\













JDismtatifl Inauguralis

jODISA

DE

ICTERO GRAVIDARUM

ET

NEONATOREM,

QUAM

im® w®mmm  soiMsiraiVJi 2 iA¥®isa

RITE OBTINENDA

IN ANTIQUISSIMA NEC NON CELEBERRIMA

C. R. UNIVERSITATE PATAVINA

FUBLICAE DISQUISITIONI SUBMITTIT

EDUARDUS COLLORETTO

IILYRUS LABACENSIS

PATAVII

TJPIS CARTALLIER
1837

.'A*

44748

OSOOsO ZST~

CELSISSIMO AC REVERENDISSIMO
DOMINO DOMINO

MiDiat w®&®»

PRINCIPI NEC NON ECCLESIAE CATIIEDRAL1S LABACENSIS

EPISGOPO

S. CAES. REG. MAJ. A ČONSILIIS GUBERNII

BTC. ETC. ETC.

VIRO

SGIENTIA, BENEVOLENTIA,
HUMANITATE AG PIETATE
INSIGNI,

PRIMOS HOS STUDII ACADEMICI FRUCTUS
IN PERENNE GRATI ANIMI
SUMMAEQUE VENERATIONIS MONUMENTUM

SAGROS ESSE VULT.

TJltimum quod Medicinae candida-
to leges academicae injungunt ofji-
cium , mihijam a Ion girnjuo exoptalam
obtulit occasionem , devotissimam quam
erga Te semper exoptavi animo vene-
rationem , puhlice nune projitendi. Et
sane vix verbis exprimere val e o gau-
diurn , quo animurn meum perfusum
sensi dum potestatem mihi a  Te, Cel-

s is sime Domine! concessam intellexi.
hasce in arte medica primitias Cele-
bratissimo Nomini Tuo dedicandi at-
que consecrandi.

Hoc studio et zelo Tuo litterarum
captus Celsissime Princeps ! levidense
opus isthoc Nomini Tuo inscribere
statut id unum a Te demisse petens ?  ut
opus idem ceu surnmae meae erga Te

venerationis devotionisque pignus , at¬
iju e in debitae Tihi reverentiae , et gra-
titudinis testimonium ea^ quae in lite-
ras , literatosqueferri soles , benevolen-
tia suscipere , et conatibus meis oppor-
lune javere digneris. Ilci vovet

Celsitudini Taae

devotissimus

AirCTOR.


.




DENOM1NATIO ET DEF1NITIO MORBI.

Xcterus, aurigo, a Celsio  ob colorem aureum,
morbus regius dictus; morbus arcuatus; Germa~
nis: Gelbsucht; Itališ: literizia ; TJungaris :
Sargasdg ; Polonis: Zultaczka ; Gallis: Jau-
nisse;  est secrelio et excretio bilis abnormis,
per decoloralionem propriam corporis superfi-
ciei totius, nec non oculorum albugineae flavo
colore sese mauifestans.

In specie icterus gravidarum et neonatorum
est morbus secretionis et excrelionis bilis a nor¬
ma aberrantis in gravidis et recenter natis in
certis ac propriis modificalionibus obveniens.

Secundum cel. de Raimann  icterus est illa
adfectio morbosa, e bilis secretionis et excretio-
nis turba, quae totius corporis superficiei atque
oculorum albugineae flavo per varios gradus co¬
lore, urinis flavo -rubicundis vel obscure bru-

neo-flavitlis, ulplurimnm crassis ac turbidis,
corpora alba croceo notantibus colore, alvinis
excrementis albis aut albo - griseis , djspepsiae
svmptomalibus, nonnuncpiam sudore quoqu»,
šaliva, sputis, imo sero sanguiuis flavide ti netiš
aLgue lingenlibus insignitur.

Cel. Henke  aurigiuem recenter natorum il-
lam adfectionem dicit, quae a tertia ad septi-
mam usque diem superficiera cutis infantilni de-
colorat.

