CHR.ISTIA

MORIBUNI

SANCTISSIMIS SACRAMENTfr=
Pceoitcntiae , Viatici , & Extremae
Unftionis rite proviius:

APHORISMI, EXHOR.TATION ES
ET SOLILOQ.U I A ,

Quibus Spirituales Medici Infirmos curctre :

& in agone conflitutoi ad ultimum
vitje terminum feliciter
perducere vale ant:

Ex variis AučloribusScholafticis, & Afce-
tis, Italis, &Larinis hanc materiam
tračlantibus, quidquid in eis uti-
lioiis reperibile eft, excerpti:

Queis ad/eSa funt qu<eque in ordine ad trium
horum Sacramentorum adminiftrationem
tn Rituali Romano habentur,

Icem varil indicia , Sc conječturce proxim*
mortis in Moribundo, Ordo commenda-
tionis anirna? , Benedičtio mulierit
poli parnim , aqua: , domus »

C O L L E C T 0 K E

P. JOSEPH O C USA NI

SACERDOTE CURATO.

VENETI t S , MDCCXLIX.
Typis Modesti Fentii
S U P E RIO RU M PERM1SSU.

Sive

Abfolutiones generales, Scc.

v


Jf&MjfKl  rt 1; H i Jf OH
' "<  ' , ; u .

' «■ ::" ■H : - s

■ 1  . - V J 2

i ■ \ :  ( : '>y A‘,Ari ‘ -i ■.

,

■ < i4, , , * ‘

i•«¥on'jTi .V.» vnu.S.fM (H o •

j IM f'v

" .e , (b:/VT:Ka,.;T k  A., t- .ir'

;šni Je.

-il.i< r. ■ :,! i - : " p b ■ - j:.» , • i:  •

hriij t  '.s -..V ?i ci

i '- > ;  .. \ l.VlvtT. TT;

Kt^e-kJvsMtvn&ifc *$«•«»&

..m’vA  (■•.•.vwvR' 5\w*iS

SJuloiflCC' '.Z  , ! -A,tli  tnisV I. »•
pirt 0  .o!>p t .

••iiij.li < 1  ■ .& , — ni? :•  .;•■<>

t , i; r.v.itt  ■<

.o? i£•■>*.<'snobdoldA

s s( : § rx-  d  s i i .o i

‘ G r - 1 ? j

■ n  ud  a td aF3p A-j

.TI a -}  T: •' G < f! J J"? •. / iv

11 ’. H H 'I it 2  3  'I © M 2IQ vT .

A 7  V.  .V-'. £ .. v

(./V ^ 7  02 >'^<K>

II)

Mofaicae Legis Occidenti Vefpero
Evangelicas Felicitatis Orienti Phofphoro
Labentis Orbis Atlanti
Inter Conjuges Caftimonia Principi
Inter Virgines Faecunditate Heroi
iEgyptiaci Pro Regis Archetypo
Prophetarum Prototypo
MAGNO PATRI ARCHI
DIVO IOSEPHO
Putativo Patri Domini Noftri
IE S V CHRISTI
Reginse Coeli, & Terras
VEROSPONSO
Pudicitiae Flori
Moribus Lilio fuo Candidior«
Deitatis Simulacro
San&orum Choriphaeo
Quos inter
Nullo Minor
fed

Maximus inter Beatlflimos
Primus inter Caftiflimos
quia

Principalium thefaurorum Dei Nutritius
ejufdemque Sacratifllmae Matris , &
Virginis

Cuftos extitit Fideliflimus,

CU1  dum cum ipfisannosduodecim, &
amplius

converfatus fuiflet
in terris

Ar-


iv

Arcana mira Dei perfpicaciter intueri, de
veraciter tueri licuic
IN VERBO
fub velamine carnis obdudlo,
hinc

Intelligentiis Major,
quia

Divinitati propinquior,

Eadem prae caEteris altius meruit
contemplari & in Ccelis ,

Vbi

a tot jam fa:culis aEternitati donatus
perennat,

& immortalitate vitaefecurus
in Triumpho
Mortem circumducit,
Divinarum dcnique gratiarumabfoluto
Portento.

Tibi ergo Viventium Advocate
Potentiflime,

Morientium Nauclere
Sanftiffime,

Nauiragantis Mundi
Deucalion Angelice
Maxima

IN SOLO , ET SALO
Peregrinantium Viatorum
S A L V S
OPVS  H O C
CHRISTIANI MORIBVNDI
Aphorifmos , & Soli!oquia
ad portam sternaeVitse conducentia

com-

T

comple&ens,

Dei Adjutoribus , & Idoneis Miniftris
Novi Teilamenti
Animarum curam gerentibus
valde accommodatum
D. D. D.

Clientuin Infimus

Sub SandH Nominis Tui Patrocinio
Sacramento Regcnerationis infigoitus

lofephus Cufani
Sacerdos Curatus

*

PR£-

}

VJ

PRJEFATIO

U D

LECTOREM.

Inifterium juvandimo«
rituros eft unum ex
magis gloriolis , &
necefiariis, quaj Parochi , &
Confeirarii obire poflunt, ac
in hoc plus prodeffe anima-
bns , ac majorem Dei glo-
riam valent prornovere ;  (i-
quidetn ex beata hominis mor-
te immediate fe^uitur jus ina-
mifsibile ad ^ternam beati-
tudinem/ ex mala veromor-
te fequitur immediate homi¬
nis damnatio, & pcena a;ter-
na •• Accedit, quod in mor-
te homo maxime indigeatau-

xi-

/ /

. 7


VI)

xilio, fiquidem vires funtde-
biliores impedimenta tortio-
ra , 8c  tentationes Doemo-
nis graviores , lcit equidcm
hic antiquus humani generis
hoftis , fi hic vincatur, »ternum
vičlus ern, fin vero hic vin-
cat , seternum vičlor erir .
Cum igitur , & ego fpeciali
Dei Providentia , indigniisi-
mus lice c , uidem connume-
ratus fim , Sc  iortitus lortem
Minifterii hujus, volui quof*
dam Apborilmos, Sc  Soliloquia
fimul coliigere , non alio la-
rie fine , quam , ut mihi ,
dein etiam aliis animarum
curam gerentibus, prsfertim
ad expeditam in praxi trium
Sacramentorum Poenitenti® ,
Viatici, Sc  Extrem£e Unčlio-
nis adminiftrationem , ficut
Sc  Chrifti Fidelium rnoritu-
rientium fpirituale folatium ;

8c  profečtum , defervire va-
leant . Sed temeritatis no¬
tam incurrere periclitor, qua-
fi vero me idoneum reputem
inftruendi eos , qui me ex-
ceilunt , 8c  Icientia , & di-
gnitate. Dignus iane tali no¬
ta forem fi, dum rudem hanc
nieam opellam in lucern pro-
dire cupio , ex mea debili
minerva depromplifle me ja-
člitarem. Alt qua qu£elo te-
meritas ex pluribus fontibus
alienis haufifle , & ex diver-
fis thefauris dočtrinalibus ex-
cerpta in unum congelsiffe ?
res hxc  profečto rihil inde-
corum , nilque inhonorificum
habet : hoc equidem ipfum ,
quod alii longe celeberrimi
fcientiarum divinarum , hu-
manarumque Scriptores: [fa-
ftidiofos dumtaxat , & invi-

dos cenfores fi exceperis : ]

prše-

ix

prseftiterint, in comperto ha-
betur. Sic Juftus Lipfius do-
čtrin .2  farna eos inter admo-
dum clarus in fuis Politicis
a fe fačlum monuit , Lapi-
des  , inquit , & ligna ab aliis
accipio  , cedtficii tamen estru-
čiio me a e JI  : Arcbite&us ego
fum-) jed materiam varie undi-
que condusi  : nec aranearum
Jane testus  , ideo melior , quia
es fe fila gignunt  , nec nojler
•vilior e(l  , quia es aliis liba-
mus  , ut apes . Sic S.Cypria-
nus fuorum Librorum par-
tetn compofuit , 8c  extraxit
ex Libris lertulliani fui Ma-
giftri, Venerabilis Beda dives
fa&us fpoiiis S. Auguftini ,
S. Joannes Damafcenus inte-
gras Homilias a S.Bafilio de-
icripfit , S. Maximus Taurini
Epifcopus mutuo iibi accepit
integras Homilias , & Ser*

mo-

X

mones , a Sančto Ambrofio ,
fiDivos decuit, cur mihitur-
pe putem ? Quod 11 ramen
his non obftantibns Archite*
člura hujus mei opufculi ali-
cui fors non placeret ; Efto,
nec Jupiter ipfe:  [ juxta efta-

Jive non , unicuique placet .
Julte autem potius carpendi
funt ii , quos arguit Plinius,
qui ut doflrinamaliorum fuam
publicent, nihil aliud prsftant,
quam nomina Auflorum , a
quibus acceperunt, expunge-
re , unde ne ego hac ingra-
titudinis nota arguar, Autho-
res, quibus in decurfu operiš
utus fum , ingenue adnefto , |

Deoque primum , & iis.de-
mum pro fubfidio grates lon-
ge maximas refero . Tu ita-
que labori tantum , & ftudio
meo grato , & benigno ,, ut

in¬

timi Theoginis : ] five pluat ,

X!

indulgeas animo , intime po-
ftulo . Habes benigne Le&or
confilii mei, & conatus expo-
lita argumenta , tuum modo
eft animum , fi labor minus
arrideat, approbare/ fi vero
utilis gratufcjue tibi videbi-
tur, Deum ter opt. max. ve-
lut bonorum omnium fontem
pro hoc grata mente collauda-
re. Vive, & vale .

ALJ-

x'lj

AUGTORES

Ex quibus hi Aphorifmi , Exhor-
tationes , & Soliloquia
excerpti funt.

Scbolaflici .

P. Gregorius Gobat Soc. Jefu,

P. Patritius Sporcr Ord. Minor. Recoll,
P. Kiliianus Kazenbergerejufd. Ord.

P. Rikardus Arfdekm Soc.Jefu.

P. Ildephonfus Taufch Ord. Min.Reff.
P. Tobias Lohner Soc. Jefu.

lAfcetč.

P. Paulus Segneri Soc. Jefu.

P. Cajetanus Maria Bergonenfis Capp.
P. Hortenfius Balleflrieri Soc, Jefu .

P. Joannes Croifet Soc. Jefu.

P. Joannes Baptifta Vdela ejufd. Soc.
P. Carolus Solfi i CIer.Regul. Minift. Inf.
P. Lucianus Rainerius Brixienfis Capp.
Thomas a Kempis.

Rituale Romanum.

PARS

I


PARS PRIMA

/

Chriftianus mcjril>un4us Sacramento
Pcenitentise rite provifus.

CAPUT I.

De adminijlratione Sacramenti Tmitenties
quantum pro infimis . & moribundis.

Eminerit Confeflarius, fejudi-
cis pariter & Medici perfo-
tiam fuftinere, ac Divinas ju-
ftitiae fimul , & miferitordise
Miniftrum a Deo conftitutum efle , ut
tanquam Arbiter inter Deum, & homi-
nes honori divino, & animarum falu-
ti confulat. Ut ergorecte judicare qucat
difcernens inter lepram, & leprarn , &
tanquam peritus Medicus animarum
morbos prudenter curare , & apta cui-
que remedia applicare fciat , quantum
poteft maximam ad id fcientiam tuno
afliduis ad Deum precibus , tuno ex
probatis Auftoribus , & prudenti confi-
iio peritorum ftudeat comparare. Sit i-
gitur.

A Jlpbor.

1  Tars Trima

lAphor. 1.  Moribundus duplici triado
fe habere poteft ad hoc, ut vere mori¬
bundus, idefl morti propinquus cenferi
queat, nimirum vel in articulo, vel in
proximo periculo mortis . In articulo
mortis aliquistunc cenfetur conftitutus,
quando vel ex vi morbi, vulneris, fuf-
focationis , aut alia de caufa mors eft
alicui moraliter certa, & fimuljam pro-
xime inftans fine fipe evadendi. In pe¬
riculo vero, & quidem proximo dicitur
ille verfari, quimerito quidem, & val-
de probabiliter hic, &nunc timet mor-
tem fibi proxime eventuram , interim
tamen adhuc fpes affulget evadendi. Com-
muniffima expofitio D.D, Si autem pe-
riculum nonnifi remotum eft , ita ut
nulla caufa vere probabilis , & grave
fundamentum pofitivum fubfit timendi
mortem hic, & nune proxime, autbre-
vi obventuram pro moribundo haberi
nequit , qui ita remotum periculum ,
quod omnibus mortalibus commune eft,
fentit.

lAphor. 11.  Omnis omnino Sacerdos
charafl-ere Sacerdotali infignitus quot
cunque pcenitentes abfolvere poteft in
articulo, vel periculo mortis, & faltem
jn dtfcftu aliorum Curatorum , etiam
Sacerdos fimplex, vel alias jurifdičlione
privatns , & in defečtum aliorum tan-
tum , etiam Sacerdos excommunicatus
non toleratus , fufpenfus, degradatus .

Caput Trimum.  3

Sporer. Tbeol. Sacr. p.  3. c. 6 . q. 6 . n.
723. & communiffima D.D. contraMe-
dinam, Sotum , & Navar. , qui faltem
hsereticum denuntiatum omni abfolven-
di poteftate , etiam in articulo mortis
privatum efle arbitrantur . Sed non re-
fte ; quia Concil. Tridentinum Sefs.  14 .
cap.  7. ita declarat : 'Pic admodum ne
bac occajione  ( fci/icet refervatorum Ca-
fuum  ) aliquis pereat ; in Ec c leji a Dei
cujioditum femper fuit  , ut nulla (it re-
fervatioCafuum in articulo mortis , atque
adeo omnes S ac er dot e s quoslibet pceni-
tentes, a quibufvis peccatis , is' cenfuris
abfolvere pojfunt ,  dire&e ab omnibus
peccatis, etiam herefi, & aliis tum Pa-
pae, tum Epifcopo , aut aliis Superiori-
bus refervatis , necnon a cenfuris qui-
bufcunque, dum receptionem Sacramen-
torum impediunt . Siquidem in articulo
mortis nulla prorfus currit refervatio ,
& Ecclefia vult, ut nullus fibi aliquod
peccatum refervatum faciat ne bac oc¬
cajione aliquis pereat  , Dixi a cenfuris
quibufcunque , quia in Concil. Trid.
nulla excipitur. Addidi tamen circa fu-
fpenfionem, & interdi&um, dum rece-
ptionem Sacramentorum impediunt ,
nam, ut fcite Lugo cum aliis advertit,
poteftas abfolvendi a cenfuris in boe
punfto folum ab Ecclefia videtur con-
ceffa efle, in quantum hae alias prse-
pedirent in moribundo receptionem Sa-
A  2 era-

4 V ar s Trima

cramenti, &per confequens etiam con-
fecutionem falutis seternas prout eruitur
ex verbis Tridentini , quae fonant : »e
bac occaftone aliquis pereat : Interdi&um
autem Sc  Sufpenfio, licet cenfurae fint ,
hoc non femper prsepediunt : & hinc
juxta cit. Auth. nequit Confeflarius a-
lias ad hoc non privilegiatus abfolvere
moribundum a Sufpenfione ab Ordine ,
Officio, vel Beneficio, item ab Interdi-
fto, quod partiale eft, & arcet folum-
modo ab ingreflu in Ecclefiam &c. non
item a receptione Sacramentorum.

vApbor. 111.  Probabilius eft Sacerdo-
tem non privilegiatum, five fimplex fit
five Curatus, non pofle valide abfolve¬
re moribunduni a refervatis praefente i-
pfo Superiore refervante , vel Sacerdo-
te ab eodem privilegiato , & habente
poteftatem delegatam in refervata. Sporer.
quia Concilium Tridentinum folum ea-
tenus tollit refervationem , & tribuit
poteftatem in articulo mortis abfolven-
di omnibus Sacerdotibus ne bac occafio-
ne ,  feu intuitu hujus refervationis ali-
quis pereat fine confeflione , & Sacra-
mento Poenitentise , prout ex verbis
Concilii allegati claret, atqui non eft
periculum , quod aliquispereat fineCon-
fefiione intuitu refervationis , fi adeft
Ordinarius refervans, vel ejusdelegatus
potens , & volens abfolvere a referva¬
tis : unde in praefentia norum noncen-

fetur

Caput Trimum.  5

fetur tribuifle aliis poteftatem abfolven-
di a refervatis.

jlpbor. 11 ?.  Praedi&a ampliffitna po-
teftas abfolvendi moribundos extendit fe
non folum ad illos , qui in articulo ,
verum etiam , qui in proximo probabili
periculo mortis verfantur, ita communior
cum Reiffenftuel, jura enim , cap. cos
qui de Sententia cxcommunicationis in 6 .
Sc  Ca«. Si quis fuadentt isrc. cauf.  17.
q.  4. articulum mortis , & hujus peri-
culum proximum perinde habent ; igi-
tur fi in articulo mortis Tridentinum
concedit poteftatem abfolvendi omnibus,
etiam in vero , & proximo periculo
eam conceflfifife tenendum eft . Deinde
ratio toties repetita ne bac occafione  et¬
iam militat pro probabili periculo mor-
tis , nam hoc ipfo , quod quis in pro¬
babili periculo mortis verfetur , etiam
in periculo proximo eft, ne propter re-
fervationem, aut defečtum Confeflfarij
privilegiati, vel Curati, qui in tali pe¬
riculo non femper , imo raro praefto
funt, Pcenitentise Sacramento privetur,
indeque pereat.

*Apbor. V.  Poflunt a Parocho , vel
alio animarum curam habente pro mo-
ribundis hoc favore in Concilio Trid.
conceflo, & hic explicato, gaudentibus
in fpecie haberi fequentes . I. infirmi
jam jam agonizantes , vel agonise pro-
ximi. 2. periculofe lethaliter vulnerati ,
A j con-

6  Tar s Trima

conquaffati, vel protriti . j. apoplexia
recenter tadi , nifi aliunde conftet efle
apoplexiam folum levem , vel fpeciem
ejus minus periculofam , atque talem ,
ubi alia periculofior brevi fecntura non
multum timetur. 4. omnes illi infirmi ,
qui in eum ftatum morbi redadi funt,
de quo vel Medici teftantur, vel in eo-
rum defedu ab experientia compertum
habetur, quod infirmi in tali itatu ver-
fantes fubinde repente , vel breve poft
infervallum vivis-cedant, etfi aliquoties
etiam longius vitam protrahant, uti funt
hydropici, hydrope jam jam invalefcen-
te &c. 5. accedentes adualem conflidum,
& prselium . 6 .  committentes fe Iongae
navigationi maritimse, & per confequens
ad triremes damnati, dumnavigant. 7.
Banniti, feu profcripti, ita ut impunea
quocunque occidi poffint . S. omnes ,
qui peftiferis adu inferviunt , five cor-
poralia, five fpiritualia eis miniftrando .
5?. mulieres prsegnantes, dum jam vici-
nse partui exiftunt, & velab experien-
tia , vel ex aliis circumftantiis norunt
fe non fine periculo vitae parituras ,
queis adde cum communi T.T. priiiia
vice puerperas; quia hi omnes, vel in
articulo , vel faltem in probabili peri¬
culo mortis conftituti merito reputari ,
atque adeo a quovis Sacerdote a quibufvis
peccatis etiam refervatis protunc Sacra-
mentaliter abfolvi poffunt. paflim T.T.

>Apbtr.

Caput Trimum.  7

i/lpbor. VI.  Caute attendendum efi;
operariis in vinea Domini , dum mori-
bundis perhanc ampliffimam poteftatem
abfolvendi profpicere volumus, ne ni-
mirum plus aquo laxi ea abutamur ,
tum in noftri , tum in proximi perni-
ciem potius, quamin fruČtum, &emo-
lumentum , adeoque pr<e primis  nuli us
nončuratus fe fe immifceat, ubiCura-
tus five ordinarius, five delegatus prse-
fens eft , vel de facili haberi poteft .
Secundo  Curati bene attendant, quo uf-
que fe (ua poteftas alias extendat, an
videlicet etiam ad peccata refervata, fi
aon omnia, faltem aliqua, an vero ad
nulla : item an in refervata Papse, vel
Epifcoporum. Deniquean refervata pec¬
cata infuper cenfuram fibi annexam ha-
beant, & qualem. Terno  fi quis refciat
Pcenitentem gravatum e (Te peccato re-
fervato , in quod ipfe poteftatem cla-
vium non habet, fecuriflimum erit , fi
illico ( nifi periculum in mora fit )
eumdem difponere fatagat, ut farcinam
fuam privilegiato Confeflario deponat ,
fuppofito , quod tališ in illo loco prae-
fens exiftat , & facile ac citra proftitu-
tionem moribundi , aut periculum alte-
rius gravis damni haberi poflit. j Quar~
to  , fi.pcenitens in praefentia uon pri-
vilegiati mittendo pfimum pro aliquo
privilegiato , aut eidem confitendo in-
curreret aliquam proftitutionem v. g.

A 4 fufpi-

8 Fars Trma

fufpicione de crimine graviori, &refer-
vato perpetrato, aut periculum alterius
gravis mali , poffet is tuto confiteri illi
non privilegiato, & ab eodem etiam a
refervatis abfolvi ; quia in his circum-
ftantiis privilegiatus fe haberet , ac fi
omnino abfens foret.

Ouinto  fi pcenitens cenfura eXC01Tl-
municationis five occulte , & pro

foro interno, five etiam publice, &pro
foro externo adualiter innodatus videa-
tur , non oblivifcatur Confeffarius non
privilegiatus eundem commonefacere, ut
ceffante periculo fe Superiori fiftat reče-
pturus ab eo mandatum, vel fi publice
eft excommunicatus , etiam pro foro
externo ab eodem abfolvatur , fed exi.
gere debet ab eo cautionem , & jura-
mentum de ftando Ecclefias mandatis ,
& fatisfaciendo, ficui damnum intulit,
ad boe namque ita obligatur poenitens
abfolutus , ut nifi ceffante periculo fe
ftiterit , ipfo fado in eandem excom-
municationem reincidat.

tAphor. Vil.  Sicut non 'oportet e (Te
nimis laxum in ufu hujus poteftatis ab-
folvendi moribundos , ita pariter nimia
ferupolofitas vitari omnino debet. Hinc
primo  fi fimplex vel non privilegiatus
Sacerdosob urgens periculum mortis ra-
tionabiliter dubitat, an Confeffarius cu-
ratus proprius, vel privilegiatus accerfi-
tus opportune adhuc fit venturus ipfius

au-

Caput Primum. 9
auda&er munus Confeflarii exerceat, &
moribundum abfolvat , quia in tali du-
bio, & periculo fubintrat illa ratioCon-
cilii Trid. ne bae occafione aliquis pereat
proin fimplex Sacerdos , vel non privi-
legiatus fe habet tanquam abfolvens in
abfentia Confeflarii curati proprii , vel
privilegiati , efto is forfan jam in via
fit, acceflurus infirmum. Secundo  fi mo-
ribundus in extremis , aut alias taliter
conftitutus cernitur, ut nulla fpes eva-
dendi affulgeat , Confeflarius eum non
moleftet onere fe praefentandi coram Su-
periore, minus juramentum id praeftan-
di ab eo exigat , etfi per decurfum con-
feflionis ipfum excommunicationi refer-
vatas fubječtum refcierit, quia ifthaec fo-
lumodo ab Ecclefla praefcribuntur in e-
ventum, & fi periculumceflaverit) ad-
eoque fi fpes ceflaturi periculi nulla ad-
eft, finis quoquehujus legis, &per con-
fequens etiam ipfa lex ceflare vide-
tur.

tAphor. Vlil.  Etiam circa non refer«
vata abfolvenda in articulo mortis ( pra-
člice loquendo ) Sacerdos curatus or-
dinarie prseferri debet fimplici, & inter
curatos probabiliter ille eligi, qui jurif-
diftionem vel ordinariam , vel delega-
tam habet , pras eo , qui nulla jurifdi-
ftione, fed fimplici approbatione praedi-
tusexiftit, fi uterque prasfens habeatur:
imo eft probabilius, fimplicem Sacerdo-
A 5 tem

to P ar s Pr ima

tem ne quidem pofle valide abfolvere
praefente Curato uti diftum fuperius ,
ita quoad primam partem  Reiffenftuel
in V. Decret. tir.  8. n.  4051. cum ali is ,
ex hac prseter alias ratione : quia fim-
plex Sacerdos ordinarie vel ob caren-1
tiam fufficientis fcientiae, vel faltem ob
defeftum praxis , triplex munus Con-
feffarii, fcilicet Medici, Judicis, &Do-
čtoris, debite, &fru£tuofe obire nefcit.
Ergo ne le periculo graviter errandiex-
ponat, debet , fi Curatus prsefens eft ,
abftinere ab officio excipiendi confeflio-
nes, & illud relinquere Curato. Secun-
da par s  eruitur ex eo, quia praeceptum
eft confiteri Sacerdoti proprio cap. omnis
utriufque de pcenit.  ^ remifs.  atqui ille
folus eft proprius Sacerdos , qui vel or.
dinariam , vel delegatam jurifdiftionem
habet in poenitentem , non item , qui
hac caret , etfi caeteroquin fit approba-
tus pro cura : uti communis T.T. ha¬
bet, Tertia denique pars  defenditurcom-
munius, &probatur, quia etiamquoad
non relervata peccata ulus Ecclefiaeeft,
& femper fuit , uti bene notat Lugo ,
quod ficut moribundi in mortis articulo
alia Sacramentaab alieno Sacerdote non
audent accipere nifi in defeftu proprii,
fic etiam confiteri non folent alteri, nifi
de licentia , vel in defečtu proprii Sa-
cerdotis, ideft poteftatem, & jurifdiftio-
nem five ordinariam , five delegatam

haben-

Caput Primum.  n

habentis : ergo quia Conciiium Trid,
approbavit illam amplam poteftatem in
articulo mortis Sacerdotibus conceffiam,
quemadmodum in Ecclefia Dei cuftodi-
tum, feu utkatum fuit , fequitur , eam
non competere SaCerdoti ncn proprio ,
& fimplici, fi proprius & Curatus prse-
fens haberi poteft , & habfetur in Ri¬
tuali Romano juffu Pauli V. edito tir.
de Sacramento Pesnit. Minifier denique
( Sacramenti Pcenitentiae ,) eft Sacerdos
babens poteft atem abfolvendi, vel or din
riam  , vel delegatam  : Sed fi periculum
mortis immineret , Ifi.B. approbatufque de-
fit ConfeJJarius, quilibet Sacerdos poteft a
quibufcunque cenfuris , {%■> peccatis abfiol-
vere:  ita Rituale.

*Aphor. IX.  Si Curatus ordinarius ,
aut privilegiatuš quidem Confeflarius
adfit, aft moribundum abfolvere renUat,
vel accedere plus žequo tardet, aut o-
mnino negligat , poteft Sacerdos etiam
non curatus, vel non privilegiatuš va-
lide , & ličite moribundi confeffionem
excipere, eumque ab omnibus peccatis,
& cenfuris etiam refervatis abfolvere .
Parker fi in abfentia legitimi Confefla-
rii Sacerdos fimplex ob urgens pericu¬
lum confeffionem excipere jam ccepit ,
poterit is ličite , & val ide pergere in
excipienda Confeffione, & hac expedita
direčte abfolvere poenitentem, etfi interea
fupervenerit Confeflarius Curatus jurif-
A 6  diftio-

I a Pars Pri/na

dičlionatus , aut privilegiatus ad abfol-
vendum moribundum paratus, itaquoad
utramque partem Sanchez l.  i. in  De.
calogum,  cum communi. Prima pars  efl:
per fe clara , adefle enim Confeflarium
legitimum, & nolle abfolvere, idemeft,
aceu-m abefle, & moribundus fe habet,
ac fi non daretur copia Confeffarii . Se .
cunda pars  ex eo deducitur , quia per
hoc ipfum , quod jam cosperit excipere
Confeflionem in alterius abfentia, etiam
jam coepitaflu legitimam jurifdidionem
ab Ecclefia vi Trid. Concilii fibi con-
ceflam, quasper adventum alterius Con-
feflarii curati , & privile^iati non ex.
fpirat , cum res non amplius fit integra
(trg. cap. relatum :  item cap. gr at um de
offic. iž> pot efl. Jud. deleg.

C A P U T II.

De moribundis', qui dimidiatam dunta*
Kat , aut non nifi ftgnis , vel nuti-
bus deponunt Confejfmem.

C Onfeflio Sacramentalis adhocut, Ct
valida juxta omnes debet efle fal-
tem formaliter integra quoad peccata
mortalia, eorumque numerum', & fpe-
ciem. Patet hoc ex Concil. Trid. Sefsi.
14. cap.  5. ubi afleritur, inftitutam effe
a Chrifto integram Confeflionem pecca-
torum, ita ut qui fecus fecerit , &

fcien-

Caput Secmdum.  ij
fcienter aliqua ( intellige gravia , Sc
quae funt materia neceftaria Sacramen-
ti ) retinuerit , hoc ipfo nihil Divin®
Bonitati per Sacerdotem remittendum
proponat , ideft , confeflionem totaliter
nullam faciat : dicifur autem , debete
formaliter e[fe integram  , ideft talem , vi
cujus exponuntur omnia peccata gravia
commiffa, quorum quis poft diligens e-
xamen memoriam habet , & aliquod
hic & nune reticendi nullam habet ra-
tionabilem legitimam caufam . Hinc
ftante oblivione inculpabili alicujuspec-
cati etiam gravis, item ftante caufa ra-
tionabili legitima aliquid reticendi, vel
Confeflionem dimidiandi, licettunc con-
feflio nonfit integra materialiter, adhuc
tamen valida erit , quia integra forma¬
liter. An porro, & quando fimilis caufa
legitima etiam pro moribundis militet ,
lequentes dabunt Aphorifmi.

oiphorifmus 1.  Si moribundus fub a-
čtuali Confeflione voce , vel fenfibus
deftituatur , in phraenefin incidat , aut
aliud ex debilitate, & deficientia fpiri-
tuum vitalium pergere haud poteft ex-
ponendo vocetenus fua peccata, fimul-
<}ue periculum inftat, neflorte antequam
ad feredierit, exfpiret; poteft, & debet
Confeffarius talem abfolute Sacramen-
taliter ablolvere , etfi non nifi dimidia-
tarn , & nondum integram depofuerit
Confeflionem , remanente nihilominus

obli-

14 Tars Trima

obligatione, ea , quae ex mortalibus 0*
mifla funt, ceflante impedimento poftea
confitendi. Itacommuniflima apud Lay-
man, quia in tali cafu eft confeflio faltem
formaliter integra, eo quod adfit caufa
fufficiens , nimirum impotentia phyfica
excufans a'b integritate materiali , fert-
que ita communis fen tu s, Sc  praxis Ec-
clefiae.

Dičtum eft Ji periculum inflat, nefor-
te antequam aA Je redierit exfpiret,  nam
fi moraliter certum eftet, brevi denuo
rediturum ad fe, ita ut poftea ex in-
tegro perfici valeat confeflio, utiqueab-
folutio ufque eo! differenda foret . Di-
čtum item remanente nibilorninus obligatione
&C.  haec enim in omni cafu , in quo
materialiter non integra fit confeflio ,
remanet pcenitenti , prout eruitur ex
propofitione damnata ab Alex. VII.hu-
jus tenoris peccata in Confejftone orntjfa  ,
vel oblita ob injians periculum vitee, aut
aliam caufam  , non tenemur in Jequenti
confejftone exponere.

t/lpbor. JI.  Etiam ex parte Confefla-
rii caufa fufficiens effe poteft , cur poe~
nitentemmoribundum fubin mance, vel
non integre quoad fpeciem , & nume-
rum peccatorum confeflum abfolvat ,
puta , fi non bene calleat poenitentis
idioma , & alius magis ejufdem gnarus
de facili haberinequeat. Secundo , ii ipfe
Confeffarius propter morbum contagio-

fura,

Caput Secundum.  15

fum, quo seger decumbit , in periculo
foret infečtionis , fi longius fe ob con-
feffionem ex integro excipiendam deti-
nere deberet; tune enim fatisfaceret fuo
officio , fi uno alterove gravi peccato
( fuppofito quod pcenitens fimilibus o-
neratus fit ) in fpecie explicato cetera
curaret generatim exponi , & accufa-
tionem brevem fieri de omnibus prae-
fertim mortalibus, ficut coram Deo re-
us exiftit pcenitens: quia communiter,
quoties ex integritate materiali confef-
fionis five poenitenti , five Confeflario
grave damnum in bonis vitae , famae ,
vel fortunas immineret , fufficiens cau-.
fa habetur ad abbreviandam Confelfio-
nem, illudqueomittendum, quod caufa
tališ damni efle nofeitur ; non enim
prsefumendum eft, Chriftum , cujus ju-
gum femper fuave , & onus leve eft ,
voluifle nos obligare ad integritatera
confeifionis cum tanto damno.

*Apbor. lil.  Si contingat Confeflarium
vocari ad infirmos, ubi duo, velplures
in eodem Ie<fto , vel in eodern cubili
periculofe decumbunt, poterit ConfeL
farius, fi periculum in mora fit, omnes
fimul abfolvere , pronuntiando formam
in plurali, praevie tamen petendo , ut
quilibet faltem veniale a fe commiflum
( ex quo minus diffamatio , vel fcan-
dalum timetur ) exponat , vel fi nec
hoc congrue fieri poterit, faltem in ge,

nere

1 6  P ar s P rim a

nere dicat fefe accufare tanquam pec.
catorem , Sc  petere Sacramentalem ab-
folutionem , imo fi neque id fieri pofife
credatur, fufficit, fi figno externo , v.
g. tunfione pečloris , &c. id praeftet ,
prout in pari fieri folet , Sc  poteft in
periculo naufragii jam jam inftantis, in
bello dum confličtus mox eft inchoam
dus &c. ita communiscum Reiffenftuel
trači.  14. dift.  7. ». 24. quia in

tali cafu periculum, ne quis fine abfo-
lutione Sacramentali obeat, Sc  pereat ,
fatis excufat a confeflione integre , vel
fpecifice , aut denique voce tenu s fa-
cienda.

Porro fi periculum mortis in mora
quidem non inftanter urget, interim ta,
men periculum eft , ne excipiendo cu-
iuslibet asgroti confeffionem in particu-
Jari alter alterius peccata audiat , eo
quod ab eodem lečto feparandi non ha.
beatur copia , & occafio congrua , fa-
tisfacit Confeflarius muneri fuo , fi pe.
tat non nifi leve peccatum fibi a quo-
libet exponi fpecifice, Sc  de caeteris ge-
neratim fe accufantes abfolvat fingilla-
tim . Ratio eft : quia nemo obligatur
ad Confeffionem puhlicam , praefertim
peccati gravis , & quod citra propriam
proftitutionem hic, & nune exponere
nequit.

