. . JOHANNIS PETRI KOHLII IN ACADEM, SCIENTIAR, PETROPOLITANA HISTOR, ECCLES. ET HUMAN. LITERAR, SORIS 1NTRODUC IN IIISTORIA ET REM literaria; SLAVORUM. IMPRIMIS SACRAM, SIVE HISTORIA CRITICA VERSIO- NUMSLAVONICARUM MAXI- ME J.NSIGNIUM, NIMIRUM CODICIS SACR1 ET EPHREMI SYRI, DUP3LIS LIBR1S ABSOLUTA. ACCEDUNT DUOSERMONES EPHREMI SYRr ? NONDUM EDITI s DESACRA COENA, FIDEI LUTHERANjE TESTES AC VINDICES. ALTONAVl^i IMPENSIS JON.K KSJRTEN, BIBLIOPOL/E ALTONAVIENSIS, c» 10 ccxxxx. Mi - j~ j .v ■ • „00 ■ . i ’ . ALJ •'.)>' \ Hi MA^lMOVAvJe frHUVMOtj _ , r ;>,!$'( : q! ; ]» '' : ..' ! .ao’/«io tPlfKp oO .1 ,8»3fls:»#ibo osni vr?.; > {rt;jioiJ*’• J v .iiiovsl? ;^‘n4 <1 i< rv') ■■■■.■• *; s ■-n/n-jik v torilsiSfišl? vi . , .. CONSPEGTUS TOtlUS OVUSCULI. liberi.historia codicis sacri SLAVONICAM IN LINGUAM CONVERSI. Cap. I.De codice Slavonico ipfo, rebus- queineocontentis, , Cap. II. De Prirao Slavonicae bibliorum Verfionis audlore. Cap.IIl. De Verlione Slavonica ipfa va- riisque rebus ad codicem S. Slavoni- cum fpe&antibus. Accedit ad librum I. appendix de codice bibliorum Slavonico Oftrovienii, LIBER II. Hittoria Verfior.um Ephremi Syri,imprimis Verfionis Slavonico- Cap.I. De variis Ephremi operum ver- llonibus. Cap. II. De verfione Ephremi Syri Sla¬ vonica. Cap, III. i, exhibet diiTertatiunculam de fallitateTeftamenti Ephremiani. 2, Continet duos fermones Ephremi Syri adhuc ineditos, inque codice Slavonico repercos, de facra coena Slavonicis latinisque verbis expref- los, notisque quibusdam ab aučfore illuftratos, ex quibus fimul demon- ftratur Ephremianum feculum a fen- tentia vel errore potius transfub' ftantiationis plane fuiffe alienum, Puf4ti> «$§ ) o ( & _ _ - _ . T , *k». *As eta «As *A*< #iAx «A? e A? cA? eAs eta «A? tA® «As» ^ \L*2J «ya iya cy? fc Y s *ys *Y* "Y* ^V® ^ c Y a £ ^ s ‘ 3 Y a ‘V* ^ *¥* ^ 'V* 6 Y* ^ f fff f ffif if fftf !Trafatio adLeBorem • L *^r»«j hic tihi effero , Leclor, non omnia licet,pracipua tamen li¬ teratura. Slavonica,a nemine hucus- que de induftria pertračlata, ( a) capita enarrantem • // In auč-torem deinde Slavonka verfienis ipfum inquirendi indujlria ccnverfa : dttas p on rji- mum res faciendas putavi. prir/mm ut ccm- muni iilo ac pervulg^ato bominum errore, quo HIERONTMUS verjionis hujusce auchr vulgo effe creditur, fublatO) METHODlUM ae CTRIL- ) o ( |3» __ tUM ver o s aitciores tffe ojlenderem. deivdeut fe?item erraris ip(um aperirem. HIESONTMUM a u koran faljo dici,vdriu ratiombus , ex bi- Jloria ipfa petitis , rkmonfiravimus, Fabu¬ lam h rac efje //atam a ¥ontificusquc cxcegita- tam oflendmtts , ni extortam illam a METRO ■ 1)10 ac CTRILLO de bibliis Si dvome a domeftica lingiia iegendis , Po ntipcis difpenjationem eo melius excu>jarent> Ulterius hjpe pregretji : aha etiam Slavomca dialeclibiblia adduximtts & examwavimus. Atque blc novus fefe cr- ror refutatidus nobis obtulit. c or um /cihcet , qui prat er biblia m Slav oni cam linguam con- verja , Rutbenice etiam confignata alia extare opinantur. qui tam longc pat cus en or eft , ui anemlne, Slavonicorum hib hov um memionem alipuam inferente , corttmijfum n on e (Je vi- deam. Hac denique verftonis hifioria abjolu- ta: ad alteram reliquis inftgniorem Slav oni- cam verfionem , nmirimi EPRREMI STRI par - tim hijlorice, part im Critice expoxendam nos contulimus , de variis Fpbremi Spri verjioni - bas nonnulla pramittentes, (c J Ver um hac aliaque plunbus commemorarejam nonvacat . qua benevolus ipje leeior, hac nojlra pervol- vendo, optime cagnofcet. Addam tamen ver- )( 2 bum (c) De btht/otheca ejuad/tm S/auontca fer/bendad iiiertati- nero addere nos quidem promifimus. fedob temporis an- guftiam nobis prsftate id jam noa Jicuic: impoitciumcU’ turis. ) o ( |g» bum unum de binis, a dhuc ineditis Ephremi Syri, in talce libri pojit is fermonibus. Hos ipfos Luther ana , de fancitsfimo Eucharijlu facramento do Čir in a vindices ac tcfles appeL lav im us ; Neque id immerito. Tam aperU enim Ephremianum exiis allatumteftimomun pr o Luther ana taufa ejusque ver it ate pugnat, ut lat er e m omnino lavent a dv erfarit, in h is EDMUTJpUS ALBERTINUS , Theologus inter Reformatos celeberrimus (d), & GERARDUS V0SS1US Doli or Pontifcius , (e) fi & fuam de facra ccena fententiam ex EPHREMI Jcriptis, pracipue ex fermone ejus de natura Dei cu* riofe non fcrutanda adjlruere & confirma- re velint, nihilque omnino reflare videatuh quam ut reči a via, rehclis omnibus , in Luthe- rana cajlra contendant, Hac de prafenti libello nojlro imprejfo. Nune de iis, qua in pojlerum, Dto volente , in lucern fortajfe puhlicam exihunt, quaque part im pr e- lo jam parata , part im inchoata & irnperfečlt funt, feriptis pauca fubjungemus * Sunt aulero illa fequentia, /♦ Verfio latina manuferipti eujusdam Slavo• nici,quod in celeberrima Hamburgenfiuro bihliotheca Johannea affervatur, rarisjimh hoc ^d) In libro de Euchaultia Daventria:l6f4. infblioeditop< 449. eoquo Ephremi teftimonia examinat, capite. (e) In notis ad fupra citatum fermonem p, 684 * ) O C ^__ boe titulo inf gniti, Concilium ultiraum Mofcoviticum, concernens remotio- nemPatriarcheB Niconis, qui variasfci- vebat opiniones orthodoxia 2 contra- rias, quod bibliotheca? Hamburgenfi confecravit Johannes Reuter M. Do* čtor & V. D, Minifter. quodpretiofisfi • m um h upe s bibliothecd K^p^Riov uti p dl* rnaria hijlori* Eccleftaftica Ruthenorum mo- menta pandit, it a egrefiium qaoddam hi- fioritt concilioru (upplementum ejfie potefi.(f) II. Hifioria Ruthend Ecclefid fchifmatica: fuve hiftoria de or tu & progrefiu fiecl&ilhus quex antiguo incorruptoEeclcfu Rathe- n£ fjmbolico libro, quide fide infcribitur (g ) delineata » )( * jv, (0 Hoc poftquam inHamburgenfibibliotheca extare Vir fumme Revtrenči us Joh. Chriftopb, Wolffms, Tbcologais in Lutherana Ecciefia hoc ftculo doftisfimus ac celcberri- mus, Fautoracpatronusnofterfumrqoanimi cultu pro- fequendus benevole nobis indicaflet: a bibliothecas illius prasfečto. clarisfimoac politisfimoSurlandioamicenobis concefTum , defcripfimus: duoctecim plagulis in quarta forma conftans. (g)Haac iibium quem posfidemus, inmultispraefertinaiis _^ )o( 1»___ JV. Sjjiema religtonis tjAluhamedana, quod Se- renisjimus Moldavije Princeps DFMETRIUS CANTBMIRIUS , fumma fide ac diligentia d fe confcriptum ,a>ue aliquot annos Petropoli divulgavit , eruditorum quorundam hort atu ex Slavonico - Rut h ena lingua translatunh r varitsque ohfervatis audi um,pr amiffa pu- fatione de tis, qui ad hanc memortam no- /faam Turcarum religtcnem literis lonfigna- runt, fcriptorihus. {h) VtFafciculus dl ([ertat ionu , hiftoriam Scjthicam , Slavonicam & Cmhrtcam illuflrantium. qui■ quibus 1 ‘omtificn cum Grasca Ecclefia confenlum falfo bo¬ dic ja&itant, arriculis, a recentioribus Ruthenorum li- bris Symbolicis, confes/ione inprimis erthodoxu, differrc intelleximus. De hoc libro Ntcolaus Bergius, haruffl rerum peritisfimus in traftatu de religione Ruthenorum p,78.tale fert judicium. PojiJacramJcripturitm^JpA- tre s , fummas defer urit libro, qui dicitur ip/ispiiigA) ru-viene, de Jide liber, de cjuo nonnulla monenda, cum It libri s Moscomticis erimus Jbhciti. (Ju itntum enim ru¬ biš hacienus conjlitit, recipiturhicliberdefdenontnn- tumaRospolspittnis, Jed. reliquis m uni-verjum Rus- fis,ut promde ejus tejlimonium magni fecertmus. ha' Atrvas Bergius, integertitulus liujus libri plane rarisfiffl' tališ eft. I{niga o "o-oiene jedinoi, Jhj-viitioi, ptlorru 1 upojiolspoi Tz,ergv-ve h. e, liber de fide unius lapfts & catholicse , apoftolicae Ecclefia;, alphabeto circiter con' ftat* quarta forma imprefTus, locus, ubi typis exfcrr ptus, non indicatur. (h) Pleniorem hujus libri recenfionem, Petropoli a me corfl' pofitam atque ad illuflrem Menckenium Virum faffl 1 fciiptisque celeberrimum, a me transmiflam, A&isEru* ditorum Lipfieufibus infertam legaš, ) O ( |»__ quibus ačcedit ATU AN ASU SCHlADJE, erU* diti Grad de portis Cafpiis disquifuio ¥ VI. Catalogus librorum , quiw bibliothecis Mo- [euenfibtis Gracojuxta a c Slavonico idioma- te confignati extant, manufcriptorum adhuc inedius , objervationibus nonmtlhs , utramfo hifioriam illuftrantibus, irt/ir ucdus. Vil\ Tres 'Lphremi Sj/m fermones, qui in Slavo- niča verfione adhuc continentur 'mediti, in latinam linguam trans lati, Vlil Theologiagentilis Cimbrica -pur tor is com- pendium } quinque capitibus potišfimumab- Jolutum quorum 1. VeDeo ll k de creaiurislll. de officiis erga I)emn & proximmn IV « de fne mundi V .| de iis qua mundi interitum tan¬ dem aliquando jequentur, vet er um Cimbro - rumpagana licet , p uri or a tamen dogmatd explanat (ij . IX De perpetno Graca dr Latina Ecclefta diffen- fu> ex ipfts Gracar um [criptiš , m primis Kul thenorum libris Sjmbohcis demonjbaio , li¬ ber; Leoni Allatio aliisque conjmfmn temere jdcldntihus oppofttus, X,Cent uri a epiflolarum / 'elcciisfimarum, a(iqua exparte meditarum. in hisjoB * GEORGII GRJE- (0 Hujus Theoiogis: Cimbricas ante aliquot jam annos ipecimen quoddam Kilonii cxfčuptum dedimus« cuiti plaufu aliquo exceptutn > inque Ačtis Eriiditonisn Lipfi* cnfibus alibique rcccnfitum. _ ) o ) 8» GRAEVII& ANTONII MAjORAGII, quortm poflremi Differtationes epiftolicas Medlo• lani quidem imvreffa.fed in Germania tamcn rarisfima ob argumenti partim rantatem, par tim dicendi elegantiamac puritatem in- primis digna, ut tjpis denuo exfiribantur, XI. Vit a JOHANN IS HEVELIfMathemattci fu- periori feculo celeberrimi, ex tcmmercio ipfitts epiflolico,[eptendecim inf olio tomis conft ant e, autographo (k) aliisque fide dignis monu- mentis haufla t Ha c inquam funt^qua ab aliquo jam temporc mcdi- tamur , mnglorioU cujusdam captanda, fed Vdo¬ ri inferviendi ftudio brevijfime hic indic at a feriptt • G) »od reliquum eji, e a qua par eft obfervantia , B. L, a te contendo , ut conatibus hifce meis quantumvh exiguiibenevolentia tua obfecundare , qu*que infiti‘ bendo forte a nobis commijfa funt er r at a , pro tub humanitate benevole excufare 1 pro dodrina corrigert modefie veliš, Vale. Scribebam Hamburgt 17 2. p. dieij Aprilu. (k) Magno pietio Dantisci comporatum hoc commercium nune posfidet Cekberrimus Vir de Lilius in utrisquc Academiis fcientiaium rctiopohtana&PaiifienflMatlif' maticus & Aftronoraus , f a utor & amicus nofter maxi» inopere colendus , a quo libtraliter nobiseum Pe- tropoli commumcatum accepiir.us multoque cumiludio excerpfitrius. LI- i 43 ) o ( §9» LIBER PRIMUS. HISTORIA CODICIS SACRI SLAVONICAM IN LINGUAM CONVERSI. CAPUT PR1MUM, DE CODICE ŠLAVONICO IPSO , RE~ BUSQUE IN EO CONTENTIS. i CONSPECTUS PRIMI CAP1TIS* 1 Continet pnefationem de occafionč 1 prasfentis infiituti, deque iiSi qui in hoc argumento olim verfati funt, fcriptoribus* ■ § 2 , De binis facri eodicis Slavonici vet* fionibus , vel potius editionibus t OSTROGIENSI & MoSCUENSlinge^ nere. ’ § 3 . Oftendit,quomodofubCONSTAN’‘ i TINI Volinienfium Ducis inaperio fr equentior fačla fit bibliorum le&io« A §4.C>o* * _«sff ) _o C _&►_ _ $4, Docet bibliorum tvpis exfcripto- rurn in Rusfia quondam defečtum, ejusque defe&us caulam. §5\ Quo tempore ars typographica Ru- thenis innotuerit, deque primis,qui in Rusfia divulgati funt,libris. § 6 , De iubliis aliisque libris SUMMI RUSSORUM DUCIS MICHAE- LOVITil ( f, Michaelis filii) juflii atque aufpicio impresiis, deque Grdečo fermone in Slavonicum converfis. $ 7. Verfionis editionisque Bibliorum Oftrogienfis brevis defcriptio; fimul au&oris, ticuli &c. mentione fačfca §8» Editionis bibliorum Mofcuenfium titulum,aučlores, variasque prafa- tiones, aliaque diligenter excerpta continet. §9* IndicatferiemlibrorumV. T. $ 10. De ordinelibrorumN.T. $ n. Deargumentisunicuique libro tud veteristumnovifcederis prsemiffis. $ 12. De nonnullis in calce libri pofitis; ni- mirum indice le&ionum in Ecclefia • hab endarum , itemque divifione librorum in certas portiunculas ad legendum deftinatas. § 1 . In- Biftorid Codicis Sdcri SldVonici. orer coetera ad Slavonicae i litteraturae cognitionem per- tinentia, non immerito defi- derari adhucvidebatur expo- jfitioquasdam accuratiof ver- fionum Slavonicarum. Nam etfibeiie multi hodie exGrasca^Latina) Germanica aliisquč iinguis tradučh in Slavonicam extent li¬ bri, qllonim magna letriper in his tetiis freqtientia, ipfotliitt letni o ne iu Slavoniculti ; paucisfirhj., vel omnino nulliiii lingliam Rtisfieam funt translati. Kujus genens ma- gnurn nurmtUm fuppeditat Bibliotheca Cotfarca Mos* cuenfis, cujus Catalogufli rondurtt editum , queln Cia* tisfimus ac politisfiniUs Vir, Bibliotheca: AcademicaePe- ttobutgenfi Praefečtus, J.DSCHUMACHERUS liberali- ter mecum Pettopoli comniunicaviti posfidtO. inqu<> prattetcodices Graecos manufcnptos > in Clarifl; SCHIA* DAL Catalogo jam rcpcriUndos , non exiguUs etiam nU- ttierus Slavonicoium libioHim, inpfimis Gratcoruin pa* tium in Sla'OnicUm translatorutti , jOH. CHRYSOST» BASILII, 1SAACI SYRI, JOHANN, CLlMACI (Left- witza Slavonice dičti J aliorumque exhlbetur. Sed <5č non pauci ex Latino idiofflate translati libri proftant, Horum inter rarioies referendi funt duO ptiores Tomi Hiftoriae Ecclefiafticas BARONU , quos a neftiine,quod fciam, tillibr coinniernoratos, iiefcio quo loco imprelfo* in folio Petropoli aliquandointet alios Slavomcoslibroi ad 4 W[iov’lA cum aiiismultis cujuscUnc]ue Iingus verfio nibus certare queant: pauciffimorum tamen a fcriptoribus mentionem fadam reperi- mus. (b) De codice facro in Siavonicam linguam converfo, qux dadorum virorum fcriptis memoriae prodita leguntur, ejusmo- di funt, ut eruditi cujuscunque & harumre* rum ftudiofi Ledoris litim commovere ma- gis, quam reftinguere polis videantur. Ete- nimea,quas partim dodiffimus Gallus , in- que arte Critica verfatifiimus RICHARD US SIMONIUS, in hifioriA Critica Fcteris £5” Novi Tijtamenti de hoc argumento fcriplit, (c par- tim eruditiflimus ejusdem natsonisVir, JA- CO- advendendum expofitosvidercmihi contigir. Dealiisli- bris,e latino,Ita!ico & Germanico in S avonicum convct- Sis,quoium Catalogum nupcirime auxit SAMUELISPU' FENDORFII, de officie hominis Si c/'uis I;ber, a dofti*' fimo quodam Archimanditra in Ruthenam , qux ipfi vernaculaeft, linguam traduftus. (b) Rehquis accuratius hsc perfecutus eft Clarilf. NICO' LAUS BERGIUS, in libro fuo de Ecckfia Rutliena, no< uno in loco, (c) Duobus in locis hanc verfionem lauriat, Primo inlii' floria-Veteris Teftamenti, (hiftoire critique de vieui Teftament) cap. 1 6. p a g. 292, ubi facrum codicein, * Ruthenis in domefticam ('potius Siavonicam) lifignai* converfum, Rus(icisque eliaračteribus impreffum meni 0 ' rat. Deindepag 490. uhi luec verba leguntur, C’ £ ® pourquoi je me contenterai, deremarquer, que'Wait0 | ailure ici pluficurs cbofes, qui ne font pas tout a fait c £I ' taines; comme cequ’il dit de la verfion Armeuienne p sl Jean Chivfoftome, de la verfion en langue de ceux ^ Daimatie par S, Jeiome, de la veiiionenlangueSlavo° : Codicis S deri Sldvomci. S COBUS LELONG1US in Bibliotheca faa fa- cra (dj partim qui primo loco nominandus erat, magnum patriae quondam fuas & Kili- enfis Academia? decus , CHRISTIANUS KORTHOLTUS, in eleganci de variis feri- ptura: editionibus libro (e) tradit, fpedemus, ejusmodi funt, ut aliorum diligentiam ex- __ A .5 cita- par Cpnilus oti MethoJius &c Scpaulopoll, Lu’eft poiut ausfi marque, que dans 1’epitre dc Sr. Joom a So- phronius, que ce Perc ait tiaduit 1’ ecriturecn ]a langue de ceux dc Dalmatie comrnc Walton Paflure. Mais St, Jeiorne temoigne feulement en ce Jieu-)a, qu’il a cor- rige 1 ’ancienne verfion de feptantes pour !a donner a ceux qui p3iloient la langue, c’eft a dire aux latins 8 cc, (d) Hiccap. XI Seft. pr ima &i cliquiscontroveifiam primo de auelore verfionis Slavonicse, quam poftea perfeque- mur, edifierit, fuamque de haccauflafententiam apetit ac cor.firmat , deinfect:^. Bibliis Slavonicis manuferi- ptis variisque facvi codicis libris feparatim editis brevi- ter rečenfitis, Biblia Ruthenica(imo Slavomca)dia!e£k> Mofcovitica (quod & ipfum falfum eft) imprefla, bre- 'ber deferibit, (e) In boe libro i626.JCilonii in 4 . edito pag. 373 . Cap. •XXX. §, io.dcRusfica,proximaque pagina deSlavonica fa- cr > codicis verfione commemorat, NuJlius tamen quam Wittebergenfis,Latinis litteris impresfi, nreminit. Necdc Mcthodii verfionc, nifi pauca Sc incerta habet, Jnnutre tamen videtur duplicem iliam, de qua mox di— fturi fumus , Slavonici. codicis editiooem his verbis : ”P- 37 2. Habent ad hocRusfi feuMofcovita: Ribliaverna- jjCula, qua;Sc fupeiiori feculo Sc nollro non adeo prideta sjtempore prodierunt, Piovocat ibidem KGRTHOI.- TUS ad OLE A Ril , in Itinerario Molčovitico Perfico teftintonium ; at nihil amplius, auantum ex le&ione jpfius conftat bac de verlione tradit, quamutvetusTe* ftamentum ad leptuaginta viroium interpretationem, no- g Hift ari a citare potius voluifie, quam propter fcripto- rum Slavonicorum inopiam huic argumen- to fatisfacere poruifle videantur- Hauddif- ficulter itaque nonnuHorum , farna dočtri- naquc cminentium viroruin ad Iitterarias Slavorum res, fcripto mandandas me, cum Petropoli adhuc agerem , Profe(Toriumque obirem munus, identidem per litteras co- hortaatium, audloritate confi!ioque fumad- dučhjs ? ut mea qualicunque opera ac indu ftria, vum autem ad Grarcura coJicem ipfum ttanslatum e(Tc fcribat. vid.pag, 276. Alios etiam au&ores, qui tan~ quama!iud agendo, Slavonici cod'cis mentionem intu- Jerunt , celeberrimus nofter FABRICIUS in Biblioth. Graec.Lib, V, p, 279. adducit ; USSERIUM de fciipturis &facris Vemaculis. p. lig. 371. JOH, SAUBERTUM in in polegomenis ad varias lečtiones Evangel, Matthad. p, 46. Ieq, Verum mhil bi novum afferunt, Sub initium huius feciili prodiic quoque in odtava forma Parifiis li¬ ber hoc titulo : Sjllabus emnium Serif tura edtttonum rte 'Tser/ionum fene Itnguarum qutbus ■vulgata fant dtfpojltarum cum rotiš hiftorkis ac criticis: de quo Richardus Simon, in Biblioth, Crit, Tom. III, p. 420, fis judicat. Bn general les habtlesgens les curieuS le trcu-oeront trop fec. JI lettr far ostra flatot un Jim- fle catalogae de Itbrairc , qtt'nne 'ver štabi c JUblut hc,- tpue : Car a la referue dlun tret-fettt nombre d'etr drotts, »h sl j a cCajfez, belles remarqaes de Crttteptte , eptte ejaeleju es ffa^ans de Parts ‘voas ont donnees ,ct neft, tfu unjsmple Index Btblscus. Eundem autem hic liber, quantum exBibliotheca Cntica Sainjorri f, Rich. Simon, colligere eft, aučtorem habet, quemBib!iothe- ca tacra, nimirum fumme Reverendum Patrem Lelongi- um, Nibil itaque ab illis quos jam enumeravimnš IČnptis diverll habere vel inde conftat, Codiczs S.icrr Slavonici. 7 ftria , aliorum hic errata, facile excufanda, pro mei ingenii modulo corrigerem dome- fticatque huic inopiae fubvenirem. Ac con- ftitueram equidem (ut fubjundla in calce hujus opufculi, de Bibliotheca quadam Sla- vonica fcribenda diflertatio docebit) relicjuas omnes Slavonicas verfiones, cum omnibus qui reperiuntur , Slavonice confignatis li- bris, percenfere & fcripto complečli. Sed partim librorum , quibus carere commode non poteram, & Slavonica; lingu* interpre- tum defečfus , partim meus ab Academia Petropolitana disceflus cogitata perficere tum non finebant. (f) Ad reliquasigitur Sla¬ vonica; litteraturae partes a;quali ftudio per- tradlandas dum varia , qua; poffum, unde- cunque fubfidia eonquiro, hxc interim fpe- cirnina Benevole Lettor Terena fronte accipias, meisque conatibus,ac hisce operiš, etiamfi mutilis, parumqueexafdatis, non tamen, ut Tpero, piane inutilibus lectuque injucun- dis, quas tua eft humanitas rečlumque in li- teras fttjdium faveas qu£efo, Longisfime, fi quae alia, Slavonica gens _ A 4 Jin- (0 Quid in hac eruditionisparieprarilitcrit, quidquemo- iitus olim (it fummus facrorum in Livonia AntiftesNI- COLAUS BERGIUS, rei Slavorum litterarix fuo tem- pore,cuma SPARFVENFELDTIO discefleris omnium peritisfimus: in fubjunfta de Slavonica quadam Biblio- thcca fcribenda ccmfukatione uberius expofuimus. Til (loriA 8 Jinguaque patet. (a) Nec ea tantum, quse in notiffimo illo , quod Romano Imperatori fubeft , Siavonis regno ledem domicilium- que habet natio , venim omnes etiam ge- tiere- linguave cognati populi , cujusmodi funt Bohemi, Ungari, Poloni, Rurhenij aliique muki Slavorum nomine appelian- tur. Hanc gentis varietatem lingua, ut ple- rumque fk, fequkur. Proinde tot linguas dialedto Slavonicas, quotgenere Slavos po- pulos, habemus. Slavonica e. g, vocatut Wendua (\s)Sorabica , BohetnicA, Bolonica^Hun' ~ __ ift fa)Slavonicas linguae amplitudinem multilčriptores literis confignaiunt. in In s Herberfletnius rerum Mofcovitaru« P. \.Brere-vuoodus in libro Anglicodn latinam poftea lin* guam conyetlo: defetutinio rcligionum & linguaruoiSt »lii, inprimis ClariflT. 6 c DoftilT Vir, Gymiafii Berolinenfi Reftor JOH. LEONU. FRISCHIUS, \nbints ptis de Hl‘ ftona lingua SLrvonica Schedtafmatibus, omnium aC' curatisfimis. Quamquam autem reiiquis facilc amplio- »cm hanc linguam efle fateamur ; nonnulli ramen prs- ter modum fupraque omiiem fidem hiftoricam cxtende- *e conantur. Ita CONRADUS GESNERUS in traftatji Je different Itngnarum p, 5-4. fexaginta , qui hac lin¬ gua utantur, populos enumerat, vid, JUST, GEOR& SCHO TTELII opus de Germamca lingua , germanij confenptum p, 132, EREREVVOODUS ipfe amplitudi« nem ejus exaggeiare dicendo & tollere altius videtufi Ex nonnullis enim . quae duobus populiš communi* funt vocabulis, lingua: ipfius cotnmunio non ftatim c ^ ficitur, (b) Pehac lingua accuratius afturum fe promifit mod® Jaudatiis FRISCHIUS in tertio fuo de Slavonica: lingu* hiftoiia fchediafm. Eandem huius linguae hiftoriam pt f ' ftrinjcimus, inPilTenatione quadam Petropoli jamcon« Codici.s Sacrl Slavonici, 9 g/rnca, Rusfica , aha£que quas omnes enumera- re longum eft , complures. Nec unius ita- que generis effe vides veHionem bibliorum Slavonicorum lpfam, fed pro]inguarum,quac Slavonicx appellantur diverdtate numero- que & ipfara variare. Quapropter & Wen- A s dica cinnata, de linguae Slavonicae fatispnefertim in Germa- nia ; illiusone cum aliia lin» farticolare detla Tojcana e detla Ftorenttna : Venet. 4. I<70.in hoc inquam libro p. 94. ubi dedivifiotie in* doleque linguarum agit,Slavonicam fimiliter utTurcicam 8cc. vivis linguis adnumerat: fic feribens : Lingue 'vi- •ve Ji chtamano ttette tfuelle , le quali da uno o ptu po- polt naturalmente Ji faajellano, come la Turca, ta Schta- ' vona, l’Inglefe , la Fiammtnga , la Francefca,ikc. Fottc an oprime illi judicaverint.qui necintermortuas plane, nec vivas Slavonicam linguam referunt, Mortua noneft qua- tenus cum appellatione, plutima vocabula in hodiernum diemainiqua retinuit, Non viva tamen, quatenus nullibi fortaffe locorum pura&incorrupia hodie auditur. Me- diam hanc cmafi fetitentiam ampleftitur quoque M. ailexand Doderltn Lycei VVeifienb, Reftor in libiO quem S!a~vontfch Rusjljch Heihgthum infcripfit p, 13. ,,dte ij-vahre alte Sla-vonifche Jprache inquit, „ijl dtejemge . die eben heut z,« Tage nicht fo-uisol u T/on II Codicis SttcriSlavonici. Duplex igitur hujusce verfionis , f. Slavonicorum Bibliorum Slavonicis interris eft editio. (d) Quarumaltera & prior editio Oftrogiae, quae Polonica , in Volinienfi do- rainio fita urbs eft (e) annomillefimo quin- gentefimo ocftogefimo primo (i 80 : altera vero& pofterior Mofcuse, (ubi fedem fuam Rutheni Duces quondam fixerant) anno miltdimo, fexcentefimo fexagefimo tertio, (1663 i rnajori utraque forma prodierunt. Iilius edends dux& auclor fuitSereniffimus ille Primcps Oftrovienfis 3 Paiatittus KiovienJifj Voliniaque DilX CONSTANTINUS pace norimi- nus quam belio fummus. § 3, Nimirumis praeter caetcras heroicas, & Chriftiano Principe dignas virtutes, fingula- ri quodam Eccleuae dočlrinaeque Chriftianae fines propagandi ftudio eminebat. (a) In ___hac >~von dem eemetnen Mann geredet undgefchneben , als »~von dcnGelchrten tn alten B deber n, "vrne oben cruveh- »net "vvarden, gele fen'vvtrd, Mit "Vvelcher aber dte l(i- »aiiinj^he, oderder dialečtus umdieStadt I(joii inder »Hkratne und demStrtchLandes gegen Morgcn m Moji: ati » hmnetn (girvte dte Worte aus dem Munde etnes boben »Rujjen m etnem Brtefe latttcn ) fbnderltch noch iiber- »etnfltmmen mag, d) Caeierum & in Germania Slavon. biblia prodierunt: epi* tamen, ut alibi oftendemus , non mera Slavonica «iciqueunt. fe) AnonnullisOftrofia, fed falfo appellatuv. 0 Quoniam hic tanti Piincipis inje&a mentioeft; non in- N 11 Hi flori a hac igitur curam tota merite incumbens, cum vix gratumfore lečiori putamus ,ei:imia ejus in religionem arerita, inque Evangelicos benevolentiam haud vulga- rem ac pradicandam breviter commemorare. Hujus enim potisfimum »uftontate & confilio circa finem lecu- Jidecrmi fexti in Poionia,dc unione, ut vocarit fivecon- fenfione 8c concordia faerorum gracos inter, Ruthenos& Evangelicos concilianda quam Graei aIiquotics tenta* tant, concilia Sc conventus funt habiti. Idem P/tlatinm Kje-uienjls , amiolfpe. ad fynodum generalem Thoru- ni celebratam legatos mifit, amicitiam liram officiaque Ecclefiis Evangelicorum deferens; feque fuorum nomi- ne facroiumcum illis concordiam focietatcmque initu* Tumdeciatans, vid, VPengerflti , vel qui hic ipfe auftor eft Regmrvolfcii hiftoriam Ecclefiarum Slavonicaruifl Cap. J.lib. III, ubi inter ali a de laudatisfimo Principe noftro hac affert : Fuit. is CONSTANTINUS Dhx ,,ab Otfrtg , Talatinus Kjo-vtenJis , Paiens duoriirn ,,filiorum Jdnus/it Csftellant Cracovienfis Scc. Sc Ale‘ ,,xandrini Palatral Voltnienjis, quoruni ille ad Pon- „tificios tnnfiiffe, hic in grxca religionc perftitifTe dici- „tur. Cum eodem hoc Principe antio If99. Chrlflogho- rus Radz,e-viliifs Di>x Btrz+enjis aliique Evangelico* rum rebus llvjdentes , de concordia faerorum Graccos inter Sc Evangelicos conjungenda fermones con- filiaque contulerunt. Et Conftantini quidem animum a pace concordiaque nrinime alienum'iphus verbaillade' jjdarant p, 480. non aliier violentam Ecdefix Dei op- >,presfionern in hoc regno Sc M, D. Lithuaniac inhiberi ,,quam conjunftione hominutn graecas religionis cum E* ,,vangelicis, quo Deus m flexcrit animos tum Oftrogenfis ,,Ducis tumaliorum Scc. Res in cum quoque locunr tum addufta eft, ut articulis, in quos utrinque con- fentiretur confcriptis , in Ccnftantini Principis palatio conventus ageretur: in quo conventu ipfe initium dicen- di fecit,inflammatum fuum concordia; conftituenda! ftudiuminhancfetitentiamJeclarans. mihtffl ktte njitadtemtllum 'vtdere anttng/tt, queEccle/t& Codicis Satrl Slav Otlici, T$ m majorem Evangelii lucern in fuis terris fperandam putaret, nifi fandus ille codex> qui vel nullus plane (b) veladmodum rarus illo tempore in PoloniareliquisqucSlavoni- cis (c) terris extabat,in Slavonicam (d) lin- guam converfustypisqueexfcriptus omnibus & (ingulis ad legendum pateret: commu- nem ftra: cum vdira in facris conveniret, libenter poftridie ranto folatio me confolans,ex hac vita difcederem, b) De prima Slavoniča veifionc qna: Sc cjualis fuerit & quo tempore confcripta acedira fit ctrtum nonfcinlus. Te- mere hie quidem muhi ftamunt, ied nihil probant. Omnium vero audacisfime illi judcant, qui fanftum H1ERONTMUM verfioms prima; aučlorem non tantum faciunt , fed Sc annum propcmodunT ipfumque ,quo tonfciipferit diem, quibusquc chara&eribusineaufirefit detcrminare non dubitant. e) Obfervatiunculam hic addendam eife puto de vera ac* curataqua vocis S/a-v/ ftriptione, quamalii cum literaC. aliifine ea fctibendam volunt. Nimirumcxetymologia vocis, fcripturas veritas judicanda eft. Optrma autem eft a Slavonieo vocabulo Sla~ua gloria derivatih, quam folam etiam Rutheni aliique Slavici fciiptoresagnofcunt. Kon dubuim igiturquin vcriusabsqtie c fcribatur. Vid. fjnopfin Ruthenorum Slavonice fcripttim p. xo. conf. M. Doderlinin Iib, Rusfifches Heiligibum Scc. ubi P* II. Slanonijch inquit, ScLrvomfch nmrd prcmt- , fcue nach B c/tebe n non dcn Scribenten gefchrtebert, i Doch jene s ojfters -non dcn Alt e n , als -ti-uelches abfl am* . met -uon dem Wort Slan/, -ume dtejei -ven Sla-ua, ; nnelches^ort tm Slanorttjcbenjb ntelals Lob und Rulrtii i bedeutet. J) AMethodii quippe temporibus confuetudo fuit> ut pet > totamSIavonicamEccIefiam non domeftica,fed ea ipfa qu* • Mcthodius in facris utebatuf lingua r nimirum antiqu* 5 Slavoniča, Sc facra adminiilrentur, Sc omnia ad coetyig» t divimrm pertinentia fsripta emittantiat. i I'4 Hiftčria nem hanc facroque coetm Slavonico perin* commodam inprimisque gravem bibliorum inopiam levavit. Plurima quidem initio (quod e praefatione Graeca&Slavonica difci- mus) huic laudabiliinftituto oprimi princi- pis impedimento fuerunt : inprimis fal- fae & iniquje malevolorum hominuffl criminationes. (e) Quibus ille rebus ad maturandum concitatus eft ; tantum abe- rat ut iis deterreri fe pateretur. Pnmafuit verfionis Slavonicae ad Grsecam feptuagintd virorum interpretationem exigendae cura.(f) Viris itaque quiSlavonicam pariter & Gr** cam iinguam probe noviffent atquisconditi- onibus invitatis negotium dat, utconjundis operiš ac confiliis vetus prim um deinde & Novum Teftamentum f. tedus ea qua paref- fet e) Qu* fata pleriitftque ilii experiunturqui cauflam Del aguntSc proverae religionisincremento im:olunmatequ£ aniino excubant ,eadem Sc Princeps noftet expemis eft> Non deerant igitur, qui pium eiiis fervorem > pur«equ£ difciplins propaganda: ftudium fugillabantj inimici. in« primis autem anirhus illius, in Evangelicos eOiumqu£ iacra adeo ptopenfiis , plurirnotum, etiam ex fnisj odiutf lili concitabat, f) Qnantum ex pracfatione MolcUenfibus bibliis prsmilft Sc aliutlde potuimus colligere » nulla iiš verfio SlavO- nica, ante jam comparata, nec Methodii nec Hteroajrni in tiansferendo fubfidio fuit. Unde Vel nullaftj extitiff £ VeltempOris diuturnitate intercidifte, confequitlir. Nofl enim probabile eft illos extantem ac patabiletn illaiS Uon adhibituros fui& Codicis Sacri Shtvonici . fet diligentia, retentis fingulis, quanturti ficri pofiet textus Gtaeci verbisacphrafibus trans- ferrent (g) Ouod illi mandatum, cum pro fua quisque parte iisque quibus inftrudus erat doctrinas & linguartrm praelidiis (hj ali- quot annorum fpatioefFečlui dediilent: ex- cufus tandem liber eft, breviquc tempere tantum emptorum numerum invenir,ut,3icet non exiguus exemp!arium numerusimpreflus effet, intra paucos tamen annos, exempla ad unum ommadiftraherentur.Abhoc tempere in Volinia vicinisque regionibus frequen- tior bibliorum ufus e (le coepit. S' 4 Minor tamen fuir exemplorum numerus, quamut caeteris etiam apud qaos biblia Sla- vonice confcripta recepta funt, (a) popubs fupe- g) Nimis profefto accurate hoc illi obfervarunt ,* * adeo ut nelatum quidem utiguetri plerisquein locis atextu dc- dinaiint, quo tamen ipfo obfcurum laepenumero fen- fiim reddidere, *) Hebraicae lingUae nun peritos' admodum fuiffe« verflo ipla loquitur> unde & fateutibusipfis, Grsecum quattl Hebraicum codicem iequi malvertint. a) rerantiquam illam Sc a majonbus acceptam Sčper mi¬ nus traditam Slavonica lingua SCriptutam faeram fi- cris conventibus Rufforum legendi confuetudinem., non tatn legibus laneitatn quam fucceffu temporis paulatira introduftam elle čredo. Quemadmodurn apud inferio- ris Saxomae gentes in čonluetudinem venit, ut eldetn qua in fuperiore Saxonia utuntur diale&o Gcrfitanica, divinus codcx in faeris conventibus legatur atque etiam «xpljoetur. Nimiruuj quoniam pikni facioium antifti- tes 1 6 Hiflort d fuppeteret. Pauca efiim illa qu£ interioreš Ruffise partes importabantur exempla, defe- čtui bibliorum fuppiendo nonerant. Nullus en\m a d huc , quantum nobis quideminno« ti. : facer codex in Ruffia impreflTus confpi-* cie -iiur. Sed ab eo,quo ^raeca religio intro- duela erattempore, vel Graca^vel plane nul* la fortaffelegebantur, ad minimum non inte* grum bibliorum codicem, led novum dunta- xat teftamentum, vel unum alterumve Scrb pturae facrae librum imprdTum, vel potius manuferiptum habuiffe probabile eft. Dili* gentisfimi enim femper fuerunt Rutheni in deferibendis fuis, vel a fe fačtis , vel alia ex lingua translatis libris. Qup fubfidio ut of- ficinarum tppographicarum defedum quon- dam, itanur.c impreflbrum quoque libro* : rum penuriam multum fublevanr. (b) * $. y. Sero namque ad Slavicos popUlos in pri* m is tes hac lingua utebantur in camque codicem lacrum , veirebatit : non fine fummis incommodis ac difficulta* tibus notuit abiogari. b) Nullurn čredo populum in deferibendis libris.tam b* boriolum ae fiequen tem eflfe qnam Rutheni funt; lun* piurimOs apnd eos homines videns quipeir lotumdiei* • nihil aliud agunt, quam ut libros RufTicos dele ti ban 1 ' ” r.tilla alia :e vižlum qusritantes I liisque non tantui” inanuferiptos & nonduro editos . cujusgeneris funt b' bri hiftcjtiam pattiam compleftentes, annales dičfi. fd jtnpreflbs etiam rariores ac pretrofioresdefcribendostrf' dunt : ac fepe tabernas mereatorum Petropoli ingrei* fus inquosdam fetmones Ghiyioftomi velEphremi Sp 1 ’ j Vel faerae Striptur« libros defcripies inddi, Codicis S deri SUvomct , lj mis Rufios literarum elementa, Methodii vel CjrilU potius opera illata ; ferius imprimen- dorum librorum ars iisdem tradita. Circa medium enim feculi decimi quinti, admi- rando boe artis ingeniique humani opere* qvod nemo nefcit,jam invento, nec a Ger- manis tantum, quibus fola hujus inventi laus debetur,fed Ualts^Gallts^ BatdVis aliisquepopu- lis vehementer exculto: Tub finem fequentiš feculi demum,ex quo crebrioracum(?m«° quodammodo confenriens, Johannis Bafilii imperio pk V mam in Ruflia tvpographiam conditam, indeque aim 0 jnundi7;72, Evangelia, AftaApoftolorum & epiftoi 8 _ _ApoftolorumexiiiTefcribit, DeretypographicaRuthen 0 ' rum conferfi ibet : Ničel Berglam 1 , c. p, IJI. Plat'* 1 funt, inquit, tjpcgraphia. j4ntiqua 'videtar illa fid 1 ^ qua Ofirogta adhtbita efl ad Btbha tmprimenda > • cemtacauit Dnx Ojlrogen/is circa annttm ipto, Deliti 1 m Codicis Sacvi Simoniči, 19' que decorum farna celebratus Princeps Mi- chaelovizius fapientiflimo fane confiiio eam cum cineribus quafi collapfam erexit ac in- ftauravit. Tam profpere enim ae feliciter hoc illi fucceffit negotium, ut nonexiguus> pro illorum temporum conditione, libro- rum numerus exMofcuenfium officinis tunu ejus aufpicio prodirent. Hi, II non omnes, pierique tamen Ecclefiaftici erant argumen¬ ti, tampuris, nitidisque charačteribus, tam- que candidae chartae impreffi, ut mirum di- &u fit, &in Batavica quadam fimilive offici- na typographica excu(i videantur. Qua in re confentire mecum video Clariflf. Nicol\Ber - gium p, i^f. c. 1 . fequentia referentem : Ni- tidisfimis ti) charta fiiloutuntur , ut ntbil reli- qn 'ts typographiis Europais concedant , Vel in ulfo inferiores Jint , cujus teftes adduco biblidf libros. Cbrjfoftom dc facerdotio , lit urgi as vit as fan¬ ti or um ame 1700 cditorum. Praeter cceteros Ecclefias libros, omnespropemodum,quiab Ecclefia Ruthena recepti funt, dočloresGrac- c «> totus CHRTSOSTOMUS , aliquot in folio Eat fpiffis voluminibus conftans (c) BASILIUS item magnus (Slavonice BASIH JEELIKi didus), aliique, quos aliquoties ipfe in pri¬ pis Ruthenorum bibliothecis oculis ufur- „_ B_z _pa^ E>oui& tnjlručiam credtdenm : itldem Mofcua , ubi nune Palatium Typographorum magtiifice exftruftun» plura prela continet.&c, C J Aiiam editionem in 4to forma, quse nefcio tamen an omnia chrjfiftemi opera contineat, P e trop ol j conipexitnu$, ao Hifioria pavi (d) in folio plerosque editos, meroque Slavonico fermone fcriptos tum temporii prodiere (e). Inprimis autem rarisumus adhuc in Rusfia facer codex imprimentii manus flagitabat. Quare & de eo impri- mis edendo typisque exfcribendo Princepi ad religionis mcrementa natus curam egit Emiffus igitur & hic liber eft in folio f. ma' jori forma: typis quidem non ineleganti' bus chartaque non immunda, reliquista men vel ifto tempore vel poftea divulgatis bremi Syri operibus , qUŽ (d) Privatarum bibliothecarum Petropoli , imprimisqu | Mofcuz infignis eft nunierus,non aliistamenquamSli' vonico-Ruthenis vel Polonicis libris conftantium. N« Principem facile (Ruthena lmgua Knas vocatum) tt nobilem illic invenies cui non BibJiotheca fit Ecdeftate 1 plerisque argumenti libris , &. anualibus Jfcuthenouii* manuscriptis inftru&a, (c) Qui ad Tetri J. gloriofisfimz memoriac Ruthenoium Im peratons memoriam facri aeque ac profani libri prodi«' runt, fermone omnes mere Slavonico utuntur. At p ' 1 defun&i Imperatoris aufpicio dialefto Mofcovitica coii' fcripti quoque libri non pauci prodicrunt, in his Sereni*' fimi Ptincipis Moldavienfis Demetrti Cantcmtrti fjft« ma religionis Mubamedanz Jatino ni fallor idioma «' 1 ab auftore compofuum, pofteaque ab inierprete qu°' damRutheno, homine fane non indofto & inpolit 5 lltnskj appcllato, in Moscoviticam qua Rutbeni hodi« utuntur linguam traduftum. Conf, clarilT, FRISCHl* faspe jam citatum Icheaiasma fccujidum : de lmg 1 ' 1 Slavon, apportavimus, omni' um Codicis S.trri SUvonici. II um quos vidi nitidisfimis longe poftpo- nendus. (f) 7 * De binisSlavonics verfionis editionibus, earumque aufpicibus generatim commenta- ti: de fingulis fpeciatim nune agemus: con- tentas in iis res ordine exponentes. Oftro- gienfem, ut fatear, editionem ipfemet non vidi: nec potui fane Petropoli cum effem, licet diligentisfime qua:lrtam inveftiga- re. Habere fe quidem in fua librorum fuppelle&ile, ex faero ordine quidam Polo- nus genere at graecae religionis coram affir- mabat, mihique mutuum dTe daturum libe- raliter fatis promittebat: fed, nefcio quacau- fa impulfus, promiflb non ftaret. Raritas | fortafTe libri fummumque quod illi ftatuitur, ; pretium fecit, ut detineret. Tam raro fci- \ licet hunc codicem reperiri amicus quidam naeus (a) vario eruditionis genere perpoli- 1 tus fignificavit ut a nemine , quantum fibi vonftaret, pra:terquam ab Uluftri Comitede v Bruce, fummo quondam rei armamentanije ,i- B j apud id (O^iter cocteva, peculiare hochabet Ephremi verfio cjuod o« ( ypis exfcripta eft graudiusculis : cum facer illc codex itd minulčulis conftet j proptev commodiorem fortasfis u- dit fu »- til v) Idem me certiorem facicbat, varia in Oftrogienfi ver« iii> fione deprehendi , quae Papifmum faperent, fuxque reli— ’ gioni nonconfentarieaRuthenisvideantur; inMofcuenff poftea vcrfionc omifla ac emenda«. %% Hiftoria apudRuthenos prasfe&o (b) Petropoli pofli- deatur. Ne quid tamen eorum , qU£ dc SiacOftrogienfi editionealiundefciri poflunt, ledtorem celemus: ea, quas dočliffimus Le Ion- gius in bibliotheca fua facra (c) licet minus accu* b} Hic vir, cujusmaiores Angli, quantumfcio, fuerunt.in- ter principes Rusfiaci regni togatos sque ae fagatoshe- roes numerandus, mukisque in pace non minus quaffl bello illuftiibus faftis conipicuus, non poftremum gra* ti® locum apud beate defunftum Iniperatorem Rusfi* .tenebat, quam cumaliisfuis dodbus tumpr®claramul* tarum artium , imprirais Mechanic®, Aftronomic®R !?liyfic® luerat confecutus. Inftrumentorum ad Mecha- nicam & Aftronomiam ipe£tannum, itemque libroruffl varii generis rariorum tantus aeftimatur eft, uc multis fumptibus apparamrn eorum ingentcm fibi comparav«' lit. Imperataremortuomunere fe abdicavit iiique vil' Jas fiias non protul a Mofcua fitas, ut perquietem «■ tiumque retnotus a belil coetciisque turbis confenefce- ret, fecesfit Confer deeo fi vis Schendonis vanderbegi Dilfert-ationen epiftolicam defiatu fr&fenti ret Itttcrt ric inRusfia: non uni diario, interali zGaUeria diM>’ ,,rt er'v a. iniertam ; ubi fub ipfum initinm de lioc Vi f0 s,illu!lri lic commemorat, Cujus celeberrimi rei ,,talke® indagand® ac promovend® dicatiCollegii la' 1 ' „des enunciaiurus, fi illud tantum addidero, rerumChp :>,tnicaium ejfperientisfimum & fagacisfimum cultoreim »,fiipremum rei tormentari® atqtie armamentariis inftrii' »mcnto bellico & navali refertis Pr®feftum de lir ne pihuic pr®fidere , Virum videlicet,fummam ab arte # „marte gloriatn confecutum, ferium & folidumfubt«' „raneorum inveftigatorem Sc in rebus mineralogiji' r ,tam ad Theoriam, quam Praxiti inlinicfisfimum, p ri) „omni encomio fufficiet, (e) Nemo quod fciam pr®ter hunc fcriptorem, editionis Hu* jus meminit , faltim nemo uberius. Facu ejus quoq" c me 5 ' Codicis Sdcri SUvonict. £j$ accurate de eacongesfit,proferernus.Sdiicet hic Cap. XI edicionis Parifienfe, quo capite de Bibliis Slavicis, feu qux ab idiomate Sla¬ vo habent originem (d) commentatur , fe- ftione quarta hunc codicem fic recenfet. Bi- »blia, inauit, Veteris&Novi TeftamentiSIa- jjveno Rusfica (e) f. exGr«co fermone in lin- jjguam Slavam vel Illyricam translara, a Con- jftantino,0'ri/7 „falvatoris noftri, Dux Oftroviac (h) Vaivoda „Kioviae, Palatinus Volhiniae elečtis inChri* j,fto & dile&is fratribus, non folum fecun- »dum čarnem fed & in fpiritu fando, orani* „bus linguam Slavicam fcientibus & viventi* »bus in Ecclefia apoftolica (i) & catholica ma* »gno ftudio pronuncio, verfionem iftambj* „bliaque legenda commendo, Deoque grati* _ _ _ (g) Hinc probabilc fit Graecum nationc in cadicetiansfc* rendo adfuiiTc. (b) Haud fcio an refte Oftrovia dicatur. Si namque « Slavomco fermone dijudieandaappdlatio fit j Oftrogi' um vel Oftrofium potius appdlandnrn id oppidum fuerit. Oftroblam alii vocant. Oftro-u quidem alias RuthenaJ? Slavonica lingua infulam fignificat.unde & una ex infulis« quibus Pettopolis ina?difi«:ata cft» in qnamque Acadc- mia iam nune translata Bafilii infula, Ruthenicc Wafili Oftrovv vnlgo appellatur. Non puto tamen Polonic* regionis oppidum inde denominatum . Oftioviumqu c vocandum efle, 0) Nam ut Pontifitii Ecclefiam fuam : ita & Gt*ci> 'd' que majori fimafle jure, apoftolicam iuam vocant: ali** Ulitem omnes maxinae Ppntificiatn veram non agnoicunti Codicif S deri Slavonici . 2$ »as ago, quod benedičtione & miiericordia »fua atque erga homines amore dignatus (it »DEUS, qui me in hunc finem principem »conftituit, ut hoc opusabfolutumviderem, »quod nune ubique videtis, np. Vetus Se »novum Teftamentum typis impreflum, in »civitate a DEo euftodita Sc in primaria fedc »noftra Oftroviae in Volhinia a creatione »mundi fepties millefimo očlingentefimo »primo: natoChrifto if oi; f; millefimo qriin- gentefimo primo(k) Hanc Principi« admonitionem , barbare lat is & impure ab interprete translatam, fe- quuntur Typographi, Deo pro conceflis fibi viribus gratias agenti«, Sc coronidem quafi abfoluto operi imponentis verba : .JohannesTheodori filius,ex magnaRus- jjfia qui biblia ifta Bafilii ju(Tutypis excuderat •jgratias Deo reddit, quoddignus eflethabi- »tus , qui in omnibus divinam Scripturam ?>typis impreflam publicaret, . Haec funt, quse ex Lelongio mutuanda du. Xlm us. ReIiquorum defe&um Mofcuenfis, ad Oftrogienfe exemplar tota propemo- B y dum ) Etror hic fin« dubio eft typographicus,- & pro oftingen- * c fimo primo feribendutn oftogcfimo nono : ut cx * u petioribus patet: pro quingemefimo primo »ponendutn quingtntcfim« oftogcfimo plimo. 2,6 HijlorU dum exprefla efiT, editionis uberior expofi- tio fupplebit* § 8 . Ut ipfum codicis Mofčuenfis (a) titulum eumque non Iarinis tantum fed & slavoni-- cis verbis expreilum principio indicemus, ex impreffo exemplo ipfo fic defcripfimus: Hoc -- -- --*- (a) Rarisfimus quoque inRusfia, Petropoli praefertimhic codex eft, Quiiidecim Petropoli> Mofcua: duodecim luimis atgenteis (9lubcln)conftare išepius audivi. Pan* cjffimoriim igitur in manibuseft, egoque nusquam nifi apud illuftiisfimum Aicbiepifcopum Novogrodienfeift Theoph. Procopowitzium , facri ordiriis in RufTIa Priti- cipem ac prsecipuum Virum, fupra quam dici potefti čruditionis j ingetiii/humanitatiš'fac'undiaeque lauJ* florentem, deinde apud perilluftrem Epifeopum,Athana' ilum Conjoidi. natione Gtscum . aoucummeum ac fau- torem omni aninii cultu ac veneratione profequen- nttčn tvirtute, ihgdnio., dochina, comitateque(ummut»! dcnique.tcrtio apud illuftrcm viruui, ihllgni apud Rtt' thenos munere coapicunm, literarumque fa ut oren 1 Dom. Bofnakovium videre dira licuit: qui poAreffl^ etiarn libcralisfime raesutn commuciicavit. 2 , 7 , Eubaui ciptiiA KHMri4 Benpcaro uHOBaro scuVb n la no /i3hiKij cAaBenciuj, ornb eBpeueua B eAAuHucniu ta 3t>tH3 ceAMUAec/nuAtu u ABlUta Boroat^Apbnuu npesoA h uku npebKAe BouAaji^eHifl rocnoAa Bora u cnaaumcAb Hanpero luctjca JKpucrna mpejcb combUflTTruAepflTTrupCb ABrttb, Ha bKeAae.uoe noBeAbme HraoAOA^ea čjbtAaAeA člpa^apa ervTic mna npeBeAenaro npeBOAp,Htnnb Ha bfteAaeAioe bKe noAoBifb noBeA%Hte BeAuuaro khr3h AmU\& M\x JCauAoBbuJ c a,Bcefl BeAutut u AtaAbifl u B4i\bm pocciuccuto, Aephhipa u no BAarocAOBeHno npeocBeii^eHHbpCtM/tumpono Aubi obB u AlpJCiemc kobB u ertucHOBb npeBOAtj rubAiu OcmpobK kih TnvnorpaAiii, tabne ctttoh ApeBHia bubAiu npaBAena , eAuuo AtobKHo no .Atoi^no BobKteK) nocAl) „ AOBacfl u HaneMamacft b' Atrno omb C03ACiHiAib Aupa ApoB omb BonAoip eiimbne Bora cAobci »JC^r. s n m-- • ;Kin> : u (v* ;0 W\£Čy /iU fr } ■ f ' v 1 ?1 . ■ :'• -jf n- '.v;.-. ' - ■ ;voh! • i i-[ ; ; . *' I ‘ i : :.)t; .>/ -p ' 1 • / . . OJ! •— ■ f&98 n h; >0'Hi/ - OU ,!! ;•.• (lCq9/ |J j !• 1 . \t tt 'v • • ; - qJ Vil s 7 ■‘jrrio n' / f!f ' v j..-; ! it O H. OIH ; • ; ;'i( j() ■ ■ ■:on o m/' • . Cotticis Sacr i Simoniči * i 7 Hoc eft : (b) Biblija, firietz (c) knigi vvetchago, i nowago fawieta po jaliku fla- wcnsku ot ebreiska w’ elliniskii jafik fedmi- defiatmi i dwiema bogoraudrimi prewodni- ki, prefchde woplofchtfchenija gofpoda bo¬ ga i fpafitel nafchtfchego jifula Chrifta trech fot piatidefiatich liet, na fchelaiemoje po- welienije Ptolomea Philadelpha , Tzara iegypftka prewedenago prev/odu, ninie na fchelemoie podobnie poweIienije we- likago knala (d) Alexia Michailovvi- tza Meja wdikija i mali ja i bielijaRosfiiiSa- moderfchtza (c) i po bIago(lowenno preo- _____fclnvefch- (*0 Ofioaiam Slavouicus hic cl>ara£terXyrillicus VtiIgo,per« pcram Hieronymianus diftus inGeimaniaplerisqueigno- tus eft ; voces fingulas , latinis literis cxpreffas, hic a Pponere, nobis vifunr eft, ( c ) Quod hatic vocemj in Slavonico daudit, liter® figuram habensditera tamen non eft led fignum tantum;quo tonus vocis indicktur. Habent ciuippe duo figna Slavi Jeri Sc Jad , qu® vocibus in fine adjefta tor.um earum lemperant, ultimamque fyllabam vel leniunt, vel cxalpe- rant; duobus Gratcprum fpiritibus quodanrmodo re- ipondentia, Pecitliare autcm exterisque vix imitabilem ptonunciationem defiderant. Ut exemplo hoc illuftrem Jasik vocabulum tonum iuuminultima , Spasitel autem ln penuftinia habet. (d) Olim Siimmus Ruthenorum imperans vocariie volcbat ^'"cliki Knas, h. e, magnus Princeps. bO Hic, quo a longis jam tempori bus Rutheni Imperantes, ufifunt, titulusj Samoderfchetz (ut innominativo f, primo cafu dicitur) abfolutum, nullisque legibus circum Hiiptum imperatorem fignificat, ex Graeco etvltuficrcjf bctum, Nam eft Slavonica vox compofita eft ex Sam ipfe 5 2 g HijioriA fwefchtfchennich Mitropolitovv i Archie- >ifKow i iepiskow prewodu biblii oftrofch- dja typographii, lafche ftoja drewnija bi- dii prawlena, ieliko mofchno po mofcht- fchiju bofchieju posliedovvafa,napetfchatafa vv’ lieto ot fosdanim mira f.r.o.vv. ot vvo- plofchtfchenija fche boga flovva a.ch.x.g, Hadtenus libri titulus, quem interpretis, quo Petropoli folcbam uti, fubfidio in lati- num fic convertimus: „Biblia (f) hoceft liber Veteris & noviTe- w ftamenti, fecundum linguam Slavonicam, „ex Ebraeo in Graecum fermonem feptuagin- „ta duorum a Deo do&orum interpretum „ante incarnationern Domini Dei fr Salva- „toris noftri, JefuGhrifti, trecentelimo quin- ? ,quagefimo anno ex zdi pkno mandato „Ptolemad Philadelphi ^Egyptii Regis olim »translatus, nune vero a?que zeli plenoman- < } dato Magni Ducis Alexii Michailovvitzii „totius magnae & parvas&albaeRufliaeAuto- „cratoris & ex benedictione Sandiffimo- „rutu Metropolitarum & Archiepifcoporum „& epifcoporuiu (g) ex translatione biblio- _ rutti ipfc, 5c deričhajn teneo, Gcrmanice Selbfterhalter; amat enim Slavonica linguacompofitionumfrequentiam.,tatn' que felix eltinvocabuhs rotunde aefeite componendis« ut vel ttia fsepe in unum posfit compingere. (f) Ut eofacilius latina cum Slavonicis comparari poflent latinitatis non adeo obfervantes ad verbum ita trans- tulimus. (g) Ha:e olim impreslis libris praefertim faeris praeponi- mol Codicts Sacri Slavonici, 29 rum Oftrogienfis typographiae, quae fecun- dumveterabiblia(h) correcla, quantum fie- ri potuit, ex potentia divina, expreflus & impreffus anno poft conditum mundum 7101. poft incarnationem verbi 1663. (indi- quad'upre- tnum Ecdefiafticum in Rusfia judicium eft, ubique cmnesad Ecckfiam Sc Ecdefiafticum Ordinem, ma tnmonium &c. pertinentes cautTse cognofcuntur, qu;e- que uno Archiepiscopo, quatuor, ni fallor , cpifcopis, Bcnefrio quot Archioiatjdiitis conftat , apie defunfto Imperatore conftitutaeft, haecverba praemittuntur Bla- goslovvcniem Svvietieifchago ctc. Synoda, h, c. benedi- dione Sanftae &c, lynodi. (b) Quantunrego fulpicor, Gtaeca antiqua Biblia vel itn - pičila vel manuferipta , ex quibus Oftrogienfis codex emendatuseft . hic innuuntur : de Slavicis enim bibliis antiquioribus ahum ubique eftfilentium. 0)Hinc planum eft vocabulum Tzar, quo MagniRusfiae Du - ces quordam infigniti funt.Slavonita lingua Regem pio- prie fignificare, Suojam tempore hocoblervavitdoftis- fimus 6c celeberrimns V i 1 Ntcelaus Hetnfins inepiitola <]uadamad JoachimumPaftorium ab Hiitenbevg miftam: ^uam ob argumenti raritatem , Sc quia adhuc, quan- tUm fcimus inedita , inter ilias quas celcberrimus Vit fZTRUS BURMsINNLIS in fylloge epillolarum Tomo V. de eo evulgavit epiflolas non teperitur, variaque SU* ad pradens argumentum pertinent, complečfitur, J ta ut feriptam habemus, hoc loco infercrc liber. Jntempeftivum profečlo accidit nobis & pror- JO Hiftorni Mati w’ruzie fchiwota dufchu predavvat Nadefchdu imufchich k’ nei vv’fchivvo£ Woswofchdaiet. Jafche jako Chodataitzu imufčhtfchiifchi* Wota . Otftupiti blaga kako imut takowa. Hoc eft: Mater in manus vitae animam tradit Spemineacollocantes, ad vitam ducit, Illam (icuti patronam habentes vitte Quamodo relinquere pollunt tanta bona? Hos pagina fequenti excipiunt alii verfus intres illas, quasRufficum infigne praefert) C0‘ prorfus incommodura iter (a) Ruthenb cum &c. Menfes plus minus denos exegi ea in aulaj ac primo temporis propemo* dum femeftris fpatio hsefi cubiculo adfixu$> autledo,utplurimum tentatusquippe pč' dum acutis doloribus ■, cum interea equi- tationem mihi imperarent aulici agreftest (b) fivenerari Principem &ad conipečluffl ejus admitti vellem: ita enim ferre ritum gentis. Rheda cum venturum me in aulam fkpe numero offerrem, etn ne gefhtionetn quidem hanc fatcommode laturus, repel' lebantur oblata, nec acceffus interea teni' poris cuiquam ad me dabatur aut popula* rium meorum aut exterorum. Quec nune non enarro in contumeliam gentis, 0 ut intelligas ac cognoscas ? vix patui^j Codicis Sitcri Slavonici. j i coronas,caput aquike tegentes, fačti non ille pidi. „¥o- ad nos aditum illis, aut ad illas nobis, ex qUorum co]loquiis erudiri poflem aut ea doceri quae curiofitati tua»me£eque ulla ex parte refpondeant. Compellavi femel Metropolitan! Gazenfem, Paifium fc)Li- gariden, hominem Grccum multaque ar- tium bonarum fruge inftru&nm, utpote qui aetatis partem potiflimum Romx per- egiflet, fenem per humanum. Sed po- ftero die fignificatum eft mihi judu Atha- nafii Laurentii Nazckini, qui negotiis principura exterorum curandis eft prs- pofitus , rem aulicis indignam vifam , quod non impetrata venia Czareae Maje- ftatis, hominem interEcclefiafticosmulta: dignitatis compellaftem. Midi etiam ad Ligariden, qui id ipfum in lilo fadum cuD parent: non enim me debuifte admitti. Ita fibula utrique noftrum inječla eft, ne quam contraheremus alterius neceffitudi- nem &c. Non erat,cujus confuetudine rerum Ruthenicarum peritior callentior- que evaderem. Didici tamen Czaaris nomen efie Slavonicum, acRegem deii- gnare. Czaares inbibliisSlavonicis Davi¬ dom Salomonem , alios Ifraelis reges nun- cupari. Unde in Slavonicam linguam ir- r epferit id vocabulum non eft meum pro certo afleverare. Germanicis vocibus hic illic j Z Hi(ioriA, „Woprefchufchtfchu mia rzi w‘kuju fibyh lo wientzi „ TriMofcoviaTriwienetzfchnoie imat? illic Ruthenicam linguam adfperfam efle^ eosque a Boruflis originem traxi(Te , qui Mosciaj partem antiquitus infederint, il- lud quoque narratum eft mihi a noftris ho- minibus. Addebant femores, Patruutn Principis hujus qui nune imperat adfcire fo- litum fibi in familiaritatem atque amiciti- am interiorem Germanos ac BeJgas, fine ullo dignitatis autnatalium (plendidorutf deledu. Gum his illum commiflationes inftituiffe fat frequentes, totasque nodes perpotafle ac genio in dulfiflfe (d), veftitum quoque compofuifie ad ritus GermanicoSt quod ex Boruffia gentem fuam oriunaam efle afleveraret : cum Ruthenis vix ullart illi confuetudinem fuiflfe; quos de fuper- biaejus igentidemefie conqueftos: periti- am ad hasc habuifle Germanici fermonis: & haec quidem , dum frater ejus rerutn Ruthenicarum potiretur. Oratorem Po- lonicum, five is nunciusfuit, compellare ante disceflum haud potui, non permit- tentibus id Ruthenis. Miror fparfifle il¬ lum, nonpotuifieme valedidurum admie- ti ad Principis confpedum &c. Coeterufl quod hadenus in literis Principis ad pro- ceres Belgii noftri tituli folerent adhiberi pa- Codicis Sdcri Slavonici , »Jako ieft Troitzi teplaja flufchebniza, jako wosderfchawftwuiet. »Europoiu, Afieju, Semleju, Tritzfchaftnija Libyi ),Jako trech blagodati , foditclniza, jako > chranit »Slatoja jefperid. ot dobraja wfia tri Hoc eft: Quxrenti mihi dic Sibylla cur čoronas Tres Mofcovia tricoronata habet, R. Quia eft trinitatis(edulacultrix Quod dominabitur Europat, Afia*, terrat tripartitne Libyae Quia trium gratiarum genitrix, fervans Aurea Hefperidum mala. O bona tria ! Aliisadhuc verfibus, in verba illa Pfalmi C Otno - parum refpondentes Reipublicne majeftati, ac aliorum Principum exemp!o , ut ufiii probrofus hic ac indignus tolleretur, ob- tinui acpervici, non tamen fine multo fu- dore, quod fruftra ab oratoribus noftris ante me iftam in aulam deftinatis fuerat tentatum &c, Holmiae Suecorum a, d. xvlii Martii cb bc LXLI. ( 4 ) Itincrls hujus mentioncm qUoque infert J. G. GR.