje tako, da organ za hvatanje leži u prstenastom prostoru koji biva za vreme obrtanja polugastog nosača obuhvatam delov ima polugastog nosača; na taj način organ za hvatanje leži u području kapljajućeg, odu. u vidu niti izbačenog maziva, te on može da izvrši dejstvo hvatanja za koje je i odredjen. Ali, da bi se primoralo sigurno otkapi javan je mazivnog sredstva potrebno je realizovanje jedne daljne mere, koja se sastoji u tome, što se ivica za kapljanje ima izvesti kao najniža ivica, obzirom na ostale ivice i površine organa za dovodjenje. Izvodjenje ivica za kapljanje, kao najniže ivice, postiže se na taj način što se deo polugastog' nosača, koji nosi listić za crpenje, rasporedi pod oštrim uglom prema površini listića za crpenje, pri čemu ugaona površina leži u ravni, u kojoj se nalazi osovinski rukavac. Ovim rasporedom postiže se doduše sigurno otkupljivanje maziva, ali on ima jedan osnovni nedostatak. Pošto naime ivica za kapljanje — da bi se prilikom prolaza listića za crpenje kroz rezervu maziva izdigla najviše moguća količina maziva, — mora biti tako rasporedjena, da ona sama prilikom obrtanja polugastog nosača' Din. 15.— ponire u rezervu maziva, moraju takodje i clelovi polugastog' nosača, koji nose listić za crpenje, prosecati rezervu maziva, jer ovi dolovi, posmatrani sa sredine osovinskog rukavca, leže, usled oštrougaonog rasporeda prema površini listića za crpenje, iza ivice za kapljanje. Dakle, za vreme dok sam listić za crpenje, pošto nije podvrgnut nikakvim silama, može biti izveden kao tanki i još k tome u vidu noža zaoštreni kotur, koji leži u samoj ravni obrtanja, dotle polugasti nosač, radi sigurnog učvršćivanja listića za crpenje, mora biti izveden jačim, pa prema tome i voluminoznijim, tako da kupka maziva prilikom prolaza dela polugastog nosača, koji nosi listić za crpenje, biva nesrazmerno jako uzburkana ii nasičena vazduhom, to jest, e-mulgirana i oksidirana, nego li što bi to bio slučaj kad bi sam listić za crpenje prolazio kroz kupku maziva. Ali emulgiranjem i oksidacijom mazivnog sredstva biva u znatnoj meri uticano na njegovu sposobnost mazanja; to se javlja u potenciranom smislu usled toga, što se kod osovinskih ležišta sa kružnim tokom mazanja zahteva u najvećoj meri trajno mazanje sa jednim jedinim punjenjem rezerve maziva. Svaki raspored, koji voli ka ubrzanom kvarenju mazivnog sredstva, je prema tome štetan, šta više i onda, ako su pojedine mehaničke mere, koje u pojdinosti služe za izvodjenjc postupka mazanja, izvedene na način koji bi pretstavljao napredak. Kod ovakvog' stanja stvari pojavio se je ovaj pronalazak. U smislu pronalaska predlagana poluga za dovodjenje maziva sa črnečim listićima u vidu prstenastih segmenata za mazanje osovinskih ležišta, naročito za vozila koja se kreću ]K> šinama, odlikuje se Hime, Što se unutarnjoj ivici listića za crpe-*nje postepeno smanjuje odstojanje od obilne 'Osovine u poredjenju sa njenim rastućim u-'daljavanjom od sredine listića za crpenje. U poredjenju sa poznatim ;polugama za dovo-kljenje sa listićima za crpenje u vidu prstenastih Segmenata, kod kojih unutrašnja ivina listića za crpenje ima livek konstantno odstojanje od obrtne osovine, javlja se to pre-*imućstvo, što se za odpuštanje maziva u ob-r/:\v đolazeća ugaona tačka unutrašnje ivice ■obrazOjc uvek najnižu tačku prema njenoj 'okolini, čak i onda, ako je ona već dosegla ‘gornju temenu'tačku svoje putanje obrtanja. ‘Odvajanje maziva sa listića za crpi jen je nije dakle još završeno, kad je ugaona tačka prešla gornju temenu tačku njene putanje kretanja, već ono traje, u suprotnosti sa poznatim urerljajima, još i dalje, tako da se vreme, •koje stoji na raspoloženju za oslobadjanje ‘maziva, potptmo iskorišćava. Pošto'je potrebno da organ za hvatanje bude uvek simet-'rično izveden prema' vertikalnoj podužnoj ravni, koja prolazi kroz osovinsko ležište, da bi se za. oba pravca vožnje odn. oba pravca obrtanja poluge za dovodjenje maziva dobilo isto dejstvo, oslobadja se prema tome mazivo, kod u smislu pronalaska izvedenih poluga za dovodjenje, iznad