*dpbor. IV.  Si moribundus loquelam
amifit, poterit is nihilominus, Sc  debe,

bit

Caput Secttndum.  17
bit abfolute Sacramentaliter abfolvi , fi
nutu, vel certis fignis externis  fe accufet
generatim ut peccatorem , & oftendat
defiderium abfolutionis fibi a Confefla-
rio impertiendse: ita moderno tempore
conimuniffima contra paucos, & proba-
tur ex Rituali Romano tit. de Sacra-
mento Tesnit,  eo quod Rituale non fo-
lum quoad omnia fita Paulo V. appro-
batum , verum etiam in tota Ecclefia
obfervari propofitum in Bulla quas in-
cipit, ^Apoftolicte Sedi,  data 1614. die
17. Junii.

Dičtum eft : certis fignis &c.  nam fi
figna duntaxat dubia forent , abfolutio
non nifi conditionate iropertiri poffet ,
& deberet . Sunt autem figna morali-
ter certa , & manifefta v. g. Si poeni-
tens interrogatus, an doleat de peccatis
commiffis, & humiliter fe coram Deo,
& Confeffario hic & nune praefente de
iifdem accufet, is poftea annuat capite,
vel tundat peftus : itein fi ad petitio-
nem Confenarii in conteftationem hujus
comprimat fenfibiliter ejufdem manus ,
digitum levet , aut Crucifixum devote
ofculetur Scc.  e contra dubia funt , v.
g. afpe&us devotae imaginis, fufpirium
&c. haud enim fciri potefi: , quem in
finem haec contingant, an nimirum de-
votionis praecife gratia, an ad explican-
dos dolores, an vero in ordine ad pe-
tendam abfolutionem , & conteftandum

18 Tars Trima

animum contritum , nifi forte ex cir-
cumftantiis aliud pateat.

*Apbor. V.  Abfolvendus eft moribun-
dus , qui etfi praefente Confeffario nul-
Ium doloris , vel poenitentis fignura
edat, ipfo tamen abfente paulo ante
defiderium confitendi , & figna contri-
tionis oftendebat, ita ut de hoc defide-
rio, & fignis alii coram Confeffario, &
in praefentia moribundi fufficiens tefti.
monium perhibeant: itarurfum cominu-
nis T.T. prsefertim inodernorum , &
probatur ex Concilio Arauf. i. cap.  ir.
& Carthaginenfi 7. cap.  34. & Rituali
Rom. fupra cit. & ratio eft, quia defi¬
derium confitendi a tali moribundo pro-
ditum eft sequivalenter , & impliciter
vera accufatio fuide peccato, non qui-
dem immediata, fed mediata , median-
tibus fcilicet teftibus , qui in tali cafu
officium quafi interpretis exercent, ergo
hoc ipfo fufficiens ad abfolutionem, ita
quidem , ut muhi tefte Bofco teneant
poffe etiam abfolute in hic explicato
cafu abfolvi moribundum, ex ratione ,
quia Conciliaasqualiter admittunt talem
poffe abfolvi , ficut concedunt eundem
poffe baptizari abfolute , ergo & abfol¬
vi . Porro ad fufficiens teftimonium in
hoc cafu non requiruntur neceffario te-
ftes duo, fed fufficit unus, fivevir, fi-
ve foemina.

Vlphor. VI.  Non fatis fecure agit

Pa-

Caput Secmdum.  19

Parochus, vel Confeflarius , fi ad mo-
ribundum lcquela deftitutum , vocatus 3
praecife follicitus fit de contritione eli-
cienda , hancque folam fibi figno ex-
terno manileftari cupiat, & hoc praefti-
to mox pcenitentem abfolvat: quiatali
modo nondum fecure , & fufficienter
habentur omnia , quse ad valorem Sa-
cramentalis abfolutionis , fi non eflen-
tialiter, faltem integraliter funt necefla-
ria, cum nondum habeatur fenfibilis a-
liqua, faltem per figna externa , fafta
confeffio , & accufatio fui de peccatis
commiflis , quse tamen juxta Concilia
eft pars integralis, fi non eflentialis Sa-
cramenti Pcenitentias, atque indifpenfa-
biliter ad valorem ejus neceflaria : u£
igitur Sacramentum legitimum fuum
valorem fortiatur , debet Confeflarius ,
vel Parochus prseter figna contritionis,
etiam petere fignum , quo fe moribun-
dus de peccatis hic,& nune coram Deo,
& Confeflaria humiliter accufare inten-
dat, & Sacramentaliter abtolvi cupiat:
hoc dein prše (lito tuto pergere poterit
ad abfolutionem impertiendam, eamque
abfolute talem , fi fignum certum ha-
betur; fi vero figna ex cireumftantiis ,
vel aliis mdiciis pro tune occurrentibus
duntaxat dubia, & incerta apparerent ,
tune etiam abfolutio non! nifi fub con-
ditione impertienda foret.

*Apbor. yil.  In cafu, ubi vel in con-

fličtu,

20 Tars Trima

fličlu , vel fub rixis , plures lethaliter
vulnerati, vel corruente domo &c. con-
quaflati, aut alia de caufa in periculo
vitas exiftunt, optime faciet Parochus,
vel Confeflfarius, fi omni meliori modo
cito, breviter , & energice omnes infi-
mul ( quotquot periclitantes in illa vi-
cinia moraliter prsefentes adfunt ) ad
eliciendam perfečlam contritionem hor-
tetur, fuggerens ipfemet fuccin&am, &
efficacem doloris , ac propofiti formu¬
lam, cum addito, ut contritione elicita
omnes, qui Sacramentaliter abfolvi cu-
piunt, vel pečlus tundant , vel manus
in coelum fupplices erigant, aut alio
quocunque (igno poffibili externo fe ut
peccatores accufent, abfolutionemqueSa-
cramentalem petant , & hoc fafto ge-
neratim illos infimul abfolvat fub hac
forma : Ego ex vobis hic moraliter fujfi.
cienter prafentibus illos , qui capaces/unt ,
ab omnibus cenfuris , peccatis ve/Iris
abfolvo . In nomine Tatris lyc.  Quo prss-
ftito, primumad fingulos particulariter,
& quidem prae primis ad periculofiores
fe conferat, eorumque, fi confiteri pof-
fint, confeffiones fingillatim excipiat,
confeflos denuo abfolvat , cseteraque ,
quae ad eorum falutem comparandam
neceflaria funt difponat. Ratio primi
eft : quia in talibus circumftantiis five
ob terroris fubitanei concuflionem, five
pb animi perturbationem, difficilius oc-

cur-

Caput Secundum .  21

currit memoriae obligatio contritionis e-
liciendas : ergo confulto ea per brevem
exhortatiunculam a Confeflario ingeri-
tur . Ratio vero fecundi  eft , quia fi
quempiam in particulari abfolvere vel-
Iet , periculum foret , ne unus alterve
interea temporis morte prseventus abfque
abfolutionis beneficio decedat, non fine
difcrimine aeternae falutis amittendae :
ergo, ne hoc contingat, oportet omnes
infimul abfolvere , & quidem tam a
cenfuris, quam fimul a peccatis, ut fic
debite proipiciatur illis, qui forte aliqua
cenfura irretiti afforent . Additur etiam
confulto in forma abfolutionis illa claufu-
la: qui capaces funt  : quia in tali cafu
vix haberi poteft certitudo moralis ,
quod omnes digni: & fufficienter difpo-
fiti fint ad obtinendam abfolutioneni ;
ne ergo Sacramentum adminiftretur in-
digno , additur merito claufula illa ex-
ceptiva, qui capaces funt.

Ratio denique tertii  eft:, quia fafla
in neceffitate confeflione five verbis ,
five fignis, non integra , vel non nifi
generatim , quilibet adhuc, etiam obten-
ta jam defuper abfolutione , fi fupervi-
xerit , obligatur poftea reconfiteri , in
quantum poteft , integre fua peccata ,
ergo etiam Parochus , vel Confeffarius
in hoc cafu, non obftante, quod omnes
infimul jam abfolverit , tenebitur nihi-
lominus eorum, qui poflunt, confeffio-

nes

2 a Tar s Trima

nes fpecifice de peccatis factas poftea
excipere, & confeffos denuo abfolvere
fingillatim.

- lAphor. VIII.  Si contingat Confefla-
rium offenderein moribundum, loquela,
& fenfibus deftitutum , optime faciet ,
fi mox interroget domefticos , vel afli-
ftentes, an non, dum fibi adhuc praefens
erat infirmus , paulo ante figna poeni-
tentias, aut petitae confeflionis , & ab-
folutionis dederit: fi ita, eundem illico
abfolvat , attamen non omnino abfolu-
te, quia non defunt , qui hanc abfolu-
tionem omnino improbant , ex altera
vero parte etiana figna illa noridumfunc
inoraliter certificantia Confeffarium de
fufficientia difpofitionis, quia radie po-
tuerunt effe nudnm defiderium confiten«
di abfque fufficienti contritione Scc.  ut
ergo fatisfariat muneri fuo ,  abfolvat
talem juxta morem, & intentionem Eo
clefiae , necnon inftitutionem Chrifti ,
quo modo faltem virtualiter fatis appo-
nit conditionem , fi quae forfan appo-
nenda fuiflet, quiaintentio Ecclefias non
eft , ut indifpofitus , aut indignus ab*
folvatur.

jin abfolvendus fit moribundus', in quo
Confejfarius neque per fe, neque per
teftes aliquod fignum poenitentifi,
nullumque ufum ratio-
nis percipit.

C Ontingit non raro moribundum, fi-
ve vi vulnerls inflidli, five vimor-
bi aliunde adventitii, ita fenfibus ex-
ternis deftitui , ut praeter fpirationem_,
& refpirationem vix ullum fignum vi-
tae, minus alicujus ufus rationis, praefe-
ferat, ficque ad omnia, quae Confeffa-
rius eidcm loquitur, vel inclamat, tan-
quam furdo caneretur, fe habet, prout
freq_uentiffima experientia docet, &paf-
fim in apoplečlicis, phreneticis &c. cer-
nitur, in quem ftatum fubinfub ačlua-
li etiam peccato mifer homo concidit.
Pariter funt nonnunquam , qui praeter
figna vitas infuper ufu fenfuum exter-
nornm ut plurimum gaudent , rationis
vero ufum vel nullatenus , vel dgbie
vel non nifi per lucida intervalla , pof-
fident: unde fit , quod non raro fignis
externis Sacramenta omnino refpuant ,
blafphemias effutiant , Sacras imagines
execrentur. De his ergo aeque ficut de
prioribus in praelentiarum quaeritur, an

*4 Tar s Trima

Sc  quomodo fint abfolvendi a Confeffa*
rio: fit igitur.

lApbor. I.  Poteft, & debet fub condi-
tione Sacramentaliter abfolvi moribun-
dus, qui nec prsefente, nec abfente Con-
feflario lignum dedit , five certum five
dubium , poenitentias vel petitae abfolu-
tionis ipfi Confeflaiio hic, & nune co-
gnitum, dummodo conftet , eum caete-
roquin Catholice, & Chriftiane vixi»Te.
Ratio quoad primum membrum eft quod
fcilicet poffit: quia habenturin talimo-
ribundo probabiliter ea omnia, quae ad
abfolutionetn ex parte poenitentis funt
abfolute neceffaria, nimirum , contritio
cum propofito non peccandi de cetero,
& confeffio faltem per fignum exter-
num fafla, item fatisfa&io in voto , (1
non forraaliter , faltem virtualiter
implicite, ergo hoe ipfo poteft a Con-
feffario faltem lub conditione abfolvi
Sacramentaliter. Confeq. patet: quia in
neceffitate fufficit etiam materia proba¬
biliter tališ , ad Sacramentum fub con¬
ditione adminiftrandum , eo quod ex
una parte ratione conditionis appofitae
praecaveatur fufficienter irreverentiae Sa„
cramenti: ex altera vero parte, fi forte
materia coram Deo fufficiens adfit ,
confulitur optime faluti animae mori-
bundi , quae fecus forfan aeternum peri-
ret. Patet id etiam ex S. Auguftino lib.
de adulterin, conjug. cap. uit.  ubi cate.

Caput Tertlum.  25

techumenum in adulterio viventem , &
(ubito infirmitate ita oppreflum, utnuU
lo figno perceptibili valeat defiderium
baptifmi, & poenitudinem de peccatis
fuis explicare, nihilominusdicit, &do-
cet efle baptizandum fub conditione 9
fi intra fe prenitensjaceat. Et moxfub-
jungit . Qute autem baptifmatis  , eadem
reconciliationis eft c (tufa , fi forte postti-
tentem finiend<s vit# periculum prtfocupa-
verit.  Ergo juxta S. Patrem poteft tališ
moribundus faltem fub conditione ab-
folvi, fi forte poenitens fit &c.

Dein efto hic,& nuncnec quidem ad
intra ufu rationis gaudeat moribundus ,
utpote phreneticus , maniacus !&c. fic-
que nec conteratur a<ftu de peccatis »
neque figno aliquo externo petat abfo-
lutionem, poteft nihilominus a Confef-
fario prudenter praefumi , talem contri-
tionem probabiliter paulo ante ab ipfo
fuiffe elicitam 1 , fig;numque poenitentiae
editum, dum nimirum ab initio fenfit,
fe doioribus , & periculo vitse ita re-
penteobrui, ad quod prsefumendum mo-
tivum , & teftimonium circa hoc fup-
peditat vita Chriftiana antehac a mo-
ribundo femper dufta, non autem quia ipfa
vita Chriftiana praecedens fit a&ualis
formalis Confeflio, prout aliqui volunt,
fed quia motivu m fufficiens eft pruden¬
ter praefumendi, confeflionem figno ali-
quo externo hic, &nunc fačtam fuifte:

B fuf-

16 Tar s Trima

fuftkit autem , ft five certo , five fai-
tem prudenter praefumptive conftet ,
moribundum fuifife Catholico-Chriftia-
num , prout merito prsefurai poteft de
moribundo, quiin loco, ubi vel omnes,
vel potiores incolae Catholici, exiftunt ,
decurnbit , & aliunde non conftat >
eundem e (Te haereticum , vel paga-
num ^

Quoad fecundum membrum , videli-,
cec , quod tališ, moribundus etiam de-
beat abfolvi , ratio eft , quia charitas
proximi obligat , ut fuccurramus , pras-
fertim. in neceffitate animae omni me.
liori modo, quo id ličite, & prudenter
Seri poteft, ergo , quia juxta mox pro-
bata ličite poteft,. etiam in tali cafu de¬
bet abfolvi moribundus..

Dein a pari de Sacramento Baptifmi,
quod in articulo, mortis adminiftrari de¬
bet in materia folum probabiliter fuffi-
ciente ad valorem , fi certa non habe-
tur ad m anus; ergo etiam 8cc'

tApbor.  //.Moribundus. fupradifto mo¬
do conftitutus poteft ,ac debet conditio-
nate abfolvi, etfi fciaturpaufo antepec-
caffe graviter , & fub ačluali peccato
mortali in iftum arttculum , & Saturn
incidiffe , dummodo ex circumftantiis
aliunde moraliter certum non fit , eun¬
dem efie , Sc  perfeverafte impceniten-
tem. Tamburinus, Cardenas &c. proba.
tur ex S. Auguft. aphor, praced. alle-

gato,

Caput Tertium  . 27

gato, qui locus, & textus vel optime
etiam hic quadrat.

„ 4 phor. lil.  Licet moribundus figna
impoenitentise exhibeat, v. g. expuendo
in facram imaginem blafphemando per
Sacramenta, dicendo, fe nolle confiteri
&c. fi tamen fciatur ex una parteeun-
dem cseteroquin vixiflfe chriftiano-catho*-
lice, & Sacramenta frequentafle; ex al-
tera vero parte dubitatur an non ejuf-
modi verba effutiat , vel figna edat in
delirio , mania , five plene , five femi
tali , poterit, is nihilorrfinus tuto, imo
etiam debet abfolvi : ita Gobat, Lay.
imO.

vdphor. IV.  Poteft, ac debet conditio-
nate abfolvi moribundus ( ut fupra, fen-
fibus deftitutus &c. ) licet non conftet
fitne Catholicus, vel Acatholicus, fi cse-
teroquin in loco ubi fides Gatholica vi-
get moratur. Spor. Gobat. plurima funt
alia argumenta , & folutiones obie&io-
num , quae hanc hodiernam piam pra-
xim in his quatuor aphorifmis expofi-
tam confirmant , aft quia longum ni-
mis foret, & extra meum fcopum o-
mnia adducere , hinc confulto omit-
tuntur: vide fi placet cit. A. A. inexa~
mine tamen noli fic' refpondere , quia
fortaffe exploderis. Hinc.

•Aphor. V.  Graviter delinquit Sacer-
dos , qui cffendens in moribundum Chri-
ftiano-Catholicum, eundetn fine abfolu.

B 2 fco-

Z  S Pan Prima

tioneSacramentalirelinquit, exeo, quia
nec per fe , nec per teftes fignum pce-
nitentia?, vel petitae abfolutionis depre-
hendere potuit, nifi forte bona fides ,
vel confcientiaerroneafilluna excufet:ita
Viva cum communi . Katio eft , quia
licet fpeculative loquendo pro,& contra
difputetur , an tališ valide abfolvatur ,
necne , pra&ice tamen hoc ipfo, quod
ita difputetur , & faltem probabile fit ,
valide eum abfolvi , oritur obligatio
eerta , & gravis eundem faltem condU
tionate abfolvendi: quia praeceptum eha-
ritatis, quo praecipimur prosimo fuccuN
rere in extrema neceffitate, & pericnla
seternae falutis conftituto , eft graviter
obligans , utpote in materia gravi , fi¬
ni ulque ftringens, ut adhiheatur mediuin
etiam dubium , & probabile, fi certum
haberi nequit, prout patetde baptifmo«
lApbor. VI,  Apud Catholicos vix con-
tingit cafus , in quo non podit Confefi.
farius fe praflice refolveread abfolutio«
nem fub conditione inapertiendam mo*
ribundofenfibusdeftituto: eo qnodjuxta
ditfa aphor. 2. etiam in ačtuali flagitio.
in articulum mortis deveniens taliter
abfolvi podit, & debeat , nifi aliunde
conftet , vel moraliter certo prselumen-
dum fit , eundem impcenitentem , vel
defperatum perfeverare, quod tamen non
nifi raridime accidere folet, unde tuto
poterit Confeflarius fub conditione ah«

fol-

Caput Tertium,  29

foivere in primis  furem fub attuali furto
deprehenium, & lethaliter ab infequen-
tibus vulneratum , item duellantem a
fuo antagonifta confolfum ; item adul-
terum , vel fornicarium ferme fub ipfo
peccato phrenefi, vel alio confimili pe»
riculofo morbo correptum &c. Ex re-
gula rila communiter recepta : moriens
nunquam pnefumitur immemor falutis <e-
terna.  Pariter tanquam Maximam pra¬
ptiče omnino certam colat, per abfolu-
tionem, in fitnili cafu conditionate da-
tam nullam prorfus irreverentiam infer-
ri Sacramento , nullamque fieri facrile¬
ga m adminiftrationem, partim, quia icf
non temere, fed ita exigente neceffita-
te contingit ad fuccurrendum proximo
ne pereat: partim , quia conditio addi-
ta(v.g.Si capax , aut difpofituses ) fatis
fuperque tollit periculum facrilegiicom-
mittendi , eo quod conditione allegata
non fubfiftente, etiam hoc ipfo corruat
ratio Sacramenti, ficque fit, ut abfolu-
tio non nifi materialis nuda pronuntia-
tio verborum evadat.

lApbor. Vil.  Poteft tnoribundus fenfi-
bus deftitutus, & in agone conftitutus,
ita conditionate abfolvi, etfi prius tem-
pore infirmitatis fus jam rite Sacramen-
ta tum_ Pcenitentiae , tum Euchariftise
fufceperit , fefeque devote ad mortem
difpofuerit . Ita fert frequentiflima pra¬
viš Confeffariorum moribundis fidelLter
B 3  ad-

* l

$0 Tar s Trima

adftantfum , fuffragante hac fundamen-
tali ratione, nimirum, quia conftat vel
maxime tune, quando ultima ludtaim-
minet, & mortis anguftiae premunt ,
nos infeftari a Dsemone tentationibus
periculofiflimis , quibus partim ad de
novo peccandum nosincitat, partim ve¬
ro deličfa antiqua, etiam quorum prius
nunquam meminimus, in memoriam re—
vocat, ut ergo ab his , fi quas forfan
confcientiam angunt , moribundus effi-
caciter, & direfte liberetur, eundemad-
huc fub conditione ante mortem abfol-
vere praeftat $ quia prudenter praefumi
poteft, ipfum probabiliter, fiquas intus
latere fentit , velle confiteri Sacramen-
taliter per fignum externum , etfi hic
& nune incognitum Confeflario : &
quanquam hsec ablolutioin tali circum-
ftantia forfan non fit neceflaria , utilis
tamen , & moribunda perquam fru&uo-
fa nihilominus efle poteft: tum ad au-
gendam gratiam , tum ad remiffionem
peccatorum praefertim venialium de no¬
vo commifforum , tum quoad culpam ,
quam quoad pcenam ; prius vero com-
mifTorum, quoad pcenam faltem ; ergo
hoc ipfo non intermittenda.

lAphor. Vlil.  Per hoc autem neuti-
auamapprobanda venit quorumdam pra-
xis, vel potius abufus hujus abfolutio-
nis , qui , dum moribundum ad extre-
ma vergere, & fenfibusdeftitui notant,

eum

Caput Tertium . 3  r

eum non femel duntaxat , fed in una
etiam hora repetitis vicibus conditiona.
te abfolvunt , & fi diutius agonia du-
rat, eo frequentius etiam Sacramentum
Pcenitentise fub conditione iterandum
putant* Haec praxis velex eo inconfuL
ta eft , quia non eft credibile moribun.
dum toties abfolutionem petere , feque
de peecatis figno extemo ( quod tamen
ad valorem Sacramenti neceffum eft )
iteratis acculare vicibus: ne ergo teme-
re, & fine fufficienti caufa , atque hoc
ipfo peccaminofe , Sacramentum iftud
fub conditione adminiftretur , praeftat
ejufmodi frequentiores abfolutiones in-
termittere , & moribundum jam antea
confeffum, & abfolutum , fenfibus po-
ftea deftitutum., femel adhuc, dum ni-
mirum ad extrema vergit, conditionate
abfolvere , aut , fi notabiliter diu ago¬
nia perdurat, ad fummum bis , vel ter
talem abfolutionem repetere, per quod
dein fufficienter tum faluti , & bono
moribundi , tum etiam reverentiae Sa¬
cramenti profpicitur.

3 a Tar s Trima

C A P U T IV.

De inveteratis, induratis, puhliceJcanda-
lofis  , occafionatis , vindillam adhuc
fpirantibus, defperabundis, dum
bi in articulum, vel pe-
riculum mortis de*
veniunt .

P  Er inveteratum peccatorem hic in-
telligitur ille, qui five in uno 9  fi-
ve m pluribus gravibus deličtis a mul-
to jam tempore confiftit confuetudina-
dus, vel nunquam rite confeflus, velfi
confelTus faltemnon emendatus: per oc-
cafionatum vero , qui in occafione pro¬
stima extrinfeca peccandi conftitutus
gravium peccatorum reus eft, occafione
nondum remota : per fcandalofum; qui
notorie fceleratam vitam ducit , qua
aliis fcandalo eft , anfamque praebet Ii.
berius peccandi : denique per defpera.
bundum , qui vel ex affečtu , aut pit
fionis vehementia ad peccandum , de.
fperat de emendatione vit® , ficque fta.
tuit in peccato perfeverare , doneč vi-
xerit, vel qui peccatorum multitudine
& magnitudine obrutus ex pufilianimi,
tate defperat veniam , ac remiflionem ,
ficque fe infallibiliter damnatumiri ere.
dit.

Uphor. J.  Peccator quantumcunque

in.

Caput Quartum . $  3

mveteratus, & confuetudinarius five in
vina, five in pluribus fpeciebus peccato-
rum, etiara faepius jam admonitus , &
nunquam huc ufque emendatus , ličite
poteft , imo debet abfolvi in articulo
ntortis, fi praeter confeflionem figna ve.
ras pcenitentias, & efficacis propofiti de
vita deinceps ferio emendanda adfint ,
& quidem abfolute, fi figna fint extra-
ordinaria , &moraliter certificantia Con-
feflarium de fufficienti difpofitione: con-
ditionate vero, fi figna fint dubia . Ita
in re communis, quiaex una partepce-
nitens deponendo Confeflionem , per fe
loquendo , acquirit ju s ad abfolutionem
fibi impertiendam , ita ut denegari ne-
queat citra injuriam , fi caeteroquin fit
rite difpofitus: ex altera vero parte etfi
differre abfolutionem ( etfi quandoque
expediat juxta Cardenas ) eft inconve-
niens , eo quod ratio differendi , nimi-
rum ad periditandum magis firmitatem
propofiti j, hic non currat , cum pericu-
lum mortis in moribundo id non per,
mittat.

lAploor. II.  Signa extraordinaria , &
Confeflarium moraliter certificantia de
fufficienti difpofitione praefertim in mo¬
ribundo funt dolorofi gemitus, aut pro-
fufae lacrym3e &c. ob Deum toties gra-
viflime offenfum, & tam fcelerate tran-
fadam vitam : item conteftationes fpe-
ciales, & ferventiores verbatim fadse de
B 5 do-

$4 Afr/ P rim a

dolore, & emendanda deinceps vita , fi
mortem evaferit &c. quibus vifis , ut
rečte monetReiffenftuel, abs dubio poe-
nitens, poftquam confelfionem fuam ri¬
te depoiuit , abfolute eft abfolvendus :
fi vero moribundus non nifi fimpliciter, 1
frigide, vel tepide diceret , fe dolere ,

& emendationem proponere , aut alia
indicia praeberet, ex quibus merito du-
bitaretur de efficacia propofiti, aut fuf,
cientia doloris, ferventius inftet Confef-
farius eundem permovendo ad verum
fincerurnque dolorem , nec non firraum
emendationis propofitum eljiciendum ,
(uggerendo ad id varia motiva , prout
polt caput ultimum hnjus prim® partis
exponam . Si porro his non obftantibus
frigidum comperit pcenitentem, dubiam-
que ipfius difpofitionem, eundem, prae-
fertim fi periculum mortis urget , fub
conditione abfolvat . Reiffenftuel cit.
taliter namque in hoc cafu abfolvipot-
eft , & debet , quando certo non con-
ftat, ipfum e(Te indignum, & indifpofi-
tum: certo autem non conftat , 11 fal-
tem fimpliciter dicat, fe e (Te contritum
&c., quia forte interne fufficienter di-
Ipofitus exiftit, etfi externe id fatisnon
indicet.

lAphor. lil.  Ut ConfelTarius peccato-
rem confuetudinarium, Sc  inveteratun*
dum is in articulum mortis, velejufdem
periculum devenerit , pro abfolutione

Sa-

Caput Ouartum.  35
Secramentali rite difponat , ficque ani-
tnam coelo lucretur , tria fequentia di-
ligenter obfervare juvabit ; & quidem
Trimo  ftudeat Confeffarius ante omnia lu-
crari benevolentiam ejufmodi peccatoris,
& in ejus amicitiam fefe infinuare, cum
eo blanda, & fuavi, attamen (imul re*
ligiofe gravi modeftia converfando , &
quidem , ut bene notat LaCroix /ib. 6.
p.  1. n.  1 86 ;.  nonftatim ab initio (tiifl
forfati neceffitas , & periculum mortis
urgeat) de confeffione , aut pcenitentia,
fed de aliis, v. g. de ftatu morbi , &
infirmitatis, de doloribus , aut fimilibus
fermonem faciendo , infuper fuadendo
refignationem in voluntatem Dei, in cu-
jus poteftate & vita, & mors eft, & de
cujus munere , ac infinita Providentia
omnia in noftrum bonum vertente', ve¬
nit, modo etiam infirmitatibus deprave*
mur &c. Denique captata occafione et¬
iam confeffionem deponendam infinuare
poterit, ex motivo, ut fic Deo ferven-
tius conjungi mereatur infirmus , ma-
gifque dignus efficiatur exaudiri a di¬
vina Clementia , dum ad eam preces
fundit , five pro fanitate recuperanda ,
five pro aliis gratiis, & doniš impetran-
dis &c. Si ad hsec furdum adhuc com-
perit fuum clientem, inftet fortius , et¬
iam periculum mortis , fi quod fubeft ,
intimando , ficque vel eo confeffionem
Sacramentalem magisexpedire, ut, cum
B 6  vires

5  6 P ar s Pr ima

vires adhuc fuppetunt , animae noftrae
profpiciamus , & antequam morbi vis
( quse in dies confeflionem reddet diffi-
ciliorem ) invalefcat , Deo reconcilie-
inur &c.

Quod fl haec lenia obduratum ani-
mum non emolliant, & periculum mor-
tis forte citius obventurum timeatur j
fiaud male faciet Confeffarius dum et-
iam ad feveriora progrediatur, declaran-
do v. g. periculum animse, in quohaec
verfatur, fi citra confeflionem , & Sa-
craroentum Poenitentias migret ex ifta
in vitam alteram indubie aeternaliter
infeliciflimam, quandobaec peccatisgra-
vibus irretita fit, deceffura &c. Si por-
ro fuis monitisConfeffarius Iucratusfue-
rit infirmum, ifque refolverit confiteri,
praeeat in aftus pro confeflione neceffa-
riosj ftudeatque pro poffe fublevare in-
firmo onus confeflionis, prsefertim diffi-
cultatem in difcutiendo confcientiam ,
in exp!icandonumerum, & fpeciempec-
catorum , juxta paradigma quod expo.
nam pro Confeflione generali.

Secundo:  dum vel ex Confeflione, vel
aliunde compertum habet Confeffarius,
infirmum efleinuna, velpluribus fpecie-
bus peccatorum, jam diu inveteratum ,
confuetudinarium , aut fsepius poft cre-
bras admonitiones recidivumnon emen-
datum , laboret omni ftudio eum per-
movere, ut , fi unquam maxime, nune

de

Caput O^artum. jj  _
de peccatis fuis doleat, fimulque firmi-
ter ftatuat, vitam, fi Deus eam adhuf
fuperftitem induiferit, ferio emendare ,
praefertim circa ea peccata , in quibus
frequentius, & gravius fe reum cogno-
fcit: ratio hujus efl: juxta tritum illud:
posnitentia {era raro vera,  quod vel ma-
xime verificatum it in inveteratis , &
induratis peccatoribus , vel ex defeftu
veri doloris , vel ex defečht fufficientis
propofiti : ut ergo ad haec debite exci-
tentur infirmi , dignique reddantur ab-
folutione fibi impertienda, nullum non
tnoveat lapidem zelofus Confelfarius ,
proponendo varia, eaque efficaciora mo¬
tiva ad feriam deinceps vitse emenda-
tionem inducendam.

Tertio  denique quia in ejufmodi peccatofi-
bus a potiori timendum, ne ob defečtum
fufficientis doloris, aut efficacis propofiti
una, velpluresconfeffionesex preceden-
tibus fuerintcoramDeoinvalidae, omnino
confultiffimum, fi ftatus infirmitatis admit.
tat, eft, eofdem difponere ad confeffio-
nem generalem , prasfertim a tempore
illo, a quo in gravioribus ita invetera-
ti, & confuetudinarijextitere, recenfen-
do non folum peccata interea temporis
commiffa , verum etiam pro majori fe-
curitate fub dnbio fe accufando denul-
liter forfan peračtis confeffionibus five
omnibus, five aliquibus , ut fic barum
nullitas ( fi quae intervenifiet ) denuo

3  8 'Pars Trima

fuppleatur , & confeflio prasfens eo fa-
lubrius peragatur . Quod fi infirmitas ,
vel memoriae debilitas ad hoc praeftan.
dum forfan difficultatem ingerat , auc
mortis periculum integram confeffionem
generalem omnino praepediat, juvet Con-
felfarius infirmum , fuggerendo memo-
rias , quae circa circiter forfan commif-
fa videri poffunt : vel fi periculum ur-
get, ftudeat, ut moribundus faltemfta-
tum , & tempus fuae confuetudinis ali-
qualiter explicet, & ficde omnibus huc
ufque in fua peflima confuetudine com-
miffis peccatis, fimulque nulliter forfan
fubin fačtis confellionibus fefe accufet ,
quo praeftito in di&is circumftantiis ad-
huc latisfaciet confcientiae fuae, benefi-
ciumque abfolutionis generaliter de fuis
peccatis obtinebit.

lApbor. W.  Qui eftin occafione pro-
xima etiam hic, & nune graviter pec-
candi, eaque voluntaria, & extrinfeca,
ne quidem in articulo , vel periculo
mortis abfolvi poteft, nifi real iter prius
occafionem fuftulerit , aut faltem ferio
& efficaciter proponat eam quampri-
mum tollere , & removere : ita in re
communior : & probatur i. ex propofi-
tione damnata ab Innoc. XI. ord. 6t.
quae fic habet: potefi aliquando abfolvi ,
qui in proxima occafione peccandi verfa-
tur, quam pote/l , & non vult omittere
&c.  ergoa contrario, nunquam nequi-

dem

Caput Ouanum . $ 9

dem in articulo mortis, abfolvi poteft,
qui in occafione proxima peccandi vo-
luntaria, feu quam poteft, & non vult
omittere, verfatur . 2. ratione , quia ,
qui manet in occafione proxima , vult
ho c ipfo etiam manere in proximo pe-
riculo peccandi graviter, ficque in ipfo
peccato, juxta illud Eccli.  3. qui amat
periculum, peribit in illoj atqui volens
manere in peccato , non poteft ab eo
abfolvi ut patet: ergo.

Dičlum eft autem notanter 1. in oc¬
cafione proximabic, & nune graviter pec¬
candi  ; nam fi occafio pro hic & nune
non amplius currit, nec etiam propterea
abfolutio deneganda erit: hinc moribun-
dus, qui antea lupanar fubinde adibat,
five ut Hiftrio ludos impudicos exhibe-
bat , vel conventicula periculofa in
alienis aedibus cum alterofexu inftitue-
bat &c. abfolvi ličite poteft, & debet,
fi ferio dicat , fe veile ab his deinceps
certo certius abftinere : quia ifta occa¬
fio in his circumftantiis non amplius
hic & nune fibi occafio proxima eft
ejufmodi perpetrandi, cum infirmus pe-*
riculofe decumbens fimilia hoc ipfo ex-
ercere nequeat: proinfe habet tanquam
caufa materialis praeterita , non item
prasfens , quae ne etiam futura fit in
pofterum, aliter tolli non poteft, quam
firrrjiflimo propofito ejufmodi sedes, con-
fortia &c., fi periculum mortis ceffarit,

certo

4 o Tan Trima

certo certius evitandi , ad quod propo-
fitum formandum moribundus utique a
Confeflario omni nifu, & opera animari
debet.