&VI” US in epiftolaquamad HEINESIUM Mofcu* adhuc de- gentem fcnpiit, inter rcliquas GR^EVII cpiflolas a Cia- tisfimo BURMANNO editas repetiundam. Hac hieme inquit, t ant a fnit h/c , ubt ca la tange frutmur cle- n >enttare frigorts acettimi t mm ant t as, ut 'ii/x ejus /»«= jnrta fatucrtt in najini letin ‘Vitan. Hinc facile li- c *texijlimart, qna •Vos lečo fnerint in tila tratiti qnt *tn 34 Hijior ia OtntAvitfia jako Orla junofl i Iv oj a, h. C. renovatui ficut ferpetuo frtgore rtget, Incredibtli hac cura,fer qtun carebam onem dettlatione, me ifta relaxa~utt eplftolk qua te Mofcuam tncolumem 'venijje nuna at. Sil vmnem tamen molejham non exhaujit, nec exhauru• tur, antecjuam te reducem 'vidertmut faluum if celumem. (b) Aliqua in hac HEINSII, epiftola occurrunt ab odi« potius in Ruthenaingentem, quamftudio veritatis pfO' fe£ta, qua:nosquidem tantum abeft ut appiobemus ne excufanda quidempenitus effe judicemus * quopcf tinetr quod agrefles atque menito s au hcos Ruthenorurtu appellat: nam etfi Ruthenorum quondam proceres no> politis adeo excu'tisqne , quam nune funt , moribit extiterint, non tamen agreftes propterea vocandi iint. (cj Aiiquoties Piaefulis hujufce F-uthem meminit (jRj£yW inepiftolrs fuis ad alios cruditosfcriptis. Frimum m pra laudata ad HE1NSIUM epiftola ; ubi fic feribi* In iffi barbartei penetrah imvenijfe te mufarri *£ (jcut aquiU juventus tua , praemiflis : fequun- _ tur ecce Hetnjit epiftola, perindeuctuperior inedita , timi- lisquc propemcdum argumenti, ad aliumtamen Virum^ nernpe JOHANN. PETR , TJTIUM, Dantiscani c|uon- dam Gymnafii modetatorem celeberrimum fcripta> tnecum a cjuodam amico meo fingulari Communica¬ tor, Nec bane igitur pigebit hocloco adjungere, at« que ab interitu torte timendo vindieare; Sic igitur il- Jahabet; NICOLAUS HEINSIUS S. p. D. JOH. PETR. TITIO* P erveni ante rnenfem jam quintum fal« vus ad paterr.um larem , Vir Clariffi- me, poft exantlatos in publicis negotiis animi ac corporis Iabores haud perfunčto- rios, pr£efertim in itinere Ruthenico, ubi vix dixerim, plusne moleftiae devoran« dum nobis fuerit , čum barbara illa (a) & prasfračta ingeniorum agreftium con- tumacia iuctantibus, an cum maxima vi- arum difficultate confličlatis aflidue. Noft jačlarem hsc incommoda, ii aut eo men- tis effem robore } ut obfirmare me iin€ taedio faftidioque poffem adverius fum- mam infulfae atque arrogantiffimse gen- tis rufticitatem, aut iiscorpufculi ianeper- quam imbecilli viribus, quai jadlationetn moleftioris viae diuturnam facile fuftine- G % X€o ^6 Hifiona tur preces adDeum, gratias eidem agentes, quod reret, Nam quod falvum me pervenifle in patriam teftabar modo, ita interprete- ris volo , ut in Jucro a me numerari ne nefcirevidearis, quicquid lucis etiamnum traho poft fuperatas ac discuflas feliciter Cimmerias barbariei tantae tenebras, qua- rum meminifte animus etiamnum horret ac horrebit, quoad vixero. Sum enim adeo proftratis viribus , ut & prodearn rarifilmus in publicum , & pedem exhoc oppido non moverim , ex quo reverfus Tum ad meos. Cum continua praefertim debilitate pedum mihi eft negotiurnj quam etii profligari pofte fub vernum tempus ufu thermarum Aquen(ium meck corum filii jubent fperare ; metuo tamen ne remedia intempeftiva adhibenda fin 1 poft inveteratum jam morbum. Sed hoc btuv iv yxvatri khJcu, Illud pejus mok' ftiusque me habet, quod nunciant Lei* denfes amici Gronovium noftrum non pofte cum valetudine in gratiam redirc &c. Nathanaelem Frederum fovebo pr° viribus ac officiofe habebo , quando mj' hi fefe is offeret. Juvenem enim non vi* dihaftenus, miftistuis admepernoftrum Graevium, una cum munere Jaskiano : pro quo gratias aučtori muneris jam nun c per te ago. Nam ne ipfe per literas lati* poftim, valetudoprohibet minus confirm a ' Codicis Sdcri SLiVOnici. 37 auod auxilio fuo dignatus ad optatum finem bibliorum opus perduxerit. Interalia Ducis Alexii Muheatov-tzi in Deum pietate religio- neque fummis in ccelum Iaudibuselata, Di¬ vin« (upplicatur Clementi«, utfi quid forte in convertendis bibliis erratum (it, corrige- acfupplere ipfa velit. Totidenique orien- tali Ecclefi«, omnibusque Gr«co coetui ad- di&is Slavonica lingua loquennbus,etiam at- que etiam hic liber adfedulolegendumcom- tnendatur, «qui bonique utconfulerevelint, roga tis. (k) Proximum his locum renet,prae- iniiTa operi epiftola, qua quid praftiterint G } quid ta &c. Vale vir eruditiflime , & me in- ter tuos habe , qui tuis ftudiis immane quantum faveo. Dabam Hagae Comit, i cd.ioc lxxi. iii id. Decemb. P. S. Gronovius animam agic. (a)Nescio qua iracundia commotus,privatoque inRuthe- nos odip percitus h xc & fequentia clarisfimus auftor fcripferit certe liimis dura iiberiusque , quam par erat, di&a, (k) No i unum Ted plurcs operi huic perficiendomanus ad movifle ex his praeloquii verbis patet: iakofchc i mi i »afchtfchefa ne mofehtfchiet pregriefchtrchenii nafchig »i nam fotrufchda iufchtfchich fiadielatalei ne doumic- •»nim oukratifa, ili prilofchila ili otroienila lam i(prawi. »>Hoc eft : Qui,{iproinfirmitatenoftra,peccatisnoftris «contra£Ia> eorumque qui nosadjuvant, auftornm im- »potentia. vel aliquid deeft, vel abundar, vel a re alie- •>"um eft, corrigas ipfe velim. Nomina ipfa vero an« ftorum qui vel huic vel Oftrogienfi editioni operasfuaf impenderunt, filentio plane involvuntur. Ncc aliundc de his conftar. |8 Htfloria quid non prasftiterint editores inprimis in¬ dica nt. Et in prima quidem prafationis parte facrofančtum divinarum rerum ftu- dium extollitur, juftumque ei pretium con- ftituitur. Hoc unicumveritate fulciri, omni' que ftudio ac contentione dignum : ab hoc denique uno quidquid in vita humana ex- petendum eft pendere, graviterac dilucide demonftratur. Et quaehujusmodi generis funt alia ad dignitatem, fcrutinium indefef' fum, principium,fcopum &c. S S* pertinenth' In caeteris obfervatione dignum fcitumqueilj ludefl: deSacro cadice effatum : Ot boga s bogom , k"bogu, h. e. a Deo cum DeOi ad Deum, qua: fic inteilgenda verba funt: Sacram fcripturam & auttorem Deum habe; re, & divina ejus gratia addifci, & in D® gloriam converti oportere. Brevius: de vit' auteverbi divini, incommovendis perceHei^ disque hominum animis, fum m a atque ad' mirabili, aliisque ad facram fcripturam pet” tinentibus, non aiiter, ac orthodoxos rC' d:eque fentientes viros decet clariffimi edt tores noftri differunt. (1) Qua quidem occa' Cio CD Ut in plurimis doftrinas Chriftian® capitibus Gr®^ rum facris addičti cum Lutlieranis f. Evatigclicis nern'q non fatente concordant, ita de aučkoritatc dignitate 1 efficacia Scripturae Sacras, reliquisque ejus attributis P 1 ac religiole ftatuunt. Confer fi vis libellum ta^ ejuonaam a me Lubccac editum de Ecclefta Grajca theranizante &c. quero ego libellum ut tes tempu* 1 !'. 1 tulerit lotupletioretn aliquando ae€uratioremque 0® 1 tajn» Codicis Sdcri Sldvonic, _ 39 _ fione pietatem, fummaque in coetum facrum n- merita Principis fui iterum honorifice prae- t* s »dicant: liis prascipue verbis. Sie wiedenie u ‘ jjfiu premoudroftwosliubii wfiska ot iunoft, n; »fwojeja po niekoiego mudrago (loWefi ne- ii' »wieftu woditi fbie 1 liubitel bit krafot ie~ oC »ga, blagowiernii welikii Gofudar Tzar i we- :x ' »likii knaf Alexii Michaelovvitz i ne febie ■| e »iedinomu po Sirachu trudifa w’fikanie ie- ■'{? »ja, no i wfiemifchtfi:hfchtfchim nakafani- »ja wiedii iako premudrofl: fakrowenna , i a ' »fakrowifchtfche. h. e. hanc dodlrinam & fapientiam adamavit expetiitque a juventu- 5 (mj non aliam ex fapientis iliius effato 0| fponfam ambiens, non'alia pulchritudinede- t: le&atus, fummae pietatisfupremusDominus, Imperator & magnus Dux Alexius Michailo- a ^‘tzius (n) nec in fuum tantum ut Syracides f ' loquitur l} fed & aliorum , difcipiinam appe- ]' tentium ufura, inquirendi laborem conver- I' tit, non ignorans (imilem eflfe abfconditam r ‘ ftpientiam thefauro, nulli hominum patenti. ' C 4 His ^ 0*0 Slavonicum vocabulum iunoft, val d c conlonac cum latino juventus: & multafle, de quo, fi Deo voluerit, ac vivamus alibifortaf- sj fe plura. it ( n ) De hujus laudatiffimi Principis vita fatftisque diariutn (j nunufcriptum rariftirmim in folio t Slavonice confcri- i ptum acPetropoliquondamemptu.mpoftideo: quod ct- ! H in tritis ac vulgaribus maxime occupetur: multa ta- *nen Cc momoratu digna habet, 40 Hiftorid Hisverbis, quantum huic Principi Slavo- c niča gens codice facro propemodum deftitu- t ta, pro hoc edendorum bibliorum benefi- c cio debeat, fubjungitur. Primum effe ajunt \ Alexium Michaliden , qui de bibliis vel recO- c gnofcendis vel divulgandis (alutare confili* c um inierit: cum nemo majorum fuorum in- (i figni regio evinčlorum ad hoc animum ad- g jecerit (o). Exponunt deinde quid in hac a Mofcuenfi editione (p) prasftitum (it fingu- fl lare. Primam fuifife errorum tollendoruffl c curam. Non pauci quippe in codicemOftro- i- nentur* Quo fiat, ut quidquid tandem in 1 antiquis Ecdefiae libris, cum cura emenda' 1 tum, & maculis quae jamdudum inlederant, < repurgatum inveniant, non probent, fed in 1 novatum , facroque ccetui damnofum exi ftiment (s) Horum quantum fieri pofiit ve in (r) De erroribus quibus anttquiores libri partim interpK' tum.partim fcribarum itifcina ac incuria paflim afFccb reperruntur. eorumque errorum caufis late diflerituri* fupra nominato Slavonico manufcripto ab archisnamii'' ta Roftovienfi Roskolskiorutn haerefi oppofito Cap.V® delibris 'veteribus&no^is. Refert, ibidem plerostp 1 facros libros VVolodomiri jam tempore a Graecis honij' , nibus eCheifone adveftis .paucos poftea a Ruthenis i* linguam Slavouicam converios : verum ut diffici')^' iit ex alia lingua inaliam minus notam translatio.pl 11 '; rimis & vocibus & phrafibus paflim male intelleft |S . confufe alia . nonnulla ambigue , perperam pleraque J vitiofe translatareperiri. Mendorumnumerum auxi®‘ officii fui negligerjtes & indoftos fcribas, qui vel o® 11 ' tendis alicjuot litteriš. quod vitiumOpis Slavpnicedidj tur. velimmutandis ac tratisponendis. vel obfcurep 111, gendis literis. liepc lapfi fint, Tantum tamen abeffc®' in impteflis poftea libiis menda expurgata. ut po tlB ’ tadauifta videantur. Quos ipfos tamen mendorum p‘ l ' niflimos libros. a Rait^ols^iorsem doftoribus vere a fltl quos (Starii Knigi) & genuinos sftimatos.kgi.fuistj 111 unice commendari &c. (O, Sine dubio enim fchifmatici illi, quos Ras^elskj n 11 theni vocant. hoc loco innuuntur: quos eo jam tcI H pore abEcdefia Graeca. vel Rutheua potius divort< ull j fccifle conftat. Qui praeter caetera quibus a reliji 11 '! (< Codicis Sacri Shvomci. 45 infcitiae vel pertinaciae cedendum putantes, corrigere omnia, fi vel maxime ex autogra- phis e Graecia allatis (t) potuiflent, conful- to tamea noluiffe. Futurutn quippe praevi- debant, ut rhutatum nimis codicem cane & angue pejus fugientes, his contra fe verbis uterentur: quam tu nobis apportas verfio- nem depravatam penitus & corruptam ? quid tnalum! ^ad nos e Graecia fervitutis jugo oppreiTa, omnique plane dodtrina nune ca- tenti, allata fubleftae fidei manuferipta ? His aliisque rebus, quae accuratiorem verfionem tum impediverint obtentui fumtis inqueex- cufationem fui allatis, fatius quidem vifum fuis- diffentiunt .dodtrina: momenta, nullos recentioris asvi libros in Ruflia impreffos, 8e vel. leviter immutatos ac corredtos admittunt, fed uthaereticos fideique antiquae &: incorruptae contrarios damnant eosque averfantur. Hos enim Hoc loco indicari, prasfationis illa docent. «Sufpicari hoc eos poide, qui ex incongrua fua & infef- »>fapenitus opinione, veteres unice libros retinendosac »legendos, novos omnes, prselertim emendatos de me- j,diotollendos clamitent, mala omnia iis apprccantes >,qui &c. De his autem Ruthense Ecclefiae fcftjfmaticis, data opera nos agemus , cum totam hujus fedtashilto- riam , quibus dodtoribus, quo tempore, qua occafione cxorta, quomodo ad noftram usque memoriam propa- gata fir, ex manufajpto, quod faepius jam citavimus, codice fideliter excerptnmdelcribemus, (0 Utrutti codicešbibliorum manuferiptos, Grsecos ac Sla- vonicos qui in Mofcuenfi bibliotheca afTervantur, pra- fertim antiquiflimum iilum Sc pretiofisfimum quatuor Evangeliorum codicem Graecum in fubfidium vocave- rint : non conftat. Veroj fimile tamen eft cum, niS fallor, jam tum adfuerint. 44 Htfloria fuiffe dicunt, in tempus magis opportunun . hoc edendornm bibliorurn negotium difFer * re, quam minus accurata emittere. Sed mo J rem gerendum fuiflfejufTui ac voIuntatiSum * miDucis, impreflionem urgentis, fapientei que ita judicantis: confultius«fle prsefenti *; bus quibuscunque uti, quam longiori mo c ra interpofita animorum populi fui faluteit J negligere ac retardare. (u) Ad calcem praefationis nonnulla a fe cor< c rečla loca fpeciminis loco afferunt, Ita it libro Genef cap. 42. v. $. pro isjadofcha fei mie Kravv , hoc efl; & comederunt feptett j vaccas,in Slavonica Oftrogienfi editione pet peratn imprefifum legitur i Vidofcha {edmii kraWi' ---— .'I - - 11-* (u) Nos quidem de nullis antea jam luči expofitis bibli* commemoiatumquidquam legimus, Nec doftisfin'* clarisfimusque Joh, Leonh.Frifchtus , in differtatione 4 Slavonica lingua, polteriori, cap. fecundo hiftoriamRut fiae typographicam brevisfimis quafi lineis depingei* ullius ante Mofcuenfem AIexii Principis aufpicio ado r ' natain editionem, vifie meminit. Verba ejus digna apponantur, Rusfi, inquit ab urbe Molcovia (velp 0- tius Mofcua) fede Tzaris. Mofcovitse difti non in« 1 ultimos fuerunt qui tppographias mftituerunt. F rl ' mam quidem Tzatis Johanni s Jiafiht filji J-u-van P Jile-vuitZj cura: debent. E qua anno mundi 7072. p t0 ' dieiunt Evangelia, Afta Apoftolorum & epiftol* Ap 0, ftolorum , poftquJm integrum decennium TypograpW huic adornandae infumptumeft. Tjrpographi primif ut ' rune J-vvait Hoderfon, 8c Peter Timojicffjon. Poft liZ ( vero integra biblia julTu Aletcii Michaelo-vuitfch in l 1 *' eem edita funt&quidemut in titulo hujuseditionisR 11 *' fi fatetur (forte fatentui)literis Oflrogicis (ecundutnift 11 vetuftum exemplar (ifgi, editum ) conedU, Codicis Sacri Slavonici. _ kravv, h,e.& venerunt leptem vaccae & in i, Judith.cap, i. lin, 3. pro jcgda tum impres- , fumeft ggo. (x) Finitur tandem praefatio ver- fibus quibusdam Slavonicis,Stichi fy)Slavoni- j ce appellatis,quibus ad biblia fedulo legen* . da ac veftiganda lečlores excitantur : fic in- ; cipientibus : Wfakago tzfchina pravvo- slavvnii tzfchitateliu, gofpodu bogu blago- darenije vvosdai, jako blagodateliu Scc. §• 9 * Subfequitur in codicenoftro feries& ordo ljbrorum Veteris & Novi Tcftamenti, Sla- vo- 00 Haecvox contra&aeft & per cempendium feu abbrevia- turam ut barbare vulgo vocant , fcripta, id quod fu- pcrpofita curVa linea indicat, amant enimhujusmodili- tcrarum eompendia Rutheni. In imprdlis Jibris non adco frequentia funt, in manufčripth autem libns frc- quenti(Iima, quaeobfcurifFimamproptereafcriptutam 8e difficillimam leftionem efficiutit, Unde merito clariC Fnfchuus c, i, diff, prima pag. 9. furorem calami calli- gtaphicum & tachygvaphicam reprehendit, caeteiutn dc his fcribendi compendiis , literisque fuperpofitis lineis 'undem Frifchmm cit. loco p. 16. ubi quomodo abbre- Viaturae legantur aperit. \i) Finita pratfatione terapus !ocusque impresfionis ac- curatius indicatur. Scilicet decimo nono anno regiminis ■Alexii Mithaelo r vitz..ii ao. attatis filil Principis ^ 4 lextt •dlexo'i»tx,ti primo , & Theodcri -dlexo'vilz^t> tertio an¬ no (hi pofieaambo moitui funt) a condito mundo 7072. Frroi itaque fine dubio typographicus e(l apud danil, Fnjcbtum , quando boe ipfo 7072.anno Evangeiia alios- 'lUe librosex prima Ruffifia: tjrpographia, quam Johan- Bafihdis curx adtcribit, prodiifie memoratur. In •)ua typographia im predi libri nulli hodie konljpiciun« tuj; »ec aliqui fortaife prodierunt. * 46 HIflori A vonice Riadovvii Tzfchin, (a) h. e. conftituttt vel verus ordo dičlus. Atque hunc ordineti abeo qui infeptuaginta virali, (Schmidii fal tim. editione) verfione fervatur, paulocli verfum efle animadvertimns. Cum enir ' ibi poft Nehemiam fequatur £S©hp, j •ipctAjuot , in Slavonico codice , Nehemiaflj i liber fecundus & tertius Esdrae (b) Esdran Tobid.h,e. Tobias, & huncrurfus Judithai ^ queEfther,hos deniqueHiobus &PfalteritJJ , excipiunt. Deinde in Slavonico cantici car j ticorum librum e viftigio fequitur fapienti ( Salomonis, qui contra ea in feptuaginta virj . li verfione Prophetis eft poftpofitus. Jeri j miam fequitur Baruch, qui in Graeco codic interProphetas vixnumeratur, ultimuttif ! fere VeterisTeftamentilocum tenet. Orn : : \ li denique in Slavonico codice, libri funtAp 1 j Cryphi ^ e7n W to era%d'tkc. Tertius Esdrac liber in nonnullis ed^ nibusnon reperttur, qunnSlavonico ficorditur. W t0 je knigi JesdriProioka, fina Aiariewa,h,e. fecund** 1 Esdrs prophetae, filii Afsri* &c» ( ( Codicis Sacri Shvonici. 47 crorum V. T. librorum paululum immutata praelibatis, non opus effe arbitror feriem li¬ brorum ipfam apponere, vel hinc facile colligendam. Tantummodo hic titulos ac infcriptiones librorum a Graeco & Hebraico defledentes vel obfcuriores exponam evol- vamque. Vetus Teftamentum ipfum voca- tur vvetchii favvieta : quorum poftremum fine dubio a favviefchtfchavvaju: dtciTajTude- rivatur.Primus liber MofisBitija: h e.exiften- tia,five ortus(c)alter isgod, b.e exitus,quartus tzfchisla: h.e. numerus: quintus liber vvtori- jafakon : h. e. fecunda lex appellatur. Jofua vocatur Iilus Nanin, fecundum Graecos inter- pretes i^fN^. Judicum libri infcribuntur Sudei Ifrailevvich, h. e. Judices Ifraelitici (d) Quatuor libri regum vocanturSlovvefadnii, Eccleiiaftes (e) vocatur quoqueTzfcherko v v- nik (c) Hoc vocabulum id cm fignificat quod petera, ac deiiva- tuc fmcdubio aBiwaju ; fum,cxifto J piocedo. (d) Sudija. Slavonice, judiciem, (e) Tzfcherkovv, apud Slavos Ecclefiam f.templnm facrum denotat: Ruthenice dicitur Tzfcherkwe, Simile quodam- ttiodo illi eft germamcum 5?(irif. longius tamen ciftat, qnamutfecure hinc derives, Variae funtaliasdočfrmun de Germanicac vocis etymoIogia fentemiae, quorumalii ab Hebrceo.alik ut cclcbeirimusV/ecmjvKfts>in peculiari de hac voce fchediafmatc, a Grčečo, derivare conantur, No- bis verofimiliorfitex Slavonica iingua devivatio. Sero tjuidem ad Slavos cum religione templa /■ervenerunt, at nihilindcfententiacdecedit. Foite exiiseftvocabulum, tjuce ex paganilmo inChriftianum coetum transfumta Quis «nim templis plane caruiffe cum pagani eflent ncgavcut ? Saltinuemplo analogum ut Ssyth* ipfihabucrunt.Omni- um 48 Htjioria nik, quod idem lignificans vocabulum el Proverbia Salomonis appellantur Pritzfcht Salomoni. Canticum canticorum Pie$ni,pie( nem dicitur. Sapientia Salomonis Premudro fti Salomon ; Propheta Jefaias Jifus Pro rok (fj Threni Jeremije vocantur Platzfch Je remievv &c, . §• »o. LibrorumNoviTeftamenti hic titulus aa hibetur : Oglavvlenie knigi novvaiu favvif ta, h. e. index librorum noviTeftamenti: ei demque hatc verba pramittuntur: Priidebt iftinna gofpod nafchtfch Jiftis-Ghriftus, lin 1 , slovvo bofchienatzitajet Evangelie. h e. E* iit enim verus Dominus JEfus Lhriftus , & gloria divina ad pradicandumEvangek, um. Evangelia & ačla apoftolorum , qn*, Dieliania Apoftolskaia nuncupanturcommu ] nem ordinem fequuntur. Ha:c epiftola exci ( pit a S. Jacobofcripta, hancPetrinje, has Jo hannea? j has Juda:. Quintum locum tene 1 epiftola ad Romanos (a) fextum utraqueail Conrithiosj feptimum epiftola ad Galatas o quartum decimum adPhi- lemonem,quintum decimum deniquelocum cpiftola ad Hebrteos (c) data tenet. Poftilla Apocalypfis johannea. §. ir. I Catalogo librorum facri codicis fubjicitur ( Previs expofitio argumentorum in unoquo- ' que V. & N. Teft. libro contentorum. Sla- , von. Oglaweni knigi Wetgago i nowago fa- f 'v>eca. Ita e. g. libro biti ja, f: genefeos argu- j. ®entum tale pmnittitur , quod partim de j ^atione univerfi, partim de turris Babylo- j, ftručtura Jinguarumque divifione &c. i, kftorem inftruit. Horum fumrnariorum y ^ vocant > Bergius auoque mentionemfa- £ i ^ D _cit id vO Slavonicc k'Tulunenom h, e, ad Thelfalonicenfes, ^ ( c ) Eodcmordinc basepiftolas Canon quinquageiimus nonus tynodi Laodicenasanno Chr. 464 ,, congregatis ad eam ^ txdivcrfisA(iaeProvinciispatribus, habitasieoipfo. quo le ^bros Veteris &N.Teftamcnti canonicos & regularcs a ju •'on canomcis fejungit, loco cnumerat. Quas quidem fy- , Sl n °duscum tanti ohmhabitafit, utfaftiin illacanones in [(. CQ dicem canonum Ecelefia: univeifse recepti fint, non •oitum eft Ecclefiam Gratcam ejusque filiamRuthenam.ad d ' u pracommemorati canonis amusfim normamque iacro- * u n» librorum feriem ac pofitum ordinafle, conf. Joh, ji ^corg. Pritii introduftionem inNovum Teftamcntum p« ^ 16. 17 , 5c cap, dc epiftola Jacobi, p, 4 ®, J® Hiftoriti ,,cit his verbis, (d) Sed & Veteri Teftamento „prsfatio prolixa prsemittitur & hinc fubjun- ,,guntur fummaria f. praeripua capita cujusque ,/libri,ex quibus contenta facile poftimtale- w doribus addifci & memoriae mandari. Non omnibus tamen libris brevia tantummodo fummaria, fed & integrae nonnullis prrefa- tiones prsfixae funt. Itae.g. Pfalmis intro- dudionis commentariique inftar praemil« eft epiftola Athanafii Archiepifcopi Alexan; drini ad Marcellinum , qua obfcuriora libri loca illuftrantur. Titulus hic čft: ilchvvos- „vviatich otzfhia nafchtfchego Athanafia(e) „Archiepifcopa Alexandriskago k’ Market „nu o tolkovvani Pfaltnovv Poslanie. h. 6 fandiffimi patris noftri Athanafii Archie' piicopi Alexandrini ad Marcellinum de & plicatione Pfalmorum epiftola. Hujus tale eft initium : Pochvvalaju tvvoju jefche o [ Ghriftie vvoliu Prevvosliublenne Marke! 1 ' ne & c. Non fingulis autem Veteris Telb' menti libris argumenta funt appoftta: qU0‘> fadum in Novo eft. In Matthaeum praefr tio reliquis eft longior, audore Thcophj^' (d) Vide Nicolai Bergli egregium librum de fiatu Ecck- 1 " Ruthenspag. m, 103. edit. Lubecenfi prima n. edit. £l1 Holmienils : Lubec«e portearccufa, utr*que m grof 1 ' 3 dierunt. (e) Rutheni legunf Aphanafia : Graecotum hodiernot^ Cjuibus kane literatu acceptaro feuint. premiinciatjo 11 ® amitati. Codicis SticviSUvomri. f f | fto Bulgariae Archiepiicopo, (f) ficque infcrf " ptus. Theophilačla Archiepifcopa BoJgars- ' kago predeslovvie , icfche ot Mathca fvvia- ( ta go evangelia : h. e. Theophylačii Archie" ( Pifcopi Bulgarici praefatio qua: in Matthaii fincti Evangelium. Praefatio ipfa fic incipit. j.lfcheubo prefche fakona oni bofchtvvonii J »Mufchie ne pifanmi &c. In eaauas Divi Lu¬ če Evangelio pramififa eft diflfertatiuncula, I Ant-iochenum natione , proieffione medi- cu,_ n fuifle, difciplina quavi.s excultum, nec , Hebraicac ignarum linguaefcribitur :(g) cum [ ^uotamen afferto minime coharent ea quae ^ eoderfi hoc Evangelifta, in ačla apoftolo- [ ri ' preefati fcribunt: pičloricefcilicetartistan- , ^mmodo perkumfuifle :(h)porroHierofoly- . ______D %mas j (0 Eft hic Theophylaftus Acrida: in Bulgana cpificopus cir- a. 1070 clarus. Dc quo cum Bellarminus, Labbeus ^fcoiue Caveus ftrifte nimis egiflet, tanto accuratior iti e ® tecenfendo efl. Cafimirus Oudinus Tom. II. de fcti- Ptor. Ecclefi p, 707. Patria Coaftantinopolitanus, Chiy- ioftomi ipfiu$que fciiptormn maximus admirator fuit. De hoc inter alia Oudinns non fubMichaeleTheophili quem Porphyrogcnetum vocant, nec fub BafilioMa« c «done, fed Romani Pontificis Alexandri II, imperio vi- afleverat. Prsfens haec Predeslovvenie defumt* dubio eft ex ejusdem in quacuor Evangelia com* ® c ntariis, quaeinplurimisadhucbibliothecis, variis fub 'ndicibus manufcripta aflervamur, Slavor.ice fic fcribitur Antiochianin oubo bie rodoi vvr atzfch fihe Chitroftno i wniefchnei mnog, h, e. Anti-> * dchenus natione in arte autem medicus, Sc in difcipli- " fbXD S multis acc * ' ^^maiiam^uaro profcflus cft, artcm picloriam debere dicji f2, Hi ji or lA mas eo, quoChriftus Evangelium profiteba- tur, tempore perveniiTe ajunt. de quo ta¬ njen alii fcriptores tacent. Evangelium fuum decimoquinto poit adfcenfionemChri- ftianno literis mandafle, ipfo Evangelii ini- rio addu&i exiftimant. Meminerequoquc incredibilis illius in Paulum Apoftolum amo- ris, eumque ut perpetuum ac indivulfum f< iJii comitem dederit, effecifle. (ij Ut de re- liquis jam librorum argumentis, quibus fo- la Johannis Revelatio caret, nihil comme- morem, (k) _ djci plurimi fcriptotum affitmant. Medicinam tatu® 1 alii. f. l’hyficamfubftituunt. Ita n. Reading, in vita cju* Anglice confctipta: hebekame, inquit, particularii*® skilld inPhytik. wichhc madehis profesfion, Pictori* arti fedediffe in caeteris Pritio negafe vifumeff, (i) Cum Evangelifta: cujusqne imago inEvangelii ipfi us ''' mine depifta compateat , Apoftolt Luc®iicadumb raJ eft effigies, ut fexangulaiem iuperne uucetti confpici aS ’ violenta:, quaperiit,mortisgenusindicantem. Notu® enimeftinGrascia Evangeiii annunciati caula > afExu® cruci periifle. Nicephotus ab arbore fuipenfum ctc^ Tamindivifi coeterumcomitesPanlus & Lucas extiterunt ut vix in motte ipfa alium alius feliquerit. Amicin 3111 eorum fumtnam defcribit Readingius p. 230. hisvet^ 1 *' ThatLuke becameSt.FaulsCompanion inTravels and Fo lowlabourertnthe worlt of the miniftryis evident both their writings. Ste, He follovvd’ him in ali i 11 dangers. (k) In Johannis effigie radiiscircunadatusinantrofedens i u veniš confpicitur Jibium cui calamo inferibit mann l£ ^ netiš: addito vetboProrok,h. e. propheta, A juvenis 1 *' terc barfca Hat promifia fenex , cujus fuperne haec inferipta funt, JOAN, BGSLOW, h. «■ Johanni Bencdi&o, Codicis Sacri Sldvonici, n §. IX. In calce totius operiš fequitur hoc indice traftatulus: Sovvornik Dvvanadefatim Me¬ nzam. h, e. collečlio duodecim menfium , in quo, menfium ordine fervato , quinam facris diebus, in Evangeliftae, Apoftoli, fan- fti aut martyris, quisquis ille fit, memori- am textus biblici in templis adftanti populo pradegendi fint, docetur: quales e. g. Menfe feptembri die natzfchalo, indifta^c. h, e, ini- do novi anni & feflo beati patris SimeonisCo- lumnaris^lavomStoIpnikadi&^Evangelio particulse recitentur.(a) Succedit alius tra&a- tl is j qui fic infcribitur. Okafanie glavvam Evangelikim outrennim apoftolom i evan- 8 e liam is wieftno fedmizam vvfego Jieta &c, n e.ordovel&enumeratio capitumEvange- Ecoruni matutino tempore Iegendorum, ^poftolorum & Evangeliorum conftituta. ^onomittendum hic, fedverboindicandum quomodo generatim primo, deinde & *P e ciatim Novum Teftamentum a Ruthenis ^spefcatur. Generatim illud in binas par- tes Evangelii & apoftol. (bj hoc eftEvange- _P j' lia ( 3 ) Eft hic Simeon r«A<7««> qui ut Gra:ce a roAi j columna lta Slavonice a ftolp column.i ita nuncupatur , ju* jP or fine dubio , qui feculo VI. vixit.. qui uta feniorc lcc uli Vti Stjrlita diftinguatur, iuniorjs cognomen haber, ~ t erque autem Stylita diftus, quod in columna quadam in ‘°litndine excitata folitanam& a celebritate hominum tc motam v itam agebant. J Grsci eodcmmododividunt, vid, Allat.de libris Ecd. w*corunt, 54 lil flori.t lia & apoltolica fcripta dividunt. Quorunt illudquatuorEvangelia hoc autem AdaApoj ftolorum & epiftolas cum revelatione Jo' hannea compleftitur. Speciatim fingula fa| crorum librorum capita in certas portiuncti las, quas Satzfchali vocant, diftribuunt. Sun: autem Satzfchali certae ut diximus facri codi cis particulae in Ecclefia conftitutis tempori' bus recitandse non a fatzfchinaiu ordino, it nonnemo fufpicetur, feda natzfchal initium fic dičte. Mentionem quoque earum ft cifle video clariff. Dom. Nicolaum Bergiu* in faepe jam laudato deEcclefiaeRuthens ,,tu libro : ubi pag. 107. Praeter divifionenii ,,inquit, in certa capita noftrts refpondentii ,,plerumque (c j in minora fragmenta N .1 ,,quoque dividunt Zaczalas (d) f. inceptio „ 065 , ita ut apud Mofcovitas Matthams b» ,,beat capitula 116 pleraque adeo parva # „tribus aliquando tantum conftent verlibtf Marcus 71. Lucas 114 &c. idque ad imitatio nem Grtecorum fecifle refte putat, qui $ T. ih 7 regiK 07 r*s dividunt, CA- (c) Non plerumque fed femper in omnibus Bibliis, PfalB"’ ScEvangeliis hoc faciunt. (d) Non faczalas, fed fatzfchalas fcribendum erat : Slavonica litera hanc Sc fcriptionem & pronunciation^ poftulet. CAPUT II. DE PRIMO SLAVONIOB BIBLIORUM VERSIONIS AUCTORE* CONSPECTUS CAPITIS, 5 1 . Hiftoriam de vero Slavonici codi- cis interprete jampridem in con- troverfiam vocato brevi coraple* ditur. § 2 , Num SanBo Hiercnjmo prima verfio Slavonica vindicari queat Audori ? 5 3* Argumentorum pro Hitronjmo , ut creditur, pugnantiura expolitio» $ 4. Refutatis his argumentis , Hieronj- mum audorem falfo dicioftenditur: qua occafione & de alphabeto du- plici Slavorum Cjrillico Sc Glagelitico dilTeritur, neutriusque audorem effe Hkrtmjmum probatur* D 4 §5". 3oh. 5<5 <8g ) O ( -gfr $ 5» Job, Georgii Stredovskii Pontificii fcriptoris obje£io (peciofa dUTolvi tur, § & Qu® res hunc errorem de Slavo- nicas bibliorum verfionis aučlort Hieronymo genuerit; & quis adjuve- rit eura, § 7, Metbodium ac Cjrillum eosque foloi , verfionis au&ores dicendos liquido ] confirmatur, < , , , . 1 9 8» Methodii ac Cjrillii genus, patria, vita r denique ac fa&a breviter fummS' ( timque exponuntur, \ F Hiftoria Codici s Sacri SUvonici , 57 §. r. uodlsbris vel deperditis, ve! iis accidit, quoru auAores ignorantur, ut ab aliis alius auctor his tribua- tur: idem & codici facro in Slavo¬ nca Iinguam translato contigit. Ab illo enim s ^uo vel aučtoris ipfius nomen ignoratum, vel ipfa biblioruin verfio (a) defiderari coe- 1 pit , tempore de vero libri aučtore varie disceptatum efl:. Tres autem potiffimum lunt inter fe diflfentientes familiac. (b) Quo- r um alii quidem Hieronymum Ecclefiae Latinac doctorem ■> alii Methodium ejusque focium Verfionis aučlorem habent; alii vero incertam pisne rem efle ajunt, nec Hieronymo magis Suem Methudio aut cuivis alii verfionem at- tr ibuunt, (cj Primam fententiam > utmagis O t com- ;(*) PnmaAfr/'W//ver(io inter amiffas fine dubio referenci*. Saltiman ea ipfa fit, qutehodie in Slavonicis coeti- t>Us legitur & ufurpatur j non certo conftat. nusquam enim < 5 u odfciam manufcriptumquoddaoi Methodiani codici* *xetnpl ar cura quo confemlilaposfit reperitur. 'v Rcliquis accuratior in his recenfendis c&Jacobut le Long Tomo primo Bibliothect fitcrt. (editionis Parifinae dc ao ' •723. in fo),) Articulo VI. p. 455. Seči. t. a quo non-« » nu Naproutopusacvifum eft mutuabimur. ' C J Nonnullj Cvrillun Cyrillum eumque folumejusaučtorem ftatue- rc videntur, in caeteris Theologus noftras, non unus c •flultis Cbrifl , Kortholtus in libro dc 'uarns Serif tur s. edi- t ‘° n, bus his verbis p. 373. Dicuntur ettam Slaut 'verfi- C)& *B C>n Tibere Btbltcam trt linzti 4 i/crnacuU Cjrillt m- Hiftoria communem plerique Pontificii fequuntu:' Totam Bohomorum gentem jam olim eadeni opinione imbutam fuiife legimus, (d) Ne ab ea discedit praecipuus eorurn fcriptor £«; bravini) (e) tam indubitatum hoc efife ® perfuadens, ut fuo tempore Hieronimi vet fionem ipfam extitifle , eamque Dalmat: reliquisque Illyricis populiš in ufu fuiffe k denter afferat. Immovero tempus ipfuffli quo popularibus liane fuis translatam dede rit , determinat, Nimirum Gratiano at Iheodofio imperium gerentibus id fačtum tre dit, In eadem opinione videtur elTe $ Job. deThvvrotz in Cbronic. Hungar. (f) IfeiTK]Ut „Slavi, diftridus de Lipena , duras cervicis pa ,,pulus ad fidem erat converfus, & baptiz- 3 ,tus, cui facerdotes catholici [ecundum trM 3 )lationem B. Hieronymi Dočtoris, S. MatrisHt' 3 ,clefiae faeramenta miniftrarunt &c. Ne* adeo mirum fit Pontificiae difciplins hotni' nes , quibus Hieronymi illa translatio biblij rum tanto in honore eft, ut etiam lingu ,s authenticis eam propemodum anteponant hanc fententiam tenere. Lutheranos auten' ipfos, in eandem pedibus ire, cui non inop>' natUltl accidat ? Ex his Abrahamu IretitA m (d) In libro I. Hiftor. Suhem. & Legongius. 1 . c. (e) In eandem fententiam pedibus ivit Weleslavinus lendar. Septemb. . (f) Cap, XLVII.p. 108. qui auftor junftus reperitur a 111 Suhem, fcriptoribus in Tomo rerum Hangar ic arum. F l3t eofurtiztfoo.infol, edito. Codicis Sdcri Slavonici. fp , Hus CofeLi-Lufatus , verbi divini miiufter Stbo- ■ nar.cnfis , in prasfatione ad librum de onginir i l>us lmgu£ Sorabk* (g), quamvis verba iiiaex ■ Cierovjmi epillola ad Sophronium, ad pr o- ii bandum eum Slavonicas verfionis aučtorem, :■ plerumque afrerri folita : me si Hingisa bomini- ji l)us de d er im &c. ad verfionem Hieronymia- ij nat 'o rainime trahi velit: rem tamen ipfam i 11Q n negat, fed difertis vcrbisHieronymum :i Slavonicorutn bibliorum interpretem facit. K Nec errantium hic nutnero plane eximen- a- dus eftCIariffiraus do&iflimusque nofter#«-- n! ?‘ us •> qui cum eandem efie cum Hieronjmi ji Daltnatica verlione, Ruthenam feuSIavoni- o ca m potius non afferat : Hieronymo tamen 3' c onfcnptam lingua Dalmatica verfionem ul Rus- c* el jij 0' iti .ni ji' zf ¥ O d ■p fe) Haecprasfatio prsemiffa eft libro primo l 6 p]. in q.to ■BudifKs edito.de vocabulis Sorabicis materialiter & tor- m aliter Ebrasis agente. In praefatione de Slavon. gen- , isotigine,iisque omnibus, quiSlavonicamlinguamvel Mllueiunt, vel ornarunt atoue amplificarunt, viris ; qui- buspneter Helmoldum aliosque Hieionpmum quoquc annumerat J denique Sc de antiquis Slavonicx gentis pfovinciis ac terminis verba facit. Liber ipfe non 3 Jeo magni momeiiti efle videtur : pletisque derivatio- n 'busex Hebraso fonte, coaftis longeque petitis , quo ^cLum eft , ut fententiam ejus adeo operofe fpi(Toque v °luminepropofitam eruditi omnes riderent, vide de hoc pluribus judicantem clarisfimum ac doftiflf. 'virum Zhriff, Htnnc. Wetsfium in antiquitatibus MifnicoSaxo- "icis I727. gvo Chemnitii editis. Cap de linguaSora- tabica &c. generatim ita judicat: Hebraičam egolin- utfan&am veneror : ut omnium qua; funt lin— guarum genitricem non ita fimplicitcr & nudeagnolco. €o Hi (lori /t Ruflica illa priorem haud abjudicet; SiMos- „covitica , inquit TransJatio eadem eft, ,,quam Hieronymus in lingua Oalmatica exhi- ,,buit, qus Slavonica, vel ejus diale&us, cuffl „certum lit, quod extiterit ejusmodi bibJio- ,,rum verfio, licet aučlores ignorati &c, „Hieronymo utique tribuenda quoqueMofcfl' „vitica, fed ut verum fateamur non viderrnjs „cur ab illuftris Scaiiveri fententid receda- ,,mus, qui obfervavit, extare translationeffl j,in linguam Slavonicam Hieronimi, Dal ,,matica pofteriorem, chargčlere Servianoi „non utillaHieronymi Dalmatico j & haflf „ipfam eflfe, cujus in Moldavia Ruffia &c. ho- „dieque ufuseft, Atunumevitare errorem ftudens vir doctiflimus in alterum incidit. Quisquis enim alterutram harum verfioneH Hteronymo tribuit, utramvis ei quodatnnio 1 do vindicare exiftimandus eft. Tantaenin 1 ‘ eftutriusque lingus convenientia ,tantaq“ { ( verfionum fimilitudo, utqui unam perpig c ' J rit, alteram quoque adornaffe, facilIifl lC > evincatur. Non defuere tamen ex n°' » ftratibus ipfisqije Pontificiis, qui nitnia 1 ^ 1 ita fentiendi audaciam temeritatemq u j facile animadvertentes Methodio , id qu° fuum erat poftliminio vindicarunt. P 0 * 1 ff Citato locoFtcntzdius:fcilicctexemplaria,inquit,oinnia'' (1 fionis utriusque HteronjmianA 6c Methudian* , nam alii vocant) omnia feie ad Turcas f Chrifti a f - - ft* fub Turcis viventes abiifTe intellexermu Trimu* THs Sc M, Georg , Dalmatinus 5cc Codicts Suri Slavonici, 6i remus non elt graviilimus lile hiltoria- rum fcriptor Cromerus , eodem quo nos poftea adverfantium dida refurabimus, ar- gumento adveefus Diibravinm , modo comme- moratumufus, nemini niti Met hud: o & Cyriilo i duobusSlavica:nationis Apoftolis, non mo¬ do D. Iiieronymo , fed etiattl Mauritio llTlpera- tore longe pofterioribns (i) verfionem ad- fcribit. Exrecentioribus qtii verfionem Hie- f onymidnam ceu inane figmentum exploferunt duos tantummodo, fed quiinfrar omniuin efle po (funt Viros nominabo : Rubardum Si- toonium St joh. Albert, labricium, per totum qua patet literarium orbem celebratos. Quo- ille in bibliotheca Ve ter is TefLmentt (k) c °ntra Waltonum tuetur, Hieronyttum non toagis Verfionis Slavonicae, vel Dalmarticaz, 'lUam vel Ar menic a 7 Cbrjfoftomum Vel Gallic& “nitju* Carolum quintnm audorem vocari °portere. Hic vero np. celeberrimus D. hbricius in Bibliotheca Grčeča Volum. VII. (I) ijSoIet e tj am , inquit, Chryfoflomus a quibus- > _dam 10 Scripierat Du.br a"jius, iub Theeclo/it Si Grattam Impe - \ a terum imperio H)cronymum biblia transtulifle. his ,ta itipondct Cromerus lib. r. de rebus Polonicis Cap. -XV. In boe quem au&orem fecutus fit, pr*ter vulgi «°P'Bionem nouinvenio, Quid autem fi translationcm »illam CyrilIo auftori non modo Hieronymo fed etiam Mami t j 0 imperatore longe pofterioribus adtribuamus ? ' ■'.P‘49o. Tout cela, inquit, eft fortincertain & menic au x pour la plus part &c. P.682, id-lib,IV. p.79. Qu*deautiqua,inquit,S}a- 61 Hiflorid „dam venditari aučtor Verfionis Armenk« „Bibliorum , fed tjuam non minus-quasn „Slavonicam Hieronjmo tributam chimžris ,,accenfere licebit. Multis eruditornra ti i7viyj.w lile quoque piacuit, torara hanc rero incerram eiTe affirmantibus nec indubitan- ter pode alicui, prjefertim uni & foli, qui- cunque fit, verfionem Slavonicam trbuiac vindicari. Apudrauckjuos certe fcriptores vel nullam omnino ve) faram admodumk lius mentionem effefactam diffiteri nonpof- fumus. Meminiffe ejus cuiquam vidčatur Tbsodoretui a n te Hieronymi feculum jam cb' rus, 1 ib. f, decurandisGracorumafFe&ibuSi tihi lic icribit ; ITcitra, y v

quit, fequar, nefcio ; in Cbrifianni Sc Cromen ' e »tsntiam inclino , prsfertim cum non fatis conft et «S, Hi»rtnymi tsmponbus SUtii llljncum ccnueri nt '^ Codicis S Mri Shvvomci. ~z )j^gyptiaro,Perficam,Indicam, Armenicam- nl ))que&Scythicam,atque adeoSauromaticam: r js )>femelque ut dicam in linguas omnis , qui- TJ »bus ad hanc diem nationes utuntur. Ve¬ itu r um enimvero li veterum res geftas & in . antiqua fide digna hiftoriarum monumenta jj. fideliter perluftrantes , qua;nam hoc loco aC Scythica quae Sarmatica , vel Sauromatica rcS gens ab aučtore indicetur perquirimus: per ,], neutram ab eo commemoratarum verlio- 0 f n ®Ti, nec perScythicam, nec per Satmati- 7 tm cam intelligi Slavonicam antiquam polfe, ■1 j, conftabit. Scythicae quidem gentishiftoria* iusi ^ v . e originem' ejus, feu amplitudinem pro- T0 P r iasque fedes fpecftes, impedita valde eft, O 0 ^ u ^isqj etiamnum tenebris involuta. At non 0/ ^funt tamen, qui valde eam dilucidarunt, It jagnaque induftria expofuerunt, atque ex ll ‘tima antiquitate eruere conati funt fcri- a P to tes. Pr^ter cceteros confulendus eft ce- e« le berrimus, eruditiffimusque Vir , priaeei- c jei P Uls noftri temporis hiftoricis annumeran- nO' _Verbi divini minifter in Hungaria me- -ero rit *flimus, Matthias Belius , in Prodromo Hun- ? ef §ari ^ antiquae & novae Noribergas 1713. »ti' j^jori forma editae : capite I & fequenti- ■pti* -3 ubi deorigine primum Scytharum, de- In de de primis eorum fedibus, tum de mi. ' rC i5 B ra tionibus & coloniis: deinde de religio- j! e ’ podremo de lingua, ingeniis, fapien- ’y 5 ^ellis, coloniisque breviter fed erudite j £ j: o't, accurativjs aliquando , multoque il- : luftri« 64 Hi (loria luftrius in Opere ipfo , quod Summi I*M- PERATORIS CAROLI SEXTI aufpicio nune parat, cujusquemagna oninium eftex- fpečlatio, defingulis traditurus Non par- vara quoque obfcuriffims huic hiftorite lu¬ cern fpondent ifta, qux cIari(finmVir 7 ž« , ‘ phiius Siegfriedus Bayerus , Academiae fcientia rum Petropoiitanae Profefibr, coliega mett longe adlumatiilimus, multisque nominrbtf a. me colendus, dehoc ipfoargumento:Scy- tharurn fcilicet, origine reliquisque antiqui- tatibus, dodtecommentatuseft:qu£duduffli Ut novi, abfoluta, fi vel in ačtis Eruditorufl : Petropolitanis, quae nune exfpedantur vel : quomodocunque edita comparebunt, nor i dubium eft ingenti omnium applaufu i ceptum iri, De Jingua Scythica, in quan' ( fuo jam tempore feripturam faeram convef 1 fam eiTe memorat Theodoretus , nemo dil>' I gentius curatiusque memoriae prodidit fU' < pra laudato ClarifTimo Belio, in Heteri htte i ratura Hunm-Scythica , quam Lipfiat tjl 8. dUO' l decim fere plagulis in 4to editam, accutf' t tius emendatiusque fe editurum hiftori*' f que Hungariae inferturum clarisfimusAud° (f Prodromi fui pag. 6 z. promittit: in quo id bro Capite V. libri primi p. 3. de linguaScf i ,,thica fieferibit: Lingua Scythica nequit 3 fi „confufione illa Babylonica , quam gent ei t ,,pleraeque omnes adfedant , arcefli, e(J ^ „quod infano illi molimini non interfu e ' i s ,runtjaphetit£e, Scytharum parentes. A“ CoiHcis Sacri Sldvonlci, čf »primam ergo& incorruptam illam, proxi- 3 ,me acceflit vetus Scytharum idioma , cu- 3 ,jus rei hodienum in vocibus Hungaricis, ex- j.tant veftigia. Vcteris linguaeScythicae qua:- »dam reliquiae exHerodoto adferuntur. &c. Sduromatica porro gentis nomen ii qu£eri- tnus: omnium illi accuratifiime judicare , proximcque adveritatem accedere nobis vi- dentur , qui Getarum quondam populum, Sauromatas, Geticamque linguamSauroma- ’ ticam quoque dičtam pronunciant, Ejus- 1 dem propemoduni ambiguitatis eflfe fateor* ® (armatarum , ac lcytharum vocabuIum,iis o- 1 ■ainibus , qui fcythiam europaeam olim in* c federunt populiš, Plimo lib. III, hiftoriarum [ 'tefte, fauromatis graece, Iatinefarmatisvo- J ca tis; ut proinde ad slavos quoque nomen r ' hoc pertinuifle non immerito forte quis fu- !>' ^picetur. Sed nihil tamen his movemur> u ' 3 u in, ut in aliis mukis hiftoricorum ločiš, lta in hoc praecipue addučlo Theoiloreti te- °' ‘htnonio Getas Sauromatarum nomine pu« jemus indicari, Plures certe hoc credere ^fuadent, quam dilfuadent, rationes. Pri* ^atn acpraecipuam nobis fuppeditatOriV#«^ ^ r iptor teque fide dignus, ac poeta elegans ■Ir* difertus t quiquidem in variis carminutn 1 hipnim i oc i s Getas Sauromatasque compo- quodque alio loco de Getis dixerat, e _^Ufomatis alibi attribuit. Ita e.g.libroV, ‘hftium Elegia VII. lic can.it : f E Sar- 66 Hifloria Sarmaticae major Geticaeque frequentia gen tis, Permedias in equis itque reditque vias. & lib. III. exPonto, epiftola ad Cottam It Hic quoque Sauromatae jam vos novcre G« taeque : Nam didici Getice Sarmaticeque loqui. & lib, III. Triftium Eleg. III. Inter Sauromatas effe Getasque putas? Lib, I.Elegia IV. Sors tulit inGeticos Sarmaticosque finu$. Ut taccam alia plura ldca , ubi difertus no fter Ovidius modo ad Getas, modo ad San romatas, fe relegatum inquc exilium niii fum queritur : quae loca diligentcr colledj & erudite illuftratavidesin differtationeepi ftolica , ad illuftriflimum Comitem Rabut* num , Caefaris Augufti, in aula Petropolitaf legatum , qui ante annum & quod excOf 1 rit Petropoli, cum Viennam reditum par* 1 ret, mortuus eft, direčta, de Tomis Ovd exi/ mi teftimonium,qui in decantatailla ad Suri* ’■ & Fretelam Hieronymi amicos,epiftola: codi' >i cis f. in geticam linguam translati mernik >i G^uis i&0f,inquit,f?Wew, ut barbar aGetarutn^A gua Hebraam qu tum ex hiftoria p ?: ’ tet. Ad verba ipfa quantum attinet, non „ poftunt illa meliori jure ad SJavonicara trtjO] hi linguam verlionemve, quam Saxon |! Grammatici illa, quas in praefatione ad ft 1 ' ] ,,ftoriam fuam Danicam habet: Nec ign°' : ,tUtf ; K. i 227. & 241. Non ncgat hoc ibchurdus Stritonius 1 ° ‘"ju verbis. II n’eft poitn ausfi marque que dans 1’epitr® , j S.Jerom a Sophroniusj que ce Pereait traduit l’ecn tu 1, cnla)anguedeceux de Dalmatie&c.tantUin moderno ex alio Hieronjmi ioco hauc veifionenj elaris verbis monitrarf. (b)Vid,ejusdem Cap.Vtp. jlf. Coclicis Sacri Shvonici. 69 • »tumvolo, Danorumantiquiores majorutn y »afta patrii fermonis carminibus vulgata „ »linguae Cax Iiteris faxis a c lapidibus infcul- )>penda curafie : de Gallica aut Italica lin- j gua poftiint explicari. (a) Nimirum ex tota f c illa epiftola ad Sophronium fcripta perfpi- f ( cuum eft, latinam Hieronjmi verfionem, lin- i gU£ fum hominibus, id eft eorum qui lati- nam linguam vel intelligunt , vel lo- tjiuuntur, ulili deftinatam his verbis fi- j; gnificari. Nec aliter hasc verba accepit e- y »tiatn Rkhctrdus Simoni us (b) S. Jerome , in-> a . »quit, temoigne feulement en celieu la, ui#iil a corrigč I’ ancienne verlion de t '»%|tances',pourJa donner a ceux , qui par- jj))loient la langue, c’eft a dire aux latins, c omm’ il eft aif6 devoir, en lifant cetteEpi- tre > &non pas auxDalmates. Eandemho* JUm verborum explicationem dat perfpi- nr a ci(T«ni ingenii vir Nicolaus Serrarius (c) fMcKonymi locum ita explanans: Erasmiss, Ej_»in- ^bi adverba Saxouis lingue, fan It ten s, doftisfimus f Ste pkantHt in not. p, 14. obfervat; Danicam hjc linguam lij '"“dam jndicari, cujua in rhyth:nis ufus fuit,quam vete- 3, tes Afamab h, e. Afiaticam, vel Afarum linguam vocarunt, J * “omamni illa lingua paululum reinotam , quae nulpi- , feptentrione purior adhuc quam in Islandia Da- bi "orum provinci a aiTetvetur. i | ln HiftoiieCritique devieuacTeftamentpag, 490, edit. I 1 J ^‘d. Lelong, p. 436 & Serrarium in piolegomenis bibli« 1( capite 20. quatftionefccunda: ubi fimul oftendit, ex 9ci plo Hieronjmi loto male int«lkfto de Hicronjtpia- no JO Hiftorid „inquit, Sixtus Senenfis & recentiorum ali „D. Hieronymo quandoque tribuunt verfioi ,,nem Bibliorum Dalmaticam. neque tame«; Hicronymus , qui fuas verfiones non in i „diligenter notavit, ejus unquammeminit < „neque veterum ullus. namquodexepiftol; ] „ad Sophroniutn argutatur Franciscus Juni i „uslib. z. cap. i6.eumlinguaefuae hominibif ( „translationem dediffe, id verum eft deJin i 5 ,guae latinx, non Dalmaticae hominibus ( „quia non de dalmatica, Ted Iatina Pfalter; I ?,emendatione agebat, utpatet ex ejus epi r „ftola ad Paulum &c. Verutn ac germanin 1 c hunc effe verborum Hieronymi fenlum (l f plurimis quoque parallelis, ubi eadem h® r Verba linguatria e i us icri bi t Juh, Fairiciut in Hiftoria 'blioth; fuaiTom. I.p, 202. uibe Hiflria: (quae provin¬ ca vulgo Iftria vocatur) natus; de qua vide Comenium 7 l liiflonA Pannoniaeque,utBonfinius audoreft, confi- nio pofitam , quam idem hic audor a Go- this everfam , dein ab iisdem fandi Hiero' nymi reverentia inftauratam , tandemq«| abHunnis iterum everfam effe teftatur, pa' triam habuiffe (f). At Dalmatam generf fuiffe aut in ea, ubi Dalmatica: Slavicaequej linguae gentes habitarunt, vel qu^ viciitfj eas habuit, civitate natum inque lucern edj tumhutic Ecclefise dodorem effe, a nullo fcrij ptorum fide digno relatum legi. Contrariu® potius teftantur gravisfima hiftoriarii monO 1 jnenta. In his Martini Cromeri hiftoria Polo 1 niča, cujus fidem nemo facile in dubium vo- cabit,libtprimocapite decimoquinto , pf° certo tradit Hieronymi temporibus infeftata® quidem a Slaviš fuiffe Dalmatiam & Illyr>' cu® de Ecclef Slavonicisp. 4 Biown itineiar. p. 219. čiamenftrua A, l700.p.27J\DehacipfaDuPiniusin bliothecaEcclefieodem.ubi deHierotiymo agit,loco,T 01 ’ 11 Tertiop, ijg. in notis hschabec. Cette ville trt a F pelle Stridona pai Ptolomee , quelques uns la conf oC ' dent avec Strigna, qui eft dans 1 ’ Iftiie,d’amres pretenek 1 qu’elie eft diffcrente. conferatur: etiam de hac urbe.d 11, ftophoriCellarii liber utilisfimusj0mmbusquequi antift 11, tates rimantur impnmis ncceffarius, quem Geograpl'‘ a(l ’ antiquam infcribit, duobus in 4 voluminibus conftantf 11 ’ 1 quemLipfia;nuperiecufum effe conftat, <0. Hascdifiertatio cumaliis in Umili fere argumente Vl( fantibus doftisfimorum eo tempore ac celeberrimo 1 *" viroium diffcrtationibus reperitur in Chamberlaynib cl risfimi AnglicolleftioneorationumDominicarum V * 11 linguis fcriptarum : quae colleftio ommum fine dubio hec genere eft aecuratisfima, p. 29, Codicis Sdcri Slavonici. 7 J ■ cura,atminime occupatam, Ex eodem Bo- ■ huslaus Balbinus in epitome rerum Bohe- ■ micar, adannum 1677. inque noriš ad Chri- {»jlanmim p t 69. Slavos,inquit, non effe veteres »Dalmatas nequeIilyrios,fedJuftiniani tem- t j,pore,autpaulo prius occupafle paulatim Dal- t »matiam & Ulyricum. Eandem cum memo * ratis (criptoribus fententiam tuetur illuftris i' lejbmtzius in dififertatione philologica de va- '1 r iis linguis, (f ] diferte tradens :circa JuftiHia- 1 » demum tempora Slavos Illyrium intraffe 5 I e °demque loco, perperam Glagoliticum ' alphabetum a nonnuIlisaucdoriIdieronymo, " gente IIlyrio adfcribi putat, falfa perfuaiione 0 'inguarn veterem Illyricam ex Slavonicarutn II genere fuiffe. (g) His igitur aliisque fcri- l ' ptoribus, qui Edem omnem merentur, Sla- # v onmi in Hieronymi patriam adventum inea !• quae ab ipfo patre longe rernota funt tem- '■ P°ra aperte referentibus: nefcio quid am- * PEus de rei geftae veritatedubitetLelongius, >i'Hque haec verba fcribat : Quid ipfe potis- ,1 »firnum fequar, nefcio 5 in Chrtftanni ta« ■ »men & Cromeri fententiam inclino, pra:- J »fertim cum non fatis conftet an S. Hieron)- „temporibus (anno poft Chriftum natum *>*oo) Slavi lllyricum eaque loca tenuerint. ( * ‘raclenus primum ac praecipuum illud ex ^ onymt verbis petitum argumentnm eos, ■s Ji 11 ' hic a nobis diffentiunt, nihil admodum i« l^vare oftendimus, Ne quis tamen dubitan- v di fe) Vid.cund, p»g. 74 Hiftoria dilocusullus cuipiam relinquatur : omilil plane Slavonici Dalmaticique fermoni' expertem fuilTe Hieronymum paucis etiam monftrabimus. Nam ut ex uno pierumqu: errore plures alii oriuntur, ita fadum qu° - que eft utSlavonica quadam bibliorum ver fione Hieronymo affičta, eidem Slavonio linguae peritia(h) immo vero fingulare quod' dam alphabetum affignatum fit, Tantu® autem abeft ut alphabetum hujusmodi co® cinnaverit beatus Vir , ut eo fermoni fcripta legere potuiflfe, exp!oratum nonft Nativam hanc certe linguam illi non fuifle jam fupra demonftravimus (i). Mul 10 minus autem inftitutione ac difciplina h a ' buf 1 (h) Undenon dubitat Frenccltus infepe citata prnEfatio 11 - Hieronjmttm Slavonicas linguae peritis, quin & ftatori^ 1 «& amplificatoribusaccenleie: ficfcribens. S. Hicro")’ w mus qui floruitcircaa, 390. primasmanus Slavon! I* 1 ' 1 ' jjguaeadmovifle perhibetur.fed aeque hoc falfuin eil q t,alC quod deApoftolo Andrea > (arma ice locutum c (Te, fen* bit. (1) De patria ejus Hiftoria Ecclefiaft; Hungariš &c. <1^® clarisfimus Frid, AiolphusLampius r-uper edidic p.6. ^ „habet. S. Hieronymus qui ad ann Chr. 420. m , 8 r ' ,,ad Dominum,natus Pannonius fuit, licet juxta q 11 ^ „dam Dalmata, ejusque patria dicitur fuifle Strid° n ^.