Secundum cel. Frank  ieteras est ille morbas,
cujus phaenomena primaria: relentio liquidi bi-
liosi plus minusve flavicaulis, subinde in viride-
scentem, rarissime subnigrum colorem abeunlis,
et mox per corpus universum, mox vero per
partem illius conspicui, nonnunquam soban per
oculorum albugineain diffusi, cum urinis plerum-
que obscure rubris, spumosis, charlam linteaque
immersa tingentibus, faecibns vero fere griseis,
saepe cum pruritu cutaneo et variis functionum
turbis constituunt.

Danlur eliam observationes, foetum matris
uterum relinquentem aurigine jam laborasse.

SYMPTOMAT OLOGIA.

Praecipua sjmptomata ieteri sunt secpientia:
Color flavus in albuginea oculorum, in tempori-
bus, in facie nec non peetore pedelentim ad
universam corporis superficiera sese e x le n de ni -

modo stramineus, modo aurantiacus. Haec fla-
vedo serpit ad carnes et ossa, invenitur et in
spulis el in urina nec non faecibus. Sapor ama-
rus, anorexia, nausea, pruritus cutis. Urinae pro-
funde tinctae adparent croceae, interdum coffea-
nae, quae linteum immersum tingunt, alvus lar-
da, parca, cum faecibus aut duris ant argillaceis,
griseis, aut albescentibus, quae dependent ab
insufficiente bilis quanlitate ad tubum intesti-
nalern descendentis. Habentur etiam exempla
de sudoribus, quibus lintea flavo colore tingeban-
tur. Visns etiam ita alteralur, ut omnia flava
conspiciant aegri. Reliquam phaenomenorum
sericni sistunt bepatalgia, peculiaris anxietas in
abdomine,quae abdominalis seu hepatica dicitur.
Sed ob variam differenliam causarum nec non
complicationum, varia hujus niorbi imago obser-
valur.

Sic auriginem a pletbora tumor hepalis, aucta
ejus sensibililas, turgescenlia sanguinis versus
encephalum et svmptomata febris comitantur.

Si icterus ab hepalis inflammatione, praeter
sjmptomata morbo peculiaria, etiam signa loca-
lia hepatis inflammationis adsunt: quippe dolor
fixus in hypochondrio dextro constans, qui sub
inspiratione profundiori augetur, cephalea, silis,
lingua sicca et febris inflammatoria momentum-
que occasionale rite exploratum, diagnosim con-
firmant.

In aurigine ab induratione benigna aut sci-

rrhoea, pars attactu dura, vomitus et nausea, de-
fectus doloris, aut nonnunquam lancinans acce-
dente levi inflamraatione partis induratae, et ab-
sentia febris deprehenduntur.

Icterus ulcerationi parlium cjstidis felleae
originem debens, morbum bepalis praecursoriura
babet. Cel. Bontius  in India orientali hanc mor-
bi speciem pluries observavit.

Anriginem ex praesenlia calculorum bilioso-
rum orlam, dolor vehemens in regione hepatis
et stomachi, qui post pastum augetur, vomitus,
convulsiones, singultus, insultus cardialgici et
animi deliquia periodice recurrentia demonstrant.

PATIIOGENESIS.

Diversae dantur opiniones circa Pathogeniam
bujus morbi. Veteres credidere, bilem in san-
guine iclericorum circulantem in liepate secre-
tam, ibi resorptam et in massam humorum per
venam porlarum iterum reversam fuisse. — Re-
penlina bujus morbi origo et ejus praesentia,
etiamsi secretio bilis in duodenum impedita nori
sit, buic opinioni valde conlradicere videnlur.

Clar. Morgagni  et Autenrieth  morbi causam
in lenta aut intercepta sanguinis circulatione per
vaša capillaria quaerunt.

Cel. Baumes  et Rosenstein  morbi causam in
mechanica obstructione ductuum biliferorum per
meconium, mucum et aliasquisquiliasagnoscunt.

i3

Chambon  a vi mechanica subpartiis negotio ce-
rebro illata et hujus passionis in hepate refluxu,
derivat.