Dičtum 2. Eaque voluntaria  , & ex-
trinfeca:  eft autem occafio tune volun-
taria , quando nec phyfica , nec moral is
impoflibilitas (de qua poftea) adefteam
tollendi: extrinfeca vero eft , in quan-
tum circumftantia extrinfeca v. g. loči ,
vel perfonae &c. anfam praebet ad pec.
candum, utfi quis concubinam retinet',
focietatem pravam frequentat &c. Si
porro peccatum ex mera occaficne in-
trinfeca contingit v. g. ex fola prava
confuetudine , vehementia paflionis ,
tentationis frequentia, cum tali eo mo¬
do agendum erit , quo dičtum eft in
aphor. I.

Additum eft denique .* aut fialtem fe-
rio, & vere efficaciter proponat  , occafio-
nem quamprimum tol/ere (30 removere  :
hoc enim iufficere docetViva cumSua-
rez, & alTis, prasfertim fi figna fpecialia
Confeffarium moraliter certificantia ad-
lint de firmitate propofiti: quia ex una
parte occafio , ut fupponitur , non eft
forma!iter proxima, id eft, ačlu hic &
nune incitansad peccatum; talem enim
repelli debere ultro concedunt omnes ;
fed eft materialiter tališ , & deinceps
potens ali icere : ex alteravero parte non
eft prasceptum negativum ( uti putat

Car-

Caput QitdYtUm.  41
Cardenas cit. ) ficque pro feroper obli-
gans ad tollendam occafionem proxi-
roam materialiter talemj alias enimne-
quidem periculum vitse, famse, aut gra-
viflimi alterius mali , nos excufaret 3
ficut in pari non excufat in fornicatio-
ne, furto, adulterio &c. Deniqueneque
tališ , fi ferio, & efficaciter proponit ,
occafionem materialem quamprimum
removere cenferi poteft eam velle :
proin neque incurrere dici poteft propo«
fitionem illam ab Innoc. XI.damnatatn
fuperius allegatam , in qua utpote fo-
lum reprobatur , »9» velle omittere oc,
cajionem.

In praxi tamen , quia propofita ejuC
modi periculofa, & faepe fallacia funt ,
ordinarie tenendum , & obfervandum
eft , ut pcenitens , dum in occafione
proxima voluntaria vivit , & eam de-
ponendi adhuc mora , & copia adeft t
bello modo inducatur , quatenus prius,
antequam abfolvitur, eam tollat, ficque
tutiora fequendofe aptiorem, &dignio-
rem reddat abfolutione Sacramentali.

vdphor. V.  Quoad hos occafionatos
peccatores _ magna Confeffario opus
eft prudentia , & difcretione ad; hoc ,
ut cum eis , prasfertim in articu-
lo , vel periculo mortis , rite pro-
cedat , in ordine ad beneficium abfo-
lutionis Sacramentalis impertiendum ;
Scin primis  quidemante omnia caveat,

ne

42  “Pars Trima

ne plus aequo fit praeceps in injungen-
do dimiflionem occafionis proximse; led
folerter prius perquirat’, an occafio ad-
huc de praefenti fit proxima, ita ut pe-
riculum in ea peccandi etiamnum cur-
rat , & nondum ceflarit , an vero fit
potius pro praeterita habenda . Secundo
inveftiget , an non impoflibilitas aliqua
vel phyfica , vel moralis adfit tollendi
occafionem proximam, v. g. periculum
fcandali, gravis proftitutionis , diffama-
tionis, aut alterius ingentis mali, & in-
veniet revera, praefertim in moribundis,
frequentiflime talen fubintrare . Term
videat, an non laltem ex parte , fi ex
toto fieri nequeat , podit temo veri oc¬
cafio . His diligenter perfpečtis tandem
procedat, ut fupra diftum eft ^ ut an¬
teni hoc pro cafibus etiam particulari-
bus magis elucefcat, ulterius fit.

lApbor. PL  Si adeft impoflibilitas fi-
ve phyfica five moralis, tollendi occa-
lionem ipfam, debet moribundus abfol-
vi, fi ftatuat ferio ex occafione proxi.
tna facere remotam : ita Cardenas, &
Viva. Hic praeadvertere ju vat, per im-
poflibilitatem phyficam nil aliud intel-
ligi, quam quando quis ita alligatur
loco , vel perfonss, qus3 fibi eft occafio
peccandi, ut naturali via, & fuis pro-
priis viribus abfolute non podit , etfi
vellet , inde abefle : ut fi captivus in
carcerlbus cum alioconcaptivo in com-

mer-

Caput Quartum. 4}

mercio carnali viveret: neuter enimal-
terumdeclinare valet: moralis veroim-
poffibilitas illa dicitur, quando quis ab-
folute quidem, & propriis viribus pof-
fet evitare, aut eamremovere, fednon
nifi cum ingenti difficultate, & pericu-
Io alicujus gravis mali incurrendi, v. g.
fcandali , amiflionis vitae, infamiae, vel
etiam notabilis damni in bonis fortunae,
prout fufius explicat Viva.

Quoad impoffibilicatem phyficam pet
fe patet, quia ad impoffibile nemo te¬
mo tenetur: circa impoffibilitatem vero
moralem , exinde colligitur , quia ipfa
occafio in fe nondum eft formaliter
peccatum, fed tantum difpofitio proxi«
ma , ad quam tollendam duo dantur
remedia: primo,  fi removeam ipfamoc-
cafionem materialem , v. g. ancillam
complicem, derelinquendo conditionem,
renuntiando officio, migrando in aliura
locum, domum &c.Si ex occafione pro-
xima materialiteradhucretenta ftudeam
facere remotam, ficque auferam occa-
fionem proximam , faltem qua forma-
lem, prout paulo infra declarabitur .
£x his duobus remediis primum eft tu-
tiffinrana , & efficaciflimum , alterum
vero minus tutum, interim tamen ad-
huc fimpHciter fufficiens ad evitandum
periculum proximum peccandi , atque
probabiliter hoc ipfum etiam efficiens .
Jam fic: fi adfunt duo media, quorum

utrum-

44 P M* Pri/na

utrumque ex fe eft fufficlens ad obti-
nendum finem intentum , non teneor
aflumere illud , quod eft fecurius , &
certins, fi exindein aliis fequuntur, vel
mihi, vel aliis damnum aliquod valde
grave, prout patet ab induftione dese-
gro, qui non tenetur fumere medici,
nam, etfi probabilius, & efficacius fa-
nativam, fi inde in alio genere grave
fibi damnum, aut malum accideret, &
fimul alia fuperelfet medicina adhuc ex
fe fufficiens, & probabiliter ačlu colia-
tura fanitatem: ergo etiam conftitutus
in occafione proxima non tenetur re-
movere occafionem proximam materia-
lem, fi exinde fibi vel aliis grave ma¬
lum accideret, ficque , fi impoflibilitas
moralis adfit eam removendi, fed fuffi-
ciet, fi tune proponat , Sc  ftudeat ex
occafione proxima facere remotam, cum
etiam pe» boe poflit evitare periculum
proximum, & formale peccandi. Si au-
tem hoc fufficit, poteft ftante tali im-
poffibilitate abfolvi,quia fic fufficienter
eft difpofitus pro abfolutione.

Cenfetur porro quis facere ex occa¬
fione proxima remotam tune , quando
ex una parte omni meliori modo ab-
fcindere ftudet illecebras peccati, exal-
tera vero parte fatagit remedia pro ef-
ficaci emendatione opportuniora conftan-
ter adhibere: v. g. eft quis in occafio¬
ne proxima cum fu® ancilla fibi famu.

Caput Ouartuin ; 45

lante cum eadem ofculis, ta&ibus, ob-
fccenis defideriis, aliove modo faepius
peccando . In hoc cafu ex occafione
proxima remota fiet, fi in primis  omnis
converfatio non neceflfaria ( prasfertim
familiarior, &dum folus cum fola eft)
pro poflibili evitetur, fi averfionis po-
tius, quam amoris fpecimina prsebeat
&c. Secundo:  Si firmiter ftatuat, quam-
primum moraliter poffibile fuerit, etiatn
ipfam occafionem materialem , prsefer-
tim fi adhuc periculofa foret , tollere ,
fimulque quotidie fefe efficacibus pro-
poficis muniat, nihil quodDeum, pr x,-
fertim in tali fpecie peccati gra-
viter offendit, committendi vel admit-
tendi; item fi gratiam divinam fingula«
ri cum devotioneferventius, &frequen-
tius imploret, fi confeffiones Sacramen-
tales crebrius iteret , praefertim apud
conftantem, & pro fua (alute zelofum
Confelfarium &c. haec enim fi quis di-
ligenter adhibuerit , valde probabiliter
etiam ftante &retenta occafione mate¬
riali feriam emendationem vitae reportabit.
_ Confirmatur ulterius: ftante impoten¬
tna, vel morali impoflibilitate dimit*
tendi occafionem, ftante firnul feria vo-
luntate faciendi ex occafione proxima
remotam, peccator non amplius cenfe-
tur velle , & affedare periculum , &
caufam peccati , fed potius invitus pa¬
ti: ergo neque cenfetur velleipfum pec-

ca-

4 6 Tar s Trima

catum, five in fe, five in caufa, & pe<
confequens eft fufficienter difpofitus; pro
abfolutione.

« Aphor. Vil.  Concubinarius occul-
tus, qui morti jam jam vicinus, &quafi
in extremis exiftit, poteft abfolvi , etfi
concubinam prius domo non ejecerit ,

& ejicere nolit , dum haec ab aliquo
jam tempore , praelertim duranfe infir-
mirate, fibi nullatenus amplius fuit oc-
cafio peccandi , & ceteroquin ftatuat
eam dimittere, fi denuo reconvalefcat.
Ratio eft : quia ex una parte occafio
in hoc cafu non amplius eft praelens
pro his circumftantiis , led potius pras,
terita , & tantum timenda ut futura ,
fj reconvalefceret; ergonon tenetur eam
pro hic & nune removere, led tantum
pro illo tempore, quo ea timetur , ni.
miru m pro tempore reconvalefcentiae ;
ex altera vero pa»te ob mortem vi-
cinam urget prasceptum fe reconcilian-
di cum Deo per Sacramentum Pceni-
tentiae , ita ut tempus reconvalefcentiae
amplius expeftari non valeat: ergofuf-
ficiet fi interea ftatuat removere occa-
fionem poftea, fi reconvaluerit . Secun-  i
do  ob eandem rationem pariter dignus
abfolutione cenfetur famulus , vel offi-
cialis moribundus, qui occafione fui of-
ficii vel famulitii faepius gravia furta
commifit, etfi hic & nune non renun-
tiet fuo famulitio, autofficio, dummo-

do

Cctput Qu(trttm.  47

do ftatuat id praeftare, poftquam recon.
valuerit, prsefertim fi una alteravevice
jam admonitus a furando deftitit . Ter _
tio  poteft etiam abfolvl ancitla mori-
bunda, quae cum fuo hero, aut ejusfi-
lio turpem quseftum , aut commercium
habuit , fi vet citra proftitutionem five
fui compticis domui vatedicere nequit,
aut alibi locum non habet, ubi ut ae-
grotans habitet, efto etiam temporein-
firmitatis ad malum fubin follicitata
fuerit, dummodo ex tune proponat oc-
cafionem poftea, dum poterit; tollere ,
& interea ex oecafione proxima face-
re remotam. Ratio eftquia in tali ca-
fu'adeft pro iftis circumftantiis impofii-
bilitas moralis, vel phyfica removendi
occafionem proximam , ut patet confi-
deranti. Quarto  ob paritatem rationis
etiam beneficio abfolutionis non e (Tet
privandus moribundus fimoniacus, fi ci.
tra fui proftitutionem, & periculum in-
famiae beneficium fimoniace obtentum
hic & nune dimittere non valet; tene-
retur tamen tališ ad reftitutionem fru-
ftuum eo modo roeliori, quo ea velper
fe , vel per alios , five pro nune, five
ft mortem citra fui proftitutionem be¬
ti poffet. Et fic de altis.

Jlpbor. Vlil.  Non fufficit qnafecim"
que incommodum , difficultas , vel )u-
crum ceffans, aut damuum emergens ,
ad faoc utdicatur impoflibilitas moralis

43  "Pars Trima

excufans a tollenda occafione materiali
proxima, & fufficiens, ut quis , reten-
ta occafione materiali , folummodo fa-
tagat ex occafione proxima facere re-
motam. Ita eruitur clare exViva n. 8.
& aliis communiter, & probatur i.Ex
propofitionibus damnatis una ab Innoc.
XI. ord. 62. Altera profcripta abAlex.
VII. quae fic habet: Xo» eft obligandus
Concubinarius ad cjiciendum concubinam ,
ji }htc nimis utilis effet ad obleci umen-
tum concubinarii, vulvo  regalo, dum de-
ficknt; illa nimis <egre ageret vitam, &
alics epulč tesdio magno concubittarium
cjficerent , alia famulet nimis difpcile
inveniretur . Ex quibus clare patet non
fufficere qualemcumque difficultatem ,
incommodum, vel damnum, fed requi-
ri notabile, & valde grave.

•' Probatur 2. Etiam ex ratione : quia
exiftens in periculo vitae corporalis te-
netur adhibere remedia tutiora, relidis
notabiliter minus tutis, fi tutiora citra
notabile, & valde grave damnum ha-
beri poffunt, ita, ut praecife incommo¬
dum ,difficu!tas in iis applicandis, item-
que lucrum ceffans, vel damnum emer-
gens non excufet, nifi fit damnum val¬
de grave, & notabile: ergo multo mi¬
nus hasc exculabunt in periculo animas,
in quo verfatur conftitutus in occafione
proxima , praefertim fi infuper diferimen
mortis coincidat ; lublumo: fed remo-

vere

Caput Quartum.  49

vere occafionem proximam etiam ma-
terialiter talem v. g. ejicere ancillam ,
exefle domo, renuntiare officio &c. eft
remedium in tali cafuprae caeteris prae-
fentiflimum, & tutilfimum pro emen-
datione vitae , velle antem facere ex
occafione proxima remotam, eft reme-
diurn notabiliter minus tutum, & du-
bium, prout, proh dolor ! deploranda
experientia etiam in moribundis jam
fsepius docuit: ergo non licebit hoc ul-
timum eligere propter quodcunque in*
commodum, difificultatem, lucrum cef-
fans, aut damnum emergens minus no-
tabile; proin neque ejufmodi caufa fuf-
ficiens erit ad conftituendam impoffibi-
litatem moralem , fed debet effe da¬
mnum, vel malum notabile , & valde
grave, prout juxta Viva n.  8. & alios,
eft vel grave (candalunajndeoriturum,
vel gravis infamia, aut in bonis natu.
rae tantum damnum, ut in morali ae-
ftimatione ferme aequivaleat amiffio-
ni vitae , vel reponat hominem alias
honefte conditionis in ftatum miferum,
v.g. in magnam paupertatem, &c. Unde •
lApbor. IX.  Neque abfolvi poteft oc-
cafionatus etiam ad rnortem ufque in;
firmus ( fi adhuc in occafione praefenti
verfatur ) qui propterea non vult oc¬
cafionem dimittere, v. g. ejicere ancil-
lam, deferere domum , renuntiare fa-
mulatui , vel officio &c. ,  quia fi di-
C mitte.

5  o Tar s Trima

mitteret pecuniam mutuo datam non
amplius recuperaret a complice, aut lu.
crum magnum, quod vioccafionis alias
capiebat, amittere cogeretur &c. dum-
modo per amiffionem hujus pecuniae ,
vel lucri non redigatur in ftatum mi-
ferum, ficque fit non tam lucrum cef-
fans , quam fimul valde notabile da-
mnum emergens. Ita mre Vivain Tru-
tina n. 9. & 10.  quia haec fola ratio ,
fi alias defint, nondum facit impoflibi-
litatem moralem tollendi occafionem
proximam materialem , cum nondum
fit daminim valde notabile. Sed ipfum
dicendum ob eandem rationem in cafu
ubi famula in occafione proxima con»
ftituta praecife ideo nollet renuntiare
famulatui, quia alibi non tam bonum,
Sc  lucrofum acquireretfamulitium, ne-
que tam amplum falarium ficut modo
habet; ratio eft, quia haec caufa folum
utilitatem majorem refpiceret, nimirum
prius famulitium magis utile; atquijux.
ta propofitiones damnatas, &iupra al-
legatas haec caufa non eft fufficiens >
ergo. Additum tamen : dummodo per
amijfmem hu)us pecuni<e  , vel lucri non
redigatur in ftatum miferum {src.  Si enim
hoc foret, omnino fufficeret , ad hoc ,
ut retenta occafione materiali poflet
proponere ex occafione proxima facere
remotam s  hocque fačto abfolvi, ut di-
&um eft.

Se-

Caput Quartutn.  51

Secundo : minus abfolvendus eflet in-
firmus nolens dimitrere occafionem ,
v. g. ancillam ex fervitio , praecife id-
eo, quia alia non eft ad manus, quae
segro epulas tam delicate prseparare ,
aut csetera obfequia ita ad fua vota
prseftare poflet , ficut ifta , dum-
modo caeteroquin in communi aeftima-
tione alia fufficiens fit pro fervitio ae-
gris exhibendo: ratio eft mox fuperius
allegata.

lAphor. X.  Peccator occafionatus ftan-
te vera morali, vel phyfica impoffibi-
litate tollendi occafionem poteft in prat.
ienti articulo mortis abfolvi , etfi jam
aliquoties admonitus neglexerit, ex oc-
cafione proxima facere remotam, & im-
pendere remedia fibi a Confelfario prat.
fcripta, fi faltem pro tune figna vere
contriti animi, & efficacis propofiti ex-
hibeat: quae figna fi extraordinaria fue-
rint, & moraliter certificantia Confeffa-
rium de efficacia propofiti, abfolutio
abfolute impertiri poterit, conditionate
vero, fi figna non nifilanguida, velor-
dinaria fuerint. Aphorifmus ifte defcen-
dit ex_aphorifmo primo hujus capitis :
ex ratione , quia ftante impoifibilitate
removendi ipfam (occafionem , occafio¬
natus peccator fe habet per modum
confuetudinarii , & faepius recidvi , ut
patet; atqui juxta difta confuetudina-
rius poteft in articulo mortis abfolvi ,
C 2 ex

5 % P ar s Trima

ex rationibus ibidem allegatis , quae o-
mnes cum caeteris ibidem di£tis etiam
huc applicari poflunt, ergo.

Diftum autem eft: in prtffenti arti-
culo mortis , nam extra articulum , vel
urgens periculum mortis longe aliter
cum tali procedendum foret: Sc  quidem,
li jam monitus adhuc neglexiffet reme.
dia neceffaria , tune eidem differenda
eflet abfolutio, doneč ea adhibuerit, &
aetu ftuduerit ex proxima facere occa-
fionem remotam. Si vero, adhibitis et¬
iam remediis in antiqua recideret pec-
cata, abfolvatur nihilominus una alte-
rave vice , fuggerendo nova adhuc, &
efficaciora remedia, fimulque animando
ad ferventiorem conatum Scc.  quod fi
denique neque his adhibitis emendatio
fequatur, abfolvi amplius non poterit ,
doneč a£lu occafionem ipfam fuftulerit,
efto exinde infamiam,vel aliud quod-
cumque graviffimum damnum, ant mi«
feriam, imo vitae amiffionem incurre«
re.neceflum foret . Ita Felix Poteftas
allegans pro hac fententia Suarez, Tan-
nerum , Lopez , Cajetanum , Sc  alios
contra Lugo, Vivarn Scc.  Cujus ratio
eft, quia fi adhibitis jam per aliquod
tempus omnibus remediis , nihilominus
nulla fequitur emendatio, ftgnum ma-
nifeftum eft,. unicura remedium ad vi-
randum periculum formate peccandi ,
ficque addeclinandum ipfum peccatum,

aster-

Caput Ouartum.  53

$eternamque exinde fequuturam damna.
t ion e m, efle fublationem ipfius occafio-
nis: Si autem hsec unicum eft reme-
diura s debet adhiberi, etiam cum gra-
viflimo damno, ut fic adimpleatur il-
lud Domini prseceptum: Si oculus tuus
fcandalizat te, erueeum, & projice abs te
fare.  Et fatisfiat monito Chrifti, vi cu.
jus debet homo potius omni bono vel.
le carere, omniaque alia mala incurre-
re, quam ut animse luas -detrimentum
patiatur.

^iphor. Xl.Si  vero infirmus periculo-
fe quidem decumbit,non tamen in ex-
tremis conftitutus eft ; & in occafione
proxiroa etiam pro ftatu infirmitatis
durante, omni cura, & ftudio laboran.
dum eft Confeflario ut ipfa occafio ,
non folum qua formalis , verum etiam
qua materialis omni poffibili modo tol-
latur, & removeatur. Ratio eft, quia,
fi unquam , vel maxime tune vigilan-
dum eft, ut falus animae in tuto repo-
natur, quod tamen in datis circumftan.
tiis vix, aut ne vix fieret, nifi ipfa oc¬
cafio graviter peccandi e medio tolla-
tur, prout deploranda, (prodolor! )ex-
perientia in cafibus fumme tragicis jam
faspius docuit, & prsecipue verificatum
ire lolet quoad occafionatos in carnali
commercio , puta concubinarios , vel
quomodolibet lafcive invicemconviven-
tes, prsefertim diverfi fexus perfonas j
C 3 item

54 Tar s Trima

item quoad reos inpunčto magiae & com.
mercio cum diaboio. Quoadpriores fo-
lerter invigilet Confeffarius, ut, fi an-
eilla, pellex, vel concubina, citra fcan-
dalum, gravem proftitutionem, aut aliud
valde grave damnum , expelli poflit ,
ea omnino expellatur, ejiciatur , elimi-
netur, antequam pcenitens infirmus ab-
folvatur.

Nec obftat i.Si infirmus dicat,fe ef-
fe vere contritum, imo flentibus oculis
contritionem fuam , & propofitum e-
mendandi conteftetur: non , inquam ,
hoc obftat, quia juxtacommunemT.T.
tam contritio, quam propofitum, nihil
valet in hoc cafu, fi his ftantibus nolit
dimittere occafionem, prout ex propo-
fitionibus damnatis, & rationibus fupra
in aphor. 8 . allegatis eruitur*

Nec obftat 2. Si forte opere non'pec-
cent amplius, fufficit enim , fi id fiat
cogitatione , defideriis, verbo , vel ta-
ftibus, nam etiam ad h se c tališ perfona
occafio proxima effe poteft, & fsepiffi-
me folet, etiam in moribundis
Porro fi perfona compIex ob impofli-
bilitatem phyficam, vel’ moralem expel-
ii domo non poteft, id faltem efficere
fatagat Confeffarius in fuo pcenitente ,
ut eam coram fe comperare non am¬
plius finat, quem in finem optime fa-
ciet Confeflarius, fi poenitenti injungat,
etiam obligatorie, fiopusfuerit, utper-

fonam

Caput Quartu,m.  _ 55
fonam complicem , puta concubinam ,
vel putatitiam uxorem &c.fub praetex-
ta quodam pie colorato mittat aliorfum
v. g. ad peregrinationem aliquam per-
agendam, pro fanitate, vel felici mor-
te infirmo impetranda, vel ad amicum
longiijis idiftantem ad fe vocandum &c.
hoc enim, vel fimili modo , & profti-
tutionem coram aliis , & fimul etiam
converfationem cum perfona fibi itape-
riculofa evitabit, ficque fe aptum red-
det, & dignum abfolutione , caeterifque
Sacramentis.

*Aphor. Xll  Peccator etiam publicus,
& puhlice fcandalofam vitam ducens ,
in articulo mortis 'abfolvendus eft , ft
vere poenitens confiteatur peccata fua
cum propofito fcandalofam vitam ferio
emendandi, & periculum mortis fimul
urgeat ita, ut publicum fcandalum da¬
tum aliter, quam poenitenter confiten-
do, tollere amplius nequeat. Ita in re
Suarez, La Croix , & alii communiter
Ratio eft: quia fic conftitutus ex una
parte facit, quantum poteft , & debet
pro his circumftantiis in ordine ad di-
gne recipiendam abfolutionem: ex alte-
ra vero parte neceffitas , & urgens pe¬
riculum mortis fuffieienter etiam levat
fcandalum, quod alias fumeretur ex ad-
miniftratione Sacramenti puhlice indi-*
gno fada.

Didum eft autem 1. Si vere pasni-
C 4 tens

v  , 'Pcits Trima.

•tens confiteatur peccata &c.  quod lit de¬
bi te fiat, opus eft, utverae poenitentiae
figna etiam externe, & coram aliis o-
ftendatur, imo ad hocmoribunduscom-
pellendus foret a Confeflario, ut ficma-
gis prsecaveatur fcandalo alias dando
per adminiftrationem Sacramenti puhli¬
ce indigrto, & datum faltem ex parte
per puhlicam poenitudinem aboleat ,
quod folerter notandum prasfertim , fi
moribundus praster Sacramentum PcEni-
tentiae, etiamSacrum Viaticum, autex-
tremam Unftionem reciperet. Tamburi-
nus apud La Croix. Additqne, poffe ,
& debere Miniftrum boru m Sacramen-
torum aliis publicare pcenirentiam mo-
ribundi, fi haec forfan ocenita foret .
Porro fi peccator publicus loquela , &
fenfibus defiitutus confireri ampliusnoti
pofifet , nihilominus adhuc beneficium
abfolutionis eidem impendi poterit, eo
fcilicet modo, quo in praecedenti capi-
te diftum eft . Ex ratione: quia pru-
denter praEfumitur, ut ut gravetn pec-
catorem, effe pro hic & nune faltem
probabiliter difpofitum, & petere figno
aliquo, etfi non cognito, abfolutionem.
La Cr. cit. n. 143.

Dičlum eft 2. Si periculum mortis ita
urgeat, ut aliter fcandalum pub/ieum da¬
tum tollere nequeaf,  nam fi periculum
non ita urgeret, aliter procedendum fo¬
ret, pro ut mox dicetur. Unde.

tAphor,

Caput Quartuni,  57

l Aphor. XIII.  Publicus , Sc  publice
fcandalofus peccator ,etfi periculole in-
firmus decumbat,] fi tamen infirmitas
motam patitur, non poteft abfolvi ,
doneč prius fcandalum publicum , in
qnantum tolli poteft , fufficienter a-
du fuerit fublatum. Probatur i.ex Ri¬
tuali Romano tit.de Sacramento Euchtt
riftitS  ubi habet : ^Arcendi autem funt
( intellige a Sacramentorum receptio-
ne ) publice indigni, quales funt excom-
municati  , interditti , manifefteaue in fa¬
rne s  , ut meretrices  , concubtnarii ,fcenera*
tores, rnagi , fortilegi , bldfpbemi , is- 1  alti
hujus generts peccatores  : nifi de eonttn
posnitentia , {9* emendatione confict , ly<
puhlico fcandalo fatisfecerint .  Ergo re-
quiritur, ut prius adu tollatur fcanda¬
lum , antequam abfolutto imper.tiatur .
Et quamquam Rituale bic loquatuf
folum de adminiftratione Euchariftiae *
quia tamen ratio pugnat arquepro aliis
Sacramentis quibufcunque , merito id
etiam ad omnia aliaSacramenta exten-
ditur.

Probatur 2. ex ratione: quia fiadu
non fuerit fublatum fcandalum, in[quan-
tum tolli poteft, tune hoc ipfo libere
continuatur aduaie peccatum fcandali;
fed continuans libere aliquod peccatum
non poteft ablolvi,ut patet,ergo. Un-
de indignus abfolutione eft 1. publicus
Concubinarius, nifi adu dimiferit Con-
C 5 - cubi-

58 Tar s Trima

cubinam. 2. publicus ulurarius, & fe.
nator iniquus , doneč prius reftituerit
ufuras inique coacervatas. 3.  publicum
fcortum in lupanaridegens, nifi domui
illi valedixerit: £c  lic de aliis.

Nec excufat, fi ejufmodi peccatores
propterea fubeant puhlicam, ut ajunt ,
confufionem apud homines; nam hsec
confufio ipfis non in difpendium famse
( hoc ipfo quod publici fint ) fed pot-
ius in emolumentum cedit honcrisdum
homines viderint tam heroicam refolu-
tionem, & generofam- converfionem ,
ergo hoc ipfo non eft fufficiens ad de-
obligandum* quo minus publicum fcan-
dalum prius aboleant, & tollant.

Didum eft autem notanter 1. pecca*
tor publicus , & puhlice fcandalofus  :
qualis eft qui notorie in gravi delido
( quod aliis facile fcandafo efle poteft)
vel ejus periculo, & occafione proxima
ita pergit vivere , ut illud hucufque
nondum emendarit, fed potius aduali-
ter continuaverit, uti funt publici con-
cubinarir, publicse meretrices , publici
hseretici, item notorie in gravi inimi-
citia viventes &c. Porro delidum effe
poteft notorium triplici modo, nimirum
1. notorietate fadi ; quando v. g. fa-
dum criminofum, vel in fe ipfo ; vel
in ejus effedu , aut alio infallibiliter
connexo connotato eft fufficienter no-
tum. 2. notorietate juriš: quando quis

Caput Quartum. <$9
defuper judicialiter jam eft punitus vel
proceffatus. 5. denique notorietate fa-
mae, quando v. g. rumor de tali eri-
mine ex lufficientibus, &moraliter cer-
tis indiciis , vel teftimoniis ortus ita
fpargitur , & circumfertur in ore homi-
num, ut fit quafi vox populi , & pica
rei gelhe.

Dičtum eft j. doneč prius fcandalum
publkum in quantum tolli potefl, fuerit
fufficienter fublatum , v. g. ačtu remo-
vendo occafionem puhlicam peccati ,
ut puta, ejiciendo concubinam, deferen-
do lupanar , reconciliando fe puhlice
inimico &c. Unde non fufficeret , fi
ftantibus praedi&is peccator infirmus
prsecife doleret de peccatis, cum propo-
fito tollendi fcandalum , vel occafionem
poftea poft abfolutionem obtentam. Ra-
tio eft, quia ex unaparte adeft re vera
obligatio a<ftu prius removendi fcanda¬
lum , ut fupra dičtum eft ; ex altera
vero parte his ftantibus nulla adeft fuf-
ficiens ratio differendi a&ualem ejus ex-
ecutionem ufque poft abfolutionem ,
cum diffamatio, quae fola obftare pof-
fet, hic nulla fit , uti jam fupra di-
dum eft.

xAploor. XIV.  Caute tamen attenden-
dendum eft Operariis in Vinea Domi¬
ni, nimirum bene perpendant prius, ati
certo conftet peccatum revera efle per-
petratum, & fimul fufficienter hic &
C 6  nune

60 Tars Primci

nune publicuni , & puhlice huc ufque
continuatum fine poenitentia, & emen-
datione, an vero ddhuc fit dubium: fi
dubium eft, non debet propterea nega-
ri abfolutio, nifi forte ex alio titulo ,
hsec fit neganda. La Croix /ib. 6. p.  r.
n.  142. citans infuper plures alios Au-
thores. Ratio effe poteft : quia juxta
communera regulam nemo debet habe-
ri, aut praefumi fceleratus & malus ,
doneč fufficienter probetur , & conftet
effe talem. Infuper in dubiofemperftat
in pofleffone innocentia , & bona fa¬
rna. Proin fi mera effet inanis aliquo-
rum fufpicio , aut infundatus rumor ,
hunc vel illum vivere in commercio
carnali, effe ufurarium , & foenatorem
5niquum, congregareinjuftedivitias fuas
&c. tališ, etfi reus foret, abfolvi debe-
ret, fi casteroquin nil obftet, & fit ri¬
te difpofitus pro abfoiutione , efto in-
terim puhlice nonoftendat poenitentiam
fuam, aut fcandalo , inde forfan orto
puhlice non fatisfaciat. Ratio eft: quia
fcandalum tale non tam culpabiliter da¬
tum, quam potius acceptum fuit ab il-
lis, qui fcandalum exinde fumpferunt.
Si vero certo conftat dedeličto, &ejus
publicitate, dubium autem folummodo
eft de fufficienti poenitentia ocemenda-
tione , fcandaloque puhlico debite fub-
lato, neganda eft abfolutio, doneč cer¬
to conftet fcandalum effe fufficienter

[fub-

Caput Quartum. 61

fublatum , vitamque deinceps emendan-
dam. La Croix cum aliis, quia in tali
cafu lex non abfolvendi peccatorem
publicum , (imulque reverentia Sacra-
menti eft in poffeffione contra crimino.
fum ;  fiquidem lex certo tenet, Sc  tan-
tum dubium eft , an eidem fit debite
fa ti sladi um : in dubio autem, an legi
certo lat® fit fatifačlum manet lex in
poffeffione juxta communiorem Theo-
logorum in tračlatu de confcientia.

<A.phor. XV.  Licet pofitive, & delibe-
rate delperans ne quidem in articulo
mortis abfolvi poffit , per hoc tamen
neutiquam deferendus eft aConfeflario;
fed eo magis omni nifu, Sc  opera eri-
gendus in fpem, ut ftc beneficio abfo.
lutionis dignus, & particeps fieri queat.
Si porro dubium eft , an defperatio fiat
animo deliberato , an vero potius inde-
liberate ex delirio , aut quomodolibet
corrupta phantafia poterit defperabun.
dus ftante etiam defperatione in articu.
lo mortis ( praefertim ubi periculum ad
extrema vergit ) fialtem fub conditiotje
abfolvi. Ita in recommunis, &quidem
prima pars ex eo conftat , quia delibe-
rate defperans five de venia obtinenda,
five de vita in futurum emendanda ,
lemper eft;, & manet indifpofitus pro
abfolutione, tum quia defperatio in le
ipfa peccaminofa eft, tumquia ea ftan.
te ( maxime fi eft de emendanda vita)

hoc

Tar s Trima

hoc ipfo carentiam fufficientis propofid
in fe includit : hac autem ftante pqeni-
tens non eft rite difpofitus pro abfolu-
tione Sacramentali percipienda: ergcd
Secunda pars quod tališ defpgrabun-
bus non fit deferendus &c. inde patet :
quia charitas , & , fi Parochus Confef-
farium agit , etiam juftitia univerfaliter
obligat, omni poflibili modo vigilare fu-
per gregem Chrifti, omnemque laborem,
Sc  lollicitudinem impendere, ne ovis a-
liqua pereat: ergo id etiam praeftandum
in cafu circa defperabundum : nimirum
fuggerendo eidem motiva ad fpem eri-
gentia, proponendo exempla , parabolas,
aliaque,quas ad coremolliendum, fpem.
que ingerendam efficaciora vifa fuerint

Tertia denique pars, quod in dubio
an defperatio fiat animo deliberato pof-
fit ftante defperatione conditionate ab-
folvi, probattfr ex eo, quia in tali ho-
mine defperatio fe habet , ficut in aliis
quandoque funt blafphemias w abjeftio re-
rum facrarum &c. Sicur ergo in dubio,
an blafphemiae contingant animo delibe¬
rato, blafphemusin articulo mortis con¬
ditionate abfolvi poteft, ita pari ter hoc
prasftandum erit defperabundo . Ratio
ulterior eft .* quia hoc ipfo , quod du-
Tiium fit, an defperatio fiat animo de¬
liberato , etiam dubiam eft, an propte-
rea re vera indignus fit abfolutione, &
an non prius dum ufu rationis perfečto

gau-

Caput Ouartum. 6 j

gaudebat, adtu fpem , faltem implicite
elicuerit , vel hic & nune per lucidum
intervallum eljiciat : ftante autem hoc
poterit tališ lub conditione abfolvi.