^ „Saburiamflumen, utBuno inGeograph, Cluverii ,,Alii intra Muram&Dravum fluvios propearcem „Ternga patriam conftituunt, Bertius in tab.Geog ^phicisindeferiptioneregni Hungariaep- 47 2 *^'*’ v j.l .,ftel.itadepattia ejus; Incodempenetra£htproP c . .a c Hi,r«n »ato 4 * „delicet Album regalem eft Sttidon S. Hieron. P ; McUbtor Inchhoferus in annal, Hungar, ad a 3°4* al ‘ „Hi £I Codicis Sacrl Slavonici. yj nil buerit. Nam neque ab ipfo nec ab aliis nii memoriae proditum iegimus, eum vel in pa- ju triaDalmacia Pannoniave quondam dičta,in in! qua perbreve tempus commoratus eft, vel 10' Romaš, quo admajorem ingenii cultumca- y piendum a parentibus mature millus, vel in ci »riente, in quo maximam vitae fuae partem J' contrivit Slavonicas literas didicifle. (k) In 11 eo quo contra Ruffinum fcribit, libro & qui- B' dem altero Philofophum , Rhetorem , if Grammaticum, Dialedicumj Hebraeum de* 1 Bique, Graecum, Latinum, adeoque trilin- J' guem fefe vocat: at nullam SJavonicas lin¬ ij guae mentionem facit. quamfane, ut diffi* • dllimam , reliquas omnes praefertim enu- \ mer ans,filentio non praeteriflet Idem in cata- i ls go fcriptorumEcclefiafticoru verfiones fuas 1 re kquas enumerans, Slavonicae mentionem pla- ■»Hicronym. natum Stridona qui locusdiei itineris diitat «a Saberia, quod noti nominis in Hutigaria eft oppidum, Eidem auctori hoc loco civibus luis/*isTi>»y>»«»»Evange- lium annuncialfe ntobabile videtut. Vetumde eo ta- cent hiftoriarum faiptores, v 1 ) Mem modo citatus liberhis verbts hoc teftatur:Siqui*. "dem aliquam vit* fu* partem in patria fua Pannonia «tranfegerit, cum per multos aaOrientem in Syria & Cha- "naanis terra ( quoex patria migraverat) Bethlehemi in- "Ptimis exegeritannos,orationifcms, hymnis , ac facri* Voluminibus vertendis & enarrandis vacans.vid.p 6 idem ”P a g lo, haec addit, Siquamvero, etfiob longiorem e J, Patria abfentiam perexiguam, in propagatione fidei »Chriftianx apud fuos fympatriotase longinquo adven- »tantes, jam tum indigenas , praeftitifie potmt Qpe* »rana Ste, 7 6 ttiftoria plane nullam Tacit. Tinquit, Jut" K T ; Ttj iAAqvixq ci>c^iQeici evri^cticrtzptjv, 'trpir® ^ Aciiciv 7r^cq t o I&^mkov [.ifjsO^ctcrci : h. e. No-j ph „vum teftamentuminGracamlinguamaccii- «n „rate transtuli, vetus adEbraicum convertj' ipj Htec aliaque plara argumenta cum Slavoni- gc cae linguatimperitiam m Hieronymo Claris- re (ime demonflrent: quid de alphabeto eideffl tr vulgo adfcripto judicandum lit vel me ta- m cente intelligitmv Nitnirum hoc illiscora-' at menturn debetur, qui in eo opera plurimuffl ij ftudiique confumunt > ut Slavonicam dari q Hieronjmi translationem plebeculae perfuade- ant. Non diffitendum eft dupltcemexiftere ^ Slavonicum charačterem, Cyrillicum unum> alterumGlagoliticum: (1) quorutn illud a Me* thodii focio SlavonicaeqUe gentis dočirore ne¬ simo, Cjrillo-t hoc autem ab aučtore quoda® ^ incerto , inventum & comparatum eft* Ad Hieronymum vero aucTorem alterius ori* j ginem referendam efie nemo affirmabit • Nam (l)Undeita dicatur,incerlum Casttrunidehocoupiicialph 3 ' beto Slavonico pratrer. c.rtevos agi t Ch^tuberhtjnitis in fu- pra citato libro, facitque diftiijftionem inter Siylunt UH* », ronjmianum & Cjruliciim. Eodem loco Leibnizih „ficferibit : Alphabeta bodierna Europata omriia ex l a ’ „tinis formata funt, detntis duplieibus Slavonicis, «no> ,,Cyrillico, altero, utparum apte vocant (glagola enim j,linguatn fignificat) Glagolitico. Omnium accuratisb' ( jrte bate bina S'avonicse linguae Alphabeta deFeripfit c Is* j ljfT,-Vir, J. Le oh, Frtjchiiistn origine Ckaratteris Si#“ I temo, -itidgo dieti Cjrui/ct; Ijerolim anno fupei: ediw< Codicis Sdcri Simoniči, 77 ž ' Nam ut Cyrulici, (m) five potius Cyrillid 1: charaderis inventura Conftantino PhiJofo- 3 'pho, Cyri31i nomine a Pontifice orriato , unice acceptum ferendum efle v r el nomen ■ r ipfum eidem inditum declarat(n): ita G!a- l ' goliticunr, ut vocant, alphabetum longe s ‘ recentioris eft originis, quam ut mcronymo 11 tribuatur. Errant igitur, qui Glagoliticum v Hieronymo alphabetum tribuentes Hieronymi- auum illud vocant, Quid enim gravius eft ‘l ipfius Pontificjs Johannis odavi teftimonio, 1 ‘jui in epiftola, jam pluribus commemo- ran- ( m )CyiuIicus exeo ortufll habere videtur, quod prius ’ bufto brevius forte ab aliquofcriptum fuit: ut esc liti. & piiore L, U, fieret: h. m; Cyviilico, pro CyriIlico : un-> - de Cyrulico faftum. quaratione enim a Cyrillus (Gr*- [ te Cyrulicus deduei queat/ v) Confer totum fčhediasma primum elarifli FRISCH1I taguae Slavonica: hiftoriamexponens, Jungihuic po- | *eft vetufti illius aučlOris a FREHERO editi qui cireaan- •mm Chr, 27§, fcripfit, teftimonium, Qui poftquam tiatraffet, AiLtimnum > orientalis Pannonia: Rtchbal- ducens) vilefcere fecit &c. Gemiaa funt illa Dieclis ptesbyteri in hiftoriaregni Slavoni apud Lucium de te - inoDalmatice, p, 288* Ccnfianttnus > inquit, vir fan~ ^isfimus ordinavit presbyteros & literam lingua S!a« v onica componens, commutavit SyangeljiiaaChriili ^tiePfalterium &c, ' -' " 78 Hiftoria randa, literarum Slavonicarum inventura 1 C/nllu um adfcribit, no n meronymo quemta' I men, utpote magnae apud Pontificios exifti- ) mationis Dočlorem, (i vel mmimam vcrita- ] tis fpeciem res habuiftet, haud dubie com j memoraffet, (o) Miror itaque Stredovvskm > in hiftoria Methodii ac Cyrilli Cap. VI. pj 1 ita fcribentem. HabebantquidemSla- 1 ,,voni fuos olim charadteres a S. Hieronyrr non omnia adeo expedita & ad planum dedufta elTe videntur. Primum quidem otigo cjusadmodum inccrta & obfcuraeft, Nosetiatn a liquando, ut verum fateamur, Glagoliticum eundem atque Cyrillicum chara£terem nobis finvimUSj ea maxi- freiatione indufti, quod nullum unquam librum Gla- golitieo charaftere fenptum nec ipfi in Rusfia vidimus, ■>cc aliis vifum accepimus. Sed aliter fentire ccepimus, Poftquam doftisfimi Frifchii hiftoriam lingu* Slavoni- c *> cum peeuliari quadam fuper hac re feripta adnos c piflola confpeximus ac legimus, quibus Stredcrv^vskti «illud teftimonium accedebat Cap. VI. p. 2iy E con- "trainDalmatia, Carniola Iftria communiores erant S, «Hieronymi vuigariterGlagolitici & Bucovitici nuncu« "Pati ckarafteres. Quo etiam literarum genercin publi- ; "tis monumuntis fummosNoricorum principes (ficulti ■'Viennse in templo D, Stefhani cuivis confpicere ii» "promptu eft) ufos fuifle,t«ftatur Auentintis, X?eori- §0 Uijloru tuerif. Audlor cjuidem hiftoriar Eccledi fticse i*eligionis chriftiana: in Hungaria vi cini$que regionibus fata enarrantis, quan nuperrime celeberrimus eccjefice reformi' tasTheologUS, Frid. Adolpb. Lampins cumfc accefiionibus e dedi cujusdam in Hungarii tjuondam munere faero funčli feriniis col lečtam in lucern dedit: hic inquam auftoi totusin eo eft , ut leetoribus perfuadeat, not folum Hieronymi tempore Chriftiana faera sfr vorum in terris domicilium habuilfe, fed$ jiicronjmum civibus fuis Hungaris, in Panno' nia circa annum Chrifti 380 fedes figentibii' & ibidem anno 447 habitantibus Evangc lium praedicaffe. Probari id poflfe autunu' tl: gine tamen hujus alphabeti nondum plane ceitu! rum. Vixenim aciduci polTuin ut iis asfentiar, quivd* Cyrillico non diftinguendum vel e Cjnllico elTc ortu* glagoliticum afleverant: tarna enim utrosque charaft £rC comparantibus diverfitas elucet, ut nulla propemod 11 " 1 literaalterius fimilitudinem referre., aut ex ea nara £ ^ potuiifc videatur. Equidem> (I Truben primutn temp 01, lisec inprimendi ratio innotcfčere coepiflet, prseterD^ maticurn f LatinUm cbarafterem, & hunc glagolih^* eidem adfcribetem : pratfeitim cum Philippi NtcoU'' '* ]ib. de regn* Cbriftt , & aliorum teftimoniis, plane i> ( vas Slavonicas literas invenifle hic dicaiur. Verurn i a ' diciurn hic meum fufpendo : Clarisfimi Frijihu rumque harucn rerurn periliorum tantisper opinioni j( cedens , dum aliunde fjeri nobis liceat certioribus. £r) KOLT dV^^uiTTcv enim hic difputamus> concedei^’ adverfariis Hieronimi cives fuifife dalmatas, »iaVOHJ-'* Jingu* gnaios. Codicis Sacri Slavonici. $ t Hieronymi epiftola ad Lsetum fcripta : ubi haec inter alialeguntur : Depofuit pharetras ,)Armenius, HunnidiscuntPfalterium , Scy- »thiae frigora fervent calore Evangelij, Ge- jjtarum rutilus & flavus exercitusEcclefiarum j.circumfert tentona. Verum jamfupraad illum ibeodoreti locum , qui in libro ipfius . Mehkim Tra&ijfActJuv OsociTrevjizij, t/ ivayyi- uAfj&etctg iAAtimais (piAotrotpiag i7riyvu~ f, f * h, e, Gnecarum affeihonum curatio , Jen h angeli c £ veritatis ex Graca Philofophia agnitio , ■nfcripto, fermone V. ad Graecos infideles, nis Sarmatse j non tamen omnes , led ii tan tum, qui in citeriori Afia verfabantur. id jM Scj/lacis ifta apud Chri/loph, Ce/lariumTom . '• P* f 39, principio Afiac teftantur: «Vo r<*- ds 7roTct[AX ct(>XSTctt y) Atrtci : 7T(>utov s&vof Š 91 V ey tu 7ronu žctvgOfActjcti. Slavos 3U- I vel earum regionum, in quibus natus ' (r onymus dicitur, incolas Scytharum nomi- c *bfignito$ ausquam profe&o legi. Per F Scy« §1 Hijlorid *Scythas fine dubio denotat Hieronymus non ‘ procul aPontoEuxino habitantesScythas,Ge- 1 tarurn populo vicinos conterminosque. ad quam conječturam eoinprimisducor, quod ^ & in modo adducto Hieronymi loCO, faspeqUe t alias apud Ovidium reliquosque fide dignos, auctores Scyth inquit, tu ytvo/Mva ** i[tct(3a,v9'ti. AAA«, 7r£Qtrcu, IvdcU, ŽHvS-eu Kgif &(iotKeg Key žctv/jopcctjeu to tuv ^ dv(>uv ymg yc?q oi roti ^fflctviKcig yqtrssg oikuv- K 'jo kv lašciiA ytvoy,evov A ct&ga, h omet, 7ret^» y^ctwog 7rt7ro(>v£vpi,wrig 7rs^t(pe^a-i, h. e. £5* me - "‘"ria iliius quod fa ti um e/t^ mn emareuit $ Jed ® Perfe Indi , £5" Scytha , £5* Thraces , (f Sau- [ 0nt at Getarum rutilum & flavum exercitum Eccfo' liarum tentoria circumferre, ait, probatf conantur, Hieronimi jam tempore, patrih jpfius Illyricum, five Pannoniam, totarn# Slavorum terram Chrifto nomen dedilfa Provocant alii ad Eufebii locum lib. J. de vit 3 Con/iantini M. ubi pratter Syros epifcopo s > Phoenices itern, Arabes , PaUftinos , Ikebani lybicosj Mefopotameosj Perfas 1$c, Scytbas quof l Niceas adfuifte narrat: fed fruftra: cum> alibi jam demonftravimus, Scytharum n°‘ men ad Slavos IlIyricosque, faltim ad e° s ’ qui Hieronymi tempore has terras teneba' 3 Codicis Sdcri Slap oni. 87 populos, minime pertineat. Nonaulimita- que cum clariffimo Berglo l.c.p. f y. aflerere, negari non pofle feculo IV. a nato Chrifto Concilio Niceno interfuifte & illi calculum addidifie quendam Rufforum f, Slavorum epifcopum : evidentiftimo teftimonio non omnem fidem Chriftianam in exilium rnis- fem fuifte. Nititur ille Imhoferi teftimonio, qui ad annum quoNicena fynodus cele- brabatur, obfervat : Dominam Stndonenfern ex frovincia PannonLe- illi interfuific , fine dubio Sld- Pum , ut pote Stridonis, qux Dalmati# urbs fue- in e o lam ; quam falfum autem minimeque fidumhoc fit teftimonium, illinorunt, qui- kus & inauditum eo tempore in Pannonia %ricoque adhuc fuifte Slavorum nomen c °nftat;Ionge poft demum eo ingreftorum. Non fide magis digna funt illa, qux ad annum §7C. p. 86. tradit: Reperiri In generali concilio Antiocheno anno jdj. adfttijfie antipatrem Rhojjoi fiu Rhos, qua nomenclatura Rtither.i a Grtecis vo~ čari fueverint , emdemque cum reliquis finodali e P‘fto/ quibus illi non unam tantum al- r framve gentem , fed univerfum plane ter¬ jam orbem feculo jam quarto & quinto ^hriftianum fatftum prasdicant: non obfcu- [°indicio SIavosquoque ipfos, leupotiusll- .v r icos, Hieronymi sTn^u^me > Chriftianis ,lr n tumlacris acceftifle. Afferent e, g. Eh- 1 4 (tbii $8 Hifloria febii illum locum in Oratione de laudibus Conftantini M. p. C 6 i. edit. Valef. Jguid trn j eximium ad Chrifti divinitatem evidenten declarm• \ dam j quam non folum promittere,apoflolos fi /*• 1 Bur um pifcatores hominum &c. ver um etiam tan- 1 tam virtutem tantamque facultatem illis tribuert , > ut monttmenta fcriptis man dar en 1 5 librosque ek- < rent , iique tam magnam apud omnes haberent 1 & auEloritatcm E> exiflimationem , ticiB' thsfi 1 iiKa/a-eviis 7rctvjoicL yXutrGa,(juv 'je tXM‘ 1 V te v pisj ctOiotKK ojMvcig 'Zer^ot, 7ra,m roig I ptsXs]aS'ets 3 h. e. ut in omnes tam barbaromrt j quam Gracorum linguas f qu j, bam &. Tertiuseft in eadem apologia! ubi paulo poft fic queritur : „0 labores ho> „minum femper incerti! o mbrtalium ftu „dia, contrarios interdum fines habentia! „unde me putabam bene mereri de latinis ,,meis & noftrorum ad difcendum animoi „concitare, quod etiam Giaeci verfum de la , 5 tinonon faftidiverint,in culpam vocor. to, Nec diffimulat hunc fenfum verborum gt' nuinum Hieronymianus interpres Maritf Vittor qui inOpp. Parif. i6c>9.duobus Tofflij in fol. editis ad illa Hieronjmi ex epiftolaaj Sofhronium petita verba : hocefl , inquit, „interpretum editionem diligentiifime & „mendavi & latinis legendum dedi. La 0 ’ „nos enim fuae Iinguae homines femper vocatt „non,utquidam falfo putant, Dalmatas. £ J ' dem fere Tom.Lp.739. fuperfimili Hie r0 ' nymiloco commentans repetit,his verbb' „Latinos fuae Iinguae homines vocat, nonfh*' ,,matas, ut muki exiftimant,eoque dicendi f „nerefaepeutitur : idquefacit, quod ipfe & ,,ter diverfarum linguarum degeret h 0 $}' ,,nes. Atque haecha&enusde primo ac pratf 1 ' puo adverfariorum argumento ab ipfius n[ l,v nymi teftimonio defumto : quaeficum iH. lS| quae de D. mcronymi patria (t) Hieronyff 13 ' ni* (t) Libet hic interponere amici cujusdem dc patiift Hie rOI |? mi mecum communiiatas.eruditasfane nec impro lesconjeftutas Difputatio, inquit, cft intet erudi toS ^ Srridonefive Sidrona(uta Ptolemto vocatur) pa‘ ri V \ Codicis S.icri Slavomci. 9 $ nis temporibus a Slaviš aut Dalmatis non- dum inhabitata ac infeflTa, gravillimorum fcriptorum auftoritate nixi,dilleruimus, con* ferantur : nullum cuipiam dubium rernan- lurum opinor,quinafentenria illa, de codice ; &ro ab meronymo in slavonicam converfo, luantocius difcedat. i 1 \ • i' ti y v i- t IS) i‘ lis T bi- it V■ it*! Hicronymi,\xuum ad Ulyricum ( fi nempe Illyricum in ienfii firiftodeLiburniaScDalmatiafumiturJan vero ad Pannoniam fit referenda, Ipfe quidem Htcronjmus de le ! pfofcribens in Čaral, Scnpt Ecclefi nihil certi definivit, dicens tantum: Hterenjmus patre Eufebio natus oppido Stridonis, quodaGothis everfum, Dalmati* quondam Pannoniasque confiniumfnit, Anteomniaautemhac in tOntroverfia., quemadmodum in tota geographia antiqua tcmpora probe dillinguenda funt, fi lgitur qu*ftio eft de fiatu harum regiotium ante Sc fub Conftantino M. cum D, H'erony>nus natus eft, h te regiones a finibus Germani* Us que ad Daciam Sc Moefiam in Pannoniam & Illyncunt fiividebantut : Pannonia rurfusinfuperioremScinferio- le W; 5 tlllyriumin Liburniam Sc Daimatiam, Jam fi Gcographi veteresPannon;£eScIllyrici fines accurate Sc '•»aratione conftituiflent.perfacile ciTettotam hanccon- Itoverfiam dirimete. Sed vcteres Pannoniam modo cum fiumiiieSavo terminarunt,modousque ad nrontem Al- kiusn fi Aibanum extenderunt, cum igitur Stndon intra fluvium St Albium montem fita fuerit, faciie ap- P at et quamobfcura res fit. Accedit etiam quod nemo v ^crum Gcographorum, praater Ptolcmsum hujus oppi- fii mentionem fecit j qui Lib. II. c. 17. Sidrona illud vocat ln que Liburnia ad fines Dalmatias collocat. Inter tečen- *iores ceJeb, Cellartus Geogr. antiqux Tom. I, p. <567. pu- tat : Stridonem ad Pannoniam potius inferiorem cis Sa- Vut n quam ad Il)yricum efle referendum. Ego vero, quOd 1,tn en pace tanti viri dixerim,tumaufl:oritatePtolemsi, 'Utn teltimoniis veterum, qui tefiati funt Pannoniam non ultra Hi flori A P4 S S- Aliud hicautem diverticulum qu£eritclarifli Stredovvski9.Sententk quippe infirmitatem facile animadvertens diftinguit verfionem Slavonicam Glagoliticocharadere fcriptani, averuone quxCyrulicocharačiere configna-. ta eft: & hancquidem, netninenonfatentei. Methodio ac Cyrillo, iftam vero Hierony- ; moau&ori relinquendam effe ftatuit. Ope*, rae pretium erit verba ipfa auftoris adfcribe' , „re: (a) Nihilo minus , inquit, difcretion« , hic ( ultra Savumcfleextendendum,adducor,ut potius cte dam Stridoncmmagisad UIyricum &fpeciatimadLibu ! ' I niam pertinuiflc, Poftea vivo adhuc Hicronjma, quctn- ] aamodum omnes pene Romani imperiiprovinci*« hic tiačhis ctiam ionge aliterdivifuseft, Seculo eni® ^ IV. & V. ornnis traftus a Rhaetia ad Thraciam, generJ" 1 vocabulo IlljTicum, non exclufa Graecia.vocatus e (L tuti* fimumque eft dicere, Stiidonem ca teta te ad Ulyrium p (I ' tinuifle. Longum veto foret Omnes gcntium barbataiu® incurfiones, qux tum vivo Tiieronjmo , tum poft mottc® ejus fec. V. in has regiones faft® funt enarrare, Natf® prxcipuastamumatangam, cumfan&usille pater adhu- luptreftlt, Gothi omnem hunč ttaftum s^opuhtu 01 ’ 6c Stiidonem folo plane ®quarunt, ut liodie ne veftiž® quidem hiijus oppidi fupetfint. Sequenti tempore H" 1 ' 1 has regiones in poteftatem tedegerunc; poft Attilatnl 01 ' tem a Gothis rurfus cxpulfi. Sequuntur Gepid® : cxceperunt Longobatdi, hosque Avares: VII. cicitefl 1 ;' culo ex Moravia & Bohemia Slavi in his quoque regi 0 " 1 ' bns fedem collocarunt.unde hodie adhuc Slavonia nOn ,ta tenet. Canerum fi quis feire cupiat. quomodo hodie f £ giovocetur, inqua olim Siridon fita futt, illoruni n" 1 fententia pra: caeteris arridet. qui Stridonem in hodle® 1 Eofnia cOnftituUnt. O) vide fts D, Stiedowskii Moravi* facram biftorianip J »’ Codicls Sacri SUvonict . 95 “ »hicopus elt: aliaenim leripturarum in Sla- »vonicam linguam translatio eft Hierony- »mi veriio , quam Dal mata: lllyricique »apicibus Glagoliticis fcriptamretinent, alia 1 ))CnaračlereServiano(b) f Cyri!ltco,cujus in ' »Rafcia, Bosnia, Bulgaria, Muldavia,Rus- ) »fia &c. & inter nationes Slavonicas qua: li- ‘ »turgiam Gra:cis ccerimoniis obfervant , & ‘ »Conftantinopolitano Patriarcha: fubfunt :& »hujus verfionis S. Cyrillus & Methudius c »Moravia: praefules ftatuuntur aučtores (c). [ Quod ad verfionem Dalmaticam attinet, :• Hieronymo tributam eandem & agnofcit *' ^agnus illeScaliger, qui docente Frifchio p, “j 10 - eam ob caufam Hieronvmo alphabetum » ^oddam ut inventori adfignat, quod ejus »ti Ver fio Bibliorum Dalmatica, fcripta lit cha* |S- račte- b)Setvianusdicitur Cyriilicuschatatter, quiaapud Servias tncolasin ufueft: fed minus commodc.ut clarisfimus Frj~ ichuis in diflertat, de orig. character. Cyri], p. 10. judicat j c um ita praeter necesfitatam < fiat h, e. plura ictnina adipifcatur. ( c )Addit StredowskiUs:Cyrillo Methudianatn bibliorura "Veifionem Slaviš fupra diftis immediate veriifle in no- >,l itiam,iis nempe, qui ante Moravos fidei receperant ‘dumen , cum aliis ftriptis ad atdificationem ipeftanti- ‘'t>Us a Methudio Sc Cyrillo reli&am > illis autem qui J1 poft hoc tempus per fideles e Clero Moravise opeva« ■'tiosad Chriftianam difciplinam tradufti lunt exMora- praefulibus ianclis efie transmifTam* Hcec Stre- ^»skius de vcrfionibus quas fibi fingit binis Slavonicc c ° n fignatis prodit. Utum veto Methodiana antiqua ver- 10 ad nos pervenetit > eademque fit aC hodjerna & ^ottiodo a Dalmatica verfion« difeat; de te nullutn p6 Hijloria radere Dalmatio, i. e. Latino, non Servn1 no, Nec ipfum clariilimum Frifchium, ir' e hujusmodi rebus coeteroqui verfatiflimuffl' > ab hac opinione alienum effe video : Hit' t; ronymianum quippe Cyrillicum charačfr rem non immerito dici putans propter w fionem ab eo profedam.(d)Neque enim no vam fibi verfionem videri codicem Slavonj' cum, fed Hieronymi Dalmaticam , literf tantum aliis fcriptam , in paucis ob dialc dum mutatam; idque verofimile fibi feci? fe ait Hieronymi partim audoritatem &■" fcientia linguarum excellentiam , parti* etiam feculi quo L,yrillus & Methodius vi® barbariem & ignorantiam. (e) Nec ipfe 1,1 alia omnia disceiTerim,modo quis unicum $ in ipfo »ieror,ymo aut in alio quodam fcrip£°' re fide digno, locum oftendat qui fent eC ' tiarf li fe (d) Eadem ratione addit Hieronymiantjm dici p° : Cyrillicum charactetemqua etiam Glagolih^ 1 , quo libri Ecclelialticacdevoiionis, qui in hunc usf diemapudSlavonicasgentesquasdam in ufu funt> n °' piopter inventionem, led propter Hieronymi verfio' 1 ^ Hieronymianus dicitur. quam in rem citat Blondi Ital'® illuftratam reg, io. quam recte autcm Blondus eit ati ' clariff. Frifchio vetba Icripferit, ftatim apparebit (c) Vid, le Long in bibliotheca facra Artič, VI. Se&d'‘ 43f. ubi de Savicis bibliis agit, Idem bi^ 10 thcca facra citato loco de hac Dalmatica nymi verlione valde dubitanterfcnbit, Dalmaticad 0 ^' bibliorum verlio nennullis abffictoajmie DalmaU ca polita vidctur. tj Cc I i 1 Codicis Sacri Slavonici . 97 tiam illam fua audoritate roboret. Verum enim vero fententiam hanc valde fufpedam uti facit, quod rerum geftarum monumen- ta nihil deea produnt: nefcioquid figmen- tipiaeque fraudis, ut aliqui loquuntur acfen* bunt fubeffe videatur. Aut enimeadem eft tac verfio Hieronymi Dalmatica atque Me¬ ndli illa , vel ab eadem diverfa. Eandem eta (i concefferis: ad Methodium audorem ■Ha revocabitur. At (i di verfam efie dixeris: eandem vel nescivilTeMethodium, vel.utiea noluifie, vel nondum omnino extitifle con- [ c <)uitur. Hieronymum vero nesciviffe ver¬ znem bibliorum jam tum confedam, vel «! ton invenilTe, no n magis probabile eft» j ten eum cognita & inventa uti noluifle. v talinquitur , ut Methodii temporibus Hie- r °nymianam verfionem nullam extitifle taamus. Fuerit enim ifta,quam diflentien- tes Volunt, Hieronymi Dodoris verfio Dal¬ jico fermone (f) fcripta : tanta tamen eerteSlavonicam &Dalmaticam linguamdi- Ver fitas non intercedit, ut non cum maxi« J ? 0 fuo commodo Dalmaticam, fi tum ex- * tofIet,verfionemMcthodius,in Slavonica fua c °nficienda adhibere potuilTet, lilo praefer- G tim talim enim in ea urbe natns eflet Hicronjrmus, qu* in ^ttiatia erat fita, cujus incolae Dalmatica , quod divcr- l " n lentientibus placet,lingua loqUetentur j neceffariurn f >« erat non alio quam DalmatiCo fermone con« Hicronymianum codiccrrt cffe.# tucii a« dcfan* 98 Hi flori a 5 tim tempore, cum iftae lingua: multo minusi quamhodie, diffimilitudinis haberent. dem quippe fatum plerumque Iinguae expe- riuntur, quod formofa facies: de qua poeti ille non incelebris eleganter canit - - - quantumque acceditadantiot® Fit minor & fpatiocarpitur ipfafuo. Quamquam enim iinguae non femperfot' marum inftar longinquitate temporis cof rumpantur, fed majora kepe pulchritudinčj incrementa accipiant, (dequarelinguaGe manica noftra ilJuftre exemplum praebet. incredibiles tamen fubire folentmutationft Ut eandem in principio imaginem prop£' modum referentes, pofl: aliquot interje^ fecula, vix iibi cognatae videantur. Tan 11 autem linguis quas diximus diflimilit ^ 5 non eft r communia fere , ut ex fpeciw> |lC « orationis Dominicae fubjundto apparebib vocabula habentibus. Quae enim Dalff atJ exprimunt (g) : Otcfe naskoyi yeffina N £ ' beffih, fuetiiTeyme twoye, Pridi Kraleft "' 11 twoie, Budi wolja twoja, kako na nebeli tako na femliij hatc ita Slavonica lingua e?! ' t (a) Dalmatica ftimta funt ex libro qui fic inlcribitur:Oj‘ tioDominica iroteyKu] 1 et n otepe pip e 5; uimitui»P Centura linguis, verfionibus ac charaderibus reddit* expreiTa: Londini in 4. 1713. Dalmaticornm ve rt, |;j mm integritateni praeftare non polTum. totus t> r r * , . Jjf ber ut mendis graphicis fčatet, ita fidem intcgritatis ^ biam facit etiam iIlud,quod integrs lyllabae in tcX lU ficiunt , quae in Icftione reperiutitur ; quin tOt aV rjche, qut, m textu oraiifa, lečtioni inferta ( eft, Codicis Sairi Slavonicl. _ 39 ptimit: Ot fche nafch ifche jeffi na nebefiech Wwiatitfa imatwoje: da pridetTzarftvvije • !'voje, dabudet wolja twoja iako na nebefi* a ina fčmli. h, e, pater nofter, qui es in coelis; »clificetur nomen tuum, veniat regnunt ♦ta, fiat voiuntas tua, ficut in coelis, ita kin terra (h), His rationibus addu&us Dalmaticam illarri feonymo tri butam verfionem , dum fir- ^iora afferantur, in commentis & fabulis jutnerare me fateor: eoque magis,quod nul- «n facri codicis verfionem Dalmaticam ex- tlr e fcimus. Quae enim Georgio Dalmati- ®aliisque interpretibus Vitteberga: lucern Mit-translatioj merane Dalmatica lit, val- ^diibito. Nam etfi DaImatico,hoc eftlati— _ G z no ^ ^lavonica Oratioms ^Dominka: verba ex codice ipft» “^Vernico defcripfimus, utnullum adeomendum in me* ltrc pfcrit. In Londinenfi autem, qitam fuperiori pagi- "* citavimus colleftioue, ut in plerisque reliquis, nora Ncaveiba, in leftiOnepicEfertim .> cotrupta funt, Im ,f3 ^ verfione , translatum efle conftat. At \ '!% antiqua codicis Hieronymiani,c\vio Slavi ‘ tlrc J Ecclefiae fuae primordium ufi funt, fa- » tles apud pofteros deformata eft. Facilius hoc dicitur quam probatur: de quo o- f hiftoria tacet. Denique tantum tam- | p implacabile odium, variis ex cauffis or- : 3 Methodii & Cyrilli jam State Latinam >|kamque Ecclefiam ? omniumque focio- I? 111 animos diftraxerat, ut illa ab hujus, haec ( ‘ilius facris tanquam a pefte cum refuge- , altera alterius librosforte, Ecclefiaftici 1 La rt ‘ m u ^ us ’ ne infpiceret quidem: tantum 1 ut Methodius Grscorum facrorum tena- G 3 cifli- Htftoria ciflimus (I) acerrimusque propugnator La J tini dodoris vcrfionem gravimmorum erro rum fufpedam, omnibusque Graecis invifan ad imitandum fibi propofuiffet. Ac Petro poli quidem nonmemini me videre Latin cujusdam dodoris Ecclefia: monumenta praeter duos priores Annalium Barom c mos , eosque, quod valde miror, in Slavo nicam linguam converfos , luculenterqti typis impreflbs (m), Unde quam paru® fiodieque vel Hieronimi vel aliorum EcckC* latinaepatrum audoritas apud Ruthenos čete rosque cum Ecclefia Graeca fentientes valeaL Ut eos vixlegere dignentur, intelligi potel Fallitur itaque Johannes Schvvabtus in diiTerS tione fua Jenae anno i66t. fub praelidio cd f berrimi Theologi J oh. Em, Gerhardi habitO’ gua 11 ( (l) QuantoperefuxEcclelixfacrisadhasferit Methodiv'' eo liqUet, quodj Pontificis poteftati t|uanuimvis fubj^ 1 r.oa veritus fit domefiicas lingua: in facris ufum p efI ® iumSlavorum coetum introducere, nonprius a cof' 1 fuo defiftens,,quatncummaximo fuo tabore, vit* etiam ac honoris periculo Pontificem ejusque afi £ * machinastrmnes contra moventes,in confenium p e '“ iflet: de quo inferius plura, (m) Cuminhis Baromi annalibus nonpauca Ecclefa _j cx placitis minus confentanea, nec eafatis dignal^ tur : facite adducimur ut credamus, non ab ortho* 3co Grxco fed Pontificiorum paitibus rtudenti, lS \, Romanis fcholis educto, cujusmodi hominum Ci)f, Pontificiorum multi in Graecia , Grxcasque religij 1 *, di&is regionibus pasfim volitant, fua:qua: doclrin *> c ^ na dandeftine fpargunt. inque Graecorum libros > *p9-oh | icti fpccie non raro inferunt, hanc vcrfionem f feftamefle. Codicis Sacrt Sla v oni c). IOJ j čliam Tzurkovv Moskovvskii , five de .religtonc ri- 5 \\hscjtie £cclefia(licis Moscovitarum infcribit fn), j ® aua difiertatione Cap. I. fententiae fuee feu j erron potius, de bibliis Slavonicis ad vulga- 5 tam Hieronymi verfionem concinnatis, firma- nientum ac robur conciliaturus :hoc inde ; probabile effe ait, cjuod utr£eque verfiones, ttttn Vulgata, tum Slavonica, audorem ha- hnt Hieronymum: in haecverbafcribens: nHic judicio ledoris committimus an »forte dubio huic ifta ratione fieri aliquo »Modo fatis pofut, fi ex antiquitatis Secre- utariis repetatur, quod S, Hieronymus facros »libros in Dalmaticam transtulerit linguam. ddquod licet Cardinalis Bellarminus lib. II. ide V. D, v, 16. in dubium vocare videatur , ^ __G 4»ejns- O 1 ) Saepenumero recufa eft hxc diflertatio, fatis quidem ampla, led aon finemultis erioribus. cum hiftoricis tum 'jpographicis.duo cumprimisin ea nosquidem defide- tamus, Primum efljuftum veritatisfcribends lludium. 5 ltetum fide dignorum teftium actnonumentorum fub- fidium. ftudiofum partium fuifle, ipfo initio fta- '■ttiprodit. Dcmefticisautcm fide digms, idoneisque tc fiibus caruiffe eosque ignotaffe; vel hinc intelligitur, ^uod libellum. qu«n cx Gerhstrdt bibliotheca fecutn c ommunicatumait,lingua Scliteris Mofeoviticis impref- S*tn> fiymbolum fidei (quse ipfius verba frnitj ac literatura ^uftus exhibentem, interprimos ac praecipuos, quos ad- ^duerit.teftesnumeret At huncipfumlibellum, quem Sepe egomet Pettopoli in manibus habui, ac pervolvi, ni- "daliudcontinerefcio, quam alphabetum Slavonicum* f iusque pronunciationem grsecis literis exprdlam» cum Symbo!o Athanafii, nonnullisoue quotidiar.o uiui defti- "atis precibus. De religioneautem ritibusque Ecckfia- Cl cis Ruthcnoium altum hic filenuum, I ©4 Hi/loria „eju$demque hyperafpi(tes>impudentiflimffi „Jefuita Gretferus penitus neget : ultro ta ,,men Erasmus largitur. Idem paulo poli „repetens: quod fi, inquit , alicui minut „credibile videtur , quod Dalmatica illa bi- ,,bliorum verfio ? quae s. Hieronymum\\ abct „aučtorem, fitea ipfa, qua Moscovitae ho- die utuntur &c. Deinde errat AngelusM chd, :n bibliotheca Vaticana , inappendi' „ce p. 3 39, fic tradens: In hanc(fcil. Illyri‘ ,>cam,) linguam,a s.Hicronymo fcripturanaS- j,Slavonicis iiteris, & a S, Cyrillo Servianu cha' „račteribus translatam fuiffe, credendum Item Poftelhu introdučlione XII. Ito* guarum: ubi, Gothi, inquit, tefle Scaligt^ facra Graco ritu celebrant lingua veteri GotbM in ufu autem quotidiano magna ex par te teuton 11 ' fant. Da/matico idiomate Hieronymut Vetrn & Novum lefiamentum cum facrificio & precatiott' bus tr aduti a rcliquit, Eundem errorem eti* am erravitj familiam hicqua(i ducens, ilfo* ftris Scaliger , quiin dočtiffima illa ad Paul** Merulam , anno i ^99 menfe Martio fcrip (1 epiftola, quae dequatuorEuropae linguis m J * tricibus & majoribus & de minoribus feptenit unde rejiquae omnes ibidem propagarunti linguis agit, qu«Eque Pauli Mer uide Cofmogri' J>h‘*•> quamvocat, generali Parte II. lih- (l cap. 8.p.27i.(edit.in4. de anno 1605-) infe rt3 reperitur, fic fcribit: i.ingu'atmis omnes difperire malint. quam eas relinqucre. 'I 5 ) Jjcobus tljfieriu! alius efte opinionis videtur. faltitn ex Hicrcnjmt illa epiftola nullam probandi cauflam duci P°ffe exftimat, in libro de Seripturis&facris vernaculis, i* I So6 Hifloria veneratione utuntur. item Alpbonfks ek Čapu lib t x. hacref. cap, ij". Iatemur j inouiens, olm facroS libroS in linguam vulgeirem fuijje translatos j beatumque Hieronymum in linguam DalmaticM eos vertijje „ Ut alios plures , in flis Ga/emf um i Hojium 5 Er at m um , Chemnitium (q) taceamu s. 6. Quemadmodum autem , (ut medico- rum filii nos docent) ad morbum auemli' __ bet, inquop„ffim de Methodio acCyriIlo, bibliisque ab £ ° tianslatisagit(utp, 117, 221,246, Sc47, 245; Sc 461 feq. deniquep, 463.) hicinquam p. 221 in haec verbalo' cjuitur: quamquam inilla ad Sophronmm epiftola > CII145 petlingux (u* homines latinos potius intelJig £,e videatur, quam Dalmatas; utinprooemial,lib,3 in H* Sc in 6 . Sc 10. Zachar, Scc. ' „non certofcio. Nusquam enim id legi apud HieroK) „mum vel apud ullum veterem: tamen C id fecit, noni^J ,jfecit,utpublieelegeretur Scriptuia Slavonica / fbd 3 ..coniolationemeorumhominum, quieafine periculo ul ‘ „poterunt, quemadmodum Sc apud nos hoc tempore c £ ' , i tisquibusdamliominibus conceditur. Hactenus b £ laiminus,qui tamen propterea tantum rem adute neg Jt ’ incjue dubium vocat, ne quid caufIi.Tuas.de Sctiptutis ' c ‘ nacula lingua non legendis, hinc decedat. Cedicis Sticri SldVOnlci. T07 bet curandum, ejusdem caufam cognosce- re expIoratamque habere plurimum con- ducit : ita ad errorem quemcunque ex ani- fflis hominum evellendum iraprimis juvat erroris fontem redudere. Non alienum itaqueab hocloco, fed cauflae melius co- gnofcends quam maxime accommodatum erit, fuperius a nobis expo(iti figmenti ori- ginem ac fontem, unde haec omnia,qU£de v erfione Hieronymi ejusque alphabeto Sla- Vonico circumferuntur , manarint, quan- tutn conjedura aflequi licet, aperire. Sola jgitur, fi quid intelligo, a Mcthodio ac Cenilo, Slavorum Apoftolis quondatn mota, fum- ®aque cum laude finita, de facris Slavorum Hon Jatino, fed domeftico , quem omnes c aperent, fermone celebrandis controver- fa, hunc quali partum infelici Lucina e- ^itum exclufit aiuit acfuftentavit. Hi enim, 'lUos modo commemoravimus Duumviri, Ptasconia quatque fuperantes, cum pro (ua JUdicii acrimonia , dodrinaque non vulga- tl , multorum annorum ufu experientiaque c °nfirmata facile intelligerent , quam in« c °nveniens, quamque colendis rite & pro« Pagandis Chriftianorum facris impedimento % ignota plane ac inaudita vulgo linguadi* Vl tium peragere cultum, fandis(imaque ora* c ula proponere: Deo plusquam hominibus °bediendum rati cum Apoftolis: antiquam * at *no fermone fcripturam legendi docendi- & divinum in conventu cultum pera- gen- HiftorU ic8 gendi confuetudinem abhorrentes, auftori- tatis Pontificiae fecuri,domeftica, hoceft Sla* vonica lingua in facris uti ftatuerunt. Vi* dentes autera , (i res illa, quam animo me* ditarentur, ad Romani Praefulis aures perve- niffet, obnixe eum omnia fadurum, ne res conficeretur : infciente Pontifice & incon* fulto faum confilium exfequi voluerunt: le* cuti vetuftum illud Ecclefiae Graecae, non alb quam domeltica, videlicet Graeca lingua in facris conventibus utentis, inftitutum j a quo recedere, cum eandem in caeteris ritibus fe- querentur, religioni lihi ducebant. Negat quidem in hiftoria fua Dubravim Hiftor. Bo* hem. lib, II. fuo impulfu Methodium ac Cfrib lum hoc fecilfe , fed a Bohemis, domeftic* lingua rem facram peragi poftulantibus, coa* dos* qui in hunc fere modum rem geftam exponit. Sacro fonte abluendum fuiflfe Ro* gium Principem recens natum. Quod Mu* nere ad Methodium ceu principem facrortitn Antiftitem delato: latinorum, ut confueve* rat, more rem hanc divinam facere , folj' tamque baptismi formulam latinis verbis conceptam praelegere eum adftantibus ctf' pilfe: fed irruentis populi, domeftica: fu* linguae quam intelligerent, non peregrin* ufum flagitantis, clamoribus partim inte r ' pellatum , partim minis deterritum , qUO“ reliquum erat facrorum,Slavonica lingua ab* folvifle. Atque abhoc tempere, ad Potrt'* ficem primo,deindead totum conciliurn re Codicis Sdcri SldVOnici, ICO delata , publicoque confenfu ac communi omnium faffragio concefla, & tanquam miraculo, perauditam iplius Dei vocem, ut di&itabant confirmata , patriam , nempe Slavonicam linguam divinis Slavonicarum Ecclefiarum facris adhiberi cceptam. Metbo~ ho tamen & Cyrillo , Slavorum dodoribus infignem illam falutaremque mutationem vel unice velpraecipue acceptam ferendam: his rationibus indudi exiftimamus. Primo nefpeciem quidem aliquam verofimilitudi- His habet, fua fponte populum , antiquo- fum pleruraquerituumquara tenadflimum> jamdudum receptam fibique a majoribus fuis traditam, latino fermone facra celebran- di confuetudinem, unoimpetu,a nemine 'ncitatum abrogari mutarique poftulafte, ^«W»potiusac Cyrilli inftindu, faepius- ntSJttt r & 'ventii Latinu litem latinam hngu.im doltrinanif 1 Romanam atqne literas auftsritabiles iatinas fa/ofif 1 ' tefkperdicens 'vilefcere fecit faz.psoLatinis nartique bc ti d u m Slaumis^iofnperdicens autem fuperducens, h c > inducens,obliterans. Rctinenda tamen lečtio in his ved> lS ' atque Itteras anllorabiles lattnas. Čutil enim jaffl 311 linguže latinic nlcminiflet, literasdifle, ut facrae preces &c. in linguam Slavo- r ' lc am verterentur. Vel ipfe Stredovvskius , f°ntificius feriptor negarenon audet, Metko- ®‘ac Cyrilh unius confilio audoritatequeLa- t] na: linguae ufum ex faero Slavorum coetu P r °fcriptum exulare: etfimultoaliter, quam Ul ibravius rem iftam enarret (b). Nimi- ^ rum f* 1 ) No n poteft enim non iinusquique paulo ereftioiis in- S cn ii & fapra viilgum fapiens homo, hanc Romana: Ec- confiletudinelTi ccu abfurdam & rifii ciignam j °dcte, N(on minus enim lidiculum eft, igriota in fačris lri gua uti,c]uamfurdo fabulam nairare, ant Tattaiica ‘''gualocjuenti , germaničam orationem rečitate vellr. I|I HiftorU rum eo tempore quoRadislausMoraviaeReXi 0 imperii fasces teneret, Antiftites Bava- u ros, S, S. Cyrilli & Methudii in propa-p ganda facra dilčiplina (ucceffibus in Mora-» via collatisque in eosaPontificehonoribus» invidentes, varias iisdem nocendi,illorum-» que opera difturbandi iniiffe vias. eosdeffl »' cerriores fa&os, domeftici in re divina fer- n monis ufum Ecclefiis illorum , quibus prs- )>' effent, omnibus permiffum: commodifli« mam hanc odium explendi fuum & atatj- n' quam in facris poteftatem recuperandi occalr v onem habentes,apudMt(?/^»w Primum,Pofi >>' tificem,nominam eorum detuliffe, atque u [ » novis ftudentes rebus, patriaque inftituta vio » lantes, haerefeos accufaffe. Nihil hic a ute® d de fa&a a Methodio baptizatione, nihil de e°» ad domefticae linguae ufum a populocoad 0, » Subfcribit denique fententiae noftra; fobf nes Octavm Pontifex epiftola , qua Slavic (J Latinae Eecleliae in Moravia addidis, (c) p 11 ' blieum Slavonicae linguae in divina re faciefl' da ufum permifit: quamquidemaviriscb' riffunis memoratam fuisque feriptis infertaM __ _O (c)Nonnullt exiftimant tum primumMoraviae caetibusSla'^' ničte lingui in facris ufum peimiiTueife; fed fi Strcdo^ £/»fideshabenda)jamiW///WMofaviseRegis tempore I 10 ' , fafturn a Nicolao Papa, cum ad cauflam d^ndan^^* dtus ac Cyrtllus vocaii Romam effent, controveriiaffl^ iilamdedomefticaelinguje in facrisufu,in toto conC" 1 ® diu vfintilatam, audita decaslo vox in Methodti at 0 rilli fav«rcm tandem dseidjt, vid, Srrede-vvs^ p.2*4' % Codicis Sdcri SlaVonicn S I ^ ob argumenti gravitatem memoratu digniffi- mam, cum &nobis hic calculum fuum ap- ponat,integram huc transfcribemus, Literas ))Pontifex ait $lavonicas,a Conftantino quon- »dam (d) Philofopho repertas, quibusDeo »Uideš debije refonant, jurelaudamus> & »ut in eadein Jingua Chrifti,Dei noftri prae- nconia & opera enarrentur jubemus. Ne j^ue enim tribus tantum (e) fed omnibus nlinguis Dominum laudare audontate facra ntnonemur, quae prascipit, dicens: Laudate dominum omnes gentes&collaudateeura hOtnnes populi. EtApoftcii repleti Ipiritu »fJocuti funt omnibus linguis magnalia »Pci. Hinc & Paulus coelefti quoque tuba 'Mfonat, monens; Omnis lingua confitea- ) quod Dominus nofter Jefus Chriflus in »gloria eft Dei patris. De quibus enam in H „pri- n) Omni n o hic cum Pagtom Cnt. T. III. ad ann Sgo.pro ?Hodant Philofopho., ^uondatn legendum efle dari fi.Ffi* ! ct ”us obfetvat, jamdtldum enim. cum hancPapaepifto- ^»fcriberct, Siavonic® liter® invent®erant, necade® J Snoti aut ignobiliselatnominis Cyri!ius, pr®fertim iis tc mpofibu3; ut a quodam Philofopho ir.venros faipieritj a d tantam enim dignitatcm a Ntcolao Pontifice. eo ipfo ‘loocauf® dicend® gratia Rom® verfatetur , tempora ' Vc ftus fuit > utpallio . quod Arehiepifcopalis officii mfignceft. indueretur. '0 Latinam fcilicet,gr®cam & Hebraicam linguam in« Jfiligit, ClariiT. Jenc^inus Thomajius natiene Anglus ln gulavc ineo divin® providenti® argumentum ponit, Jj u °d pr®tergermanieamjhispr®cipue tribus IinguisChii- ‘‘ana in toto mundo facra peragantur.vid. e»t* & t|lls junftim cdrtss ju g, Altdgifii. 114 Hi flor id „prima ad Corinthios epiftola fatis& mani' „fefte eos admonet, quatenus linguis lo- „quentes Ecclefiam Dei aedificemus. N« „fane fidei vel dočlrinac aliquid obftat) five } ,mi{Tas in eadem Slavonica lingua cancrfi ,,five facrum Evangelium & lecliones divi' „nasVeteris & Novi Teftamenti benetrans ,,latas & interpretatas legere (f) aut alia Ho ,,rarum officia pfallere. Quoniam, quifr „cit tres linguas principales, Hebr. fcil. Gft ,,cam & Latinam, ipfe creavit &alia$ omn« ), ad laudem & gloriam fuam. Teftatur qU0' qiK (f) Mirorquod hanc epiitolam Stredo^u-vs^iui cointW f ' taiiisiuis cacteraabfolutisfimis dj-vitaQrebusgejhs■ thodii ac Cyrtllt non modo non lnfeiueiit, fed ncc tf |[11 ' mam ejus injecerit mentionemicum alias tarnen duas ab demPontifice ad eundem datas; unatn p.Ji 6 alceram p.p' totasadjeccrit; fed ideo fortaffc feritne reliquisepi^ 0 " lis hanc jungens,au&oritatem ac infallibilitatem Pont'* ficiam nimis fufpeftam redderet acdubiam Profcft® cnimfi quis has duas, quas fupra commemoramus, (p fiolas ab eodem Pontifice eodem fcve tempore confcrip ,ai inter fe confert; apertas lbj nuiloque modo excufan^ contradiftiones* infallibilitatem Papaspenitus eneivan 18 deprehendit. Cum enim in illa epiilola primo loco aaV bis polita, Slavonicaslinguae in facrisobeundis ufum f mtusconcedat,itautnec miflas exclu lat, in hac ContiJ «rationes quidem ad populum Slavonice haberi 1 coneedit; amiffis tamenomnibus abeffe opoiterepr* 1 ' pit,Iatin.a vel Graeca lingua celebrandas. Dehacepiflj’' la inter alia fic judicat Wbartonus in natis ad UjfcrH hrum de faeris vernaculis : partem ejus potioiem * mana: ledis Majeftati Scpraerogativisampliaiidis infun 1 ’ /variisque argumentis texendis, quibus Slavi in ditione** 1 ejus tranfuc imducantur, Scc, vid, libri hujus. p, 37J. ( i a r k li jil D ll I) 1) 1) I) 1) I) )) « 1,1 li 1)1 I f«) i 1 ( a Codicis Sacrl Slapeni. n; qae ejusdem Pontificis epiftola ad Methodium hnnonienfis tum Ecclelia: Archiepifčopum anno 879. data , quae eft epift. i9f. Concil. Tom. IX. p. »17, neminem nifi Cyrillum » tnutatae lingua; auftorem omniumque tur- tarum caufam effe habitum. Inter alia enim ha;c ibi verba legimus. Audimus etiam , iriuod mifTas cantes barbara h. e. Slavina dingua : unde jam Jiteris noftris , per Pau- Tum Epifcoputn Anconitanum tibi direčtisp »prohibuimus (g) ne in ea lingua, facra sHiilTarum folennia celebrares > led vel in letina, vel in Grdeča lingua, ficutEcclefia »foto terrarum orbe diffufa & in omnibus »gentibus diktata cantat. Pradicare vero Mt fermonem in populo facere tibi licet, »^oniam Pfalmifta omnes admonet (h)(Pf. Dominum gentes laudare ; & Apo- dolus (Philip. t.) omnis, inquit, lingua con- ™eatur , quia Dominus Jefus in gloria ” D ei patris. Data Kalend. XVII. Jul. Indid. ^H x _(i). ® •'■lultum hic Opera: confumit Stredoi>~osktus p, J17- ut ^thodtum ex omni contumacis cu]paexiniat, Serius ‘2'tur quam ut ad Pontificis mandatum fe componere po- primam interdicti epiftolamei tedditam c (Te falia C0| >tendit:cuiwintcgerannus interceflerit, aliunde quo- ex alia Johann/s Pontificis epiftola. p.^lf. a Stre- cxpofita. apparet, non una hi re Methodium ab c dcfias Latinas placitis, nulla Pontificiae auflotitaus ra- p, 0ne habita, recesfifle. pd°dem fcre dičto Pfalm. fcil. verbisillis: Omni't Uudet Dominum, Methodius fe fuamque cauflam Pud Pontifieem; defendifii legitur, vid. Stredrvnu^ Pa l7. I \6 RijlortA __ (i). Hsc & fimilia teftimonia Cyrillum£; “ jusque focium atque adminiftrum Slavonid domeftici fermonis ufum publicum intro- tl duxifle probant : qu$ tamen eatenus tan- tl tum admittimus, quatcnus linguam Slavo- ^ nicam ab iis invečtam , non quatenus lati' „ nam prius abrogatam &antiquatam tradunt r Fieri enim qui potuit, ut antiquam illi li? g guam abrogarent, qui primi omniutn it t Moravia reliquisque Slavorum terris Evan- t gelium annunciantes, domeftica ftatim lit; , gua, h, e, Slavonica, interprete utebantur* t ,VaIetque hic tritum illudPhilofophorum^ ] dlum: privatio fupponit habitum. Primc’ i autem facrorumftatoresin Moravia cceterit' que Slavorum regionibus Methodium &Cf rillum extitiffe: teftis eft Mattbias de Afietvf Chronic. Polon. cap. 13. in hacc verba fej' 9 jbens: Cyrillus & Metbodius mifli a Michael' „Graeco imperatore ad poftulatum princip 1 ’ 3 ,Slavorum inMoraviam, cum fundamen 11 3 ,jeciffent ibi Chriftianae fidei: evocati tat' ,,dem Romam & inquifiti, quare in ling ua 3 ,Slavonica divina celebrarent, & non ■' 3,latina &c. Teftes item annales MSt. M' »Danduli, Ducis Veneti , a Lucio citat 1 ' „ qui ita rem exponunt. Anno 87 4 ' „Conflaminus , natione Theflalonicus ■> ^ 3,catholicis divinisque Scripturis eruditttfr (i) Hanc epiftolam cxhibet Se-uenn: Btnius tona. 3 ' c0 . l 'l par. 2 p. c)7f. b. n. 195- cjui tamen prigiem, i rere fortalfs non anfus cft, omilit, K' lit! ero- :an- ,VO' ati' int liti' lin ati' lin- ir! Ji' p ris- 't tl i! K $ pli Iti tl' ul in b i) it S ti j Codicis Sacri Sldvontcl. If7 »in variis idiomatibus peritus Regem Bul- »garorum cum gente fua ad fidem con ver- tit &c. Dandulum autem haec eadetn mutua- tiim efie affirmat Luci m ab hiftoria presby- bi Dioclis (vel Diodeatls) quam regumDal- rrjatise nomine Maurus Orbinus in opere luo> nuneupato, il regno dcgli slavi , inclufamvul- gavit anno 1601: cum quo etiam convenit teltimomum Porphyrogenmti in vit a Bajilii Ma- ‘doniš, Confer de hac re Henricum Wharto - # *w> eruditum Anglum in notis & addi- tamentis ad Jacobi UJJerii , Armachani Archie« pifcopi hi (tortam dogmaticam c on t roverji* int er Or thodoxos & Pontificios de feripturis & faeris hmaculis Londini 1690. in 4. editam ubi p, »571. haec tradit, Quae de Methodio & Cyrillo »feferunt Hiftorici ab iiluftriflimo Primate i)(U(Terio np.) laudati, parum accurata funf. »Idquidem conftat hosce Slaviš afe conver- »fisS.S, &Liturgiam lingua vernacula tradi- »difie. Latinis autem ritibus, vel liturgiae »au&oritatem abrogafle , purum putum »commentum videtur , nulli fundameuto ))tlixum. Methodms & Cyrillus enim illos , »bter quos verfati funt, Slavosprimiotnni- »Um ad fidem Chriftianam converterunt, J>adeoque qualemcunque liturgiam primi o- »mnium induxerunt. Nova igitur hac lingua cum maximo ^ultorum fcandalo, nec minori Pontificiae a Udtoritatis detrimento, in Slavonicum fa- Cr Um ccetuma Methodio focioque ejus inve- H 3. ta, i’8 Hifloria ..doclrinac fuae, quam nounulli minus orthodoxam dk ,,apud Papam criminati erant. tationem redderet, rever* ..autem. ut ecclefiam recens fundatam Romano P at:1 " ..archčE lubjiceret, Methodium igitur tanquam obfidf* ,»quendamSlaviš charisfimumhonoribus Scamiciria ..mulatumRoma detinuit.Se ut Slavos infigni quodn® s.bencficio Romana: fedi devinciret , vernacula liturg 13 »uti illis concesfit &c. Scpoftea ; Ipfe autem Papaa« te ' »quam iftiusmodi n ti o intercederct; Liturgiam veinat“' »le cclebrari adeo non probavit. ut in epiftola ad Meth°“’ „ao. g7 quam ut Slavonica: lingua: tantummo- do peritis hanc inopiam levarent, eosque populo hac lin gua erudiendo praeficerent (m), Inde fačtum eiTe, ut paullatim Methodio pro- _H._4pe- Verum quidem eft eo, quo Methodius florebat,tempo- te, ]atmasQrxeasque li teras propemodum neglečtas ac in- cultas jacuiffe ; unrie quam rari tuni fuerint eruditi facile inrelligitur: tanta tamen non eratinopia.praefertim eo- -mm, quj facris Lqtira lingua recitandis.,quad magn«e ar- tisnon erat/idonei videri poflem, conf, qux fupra, ad- vcrfuseos , qui non fua fponte acdeliberatoanimofed coaftum Metbvdium latiniii-nguae confuetudinem anti- quaife tenent, HisnuncadjurigoAventini teftimonium winAnnaUib.IV eadern, ait tempeftate Methudtus Phi— wlofophus Venedas in venit literas., vertitque divina ora- >.cula invemagulmrSlavoium feimonem,perfuafitque po- wpulatibus Da'maiiamincokntibus,utexplofil linguaLa- 'tina>&exfibilaioriiuRomano j rtiumconfecrarent eloqui- »um. PofthaeginregnnmBojarixpertexit>Libuvnia,No- w>ico, Pannoniis Vencdis habitantibusidem perfuafurus. O") Vid, Stredo-vuskium, cit locop. 229. ubi jntei alia, Idcirco,inquit, plurimos doftrina mpv umqite commenda- tione confpicuos viros, non a.ttento, quod fcrmonis latitii v el Gracci carerent ufu, presbyteratus donarunt honoii- ^ds, Scabeodem tempere ad augendam confervandam- quefidelium devotionem tuiflos, horas canonitas & re- liqua Chriftianitatis officia.. in Ecckfiis publica voce (hoc cft ut nos iuterpretamur* dotneftica omm bus nota Hngua) rcfonaieftatuetunt, cundisqncfacerdotibus lili s aa al*» Vcmacula uti linguaindulfaunt. 110 Hi flori 4 pemodum invito, Slavonicae linguas in Mo- > raviam reliquasque Slavinas regiones, ufa (i fe infinuaret. His illi prophafibus Met hodit, i fan&orum in numerum a Pontifice reladi \ facinus exeufant. Au&oritatem vero infal- f libilitatemque pontificis, quas maxime hicj s agebatur, tuendiacconfervandivianon alia ( relinquebatur, qnam ut miraculum aliquod i fingentes, abipfoDeo Slavonicaelingus in ! facris faciendis ufum comprobatum, ratutn- I que habitum pronunciarent. Aut appro- ' bandum enim hoc erat Methodii aliorum<] a( de domefticae linguae ufu fibi concedendo poftulatum , aut reprobandum. Neutru* facere Pontifici licebat. Nam ut conceden' do fuam fuorumque antecefforum infallibi' litatem: ita abnuendo Slavorum, qui m e ' tuendi tum erant, animos jam exacerbatos offendiflfet. Hinc quam Pontifici ipfi peti' culofam fore aflenfionem praevidebant, ip>' Deo tanquam aučlori affingere non ver«' bantur (n). In ipfo enim quod fuper hac to InurbeRoma habitum eft, cui Met hodim ac ti¬ ri llus caufae dicendae ergointerfuerunt cond' lio, cum in utramque partem diu de h aC controverfia difputatum eflet: Hanc vocetf coelitus auditam e (Te dicebant : Omnis fp‘ rl ' tuf laudet Domin um } £5“ omnis lingua confitctttu> ti> (n) Vid Strcdrv-vsktum p. 2 f f, fi e* re ir :i' lC m i' w >/, tr- n- h «. Quod & rudiori plebeculae penitus per- fuaferunt. Denique non meliusutfuis rebus ita Pontificis dignitati fe confulturos puta- tant, quam fi vulgatae Hieronymi verfioni, per univerfam Romanam Ecclefiam receptae, atquc ad Methodii ac Cyrilli aetatem ubique lo- c orum adhibirae, ejusdem propemodum au- ftoritatis eademque forma confcriptatn Slavonicam fubjicerent ac furrogarent: per- faadentes pofteris (o) facrum codicem cce- (e rosque qui in Ecclefiis legi folent, libros non a Methodio , Graocae religioni addido } fed ab eodem, qui vulgatam bibliorum ver¬ znem confcripfiffet audore , Huronymo Pfofedos e (Te. Horum namque qui a prima- r >o Romani ccetus dodore transi ati confedi- effent librorum a Pontifice conceflum , non tam fore vel Romano Prafuli ‘gnominiofum atque exprobrandum , vel te Hquis Pontifici fubjedis coetibus offendi- 'Ulo judicabant, quam fi Methodium ac Cyril- Graecae fidei homines, inque plurimis d°dlrinae capitibus Romanis dogmatibus ad- Vc rfatos j audoreselfe conftaret, Ejusdem H f enim (°) Probabile :nim efl non co jam tempore quo Methodtus v *vebat, fed ahquo demum temporis fpatio interjefto, c °ffimentum hocPsntificiumexcogitatum inque vulgus effe. Nam alias facilc patefafta fraus effet t **'ultis J qui hujus facti confcii effent,adhuc viventibus, Po¬ lniš autem, ante aftarum rerum minus gnaris, eo faci- ‘ Us hoc perfuadebant, quo, ob ingruentem magis magis- •JUe bavbajiem,omniumque literarum ncgledum tempoV tJ adfabulas fpargendas erant aptiota, x\1 Hi flori a enim audoritatis linceruausque habendivi- debantuf libri a fummo Ecclefi« dodore) ccelefti numine afflato, Huronymo confedii five Iatine illi (ive Slavonice exarati legereiv tur. Et parum interelTe videbatur, five Dal- maticam quis Hieronymi, {iveeandematqueir lam,vulgatam facri codicis verfionem lege 1 ret. Nec poterat adeo haec res vel legi' busabinfallibili Prasfule Romano latis frau- di efle , vel reliquis Ecclefiae Roman« cceti- bus propter diffimilem difpenfandiratione® juriš quidquam , ex «qualitate fluentis, con- cedere. Qu« enim in Slavonica Ecclefia ar- ferri poterat difpenfandi ratio, reliquis non 1 fuppetebat. Manet itaque in hodiernu® diem fabula, Hicronjmianam efle, quainE c ' clefiishodie fuis Slavic« gentes utuntur,ver- ^ fionem. Hicronymumos item hoc eft ab Hu rl ' nymi ingenio profečlos, reliquos in Ecclefia receptos libros. Pofterius enim CJari(T.^‘' fchius in orig. charad. Cyrulici p. « i docet' his verbis. „Eadem, inquit, ratione, ^ „etiam charader Glagolitieus quo libri E c ' „clefiaftic« devotionis, qui m hunc us^ diem apudSiavonicas gentes quasdam in Ul11 funt, non propter inventionom, fed pf°' pter Hieronymi verfionem Hieronyminnus d ® 1 tur (p). Ac inter alios quidem Ecclefiafti c jj* (p) Nospotius cam ob rationem aPentificiis hoc no 0 * 1 '^ appellatum effe Glagoliticum chaiačkrem crcdifftuS' alphabeto cujusdam Slavonici inventorem c(Tc H 1 * Codicis S.icri ShtvonlcL 12$ >' liSros : divinum officium, iivequimitlarum ) formulas ac ccerimontas continet, libruni i) ab Hieronymo inSlavonicam Iinguam conver- '■ fcm efie fidenter affirmac Pontificius I' fcriptor Blondus (q). Sic enim in it.tli a Mu- !• Iir.ua reg. XI Hieronymus,ait, officium divi- num, quo catholici utuntur Chriftiam, ex ( >ra:coin idioma Slavonicum traduxit, quod ■ gloriofus Pomije x Eugenius Pil, per noftras m a- h iHisillisconfirmavit, 11 §• 8 - - Hieronymianae Verfionis fabula, idoneis 1 5r gumentis a nobis refutata,veraque ejus ori- 1 ___g'ne "jmum, lingusecpje adeo Slavonicscpcritum fuiffe, popu- laeomagis rnajoiique cum fpeeiepcrfuadeatit, WJ Vno celeberiimo MatthiaBelio tefte hodienum mifla- ta*Slavoniee confcripra.fed non nifi Giagoliticis f. Hie- ronyinianis chaia&eribus imprimuntur. Ita enim ifte In hetere lit erat ura Himno Scjtbica p. g. D nimate, i i nq 11 i t, Kajetani, Slani, Bojim, Črtate, Carin, MoJconitef.Rus- fi Gret as litteras,Jed nami cpmbusdam diUhbus defor- n ' cs , fuasfecerunt Sed de Slanonicis , htteris difitn • ®'ns dicendum, quod natio nobis metna efi. Sunt ee ni - toiram duplictsgeneris,Cynllice JjGLigoiitlce : ijlas po ■ fPricres Dalmate Croate pasjim ufierpant at opne a S , ^‘eronjmo, pni Stri done nat us efi, tnnentas credunt, "idem mijfa/ia, tpuibttf ntus faciendorum mjfleriorurti t °»tinentur Rome hodienum mprimi, audores t donet Ijrbibent. Genti enim huic bcneficio pecniiari afvimmo *ontifi ce Rom. jam tum ao.g7o. indultum cffe legimusjut J 5 ia facere posfitlingua fibi veinacula,ututfuper ea re loti levem controveifiam exortam legaerms inter Aichi- c pilcopnm Juvavenfem qui nune Salrzburgenfis dicitur A ^ e l~oinum & S, Metbodium, conf. Job. Weichardi VaU ^jfhr g|> r{ jj f g £eri$ogf(wnrt Srmjn ut, vii. c. v. vi. it4 Hi (lori d. gine deteda : ad verum Slavonica? biblio- rum verfionis audorem indicandum veni- mus. Qui de rebus Slavorum facris memo- riae prodiderunt,Siavonicx verfionis autfo- rem plerique filentiopratermittunt Oppen- bufchius in diflertatione fub celeberr. DanhM- eri praefidio Argentorati habita, de religione Mofcovitarutn, haec tantum memorat. Bi* bliainSlavonicam fuderunt linguam. R e ' genvolfcius five ( ut alias vocari fe voluit) Wengerfcius in hiftoria Ecclefiarum Slavonj' carum, bibliorum tantum meminit Slavoni' corum otriusque Teftamenti. Nos proba- tisfimorum hominum teftimoniis, praecipu e domefticis,qu2enemo facile f (nifi cavillatU' rus,) in dubium vocabit,fubnixi,fepe la»' datis Slavonics gentis Dodoribus Methoif ac Cyrillo primam Slavonicam facri codic |S ’ interpretationem, vel eandem cum hodierM qua nuncRuffi utuntur,vel aliam,five ea fop er ' ftes adhuc five amida fit, tribuimus. Primu 111 ac praecipuum hic teftem fiftimus librum thenorum manufcriptum perantiquum, r eS J quead Ecclefiam pertinentes fideliter( a ' enarrantem, qui Slavonica lingua fcrip^’ btepennaja Kniga , h. e, gradualis liber vulgo pel* \ \ c c 1 > i j ) > ) j ) j I 1 ( i I ( < (a) In bellisRuthenorum,aliique rebus ad ftatum civil c#l fpeftantibus,defcribendisnon femper fidem mereri ^ ¥ leriptum fatemur, cum ri-icndafzpe rmiacula, ali fabellas pueriles plane ac inconditas leftoribus perfua £ velit,ejus feculi quo confignatum eft ignorantia,aC cr*^ tate natas t in rebus ramen Ecciefiae exponc»dis ^ ISSI P omniquc fingendi fulpicionc alicnumelt. Codicis Sacri Sfavoici , I j f pellatur. Hune ipfi, interprete quodam Sla- vonicae benegnaro adjuti, confulentes, (diu cnimhuncJibrum ex Bibliotheca Academica qus Petropoli eft, comodatum penesnos ha- buimus) ita de hac re capite XI. tradentem »invenimus. Ablegatos a Michaele Impe- »ratore Orientis Methodium & Conftanti- )inum,filiosLeonis Theflalonicenfis,qui, cum »multos librosfatros transtuliflent&peculia- »re quoddam alphabetum, (b)fuo ex inge- «nio concinnatlent, magna cum Jaude Eccle- ))iiaeque frudlu Evangelii docendi muriuso- »bierint j Methodio tandem Moravite epif-^ »copo conftituto, Conflantino autem in »monachalivita, quaeCyrillinomen illi in- »diderit, defundto. Hic etfi generatim dun- 1 hxat libros faeros a Methodio &CyrilIo trans- i ktosefic memoretur, nec in quam linguatn i e o$ converterint , clare diferteque indice- ' ^alphabetum denique quale confecerint. 1 ion addatur: ex ipfo contextu tamen aliis- ' circumftantiis manifeftum eftSlavonicc 1 tr anslatos libros, inprimis codicem faerum, ) ^i maxime defiderabatur,&Slavonicum al- i pbabetum fignificari. Dealphabetoquidem " ^ illis invento aho loco, Stepennaja fic pro- ' % onifehe prifcfchedfche i na Tzfchafchefo- * ^ _fta J (") Ut Graeci alphabetum a ptimis tluabus litefis alpha 5c ( ^ita appellant: itaeandem appellationis rationetnobfcr- 'antes Ruthersiac Slavi, alphabetum at bnkj norr.ir.ant.as ctl ‘m pritnam in eonim alphabeto literata a, buki, *UKnt alteiartl fi, b. conftituit. 126 * Hiftoria ftavvlat pifmena Asbukownaja slavvenskint i iafikom Bolgonfche i Slov veni, i Serbi, i Ar- t banalii Baffane i bo\vfiech tiech, edin iafik f Srufieiu, h. e. iili vero abeuntcs, eontinuoa- r dornarunt fcripturam quandam Alphabeti* t cam linguarumSIavonicarum, (fcil.inufum) F Bulgaris & Slowenis & Serbis, & ArbanafiS) e & Baffanis & omnibus iis qui Ruthenorum v lingua loquuntur. Secundus Teftis erit^; * clcas presbyter , cujus hasc verba funt in hi- p „ftoria Regni Slavorum (c) Conftantinus, vir t: „fančHffimus ordinavit Presbyteros, & lite* A „ram lingua Slavonica componens, comrou- 1 „tavit Evangelium Chrifti atque Pfalteriu® c omnes divinos Iibros, V. &N. Teftamen- i „ti de Grabca lingua in Slavonicam linguart' v Nam etfi C/rilli tantummodo tmentionerrt 11 hic inferat: Methodium tamen, fidelem e/us c focium laborumque adminiftrumnon exclu* P dit: auemadmodum & illi, qui MethodtuM a duntaxat audlorem citanr, Cynlio neutiquarn » hanc laudem eripere volunt. Terdumhic )i Teflem adducimus A- entmum in annal. Boji' _ rum ita fcribcntem, „Eadem tempeftat Me- rf h udi us Philofophus(d) Venedasinvenit lite* (c) Hu;us auftorjs monumentnm deprchenditur apnd L*' cium de regno Dalmatin p, 288. vid.Sc Lelongl. c, p. 4^' ubilimiic fere teftimonimn Chriftanm, Eoieslai II. 0°" (t hem. Ducis fratris, qui ao, 993 , floruit, adducitur, (d) Perperam Metbedius Pliiloiophus vocatur, non et* 101 iilefed Cyrilius in excelkntiori quodam fenfu Philofo* phus cognomiuatus elt, Mul to ad huc graviores in mtr Codieis Sacri SlaVonlci. \XJ »ras (e) vertitque divina oracula in vcrnacu- »ium Slavorum fcrmonem. His veterum fi- de dignis teftimoniis recentiorum fcripto- nim quaedam adjungimus. Prarcipuum au- tem in his locum tenet StredovvskH illud ut- pote Pontifieii hominis teftimonium. Qui etfi Hieronymo libentiflime hanc gloriam uni vindicaflet: veritate tamen addučlus, Metho- ac Cyrillum in focietatera ejus admittit, paffimque & illis Verfionis Slavonica opus at- tribuit. Sicpag. 96. Met hodu ac Cyrilli cotn- toorationem in Cherfona urbe defcribens, kvangelium * * quod ipfis prasdicandum erat c am aliis facris Iibris, ad populum erudien- aptis in Slavonicam ibi linguam con- v erti(Te tradit: utaliaquibus hoc idem tefta- tUr )loca pmeream. Au&or Hiftoriae Ec- ddiafticae Hungariae &c, a clariflf. Lamelo fu- Periori anno editae(p. 14) Cx pe coramemo- ta( am verfionem Mcthodio fic adjudicat. Sin- }) gulare multis fine dubio prafidium attulit ,lC drata paulo poft hasc tempora (poft tem- „po- ^'ntino errores obiervant cruditi. Goldafiu: in com- ne nt, Bohem, 1,2. cap. f. muka de rebus Mcravorum re- Eum fcripfifle, led confufe, ait. Strede^-vskms quoque P'3o6. eum reptehendit, quodacta S,, Mttbud/i per plu- 'fsannos in Slavonia:partibus patrata in unum tempus contraxerit. *. ^ ene di f. Wendi ( quo nomine Slavi JnGermania quon- am habitanrejproprie irrfigniuntur)folent & Slavi & con- * ra appellari. vi&.Bugenhagit Pomeraniam quara claiiiT, ' r ypliiswaldenfis Piofeilbr. D, Balthafkr, ex numifsri- ‘ ),ls nuperedidit, 1114. Ilg Hifloria „pora Carol. M.)facrarum literaruminlin' ( ),guam Dalmaticam (Slavonicam hic intel- t „ligit) translatio. QuamvisenimipfeHiero- j }) nymus a Sixto Senenfi lib. IV. Bibliothecs j, vfančbe pro aučlore hujus verfionis habea' j , ,tur, qui cum multi alii paria faciunt: idonea [ „tamen audoritate haec traditio eft deftitu- tj „ta. Provocatur quidem adEpiftolam ipfi‘ o ,,us Hieronymiad Sophronium, qus numero ti ,,eft i j4* verum magis in proclivi eftHie- |j „ronymum lilo in loco perlinguaefua:honii' c „nes Latinos quam Dalmatas intclligere. „Quare fatius erit corum accedere partibus> j| ,,qui Methodio (f) &Cyrillo circa ann, 860. non o „fine fručlu, fed&non fine moleftia in i® ti „oris laborantibus Dalmaticam (hoc eft Sla* li „vonicam) verfionem attribuunt. Hucfin { it dubio quoque refpicit illuftris HerbcrftcinM i commentario rerum Moscovit. de Ruthenis t j hxc referens (p. t.) primo charaderibus ca* tl rebant 5 poftea Michael Rex ConftantinopO' 'i litanus literas Slavonicas in Bulgariam anfl° n 6406 mifit(g). Tum primum non eadup' it taxat quae tum gerebantur, fed etiam otru 1 * 3 \< qua £ pi (f) DevcravocisMethodii fcriptione hžec moncnda i unt ' Alii MethudiHS, ilii vero Mcthodtus fcribunt. V erU1 " jjj Methcdius omnino fcribendum eft: cum & Gracci au3 c res omnes eum vocent, & Graeca; originis c ° gnomenfit: exf»*T« poft &«J»« via derivatmn. (g) Sine dubio Methedtum Sc Cyr///umhicintelligit> l pe quosa Michaele Orientis imperatore adSlavos e tU diendos doftrinaque imbuendos faera ablcgates fup« ^ mora vimus» Codicis Sdcri SUvonici. lip quac a majoribus accepcrant & per longam inemoriam rctinuerant, feribi cceperunt. (h) Adjungere his tandem placct Godofr. Hcn~ Menii & Damcl: p^£>W;/ 7 teftimoniu,reperi- undum in Aftis Sančtorum menfe MajoTom. I.1680. Antvverp. in fol. edit. p. t< 5 , Utrius- quc, inquiunt, fcil. Mctbodii & Cyrilli 'infigne opus eft Novum ac VetusTeftamentum alio- !