Therapiae hujus morbi magis consenlaneum
esse videtur,originem ejus a stimulo hepar infe-
stante repetere, tališ stimulus nempe uberiorem
secretionera bilis causat, ad quam percipiendarn
vaša resorbentia hepatis invitantur, dum stimu¬
lus et vitam eorum sollicitat, hinc ex lege bilem
in lumen sumu reeipiunt et insimul ductuli bili-
feri infarclum et obstructionem experiuntur.

Slatum hinc spasticum hepatis et ductulorum
biliferorum adesse, origo repentina auriginis sub
spasmis et convulsionibus in aliis corporis parti-
bus, tjpus sjmptomatum remittens et intermit-
tens, causae nonnullae occasionales spasmos
provocanles, uti animi pathemata, et landem ef-
ficacia magua remediorum antispasmodicorum
et anliphlogisticorum abunde demonstrant.

Nec negatio clar. Bosquillon  auriginis spasti-
cae, hancce sententiam, experientia et clarissi-
morum virorum exemplis comprobatam, infir-
mare valet.

AETIOCOGIA MORBI IN GENERE.

A quibusdam medicis desumitur ex superabun-
dantia bilis, lotam massam reliquam inquinan-
lis; sed haec non sufficit, nam et interdum hepate
sano icterus in corporis superficie sese manife-

slat. Est potius fundata in pecnliari processus
plastici conditione, sub qua bilis copia major ge-
neratur. Relale ad bilem, quae in bepate secer-
nitur, sequenles duci possuut casus ad gene-
randum icterum: Vel exitus naturalis omnino
denegatur, vel tantum pro parte, vel nullum in
bilis excretione adest obstaculum, sed in secre-
tione ejus, vel denique excrelio respondere ne-
quit bilis secretioni. Quoad originem icteri re-
qniriLur peculiaris conditio systematis reprodu-
ctivi, sub qua nascitur nisus in humoribus ad
majorem principi! biliosi quanlitatem generan-
dam, ad quod etiam paria vitia bepalis concur-
rere possunt. Dispositionem babent quaedam
subjecta ex parte temperamenti, propler quod
major bilis quanlitas in illis secernitur; dein fa-
vent disposilioni etiam circumstanliae externae,
uti clima calidum, tempus aesLivum; praelerea
omnia illa momenta, quae stases et inertiam in
vasis abdominalibus producere valeut, proclivi-
tas ad animi pathemala et prae aliis adiram,
quae fontem agnoscunt in bile ipsa.

Data dispositione, tanto facilius causae occa-
sionales auriginem producunt, uti turgores in
bepate, vel inflamrnationes, turgores ex accumu-
latioue bilis in ductibus biliferis, quod observa-
tur in febribus biliosis. Omnes causae, quae se-
cretionem bilis nimis incitant, uti animi pa-
tbemata, abusus potuum et remediorum pblo-
gisticorum; porro omnes polentiac, quae exi-

i5

stuut aestivo tempore in climate calido, uti sic-
citas athmosphaerae et calor maximus; denique
omnia momenta, quae bil is excretionem prae-
pediunt, uti concretiones ductus choledochi, aut
obturationes a muco, a bile nimis ci’assa, densa,
vel a calculis. Sunt et casus, in quibus Ascaris
lumbricoides hanc obstructionem produxit.

Inter causas occasionales, hunc.morburn pro-
vocantes, numeržntur etiam vitia organorum he-
pati vicinorurn, uti: parectama lienis, intestino-
rum repletio, graviditas; nam uterus gravidus
mechanica pressione comprimit ductus biliferos.
Recensentur adhuc species spasmorum ductus
biliferi, in quibus denegatur bilis descensusj ira
ipsa, quae per spasticam, quam efficit, ductus
biliferi contractionern, facit plethoram biliosam
in vesica fellea ipsa, sed icterus inde proveniens
est transitorius.

Aetiologia morbi in specie.