Porro ratio dubitandi circa animum
deliberatum in tali moribundo defpera-
bundo effe poteft , fi v. g. praeter ver-
ba defperationem indicantia etiam alia,
& in aliis materiis , quandoque effutiat
minus confona fanae menti: item fi in-
firmusfolito acutiores, & nimium graves
fuftineat dolores, aut agitetur graviori-
bus tentationibus , & infeftationibus
Diabolicis &c. tune enim merito du-
bium movert poterit, an defperatio, fi
quae per verba proditur, animofiat de-
liberato, & cum fufficienti ufu rationis,
vel an non potius vehementia dolorum ,
aut iubito obruens vis tentationum ra¬
tionis ufumanteverterit, ficque adfimi-
lia defperabunda verba indeliberate ef-
futienda animum impulerit . Additum
autem eft, talem conditionateabfolven-
dum in articulo mortis  , presfertim ubi
periculum ad octrema vergit ; nam fi pe¬
riculum nonita extreme urgeret, omni-
no opus foret , cum abfolutione pau-
lifper expe£tare, & omni meliori modo
prius conari, ut moribundus competen-
tibus motivis denuo ad fpem erigatur :
modum autem fufius explanabit.

_ *Aphor. XVI.  Optime aget Confefia-
rius circa defperabundos , fi in primis

fuavi

64 Par/ P rima

fuavi converfatione& blando alloquio
eorum animos lucrari cernetur . Secv.n-
do  fi advertens in infirmo aliquam pu-
fillanimitatem, defperatumque animum,
inquirat caufam hujus. Sidicat infirmus
in caufa efle multitudinem , vel gravi-
tatem peccarorum , atque majorem efle
iniquitatem fuam , quam ut veniam n)e-
reatur: mox reponat Confeflarius: ut ut
magna, Sc  nauka fine tua peccata, ma¬
jor tamen eft Mifericordia Sc  Pietas in-
finita Dei tanquam Patris , fed ut ma-
gis convertatur , & vjvat : iteni longe
majora efle merita Chrifti; cum hasc in-
finiti valoris fatisfadorii finr pro pecca-
tis totius mundietiam graviflimis, con-
fequenter etiam pro tuis in particulari.
Addat infuper, Deuro, qui in promiflis
faflere non poteft , exprefle appromifif-
fe in S.S. Paginis, fe omnibus peccato-
ribus etiam graviflimis, indulturum ve-
niam , eolque in gratiam recepturum ,
fi egerint poenitentiam , feque nullum
rejedurum , qui in Divinam fuam fpe-
raverit Mifericordiam: fic plurimi tex-
tus adduci poterunt, de quibusvide in¬
fra & Afcetas fufius hac de re paflim
tradantes. Juvat etiam ad hoc attexere
parabolas, queis in S. Scriptura Divina
ad miferendum peccatoribus pronitas de-
claratur, uti illam de Filio prodigo, de
Paftore bono, relinquente 99. oves , ac
tamfollicite quaerente unicam perditam.

Caput Ouamm.  65

Denique Confelfarius poterit allegare e-
xempla peccatorum graviffimorum , qui
ramen omnes , nullo excepto , veniam
impetrarunt a Divina Clementia ut pa-
tet de Rege David, de Magdalena, Au-
guftino &c. tandem concludat hoc uni-
cum opus efle, ut peccator quifquis il-
le , Sc  quantus demum eft, fincero, &
contrito corde cum humili confidentia
Divinam Mifericordiam imploret, &ad
Deum fe ferio convertat , eique dein-
ceps faltem perfečle fervire ftatuat, quo
fačto impoffibile erit , ut Deus veniam
deneget, & citius, totum univerfum in
nihilum abibit, quam ut peccator tali-
ter ad Deum reverfus non recipiatur in
gratiam, prout paflim tura S.S. Patres,
tum revelationes variis Sanftis faftaste-
ftatum faciunt.

tAphor. XVII.  Si porro defperatio non
ex pufillanimitate ob gravitatem , vel
multitudinem peccatorum , fed aliunde
v. g. ex indurato corde , ex efferata i-
racundia, implacabili vindi&a, aut alia
indomita pafifione ortum trahat , ita ut
neque Deo reconciliari , neque Sacra-
mentis refici defideret, fed ultro & vo-
luntarie Diabolo fefe mancipare petat
moribundus infelix ; tune quidem , ut
rnonent Theologi aiiter procedendum ,
attamen communiter etiam hic nonnili
ipiritu lenitatis, & manfuetudinis uten-
dum praeprimis implorato a Deo auxi«

66 Tar s Trima

lio, perfcrutetur Confeflarius unde hxc
defperatio originem trahat, &, fi inve-
nit eam provenireex falfa infundataap-
prehenfione, fatagatomni polfibili modo
phantafiam defperabundi male praeoccu,
patam corrigere, & declarare errorem ,
quo fine fufficienti fundamento in tan-
tum barathrum defperationisdeviavit: fi
vero ex implacabili vindičta, irae motu
&c. oritur, abinitio animumper lenio-
ra captivare ftudeat , proponendo varia
motiva ad Chriftianam manfuetudinem
incitantia, ut puta exemplum Chrifti &c.
Plura fi veliš confule Loknerum, & A-
fcetas.

Si leniora nil efficiunt , ad feveriora
progrediatur Confeflarius seternam pro¬
ponendo gehennas poznam, & damnato-
rum fupplicium , ad quod nune infelix
properat, imo prše foribus ftat defpera-
bundus ; infinuet eidem quam injuriofa
fit tališ defperatio Deo , tam ardenter
animse noftrae falutem defideranti, & in
hunc finem eam ad imaginem Deitatis
fuse creanti: Chrifto Salvatori eam prae-
tiofo fanguine, & dolorofiflima fua mor-
te redimenti : denique omnibus Cceliti-
bus mseftiflima , dum vident immorta-
lem animam, quae ad gloriam ccelePcem,

& ipforum conlortium tam facili labo-
re pervenire potuilfet, modo turpiter ex
ftulta defperatione , & rabida paflione
flammis infemalibus fefe devovere. Por- (

to,

Caput Quartum. 67

ro , fi nondum flečlatur mifer , fuadet
Sporer n. 515. imo ad hoc Confeflarium
ex charitate erga proximum efle obli-
gatura reputat, fi inde fručtum fperet,
ut etiam in genua fe provolvat ad pe-
desobdurati, &defperati, exhibitaCru-
cifixi imagine, eundem per Deum, per
vulnera, & amorem Chrifii obteftetur,
roget , atque adjurct , ut animae fuae
tam charo pretio redemptae , dum ad-
huc tempus eft, parcat, eamque ab se-
terna damnatione defperatum animuni
deponendo eripiat &c.

Denique, fi neque his quidquam fru-
(Sificare fe fentit; Confeflarius , mittat
ad defperabundum alios lalutis anima-
rum zelofos viros , forte enim alteri
Deus hanc animam donabit: nec in hoc
difficilem fe exhibeat j five enim per
fe, five peralium animafalvetur, dum-
modo id fiat femper Deo grates dicat
eumque glorificet.

CAPUT V.

De Confejfione generali item de repeten.
dis, vel non confejftonibus .

P  Er Confeffionem generalem hoc Io-
co nil aliud intelligitur, quam re->
petitam fui ipfius accufationem de peč¬
atiš jam femel in Sacramento Preniten-
tiae explicatis faftam. Hasc autem refle

ab

<s8 V,trs Trima

ab a!iquibusin obligatoriam, feu neceffa-
riam , & fpontaneam feu non neceffariam
dividitur. Obligatoria eft » quae ob de-
fečtum eflentialemin praecedentibus con-
fetfionibus commiffnm facienda eft .
Spontanea, quaead majorem animaepro-
feftum , ac folatium fponte peragitur ,
& iterum fubdividi poteftin eam, quse
ab uno vel pluribns annis fieri folet ,
Sc  eam, in quaper totam praecedentem
vitam commiffa explicantur . Confeffio
generalis obligatoria facienda eft iri fe-
quentibus caiibus. i. quando Confeffio-
nes particulares fua integrirate carue-
runt, omiflo in iis aliquo peccato mor-
tali, five ex verecundia , five ex igno-
rantia affeftata , five ex defečtu morta-
liter culpabili confcientiae non fatis exa-
minatae. 2 .  quando illis dolor fincerus,
& ferius, autpropofitum emendationis,
& occafiones vitandi, aut fi neceflfe fit,
illata damna reparandi, defuit. j.quan-
do Confeffiones particulares fačtae fue-
runt Sacerdoti, inquo neque jurifdi&io,
neque fufficiens facultas , aut intentio
abfolvendi fuit. Extra hos cafus neque
Chriftus, neque Ecclefia quemquam ob-
ftrinxit, ut idem peccatum iterato fub-
iiceretur , cum peccatum femel in con-
fefsione explicatum , & per legitimam
abfolutionem dimiflum penitus abolitum
fit , nec falutem impediat atque adeo
confeffione ulteriore non indigeat : aft

Capui Ouintum. 69

jLpbanfmus I.  Quando p enitens'fim-
pliciter confitetur , fe hadenus non re¬
de confeiTum efle , aliquod peccatum
omififle, vel tacuifle, habere antiquum
peccatum , ante tot annos , in pueri-
tia , in juventute patratum , quod ha-
denus nunquam confeflus fit , ne tam
fe ipfum, quam poenitentem fruftra tor-
queat , non ftatim judicet Confeflarius
omnes contelfiones invalidas, & ideore-
petendas effe, fed congruam cautelam,
& induftriam adhibens, audito illo pec-
cato , ante omnia interroget ex ipfo ,
an tune, quandoillud commifit jamfci-
verit , vel putaverit ( etiam confcien-
tia erronea , vel pradice dubia ) efle
peccatum? an vero poftea primum , &
quando agnoveritpeccatum efle? Et (ae-
piflime praefertim apud homines fimpli-
ces audiet refpoofum negativum : Mi
Domine adbuc juvenis vel puer fui  , non
fcivi , non putavi effe peccatum  , non irt-
tellexi isrc.  Et res jam falva eft: modo
quiefcat Confeflarius. Nullahic confef-
fio invalida, &repetenda erit: nifl tan-
tumab illo tempore, poftquam refcivit,
vel putavit, etiam erronee, fuifle pec¬
catum , & nihilominus illud confiteri
fcienter, & culpabiliter omififlet.

Apbor. n.  Quod fi vero Poenitens
fatetur , fe jam tune fciviffe , vel pu-
tafle efle peccatum , aut polt fadum
am dudum agnovifleex concione, Ca^

te-

70  Pars Prima

techifmo &c. effe peccatum , & tameti
ex verecundia , vel timore aliquo reti-
cuiflfe: jam interrogandus erit; an ergo
hadenus ex illo tempore femper, & fin-
gulis confefsionibus bene memor illius
peccati fcienter , & Audio omiferit? an
non aliquando bona fide, animo & vo-
luntate omnia fua peccata confitendi ,
dummodo occurrerent, adeoque& illud
peccatum, fi occurreret, certo confeffu-
rus, confeffiis fuerit , & a quo tempo¬
re? Si femper bona fide , eoque animo
confeffus folum ex oblivione inculpabi-
liter omifififet, vel tacuiffet, res iterum
falva erit. Si vero ea aliquanto tempo¬
re fic bona fide confelfus fit, v. g. pec¬
catum pro mortali habitumante trigin-
ta annos commiffum, primis quidemfex
annis ex damnata verecundia iacrilege
omifit, & reticuit , at reliquo tempore
deinceps hujus culpae immemor,_femper
bona fide, & voluntate omnia fua pec¬
cata, adeoque fimul & illud , fi occur-
riflet, confitendi , femperque de omni¬
bus peccatis rede doluit, & tune ab il¬
lo tempore primae Confefsionis fic bona
fide fadas non erit obligandus ad repe-
tenaas confefsiones reliquas a 14. annis
hucufque fadas, fed folum ad illasprse-
cedentes per primos fex annos mala fi¬
de, invalide, & (acrilege fadas : nam
reliquae omnes frequentes confefsiones
fic bona fide fadse valids, & fruduofae

Cdput Ouintum .  71

fuerunt, ficut fi aliquod peccatum Tem¬
per inculpabiliter omififfet. Quodvalde
nota, Confeffarj, & infuper nota notan-
tifsime.

lApbor. lil.  Quando fatetur rotunde
tuus poenitens, fe aliquod peccatum pro
mortali habitum, cognitnm , vel puta-
tum, in prioribus confefsionibus Temper
fcienter omififife , vel reticuifle , non-
dum ftatim illas ConfeTsiones judica o-
mnes invalidas ac repetendas e(Te ,• Ted
nova cautela ac induftria utens , fcifci-
tare, an fciverit, vel putaverit, fe mor-
taliter peccare Tubticendo peccatum ali-
quod in Confefsione, &ideo Confefsio-
nes fieri invalidas, ac facrilegas ? Et fi
quidem ita fateatur , omnino urgenda
erit repetitio Confefsionum, Quod fi ve,
ro neget , & quoties negarunt mihi ?
( & fine dubio negabunt quandoque &
tibi ) aut dicant: avertat Deus fi fici-
vififem tam grave peccatum e[fe illud fi-
lentium, certe non reticuijfem  { yc.  tu fi-
dem adhibeto , nec^compellas repetere
confefsiones criminum jam dete&orum ,
Ted tantum eorum , quae omifit : nam
fuppofitovero dolore univerfali omnium
peccatorum prius habito , confefsiones
fuerunt validae , imo etiam fručluofs ,
etfi forte venialiter vitiofae . Atque ita
tuto conquiefcere poteris cum homini-
bus fimplicibus, &rudioribus. Atfipru-

72 Tar s Trima

dentiores , magifque capaces fint , ad
majorem fecuritatem .

lApbor. IV,  Quaere, an non faltemdu-
biraverit , peccetne graviter tale pecca¬
tum reticendo ? Negantirurfus fidemha-
be. At fi fateatur , fe vere dubitafle ,
aut timuifse, neforte peccatura fit gra-
ve, ita peccatura a!iquod reticere, rur-
fum interroga : an non putaverit del in.
qui mortaliter cum tali dubio , vel ti-
more petendo ablolutionem , & poftea
infuper Communionem ?  Si iterum q,e-
get , tu iterum črede, re vera plurimi
ignorant e(Te grave peccatum operari
cum confcientia ita dubia , nec repeti-
tionem pete ob rationem modo fupra
datam: poteris tamen adhiberecautelam
mox ponendam apborifmo fequenti .
Sin vero fateatur fe ita putaffe, vel fci-
vifse, de necefsaria repetitionedubitare
amplius non poteris.

v /ipbor, V.  At, quid fi advertas , aut
paenitens ipfe fateatur fcivifle , vel
putaffe peccatum reticere in Confefsio-
ne efse malumin genere, feu peccatum
in confufo, nihil cogitando, dubitando,
vel fufpicando de peccaro gravi , prout
re vera faepifsime fua peccata apprehen-
dunt homines fimplices, plebeji, ruftici,
pueri &c .?  Mi Confelfari , fequere tu-
to probabilifsimam fententiam plurimo-
rum D.D. in materiade confcientia, 8 c

ju-

Caput Quintum. 73
Vudica tune folum peccafse venialiter ;
ideoque neque petas repetitionem, quia
habet adhuc locum ratio fuperius data;
cum peccatum venialenon impediatnec
valorem, necfru&um Sacramenti. Quod
fi vero tališ pcenitens ingenue fateatu*
fe communiter ante , & polt Commu-
nionem valde fuifse anxium, aepertur-
batum ob tale peccatum prius noncon-
fefsum, tune omniho procedendum erit
ad repetitionem priorum Confefsionum,
perinde ac cum manifefte reo.

tAphor. VI.  Quando tandem Confef-
farius perpenfis omnibus deprehendit
Confefliones prseteritas fuifse invalidas ,
utpote quando pcenitens fatetur , fe
peccatum aliquod mortale pro mortali
agnitum, femper fcienter , ex verecun-
dia, v.g. cum confcientia novi gravis
peccati , in omnibus , vel aliquot con-
fefsionibus reticuifse , idem elt de quo-
cumque alio defeftu fubftantiali morta-
liter culpabili ex parte poenitentis in priori-
bus confefsionibus commifso, & in po-
fterioribus ha&enus culpabiliternon de-
tečfo , nec fuppleto , vel emendato j
jam omnino urgenda erit repetitio 0 -
mnium illarum Confefsionum invalida-
rum hac fere methodo, & indullria.

.Aphor. Vn  Confeffarius interroget a
quot annis a prima Confefsione tale pec¬
catum retieuerit 5 quoties ab illo tem-
pore interea haftenus confelTus fuerit, 6c
D com-

74 Pm*  Prima

communicarit , duplici lemper facrile-
po  inculcando: fimulque oftendat omnes
illas Confelsiones fuifse invalidas, &nul-
Jas, nullum peccatum fuifse remifsum :
omnia peccata mortalia de novo efse
confitenda, etiamfi jam antea integre ,
attamen in confefsionibus illis invalid is
cnm facrilego illo filentio alicujus pec-
cati manifeftata , quod multi ignorant,
vel non apprehendunt , ut jam fupra
innui :  At qua tandem ratione tališ pce-
nitens a tam multis, aliquando 50., &
amplius annis, non rite confefsus, prae-
fertim pluribus fpeciebus, innumerifque
numerisgravilsimorum fcelerum onuftus;
&infuper, utplerumque accidit, abfque
ullo pravio examine praeteritorum an-
norum confefsionale irrumpens , pecca¬
ta fua in fpecie, & numeroexplicabit?
Certe non nifi paucas fpecies > & vix
nifi temere omnino nulltlm numerum,
dicet, fi [tamen aliquid dicat. Et ideo.

lApbor. Vlil,  Per fe loquendo omni-
no necefsarium efset tales abfque abfcv
lurione remittere ad fe examinandos ,
6 c  prseparandos pro Confefsione generali
tot annorum, pofteamelius inftituenda,
reverfuros ( loquor de fanis, non vero
de infirmis, minus de moribundisj . Per
accidens autem vix unquam funt d im mi.
tendi, quia, proh dolor ? nimis frequentia
nos docet tales non folere reverti .
Opare nifi ex certis indiciis omnino cre»

das

Capv.t Quintum.  75

das talem filium reverfurum ad te, vel
alium Confefcarium pro integra Confef-
fione facienda, aut certe praefumaseum
probe agnofcere, quod re vera teneatur
interea a Sacramento fufcipiendn abfti,
nere &c. aut tandem nifi in raro cafu,
fi nimirum anguftiae temporis, autcon-
curfus hominum alias impediendorum
non patiatur tantam moram; ex altera
autem parte adfit necefsitas aliquacom.
municandi, uttempore Pafchali, inma-
gno Fefto, quoCommunio folita inter-
mitti non pofsit fine fcandalo, aut ple-
nariae indulgentise lucrandse , aut dum
infirmum accefsifti cum Sacro Viatico ,
populus autem foris adorat, &expe<Sat
&c. auditis peccatis a proxima Confef.
fione commifsis cum aliqua notitia ftn.
tus praeteriti , ac de omnibus peccatis
vere dolentem, tanquamjam formaliter
integre confefsum , fatis difpofitum in,
terim abfolvendum cenfeas alio oppor,
tuno tempore plenius confefsurum , &
denuo abfolvendum, prout eft coarniu-
nis etiam D.D. praxis. Ubi tamen lon.
ge major cautela , & reditus certitudo
requiritnr ( ne femel elapfus, revertatur
nunquam } nifi inquam de reditu mo,
raliter certus fis ; ne dimmittas elabi
praedam : conare lucrari Deo animam
atas forte perituram , atque ordinario
oonorum Confefsariorum more,
jlphor. IX.  Ante omnia omni conatu
Da &

7  6 Tar s Trhna

& induftria labora , ut prenitentem ex-
cites ad ferium, & efficacem dolorem ,
ac deteftationem omnium fuorum pec-
catorum, praefertim tot facrilegarum Con-
feffionum, & Communionum, propofitis
motivis ipfius ftatui maxime accomodis.
Deinde fuaviter excitata fiducia in Di¬
vina Mifericordia , & tuo adminiculo
fuaviter jube, & permitte eum dicere ,
quse, & quoquo modo in mentem ve-
niunt, fic enim ftaturn pcenitentis pr®-
teritum rečtius difces . Tandem obtice-
fcentem adiuva fummario examine pei
prsecepta Decalogi , ut innuit fequens
paradigma , vel vero divinando fpecies
peccatorum, quas ftatui ipfius congrue-
re putas perpenfis diligenter circumftan-
tiisconditionis, negotiorum, occafionum
&e. numerum fimiliter divinando elice,
proponendo numerum bene magnum }
deinde vaide parvum , & tandem me~
dium , & fic quoad opus effe putabis,
femper magis follicitus de vero pceni¬
tentis doiore ,{ ac -propofito ( quo po-
fito omnia falvaj funt ) quam de in¬
tegrirate Confeffionis exačta procu-
randa.

lAphcr. X.  Quamvis autem moraliter
certus fit , plura vel diftum, vel omif-
fum iri, quam oporteat , attamen pr®
oculis femper babenda eft regula tradi-
ta a Lefiio; bese eft regula , qua Confef-
farius uti debet chca pcenitentem &c. ut

Capin Qu'mtum . 77

fpettata conditione posnitentis , faciat id ,
quod judicat ei fore magis falutare  . At-
que experimur plerumque femper, quan-
do poenitentes funt in bona fide, acvo-
luntata, eis magis falutare efle , ut fic
examinentur , velut e flapede ,  donen-
turque abfolutionis beneficio , quam fi
dimittantur ad fe penitus examinan-
dos. Tnnde, mi Confelfari, tunde fer-
rum, dum candet.

lApbor. XI.  Tandem etiam monendi
funt, ut fi quse peceata mortalia , quae
in hac occafione fugerunt eorum me-
moriam, poflea recurrant rnemoriae, ea
diligenter adhuc confiteantur , fi reeon-
valuerint, efto jam antea fuerint confef-
fi in decurfu illarum prior um Confef-
fionum facrilegarum. Et infuper per fe
loquendo etiam neceflarium effet eosmo«
nere , ut reflexionem aliquam inftituant
adhuc laltem poft Communionem , G
brevi obeunda fit , aut etiam ante il-
lam, fi non tam cito fumenda . Porro
quoad infirmos, nifi fintinarticulo mor-
tis, refle&ant fe poft fumptam Comm u-
nionem, ac in aliis Confeffarii vifitatio-
nibus, fi quid ocourrerit , confiteantur:
nam difcuflšo sonfcientise, quae fit tam
cito, eft longe imperfečtior, quam exi-
gant phrafes Tridentini,& Theologorum.
Verum hsec monitiofruftranea eritapud
rudes , & plebejos , noxia quoque per
accidens valde anxiis, meticulofis , ve-
D 3 te-

yS Tar s Trima

recundis : ergo adhibenda folis animis
ferenioribus, & prudentioribus, qui fa-
cilius parebunt, fi doceantur ita poftea
confiteri: feci naper Confeffionem genera -
lem , in qua oblitus fum dicere , me de¬
de s cirdter fuijfe ebrium i$oc.  Haec tam
particulariter?dicere libuit, quia in fre-
quentiffima praxi fecuriusdifcis legendo,
quam errando .

lApbor. XII.  Confultiflimum eft ut Pa-
rochus vel Confeflarius ( H fieri po-
teft) habita notitia infirmse ex fua gre-
ge oviculse Sacramentis muniri cupien-
tis, antequam Viaticum ei deferat, ibi-
que prius Confeffionem excipiat , ne
dein incidat in tale? anguftias . Jam
aurem dum ad iafirmum in proximo
five in probabili periculo mortisdecum-
bentem fe confert , cogitet fibi di&um
e (Te illud Ecci. confolare illum 'm
exitu fpiritus fui .  Vocatus promptum,
facilemque fe prasbeat , ac priufquam
ad audiendum accedat , ad hoc minj-
fterium rite fpnfteque obeundum auxi-
lium Divinum piis precibus imploret ,
idem prasftet , dum apud infirmum fe
detinet , elevando fubinde ad Deu m
mentem, memor illius aurese fententise
D. Auguftini : plura Deo dic de illis  ,
qaatn illis de Deo.

lApbor. XIII.  Quando Confeflarius vo-
catur ad Confeffionem tališ segri, qui
n<jn poteft folus relinqui , nili adjuve-

tur

Caput Quintum.  79

tur a circumftantibus , uti funt recen-
te vulnerati, vel mulieres parturientes,
& periculum eft in mora , quserat, an
doleat de omnibus fuis peccatis , &
modo , quo poteft, optimo fe accufet,
ad quam quaeftionem , fi annuat , ab-
folutionem ei impertiatur , ita tamen,
ut, fi poftea occafio , aut facultas ob
difceflfum adftantium» & peenitentis vi-
res , detur , ex inftituto illius Confef-
fionem audiat. Lobner *
oipbor. XIV.  Permittendum non eft
Pcenitentibus , ut Confefliones genera-
les juxta varios Catalogos , in quibus
peceata enumerantur ( Q?eculum Con-
feffionis communiter vocari folitos )
inftituant , cum crebra experientia do-
ceat ex ejufmodi fpeculis plusdetrimen-
ti , & turbationis , quam emolumenti
reportari, adeoque in communi eorum
ufus fuadendus non eft; fed eorum po-
tius praxis imitanda, qui decemprsece-
pta Decalogi, & quinque Ecclefiae per-
currentes juxta eorum ordinemindicant,
quid cogitatione , verbo , opere , aut
omiflione contra eadem deliquerint ,
uti ex lubjeflo Catalogo videre eft ,
in quo pleraque ejufmodi peccata ordi-
ne paulo ante indicato enumerantur .
Itaque Confeflarius, qui fubindetenetur
agere Rei partes, -quaerat.

So Tari Trima

Centra primum prtecepttim
j ’ mifelio.

K  E be bile vafs obshle Ky Irashne misli
fuper te shtikelzeChriftianske ve¬
re , inu fam rad fe fdershal v’ teifteh
jnisl ih fuper Viero; Ke be bil fanikem
teifte misli hitru is lerza odpuditi . Ke
be ne bil is ferza ne lavupal na Miloft
Boshio; ali pak ke bil greshil, Kir be
bil na Boshio Miloft favupal . Ke be
bil fi naprei ufel taku famapashnu ,
inu greshnu shiveti , inu pa na vashe
ftare dny , ati na vash pusledni Zhafs
pokuro fturiti , inu od greha odfto-
piti j.

j’ betfedt

Ke be bil mermral J godernial zhes
Boshie previdenje , inu fe toshil u’va-
sheh revah , inu nadlugah . Ke be bil
Kykoga pralne vere zupernye vuzhil .
Ke be bil fe hvalil , de fte Kykashne
grehe fturil . Ke be bil Kykoha faniz-
hoval fa tu , kir je Bogabojezh , inu
iti hotel fe maszhovati , ali Kykashno
drugo Boshio fapuvid prelomiti. Ke be
bil ky enu greshnu dianje hvalil, fve-
toval, fagovarial i

j dia-

Caput Oiiintum , 8t

s' dianjom .

Ke be bil Kykashno babio vero, ali
zupernyo prauhal, fa fe Imerfniti , fa
fvedeti fkriu ne rezhy , ke be bil len
u’ slushbi Boshij.

is famudo dobreb de’!.

Ke be bil fanikern fe navuzhiti te
Boshie Skriunulti , inu Chriftianski
navuk . Ke be fe ne bil Bogu perpo-
rozhil u’ vasheh skushnjavah , inu u’
nervanofti vashe Dushe , Ke be bil
imel ky kashno shleht manungo u’va-
shim dianjo. Ke be bil dobre della vun
jfpuftil, Kil fte fe Ludy shonal.

Contra fccundum prseceptum
s' mifelio.

Ke be bil H naprei ufel po krivim
fe perfegovati.

s' beffedo .

Ke be bil pokrivim , ali bre$ potre*
be , ali fa tu , kar ni Ite fa gvishnu
vedel , perfegoval , Ke be bil boshie
Ime nenuznu imenoval , ke be bil fe
perfegoval , de hozhcte fe mafzhova*
D 5  ti,

$2 Pars Prim a

ti , ali ky fcfshen drugi greh dopene-
fti . Ke be bil Kykomu s’ perfegova-
njom oblubil , inu u’ ferzi ni fte mis¬
lil oblubiti.

s’ dianjom .'

Ke be bil Kykoga napraulial is’ fve-
tovanjom , is’ fylo , de je po krivim
perfegal, ali perloshnoft dal.

is famudo dabreb deli.

Ke be ne bili dershal tu , kar fte bil
Bogu oblubil , ali dolgu odnashal do-
pcmefti , kar fte bil Bogu oblubil.

COptra tertium prsedeptum
j’ mifelio.

Ke be fe bil naprei ufel S. Masho
ne slishati , ali fapovedan prašnik del-
lati .

j’ bejfedoi

Ke be bil u’ Cerkvi govuril ob zal-
tu S. Mashe , fmiel , inu drugim da
perloshnoft, de ni fo S. Masho Slisha-
li, fmiali u’ Cerkvi.

s’dia -

Caput Quintum.  83

s' dianjom.

Ke be bil u’ Nedelo , ali fapovedan
Prafnik delal, ali fapovedal delati bres
nobene fyle inu potrebe vezhi deil te¬
ga Prafnika . Ke be ne bil Duhounim
fpodoboo zhaft iskafal , ke be bil u
Cerkvi nefpodobnu ozhy paffel , nef-
ramnu fe oferal . Ke be bil fapove
dan poft peelomil bres potrebe . Ke be
bil ob Nedelah , ali fapovedanih Praf.
nikih ne nuznu zait ponuzal u’jegrah T
u’ pianzhovanjo , u plefseh , ke be bil
zhefmafnu pyl , ali jedel k’shkoditiga
telefniga fravia.

is famudo Aobreb deli .

Ke be ne bil branil , prepovedoval
Poslam , Otrokam u’ fapovedan Prans-
nik dellati bres fyle , inu potrebe. Ke
be bil fanikernu S. Masbo famudil ;
Ke be bil k’ Spuvidi 5 >inu  k s’ Ob-
haylo perftopil bres eniga Spodobniga
ja potrebniga pripraulenja . Ke be ne
bil nalosheno na Spuvidi meiheno Po-
kuro doperneflal , ali dopolnil, Kar je
Spovednyfc nalushil.

D 6

Con.

'P ar s Trhna

Contra quartuffi praeceptum
s ’ mifelio,

Ke be bil Starishi fourashif ; s’ ny-
ffTi fe ferdil , shkodo , nafrezho , ati
fmert shelel ; Ke be bil yh Krivu fo-
dil , ali pak tudi druge , katerim fmo
dolshni fpodobnu fposht uvanje.

s’ bejfeda .

Ke be bil Starishi refnashal zhes
nijh zhaft, poshtenje govnril, u prizho
pfeklinial pertil Krivizo , ali u’ drugi
vishi fanizhoval.

s’ dianjom i

Ke be bil Starishi udaril, ali u’dru¬
gi vishi mozhnu reshalil j Ke be yh
ne bil bugal u’ tem Kar u’ Dushnim
opravilam am tizhe . Ke be bil fupar
nyh voljo ygral ; Ke be bil hishnu
blagu, denarie jemal bres nyh erlabno-
fti . Ke be bil Duhoune fanizhoval ,
ali Visheishi Gofposko ; Ke be bil
Otroke fylM u’Sakonski ftat\fupernyh
voljo , ali u’ drugi vishi nyh frei vo¬
ljo Kratil .

h

Capltt Quintum,  85
is famudo dobreb deli.

Ke be ne bil Starishi oskerbel , inu
Kratil nju potrebni shivesh , ali u’ bo-
lefni ijh fapuftil ; Ke be fe bil shenil,
inu oblubo sklenil bres nju fveta ; Ke
be ne bil Sheni ali Otrokam dal nyh
potrebni shivesh s  Ke be ijh ne bil
dershal u’ Boshym ftrahi ;  Ke be ne
bil yh poshilal h’ Kriftjanskiino navu-
ko , ali be yh ne bil fam tudi vuzhii;
Ke be fe ne bil ahtal fa nyh zhednu
fadershanje{ ali Ke be ne bil yhfvaril.

Contra quintum p/aeceptum

j ’ mifelio .

Ke be bil fi naprei ulel fe mafzho-
vati ; Ke be bil Ky Komu fmert , ali
drugo velyko nefrezho shelel, ali vef-
felil teifte nefrezhe; Ke bo bil fvoimo
blishnimo frezho ne pervofzhil,

s' bejfedo.

Ke be bil napoterpleshiu u’ nefrez-
hah , inu nadlugah ; Ke be bil fam
lepi fmert proffil , s’ hudizham prek-
1 ali fvoiga blishniga ; Ke be
bil Kykoga fvetoval , pervolil , ali
hvalil , de fe je mafzhoval ; Ke be

bil

S 6 Tari Trima

bil Ky Koga u’ prizho shpotuval j ali
preklinjal.

s' dianjom.

Ke be bil fe u’ nevarnoft podal Bo¬
ba s’ greham reshaliti , Ke be bil fam
febi shkodo fturil na fravij s’ zhefmaf-
no jeidjo , ali pitiem ; Ke be fe bil
malzhčval ; Ke be bil Ky Koga mo-
zhnu udaril , ranil , ali pobil : Ke be
bil boy intrigo fazhel ,• Ke be bil po
Krivim fe praudal ; Ke bel bil Kei-
komu pohuishanje dal, ali Komu Kra¬
til dobru fturiti , ali pomagal hudu
dellati; Ke be ie bil u’ Kykashno slu-
shbo poftavil, Kir be ne bil fa tu, te-
muzh K’ skkodi fuoimo blishnimo na
Dushi , ali na Telleffi.

is famudo dobreb deli .

Ke be ne bil fvoiga blishniga pofvai
ril , podvuzhil , Kir be bil lohku la-
mogal ; Ke be fe ne bilhotel Korda-
ti , refmyriti , fglihati is fuoim Na-
priatelom ; K e be ne bil fadofti fturil
letem , Katerim je Kriviza fturiena .

Contra fextum, & nonum praceptum.

Vide Auftores de hac materia fufe
traftantes, & praecipue Tamburinum in
Methodo expeditse Confeffionis.

Con-

Caput Ouintum . 87

Contra feptimum,& decimum prseceptum
j’ mifelio.

Ke be bil mislil , ali fi naprei ufel
golufati , ali Krafti , dolge ne plazha-
ti ; Ke be bil fi naprei ufel s’ golufio
obogatiti.

s’ bejfedo.

Ke be bil Keikai udobil s’ lashami ,
ali s’ falsh perfegovanjom ; Ke be bil
is’ fvetovanjom Kykomu shkodo fturil.

j’ dianjom .