| imque librorum plurium in Slavonicam taguam, (qua: eadem Ruthenicaeft) fačta c °nver(io &c. Objiciunthicaliqui contra fentientes illius, quo Methodius & Cpillus vixerunti 5 fe- ®li barbarienr, ac rerum inprimis divina- jta ignorantiam. perque eam vix probabi- *«{& putant, Slavonicatn verlionem, non "jfcite ac indo&e fa&am, tum demum pro¬ file, Nimis autem, ut dicam quod fen- S infirmum ac imbecille hoc argumentutn { ft. Fuerint enim ifta tempora, in qus Sla¬ vnim Antiftitum aetas incidit, barbariei te- ^ris plane circumfufa : non tamen hoc l^pcdit, quo minus aliqui inter tot rudes ^mines ac indoftos inventi fuerint eruditi, f r *fertim a quibus praeter Slavicae Graecaeque ^ I lin« ^ ^ulusjoviusin legaiione Mofcovit. p. 26. n ‘ Mn & Cynllnm ib transferendis bibliis facit focios : fic ' r *dcns ; mlllyricam linguam ingens librorum facrof ,l| ni mul ( it u do translata extat induftria maxicnc divi i ^ er »nymt & Cyrilli &c, Idem autem hoc eft ac G qu»* ‘•»therum ac Chryfoflonujm prim* Gennanie« bibU*» ,los iuref&eiAV. ArrA^ui x Tl( s%av wgos TA Kvvyiyt yfllt(1 fi! P !>) Codtcis Sacri Slavoniri. >33 J'®«?) t > a) r y(joL 'Eirirtirii •5'*'« pvftfiiit, midc jam tum epifcopum fuiflc fequi« "M #54 HijloriA dit. Ad quam pater nam filiorum educati- dorum curam, cum praeclara ipforum indo- les docileque ingenium accederet: non pote- rant non ex hoctam fertilibenequecu!to Po¬ lo laetifiimi quoque & uberrimipercipifrU' člus. Pofitisenim,utdecet, literarum funda- mentis: ad interiores admiifi literas ea čepe runt incrementa, utinteraequales non tan- tum exfplendefcerent: fed etiam grandiori- feus dočlrinae palmam dubiam facerent. Cu- jus farna cum ad Theodori , iheojjhili Imper 2 ' toris conjugis aures perveniffet, quae liter 35 artesque liberales cum ipfis magiftris ac ero* ditis a Michaele Balbo Conftantinopoli qUO n ' dam eječhs, reftituendi confilium ceperat 1 haud invito fecit ut inter cstcras farna fi 0 " rcntcs Viros Methodium ac Cyrillum quaffl beraliffime eo vocaret (b). Hi veronoi 1 multo poft, quam huc venerant, / Conftantinopolitano tum Antiftite Ecclefi 3 ' jftico muneri praefečti funt (c). Monad' 0 ' rumhabituibidemindutos nonnulli trad# Sed nega tStredovvskius^ priusquam eGr^ clJ Slavorum terras adierint, monachorum ° r ' dini acceffiffe. ad quamrem probandarfl Primo vetuftutf P hi! fereutitur argumentis. (b) Vid, Stredoirvsl^: p, go Si gi. ubi& aliam ( l u “ lC JDuumviios Tkeodora vocaverit, caufam memor at ' (c) Vid, eundempag, 91. ubi& quales monachi tu 111 . dicantur, fcil. ordinis S, Bajiln (igmficat*; noncit atJ tem,a epibus monachi jam tum extitifleilli; putentuf ftores. fti (d Codicis Sdcri Sl&Vdnici . n? pud Bollandum, Translationis S. Clementis, &C. aučlorem Gaudericum Veliternum Epilčo* pum iCyriili ac Methudii aequalem hic tacere. Deinde nullum ordinis fui hotminem, h. c. fflonachum f. pullatum, (quod monachum fum fadurum probabile fit) fed alios plane o- fflnes, uti e, g. Paitlum Kaich, Slavimirum , Joh iePenetiis, & qui plures hujus generis hotni- te funt, Jabormn facrorum focios mini- ftrosqne libi adfcivifle, Deinde (i pullati ex- Ktiffent: pro ea qua ordinis fui fanclos pro- ^uuntur, veneratione, non Apoftolis, Pe- % V mio &c. fed ex fuo potius ordine nonnuh fetempla inSlavicis terris exftručla fine du- foo confecraturum fuifle. (d). His aliisque St /edovvskii argumentis, per fe fortaflfe non a ^eo firmis, annalium Ruthenorum quos Ste pcna/a Kniga infcribi diximus, aučloritas Očedit. Quorum quidem diferto teftimo- Jj'9 longe pofl: demum, quam Duumviri no- 'd Slavorum terras intraverant, Cyrilius pul- ^orum ordine fuum nomen profeffus eft, **thodium autem huic ordini unquam ad- lcr iptum fuiflfe nusquam legimus. Aceidit int erea, dum hi duofratres Conftantinopoli Ver farentur, anno circiter 845, ut Gazaro- UinPrinceps, fingulariquodam numinisin- lrit du percitus: legatos adTheodoram Im- ’ er atricem mitteret, petitum, ut nonnullos I 4 ad (0 - Vid. Stredo-wsl°jtimy>. 93.& fequent. ubi & alia qui- “ Us monachus non i fuifle probet argumenta, afiertjvau- ,s qtie obječtiones diluit ac refutat. j?6 Hiflona ad fe fpedatae pietatis dočtrin»que viroi divini verbi praecones mitteret.(e)Ad quoi illa faciendum paratiffima, Methodium ac nllum ftatim ablegavit (f). Hic rebus fe ex animi fentcntia confedis, Bulgaroru« «1 f i (e) Fa&um hoc eft anno 84;, cx fupputatione Stredov« kii pag. 9J. Antequam Gazaros petierint, Cberfone.G' 1 corum fine dubio colonia, &multos qui Slavonica li* gua loquebantur incolas civesque tum habente, f« rnl# ' nem Slavicum didicifle Stredovvskius affirmat. multse hicresconcurcunt, undenontum primum Slavo; nicam linguam imbibifle , fed jamdudum antea ftiv® corificitur, Primoenimprobabilenon eft, Theodoii* Michaelis III. Impeiatotis Matrem ejusmodi viros. f populi aJ quemmittendi erant, lingua: ludesefTcnt ab' t- gafle. Deinde ob frequens quod cum Gazaris alii*f : SlavišGracciae intercedebateommercium,plurimis Gr*' corum > praefertim eruditis familiarem hanc linguam' 11 ' ifle verofimile videtur. Denique ex Stredovvski i ip^" 1 fupputatione tam breve fpatium legationem Gazaror"® divini verbi miniftros flagitantium & primum Metlic* 1 acCyrilli in Gazaris adventum intcrcedit, ut linguam i"' terea quam difKcilJimam perfe&e didjciffe nedum lit" 01 facros complurestranftuliiTc, incredibile videatur. An" s enim 843. Legatos Gazarorum Conflantinopolin p £t ' veniffc, fequenti autem 844. munus fuum noft |0< jam aulpicatosfuifie fcribit. vid. lib, ejus pag. 93. &a°°' Quidquod ? Illyricum natione Methodium fuifle a " D “ nullis ftatuitnr ? vid, Afta Erud, a, 1703. p. 240. ubi mefio Glitckio harum rerum peritisfimo h aec fentcntia irl * buitur. (f) Hane rem Strcdo-v-vskjits p. 93. ita narrat: Laeta fr® n te haec Gazarorum legatorum poflulata excepit pro «"* fiio Theodora, habiteque cum S. Methodio Patriarc j (qui alius erat anoftro Methodio) confilio:Cyrillum a hoc negotium deftinavit, qui itineriicomitempofi^ trem adfumfit, Codicis Sacri Simon*ei. M? que Rege Bogote pičta quadam extremi judicii imagine ad Chriftiana facra perdu&o: ad Moravos pergunt. In quibus eadem ufi felicitate: plurimos ftatim Chriftianorumfa- cris initiarunt. In his Radislaum Moraviae Regem primum fuiffe Stredovvkius p. »ni. hiftoriae fuae tradit. „Die , in« »quit, declarata in folcnnisfimo populi con« »fl'axu Radtslaus & SitAtoplucus Reges , cum in« »genti Regina: Miloslavae folatio palam We« »leradii a S, S. Apoftolis aquis falvificis funt »abluti: quorum exemplo alii Principum •>Dynaftarumque Moraviae plurimi praevie »neceflariis imbuti, per eosdem baptifmi be- unefkio Ecclefiae Chrifti funt adunati. Re- “fta tandem Moravia, ad alias Slavorum re giones profedi, totam propemodum Sla- ^oniam, generatim jta appellatam imperio ^rifti fubjecerunt. Vere itaque fcribitinHi« fua Ecclefiaftica Sec, IX. $ i. p. a J*. h ‘dericui Spanhemuu , feculo polt Chriftum jj at urn nono , Cjtrillo Met hodit focio docente p °lonos aeque ac Slavos Chriftianam fidem ^epifie. Quod vero Principem Slavorum "oftorem Cyrillum nominat;in eo parum j^Uratus eft ; cum Methodtus potius folu-s ^oraviae epifcopus a Stepennaja Kniga di- ? primas tenuifle cenfeatur. Hinc & ple* PdUe converfionem Moravorum aliorumque bvorum memorantes, Methodii ut pluri- , Cjrilli rarius meminerunt. Memo- 3t inter alia Papebrochius in Ephcineridibus I $ Grac 'j 3 8 Hi/l or la Graeco Mofcis Tom. I. men (is Maji p. 1 6. rilii tantummodo, non Met hodil memoriatn a Rusfis celebrari. Miramur, inquit, quomo- doRutheni Cyriili cultum excepennt , to ullamemoria uethodil, fakim in his tabulis* Non dubium tamen eft, Methodlum de quo li¬ bri ipforum annales, honorifice multa tra- dunt, sque ac Cyrillum a Ruthenis coli fefto' que annuo celebrari: a Moravis certe nono Martii die uterque fande colitur, vid: Acb fančdorum laudato loco , nonumque Martu diem quo die de utrisque amplius comme n ' tantur. Atque Coftna Pragenfis in Chrom- cis Bohemorum ( Hannovis 1621. in fol. to preff. p. 8. lib.I. ) Goftovil^ inquit, genuit B* rivous , qui primus dux baptizatus eft a veto rabili Methodio Epifcopo in Moravia, fub te®‘ poribus Amolphl imperatoris &.Zuatoplik,e ju$‘ dem Moravis Regis. De Gyrilliani noto nis, Conftantino, (fic enim mitiovocabatur) impofiti origine non una eft aucftorum (to tentia. Stredovpsklut , aSančto C>^V/c,Patrto cha Alexandrino, inter preces eidem appf renti, hocilli datum putat: dutn his vetto eum compellaverit. Quadraginta ab hto dies intercedent cum exhocmifero vita: caf' cere dimiffus,ad Sterna domicilia evocato ris. (g) quod antequam fiat Cjrilh nomen af cto 5 (g~) Ex Afbs fan&orum Tora. I. Mcnf, Maji p. 1 6, dic 1,011(1 Maitii Cyrillus oblit : quo die etiam in martprologto 0 mano. una cum fratre Methtdio in numerum fanftoff leceptus invenitur. Suntqui Cvrillum neftrum, cuiny ^ rofolvmitano jllo Epilcopo cui catechefes, licet falfo*® 9 ‘ affi no- ine lis, li¬ ra- to¬ no ih ■tii n- li¬ ti- > Codicis Sacri Sl/ivontci. 139 cifcas volo, Atque ab hoc tempore Cjrilli (h) nomen a Papa ipfo confirmatum tulifle fcri- bit, Verum ad reliquas a Stredovvskio vel Kcogitatas vel temere creditas fabellas boe pertinere quis non videt ? Nihil videliect aliud, quam novum quod fub vi¬ te finem ingreflfus tandem eft, monafticae vite genus hoc illi nomen indidiflfe verofi- ®ile eft. Sic enim fieri folere conftat, ut cum vita: eenere nomen fimul pullati mu* tent. Haec in brevius contracfta de Cjrillo , Me- ibodiotjue (i) Slavorum Dočloribus hic mo- tenda duximus, Reliqua vero, qus pluri- ma 3- tafle, vulgoadicribuntur j confundutit, id quodfeoit Mie- j. ti*s Vaulfa d- Bibl. Vet. fed non fine magno errore, eun* feculo hic quarto, ille dcmum nono vixerit ; conf, Scku-og,!}' diffeilat. Cap. I. ’) O * 1 ) Hune Cjrillum aucior Synopfeos, qui in Slavonicam I- translatusdc Pttiopoli impreflus liber eft,Slavorum.Cim- borura. Scytharnni aliasque antiquas Slavonicas Sc Ru- 1, rtienas res complexus,Wolodomiri tempore vixifle putat, tlcfc r ibensin cap.quod infcribituroSovvictWladimirowt P° otfcheftvvii fche fvviatago Kyrilla Philofopha foswa t ^'fiebie W!adimir Ste. h. e. poft difceflfum aatem fanffi Cy - n ttPhilofophi J congregavitadfe\Vlademiius 8cc. Cum . enim Cyrilli noftriastas infeculum nonum incidat, Wlo- , ^omirus Ruflis Monarchadccimo contra vixifle as flo- I ru iffefertur. , 0) Dubitat in fiipra commemorata diflertationc hies idemne hic Methcdius fit cum iiloqui apud Aycn- t ’»Hm luftoricum cit, loco Venedas, hoc eft Slavoni- c ^s literas invenifle dicitur 1 fed fine ulla ratione; cum curidem efle in vulgus conftet, nemoquc unquam us ^ubium hoc vocaverit, m 140 Hi (lori a __ ma fuperfunt, hiftoriam & res geftas Bohe- ev morutn, Polonorum aliorutnque Slavici ge- ^ neris populorutn complexi annales; prae- »> cipue Job, Georg, Stredo\vskii hiftoria de 11 ■ vita rebusque geftis Methudii ac Cyrilli pro- •f dita (k) larga manu fuppeditabunt. Poftre-« mus tamen auftor caute omnino legendus »j eft ; quippe qui pro veris hiftoriis, ina- nes ac pueriles fjepe fabulas lecdoribus tra- d 1 dit. Hue pertinet e. g. mirabiiis ille marit >' recefTus, quem Trajano Imperatore, cum ! u fluftibus immittendum Clcmentem juffiffet, lr eve* >' » — ' — ■ d (k) Integer libri tituliis , quem a Venerand, D, Fabrirt )l officiofe mccum communicatum , in hoc meo quali' )] cunque opuiculo concinnando diligenter evolviit^ 1 * ,, cft Sacr4 Movervia hiftoria , five vita S. S. Cjrjlb & Methudii, genere Civium Romanorum : pr#rog* t * f * f patiiciotum Conftantinopolitanotlim : eruditione p ct ' fpicacisfimoru.n Philofcphot um: gradu Ecclciiaftico $ e ' * lehradenlium Archicpifcoporum Gentis Moravi® , ‘ hemi® fuperioris.Silefi®, Gazari®, Ctoatj®, Mong'‘‘ | Ji®, Circasfi®* Bulgari®,Triballi®. Bosni®, Rusfi*>D« - | mati® Parmom® > Dači®, Carinthi®, Carniol® & u nl ‘ veri® pene Slavoni® Zelantisfimorum Apoftolorurn & diverfis Siftoricorum tum impreflorum tum lcriptorum codicibus, excontinuata majomm traditione, & pul>jj' 1 cis fide dignis inftrumentis>atque Romanorum Pontin* cum bullis, acerbo fudore collečla , cm ob concatcna' tam temporum 8c rerumferiem , diverfa antiqui tatUil1 monumenta, uti funt ; Movavorum bella, paces, foedc r3 ; calamitares, veteres fuperditiones &c. adjiduntud l uCl publtc® exttofita a Joh, Georg. Stredouus^io Proton 0 tario ipoftol.Scc, ijecnoti Pavvlorvicii Parocho, Solisba c ' in 4. 1710 Codlcis S.icvi Slavonici, 141 evemile Icribit : Verba ipfa aučtoris digna »funt qute adfcribantur. Quibus concitatus, »inquit (p. 97. ) Trajanus, mifit illuc, qui »Uementem alligata ad ejus collum ancho- »ra in profundum dejicerent. Quod cum »faftum eflet, Chriftianis ad littus oranti- )bus, m are a d tria milliaria receflit: eoque »illi accedentes asdiculam marmoream, in »templi formam & intus arcam lapideam» iiUbi Martyris corpus conditum erat, & Pta illud anchoram , quamerfus fucrar > invenerunt. &c. Quibus gemina funt illa »'luae fequuntur. Dehinc ut gloriofi fui »tnartyris Dominus confervaret memoriam, » 0t nni anno tem pore pafiionis ejus per fe- »Ptem dies ad tria milliaria mare recedebat> ficcum iter ad atdiculam, ubi Glementis ' ,c .°rpus ab Angelo repofitum erat,adventan- fbus praebebat. Et quid mirum eft fi hujuš 3r >n* plu r a paflim invenias : cum ipfe in j^ulo libri fateatur, fe non exfide dignistan- ttionumentis fed ex continuata etiam 5 a jorum traditione hiftoriam iuam repe- ^ H°e etiahi vitium li ber habet, quod inculto maxim€ ac at barooiationisgenere utatui :fsepiusitaquc hos flo« . ll ° s I angujhatur mdes , neces/itor dicere, fcripta in* 1 a re * ata >hcncrii z^elantisjrmus,frn-vte moncre , te’ , ' Rrgts, confjutui prandnas, Mtesaue multos (uk* ' d 'fbrfis CAPUT I4t_ <čg ) o ( 1» CAPUT, III. DE ' { VERSIONE SLAVONICA IPSA VARIISQUE REBUS « AD GODIČEM S* SLAVONJj CUM SPECTANT1BUS«. , CONSPECTUS CAPITIS. § 1 , Quosnam fontes in transfere ^ 11 1 Slavonico codice interpreces fint, discjuiritur* § 2 i Breve judicium exhibet de W l ' Bone. . .T' • t -*- . -t;«. - r—'-— -- - . i' $3. Aliquod ejus fpecimcn cx ve t£l Teftamento profert, , $4. Specimen aliud ex Novo. Si ) O ( g» 14? IV, Exponit editionem iacri codicis Slavonici Vitsebergenlem* IX De aliis parnim cditis partimma- nufcripcis codicibus Slavonicalin- guafcriptis exponic. S 7* Varias Novi Teftamentieditiones recenfec, U. P(alterium,inprimis pi# gloriofar- que memoriae Imperatricis juflii impreflum percenietur«. S 9, Quale pretium Vetcri £eque ac N* T.aRuthena Ecclefia fiatuatur, aperit, communemque errorem, vetus Teftamentum ab illis re- pudiari convicioque corripi de-? pellic. § I.Vc* 144 Hi/loria §• I. enit aliquando in quaeftionem:ti¬ rnim Slavonici codicis VetusTe- ftamentum ad Ebraicum an a« feptuaginta virorum interpretuffl verfionem converium redtius dicatur? Vetus Siavonici codicis Teftamentum , non ex E- brseis fonribus fed ex Grasca feptuaginta In' terpretum verlione derivatum: vel ipfetitU- lus Oftrogienli & Mofcuenfi editioni praefr Xus demonftrat. Novum autem illius codt cis Teftamentum unde ortum habeat, indU' bium alicui vocetur : fonte ex quo martavii fninus clare indicato. Godcfridus Oleariuh in primo libri fui, quo Perficum ac Ruthe- num iter defcribit, capite (p. 176.) vulgatutv* Heronymi codicem Novi Teftamenti f°p' tem efte arbitratur. Das alteTeftament } aii) haben fie nach der 70 Griechifchen Dollff eI ' fcher Verfion , das neue aber nach der f meinen llberfetzung in Slavonifcher unj 1 Rusftfclier Sprache gefchrieben, &c. At ri ul ' lum hujus verfionis expreflum in Slavon 1 ^ (ut poftea patebit) exftat veftigium. neq u * hocaliunde, ut fupra indicavimus, pro^' bari poterit. Ex Gratcis igitur virorum x (t ' 7rvsv?uv fontibus Novum illius codicis omnino defluxit (a). De novo Teftame nt0 con' icft (a) Verba Jokanruc $a*hcrti in frokg«in,ai Coclieis Sacri Slavonici, H f tontrariam tamen tuetur fententiam feb. Sdmabius dt. loco fic prodens : Moscovita ja- ua utriusque faderis rabutaš habcnt^fedminus fi* iditer translatas 5 cum peteris Teji ant em i ver po tx L XX. interpretunt transiatioM\\'Novi autem dfulgata Ver (ione Latina adornata Dubi- quidem hic fibi ipfi movet addens .* illud kte fcrupulum injicerC"alicui pojfet , quomoclo Rus- ( ,Clt l‘.'Sldvpnicd Nov: Teji. Verfio’ jddta tufa atam ,lr (ionem latinam adornat a fit > cum Gneča , p er '"n Rufi f, Mo s c ovita religionetn Čbiifiianam ac « "ftmtjaberfo femper ab Ecclefia lartna fuerint mr *• r * minimeque adeo confetttar.curA ! , ut cum j qua fflhis leji. tahUU originaiiter 'Hdipt^Juniif verndcula e is fit: fontedeferto rt- ^rfiMati fuerint, bocefi verfionern N. T. five five Ruspcam : ’non jmta textum Gracum 4 1 'meti itiis in communi ufu fid juxta e j us ver- , (t> i latiriam in gratiam Moscovitdttim adorna * Htrfe autem dubio ipfe Ihtim , mi« ^ jicet dppofite ac congruenter refpondet. itaqu;e refutatur ab An dre a Bergio , qui . *pe laudato libro pag. 100. & lequ*poft- Mtn varia loca ibidem abeo allata Verfio« ' s Sfevonicae Nov. Teft. cum vulgatte verfio* Joibliiš contuliffet: noftrae fententiae pe- ^ accedit, fic inter alia feribens : unde K not P. 49. verfionern, lnquit, Slavort, in noftris V£r« ! 1,111 iianibus a vulgata illa multunl abfetdcre pluribus ( j dubiutn mihi non fit Grasc. Ni' T. aGraj- t r ''fiftianis acceptum vctnaeula iuaSlavonica transSu- ^R«fTo S , 1 146 Hijloria ms colUtionem inftituentes , dtscrepanttatnqtic» ter utramque invementes , cum Slavonica f‘l verborum ordinem , a quo vulgata J ( tnandatum ■> (a) quampluriina in Slavofl 1 bibliis loca reperiri, correčtoris ma Ill! « repenri, fiagitantia(b). Nec pofle aliter putabat m. (a) De hocitareferunt Ačta Erudit. Lipi. aniii l?of. F 1 ’’ (jj Ut lačne literae in linguaRuthena emendatius lege r£I1 ' fupremus Mofcorum mooarcha curam nova: atqi> ; a " latae verfionis Tbeologis aliquot infignioribus Vit. (b) Huc pertinct judicium illud Glucktt, prspofiti <3 u<,n ' P Livonienfis, de bibliis Slavonicis latum, quod A^ 3 ^ >,anni 1705. hisveibis proponunt. Sed illud re^ »n#ndum fufficsre Gliickius cxiftimat; cum h a ut P' jd k f Ct »j Codicis Sacri Slavemci, 147 tegritati fuae opus hoc reftitui, quam fi da¬ nilo fumftia cum induftria ad Ebramm Ve- teris Teftamenti, Gracumque NoviTefta- menti textum quam fieri poffit diligentiffi- exigatur. §• ?• Quo facili.us autem de ea, quse nune Slavonica verfione, lečtor intelligens Nicare poffit: duo tantum in prsfens loca, ex Vetere unum, alterum ex N. Teftam, ex ’pfo codice Moscuenfi, interpretis opera ad ^rbum Latine reddita fpeciminis loco hic jnferere voluimus. Atqueex veteriquidem 'nitiutn Capitis Primi Genefeos, ab interpre« "" tf Slavo fic translatum. . V’natfchal (a) fotvvori Bog nevvo i Niu i femia (b) bie nevvidima, i ne ukra- pna, i tma vverchu besdni, i DuchBofchii J°fcliafchefa vverchu v vodi, iretzfche Bog, ® ; J budet fvviet, i bift fvviet, i vvidie Bog ^ t, jako dobbro, i raslutfchi Bog mefeh- ® rvvietom, i mefchdu tmoju. i naretfche 3 fvviet, Denja Trnu naretfche nofchtfch. “‘ft vvetfcher, i bift utroden jedin, I Jpche Bog, da budetTvverdpofredievvo- llv Vodi,ibudetrasJutzfchajapofredie vvodi 3V ' . Ki ivvo- '"Vctfionem irrepferintrricnda alia, & cutmpfa analogia pugnantia ut jam a longo temporc publico S. Cza- Majeftatis mandato interdiftum fit ne a quoquw® (.''"ptimeretur denuo acinluKCm mitteretur, ^ftrovienfis editio vertit h. e. ab inicio. Oftrovisnfts SemUfche ; h, e, terra autem, 1^8 IJifioria i vvodi, i bift tako. I fotvvori (c) Boj Tvverd, i raslutfchi Bog mesdu vvodoiu, jafche (d) podcvverdiju , i pofredie vvodi i jafche (e) nadtvverdiju, i naretzfche Bo! Tvverd nebo. IvvidieBog, jako dobro: i bift vvetzfcher i bift utro , Den vvtorii. i retfche Bog, da foberetfa v voda, jafche po: nebefem vv’ fovvocuplenie edino, i da ji' vvitfa fufcha, i bift tako. I fobrafa vvodi' jafche pod nebefem vvfoimi fvvoja, i javvr fa sufcha. I naretfchč Bog, fufchu Seitiliiii a foftavvi vvodnija naretfche More, i vvidi ( Bog, jako dobro. I retzfche Bog da pr«' raftit Semla bilie travvnoe, fiejufchtfche m a po rodni po podobiu,i drevvo plodovi to tvvorafchtfcheje plod , jemufche (le® 1 ego vv’nem , porodu na femli i bift tako. ; ifnefe femla biblie travvnoje, fiejufchtfc^ ! fiema porodu i popodobiu, i drevvo plod°' vvito tvvorafchtfchee plod iemufche jego vv’nem porodu na femli, i vvidie Bo? jako dobro. I bift vvetfcher , i biftutrO’ DenTretii. I retfche Bog, iako dobro (v I bift fvvietila na tuerdi &c, Hoc eft: In principio creavit Deus ccelum ram & terra fuit deferta & vacua, & brx in profundo , & fpiritus Dei moti tal |; C i i t 5 1! 6 f« tl 6 it ti ti 1 'J ti' ti ti 11! tf le fi fe Ei n Jr (c) Oftrovienfis (d) Oftrovienfis addit bie fuit. (e) Oftrovieuf hic iterum addit bie fuit, } (f) Oftrovienfis habet Iietfche bog da budut 1 e. & dixit Deus utfierent lumina. !o! iui Jii 5« 4 o 30J Codicis Sacri Slavonict. *49 fe fuperaquis, & dixitDeus ut fiat Iux, & fa- da eft lux. Et vidit Deus lucern quod bona, & divifit Deus interlucern Sr intertenebras-. vocavit Deus lucern diem , & tenebras vocavit noclera. & facftus eft vefper, & fa* dum eft mane, dies primus. & dixit Deus, Mfieret firmamentum inter aquam&aquam fcot divideret inter aquam & aquam. Et toum eft fic. Et creavit Deus firmamen- . & divifit Deus inter aquas quse fupra frmamentum & inter aquas quae infra fir- ^ftientum, & vocavit Deus fitmamentum c *lum; Et vidit Deus, quodbonum, &fa- dus eft vefper & fa&um eft mane, Dies fe- Cll| ida. Et dixit Deus ut congregetur aqua , ^sfuper ccelis in unum confluxum , & ut a Pfareat ficcum, 8c fačtum eft fic. Et con- ? e gata eft aqua quae infra , & omnia perti- r ' c ntia ad cam , Sc apparuit ficcum, & v °cavit Deus ficcum terram, & congrega- llo iem aquarutn vocavit mare, & vidit De- 115 ftuod bonum. Et dixit Deus ut produce¬ nt terra virides herbas, feminantes femen ^undum genus & fpeciem arbores virides f r °ferentes frucftus, quarum femen in ipfis t eci 'ndum fimile in terra, & facftum eft ita. ( ptoduxit terra virides herbas, habentes fe- ^ fecundum fpeciem , & fimile fui, Sc %res fručliferas, ferentes frucftus fuosf fe- ,;n fuum in fe , fecundum fpeciem in ter- K j ra. IJO Hifloria ra. Et vidit Deus quod bonum , & fa&use: vefper & fačlum eft mane, Diestertius. E dixit Deus, ut fierent Iumina in firmamen to, &c, §• 4 * Ex Novo Teftamento Evangelium <]W Chriftus a diabolo tentatus legitur, in fpj' eimen adferemus : quod SJavonice fic red- ditum. Togda Iifus vvosvveden bift duchom vj puftiniu iskufitifa ot diavvola : i poftivv* 2 dnii tzfchetiri defate i nofchtfchii tzfcheti 11 defate, posliedi vvfalka i priftupl knemu«' kufitel, retzlčhe, afche fin jefi bofchii? jj' jako da kamenie fe gliebi budut. OnP 1 ’ otvviefchtfchavv retzfche, pifanoeft* ne° : gliebie edinom fchivv budet tfchelovvp no ot vvfakom glagolie ifchodafchtfchin 1 ! isouft bofchiich. Togda pojat ego diavv'°- vvo fvviatii grad , i poftavvi ego na fr 1 '" Tzfcherkovvniem, i glagola jemu : 4* fin jefi bofchii: vv’rfi fanifu:pifano bo j elt ’ |ako angelom fvvojim fapovvieft ot tebie chraniti ta i na rukach vvosmut ta , da 11 kogda pretknelchi okamen nogu tvv° ’ Ketzfche fche jemu Jifus: paki pilimo P ’ ne iskufifchi gofpoda boga fvvoiego, ‘j pojat ego diavvol na goru vvifoku fiefr. \ pokaia jemu vvfa tzarftvvia miraiflavvu 1(: j I glagola jemu fia vvfa tebie dam, afche p. poklonifchimifa. Togda glagola jem« 11 ij Codicis Sacri Slaponi. 151 idi fa mnoju fatana. pifanobojeft, gofpodu bogu tvvoemu poklonifchifa , i tomu edi- nomu poslufchifchi. Togda oftavvi jegd diavvol, i fe angeli priftupifcha i slufchaehu jcfflUi Haec: itaad verbum transferas: Ttinc Jefus dedu&us eft a fpiritu in de* fertum, tentandi caufa a diabolo. Et cum je- junaflet quadraginta dies & quadraginta no- čles, poftremo efuriebat, Et accedebateum Tentator , dicenš: fi filius es Dei, dicut ex lapide hoc panes fiant. Ule vero refpon- dens dixit ♦ fcriptum eft , non ex fblis pani- buš fore ut vivat homo, fed ex omnibus ver- bis exeuntibus ex ore Dei. Tune aflumfit e ura Diabolus in fanftam urbem, & ftitit in tečtis templi, & dixit ad eum, fi fi- 1111$ es Dei, dejice te in terrarri: fcriptum eft e- fiifn , quod angelis fuis mandet de te, ut c uftodiant te, & in manibus geftentte,ne jjuando offendas in lapidem pedem tuum. ■Jixitautem illi jefus iterum fcriptum eft, ne Jentes Dominum Deum tuum. Iterum as- ‘Uftifit eum diabolus in montem excelfum v alde, &oftendit ei omnia regna mundi, & Bjpriam eorum, & dixit ad eum: haec omnia Ubi dabo, fi venias adorans me, Tuncdi- ei Jefus, ito pone me Satana $ fcriptum p enim, Dominum Deum tuum adorabis, p e i foli fervies, Tune reliquiteum Diabo- , Us j & ecce angeli accedentes nsiniftra- r »Qtei. . K 4 $* f' Jjfi. Hiflorižt r'- ': ■ . J §. k g v ) J;-' \ Ceterum ih Slavonici codicis editionibus, c verfionibusque recenlendis occupato.,.m«n' t tio hic quoque infercnda eft bibliorum Sb « vonicorum Vitsbergaemajori in forma 'jlli t imprefforum (a) quamquam illa non proprii t Slavonica fed Slavonica: tantum dialedij «• | eut Bohemica , Vandal. &c. vocari queant ( j,Haec qqtqm ita rpceqfet Lelongins : (b) Biblii 1 ^ingiji^S/avpnica, Dalmatica , aut Vaji^' I ,,lica Č Hlyrica , liter« Latinis, interpret« , ^Georgio Dalmatino , cqm cjus prolixa pf?®}' ! 3 ,tione idiomate Germanico fcripta , aufp 1 ' i ,,ciis atque fumtibus ordinum Carniokn 0, i „rnm Augudanae confeflionis literis Latin 15 ' ^facrorum Bibliorum paptem priorem h. e ' i 3J ,Vetus Teftamentum interpretatus eft^ c ' ■ Ilaclenus Lelongius: de lingua, qua fcrjp 12 fit hacc veffio, mirum in modum , ut vid«' mus iludhians. modo enim illamSlavonitfj 11 modo Dalmaticam j modo Illyricamj mo® Vandalieam eam appejjat A d nullam ta ' men harutu. linguarum Truberiana haec V er ' lio proprie-referenda eft: eo qui Carniob’ ac vicinarum provinciarum incolis vem 3 ' culus eft, ferrpone fcripta , id quod tefta t0f Georgna Critgerus , quj in elaboratiifima fo 3 ’ quam Vitajberga: id7f. (Le Serbis hab\x\U d lS ' fertatione, in notis ad 5.4. Croaticam hant v«t' (a) Typisexfcripta funt hjeirdiim Joh. Krafftn, (b) Vid. Le Long, Bibl, Sactuitfadu.poftr. in fol, p. 44 2 ’ Codicis Sacri Slav omet,, if$ verfionem, in Vitsbergenfi bibliotheca a fc vifam, nuncupat/c). Nonnulii totius codi¬ cis hujus, VetusfciHcet &NovumTeftamen- ta compIexi, auetorem faciunt Dalmati- mm : fedfalfo: cum Vetus duntaxat Tefta- ®cntum ab illo, novum a 7 rubero transla- tura fit : tefte interalios trentzelio , qut in prasfat- ad origines Ling. Sorab. partem hujus codicis priorem, h. e. V. T. a Mag, Dalmatine ., N°vum Teft. a Primo Tmbero confectum e (Fe 'Cibit. Idem , transferendi codicis occa> iifionem cxpofiturus, fcilicet exemp]aria J in- ))( |uit, omnia veriionis utriusque Hieronimi- »to* & Methodian«, (Cyrillianam alii vo- >> c ant) ad Turcas, f. Chriftianos fub Turois V| ventes abiiffe intellexerunt Prirms Irube- )),Us & M, Georg, Dalmatinus (d) hac OCCafio* » nc cceperunt de nova verhone inftauranda »'l 11 * B. Lutheri efFet conformis, cogitare. ”3 u oque faciiior compendiofiorque lečFio ” tor et : Latinis literis Slavorum Iinguam ,)0 ptime pofle exprimi decreverunt, &quae "^uuntur. Verum ut taceam nune, cora- ^nritia e(Fe ac falfa, quae deHieronymia- r 3v er(ione narrat, nec dici pr o certopos- "^uamne antea Methodiana verfio im- . »pref- «1 ddit Crjigerus hanc verfioficm Glagolico f. Cyrilhop '‘‘fafterc, Chriftianisin Turcia familiari, confcnpram Verumitihoc errat: cumeanonalioquam Latino 'Oal mat j co charaftere conftet, , ^ n °nnuliis Dalroata vocatur, fed parum, ut videtur, »H Hi flori A preifa extiterit, aut perlata fit in Turciam- aliud omnino his viris bibliorum edend<> rum confcribendorumque cenfam dedit.Ni' mirum Anno 1561. L. Bar o Johanne s (e) decuS familiae Cormmm de IFciJfenfe (f) patriae fux Carniolae , vicinisque reg® & provinciis m rebus religionis puriorisfe' currere volens , Verfionis N. T.& alioruo librorum edendorum confilium cepit, rigente dočiifTimo Theologo Prim irubm 1 openique ferentibus AntonioDalmat a, facef dote ex Servia , & St e phano Confule , facerdon ex Bosnia typographiam triplici characte 1 inftručtam , Cyrillico fcilicet, Glagoli ® 5 & Latino, in Ducatu Wiirtenbergico cotnp 3 ravit. Šumtum in eam rem quidem fuppjj ditavit : quo tamen ex parte fublevatus" munificentia Regis Bohemi MaximiliMh triu' (c) Verba funt ClariiT, Frtfchtt in orig. charaft, ( f) T budnus lib, ann, 6f. Comitem hunc appellat<^r in«* 1 Ungn/tdium Sonneckjttm, dequoita fcribit; cu® ^ dibili propagandx religionis defiderio arderetji** quoque fumtibus biblia facra & Theologorutn j fcripta inJinguam Tureicam&Croaticam conveid Gsntes illarum. . . ' ’ ' linguarum pcritas transferri cur^ 11, fallitur; quando inTurcicam quoquc linquam bib> lJ , verfa hrndir. nnamnmm enim in nnnnlorUItl ' verfa prodir. quamquam enim in populorum Turcarumimperiofubje&i fant j ufum eacefled 111 ' ^ tamen Turcica fed Croatica vel Carniolana gua excufafunt, Corrigeadus hic ergo celebetr. koitus, qui in libro de variis Script. edit. eam q u4,l, __ recenfemus veifionemp, 197 . Turcicis annume rlt ’ ( j vumquc T, TurcicumOxoniianno I^^, vulg atu tradit. ft: Codicis Saeri Slavonici. Tjf trium Etečtorum Principum , Saxonici Brandenburgici & Palatini, Landgrafii itern Haffia: & Ducis Wirtenbergici. Hasc tjrpographia fuit prima , e qua in Ger- rnania prodierunt libri charačtere Glago- litico exprefll. Abrahamus Frentzeiius cit. ioco, Pentateuchum literisLatinisfcriptum, primum Iibrum cenfet a Dalmatino edi¬ nim &LubIini a i f 78- excufum. at falfus in c ° eft clariflimus Vir, cum ante duode- cim (g) & quod excedit, annos jam Novum Teftamentum, duabuspartibus,quarum prior comprehendit Evangeliftas & ada Apoftolo- r um,pofl:eriorEpiftolas Apoftolorum & Apo« c alyp(in Tubingas Anno ijdt. in 4to pro- diiftet. Ac hujus quidem libri folum Trube- tž "»audorem editoremque eiTe ex dedicatio- *j e ejusdem patet. Utramque enim hujus co- oicispartem , docente GlarifT. Frijcbio , dedi- c avit PrimUS Truberus Mit.rimiliiino , Regi Bo- tamiae, Germanicis verbis: deferibens limul ^ligionem Grascorum , cui plerique Chri- “,' 3 ni Slavonica Iingua loquentes & Cyrilli- c ’ s Glagoliticisque literis utentes in Bosnia, s «rvia & Bulgaria addičli funt (h). Novuin foe- Hujus exemp)ar feposfidere refert : propterea fibica- IUftl rnagnique pretii xftimatum, quod e manibus Dal- ma tiniad fe pervenerit: cui hascaučtor manu fuaadfcii- Venerando atque Docliff, D. Johanni Fafchang, 'j Ecclefia; q Ua . chrifto in Tolsfnick Carinthias colligitur, f Paftori vigilantisfimo &c, M. Dalmatinus d, d. d. j Mandat hic quoque iubfldii hujus Regis ad erigendatn ftinc Utriusque chaiaftcris Typographicam , caufam, ut fci* I fč Hi'flori a foedus exceperunt prsefer Poflillam , ex Lip theri, Melanchtonis, tire mu fčriptis concin- natam, Loči Theolcgici MeUmhtorns eodeni anno impreffi. (i.) Ex quo inteltigitur, minime primum Jibrum dici poflie Pentateo- chum a Dalmatino editum, fed inter poldre- mo! fcilicet CJniftiani hoium regnoium imo Tuici ipfi><] ul ' bus eadem luignaibi Vernacula eft, Scripiur: S, leg«* posfint. Confirm.it etjam quinque gentes, five incolii inCroatia. Dalmatia, Bofnia, Servja 6c Bulgaria«^ pliceshascharačkium figurashabere, fed tantum inlii bris lacris&c. Refert denique quod interpretesfivtnD- vae , novi Tcftamenti liujus verfionis au&ores in pl £,li ' ejue latinam Eralmi Sc GermanicaniLutherifecuti fi ntvcI ' fionejn,, noti ramen negieftis aliis, inprimis Bohemib' propter quaadam difficiliora vocabuia. hacc verba ft 11 e\zx,Frifc(iii p. 171^1. 0) Hune libi um, quem ex D, ProfelToris Kohler/ iccii^ 1 ' 1 mutuum le accepifle narrat, fine dubio innuit Člarisfim^ Voderhnus in libro fupia laudato, ©ClODDIUfcl) DvUPj* •^eiligtblini Scc^p. 10. ficn fcribensl ich habe auch k* gende Biicher conferiret : (i) Antonu Dnlmati»‘ Tiibingen 30, 1562. gedruckte Glaubens-Artickel tcchifmuta. ad quar verba dočtisfimus Vir, innotispd" 1 bare aadit : fonft hat auch im fechzehenden Seculo 11 Georg. Dnlmatmus cin Evangclifcher gelehrter Predi? 1 in Ober-Kiayn ein Gebebt-und Pfalmbuch in slavoni^jj Sprache zum Vbilčhein kommen laffen ; welčhe W Bucnlein Mag, Felicianus Truber 1 ^ 9 ?. zuTiibingeni* 1 tvehnter Sprache , doch mit Ln.einifchen Literis drucken laffen, und ich felbft befize &c. Sed prim 0 eo falhtur, quod Georgium Dalmdtinum a priori P* ■mntino quem cummultis aliis Antonimu. falfo vocat; verfijm effe putet : -deitide nec mamini alieubi Feh c,> ^ Truben , cujusdam a F rt mo Truber 1 , quem vocanb diverli vel ejusdemcum co »nenuonem injeftam & c f ! hendifle. t 5 i n tl P Ci n It S' G e< lil h Iti lit Dl »1 Ut Dl B i t i s p P) r« i Codicis Šarci Slavonici. ____ • mos potius referendum efle. Sed&ineohal- • lucinatur Frentzehus , quod antequam totus i S.Bibliorum codexVitsebergje lucern viderit, i folum Pentateuchum Dalmatina editore pro- i- diiffe tradit. Quippe qui in prafatione bi- bliis praemilfa, certiorem facir lecdorem, Pri- mm Truberum jam ante Novutn Teftamen- tura & Pfalmos lingua Vandalica fcriptos, ty- piseuraffe exprimendos (k) fe vero ante pau- cos annos Pentateuchum , Proverbia Salo. tsonis & Ecclefiafticum in linguam Vanda- licam tradu&os emidiTe in lucern (1). Inte- gmm hujus facri codicis titulum, ex GuieL bototvei elencho fcriptorum in S, S. Londini edito (p. i 3.) petitum exhibet in citato libro lilo celeberrimus Theologus noftras Chrifiia- Kmholtus) eodem, quo de verfione Bohe- [pica , Hungarica , Slavonica agit, capite, l'c confečlum : „8iblia, tu jeufe, fmetu Pis- » m u, ftariga, inu noviga Teftamenta, Sla- ’> v anski, tolmažhena skufi, Juria Dalma¬ tina, Latine : Biblia h. e. facra fcriptura »^ct. & Novi Tell:. Slavonice translata per ifGeor- ^ In Catalogo librorum qui Glagolitico chaiaclere c Ty- P°graphia Tubingiana prodicrunt Pfalmorum non me. “"nit Frtfchius p. 17, ibidem tamen lmprefTos exivilTc I^longii Bib’iotheca p.443. teftatur :Pfalmi tium, in« t l"‘ t 'Cioaticeex verfione Primi Trubert Tubings 1 ^ 66 . / Ndieitnr, I i,H®caliaq U e de Wittebergenfi codice a PolycarpoI,y'. , C| °c[uondani noiata atque ex ipfius literis cxccrpta v.i- c 'n Letongn Bibliotheca. faera p 443,edit. infa> «58 Hifloria ,,Georgium Dalmatin urn (m). In praefatioflt inter alia quoque indicat Dalmatinu i, fe una cum Trubero univerfam Scriptii' ram facram in vero timore Domini, &cp ti.diana invocatione Dei cum e fontibus liji' guarum originalium & interpretibus aliis tum e Luther i z ccurata & ubiviscelebrataveR lione in linguam fuam patriae & omnium cow modo transferi pfifTe & transtulifle. Deinlt addit, Licetlingua Carniolana,adquamipfe ut Carniolanus, refpexerit, inprimis idioti' fmis fuis a reliquis diale&is Vandalicis h. o Slavonicis quodammodo abeat, fe tamen«' done orthographiae, inprimis addendo voces nonnullas ad marginem afterifcis notatas in indice dedifle operam, ut non tantum 111 Carniolanae, inferioris Styriae& Carinthiattf' gionibus, verum etiam in Provinciis Vandal*; cis aliis atque vicinis ha:c interpretafio H' poflit,&cumfrudu adhiberi. (n) Labot 1 * fui focium Dalmatinus habuifle dicitur m um Bohocitz , (o) quod nefcio quo audore do- cetBibliotheca Lclongii (p) At nihil hac de rJ certi, Probabile tamen quodammodo Bohorizium huicoperi manusadmovifle: q u jf pe qtji eodem tempore,quo Biblia Čarni®' lana Vitaebergaeprodierunt, ibidem verfafl* (m) Hic titulUs non videtnr accurate effe defjjjip° s 'f finetu ccite legendum eft fwetu &c. (n) Vid.Bibliothcc.faciamp. 442» 5č 44}. . (o) Nomcn auftoris corrupte hit fcribitur, curtt vcr nom.cn fit Adami Bohoriči* fp) Vid. Leleng. pag. cit. ■PF 1 — ■ ■ ■ , • . Codicis Sdcri Sl Monici. 1^9 : Slavonicaeque linguaeaprrime gnarus, librum i cdidic, ad Dalmatino- Truberianum inftitu- ■ iummaxime facientem, quem Horuhu Ariii- ■ usfubcifivas-) deLatino - Car mo lan a literatnra ad 1 litina lingua analogi Mn accofnmodata , infčripfit s &Vit£berg£e, eodem aquo biblia Carniola- • na lucern primum viderunt, anno 15-84 iti ■ 2 vo, imprimi curavit(q). Verum ut ad bi- : blia 1 (l) Quar.tum ex indice libri conjicio plane rarisfimi, nul- ' J®que Audio a ncbis emendi, in eoprarcipueargumen- !, t0 verfarur, ut charafterem Balrnaticuni latinis literis ex- , prelTum, ejusque in Slavonicis libris inprimendis ufum j sc necesfitatem expon»t, Frenceltus in citata prsefatjouc , ^rumipfumle vidiffe negat ab aliistamencertioremfa- ‘ ftum, agiineode Slavonic* linguas rebus grammatici* 1 & cognatione Linguas Molcoviticse Ruthen Polon, Bo- < tam. atque Lufarica: cum Dalnrat. & Croatica. Tan- tam hoc libro le caruiffe dolet; multa line dubio quas j inftitututnfuum faciant fuppeditaturo, H*c duo ta- 1 mcn ex Bohorizio notanda leftoribus proponit. (1) ’ Qgod tejle eodem Sorabica linguapartim dijferat a Cro- I' itica reli tj. (2) Quod L, Slanica Orient, nonam i< f cr ’ptionis genus ant e Jecalum Jortita Jit , mm trum o - j l er a Trubcri Dalmatini & Bokonz,ii quorum poftre- ‘fius tn, duntaxat approbator, priores inventores, Me- 1 ^init quoque hujus libri Ludolph. KjtJlerus ( alu s Nco- r '-‘rus diftus) in collegio quodam ms. quod Berolint i* 4 * on< tana habuit, <$t manudu&ionetu ad notit; aučlorunt '“fcripfit, his verbis; Ad lingu*Slavonic£enotitiamexi- |, j* 116 faciunt Adam, Bohoriz.ii horulx &c, vid. & Lam-* * tacii commenrar.de Bibl. Cariar, Vindob.Lib, I. p, 92. 9 "‘tntionera quoqueilliuslibri infertlupra laudatus Vo- er linus in epiftola ad R, P. D, Carolum Tofchium, col leg, °ciet, Jef apud Leubenenles in Stiria quondam Ghec. 111 ln g. nun« vcroTvrnaviiE in Hungaria Mathemat Pro- fcir«. 1 i6o Hifloria blia noftra Vittebergenfia redeamus v N dem hunc codicem e(Te auguror quera Ve- nerand. D. Pater Johann, Harduinus in espli' catione illa fatis nota imaginis Veronenlii (r) operibus ejus feledis in fol. p 97. diariii item eruditorum Gallicis de ann. 1707. in* ferta , Gallicoque fermone conlcffi pta, in fententiae fuas defenfionem affert. Ni' fefTorem Scc, libro ipfius German, adjefta,his veibisl^/' arttcnlp:m Slavcrum reputans, cujus extrd declir“‘ ,l, ‘ nem ufiis tn hnguit non e fr, plusfimplicl 'niče BohonV 1 (epuem, cptta Jlimma Tua Vir op time h urnam t as ep 11 ' tro mecum cotnmunicafti ) korulas , qu& Grdtnr»‘ ,,Hl •vicem pr&flant, adti Juccifivds Vtt&berge. eiti® fedfrufira adii : Sc paulo poli. Seripturam i&t* dum fdlutas Cyrillicam de qua & Glagolu tca,Grgra ^ •Varilca dijiinctes idiotijmos exprimentibus Bobenz-ius tuuspluribus nos docet , (r) Dusealiasimagines Veronicae appellatae dicunturi^’ nin. Primum illa,qux Romaš fervatur, imprelTa »■ 1 rioabfanda illius nominis temina , Chrillo crucefflP^ tanri oblato, Deinde illa quam fua item expreiram de a cie AHga.ro mififle Clirillus creditur, de qua pollrem a • agitur. Kare quomodo ConRantinopolintranslata bemusa Bajllio Impeiatore tlelcriptum, ipla riuqC. ct£ tur extra muros Genuenfes feivari in Eccleliis, qux ° u Armenorum monacliorum fuit, Confer Papebroc" |U Sc locios cjus in Ad, Sand, Menf, Maji, p. ^o. in Eph cn ' e rid, Grasco-Ruthenis ad verbail]a ; memoria Chnfh non manufalU Dc his cZ^glloOvrOttfTOiš i' I,a ginibus Jefuiia Gretfcrus, tradatum quoque fevipfit»q ue1, Bdpchreckitu mirnem vocat, fc X Codicis S Mri' Shvonici, 111' k\ m! iti' ri' ■rt Ji 'tl 1 'it' 'J ni' ut ii) •It It' tl f i' If* 1' if n it Ji t6i Nimirum ut verba infra imaginem Chrifti fcripta: Obras Gofpodm na Ubrus , h. e, mage Bo¬ rni in fudario , non Slavonica, fed Graeca es- fe(s) demonftret: provocat ad biblia Slavoni¬ ji in bibliotheca collegii fccietatis jefu, ut sit j extantia, exquibus modo dieta verba : .mago Domini in fudario , ficSlavonice reddan- tUrt Pild vel Poidoben Gosdul v' antvvcio, Ve> rum eo deceptus efl; dočliffimus Vir,quodpro uibliis Slavonicis ipfis, in ea, qux SlavoniCce |unt dialefli, Carniolana fcilicet noftra, vel wendica inciderit. Debi tat hcbvvabius in diflfertatione, quam mb praefidio Gerhardi JehK habuit de Ecclefia. oseovirica , an eadem haecWittebergenfis ver- ‘ l0 (itateue Slavonica. Qnodequidem valde- ni!r or, cum exea ipfa,quam fubjunx.it oratio- UeDominica, cum Slavonica coilata , ha- r Ummet diferiminen aperte videatur- Htec ^irn ex verfione Wittebergenfi, quam Tru- tr,ts (tj edidit, lic fiuit : Ozha nash , kir Ji v’ L ne- (0 Kar uinis ex his verbis, hunc verfum Graecum exfculpit; di] ys 'Srcu/ovcte d,KH rl1 Cafarei fuafu kocfecijfe : de qn» p a ul o poji narrat,f“ Georgianum nat k maj trem Principom ^»arquare dtr bas -vocatum Chriflianum jam faktom Gr&co Auggf^ confes/ionts exemplari donavent atqtce adconjlsnta 9 tnfde Chrifltana cxcita 'vertt, (u) Eandem orationem indiffertat. fua mkmhsdrvudf fed non tam accurate feriptam, quam noftra , qus e* ‘1 pra citata colleftione orationum Dominicaiutn Lo Bl11 nenfi p. 41. dcfumta eft, (a) Reperiuntur quoque Slavonicae verdonis nonnulh 11 clarisdmi EliaHutten bibliis polyglottis. idquodp r * ter I\ortboltum in Jibto de variis Sac. Script, editi 0 *' [ &c. nos docet ceJeberrimns Doctor ac Profeflor Lipfi in * 1 ’’ Fautor ac patronus nofter fummopere colendus V>) hannes Gottlob Carpz.07jius in Criticafaera codtcU brasiPar. I, cap. IX, ubi paragrapho 2, qua de polyg* ot ^ „celebrioribus leftoreminftruit,£//rf/,inquit, ,jLufatus, lingua; S, & cognataium Profesdonum P 11 " »cam Lipdce If77 »actus ,haud ita muho poftab£^ »reAugufto T579. inaulam accerdtus", utex ejus in** 1 ,,tione Hebra:am iinguam hauriretpnnceps, tande |1 ' 1 | ^annoijgj.honorificentisfimo^rnatus Si dimiff us tL ^ Codicis Sacvi Slavomct. 163 cs dialečti verfiones breviter indicandas per- gam, cx LeiongU partim bibliotheca, partim aliunde fumtas. Huc pertinent e. g. Biblia Vandalice , juffu Iriderici GuiUeimi Elečtoris Erandcnburgici converfa &edita, (b) Dem« __ L z de »moniojperagratis Lubeca, Harnburgo, Praga •• datique». uNoiibeigae fedem fliam fix;t, fuisque fiirntibus typogra- »phiam, kholam linguaiUm & bibliopolhim conftituit* »>unde Atin, biblia facra prodiere Ebraice, Chaldai- «cc, Gneče, Latine, Gcrmanice & Slavonice in fol. &c lau* kidata vero editio anni iex coliitiutis mcmoratos tex-» »tus dividit, ita taiiieri ut in diVtrfis editionis ejusdem »ttempiaribus ultinaa čoiumna ioc©S!avonici,Gallicum> s>in aliis rurfit' Saxonkunt, in aliis Italicum exhibeat 5 cc» Haftenus Carpz^c^itis. Nobis tale bibliorum Hmteria- n °rum exetnplar, quod Slavonica contin.čat, videre adhuc - »oncontigit, Hincqualis fttilla vetfib, nluilpure Slavo« n, ca, an Slavonic* tantutn dialečti, ceito affitmare rioa Poflitmus. Slavonicam tamen effe probabile čil, cum. “uthenica ( vel potittsSlavonica) biblia apud Hutterum * e vidiffc memoret Adamus BohvritZ,ttos ; c.Onf, Jaco~ ritim citat, loco, p, ^ZI, ubi hasc adjungit : apud "'undem biblia tutn Mofcovitica tiim Croa ica lingua "tJttitiflTe, apparetexIpecimine operišpofyglotti,pr*fixo> *»®ibliJs qua«iriling, Tom, I, qua!es etiarh tstnpluies Pia!« "miiH Luchologio quod penesmc eft manulčriptum Ji« •■krisServianisL Ulyricis, rcpeiilintur, CaiterUMetus« Slavonicse linguae veifio infeita qtiGque videtur bi* l ,,s 'maximis, (quse vocantur ) cura Se Id&oizjohanms de 4 Haye arino x66o, LutetiaeXIX Tomiaeditis: dequi« ‘^Uscelebertimus liortkcltus cit. loc. fic fcribit J cum reli« 1,( l»i codices non nifi translationes luppeditent linguis Wr «ditis,ut vocant, adornatas: novimi hoc opiis idio- jni a pt at<;rea iHjftcum, Gothicum &c.adiicefe. Veiuna (|,, e 10Cc ! u °q u e j nobis nondum vifo/cetti nihij Cbnftat. fine dubio funt Wendica * de cjuibiis vidc JmA 6 inepiftela fesunda itinsiatii |>ag, 4,2* 164 Hi (lori a de Biblia Pruthenice ieu lingua Veteri Pril thenorum ejusdem juffu reddita , nonetom forfan in lucern emifia. (c) Exfpečlabunt hic fortafle nonnullit me recenfionem quoque bibliorum Ruthe- na lingua confcriptorum. fed fruftra. cum nullum equidem adhuc,quamSIavonicum co> dicem facrum aRuthenispoffideri fciam. Ut audiendi propterea non lint, qui vel Slavo- nicac verlioni fimilem,vel ab ea diverfantat' ftinčtamque verfionem bibliorum Rufficaifl hic fibi fingunt, quorum quidem poftreniufl praster Rich ar dum Simonium (d) & Lhrtfi. K >r, ‘ holtum (e) video feciffe Lelongium , (ingularfi (c) Tollius tn eptftola itinerarta cit. loc. addit •' hoi fc.Vandalos & Pruthertos 'veros, J Borptjfos pn s ‘ l ' qae eriginis inter Jubjectos Je namer are , e,n * quoque lingua cxpnmi biblia curajfe Ele flor natrM. hocque idioma Borafforum 'veterum dt-verftjmu^ v a Cermanico qao utuntur alias tncolee, (d) Moseovitae inquit, Iberi f. Georgiani, populi qu ot 5 j! qui colchidis regionesincolunt, luos etiam habentco' tcxtus facvi vcrfionis, & non ita pri.iem biblia ftr*f & charaderibus Mesco^iticis edtta fant, vid, ii>p r * c,t ' loc. in hiftoire Critique. (e) Hic Cap. XXX. devanis S. S. edit. p. %2.f. io. adhoc. inquit Rusfi f. Moscovita: bibliaVernaculM 1 ^ & iupcriori ieculo Sc noftro non adeo pridem tcnl P^ prodierunt. PetrasPaal Vetgerius in libro annolfpj edito, cui tit. A gl’ mquifitori che Tono per Im } 11 ^ catalogo dci libri haretici p. 4 6 . haec ipfaieviditl^. 11 ^ rat liclcribenst Sed biblia nuucveria funt & exc u ' 3,a , a quibusdam anms in lingua Ruthcna. III* |S lathuasia confpexi. Reccnfitc nune hanc Ycrfi° D£l ^J Codicis S/tcri Slavottici . t<5$- us caput afiignantes. Contra ea alii, uti c. %~Ujjcrtus , Scbvvabms , Botbvvidus , aliique Miti Rusficum S]avonicumque bibliorum codicem pro uno eodemque habent. In his Godofrtdus Henfchenius & Daniel Papebrochius mAftisfančlorum lupra addu&o Joco, utri- us V ,e ) inquiunt, fcil. Methodii & Cyrilli infigne f ls c ft Novum ac Vetus Tefiamcntum Aliorumque Mrorunt plurium in Slavonicam linguam , qu difertis verbis Slavonica biblia, Rutfica 1 Bo que, communi quodamcatalogorum er** f0re > appellantur. Sed dixeris ab Emefto ta- Gluckio verfionem quandam Ruthenicc C0|1 textam prodiifle. Enimvero quampluri- j? os fcio fic efle perfuafos: fed falfo. cum hxc ^Mii Germani hominis translatio fortafle ' Cet perfečla , atque elaborata, (f) nun- tamen necin Batavia nec inRulia lu- L ; cetn ' J talog 0 veftro &c. Me itaque feliciorem fuifle fateor ^getimti, cui nunquam (čredo nec aliis) vidifle li- < f )Ho c colligitur ex novis Literscriss marts baltbiti an- '701, ubi, transferri nunciatur biblia Rusfica exidio- authentico in linguam Rusficam cura et Audio Ir- Y‘ Gliie^ Livoni. Deinde ex his Aftor.Erud. verbis 8 170^ p. 240. Erucflus Gluckprepojitus Lrvoni- > ‘jut pcft Nar-vam a Rus kis expugn*tam , capts^us °/cu 4 m abdučtns ejl, dolet ,quod Ruthens nortdum fru - accurata fatts bsblsorum -oerftcne Sla-vonsc *! cum “ 1 Ua bactcuus ut sin tur, ‘vittofeculi, quo A Met hodi o JlJj- 1 66 niftovU cem viderit. Quomodo enim in Typogra- phia Amftelodamenfi, Petri Magni, Ruffo- rum Imperatoris aufpiciis anno 1098- ab Kopkvvicz ereda (g) Iiaec verfio anno 169 8>U' perfuadere nobis vult Bibliotheca lacra I* longii , prodierit ? cumex AčHs Eruditorum Lipfienfibus anni 1705 pateat, bane ipb® Cluckii verfionem, jam olim a fe ad fontiu® normam compofitam in direptione holtt bibliothecte ipfius univerfae, cumNarva pr*" da: militum diripientium pateret, amilb® efie: aučloremaue illius novam Novi Tefa' WUAU JUrtUUV-JAUdUlU JUGUlUa au«**-' Codicts Saeri Slavonlci. J 67 integrum facri codicis Volumen, vel partem ejus in Ruthenam linguam translatam in lu¬ cern poftea exivifte, cum eodem, quo no¬ vam incepifTe verfionem legimus, anno ob- • iifle conftet. Saltim quinto hujus feculi an- 1 no biblia ilia nondum prodiifle, muka pro- 1 bant. In his, quae memoriae Trevoltianae 1 anno 1706. p. io< 58 . referunt : poji Gluckii I ditum Peer um Alexiovitzium , Mctgnum Mosco- 1 S; « ducem t hanc ipfam verfionem perjici jusfijje. 1 Nec in acfcis eruditorum Lipfienfibus anni ‘7o & feq. dehac bibliorum editione rela- tu m quidquam legitur. dolere potius nar- r ant D. Giiukium , quod Rutheni nondum fruantur accurata fatis S. S. bibliorum verfio- ne Slavonica. Memini quidem audiviffe ali- quando de novi teftamenti editione fatis ‘Plendida quae in Batavia quondam prodie- r >t, Verum certum eftnulla unquam biblia, 1 u a vetus, qua novum teftamentum in Ba- tavis prodiifle. Quae autem anno hujus fe- c uli circiter vigefimo fecundo piae memoriae tyeratoris Petri Primi aufpiciis ac juftu ibi- ^ er n in lucern exiverunt, Hollandica tan- tom lingua conftantin folio, ficimprefla ; ut “Oguliš paginis in duas columnas divifis,una Nollandice imprimeretur, altera Ruthenis, le tropoli poftea addendis, vacua refervare* Ac vidi ipfe aliquando in officina ty- P°graphica Petroburgenfi quamplurima facri c °dicis exemplaria candidis regiisque char- impreffa, ut dimidium paginae verfio- L 4 ni i6S Hi flori a ni Batavae infumtum , reliqua ejus pars va- cua reli&a eflfet. Cujus rei cauflam cum at ejusdem officinae correčtore exquirereffli propterea hoc ehe fadum refpondebat, m Slavonica ver(io in altera paginae columM Petropoli adderetur. Habuifle enim in ani* mo dicebat pie defunčlum Imperatorem,U' trasque has verfiones Hollandicam & Slavo nicam uno volumine complexas emittere. nec commodius fe hoc fa&urum putaiki quam fiHoIlandica (eparatim primo in Bat* via, deinde Ruffica Petropoli curaret imprj- menda, intercedente autem Imperator« morte negotium efie interruptum. AttjUf hopc lpfa biblia funt, quas in novis public 15 Si hiffberkienfibus de anno 1711. nUm. 4 *Pj° Moscoviticis falfo venditantur , dum ita <} £ illis relatum legitur : „ Der Gzaar lalfet ,,Bibel zuAmfterdam in MoscovitifcherSpra' 5 ,che drucken, und zvvar auf einer Seiten > „damit auf der andern vvas beygefchrieb^ „oder annotiret vverden konne : den Sa [Z ,,mufien fie nicht brechen, fondern allebef „behalten, vveil der Czaar entfchloflfen^i 2 ' ,,feBibel nachdrucken zu lahen, und foll e * „felben in die 60000 Fl. zu ftehen kot* 1 ' „men , nemlich, vvas angienge diejenig el1 „Exemplarien fo gedruckt vvorden, mit op' „nen Littern, die gefetzt (ind. Mit die |e „Bibel habe der Czaar den Vorfchlag > „eine jede Familie oder Haushaltung v ° 3 ,ihm ein Exemplar durch alle feineLan^ Cedicis Sacri Slavonlci. 169 »kauffen foll , worauf er eine Taxe fetzen »vvolle, fiir diegrofie, mittlere und gerin- »geStandes-Perfonen, vvelches nach einer »Calculation dem Czaaren ein Confidera- »bels aufbringen dorffte, fo damitcontinui- »ret vverden folte , fo offt fich neue Haus- i' »Gefinde dureh Heyrahten vvieder fetzen j 1 »und in Summa keiner foll eine aparte Haus- • »kaltung fuhren oder angehcn, ohne eine 1 »Bibel, vvodurch der Czaar feine Nation ge- ’ Ahte vvas vveifer zumachen, fo einfaltig »folte gehalten vverden , damit die Geiftli- »chen ihnen auchnichtsanders einpredigen »konten , als vvas mit der Schrifft iiberein- »kame, fowolalt alsneuen Teftaments,und »vvasam meiften von diefer Nation zu ver- »vvundern ift, dafs die Geiftlichen felbfl: zu »diefem Werck Anlafs gegeben, vveil fie in »vvenigjahren mehr Erleuchtung gefunden, »als alle die Zeit, da fie in ihrem Lande »gleichfam in der Blindheit aufgevvahfcn »gevvefen, und nicht gedacht, dafs einige »Menfchen von mehrerm Verftande, als (ie, >>gevvefen. Hace inquam nova p ublica Hol¬ mca de bibliis, quac piac memoriae Imperato- j’’ s aufpiciis in Hollandia prodierunt. quibus J*c adjicimus, laudabilehoc Imperatorisin- fotutum feliciterquidem inceptum, fedprae- Matura ipfius planeque intempeftiva morte P r oh dolor ! interruptum cflfe. Practer pau- Ca enimexemplaria,(h)in quibus Slavonica L f acque ( h ) Ex archivis, ut vocant. Impaatonis> tria horum bi- blio« 170 Ut [tori d aequeacHollandica reperiuntur,qua:quepaulo anteobitum Imperasoris e Pctropolitanaty, pographia faepe repetito Iinperatoris manda to exiverunt, (i) nulla propemodum con fpiciuntur. Quao caufa eft quod , quas pas< fim forte latitant exemplaria maximo pre- tio vendantur. Atque haoc ipfa fine dubio biblia funt, qu£ GluckU verfionem continere vulgoputant: quippe quce nunquam nec in Hollandia nec alibi evulgata eft. (k) Ta- lem certe quae dialečlo mere Rusfica con- fcripta fit,nondum impreflam liquefc N« talem fortafle Gluckjus unquam aut confecb aut in animo habuic conficere. quod necfi- eri eratopus nec per antiquam Ecclefia;R u ' thenae confuetudinem fortafle licebat. Haec de impresfis Slavonicce gentis codici- bus. (1) De manufcriptis nune pauca addatf. Sunt SU! ca ba S' L< S. g bliotum exemplaria nuper, ut audio, in Academicam bliothecam translata funt, quorum unum Slavonica^ Hollandica continet, alterumduntaxatS]avoniea. interna notis adjiciendis fpatium reliftum eft, (i) Relatum nobis eft,pie defunftum Imperatorem feftorp 0 ' dam die, cumpluiimosRuthenorttm proceres ad coni 1 ' vium vocatos fecum haberet, mififle qui bibliorum a' 1 ' quot exemplaria ex ofKcina rypographica peterent. ^ quidenr allata inter accumbentes proceres divififlb' 1 ^ 1 ” quosque ad ea emenda etiam atque etiam excitafle, (k) Hinc conftat errare eos, qui faera apud Ruthenos vef** nacula, hoc eft Rusfica lingua celebrari, bibliaque h aC lingua legi tradunt : quod praeter Sch-v-vAbium Cap. 11, diflertat. UJferiumtitAoc. p, 246. aliosque plurimos > c ' ciffe video. 40 P«ster diras fupra laudatasbibliorumSlavonicoruro e ‘‘ tioncfc Codieti Sacri SLvonicii 171 fo Sunt autem fequčntia. I Biblia Slavoni- F* ca 3 codex in pergameno feriptus, qui exta- i' bat in bibliotheca Nicolai Hcinfu p, 1. catalo- i' gi. II, Biblia Slavica. GodexMs. infolio in '• Lotharingia, Bibl. S.Michaelis ad Mofam ord. • S. Benedidi. III. Vetus Teftamentum lin- ^ gua Slavonica charadere Cyrilliano, Biblio- ■ theca: Seguerian* p. 35*. catalogi, Meminit I qUoque HenricusWhar tonus in additamentisad ■ Wmi hiftoriam fupra laudatam p. 37r.codi- cisfaeri Slavonici manufenpti, quem in bi¬ bliotheca quondam Lambethana ipfe confpe- xerit : his verbis utens : Porro verfionem £ 5 * Liturgiam Cyrillicam bodienum extare vero non e ji ebfimile, Atnplssfimam enimlibrorum Slavonicorum topiam in catalogo bibliotheca Seguerian Extat etiam manuferiptum in btbliotbecaLam - hthand) codex lingua & iiteris Slavinicis (quales a Cjrillo inventi cticuntur) puleherrime e x ar at us, lihim animadverti contincre acla apoftolorttm, qui • ^ Us titulus efly daania Apoflolefca , ( emenctatius bic legendum dieania Apoftolska , qu& verba latine re &duntur Atta apojlolorum ) £ 5 * ali a qu-ap I. J^atth. verf. n. I&ariag de eyev^cre tov leprovav, tac annotat : Textualcm leciioi.tm probant Epi- ' fbanius , Cbryfoftomus,Euthymius &'c, His ncce- Mo fr oviti us interpret qui tatnen pro JechonU hit Ecboniju. cum eadem tamen (it ledio ^avonica atque Gracca. Slavi enim ac Rus- «i quod celeberrimum virum praeteriit, ra e In principio pofitum ie pronunciant. fic e. g. Barbarina eflferunt Jecatharinaego illiuS,/f/^» Simili modo in his verbis loftas che rodiEcho - ni/u, 174 Hi flori A niju^ h. e. Jofuis autemgenuit Echoniam rti Eclirn niju pronunciandum cft Jechoniju, Ad Cap, V. Matth. v. 47. ro: reA uvcu ir oj a Mofcovi’ ta reddi putat : cum (Ictamen verba Slavonice reddantur: afchtfcbe bo liubite lin- bafchtfchich rvas : ktiiu msdu imate , »e i ntitartli (čredo legendum mit ari, ita enim ubique alias oi rsAuveu appellantur) tofchde tvvorat ? h. e, & fi amatis amantesvos, quale pratmium habe* bitis, nonne vecligaliumredemtoreshocfr ciunt ? Cap. VIII, v. ?. ad verba tu itjtra &c. Mofcovita,inquit, reddit is š^trKtnrs^ot,^' 1 " Nos vero ita fcriptum invenimus vvjcbe fcbe jemti vvkapcrnaum h e. eunte autem iH° Capernaum. Ad Cap. VIII.v. i f, & quidem ad verba ivroig, Mofcovius, ait, %e iy.it. Sed vera lcčtio eft hlufchafchc /V«*** 2 f. pro vod' sfiuM) vveelzevvM je h o? h. C«, dominum domus beelzebul vccarunt,quaW' to magis eos qui de familia ejus ? Cap. XlVA r - 34 - ro Vsvvricrci^eT a Slavo non redditur (sst, Ut iile putat. fed femiiu gem[aretsyu ifl i' lS Verbis : i prefcbedfche proidofcha vvfcmliu genf' retskjt. h. e, proficifcens pervenit in tetr^ genefaret . Cap. XXI. V. I . to non ^g 1 " tur Slavonice £v 3 -iljAoyorTi. Sed enim vera hic h, e. & miniftravit ei. Cap. X, v. zevoula falfo legitur a Sauberto /3j his verbis afchtfcbe gofpodin domu nar chofcb.t, ^olmi patfche domafchna ief Sm im Le tli! tet te : in f !«