Causas speciales nune auriginis gravidarum
et recenter natorum adgrediens, prius interpre-
tari conabor « (jua ratione foemina gravida
» foetui auriginem communicare valecit  » , et
bic solum ad nexum anatomieum inter foetum
et matrem c[uemque attentum reddere vellim,
quo rite consideralo, facile perspiciendum erit,
matre ietero laborante, et foetum necessario eo-
dem morbo laboi’are debere.

i6

Hocce assertum confirmat observalio cel. Ker-
kringii ,  qui in seclione infantis icterosi, qui bre-
vi post partum defunctus est, et cujus mater au-
rigine laboravit, ossa corporis integra colore fla-
vo tincta inveniebat. In gravidis pressio nteri
ingenter extensi, faeces in Iractu intestinali in-
duratae, animi palhemata nec non saepe vitia
organica organorum abdominalium anriginem
producunt.

Cel. Zvvinger  inter cansas auriginis gravida-
rum expansionem c_ystidis felleae memoralu di-
gnam refert.

Spasmos anriginem provocare Lestantur cel.
Morgagni, V e slin g, IJelvvig  et mul ti alii; ne-
gant Hcberdenius  et Coe.

In recenter natis relenta meconii excretio,
quae efFusionem bilis in intestinum duodenum
impedit, juxta opinionem clar. Bischoff, Fro-
riep  et Vrisberg  qua frequentissima causa icte-
ri consideranda est; nam teste experientia ple-
rumque illi infantes aurigine corripiunlur, qni-
bus Colostrum denegatum fuit, et cujus locum
ecco[)rotica ad ciendas excretiones alvinas sup-
plere non valent.

Secundum cel. Iienke  in recenter natis fun-
ctio bepatis, tractus intestinalis et cutis meta-
morpbosim validam experta, auriginis origini
ansam praebent.

Iclerus neonalorum epidemice grassans, ob-
servatus est a Bruinning  anno 1772, nec de

r 7

suni observationes febris intermittenlis icteri-
cae.

PROGNOSIS.

Haec in aurigine diversissima ob variam con-
ditionera causae occasionalis.

In sanitatem abit aurigo, si causa auferri, re-
fluxus bilis in duodenum restitui, et conditio
morbosa processus reproduclivi emendari po¬
teši, et tanto facilius sanabitur, si causa leviš
fuerit, nota, recens et facilius amovenda. — In
alios morbos transit, ubi adaequala therapia non
fuit instituta, aut ubi causa vel ignota, vel nola
quidera, sed non amovenda. Varia sunt mala
secundaria processus reproductivi, in quae tran¬
sit, uti: tabes emphractica, bjdropes ob turba-
lum aequilibrium inter secretiones et excretio-
nes atque propter discrasiam biliosam, quae ma-
gis inclinat ad characterem septicum, propter
praevalens principium alcalinum facile oritur
scorbutus. — Icterus per se ad mortem non du-
cit, nam solummodo decoloralio est; sed sub eo
oriuntur varia vitia organica non corrigenda, ex
quibus provenit mors, sive repentina  et quidem
sjncoptica,  ubi vomica hepatis ita increscit, ut
ortlaopnoea et djspnoea lethalis oriatur, aut
etiam, ubi repentina evacualio vomicae in ca-
vum abdominis locum habet; vel lenta,  quando
per stadium colliquativum vires omnes ex inte-
gro consumuntur.

2

i8

Aurigo gravidarum plerumque ante partum
difflculter auferenda, associans sese ad hydro-
pem, meteorismum, febrim hecticam aut cache-
xiam aliquam, periculura vitae inducit.

Decolorationis cutis ipsius modus ad progno-
sira staluendam quidquam confert; nam aurigo
flava meliorem, viridis minus amicam, auri¬
go nigra pessimam prognosim admittere solet.
Icterus a vitiis organicis omuem medelam re-
spuit.

Prognosis in aurigine neonatorum plerumque
fausta; nonnunquam morbus cito sine adhibita
medela jam quarta, jam septima die disparet,
nec mala secundaria relinquens, aut solo bal-
neorum tepidorum usu dissipatur. Hic tamen
memorandum, ne color cutis flavescens neona¬
torum, qui post partum difflculter exantlatum a
stagnatione sanguinis in čute provenit, habea-
tur pro ictero. Fuisse tamen epidemias pecu-
liaris malignitatis, Bruinning  et Rosenstein  te-
Stantur, et secundum alterum convulsiones et
dolores colici accedentes, imprimis prognosim
obnubilant.