Ke be bil Krivizhne praude ufdignil,
Ke be bil ukradenu blagu Kupil , ali
od tega , Ka terimu ni bilu erlaubanu
predajati ; Ke be bil bulshi Kup Ku¬
pil , Kir je bilu blahu veliku vezh
urednu ; Ke be bil golufal na ijgri ,
ali Kupzbij ; predaial na shkarsh me¬
re , ali vage ; Ke be bil shleht fa do-
bru blagu predajal , ali sleht s’ dobrim
meishal ; Ke be bil vezh zhinsha
od denarieu pegeroval Ko’fizer je per-
pufzhenu ; Ke be bil faush denarie fa
dobre shpendoval; Ke be bil zhefmaf-
nu shpendoval u’ zhenzharfe u’ Klai-
der , ijgro, inu shpendio, Kar lian ne

pre-

88 Tars Trima

premore ; Ke be bil velyku drashisht
predajal,' fa tu Kir je vuni na vupanje
jemal ; Ke be bil tadle tayl , skrival
tiga predaniga blaga , Kadar be bil
uprashan ; Ke be bil Ky Kashno dru¬
go shkodo , r ali KrivizO fturil Ivoimo
blishnimo ; Ke be bil fam li piazhal ,
de fi lih dolgovanje ni biiu gnishnu ;
Ke be ne bil tu poflojenu blagu po.ver-
nil, ali naidene denarie , ^blagu : Ke
be ne bil Porrokam shkodo piazhal
Ke be bil Kykashen eontrohtfuperpo-
Itavo fturil , bres fe fvetovati , ali be
shiber, ali nikar.

is famudo dobreh deli.

Ke be ne bil oblubo dershal , fe
umeknil ; Ke be ne bil popolnoma
Ion fas!us7;il ;  Ke be bil u’ tergal 4
udershal faslusheni Ion , plazhilu na-
jetnnikam, Poslam ; Ke be ne bil dol¬
ge piazhal , teftamente dopolnil 5 Ke
be bil tu naidenu blagu obdershal, ta-
yl , skrival , inu shpendal bres upras-
hati , Kda be ijh bil fgubil ; Ke be
bil lanikernu andlal s'  ludskim , ali
Cerkounim blagom ; Ke be bil pu¬
lti! shkodo dellati , Kadar je bila dols,
hnuft varovati.

Con-

Caput Quintum . 85.

Contra očtavum prreceptum
/ mifelio.

Ke be bil bres urshoha po Krivim
firoiga blishniga fodil.

j’ beffedo  .

Ke be bil Komu drugimu pravil Kri¬
vo fodbo ; Ke be bil Keikai refode-
val , Kar je bilu na skriunim poveda¬
na ; Ke be bil fe slagal h’ shkodi ,
ali bres shkode fuoiga blishniga ; Ke
be bil s’ beffedo Kykoga golufal ; Ke
be bil refnashal fuoiga blishniga ,
zhes poshtenje govuril , oprauljal , ali
rad poslushal opraulanje zhes zhaft inu
poshtenje ; Ke be bil Kykoga fveto-
val , de je falsh prizhoval ; Ke be
bil Ky eniga poshteniga shtimanja ured-
niga zhloveka fanizhoval, shpotoval.

s' dianjom.

Ke be bil drashbe delal , Ke be bil
Kykoga po Krivim , toshil , ali tayl
relnizo pred Pravizo h’ shkodi fuoiga
blishniga ;  Ke be bil s’Krivizhnim re-
nashanjom, opraulanjam okratil Kyka.
tempu slushao, bli oblaftovanje,

* »
n

3 o Pars Puma

is' famudo dobreb deli.

Ke be ne bil branil , de be Kriviza
blishnimo ne bila fturiena , ali de be
ne bil oprauljan refnashan , oblagan
zhes poshtenje , [aku be bil lohku fa-
mog?l ; Ke be ne bil dal zhaft fpodo-
bno tim, Katerim je dolshnuft.

SOLILOQJJlA

Confeflarij motiva fuggerentis ad
eliciendum dolorem

"Pro perfonis timorat<e confčientič.

M Oi prelubefnivi fte fe ja zhiftu
nfih vasheh grehou fpovedal ,
inu obtoshil , Kakor Koli fe fnaidete
Kriu pred Bugam ; de pak bo Buh
perterdil u’ Nebeflih to S. Abfolutioji
fa odpufzhainje vasheh grehou fadobi-
ti , fam vefte , de ny fadofti , de fte
fe dolshan dal , inu obtoshil na fpu-
vidi ; temuzh treba je de fourashite
vashe greshnu shiulenje ,  inu obudite
u’ vashim fer2i eno pravo grevungo .
Pohleunu tedai , inu tudi favuplivu fe
perporozhite G. Bogu , fa gnado ga
proffite , de be vy mogel prou zhes
vashe grehe .fe fgrevati , po tem Kir

ta

Caput Quintum.  51

ta je en pofebni dar Boshy; ter en dar
taku velik , de vezh fturv Buh , Ka¬
dar eniga Greshnika ufdigne is gnuffo-
be teh grehou , Ko’ Kadar is nizh je
ftvaril vusolenSveit. Inu tudi je G.Buh
oblubil , de hozhe nafs uslishati , Ka¬
dar Koli pohleunu , inu ftanovitnu
bomo proffili tu . Kar je h’ ifvelizha-
njo nashi Dushi potrebnu ; inu taku
shiher favupaimo , de bodemo doffe.
gli , nai fi nemarno nobene urednofti;
fakai Buh nafs rad uslishe , inu ne
gleda nashe urednofti , temuzh niego-
ve oblube inu dobruta , taku rekozh,
ga filio: Si clamaverit adms,  esaudiam
ev.m  , quia mifericors fum . ( Exod. 22.
27. ) Premishluite tudi dobruto nafhi-
ga G. Boga taku velyko , de , Ke be
magozhe biluniega lubiti s’ eno lubef-
njo bres , Konza, s’ lubefnjo bres Kon-
za be ga imeli lubiti: premishluite nje¬
ga lipoto taku fila velyko , de je ne-
mogozhe toifto vedeti , inu jo ne lubi¬
ti taushentkrat vezh , Kakor , famy-
febe ; taku de , ke be Buh fujo lipo¬
to puftil videti tim Hudyzham , Kir
ga Cadai preklinjajo , be ony nijh fou-
rashtvu u’ lubefan , Kletve u’ tulku
zhafti prebernili , Pole fadai be bil
imel lubiti leto neiftezheno dobruto ,
vy pak fte jo fanizhoval }  inu fte nij
shpotlivu herbet obernil , de fte faha-
jal po vashim shleht poshelenjo , Kir

9 J Tar s Trima

it e fe fuperftavil njega fveti voli , fa
vashi ne odpovedati. Premishluite nje¬
ga neifrezheno modruft , Kir gledal
vafs je , Kadar fte greshiu , inu bres
Konza mu je bil fourash vash greh ;
inu vy vender fte ga hotel dopernefti,
Kakor de be vafs ne bil videl premis¬
lite Boshie neutrudlivu Previdenje ,  ja
ufle skufi perprauleno vam dati ufle
dobru , inu vy fte fi s’  njo poslushil
u’ vasheh grehih, Kakor de be dolsh-
nu bilu eniga Puntaria oskerbeti: pre¬
mislite Boshjo mogozhnoft skufi pri-
prauleno vafs obraniti pred u(fym hu¬
dim , inu vy fte jo fturil truditi s’vas-
himi grehami, aku be mogozhe bilu ,
raunu Kakor de be dolshnuft bila eni¬
ga Faratarja shermati . Buh vafs je po
fuoim pildi ftvaril , inu ufle rezhy K’
vashi slushbi : je fturil de fte fe rodyI
v’ eni Chriftjanski Desheli , de vidite
to pravo luzh nashe S. Vere. On vafs
je do fadai prehranil , Kir vafs je reis-
hil od tulku nafrezh te Dusfie , inu
teleffa , vezhneh , inu zhafneh . On
vafs je u’ fuojo Otroufzhino ufel per
S. Kerfti , inu tulku Krat gor ufel ,
de fte deleshen ratal urednofti njega
prelyte Svete Kervy u’ Sacramentih S.
Spuvidi , inu S. Obhayla , Kir je tu¬
di u’ ty vishi fam febe vam dal . tu-
likukrat h’ pokuri Klizal' : tuliku Krat
vafs je zhakal ,  Kit be bil lohku po

do-

Caput Quhitum. p*
doperneshenim grehi vas prekuznil u’
vezhno ferdamanje : Je ukupil vashe

fvelizhanje s’ neifrezheno ženo fuoiga
shivenja , Kir je Zhlovek poftal , inu
Zhlovek s’ velikimi revami obloshen ;
je tulku nuje terpel , tuliku terplenja
preftal , tulku pregananja preneffil , de
je hotel umreti na enim Krishi med
dva Resboinika , fa vafs je hotel sha-
loften biti u’ Verti , Kervavu fe poti¬
ti ; fa vafs je berizham tnozh dal , de
fo ga vefali , de fo ga bili , de fo ga
Sukali , de fo shlofali, inu pluvali rij-
fto S. Oblizhje , kateru Nebelfa vefle-
ly . Sa vafs je bit tepen , inu odert
do belleh kofty , s’ ternjavo krono
kronan , fashpotovan , inu od uffeh
Ludy favershen j fa vafs obfojen je bil
k’ fmert.i , inu perfilen fam fuoi krish
nefti , na katerim paar nah , prekou-
njen od Iudau bres nobeniga ufmilenja
try žele ure na treh sheblih viffejozh
s’ prevelykim terplenjam je umeri, inu
shelel she vezh terpeti fa vashigailveli-
zhanja voljo , ke be treba bilu.

Inu ulai vy nikar le ni fte Bogafa-
hvalil , kir fte bil dolshan fa tuliku
dary , f a  takushno lubefan ; temuzh
fte fametal fuojo priafnoft , pod noge
vergal Ivoje S Sapuvidi , ne maral fa
*voje obetanje , nuje , fa fvojo prelito
kry , terplenje - inu fmert.

Inu ftkai ? morebiti fa kashen velik

do-

94 'Pars Prima

dobizhek , fa kei ushivati dolgu zai-
ta Ah I fle ga reshalil fa nezh , fa
en prekleti lusht , me je fram na tu
misliti / Oh prekleti te dai grehi , de
be ufai nigdar ih ne bil fturil / prek- i
letu reslushtanje 1 Kir s’ prizho nyh 1
fte fapuftil Boga en ftudenz vezhniga
shivenja. Ni fte ureden vashe ozhy gori
usdigniti pruti Nebeffam.

Tro ob dur ati s.

j

Aku pak te rezhy ne famorejo vas¬
he ferze omezhiti ? Nelliteje pred she-
knu tijftiga paklenskiga ognja , Kate-
rimu nizh drugu mozh ne daje , inu
ga gmera , famuzh le nashi grehi , de.
feendant in infernum viventes ne defcen-
dant morientes  ; neflite je , de bo vi-
delu tyftu jeferu shvepla, prepad uffeh
nefruntaneh marter, tyfte globoke ke-
he , Kir s’  vezhno temino s’ vezhno
lakoto j s’ vezhno shejo , s'  vezhnira
fmradom , s’ vezhno shaloftio , s’ ve
zhno Kletovio , s’ vezhno zagovitno-
ftio bodo martrani ufy pozhutki , inu
Dusha, kir bo imela ufle tu, kar fon.
rashe , inu nigdar nezh ne bo dofegla
tiga , kar shely ; ter ufle letir fa ni-
mar ; tu je fa tuliku taushent leit ,
Kulikur je fvefda na Nebi , inu she
bres konza vezh fa tuluku leit , ku¬
likur je liflia na dervefih , inu she

Caput Ouintum.  5)5
bres konza vezh ; fa tuliku leit , ku-
likur je peiska u’ morij , inu she preš
konza vezh :  taka de kadar bo minil,
inu preshal vufs tydi zait , kateriga
nasha ladopnoft famore fruntati , ne
bo she nezh fteklu , ufle bo od konza
fupet ; nigdar vezh fe ne bo moglu
ushiti nobenu veffelie, nigdar vezh bo
videti eniga Priatela , nigdar vezh fe
is govarjari s’ eno shlahto , nigdar ve¬
zh fe fprehoditi, nigdar vezh enumei.
henu fafpati, nigdar bo mogezhe ogaf-
fiti eno iskerzo tydiga ognja , nigdar
bo mogozhe doflfezhi od tijdih Rabel-
nou eno minuto pokoja , nigdar tuli¬
ku dobriga ushiti, Kulikur je ena ka-
pelza vode na jefyki . Vprashaite fa-
dai fam febe ; quomodo potero babitare
cum ardoribu.s fempiternis ?  Kaku bo
meni nefrezhnimo na vezhne zhafie ,
zhe tjakai pridem ! Kai bo ? Ke be le
enu famu leitu imel s’ meram leshati
na eni mehki podeli , bres fe oberniti
na drugi kray , famu tu be bil en ve
lik marter ; inu režite fam per febi :
O vezhnod ! o’ vezhnoft / Kay bo u’
ogpij , zhe tuliku drashna be bila na
eni pernati podeli ? Inu ufai po grehi
druge arznye ny , s’ vunai farna gre-
vunga j aku pak lete ny , je gvishnu
ferdamanjep edna teh dveh , ali vo¬
da , ali ogin. ^Appofuit tihi aquam , {j''
igmm  j ali s’ tymi fgrevanimi fe joka¬
ti j,

r>6 Tars Trima

ti , ali s’ tymi ferdamanami goreti; tu
je na sber , ali pekal , ali pokura .
T. Segneri Tosnit. inftr.

Aku pak she imate oterpnu , inu
kamenitu vashe ferze ? Premisluite ,
Kaku G. Buh nafs miloftvu k’febi kli,
zhe inu vabe skufi Preroka Jeremia :
tu fornicvta es cum amatoribus multis :
Kriftianska Dusha, oh Dusha Kriftians-
ka ! ti fi mene reshalila ne le enkrat,
ampak ftukrat , traushentkrat : leva

oculos tuos in dir e cl um , l$* vi de  ; ubi
nam proftituta fis  ; ofryfe na tvoje shi-
venje , fpomnife na tvoje fadershanje
kumai fnaidesh enu leitu, en dan, inu
she eno urro bres greha ; ty fe ny fe
shonala ni dneva niti mefta; ti fi greš*
hila u’ tijftehdnevih , Kir (o bily k’
moy slushbi fapovedani , kadar nar
vezhi dolshnuft fi imela mene zhaftiti,
she u’ Cerkvah fe ny fe fadershala u’
prizho mene pred rnoimi ozhmy , Kir
fim bil pod shta|tjo tega kruha : po -

fuifti tetram in fornicationim tuam  ; ty
fi ufse moje llvary nefpodobnu , inu
Krivih nuzala , ti fi moje slushaunike
fapeiljala , inu s’ tvoim dianjom tena-
dolshne pohuishala : quamobrem pro-
bibitre funt /Ulice pluviarum  , isn feroti-
nus imber mn fuit .  De be pak ty fe
pobulshala , od greha odftopila , inu
k’ febi pershla , fim jeft te s’ revami
eblushil, fim zhes te šhtraifingeposlal,

CaplU Qulntum. $7

fim kafil tvoje della , fim prebil tuoje
misli ; inu ufe fabftoin : frons mulieris
mere trie is faffa e ji ti bi , noluifli erube-
fcere :  be te bilu imelu biti fram tvo¬
je gnuftobe ; ti pak pred ludmy bres
nobene framoshlivofti (i fe she hvalil
la ! tamen rsvertere ati me dicit Domi-
nus  . Vender per uffym letern vernyfe,
aih vernyfe vender nafai uboga ti Dusha
fapeiljana ; pole uffe skufi perpraulen
fim , de te fpreimem , de te objemem,
odpnftym , inu u’ gnado ufamen - fal-
tem amodo voca me "Pater tuus :  ni li
je she zait , de fe obernesh pruti me¬
ne ?  Ni li veish ty , de fim jeft tvoi
Ozha , tvoi Odreshenyk s  tvoje shive-
nje tvoje ufse 1

Aku pak na tu premishlovanje Bos-
hie lubefni fe vam ne uderejo folle zhes
vashe grehe , skushaite, morebiti vas-
ha terdouratnoft vafs boomezhila, inu
režite fam per febi : Oh jeft nefrezh-
ni ! fim li tedai obnoril , fim li tudi
ob pamet pershal, kir fim Boshio gna¬
no sgubil ? Nizh me ne fpodbada ni
lubefan niti ftrah , ni dary , niti sh-
traifinge ? Ni li je tu is’ tega pershlu,
kir fim pershal do dna mojeh pregreh,
inu moi Buh je mene fapuftil d  Jeft
fim taushentkrat reshalil tiga , kateri
je farne umeri , inu vender me nezh
ne ftrashe ena taku fila velyka moja
nahvaleshnoft ?  Klukam nadauri te
E pe-

c>8 Tars Prima

peklenske kehe , fmert urro na urro
me zhaka , inu fe ne boym ;  inu ne
umerjem od ftraha? Kai bo tedai s’me¬
ne ? Oh moi Krishani Odreshenyk je
li tedai vun s’ mano ? Moi Buh ! ni
vezh tedai milofti fa me ? je li mogo-
zhe , de fi ti mene fa nimar od febe
pahnil? Aube kai bo s’mene reuniga ,
ke be ti u’ ty vishi mene fapuftil . P.
Claud. la Colomb. t. £ 167.

Varii lAcIus  Contritionh pr a
Moribundo.

J.  H Uffigamogozhi VezhniBuh/
u kratkim fe bo moja Dusha
Sozhita is’tega Sveta, riief tem premis-
hlujem s’ kashnim firahom bodem jed
reuna ftvar pred tvoim tronam ftal ,
kadar bom dajal teshko raitingo fa
uffe moje misli , beflede , inu dianje :
ta zhafs ja kumai bodem fpofnal , ka-
ku inu kulikukrat fim tuojo vezhno
dobruto reshalil. Oh daimi fedai toifto
grevungo imeti zhes moje grehe , ka¬
tero bom ta zhas imel , de bom s’njo
plazhal prevelyke krivize , katere fim
tebi s’ tuliku grehami do fadai fturil .
Deus propitius ejio mibi maximo pscca-
tori.

1.  Moi Buh ! letu moje Telu bodo
skorai zhervi jedli , ali kumai mu je ,
kir tuliku krat je tebe reshalilu . Pa

le

Captit Quintum'. 99
le tedui is celo mojo Dusho fe pohleu-
nu ponisham , inu lourashim is ferza
zhes uffe , kar je hudiga uffe tujftu
dovolenje , kateru je Telleffu dala, de
fi lih je tu fuper tvojo S. voljo Sato-
rai pogledai moy Buh moje fgrevanu
ferze , inu nikar od febe je ne faver.
shi , fa tu kir , ke be imel fupet od
konza fazheti tu shivenje , kateriga
urra na urro bo konz , be nahotel na
vezh tajile krivize tebi fturiti , de be
lihi mel ufiga Sveta blagu fadobiti.

3.  MoyGofpud, inumoyBuh/ Kdu,
inu kay lim jeft > fa ftran mene jeli
fim malu vezh ko nezh; inu ufai ven«
der fim le podftopil nuzati te moje
pozhutke, inu mozhy moje Dufhe , de
fim tebe s’ nymi reshalil , kir fim jeft
lete od tebe preimil fa te zhaftiti, inu
lubiti : Sourashim fadai moje grehe fa
famu tu , kir ty yh bres konza lovra-
shesh. Okratimi moy Buh fhe tu ma¬
lu zaita moiga shivenja rai , ko’ be te
imel mei tem reshaliti .

4. Dobrutlivi moy Buh pole jeft
grem s’ tiga fveta , Kir fa drugu fe
ni fim ahtal , ko’  fa te reshaliti uffe
moje shivozhe dny . Oh Ke be fupet
od Konza fazhel shiveti , rai be hotel
taushentkrat umreti, ko’ shiveti taxu,
KaKor fim do fadai sbivel. Mene moi
grehi grevajo is’ grunt moiga ferza ja,
ali me na grevajo fa tu ; kir fim Ne-

E 2 beffa

ioo  Tar s Trima

befla fgubil , ni tudi fa tu J Kir fim
poKal faslushil , temuzh fe grevam ,
inu je meni is’ ferza shal Kir fim tebe
reshalii, inu Krivizo fturil, Kadar fim
tvojo Boshio fapuvid prelomil . Bodi
meni gnadliv , inu miloftiv ubogimu
greshniKu Ikufi tvojo neifruntano do-
bruto; Inu tja pufti moy Dushi poiti,
xir te bom na vezhne zhaffelubil, inu
na vezhne zhafle Iubleniga , inu zhef-
zheniga gledal.

5 . O Dobrutlivi moi Jefus , Kir fi
ti mene nevredniga s’  tvojo S. Reish-
no- kervjo odKupii ufmiliie zhes me /
mene greva is ferza , de fim jefl tebe
tuliKainKrat , inu taKu velyKu pre~
greshil ;  kdu bo meni dal teKozhe falC-
ne ftudenze z 1  Kir fim jeft fe vezh fi¬
ga pofvetniga dershal , inu lubil , Ka-
Kor tebe moiga Boga polniga gnade ,,
milofti,. inu dobrute: terdnu obl ubira ,
de pofihmal s’ gnado Boshio , fe hoz-
heoi pobulshati , inu varuvati pred
grehi ; ja taushentarat raishi umreti ,
Kakor moimu dobrutlivimu G. Bogu
vezh pregheshiti.

6.  O Lubefnivi Jefus jeft fpofnam ,
de fim s’ prave moje hudobe velyKU
pregreshil , ali ti fi moi Arzat poma.
gai meni is’ rnoih grehou, ofravi, inu
ifveiizhai ti mene, pomagai meni , ta.
ku mi je pomaganu : na tebe jeft fa-
vupam , ne pufti mene poginit.

7 -  J° h

Caput Ojiintum.  ioi
7. Joh mene reunimu, jcir s 1  moimi
grehi fim Bofhio Podobo fpazhil , inu
te beilo ten zhizo Boshie gnade , ka¬
tero per S. Kerfti fim bil udobil , fim
tuliKUKrat oficrunil , inu taushenticrat
na Spuvidi fturiene oblu-be fim prelo¬
mil.

Joh mene 1 fim jeft.fapravil , inu
fadjal uflfe tu , Kar fim fkufi perjetje
Svetih Sacramenftou fadobil.

10 »

**********************  ********************
*************************************** i
* ******************** ******************%
* ******************** ********************

PARS SECUNDA

C hrijiianus Moribundus San-
ttijftma Euchariflia per
mo dum Vianet ute
provtfus .

Acra Communio potefl: dup-
pliciter (umi refpe&u mori-
bundorum . Trimo  per mo-
dum Viatici . Secundo  per
modum devotionis . Per modum Via¬
tici fuinitur , quando datur ob articu.
lum vel periculum niortis ad fatisfa-
ciendum praecepto five Divino , five
Ecclefialtico , aut quoquo modo obli-
gante ad boe , ut in periculo mortis
conftitutns hoc fpeciali cibo, ceu Via-
tico ad iter aeterniratis aggrediendum
reficiarur : per modum vero devotionis
ceiifecur accipi , quando ve! nondum
urgente periculo fumitur ex alio titu¬
lo, quam ad fe muniendum pro itine-
re aerernitatis capeflendo ; vel quando
durante eadem infirmitate , & urgente
periculo , attamen jam furnpto femel

Via-

Tar s Secunda.  103

Viatico , facra Communio pro inajori
tantura meritorum & gratiarum aug-
niento, nullo ad hoc urgente prseeepto,
devote irerum repetftur, pront in d u-
tinis etiam periculofioribus infirmitati-
bus paflim fieri confuevit. Eruitur hoc
partim ex Concilio Niceno can.  ij.
partim' ex Rituali Romano tit. deCom.
mun. in firm.  eftque communis apud Vaf-
quez Gobat traB.  4. n.  1S r.

lAphor. I.  Legitimus Minifter , Sc
difpenfator SS. Sacramenti Euchari-
ftiae ex officio etiam pro moribundis :
(ordinarie loquendo ) eft folus Sacerdos,
& quidem jurifdičlionem vel ordina-
riam , vel delegatam habens in eos ,
quibus difpenfat hoc Sacramentum , ita
ut peccet mortaliter , qui vel non Sa¬
cerdos , vel non habens jurifdičlionem
vel delegatam Eve expreffam , Eve ta-
citam , Eve faltem rationabiliter 1  prte-
fumptam id praeftat : Efl in re commu-
nis . DiČlum eft: ordinarie lopvendo efl
folus Sacerdos,  nam in Cafu extraordE
nario, &ubi necceffitas Eve Eriči e, fi¬
ve large tališ , v. g. infirmitas Paro-
chi , vel occupatio ejufdem quoad ex-
cipiendas ConfelTiones, dicendam e fug-
geftu concionem , fimulque defečlns al •
terius Sacerdotis occurreret , officmra
ifthoc etiam Diacono committi poffet
a Parocho: colligitur ex Concilio Car.
thaginenfi 4. can. 3  8. ftatueme> ut Dia-
E 4 tonus

104  'P a * s  S e rund a.
conus pr<tfente Tresbytero Eucbarijliam
C or pori s Cbrifti populo , Ji necejjitas ro¬
gat , juffus eroget.

Quod autem Sacerdos debeat habere
jurjfdiftionem in eos, q nibus Sacramen-
tum iftud difpenfat , ftatutum id eft
Item in di£to Concilio i. ran,  7. Ex
Clement. Religiofi  1. de privil,  ubi de-
cernitur , quod Religiofi , qui Clericis
S<ecularibtts,aut Lairis SccramentumUnBio.
nis esetremrf, velEuchariftiie minijirare ■..
non babita fuper bis Tarocbialis Tresby-
teri licentia Jpedali &>c. prafumpferint,
eucommttnicationis fententiam inrurrant
ipfo faflo per [edem ^Apoftolicam dumta-
te at abfolvendi  . Upde fupponit Pomi¬
te x poteftatem difpenfandi Sacramen-
tum Euchariftiže refidere non penes
quemcumque Sacerdotem , fed illum
dumtaxat, q«i jurisdičtionem ordinariani)
vel faltem delegatam habet.

Contraveniens etiam peccat mortali-
ter , tum quia in re gravi ufurpat of-
ficium aljenum , Sc  alterius jurifdičlio-
nem violat , non fine difturbatione pa¬
čiš, & cot.fufipne regimi.nis Ecclefiafti-
ci : tum etiam , qqia Ecclefia contra-
venientes Religiofos ferit fulmine ex-
cbmmunicationis majoris , Sc  latae ten-
tentias , quod tamen fieri non folet ,
nifi ob delitfta gravia : adeoque 1'uppo-
nit jrtave deliitum.

Diitumtandem eft: habensjurifdiffio

nem,

Tar s Secunda.  105
nem , vel ordinariam  : ( qualem habet
Papa in omnes Chrifti Fideles , Epi-
fcopus in omnes fuos Dicecefanos , Sc
Parochus in omnes fuos Parochianos: )
vel de legat am , eamque five exprej[am ,
five tacitam , five [altem rationabiliter
priefumptam  ; nam licet in aliis Sacra-
mentis v. g. Poenitentiae , Matrimouii ,
jurifdidio Sacerdotis , ubi hsec valo-
rem ingreditur ;  non fufficiat , fi fo-
lumodo fit prudenter prsefumpta 3  pro-
ut cominuniter docent TT. : ea ta-
men fufficere poteft ad Communio-
nem , ad cujus utpote valorem non
exigitur , fed tantum ad licititatem ,
Cujus ratio ulterior eft , qu;a in prio-
ribus jurifdidio ita requiritur , ut Mi«
niftro tribuat adu , & de prasfenti fu-
perioritatem aliquam in alterum tan-
quam fubditum ; talem autem tribue-
re nequit , nifi jurifdidio fit adu rea-
liter delegata & concefla , ut patet :
e contra vero in pofteriori folum ita
exigitur , ut adminiftratio non fiat in«
vito Paftore ordinario , & contra ra-
tionabilem ejufdem voluntatem, quan-
do licentia & jurifdidio , licet adu
non fit concefsa , concedenda tamen
prudenter prsefumitur. Cenfetur autem
prudenter prsefumi , quando ex una
parte urget aliqua neceflitas miniftran-
di hoc Sacramentum : ex altera vero
parte non adeft , & occafio, licentiam
E 5 re-

io6 Tar s Secunda.
requifitam convenienter expetendi &c.
Unde.

iApbor.ll,  Ubi periculum ingruit, ne
Moribundus fine Viatico decedat , čc
Parochus vel abfens eft , aut ob ur-
gens periculum & diftandam locorum
vocari non valet , aut vocatus venire
detre&at, ličite poteft Sacerdos fiveRe-
ligiofus , five alius quifcunque , imo
ex charitate obligatur , miniftrare SS.
Euchariftise Sacramentum, etiam per
modum Viatici , deferendo illud five
ex Ecclefia Parochiali , five ex alia ,
quia in tali cafu vel praefumitur rado¬
na biliter confenfus Parochi , vel fi is
etiam difsendret, faltem confenfus Epi-
fcopi vel Papae , ficque adminiftrado
hoc ipfo fieret ab habente fufficientem
jurifdifdonem. Idem eft de Diaconoin
defečlu Sacerdotis.

lAphor. III.  Parochi graviter obligan-
tur moribundis Parochianis adminiftra-
re per fe , vel' per alios delegatos SS.
Euchariftise Sacramentum , non folum
dum neceffitas urget adfumendum Via-
ticum , verum etiam , dum segri id
rationabiliter defiderant merse devotio-
nis gratia . Eft in re comnrrunis. Go-
bat traft.  i. num.  105. Trima par s  pa-
tet per fe ; fi enim eft obligatio ex
parte Parochianorum fumendi Viati-
cum , urgente ad id neceffitate , &
periculo mortis , etiam hoc ipfo ex

par-

Tar s Seču »da.  107

parte Parochi adefse debet obligado
miniftrandi , cura iftas obligationes fint
in hoc pafsu reciprocae . Addit Gobat.
loco citato  obligationem iftam iefe ex-
tendere etiam ad cafum , ubi Paro-
chus ad hoc non rogatur , fi caetero-
qui aliunde refcit , infirmum pericu-
lofe decumbere , ficque indigere hoc
Sacro Pabulo. Ratioefl, quia officium
Palloris efl: , etiam fua fponte invilere
infirmos, eofque exhortari ad ea, quae
animae falutem concernunt , ficque et¬
iam de necefsariis , aut ad falutem
animarum rnultum condticentibus iif-
dem providere , quod etiam mculcare
videtur Rit. Rom. tit. de Communione
infirmorurn  hifce verbis: Viattcum Sa-
cratiflimi Corporis D.  Isf. /. C. fummo
jludio ac diligentia eegrotantibus opportu-
no tempere procurandum efl  , ne forte
contingat , illos tanto bone Tarocbi inču¬
na privatos decedere :  quae verba > cum
non diftinguant interrogatum, vel non
rogatum, merito de utroque intelligen-
da veniunt.

Secunda pars  ex eo probatur , quia
munus , & officium Paftoris , feu
Parochi exigit , ut oves pafcat ■, non
iolum dum neceffitas , verum etiam
dum utilitas id expofcit , pselertim ve¬
ro, fi ipfae oves pafcua petant ■,  fi-
quidem in hunc finem ParochuS acci-
pit ftipendium & reditus temporales ,
E 6  ut

io8 Tar s Secttnda.

ut pofcentibus Parochianis praebeat pro
fua devotione & emolumento alimo-
niam fpiritualem . Huc facit , quod
Rituale Rom. loco J'upret citat,  infinuat
fequentibus verbis: Ji teger fumpto Ma¬
tico dies aliquot vixerit , vil periculum
mortis evaferit  , commumcan volui-
rit, ejus pio deftderio non deerit.

^ipbor. IV,  Religiofi mendicantes, &
ii, qui cum iftis in privilegiis commu-
nicant , poffunt ličite fine confenfu &
licentia Parochi non folum fanis in
fuis Ecclefiis , verum etiam aegris in
fuis domibus , privatim Sacram Coni-
munionem ( excepta Pafchali ) mi-
niftrare , dum haec per rnodum devo-
tionis fumitur , non item , fi per mo-
dum Viatici accipitur , nifi id aliqui-
bus fpecialiter perquoddam privilegium
fpeciale , & hucufque non revocatum,
fit indultum . Dičtum tamen eft pri-
mo privatim  ; nam publice Euchari-
itiam defferre ad aegrotum per plateas,
cum id juribus Parochorum confuetu-
dine obtentis derogare videatur , nemo
audeat , ne quidem Religiofus , fine
confenfu Sc  licentia Parochi, nifi forte
inevitabilis necelfitas aliud expofcat.

Dixi fecundo dum per modum devo-
tionis accipitur  , nam per modum Via¬
tici miniftrare hoc Sacramentum folum-
modo Parochis proprium eft quoad fuos
Parocnianos , eftque aliquid pertinens

ad

Tar s Secunda.  109

ad jura Parochialia , five vi confuetu-
dinis , five alio quocunque modo, nifi
vel ab Epifcopo , vel Papa fpecialiter
fit aliis etiam indultum, prout Miftio-
nariis , & ejufmodi Religiofis quando-
que concedi Polet.