  • 7f leftio. i glagola Vetrovni tako h nevvofmogofie ie~ Utittgo Tfchafa pobdieti fomuo h. e. & dixit Petro nune r.cquitis unam horam vigilare mecum? Lelongius in biblioth, facra (p. 44.2.) memi- nitNovi Teftamenti ex Graeco lingua &li- terisMofcoviticis imprefii., ruditer aefinear- ! e i formis ligneis incifis imaginibus infigniti, in quo fingulis N. T. libris prafatio ex Theo- phylacfco aliisque patribus Grascis ab initio ad- junčla fit, cum Pfalterio Davidis in folio, abs- 1 Ue anno & loco in BibliothecaBafileenii ex- t ? nt is. a) Eadem pagina meminitTeftamen- J« lingua raeca de novo translau in idioma jjutbeno- Slavonicum dialecto Mofcovitica Itudio monachorum S. univerfitatisincceno- adventus S.S. & vivifici fpiritus fraterni- ^Us fpintualis Vilnenlis, religionis Ortho- Gra:cae, aquibus Theodorico Sapieha: ^bcamerario Witpefcio &c. nuncupatutn r’ c ui pramittitur Pfalt. & cant. canticorum ^•Vilnse ing, . Interreliqua Nova Teftamenta recen- et Lelovgius Gliickianum illud falfo extare ^ditum, idque Mofcu* ao, 1701 impref- 1)111 c(Te aflfeveranter tradit: teftimonio in P r ‘mis Hungari nefcio cujus eruditi nixus, Wtn non d u bitare ait, quin verfio fit F-mejli “chi q U j p 0 (b expugnatam Narvam capti- ^Mofcuam dedučtus, paulo polt Ruflbrum ^ impe- ^ de literis hic Mofcoviticis quibus N. T. imptdlum , de dialefto itein Mofcovitica qua ftquens N,T. r° n %natumefle eomrnemoratje&oiibusfe offiriirn: ex P 1 * di&is falfa effe conftat. iy6 Uiftori.t imperatori 6000 imperialium annuo falario fuam addixit operam ut illuftrem juventu- tem Ruflicam in bonis artibus inftrueret,&li- bros nonnullos eximios, veteres ac recentio- res in linguam Rufficam ex aliis idiomatibus converteret. Addit denique initium trans- ferendi a N. T, fačlum efle. His jungo No- vum Teftamentum quod in catalogo libro- rum Mofcuenfium nondum edito reperitffl A.M. 7 * 88- adeoque circa finem feculi ded- mi fexti impreftum n. 773. Wendicae& C r0 ' eticae dialecftus Teftamenta fequentia nobis pandit Lelongius. I, Novum Teftamentum Vandalicaling ua in bibliis Polyglottis. II. Croaticum in bibl. Elečtorali Dresdenft III. Novum Teftam. lingua Hartvatfd" 111 IV. V. VI. VII. VIII. IX. f. Groatica, charadteribusCyrillianis & C| interprete Primo Trubero, in 4. Tub" 1 " gae: ex offic.Georg.Grappenbachii.ijft' IV. Idem ibid. ex offic. Raxfti 15 5-7, V. Idem nuncupatum Alberto Marchio" 1 Brandenburgico. 2 Vol. 4. ibid. 1 VI. Idem literis CyriII. WoIfgango Con"' ti Palatino Rheni, interpret. TruberOi Staton, Dalmat. & Stephano conf"‘ c Iftriae. iy6t ibid. 4. VII. Idem 2 Vol, 8. ibid. 1577. VIII. Idem literis tum Glagoliticis tumO" rullicis 2 Vol. 4. ibid. 15-81. IX. Nov. Teftam. Croatice chara&er 1 ^ Glagoliticis 4. Tubing. 1 $ fr< m. tzl H Codicis Sacri Slav oni a. r *17, His denique adjungere placet tres Novi Teftamenti editiones, quas ipfi in manibus febuimus, feduloque perluftravimus. Exhis duas priores nobiscum ex fplendidiflima fua librorum fupellečlibili perhumaniter com- NHinicavitVenerandus Vir, TheologusHam- burgenfium celeberrimus, Joh.Chrift; Jfolffius # ^arum prima huncpraefert titulum : Kniga flowago fawieta wnei fche Pfaltir blagofchi- naiein Proroka i Tzara Davida , blago slo¬ vnična bsie. prewed ego miti Gofpodina Otza Innokentia Rifiela ml. bo. Archiman- •Ht &c. labri kicwo Petzfcharskoi: perwoc ^pom isdade w liet ot rofcheftwa Chrifto- V a ch i a. h, e. 1630. Mefetz. Dekembr. In- ®'fta xo. h. e. liber novi Teftamenti in quo * Pfalterium beneditfti Prophetae & Regis; ^avidis, benedicente Deo , precibusque ^' s aimliarite Domino, Patre Innocentio Ri- “ e la, divina gratia Archimandrita &c. in ^onafterio quod Kiovia: eft Pezarskienfi : P r >naum typus editus, anno poft nativitatem Chrifti 1^30. , Locus ubi imprefius eft hic N.T. liber in r °nte illius non comparet. In extrema ta- trie n pagina (b) his verbis indicatur. Nape- ! 2 fchatana bift kniga fia, W’pravvoslavvno« 1 kvviatoi vvelikom LavvrieKinovviakiovvo M Petz- ^)So!etenim plcrumque in libris Slavonicis impresfionis bcus in calce poni. quod non obferya(Te čredo Lelon- Skrn aliosque, qui multis S. S. codicibus, ioca, ubi typis Wtripti fint, nen perfuadeic nebi* Y»luav 178 Hi flori a Petzfcherskago, Stauropiegiu Archiepisco- f pa , Konftantinopolskago , Patriarchi vvfe- n linskago. h. e. typis exfcriptus eft liber hicce ^ in fplendido & fančto magnoque Monafte- j rio Kiovienfi Petzfarskienfi, Stauropiegio, . Archiepifcopo Conftantinopolitano , Patri- j archa Orientali. Coeterum praeter figuras j aliquot ligno infculptas, nihilfingulare hic } codex habet. Calendarium quod in j fine adječtum eft, eleganti manu, colore ^ rubro nigroque picftum , itemque leftio- nes Evangeliorum & Epiftolarum fecundu® ufum Graecorum, & reliqua eodem modo i quo cceterae Novi Teftamenti editionesexhi- bet. Pramifta eft brevis prsfatio ad lečlo- rem, quae nihil tamen notatu dignum corn- pleditur. In principio Evangelii Matthz)’ figura crucis Chrifti aConftantino Magnob coelo vife, cum adfcripto verbo vma, con* fpicitur : deinde paginis aliquot interječti«) compellatur leftor , ut errores forte con)" miflos benevole , excufet & corrigat: (h) s quidem verbis : Afche koe pregriefchen' e vv knifie fei obrafchtfchefchi LiuboViu isp r3 ' vvi, i profchtfcheniju ndfche nedofto info' vo fpodobi. &c. h. e. ficuti errores fortat‘ c inveneris prohumanitate corrigas,&c. N°' tandum noc eft fingulis epiftolis Paulit 1 ’ 5 cceterisque annum quo feriptae funt incat ce adfcriptum inveniri.) Altera, quam Venerandi^olffiiBibjj 0 theca nobis fuppeditavit, editio Novi Ted 3 ' Codlcis S deri Slavonici. Ijp ■ menti Slavonica lingua fpripti hunc habet ti- tulum : Bo Slavvu fvviatia edinofufchtfch- , nia, fchivvotvvorafchtfchia i nerasdielimia ' Troizi, otza i fina, i fvviatago ducha, Povve- lieniem, blagotfcheftivvieifchago, vvelika- | So Gofudara nafehego Zzara i vvelikago Kni- iaPetra Alexievvza , vvfea vvelikia i malia, i bielia Rosfii famoderfchtza : Priblagorod. nieifchem Gofuderie nafehem Tzarovvizzie ■vvelikom Knefie Alexii Petrovvitzii : bla- goslovveniemfchePreofvvafchtfchennich Ar- chiereevv Mefchdupatriarfcheftvvom , na- petfchatafa, blagodochnovvennaja kniga fia novvago favvieta, vvtzarftvvuiufchtfchem Melikom gradie Moskvvie : vvlieto ot fot- Svorenia mira 7210. ot rofcheftvvafche po- plod boga slovva 1602. Indičta 10. menfe ^bruario. h. e ingloriamuniusfubftantialis, v |ficantis & indivifas Trinitatis, Patris & filii & fančli fpiritus, jufiu Chriftianifiimi, ^agni Domini noftri Zzaar, & magni Ducis ^tri Alexiovitzii, totius magnat & parvae & jjlb* Rusfiac autocratoris: & maxime illu- jjfi profapia orti, Domini noftri, Zaaris fi- ‘1 Alexii Petrovitzii; benedičtione autem lančlisfimorum Archifacerdotum, Patriarcha- ru m locum tenentium, impreftiis hic liber be- ne quarum modo duše, modo tres, pro fefti j^ditate, in Ecclefiis populo pradeguntur. .^alce confpiciuntur varias cantiones facrx, p felmi feledi, diebus feftis redtandi. Dein- ' inftrudio & regula fandorum patru m, ^°Uiodo ab eremitis, monachis & Chriftia- Mj nis jgt, HI flori a nis quibuscunque Plaltcrium (d r canenduro (it. Occurrunt denique preces & troparia morientium & mortuorum ftatui accommo- data, atque aparochis recitari folita. &c.T0' tus hic Pfalmorum liber, inftručluseft Tolko- vvanie,h.e.interpretationibus varii generiSj ex Eufebio, Theodoreto, Athanafio, Cbr)'- foftomo,aliisque patribus defumtis. In fine ? jusdem pracfcripta; funt preces Pomianikf* 1, člae , quas pro omnibus fundere Chriftanus debet. Pfalterii quidem,Rutfica linguacoii' (jgnati,mentionem infert Ufferius cit.loc.0 2li. (lC fcribens: Rusfi fua lingua'habentPfl 11 ’ rium Davidis , quod apud Oflracenjes impreff urnl '‘\ NTeftamentum , ABa Apofioiorum, Pauli omnes^ut eft in narratione de retigione eoruW David, Chythr i atque haec indenotatu dignain candidi lečto- i ris ufum excerpfimus & enotavimus: ' ,,Titulus libri hic eft. Biblia (fvvivvlia)^ „rietzknigivvetchagoinovvagofavvietapo; ' ,,jafiku slovvensku ot evvreiska vvVllinbk 1 ! ,,jafik (edrni defat i dvviema blagomudrin 1 ! „prevvodniki: prefchde vvoplofchegofpo^ 1 J „fpa(itela nafehego Is. C ha. t. i. lieta, nafehe- , „laqpp.c povvelienie Ptolomea PhiladeM 12 1 , s Tzara Egypetska prevvedenago fvvodU 1 „s’tfchtfchaniem , i priliefehaniem jelih° I „mofditfhno, pomofchtfchioju bofchiej 11 i »jposliedovvafa, iispravvifa vv’lieto poW0‘ : „plofchtfchenii gospoda boga i fpfa nafcheg 0 > „Is Gha. a phpa. h.e. Biblia hoc eft , Ii^ er : „veteris.& novi Teftamenti ex Hebrsai« i ,, G rabam linguam leptuaginta duorumThe°‘ ' „didačW interpretum ante incarnatione* 11 j „Domini falvatoris noftri Jefu Chriftij tre ' ! „cente(imo ocftavo anno , intento mandat 5 )Ptoloma?i Philadelphi Regis z£gyptiG. cor1 ] • jjfecla verlione, quanta fieri potuit di)ig e11 ' Codicis Sncri Slav (ni. 189 »tia expreffa, & correda, anno poft incar- »nationem Domini falvatoris noftri Jefu , Ea,quae titulo averfaeft,pagina praeterva- fios verfus Slavonicos , facras fcripturs i fere- ni(Timique Editoris laudem ac praconia con- tinentes, Volhiniaz Principis Conjlantim infi- §ne, extabula, ligno infculpta, exprc{Tum,& •, KK nisquatupr libris KO circumdatum, confpici- tur. His poftea fuccedunt tres pnasfationes toti operi praemiife. Prima efl; oratio Eu- Aanllicaab ipfo ferenisfimo Du cz. Sonji antino ^ca lingua, cuiSIavonica e regione adje* ^eft compofita,qua Deo optimo maximo, i P r oauxilio in his bibliiš edendis fibi prsfti- t0 agit gratias: quae > oratio 0c orditur : 7TCtVTOK^Ctju^ CtlCCVlS K&j TTCtV- ^a,ye, (rv fJLovog u&aivac-iog, ycy Xp st 1S(>v~ {^cu&ug, ov&tv žv Teitnct^uv tv c 01 &c. Po- ema haecfunt, digna , ut opinor , quaead- cri °antur : K 0tyu Ksov^av)tvog , ctyo(>ivuy,£\icq » ctyioo (ia.7TTi(TiMctri, fisariA^og , &&>* > 1 fiav ®ea AgP 6tvM- ) cti ii’V ivAoyia, >(cy ot>tj'ioy,u ^ tyiActv&()07ria, &ex ‘Sra^traj, T0 TiAog^tvuiiv tu Trct^onrog, evvi/t f 1 ? vuiv 7rctv)a,xx Ssu()-/jS-ctf u>g]t av TiTv7roy,svqt ytclV AlOt&iJIOfV S*]A ^ ^u(^vAa,}tj)j 7roAti vcy r,y.uiv O- iv BoAiySia, t]a Stm kJiosms y.ou]u, GoqtyfituM>s Waptsvx Horum ver borum veriionem jarn fupra pag, 14. ex I* longu Bibliotheca defumtam, dediinus; mi¬ nus tamen in nonnullis accuratam., Prim« enim verba illa Grsca : e] 1 *i^iuB;gv ccq k&/ duv pte xv Tolehosi non vertendafunt 1 quod dignatus fit Deus , qui me tnbuncfinem f a ' cipem confiituit , ut hoc opus abjoltltum vider M) fed ita potius, quod dignus habitus fim, f‘ l ^ initium fiacerem , £ 5 * finem etiam videnem preje 1 ' tis inft it uti. Verba enim illa a^m omifio per typographi & corredoris neg* 1 ' gentiam v corrupte hic leguntur pro Troivfcrobi: quod clariflimus Lelongius forte no 11 animadvertit. noftram autem veram e(fel e ‘ člionem Slavonica probat verfio:quaeit aVer ' tit : Spodobichfa natfchalo polofiebiti i fiobrtfi vvidieti dieia fiego. h. e, dignatus initium facertr finem videne open is hujus. Deinde, quod jam p. zf. oftendimus, pro fepties mo oeiingentefimo pnimo , ponendum efi, od°fi' mo nonOf pno cjutngentefimo pnimo , quingt ntt r. ottogefimo pnimo. Tertio omittenda non & poftrema verba Cotj^puavof \^apttvx * ^ menfem, quo abfolutum hoc opuseft« * guftum fignificant. fe Sequitur altera pradatio, eundetn videtur > Confiantinum Ducem habens ao ^ 0 rem : eo diligentius a nobis recenfen^ SUod & rarifiima digniiTimaque fcitu yi- <>» er- Li¬ va¬ do ji?- ut: ■in- ti cm Jfr vf oO le- er- ni { P :(i< t V 5 nt nt lU' m Ur v iti' jti Codicis Sacri Slavonici, ipi neat, &, quoniam mera Slavonica confcri- ptaeft, ab omnibus quide Slavonicis bibliis niemoriae prodiderunt , Lelongio , Llffeno ali- we, ob linguae Slavonieae imperitiam in- lj fta reličla Tit. Primum hoc notandum eft 7 fluod principio praefationis refert: eo, quo tibliorum edendorum opus fufceperit,tem- P° r e> nullum nec fe habuifle , nec in do- fflinio plane ipfius inventura efle Slavonico jtrmoneconfcriptum, quem inconfiliumad- “iberi potuerit, codicem. Accidifle ta- ^npofteanon fine maxima fua voluptate Ruflficis oris ea ipfa quae Magni RuJJl- nt »Ducis JVolodimirt temporibus, ante quin- §entosjam annos in Slavonicum fermonem tr anslata funt biblia , Garaburdii cujusdam o- P^a tandem načtus fit. Verba ipfa Slavoni- ” Ca digna funt quae apponantur : Ibo i knig ^agolemich wiwlia ,< w’fwod fego diela l,n at2fchaIftwom neimiechom,dabinafchemu »tsvvoleniju knatzfchalftwu fego fodieania 1,Wo wfem bila dowolna. noiwo wfiech ftra- l,n ? c h rodu nafchego, jafika Slawenskago, ^'fch j edina obrietefa fowrofchena w’fiech "j^igach wetchago fawieta Tokmo dt ”“* a gotfcheftiwa i w'prawoslawii isradno li¬ tina Gofudara i welikago Knafa Ioanna Y a (ili ew i tza Moskowskago i protzfchaja, 7°go isbrannim mufchemMichailom Gara- »Noju, Pifarem welikago knaftvva litom- 11 ^.gO) fopritiofchnim moleniem ifprofche- % fpodobichorafa priati fobrofchenuju »vvi- 1 91 Hi/loria J5 wiwliu Pgretfcheska jafika fedrni defat i „dwiema prevvodniki , mnofchae piati fot „liet na slowenskiu prevvedenuju jefchtfclie 5 ,favvelikago Wladimerakrefl:ivvfchegofenv j,liu Ruskuju. Tafche innich vvivvlii rano- •„go isobritochom &c. h. e. ut & liber, vo catus biblia, initio fufcepti hujus negotii(fci* „licet bibliorum edendorum) non fuppetiit> ^,qui noftro propofito , cum hoc incipere- „mus, omnino fuffeciffet. Sed & in omni' „bus partibus gentis noftrs Slavonica lit 1 ' ,,gua confcriptus nec unus codex invenid^ 5 ,tur omnibus VeterisTeftamenti Jibriscofl' „ftans. Tantum a fumme religiofio & ,,riofiffim3e memoriae Auguftiifimo Dom 1 ', „no &Magno Duce Johanne Wafilovvk zl ° ,,RufTia 2 & reliqua: per Deo ele&um viru 111 „MichaeIem Garaburdium, fcribatn M# „Ducis Lithuani, fedulis precibus dignifp' j5 mus habiti accipere integra biblia ex k „ptuaginta duorum interpretum Graoca v er ! ,,fione,ante quingentos SeultraannosM 3 ? 111 „Wolodimiri,qui Rufficam terram bapt> za 1' ,,dam curavittempore, inSlavonicam lin^ translata. K Haec inquam eit affertio Go$fl* nt \ Ducis de primis, linguaSlavonica config° atl J bibliis: qua lucern ea accipiunt&confirtf 211 tur,quat 3 tacentehichiftoria,de primaS! aV f niča verfione, ejusque aučtoribus & and 1 ! 11 fi tate , dubitanter quandoque in hiftoria A® ftra tradidimus. Novumque argumei boe nobis prabet neminem praeter & Codicis Sacri Slavonici, m fcMoraviae Antiftitem, cum CjriUo fratre , Slavorum biblia , eaque non de vulgata, ut Pontificii & noftratium aliqui falfo putant, fed Graeca feptuaginta virali verfione conver- adornafte. Tametfi enim Auguftilfimi RufTorum Imperatoris , cujus fub aufpicio Chriftiani fačti Rutheni funt,memoria$ hoceft feulo poft Chriftum natumdecimo,primam Zvonkam verlionem concinnatam a Princi- Micatur: cum quidem Methodius ac Gy- dilus feculo,pofl: Chriftum natum, nono vixe- f ht: certum tamen eft, ex ip(is etiamRuflo- Ntn annalibus, aliisque multis circumftan- *iis> non aliam quam Methodianam verfio- ?em a Principe hic fignificari. Cumque ali- jjfortafle multis Princeps,eadem tetate eo- ^ttKjue tempore : Wblodimirum Methodiumque v hiffe credidit j non longo certe fpatio tem- P°rum a fe diftantes. Šequitur hinc etiam Mammodo vera efte,qUEe clariftimus Wkar* t>nu t in additamentis ad JacobiUjjerii hiftoriam poticam 8 č c. p. 371. fcribit: verlionem Sc ^fgiam Cyrillicam hodienum verofimile p e extare. Gumenim Cyrillicamhanc ver¬ nem, a Rufforum duce non fine-multis pre- Cl °us impetratamiinOftrovienli nova verfi- ® ne conftcienda vel in primis adhibitam elfe rpareat: vix dubitationem habere videtur, j ra que Methodiani codicis efte retenta, ut I n °va adeo hac verfione vetus quafi Metho- la ^a ac Cyrillica fupereffe videatur. Alterum hoc notatu dignum in prtefatione N taoftra 194 'Ad lihrum primum noltra occurrit , praeter fupra commemora- tum Slavonicum codicem, multaalia, variii linguis ac charačteribus (Slavon, raslitzfch- nich pifmcn ijafikovv) confcriptabiblia re- periffe, eorumque normam ut fequerentur, quatenus cum facra fcriptura confonent, in* terpretibus mandaflfe. Tantam vero biblio- rum verfionum, ac codicum difcrepantiam deprehendiffe,tammulta Scripturae loca du- bia, perperam fcripta,ac depravata, ut mas* ma cura animique foJJicitudine affedus liti parumque abfuifle, quin edendi bibliofl® 1 confilium abjecerit. Huc tandem acceffil* 5 varias hominum malevolorum calumnias^ 0 ' rumque qui fufceptum opus adjuvarenb paucitatem. Quaeomnia, graviffima l* ce ! conlilii impedimenta, non tanti tamen efle vila, ut animum plane defponderet, & que a confilio fuo difcederet. quin p otlllS ad rem, quam aggreflus effet perficiendanii alacriorem eflfe fadum, ccrtiffimafpe fretunv fore, ut Deo adjuvante difficultates otnn £S fuperet, Hac mente certos homines,lit eia ' rum peritos,quaqua verfum ablegalle.qu* lil ' verfis terrarum orbis partibus, in his It# Candia Infula aliisque remotiffimis regi° n '' bus peragratis, multisque Graecis, Serbicis ^ Eolgaricis monafteriis vifitatis: ad Vičar* 1111 ’ denique Apoftolorum, Orientalis Ecd<^ Principem, lančliflimum Jeremiam, Arc** |£ pifcopum Conftantinopolis ac novae R o!Tl , ’ pervenerint, incorruptum planeque 0 HiftorU verfionum Slavomcarum, rpi¬ l¬ ili ‘C- IT) n- o- ni 11- :i- ti n "c i- ) t i 5 > tum ab eo bibliorum exemplar, cumaliquoc Graec^ SIavonicsque linguae ac literarum pe« ritis interpretibus flagitantes. Quem qui- dem, Deo animtfm flečtente,adeo propenfum &obfequentem inveniffe , ut& antiquum codicem bibliorum,a mendis omnibus pur- gatum & adSlavonicam verfionem confieien- kmidoneos homines illis tradiderit H sc cum latinis verbis exprefferim: ineorum,qui Sla- vonicam linguam intelligunt,grathm Slavo« nico eadem fertnone repetiturus fum. Šego ra« )4h!nqun , poslanmi i piianmi fvvoimimno- »go ftran dalekich vvfelennia prochoda: ja- »ko Rimskia predieli : tako ikandinskiaO- »ftrovvi, patzfchefche mnogo monaftirei »Grezkich Serbskich i bolgarskich, dafchei »'do samago apoftolom namieftnika, (a) ž i>vvfea Tzerkvve vvoftotzfchnia (totius Ec- »deliš orientalis) ftroeniju Tzfcbinu natz- »fchalnika, pretzfcheftnach (fančtiffimum) »J £ remia (b) Archiepifcopa , Konftantina »grada, novvago rima (novs Romae) vvfe- »knnia Patriarcha (totius orbis Patriarcham) N a »vvi- (* *) Notatu dignutrt eft Conflantinopolitanum hic Patriar- c Satni non ut Romanus ille^ Chrifii,led modeftius multo ^poftolorum vicarium (Slavon; Afoftolem namieftnika) *Gtscis appellafi, ■“i -deni hic Jeremias dl quicum Theologis noftratibus* ln ptimis Tubingenfibus, Martino Crufto reliquisquc dc fdigione Graeca & Lutherana epiftalicum commercium lt nercesfu, Grsece ac latine polka Vitaebeigse Hlajen fot*. ITl * irnprelTura, tp6 Hiftoria 5 ,vvifoko preftolnia TzerkvveDoidoch,(ma' „gnce 7r^oe^iciv habentis Ecdefiae Antifti- „tem) trebuja fotfclitfchaniem i molieneni 5 ,prilefchnim, tako Iiudi nakafanich vvopifj' ,,niach, fvviatich ellniskich i -slovvenskich, 5 ,jakofcheji fvvodovv dobrie i fpravvlenich j,(ut & verfionem bonam&corredam)ip°' roka fvva vvfakago kromie fvvieditelftvvo' „vvanich &c Refert denique in praefatione PrincepS) fefe&codiccs & interpretes partim a Jerernia Conftantinopolitano Pradule, partim aliunde ex animi fententia nadum , cum iis aeque ac cum aliis multis facrarum literarum peritu rem deliberafie: communique tandem fuflra- gio optimum fuifie judicatum , feptuagin tJ duorum Gracam verfionem (c) utpote He; braeis maxime convenientem,quoadejusfk rl poffit, fumma cura diligentiaque vertemi 0 exprimere. Sequitur tertia pradatio f. pre de slo* vvie, ad omnes fideles Sc pie creden teS Chriftianos direda, quibus prajfka ha;c fa nt Scripturae dida Job. V. Scmtamini fcrtptur^ &c. &Matth. VII. non omnes dicentes dd >Fl Domine , Domine: in qua prasfatione pr*^ r cžetera ad facrum codicem pertinentia, utik' tas,quae tirnima inde hauritur, eximiaqu e e ' juš audoritas,& divinitas fatis ample(trib}! s (c) Hanc verfionem vocat fvved dre^vnago ftj hancipfom fibi videri re!iquisomnibusmagisre/j> ona tem Hebraeis ac Slavonicis, C tir 'tnmdgo, h. e. verfionem S S. antiquam celebrejnt ac ^ Codicis Sdcri Slavonici. 197 fcilicet foliis & dimidio) exponitur. <~lau- dunt deniqueeam nonnullas precesadDeutn Eucharifticse,quibus h^c infra adjefta funt: & quiad Chriftiana facra Ruthenosperduxit & Conftantin* nodri , Sereniflimi Volhiniae J r >ncipis,quo Duce& aufpice haec bibliapro- ; er unt, laudes decantantur: uti e, g. in hoc difticho : hladim er bo fvvoi narod krefchtfcheniem profvvietil, Koftantinfche blagorofumia pifaniem o- fvvietil. h- e. ^ladimirus enim fuam gentem baptifau« te illuftravit Conftantinus autem facras&iapientia ple« P nas fcripturasexornavit* ar tnen hoc excipit feries ordoque Iibrorum r eter is & novi Teftamenti, quiidem hicpla- ' ee ft)atque inbibliis Mofcuenfibuspag. 45. n obis expofitus. Defunt hic tamenfum- t aria > quae vocant, &praefationes,finguIis ve- ^Teftamenti libris illic in Mofcuenfi bi- editione praemifla. At in NovoTe- ;j| Hento eadem atque in Mofcuenfi codice tum Hijlortd, tum numero , tum argumento fummarn reperiuntur. Sola Apocalypfis heic etiatn prarfatione caret. Singulorum hbrorum fini capitum , qu£ in iis continentur, ‘numerusi adjicitur. Tertio Maccabasorum libro te ad calcem adfcripta funt. Hictertius liber Mn- cab&orumin reliquis bibliis non invenitur nec 11 Slavonicis ipjis (antiquis fcilicet e Rudi a accfr ptis) nec in latinis nec' in Letticis (SlaVOOT La t skic h') t ant um in Gracis & Bohemicis (SlaVO- Iliče Tzfcheskou ) Neque nos autem ormttere Tfolu.mus. Quibus ex verbis apparet prte 1 ca:teras multas bibliorum verfiones Letticaff quoque & Bohernicam jam tum extanteS) n0- ftros adhibuiffe, Ad finem codicis adjectuff eft calendariumGraecum : cdm annexa P rC catiuncula Euchariftica, Grabce ac Ruthen^ confcripta,qua Deo optimo maximopi‘° in cepto feliciterperfečlo&abfolutogratisp^' folvuntur. Extremum eft typographifi‘^ ra f.uv ya{> 7raqona Stojana \n&j xpv%i>y#l^ fi&Aia vsraLaiag n ngj veag Terrfl raj \s sr tu d/aafloLaJaTis \uavm ^ rtjg [A£yaXijs (turiagdv &io(pvXoM rf i f og-^cSia- srn Žoro %]i trsu g rx Kocr/azs ? ^nera^noreceg ra kv£/.% Se* ngjtho jeft kliegi ftarego y novvego fakona »vvla|(ine z zudovvikiego Greckiego y la- »ciuskege novvo na Polski irfyk z pilnoscia »y vviernie vvulzone drukovvano vv Brces- »du Lotevvskim z vvskazai na a Nakladen »Osvviconego Pana Mikolaica Radzvvila >)&c. fol. maj. i 5-63. gebundenund rahr. De "‘s Radzivilianis bibliis raram a fcriptoribus ^entionem injedam video. Libellum ta- ^ e n mecum communicavit clariffimus do- j?dimusque Vir, Kilonienfis Academia; Pro¬ dor hiftoriarum inclutus, Phttpput Fridericus Uahnius , ab atavo fuo Stepbano Hahmo , Scho* k quondam Guftrovienlis Redore, confcri- Pmm ac Roftochii ann. 1643 8v°* editum, «0C titulo: me mori a (ecutaris trans latienis biblio- Yurn Lutheri Gcrmanicorum. qui pag. 30, de fu- P ra commemoratis bibliis curiofe luec obfer- ^t. ip ec m inoribus impenfis Nicolaus Rndzcvi- ‘ Us F>ux Lithttani* , cum Vilna r c ligi onem furis- N f r«# 201 Hiftoria rcm recepiffet^curavit S. biblia in P o lome am didt- Hum transfer n & imprimi. fedpoftea exempU si- verfariorum muliti a funt coemta (d Vulcano trdi¬ ta , quam fortem etiam experta eft editio Biblk- rum Polonicorum ex Hebraicis Grnovas fuiffe , fi paucas excipias, quas ad »Graecarum limilitudinem difficulter retra- )?xeris, quasquein Graecis harum Ephemeri« »dum nomimbus non reperio, ideoque puto 5>excogitatas quod Slavonica lingua fonos »nonnullos habeat peregrinosa Grsca,qui- jjbus exprimendis condendasnovas literaefue- »rint. Qux cum ita fint: aegre minus laturum kftorem benevolum fperamus,(i inhoc tam r aro tamque paucis vifo codice Eabriciano ex- P°nendo fortaffe extitifife videbimur paulo ‘ O ngiores. ad p. 9. Scripfimus hac pagina in notis, verum fornhardiani libri , quem fub titulo de convtni- tnt ‘ a lingua Britannica cum Slavonica. celeber- J‘^US Loefchcrus citat, titulum hunc eflfe: Or- ‘ s truditi literatura a cbaraclere Samariticc de- d «tta t Verum nechunc libri titulum efle,nos. bina Eduardi fcripta confudiffe: ex Edu- ardi 204 Hifioria ar tli Homar di vita , quam Thomas Smith m quon- dam edidit, podea cognovimus. Aliud enim Bcrnhardi, celeberrimi quondam in Oxoni- enfi Academia Adronomi, fcriptum eftO/M truditi literatura a characiere Samaritico dedu- ).C n« »I »< cla. Aliud : Etymologicon Britannicuttt quod idem illud ed quod dočtiflimus Loejcbt- mrindicat. Illud feDaratim editurmal^uo 1 tantutnmodo plagulis majori forma impres- ■fis, conftat; hisque verbis a modo laudato Smidtio p, ?g. exponitur. ,,Inter libros ab >,eo fčriptos &editos fefeoffert orbis eruditi j,literatura a charačtere Samaritanodeducfe: }>quam fabula atnplioris formam elegantiiTinic „& accuratifiimejuxtafcripturae fua£exetnpi ar ,,a?ri incidendam propriis fumtibus curavit. „Hinc uno intuitu, &quidem absquelab0’ „rio(a indagine intueri eft varias pro varia „temporum & feculorum ratione literarni 11 „figuras, quarum ufusolimerat apudPhoeni' „ces, deinde apud Samaritas, Juda:os,Syro s t „ Arabas, Perfas, Indorum Philofophos Brach' „mano5, populumque Malabaricum, Gr$cos> „Coptitas, Ruflbs Slavosque, Armenos, q u ’ „ex Graecis, uti Aithiopes a Coptitis fuaalpha? „derivarunt, & denique apud vetereslatineb „equorum literis Francos ,Saxones, GothoS> „aliasque gentes feptentrionales fuas quoq ue ,,traxifle,ille ad oculum oftendit. &c. H° c vero fcriptum Grammaticae Hickefiana , q u2 Oxonii 16 gp. prodiit, annexum eft. De q°° fupra commemoratus autdor cit. loc. p- 4°' »h * 6 H' »’ Ii 1 ))' D )) )l II t: i C I t ! ( i Codicis Sacri Slavonici. _ ao? flhaecaffert?: £cymolbus haecexpofita legaš in fupra laudata £dn- ,r di Bernb/irdi vita D. Roberti Humingioni-, Epif* Co pi Rapotenfis epiftolis adnexa & Londini l ?H. in 8vo edita. ad. p. 11 .lit. (e) in not, Circa veram vocis hujus fcriptionem fa- ,e pr me flu&uafte, Rectius autem fine du- Q| o fcribitur Ojtrovia feu Ojlrovium , quam OJlro- Z lu K In ipfis enim, quae Oftroviae prodie- tit, bibliis, Slavonicis typis editis, orgo&a, Gr *ce haec urbs vocatur, quam propterea feri¬ tnem fequi praeftat. ad p, 27. lit, (c) in not. Aio figna illa,quae in fine vocabulis Sla¬ biš apponi folere, eorumque tonum mode¬ li diximus Jen & Jer (non Jad) vocantur, j^enim diphtongi quafi vicem praeftat, Ct »que valet quod />. zo6 Hi flor ta ad p. 6i. De hac Chryfoftomo falfo tributaArmenica bibliorum ver(ione,aliisque adulterinis ac (up* pofititiis verlionibus, inc£ete^sdeIatinaIJtf■ nufcripta ad Hieronymum falfo relata (cui & aliiltalicam nefcio quam afhngunt) con® Richardi Simonii BibliothecamCriticam Gal' lico idiomate confcriptamTom, III.p. 4^' adpag. eandem. De hoc Theodoreti loco confuli quoqU6 meretur celeberrimus Vir, Chriftianus KorM tu s in libro ds leUione bibliorum in linguis cognitts , decjue facris pubiicis idiomate popdt ' 1 peragendis Ploenae 1691, in 4tO edito. p. 7 !| § 94, Ibidem contra Bellarminum aliosq ue difputans, eximium hunc Theodoreti locu® prteque catteris notandum vocat,verbaque l' lC occurrentia y iGpeuav (t>wrj cum Zenobio . , • ^ r • ___ tn- aiolo inter Pontihces fcriptorum veteru® lfl ' . r ■ ■ r /c terprete, rede exponi putat per HtbrMc * 5 ' bros. Pervertere hunc locum fatagit Ed icr ' mannus, nec de V, Teftamento, fcd g ene ' ratim de libris Ebraeorum agere obve® 1 At illi refpondens Kortboitus contrariu® i fcopo audoris demonftrat: quetntale® el !“ oftendit, Non propofitum ipli fu® e facris translationibusexinftitutoagere, jjotius tendere Theodoreti difputatione,®^ dieet,non eflfe cur Graeci pras aliis nation lingua fua tantopere feefferant, cuml®g u , rum atque idiomatum differentianihilq u * quam generi humano vitii afferat&c, t Codicis Sdcri Slavonci. xo 7 , |liie in hoc argumente dum occupetur, vari- isque rationibus& exemplis afifertionifuaefi- dem conciliare (ludeat,interalia& hoc urge- re, quod,cum multa praecipuorum , etiam e Grsecia audorum monumentafloccinon hant amplius, contra libri biblici, qui idiomate Hebraico , Graecis barbaro confcripti, tan- tim celebritatem & audoritatem per univer- fen orbem nadi fint, ut non in Graecam modo fed in tot infuperalias fuerint conver- & Unde perfpicuum, quare folorum V. T. librorum hic fiat mentio, nempe quod csete- r °rum nihil attineret meminifie, quippenon barbaro in aliam linguam translatorum, JedGrceco. Afferf deinde Kortholtus (imi- ^guendam Theodoreti locum; quem, quia in re, n noftram facit, & huc transfcripturi fu- J^ns. Sciiicet hic legitur 8. libro: hisver- Cum cerpora iuduti inter hotnim s verfaban- l “ 1 ' Apojloli t modo ad bos tnodo ad illos populos acce - kbantj nune Romanos nune Htfpanos aut Celtas ^loquebantUr, fojlquam vero ad eutnfe r e čepe- r, ‘ nt ) a cjuo mjjifuerant , omnibus illis continueper - fauntur nonfoium Romani ,quique Roman um ju- ^ n> amant Scab illis gubernantur^jed & Perja: & & Majjagetha & Indi & Aethiopes , atque ut j n d dicam %7rana, t^s oMapuvris ta Tipjacora H c, omnes fines terrae &c. ad p, 8 ? & 86. a “cr Sarmaticam Scyticamqne illarrt in ar- l0r ifignificatu acceptam linguam, Tomita- nam io8 HiftorU nam Geticamque inteiligendamelTe, affirma- re nobiscum videcur dočdiffimus Siephtnu Hahnitu: dum in fupra citato lib. p. i8. ob ^ diernis etiam Stythis Sacram Scripturdm 'lomiti fermone /f,j/jtradit. ad pag 87* Bcrgim citat libri III. cap. XXIX. Socroti verum fubftituendum eftcap. XXI. cujushoc argumentum. e id , ag oi Mo, icsdonav cp^vunt, H&j orze&e akakiov er'jq clifjio^eiA aitikk^ovju^ tv HtKSLa,7n (rApt,o !d' US n- r r- m in :<) (id r ib; ib' iChemnitio^zA Sophronianam etiam epiftolartt provocante, diifentiens. Tametfifortafle , inquit, Htnonymus per lingua fua homines , alios fbrtajfč 'ti non intelligit ? quam qui idioma catlerent lati- »um, Hac enim iocutione nibilin ejus fcriptis oc¬ enit frsquentius , ubi latinos dejignat gracisqtie tfponie , qui. hgebant Origenii hexap(a t adp. 7;. De Spriaca quoque lingua, an earn fcilicet calluerit Hieronymus ^controveriia eruditos, ir) primis facobum Triglandium Sc Waltonum intef c udit:quorum hic quidem negat, ille vero> fcilicet irigtandius affirmat: hisce potiffimum IJ tionibus addu&us. Primo omnium con- fcnfuHieronymum fuifle patrem longe dočtis- 'j^um ac 7 roXvy\oS]TcSja,Toii. Deinde ejus 'lifcendae occaiionem habuifife Sc facultatem ^irnam. In Syriam enim profečtum, Vnm diutiffime ibidem vrnile, nec proba- “'IseiTe, pertot annos in Syria commora* ^linguam Sc genti domefticam,Ebraicae- l^e lingua;^ quam callebat, admodum vici* ^11 non didicifle, Tertiodenique exHicro- ipfius fcriptis non obfcure colligipofle Et fane probabilitate res non caret. ^viilimum hoc me dubium tenet : quod p e etiam Maifilien(i,paucosilIos, quos citat ( tr, ptores Syrosjnon Syriace){edinGraucum jf^latos legiife ait. Ephremi certe librum u, n de quo infra pluribus commentabi- u bGraece converfum tantummodo adducit. *t>Jacobi Jrlglandii Polumen Ditfertation, Iheo- O logi- 2.10 UlftoriA logi c ar um & P hi lo Logt c ar um DeJphis PJ 28 . re ' Cilf.pag, S Ig. in diflčrr. de\ tnbus in c celo tl- fiibnu ad pag. np v Idem propemodurn effugium eftCardinaji* Bellarmini, ad objedionem noftratium: tuf 1 quondam Slavonicte nationi aliisque populi* domeftico fermone facra celebrandi poteftatu a Pontifice conceffam efife, rerpondcntis^^) inquit) totumfimul rcgnum fit ronverfiim , ne(f tuirint imcniri mini (ir qui latine cclebrarenh ^ fum ej]c Pontifici mcUus^ permtttere ut Slavon>ct u fierct , quam nuilo modo. Primum anteni raj' fum eft uno eodetnque tempore totum M°' raviae regnum converfuni dle, in quo con* vertendo perplures annosDuumviros \fcosM 1 ’ thodmm ac Cyrillum confumfifle fcimus. D e:1 ‘" de verofimile non eft, eorum,qui mifta^ 3tl ' ne peragerentj adquod fane facienduroe rl! ' ditionis non multum requiritur,tantaflii : i in temporis inopiam fuifife. ad pag. 120. Affirmavimus hic quidem conventu* * mashabito Methodium ac Cyrillutn i< lte fuifte : c um vero de hac re non adeo c £! conftet, in medio potius hanc rem m* 1 quendam effe putamus, adp. 151. ■ In fu p ra a d d udo Hahnii libro, ciueitt de". — 4 . - * • • fione Germanica bibliorumLutheriinfrf 1 ? hanc obfervatiunculam in calce adfcrip 1 tani reperi, Bibliothcca Poloti ■ i* M I' i' I' [C r f :0 v f- iti n' ti :ti Codtcis Sdcfi SLiVonici. 211 ' Gme prorfus latet. ad pag. i f8- Cum Lelongio hic confpirat laudatus ttahnb ,if cit. loc. p, a 9. (iccommemorans: Doneč tan - />i>n anno ifSj. biblia prodirent in linguam Slavo- ’ ,:c mtraduoi/jy latinis tamen liceris fcripta , au- ^'dibiu Georgio Dalmatina } &f Adamo Bocborizio* adpag. 161. , Rariftimus quoqne eft ittebergenfis co- aex j nec unquam profedo iilum in catalo- j> ls > praeterqua!ii in eo, qui Lyferianam, quas j^lmftadii nunevenditur, bibliothecam ex- offendi: ubi inter estera biblia exo- ICa li£ecquoque deprehenduntur. Eadetn ut P r ° me emeret,amico cuidamcommiferamt r nimio predo conftitiffe nuper edodus . ad pag, 1 62* ^erba ttarduini Jiaec funt: Quelques uns .^cru^ue cette infetiptionen langue Sda- r 0tlc ‘ Mais outre qiie l'explication, que ‘ 0lls venons de rapporter,detruit vifibleriient opinion, & qiie la copie fur la quelle C 4 /’ a jugee, par exemple : Imago Domini in ‘>n°: ii faudroit lire en Sclavon: Pild ou Pot* Hpin r-' , , , - n t ■ O s que c ; nosata vv antueio : car c'eu Javraie ngni- , a ti°n de cesmotsdanslesbiblesSclavoiles, ^ un exemplaire daiis la bibliothe* 111 lil flor'ul que du college des Jefuites & dans quoi iH agit, il n’ya pas Je moindre veftige d aucun de ces mots Sclavons. Ad quae ceJeberri- mus ejus adverfarius, Slavonicae non minusj quam reliquarum omnium Jinguarum min fice peritus Vir, Docftiffimus u Crofrn tn vi J " elit veterum feriptortim p« zii. erudite a c lide fic refpondet : liane fententiam ,« tota prodit ignorationem lingus Siavoni^ 1 omnino excufabilem , nifi cum fumina IC meritate conjunda effet,nullo negotio reri>' tabimus. Qua: verba hlc retulit ut SJavon 1 ' Ca , ea funt ex corruptijfima vetcrii ilhus Ib dialetto defumta , e Carintfiiaca fcilicet vem?] ne bibliorum Georgii Dalmatini, qu&’ pr 0 " 1 ' VitcebergcE anno Dom.if84- Ita enim Caf te) V. Deuteron. haec verba faeri conte^j Non facies tibi fculptile nec fimilitudint? 1 te hk VOJ te, Georgius Dalmatinus interpretatus eft. nemash jluriti obeniga Pilda v } obeni Podo ' Jen koc faci ter SP Sr' bi vox Pilda fculptile fignificat. quam procul omni dubio Carinthii &-co m alias e Germanica lingua mutuati W nt 'j. 6 J Porro vetuftas Slavorum vocesin ling ua rinthiaca expiscari,perinde eft, aefi^* n_. * _ _ i' _ . -r. i* » *i *• _ (Zrl Brucdoli verlione Italica bibliorum Gr^ inferiptiones Romanas interpretaretut vocabo igtur Harduinum ad veterem rum linguam , adbiblia nempe , q ut bil 5 ri , S'ervi Alosci jata ab goo annis utun tiiU ^, quibus eadem Deuteronomii verba teris, cum Slavonicte defint, nequ e V ci m Codicis Sacri Slavonui. TI} fofficiant, exfcribam. Ea funt ejusmodi m Mitih Mo ume editis anno Dom. l 6 ty.Danefot- Nrijcbi febie vajama i nikoegodje obraza, ubi Obraz eodem fenfu atque in infcriptio- de qua hic agimus, occurrit, &c. Tan- teaddit. At quid opus eft?peregrinantur hodie per Europam Moscovitz: periculum feat iiardn nus in quovis illorum liturgicz kvorum linguz non rudi, nifi eam infcri- P ( ionem ita interpretetur ut nos interpreta- ffurnus: nihil erit quod intercedamus,quo ®inus fpondaicum Harduim verfum interve- ^um infcriptionum inonumenta eruditire- ■'piant, hzc funt verbaceleberrimi laCrofti, 'iriinterdodiffimos feculi noftri facile re- ! erc ndi, ac woXvyKof}^lctja, quzquoniam ad Mitutum noftrum in primis fpedant, inte* S ra huc adfcribere vifum fuit. confi dodiffi* ^Umejus librum,quem data opera iadverfus iuinum , veterum multorum fcriptorum in dubiurn vocantem cornpofuitjpro- P te teaque vindicia* veterum fcriptorum infcripfit) "vodami fub initiumhujusfeculiodavafor- ^editum.p.zi^.in notis,inque textu ipfo, P i56.i4.bi hzc addit, Eam ego inferiptionem [ ttln inultis Moscovitis & erudito cuidam Pjjdni, qui in Servia peregrinatus eft often- ' ‘ e m, ftatim fine ulla hzfitatione Slavoni- 13,11 efie dixerunt &alii poft alios his verbis W uno ore jnterpretati funt: imago Do - y in Judario. Confer etiam Suppiementa di- ' r " tmdit or um Galiici de anno 1707. menfe O } Mar- %\6 Uifloria Codicis Sdtri SUvonici, Da iftniemand Derhelffen kad In diefer Welt zu finden, ad pag. «81- De hac divifione Pfalmorum Ruthenis Grs* cisque ufitata hac refert clarifiimus Heineccm in ampliffimis fuis de Ecclefia Gr^ca Gonv mentariis Part, III. pag 272. Der Pfalter Da* vids iftbeyihnenin gevviflfeStiike eingethei- let, die fie *«tr la-pcn* nennen , vveil fie bef deren Verlefung fich nieder fetzen durfo * 1 &c. folcher Stuckefindindem Griechifchen Pfaltergemeiniglich 20. Ein jedesStuck,vvd' ches vonden Anfangs Worten den nahrnen fiihret, theilen fievvieder in drey Abfatz e > vvelche fie nennen : vveil (ienach (j c ' ren Endigung aufftehen, und fagen: Ehre fcy dem Vater und dem Sohne &c. ad pag. 194, De exim!a,qua Nemim tcftamentutr- Rutheni profe<3 uU timveneratione&hocteftatur , quod, fi Rex vel cjuidam eligitur ac coronatur , inter caetera homagii ^° £ ninia, caput primum Johannis olčulari, inque illud j uli! ' lolent. quas cerimoniahodiegue viget. Errata primi libri extantiora, ftc c6rrigar> tur '. p, 14,lin, 17, fcedus, p. 33,1,27. Heinfium. p, 4r> !• 7 '; c ” pta, p. 47.1, 2I, judicium, p, 77,1, if, quam, p, 6x.p 0 ^ U ' Hierus infcratur qui, p, 61, 1 ,7, tribui, p, 69, 1 .17. de vo"‘P' 76,1. 21, Quo. p, 114,1,14 Coromentariisliiis.p.ljtd'!’ j libri, lin, u. Huic. p. 134J, u.Theodora:. p, 145. 1 ,io* G ' , 1. II. quos, 1.29 & 30, pluribns obfervavi locis ut&c.P' 1 ^ 1 .3. caufam. 1 . ir, opemque. 1 , 26 , linguam 5c L JJ, ubi & vum Teftamentum. 1 .7. Turcas, p. 159, 1 , 6.poA ee dcleatur^.p, {17.1. f. liippellečlili.p, 1^7,1 g.corng^j^ LIBER II. , HISTORIA VERSIONUM HPHREMISYRI 1MPRIM1SQUE VERSIONIS SLA VONIC^E. 2*8___ . | an c a majoribas traditam fovent opinionem, rbremutHj quem Siavonice lcfrcm Širin VO- C3llt: ) aureis literis confignatum librum ab An gelo accepiiTe, quem nemo nifi ipfe ape- |?. re potuerit. quo accepto fanta continuo toendi fcribendique virtute praeftitifle, ut in 0rn nium animis admirationem fui concitave- Quod faclum miratu dignum, a Ruthe- 1 >§ Gr«cisque conftanter creditum } etiamfi 3 plu- 220 JJiflorid piurnnis in dubium vocetur : indicfo tamen eftepoteft,quanti hic Vir Ruthenisaeftimetur. Quamque inde fit verofimile, quem prxa- liis dodoribus fuis Rutheni tantopere ex- tollunt, ejus in fcripta fidcliter accurateque transferenda prcecipuam eos curam impen* difte ? Quominus clariflimi rentzelii judicio hic ftandurn eft, quo fola conjedura dufe in Exercitarioj*um feledarum feptima(a)qt$ de Ephremo Syrozgit, p. 187,nonmajoremfor- tafTe Slavonics, quam Germanu* , quae parVi pretii eft, audoritafem tribuens, de ea fic pro* pronunciat : Verfio Germanica Johanne Sibvvtr gero interprete Mogunti jEphremum Baiilii magni precibus , Gr« c * linguse domini obtinuiite(e). IdemcplUg 1 pode putat ex ipiius Ephremi feriptis. quiq tU ' dem diiertis verbis in commemario in verfionis Gr k ca: feptuaginta interpreturn llie ‘ min e ' (b) In Bibliothcca Oiientali P. I, p, . & 71, , (c) InMemoriis quaehiftorias Ecdefiaftic® in(etvin nt ’“ lice conlčriptis Tom. VIII, p, 743. £d) I11 Hiftoiia litcrar. Tom. I, p. 13}, . <■ (e) Noruntauremifti,quigenuina lčriptaa lpuriis& 3tU terinis dignofcere didicerunt,quam paruui fidci his o^! 11 bn5, ab Afjemattm adduitis Iciiptoribus tnei»eij«IW u ‘ 1 ' Coilcis Sacirl SlaVofiict. **3 minerit (f ). Verum enim vero ciariora funt Theodoreti verba , ciariora reliqua , quae Graecam Ephremo linguam ahjudicant, telii- ®onia, quam ut gravias quidquam iis obver- _ "" ti (0 i-tiioc argumemurri admodum infiimiim eft, Qurs enim verba lUa in eoinnfit:rario ipfins in Janam occurreu- tia; tn Grteco legittir abipio Ephremo profečla^ncc ^ alio potius, qui commentarium defcupfit, Graictefot* tsflelinguae perito, adiciipta eitf? cujusinodi multa, cti- am m Syriacis , occurriftri, remere aiPrmabit ? Fniftra *|uoque provocat Ajfem/mriits ad fortidmlro 1 lllim Eph i c- talin VolHana 'editionfc reperiundiun, quo irentam cita- le djcitur. Pctlegi iplefermonem iitum > qui Tom II, °perum editionis verGonisquc Voffian* p.goi, i t pei iuiv f led nihiljcjuod contralias leiitentiae faveati deprehendf. Verba ibi iequentia'legunuir I in tračlaru de virtute Cap, 2. *d hseteticos ) fulehre & MAgnifice ipni.- Anm Jan&orum emmcia-vit, dum fic docent, Alt &c> a'd ya\>A,VosJius ; Irc/iaum koc loto- tdtflifg *t > *p*d 1<‘em libro pri mo adioerjut hitreje s cap. I. ifla eadetri "d. ~ue-,4jum'adducMntur, hiti.cqUe tandem cOirčludit E*= pbemikn,iatins lingueepenitus iicetignaium.Graecatta- taen pentum extitifle, idellique ex aiio ejus fermone, in 1 u o Athanafium.ut opinatur, citavit. clicere conatur. Sed Gcileadhaec omnia eit refpondere, Ninmum Ajjernan- iple m piologo Biblothecae orientalis.. pAgina/ccunda Gtetur, jam olmlinmore pofitum fuifle Syris, ut etudi>> 1'flimi quique viri interpretis munus obirent, fciiptisquc Crscorirm inSjrriacutn vertendisoperam navarent, qno * a &um,utilli prascipue patres, qui vel origine & patria v r ’>Gra;ce Ičlipfefint, itr Jgnat/us,ChrjfbJ}omuJ, Epi • $ enitis, Iheodcretus: velab lpfis imetpreribus iguoiaii n °n poterant, ut Bajiltiis, Athanajhtt, Cyrtlhts, Ambro- fi Us (addo & Irenseurn) in Syrjacuni ietmonem jamolim ,r ansferrentur. quidmirum iraque ii Iren&tim & Atha- n ‘ , J‘un> EphretnusjGftccarlicetlinguat ignarris, quando» 'l 11 « citaveriti citm 6cSyriaceilli finedubio extarenopa~ ! dOqu e fcrmone abEphreme legi poflent. 114 HifiorU _ ti queat. Quo majus itaque Syriacis Ephre- mi fcriptis, nimirum authenticis, pretium merito ab omnibus ftatuitur: eograviuscer- te dolendum eft, pleraque ejus Syriaca fcri* i pta hominum partim incuria, partim Syria -1 cas lit.eratura; negledu , temporum denique | injuria intercidiiTe. Bona enim parte Ephre- i mianorum operum in Gnečam jam olim lin’ i guam converfa : Syriaca ipla negligi, ver -1 tique tandem blattarum tinearumqueinp2‘I bulum cceperunt. Ex tot enim tantisque$f ! rorutn auctorum fcriptis ( clariiTimus 4 ‘‘ 1 tnannus inquit) etii non pauca inbibliO' thecis monafteriorum ./Egypti & Syriae cofi' ( elita lpfe vidi, teftesqUe vivi & praefentes!i )l t inurbeaffirmant: plura certe perierunt. & ' leberrims porro bibliothecs, quae in 1 in Gallia, in Anglia, & in Germania exiftu nI ’ j ex ampliffima Syriacorum eodieum mene 2 ] 1 '' quot manipulos exhibent. Syriacae er# f tionis neglečtus id fecit. adeo Graecarum b' S terarum ftudium omnium latinorum tem curasque omnes occuparat. Secus i#' ' quam dodiffimarumgentium (ut certefij? c runt Agyptii,Syri, AiTyrii,Chaldsi)lege s >' 3 ’ f era, & ampliiiimus ad omnes fcienrias app 2 f ratus periiffent. Quo majorem illi lat# 1 merentur, qui & fuperiori & hoc feculo 1 ftro ex tanto naufragio quafi reličlas tab#e , ubicunque potuerint locorum, colligere n 1 labori nec fumtibus parferunt, Caetero^ J hic autem diligentiam induftriamg# 1 Codicis čphrcmiAni Slaponici. 21$* conquirendis magnisque fumptibus compa- randis Syriacis monumentis facile fuperavit Romanus Pontifex c/emem XI, in rei litera- fiadncretnenta natus. Hic enim ■fjJJem/tnno •efejcomparandis orientalium gentium fcri- pdscuras novas, n ec ulli fuorum Prasdecefib- fiitn tufceptasadjecit,effecitqueut bibliothe- C3 Apoftolica( Vaticana) quae Gracis latinis- juecodicibus affatim inftručda videbatur,He- “ ra icis etiam,Syriacis &c.praeter ea quibus an- tej donatafuerat, manufcriptis ornaretur.Ad Juani rem ex animi fententia perficiendam 'iros Orientalium linguarum peritiffimos •|iioquo verfus in orientem rnifit. Ac praeter c *teros hanc fibi a Pontiiice demandatam pro- lln ciam cummagna fualaude, inqueeximi- ^Vaticanas Bibliotheca: acceflionem admi- J'ltravit clarifiimus Vir, in Bibliotheca nune at ‘cana linguarum Syriacse & Arabka: feri- ^ 0r > Jofepbus Simoni us Xjfemanmis^ Maronita qui anno hu)Usfeculidecimoquinto, °fnaprofedus: civitates primoAlexandriam, ^lopmn, Cairum, Nitria:quedeferta petiit, J ln ibusque eoru locorum monafteriis fedulo P ?rr eptatis: alia etiam,inprimisSyriae loca,pro¬ sto fuo opportuna magis vifa, adiit : doneč ^demreprofpere atque ex voto gefta, fuis- l ! Ue .fcarnicis&confanguineis,quosinSyriain- jjjbfalutatis: biennio pofteum pretioliflimo manu f c riptorum thefauro P*omam i ‘‘f-Horum non exiguam partem manuferi- ^phremi Syriaca conficiunt, Qua:fequen- P ti* i 2.16 Hijlorid tiaauftoripfe recenfet (g) EphremiSyri commn- taria in Genefin, Exodum , Lev.ticum , Nameni, Deuteronomium, Job , Jofue , Judices i. 2*' muelis i & i. Regam in Ofee-y Amos^ Mich^h Joe!-) Abdiam^Jonam , N ah um , Habacuc , Sopbom- /im , Aggaum-) Za r hariam , Malachiam , Ezechieltn ( Jeremiam, in ihrenos ejuedsm-) in Cantica C.intid- rum j /'» Danielom , /» Ifaiam » E) tu dem fermo-, f 11 ’ tempore orettionis non fit ridendum , uut oblotpM' dum . Epbrcmi Carmina II. Non fatis autem clariffimo AJfemanno vid* batur, Apoftolicam bibliothecam tanta mi' nuferiptorum rarifiimorum copia loeuple®' fe : fed & hanc inprimis operam fibi addeiv dameffe putabat, ut, qualia quantaque lD thefauro ifto recondita efTent, lingulis pa K ' ret. Hoc confilio praeter ilIos,quos- Vaticana fuppeditabat,codices, omniaqute in Barberi' na, Collegiorum,Urbani de propagandah Medicea, Bononienfi aliisque bibl, diligenter perluftratis, inveftigare poterat,Syriaca*h ac Arabica manufenpta unnm in volumen co1 ' lečla, ordine recenfuit, diligenter explj c . l)|[ ’ dodi(Iimeque illuftravit (h)praefixohocth lo: Eibhotheca Orient ali s Clementino-R /iticanti 11 0» £g) Omnium, quosexoriente auftor advexit, codicu® ttO J VA V/* A V- 1.4 tv V* UbLV I Uit rVAU, vv*.* J Syriacorumtuni ArabiconimSc Copticotum Catalo^ ( ; qul : {0f Bibliorhec;eilliusorientaIiannexum vides foliis majori in forma conftat, (h) Negari prorfus nequit.omnesomnino.qui boe-- . ante eum volverunt fcr)ptores,ex veteribus Htcronj^ ;j Cennadittm, ex recetuionbus Hckcdrefk, jlraE”^ ■ Coilch £phf’cmiani Slavama, JM manuferiptes cc-dlccs Syriacbs, Arabicos , Perji* w, TurcicoS} Hcbraicos, Samarijanos, Armenicos, Aethiopicos , Grscor^ Aegyptiaeos s IbcVicos & Mala* btricos, jujjii lA munijicentia Clementis XI, Pont, PUx, ex oriente conquifuos , comparatos , avePios Iihliothert’ Vaticanje addiPtos recenfuit^digejfit , £5” inuinajcripta a [purik (ecrevit,addita fmguloguni Mclorum vita lofepb, Simoniti! AjJetoanrms.To- tumopus in totidem partes,quot Tomis ab- fclvetur, divifit, Prima aucdores Syros or- •bdoKos, Jacobitas & Neftorianos, five illi tyriace primum fcripferint, feu ex aliis linguis Ita Syriacum fermonem translati fuerint* complečtitur. Altera Arabas, tum Chriftia- tum Mahometanos. Tertia, Coptorum &-£thiopum libros; nec non PerfarumTur- Ca rumque prascipua ingenii monumenta* Ogarta facros Syrorumcodices,Syriace velA- ra bicefcriptos,ut biblia facra &c. Primapars c ^hujus loči,quKelementi XI. Pontifici de- r* c sta,anno hujus feculi decimo nono, maj ort ! n forma Romje,fatis fplendide ornata prodiiu 1(1 eaque parte capite fextoEphremi vita feri- ptaaue arnple ac dilucide ab aučdore expo- n Untur.(i) Rarioribus, qus hic afferuntmV P 4, Ephre** EAellenfem, Faulhim Nayronmn, Ca^vettm, Hottingerum, ^rbelotntm, caeterosque qui §yriaeas res peifecuti funt. longo poit fe intcrvallore]iquifl'e. ijuorilm qiiidem ple« f °rumque auetorum inhac re publieati libri vix catalogi, nedum integraebibliothec* nomen fuftment, 'v Prrecipui Sc rdiquis antiquiores codices hi funt. Com« ^cuuriormn in V, T, ues eodiecs, ttaicsfis huus, Aitej Hiftoria Ephremi fcriptis annumeranda funt Syriaca Ephremi ačta,quae nemo hadenus puhlica- verat, ac ne extare quidem apud Syros črede- bantur, ex codice Vaticano annorum fere fexcentorum defcripta. quae tamenipfaange- nuina fint alii judicento. Praeter commen- taria in lacram fcripturam , quae pro amiffis aliqui jam olim reputarunt,compluresque!i)'- mnos, alia quoque hic Ephremi fcripta, ane- mine unquam vifa, multo minus expofiraac recenfita , exhibentur. Nihilo tamenTecius clariffimus ipfe Vir fatetur pag.61. longepk' 1 ra Ephremum fcripfifife , quam quae in Va- ticanis caeterisque a fe confukis codicibusre- periantur. (k) Sermonum certe , quorutn maxima eft in Syriacis codicibus, non plures quam q ! ri S; n tf >5 q a a k H tl 6 ?< Cl K Syriacusex orienteab ipfo advectus. Tertius Cafih 11 " nicus, h. e. Arabico quidem fermone fed literis Syn acl! g exaratus. In ter ah os etiam zBarlabamo EdeJJeno,qa\e\t^ . annum Chrilfi f^o. vixit, feriptum codicem fe habudi refert J multo tamenfortafle.,fi refte infpiciasj juni ol 5 n1 ' ^ quis enim nefcit,quam ftepe iftiusmodi manufetipti cod i c£S ti aetatem fuam mentiantur, Sc vel doftiflimis interduffl> in ‘ j que avte Critica ScDiplomatica veriatiflimis vitis irnp 0 ' ^ nant ? De horum autem aliorumque,quos clarisfimU* ^ Aifemannus in auxilium vocavit, eodieum, antiquit* creditaque jtzrioltflt conf. Biblioth.ejus onental, p. J ' « 117.II8.&133. c (k) MuJto plura, quam qu* in bibliothecis Europ*' sllU aflervantur, Syriacafcripta Ephremum \t[i<\ai&>H ,ersn ^ msis, qui libri e j us dt Špiritu S. mcm\\m,Philoxcni‘ i " bHrgen/istJohannesMarotSalomonEpifcopusBoflrevfi 1 ®' 1 tnj/t/isBarfhl/b&us,c&tcri(\uezb ^ijfemanno p, ^6. 5 T®-’ addufti feriptoresj plura alia Ephremi fcripta cnarran 14 ' teftantur, Codicis Ephremiani Simoniči. 11 p ne Amon facerdotis, adhuc ineditUS V. de ti- toore Dei , (d conjummatione feculi. inedit, VI. de W«*/e*inedit. VII. inillud P/alrni: pone do- m >ne cuftodiamoid meo &cuftodiam Iabiis ined. IX, In Sar dejanem carmtna duo in« C( iit. XI. De laudibtu Edejfenorum. ined, XII* De (uničen tia fermones duo. ined, XIII. In iliud Ec- omniavanitai, (d affiiclio [piritw. ined. ^1». i n HludEfai fermones proineditis videtur habuifle auftor : vcru®j ' accuratc Gr*cumiatinumque imprefliim codicem • fhaverimus: non dubito quispluresex iis crfitoSjp a " ,B | quereiiquis fermonibus intermmos deprelienfuri (m) Non exigua Dars Syriacomm Ephremi fcriptorum- imprellis catalogis videre Jicet, in publicis Euiop* bik 1 ^ thecis latitar, immo & inprivatis paflim ea depi c “ e!1 duntur, Codicis Bphrcmidm Simoniču Ili Verumutinviampaululumreličlam rede* u- amus, & aliorum etiam in eruendis conqui- ■u rendisque Syriacis Ephremi fcriptis ftudium a- aclaborem perfequamur: praeter lacobumGo- ie &w, qui varia fecum ex oriente Syriaca ma- & nufcripta reportavit,ca:terosqua£ viros cele- tarrimos, fingulari hic praconio elferendus c ftdodiffimu? ille Anglus RobertUi■ Huntingh - '"»ut, Epifcopuf Rapotenfis, Hic mirabili qua- fiatn cupiditate , Syriaca Ephremi fcripta, <]uotquot tandem inveftigaripoftent, compa ra qdi incenfusnon ipfe quidemeadem ex- SUirendi gratia Orientem petiit: alias tamen-* 1 Pqft alias eo literas, defiderii fui internun- : ci as, non fine fumptu mifit.Atqueeatandem tfus efl: felicitate, ut in Patriarchae cujusdam Antiocheni, STEPHANI PETRI nomine, fantina viri humanitate, literisque non levi¬ ta imbuti,amicitiam perveniret. Quaetan- to magis illi delectabilis ac jucunda accidit, 'Mlllius beneficio varia,jamdudumexpe- ? lta Ephremi fcripta , commentariumfcilicet 111 Pentateuchum, & homilias nonnullas Sy- ria ce exaratas, nancifceretur. (n) Teftis hu- P4jus (■0 Intelligimus hoc cx Huntir-ghtonn, quam 'Ihomas Šmid, compofuit j qti£eque, epiftolis ejus praemifla. eft, Vlt a)Londini 1704, Svo edita 1 ubi hocc refert; Fe/ictor au~ ftut in libns Ephremi Sjn uenandis , ejucrum ali- 1 H °i, mcrbe Chnfii ar. o, ut p ut o, igncratos, Patri archa •dntiochen/ bcnejicio adjutus aufpiuito nactus cft, Jnpri - 77111 'Vero recenferi debet, lllius in pentateuchum com- rntanus, ToUtfnj in Pentateuchum cenamentarii hic rnemi- Hi flori d Jus rei eft ipfius Patriarchae epiftola , qua E- phremianum in genefin commentarium qus- rendo tandem invenifte fe nunciat, Italicc ,,confcripta ; “Inquanto , inquit, al com- „men to del Serafico Santo Efrem; hacertoi „ch’abbiamo adoprata tutta la diligenza, c „trovato il commento della genefi, 1’habbi* mo comprato &c. Communicavit finedu- bio hunc ad fe miflfum codicem mnting^ trn* cum erudito illo ? quem tum temporisE- phremianorum operum (Syriacorum utopi- nor)editionem meditatum, in epiftola dam ad Michaelom Nau Jefuitam exarata> fen' bit. (o) At nunquam tamen pofteanecHun; tinghtonianus codex, qui cum aliis hujus V-irl codicibusteftamento legatis, inBodlejana 5 n* fallor,bibliothecanuncaflervatur, nec medi' tata ab illo editio,interveniente fortafle au- tloris morte, lucern vidit. S 5' meminif.at minus refte. cum ex epiftola quadamHuntn’g' teni ipfius pateat, non plures librosquam genefin odurn continuilTe, (o) In Hae epiftola ,quainter alia etiam a Na-vi«> onente mm verfabatur.ut Epliremiafia monumenta k lo ubiq;.e inveftiget, fibique mittat, petit, in eainqua nl fčribir : epuidqiiidherum % conjcrtptum eo, qi*° u [ ,tS Tl idioma te Sjriaeo repenre potes, eme pretor , / # */ Ut er ati Chrijhamcfuc orli s Halebum mtttein aing" depertandum, Ibt enim Vir dočlus & hnguarum V' t arampr aeipuep er iti s/imus e ditipnem meditatflr f rt Hi aueloris ex antiqmsjimis (fitacjiia^erfant toaotj pisfumma cumfdelitate cxprmendam . Codicis Epbremiani Slavonici. 