Auriginem gravidarum et neonatorum ex ru-
ptura vesicae felleae et ab calculis biliosis indu-
ctam periculosissimam et fere semper lelbalem
esse quisque perspicit, rite perpendens vim et
effectum nocivum harum potentiarum in rela-
tione ad integritatem oeconomiae animalis.

»9

THERAPIA.

Haec duplici modo instituenda est; nam icte-
rus^morbum primarium per se existentem con-
stituit, vel secundariumj qua sjmptoma cujusdam
adfeclionis morbosae.

Melhodus medendi auriginem, qua morbum
per se existentem, amplectilur indicationem cau-
salem et indicationem morbi ipsius.

Indicatio causalis, ut prima et praecipua, ad
naturam potentiae nocivae sive idiopathicam sive
sjmpathicam respectum babere debet, nec non
versatur in illius amotione. Haec indicatio causa¬
lis contra icterum in genere valet, sed et in spe-
cie erga auriginem gravidarum et recenler na-
torum valebit.

Hinc in aurigine a pletbora sjstematis venae
portarum, melhodus antiphlogislica et tolvens
cura evacuationibus sanguinis topicis, creraor
tartari, tartarus tartarisatus, liquor terrae folia-
tae tartari indicantur.

Iclerus ab inflammatione hepatis exortus, tbe-
rapiam propriam exposcit: hinc evacuationes
sanguinis topicae aut etiam universales et reme-
dia leniter solvenlia cum emollientibus unita.

Si inflammatio hepatis ex diuturna calculorum
in hepaLe mora originem suam repetit, antiphlo-
gisticum apparatum exposcit; hic memoratu di-
gna vidctur observatio cel. Cullen,  qui instituta
sirnih in času venaesectione, in sanguine cru-

20

stam inflammatoriam similem ac in pleuropneu-
monia invenit.

Aurigo capitis laesiones comitans nonnun-
quam, secretione bilis ob stimulum vulneris a
recto tramite aberrante incedens, emetica, serius
purganlia admittit.

In ictero ab stagnationibus viscerum abdomi-
naliura et statu irritativo sjstematis vasorum
methodus magis solvens exposcilur; hinc sales
medii in connubio cum exlractis saponaceis,
uti Taraxaci, Graminis, Fumariae, Saponariae;
fructus Taraarindorum, Rheum et Sapo qua-
drant. Hujus loči etiam sunt: ova recenlia cum
aqua Cinnamomi aut saccharo contrita, serum
lactis et decoctum radicis Curcumae, qnod jam
Sjdenhctmus  magnis laudibus extollebat.

Aurigo a concrescentia ductus hepatici aut
cjstici vel choledochi, cujus diagnosis notabilem
difficultatem praebet, ut tot medici libenter con-
sentiunt, illum morbum non cognilum ab ipsis
fuisse, sanationem omnem recusat, quum opera-
tio a cel. Petit  proposita, bic nullis argumentis
firmis suffulta, magis pium desiderinm, quam in-
dicationem causalem explendam offert.

Iclerus ex praesentia calculorum biliosorum,
qui in ductibus biliferis, in capsula Gljssonii at-
que c_ystide fellea inveniuntur, oec non ex terra
calcarea acido phosphorico combinata constant,
atque diversae magnitudinis, formae ac consi-
stentiae sunt, testante Heberden  ope tartari

21

emeLici feliciter debellatur, qui qua narcoticum
liocce in času clolores sopit; dein sub insultu
pro re nata birudines et emulsiones, statu spasti-
co insimul praesente Opium, Casloreum, Aelher
sulplmricus, balnea et clysmata conducunt, quo
cessante succi plantarum inspissati, Rheum, So¬
da carbonica et clysmala Kaempfiana. Complu-
res medici etiam saponem longiori tempore por-
rectum in solvendis calculis biliosis proposue-
runt.

Aurigo a saburra solummodo neonatisest pro-
pria, et a meconii praesentia pendet; cura in-
stiluilur eccoproticis, sjrupo mannato, Rlieo,
balneis. Similis icterus in infantibus lactantibus
etiam nascitur lacte alterato, et sanatur purgan-
tibus.