^ipbor. V.  Quilibet in articulo mor-
tis conftitutus , fufficienter adultus, Sc
ufu rationis gaudens , obligatur fub
mortali fumere Euchariftiae Saramen-
tum per modum Viatici, fi id congrue
haberi poteft . Ita in re communis ,
& probatur clariflime ex Concilio Ni-
cseno cart.  13. relato de bis g. cattf. 26.
q. 6 .  ubi habetur : de bis vero  , qui
recedunt a corpore  , antiifua legis regu-
la obfervabitur etiam nune  , ita , ut fi
forte recedat ex corpore neceffario vit<s
Viatico non defraudetur  . Ex quo textu
duo habentur: Trimo  efte antiquam le-
gem , ut difpenfetur moribundis S. Via-
tieum . Secundo  : Viaticum efle neceT-
larium : primum indicat obligationem
ex parte Parochi gravem ( eft enim
lex in materia gravi ) miniftrandi
segris Euchariftiam per modum Viati¬
ci : fecundum vero innuit , etiam ex
parte infirmi adeffe praeceptum gravi-
ter obligans id lumendi , nam quod
eft neceftarium , eft tale vel neccefli-
tate gravis praecepti , vel medii , quia
ergo neceffitate medii neceftarium non
eft prout communiffime docent TT.

erit

11 o Tar s Secunda.
eric faltem neceffitate prscepti gra-
vis .

lApbor.VL  Ubi Hoftiae minores con-
fecratae deficiunt, poteft Sacerdos, imo
tenetur in cafu necelfitatis S. Viaticum
porrigere moribundo in particula , feu
fragmento hoftiae majoris pro fe in Sa-
crificio Miflae confecratae ; quia ex
una parte Sacrificium Saccrdotis manec
nihilominus integrum , fimu!que fum-
ptio fub utraque fpecie ab eodem fie-
ret » uti fuppono: ex altera vero par¬
te nul!urn extat praeceptum prohibens
in tali cafu ejufmodi difpenfationem ,
fiquidem confuetudo čc  praxis Ecclefiae
contraria id folum vetare cenfetur or-
dinarie , non item in Cafu necelfitatis
extraordinario.

ipbor. Vil.  Adeuntes navigationem
longam, & periculofam maritimam :
item aggredientes conffi&um ačtualem
bellicum : pariter puerperae proximae
partui ubi praefciunt , vel ab expe-
rientia , vel aliunde fe in partu peri*
clitaturas quoad vitam , graviter obli-
gantur , ut prius S. Euchariftiam fu-
mant per modum Viatici, fi ad id co-
piam , & occafionem habeant , prae-

fertim fi praevideant , fe poftea non
amplius habituras occafionem fumendi
hoc pabulum , prout apud navigan-
es , item milites non raro contingit ,
quia tales vere ut moribundi repu*

tan-

Tar s Secunda . m

tandi funt , ergo quia moribundi te«
netur graviter ad fumendum Viaticum.

lApbor. Vlil.  Judices obligantur , ut
damnatis ad mortem copiam faciant
fumendi S. Euchariftiam , ficque iup-
plicii executionem eo ufque differant,
doneč reus Sacramentaliter confeftus ,
& S. Viatico fuerit refeftus . Colligi-
tur ex cap. quod in te de pasnit. re-
mifs.  item ex cap. fttper eo de hcereti-
cis m 6 .  imo Pius V. anno 1569. in
Conftitutione Defuper  motu proprio e-
dita prohibuit morem contrarium, eft-
que commumffima DD. inqo videtur
poftulare charitas , & sequitas natura-
lis , ut, fi reus intra fpatium fibi con-
ceffuin , vel non potuerit , vel etiatn
noluerit fe dilponere pro Viatico , Ju-
dex adhuc unum alterumve diem in-
dulgeat , fi citra grave incommodum
fieri , & inde fruftus fperari poteft :
quod adhuc magis urget fi ex mera
impoenitentia , aut defperatione , hoc
S. Pabulum renuit. LaCroix.

>Aphor. IX.  Ex parte fumentis fe-
quentia oblervanda funt quoad segro-
tos & moribundos . Trimo  poteft ci¬
tra peceatum ftatim poft fumptionem
Euchariftise fumi confortativum five
efclulentum , five poculentum , prae-
fertim fi id ftatus infirmitatis exigere
videtur . LaCroix num.  5 56. Secundo
quando aeger vehementi tuifi vexatur,

aut

1 1 i Par s Secunda  i
aut phtificus, vel hečlicus fputa etiam
craffiora frequentius ejicere čogitur ,
hon eft propterea ei deneganda Sacra
Communio, nifituftis fit ita vehemens,
ut impediat , quominus S. Hoftia l'u-
menda ad ftomachum trajici queat, ita
communis. Et ratio eft: quia via illa
& organum , per quod fimilia excre-
menta fputofa excutiuntur non eft oe-
fophagus j aut ille meatus , per quem
cibi ad ftomachum trajiciuntur , vel e
ftomacho per vomitum ejiciuntur; fed
eft, ut vocant Medici , vena afpera ,
& via refpirationis ad pulmones de-
fcendens , unde per folam tuftim, aut
fputorum eječtionem , fi cseteroquin
S. Hoftia deglutiri potuit , nlhil irre-
verentiae SanCtiflimo timendum erit .
Reiffenftuel in addit. trati.  lo. difl.  7.
q.  7. quanquam ordinarie ( Si fieri
podit ) etiam a tuffiendo , & a for.
tiori ab expuendo , juxta monitum
Ritualis Rom. rit. de Eucbariftia Sa -
cramento  pro poflibili abftinendum fit
ad breve tempus.

Tertio  fi aeger eflet ita male difpofi-
tns , ut vel continuo evomat , vel
mox per feceftum emittat cibum pror-
fus indigeftum , omnino & fub gravi
culpa prohibitum foret , eidem dare
S. Euchariftiam , ob graviffimam irre-
verentiam , quae inde huic adorando
Sacramento accideret . Id ipCum pro-

ba-

Tur s Secunda.  n 3

babilius tenendum , fi rationabilitcr , &
multum dubifetur , an fumens fit revo-
miturus . Ita DD. comvnunius contra
Gobat. quoad fecundum partem . Rado
mihi eft; quia ftante tali dubio re ve¬
ra adhuc periculum vomitus adeft ,
& conlequetiter irreverentia Sacramen-
to infereoda prudenter tirneri poteft ;
uti juxta Catechifmum Romanum
juffu Pii V. edinim, & Rituale Rom.
fupra cit.  cavetur univerfaliter , ne iis
tribuatur Viaticum , ubi a!iqua inde-
centia cum injuria Sacramenti , vel
periculum vomitionis , aut alterius
indignitatis tirneri potefl: ;  nec di-
cas cum fupracit. adverf. melius efife ,
ut Sacramentum exponatur pericujo
incerto irrevereqtias materialis , quam
hominem , in cujus bonum funt infti-
tuta Sacramenta , privare certo fruitu
Communionis ; nam contra eft , quod
ftante tali dubio non amplius pericu¬
lum fit incertum , fed tantum ipfa
evomitio , ficut in navigante per ma¬
te , item in milite aggrediente ačtua-
le praslium , tantum ipfa mors incer-
ta eft , ■.periculum vero certum , hoc
ipfo , quod valde rationabilitcr du-
bium fit , an falvus evadat , necne :
unde ratio adverfariorum nihil probat,
cum falfum fit e j us affiimptum .

Porro , fi bona fide tališ communi-
caffet , t etfi poftea denuo evomuiffet

fa-

11 6 Tar s Secunda.

modi capa ces extremae Unčtionis, prout
praxiš Ecclefise habet; quidnietiam Eu-
chariftiae^ J :

Nec obftat , quod , fi extra pericu-
lum m ort is exifterent, riondum admit-
terentur ad Communionem Pafchaleni,
& forte nondum fint admiffi ad Sacra-
mentum Pcenitentiae; nam quoad Com¬
munionem Pafchalem Ecclefia ideocon-
nivet , ut poft adeptum jam tofu m ra-
tionis adhuc ditVorri ad aliqtiod tem-
pus podit Commtinio , quia ex una
parte prasceptum Divinum cornmurii-
candi , utpote affirmaMvum , n 6 n db-
iigat ftatirn ■,  ac pro Temper , Sc  ad¬
huc fupereft fufficiens oocafio, & tem-
pus eidem iatisfaciendi ;  ex altera ve¬
ro parte congruit , ut aliquamdiu dif-
feratur in talibus parvulisCommunio ,
.quatenus fic addifcant modum majori
cum reverentia ad hanc coeleftem Men-
fam accedendi, quse tamen rationes in
moribundo non currunr.

Dixi autem .• parvulis ufu vatlonh
fufficienter prteditis,  tali nimirum, quo
iam doli capaces poffunt inftrui , vet
jam funt initrufti , ut Takem aliquo
modo fciant diftinguere cibum ifturn
fpiritualem a mere corporali * Sc  sefti-
mare ejus dipnitatem , ac utilitatem ,
Cjuod tdnc fieri pdfle praefumendum
eft, quando ad moraliter bene vel ma¬
le agendum vere fufficientes effe no-

fcun-

P ar s Secunda.  117

fcuntur . Lugo cit. mm.  39. quod jux-
ta aliquos circa oftavum annum vel
fupra frequenter haberi folet.

Additum eft ulterius : Ufu rationis
vel certo , vel fakem dubk fv.fficienter
praditis  , idque ideo , quia fi eertum,
eft parvulum gaudere ufu rationis ; &
fufficienter jam efle inftru&um , vel
inftruendum , etiam certum' eft , eiun
poffe , & juxta cit. Authores proba.
bilius etiam debere S. Viatico refici :
fi vero de hoc dubium eft , obligatio
quidem cedit tefte Lugo mm.  45. Ex
ratione quia ftante dubio de fufficienti
ufu rationis , etiam hoc iplo dubita-
tur , an ftringatur lege hac : in du¬
bio autem an quis ftringatur lege re-
folvendum eft pro non obligatione ;
quo tamen non obftante ličite faltem
poteft etiam ftante dubio de fufficienti
ufu rationis ejulmodi parvulis moribun-
dis miniftrari hoc Sacramentum , fi
c$teroquin pericuhtm irreverentias ab-
fit , ita cit. D D. Ratio eft, quia jux-
ta communem poteft Extrema Undio’
adminiftrari illi , de quo dubitatur ,
vivufne fit an mortuus, praefertim in
defeftu aliorum Sacramentorum , fub
conditione mente retenta . Ergo mul-
to magis Euchariftia danda eft illi j  de
-quo dubitatur , an habeat ufu m ratio¬
nis fufficientem , cum probabilius Sa-
cramentuir. hoc conferat recipienti fru-

dum,

118  Tar s Secunda.

&um, etfi is ufu rationis nondum gau-
deat prout communius docent TT.

Porro fi certum e (Tet, parvulum n on
potiri ufu rationis , pariter pro certo
tenendum , eum neque Sacro boe Pa-
bulo poffe , minus debete refici , pro¬
ut clare eruitur ex Rit. Rom. til. dc
Euchariftia Sacramento .  Ratio infuper
eft , quia difpenlare fimilibus hoc om¬
ili reverentia adorandum Sacramen-
tum , res profečto e (Tet plurimis expo-
fita irreverentise periculis : unde licet
in primitiva Ecclefia id fuerit in ufu,
hodie tamen ob dičtam caufam&com-
muni totius Ecclefiae confenfu denuo
eft abrogatum ; ufufque contrarius in-
troduftus.

*4phor.XlI.  Phreneticis , femi-fatuis ,
imo etiam ex toto amentibus , amen-
tia poft ufum rationis primum fuper-
veniente , ličite potell , dum in arti-
culum mortis incidunt, miniftrari Sa-
cramentum Euchariftiae tanquam Via-
tieum , fi non fciantur in ftatu pec-
cati mortalis in amentiam incidilfe, Sc
peric ulum vomitus , vel alterius irre-
verentiae abfit . Idem eft de furdis ,
Sc  mutis a nativitate , fi nutibus &
fignis faltem dubie oftendant , fe pof¬
fe diftinguere cibum iftum qua fpiri-
tualem a mere corporali : ita cit, Lu-
go fečt. j. cum D. Thoma & commu-
niori contra paucos probatur ex Gon-

Tars Secunda.  119
ciliis , & Authorirate SS. PP. ibidem
allegatis , item ex Catechifmo Ro¬
mano part. 2. cap. 4. num. 49. ubi
fic ordinatur : Amentibus  , fi antequam
in infaniam inciderint , piatn & religio-
fam animi voluntatem pnefetulerint  , li¬
ce bit eis in fine vitee ex Concilii Cartha-
ginenfts Decreto Eucharifliam adtninilira -
re  , modo vomitionis  , vel alterius indi-
gnitatis ; isa incommodi pericuium nul-
lum timendum fit  ; & in hoc cafu et-
iam intelligendum venit Rituale Ro-
manurn fupra cit. dum de amentibus
& phreneticis loquens , negat iifdem
dari pofle Euchariftiam.

Porro per religiofavi animi volunta-
tem  poteft intelligi vel defiderium ex-
plicitum ante amentiam hujus Sacra-
menti , vel faltem implicitum , quo
nimirum quilibet Chriftianus cupit mo¬
ri more Chriftianis confueto , quod-
que merico praefumitur , a quolibet
a!iquando fuiffe babitum , qui Chri-
fiianam vitam aliquandiu duxifle neici-
tur : unde Gobat, & alii plus non re-
quirunt ad Iicitam amentibus admini-
ftrationem hujus Sacramenti , quam
quod ante amentiam , vel phrenefin
fciantur bene , Sc  Chriftiane vixifse ,
ficut etiam juxta communem DD. fen-
tentiam , receptamque in Ecclefia pra-
xin fimilibus abfque fcrupulo miniflra-
tur extrema Unftio.

Quod

i2o Tttrs SecunJa.

Quod etiam furdis & mutis a nati-
vitate liceat hoc Sacramentum adrni-
ni ftrare , ratio eft , licet enim tales
ob deffedum auditusdifficulter inftruan-
tur , ut Cibum hunc Divinum quoad
omnia fcitu necefsaria fatis difcernant/
per indnftriam tatnen dortiefticorum ,
& inftrudionem per figna , & acce-

dente infuper fpeciali gratia Divina
( quam ille abs dubio per fingulares
illuftrationes internas hifce uberiuscon-
cedit , qui quondam , & mutos loqui,
Sc  furdos fecit audire ) fucceffive fie-
ri poteft , ut faltem capiant Cibum
hunc non efle profanum , & corpo-
ralem , fed fpiritualem , ac pro lalute
aeterna obtinenda ordinatum quod fuf-
ficit , inquit Gobat. trači,  4. num.  1 jo.
ex Layman , & aliis , ut podit eis
miniftrari Euchariftia in articulo mor*
tis : unde li fignis externis fe id ca-
pere aliquo modo innuant , omnino
dandus eft eis pro Viatico ille , qui
dixit: Ego fum via  , veritas , & vi¬
ta  . Si vero furdus , & mutus fimul
etiam cascus foret a nativitate, is per-
petuo amentibus , vel pueris ufu ra-
tionis deftitutis , quoad hoc pundum
annumerari deberet juxta Gobat.cit.eo
quod nulla via ad fufficientem notitiam
inftrui poftit , atque inde nullatenus
facro Pabulo reficiendus,

s Apbor. XIII.  Poteft etiam peccatoris

pu-

Part Secunda . 121

puhlico in articulo mortis , & urgente
riecelfitate miniftrari ličite, & puhlice
SacramentumEuchariftias, fi, quantum
fieri poteft , poenitentiam , & feriam
emendationis voluntatem coram aliis pa-
lam oftendat, vel , fi ipfe non poteft,
faltem per Confeifarium publicari fa-
ciat, & permittat : imo , fi neque ad
hoc amplius fpatium, vel occafio adef-
fet , nihilominus praebendum ei foret
S.Viaticum curn extrema Un&ione: ita
ia re Suarez, LaCroix 1 . 6 .  ».141. Ra-»
tio primi ; fecundi  eft, quia, fi po¬
teft, faltem per pijenitentiam puhlicam
quantum valet , tolli debet fcandalum
publicum , ne fecus 'plebs putet , pu¬
hlice indigno , & indilpofito e(Te con-
celfum Sacramentum , ficque hoc ipfo
fadlo de novo fcandalum fumat. Tcrtia
part  probatur ex eo , quia ubi ob in-
gruens periculum accelerandae mortis
&c. posnitentia puhlice oftendi , vel
per Confeifarium aliis publicari non
poteft , tune ipfa necelfitas jam fuffi-
cientertollerelcandalum cenfetur, dum-
modo faltem per Confeifarium , quan-
tum fieri poteft, uni vel alteri infinue-
tur , moribundum jam fatis elfe difpo-
fitum , cum plus circumftantias hic &
nune non admittant, per quod jam fa¬
tis praecavetur in ifta emergentia fcan-
dalo alias dando.

tAphor. X 1 P.  Non folum Viaticum ,
F ve-

122 Tar s Secunda.

verum etiam Communio per modam
devotionis poteft quandoque miniflrari
moribundis, etfi jejunium naturale non
fervarint , fi id citra magnum incom-
modum fervare non potuerunt . Ita
quoad primam partem decifum habe-
tur in Rituali Rom. Secunda pars  de-
fenditur a Navarro , Suarez , Lugo
cum communiori contra paucos. Pro-
batur id ex Concilio Conftantienfi fef-
fion. 13 .  ubi poftquam declaratum fuit,
laudabilem efle confuetudinem Eccle-
lias, quod Euchariftia non confecretur
poft coenam , nec a Fidelibus recipia-
tur non jejunis, addit: nifi in cafu in-
firmitatis  , aut aherius necejfttatis a ju¬
re , vel Eccltfia conceffo, vel admiffo:  vi-
detur autem ab Ecclefia effe concef-
fum , & admiffum, ut aegrotantes, &
moribundi , etfi Viatico jam fint pro-
vifi, adhuc devotionis gratia, quando-
que S. Communionem recipere valeant
non jejuni ; ex praxi enim coimnuni
etiam prudentum , & fumme tiraora-
torum , tam Reguiarium , q-am Sar-
cularium , qua jam quafi confnetrudi -
ne,, Cciente , & non contradicente Ec-
clefia, Sc  fummo Legisiatore introdu-
ftum cft , ut segfotantes funpto jam
Viatico, infirmitate autem diutius du-
rante poft aliqnot diernm intervalium
denuo ex devotione communicent , e-
tiam non jejuni, fi id jejuno ftomacho

per-

Tars Secunda. 123

perfid noti poteft , prout tum D D.
praefertim moderni, & RR.tum etiam
frequentiflimus ufus hodiedum teftatum
faciunt . Et hinc , licet torte contra-
rium antiquitus praeceptum fuiffet, lex
illa amodo per confuetudinem merito
abrogata cenferetur.

Porro intervallum illud dierum quod
inter repetitas in una infirmitate coni'
muniones in hunc finem intercedere
poteft tefte Lugo cit. mm. 66.  aliifque
communius extendit fe ad ofto , vel
decem faltem circiter dies juxta potio-
rem praxim, & confuetudinem, a qua
hxc  facultas potiftimum fuas vires ac-
cepit -non item ad notabiliter pau-
ciores v. g. duos vel tres , prout ali-
qui , licet pauci , putant , & in hoc
fenfu videtur intelligendum Rit. Rom.
a Paulo V. in tota Ecclefia obfervari
inculcarum dum tit. de Communione itt-
firm.  ita habet : CcCteris autem infirmis
qui ob devotionem in dtgrittidine commu-
nicant, danda e ji Eucharijiia (ISj.B.) an~
te omnem cibum , (y< potum , mn aliter,
ae creteris fidelibut  , quibus nec etiam
per modam medicinke antea!iquid ptmere
liceat :  intellige , ubi , & in quantuna
confnetudine contrarium non eft in-
troduftum; quia ergo confuetudo non
fert ( quidquid fit de uho a’terove
forte a£tu conerario ) ut poft unutn,
vel duos ab una commuiiione diesela-
F 2 pfos

124  "Fars Secunda.
pfos detur ea ex devotione (aliud eft
de Viatiea ) de novo , fequitnr , hoc
ličite vix, aut ne vix pofle pračticari.

tAphor. XF.  Cseterum , quoniam fu-
binde quoad segrotos quofdam in par-
ticulari occurrunt varise circumftantiae
reddentes Sacerdotem anxium, an pof«
fit huic , vel illi infirmo non jejtma
porrigere Euchariftiam, vel nam potius,
debeat fufpendere ufque ad alterum
dicm ? Pro confalatione talium Sacer-
dotam seque ac aegrotantium fubju n-
go lequentem doftrinam , quam La
Croix lib. 6 .part.\, >7.612.  ex variisAu-
thoribuscollegit. In prirnis  notant Tam-
burinus, & Dicaftillo, Sacerdotem non
debere hic fcrupulofe velle expe&are
jejunium fequentis diei . Secundo  a d-
vertit Averfa qutefl.  8 . fecl. % §. 6 » fa-
tis effe , quod segroto abfque medici*
na j vel aliquo confortativo grave ac-
ciderat expeftare jejunium a mediano-
ide ufque mane , uti jam dičlum in
antecedenti aphorifmo - Tertio  inquit
Gobat, H asger longe diftet v. g. dua-
bus horis j čc  periculofe aegrotet , po*
terit non jejuno Paftor dare Viaticum,
quamvis probabiliter poClridie jejunus
illud valeret lumere infirmus , polito.»
quod Paftor commode expeitare nequi-
ret fequentem djem , v. g. quia mane
impeditur funčtionibus aliis Parochiali-
bus , vel quia ftatim poft mediam no*

&em

Tar s Secunda ; 125

iTtem deberet de novo furgere ob iti-
neris diftantiam Scc. Quarto  addunt
Navarrus, Lugo , Herinx , & Suarez,
Communionem non jejuno, (1  fervide
petat , poffe dati non folurn per mo-
dum Viatki, Ced etiam devotionisgra-
tia , fi inter priorem fumptionem per mo¬
ti um Viatici , & inter aliam devotionis
gratia decem , vel o&o dies interceflerint.

Jlpbor. XVI.  Quantuin ad tempus j
quo Viaticum difpenfetur moribundis,
nulla habenda e(b ratio , ubi pericu-
him urgere , & mors inftare videtur
unde licitum eft , id dare rnoribundo
etfi praevideatur ,eum fumpta Euchari«
ftia illico vivis ceffurum , Gobat., &
alii apud, & cum La Croix mcm.608.
-quia ex una parteneceftitas, & prasce-
ptum eft , ut tališ fumat S. Viaticum :
ex altera vero parte nil obftat , quo-
minus , etfi confeftim moriturus cre-
datur , id fumere valeat ; fiquidem
hoc , quod fpecies forfan in corpore
jam mortuo primum confumantur, pa-
rum refert ; fatis namque eft , quod
finem ex inftitutione Chrifti intentum
obtinuerint , caufando nimirum in fu-
mentegratiam fan&ificantem; casterum
five in corpore vivo , five in mortuo
confumantur , dummodo reverenter fu-
mi, & deglutiri potuerint, neutrum ali«
quam inconvenientiam importare videtur

Apbor. XVII.  Damnatis ad mortem
F j  juxta

x 2o Tar s Secunda.

juxta communiffimam DD. fententiam
dari debet Euchariftia per modumVia-
tici , quia hi lunt in proximo mortis
periculo conftituti , imo ante diem a-
ftualis executionis , quantum fieri po-
teft ; ratio ett , quia abfque alia gra-
vi ratione non fatis conveniens vide-
tur , ut , qui per ho c S a era m en tum
fpiritualiter vivificatus fuit; eodem die
per manus Carnificis deperdat vitam
temporalem . Quod fi alia gravis ra¬
tio hunc ordinem diftiiadeat , ipfo die
executionis juxta praxim Romanam te-
fte P. Alberto Reiffenftuel , providea-
tur etiam non jejunus , fi exigatur ac-
celeratio executionis , ut notat La
Croix.

oipbor. XVIII.  Ebriis non' eft dan-
dum Viaticum , quando certo confta-
ret ebrietatem fuifle voluntariam, quia
non eft mittendum canibus , ut canit
Ecclefia; eft autem canis ebrio praeftan-
tior , Afinus melior . Si autem con-
ftat ebrietatem contraxiffe plane incul-
pabiliter , quia videlicet combibones
ejus vino immiferunt falem , aut vi-
nura generofum affuderunt putanti af-
fundi aquam , aut in aeftu, & jejunus
bibit ; aut haufit meracum , cujus vi-
res ignorabat non prsevidens periculum
ebrietatis , quo pačto plurimis eripitur
ratio , poteft , & ei debet miniftrari
Viaticum. Nam nec obeft , quod non

Tars Secunda . 127

fit jejunus , quia in tali difcrimine non
habetur ratio jejunii, nec quod fit pla¬
ne ebrius ; nam ex una parte ebrius
comparatur furiolo c. vsnter difi. 33.
ex altera parte fupponitur illa ebrietas
fuifle vel plane inculpabilis , vel non
graviter inculpabilis; non debet autetn
quis fuo jure fine culpa privari , Et
vero in dubio praefumitur ebrietas efle
involuntaria , quando accidit illi ; qui
nunquam , aut vix unquam fuit vino
depofitus ; nam de nullo debemus fa-
cile preelumere deli&um , fed quem-
cunque reputare bonum , doneč pro-
betur efle malus- Sicut vice veria prae¬
fumitur fuifle voluntaria, quando cor-
ripuit illum , qui folitus eft mentem
exturbare vino; quia femel malus fem-
per praefumitur efle malus . Adde in
dubio , utrum aeger ille incnrrerit per-
feftam ebrietatem, feu privationem ufus
rationis per potunv, ati vero folumim-
perfeftam, feu crapulam, quas mentem
quidem ac linguam , & forte pedes
aliquantum turbarit , reliquerit tamen
facultatem fat commode difitinguendi
inter bonum , & malum , in hoc >
inquam , dubio efle declinandum in
partem. mitiorem , ob rationes pau-
lo ante allatas . Gobat. traB.  4.

lApbar. XIX.  Qui defett Euchari-
ftiam per modnim V tatici adaegrotum.
non tenetur ita feftinare , ut potius
F 4 cur-

118  Tar s  Secunda.

currere cenfeatur cum Viatico ad in-
firmum , quam ire , eo quod ex una
parte hoc Sacramentum non eft necef-
farium neceflitate medii, ficuti Baptif-
lvms , & apud graves Peccatotes Pce-
nitentia , ex altera vero videtur repu-
gnare reverentiae debitae tanto Sacra-
mento, & decentiae Miniftri id portan-
tis tališ feftinatio. ReiffenftuelftvJiS.io.
addit.  7 .

Ordo minifirandi S. Viaticum,

Sactrdos ingrediens locum , ubi jacet
infirmus , dicat:  Pax huic domui. Refp.
Et omnibus habitantibus in ea . Tune
depofitum Sacramentum fuper menfa  ,
fuppofito corporali  , genuflems adorat ,
cmnibus in genua procumbentibus  , &
tnox accepta aqua beneditta afpergit in-
firmum , & cubiculum , dicens ^Antipbo-
rtam  ; Afperges me Domine hyflopo ,
& mundabor : lavabis me , & fuper
nivem dealbabor : & primum verfum
Tfa/mi :  Miferere mei Deus , cum

Gloria Patri &c. deinde repetitur *Antu
pbona .  Afperges me &c. poftea V-  Ad-
jutorium noftrum in nomine Domini .
Ri. Qui fecit ccelum, & terram. V.Do-
mine exaudi orationem meam . Et
clamor meus ad te veniat . Domi-
nus vobifeum , Et cum fpiritu
tuo .

Tar s Secunda, ti$

Oremus  ,

Exaudi nos , Domine fanfte , Pater
omnipotens seterne Deus , & mittere
digneris fančtum Angelum tuum de
ccelis , qui cuftodiat , foveat, prote-
gat , vifnet , atque defendat omnes
habitantes in hoc habitaculo. Per Chri-
ftum Dominum noftrum . Rz. Amen *

Hi s dičlis accedat ad infirmum , quem
fi velit confiteri  , nifi fit prius confef-
fus  , abfolvat  , & difponat ad fufci -
piendum Sacrum Fiaticum bis, vel fmi-
libus verbis.

EXHORT ATIO

Confejfarii difponentis Moribundum
ad fufcipiendum cum fručhl
Sacrum Fiaticum.

L Ubefnivi N. N. fte dofsegat to
G. Abfolution zhes vashe grehe;
favupaite tudi na Boshio neisrezheno
miloft , de fo vam tudi odpufzheni ,
aku fte fe prau skafal , de fte G. Bo¬
gu fe tulikukrat samiril , inu oblubil
terdnu , de fe hozhete pofihmal po-
bulshati : fadai pak Svetu Reishne
F 5 Tul-

ijo Tar s Secunda.

Tellu preimite , Kakor eno nar po-
trebnishi Ceringo na en dolg poot ,
de s’ leto dobrutlivo shpisho bote mo¬
gel mozhan obftati u’ leti teshki bo-
iefni: inu de u’ letem dolgim inu ne¬
varnim poti s’tiga Sveita na uni Sveit
ne oflabite . Goi ufamite navuk, Ka-
teriga vam G. Buh da u’ S. Pikni
skufi tiga modriga , Trov.  2 3. quando
federis  , ut comsdas c um Principe , di-
liger.ter attende  , qu<e appoftta funt an>
te facicm tuam  . Kadar bodesh imel
to gnado perftopiti K’ mili tiga krai-
la zhes ufse Kraile , inu ne le s’ nijm
jeifti , ampak njega faushiti ; dobru
merkai , Kai je taifta s’ ena shpisha
pred tabo poloshena. Dobra tedaimer-
kaite , de per ti Boshij miši preimere
tijfto S. Reishne Tellu Jefutavo taku
Svetu , de nekadai bolnyki le famiga
gvanta io fe doteknili, inu per ti pri-
zhi fo kavi pokali : fadai pak taku
lubesnivu , inu zhaftitu , de ti Nebe-
shki Serafini je shele gledati , tiga bo.
te pjeimil fadai , Kateri slepze »glu¬
he , mulafte , gobbouze , odenizhne ,
inubolnykeufsefortejeofravil: ni videl 1
nigdar ta Sveit eniga Zhloveka taku
dobruiliviga , taku ulmileniga , Koker
je bil Jefus , Kadar je po Judouskeh
deshelah hodil . So fa nym shly Lu-
die famaknjeni u’ njega sladke befle-
de , inu lepu fadershanje , naffitehi

skuli

Tar s Secunda.  i ;  i

skufi niega Zhudeshe , inu mirakelne;
taku de ftoy piffanu : totus mundus
poft eum abit;  Kadar ga je Kdu fa eno
gnado proffil , je dvoino preimil u
takshni vishi je bil uffym gnadliu inu
milo (lov ;  je od fmerti obudil ediniga
Synu ene Uduve , Lazarufa she po-
kopaniga brata S. Marie Magdalene
inu S. Marte : taku de , pertranfut
benefaciendo  , & fanando omnes ;  je

okuli hodil inn je dobru fturil , inu
ofraulial ufe : omnes  ja ufake forte

Ludy 5  uboge , inu bogate , uffe bres
nobeniga dobizhka ; omnes  , uffe bres
le puftit profsiti , inu dolgu zhakati ,
raunu glih tega bote preimil podshtal-
tjo tiga kruha &c. Kai be vy fazhe!,
ke be en Krail vam Kluzhe fvoih
shazou dal ? Hozhem verujeti , de be
vy odperl te shrinje , inu be lebi ufel
Kulikur denarieu , inu slata be mogel
nefti : nu fadai , kir vash dobrutliv
'Odreshenyk vam da fuoje S. Reishne
Tellu, vam da tudi Kluzhe fuoih Ne-
beshkih shazov , Kateri fo bres shti-
venja , inu deleshni poftanemo tiga
nefajemliviga ftudenza uffyhgnad, inu
Nebeshkib darov.

V’ Letim Sacramentu je dodilena
ena duhouna gnada , inu je ti Dufhi
fupet fgublena muzh povernjena , inu
fadoby fupet to lepoto , Katere je bi-
¥6  la

ija Tar s Secunda.
la skus ta greih nashtaltna podala f
leta gnada je u’ zhaffu taku velyka ,
de is preobilnodi te dodilene andohti
nikar le Dufha; ampak tudi ta slabi shi-
vot fe s’vezhi mozhjo obdaniga obzhuti.

Obudite tedai u’ vashim ferzi eno
gorezho lubefan , inu fashelyte eno
takshno lubefan , Kakorshno ti Ne-
beshki Serafini jmajo ; po tem Kir ta
S. Sacrament je Sacrament te Lubefni:
Sacramentum jLmoris  po fprizhovanjo
S. Tomasha tiga Angelskiga , inu de
fe bo vam unala ta lubefan , fpomni-
tefe na Jefufavo lubefan , Kuliku da
rov inu neisrezhenih gnad de vashe
dny od niega preimil ?  Kir’ je sa vafs
Zhlovek podal , tuliku terplenia do
fmerti predal , inu fhe na verh uffiga
fam febe dal saushiti pod shtaltjo tega
Kruha . Perkasal fe fe bil enkrat nash
Odreshenyk S. Catarini te Senenfers-
ki , ter na fvoje S. Perfi je bil fegal,
inu vunkai ufel fvoje S. Serze , inu
je rekal : nu C at arin a  na moje Serze .
Sa reifnizo ta je bila ena velyka Gna¬
da , en pofebni dar 1
Ali Kuliku velyku vezh mi preime-
mo u’ tim S. Sacramenti ? Kir nam
da nikar le famu Serze , ampak želu
fvoje S. Tellu , zelo fvojo Dusho ,
inu preimemo praviga shiviga G. Bo¬
gatinu taku nam naredy , eno goda-

rioj

Var s Secunda . 133

rio , Kir h’ Boshij Mifi perftopimo .
Oh tedai be imeli mi taku rekozh fe
reftopiti u’ lubefni pruti G. Bogu, inu
u’ hvaleshnofti!

Sahvalite ga fa to velyko lubefan ,
Katero vam je fkafal , Kir vafs je od
vekomai isvolil , inu tuliku niih fa-
puftil, Kateri be bily niega bel lubili,
Kakor vy.

Sahvalitega , de vafs je ftvajil K’
timu zilu , inu Konzu , de ga imate
lubiti inu zhaftiti na tem , inu vunim
Sveiti.

Sahvalitega , de vafs je pod fvojo
brarnbo u’ tuliku nevarnoftih ufako
minuto dershal , uffyin ftvarem Ne
beshkim , inu pofvetnitn fapovedal’ ,
de fo vam na slushbo ftregli.

Sahvalite ga ; de je sa vafs na Kri-
shi umeri , inu taku obilnu deleshni-
ga fturil fruhtou fvoiga S. Terplenja
is tulikain dobrim noterdajenjam , is
Svetimi Sacramenti , inu s’ darom te
S. Kershanske Vere.

Sahvalitega , de je imel tuliku po-
terplenja s’ vami , Kir vam je taku
dolgu perfanafhal 5 inu velykiga Gre-
shnika h’ pokuri zhakal.

Sahvalitega fa tuliku dary, Katerih
vy fe nifte nigdar domiflil , inu fa
nje ne vehe , fa tuliku gnad , Kate¬
re vam je dodelil , bres de be ga bil
profili , inu fhe shelel ih neifte ; fa

tu-

134 Tars Secunda.
tuliku dary , Katere be vam bil dal ,
Ke be s’ vashimi grehi nevreden fe
ne bil fturil . Inu Kir uffe lete preje¬
te gnade , inu daruvi be vam nifhter
ne nuzali bres ftanovitnofti do Konza
u' Boshy Gnadi ; taku proffitega po-
nishnu inu pohleunu , de be hotel
vam dati tudi eno pravo grevungo
zhes vafhe grehe uffe vafhe shivozhe
dny fturjene j inu u’ fuoje S. Rokeva-
sho Dushizo ufeti, njo osnafhiti , inu
K’ iadnum miloftivu ifvelizhanje Ne-
besho aij hotel fhenzati.