2 33 Haec deSyriacis prafati fcriptis: ad va- rias eorum verfiones nune progredimur. Ha- fum omnium & antiqui$fima&accuratiflima finedubio eft Gneča. Sozomeno quippej H>ero- «)mo & Nicepboro Calllfli teftantibusjvivente ad- huc Ephraimo,, ncque itamultapoft, opti¬ ka ac praeftantidima ejus feripta de Syria- to in Graecumconverfa funt. tnp/orr<^ j in- 'iuit Sozomenus, cun-J vffi kan-u w, 4 quin ha:c "omiiium dfjpo\ici Ephremo noftro partim genuina slisjua fcrjpta fubduxerit, partim falfa aliqua fubornave« rit, ( c ) PHOTII Eeiate Gneča Epremi verfio paululum jam forrupta, faltim variis interpretationibus, ab indofta turba profe&is, defcedata fuifle videtur, ^°cenim conjicias ex PHOTII illis in bibl. cod. 196» *lfeAe£ig Kczf TCP CT^/IJ^CLTCl % ^CU/pctTOV £< 7Tf<>S 75 KOIVMT£(>OV r*]S 0UlXlCtg H&l tf^čAtffMVCV V£VBV~ a yctg ug rov r yevv’fjo(>ct tuv votjfAciJctiv, cp)X £l ? tov 'jctuTci fAeTcpCp&icrctpevov. vj aiha, čuzKcl>m- hoc eft: oratio tamen ejus ac figura niliil mirunt ^iad confuetum homiliarumufum & inelaboratum di- Ce ndi genus vergant* Non enim in audtorem lenfuum f Ct i in homm interpretem ea eonferenda cuJpa, Hifharid 116 ad codicum antiquorum, quas Bodleiana ipfi fuppeditavit, manufcriptorum fidem, quopu- tuit ordine, accurationeque in lucern dedit. Prodiit nimirum hxc editio Oxonii ex thea- tro Sheldoniano,anno hujus feeuli nono in folio hoc titulo infignita. Ta Tuorivzretrffi E ]g y,eya,Xvig : aya.yy,rfi P r o £ jg^OfTO/ ^rctf couTcig tov ocvepoov &c. tefte Slavonica ' er fione (ic legendum eft : ot xv TsXsioty^ero. ^vro^oi fjoipoov ezovTijg tvjv ipiTrog/ccv : y,fja U}e%cvTai 8c c. Huc pertinet locus il- e P*So, infermonejSr&visrcMcfl!;?, qui fic in- 1 ^'n' K9j ’ zs & i tx%£°vx ^flA \šsroQa?Xei o a* v i uiuv etg ro %nyoci, 'Sp^ae, ro Ho/^^ov , C7rug o 4JeX(p@* ro Aetev rtjg vjiovtig > <^vy>j to ^ : ex Ioco parallelo p. sŠ - lin. r6. ^a)yoi o e%S"g@" ivrv&vpcMV etg to & TOlfjflpov' IVU pot) čpipuv 0 CtŠ'iX(p(& J to Xtu> T>1S liji ji o rut r rjg zJJn&vpuiz, iscrcC\e Trii ivho'yr l iA.n , rfi (pmrji p. 14. Vr%Qi 7 ih 3 'fy devre vi01 FCtTi Trii fvhO/lF 1 ) tj a)M‘ ..a ¥ Corlicis Sphremidm Shvonia, 21Q '??) >($y ixa.y.apj.c/jf\-iš čpavtig yctj rza-zafj.a: e- KetVtjg TU VjfAAV 'jtfS A tyišrr,g r,fiag. Aetfje oi evAoy>jusvoi ra 7Tot](>(^ftiS nKfjOOVOpOfjtrA’ Ti T*jV (ŠATlAaAV TCclV x~ Pjpm, (oA&Trejs cidek^ot poz, fAVjšeig vjAuv <$i(>r l 3'ti fjS fAAKA^/Otg TAVTVjS nhttfjovopuAg, Id z yP^3Jri 'v^Aig S “TJ. £;£ r@^. KcCjiSvj 7TŠ@^ >tfAC*4y Zctf (piSjio-cbg tjfietg (e) «••* v>;viyxs nfog to jpiiv yeyo- vi 7fKtjP^g čpa>T@h K&f dofy,g, Iva tjfAetg iv P ati S adi ta pav 7r(>(§h tov 7ra~ T£QA, AiVTi ayA'STtjTOO fia^nrupav e-tg Tyv cšov ■/j V O XU£/@-> iJdfciV njg A g )W?f 7rg@h> vjaag. div K VlOl ivXoyr;lAiVOl TZ Wt^@s. xX7jpcvoforj- r<ftjv tuv zpctvav pa- f| A stav. /2iA£7rfjs aya~ Tl i‘ 0 i [Afjoeig v [Mav rvjg faaxa^yag r ® 77 ? xXtjgovopiiag, ton y^oJ7n8vpAig iTi. J£2 iTifi}j Trgcg 5 avpeyxe 7r^@^ 7 ° ^UKATtSvj 7TP@-^ Vjjaag y ( >t>f&svog ug v/pa O A&uvar©-’ 7rp@^ &VIJTZP KATijXB’£, oindg a8'av at zg mC; y?raAiv orgogrov tta- y a « Nvv i£%iTCif piiTA ra ivXoyyiiA£V^Ha- J -S-f/Tcij IavtOA K&-1 ^ttng. oj \pvjgyiyo- ^ y ipiv ) 7rX’/i^g iv a fj.iT a %a,?jtz tifj,w , iva, (jat a. xtu C p 3 -a.rufj.ev &ig T>jv uvjx I Cp 3 etrufj,ev eig vjv om @a.riketav. AoL@aifj.sv zv flariKetav. Kafiuav cfkitrijio-fJ.LV re/tf ekaiov 'zvlcJkicrtTia-fj.Cv vfgf ^ ai f roig aryysioig yfj,aiv. xa\otg tu ayyeia yfj.uv. $ ig-t ya(> oAiyov to Ji a=ry- fJ,A Tijg odxCfififitVyg. Ile- (yjf > a>O‘Cl!J,iV0l XV Tdg o r(puug vjfj.ceiv cv (f) S 1 A 1 - Uffj.vzia. ygjf aKy3eia ai dvS-gooTvrot cade^a'fJ.e3a TBV idtOV diOSrOTlJV. 0.^00- fj.ev rut hciUsTrafat; yfj,uv, ygtf ye.vva.iug vytpufiev : 'zer^oo-donufiev ya,(> n>v Kvg/ov yfJ.UV CK. TUV Xqct- \>uv de^aidaf. Mi) xv vu- $-a,j't»fJ,ev(a),ivci fj.vj trše - c3unv mjluv a.i Ka.fj.7ra.- deg. H yo.fi K(>axyy daeivy adfvu yiveraf. \ J# o N vft- (piog, ejfkSsTeeig aurav- rynv oa itx osra.vreg oi cl- ya.'sruvreg avrov , ygj sroifia.tra.VTeg ectvTxg \deiv dvrovjuiTO, (f) TO CV feftius hicabcft, (g) Nura.fafiev omnino fcribendum c rac, sci yag okiyovro p/Mi 7>;g' oJx cotsivyg. ■sr©}®' trufiev xv rag orpvagtf fj,uv eikizf/v&a. y$foM 3&ia,ug a.v3-fiCt>7roi r^jd' k:i yvr i noi C4ok%o^ itl> TiV iJtOV $e T v stoj idx o Nvfi(pi&tf' ysTrif. ejrsk&sjs &{#?*{' rynv a.vTxoraVTig 0 { a . ya.7ryra.VTeg avrov Kfl 1 Toi/aaraVTeg iavjiSSi ^ 11 avTOV fiera do^yg< _ _, (h) Hic viginti circitcr v£( fus iofcm funtjin pri 011 Sciences, H* c Codicis Ephrcmiam Slavontci. 24f Hsc inquam pars eft fermoms in codiceO- xon.bis pofiti,ex quo ideo haec, paulo prolixio- rafortaHe vifa cuipiam,adduximus,utquan- ta fit codicum manufcriptorum vel in una fae- pepagina differentia,quamque commode u- nus ex altero emendari ac reftitui poflit ex- *nde cognofcatur. Abfit tamen, ut propter hoca!iaque levioris momenti , ve! perfpicaciilimis faepe non evitanda,Oxo- nienfi fplendidiirimaeditioni quidquam de- ro gem. quam fane,pro eo ut meretur , o- n ani laudis genere profeauor, cundisque H- fhreinianorum operum editionibus, quaead- "Ucin lucern prodierunt,longiffime antepo- I, 0 • Intereanechocdiffimulem, necipfefor- ta(Te editor clariffimus difHtebitur? polTe huic e ditioni, non ornamenti nihil, augmenti- ^ealiunde fortalTe accedere. Praeftantiili- ^°s equidemcodicesin Anglorum bibliothe- c ' s teperiundos, editori non defuiife fcio. Ue faere tamen alii, qui in Italia Galliaque Nfitn latitant, illis fortafleantiquiore$ } muI- II, E Vaticana praecipue bibliotheca orna- jj^itinon param fubfidiique peti pofle quis ^bitet ? cum quidem clariTimus Ajjemannus ! n bibliotheca orientali p. 156. (equentia haec bedita Ephremi opera Graece in ea extare refer at : E De fccundo adventu Domini (d confummatio- Cod.Vatic. I 7t, fol. J 14. d-KHO-OLTS «- i$oi clyet,7SnjT0i j ocret to , de Antichrifto^ de caritate, Cod. Palat 16 & 2669. ctyettr>i^ p’&rčs 2 i[Mi: quid efi verbum otiofum 1 X, D e vigilantia Ud compunEHone. Cod. AIc* Sj ndr. 45’. f. 175. trsavTsv a,yctusnpn a,x£/.~ h> E>iltgenter cuftodi te tpfum carisfme. (m) XI De poenitentia. Cod. Palat. 6$ ivvotjs-tn- I® : Reeogitemits fratres. XII. F reče s or o feptetn dicbtts hebdomada. Cod. ^d.Palat. 218. XIV. Fragmenta in Pentateuchutn, in fojtie^ in hi‘ccs, inRuth . Cod. Vat.746.747.748. 75-1. ^d.Palat. 203, InPfalmos Cod. Vat. 75-1. ^ Ev angel, Cod. Vat, 663. 7$J,&H90. ^ultoplura autem, quam quae clariHimiis f^annus hic producit? inedita paffimEphre« 311 opera in bibliothecis ImperatorumacRe- N aflfervari certum eft, Nondubiumj ce- joerrimus inquit Fabritius, ex Caefareanis ms. ’ 5 quibus LambeciUš T.I. p. 117, feq.Tom. III. j' ,0 4.Tom.IV.&V.plur. loc. itemqueTom, ‘U.plura poITe grsece proferri, quas Voflius ' ant Um latine extulit, nonnuilaetiamqu£eab ucuimus ccruus ******* ***«*» 03 eo mrepentur incodice Slavonico, hoc titulo.Dc pie. 244 Hi flor hi eo funt omifla. ut Tom. IV. Lamb. p. 70. memoraturS.Ephremi A 9y@» iStvjgbjmM £ fj.uroxa.Aii Jcu/£ov@». incipit. •srem^eg Kf »■ JsACpa* aKacra/n, r ss'o)Aa.Xig ya(> /3 ooTAet tu a.v&pwziru, Ae yuv , ctKfjovjV veujt^ 'AmAa.m tuv dJnSv/Muv m. opus Ephremi fpiritu fančlo, quod Hierommm allegat, nus- quam apparet, nec oig tov zs^o^otrov ^oy^alu\ confer. Biblioth. Gryuv, icrmonum & adhor- " ? E e ad inferviendum aliis promtisfimus, unde noseo jroiliatiter Petvopoli ufi fumus; nec polTumus non va- ^ c ius in nos officia publice hic depraedicare, doftrin* J u °que pratditus eft-non vulgari, grjecoium in primi* tl ptomm monumenta diligenterlegit, in quibus a:que 1 ' n ftudio antiquitatum J pr*cipuc graecaium egregiceil "latus, '^fatenim illi ab Archimandrita quodaru commiiTum.' todicesMofcucnfis Bibliothecas manufcriptos confufc t(f tcnu s jacentes.in ordinemredigeretinque qitalogum erret, Cum igitur fingula manulpripia perluftrandi . ipfi daretur 1 non intermirtendum fimul putavit, j | ,ln P'® aliis rara & antiqua fibi vifa, qualia etiam f^J 11 ^phrcmiana, reliquis diligentius inlpiceret, eosquc ,". :m *quiin iis eontinebanrur tiaftatus, in uliun fuum ■»ret. £4-6 HiJtorU Xvpx CV •uriVTl TlV^SCTl tov J& ho fjvsv KHvrcuf cv mj ujg TV7ro}ectcov 'zSte^ov vijjuti. oi S cv tunu ^et^oKTVj^sg, fju- H^oi piev x,a.3‘ci()oi3ei 6 k 76 % ethg §" pehava , Ugif ciKhtoV %l#,(po(jMv CrfOHUV S^aTlK.fACUgSt&BOI \Š3TSQ 5 S^CtKOCTief, STVj w«i Op%cuov. dJnyyicu[.o ycy ng tov (štev moiav [asv cJ7ny?ci- £pqv, i'Jy 'STtog vj HciSsfsUct Trapbuvscrig ^yeruf, uh xa&, ti;v Tct^jv kc-i^svijv tov iv gl] g. mi Syri, in quinquc codicibus,quorum dno quidem reperiunm in typographica Mo- feuenii bibliothecJi tresautem in Synoda- li ejusdem urbis bljotheca. Primuscc- dex in typograplF domo afifervatus, p® continet membran 1 ' cea jyf. cujus quid^ longitudo pedis linj® & dimidii. CharactC' res autem , qui ' n £l confpiciuntur p ar '| quidem at iatis p ur ' & diflincti: quan tur que ex n igra forff' aliisque variis in d jj is poffum conji^; ultra fexcentos 3 nos habet, Infcribitur, monitionum /ant* phraimi & in‘ ^ ejus. qualis intcnp , & quomodo q“ I admomtio ^ ordinehic p venies* Codicis Sphremiani Slavonici K ct. vriva,]? juv U ^cpivetnoov- r, ^«^.6 & ayušE(Pgcu[Jt, y fylMteytijTS %(/Tiav@» ot 2±l$o Ttjg &c. in Oxon. P* 264 . ^ £ ourfi?Grfefit- . % ioov ~bvmQ ,-j > a £J/ ®^ Ti:y « ingreflfus fueris &c. O- i4S Hiftoria $v?K, t/. § ulrif , k ec/ 'osts- T^07S->l 3l£uyw 7 rtfrt ‘3x trot 2^~ &mv, in Oxon. p. 267 Tv?K,9, £ curfj '£t&4 JiJcitrzciAtug vnS“ 6 - ciag GČ^uvtmg e. Hf -g ctyu,7rg]e tetv (žaKgg^^otg ko,K ug, in Oxon. p. z 6 %. $v7A. t. & ourrtf cuv, £. lig g *gyo%et(>ii f*»j 9 Ai yagsi. inOxon p. 269. ov% chryu(>ti. in Oxon. p 170 ,s negligens. Fol- 12. Doftriti 3 -& adhortationis fun®' mentum. admonit.(& Cujus init. & de tet 11 ' pore nefisnegligen s ' Fol. ii, Dedotf j* & excitatio ad N 1 ' phum, admonitin-^' Cujus init. f r ? te certautftrenuusn’ ll f n?. lav flcl' *7! b T« K P' Codir; ( Ephrtmi/tni Slavonici, 249 ^. cujrd. N a&tenct, ct-rvTa,£ciju,ey@h ra juiTcua €«. Qxon. p m- 'fu/A. er. ' 5 ?£i tu /utf] v- 7 i-u(>cuv. tet Hf r, W T « c« oiKj^S KšH f*°%- /3« tgzopsvas &C* 'nOxon. 173. •fvTA. i 7 . ®6< mi 9 ct- rfa ? 5 tfoe^av, ncy 'S& n if*-a,vltK?ig ifMnTivnus ^cunirtf. iS. h? r^xn' vfr&j&tis i\svxw tone «wm in Oxon. - «/, i^uMVKrpei- a ' 3 ^ČoAat’ rao? th? ^ vzn&rjo 7 rctacuvEJ e s, ( 7 ° «? >? JM.6- f®'' °lKcio/U, 7 i 7 Uf 7 T 0 Aig. ln °xon.p. 27f. k . Aymat4 fav^ug / 3 « jgt/ citnctr ^ 'čk* 9 $ey(M. 7 ragM- F0I10 eodem. ad- monitio de odio fu- perbiae. adhortat(io) Cujus init. Frater (i reliquifti vanam vi- tam. Fol. 1 š. De aniino demillo: admonit.(n) Cujus init. Decet autem & eos qui ex miferabi]i & la- boriofa vita egrefli funt. Fol. 17. Deconven- tu praepofitorum,& de paftorali cura admo- nit. (>4) Cujus init. frater (i credidifti animam,cir- cumcinge uti Vir, Fol. i8. allufiones parabolicae ad praepo- fitos & fubječtos, ad- rnonitio. Gujusinit. Exparte fpaulatim) jedificatur civitas, Foho. Ad certami- na monafticae vitae & excrcitationis eKem* plum; admonit, (13) S l! i syo HiflorLi H S >7(?%*!• ciAeA(pe. 3 jfciu&ijš m dyix ov3v[Mct t(@A> ra povabiš, in O xon. p. a76. >ty. ’za£< ČpiAcib hug rjif x.et»js dir ar ^ g oragcuveiris, ur. H? q '^X y l- “ vrAtiva •k/ mg/ap$&•> (in O- Xon. p 278. & ttAcovo. tre cve^yapevov ? ) ^iv. »cy. ar& Jtsye( 3 - treug ipvffls ev&jv «£?* TBCO^OUVetrig l£. Hs 9 oideACj)eA &a, otoivij 7rf@» diop&atriv , 7T0&0V 7rveVf/,OkliX.0V 7TO,- ^cuvtrig. ir- H V ^etOFi/TOi CMVOijQ-ufA,ev t ra? 'trc*&y cvM7rioi/ &c. in Qxon p. 280. cujn%. 7 rcuvttng. iS“. H 'f >1 ^XV- ^XV K&TctgpoCpvjg \pvfflg foo- tci zx •yeXug &c. in O- xon.p. \ j 6 . $vfis.. A/S. tt£$; vtco- t^ag Ti t§* \jZ3-dK0vig cv ^corcivv^ei Turd^ouvBing. k. K ccf -/j ’• 'Gr&ce- X £ tit kuv 5in t>\v &£xS’PX •zretAt;v. 'srctpeuvicrig. «6. Kcq Yj rotg č* Koivo&oig. in Oxonienfi p. 18?. tu cv- &A(pa , TSW/b- 7TU etg TOTTOV. ■ZrciPOjVi ertg. k $-• *l? \ V ring ^Tti^ 7rcm@-> egyu. in Oxon p.iR8. $v?A. fuj. ’Z3%id(poQi- «? %ai ct^tA hm, 'sraga/ VtiTig, *!? V aJeAio7r*jg. in ® x on. p, zp7 ^A. vy. oti Set tov Yfv-%cv ptAK^o&v/Aov ^ K&f ApiVtjTMAKOV, ^cuvetrig, K a. . W V EM crv ^~ y KAKI A, h KAKtg-OV ^"•&c.in Oxonien(i. P' V>8. y e, 'Z&t 7*A$UV a e. K tj CV AfAi- ( ? ct StAyuv Toog v/fAspAg ^ in Oxonienfi. p. >98 K *«aa. v ov, in Oxon. p. 30. TX.ov^ cv d ti v a. JihL?h. clurd. AvUo^rfu kov "Z 2 & 'srcivUjtvtou;, sroiq. T/d^OjViTig. A s. J/C tj TU uish- rim ddih^Tj \jzra (Štthhei, in Oxonien(i. P- 304. $u?h. £ v. ‘čzet dyvotctg K#} KCOTCL^CtTSCOg, STCt qcuv. h T. KSH \ '%%’!• TTct^siKd- rnjv a,yveta,v ciycusr^Ti ddehtpe. inOxon.3o6. 7. Mci/a^S 3 fr« ra £7r^yj/«- ^fcl^suj. in Oxon. cumvolvendi fint, ad- monit* 37. Incip. Quomodoa- boletur bellum ? Fol. 6<5 Demanfue« tudine admonit. 38. Cujus init.Monache ita Chrifto promififti placere. P-iog ayv 7 ro- ^ ■Sfgj y c >. St#-! , v.cy tpcQx Sev k&j * x e/fta,T@*.Tij (AtKKov- drapcuvetr. A-S". $ { "%(% Ayasrt]- A ia -v t\Suv a>ie trs. in O- Xor i. p, 309 . o J 1 . srS< tv A«4- Trapcav. [A. ?f *l ^ZV’ «*<&A^bs crfpo^ug , uy Totemi 'mvtv&etcLv cdov. ln Oxon.p. 3: f. , ^AA. 0 g-. ‘ 0 %l TMV ^fVSTTOVTUV ž£ OlKtiOCg »f^A »Olg, vs^sCpcKri yH*vav aith(pt tov Fol. 68* ad inobe- dientes & de tranquil- Iitate & timore Dei 8 c judicio futuro. admo¬ nit-39. Inc. Dile&e fi ve- niens frater roget te. Fol. 74, de pietate admonit. 40. Incip. Frater , cave diligenter nereiinquas re&am viam. Fol. 7 6- Decadenti- bus fua defidia, ac pra:- tendentibus varias prophales in peccatis, admonit. 4*. Incip. Frater fi mo* « 0 - 2 f <5 Htflorid f&ovtiftij (3tov cDn^vjavja-ca;. in Oxon p $17. vAA. 7 r£. m^eA- Cpcv CKT&STOvfe, y^ 7 re- £/. fj^cLvoias. 'srafteuv. fx £. K&i n ~^zy- Trn zv \SZTZ&y/l KOoS-l^ofASVHS- Oxon p. f 12. uAA. 7 rS\ 73 ^ 9 $ Itico Aoy@* «^ 7 K/ , cit nafticam vitam conoi' piviiti. Fol, gi. Ad fratrem cadentem,& de poeni- tentia admonit.41. Incip. inftacu fulf' dorutn fedentes. Fol, g p. ad quem fff' mo didlus lit, Klorov •ya.y.etv q -srvpg- melius uxorem tduce- <9»/. zs-cigcuv. f>t y. & A- 'sro^oAa Aeyon@^>. in Oxon.p. 329. ' nit,4?. Incip. audi apofa' lum dicentem. Fol. 90. De atnofC) 7rtjg, %tg ir tv o qui eft Chriftus, adifl°' j rctgcuvetrtg. /a $. KW V ^Z*!- 71 kav a^icv^fjcrvj yva- yAA. vj a, TsBt \ssrv ■ faovtjg. ■urafJUivtcr. ja s K#j *! ipV o ej(& m do fcis. in O xon. p. 3 37. <£y/A., tj £. zs€t KcLKOVj- Seior tjffj a jas Zeta?. Tsrct,- (jcuvitr. ja 9 . W V ^Z*!- CV Tf OTTOV nit- 44. Incip. Dileme fi gnus fueris habitus gnnione. Fol. 91. De patient 13 admonit. 4 s. Incip. Dixit Dornik’ gloriae. Fol. p7.Demala c ° n ' fuetudine & neglig en tia.admonit. 46. Incip. Quemadtf ' •/ Ti7rciv- *«Affloi a,xatrciTe in Vp.,,. f r l '^A ^ >c. ‘ar&'Sf?- i,J ^W. Aoj/@o J “ 1 [ICtKCt&iV ^l a [i*i dfiapTcivHV. ^on. non adeft, Fol.99. Dedilčrimi- ne monafticas & fecu- larisvitae adraonit.47. Incip. dile&e frater, (i renunciaveris vitae fačtusque (is mona- ehus. Fol. ioo, Ad Eulo- giumadmonit.48. Incip. Inillumobe- dientiae relpiciens. Fol. iof. Ejusdem ad corre&ionem in cupiditatibus viventi- ura, & honores appe- tentium, Incip. Laboro fra- tres &contremilco. Fol. ttj. Deexci- tatione & falute ani- mae. fermo fo. Incip. Venite 0- mnes fratres audite. Fol. uj. De preči- bus. Inc. beatum omni- no non peccare. (pi>)kc K 3J8 Hiflorid KdAug «- 7rev o Kvg/(&> , cit to (po^zicv y,n &c. deeft in Oxon. extat autem inmst. Vindobonenf. vid, Lambecium Tom. III. p. 108. Iaudatur hic fermo in orationeNyf- feniin Ephrem. (jk 9~. 'zrStipciA- jjcu A oy@*. vy t X n fjctv Ttjg dya,7rt]s. inmst. tantum Vindobonenii extat. A oc, < zs%t vtj- ?etug A oy(&>, vy, x v 'zro&Ba-av Ttjv ■$eo% l etciv tu Xg/9^, Deeft in Oxon. A, ^AČ. rs&t m ££« o/ 3 i@- A oy(<2h. v s. Fol. 127. De amore fermo yt. Cujus init. benedi xit Dominus, quod 0 nus meum &c, Fol. 1x9, De P^i' mis fermo 63. Incip. Et de amo r£ quidem. K&t v ^ZV- vvvoijtra)- fA.iv a.deA(pct 1 cit zdev -/j in Oxon-deeft.in Vindobenenfi 52. ex- tat.eodem tit.lioc init. fvvoijg-cvfisr daiZtpoi cti Fol. 1 } 4. De jejo- nio fermo y?. IncipineKpetep^' pertatem Chrifti. Fol. 1 j z. Deiisq_ u ‘ r vita haec habet. mo f h Incip. Cogite^ fratres, quod nihil 0° &c. Cogitenius jjj, tres quod nih’ 1 a Codlcis Sphrcmiani SUvdtilcL $ty J/.Tuš c. v t . Klfl >;d^rj, diuTS Asj to ddeAcpoi G&tCp^ov}]- ruptv. inVoftio tantumex bis profuturum fit, ex- trema mundi. Fol. 133. De amore paupertatis fermo f6. In cip, (Venite tan¬ dem fratres contemna’ mus. tat.F. i.f, 1 j-. (puXK. ^ A e. '3&{ tuv fMKa^uv to7tuv Xoyog. ■ , , * *l TCiVTUg TMg &c. Qv)X. (iAtj. vrag@>Xct- ffip&TZtj TO S"£iOV, tjgj 7 a 0.7TCUT01 0 0£(§K d £ ?‘ V'? *£$«■©-, a ^ ~ atr W dyicTW>js dcSjfj^ ; V(§v v Tj. * t » \ « ® jj ct(3%)j> AeyC4 o th 7r$odpira I tantuin in VofT. &mst. "indob.cod, 2 g. ^A^*. r ‘ s - & £ 9 -»' o Asy£i >ct3“ Afai T)?? 'SpppfJoCC- ^Ug T y vc , X g T0V @ giy a - %a^e t y 3 ^ aHtpctr * £7a J o &s(&>} dmy.£/.- f i s Fol. 13 f. De beatis locis. fermo 57« Incip, Haec prace- pta. Fol. 13§. Quomodo blafphemetur Divi- num, & quaenamrepe- tat Deus,cui honor & potentia , quiquej o- mnis fandtificationis dator eft. fermo s 8. Incip. DicitDeus per Prophetam, Fol. 13p. Qusfl:io, quid eft quod dicat a- poftolus, per trans- greftionem legis De- um inhonorare , & quomodo inhoneretur Deus? refponfio, K % HM Hi [lori A l6o ksh v 'ugvs-e^ o ygXfj.fj.ATct tu ficitri- )\mg. xg ftu fJ.i- K&crig. ys V j «? ro x- yiov 7rv£v[j,a,, ycfj ,q srctv- TUV TUV MgihlCMV. Sv A A g fJ. igUTi]- tng, 7roicL x[j,xghx /3x- gvngcf. ■> Zcogig itjg cupe c mg j 'burne (j.cng. H&I >7 <*.gxy. utr 7 T(g rratruv tuv agiruv. Incip. Quemadmo- dum qui Regis literas, apud Voflf. p. lis o. Fol. 145-. Quomodo (criptum fit de hsre- ticis, quod odioper- fequentes te odi Do¬ mine & alibi dičtum eft,quod tanquatnini- micos odio perfequor eos? & alibi quodnon odio perfecuturus fe omnem hominenV e ' fponfio. Incip. haereticos Ut blalphemos. $>v AA. cunj. 'z&ifit Fol eod. Ouodnat 11 peccatum efl: irrem«s- fibile ? quaeftio & re ' fponfio. Incip. Illud in fpj rl j tum fandum, & omnium haereticorun 1 ' Fol. «47. Qu®^ quale peccatum g r3 ‘ vius praeterhsrefin :re ' fponfio. Incip. Quemadni^ dum omnium vitf u tum. Fol. eod. De fS Codleis Ephremi.ini Slavonlci. , mtug. A oy@h i ‘. £ 6. 7 KaTiA&CtiV KV- ) {/©* ck tjs KoX7ra. • $uAA. / 3 . < 3 r&; &eo- ■ njimi* yjc/ E- I P(*lfl dfAd(>TCL'h&’ 5 ■ ¥w(^> Sc c, in O- nitentia lermo 62» Incip. Veniens Do¬ min us ex finu. Fol. ifj. ad pieta- tem, & de poeniten- tia & falute animae& renunciatione vi tac iermo adhortatorius.čj Incip. EgoEphraim, peccator, debilis &c. x °n p. us. t $oAA. /s v hcl^OVTOCf 017 T 0101 o(pet - knv etycq Aoy@^. £ J 1 . . s 7 «^ 7 . J 1 « TOV VfOV in Oxon. de- .reperitur in cod. bičano. Fol. i.rp. Ad mona* chalem vitatn agentes, quales efle debeant. ferrao 6 4. Incip. Oportet no- vum monachum. $ U AA. p £*. Kern Aoy@E j , £ & 1 ^ 7 & P XV. EV {MU Tl op&pa m as 80 ’'Oxon. p. no. ul Cl pit cv fJVld TUV ^v op&pa AlSiV Ctvi fnif, 5 5 Fol. \6 1. Sermo ex- citans 6f, Incip. Uno die macutino tempore. r AA. p? J. ©& ue- * 7 [Kct&coptv Fol. 164. De pceni- tentia fermotf^. Incip, Difcamus R 5 z j,a,PTuAoi £uu7nov vrč era, in Oxon. p.ioo. . *! &PM’ °' W >'i Ctv9(>U)7r@* CKSIV®*, in Oxon, p. z. iok Koy(Šy> o . a n dj>x*i. o Je f4>/ £- £&jv uAA OM/TCif. 60- ya7nj(j Aoj,(3K oct. *i ^zn- [A*Kae/(& ° eym eoya.7n\v 9ty. in Fol. 167. De padi- onibus Termo 67. Fncip. Volo Ioqui coram gloriatua. Fol. 170. De vera abnunciatione & q u0 ' modo inventura fit a- nima Deum, proptef quam & venit Dorni- nus: Termo < 58 * Inči p. Qui quiet ctT1 (expetit.) Fol. 1 ji. De tirno re Domini. Termo^ Incip. Beatushom 0 ille. Fol. 17j. De anitf 0 timore carenti. Incip. non hw e!] timorem. . Fol.eod. Deam° rC Termo 71. . Incip. beatus 113 bens amoremDei- Oxon, p. 2. CpuAA. £>oe, 7 reg/)c*>i/ fo/ e%ov tuv aya. 7 n]V A 0 - e (2. Fol. 175. P e jj habentibus arno r j - Termo 71. Cedecis £phremitlni Slavonici, 26 ( « 7 a-S'At(& k maiTag(G^ &c, in O- ron. p. j.

    AA. awsf. 7rzp/ jMK^o&vfue&s koy@^. oy, o my 9 '^ai 7 r(^> Oxon.p. j. $uAA. (> jf, ‘srsg/]ew M s%ovtuv /UClKgO&V- fuav. «J? «££sy. 0 /-6J? č%&)V inOxon. p. $. t $uAA. •sregi Inči p, Mifer &affli- &us. Fol. cod. de longa- nimitate. ferrao 75. Incip- Beatus vere homo ifte. Fol. 176. De non habentibus longanimi- tatem. Incip. Non habens. Fol. eod. Depatien- tia. Incip. Beatus, fratres qui patientiam confe- cutus eft, J r MctX.čtp/(^h wz\(poi , oV»? vianjjttfl- CKTtjcrctTO. in 0x6- “ienfi’ p. 4. Atque hsc haftenus de Mofcuenfibus altis¬ te rarioribus paffim latentibus Ephremia- n °nitn operum Graecis rnanufčriptis. (q) ex Wus dilucide opinor apparebit, Oxonien- ein Gručam editionem, fatis accuratam il- J,r n quidem, magnoque cum ftudio confe- c ‘ an b multistamen partibusadhucaugeri,re- _ R 4 ftitui Teft e enim Cembefjiom biblioth, concionat.fuperiori ,ait > feculo clerus Gallicanus in publico quoaam convcn- * u D.Joh, Aubertoz ollegii Laudunenfis praepofito, ejus- ® en > cleri interpreti demandaverat, ut S. Ephremi opera lltr aquc Jingua evulgarer. Ac coepta etiam, Comhefjiut Iri( puteft edino, Vitreanis typis, fed nOn ultra 60 folia pctdu- 2 66 Hiforia ftitui ac locupletari pofle, minimeque ina- nem illum operam fumturum, qui de nova aliqua ad prasftantiflimorum vetuftiffimo- rumquecodicum fidem exada, graeco latiM editione, quae jam olim quidem incepta fed non abfoluta eft, conficienda cogitaret. Prima autem omniumque antiquiffima ei cura eftedeberet, utqu£efalfafunt, nomen- que Ephraimi aperte mentiuntur fcripta, a veris germanisque diligentius circumfp e( ^ usque,quam adhuc fadtum eft, fecerneret. aJ quod rede faciendum, fedula multaquefc 1 ' ptoruia perdufta, cumfegnius agenti Hubert o mors incidit De hac editione cekberrimus Ttllemontius in metnor.G 1 ' Jic, Tom. VIII. p. 746 innot. k celebre,inquit. i™P n tneiir Antoine Vitre afait voir autre fois a M. He™ 3 "’ tm eflai qu’jl avoitimprime du Grec de S; Ephrem > !' jr “ a nianufciit que le Cardinal Earberin avoit envoye a|Mo r, r ' Aubert, qni nous a donne S. Cyrille d’Alexandrie ! n en ne eroit point,que cette premiere feuille ait en fuite Editionem hanc tamen Aubertianam pernC jel ’ confilium abbas quidam ceperat in Gallia, Burgeois g al1 ce vocatus. aefine dubio eam pcrfecjlTet« nifi co^if mst fijbfidio fuififet deftitutus. quos Iicet totius člen SP licani nomine e Vatikana fibi expeteret: non pot® 1 men accipere conf. Tillemont , c, 1 . Caeternm nova® ‘ curatiotem lecupletioreinque Epiiremianorum ope rl,n \ dit, requirere etiam videtur Cujtmirus Oudmus in c0 _ men tar j defeript. Ecclef p. fi 6 . fietradens. Hm & 0 nttfct * a me obfrcvata funt &c. ud fut uram ( crft ' ^ rem /imul & ampliorem omntum S, EphrenU s f c ^ editionem, ejiinm ntnnulli optarunt truditi 'V ,rl ^ primis hanq'exoptarunt Boilandus in aelis fanfr Febr. p, 52. DujPin. in nova bibl. Ecclef. Tom.Il P’ & Ifl. Cotelerius in monument, Tom. III. p. IP 1 ' Co/iicis Epbremi/ini Slavonici, l6j ptorum iplius Ječtio, accurataque ftili cogni- tio requiritur. Dehinc fedulo in id incum- bendum, ut inter plurimas variantes lečtio- nes optima verillimaque femper eligatur,ea« (]ueex parallelis etiam, fi aliunde non liccat, lucisquandoque eruatur. Neque minus ope¬ ra danda, ut qux fuperflua vel bis polita dentidem occurrunt, fedulo omiffis, inedito- 'Ura prsecipue ratio habeatur. Denique ne- gligendae noneifent aliae etiam Ephremiver- fiones, inprimis Arabica &Slavonica. quippe ^uae exantiquiffimis maximaque fide dignis codicibus olimtranslata dubium noneft quin J( b verum fcriptoris fenfum expifcandum ac- ^uratamque latinam verfionem concinnan- uam plurimum conferre pofiint. §• 4 * ^fionetn latinam dixeris, quam unice Pon- d*uiivenerantur, folique concinnarunt. Suo fermones aliquot latine verfos a Pincentius Bellovaccnfis in fpeculo Hi- J 0r ' Jib. XIV, cap. 8- (a) Sc Johann. Tritbemus i >b. de fcriptoribus Ecclefiafticis, comme- R s — mo- (a) i feptem opufcula Ephremi Syri latine verfa lito tem- r ' e xtitiffe narrat, quibus Tritbemius(ec\mnU3. adjun« " ’ de contrittonc otrdi s, de cogitatiomlitis,dc prtihca- ttone a6g IJiflori a. morant. At neque aučtorum, qui interpreta* ti funt, nomina, necfermones fortaflfe ipfi ad memoriam noftratn transmiffi funt. ut pa 1 rum adeo nihilve deiis conftet. quamquam Cafimirus Oudimu cit. Ioc. has ipfas antiquas verfiones a Vincentio Beilov.-tcenfi indicatas ho* dienum in roanufcriptis Anglicis fupereffe credit. lltcunque ifta fe habeant : primus# nobis innotuit latinus Ephremianorum ope* rum interpres ac i Ambrofeus qui* dameft, monachus Camaldulenfis, feculo decimo quinto, & fexto clarus. quem magn' nominis Virum Oudinus vocat, (c) 0^ elogium tametfi merita illius quodammow fuperare videatur: negaritamennequit > 111 Gradis quibusdam fcriptoribus in latinaml* 0 ' guam convertendis laudabiJem operam pr?' ti one dura, de celebr at ione dura, de planftu fliper Edeffi uibe. conf. D.Fabr.B.G,Vol.V.pq32.ČsteruraqUaW^ baro Sc infičeto plane-dicendi geneteantiquasills ver nes confcript* fint,velex ipfofermonum titulo t def fl dtcatione dura, de celebraticne dara Ste. intelligi tur ' |fli minit Sc Tenzelius c, I, p. 2go. codicis cujusdam ffls.f 1 ; ficnfis,fexlibrosEphremide compundtione a ni m* c ° n1, nentis, qui ante Camaldulenfis tempora fcripius vl ifu* iit. CujusmodiScahamverfionem extitifleex Floro^ 11 cono colligi ibidem tradit. J VO cal i (c) Eundem »bbatem totiusque ordinisptsefeftuffl . ^ nefcio antem quofundamerito cum Sc ipfefe mon* c ' 1 ( Camaldulenfem vocet,8c ab omnibus,qui mention* n,£l ( inferunt, auftonbus hoc titulo afficiatur. Erroretn i ta 'l llnedubiohic commifit Oudinus : exeoforta(fe quod Vencrabilis, ut vocant, abbatisCluniacenfisli^ qui aimbrofii transiationibusjannexus quandoquc } 1 situr, ad Ambrofium iofum pertinere crcdidit. Codicis 'Ephremiani Slctvomci. lčy ftitifie. Nam practer alia grazcorum do&o- rum fcripta, J ohannis Climaci , abbatis montis Sinai librum afceticum quem fcalam paradifi vocat(d) Sc Sopbronii Patriarchae HierofoIymi~ tani hbellum, pratum fpirituale didum, la- tine vertit. (e) Eandem in fermones aliquot Ephremi Syri afceticos transferendos curam impendit. qui tamen utrumex Syriaco ipfo, anGrteca pon a(ppotni converfi rectius dican- tur: dubium cuipiam videri queat. Portre¬ tna alfe rit celeberrimus V 7 ir Andreas Rivetus ■n critico facro (f ) Ambrofus, inquit, Camaldu - hnfis monachus , fermones fnb Ephremi nomine mn {Mcos e Graco in latinum converjos cmifit , qui an - Wj >A7. Colonia ex Noveftana officina prodierunti Efiinum elici poffe videtur ex vita Ambrofm ^ujus, ab Augurtino Florentinocontexta> hi- Eoriaeque ipfius Camaldulenfi inferta : ubi Esc in ter alia leguntur: delatum ad cum efi e s E‘aB. Ephremi ■, Eremita Sjri volumen cgregium, ?*'°d in latinum nttnquam eatehus prodierat, id 'ih ur latinitate donatum ipfiCofmo ( Medici') ob tu - llt * Dubium hoc quidem omne folvere fe pu- lr anslatum correftiori tantummodo verfione aliqua do- , navit. v Hatduae translationes Coionias Agrippinac, fumptibus ^fnardi Gualthcri anno 1924» una cum ineptisfimis illis ®EbatisCluniacen(Is miraculorum libris oftava forma jun • , prodierunt. ■ J ^d^iAndrei. Rrvett Criticumfacrum<\ uiLipfiae l 6 yo 8v °.cditns.lib. III. cap 21. p 335-. ubi de Ephremi fcripris tat a t, in Opciib, cjus Tom, II. p, 1041. 270 Hi/lori a tat lenzelms J, c p.280. ficpronuncians. Cm A'item ex Auguflini verbis colligas , Ambrofium tx Synaco- ) nativoque Ephremi idiomate vertijfe • nM ex Grxco tantiem illum transtulijje, ex ipfa pr&ft‘ tione ( g) mamfeflifftme colligitur, Nefčio tamffl an dubio huic plane fatisfadum fit. illacer- te qua 7 enzelii folutio nititur argurr.entatio non fufficit. Nimirum ad verba illa Ca- maldulenfis inprasfatione provocat, qua me- ra ufus allegoria.Ephrernum, ut fenem ali- quem e Syria profedum introducit, quena, curn in confabulando Graecum efle fenferib incellam invitatum, latine etiam loqui utdi- fcat, rogaverit. ac per verba illa, animadv^' rit Grf tr ‘ nem -vifibilem ft-ve intelle&ualem precedit P^n'^ noftrum eptimumque de//deri um , qtm ex ctlp ef0 — 1—:n~ Unde in cam c on(criptos legifle me mini. Hiflori/i 374 eam propemodum fufpicionem adducoriiit čredam, diverlam plane non modo editio- nem fed & verfionem 7f«2?A«wincidiffe.Ma- gis fortafleilla Veneta; nofl:ra:refpondet,qua: Gefnero,Simlero,Labbeo ,aliisqj teftibus if6z Dij" lingae prodiit. Quamvis enim hoc anno ali* quam ibi Ephremi editionem in lucern un- quam exiifle neget Temelitu : fides hic tafflCfl tribuenda omnino eft: B./^/«,qui inbiblio- thecapatrum p. 73 praftofe habuifleaffirtiut S. Ephremi opera, P. Francilco Zino inter¬ prete e Graeca lingua in litinam verfa, anno- que 1s6;.apud Sebaldum Mayerum Dillin* ga: imprefla. Idem etiam colligi pofle videtut ex praefationc editioni Veneta: praemiffajCU; jus hoc efl: initium : guatuor hi fanfti v ,rl Augufline Pontifex humanisfime, quos ego e ci epifcopis commendavi. Saltim jam ante verllO- nem hancipfam abaučlore editam,nonn ul ' ( lisque epifcopis dedicatam clariflime hin £ perfpicitur. Verum haec alii, quibus & rel ' qux editionesin promtufunt,diligentius c)f3 ' minabunt. Nos de Zini verfione ipfa p aUC ! 1 la addemus. Ti tul us tališ efl:. Praclara vina quadam quatuor do litin a & fanliitatc i 11 ftrium abbatum , Ephraem^ Nili , Marci & pera : e Gr> '. cifco Zino Canonico Peronenfi interprete, i upud Sologninum Zaltenum 4574. g. lermones attinetin hacZiniana verfione c ° ten 1 Codicis Ephremiani Slavonici. tentos,qui quadraginta circiter numero funt, argumento nonfolum & dicendi genere fed &ordine aliisque circumftantiisab Ambrofi- : anis plane diverfos ac difcrepantes reperi.(I) ftilus praterea quo uterque ucitur elt difli- ' millimus. obfcuram lile minimeque cultam & ' Miendatam didionem paffim fequitur, textui 1 que ad verbum exprimendo accurate nimis ftudens, puritatem faepe negligit, perfpicui- I ( atcmque amittit. Hicvero majoriintrans- ‘ fcrendo libertateufus,non adeo foliritequi- '■ dem literae inhaeret: caftitatis vero elegan- '' ll *que latini fermonis utique eft obfervan- II •'ffimus: otnniaque in eo plana perfpicua, v . ^apertafunt. nec dubitamus, quin haec Zi* " gverilo,cum frudu ab eo, qui verlionem ‘‘ a ‘'quam Ephremianorum operum latino 5 r *cam ahquandoconcinnandam fufciperet, [ P°flfet adhiberi. S Tertius H Ambrofianae,quod miror.veilionisne vetbulo quidem ‘"'minit, nec aliter fubinde loquitur,quam fi nulla lin¬ čam latina Ephremi verfio hattenus extitiflet, primusque 'Pfceffet, qui latine eumverterit. e. g, inhis verbis prat- ,, ionis, dum Jdnttts/imum quendam Jenem,tjui multis ]«»> ftculis focne mutus ac fordtdus tn tenebnsjacebat, ' Xc 'tarem, ut latine a me lequi edodus, & tiefiimentu t*ulo eleganttortbus exornatus ttbt meo nemine gratula- r '. tHr . Fortafle autem ftudio facit ut Ambrofianam ver- ^''cmdiffimulct, qucmadmodura 6c Voffius, qui tamea '““•to eo impudentior, tota faspe loca in verfionem fuam tr atisfcripfi t , a qua culpa Zinuni video alienum clTe > nifi ^ u «d6c ipfcj periode acVoilius , invcntionem illana dc ( Cl|<: cx Syria profcfto, latinoque lequi dočto, in pta« ,(| one fuam f ec ent, 276 HiftorU Tertius nune fequitur Jatinus Ephremi interpres GerardusVosfms , cum Gerhardo Jo¬ hanne ((ive Tohannis fcil. fiho) Vosfut, Rhe- tore ac Polyhiftore apud Batavos, fupenori feculo celeberrimo nonconfundendus. Erat hic Vir Jiterarum gracarum asque ac Roma- narum admodum peritus multaque & alfi- dua patrum lečtione hoc fuerat confecutuS) ut in feriptis eorum accurate intelligendis? dextrequeinterpretandis egregie efletverfa- tus, Hinc maximam vitae fux partem w Chry[oJlomi , Tbeodoreti, aliorutnque grcECOrUtt 1 feriptis in latinum vertendis, fcholiisque il - luftrandis contrivit. Praeter casteros auteffl omnes dignum habuit Epbremm , in quem e- gregie exornandum eque tenebris in proferendum operam fuam omnem indu- ftriamque conferret 5 eo Iubentius fiiftf' ptam, quod ab ipfo Pontifice Sixto V. adhan c ipartam fufcipiendam fuerat in citatus. li sl ?l' tur quas ad rem tantam perficiendam requ J ' ri videbantur, fubfidiis inftru&us, negoti^ eft aggreflfus, quod quidem adeo felicitet 'J' li, antiquorum multorum eodieum au* 1 * 10 adjuto, fucceflit, ut infra paucorum ann°' rum fpatium, totum hoc translationis oP° abfolveret. Ac prirnus quidem latin* jus verfionis, majori forma imprefifeT ott anno 1 f §9. prodibat. Hune anno 1 ' c cutus eft alter Tomus,tandemqueannoif^ Tomus tertius&poftremus. Atque ha# 11 va Ephremi verfio tanto cum applaufo? c0l | j . Codicis Ephremiani Shvoritct , 277 munique approbatione, a Pontificiae fečtaead- dictis prascipue, excepta, tamque avide lečta accoemta eft,ut intra viginti circiter anno* rutnfpatium vel quinquies recuderetUr. Ha-< rum altera editio Colonise ad Roraanum fxemplar imprefla 160 j eadem forma pro- diit. Tertia Antvverpia2 1609. Quarta ite- rum Goloma: i6\6, Quinta Antvverpiae )< 5 ip in lucern exiir. (n) Qua nos ufi fumus cditione, ex Viri fumme reverendi,J^«»?f chriftophori ipolpi , Theologi inter noftrates dočtifTiirii ac celeberrimi fupdleclile deprorn- % Colonienfis eftanno i6t6apud Arnoldum Ouentelium, tribus quidem tomis, led qui u- &um tantum volumen conficiunt, majori for- impreffa; hoc titulo : S.EphremSjri ,patrii ^fcriptoris Ecclefice antiquisjimi & dignisftmi o- fira cmnia , quotquot in infignioribus Italia biblio- tbecis) pratipue Romanu G race inveniri potuerunt , ,f > trst tomos digejla , nune recens latinitate dona- , e °' rumque mart,no I^g, editum.(j) Iheodoreti de charitate- IJgledit. (f)Gregerit Papae IX, getta , nonnullaque‘ l,e tlita de unione grascorum cum latin, Ecclefia cuin quatuorčanonizationum ejusdemPontificis afti*-' variis Vosfian* editioms verfionjbus confsr inprimi* Fabficii B, g. cit, loc, :.To- 3rum ■rpfi Vof* nus: dent. inča pu- cen A- imis ten- e in em Ut' iti' m• lin 'r cf ?/?- E- li- Hl us U1 O Codicis Sphremiani Slavonici 179 mm in Critico fuo fetcro, dum ea omnia quae translata dedit Fosfms, Sp hrani opera pro ge- nuinis nobis obtrufa pronunciat. Utaliorum judicia de hac veriione nimis rigida nune prae- 'creamus. Media hic autem via inliftendum Nam non minus profedo temere ille jgeret, qui nihi! in hac veriione Jaudarevel- ‘^uam qui omnia. Laudemutique mere- tur Voifms , quodtanta,quantanemo unquam Migentia curaque ex tota Italia, quot- c uncjue indagare potuit, grasca Ephremi feri- P ta >in bibliothecis padim exaiata manu ex* " a ntia collegerit, inque latinam translata lin- 5 cofnunem omnium in utilitatem divul- pverit. Laudanda quoque Vofiiii in eo eft ^uftria, quod variis identidem ledionibus, pco,licibus,quos adhibuit, rariffimis vetuftis- lrtlls que (p) diligenrer notatis : fingulis E- S } Ehre- •' Al 'tiquisfimus fine dubiooptim®que not« codex,quem a dhibuit, cfi Sfottianus : de quo ita in prarfat. ad lečVor. omnium exemplar S3 maxtmnm SŠ antiquis/i- n " lm Uetufto charafieregručo in membrams defcrtptum, atoiu ef. tvore JanchsJimi D. N, Xyftt K ant c cjut t >K <‘fic*tum ex Sftrtiana btbhotbeca,ubt fub nam. I.re ^. r,,ur >commodato atceptmus,illudcpnejamtotum trans- cum pburimts Vattcants oftimus £5 erudit ifs: " r dirul , Sir tet us ex incomparabili librorumfuorumtbe- depromptis, Duos qtioque codices mst memo- at Cryp to f erratcn f CS) a Cardinal: Carafa, bibliothecar. 1,1 Vfto]. lecum communicatos. qnorum alter annum 3'jin calcc adfctiptum praerulerit: quemlicetpoftiemum .'_. u (o iuniorem efle Montfeauconins ipfc, diplomaticae j'P c riti(Titnus, demonflraverit : latis antiquum tamen e(Te , 5 c °fiigo,quod pleraeque variae leCtiones aV osfio paflim ° c cod/ce notataecum Slavonica veifione v cx anu- k "j?'s codicibus Hiftorid phremi fermonibus, loca communia,ut vo- cant, hoc eft graecorum aeque ac latinorutn patrum, fimilis argumenti fcripta , in eorum prasfertim , qui facra tračlant, fantftisfimam- que difciplinam populo exponunt,ufumadje- cerit, aliaque Scripturae loca ex aliis Clarion- bus ac parallelis vel explicuerit,vel confirma- verit. Nec minus laudabilem in locis pafliro obfcuris illuftrandis j corruptis emendandisi dubijs confirmandis operam exhibuit. In e0 autem eft reprehendendus, quod nefcioquam ob caufam ea fkpe quae inmanufcriptiscote- rebant acconjunda erant, diviferit, ac dis- junxerit, totasque fsepe unius ejusdernq ue corporis partes divulfas feparaverit. hllcrr0‘ ti o tefte deceptus eoeft, quodfingulis ferniO' nibus, fingulos efle titulos in manufcripf 15 credidit(q) cum nihil tamen frequeatius ,fl codicibus manufčriptis fieri videamus, < 3 ^am Ut diverfis unius tračtatuspartibusdiverfi et ' iam tituli imponantur. Atque ex hac p ar ' tium, quae cohaerebant, divulfione fa# 11 , 1 ! 1 effe exiftimo, ut plurimainhacVoftiana^ 1 ' r tioi' e fq) Tillemont, inmemoriis fuisTom, VIII. in not, p- 1K Jenelcay pas, inquit, comment exculer ce qun ^ lui mefme avoir fait,de dememfcrer des picces jointesdanslesmanufcrits,d’avoirmisunc partiej flč , &1’ autte d’un autre fansdire feulemenc, q u ’ apparence quece ne fontpas des membres d’nn 01 £[I1 . corps: eft poftea addit. Je ne fcav fic’eft de brement, que nous viennentplufieurs traitez qui nC ^ j quede veritables fragmens, &desbousdeferrtio n *’ onnefcait ou prendre ni le commencement ni I 3 Codicis SphremiaSlavoninici , 2$ I tione non tam fcripta quam fcriptorum fra¬ gmenta & detruncata quafi corpora pafiitn appareant. Alterum in Voffiana verfione reprehenfionc dignum eft , quod nulla^te- hofu Camaidulenfu mentione plane fačta, plu- ritna tamen ex verfione ejus mutuatus pro fuis venditavit. quod literarium ejus plagium prrfatio inprimis prodit,quam Lambeciote- ije(r) totam propemodum defcripfit. Ter- rio hoc illi vitio vertitur , quod in transfe- rendis in latinam linguam Ephremianis fcri- Ptis minime fe fidelem, ac fincerum interpre- tem pr^buerit, fed pro arbitrio fuo nonnul- ^omiferit,alia immutaverinplurima etiam in- f er polaverit inque textum intruferit •• nullo jd alio confilio,quamut Pontificite caufe ve- 'ificetur, fua;que fečtae erroribus coloremali- inducat, Inprimis autem latinam hanc /oflfii verfionem malae fidei lufpe&amreddit !t itempeftiva illa Pontificiorum in graecis E- phremi fcriptis fupprimendis diligentia. Quodfi enim ea, qua par erat fide fincenri- fateque Volfius graca convertifiet: quid o- P Us erat, hos ipfos,quibus ufus ille eft, codi- Ces manufcriptos, in hodiernum usque diem f 3[n ftudiofe cauteque premere, nec,utplura patrum (čripta , quse ex Italiae officinis ! Plendidiffima pleraque prodierunt,pubiica- ri v elle, Hujus rei autem in abbate Bourgoi- Sdequojam fupramentiofačla eft,clarifti- S 4 mum ^ In menroircs pour fervira 1’hiltoire Ecclefiafti‘ primer. Nolim tamen interea fidem plane omnem Voffianz editioni cum Rivetoflintzelih aliisque derogare. quam fanein plerisque lo¬ čiš cum Slavonica noftra verfione ad vetu- ftiflimos quosque codices, quam fieri potuit accuratiffime translata convenire intelle- ximus. Quarto in Voffiana verfione h° c non probant eruditi, cum latinis non graeca fimul, quod fieri facile potuiflet, Ephrefl 1 fcripta edidifle : cumdubiumnon fit, quin» fi graeca ipfa extarent, multo certius meliu s : que judicium de germanis fpuriisque Syr| fcriptis ferri plurimaque penitius inveftig ari pofient. Linde & recte rillemonnus (s) rement , inquit, Bollandus a raijen defoubdttt 1 qu‘il nous euft donne le textegrec^qu > il avoit entt 1 les mains , & il eft difficile de comprendre qtiii ‘ nt (s) Vid, TiJkraont, Tom, VIII. mcmor, p. Jig. 5 <■ )12’ Codieii Ephrcmhvi Slavonici t igj m (jUctque bonne ratjon de ne pas fatre une chofe tjui lui ete fi honorable (i avantageufe a Peg/ife. Sednimirum veritus eft Voffius,ne, fi grasca prodirent, fraus detegerefur.Quinto denique h f‘ 'in fcriptis Ephremi dijudicandis veris- W ac genuinis a falfisfuppofititiisquefecer- Kndis dygi@$ictv diligentiamque merito hic ^uiras. Namcoecus profedo fit oportet, j® non plurima Voffianae editionis fcripta wia ac fubornata videantur. Pontificii c ordatiores ipfi hoc non negant. In his ftl/e- tmins , accuratus, fincerus, & fi quis alius ludicio pollens fcriptor citato loco: 11 fuf- ^ t )inquit,afiurement de lavoir, que ces ou- » Vr ages font traduitsfur une tradučlion , & »'lUe nous n’avons ni le grec ni le fyriaque, 'f°Br ne leur pas donner une autorite en- 1,tle re 3 au moins dans les matieres conteftčes, !|! ]Uand on fuppoferoit que les tradučleurs "°nt eu toute la fidelite & toute la capacite "Poflible (t) &c, & paulo inferius pag. 75S- l ‘j-§ari non pofie ait, inter opera illa, quae E- wemi nomen prx fe ferunt, plurima, quo- ^ auftor non fit, fcripta reperiri* Idem in ipfo paulo adhuc apertius affirmans,(u) e ft difficile, inqliit, de douter qu’il n’y ait dans cette edition (fcil. Vofiiij plufieurs pie- iCes > qui ne font pasdu grand S.Ephrem: mais „nous )• poftrcnia verba Tillemontii proprerea notand* ^ n,) quod & ipfe Vosfii fidem in dubium rocafleauodam- videtur. Vl B.TiH cmc>nt .cit loco p. 747. 2$4 Hifiorla „nousnecraignonspas d’afiurer qu’il y ena , 3 plu(ieurs auifi,dont on ne peutdouterqu’iI ,,ne foit auteur &c. Quaenam autem in Vof- fiana editione genuina , qua? fpuria Ephre- mi fcriptalint, difEcile admodum & peri- culofum eft, generatim pronunciare. Pleri; que germana ilta cenfent, in quibus ingenji ifta fublimitas,quam mEphremiano deTpirb tu fando tradatu, quondam legendo fe de- f srehendifle Hieronymus teftatur,eminet ac e- ucef. Verum minus accurate (ic fieri nos quidem perfuafi fumus. Quis enim ingenii hanc (ublimitatem, hocque orationis vfjS 1 in fublimi tantummodo argumento locutn habens, in reliquis omnibus Ephremi fcripn* fcrupulofe quaerat ? Aliam utique p er ' tradationem,aliud dicendi genus, alias len' tentias dogmatica, alias moralia expofcuflt lila, qus myfterii plena pleraquefunt, &* 11 ' blimia, fublimem quoque ftilum,acfublim eS fententias:ha:c,quae myfteriinihil continenn fed adcommunem- vitamfpedant,ftilum et*‘ am fubmiffiorem, fententiasq; minus exq ul ‘ l ' tas,nectam alte petitaspoftulant.Noftro<]^ dem judicio pro adultermis Ephremi fcrip rl> habenda illa funt.in quibus folita illa ac fart 1 !' aris planeEphremo dicendi perfpicuitasfno * 1 tasque non deprehenditur,Hancenimjq Ul1111 diximus, orationis virtute, omniii facile p r)1 ’‘ cipem acpraecipuam nofter adeo eftfedatus^ fecure fineqj ulla dubitatione poffis ea on^ quae obfcura nimis & impeditafunt ad fp 1 ^. Codieis Ephreml.ini Simoniči. 185 * k fm^oAipicua, vejiccve. Atque hzec ipfa nota elt,quaomnium oprime certiilimeque vera a falfis fcriptaEpremiana dignofci pofle Tillemon - ipfe ftatuit. (x) il nous y inquit> a partij jdon pcut dirc etre dignes de lui les ttns (jui jont It plus gr and nombre y ont plus dcfari lite l!) de net - tlt ‘5 & pofiea : Ceux qui font elevsz &ftciles ont «§ four eux Sozam ene, qui rcconnoit de lafaci- dan s s. Evhrem &c. Cum hac autem faci- cilitate mira quaedam perfuadendi vis j exi- fflius fententiarum fplendor, multaque didi- °nis amoenitas efl: conjunda, quod his ver- oisteftatur Photius (y) cv tutois rotg -zasope- A oyois Ta uyus (fcil. Ephremi) Sctapea- cev ti$ etrov fiev 'iufiafvv&Tcu to zrei&ov, otrov vuvrdv ~dt7iz^afei jo rfvvov, Kot/ oKugcsg otrov /S^o* «to jS-@» hoc eft: in his paraeneticis fer- •Honibus fondi (fcil.Ephraimi)miretur ali- ^ u isjquam alte penetret perfuadendi vis,quan- tUt nque ab his fluat jucunditatis, quam deni- S^afFeduum copia abundet, Haeigitur di- Ce ndi virtutes quibuscunque Ephremi fer- ^onibus & feriptis in funt , omnium c °nfenfu fineque ulla haefitatione pro ger- ^anis haberi poffunt. aquibusautemabfunt 5 Vinter fpuria numerari.Hinc genuina plera- ^eexiftimari debent, qux in primo Voffiana: edit 'O Vij. Photit bibliothecam ex edit, Hoefchelii Augufta: Vindelicorum 1701. publicatamp. 264. ubi dc feriptis E- phremi ample differit. vid.8c Oudin. loc. cit. ubi totum ^unc locum gratce latineque drflcrtationi fua: dc feriptis Ephremi Spri inferuit. Hi flor'm 286__ editionis torno continentur : nec pauca fe- i cundi Tomi. Contra ea maxima pars eoruffl quae in tertio Tomo extant fcriptorum,fuppo- fititia reputandaelL S puri us e. g. Termo pri¬ mul, afceticus> ad imitationem proverbio- rum confcriptus,quemetfi non plane fidedi- gnum non plane ramen rejiciendum eenfet Tillemontim Sermo item in margaritam pretio- fam,quam licet indubitatae fidei Tulemontiiutfi ftimet-nostamen ut nimisobfcuramacfubti- tiliternimisphilofophantem repudiamus. (*) (*) Non germanum hunc efTe Hphremi k- tum multa' probant. inprimis curiofa illa ac fciolo conveniens in divinam Chrifti naturam inveftigatio, his pr*’ cipue in verbis : margarita neque ut »** rex generatur , neque ut fpiritus in fii uri precedit. Et Cbriftus mn p er mift tu c 11 " 1 divinitate neque p ur im eft homo , nif 1 c um immijfa divinitate ptrmiflm, Scdnt' que in figura fpirituali fachu eft. rita in hypoftaft & alium per fe l,apident » er > generat. Cbriftus quoque mn eft ali tu , n r quod ex patre ab fieret , tj quo pači o po (le a tališ faUus tp nam quod exi/iit ? anteqitam jiat , non get ut idfiat quod e Ji , rteque alieno opush#\ bet auxilio , adillius quoa e/l , conJid utli ‘ tutionem. Porro ejusmodi hic oc^j' runt vocabula, quas lingua origi^ 11 gratca non Syriaca, confcriptum ^ primum fermonem fuiflfe maniri' produnt. Omnium clariffimum autf^ 1 voB-eice; argumentum eft, de pročelij ne fpiritus fančti a folo patre fen ten ' Hi tiam apertis hic verbis propug n3 ‘. l |j/ qua? cum longe recentioris fit quafn ut.Ephremum vel au&oren 1 affeclam habere queat: dubitatiojj^j vix habet quin a recentiori q ^ graeco hoc fcriptum compilatuna^ folo autem patre fpiritus fan: ' [idione fantič civitatis eos valuijfe abftrdherD Domino j neque in via ut efcis fe contaminAttni) inducere potuit, Ghtdre in cor regis jo imOiit-iU itemque illa p. 637. ubivero ipfaanimadvertit tes ju as & varios ornatus nihitapudjuftum vd( fl atque preji are , majore concupijcentia ardorej^ gr ahat [oUicitudineque anxia quidampli (prO atfl do- De his reliquisque Enhremi fcriptis in Vosfianaver 11 neoccurrentibnsconfei' oninino Ttllemontium in n° tlS ' ubihaec fcripta unum poftaliud ordineexaminatqu* 1 ] vel ipuria vel germana ipii vila fine ac merito cerhTcii debeant, fincere non minus quam dofte cxp° nlt qua fpartaobeunda, etfi omnium reJiquorumfoipt® r 1 diligentiamlonge fuperaveiit, ca:terisque omnibus k UCU 1 fuae addiftis pattium minus ftudiofus veritatem ing cl1 . plurimumfatcatur:dubiumtamennoneft » relig* on ' terdumaliquid dedifle,mukorumq; fcriptorum>q uS b fiana editio habet,faifitatem, neodiumfibiipfi<'° lltW dc induftria celalk, Codicis Ephremiant Slav omet. 2 plius ) cum eo agend um foretj ignorabat, Mi¬ ni m a autem omaium in terno Tomo con- cinnandoab editore diligentiapraeftita vide- tur, in quo nuilam propemodum paginam, ijuampJutimis vitiis partimgrammaticis,par* tim textual»bus non defoedatam confpicias. k augiae prgfeclo ftabuium purgandum isfu- leiperet, qni in hoc torno praefertim, Iatine translata Ephremi feripta foloecifmis, barba- tfrais, gržcifmis,aliisque> quibus fcatent, fer- toonis (ordibus jiberare vellet. huic rei te* ftimonio fequentia , cujusmodi innumera a- ■ la deprehenduntur, Ioca efie pofTunt e. g. &)ui exaltari optat-, penit us fe humiliet & j"' vult ibi l onfolari hic jam luge at (dfleat, 8c pau- poft. Efi ciVitas illa plena Utitia jubilatio• * w > plena felicitatis atque fvavitatis } quat aterna vita , in e a habitantibus jugiter manam ¥ «paulo inferiusead, pag. unusqunque cumfuis Wus acmercedibusgloriatHpfap exultat & p. 5 4$. J hftgue ufus f quibus cor perfrut dejlderet , thri~ anrebns prasfentis feculi,o(lendis &pag, J4b nos veno miferi , nos infelices ne usque ad ver - ** q uidem invicem tolar are pojfumus, & inferi- an ignoras mijer , quia illicomncs cogitationes atque fermones confcripti er ant? ant nefeis f°niam omnis ere at ur a cum /form* tribunal ad- f^it &c- Adeonon injurius in Voflianatn ', Cr fionem fuifle dicendus eft '1 1 demon tius^apazn- °plurimis eam maculis nxvisque contami- ;' 3 tam feribic ! Denegligentia au&oris & ° c teftatur, qUod eadem faspe, iisdem pene T ver- - 1 p 2, Hi flor‘hi verbis propofita recurrant.Duonos tantum loca transcurfim legendo obfervavimus. vix autem dubitamus, quinplura actento lečlori fe datura fint fimilia. Primus Iocus rcperitur in duobus iilis fermonibus: primo p. 441- > n fer mone commonitorio (S catcchetico (qU£ ver* baaučtoris funt) admonachos^ui fic incipit;^ nit e dilecti mei , venite vatres fratrescjue met , & deinde p. J74, infermone qui infcribitur b mo afceticus de vit a religiojii atque monaftica , n° c init. Liber & doior me ad dicendum & loquerM< (ecce hic tautologiam Voftianam) impell*’ ,u evidentius ut error cognolcatur, melius^ ab aliis evitetur: utriusque bis rspetiti lod initium attexemus. Pag. 44$. lin. «7. Quamobrem vos ob- fup fecro cariffimi plexqueoro, fobrii e- ftote ac vigilate hoc tempore exiguo,& ad undecimam hanc ho- ram eontendite. Ap- propinquavit jam ve- fpera & retributor mercedis c um gloria adveniet, redditurus unicuique fecundum opera fua. Attendite vobis iplis, ne quis veftrum honefte atque ex virtute vivens nimi- Pag. 5-54. Sobrii ig ! ' tur fimus & vigii ernU5 obfecro , fratres di; Iecftiffimi,in hocbre' 1 vita: noftras tetnp orC & in hac undeci^ hora viriliter decert^ mus. Appropinq« aV ‘ enim jam vefpera mercedis retribut 0 Ghriftus cum §^° rl ‘ venit, ut reddat un 1 ' cuique fecundum °.P ra lua. Attendite rt que vobis ipfis nequis veftrum de 1 ^ np opere pradutf 1 ^ Codicts Ephremlani Slavonui, taide fe pras(umatne~ gligensque immenfam ejus muneradonem deperdat. Similis e- niin eft monachus a- gro feminato, qui plu- via ac rore rigatus in crcmcntum capit, lae- 'titiaeque frudum fru ftificat: fed cum jam adipfum frudum per- venerit, majorem fo licitudinem bono a- gricolae ingerit. folli- citus namque pervigi- kt> timens.ne vel re* pentinagrandine vela ptccatoribus (forte pecoribus) campi (ua (ata deftruantur. Sic & monachus doneč in 'toc corpore vitam ^Uxcrit, quotidie de tmmortali vita curet lollicitusque (it neceflfe pft>ne per fegnitiem 111 vanurn cucurriffe r . e periatur. Glo- n atur exultatque a Sdcola, quando fuam ^eflem jam congrega- rit & compenfatio- negligenterque vivens immenfa iila falvatoris pratmia deperdat. Si¬ milis enim eft mona¬ chus agt o alicui femi¬ nato, qui pluvia acro- re rigatus incremen« tum capit & frudum laetitice producit, fed cum jam ad frugum tempus pervenerit:ma- jorem curam bonas a- gricola: ingerit, foli- cite enim tune advi- gilat, metuens ne vel repentina grandine aut a camporum ju- mentis fegetes ipfius vaftentur. ita etiam monachus quamdiuin hoc vivit corpore die nodeque de immor- tali «ternaque vita fol- licitus (it oportet, nc per negligentiam in vanurn cucurrifte d er prehendatur. Gaudet exultatque agricola, ac Deo gratiasagit,quan- do meffciH jam fuam in horrea congregavit, & compenfationem la- T t bo- 194 Hifloria laborum recepe- rit.eundem inmodum gaudebunt exulta- buntque angeli Dei in ccelis, quando quis ti mens Deurn confum maverit curfum fuum &c. &c. borutn fuorum perce- perit. Eodem modo laetantur & exultantin ccelis angeli Dei, cura uis timens Deum re- hic curftirfi fuum confummaverit, &• & c. Aker locus occur^it in duobus illis fermo- nibus: primbp. *07. in fermone, cjkod iudiciu rebus abjhnendum jit Chriflianis , demde p. 18° in Ephremi intcrrogationibus & refponfionibiu & quidemin illa interrogatione quid fibi v nit dičtum Hlud Apojloh ? & c. Horum fequens eft initiura. Pag. 107. Impletur quoque Pauli Prophe tia in nobis qnaeficha bet: Veniet tempus quandofanam dodtri nam non fuftinebunt —quis enim hodie facram fcripturam fu- ftinet ? quis fedulo Chrifti mandatis in tentuseft? quisfapiens & cuftodiet haec. Quis oftendet nos non elfe preevaricatores legis ? Multi potentes,omnes fapientes fecundum čarnem, inquitApo P. 180. Et ecce 'd qubd ab apoftolodiej' tur, re ipfa jam cerm- m uš comprobatutfl- Quis etenim tolerat fcriptUras divina 5 ; Quis Chrifti pracept' 5 eft intentus ? Q® s , piens & cuftodiet ha*- Quis oftendet rion e> ie nos praevaricatores gis? omnes fapientes fecundum c ari*en 1 ! multi nobiles, n 10 . docti ac fcribae & periti, ®es&p rin ' cipes& divites & P a j|' Codicls Ephremidm Siavonict. ftolus. Malti fcientes, feribse, & legis periti, Stdodores & paupe- res,fervi& liberi,foli- tariam vitam fedantes & virgines & in coe- tibus aliorum viventes it fenes & juvenes. Quis autem horum °®nium demonftrare pote rit, convenire Cbriftiamscitharizare, ‘"t tripudiare aut gibala pulfare aut Samare,aut harufpi ter n agere, aut phyla j«cria,quae vocant face* re >auteadem circum- s e ftare, aut daemonia [ °nfulere 1 &c. &c. (z) 295* peres & fervi & liberi & dodores & monachi & virgines,& aliis mix- ti. Quis horum o- nium poteritaffirmare aut oftendere.Chrifti- ano homini licere ci- tharoedorum more ludere aut tripudiare, aut cymbala pulfare aut choreas ducere, aut acclamare aut baru fpiceir. agere, aut phy- laderia quas vocant,fa- cere aut furari, aut dte- monasconfulere ? T * _ paulo prolixius attulimus, utde verfione Vostiana, | u ° m odo umi grxca aliisque latinis verfionibus partem. c uim jpf a con Ephremiana fcripta in Arabicam linguam vet' fa continentem, oculis ufurpare Hcuiflet.Hu nC ita AfTemannus recenfet. Paulo antiqu torC * i(io nacii [umus codicem , quum JEgyptum lujlk rl emus, ati ad calccm fol. z 8 1 bane temper k notam tnanuenju appojuit: expličit die 10 Abib, ar 11 fanclorum martjrum /325. NimirUtn codicem, Arabicalingua feriptum, min°^ tiquum prsefto habuit Ajfemannus : to .r 0 fere, quotfuo temporeextitifleatque afeif' lečlos Photius teftaturrb,) fermones conJp^ člentem. Hic anno Chriftiijig^uantuffl^ demex verbis codici adIcriptiscolligit lir,e i i ratus, deque Grdečo in Arabicum conve r eft. (c) Eundem a fuperiori codicej CA In exercitat. felečt. p. 287, 88, (b) InBibhotheca cod* 196. ,.u (c) Patet!i®cex epigraphcqu* ad calccm CaJicij theca; S. Petri in monte aurco legitui, Transtd' Codicis Ephretnidni Slavonict . 2 97 quoad verfionem, muitis in Iocis ab iila abe- nntetn,tum quoad fermonesipfos,eorumque ordinem acnumerum diflerreclariflimus Af- iemannus obfervat, catalogum (iraul anne- ftens fermonum, (numero %6) in codice tttantium. Optandum antem eflet, ut & vcr- fio Arabica in latinum diligenter translata Rtaret.Nam fi fermonem iftum, qui reprehenfio r, i‘&confe/fio infcribitur paucosque alios exci- pias:merišgermanis atqjanemineunquamin dubium vocatis Ephremi fcriptis conftat. (d) U( multum adeo ei , tum quod adantiquita- •ffiijtum quod adpuritatem germanitatem* tribuendum efle videa tun De Aithicpi- J ! Ephremi verfionenihilpropemodum con- ‘‘ at )nifiquodad Arabicamiine dubio verfio- ^tnexpreflam r enzeliru auguretur. Efle tamen jtthiopicam quandam Ephremi verfionem o- 1111 confečlam, Ludolfi ifla teftantur ( f)gr&. Ji at rumfcripta Aitbiopicc verfa , Habe s fini atque antant. Notrjfmi in ter catcros funt ' ‘fru j c h ryfoft o m m ■ > Cy rili us Ak x andr initsfp brent jt,ls & ni fallor etiam Irenam, T 4 §6, / r,tni e Crn.ce cxcmplan iti Arakicum fermottcm Akra- “oz , Johanni s Anttcchent filtru Protofpaihanus . fin- ' f>,r Helchita, qtii leclores auditerestpue entxe rogat M freces tum pr o interprete ,tum pro ro qut intcrpretatte- ^Pr m stf u „dere*^ Amen. I'ftarnentum enim aliaque fimilis notse fc[ip t3 ibidem /“^reperiuntur. . b i Lti ^°f us in epiftola ad Hettingerumi hic 1 hothecas orientali p, 32.6 inferuit 398 Hifloria S 6. Inter csteras Ephremi verfiones GallicJ ctiam &Germanica compar-ent. Atncutra magni sftimanda eft. in quibusconcinnanJis ne Gručam quidem verfionem led latinam interpretes fecutos conftat. De Gallicahoc ipfe fatetur aučtor Francifcus FevarJennut in ,,praefatione ficfcribens. „Jeme fuisaidčen cefte tranlation partiedeslivres imprimeza „Dilingen, partie a Pariš, mais principal „ment j’ai fuiviz ceux qui ont ete imprimč J „CouIoigne (f)„ Atque haec verfio Paribs I <502,8 ZpudMichae/em Sonnium imprefTa pf 0 ^' „it,hoc titulo :“Divins opufculcs & exercices ,,fpirituels du tresfaint p£re Ephrem Archi- „diacre d’Ede(Te enMefopotamie, efcrit par » j.dit autheur Pan trois cens cinquante en lan* } ,gue Syriaque &enmefme tems tourn& en „Grec : puis en latin par plufieurs autheursi „maintenantmis en notre langue Franco» e „&c. par F, Francois Fevardent de 1 ’ordre o* ,,S, Francois, Dotteur en Theologie en l’ u jf „verlitč„, Errat igitur Tenzelius, quan tf) liane verfionem, Parifiisifjgeditam, adg rS caeverfionis,ut titulus habeat, normam cof 1 ' fečtam fuifife feribit* Plurimi tamen eam > a ' (f) Addit quidem eodem loco auftor ; J’at en qtielques endrottsobjcurs ‘i quel(fuei trdttez, a r qn' a-uccgrdnd trajati j'aj ramajfez. iPuncofte U tre. Verum non magni momenti iiint,qu* expli cUI cmendavit, Codicis Ephremldni Slavonlci. 