In ictero a sordibus gastricis, primo enietica
(abseple orani inflammatione), deinde leniter sol-
venlia et purgantia fortiora, exceptis salibus,
optime conducunt.

Aurigo a vermium praesentia in bepate ipso,
cujus exepapla clar. Bianchi  adfert, aut in duetu
choledocho aut intestinis, primo ablalionem con-
ditionis generationi vermium faventis, dein an-
thelmintica cbaracleri febris et statui virium vi-
talium correspondentia exposcit.

Icterus ab inflammatione viscerum abdomi-
nalium cum hepate nexorum, a gravedine vel
faecibus iivjuratis exortus, ablatis hisce statibus,
toliitur.

In aurigine a retropressis exanthematibus ant
impetiginibus reviviacentia hornm postulatur;
hinc balnea, tartarus emeticus in unguento aut
solutione, tinctura cantharidum ; interne hepar
sulphuris a granis quinque ad decem, aelbiops
mineralis cum floribus sulphuris, ant Antimo-
nium crudum cum extracto stipitum Dulcama-
rae adhiberi possunt.

Si ex suppresso fluxu menstruo aut haemo-
rrhoidali aurigo exorta est, hicce restituatur.

Icterus a morsu animalium venenatorum, v.g.
viperae, scorpionis, verosimiliter contractioni
spasticae vesicae felleae et ductuum biliferorum
originem debens, antispaticis et sedantibus opli-
me sanatur, exquorum serie praesertim salC. C.
volatilis et špirit, sal. ammon. caust. farna extol-
Juntur.

Aurigo ab animi pathematibus, ut plurimum
praesente insimul statu spastico, antispasmodi-
cis, uti lapidibus cancrorum, potione Riveri, li-
quore minerali Hoffmanni, liq. C. C. succinato,
fomenlis aromaticis tractatur; praedominante sta-
lu spastico, influxu palhematis jam recedente ex-
perientia laudatur exemplis a Greding  et Ludwig
adduclis Cicuta aut per se aut cum melle exhi-
bita, vel cum Belladonna in connubio; Ipecacua-
nham in refracta dosi Baldingerius,  virtutem
assae foetidae in his casibus Herzius,  opii Vo-
glerius  optimo cum effeclu exploraverunt.

Kec croci efficacia in his malis deest testante

25

Marcardio',  dein clvsmata ex remediis antispa-
sticis, iuunctiones oleosae et emplastrum vesica-
torium in usum trahuntur.

Febris intermittens iclerica duplici ralione ad-
paret, aut cum singulo insultu febris intermit-
tentis in conspectum venit, typum periodicum
ludens, vel post sanationem febris inlermilten-
lis cum sordium adhuc in primis viis praesen-
tia. In ambobus casibus infarclus et spasticae
adlectiones in sjstemate chjlopoetico sine du-
bio adsunt, quae usum remediorum solventium,
alternatim cum evacuantibus, exposcunt; febri-
fuga, imprimis China, surama tantum cautela
etsolum post ablatam auriginem adbibeantur.

In aurigine sic dieta hjsterica vel bjpochon-
driaca, praecipue homines delicatulos, erethisti-
cos, post refrigerium aut levem commolionem
animi corripiente, antispasmodica universaliter
et topiče adliibentur, imprimis opium optimo
cum successu in usum traetum fuit, eccoprotica
dein bilem aerem evehentia, ejelum therapiae
claudunt.

Tandem aurigo recenter natorum, nune tem-
poris rarius occurrens, plerumcjue usui eccopro-
ticorum cedit, quae meconium evehunt, et sic
effusionem bilis in intestinum duodenum libe-
riorem reddunt, ex quibus oplime quadrant,Co-
lostrum, sjr. Cichorei cumRbeo, sjr. mannatus,
syr. simpl. cum Magnesia, pulv. ex Magnesia et
Rhco, Sapo venetus praesente in sim ul levi adfe-

2 4

ctione spastica aut debililate, balnea tcpidula
cum sapone nec »on berbis aromaticis imprae-
gnata a cel. Froriep  commendantur. Sl compli-
catio cum torminibus, spasmis, colica adest et
eccoprotica fruslra jam tenlata fuerint, cljsma-
ta ex infuso (Chamomillae, sero laclis, melle, de-
cocto Avenae cum pauxillo olei; et si morbus per
longius lempus excurrit, inunctiones cum un-
guentis volalilibus et aromaticis in regione ab-
dominis prosperos effectus praeslabunl.