Savupaite moi prelubefnivi ne bo
vam okratil to puslednjo gnado : fpo-
mnitefe , de je fa tu fadai vafs pers-
hal obyskati . Kateri Krail pofvetni
fe ufdigne na eno dalno raisho , zhe
fe ne ufdigne sa en velik urshoh d
Inu ta Buh , Kir je en Krail Nebess,
inu Semle , hozhete , de be bil fe us-
dignil is Nebefs na ta Sveit K’ nobe-
nimu nuzu ? Inu je tuliku zhudeshau
fturil , de je K’ vashi Dushni Shpishi
ratal u’ tem Svetim Sacramenti , inu
K’ vashi zeringi , Kir na raisho taku
nevarno pruti Vezhnofti fe rounate ?
Inu fadai Kir morebiti fe perblishuje
ta pusledni vash zhafs ne bo podal
vam roko , de vam bo pomagal ! Ah
na na , ne bo nigdar reifs / Terdnu
favupaite vafs bo uslishal , Kir gre
fa ufse . G. Buh is fvojo neisrezheno

do-

Tar s Seču uda.  135

dobrnto premagal bode vasho , inu
bo gor ulel vafhe fdihlei , inu vas bo
ifvelrzhal.

Proffitega , de hozhe shegnati vaf-
ho Dufho Tellu , inu vafh pufledni
zhafs , inu vafs ifkasat Nebeshkimu
Ozhetu, de ufse ftvary fposnajo Krafc
inu rnuzh te S. Prelite Kervy , inu
neisruntano lubesan inu miloft , skufi
Katero deleshniga bo fturil Nebeshki-
ga Vefsela.

SOLILOQUIA

Pcenitentis Moribundi ante fufceptio-
nem Sacri Viatici.

oittus Fidei.

I. Moi Buh ! jeft rad verujem
uffe tu , Kar fi ti meni la-
povedal verovati ; ne verujem na la
tu , Kir drugi verujeio , ampak veru¬
jem sa tu , Kir ti o’ moi Buh vezh-
na Reifmiza fi nam refodil , inu ne
moresh fapellan , ali golufan biti , ni
tudi nobeniga fapeiliati na moresh.

2. Ke be ulTy Kerftiani, od te Ve¬
re odftopili , jeft is’ pomozhio tvoje
Svete gnade nigdar ne bom odftopil .

Po-

ij(S Tars Secunda.

Pohleunu jeft tebe fahvalim is zeliga
moiga ferza , de fim u’ ti S. Veri ro¬
jen , inu tudi de u’ leti. S. Veri bo¬
dem u’ Kratkim umeri. Čredo quidquid
dixif Dei F:Hus : nibil eft boe Verbo ve-
ritatis verius.

S-  Oh Kaku je meni is ferza shal ,
de fe na Sveiti fnaide nukoteri , Kir
u tebi n’ hozhe verujeti . Letu shive-
nje, Kateru fadai fadai bo meni frnert
oktatila , rad be hotel dati K’ fprizho-
vanjo te S. Vere , inu h’ timu zilu
inu Konzu , de be ufy K’ tij S. Veri
fe podali.

4, Moi Buh ! Jeft fim en glid tvo¬
je S. Kershanshe Cerkve , inu koker
takshen she!ym tudi umreti . Ke be
pak , na moi pusledni zhaf u’ ferze
meni padlu verujeti fuper tiga , Kar
ona vuzhy , fadai hozhem ufle taiftu
{pofnati , Kakor enu lashnivu noter-
dajenje tiga paklenskiga Sapeiljauza.

5. O moi Buh / Kulikur me in fa-
ftopem , tuliku vezh verujem , po
tem Kir tuliku bel fpofnam , de je
ufle urednu tvoiga Velizhaftva. Gme-
rai ti fadai na moi pusledni zhafs, do¬
kler bo duh u' mene ufsefkusi ; letu
refvizhenie , Kateru fi bil nekadai u’
mojo Dufho usgal fkusi Sacrament tiga
Svetiga Kerfta.

lAčhis

•Pars Secunda. 137

'jlBus Spei.

x.  17 Em dobru , de fprizho moih
V nekadanyh grehou , inu ne-
hvaleshnofti ni fim ureiden , o moy
Buh u’ tvoi Sveti Gnadi umre¬
ti , inu u’ tvoi priasnofti moje.
dny skleniti, ali vender na tebe favu-
pam na tvojo bres Konza dobruto ,
na tvojo befledo , Kir tulikukrat fi
meni oblubil na pomuzh priti , inu
na urednoft neisrezheno nafhiga Go-
fpuda Jefufa Chriftufa , Kir je sa me
na Krishi hotel umreti : ipfe erit Sa!-
vator meus .  Job. 13.

1 .  Tebi moi dobrutlivi Odrefhenyk
fim velykukrat , aube , prevelyke
Krivize fturil ; je reifs ; ali na bo
nigdar reifs , de tudi fadai na moi
pufledni zhafs bodem jeft tebi leto Kri-
vizo fturil , de be ne hotel na tebe
savupari . Ti ni fi fhe Sodnyk po-
ftal; ampak fi fhe moi Beffednik pred
Nebeshkim Ozhetam . Sa tega voljo
Kai fe hozhem bati \ ^ dvocatum ba-
bemus apud Tatrem Jefum Cbrijium  ,
tS' ipfe efi propitiatio pro peccatis no-
ftris .  Moje odreshenje je tebe dofti
Koftalu. s. edemifti me Domine Deus ve-
ritatis.

3 .  Kdu je Kadai u’ framoti oftal ,
Kir je na tebe , moi Buh , favupal P

Kdu

138 "P ar s Secunda.

Kdu je Kadai od tebe favershen bil ,
Kir je na tebe Klizal ? Ouis invocavit
te , & defpenifti illum } Quis fpera-
vit in te , & confufus eft ?  Bodem
jeft tedai ta pervi u’ framoti oftal ,
inu favershen , Kir fim fe na tebe fa-
miga faneflfal , inu favupam u’ taku
velyki nevarnofti , u’ Kateri fe fadai
fnaidem , tiga vezhniga ferdamanja ?
Na na ne bo nigdar tega: in te Domi¬
ne fperavi non confundar in <etermim .
Leti prejeti dary fo meni K’ eni arri
teh prihodnih , inu gnade , Katere fi
meni fadai dodeilil , fo K’eni terdni
oblubi tiga Nebeshkiga Veffela, Kateru
favupam dofsezhi.

4. Aku be fadai na moi pufledni
zhais fe odvefale , inu fuper mene u-
ftale uflfe poklenfke pofhafti , inu fhe
Ke be fe gmerale , na ftu taushent
tupeld moij Sourashniki , mai ! Kai
be oni per meni opravili? aku bodem
pod tvojo brambo , moi Buh ; Oni
favupajo na nyh rnozh , inu himbe ,
jeft pak na ime moiga G. Boga : pone
me juxta te  , isr cujufvis mamiš pugnet
contra me.

5. Ufamem uflfe moje grehe , inu
ih potuknem u' tvojo S. Reishno Kri,
o moi Dobrutlivi Jefus / inu podpriz-
ham fadai na moi fmertni pofteli uflfe
Nebefhke Purgerje , de hozhem , do-
kierkoli bode duh u’ mene , to zhafl

tebi

Tar s Secunda. 139

tebi duriti, Kir zhem na tebe famiga
favupati : sakai tebe pofebnu zhady ,
zhe-kdu bel favupa , aku reunishi fe
snaide.

jlttus Cbaritatis.

'■  M'

r Oi Buh ! sa tu Kir fi ti bres
Konza dober , bres Konza
ureden uffe lubesni , ed jtebe lubem ,
inu shtimam zhes uffe rezhy ; de pak
fposnajo ude Nebefhke inu Polvetne
ftvary , de tebe reif lubem , pole :
rad inu volian gredem pruti fmerti ,
Kir shtimam vezh , ja zhem raishi ,
de tvoja S. Volja dopolnjena bode ,
Ko ’d jed dalei schiveti . Vt cognofcat
Mundus  , quia diligo Tatre m , furgite  ,
eamus binc.  Nu Dusha moja ! peimo,
peimo , Kai je nam mari fa tu Tel¬
lu ? melior eft mifericordia Domini fuper
vit as.

2.  Ke be jed tebe sa Ion inu plaz-
hilu lubil , ni li be jed tebi eno ve-
lyko Kervizo duril , o moi Buh ,
Kir be vezh fhtimal Tvoje dary , Ko’
tebe t  Tedai fprizham , de vender
hozhem na vezhne zhaffe tebe lubiti,
aku lih nobeniga Iona be meni ne ho¬
tel dati . Rad inu voljan hozhem fa-
dai moje dny fkleniti u’ moi prizhni
bolefni , de ne bom vezh utegnil te¬
be reshaliti , inu te lubem nikar fa

tu,

140 Tar s Secunda.

tu, de mene polonash , ampak, fa tu
Kir fi ureden ufle lubefni , zhafty ,
inu hvale.

j. Kakor rad shelym te u’ Nebeflih
gledati , inu ushivati , o moja Vezh-
na Dobruta , nikar fa drugu, famuzh
de te bom na vezhne zhafle lubil ;
taku tudi fhe tu malu zhafla , Kateri
fhe meni oftaje shiveti , moi Paradish
je tebe lubiti , inu moi Pokal je, te¬
be reshaleniga videti.

4. Oh Kaku rad be fe jeft , lozhil
s’ tega Sveita , Ke be vedel, de u'sy
Ludje , teb hvalio , moi Buh ! Ref-
proftri tvoje Kraileftvu po uflym Svei-
ti , pohleunu te proffem , inu tvoje
zhafty , leftegni , inu refhyri : omnis
tena adoret te  , & pfallat tibi  . Se
veflefym, de fapuftym na Sveiti tuli-
ku Sveteh Dush , Kir tebe zhafte
inu s’ tem bel fe vefselym , de yh
bom nefhal u’ NebelTih bres shtive-
rja , Kir na vezhne zhaflfe te bodo
lubile . Letu u’ moi fmertni britkufti,
inu u’ teshavah bo moje nar vezhi vef-
fele .

5. Sa tu pak Kir ti fapoveidu-
jesh , de imam lubiti tudi moiga blis-
blishniga , fa to sladko fapuved jeft
tebe pohleunu fahvaiem ; inu preiden
fe lozhem is’ tega Sveita is zelo moz-
hjo moiga ferza edniga poednim fprei-
men , inu perjafnivu obymen moiga

bli-

Tart Secunda.  141

blishniga . Tebi ude perporozhym ,
ina ym uffe dobra proflem , fa tu
Kir fo tvoja dvar , tvoja , podoba ,
inu Erbiszhina tvoja , inn fa tu Kir
ijh lubesh , inu zhesh , de jed ijh lu-
bem . Poffebnu lubem ufifig teh , Ka¬
teri fo mene reshalili, ali Krivizo ftu-
rili, nym is’ ferza ulse odpudym', Ka¬
kor shelym de ti odpultish meni. Inu
Koker fi ti na Krishi vifsejozh fa te
Krishaunike profili , jed tudi na tij
fmertni podeli leshejozh te pohleunu
proflem, tuliku dobriga nym poverni,
Kulikur hudiga fo Kdu meni {kurili }
ali sheleli duriti.

idBus Rejpgnationis.

1. N TA taksbno visho ,  moi Buh

rad gori usamem to fmert ,
Katero je tebi dopadlu zhefme poflat,
de , Ke be fi lih mogel taide fe reif-
hiti , vender be ne hotel. Rad umer¬
jena sakai ti taku hozhesh . It a Ta->
ter  , quoniam fic fuit placitum ante te.

A.  Moi Buh / jed raitam , de leta
Podela, na Kateri fadai bolan leshym
je ona en Altar , na Katerim imam
offran biti tvoi S. Volij . Gor ufami
leta offer . Pole K’ enimu zahnu ene
prave lubefni pruti tebe rad fe KTmer-
ti podam , inu nadlugi , bolezhini ,
britkudi ,  inu uflem teshavara , Ka¬
te-

M 2  Tar s Secunda.

tere ti zhes me poshiljash : inu nobe¬
ne rezhy , Kir s' tvoih SS. Rok zhes
me gredo, fe nozhem braniti.

3.  Jeft (im na uflfe vishe tvoi , o’
moi Buh/ inu Ke be lih ne bil tvoi,
taku shelym , inu hozhem biti , fa
tu de bom tebe zhaftil : skleni tedai
zhes me , Kar tebi nar bel dopade ,
inu Kakor nar bel tebi dopade . De (i
le ti content , jeft (im tudi , quod bo¬
rnim e ji in oculis fuis faciat .

4. Shelym de veido u(fy Ludie :
Kaku fe jed podvershem tvoij S. Vo-
lij . Jeft: fe podam u’ tvoje S. Rokž
na takshno visho , de Ke be lih
fKitsi tu jeft: imel Keikalhno krivi-
zo terpeti, vender per uffym letem be
fe podvergal tvoi S. Volij Voluntas Do¬
mini fiat .

Kai je urednu shivlenje , inu sravje
eniga reuniga zhervizha , Kakor fim
jeft ? ufai ne velja nezh! Shelym pak
vender , moi Buh j de be moje telef-
nu sravie veljalu eno neisrezheno že¬
no , sa famu tu , ke be le jeft samo-
gel tebi fturiti en fhenk tvoi uredno-
fti fpodoben . Pak vender gorj usemi
Kokorshnu Koli je moje shivlenje inu
sravje , nei (i je ta nar fhtimanftii re-
zh mei uffem , Kar na Sveiti imam »
Reifs je de moimo Teleflb britku ,
inu grennu naprei pride popiti Kelih
te fmerti , ali moja Dufha rada ga

ho-

Tar s Secunda.  145

hozhe h’ fprizhovanjo te zhafty , Ka¬
tero fim dolshan tvoi S. Voly ;  inu
raminu fladak bo meui ratal ta Kelih
sakai tvoje SS. Roke ga meni podajo:
Cahcem  , quem dsdit rnihi Tat sr mn
hibam illum !

lAftus Tet it ioni t.

M Olitou je eden teh nar nuznif-
hih inu Kraftnifhih mitelnov ,
s’ Katerimi sam or e mo sadobiti od G.
Boga ufle dary , inu slafti leto llano-
vitnoft do Konza u’ Gnadi Boshij , is
tega lahka fe doli usame , de potreb-
nu ramnu je. nam moliti na nafh pu-
fledni zhafs , fa tu de fklenemo naf-
he dny s’eno frezbno ftnertjo ; po na¬
vtiko nafbiga QJrefhenyka Jesufa ,
Kateri , de fi lih mu nei bila treba
moliti . venier , Kadar je is’ fmertjo
rinial , je mozhneifhe molil : fačlus in
agonia prohxius or ahat „

Pollavite fe tedai pred Tron farne
Svete T»oyze , ter pohfeemi* proffite
G. Boga ©zho , de , de k  lev je iika-
sal h ojo Vffigainogozhnoft , Kir vals
je dlvard ;■ j nu  perht.tril do fadai, to¬
žbe tuii fadai vafs fhermati , inu per-
pelat h tur u ziiu , Jim Konzu , h’ Ka»
t eri mu vafs je itvaril.

Proffite Synu Boshyga skuft toifto

lu-

i<44 . "P ar s Secunda.

lubesan , is’ Katero je on fa vafs Zh-
loveK poftal, inu vafs odreifhil s'tak-
shnim terplenjon , inu fmertjo , de
hozhe slafti fadai vafs deleshniga ftu-
riti fvoiga Svetiga Terplenja , inu
Smerti , inu vafs perpelati h’ timu
zilu , Kateriga vam je faflushil.

Proffite S. Duha , de , doKier vafs
je pofvetil u’ Sacramenti Svetiga Ker-
fta , inu u’ drugih Sacramentih , ho-
zhe fadai dopolniti fvoje dellu s’ Ne-
beshkem Vefselam , de ga bote pak
fa ta neifrezheni dar sahvalil na vezh-
ne zhaffe.

ProIlire tu Prefvetu Reishnu Tellu
Jefufavo tuKai prizhnu , inu fraku
pod fhtaltjo tega Kruha , de , fkus
tojflo lubesan , s’ Katero je bel lubil
vafs , ko fvoje leftnu shivenje , hoz¬
he fadai u ti prizhni potrebi vam na
pomuzh priti , inu populnomnu vafh
Odreshenyk biti , inu vafs is’ tega
fapeljviga Sveita perpeilati u’ Nebe-
fhko svelyzhanje. Jefur fis mibi Jefus,
& falva me : qu<£rens me fedifti lajfut ,
redemifti crucem paffus, tantus labornon
fit caffus.

Proffite M ,rio Divizo , Kir je ona
ena Beffedenza z.-liga Kerfhanftva sla¬
fti na sadnjo uro , de hozhe tudi fa¬
dai vasha Pomozhniza inu Beffedenza
biti , inu vara fprolfiti od Ufmileniga

Jef-

'pars Se:unAa.  145

Jefufa nje lubiga Syna tuliku pornuz*
hi , Kulikur je treba sa eno lrezhno
fmert.

Proffite K’ fadnymo vafhiga S. An¬
gela Variha, vafhe SS. pofebne Patro-
ne , vafhiga Imena Svetnyka , sladi
S. Jofefa, de; Kir fo oni vas podnyh
brambo useli , de hote tudi fadai na
vafs pufledni zhafs vafhi fufebni Po-
mozhniki biti.

Oratio Moribundi ctnte fufceptionem
Sacri Viatki.

P Ole , o Gofpud , jeft h’ tebi prr-
dem , de bi meni dobra bilu s’
tvoiga dara , inu bil refveffelen per
tvoi S.Mifi , Katero fi ti perpravil u’
tvoji fladitudi timu ubogimn. Pole, u’te-
bi je ufle , Karkoli jed samorem , inu
imam sheleti, ti fi moje isvelizhanje ,
inu poshelenie , moje vupanje , inu
mozh , moj zir, inu moja zhad. Ref-
vedeli tedai dones Dufho tvoiga Hlap*
za , dokler h’ tebe o Jefus fim mojo
Dufho poufdignil . Jed shelvm tebe
danas andohtlivu , inu urednu preje-
t } > ) e d te shelym u mojo hifho pela-
tl  t  > de bi bil ureden s’ Zaheufam od
tebe poshegnan , inu med te Synove
Abrahama fhtiven biti . Moja Dufha
shely tvoje S. Tellu , moje ferze shely
s’ tabo fklenjenu biti.

G

Ifdei

146 Tar s Secunda.

Iidei fe meni , toku je sadofti , sa«
kai s’vunai tebe obeden trofht ne ve«
la , bres tebe jeft ne morem biti, inu
bres tvoiga obyskanja jeft ne morem shi-
veti.Sa tu shelym fadai u moi bolefnishe-
lym tebe K’eni pomuzhi moiga ifveliz-
hanja prejeti,de Kie morebiti, na tim potu
na omagam, Kadar bi jeft te Nebesh-
ke fphishe obropan bil. Sakai Kadar fi ti o
Preufmileni Jefus tim folkam pridigo-
val od mnogiterih bolefni osrauljal , fi
diai : Jefi yh nozbem tesbe damu pufti-
ti  , de kie na tim potu na oflabyo.  Ta--
ku tedai, andlei. tudi s’ mano , Kir fi
fe h’ troshtu tim vernim u’ letim Sa«
cramentu febe famiga dal..

Sakai ti fi. ta fladka shpisha teh.
Dufh , inu Kateri tebe urednu prei-
me , poftane deleshen , inu en erbizh,
tiga vezhniga svelyzhanja.

O moi Gofpud , inu mol Buh ! u’
preprofhini moiga ferza , u’ dobri inu
u’ terdni veri , inu u’ tuoim povelli
gredem jeft K’ tebi is’ savupanjam ,
inu u’ shpofhtuvanjam , inu ref-
nizi verujem , de ti tukei u’ tim
Sacramentu ii u’ prizho pravi Buh
inu zhlovik . Ti tedei ozhesh , de bi
jeft tebe prejel; inu fe s’ tabo u’ pra¬
vi lubesni sklenil. , inu sdrushil j; sa.
tu proflim tvojo miloftvo dobruto, de
ti meni K’ timu tvojo pomuzh dode-
lish, de fe bom do Konza u’tebi fere-

Tar s Secunda.  147

ftajal, inu u’ tvoi lubesni reftopil, inu
de na nobeden Iudfki trofht fe pufih-
mal fanafhal . Jeft delam u’ putu moi-
ga obrafa , is shaloftjo moiga ferza
fim obdan , s’ grehi obloshen , s’sku-
shnjavami nadleshen , s  mnogim hu-
cNm nagnenjam samotan , inu ftifkan
inu ga ny , Kateri bi meni pomagal,
ga ny , Kateri bi mene refiiil , inu
proftiga fturil , Koker lam ti , moi
Gofpud , inu Buh , moi Ilvelyzbar ,
Katermu fe jeft , inu ufife tu moje do
Konza perporozhim , de mene obaru-
jefh , inu perpelafh K’ vezhnimu shi-
vleniu . Usemi me gori K’ zhafti inu
hvali tvoiga imena ; Kir fi ti tvoje
Telu inu S. Kry meni K’eni Shpishi,
inu pitiu perpravil , slafti fadai Kir fe
rounam is' tega Sveta , na to dalno
raisho pruti lete Vezhnofti . Amen .
Th. a Kempis l.  4. c. 2.3.

Poftea fačta de more Confeffione Ge¬
nerali , five ab infirmo- , five ejus no-
mine ab alio, Sacerdos dicit . Miferea-
tur  , lndulgentiam  , igre.  Deinde
fafta genuf'!exione accipitSacramentum
de vafeulo, atque illud elevans often-
dit infirmo dicens- Tole to fagnje Bos-
bje  j pole kir ujiga Sveita grebe odjem-
le : Sc  more folito ter dicat:

O Gofpud jeft niffun ureden , de ti
gredesb pod mojo ftreho , temezb reze
G z le

14S; Tars Secunda.
k eno bejfedo , toku bo o/raulena, moji
Dusbiza ,

Et infirmus fimul cum Sacerdote di-
cat eadem fakem femel tubmifla v o-,
ce , tura Sacerdos dans infirmo Eu-
chariftiam dicat : Mccipe Frater  ( vel.
Soror  ) Viaticum Corporis Domini noftri
}e/u Cbrifti , qui te cuftodiat ab boji e
maligno, (30 perducat in. vitam <eternam..
lAmen .

Si vero Communio non datur per
inodum Viatici dicatur more ordinario:
Corpus Domini naftri Jefu Cbrifti cujla  ,
diat &c.

Quod fi mors immineat , & pericu-
lum fit in mora , tune dieto : Mifc-

reatur &C.  praedi&is precibus omnibus,
vel ex parte omiffis , ei ftatim Via«,
tieum prasbeatur.

Poftea Sacerdos abluat digitos ni*
kil dicens , & infirmo detur ablutio >.
Deinde dicat.

O Sacrum. convivium , in quo Cbri *
ft.us /umitur  , recolitur. memoria paftionip
ejus  , men s impletur gratia  , {30 futuus:
glorue nobis pignus datur a
il. Dominus vobifeum .

Et cum [piritu tua

Ote-

Pars Secunda.  149

Or emu s .

Omlne SanBe Pater Omnipotens je¬

ter ne Deus  , te fideliter depreca -
mur , ut accipienti Fratri noflro  ( vel
Sorori noflr<e  ) SacrofanBum Corpus Do-
mini nojlri Jefu Cbrifti Filii tui , tam
corpori quam animes profit ad remedium
fempiternum . Quitecum , &c.

Quibus finitis redeat ad segrotum ,
ipfumqne conloletur , & inftruat tali
exhortatione, in quantum ftatus infirmi
admittit,

Brevir Oratio poji S. Piaticum.

D Ufha Chviftufa pofveti me / Te¬
in Chriftufa ifvelizbai me 1 Kry
Chriftufa napoji me ! Voda ftrani
Chriftufa operi me ! Terpleine Chri-
ftufa poterdi me ! O Dobrutlivi Jefu
uflifhi me! Med tvoje rane fkry me 1
Ne pufti me , od tebe lozhit fe 1
Pred fourashnikam poklenfkim vari
me ! Ob ure moje fraerti poklizhi me,
Inu priti K’ tebe sapove me !  De s’
tvoimi Svetnyki hvalim te , fadai,
ufelai ,, inu vekoma. Amen.

G i

EX-

150 Tars Secunda.

EXHORT ATIO

Confejfarit difponentis Moribundum
refeflum S. Piatico pro gratia-
rum aftione.

O H fadai ja nar bel ima vasha
Dufha ushgana biti u’ lubefni
Boshij r  inu hvaleshna sa ifkasati
sa en takihen dar , Kateri prefeshe ,
inu presadene uffe druge prejete dary,
po tem Kir fte preimil deliunika uffeh
Gnad , tu je S. Reshne Telu Jefufa-
vo praviga shiviga G. B. 1 Oh Koku
nelhazliu je ta fertelz urre , u’ Kate-
lim jmate v’ vafhih perfih , KoKer v’
enim poshegnanim ciborium sapertu ,
inu na ferzi , Koker na enim sbeg
nanim Altarij poloshenu S. Refhne ,
Telu! Sadai pazh s’vezhim favupanjam
imate perloshnofi: fe s’ Bugam pogo-
variati , inu vi njemu u’ vafhih re¬
vah , teshavah , inu potrebah fe per-
toshiti / Meni fe sdy de K’vam rezhe,
Koker je she Apoftolnom rekal : Šči¬
tiš  , quid fecerim vabiš  J Vefh le ti ,
Kai fim jeft tebi fadai ffcuril >  Kai s’
eno bres mere guado fim tebi; fada
dal > Vefh le ? Ti fam na febi fi ena
reuna flvar : tu es mifer , & mifera-
bilis  , & pauper , ccscus , isn nu-

Tar s Secunda . 151

dus  . jLpoc.  5. Irm uffai fim fturil ,
de fi ratal en Tempe! , inu Syn shi-
viga Boga , quotqttot autem receperunt
sum  , dedit eis poteftatem Filios Det fie -
ri  . Kadar Jacob Patriarka je bil pers-
hal u’ Labunavo hisho je bil Laban
bogat poftal , Kir prei je malu blaga
imel : modicum babuijli , antequam ve.
nirem , & nune dive s fattus es benedi-
xltque tibi Dominus ad introitum meum ,
Gen.  70. Ali oh Koku frezhnifhi, inu
bogatifhi fte vy poftal per tem S. Ob-
haili, Kir ta Sacrament je fhpisha inu
pitje te Duihe , skus njega fupet sa-
doby to sgubleno mozh te Dufhe ,
KoKer ta zhloveK SKufi fhpisho , inu
pitie telefnu fpet sa doby mozh inu;
Kraft tiga teleffa , Gmera ta S, Sacra¬
ment u’ vafhi Dufhi to pofvetezho
gnado , inu aifer te lubefni pruti Bo¬
gu , inu nafhimu blishnimu : napolni
nafhe Dufhe is fladicuftio inu shma-
ham Boshijm , de taKu nafhem Duf-
ham NebefhKe rezhy bel inu beldo-
padejo , inu s’ vezhim fliffam , inu
aifram fe po tajftih fliffamo ■, je tudi
ta S. Sacrament ena mozhna arznya ,
s Katero fe rane te Dufhe osravio ,
inu tudi doli sbrifhejo ti ulfa]tadany ,
ali odpuftni grehi. Nalš varuje inu per,
hrani pred fmertnimi grehi , Kir te
hude shelie nafhiga sapeliviga Telefla
uftave j inu satare , inu mozh dodely
G 4 su-

152 Tar s Secunda.

super fiati fkufhnjavam Hudizhovim ,
Inu na nash puf ledni zhafs nafhiga
zhafniga shivlenja je ena fhpisha ,
inozh , inu popotniza , de taKu na
Dufhi poterdeni 3  inu mozhni , samo-
remo raishat, inu pret u’ -vezhno shi-
vlenje . Figuro tiga imamo u’ Pifmi ,
Kir Elias PreroK ie beishal pred Krai-
Ezo Jezabelo , inu fa volo nadluh ,
inu teshKiga poota fi je profili , inu
shelel fmerti , ali Angel NebesbKi s’
enim Kofzam Kruha ga je bil mozhni-
ga fiuril , de on je lahKU perfha! na
ta Boshij hribOreb.

Pohleunu tedai ga sahvalite fa taK-
shne prejete dary , inu poKlizhite uf-
fe Creature , de s  vami red ga sah-
valio , inu prolsifte ga, de fe ne loz-
he od vafs s’prizbnoftio fvoiga S. Te-
lefsa , temuzh de prei vafs napolni
uffih shegnov : non dimittam te  , reži¬
te , ruji benedixerit mihi  : proffitega ,
de shegna vafhe pozhutKe, vafhemif-
li , Dusho , inu Telu , vafho sadnjo
uro , de u’ njega perjafnofti fe bote
is’ tega Sveita lozhil , s’  eno frezhno
fmertjo vashe dny sslenil ; K’ sadni-
mu paK de ga bote gledal , inu zha-
fiil nisar vezh pod fhtaltjo tiga Kru¬
ha j ampaK u’ Mebeifih Kofter je.

PARS

****** k************************* ******

*******************
******** ******** **

**************************************

PARS TER.TIA

C brijiianus Moribundus Sacra-
mento Extre*n§ Unčlionis
rite provifus .

CAPUT PRIMUM.

De materia , forma, & Miniflro Sacra¬
menti Extremee Unčlionis .

Ateria remota Extremae Un¬
člionis eft oleum olivse , ab
Epifcopo benedičlum ; ma¬
teria vero proxima eft un-
cum tali oleo , & quidem
de neceffitate Sacramenti requiritur >
& fufficit una cum forma exprimente
omnes Corporis fenfus ; de neceffitate
tamen praecepti requiritur quintuplex
unčlio quinque fenfuum.

Quod una unčlio cum forma expri-
mente quinque corporis fenfus fit de
neceffitate Sacramenti conffat ex eo .
i. Quia nec Scriptura Sacra, nec Con-
cilid plus requirunt , quam Unčlio-
G 5 nem;

člio fačta

154 V ar s Tertia

nem; ficut pro Baptifmorequirunt ab-
Jutionem: ficut ergo nna ablutio iuffi-
cit in Baptifmo ad valorem, ita etiam
una unčlio in hoc Sacramento. 2.  Quia
Graeci dum conferunt Extremam Un-
flionem , faciunt undionem per mo-
dum Crucis in facie , nimirum a
fronte ufque ad mentum , & ab nna
gena ad alteram , deinde in pedore ,
manibus , ac pedibus , non tamen in
oculis, & auribus , quae tamen undio
fufficiens , & valida reputatur a Ro¬
mana Ecclefia tefte Majirio .  3 Quia

nna undio effedum hujus Sacramenti
lufficienter fignificat , fi in forma om-
nes quinque fenfus exprimantur : De¬
bet tamen femper in tali cafu unius
»ndionis fieri in forma mentio quin-
que fenfuum ; nam fi in forma fieret
mentio tantum de uno ienfu , v. g.
vifu , forma non fignificaret fufficien-
tem effedum , ad quem conferenduin
Sacramentum hoc elt inftitutum , qui
eft gratia , qua remittuntur peccata
quinque fenfuum , vel illis medianti-
bns patrata. Kazenberger q.2.§.i.

Si tamen in forma nullus exprime-
retur fenfus expreffe , fatis probabile
efle judicat Maftrius, quod adhuc fuf-
ficeret , quia adhuc per verba in ea
contenta totus Sacramenti effedus fuf-
ficienter fignificatur , fcilicet remiffio
peccatorum per fenfum commiflorum .

Caput Primum.  155;

Nec obftat, quod Concilium Florenti-
num affignet feptem unttiones, nimi-
rum in quinque fenfibus , & prseterea
in renibus , & pedibus : fiquidem ea$
non aifignat , ut neceflarias ad valo-
rem Sacramenti; cofiftat enim ex com-
muni omnium feptentia > duas ulti-
mas undliones , videlicet in renibus ,
& pedibus , ad valorem Sacramenti ;
non effe neceffarias. Quare Concilium
Trident. nullum certum unilionum nu-
merum pro materia hujus Sacramenti
aflignavit-.

Quod materia proxima Extremae Uh-'
člionis neceffaria neceffitate praecepti
fit quintuplex unftio quinque ienfuum
ita ut cum quinque unftionibus quin*
que fenfuum proferantur quinque for-
mae partiales correfpondentes quinque
unčHonibus , eft communis . Porro
haec undio debet fieri per inoduin
Crucis , & in partibus , quse natura
geminas lunt , duplex fieri debet un-
ftio, V. g. una fuper oculum dextrum
altera fuper finiftrum , & unica inte*
rim forma correfpondens proferri , ita
ut form« prolatio incipiat , antequam
prior un&io oculi fcilicet dextri finia-
tur , nec definat , quin pofierior, fci-
licet oculi fini liri incohetur , ficut in
Rituali Rom. adttotatur.

Hoc adhuc notandum venit , quod
quiiibet in adminiftratione hujus Sa*
G 6  era-

156 P ar s Terna

cramenti , & in faciendis unftionibus
fervet ritum , & confuetudinem fuas

Dicecefis , in qua degit . Similiter ex
confuetudine fervandus eft ordo inter
partes , feu fenfus corporis , ut ni-
lnirum prius inungantur oculi , poftea
aures &c. Quae tamen obligatio non
eft tam gravis , quin in neceffitate Ii-
ceat ordinem invertere.

Forma confueta Extremae Undtionis
eft haec : Ter ijlam S ati čl am Unčlionem,
& fuam piijftmam Mijericordiam  , in-
dulgeat tihi Dominus , quidquid per vi-
fum isrc. deliquifli  . Eftque repetenda
ad fingulos fenfus , & alia metr.bra ,
inungenda cum proportione . Alicubi
additur: ln vomine Tatris, & Ftlii {src.
quas tamen verba jnxta communem
DD. apud Gobar, trači.  8. {sr cafu  21.
man.  800. non funt de neceffitate Sa-
cramenti , efle autem de neceffitate
praecepti , afferunt alii , alii negant ;
fervandam tamen efle fub praecepto
cuiufque Ecclefise confuetudinem. Un-
de emendandus erat fub mortali error
illius Miniftri Extrema; Unčlionis ,
quem refert Gobat, qui cum mulierem
inungeret , dicebat ad fingulorum un.
čtionem fenfuum : quidquid derehquijli
cum fuerit effentialis variatio fenfus
form se huius Sacramenti ;  & fi hic
error non fuiflct animadverfus , nifi
poft collatam taliter Extremam Un-

(ftio-

Caput Trtmum.  157
ftionem ;  fuitfet obligatio mortalis re-
petendi illam, etiam cum aliqua mor-
tificatione vel nimis rndis , vel nimis
inattenti Parochi. Ita Gobat.

In cafu necelfitatis , & ubi omnes
quinque fenfus ob periculum in mora
nequeunt amplius inungi , ličite ap-
plicatur unica undio in capite , vel
obvio^ quocunque fenfu corporis cum
hac forma : Ter iftam fančlam Unttio-
nem  , & fuam piijftmam Mifericordiam
indulgeat ubi Dominus quidquid deliqui-
quifli per vifum  , auditum , edoratum  ,
guftum, is' tačlum :  vel , ut a!ii vo-
lunt : quidquid per fenfur tuos de!iqui-
fii  : vel quod adhuc tutius & coniul-
tius videtur inunguntur cito omnes ,
5. fenfus , & ubi gemini funt; takem
eorum unicus v. g. unus oculus , una
auris , una mantis Scc.  Sub ifta infi-
mul pronuntiata forma unica j per ifias
[anUas UnBiones , & Juam pnfftmam
Mifericordiam  . P. Ildef. Taufhc.