299 ciunt Pontificii, in primis Labbeus : gravi- ter ideo a noftratibus reprehenfus. qui qui- dem omnes hanc verbonem utmaneam mu- tilamque (g) merito rejiciunt. ln\wsRivetuf Cit.locop. 359. M uit a , inouit, omittit Vojfm , p* C.imaldnienfs habet & contra \ qufub trt. I* fiettr de pedication in jjvo prodiiflc. T f CAPUT '«&S ) o ( §*> 300 CAPUT Ih DE VER.SIONE EPHR.EMI SYRI SLAVONICA, CONSPECTUS CAPITIS, § 1* Ticulum Vcrfionis Slavonicuni lacineverfum fiftic* § 2. Sermones in Slavonica verfione contencos ordineenumerat, fingulo - rum inicio latinis reque ac Slavonicis verbis fimul adfcripto. '§ 3* De iis qu3e ad externam Slavonici codicis formam, ejusdem raritaterfij reliquasque, circumftantias fpeciatf csponic* § 4* Breve judicium de hac veri!ottf exhibet, fpeeimenque aliquod ex adduck. Ulji ort d Codicis čphremiani Slav omel, Joi *♦ ofteaqiiarn finguIasEphremiSyr?, quotquot hodie extant, verfione$,ea qua fieri potuit brevitate, ordine ex- pofuimus: reliquum eft, ut & Slavo- ticam minus in vulgus notam,fedmagnafide dignatn veriionempaucisperfequamur. Quo primum tempore in Ruftia haecprodierit,non ^uet. Satis tamen antiquam eam efle : cer- eft.&mcmini me vidiffe a!iquando Pe- tro poJi editionem Ephremi Syri fub initiutn faperioris feculi forma quarta impreftam* ^ullaautemeditio velaccuratior, vel locu- pletior, velfplendida magis eft, quam Mo* fcuenfis illa, qu£primo hujus feculi anno, In- v *ftiffimi Herois, /\uguftisfimique Rutheno- r UiTi Monarchaj, gloriofiffimac metnoria: Im- peratoris, in gloriam feculi fuarquc gentis fa- Jitcm nati, Petri Primi aufpiciis majori forma Elendidiffime imprefla prodiit. Cujusqui- editionis cum & ipfi exemplum quod- ( * ar n diu quxrendo demum erutum,ac Petro- P°li comparatiun poflideamus: non erit o- P>nor nec a propolito noftro alienum, necle- ^oribus ingratum, comprehenfa in eo Ephre- fcripta,qua titulum initiumque breviter Carrare. Liber ipfe Slavonicelic inferibitur. . So slavvu fvviatia | e di n o fufe htfchnia, lc hiWotvvorafchtfchia In gloriam fantfce unifubftantialis , vi- vificantis & indivifae Tri« 30 v Hi flor la VV' i nerasdielimiaTroizi, Otza, i fina i fvviata- go Ducha. Povvelie- niem blagotfchefti- vviefchago vvelikago gofudara nafchego Tzara i vvelikago ICna- fa, Petra Alexievvitza, vvfea vvelikia, i ma- ^ lia, ibielia Rosfii Sa- moderfchza. Pri bla- gorodnieifchem gofu- darienalchem Tzarw tfchie, i vvelikom kna fie,Alexii Petrovvitz- fchie : blagoslovveni emfche vvfego of- wefchtfchenoago fo- bora, mefchdu Patri- arfcheftvvom : Isda- defa kniga fia,blagou- godnichtrudovv, Pre- podobnago Otza na¬ fchego Jephrema Sa¬ rina : Kneifche i w no- vvo prevvedofchafa fgretfcheskich chara- teinich knig outfchi- telnaia jego i vvrafu- mitelnaja slovvefa, Monafcheskomu i Mirskomu foftoianiju fTrmitatis,Patris & Fi' fpa lii & Spiritus Sandi ib JufTu religiofiffinii) Al Magni Domini noftri f c ( Tzaar & Magni Prin- % cipis, Petri Alexievvi* tfc tza , totius magns & ii parvae& aibsPvuflntaU' ot cocraroris.fubnobilics fr ftirpe genito Domino f c noftro Zarovvitfchio v & magno Principe A- j lexio PetrovvitlchiO) benedičtione autem totius confecrati con- f ciliijPatriarchatusloco ' conftituti, editus & 1 liber ifte Deo acce* i ptorum fcriptorum E" phremi, benedičH P a ‘ tris noftri EphreitiiS)" ri: translatisdenuooo graeca manufcriptad 0 ' Arina pleniš & fapi en ' tibus c j us fermonibu s r monacnis aeque ac xc- liquis cujuscunque ft*‘ tus hominibus in e * 1 ' miam utilitatem &' a ' lutem. cuiacceditbef ti abbatis Dorothei^" ms (alutaris liber- 1,1 lmp e ' Codicts Efhremimi Sliv omel. vvo ifradnuju polfu i Tparenie^icfchtfchefche blagotfchennago Avvwi DorotheaOu- fchefpafitelnaja Kniga: "Tzarftwujutfch 'fchem vvelikom gra- fcMoskvvie. vvlieto fotvvorenia Mira faio.ot rofcheftvva- fte po plotiboga slo- v? a 1701 indida 10 Dekcmbrid. Imperatoria fede, ma- gna urbe Mofcua. an- no ah orbe condita 61 jo. poft nativitatem autera incarnati Dei verjbi, 1701, In d i da deciraajinenfe Decem¬ bri. . .. , $ 2. initium facit EphremiSyri vita,ab Anony- t! ’oquodam compofita, quas et(i eadem eiFe 'deatdr atque illa, qua:in Voffiana editione P ,, i.&inQxonien!ip.?A|S‘ inferta reperitur: •ntnultis tamen ab illa diferepat. e. g. pro ver- I ls 'pfo initio ftatim occurrentibus, vWs io^o.* To, S Kav^ctVTim ra fxsyccXa v cvsr custif [šcLcriheucrciflteV in Slavonico 8*tur : tempore Conftantini Magni narus usqueadtempora Regis Theodofti Ma- U Deinde verba illa p. yp lin. 7. -src?c . &lc con- ipicitur : fubfcripus his verfibus* Jephrem fvviat,kriepofi: glavvipo Davidu, Schifnototfchnich vvod i slia potfchinu Tzerkvvi vvo kriepoft, vvfpafenie Hudem Daknigu jego Tfchtafchtfche muk isbu- dem. h, e. Ephrem fančtus fortitudo capitis fecundum Davidem: Viventium aquarum fundit aby(Tum Ecclefias in fortitudinem, in falutem hortu - nibus. Utlibrum illius iegentes poenis liberem« 1. Sequuntur fermones ipfi: hac infčripti° ne Knigapropodobnago Qtza nafchego Iephrenta foder(cbafchtfchAia vv*febie slovvefa vv'nt ■ v v ,pj t flitzfchna kpolfte i fpafeniju vvsakči dufchi Cw , r Liber fanblijjimi patri* ^ ansfo\ % hoceft _ d . . M r — . . phremi Syri tontinens in fe fermones vari# dijif in utiiitatem falutempue omnis anirru Cbri/i^' Sermol. inferibitur. Nakafanie o umilenii i fpafenii dufchi, i o ot- retzfchenii fchitija p. x*inOxon,p, 116. Imip. As jephrem griefehnii i nerafu- mnii, prifno slabii, i ounili.k Inftruftio de & faluteanims> ^ 1 abdicationevit* 1 ^ Vosfp. 66 . debilis &remi» uSi Sef ie Mc P,j Codicis Epbremani Savonhi, - 50 ? Sermo II. Blagoda- renic ko Spafitcliu bo¬ gu, p. f.inOxon.p.i64 Incip, Slavva tebie Bofche, slavva tebie. Sermo III. Poutfche- nic o blagotzfcheftii, i Miotafchim vv’ niti yv’monafcheskoje, p 6 in0xon.p.id4. Incip. Wosliublen- neChriftianni H ieii bofchieju blagodatiju; Serm.IV. Nakafa- fijc k novvonatzfchal- Monachom. p. 8- infbton. p. 266 . Inc. Wosliublenne sfchtlche otvvergafa le b Ichitia fego. Sermo V. k’mona- c »ona o iefche terpie- 'skufchenija. p, 9. in u °xo,p. 287. . ! nc. Wosliublenne 'Ptedlagaiu tidrugo- !? Ptedlofchenie o go-; Mie. • Sermo VI. Nakafan- e 0 iefche krotku biti J^achu. p, 1 o, in Ox. Gratiarum adio ad fervatorem Deum. ap* VoiT. p. 334. Gloria tibi Deus, gloria tibi! Inftrudio de religi- one &ad volentes inir Ire inonafticam,vitam. Amantiftlme efne Chriftianus divina gra¬ da? Inftrudio ad mona- chos re.cens fados. DiJediftimefiabne- gafti vitam hanc. Inftrudio ad mona- chos ut fortiter fuftine,- ant tentationern, Dilediflime ecce prepono tibi aliud mandatum ( proprie depoiitumj a Domino. Inftrudio ut mitis fit monachus. Ia- 11‘ftorLi jc 6 Incip. WosliubIcn-i Dilečtiilime fi fece- ne afchtfche fotvvori- risbonum initium. fclii natzfchalo dobro. Serm VII, Nakafa- nie. o iefche vv’ tru- diechprebivvati p. s i. in Oxon. p z< 3 p. Incip, I o rutzfch- niem. brate dieiie ne prenebregai. Serm. VIII, Nakafa- nie o iefche nevvda- Watifaftraftem, p. ti. in Oxon. p.169. Incip. Obivvaiufch-, tfchem fche fpblafnie-jfcandalofcimus dicen - Inftručtio utinlabo- ribusferaper verfetur. Etdemanuali opera Frater ne negligas, Inftrmflio nefuccutii' batcupiditatibus. De exiflente auterri vviem rekfchago. Serm. IX. Nakafa nie. o iefche vvfegda- fcbieje terpienie fta- fdiati. p. r 3. in Oxon. p.270. Incip. Jovvremeni vvosliublenne ne pre- ne mogai. Serm. X. Nakafanie o nachodafchtfchich pomisliechp, 14. in O- xon. p. 271. Incip. WosliubIen- ne neouklonaifaotli- tza nachodafchich, tem. Inftručlio ut quo t| - dianam patientiaro eX ' erceat, Etde temporen^’ incuriofus. Inftruftio de & cidentibus cogiw tl0 ’ nibus. Dilečliflime ne t er gum des obviarn eUI> tibus cogitationibu^ Cadicis Ephremiani Slavonici. 307 Serm. XI. Nakafa- nie vvo iefche tre- svvubiti vvfegdap. iy. inOxon. p. xji. Incip.Brate podvvi- faifa jako dobr vvoin. Serm XII,Nakafanie ojelche ne imieti wo oumie kitzfchenia. p i6.inOxon.p. 273. Incip. Brate afch- tfche otvvergafa iefi tatnago fchitia. Serm. XIII, Nakafa toe o foftojanii nafto- utelei i o paftirskom ^vvierenii. p. 17. in Oxon.p. 174. Incip. Brate porutz- khilfa iefi dufchi , pre- P°jafchi Tzfchresla tvvoia. Sermo XIV. Naka¬ ne pritzfchami k’’ Mlavvnikom i podtz. ^inennimp. 19. in . Incip. Po tzfchafti °ltdaietla gradipofo- ’ v erfcheni i bivva jet “ran. Serm. XV. Naka- InftručliO)Utfobrius fitfemper. Frater certa tanquam bonus miles. Inftručlio ne habeat in mente arrogantiam. Frater, fi dereliquifti vanarn vitam, Inftručtio. de ftatti prarfečtorum &de pa- llloralicura. Frater fi tradidifti a- nimam: cingas Iatera tua, ut vir. Inftru&ioparaboli- caadfuperiores& fub- ditos. Per partesaedificatur civitas,&per imperi- um geritur bellum. Inftrudio de cer ta¬ li mini- ?°8 TUJI or Id fanie o borbie mona- fcheskago i puftinna- go. p. 2o.inOxonien. p.17 < 5 - Incip. Brate afch- tfche fpodobilfa iefi fvviatomu obletzfche- niju monafcheskomu. Serm. XVI. Naka- fanie, iefche ne biti tfchtfcheslavvnu p- 22 inOxon.p.a 78 . Inc. Brate potzfchto prelfchtfchaiefchia po- biefchdaiem diavvo ■' lom; Serm. XVII. Naka- fanie o vvosdvvifanii dufchi vv molitvvu k bogu. p. 25, in Oxon. p.279. Incip. Brat iegda kle- plettibrat nofchtfchi- ju 7 jakoda vvoftane- fchi. Serm. XVIII. Na- kafanie ko ispravvleni ju fchelania duchovv nago. p. 24. inOxon. p. ISO. Incip. Wosliublen- niij porafumiem pred- minibus mona(lica;& eremitarum vitae* Frater fi dignus fue- ris habitus fančto indu- mentomonaftico. Inftručtio ne vans gloris fit cupidus, Frater cur feduci te finis, fuperate a diabo- lo> Inftručlio de elatio- ne animae in precibus adDeum. Frater qUandoadJ Jf nuam tuam pulfe £ ‘ ra ’ ter nočtu, ut furgas- Inftručlio in corre$' onem defiderii alis. Dilečliffimi, fciujj ftantescoram i Codicts Epbvemiani Slavonicr, 509 ' ftoiafchtfchia pred fetnnim Tzarim, Serm, XIX. Naka- fanie o bdienie, 1 tre-- frvennoi molitvvie.p 2f.inOxon,p. ago. Inc. Brate pomifch- Iaiu, iako tri fut dre- niania &c. Sermo XX. Nakaf ko iskufchaemim o fvvoiego pomisla. p. 26.inOxon.28i. Inči p. Afchtfche slutzfchitfa kotoromu kratu priiti vv rnona- 'thefkoje fchitie. Serm. XXI. Nak. o brani vvraga knovvo- n azfchalnim mona- chotn io rutzfchnom ^Iie. p, ig. in Qxofr< P* i 8 Incip. Wo obfche s [čhiwafchtfcliimi iou- j} Ir ni monachi raslitz- khno boretfa vvrag. Serm. XXII. Naki koim vvchodom ratu- 'ct vvrag monachi, i o Pfechofchdenii mieft- ni em.p ( 3oinOx,p.s8; ms regibus. Devigilia & fobriis precibus. Frater exi(limo tria efife fomniorum ge- nera. In bruci, ad tentatos a fua cogitatione. Si accidat fratrem quendamingredi mo- nafticam vitam. Inftručlio de pugna inimiciadverfus vitam monafticam recens in- greffos monachos, & de manualibus operiš. In communionevi- ventes juniores mona¬ chos diverfe impugnat diabolus. Inflr, Quo introitu fuperet diabolus mona¬ chos & de tranlitu ex uno Iocoin alium. ih Incip. 3io MftoriA Incip. Raslitzfchno boretfa diavvol s fu- fchtfchimi podducho- vvnim otzem. Sermo XXIII. Jako podobaiet vvo iedi- nom mieftieprebivva- ti, monachu dokon zfchini fvvoeia. p, i 34,inOxon 288. Incip. Blofchiht po- miši ftartzu. Serm. XXIV. lako ne podobaiet mona¬ chu fmiejatifa ni glu- mitifa^no ne preftanno ' plakati, p. in Oxon. 176. Incip. Natzfchalo Diverfe pugnat dia- bolus contra eosqui fubfpirituali patre ver- fantur Quod oporteat uno loco manere mofia- chum usque ad mor’ tem. Imponit cogitatio monacho. Quodnon oporteat monacum riderefcur- ramque agere, fed con- tinue lachrymari. Initium diflblu® rafvvralchtfchenia du- vitae monachi rifus & c> fchih monachovvie fmiech &c. Serm. XXV. Poou tzfchenie monachom Jounim, oposlufcha- nii, i Imirenii &c. p jp in Oxon. p. 330. Incip. NVnemlihfe- bie o iounofti da ne kogda lienoftiju i fmie chom pogubifchi twoe vvremia. Inftručlio monacho* rumjuniorum de obe* dientia& manfuetua 1 ' ne. Ca ve ipfi gefti a ventute ne pigritia rifu perdas temp us tuum. Sef' Codicis SphremLtni Slavoniti 511 Sermo XXVI. O Terpienii.p. 41. in O- xon. deeft. Incip. Liubimntzi hudem iako grabrii vvoini. Serm. XXVII. Oje- fche ne prechoditi mo- nachu ot miefta na miefto. in Oxon. p.r89 Incip. Wiera mati jeft vvfakomu blagu dielu. Serm. XXVIII. O lioubvvi i milofti k’ pokaiavvfchemufa p. inOxon.p. 291. Incip. Afchtfche pri ^iouztfc hitfa bra¬ tu obfchtfchia fchifni °tlutzfchitifa. Serm. XXIX. Oka- “tnie o Palladii Mona- ^jefebes ftrachabo- lC hia pofchivve vv’ ne- Pokorftvvie. p. 48.; in °xon- p. 193. Incip. Brat niekii P°vvieda mnie&c. Serm. XXX. Nakaf. 0 iefche lmufchtfche- ^daftfa. p.49. in Ox. P-494 Depatientia Dilečli erimus ut magnanimi milites. Non oportere mona- chum ex alio loco in alium tranfire. Fides mater eft o- mnis boni operiš. De amore & mileri- cordia in poeniten- tem, Siaccidatfratrem a cominunione mona- chali difcedere. Narratio de Palladio monacho, qui fineti- rnore Deivixitin ino- bedientia, Frater aliquis narra- vitmihi. Quod habenti da- tur. ~ U 3 In- $12 Hi flor'id Incip. Pifchet bo i- mufchtfčhemu daftfa. Serm. XXXI.Nakaf ojefche iskufchajema ne fafirati no moliti gofpoda o isbavvlenii jego, p. 49 - in Qxon. 39^. Incip. Bratie afcht- fche kto ot govvien nia bradi ftojah vvfo borie. Serm* XXXII. O smirennoi mudrofti. p, in Oxon* p. 297. Incip. WosIiublen- ne afchtfche polutz Ichifchi predlpieanie, jako ftati &c. Serm. XXXIII. Ja¬ ko prodobaiet Chrifti ainnu dolgotcrpieliwu biti i neslobivvu. pag. 52. in Oxon.p. 2?g. Incip. afchtfche pri • kliatzfchitlasloba, ne vv^Iobu oubo kloutz- fchitfa. Serm. XXXIV. 0 : ftrastech. p, 74. in Ox. p. 29 9. Inc.Mufch dnifvvo- ScriptumeftatH effl: habenti datur. Inftruft, Quod ca* dentem in tentatio- nem non oportetjudi- care fed pro eo orare. Fratres, fi quisexre* ligiofis fratribus in coetu. De miti fapientta. Dilečliffime fi con* fequeris praarogati* vam, utftes&c. Quod oporteat Chri- ftianum longam p#!' entiam & manfuetudi*. nem exercere. Sipraater fpenrira incefferit, non initana- &c. De cupiditatibu* Vir dies fuos in P? f' Codicis Ephremiani Sldvonkt, 313 ja vv’lienofti fchivvii, Serm. XXXV, Kako podobaiet monachu outiefchati skortafcha- go i isnemogavvufcht- fchago.p*f5. inOxon, P 300. Incip. Brat iskafche tvvoiego brat, • S. xxxvi. Kako podo- baiet zftufchtfchemu vvo ufchi bratii prili- e fchno tzfchitati. p.59. >nOxon. p. 30,’. Incip. Bratafchtfdie povvelieno tebie bu- tzfcitati vvo ufchi. Serm. XXVII. O Dievvftvvie, i o tzielo- '"udrii foprotivvno. P-oad.inOxon. p. 304. Incip.Bratu ili feftrie “lofchith pomisl netz- ‘dieftivvii &c. Serm. XXXVIII. O Tzfchiftotie. p, 62. in ^ x on.p. 306. Incip. \VosliubIen- JI 1 ' brate oupodobifa * tfchiftotoju Phiniku. Serm. XXXIX. O l e 'che ne nametati gritia tranfigens. Quomodo oporteat monachum confolari patientem& debilem, Frater quasrens ftt* um fratrem. Quomodo oporteat legentem corain fra- tribus, diligenter at- tenteque legere. Frater fl juflTum tibi fuerit legere in auri- bus. De ccelibatu&tem- pcrantia. Fratri vel forori fug- geret cogitationem fceleratus. De caftitate apud Volf. T, 1. p. u y. Diledtiffime frater compara caftitatem palmae. Non huc illuc ocu- los circumferendos,fed otz* 5 i4 Hijloria otzfchima fiemoiOvva- mo, no dolu imieti otzfchi. p. dj. in Oxon. p. J 07. Incip. Boprostzfchim ouprafchnaietfabran ? SermoXL, OKro- tziei Strafbi. p. 6f. in Oxon.cod. p. 308. Incip. Monafche, Niefi li obiefchtfchalfa Chriftu ougonti ? to kako &c. Sermo,XLI. K’ne- porivvim i o ouftroie- nii,ioftrafiebofchi i o fudie budufchtfcfiem, p. 66 . in Oxon. p. 310. Incip, Brate afcht- fche prifched brat mo¬ lit ta, glagolia: Serm. XLII. O bla- gogovvienii p. 71, in Oxon. p. 31 y. Incip. Brate vv nemli delo, ne pogubi pravvage puti. SermoKLIII, Oot- padajufchtfchich ot fvvoeja Iienofti,i nepfchtfchujufch- m terram dcjiciendos* Interrogatio, Quo- modo componitur bellum. De manfuetudine? Monache, nonnc promififti Deo place- re ? quomodo igitat* &c, Ad inobedicntes & de prazparatione & de ti- more Dei & de judicio futuro. Frater fi accedens frater roget te, dicenst Depietate. Frater cave tibi dih' genter, ne a reda vi* aberres. De cadentibus i" 1 pigritiae culpa & fentientibus caU' a peccatorum. ^ f . h Codicis Ephremiani Slavonlci. tfchich vvini o grie fiech. p. 73.in Oxon. MK; Incip. Brate mona- fcheskomu li fchiju pothotiel iesi. Sermo XLIV. O Mafchennich. p 78 m Oxon, p. s 96. Incip. Blafchen Ifche vvosne navvidit fchirie ;Iie tzfchelo- ^ietzfcheskoje. Serm. XL. O Sudie i p. 8«. in ^on, & VofT.ed.deefl:, , Incipit. Bog fii bla- p tzfchelovviekoliu- ^,mnogimam obra¬ čal jeflf puti na fpa- fenie&c.i Serm. ‘ XLVI. O “levvftvvie. p. 89* in x °n. deeft, in Volfi Jll ' e d. p. 12(5. ^cip O Dievvftwie fvviafchtfchenii du- .^evvrjietn glagolet ^elapoftol. Serm. XLVII. Ko Pravvleniju priftra 0 fchivvufchtfchim ns Frater cupifne mo- nafticae vitae te trade- re. De beatis. Beatus qui odio ha- bet vitam hanc liuma- nam. De judicio & elee- mofyna. Deus exiftens bonus hominum amator, multas nobis propo- fuitviasadfalutem. De virginitate (coe* libatu.) De coelibatu & fan- ditate animae dicitPau* lus apoftolus. In correčfionemdif- folute viventium & ihonores appetentium. U s tzfche- 3l£ Mftorid tzfchelti i fanovv i mufchtrchim. p.93. in Oxon. p. 76. Incip. .Podvvifchufa bratie moia i trepefch- tfchie,i pezfehaliu. Sermo XLVIII. SIo- vvo o ftrafti fpafo- vvie, p. loo.in Oxon. deeft. Incip. Bojula.glago lati iafikom, i kosnu- tifa ftrafchieipovviefti fpafovvie. Sermo. XLIX. Po vvieft o fvviatiem A- vvramou. p. 104. in Q- xon. p. i2o. Incip. Bratie moia, chofchtfchu vvom po- vviedati fchitie dobro i fovverfchenno mu- fcha divvna. Sermo. L. Opoka- janii. p. 1tg. in Oxon. p. 102. Incip. Schedii go- fpod ot niedra otza i bivv nam put fpafenia &c. Serm. LI. O pou- tzfchenii i p pokaj anii Commoveor fratres mei & contremifco & moereo. Sermo de paffione Salvatoris, in Volilo p. 692. Horreo linguaelo- qui, & attingere tre- mendam hiftoriam&l* vatoris. Hiftoria de lan« 0 Avvramio. Fratres mei cupio vobis exponere vitani boni & perfetdi vir' mirabilem- De poenitentia* Defcendens Doni 1 ' nusex finu patris & B čtus nobisviafaluti s ' De dočlrina & P° e ' mtentia, 5 p 3 g* Codlcis EphrsmiAni Sl/ivonict. V7 g.uj.inOxon.p.i8 Inc. Boliesn nudet J isrefchtfchih, i ne- fcltoniftvvo moje &c. Sermo LIL O po- taianie. p. i $ i. Dedi ®0xon. cod. Inči p. Ponefehe u- mira otvverglfa jeli ^bimitzfche&c. Serm.LIII. O po- ^ianii p, 126. inOx. feeft. Incip. Wnemli ou '°febie, ieda kogda !' f o ouninie predali fcbe. , Serm.LIV.OPoka Ni in Oxon, ■j - »-.141 Incip. Bes litza ni- ^ e ijeft ferzalo. Sermo L V, O poka¬ di p. 147, inOxon. 19. Incip. pridite liubi-j N moi, pridite otzi ' rat ijamoja. Serm. LVI. Poch-, -! a Ia monachom, ob-j fntfche fchivvufch- |g*.p,I48dnOxoa Dolor ftimulat me eIoqui & indignitatem meam&c. De poenitentia Quoniam igitur re- nunciafti mundo dile- de. De poenitentia. Cave igitur tibi, ne quando torpori te tra* das. De poenitentia. Sine facie coecum eftfpeculum &c. De poenitentia. Venite diledi mei, venite patres & fratres mei &c. Laus monachorum in communione vi- ventium. Incip, i 18 HiftoriA Incip. Rai ispoJnen ieft ploda vvefela, SermoLVII. OSchi- teiskich pezfchaliech i vvefchtfchech. p. 149 in Oxon. deeft. Incip. Iakofche fo ous nera friefchenie orlu, tako i mirskaja petzfchal. SermoLVIII. Owi- fokomudrii, i o dielie favviftnie i o preche- fchdenii ot miefta na miefto. p. 149, in Ox deeft. j Paradifus elt plenus 'frudu I^titiae. De mundanis curis & rebus. Quemadmoj non facile ad 1 ‘ concitatur. I P C De animo im effervelčenti* ; lU OxychoIia . quem tenetcit 0 ^, Codicii Ephremiani Slavomci. 311 Serm. O Krotofti. p. B9 inQxon. p. f. Incip- Blafchen ieft i treblagofchen vvoi- ftinnu &c. Serm.LXXI, OLu bvvftvvie. p. 1J9, in Oxon. p. 6 . f Incip, Ridati oubo ! Podobaiet i plakatifa. " Serm. LXXII. O I- t ‘1'nie. p. i6o.inOxon. fig- 6. De animi demiffio- ne. Beatus eft & terbea- tus vera. De malitia. Ejulare igitur opor- tet & plangere« De veritate. Incip. Blafchen jeft !;; ne, vvo idinie fchi " ; °t fvvoi outtverdi . Serm._ LXX 1 II. O p^ach i oneiftini.p, 1 '•& inOxon. p. 7. Incip. O kajanen t f' e iftraften vvesdie cfla i vvinu. , LXXIV, O P° s lufchanii.p. 16r. in S p z- ;,‘ n «p. Blafchen jeft J* ftafchafebie pos- 'ehanie. J r ni.LXXV. One : s *ufchanic i ropta- " 1 P*i6i.inOxon. p.7. L nc Ip. Proklat i o ■ Vn&c. 1 Beatus eft re qui in veritate vitam silam conftituit. Defallis, & non ha- bentibus veritatem. Maledicftus autem & perversus ubiqueexer- censfalfitatem. De obedientia. Benedičhis eft qui pracditus eft vi rt ute obedientia. De inobedientia & murmuratione. Reječtus & maledi- dus. Ser- £ 2.2 Hiftoria , Blagofčhen S.LXXVI. O iefche ne imieti favvihfti i kvvnofti. p- i 6 t. in O- xonienfi p. 8- Incip. iefti.fčhi favvifti 1 re- vvnofti ne poslied ftvvovva. S. LXXVII. O fa¬ vvihfti, i revvnofti, p. 163. in Oxon p, g Incip. W fichfche oujasvvivvii. S.LXXVI[I. Jefche ne biti klevvetniku p. 164. in Oxon. p. 9. Incip. Blafchen ieft i treblafchen S. LXXIX. O okle- vvetanii p. 164. in O xon p. 9. Incip. Naslafchda- jaifa vv klevvetach bra ta svvoiago. Serm. LXXX. O vvosderschanii. p, 194 iriOXon.p. 10. Incip.BIaschenwoi ftinnu, i treblaschen sochranivvii &c. Non haberequera- quam oportere iti- vidiam & Zelotypi- am. Benedidus eft f invidiam & Zclun nonsedatur. De invidia & Zelo. Qui in iftis autetnvi' olatam conscienthi 11 habet. Ne quis fit calumm 3 ' tor, Benedidus eft & t£I benedidus. Decalumnia. Qui deledatur * lumniis in fr atre fuum. De continentia* Benedidus pf° 0 & ter benedi(ft uS Cl1 ftodiens. $ c! , Codieis Ephremiani Slavonici. Vi Serm. LXXX. O ne vvosderschanii. p, i6j. inOxon. p. io, Incip. A nevvos- fafchaja ifa, i ne imi- tjai vvosderfchania, SermoLXXXlI. O pokajanii. p, 176. in °«>n,p. 160. Incip. Datel vvfiech olagich, iiftotzfchnik ‘stzielenii. Serm,LXXXIII. O P°kajanii i oumilenii. P‘ 7 i.in Oxon. 112. Incip. Oumilifa du- moja, oumilifa, o , ' , fiech blagich. s erm. LXXIV. O 'oie i o lioubvvi i o P°kajanii. p. 124. in °xon. p Deincontinentia. At incontinens, & non habens continen- tiam. De poenitentia. Dator omnium bo- norum & fons fanatio* nis. De poenitentia & contritione. ,iy Incip. Priidit6 vv ebe bratie moia. Serm. LXXXV. O ^ieli,ijakonepodo- a >et Ghriftianom glu- j^ua poganskimi die ‘Pag* 180. in Oxon Jeeft. I J nci p. Iako ne po- r ' °Vt igrati. Compungere anima mea, compungere. Dejudicio & amore & poenitentia. Defcendite in vos fratresmei. De non faciendis & qUod non deceatC hri- ftianos pagana fefta & paganos ludos fre- quentare. Quemadmodum non licet ludere. X Serm, 3'4 Hift ort a Serm. LXXXVI. O prinofchenii fuiatago pritfchafchenia. pag i 84 in 0x011. deeft. Incip. Glagolachuo niekoiem bratie, jako bivvlchu foboru &c. Serm. Ko bratu ot- padfchu i opokajanii p. »86 in Oxon.p.zi j. Inc’ W pokorlivvu fiedaschtschu bratu De oblattone fandi facramenti. Dixerunt de fratre quodam quod tempo- re coetus publici. A d fratrem caden- tem & de poenitenM- Imperio fubjedofa rri. &c. Serm. LXXXVIII. K’komu slovvo rez- fcheno bift : Iutfche fchenitila i polagati, nefeli rasfchifatifa. p. 191 in Oxon. p. 319. Incip. Pofchlufchai Apoftola Paula glago- liufchtfcha: &c. Serm. LXXXiX. O Lioubvvi.p. ipz. in O- xon.p. Incip. Lioubimi tzfclie moi afchtfche Ipodobifchifa rafurnu. Serm. LXXX. O Tzielomudrii i o ter- pienii i o pokajaniip. J9j,inOxon p.337. A d quem ferino^ 1 ' ftus n.t,meliusuxoreii' duccre, quam uri. Audi Apoftolunt Paulum dicentem. De amore. Dilečletni fi P rS> tusfuerisfapienti 2. De caftitate&pf entia &poenk entl * ii I) I f' l! (» C Ei t( Ib te O k fe C k S Codlcls Ephremiani S lav omel, Incip. Retzfche go- slavvi &c. Serm. XCI,0 Sloo- Mzfchniei misli. MP9.in Oxon.p. 341. Incip. Imfche obra- jffltnetzfchfchilipre- fekajet. $erm.XLII. Iako ne odobaietklatifa. pag. ■m. inOxon.*az 7 . Incip. Gofpoda i fpa- J nafehemu Jiifu Oiriftu reckfchu. Serm.XCIII. Ko Jogiju, d. 203. inO- l °n. p. 5. Incip. Naplodpos- blchanija vvliraiabra $er m .xciV. Obla- %nftwie. p. 107. in 7°n. p. 41 g. ..Incip. Blafcheniwo- 'Univvfehii boga. s ermo.XCV. O po ■anii i o pudufcht ^‘etn fudic. p. zgc.in y m- nicip, Priidite 4 liou- priidite otzi DixitDominus glo* riac De vitiofamente. Quemadmodum gla- dius venas difTecat &c. Qupd non oporteat jurare. Domino & falvatore noftro JefuChrifto di- cente. Ad Eulogium. Ad frudtum obedien* tiae refpice frater. De beatitudine. Beati amantes De* um. De poenitentia& de futurojudicio. Venite dilečii, veni* te patres. X % Serm. jad Hiftoria o in Sermo. XCVI. Pokajanii, p, zi6. Oxon. deeft. Incip. Ouvviedim f riefchnizi miloferdie, ako bie &c. Serm.XCVII. Picsn Tzfchinia ksogriefcha- ioufchtfchim i kaiou- fchtfchimfa. pag. zi o in Oxon. Incip. Dokolie o Drufche d er fc h im wragom &c. Serm. XCVIII. O ftraftech.p.zzi. inOx. p. ICO. Incip. Cofchtschu re fohtschi pred slavvo- iu tvvoeju Chrifte. Serm XCIX. O ter- pienii, i o konztfchi- nie i o vvtorom pri- fcheftvvii gofpoda na fchego Iifa Chrifta i o poutzfchenii bofcheft- vvennich knig i zfchto ieft besmolvvipolfa.p. zzf. in Oxon. deeft. De poenitentia. Difčamuspeccatores mifericordiam. Odadecens ad pec- cantes & poenitent«' k Quousqueo amicc detentusa diabolo. »J De cupiditatibus. Incip, Svvietlofchi- tie&c. Serm. C. Opokaja-' De poenitentia* Volo dicere corafl gloria tua Chrifte* De patieritia & j c finemundi &fecuno 9 adventu Domini no* ftri Jefu Chrifti & “ c dočlrina divinorunn 1 ' brorum & qualis ftk n ' tiiutilitas. Laudo vitam &c- 0 ' “F »ti lit i e iifc Codicis Ephremiani SUvonict. j 17 p. 119. in Oxoni |»li deeft. Incip. Moliu vvi )bo bratie. Scrm. CI. O bes- Imolvvi. p. inOx. H. v .Incip. Stafchibrate pnoivvie. Serm. CII. O vvie i^i o oupovvanii i o “oubvvi. p. 133. Incip. Moliu vvi ou- pbracia. ClII. O pokajanii. olioubvvi iefchtfche n & i o krefchtfchenii 8 Povviedanii, i kre- 1 pochvvala i o c 'torom prifcheftvvii 3 toriftovvie i o bu- - ^htfchem fudie. p. 1 1 ; |'oOxon.p. 4 f f. i- tocip. Nitzfchtofche • ^Potzfchtim liou- pa bratica. .plV. o vvtorom JIchcftvvii Chrifto- JjP** 34 * in Oxon. . | ltlci p.Woslioublen- Rogo vosigitur fra- tres. De filentio. Confequeris frater filentium. De fide &fpe & a- more. Rogo vos igitur fra- tres. De poenitentia & a- more,ut&de bapti- fmate & confefiione & crucislaude, & altero adventu Chrifti, & de futuro judicio« Nihil ex‘iftimemu* dilečti fratres majoris, De altero adventu Chrifti. Dilečti fratres, de* X 3 naia Hi flor id naia bratia ouklon- fchefa vvfi slago puti. C V. G prekrasnem Jofiph. i; g. in Oxon. p.234- Ineip,BoIcheAvvra- amovv. CVI, O Antiehri- ftie. 164. in Oxon, pag. 3f9- Ineip Kako as grie- fchnii Jephrem? CVII.O pokajanii, i o fpafenii dufchi. vv nedielijumafo puftnu- iu. p. »73, in Oxonianfi deefl. Ineip, O tretzfche- nie, iefchevv prefui- atiem krefchtfchenii tvvorim. CVIII. Ofvviatich i pretzfcheftich i fchi- vvotv vora fcht fch i ch Chriftovvich tainach p,x8?* inOxon. deeft. Ineip. Nedovvolno oubo icfl nam. CIX O Avvraam i Ifaazie. p. 187. in Ox. p. 414. Ineip. Prefelaiet bog clinantes omnesamJ' la via. De puleherrimo J» fepho. Deus Abrahami. De Antichrifto. Quomodo egopt £ ' cator Ephrem. De poenitenti; falute animm m ^ domate quadrag £ fimali. cl i Abnegationem# 1 in baptifmate fac £nl ' Defanais,ven# dis & vivificant' Chriftianis tis. Non fatis ig> tur nobis. . j. _ De Abrahamom faaco. Transmigratf $ f P« Codicis "Ephremiam Sluvonici. 7 '9 pravvednago Avvraa- Deus optiroum Abra¬ ma. hamum. CX. Pochvvalah o Laus Safilii Archi- fvviari^m Wafilii Ar epifcopiCaefanas Gap- cinepiskpie ke fari i doc: bppadokiiskia. p 291 ®Oxon. 399 Incip. WosliubIen- nii priklonite komnie. CXI. lovvoifiavvi- Ephremi reprehen- Mnoie fvviatago Je-fiofui ipfius & confefc Dile&iflimi inclina- te mihi. pnrerria o febiefamom, 1 !s povviedar.ie, i o piornislie. p. 199. in ®*on. p. 81. Incip. Womnogich Vv am bratie mnafa potreben biti. CXII. O otziech ^ontzfchavvfchichfa i Vv poftie prolija- v vschich p. 505. Incip. W fii den pervii. , C : XIII O otziech Vv iato pofchivvfchich ls kontfchavvfichfa. p I° 7 - in Oxon. p. 119. Incip Outrobaiu tooeju buliu. (ioj & de pratfcientia. Inmultis vobis fra- tres mihi videor pro- defie. De patribus defunctis &jejur*io Claris. Hoc die primo. De patribus qui fan« čle vixerunt & defun- iefche radi prii- <&• i53> in Inflručlio de vera abnegatione & quo- tnodo inventura fit a- nima Deurn cujus gra* tia venit Dominus. x r Incip. A 3? 1 Hi flor'ta Incip. Moltzfchanie slafchavvii i o ujedi n e nie doftifajai. Serm. XII. Wofpo- minateinoie o raicb- nich dobrodietelnich foftoianiich p. 534. in Oxon. p. 3 \ Incip. Wesden vvo oumie imam vvidie nie,iefche mnie povvi Silentium tenens & folitudinem ampie- de n s. Adsnonitio de diver- ds virtutum ftatibus, Totodiementeagi- abam vi(ionemqu am vidi. edal. Serm. XIII. O bla- gotzfcheftii 1 tresvvo- fti i oumilenii dufchi. p. j 3 8. in Oxon deeft. Incip. Bliudi febe famago liubefne &c. Sermo XIV. Na- kafanie polefno o ie- fchekako ftafchati ko mu fmirenomudrie: i matfche vv febie fto glavv, p 34j.inOxon De pietate & (obrie- tate & tranquiIJitate a' nimae. Cave tibi ipfidilede* Inftrudioutilb? j 6 eo quomodo con«' quaturquis manfue w ' dinem, continensc^' cum capita. p. 1O0. Incip. Natzfchalo plodonofia Zvviet, Serm.XV. Oskvver nich pomisliech. p. 364 in Qxon. deeft. Incip. Lioubesnii afchtfche kogda Principium fr u ^ u flos eft. De malis cbgii atl0 ‘ nibus. Dilefli fi qu atl<3 ° makcogitaiione^ Codicis T.pbremtavi Sclavontci. skvverni pomisli &c. Serrn.XVJ. Nakafa- nie tzfchres poslanie ouvviefch tschatel- noie o dobrodieteli k’ monafcheftvvuiufcht - fchim.p.566. Incip. Liubefnii pochvvalaju vvafchu liuboro. Serm. XVII. K mo packom o puftinnom i poftnitzscheskom fchitii. p. 374. inOx. deeft. Incip. Wnemli fe- bje jounosehc vvosliu bivvie monafcheftvvo Wati. Serm. XVIII. Oslo- gulanii i ftrafteeh. p l 7f. Incip. Rasfipani sut obschie vv fa ftrafti VVO vvfem tzschelo- Vvictzscheflvvie. . Serm. XIX. O ou- tiesnenii dufchi iegda nemo fch t fchetvvuet Vvo brani ot ratnika Wraga, i molitsa bogu P* 313. in oxon,iJ4 Inftrudio per epifto- lam fuaforiam de vir- tutead ducentes men nafticam vitam. Diledi laudo ve¬ drim amorem. Admonachosde ere- mitarum vita & je- junio. Cave tibiipfijuvenis cupiens monachus fieri, Deturpiter didis& cupidiatibus. Difperfac vulgo o- mnes cupiditates in omni genere humano. De anguftiis animae, quando infirma in cer- tamine cum inimico diabolo, & quomodo orare debeat Deum, Incip. m Hi flori a. Incip.Dulcha os korblenaiah procho dit ktebie fvviatii wla diko. Serm. XX. O fofto janii dobrodietelnago schitijah. jgg. Deeft in Oxon. Inči p. Kratic blago slovvenie oupotre vvim. Serm. XXI. Oiefche Covverschennu bit monachu. p. $94. Incip. Nekogdako mnie priidoscha nietzi, profachtfche&c. XXII. Poslanie ko Ioannu monafche ftvvuioufchtschemu, o terpienii i iefchc ne prelfčhtschatifa poinis lami vvinoju opravv- danii i glagolati, iako paflir fchivvu, i o tzielomudrii. p. 409. inOvon.p. $4$. Incip. Mnogafchdi ouvviesehts chavvsche blagogo v vieinieischa - go Theodora. Serm. XIII. K’no- Anima rriftis accedit tefančle Domine. De fiatu virtutis. Fratres benedidio* ne utamur. Quomodo perfedus efTe debeat monachus. Aliquando me ac* cefTerunt aliqui <\ ax ‘ rentes&c. Epiflola ad Johan- nemMonachumdepa- ticntia& nedecipiatur cogitationibus, quan uftus fit, dicatque: ita ut paftorem decet vi* vo &detemperantia* Multoties perfuade- bam religiofisfi 1110 Theodoro, Ad novosmonacho* vvo- Codicis Spbremiatri S!avonici t 3 3 f vvomonafcheftvvoni • oufchtschim o dobro- dieteclech. p. 444. in Qxon 140. imatfche w febie Tzfchetire giavvi. Incip. Gofpod na fpafenie Tfchelovvie- kovv prifchedmiru. Sermo. XXIV. O fobrodietelech. p. 426 ln Oxon. p. ifo. Incip. Nusschdno oubo vvosmniech. Serm. XXV. Ojefche ! v nimai febie. p. 43;. 'flCbcon.p. 160. Incip. Dolfchni ie- lioubesnii naut- ichati &c. Serm. XXVI. Jako podobajet fmieja- tl ' a ikofchtfchunftwO' v , Va d, no plakati irida- tl P*4f5.in Oxon.p ‘ 7 «. Incip. Natzschalo r asvv raSc htrchenia . u khi monachovvi, ^lech. >rm XXVII. Odu ^ 0 Wnom fchitelftvvie devirtutum exercitio: continet quatuor ca- pita. Dominusin falutcm hominum venit in mundum. De virtutum exer* citio: habetcapitade- cem. Neceflario igitur cogitabam Ut nofcat aliquis fe ipfum. Decet nos dile&ifli- midocere. Quod non oporteat fcurrari & cachinna- ri fed plangere Sc lin- gultire. Initiutn perverfio- nis animac monachi ri- fus&c. De fpirituali vita adnovum monacnum. 11* HiftortA k’ novvopoftrischeno mu monachu. p. 458. inOxon. p. typ. Incip. Pochvvalich tvvoju vvieru. Serm. XXVIII. O pravvom fchitii p. 471. inOxon.p. 247. Incip. Pravvago fchitijah fchelaiefchili. Serm.XXIX. Obla* schenftvvach. p. 480. in Oxon. p.ipi. Incip. Blaschenilche bift fvvoboden. Serm. XXX. Savviet svviatago Iephrema Syrina.p, 489. in Ox. habet 93 verfus. Laudabamtuam fi' dem. De reda vita, Redamnevitam«' petis ? De beatitudinibus- Beatus qui eft liber &c- Teftamentum lan' di Ephremi Syri, p. Incip. As Iephrem oumiraju, vviedomo oubo vvam da buder, mufchie Jedeftii. Serm. XXXI. ¥0 svviatich Otzah na- Ichego Grigoria Jepi scopa Nysskago sloWo pochvvalnoie prepo- dobnomu Otzu na- fchemu Syrinu. in Ox, deeft. Incip. Dvvifchit ma Ego Ephrem moriof' notum igitur vobis lit viri Edefleni 8 cc, Sandi patris n Gregorii EpifcopiM^ feni oratio encoffiiai ^ ca in fandifilmum F trem noftrum Ep* 51, mumSyrum, Excitat me ad F* Codicis čphremt/tni Slavonici. J57 k naitoiaschemu pod- fentem pertradatio- logu. Inem, Toti nperi coronidem imponunt fequentia fcx difticha Slavonica, abintcrpretibus con- fefla. Triypofl:afiu vv iedinftvvie vvfiechbogu Radoftnim ierdzem poiem chvvalu mnogu Udoftojeni vv knigach bogomudrich Duchovvna tnufc h a Iephrema slovv mu- drich Blagonatzfchaio, konctz fuiat ousrieti. Obfchtfche fovvietno, vv prevvodie fie- diti: Gretzfcheskich slovves vv novvo prevve. dcnich Otzicm vviernirn, vv polfu predlofchenich Duchovvni rnirfti, vvolte protfchitati: Atru(chdfchimfa vv fich miloft prodirati. Rafumom fvvoim, pri prav vte lioubefno, Afchtfchc tfchfto vvdielie fritza nepo- lefno, Hoc eft: Trifubftantiali in unitate omnium Deo Laetocorde occinimus laudcm mukam, ^ignihabiti inlibris divina fapientibus Spiritualis viri Ephremi, fermonum fapien- tia refertorum ^ e lix initium fantatis cauffam effe dicerem. Sed vix čredi¬ ce eft hocfadum. cum tanta femper in ad- ^fatione exiftimationequeapud omnes Ec- c kfiae gracas facris addičlos Ephremi fcripta e xtiti(Te conftet: ut au&oritatem illis, fiaSa- Cra fcriptura difcedas,longe maximam una- ^iconfenfu detulerint. Rutheni certedi- Cl non poteft, quanto amore quantaque vene- J at >one dočloris hujus fcripta hodiequepro- e( luantur. quorum lečlio tam mireeos tenet, nullum tempus melius collocatum exifti- p le nt,quam quod in legendis iisconfumatur. omnibus autem Ephremi opufculis nullum ^joris aeftimant J cupidiusque ac majori cum °^ptate legunt, quam fermonem illius de ^dchrifto , qui in codice Slavonico homilia Y cft 340 Hiftoritt cit centelima fexta. Hanc enim unicam ma- nuetiam exaratam elegantiflimeque defcri- ptam paflim apud eos invenimus Tantam igitur fui exiftimationem cum apud oranes Ruthenis facris deditos Ephremiana fcripta jamdudum confecuti fint : probabile noneft ledionem eorum unquam fuiffe prohibitam: & aliunde omninocodicis hujusraritatiscau- fa repetenda eft. Fortean Raskiolskiana il- la, quibuscunque recentiorisasvilibrisinRul' lia emiflis tam inimica fedta, cummultisaliis vel inSclavonicam linguam translatis,velSla- vonice confignatis Ecclefiat libris plurima etiam Ephremianaz hujus verfionis exempla abftulerit & aboleverit.Eft quippe genus cjuo^- dam hominum in Ruflia , hsreTi hac infc* dum,ut libros omnes facros & EcclefiafticoS) poft Niconis , Patriarcha: quondam Ruthefi* mortem vel in Ruflia olim impreflos, vel ho- die corredius emendatiusque prodeunt £S ? antiquae difciplinae contrariosmultisqueiidc | erroribus contaminatos putent, Hincfutf' m a illi diligentia curaque vetufliores quo s ' que & antiqua» impreffionis libros undiqu e conqui(itos col!edosque thefauri inftar cU' ftodiunt ac confervant: recentiores auteni omnes diris omnibus devoventes »g’] 1 flammisque perfequuntur. Neque enim ij' 1 ’ experientia quotidiana tefte, religioni fibi d u ' cunt, eorum quosdiximus, librorummagn urn fepe numerum coemere a!iaque quacunq ue via comparare, poftea flamtnis tra<^' kr m jim Ul Gi le lin % ti lit m lit k jai Oi H Codicit Fphremiani Simoniči, 541 a- ■i- m es ta Quo certe evemt, ut muJti Ruthcnorum li« triad facra pertinentes, ii non perierint o« mnino, fačti tamen fint rariffimi. (*) §. 4. 1: u. 1- f- is 1- a 1 1- 'j i ) i Slavonicam verfionem ipfam duae potiflt- ®Um res commendant- Primum iatisaccu- wta interpretom, Slavonicae non minus qua«i fecae linguae bene peritorum (a) in transfe- tendo diligentia. Deinde codicum quos ad ® a nus illi habuerunt, inque vertendo fecuti 9 M,antiquitas. Slavonica enim cum gršcis, extant, fermonibus fedulo committentes, j^ntam plerisque in locis congruentiam fimi- ' lt udinemque deprehendimus, utiisdempe- JJ e verbis ac phrafibus fingula exprefla vifa Manufcriptorum porro a transiatori- “Usadftibitdrum vetuftatem fatisilla arguit, to fupra a nobis indičata, codicis Slavonici c Utn antiquiiTimo illo Cryptoferratenfi, quo ufas e it, manufcripto codiee conformi- Y z tas. ') Si quis alius EpIireiiiianUs hic eerte codeJc rarusadmo- ouol Si pretiofus diceridus eft. multas ego ptivatoruifi I bibliothecas , vario Slavonicotum librorunt apparatu bftručtas vifitavi ; at iti milla lamenEphremUmrepe- r >. Tandem amicicujusdam opeta, qui in tabeina qua-« nicrcatotia , inter cacteros ad vendendutn expofitos* Slavomce impieffos libroseum i uveni tj fexque impeiiakg ■ P r o eo folvit, auipicato načhis film, ' a ) Quiinterptetmnhicmtinusobieiunt, Graecos natione Slavonicam linguam in Rnsfia edoftos, cujusmedi piitfe* icnipcribidcm adfiuit/ probabfie citfuiffc, 34 » H [(lori a tas. (b) Quo accedit clariflimi dočliffimiquc Viri,inNefkienfi monafterio gracae Jinguz Profefforis Athanafii Sibiadj; fide dignumtefti- monium. quippe qui non femel fed fepiusco- ram mihi,de variis mecutn rebus differentiaf- firmavit, in uno ex quinque fupra commemo- ratis codicibus, notatum fe JegifTe:ad eoruffl ipforum fidem, Slavonicam , qua Rutheni hodie utuntur, ver(ionemexpre(famolim)tf‘ cognitam & emendatam effe. Qua: onmiJ ut Slavonicam translationem noftram (c)f 3- ciunt inprimis commendabilem: ita non exiguum lili pretiumapponunt varia, qu$ in ea continenturinedita. quorumaliquaingf s ' cis impre(fis,nonnulIa in latinis operibus,miiI' ta etiam in utrisque non leguntur. Ea in Graecis Ephremi operibus defiderantun funtfequentia. I Sermo in codice Slavomc° XXVI. qui mkribhur inftruttio de parierit'“i’"‘ Serrn. XLV. dejudicio eleemo(yna. III. f ert11 . 0 XLVI. De coelibatu, IV. fermo XLVIH> pasjione fulvatorts. V. fermo Lil. de poenito 1 " 1 VI. fermo LIH. depoenitentia, VII, LVI. ^ raanacborum m communioneviventium. IX- E * 1 ' De mundanis occtipationibus & rebus. X. Serfll? LVllI- (b) Ita e. g. in ferntone de Antichrifio divifio fcu ft-BiO 1 per metra, in alia aliaque iterum divifa, qu* Vosfi° tc ^ ftante, in nullo codice Grjeco manufcripto, prstef^*^ in antiquis(Imo Cryptoferratenfi reperitur , fimili p 13 '^, m Ul ^!lT7mHcr* MrtrtrA »v... . . .. J 17ncCl Al") 1 £. P ^ jri ouLiijiiiamuu V- I y p L U1 LI 1 d l C1J1I rCptUUII t . ,l *' modo m SJavonico nodro evtat. vid, Vosfii edit. p (c) Disfimulari tamennecjuit, fupereile nonnulla i° nicatranslationc,quaeJimam. medicanaque m* lluB1 cxpofcant. (jtie MI Codicis Ephrcmiani Slavonici . iVIII, De e la ta men te Č5* inv id, a deque tranfitu iloro ati iocum , XI. LXXXV. De nonfaciendis , j tjuod nart oporteat Chriflianos paganorum litdis Metla? , XII LXXXVI, de celebratione facr* '***• XIII. Sermo XCVI. depoenitentia, XIV. VII. adpeicatores pcenitentes. XV. C- de "Mencin. XVI. Cl.De ftlentio. XVII. Qll.De fpe & amore, XVIII CIV. Dealteroad- ■mtuCbrijii. XIX. CVII. De poenitentia fa- SiC. XX. CVIII. Dejanftis iŠ puris '\ n v‘ficannbnsChx\fi\ facramentis. His acce* Dnt ex recens translatis fermonibus (d) fe- ■.endecim fequentes. \, deprecibHS' H.deamo- " III. de cantione Pfalmorum. IV. dejejunio. V. I t,W/! vita. VI. de amorepaupertatis. VIL de -‘Vis locis, VIII. quomodo hlafphemia ajficiatur S IX. De vera abnegatione quomodo anima r,e »tura fit D e um & c. XIII. Depietate & fobrie- Ve $ tranquillitdte antma, XV. De praviš cogi - vionibus. XVI- Injiruclio per epi/lolam admona- % &C. XVIII. De turpiter dtclis cupiditati- XX. De fiatu virtutis, XXI. quomodo per- ' Us fit monatbus. Horum qui nec in Graeco Oxonienfi •°“ice, nec in latina Vosfiana verfione extant, r ^onum,quinque numero de prehendimus. ' ,n codice Slavonico Termo Xtv.quiinfcri- Y j bi- 1 Hincperfpicuumeil, non uno tempere Ephremi fcripta ^Slavonicam Jinguam efle translata. Nimirum primi Ctn tum& iredecim fermones antiqu* funt veifionis in n °nnulli s foitafle corrcftsp & emendatae, Reliqui XXXII. "'rtUiiuferiptisdemum Graecis repati, in Mofcuenfi codi- lc 1'oftca acceiferunt. 1544 Hi flori A bitur. Dejudicio & eleemofyna quique incipit Deus exiflens bonus hominum amator fcx foliis conftans. II* fermo LXXXVI. De oblatione (f celebratione fančl m* veni. quique propterea fine ulla dubitations t 01$ dvsK^noif annumerari poftunt. De ro notandum hic efl:, in codice noftro Slavo* nico , non centum quadraginta unum, lei centum & quadraginta tantum feritni comprehendi* Per interpretum enimerror en fačtum efl: (e) ut fermo ille Ephremi^up 1 ^. modicum rifum in monacho reprehendjb w pofitus occurrat. primo fol.36, ubi eft fe rlT1 vigefimusquartus,deindefoI.4f5-.ubi in ^ pendice efl fermo vigefimusočlavus. lltr s . C e) Mii or hunc errorem nori animad vertifle inicrprctes> c cademutriusque fit liifcriptio. idem plane initium. 0 in graco quemadhibuere . codice differentia |j 1 deccpit. quod eofacibusfattufuit, quod nonan>^ oS ^ s . fermones, fed poftremum tantum.pro novohabicun 1 ir tuleiint. Codicis 'EphremianiSlavonici. 145 * usquc Sla vonia: verfionis & antiqua: & nova: ut differentia cognofcatur, habeatque ledor,un- de hac fepe dičfa translationc quodam- Wodo ipfe ftatuat: fingulorum initia in lati- nuni converfa, fpeciminis loco fubjiciemus. Fohjr. (b) Naka¬ ne, jako ne podo raietmonachu fmieja ^ a ) ni glumitifa, no ^preftanno plakati. *'ht?:chaIo rasvvrafch Menija dufchih mo , Aachovvie fmiech . j 1 " er foft. Jegdah fche vv jizevvich vvidifchi fe- ^ o m o n a fc h e, ''viefchd febe jako vvo glubnije potoplajema, 1 neprestai molafa bo- 8°vvi, jako da isba- J[ v iht ta ot fmerti ‘ ea - Smiech bo i Fo].4Pf. (a) Naka- fanie jako ne podoba- jet fmicjatifa i kofch- tfchunstvvovvati, no plakati i ridahti. Natzfcbalo rasvvrafch- tfchenia dufchiehmo- nachovvi frniech i der- foft. jegdah vv fich ousrifchich febe mo- nache, vviefchd febe vvo glubinich slich nispadfcha. Ne pre- ftaifche molaifa bogu, iako da isbavviht ta ot fmerti fea. Smiech i derfoft pogublaiout ^rfoft pogublaiet plodih monafcheskia. J^onacha. Retzfche nieckii ot flaretz o Mfofti jakofche v vietr *°oi ieft raftlievvaja Plodih monachovv. o ‘Oiiefie fche ninie po- fmiech i derfoft v v [ra¬ ftiframnia vvvvergaiouth monachii. nc totzfchiu mladago , no i ftarago. Smiech i derfoft ieft , (f) Retzfcheh niekto ot Y 4 fvvia- (0 Ha:c quibushneafiibdu£la eft, in primo iermone dciide- ttntur. finedubio pet crrorem omifla, cum in Jatina *cgt*ca vctfionc habcantur: ?4 6 Hijlorid slufchai: finiech bo blafchenstvvo plaz- fchevvnoie vvon is- gomht. Smiech ne fo fidajet i ne graniht,no i pogublaiet, i folida- nijah rasrufchaiet. Smiech ducho fvviata go petzfchaliht, dufchich ne pol- sujet, i tielo raftlie- vvaiet. Smiech dobro- dieteli progoniht, ne imat bo pamati fmer tnia, ni poutzfchenia mukam, otnmih go fpodin ot mene h fmiech, darui m ih platzsch i ridanie, je- gofche prisno isch- tfchefchi ot mehe. Na - zfchalo fche ieft pla- tzfcha , refche vvie dati komufchdo febe. Budi fche platzfch nafch ne po tzfchelo- vvieku, ni jefche v vi-j edati Tzschelovvie kom, no po bofie vvi-j edufchtfchem taini fvviatich i oboure' vvaioufchtfchii vvietr, i rastlievvaioufcht- fchii plodili monacho- vvi: O fmiechfche feli slifchi fmiech obla- fchenstvvie sJefi ot- vvergajef, i jafche fo" ftroiena rasrufchaiet. Smiech ducha fvviata* go oskorvvlaiet. du- ichu ne polfuiet, tie lo fche raftlievvajet fmiech dobrodieteli progonajet, ne imat pamati o fmerti, nifčhe rasmischJenia o mu- kach. Otnmih ot me* neh gofpodih fmiech, idarai mi platzfch i ri¬ danie, jegofche ifčht- fchefchi ct mene bo- Ičhe. Natzfchalo ph' tzfcha, jefche fnati ko¬ mu febe. Da budet fche nam platzfch fl c po tzfchelovvieku, ni* fche ko jefche javvla tifa tzfchelovvekom> no po bogu vviedou* lerdcfzjchnia. Jakodaifchtfchemu vvfa taina* tiem famiem blafchi ja ferdza: jako da ot neg 0 Codicis F.phremian! Shvonici. 147 ' mi budem. Budem i fclieoubo fvvietli li- ttfchem radujoufch- tfchefe o dufie fvvia bem i o darovvaniich gofpodnicli platzfchu- schtschefa i ridaioufch- tfdie. Smislom boga molafchtsche, jako da soblioudet nas otwfa i‘ia slia vveschtschi, i ^ne lischit nas Tzar- Wvia svvojego, i bla- gich jcgo, jakosche “ugotovval jeft liou- tašchtschim jego, ja- k°sche ougotovval l e ft lioubascluschim ) e go. nego oublafchimfa* Boudem oubo svvie- tli lihzem , radou- joufchtrchefa vv dufie fvvatiem o darovvn- notfch gofpodnich. Platzfchufchetfche fche i ridaioufchtfche vv’ mislech, bogaoumo- iaioufchtfche, jako da fochranithnas otvvfa- kago vvida lukavva- go, jefehe ne lifchitifa zarftvvia nebesna go i blagich, iafche ougo- towah blagwugodiw« fchim jemu, Haec ita ad verbum latine reddas. (g) In- Svetlo, quod mn oporteat cachinnari (5 fcurrAtn feaplangere & lugere. Initium perverfionis animae monachi rifus ^procacitas. (h)quando in h is te confpexeris, l^nache, exiftimes te in abyflum inalorum lrf uifle* Ne defiftas autem orare Deum } ut Y 5 eri* fe) In translatioHC horum veiborum pofteriorem fermo- n em utpote magis accuratum fecuti fumus. 'd Grajcus interpres reddit y£hu$ "Zirct^>\ (liko^ajMi&ivTcb KUTahvei* Codicif Sphrcnndnt Slav »niči, 349 Efto autem luftus nofter (m) non fecundum liominem, ncque ut videatur abhominibus: fed fecundum Deurn, expifcantem omniaar- cana cordis, utab eo gratiam confequamur. Simus igitur fereno vultu, lactantes in fpiritu fanfto Bonis a Domino in nos collatis, lugen- tes iidem& plangentes in cordibus,(n) Deo fupplicantes ut illibatos nos prsftet ab omni fpecie etiam mala, ne privemus nos regno ccelefti (o)benedičtiombusque, quse parata funtgratis & acceptisei&c. _ , .... _ ..■■■■ (m) In Graccis hoc paulo aliter: jo Tvev&t&h V[A,UV m Kar av&fiun&ct in latinis autem: fit 'vero ludus nofter. (n) H*c in priori fermonc corrupte fic leguntur : hudem fthe tubo /uietli litz/chem radou^toufihtfchefa o dufte fniatiem i o dara-u^anitch go/padnich radujuftchtjche- Ja i radaioufcht/che.Smislom boga molafchtfche tako da, fohltudet, Ii,c Simus igitur fereno 'vultu, l&tant es (ftlos- fitls minus refte gloriantes ) in/piritu Janeta, (J de doniš Domim lugentesetplangentes, Jn cerdibusDeum orantes, w cuftodiat&t c. verbumenim fmislom ad priora perti- ®erc quis non videti SicigiturSlavonicacorrigenda: ra- doinjiaujchtjcheja r u~v du/ie Juiattem o daro-vuannich iofiodnieb, Platojih tjchujčhe fthe i ridajoujčhtjcbe .finidem ; boga molajibtjčhe. CA CAPUT III. I 4 Exhibet diflertatiunculam Defalfi- tate Teftamenti Ephremiani II. Continet duos fermones Ephremi Syri adhuc ineditos incjue codice Slavonico repertos de facra coena, Slavonicis latiniscjue verbis ex- preftos, notisque cjuibusdatn ab auiftore illuftratos. ex quibus fimul demonftratur , Ephre- mianum feculum a lentencia vel errore potius cransliibftancia- tionis plane fuiflealienum. I* * De falfitate Teftamenti Ephrembn' Diftertatio. Q uod me fa&urum fupra polIic> tu ? fum t Teftamenti Eplirem^n 1 voSuccv falfitatemque brevibus de- monftrare: in eo nune fblvatn f 1 ' * dem. pradertim cum inftituti ^ noftri rationon modo permittere sed&P°' ftulare quodammodovideatur, ^ _ ' Coclicis Ephremiam Simoniči. $ f i Pleraqueilla (i nonomnia, qu£ teflamenti titul um prae fe ferunt,fcripta pro falfis ac fubor, natis reputanda effe : multi jamdudumeru- ditipaffim in fcriptisfuisobfervarunt, Inter CStera huc pertinet lefi amentum\]\\x<3i duodecim h/rianharum: latiiie primum a diver(is,de- inde aceleberrimo Grabio Oxonii Grasce e- ditum. quod etfi non aliter ac genutnum, ipbsque a patriarchisconditum,imperitamo- nachorum turba Temper asftimaverit: fuppo- feium tamen eHe &falfum a nemine erudito rum hodie dubitatur. (a) Simile fcripturn cft Gregorii Nazianzeni , teftamenti & ipfum ti- lulo infignitum. qUoda Barnaba Bnjjonio pri- ruum in formuli s ^ deinde a Leunclmio aliisque (b) luči datum, nefcio quafpecie veritatis Bn- 'onius, Sirmondus nuperrimeque Sapi o Maffejus , C c );pro germano quarti feculi momumento ^nditare audeant. Quisquis enim eorum^uos ' ln guIapropetnodumfeculatuIerunt, impo* __ _fto- ( J ) Inter caeteros eruditus Vir Rtcbardus Simonini in bi~ Uliotheca Critica ,malte fidei hoc efTe icriptum oilendit; lc inter alia tradens, Onne doit nullemcnt doater, qne ^ letpremieri fieclcs dit Ckriftianifme l'°" mili illud falfitatisipecie liberct. nem dubitansantit] ulS " (Imisquibusvis & fids dignisfimis fcriptis boe app° ncrf ' hjnc lib. I. parag. ig. Dalejuarto, inquit, fectlo M 10 ' 1 m gr ec o tl teflamento di S. Gregor te Nazjanz,eno, ch et, ‘ 'vato »el alrchtuio dt cftiella chiefa da un lettore c »> taio,fu da lui trajerittee datefnori , &paulopo l 'P '4 in fomm A, inquit, la Jlncerita di tal documentet r0>l tn ogniparte,talche,fe bene non cofi 'Vane 'Veram 0 ^ e Jenz^a fondament o alcttno fojjero le lUJJicclta, dotte Ttllemontgtndtcolle: nonfltprei con tutto ctoJ(> t ] ^ ilGotofrede del ejferjififra dt ejjo moftrato ambtg ,!> incerto. _ _ ^ £tJ (d) Uno ore Pontificii teftamenti Iiujus veiitatcm ^ conantur, prastec Nata!. Alex*& Flcurium* Dur “ >l j l) Codicis Ephremiani Slavontci. J f J periodam attento ad rem animo qui legit, cumque reliquis Ephremifcriptis, anulloun- (juamindubium vocatis comparat, fraudem (]uam vocant, piarn hic fubefie facillime odo- rabitur, Poffunt autem illa, quae fcripti hujus Ephremiani veritatem fufpečtam reddunt,vel ifalfitatem potius demonftrant,ad quatuor po- j tiffirnum capita vocari. I. Genu s dicendi ipfeque ftilus a c totiusoratio • nis per totum fcnptum compages Ephremia- no jlilo neutiquam con fona ac conformis e (L II, Multa continet boe feriptum-, qux in Sp hreni prudentiam , pravi tat e n , orthodoxiam , Tci^eivoO^oiruvrjV pietatem denique cum inEiblioth. Eceleh Tom. II. ubi 'dc Ephrcmd agil : jpfe- quod miror, judicii aerimonia poltens Tillementmt 'n mernotres Ecclefiaftiqu.es Tom. VIII p 74 ^- qui tarr.ea n °n cotam ati iplo Ephremo, fed e.vtremam paitem ab 'ius familiari quodam compofitam arfiimat, mdis,qtcand 'Gureifefti^vement compefe far ulance le ccm- ^encement de cette ptece, cela ne fepeut dne de lafin a ■» ^c aticune 'vraifemblance tl eft bien plus pr ob ab le , ,H plutefi tl efi -vifible quc cesfiont les 'Ventables parolet ?*’il dit en mourant (ji qui furent recucilhes Sfi ectitet ®* M a motpar quelqtt'tcn des affiftans, Ex recentislimis l 11 ' teftameuti Ephremiani veritatem adftruerc ailobora- Vlt eft fupra commemoratus Jijfemanrms in bibltoth. ori- Tom. ]. p, 141, fequ. quamquamilleipfenondif- ^eatur quam plurimaabaliis efle aftuta & intertexta, c °nf, eund.pag. 151. ubi hoc feftamentum cum fermone S 11 * reprebenllofiat ip/ttts conciliaie ftudet.Nu« P cr etiam eiuditus quidam in Anglia , ut amicus non pii- c, u inde reveifusmihi retulit, fingulati aliquo feripto ^menti hujus pv^triOTriTci & uuTer&tuv defenden* s,tl hbi fumfit. m Hijlorid , prrna in Deum fiducia conjtmttam mininc conveniunt. III, Adfunt nonmdla in hoc te/} amen to qu£tn illunt quo Snbremus tune vetfabatur vit* Ji at um comhtionemque mn quadrant• IV. Apertefibi alitsque Epbremi jeriptis contn- dicentia in hoc feripto reperiuntur t Primo inquam orationis textura ac facies Ephremiano, quo infcriptis fuis germanisu* titur , non refpondet. quod falfitatis argU' „mentum manifeftum facit Caveus in prole* ,jgomenis ad hiftoriam Ecclefiafticam: fic tra- ,.,dens: ftilus totiusque orationis contextu$ „longe diverfus abeodicendicharadere,quo )5 in genuinis fuis ufus eftaudor, manifchuitf ,,pratbet fuppofitionis argumentum. Stilu 5 itaque Ephremianusi cum argumento ip 1 ^ ita eft perfpicuus ac planus, ut vel infantidi* tnusquisque intelligat. Contra in hoc tč' ftamenti feripto ornnia tam funtobfcura,pčt‘ plexa & difficilia, ut ne perfpicaciflimus tj ul ' dem legendo aiTequatur. Porro periodi Ephremo omnes apte funt compofitas fuisq ue partibus chasrentes. In teftamento hocau* temfuppolititionulla periodus rede fehabet* Ulic ubique membra membris,commata cou 1 ' matibus partes partibus rite adaptantur. b lC omnibus fuis membrisac partibus oratio K°' parum inftar disjedaac diiToluta interfift* 1 ^ claudicat. In germanis Ephremi f crl ' ptis utramque, ut ajunt, paginam fa clU ^ Codicis Epbremiani Simoniči, 3 f $ (e) faercE fcriptura? dičta, quibus tanquamJu- minibus quibu$dam(aliaenim rhetorica or¬ namenta fobcitcnon quadivk) oradonemfu- am diilinguit,acqueilia quidem adeo adrem accommoda, fuoque loco pofita plerumque afountur, ut non aliunde- petitaled ex argu- mento ipfo nata efie videantur. Hic in teida- rnento vsi n-ulium plane Ccripturtedičhim, vel haiid commode faltim & ad pnefentem mate- tiam appofite adducbum vides. Ephremiana alioqui dičdo non eft fterilis, non concifa ni- fnis, non hiuica: qua 3 šs in teftamento maxi- -aexpartecernitur. In genuinis Ephremi 1 fogula pene verba cum judicio,nec fine ra- 1 *'o_n e pofita confpiciuntur: contraeain hoc | fdioferipto plurima funt atovra & incondite ’ P^ne feripta: ante omnia veroineptis& plus- 1 fem anilibus taulogiis ? eorundemque ver- 'teum acphrafiurattediofisrepetitionibusla- “°rat, Obfcuritadš malazquecohaerei}daela- * ls m ul ta funt indicia. Inpnmisilla,qua:apud W1ump.789.lin.i4- leguntur. Vir um au* | Z tem ^ c ) Adftilum pioprie haec non fpcftant: poffant tamen a- %uo modo huc referri. Juter alios enim dičtionis Ephre. 