celokupne površine za hvatanje, potpuno jednakomemo sa listića za crpljenje, tako da se korisno pri men jene dovodjene količine, u poredjenju sa poznatim uredjajima, skoro udvostučavaju. Ako ispupčenje poluge za dovodjenje, potrebno za obuhvatanje ležišne školjke, ima manje odstojanje od obrtne osovine, nego li unutrašnja ivica listića za crpljenje, to se površina listića za crpljenje može rasporediti vertikalno prema površini poluge, koja nosi listić za crpljenje, bez da se pogorša sigurnost nastupanja postupka oslobadjanja maziva. Za sigurno dejstvovanje ivice oslobadjanja važno je naime samo to, da tačke oslobadjanja leže niže nego li njihova okolina, tako da je bez značaja da li zadnje zase-(tanje, koje vodi ka najnižem položaju oslobadja juće ivice, kao što je poznato, leži u aksialnom pravcu ili, u smislu ovog pronalaska, u pravcu obrtanja. Dakle, u suprotnosti od u uvodu pomenutih poluga za dovo-djenje, kod kojih list za crpljenje Zatvara sa delom poluge koja ga nosi oštar ugao, može ceo list za crpenje pomirati u rezervu maziva bez da pri tom sam deo poluge za dovodjenje, koja ga nosi, dodiruje rezervu maziva. Tiurkanje, omulgiranje i oksidacija rezerve maziva potpuno se uklanja na taj način, jeb tanki list za crpenje, koji je pored toga još sa svih strama zaoštren kao nož, prolazi kroz rezervu maziva bez da pri tom nastupa ti lomena vrednoj meri istiskivanje maziva, doduše i kod poznatih uredjaja, kod kojih 'se deo poluge za dovodjenje, koji nosi list za crpenje, proteže pod oštrim uglam prema površini lista za crpenje, izbegavalo se poniranje ovog dela u rezervu maziva; ali u tom slučaju moralo se napustiti potpuno kvašenje površine lista za crpenje, tako da su er-pene količine maziva bile vrlo neznatne, naročito ako nije bila reč o listićima za crpenje u vidu prstenastih segmenata, već samo o neznatno preko sredine poluge za dovodjenje povećanim oblicima listova za crpenje. Oelishodno bivaju oba lista za crpenje izobraženi kao nmogougaonici sa različitim rasporedom ugaonih tačaka. Time se postižu različita neizmenična dejstva na odvajanje maziva, dejstvujućih u tom odvajanju suprotno đejstvujućim silama, tako da kritična stanja ravnoteže izmed ju ovih sila, koje bi izazvala prekid u dovodjenju maziva, nastupaju uvek samo kod jednog lista za crpenje, dok drugi list i dalje vrši crpenje. Korisno je da dejstvujuća površina lista za crpenje stoji prema spoljnoj površini rukavca, nezavisno od prečnika rukavca, u istom odnosu, tako da se crpene količine maziva proporcionalno menjaju sa veličinom površine, koje se imaju snabdevati mazivom. Crtež pokazuje primerično izvodjenje jedne poluge za dovod jen je ulja prema ovom pronalasku, gde sl. 1 pokazuje postrani izgled poluge za dovodjenje ulja, a sl. 2 njen čeoni izgled. Poluga za dovodjenje ulja prema ovom pronalasku odlikuje se time, što unutarnje ivice 7’, 8’, 9’ i 10’ svakog od obih listića za crpenje 1, 2, imaju odstojanje od obrtne osovine, koje se smanjuje prema rastućoj udaljenosti od sredine lista za crpenje. Listovi za crpenje su dakle u pravcu obrtanja, kod 3, 4, 5 i C zasečeni, obrazujući time vrške vrhova za kapljanje 7, 8, 9 i 10, pri čemu površina lista za crpenje stoji pod pravim uglom prema površini poluge 11, 12, koja nosi list za crpenje. Sam polugin nosač 13, koji je posredovanjem bušotina 14 čvrsto spojen sa nepokazanim rukavcem, ima kod 15 i 10 ispupčenja koja omogućavaju postavljanje jednog nepokazanog organa za hvatanje, u područje kapljanja i izvlačenja niti organa za dovodjenje. Kao što se naročito vidi na donjoj strani u sl. 1 i 2 mogu dakle celi listovi za crpenje 1 i 2 zajedno sa, vršci-ma za kapljanje 7—10 biti ponoreni u rezervu maziva 17, a da pri tome ne moralu noseći delovi poluge li i 12, t.j. sam polužni nosač 13 ponirati u rezervu maziva. 