Perlustratis supra frequentissimis causis icteri
ut morbo proprio, et tractatione illius perscru-
tata, adgredior in genere medelam auriginis
sjrnptomaticae, nec indicationem causalem, nec
morbi explere admittentis, et solum therapiam
sjmptomaticam desideranlis.

Medicus his miseris aegris praeler consolatio-
nem psycbicam, regimen diaetelicum, motu m
aequabilem in aere sereno et libero, nnitationem
habitationis et itinera suadeat, medicamentis
aptis stimulum bilis acris in massam humorum
reversi mitigare, qualitatem bilis ipsam corrige-
re et excernere sedulo studeat, tali modo febrim
he.cti.cam ultimo sese associantem praecavere,
aegrum orci faucibus eripere, et etiamsi non
dulci vitae, attamen vitae iterum reddere vale-
bit; hinc acida vegetabilia, serum lactis tamarin-
datum, limonea ex šale essentiali Tartari, cre-
more tartari etc., qui bilem acrem mitigant mi-
nuuntque, insimul obstipationem, quae fere sem-

25

per adest, auferunt; stimulum validum decoctum
seminum lini, Cannabis, Graminis, aqua Sel-
teriana, Facbingensis moderabit, marcorem con-
spicuum lac asininum debellat, etquum excretio
bilis per renes facillime contingit, diuretica le-
viora reliquis circumslanliis bene perspeetis sum-
tna efficacia hic loči adbibentur, insimul thera-
piam radicalem adjuvantia et non raro unica tela
medici in debellando ictero sistunt.

Dilucidata nune aurigine ex parte, neminis
intellectum fugiet, illam mox morbum levem
nec traclatione indigentem, mox gravem, dulci
vitae insidiosum, mox revera lethalem sistere; et
liinc forsan notatu dignum erit, jam veteres me-
dicos mulla et varia remedia qua specifica con-
tra auriginem laudasse, ex quibus nonnulla mi-
rae condilionis, solum rudem empjrismum re-
dolentia, merilo oblivioni tradita sunt; sic Th.
Bartholinus  novem pediculos cum pane et bu-
tjro comedere, F. Hoffmannius  pulverem foe-
tus leporini sectione matris obtenti, alii Oniscum
asellum, Lotium ovilli, et similes quisquilias su-
mere proposuerunt; ast principia medicinae ra-
tionalis baecce omnia dissipavere, et solum in-
dicationibus firmis medici medelam radicalem
aut sjmptomaticam ieteri adgrediuntur.


THE SE S DE FENDENDAE-


I.

Febres intermittentes ad nevroses referendae.

II.

Non dcitur venenum absolutum.

III.

Diaeta primum et firmissimum therapiae fun-
damentum est.

IV.

Matre ictero laborante et foetus eodein la-
borat.

V.

Ophthalmologiae studium dijficillimum saga-
citatem ingenii perspicacissimam exposcit , saluti
humanae saluberriniurn et utilissimum.

VI.

Acarus scabiei non est causa. sed effectus.

Morbus morbo saepenumero tollitur.

VIII.

Vita sanguinis minime neganda.

IX.

Acidum hjdrocjanicum in stadio phthisis
pulmonalis prirno multum. in secundo parum , in
tertio minime vel nihil valet.

X.

Medicus magis observet , quam agat.

XI.

JDantnr diarrhoeae purgantibus sanandae.

XII.

Feb ris phthisicorum cortice peruviano non sa-
natur.

XIII.

Fatur debilitas , quae antiphlogisticis tollitur.

XIV.

Vis medicamentorum chemica in corpus hu-
manum haud leviš aeslimanda.





I ’



Narodna in uniuerziteina
knjižnica

00000445808