1 ftuanae charafteres merito etiam numeiatur freauens fi- ' ( - r -*fciipturce diftorum allegatio : quod hxc Riveti e- ; dam tertantui in Crit fac, p. 340. &34** fi dtuttus leelor , ’ n feriptoris a Vosfis snterpolati leilttne 'Verjetur: nnlle , ne gotto 'vel diitsim Hardtngt ■vanitatis arguet,dum art , 3 > fiči, f, ait,komtlias Ephulmi fene fot as cx jlrtpturts ‘onflrtjfc , 'vel e ar tim fierastjpsn quas latinit ate Camal- ■ * H Un/?s Ves/ius donarimt, Ephremt rentitrms non e Je • ^rnferiet. J f <5 Hi flor la tem inclytum ac gloriofum de cent divina , at panju- ri humilitas convenit : Č5* generofos quidem dectt regnum , infimis vero militiij[ lls „fuero ? & c. Praecipue autem in his verbis qu£ „pag. 73f. linea ultima occurrunt connexio- »nem juftam merito defideres, in tota vin -j-prnesi nemimprorfus maledixit cum nu/iofi■ •),deli ttnquam contendi. fiquidem cum apoflatis r ' > 'vita mea imptgre admonens ex fkeris libris. GttcCVJf (i vertit pttret yci(t tuv ~d. 7 mtsa.TU 1 v trctvTOiv otofl crstuv Smriptuv tu$ oA us qpt>egctf ^ *'«' forte m Grsecoita legendum eft. p.ery l ras UmrciTssg 7tctvTct; JidctcrKuv, per trI1 pro fX£)ctdidcl(7H.a!V 7ra.VTCtS dsmrTCt.TiiS, viam reducens vel pro Tubi 11 tuendum erit dms-oAuv. Codicis Sphremiani Slav omet. 3f? mtem odio neminem perfequi. qua* quomOdo CX antecenaibus fljjant, ant cutn iis coha^reants Wnare plane non poffum. Nonbenequo« <]ue cohxret, quando is qui non multo ante defpe plane omni dejedlus ac defperabundi? limilis fua fcelera deploraverat, & inftantem fflortem ceu quarumcunqae calamitatunt principium fuerat averfatus, idem paulo poft ®memor qua(I fui, afe exemplum fan&ita- tisomniuraque . virtutum capere fuos jubet* feque orani plane vitio carente;ačlitat.Quam Ifterilis, jejuna , interfiftens achiucla fit ora- tionnitiumtaftamenti ipfum liquido decla- inqua tamen orationis parteelaboranda Jiligentius alioqui feriptores verfari folent. hitium autem teftamenti Sioc eft* Ego Evhrent Horior, Notum igitur c imel is yfr, o Viri SdeJJeni , itfttmentnm quippe Vobis relinquo , jj/mbolum mo* »“metui de) lir in* veritatistfc. Tautologis ine- Ptiffimsehoc indiciumeft,quod phrafin illam ^oriendum mihi jam eft, vel undecies una* J- a Iemque pagina inconditerepetitam videas. a °C modo. Laquei mortispravenerunt me. diet deferueruntme. veflimentum corporis detri - ‘"m eft. tela perfcSia jam eft. defecit oleum terre- ft f is mete lucerna. qui demerfuri funt fcapham mo- ® ippropinquant. meos implevi annos. incola tetre W abeo ac migro. Defecit in me [pirit us. Ea qu' quis pannos fuos, reliquiarum inftar, intiia- teriamfuperftitionis forteconverterit,impi e - que coIuerit,ceu gravisfimu-m hoc in fe pe c ' catum ne vindicaturus aIiquando Deusfit 11 ' met: his contra feufusverbis: O Spbrem pl* in (g) Scilicet hoctertium Vo3"SlatS argumentum pronunciat Ca-veus cit. loc. F abuU, inquit, inanes , nug&e ftijjirn& ab /evo apoftohco 'velfcrtptoris /tlicujM anHI* 1 tngento & gra-vttate abhorrentes libram, cjuo contmen tur i cujuscunque tandem nomengerat,Juppofitltii*m J clamant ,faltem js-Jtam de e o dubttandt rat tonem ‘ x ‘ bent. Codicis Epbremiani Slavonici. in te, tfuam in me homines crediderunt, nam ft a te mumenta fibi fumere velmt^fortajje in mandat o- ’ m obfervationes qu& ipfis tradidi non credide - mt < qua(l vero tam injuftum fe erga homi- ^sgeratDeus, ut qux prster culpam no- '«m nobisque infciisac invitis fiant, nobis ®putet ? Ut plura alia ineptiarum genera !1 wnditasque plane nugas tacitus praeteream, l^arn multa nune etiam exiiniae fan&i Ephre- N pietati firma£que inDeum fiduciae,cum vera 5 rthodoxia conjunčfoe penitus repugnantia '^eftamentoafferri poflent! fedunoaltero- exemplo erimus contenti. pietate E- tami indigna illa eft oratio, qua mortem ®antem reformidans deprecansque ait. Hei quomam laquei mor tis pr e l,l] ' 1 mine peccatore & minimo apud Dettm interctd e>c 1 velitis &c. atque has viventium pro viventib us fufas preces, licitas non minus quam ut " e • judicabatp, 6g. (ieferibens: fratres comp^ 0l \ ni mihi , qui commiferationis habetis vifcera : enim otiofe divina dixit feriptura. frater f 1 ad/uvatttr a fratre , quafi alta ac munita civitas & j Viventium autem pro defundis precesEp 1 ' 1 ^I mus nusguam in feriptislicitas efle dixit J _ Codicis "Ephremiani ScUvonici. dumfibi ipfi expetiit. Has & in vanumfi- eri putaffe : manifefte paflim indicat. utfiin ii budato fcrrnone p. 69. pr wonet. Nec eft quod putes a feculi fui con- »gio labem fortalTe aliquam traxifte no- i- frum. Eo enim quo Ephremus vivebat fe- tfjculo nondum haec peftis invaluerat homi- <')mmque animos occupaverat. fedmultohaec !- poftea opinio,quatenusfcripiura;facrce proti- is nuseftcontrariaj foveriineccIefiapubliceque t. jdefendi coepit. (h) Adfunt quoque in hoc :S te ftamento aliqua folitsEphremi, planeque t) fnimiae Ta,7retnoCp^odit. egregic igitur illi falluntur, fuaqne ipfoium vine- ** caedunt, quinefčio quae purgatorii vcfligia te« 1 fiarncntofcdeprehendillč credunt. 3 61 Hi (lorid quam ti c fpeculum immacuiatum SiCt miniillC hxc inquam arrogantia fuperbiaque in de- miflianimiEphremumcadit.Tantopereenim huic 5 quam Tocrvv?iv Graeci vocant virtuti femper ftuduit Ephremus, uc ipfipro- pria quafi dici queat- Linde Tillcmontm cit. „loco pag.$it. 7 ,Lavanite, inquit> eftlc „vice qu’on pouvoit le moms foupconner y „avoir de part , puisque Phumilite eftoit le ,,propre caradere de faint Ephrem : Elle eft I’ame de tous fes ecrits, Reperiri quoque nonnulla in hoc te* ftamento diximus, quae in eum quo haecfcri* bens verfatus fuiflTe dicitur, vitce ftatumtni* nune conveniunt. Et (ane non aliterfe res habet. Nam morti vicinus teftamen- tum fcripfifle vel ere protulifTe fertur.Q 9 em autem unquam morjentem cjusmodi tani proiixis nugis adeo oporofe excogitand| s confarcinan.disque vacantem vidimus ? Q U1S unquam moribundus orationem tam l° n ' gam ftudiofeque meditatam recitavit? Kre ' via funt & interrupta qus morientes pro‘ e ' runt De aliis rebus cogitant in liminemp r ' tis conftituti, quam ut oratores agant? variis- que ineptiistempus terant. (i) (i) Nonnulli varia'qnx ex-hoc teftamento Ephffnio u abfurda fiuunt praevidentes , non ab ipfo EphremO ca, |J llS nune eft.fcrraacompofitu aiunt: fed a difeipulis p°_ t,us . jw formam rcda&um: qui ea quae beatus vir brevit CI . Codicis Bphremiani Slavonici. ^6^ Sed&mu!ta in hoc teftamento obveni- unt, quibus & fibi ipfi & aliis Ephremi fcri- ptis aperte contradicit. quando alibi np. pag. ]7S8* lin. prima& fequ. eum fefe efte fatetur, j «'/#r in corpore cunthe iniqmtates (5 peccata ajji» he regnaverint.zhhi autem in fe tanquam virtu- omnium exemplum intueri, fequeimi- taiidifcipulosfuosjubet. Reliquis Ephremi fcriptis varia quoquein os contradicentiaoc- currunt. itae.g. p. ?g6. nullum fe unquam narfupium, nullum baculum geftafle, nullius Jr genti aurive potlefljonem habutfie gloria- !ll r. atcontra eain fermone qui confejjio &feti ‘pfius reprehenjio infcribitur p ,6c(>jnexplebilcm Siam munerum acciptendorum aviditatem ipfe ac- c ufat. Idemin hoc teftamento in fetanquam virtutu fpeculuminfpicerequoscunque man- tot, in fermone autem : de vita religiofa 0* **onaftica , apudVoff. p. ffi. auditoresfoosad Migentes preces aliasque Chriftiano dignas v irtutes excitans & exftimulans,alios potius foiftitate confpicuos virosquamfe imitariju- »bet, „ne otio, inquit, atque defidia ob- »torpefcas neque ad me pigrum ac fegnern »attendas. Mihi enim fufScit confulio vul- ntusmei. qui dico & non facio, moneo, & »non intelligo. Casterum imitator efto per- »fetftorum ac fpiritualium patrum, & rfgu- Z f lam tumpraeceperit&proJocutusfuerit, didučbus pertecuti fint. Vcrum hacipfa refponfione Teflamenti fidem n®n falvant; fcd potius deftruunt fuanague caufam produnt, 3 <54 Hi ji ari a j,lam iftorum exquire ac fequere, eorumque ,,decretis inlifte.’’ Neque non illa cseteris Ephremi locis contradicunt, quando idcirco mortuum fuum ac inanime corpus templo infefri ponique fub altari vetat, quod foeti- dum cadaver lit, necdeceatvermem putredi- ne fcatentem ('qusc Vofju verba funt) in tem¬ plo 8 c fančtuario reponi. alio enim loco & quidemin fermone demorte , quem non Baft- Ho led Ephremo tribuendumefiTe poftea proba* bimus, longealiter de corporibus eorum qui in Chrifto falvatore pie fančteque obdor- miverunt judicat, tantumque abeft ut cade- vera ea impura vocet ut fančta potiusomni- que honore digna arbitretur. Sic enim iHe „pag.2o4. „at exitus,inquif, & vita: difcep 5 ,(us" pretiofus & illuftris habetur, nonqui' „dem in genere omnium hominum fed co* „rum duntaxatqui fancfte& jufte vitam hanc „tranfegerunt. Pretiofa itaque mors eft> & poftea: Antea quidem in mandatis ,,datum erat facerdotibus & Nazarenis ne le 3,aliquo mortuo inquinarent, &c. nune au- j,tem ille qui ofta martyris contingit, qua°' 5) dam fančlificationis communicationem? & 5 ,eam gratiam qua: corpori infidet aflurnere „creditur: pretiofa enim coram Domin 0 3,mors fančlorum ejus. (k)’* Eant nune a 0 ' i (k) Hune locum ii notare! debent qui corpora dcfin 1 ^®' rum line dilcrimine cadavera vocanda putantq u0S j Codhsiš Ephrcmiani ŠUvomcl verfarii atque hsec loca in ter fe pugnantia in concordiam reducant& concilient. Quod antequam fecerint, reliquaque dubia contra veritatem gerraanitatemque falfo crediti E- phremiani teftamenti motafolverint acdilu- erint, nunquam profedo a nobis impetra- bunt, ut fcripti hujus antiquitatem cum iis veneremur. (1) ab aliis noftratibus Theoiogis ita a magnas famae Viro, Theologo confummatiffimo , Profeflore apud Lipfkp- fcs Piimario Henrico l(Lnufingio, Prsceptorc quondam noftroFautoreque maxime colendo in collegio mst, rcfu- tatos me legiile memini. C) Plures alia: qua: falfitatcm teftamenti huius arguunt, iuppctunt rationes,. in pri-mis duše (l) quod tetminis plane obfciirisfinris » atque ab Epbremi ingenio ae con- ftietudineabhotrentibuj pasfimfcateat. in his e, g. verbis: £? ferignem ilittm trinonjmum fantttfilma trt n it at ir &c, fer tres tntelhgtliiles tgnit fitb/iftentids qua funt altttudo, £5* ■veluntas tua ttmtm dtajtte tdem, qna: poftrema verba, alti tudo, 'voluntas tua,& tmnm atque t- dem,ec[uiiem di vinare non poftiim quid fignificent, nec a- lii čredo me fagaciores. CeneCi Bohm/i a\it aliorum Qua- ckerorum tempore hoc fcriptum primum pradiiftet; ab horum a!iquo confignatum crederem, In Ephremo qui- dem certe nusquam hujusmodi vocabula reperies,qui tan-* quam fcopulos bai bara eiusmodi, obfcura,atqueinaudi- ta vocabula vitavit, ( 2 ) Quam maxime fcripti hujuscc fidem fufpcfUm reddit. quod in variis antiquis codicibus gr*- ' Hi/iorid Codicis čphremiani Simoniči. ]66 giaecis manufctiptis non repeiitur, Arabicaetiam vtrli« td noti habet, necin atidqua Slavonica verfione.advc- tuftiflimos gratcos codiecs exprdla legitur, Vet um ho« opus eft ad hsc čk finiilia argumenta confugere, cum alia per fe jam fatis gravia fnmaque attulerimus. qua: & ipla ad re!iquorum etiam Ephremo falfo adlcri- ptorum fermonum., qualis e. g. qui reprehenfiojui tff'- us £•? confes/io, infcribiiur, aliorumque tnukorum futilitatem demonftrandam valete poffunt; II. II. DUO SERMONES Ephremistri QU1 NEC IN GR/ECO 0XONIENSI CODICE , NEC IN OPERIBUS LAT1NIS VOSSIA- Ss REPERIUNTUR EX SLA- VONICO VERSI INQUE LUCEM PR1MUM PROLAT1. 3W HlftoriA Prajfatiuncula. dunt, magis 53 uo rarms plerumcjue inanticps Grsecorum teque a c latinorum patrum fcripris ejusmodi occu- runt loca, undeilli qui tranfub- ftantiationem in facra c (Ena ere* erroris aperte convincantur: (a) eo profedo mihi gratulor,inter cjetera Ephremi Syri adhuc inedita invenifle, ii non reliquis omnibus qute in Iiunc u$que diema noftratibusTheologis produ&a &ad* hihita funt teftimoniis,apertius acdilucidiuS; teque tamen aperte ac evidenter transfub- ftantiationem inprimaEcclefia non efTe ere- ditam teftantur. Non leve efie fateor nec reliquis facile poftponendum teftimoniunt iliud Cbryfojlomi quod in epiftolaejus ad C £ P‘‘ rium (b) his praecipue in verbis reperitur : „an* £a) Factum hoc inde eftquod circa eccleila: incunabuli 10 audita res etat tranfubftantiatio, nec qnemquam paj riinl vel in anirnum venit fnfpicaii, foie ut ejusmodi opil' 10 ” monftrum aliquando ederetur, hinc de vera ac rc corporisac fanguinis Glirifti m facra coena pr*fentia g r '’ viter quidemac luculenter multa , de panis autena nemo omniurn in dubium vocabar, veritate pauca a 1 difputata vides, } (b) Totamhujus epiftolse tantopere controverfa:, Petro Martyre primum inventa: pofteaque ab Emen c0 gotio defcriptteSc ad edendumparara: hiftoriam ex p0 " *liuflris Vir, Sctpte Majfeius in libro Italico ante ^ ien ^ [Cl . Codich Sphremiani Savonlci, 3 6< i j)antequam fanclificetur pan.is, panem nomi- »namus, divina autem illum fančtificantd ugratia , mediantc facerdote , liberatus eft »dominici corporis appeJlatione, etiamfi na- »tura panis in ipfo permanfit: hoc inquara cft teftimonium ChryfoJlomi p]erisque noftra- tiurn non fine caufa magni jeftimatum (e) Majoris tamen adhuc ponderis effe noftra in toobus quae xnox iequentur Ephremi Syri ferrno- cncitcr Mantus in ^.to edito, cui titulum dedii IJlerta. diplcmatjca, chefer-ve d’introditZjtoneali’ arte Crttna ,n tal mater)a, con raccolta dddocttmenti non ar.co df+ 'vulgatiSc.c. pag. 127. feq. ubi oc epiftoiamipl'amcx co- Jicc Florentiuo a fe dderiptam, quam una cura iiteris, Variistfue aimotaris Jacobo Ratnagto jam ante irfHol- tandiam transmifeiar, adfeftis quibitsdam obfci vatiombua j 'Sftruit. Eandcm hifloriam perftringit Wt!belm Ernefl, ?entz,cl)us in enereitat. Jeleelar paite pofterioret pag, 348 . nec nonceleberrimus Vir,Profc!lor eloqu.entia: Lipfi. tn fis longc meritisfirrius Joh. F.rh Kappitis in binisde ^cepiftola Lipfiac habitis diffcitationibus dodrina tnul- , lj rcfeitis. '0 Quantum hilic teftimonio Chryfoftomi noftratesaeqne 3c Reformati tribuant: inter csrera his verbis dedarat ^“Jfetus pag. 270. Ni n n antico monumento fu for- fi mat, come fapets , tanto amidamente fra 'Vel altri ^'gnori da noijt-parati abbracciato ne Ji tiniuerfalmen. ,e celebrato, > come tlprefente &c. &poftea grantri • Ji- c ant o da tutte le commnntontfeparate dalla chf e f“ cattolica Romana a motimo dt tale epi dola, epitafi Ji fojfe fc oper to per ejfa > ejjereJI ato S. G10 Gmfcjlomo dtfen- J 5 d.itierfi dal noflro in mater ta deli’ Mucartjlta, neque ‘'oefane negjri potefl, quidquid etiam Hardmnns, Le ■ Opira,Majfeius abkjue Tontificije fefla; addidi effugi- ° r um qua:ranr. qui quamvis rdiqua omnia, fuppresfio- tamers hujus epiftola: per fe fufpicionis plenam in 'lubium vocafc non poflunt. 37 ° Hiflorid fermonibusde facra ccena conlcriptis reperta teftimonia:parum abeft, quin mini ipli per- fuadeam. Quae enim adverfus illius epifto- \x fidem aučdoritatemque a Pontifieiisvulgo moveri folent, dubia: locum hicplanenon habent. Objiciunte.g. incertam remeifou- trum Chryfoftomo an alii cuivis hoc feri- ptum tribuendum fit. At hoc dubio Ephre- miani fermones carent. quos qaidem apertis potlea argumentis defnonftrab;mus adnullum aliunaquamEphremum auciore referri pofc Opponunt demdeadverfarii,nonagereChry foftotnum in hac epiftola proprie atque ex profeflb, de facra ccena, fed de longe diverfa materia: nec firmum adeo certumque in<} e teftimonium peti pofTe : (d) praeterea tefti' moniumhocipfum efifetam obfcurum& arn biguum ut ada!ia,cujusmodi multafint, d 3 riora Chryfo(tomi loca neceflario recurrtf dum fit, Haec anteni omnia noilris ferttio 111 bas neutiquam obverti pofiunt. Nam# 11 niče in illis dataque opera de facra ccena Bphn mm agit,& omnia in illis fatis plana tamqj P el j fpicua funt ut ambiguinihilcontineant nU lus denique eft in toto Ephreino locus, excjU° germana veraque auftoris fententia de fr cra ccena apertius luculentius atque explic^ 5 (d) Ju dtmando Maffeius inquit, perche trattandt i n J /u s hi tl Grijojtomo deli’ E tt c ariji;* ncn in esjii ^ ha Jt la Ju a dettrina m tal materia pefcare /» e tlI -jj che tratta d’ altro, ed’ in cm felamente d't*na J‘ tudine/itocca dali’ Eucartjltal vid,cit,lot p-^9 Codicis Ephremiani Slnvoriui. 37$ Inuriatur, Qua; cum ita fint I nonmaleme ncc Lutheranas taufo ncc co 111 odo curiofitatiqi ieftoris confulturum credidi, t (črmones hofce cuos Ephremt Sjri adhuc ineditos, tx fidc Jigna Slavonica verfione produ&os cotnmuni lucb omnium- <]Uc|oculis exponerem,(e)Namctfi Lutherana religio, im- *>tis Saipturas facrae fundamentis unice innixa , nullis (jusmodipracfiaiis, nullispatrum teftimoniis ad fetuendum pcnitus indigeat ; (f) nulla tamcn res magis valet ad ®miHa vibrataque adverfarioium telaretorquendaeosque '»dam revosandos. quam fi hos ipios, quoscaufla: fuaepa. taos, fententiarumque alTeclas couftanter crediderunt» Mieianis in caftris roilitare videnr, Nec vana. fortaflc eft 'pcsnofira fore , ut adverfarii noftti, novum hoc Ephremi te- limonium fane quam evidentisfimutn remoto omni prasju-> fco lcgentcs fus, de tiansiubftantiatione,, fententjae tan- 'tm valedicant. Quo minor autemcuiquam de teltimonii ta ius finceritate dubitandi, interpretisque in iiibjunftis fer- l0 »ibustiansferendis vel fidem vel diligentiam rcquirendi ielinquatur ; Slavonicum textnm ipium, Jatinis erc- | !®ne pofituna afteremus,utfingula unusquisqueexamina- *’ v eritatemquc teftimonii hujus cognoičere ipfe queat. • ) Metentur omnino Sc reliqui tres iermoncs in codice “oftro Slavonico extantes, inediti, ut in latinam Iia— SMnnianslati prodeant. quoniam autem per temporis c tarta:que fpatium hoc (kri jam non licct 1 in aiiam occafi- °ncm O K^OCTIV eorum differcmus. ' Abfitenim ut hsc abaque patrum teftimonia contra ^hficios urgentes, traditionem tamen eorum ceu fidei , "Ofmam cumiis agnofcamusj aufloritatemve patrum ni- j “ ,ls effcramus. quippe qua kolt a,vo(>M7rav duntaxat t0n traadverfarios diiputantes utimur. Parum igiturnos i '»ovet quod clarisfitnus-Afo^v«/ in epiftola ad Bajhagtum . ? tot eftantium levitatem 5c inconftautiam iugillaturus cit. Sc dcri b.; Molte p tace miprimterame nte eh 'veder e, čeme i c * n 1,1 mundo vivit, fervetur t Quidais ? brevi n£ c te,fivis, docebimus. Non locum quemqU alfl falvare lcias, fed (incerum cor, firmumqu e ‘ ef ' viendi Deo propofitum. In paradifo exift efl Adntnm , maxima in tranauillitate, falutis n aU ' fragium faciebat. Lot h autem interSodom 1 * CodtcisEphremiant Shvomct. 37 j Nakafanie o fuiatich i preczfcheftich ,i {chivvotvvorafchrfchih Chriftovvich tainach. incodSlavon* pag 283. Termo 108 . N e dovvolno oubo ieft nam brane, jefche imenovvatifa totzfchiu Chriftianom, no i dielatrebie Tut nam. Afehtfche li fche ne vvieru- j«e to oubo slifchite, zfchto glagolet vveli- nijakovv brat bofchii, Jako vviera besdiel mertvva jeft. i vvesdie oubotrebie jeft nam, fapovviedei dielanija.Semufche ne fufchtfchU, Chriftianftvvo nam ni na kii sche ouspiech budet. nifche femu tzfchudifa. Kii bo jeft ou- fpiech vvoinu & vvoinftvva togo, afchtsche ne boret po fakonu, jakofche podobajetbra- hfa vvoinu po fvvoiemu vvoievvodie; afch« phsche i mi vv chriftianftvvo totzschiu o- ^iejavvschefa , i tiem oruschiim ne borem, jakosche podobaiet nam bratifa, oubo ni na« kuja sche polfubudetnamchriftianftvvo.Mi- Sc henifainiech boremfa, ni fvvoeja dufchi taeschem. I ne vviem oubo Zfchto imami °tvviefchtsati na ftraschnom fudia, retsche- s che mi : kako posredie mira moschno jeft fpatifa; zfchto fie glagolschi j aschtsche gofch- pheschi, as ti vvkratzie skaschu : jako ne ^ieftospasaiet, no blagiioutn,i jeschekbo« Su proisvvolenie. Adamvvrai hi, jako W’ v Velizie tischnijc, no potope, Lot schevvfo- Aa % do« ?74 Ulftorld agens mediisque quafifludibus jadatus ferva- batur. Saulus ille regiis habitans in palatiis, hanc pariter ac teternam vitam amittebat. Gontra ea Hiobm fimo immerfus, magnisquc acprope innumeris miferiis & afflidionibus oppreffus, coronam tamen iuftitiae confequ £ * batur. Quam rede igiturfieripoffenegabis, ut quis in mundo verfans incolumis evadat 1 Enim vero hoc temerenimisaffirmatur. At quare nonfaepiusin fandisdivinisquetempl' s convenimus, unde maxima profedo in nos u* tilitasredundat? Nonnevidetis eos, quiniu- nere quodam a Principe, honoribusque oma¬ ri cupiunt, nequaquam defide? ac ofcitantes in* veniri,tolerare hiemem,calorem sftatis ferre, nullaque plane incommoda refugere,omnem inferviendi occalionem quaerere, nihUq ue magis curare, quam utneminimam quidetn fui Principis offenlionem incurrant.H 2 cqui' dem in illos didavolumus, qui vel ternpb? intempeftive fe fubducunt, vel eo, quo in«' fabileilludactremendum facra: ccens m]p e ' rium adminiftratur, tempore, inillis ftantes? variis indecoris fermonibus tempus cont £ ' runt, idque tam lando venerationeque dign? loco ! Quid agis frater ? non ne cum verbj divini miniftro orante dixifti : elevemus a n Deum corda noftra ? Nihilnemetuishom 0 : nihil te putet tremenda hac hora menda cl ( crimen admittere ? O rem admirandam* Cceleftis regis epulas apparatas! agnum ipfum protemadatumj ignem cadeftim i osm rzschafovv imuschtschi r.edie- “> eschejeft sedm dnei. jedin sche totz- s cbiu tschafs sebie otlutzschihl ieft bog. Jeda oubo i toi dielami iejah schisni simi- ec |ii i beliedami fujetnimi preprovvosch- flajeschi, i kako smiejeschi k tomu bo- scneftvvennomu i ftraschnomu ogniu pri¬ kupiti, stakoju skvvernoju; jeda oubo smie- i es chi pridupiti i priati fa rifu tzarčvvu, ?ftoi derfcha vv ruzie svvoei, mniu oubo pikakosche. Ne jakosche chlieb, vvidifchi, jkvvino, i tako mnifchi afuschtschaj Ni pratie moi, ne pomischlai tako. Molitvvo- ju bo Jereevvoju i foscheftvviem svviatago 'tocha tvvoritza oubo glieb fei plotiju i wi- f? krovviju. ne bo jakosche ino braschno “jvvajet vv tzschelovveziech , takoschde i no jakofche svvieschtschu vvoschtscha. «uju, ognem vvidischi isfutzschaiemu, i dras- niekotorich ne oftanuschtschich vv vvo- fe*e : tako i pri tom tainstvvie bivvaiet. wseh boh rafidetfa po vvsemu tielu i vvfia- Aa 4 knet 378 Hifloria tes Seraphim ardentibtis carbonibtu Efaiamjantti- ficabant> lgnk vero non imam habet naturam [el dup licem , ligno enim c on fiat & flamma, Non ali- ter facer pank non una panea natura canjiat^ftl (S divina (c) Corpus enim (fcii. Chrifti) quod unius naturae eft cum divina, non una natura gaudet fed duplici. (d) Huc igiturfi accedisChriftum amans hopno,tremendumil- lud fančtiflimumque facramentum accipis non ab homine vel facerdote, fed ab ipfisSe- raphimis J eodem igneo cochleari , quodEfaias vi- dit. Perpendite hoc igitur diledi mei. Dominus nofter Jefus Chriftus ea nočte qua prodi fe voluit, difcipulis hoc fuis & apofto* lis teflamentum reliquit: immo vero o* mnibus in le credentibus, quo tempore fci* licet in fančto & celebri illo monte pafcha vetus cum difcipulis fuis comedit, atque iti totum vetus Teflamentum abfolvit. Hoc fačlo difcipulis Iavavit pedes, in lančti baptj- fmatis fignumj fračloque pane difcipulis obtulit, dicens: Accipite & edite,hoc eft cor¬ pus meum,fračtumpro vobisin remiflionetfl f ieccatorum, Similiter vinum & aquam ca- ici infudit(e)iisquededit, inquiens: bibitc exhocomnes: hic eft fanguis meus Novi Teftamenti, qui promultis effunditur inre- miflionem peccatorum, Hoc facite in m c ' moriam mei. Quoties enim hunc panem co; meditis& calicem huncbibitis, mortem ^ 11 hominisannunciatis. Verbum Dei itaque eum lit vivum& efficqj, Deusque omnia Codicis TLphremiani Slav e niči. 3 79 knet na fuscheftvvo. Besplotnii bo 'Serapbim ou - glemgoriafcbrfcbim ofli Isaiju, Ogn fcbe nc ledi¬ no ieftcstvvo imat vv febie , no dvva y drcvvo bo leji, 1 ogn ; takofcbde i glieb fei Jvviatii ne ledino ie- ftiflvvo imat chliebnoie , no i bofcheftvvcnnoie, Plot ko jedino jeftvvenna s’bofcheftvvennim, ne jedino jefteftvo imath,no dvva. Da oubo priftoupajuschtschii Chriftolioubzi, ne jako pt tzschelovveka priemlem ftraschnoie ono- je pritzschaschtschenie ili ot fuieschtschen- nika,nojako ot faraogo onago Scraphima, lo ogncnmja tejab tfcbttzi joufche vvidic Ifaia. I fe fche rafumiei vvoslioublenne : Gofpod °ubonasch Jifus Chriftos, chotafanih priati fmert vvolnuju, vv nofchtfch onu , vv’niu- khe predatifa vvoschotie, favviet poloschich °utzschennikora fvvoim i apoftolom : i pa- ki tiemi vvfiem vvierujouschtschim k nemu i e gda na gornizie fuiatago i slavvnago fiona v vetchuju Phasku fo outzschenniki fvvoimi faiel, i skontzschavv vves vvetchii sakon. ko tom sche oumih nofie outzschennikom s pvoim prilofchenie svviatago kreschtsche- n >a fodievvaia, takoshde pedlomivv chlieb Podade ihm glagola : priimite i jaditzte, lic m tielo moie iesche fa vvih lomimoie vvo °ftavvlenie griechovv. Takoschde naliavv t2 jchafa vvinah i vvodih dadeh ihm glagola: k'ite ot feiah. vvfih, fia jeft krovv moia no- Vv ago favvieta, jasche la mnogia islivvaie- 1113 vvo oftavvlenie griechom. lie tvvorihte ' v ’ moie vvospominanie. Jelilchdi bo asch~ Aa ; tfche J8° Hijlorta voluit ,creaverit, ficut dicence eo, fiat lux confeftim Iux fačta fit : dicente porro fiat firmamentum: fadlum fit: cum praterea ver- bo Dei coelum fundatum,coelum,inquam,& terra aqua & ignis aer omnesque plane cre- aturae in ufum hominis produčlas fint, cumque voluerit fupraomnia venerandus Deus ver- bum,homo nafci: quomodo is quaefoipfeef- ficere non podit, ut panisipfumcorpusCliri- (ti vinura fanguis ipfius fit. Principio ter¬ ra: mandavit herbam producere : qute pt°' pterea in hanc usquehoram,pluviammitten- te ccelo, vi divini, quodinitio accepit, manda¬ ti, herbam emittit. Jam vero fitnili modo Deus dicit, hoc cfl: corpusmeum, hiceftfan* guis meus, & hoc facite in memoriam mei. Cum igitur omnia omnipotenti ejus juflfu fiant: usquedumipfe veniat, proutip^ ait j dum venio: cumqne pluvia in terrani decidentc, gramen revirefcat : tum vero« fpirituajis haec pluvia j hoc cfl: fpiritus fantf uS ’ facerdotis precibus ipfiusqueefficaciaaccedens panem hunc corpusSc vinum fanguinem a ' perteefficit. (f) Quemadmodum enim D?! us principio quaeque creans, fpiritus fam * 1 virtute ea procreavit, ita &hodienumornn 13 virtute fpiritus fandti fupernaturali modo cit* quod nemo tamen nifiper fidem in 1 «' ligit. Dicente enim ad archangelutn Virgine; quomodo hoc mihieveniat, tj 03 " nullius viri notitiam habeo ? refpondeo 3 ^ Gabriel, fpiritus fandtus tefuperveniet,virm s ' Codicis Epbremi.tni Slovaniri. ^ § l tsclie glieb fei iadihre, i tzfchafchu fiju piete, fmert (inatzfchelovvetzicheskago propovvie- daiete. Jelma oubo sJovvo bofchie schivvo icftt i dieiftvvenno, i vv fe fieh, ielihko vvosgotie bog,i fotvvorih. i aschtscheretz- jcheh budi svvieht, i bift fvvieht, budi tvverd, •bift. Jaschtschc slovvom gofpodnim nebe¬ la outv verdi fchafa; i aschtschc nebo i fem* lah, vvodahfclie, i ogn, vvosduch fchc i wfa tvvar slovvom boschiim fovversehifchafa, i slovvuschtschii Tzschelovvjeku : i aschtsche vvoschotieh vvfiatzscheskich bog slovvo fo- tvvaritifa tzschelovvieku, toh oubo ne mo* fchet li profplioruh fijuh plotijuh fvvoejuh iotvvoriti i i vvinoh i vvoduh krovviju j vv’ patzfchaltie oubo femlih travvu povveliel l e ft) i fvveftih: i dafchedo legotschafadofch- bivvfchuabie isvvodiht fvvoiah rasch- 'fchenia bofchi ihm povvehlieniem, i iako 'dienohma gradet ihs femlih. fihlu slovvom JJofpodnim ihspervvapriihmfchi. Retzschch ^ bog, fia ieft plott moia, i fiah icft krovv JJioia i fotvvorintena moiu pamath. Da ou. vvfemoschtschnim iego povvehlieniem “ivvaiet, dondefche priidet ,tako bo i Iglagoh- p dondefche priidu. I iakosche dofchd pri- ped na (emliu abie vvosraftit travvu : ta- pfchde i fvviatii fei dofchd, rekufche fvviatu pch, molitvvoiu Jereevvojuprifivvaiem, fi* |°jufvvoeju pofietivv, abiefotvvoriht glieb c 'plotijuh, i vvinoh krovviju, Jakolche bo ls pervva fotvvorihl ieft bog, togo fvviatago -■■'x ducha $8i Hiftoria que altisfimi te obumbrabit. Similiter quac- res jam quomodo panis Corpus Chrifti fiat? en (ichabeto. fpiritum fandum adventu fuo hoc efficere, quod humana mens capere non potefh Immovero fratres mei, non aliter, mihi credite, accipimus fandiffimum Chrifti corpus, ac fi ora noftra ad coftas Domini ad moventes ex iis bibamus. Tam vere , in* (]uam , accipimus vivificantem fanguinem Chrifti. Quod reliquum eft, quaefo vos fra¬ tres, ne templis vos fubducatis, neve fi in ib ftacis aut verfamim, garriatis , hancque ho* ram, quocultus divinus celebratur, fineter- rore tranfigatis : fed cum timore terrorequc ftantes, oculis dejedis animi fenfa ad Deum elevemus, tacitique in corde Deum invoce* mus. Nonne quxfo animadvertiftis , q u °' modo ii, qui in mortalium regum confpe* du verfantur* tremebundi eos circumh' ftant, pedem loco non moventes, n° n garriant, oculosque circumferant, fedit°' ti propemodum contremifcentes,non ali ter ’ quam fi loco affbd eflent, iis adfifta nt ' hoc igitur hotno, cum fcias: quemadmO' dum ad terrenutn regem accedendum elt> tuquoque tremebundus ad Deum accede* Sajpius hoc dixi, fratres, nec dicere deli' ftam, quoad illi, qui fandum templum ijj' grediuntur, refipifcentes, ita, ut fa s elt ’ preces ad Deum concipiant. Accedam u igitur integri vitae fcelerisque puri , vere u dicere queamus : & remitte nobis P eC ^ Codicis Sphremiani Slavonici , 3 § j ducha dieiftvviem fotvvorihl ieft fiah : da i nihnie duchovvnim dieiftvviem vvifche ie- fteftvvah tvvoriht, iegofche ne mofchet ni- faofche domislitifa , rasvvie vvieroju. Re- tzfchehbo fuiatoja Dievvako archangelu,ka¬ ko mi fe budet, ponesche rnuscha ne fnajuj Otmefchtschah jei Gabriil, glagohlah: Dudi rvviatii naidet na ta, i lihla vvihschiagoofie- nihtta. Tifche ninie vvoproschaiefchi,kako cnlieb plotiju chriftovvoju mofchet biti; re¬ ku ti oubo ias : Duch fVviatii tvvoriht fija prifcheftvviem svvoim, jegofche Tzfchelo- vvietfcheskii ouhm domislitifa ne mofchet. Jd bratija mojah vvoslioublennaja, tako pri¬ dem plot onu fvviatuju, jakofche outiih kvoimi prinikfche k rebru gofpodiniu, i pi- jjoufchtfche ihs nego: tako i priemlem fchi- v votvvorafchtfchouju onu krovv, Nemofih- •ernoliu vvas ihstzerkvve ihsgodihti nifche Vv ' nei ftoiafchtfche befiedovvati, nifche ( fchafa togo slafchebnago bes ftracha ? prepo- v vofchdati. No da ftoim fo ftrachom i tre¬ petom, otfchihma dolu frafchtfche, oumorn kile gorie vvosnofafchtschefa, i vvosdichan- toi besglas nimi vvopiem vvferdzi. Ne vvi- 'lifchi li o vvoslioublenne, predftoiaschtfcia P r ed tzarem tliennim , kako oubo fo ftra- jhorn predftoiaht, ne poftupaioufchtfchc ktiiefta, ni befiedoujoufchtlčhe, nifche otzfchi- ^ fierno i onamo vvosmefchtfchufchtfche, 110 fo ftrachout, i s bojasniju predftoiat,jako * vvodrufchenai. Sia oubo tfchelovvetfche vvi- 3 84 Hi flori A noftra, ficut& nosremittimus peccatoribus noftris. Aliter enim precari veile nefas effet, Simplici animo (implicique hac oratione Deum invocate: remifi mifericorsDeus pec¬ catoribus meis , & mihi remittas velim: condonavi domine : & mihi condona gra tia & mifericordia abundans. Veniamego dedi, & mihi da veniam. Amico,qui in me peccaverat , indulgentemme praebui, & mi¬ ni fervo tuo talem te prasbe. Quandoqui > dem haec igitur explorata, amici, habeatis: diJigenter eadem animo vobifeum reputan- tes, cum tremendum Dei judicium , ig nl ?‘ queinextin«uibilis immineat: a devi)sfem ! ‘ tis noftris in viam revertamur. Certum enim eft adventare ccelorum regem, q ul quidem adveniens terrena ipfe omniaabole' bit, nec tum quisquam vel mercaturamip‘ e faciet, vel alium qui cum intercedat, inve* niet. Praefens hoc iis feculum datum ely> qui a malo averli ad bonam frugem fe r fiCl ' piunt. Futurum feculum ad interitum e0 ' rum comparatum eft, qui male vixerunj* Hoclaboris,illud quietis, hoc certaminis? »* lud praemii ac mercedis diftribuendaeeft.^' vertimini ergo, omniaque quae dixi ad an 1 ' mum revocate. Secundum čarnem vit 3 ! 11 inftituimus, fecundum fpirituin vivamus ■ ir j pigritia focordiaque viximus .• ad laudem in vitaeintegrirate vivamus! Heluati fumu s ^ fupra alios nos extulimus: refipifcamus er ' go ! JEcquid autem efferimur ? cum Codtcts Ephremiani Slav oviti, 3 g j vvidievv, ponehjako kfemnomu tzariou: tako i k’ bogu priftupih fo ftrachom i s’ boja- fniju. Sia fche mnogafchdi glagoliu, i gla¬ gola ne preftanu, dondefche ouvvihfchdu i- fpravvivvfehichfa vvchodafchtfchich vvo fvviatoju tzerkovv, iakofche podobaiet vv chodihti na molitvvu k bohgu. Tako oubo dah vvchodihm neslobivva ferdza ihmuft Il¬ iche, dah vvosmohfchem i mih refchtfchih: oftavvi nam dolgi nafcha , jakofche i mih oftavvlaiem. Strafchno bo jeft glagolemoie v voslioublennii : i profto vvopiet k bohgu glagohla fitze : proftich fognefchivvscha- go ko mnie gofpudi 3 proftih mah i tih milol- ftivve. oslavvich as vvladihko, oslavvi i tih ^ihloferdze. Ouftoupichas, ouftoupih ih lih m nie. Rasrieschich as drucha mojego fo- gnefchschago ko mnie: rasriefchich i tih ttnie rabu tvvoiemu. Sieh oubo vvieh- doufchtfche o druhli, i fia vvo oumnie fvvo- le °a polufchivvfche, chotafchtfcheje bihti ftraschnoie ono fudifchtfche i ogn neouga- “hmii , obratimfa poneh ninie ot slago Jvvoego puhtih. Priiftih bo imat Tzahr ne- ^sniiiegdahpoforifchtfche i torfchiichtfcbe ^hitijah fego rasrufchiht, i ktohmu ne bu- dft nikomuhfche doftoihno kupli tvvorihti, n >fche buhdet s kihm. Sieh oubo teft vvre- pokajavvfchehmula ot slich, priahti Ptofchtfchenie, i potrudivvfchimfa vv neh, plahti fchisn beskonetzfchnouju. Onoou- vvremia na ofouschdenie, ihfche slabie i skvver- 5 86 Riftorid dem pulvis, cinis lutumque fimus. Ecquid contemtus aliorum fuperbiaque nos tenet? cur noltris honoribus divitiisque gloriamur? adcamus qujefo csemeteria $ miranda ibidem 6 terrifica arcana contemplabimur. lbi na¬ turam plane deftrudam ac diflipatam, nuda- taofifa, corpus putrefa&um inque cineres rcdadum videbimus. Adhscoculos conver- te , fapiensque videri fi vis, horum quis Do- minus, quis rufticus extiterit, expone. Quem nam hic nobiliffimae, quem mediocris,quem abječtiffimae infimaeque fortis fuilTedices? U- binam hic Dominus ? ubi fervus ? ubi fapi- ens? ubi infipiens ? ubinam pulchra&blan- da juventus ? ubinam jucunda forma ? de- ledabilisfacies?ubinam pulchri lucidique o- culi? ubinam jucundiflimus vifu vultus?ubi- nam fonoravox?Nonne pulvis omnia?non- ne lutum fordesque omnia? Hxc igitur, 0 miferi, intuentibusnobis,ultimumque, dum in hoc corpore habitamus, vitae mundiqu e diem fedulomeditantibus, graviflima caulia fubeft, vitam primo quoaue tempore emeU' dandi. Avertamur a rebus hujus vitae čadu* cis,ejusquenimia confuetudine, ne quando in futuro judicii die fruftra nos hujus vit£,P er negligentiam adae, pceniteat. Enim vero di* lečfi, dc hoc cogitemus, inquenosipf° s d e ‘ fcendamus,ne fempiternos ipfi cruciatus uu r0 irruamus. Neque enim noftrum interitu« 1 Deus quxrit, non pernicie noftra delecta- tur. Deus , aeternus licet , noftri gi^. 1 Codicis Ephremi/ttir Shvomci ; 3 2? skvvernie fchivvuhfchtfcham. Sieh vvremia nah trudih ,ohno fchena pokoi. Sieh nah dielanie : ono fche na vvosdaianie msdam* ^osdvvignitefa, i retzlčhennoie vvfiemou- jmom ouslischihte.Schichom piotski,pofchi- ! Wem duchom.Schichomslaftmi puchotnimi pofcihvvem w foblioudeniiduschevvniem. Šchichom lienoftiju i neradieniem, pcfchi* "'cm kriepzie na slavvu bogu.Pitachomfa 3 i we. tafchachomfa, to pokaiemfa o fem. Tzfehe* f° rahdi oubo vvelizfchamfa,pepel fufzhtfche, 'perft, i fmad$ Potzfchotoh prelbrftvvo ih jprdihniuihmami , ih chvvalimfa slavvo- juibogoftvvom. I(jhdem oubo vvo grobi- ‘ditfcha , moliu vvas, ivvidim divvhia ih ^aschnia taini : vvihdim jefteltvvo vvfeh fasfihpahno, koltih obnafcheni, plot isgnivv- ! cll u i iftlievvfchu. Prihnikni oubo tamo« Jsfchtfche ieli mudr 3 to povviefchd mih: “ to tatno vvladikaj kto li radnihk j kto li obra rohdaiktoh li prednago} ktohli poslie- ^go j ktoh lih rab ;ktoh li gofpodin ;ktoh 'bnaudr ^ ktoh li nefmislemj gdie dobraja ' krasnaja jounoft ; gdieh osklablenoie, to i | v ietloie htzeh j gdieh dobrii onih, i fwie- pomavvajaufchtschii otzschi: gdieh lie- P°ie ono i krasnoie litzeh; gdieh dobrii o- ^bih fvvietlo pomavvaioulčhtfchii otzfchij jp e h liepoie ono i krasnoie lihzeh 5 gdieh hdkii on glas 5 ne vvfeh li fieh pepel left 5 „ e vvfeh li prachj ne vvfeh li gnoi i fmadj ^vvfah vvidievvfche mi oubofiij ipo- Bb mi- J8g Hiftcrld in tcrram venit. Omnium creator rerum, quo caputdeclinaretnonhabebat. Ipfe vi- ventium xque ac mortuorum conftitutus ju- dex,in judicium abripitur; omnium creatu- rarumconditor,afua ipfius creatura flagella- tur. is, quem angeli intueri non audent, ab cceno ipfo confpuitur , doloribus omnibus injuriisque afficitur, in fepulchro collocatur. At haec omnia ex fummo in nos amore pro- penfioneque perpetitur. Nos contra ded* dia torpemus, eum ipfum defpicimus, man¬ data ipfius non curamus. Pro quo fi fangui- nem noftrum cum vita profunderemus, ne minimam tamen e/us meritorum partem vi* deremnr afiecuti. Sanguis enim ab iJlopro- fufus, creatoris, nofter fervorum eft. Lon- gifiimo autem intervallo domini & fervorum ianguisinter fediftant. Quandoquidem igj' tur perfpedum hoc vobis eft: quam pri' mum revertamur, omni ifudio ac conten- tione Deum, quoadfpatium bene agendi, no- bis conceditur, qu£erentes: neforte fol occi* dat, luxaue pereat, nosque ipfi in tenebris oc- cumbamus. Virtuti, agite, demus operam) Ut sternis cruciatibus erepti, Jefu Chrifto be- nedicente, regno coelefti digni reputemur« Cui laus fit &gloria & adoratio una cum P?' tre & fpiritu fando nune & perpetuo & in fecula feculorum Amen! Codicis Epbremiani Slavonici. ^§9 mislivvfche posliednii den fmertnii , donde. fche jesmih vvfem tielie; naipatfche doftoino jed: nam pokajahtifa. Bosvvratimfaouboka- joufchtschefa, ot fuietnich diel i belied, dah ne na ftraschniem onom fudifchifchi, vvo tscheh natfchnem kajatifa , vvrema fvvoie pogubivvfche. Jei bratia mejah vvoslioublen- naja,vvospomianemih priidemvv febe, ne dadihm oubo febe vv’ vvietzfchnuju muhku. iijbogbohnechofchtfchet nafehego sla , ni* fche krafujetfa nafehim pogibeniem. Bog bo fiiprevviezfchnii ,nas rahdi Tzschelovvieck nah femli javvifa, ifche vvfiu tvvarfosdavvii, fleimafehe, gdieh glavvi pod klonihti. Sii fcdiah,fchihvvim ih mertvvihm, nafudvve- detfa tvvoretz fii vvfatzfcheskich, ih slufche- n >e ot fvvoeja tvvahrih priemlet. jegofche J ngeli ne vvidaht, toi ninie ot breniaplevva- lie, nalitzih fvvoiem priemlet, i gorefti Hufchaiet.i vvo grobie polagaietfa. Siafche y v(a priemlet, vvelmih lioubuhnas imihlu- i 3 » Mihfche potfchftoh lienimla ihli prefira« l?m jego, i poh vvohli jego ne fchivvem} ^htfche bichom krovv fvvoju proliali fane- to i fč ne vveliko tzfchudo tvvorihm: *fovv bo proliannaja fa nas tvvorzah nalche- ieft , nascha fche krovv rabia jeft. i ina Ol >bo ieft krovvgospodske,inefcherabia.vvi- ^Ufchtfchesche fia, vvosvvratimfa oubo do* ^ie, i skoro predvvarihm vvsfiskati gofpo- ***> dondefehe vvrema ou nas jeft podavvaia dobraja diejati; dondefehe folnze ne faide, 190 ITtftoria Sermo ll.de oblatione f. 7rgog(pc,^a,fanftis- fimi p/inis. De fratre relatum nobis eft , eo 5 quo cultus publicus ceIebraretur,tempore, in tem- plum, ut fueverat, ituro Satanam illuden- tem haec infufurrafle : quid malum ibis in templum ad panem ibi vinumque , hoc eft corpus & fanguinem Domini accipiendum? falleris. Qu[bus verbis ludibriisque aurem praebentem fratrem, non, utfolebat, coe- tum facrum adiifte. Fratres igitur tam din eum manere (fic enim fieri mos eft in ere* mo illa , ut cultum divinum tantisper inter- mittant , precibusquetantum vacent,quoad omnes fratres convenerint.) Gum vero fatis diu fruftra expečlaflent: neque ille tatnen adeflfet: egreftos quosdam fratrum cellam e ' jus intrafle, de morbo vel mortequae inter- vefierit, varie in via diflerentes. Quj cum in cellam pervenerint, quid caufae fit quod m templo non compareat,interrogalfe. Hajjf vero retegere eum puduifle. Animadvertii’ 2 ftatim fratres, malum illi confilium a diabol° fuggeftum, multisque cum precibus , ut diaboli confilium aperiret etiam atque etiam rogafle. Tum faftum illum dixifle : veni 3111 vos oro fratres: cum pro confuetudinem £j templum peterem: haec mihi inmentem v ' e ’ nerunt: non adfunt ibi corpus & fang ulS Chrifti, quonon nifi vulgarispanisacvim 3C čipiendi gratia nune tendis. Quodfi ig ltU vultis ut comitem me vobis prsbeam ■ Codtci Eph remi Ani Slavonici. faide, dondefche fvviet jeft, dane omratlčhi- wfche pogihbnem.No blagaiah twora(chtfche isbudem vvietzfchnia muhki i tzarftvvia bo- lchia doftoini buhdem blagodatiju gofpoda naschego Jifa Chrifta. iemuscne slavva, tzfchefb, i poklonenie kupno fo otzem i fo (vviatim duchom niniei prisno i vvo vvieki vviekovv Amihn. Serm. II. in Slavon.cod. 8 < 5 . p. 184. Nakafanie o prinofchenia fuiatagopruzfchafch - tfchenia. Glagolachu o niekoiem bratie, jako bi- vvfchu foboru vvovvremianedieli, vvoftav po obitzfchaju jefche vvniti vv tzfcherkovv, iporugafaiemu diavvol, glagola k nemu vv pomislie : jako kamo idefchi vv Tzerkovv, fo priimefchi glieb i vvihnoh jahko tielo i "?vv Chriftovvu; nerugaifa. Brattfcheda- vvii vvieru pomislu, ne ide vvtzerkovv bo- jefi: obitzfchaju- Bratiamfche fchdufchtschim ! e go : takovv bo jeft obitzfchaipuftihni to- la b > ne tvvorachu fobora, rekhfche molit ^ih, dondefche fnidutfa vvla bratija, Ofchi- ^joufchtfchim fche jego pomnofie , i ono- ^ufchene prifchedfchu.nietziifche otnihch jvoftavvfche idolčha vv kellijou iego glago- ‘ a jouschtfche: jeda kako bolievv brat i ou- i jegdah priidofcha vv kellijou iego, i Vv oproschachu iego potzfchtoh neh prifchel le fih vv fobor brate 5 onlcheftidiafchefa po- ^viedahti ihm. Rafumievvfche lehe onih 'iiavvol slokosnennii fovvieht, padofchaje- Bb 3 mu J 9 * Hi flor id, veritate facrae 7r^oo-- cantem, aedeluper duas alias pulcherrim aS facies, quarum fplendor fulguri Hmilis erat, quarumq; puIchritudoexprimi plane non p°' teli, apparentes. Binas inter faciesinfanscom fpiciebatur cum angelis fandum altarectf' cumftantibus.Binae illae facies fuper faera fa; infans in medioiUorum cernebatur,San ctl fim lS Codi cis Epbyemi.ini SUvonici. 59 } mu na nogu fo oumileniem, dali ihm ispo- vvieffc diavvoiii fovvieht. On fche ispovvie- da ihm glagola : proftihte ma bratie. jako- fclie vvoftach po obitzfchaiou itih vvtzer- kovv, i retzfcheh mih pomisli, niefl: tielo i krovv Chriftovva, kamo idefchi priati glie- ba proftah i vvinah} i afchtfchechofcheteda priiduh s vvahmi, outvverdihte mih po- mislo svviatie i prosphorie. Oni fche riefcha ' vvoftahni i gradih s nami i pomohlimfa bogu dah tih pomofchet, i tainujou fihlu Ivvoju nevvidimujou vvihdimu javviht. i wo- stavv priide snihmi vv tzerkvv. J bivvfchei •fiolitvvie k bogu o bratie dah jahvvitfa je- m u bofcheftvvennich tain lila. 1 jegdah na- tzafcscha fovverschahti fobor rekfche molit- v vo, poftavvifcha brata posredih tzerkvve. Onsche i doh otpoufchtlchenia fobora neh preftah slefahmi oumivvaja litze fvvoie. Po ibboriefche rekfche poh otpufchtfchenii paolihtvvi prihsvvavvfche iego otzih i bratija, 1 vvoprofchachu jego glagolaioufchtfche: ztfchto tih pokafalljeft bog povviefchdnam, dah ih mih polsuiemsa On (čhe s pla* ^fchem natzfchat glagolahti .• iako iegdah bift pravvilo piesnennoie, i protzfchteno apoftolskoie outzfchenie, ih natzfchah diakon, tzfčheftih fvviatoie Evangelie, tog- dah vvidiech pokrovv tzerkovvnii otvverfr. 'b nebefa iavvlaioufchtfchafa ihkoiesdoslo- Vv o evangeliskoie, jako ogn bift: ih ja- Vv lafchefa doh nebefeh. Ih iegdah biftskon- Bb 4 tzfcha- 394 Hi flori a fimis facramentis abfolutis, Diaconi a Cleri- cis recedentes, ad panem, qui offerendus erat frangendum accedebant. Ac vidi tum ego- met duas facies facrae m en Pse fupervolare vi' fas infantique fupermenfa ftanti pedesma- nusque colligantes: cultrum item habentes- atque infantemiftum mačtantes, fanguine* que calici qui in menfapofitus erat, infufo, eandem diflecantes, panique imponentes, qui corpus ihtim fiebat. ibi tum recor- dabar verborum Apoftoli r Cor. V. 7. & nos fiabemus pafcha, hoc eft Chriftum pro nobis facrificatum. Cumque fratres ad panem crum fumendum accederent, corpus illis por- rigebatur, Č5" tum Deuminvocarent^dicentes: d- men : pan is in manibus eorum erat. ACCC' denti & mihi tandem corpus praebebaturi quod cum tangere non auderem : vocem hanc perfonantemaudiebam. cur non hoc, homo, vis accipere ? nonne hic idem cit> quem tu quaerebas ? Atqui ego,ignofce min* quaefo, domine, refpondebam,qui corpus hoc tuum capere non poflim. Iterum tum v° x perfonabat, dicens: fi corpus accipere homo poflet: corporeum etiam illum invenir ef ’ quem tU invenifti* Jam vero fieri non pote /1 ut corpus quis accipiat. ordinavit tgitur Detjh 11 facer pams alt ari imponatur \ Adam guideO 1 quemadmodum in principio manu Dei fa^?’ carneque indutus, vivihcantis fpiritus na tum accepit: ita in terram illa refoluta, ip ir * tus in eo non permanfit. Chriftus a ute i i j 1 t j 1 f 1 1 Codlcis čphrcmidni Simoniči. tzfchanie Evangeliskoie, napredifche oubo poidofcha klirizi, diakonom imufchtfchim bofcheftvvennich tain pritzfchaftie i vvidiech nebefah otvverftan i ogn schodaičhtfch fo nmofcheftvvom fvviatich angel i vver¬ chu ich ihna dvvah litza prekrasne jeasche nieft mofchtfchno dobroti ispovviedahti,bie bo fvvieht ich jako molnia. I posredie dvvo- ju litznmalootrotzfchach, Angelifche ftafcha okreft fvviatia trapefih. Litza iche onadwah vverchu fuiatia trapefi, ih otrotzfchah posre- dih. J ichiakofche biftkontzfchanie bolčheft- vvennich Tain priblifchivvschefa diakoni ot klirofa, prelomihti chlieb predlofchenja, i vvidiech as dvvah litza, jafchebiefta vverchu [vviatijah trapefi, fvvafavvfche rutzie i no- 'ie otrozlčhate iefche bie vverchu ich. ih i- nviefta nofch, i Saklaftah otrotzfchah. ih is- nafta krov v iego vvtzfchafu,jafche bie vver¬ chu fvviatia trapefi. i fodrobivvfche tiehlo ie- gO)polofchitfa vverchuchlieba, i bift chlieb | le lo. Togdah pomanuch apoftolah glago- ' a joufchtfchah : ibo pascha nafcha fa nih pofchrefah Chriftos. I jakofche priblifchi- jchafa bratia prijati fvviatia prosphorih. Ida ]3lchefa ihrn tielo, ih jakofche prifivvachuglago- ‘ioufchtfche : amihn , ih bift chlieb vvrukjtch ich. J as jakofche priidoch prijathi, dadefa mih behlo ih ne mofchach iegoh priahti. Ih sli« ‘chach glas vvoh oufchijou moejou glagoli- u ‘chtfch mih : Tzfchelovvetzfche tzfchefo r ahdi ne prihmefehi; nieft li feh jegofche B b s jefeh 39 ochvvalihvv boga , prijach fvviatoujoui »rosphorub. Jegdah fche foborr otpieh, ih »riidofcha kliritzi vvkupie,ihvviediech pah- dotrotzfchah posredih dvvoju litzu. Kliritzi bhe llreblajoufchtfche dahri, ih vvidieeh po- krovv tzerkovvnuotvverft,ih boscheftwen- tia lihli vvosnofafchtchafa nah nebefah , ih otrotzfchahposredic litzu, Sijah slischavv- iche bratie, ihmnogoieoumileniepriemfche °ddofcha vv kellii fvvojah , vvoslilajoufch- tfcheh slavva bogu otzu, Amihn. (a)Hu- 398 Hi flori a (a) Hufus fermonis nonefTeaiiumaudorera> quam Ephremim : non una ratio evincit. I. Syri ipfi teflantur de facra caena eum pecu- liaria fcripta reliqui(Te. De quo ita clariffi- mus Aflfemannus in bibl. Oriental. p- 8& Laudattu , inquit , duel or Syrus vit * Epbrtm narrat , eum pr cel er alia plurima edidifle com- mentor ia in Genefin ,.,, de notivitote Domini, de baptifmo cjusdcm & jejunio oc relitjuis fak' tor is difpenfotionis myfteriis & c. Nulli aUtem, quod fciam inEphremi operibusreperiun- tur tradatus, facra: coenae myfterium data opera explanantes: dum ea omnia qu£ fparfim de hoc fidei articulo ab eo tradita deprehenduntur,nonnifi aliis argumentis fint intermixta, inque transcurfu quafial- lata, Speciem igitur veritatis habet non cxiguam , fermones hofce ambos de facra coena proprie tradantes ad Ephretnuffl audorem referri oportere. II. Omnes illi dicendi charaderes, quos cutfl veteres, tum hodierni Gritici in genuinis Ephremi fcriptisceugermanos ac propri° s dudum obfervarunt in his quoque ferw°' nibus, in priori prasfertim cognofčuntur* Suntenim perfpicui, funt faciles,funtde- nique ad concitandos permovendosqu e ledorum animos non inhabiles, P° rr ° interrogationis & exclamationis figur*’ creberrime in Ephremianis Icriptis n e ' quentataej identidem occurrunt. Non ig l ' Codicis Ephremidni Slavonici. 399 tur eft, cur dubitemus, quin Ephremiani foetus fint ingenii. III. Hi ipfi fermones, in vetufliffimis 3 quos in Slavonica verfione concinanda Rutheni in- terpretes fecuti funt, cociicibus manufcri- ptis graecis, in Mofcuenfi Imperatoriabi- bliotheca , ut ex fupra allatis conftat, bo- dieque rcperiundis, Ephremi nomine tan- quam auaoris infcriptiextant, IV. Iidem propemodum loquendimodi, es- demque formula? quas in duobus hifce fer- monibus,in priori prasfertim audlor adhi- bet 3 in reliquis etiamfcriptisejusgenuinis paffim obveniunt. Ita e. g. locutio ilia : adfvmtes ecce ( facro altari) Seraphimos & Che- rubimos circumdanteSffacie ali* obtebla^ fimilis illiqua? in fermone de-feftis dicbus ap. Voff. p. 9. deprehenditur. Angeli mundi ctim tre - more mimjlrant faciemque obtcgentes , non nu¬ dene refpicere &c. fimilis item llii, qua?, AJje- manno in biblioth. oriental. p. 6 j. recenfente’, in commentario ejus in Exodum occurrit. Ne quis ex eo[edem comedat, nam fi Seraphim (um tremore ei adjlant^ qtiis e 11 m audebit [eden- do manducare ? Item in llOC loco : Adeamus qu fed ipfe panis vitafatlus c ji lili, ut ipfum c orne detet, Scilicet utrisque in locis admirabilis illa n* delium cumChrifto fandiflimaeEucharifti*) interventu fada koivupio, declaratur , q ua tam arde ilii conjunguntur , ut in unum corpus qua(icoeant. (c) H ase illa demum verba funt, qux Pontin* ciam transfubftantionem aperte impugnant quxque evidentiffimumnoncreditK ab E- phremo transfubftantiationis praebent te* ftimonium. Comparans hic fcilicet panetn facrae ccens confecratum cum igni (d) f cU ardenti quavis materia, ita infert: quei n ' admodum ignis non una praedita eft natura> fed duplici,ligno fcilicet, feu materia ignb con- (d) Aliisquoquein locis Ephremus Euchariftiam curn comparat : e, g, in fermone de natur aDa c ur top r>or>J c tunela, Ignis, inquit, immertalis funt mpfierta C' ,r J ‘ setve ea temufefčreteris. Codicis]Epbr črnimi S/avoniri, 40 J concipiendo apta, & flamma ipfa con- ftans: paritet' & facer confecratus panis non fola panea natura conftatfed& divina, Duo alias a Pontificiis ejusmodi, quae no- ftrates contra transfubftantiationem e pa- tribus adducunt, teftimoniis opponi folent: ut vel de pane non confecrato fermonem effe, vel per naturam panis non ipfam lub- ftantiam ejus, fed accidentales tantummo- do proprietates defignari contendant. Sic clariffimus Maffeius contra illa epiftolae Chryfoftomiante vcrba: etiamfi natur a panis ipnipfo pcrmanfitd\x .. loco htecaffert: Chi e »e affuefatto alla favella de’primi, conofce »(ubito, che per natura del pane non al- »tro va intefo, fe non le proprieta natu. »rali di effo , il fenfo, 1’apparenza, la fi¬ gura , la confiftenza, la virtu di nodrire, >tutto cio che umanamente fa chiamar quel« »la cofa pane e tutto cio che ne’ baflttem- »pi (i e poi detto accidenti del pane 1 &c. »0* po/ha , niuna, inquit , difcordanza 11 »potrebbe provare in lui dalla dottrina »cattolica, poiche per natura del pane ot- »timamente puo intenderli il compleflo »delle fue naturali e fenfibili proprieta,a »tantopiu facilmente quanto che non 11 j>erano ancora filfati in tal materia i ter- »tnini, Che fecondo tal modo di parla- »re fia in fatti ftato diftinto anticamente »tra i a (bftanza delle cofe e la natura &c, ^eutram vero addufto huicteftimonio C c ob- 404 Hiftorid vertipoteft. De confecrato enim pane Ephremum Ioqui : primum ex adječlo illi epkhetoquo facrum eum vocat intelligj- tur, Deinde tale quoque hic panis praedi- , catum habet , quale nulli nifi confecrato COllvenir. divina fčilicet natura conjlare^ 10C eft Chrifii corpus & fanguinem fidelibus offerre dicitur, qu£ecerte divina virtuspa- ni propriaeft faeramentali. Multo minus aufem per paneam hic naturam accidentn tantum panis fignificari poiiunt : Quoe- nim fenfu accipitur natura divina : eodeffl etiam panea. Jam yero per divinam nzton nemine non fatente(e) , intelligitur Ipbd fubftantia Chrifti ipfa. Ergo nec per na« turam panis quidquam aliud quam fubftan¬ tia panis ipfa denotari poteft. Nonaliutn quoque hujus vods fenfum (imilitudinis a ipfam pertineant, cumque in e (Te fuo, ut philofophi Ioquuntur, conftituant: ea p^' (cj Maximum enimbaerefis crimeninfeadoiitter«t»q u ' n ° lubftantialem & totum Chriftum, led accidentalem ^ . tum & partialem, ut ita dicatn> in facra ccena i £xempeli vvennfie merekten dafs ihre Znh'o r f ,s diefes faeretment fiir fc hlecht Brodt untl Vdein tenmochten , fo lehrten fie das Gegenthed •> vveiien mit folehen Worten , die fafi zu hartfim nen. Idem de Ephremo noidro dicas j $ ^ etfi interdum k^uztto ztrcnriZetv transmutationem credere videatur, pK j tamen ab illa fententia alienus fuit. apertius quaefohoc evincit, quam exe0l ^ s fupra addudum teftimonium > tam S r ‘' Codicis Ephremlani Shvonlci. 409 certe, ut, rtfh.il habeant adverfarii, quod obloquantur. Accedit alter illelocusquem exhymno ejus de fen^piterna verbi gcneratio- ne’de ejusdem incarnatione & reali in Euclia- riftia prselentia ClarilT. Afifemannus in bi¬ bliofil. oriental.p.ioi.adducit : In pane tuo latet Jpiritut qui non comeditur , in vino tuo ar- det ignis , quinonbibptur, Špirit us in p me tuo y & ignis in vim tuo, quibusverbis quid aliud fignificat Ephremus, c l xxammfub& alsbey det Mejfe brauchct, Dtejfe Tniaren tinterfchieiUtcher Gattung : etliche 'vvurden \ gena-ant , die z,um Geddchtnif der stujf- . erftehung Chrtfii gefungen •vuorden, andere tp&VjtctVcL" ‘HUripta, andere AVclTOoKiKct &C. Watsnn nun »n- te rfchtedliche folcher Gefangc z^ufammengehduget, und m e mer futte ahgefungen uj-uerden, fi 'vvird folcbes Hcivuv genennet, conf J oh, Cafpar. Sutccri thefaurum £cclejta/l, Amftclod. 172 g.duob. tom. infol. recufum in. voce SLOLV CoV. KAV tov , inquit , efl Pfalmus & canticum ,f rt i s dtebus or dinar te & certis diebtts c ant pilit um. Aliam tamen dat hujus vocis derivatione Zortaras ad Ca¬ non. Anaftaf. Damafcen. KOMU V, inquity XeyS7Xj OTI a ^Tft,SV0V KCp TSTVVTOO/ASVOV S%it TO epoflij(>0V tv- VtA u^oug tnJvJt^HMVOV. h, c, c anou app e llat ur qno- n iam eertttm (f fermat um habet metrum qttocl no- •vcm melodiit abfelTiitur čkc, INDEX 4io «8§ ) O ( §3> INDEX RERUM PR/ECIPUARUM IN HOC LIBRO CONTEN- TARUM, De abbreviaturis Ruthenorum. p. 4f. Dealphabeto duplici Slavon. 76. De alphabeto Hieronymiana falfo fic di&o. 77.107. Jacobi Andreas oratio de primo Trubero. ApocalypfisJohannea in quibusdam editioni- bus N. T, Slavonicipoft calendarium pofiu 180* Jofeph. Simon. Aflemannus laudatus 12 f. - - - ejus merita in Ephrem. Syr. ul- 22(5. feq. Auberti confilium de nova editione Graeco- rumEphr.operum adornanda interruptu« 1 * z 66. B. Baronii annales in linguam Slavon. verfi p* 5 * Barbaries feculi quo Methodius & Cyrilm s vixerunt non impediunt, quominus vedi- onem fuam bibliorumSlavonicam con reče- rint. ijo. ■ Matth. Belius praecipuis hujus feculi hiltor cis annnmeratus 63, ejus prodromus Hungar. antiq. & n ° v laudatus. 6 j t 64 feq. lndex. 4 TI ejusdem de večeri literatura Hunno Scyth, tradat, ibid. Bellarmini fententia de Hieron. verlione. io 6 . DeEduardi Bernhardi libris. 9.103. Nicol. Bergiuslaudatus.4.7. De bibliis Slavonica: dialedi Wittebergenfi- bus, l inqtctens , p. 71 lin 2f, demofjlratiir, p. 73 . iin. 28. iol era " tur$ q..qnxlnc incipir. p. 100. lin. 12. deleatur ■verlione, p. III. lin. le\.nomtKd, p. 139. lin 16 MunusVtinflt. P • l f 4 ' lin. penult. deleamu. no-vumqae Ttircicum Slc. p. 167. ^ n ' 1 ' Trii)oltino.y.\ r ?(>.\\\\.12.Cratlttce.diale£it p, 220.lin. 2 o> evidebor p. 268, lin. 28 - Inu tota nota (c) deleatur: re enim penitius indagata a me potius quam clarislimo Otedmo crio- rem commilTuin efle animadveiti. vidi enim in bibliotnei IiacHamburgenfi o^oi 7 ro^inov Ambrolii a NicIaoBaitbo- lini Florent: in 4. editum, ut & antiquam Dionyb Areo^ pagitx vetlionem ab eo concinnatam, in quibus abbas to tiUsqueCama!dulenlis coenobii prxful appellatur. p. lin. 22. (mnot.)leg zverjionibus partim, parter®JecMrn confpicet, p. 299. Im II qu& Johanne Schuvaieero P' ^ lin. 17. crednhtatiscaujjk ejfedtcam, F 1 N 1 S 4 2?f' I J. ',t