1 pored toga stvaraju se potpuno izvedeni vršci za kapljanje, koji daju povod za .sigurno odkap-Ijivanje maziva. Rezerva maziva biva dakle presecana samo listićima za crpenje a da pri tome ne može doći do štetnog burkanja, e-mulgiranja i oksidiranja rezerve maziva. Kao što se iz sl. 1 i 2 dalje vidi, ograničavajuće ivice 7’, 7”, 8’, 8”, 9’, 9” i io’, io”, koje obrazuju vrške za kapljanje, imaju na različitim listovima za crpenje različite (lužine. Time se postiže da se naizmenična dejstva sile teže, ađhezije, kohezije i centrifugalne .sile u koliko se one javljaju u jednom od-kapljivanju maziva, različito pojavljuju na oba lista za crpenje tako, da uvek jedan list za crpenje sa sigurnošću real izu je postupke otkupljivanja, kada na drugom listu za crpenje već nastupe izvesna stanja ravnoteže pomenutih sila, koja izazivaju izostajanje kapljanja. Dalje .se vidi, da ,su listovi za crpenje izvedeni kao mnogougaonici, koji se razlikuju obzirom na položaje ugaonih tača-ka, tako da se naročito položaj ugaonih ta-čaka 18, 19 lista za crpenje 1, koji izaziva izvlačenje niti, razlikuje od položaja ugaonih tačaka 20, 21 na drugom listu za crpenje. Dakle, niti vučene listovima za crpenje ne mogu sebi medjusobno smetati. Konačno odbacivački dejstvujući ograničavajuće ivi-ce 22, 23 listova za crpenje 1 i 2 imaju različite dužine, tako da naizmenična dejstva sila, koja izazivaju odbacivanje maziva, nastupaju tako različito na oba lista za crpe- nje, da za vreme dok jedan list vrši odbacivanje maziva dotle drugi list mazivo još nije odbacio. Iz sl. I i 2 vidi se konačno da su listovi za crpenje izvedeni u vidu uskih prstenastih segmenata, tako da .su putanja klizanja (Rut-sehvvege) maziva, merene u radialama, kraće od putanje puzanja (Kriehvvege) merenih u pravcu oboda. To se ima naročito uvažavati u toliko, što uslod nastupanja sila is-trajnosti, prilikom nedovoljnog odnosa izme-dju putanja puzanja i klizanja, nastupa os-lobadjanje maziva sa listova za crpenje pre nego li ovi stignu u njhov položaj iznad organa za hvatanje; mazivo dospeva dakle ne-iskorišćeno natrag u rezervu maziva, pri čemu se ležišnim površinama mazivo ne dovodi u dovoljnoj meri. SI. 2 pokazuje da je realizovanje jednog zadovoljavajućeg odnosa moguće, bez da se time ometa ispunjavanje ostalih uslova. Ivice 7’, 7”, 8’, 8”, 9’, 9”, 10’, IO", 22 i 23 su na poznat način zaoštrene u vidu noža, da bi se isključilo dovodjenje vazduha u rezervu maziva. Bitnost pronalaska sastoji se u tome, da površine listova za crpenje, koje se potapaju, imaju konstantan odnos prema gornjoj površini rukavca, nezavisno od prečnika rukavca, Time se postiže da se ležišnoj površini donosi uvek potrebna, dovoljna količina maziva, a da nije potrebno izvršiti zametno iskušavanje različitih veličina organa za do-vodjenje, izvedenih u obliku poluge. Zamisao pronalaska realizuje se i onda, ako površine noseće poluge, koje nose list za crpenje, ne stoje pod pravim uglom prema površini lista za cipenje, već pod nekim tupim uglom, prema istoj. Ali, sa tim rasporedom skopčan je taj nedostatak, da pri jednakosti krajnjeg prečnika postaje površina listova za crpenje nepotrebno malena. Ona bi mogla biti povećana za odgovarajuću meni, bez tla nosač biva poni ran u rezervu maziva i pri pravougaonom položaju noseće površine poluge, prema površini lista za crpenje. Patentni zahtevi: 1. Poluga za dovodjenje ulja, sa listićima za crpenje u vidu prstenastih segmenata, za mazanje osovinskih ležišta, naročito za vozila koja se kreću po šinama, naznačena time, što unutrašnje ivice listića za crpenje sa rastućim udaljenjem od sredine listića za crpenje imaju smanjujućo se odstojanje od obrtne osovine. 2. Poluga za dovodjenje ulja, prema zah-tevu 1, naznačena time, što za obuhvatanje iežišne školjke potrebno ispupčenje poluge za dovodjenje ima manje odstojanje od obrtne osovine, nego li unutarnja ivica listića za crpenje. 3. Poluga za dovodjenje ulja, prema zah- nom od zahteva 1—3, naznačena time, što tevima 1 i 2,naznačena time, što su oba lis- dejstvujuća površina lista za crpenje stoji ta za crpenje izvedena kao mnogougaonici prema gornjoj površini rukavca, u istom od-sa različitim rasporedom ugaonih točaka. nosu, nezavisno od prečnika rukavca.” 4. Poluga za dovodjenje ulja, prema jed- Ad pai.br. 11816 Fig.l Fig ■ ' i. . <• . rX'