Minifter Extrem8e Unftionis validae
conferetidae ett folus , & 'quilibet Sa-
cerdos ; etiam excommunicatus , &
quavis cenfnra ligatus , imo etiam ue-
gradatns. Maftrius apud Kazenberger.
Ličite vero conferendse ell Sacerdos,
habens juritdičtionem ordinariatu , vel
delegatam fuper inungendum, qui qui-
dem fi fit Parochus , tenetur fub mer-
tali 3 ex juftitia , per fe , vel per a-

lium

158 Tars Tertia ^ ^

lium hoc Extremae Unčtionis Sacra-
mentum fuis fubditis exprefse, vel in*
terpretative petentibus adminiftrare.

C A P U T II.

De fubjecio  , necejfttate  , & caeremoniis
Extrem<e Vnliionis .

S Ubjeclum Extremae Unftionis vali*
de recipiendae eft homo Viator >
baptizatus , adultus , qui nimirum fe-
mel habuit ufum rationis , & inten*
tionem hoc Sacramentum fufcipiendi j
periculofe infirnius , & qui aliquando
peccavit perfonaliter : ut vero etiam

ličite , & fruftuofe recipiatur , requi-
ritur , per fe loquendo ftatus gratise .
Communijftma D D. apud Gob at.  , &
alios.

Didum.eft fignanter : eft bomo adul¬
tus ,  hoc eft , tališ , quod ad ufum
rationis pervenerit , quare infantes ,
& perpetuo amentes non funt capaces
hujus Sacramenti : Communis DD.  quia
hoc Sacramentum eft confummativum
Sacramenti Poenitentiae , - ut loquitur
Concil. Trident. feči.  14. in dottrina de
E.vtr. VJntt.  Infantes autem , Sc  perpe¬
tuo amantes non funt capaces Sacra¬
menti Pasnit., adeoque nec Sacramen*
menti Extremae Undionis , cum hoc
fit illius confummativum & comple-

men*

Caput Secundum.  159

tnentum . Adhuc tamen plures TT.
docent Sacramenturo hoc valide con-
ferri poffe pueris , Sc puellis , qui ad
setatem , Sc  rationis difcretionem per-
venerunt , ut Sacramenti Pcenitentise
fint capaces, quamvis SS. Euchariftiam
nondum receperint , nec adhuc idonei
ad illam recipiendam judicentur . Et
eft hsec communis DD.fententia. Non
tamen ad valide fufcipiendam Extre-
mam Unftionem requiritur , ut quan-
do fufcipitur fufpiciens habeat ačtua-
lem rationis ufum , fed fufficit , quod
aliquando habuerit hunc ufum , etfi
defadlo nullum rationis indicium often
dat j dummodo certo non conftet
eura , antequam rationis ufum amifit,
fuiffe in peccato , & de illo non do-
luilfe , Quando autem amentes adlus
faciunt indecentes , & irreverentes ;
curare debet Minifter , ut hoc Sacra-
mentum conferat eo tempore , in quo
furiofus ab illis motibus abftinet , vel
faltem tempore fomni , vel faltem de¬
bet furiofus ligari, Sc  ita inungi , ut
volunt Averfa , Sc  alii apad Kazen-
berger.

Adultus , ut valide recipiat hoc Sa-
crarae.ntum , fine dubio debet habere
intentionem faltem habitualem fufcipien-
di hoc Sacramentum , vel faltem vo-
luntatem generalem vivendi , Sc  mo-
riendi more Catholico juxta doftrinam

P.

l6o V ar s T ertia

V. S p or ir Theol. Sacr.p.i. cap.2. feŠl.4,

« n. 139.

D id u m 2. Tcriculofe infirmus  , feu
in periculo mortis conftitutus , vel ex
morbo , vel ex vulnere , vel ex ve-
neno potato , vel ex partu , vel ex
fenedute . Nec fufficit qualilcunque
infirmitas , fed debet effe periculofa ,
ita ut prudenter timeatur ex ea mors
fecutura, uti innuunt Concilia Florent.

Sc  Tridentinum. Ex quibus DD. com-
muniffime inferunt , quod periculofa
infirmitas in inungendo non tantum
fit conditio ad effedum Sacramenti re-
quifita , fed etiam ad valorem . Dif- ■
ficultas tantum eft an ad validitatem
Sacramenti Extremee Undionis requi-
ratur , quod infirmus verletur in vero
periculo vitas ? an vero fufficiat , ut
tantum fit in periculo probabiliter pu-
tato. < ’ Ratio dubitandi eft quia ad valorem
Sacramenti non fufficit materia, quam
quifque probabiliter idoneam putat ,
led neceffaria eft ipfa , quam Chriftus
inftituit : atque ita ad valorem hujus
Sacramenti ea infirmitas erit neceffaria
conditio, quam Chriftus re ipfa infti¬
tuit . Hoc non obftante , dicendum
cum Dodore Subtili apud Maftrium ,
ad valorem hujus Sacramenti fatis effe
ut morbus probabiliter putetur effe pe-
riculofus Medicorum , & peritorum
judicio. Ita Coninch, & aliiRR.apud

Ma*

Caput Secundum . s 6 1
Maftrium quod fatis colligitur ex Tri-
dent. cum inquit , hoc Sacramentum
illis dumtaxat infirmis conferendum ef-
fe , qui in exitu vit* conftituti vi-
dentur : non enim dixit : fine , quod
defignat periculum in re ipfa; fed ait:
videantur  ,• qnod ad prudens judicium
refertur.

Hinc poteft extreme inungi is , qui
peftem contraxit , vel qui venenum
accepit , aut lethale vulnus , propter
quod eft in periculo mortis , vel qui
eft in mortis periculo , eo quod non
poffit fifti fanguis per nares effluens .
Gobat cit. n.  852. Item puerpera , fi
mors ei , ob fpecialem rationem ti-
meatur in hoc partu . Navarrus apud
La Croix . Item Reus rotae affixus
adhuc vivens. Item quia fene&us ipfa
eft morbns, inungendus eft fenex def-
ficiens . Nequit tamen hoc Sacramen¬
tum conferri decapitandis , vel fufpen-
dendis , vel inituris prselium , aut pe-
riculofam navigationem &c. Quia ta-
les non funt adualiter , naturaliter ,
intrinfece infirmi . Difparitas autem
cur infirmis tantum naturaliter , & in¬
trinfece, non autem aliis violenter ex
hac vita difcelfuris poffit conferri Ex-
trema Unčtio , hsec eft ;  quia per ae-
gritudinis moleftias , corporei fenfus
adeo doloribus , & anxietatibus oppri-
mi folent , ut facile in ddperationem

i£j Tar s Tertia

laberetur infirmus , & latis difficultet
D®monis tentationibus refifteret , nifi
hoc Coelefti remedioadjuvaretur, qnod
animam alleviat , & confortat : qu®
incommoda in aliis aliter difceiluris ex
hac vita prorfus ceflant.

Quod autem Extrema Un£tio ad (ul
valorem poftulet fubječtum , quod ali-
quando peccavit perfonaliter , negant
raulti , led probabilior efl: fententia
D. Bonaventur® 4- di(i. 23. art.z. q, 3,
Do&oris Subtilis , & plurimorum do-
centium, ad validitatem Extrem®Un-
čtionis requiri, ut inungendus aliquan-
do peccaverit perfonaliter . Ratio eft,
quia Concil. Trid. ait hoc Sacramen-
tum e (Te confummativum Pcenitenti®,
ergo ubi non poteft efle Poenitentia ,
nec etiam confummatioeffe poteft, At-
qui , qui nunqnam peccavit perfona-
liter , non efl: capax Pcenitenti® , er¬
go nec erit capax Extrem® Unčlionis.

lApbor. 1 .  Per fe loquendo non pec-
cat moitaliter , qui Sacramentum Ex-
trem® Unčtionis , etiam data oppor-
tunitate non fufcipit . Ita communiter
DD. quia hoc Sacramentum non efl:
necedarinm ad (alutem neceffitate me¬
di i ;  cum quis per Sacramentum Pce-
nitenti® , & Eucharifli® fufficienter
poffit fanftificari ; nec efl; necelfarium
neceffitate Pr®cepti , quia nec pr®ce-
ptum Divinum , nec humanum de

fu«

Caput Secundum.  163

fufcipiendo hoc Sacramento extat .
Nifi adfit conternptus , ratione cujns
poffet quis peccare graviter , veletiam
ratione fcandalt praefertim in his no-
ftris regionibus , in quibu£ non folet
omitti fufceptio Extremas Ijnftionis.

tApbor. II.  Hoc Sacramentum effc
iterabile, quoties fublato periculo mor-
tis , reinciditur in novum , licet re-
currat eadem infirmit

ceflarium , quod infirmus plerle recu-
peret fanitatem , & poftea incidat in

fimilem , vel alium morbum , & fi-
mile periculum , fed fatis eft , fi ma-
nente infirmitate evadat periculum
mortis , & poft aliquod tempus ite-

rum incidat in idem periculum . Imo
etfi antiquum, non tamen ita urgens,
cum ipfa aegritudine perfeverat ( ut
frequentercontingit in Aftmaticis , Hy-
dropicis, Phtificis, in quibus radice morbi
pernianente morbi ftatus fepe notabiliter
variatur , ut nune in periculo urgenti
conftituti , & lečlo affixi , poflmo-
dum plateas, & Ecclefiamfrequentent)
fi poftea contingat novum periculum
urgens , valide iteratur Extrema Un-
ftio , toties quoties id contigerit , ut
RR. communiter cum D Th.

ylpbor. tu.  Porro inter unam , &
aliarn Unftionem debet interponi no-
tabilis temporis diftantia , ut ita vere

Advertendum autem

con-

it '4  ‘P ar s Tertia

conftet , Sc  appareat periculum m o rtiS
foiffe vere renovatum . Ita Suarez, Sc
alii , hanc autem notabilem temporis
diftantiam , ajunt metiendam effe
prudenti judicio . Ex quo fequitut
clare , quod in una , eademque die
aliquis nequeat bina vice extreme
inungi . An autem in una Hebdoma-
da ? Barbofa de Tar od’, cap.  72. n.  38.
apud Gobat. n.  88^, putat , hebdoma-
darium intervallum inter unam , cC
alteram unčlionem fufi&cere , ut rur-
ium quis ungatur , fi videlicet judicio
Medici infirmus pod priorem Undlio-
nem fuit conftitutus extra probabile
feu propinquum mortis periculum.

lApbor. IV.  Gobat. trači.  8. cafu  23.
n.  ^24. ait : licet omnino confultum

fit , recitare pfalmos , Sc  omnes alias
preces , quae pr® tali articulo : ( fci-
licet adminiflratione Sacramenti Extre-
mse Unčtionis ) praefcribuntur in Ri¬
tuali , nec dubitem , quin Religiofi
omnes id prteftent , non audeo tamen
damnare gravis peccati Sacerdotes Sse-
culares , qui paflim omittunt Pfal-
mos Posnitentiales čcc.  At qui omif
tunt omnes preces , aut antecedentes >
aut confequentes Unčtionem : damnat
noxse lethalis S. Thomas , Tamburinus
c.  5. §. 3. Addens , recitationem Li-
taniarum effe folum fub confilio . Bur
fembaum tr.  5. de Extr. Unči ion. c.  1.

n. 10.

Caput Sscundum. iSf

n. 10.  alt etiam extra neceflitatem o-
mitere Pfalmos poenitentiales , Lita-
nias & casteras preces non efle
mortale , docet Talous  }  Gram-
dus  ..

CAPUT  IIL

Ds difpofitione Moribundi ad
beatam mortem .

\Aphor.  J. Onfeflfarius , qui vulfe
moriturum difponer©
ad beatam Mortem , debet efife . i..
Amidtus fole juftitias , ideft purus
fandtus , & fervidus , ut podit inca-
tere Dsemoni metum , Sc  terrorem ..
2. Debet habere magnam tiduciam a
Deo impetrandi beatam mortem mori-
turo , & advocare fibi in auxilimn
Angelos , & Sandlos , ac praecipue-
Beatiflimam Virginem Mariam . j. De¬
bet , habere intentionem puriflimam
Colius glorise Dei , & falutis animae ..
Non enim debet duri refpedlibus hu~
manis , nec debet habere rationena
amplitudinum temporalium , quamvis
enim infirmus , in hac vita excelfus
Bt , cum primum tamen ex hac vita
tecefferit, anima ejus remanet externa
illa_ amplitudine exutk , & ponetur in
Dei jndicio cum folis fuis operibus,
bonis , & m ali s . Hinc etiam Confef-

fa'.

r 66 Ta r s Tert/a

farius , qui non habec animum ad ter-
renas hafce Excel!entias, &Amplitudi-
nes conculcandas , non habebit liber-
tatem ad ea proponenda , Sc  inculcan.
da , quas infirmi faluti ipirituali ex-
pediunt.

<Apbor. II.  Confeflarius vocatus ad
infirmum , ftatim debet eum accede-
re , quia alias , dum ipfe moraš tra*
hit , potefl: infirmus expirare , autufu
fenfuum privari , aut in amentiam
incidere , & periculo exponi amitten-
di aeternam beatitudinem , poftea ara-
plius irrecuperabiiem , & Confeflarius
deinde haberet, quod per totam vitam
defleret , nimirum interitum anirnas
ex fua mora , & negligentia oriun-
dum .

JLpbor. III.  Quanquam nimia facili.
tas , & feftinatio in Sacramento Ex_

rremae Unčtionis conferendo non fit
probanda , muko tamen magis fugien.
dum eft oppofitum extremum ut fcili-
cet ,, cum de periculo mortis timetur
non ftatim detur hoc Sacramentum ,
aut diutius expeftetur ; Nam in mul-
tis videmus , ( nec id raro ) propter
dilationem , vel non integre potuifle
conferri hoc Sacramentum , vel alie-
natis omnino mente , & extra oni'
nem fenfum fuiffe id adminiftratum ,
ubi dubium non efl: multum deperire
infirmis.

^Apbor.

Caput Tertium. i&j

[dpbor. IV.  Cum ConfeiTarius ingre-
ditur ad infirmum cogitare debet fe
efle Dei nuntium miiTum ad aliquid
ei nuntiandum in nomine Dei , ficut
Propheta Ifaias dixit Ezechise Regi
Ha c dicit Dominur , difpone domui
tua  , quici morieris tu , isr non vives  .
In quibus verbis duo praecipue pun-
£la confideranda funt . Primum eft ,
cui mors , aut ejus periculum ex ju*
dicio Medicorum eft certum , pruden-
ter , & fuaviter , valde tamen clare,
infirmum de eo moneat ; multo enim
aliter confeflionem fuam inftituet , &
animas difpofitionem , fi intelligat ,
certo fibi moriendum effe , quam fi
tale periculum nelciat _ Hoc nuntio
propofito , attendat diligenter Confef-
farius , quomodo infirmus talem nun¬
tium excipiat . Quod fi advertat eum.
nimia trifiitia , taedio , impatientia ,
aut repugnantia affici con t ra id, quod
Deus conftituit ; debet dextre Spiri-
tum ejus erigere , & inducere ad per-
fečtam refignationem , & conformita-
tem propris voluntatis; cum Divina ,
addu&is aliquot rationibus, ex quibus
folatium hauriat , uti in exhortatiun-
culis fequentibus.

•-dpbor. v,  Efi perniciofus error illo*
rum , qui fe omnem. erga infirmos
Paftoralis Officii partem explevifle exi-
ftimant, quia Sacramenta Pcenitentise,

Via-

ičS "P ar s Tertia.

Viatici , Extremas Undionis admini-
ftrarunt . Itaque nihi 1 ultro monent :
Recept ,  inquiunt , fua Sacramenta :
]S[ih.'l Mihi iflbic fupereft negotii , pr<e-
fertim Ji me revocat nemo .  Sed age-
dtrni , dic qusefo , quid ifti hornini
proderit accepifie gratiam , fi eam ante
mor tem perdiderit ? Quam autem fit hoc
facile.- 5  Urgent enim tuncgraviores aflul-
tus daemonum , vis morbi fit acrior, ani-
nius fradior: heu ! quam faepe, & quam
foeda in ipfo portu naufragia a latern
tibus fcopulis , anguftis faucibus , ir-
ruentibus procellis ! dum Magifter na.
vis vel abeft , vel dormit , quafi de
re fua tota jam fecurus . Adibis igitur
etiam non vocatus , praefertim fi co-
gnoveris , a morbo , aut a textanoni-
bus infirmum in prsefenti falutis difcri-
mine verfari.

lApbor. FI.  Moribundus juxta Del
monitum difponere debet domui luse
per quatuor media j nempe i. Per
Confeffionem Sacramentalem , 2 . per
lumptionem Viatici , s.  per teftamen-
tum ;  cum enim corpus fit domus r
in quo anima tot annis habitavit ,
debet ei profpicere ; ac conftituere de-
cens fepulchrum . Deinde cum anima
fit domus Dei ,  debet facere , ut fit
digna Dei babitatio : ideo ordinabit ,
ut pro eo offerantur Sacrificia , fiant
orationes , & e!eemofynae , ut citius

Caput Tertium . 169

ex Purgatorio tranfeat ad Patriamcce-
leftem, & habitet in ea Deus per vi-
fionem, & fruitionem beatam, Tertio
Familia domeftica hic magis appella-
tur domus ipfius infirmi , cui debet
valide ordinare , & clare difponere ,
& cuique ex eadem iegare , quod ju-
ftitias , aut gratitudinis titulo ei de¬
bet, & quod ex benevolentia etiam de-
cet ;  tune etiam locum habet illud
Apoftoli ( i.Timotb ) Si quis autem fuo-
rum  , isn mauime domtjlicoruin turam
non habet fidem negavit, iy< eft infideli
deterior.  Quarto debet etiam efiTe me-
mor , ut hac cccafione impleat confi-
lium illud Salvatoris ( Luc.16 .) Facitevo-
bis amicos de Mammona iniquita\is, ut cum
defeceritis , recipiant vos in <eterna taber-
nacula  . Quare tria amicorum genera
debet fibi comparare, videlicet paupe-
res in terris , largiendo eis eleemofy-
nas; Sanftos in Ccelis, legando aliqua
adeorum venerationem in templis pro-
movendam; & Animasfidelium in Pur¬
gatorio, conftitucndo aliqua faera pro
eis legenda . Denique debet fuos cre-
ditores fibi facere amicos ftatuendo ,
ut, qu« illis debet, ftatim reddantur:
haec enim obligatio prseferri debet gra-
tuitis operibus . In omnibus autem ,
quse in fuo teftamento conftituerit ;
fludere debet puram intentionem glo-
rias Dei ; & utilitatis animae fuga ha-
H be-

17® Tar s Tertia.

bere , non attentis refpedibns huma-
nis . Denique difponere debet domui
{ux  per fufceptionem SaCramenti Ex-
tremae Unčlionis. Quando autem , &
quomodo fit fufcipiendum fufficienter
didumeft.

<Apbor. Vil.  His exp!etis! moribun-
dus in fex ačtibus fedulo exercendus
eft , nimirum in ^Aflibus Fidei  , Spei  ,
Cbaritatis perfeiltS , Contritioms  , Rejigna-
tionis in Divinam voluntatem, fen Feti-
tionis  : quamvis hsec omnibus conjun-
fta effe debeat. In unoquoque autem
aduum magna debet effe varietas ,
ne ejufdem rei repetitio tsedium pa-
riat . Et quia Darmonis impugnationes
in illa hora verfantur circa has fex
virtutes , major cura , & ftudium in
ea virtute adhibendum eft, in quain-
firmus magis oppugnarur. Accommo-
dare fe debet etiarn Confeffarius qua-
lirati infirmi: cum aliquibus enim opus
eft , clarioribus , & prolixioribus uti
rarmnibus, aliis vero pauca verba fuf-
ficiunt: pauci tamen funt infirmi, et-
iamfi valde fpirituales fint , qui non
opus habeant brevi a!iqua admonitio-
ne, qua(i excitante dormientem, util-
le in fuo pergat exercitio. Omnes au¬
tem multum juvant breves aliquas Sa-
crae Scripturar , aut SS. PP. fententiae,
permittendo infirmanti, ut ipfe eafdem
in mente fua verfet, ac ruminet, ha-

bita

Caput Quartum.  171

bita tamen ratione , ne ille defatige-
tur nimia hujufmodi exercitii conti-
nuatione , ne pereat fru&us bon* fe-
mentis , eo quod nimia il!a fint , aut
non feminetur opportune.

CAPUT  IV.

Quid Confejfario agtndum apud
c/ Igenizantem .

\Apbor. L  Um ad vit* finem pro-
pius accedere videtur in-
firmus, ante omnia curandum eft, ut
removeantur illi , qui bonam illius ad
mortem pr<eparationem poflunt impc-
dire , quales funt plerunque conjux ,
liberi, Čc  fimiies, qui humanos potius
affečlus excitant quarr. fpiriruales .
Poftea vero ipfe Confedarius totis vi-
ribus fe convertac ad animandum ,
protegendum , ac adjuvandum mori-
turum , ut pie , & Chriftiane moria-
tur : quem in finem Indulgentias  ,
tAquam benediElam  , Sacrum Cere um  ,
Crucifiui Effigiem, SS. T^omina JESUS,
isn MjlKIjL  ; ac Tias denique afpira-
tiones adhibebit.

« Apbor . II. Circa Indulgentias . Obfer-
vet tria: 1. Ut fciat, quafnam Indul¬
gentias moribundus lucrari podit. 2.
Ut excjtet in moribundo intentionem
lucrandi tot, quot poteft Indulgentias
H i j. ut

172 P ar s Tertia

3.  Ut abfolvat ipfum generali abfolu-
tione , fi effc in Religione , vel Con-
fraternitate, cujus afleclae gaudentab-
folutione generali. Circa ^Aquam bcne-
diclam  curet Confeflarius , ut femper
ad lefturn moribundi adfit : quia lisec
miram habet virtutem ad repelien-
dos demones, eaque tum infirmus, tum
lečlus in variis partibus fepiusafpergatur.

tApbir. III. Circa Cereum bcnedibium  .
inftruat Confeflarius agrum ideo eum-
dem moribundis dari 1. ut perhuncte-
flentur, fe in fide Catholica mori . 2.
ut oftendant fe in Chrifto, qui eftlux
illuminans omnem hominem venientera
In bunc mundum, omnem fuam fpem
collocare, adeoque per ipfum ad lucern
fternam perventuros.j.ut teftentur fe pa-
racos, velut fideles fervos, ad ventum Do¬
mini , aut flcut prudentes Virgines Sponfi
ad ventum pr®ftolari. Hanc inftručtionera
Confeflarius infirmo praebeat, antequara
cereo benedičlo uti opus fuerit, nec ex-
peftet horara ultimam , fed quampri-
mum propinquum mortis periculumim-
minere advertit: eumdem aegro porri-
gat, convenientefque afFečtus fuggerat,
V. g. H(unc dimittis fervum tuum Do¬
mine (zre. lllumina Domine eculos mcos ,
ne unquam obdormiam in morte .

^ ipbor. \V. Circa Cbrijli Crucifittieffl-
giem  . Confeflarius inftruat moribun-
dum , triplicem hujus reprasfentationis

efle

Caput Quartum.  173

eflfe finem. i. ut per eam dsemones re-
pellantur . 2. ut per eam repraefenta-
tionem Crucifbd D. N. Jefu Chrfti in-
firmus animetur ad patientiam. 3. ut
in infirmo excitetur fiduciaergaDeum,
& Chriftum; ait enim S. Auguft. In-
fpice vulntra pendentis. fanguintm morien-
tis, pretium redimentis, eicatrices refur-
gentis  ; caput babet inclinatum ad ofcu-
landum , cor aptrtum ad diligendum  ,
brachia txtenfa ad ampietcandum , totum
corpus c,•cpojitum ad redimendutn  . Circa
SS N^omina JcJus  , & Maria  , fcien-
dum, quod his duobusNominibus (ad-
deetiam tertium S. Iolephi Sponfi Ma-
rise, & Nutritij Jefu : ) aegri in morte
miru m confortentur, & contra dsmo-
nes protegantur. Tria de his Nomini¬
bus Confeffarius edoceat infirmum , r.
ut ubi in ultimo mortis arciculo trilli-
tia , & tentatio molefta fuerit , eam-
dem pronuntiatione horum SS. Nomi-
num mitigare conetur. 2.utetiamcum
tranquillus eft animus afiidue repetat
hsec SS, Nomina, jungatque virtutum
Theologicarum aftus. 3. ut dum infir-
mus adrertit finem sritas imminere ,
haec SS. Nomina tum pro Indulgentiis
lucrandis , turn pro folatio, corde fal-
tem, fiore non podit, proferat; ideo-
que prius hanc gratiam faepe a Jefu ,
Maria, & Iofepho exoret.

■Aphor. F . Circa 'Pias afpirationtt mo¬
li S rk

174 Tari Ter tla

ribundo fuggerendas . Sciendum,quod cum
nihil magis deceatmoribundum, quam
ut inter pios affečtus, & fufpiria vitam
finiat, & dum is occupatur, malignis
hoftium fuggeftionibus occludat aditum :
quare vel maxime laborare debet Con-
feffarius, ut hac in parte non delit mo-
ribundo. Sed cum hic plerumque fuffi-
ciens non (it ad effečtus ejufmodicon-
cipiendos, a Confeflario, velut Angelo
terreftri infpiratos accipiat. Ut autem
Confeffarius fruttuofe hocofSciumprae-
ftet duo fpecialiter obfervet. i. ut eas
afpirationes paucis verbis, traftim, ar-
ticulate, & interruptepronuntiet, ita,
ut iis pertendendis otium aliquod, aut
refpirandi tempus concedatur. Non er«
go infirmi longis exhortationibus, aut
clamoribus cruciandi funt, & hoc ma-
xime circa perfonas fpirituales obfer-
vandum eft . 2. ut ejufmodi affečtus
non temere ex memoria, aur ex libro
accipiat, fed prius bene felečtos, &ad
prsefentem moribundi ftatum bene ac-
commodatos habeat; ideo exmoribun-
do adhuc validiori proderit inquirere ,
quibus affečtibus, & precibus uti con-
fueverit , & maxime moveatur , aut
quos affečlus, & preces fibi defideret
infpirari in agone. Omnes autem affe-
ftus eo potiffimum tendere debent, ut
infirmus aflus Virtutum Theologicarum
eliciat , veniam culparum deprecetur ,

con-

Caput Quartum.  175
contritionem perfe&am , refignationem
in Divinam voluntatem, d: defiderium
aetern« beatitudinis eliciat, item ačlus
orationis, gratiarum a&ionis pro bene-
ficiis per totam vitam acceptis, humi-
litatis, patientia; &c. exerceat, ac de-
nium SS. Trinitatis, Jefu , Mariae , Io-
fephi, Angeli Cuftodis, &omniumSS.
Angelorum, & hominum auxilium im-
ploret , iifque fupremum fuum ago-
nem , ac fpiritum , quam optime po-
teft, commendet. Confelfarius quoque
recitet commendationem animae, quae,
eft valde efficax ob fan&itatem Eccle-
fias, acagonizantem iterum, dato, vel
faltem pie praefumpto ( Si dare non
poffit : ) Doloris figno , Sacramentali-
terabfolvat, faltem conditionate, fifor-
te abfolute non polfet, qua de caufa ,
iuxta fupra iam dičta , ConfelTarius
prius inliruat infirmum , ut in agone
det fignum doloris , quo fignificet, fe
pro tune adhuc femel velle Sacraraen-
taliter abfolvi.

\~j6 Tar s Teru a.

CAPUT V.

lUtid cbfervart debtat Confeffarius cum
ab infirmo difcedit , vel efl
jam mortuus ,

i/lpbor. I.  Uatuor Confeflario

cum ab infirmo difcedit . i. Recitet
fuper infirmum aliquas preces v. g.
Pfalmum : Miferere met Deus ,  vel
Evangelium S. Joannis  , vel alias pro¬
ces . 2 . Det in manus infirmo Cruci-
fixi imaginem , ut cordi eam impri-
mat , atque etiam ofculetur ofculo
oris fui , fimul dicendo : 0 Jefu di-
/ecltjf.me , Deus cordis mei  , obfecro te
per quinque vulnera tua , quč amore
met fufcepifti , fubveni famulo tuo  ,
qutm prttiojb fanguine redemifli . 3 •
Confoletur infirmum dicendo fe ejus
memorem futurum in fuis precibus ,
ac SS. Miffas Sacrificiis , ac etiam cu-
raturum, ut alii hoc faciant. Afpergat
eum aqua benedi&a , & det ei bene-
diftionem Sacerdotalem .

pbor. 11.  Poltquam infirmus pie in
Domino obiit , Confeffarius mox in
genua procidat,& defunftum aqualu-
ftrali ,denuo afpergat . Si domeftici
grayem moerorem ob defunčti mortem
concipiant , confoletur eofdem , &

oc-

peragenda funt

Caput Ouintum.  177

occafionem fumat adftantibus revocan-
di in memoriam vitae brevitatem ,
mundi vanitatem , felicitatem bene
morientium . Ipfe quoque Confefla-
rius memor fit defunčti , ac pro ipfo
fua bona Opera , Orati ones , ac me¬
moriam in Sacrificiis Milfe offerat .
Tandem ubi digrelfus fuerit , exami-
net le , quomodo in hoc munere fe
gelferit , & ipfe quoque fe excitet
ad pie vivendum , ut mortem vitas
limilem confequi mereatur , pro qua
Dominum Deum quotidie , ferventer
deprecetur.

CAPUT ULTIMUM.

De fignis  , i$i conječluris , ex quibus
dignofei potefi , num infirmut (it
brevi moriturus .

O Bfervari debent in primis varie-
tas pulfus , qualitas refpiratio-
nis , & color in facie , qui variari
lolent in ortu , & occafu folis , in
meridie , & in media nofte . Atten-
di praeterea debet qualitas infirmita.
tis , quia in variis Moribundis , va-,
ria funt itidern figna proximx expi-
rationis«, prout videbitur in parcicu-
lari ,

In Hečiicis , & Hydropicis adver-
t en d um eft , quo d hi fepilfime lo,
H 5 quen-.

178 Tar s Ter ti a

quendo , Sc  fibi pradentes morian-
tur : fitiunc continuo , Sc  fapit iis ci-
bas , hi facile nobis effugiunt : pro-
pterea attendi debet debilitas pullus ,
iudor frontis , čarni um , & labiorum
livor , extremitatum , ideft manuum.
aurium , nafi , pedumque frigiditas ,
anguftiae frequentes , retentio cathar-
ri : haec figna funt potilfima brevis

vitae.

Pleuritide laborantes , dum ob im-
peditam refpirationem anguftia cre-
fcit , vires debilitantur cum labio¬
rum , & digitorum extremitatis livo-
re , brevi expirabunt , etiam loquen-
do , Sc  fe agitando , ac fi eflent ad-
huc in viribus ; non dimittantur ,
quia properant ad seternitatem .

Si infirmus febri acuta laborat ,
quse eum ad mortem deducat , ref-
puit cibum , non capit fomnum ,
non quiefcit , patitur anguftias cor-
dis , profunda fufpiria emittit , conti¬
nuo litit , intus asftuat , foris frige-
fcit ; in his defe&us pulfus cum in-
termiffione , refpiratio cum anguftia,
oculi vitreati attendi debent , morti
proximi immobiles jacebunt , angu-
ftiae , quas in ventre patiuntur a-
fcendunt ad pedlus , dein ad guttur ,
Sc  tandem poft quadrantera expira-
bunt. v -

Subinde hss Febres acutss dant ulti-

mum

Caput Vltimum . 179

- ra um fignum brevi moriendi , dum
qui hac afficiuntur, fubita & repenti.
na agitatione torqueri incipiunt , nul-
libi quieicunt , ex lefto volunt fur-
gere , huc iliuc aguntur , quamvis
pulfus fit in viribus , nihilominus eft
velociffimus , quia nullum violentum
durabile : poft has agitationes perho-
ram circiter erunt in agone , dein
paulo poft expirabunt.

H is febricitantibus unus oculus tu-
snefcit , & fudant in facie, anguftum
trahunt anhelitum , de m um deficien-
te fudore ultimo vitae termine pro-
pinquant , & dum fubinde refpirare
videntur, poftunam alteramve horam
moriuntur ; neutiquam attendi debet
ad pulfus vigorem , quia de repente
eis declinat.

His etiam obfervatum eft , quod ,
dum vix fpiritum trahunt cum inter-
mittente pulfu, fi advertitur quando*
que motus aliquis fcaputarum , poft
tres , aut quatuor horas circiter mo¬
riuntur . Et G corpore non ultro mo-
ventur , & quiefcit illa continua an-
xietas , fi nec in oculis , nec in fa¬
cie motus advertitur ad afpeifionem
Aquse luftralis , hoc fignum eft eos
aroififle virtutem fenfitivam , & de-
ftitutos effe virtute vitali , poft duas
circiter horas mori folent.

Quem branchus guttur arripit
H 6  quam-

i8o Var s Ter ti a

quamvis pulfus fit fortis , nimlominus
ii nčqurt ejicere catharruin , deficien-
te illa catharri violentia deficit et-
iam anhelitus , & fic fuffocantur , Sc
mori un tur.

Si infirmusprse fenečhite moritur ,
huic attendenda elfc pullus dcclinatio
tam profundi , & retra&i , ut vix
inveniatur Hic omnem cibum , Sc
potum relpuit , Sc  tamen duabus fu-
binde tribus diebus vivit , eritquc in
agone cum aliquo gutturis motu io.
aut 12. horis ; imo quandoque fuit
fine pulfu arteriarum per 24, horas in
agone , videbatur jam jam exha!atu-
rus animam , adeoque tafft non funt
a ConfefTario dimittendi.

Si infirmitas erit obj inflidhim vul-
nus in capite , r.ullatenus attenden-
dum ad vires arteriarum , fed potius
ad oculorum vivacitatem , & ad an-
helitum , quia quando amiferit fen-
fus mente alienatus, & attonitus tre-
mentibus membris reddetur , ac fi co-
mitiali morbo laboraret , de repente
amittit pulfum j & vitam.

Si Hemiplagia quis moritur , feu
ftupore & apoplexia percutitur in
medietate corporis , fenfu deftituitur
Sc  loquela , huic obfervari debet pul¬
fus arteriarum , & difficultas anheli¬
tus ; dem urn dum fit immobilis cor-
pore , & paulatim frigefcit , viribus

Cctput Vltimum .  i S i
deficit , Sc  breve poft intervallum
obit .

Si infirmus obiret pras fanguinis ef-
fluvio ex vulnere , aut rupta aliqua
vena , Sc  fine intermilfione in copia
fanguine' manaret , hic fine puifu ar-
teriarum , & fine ullo corporis mo¬
tu ad seternitatem properat , ita ut
vix adverti queat ; huic attendi de¬
bet , quomodo , & quando deficit
pulfus , hoc enim deficieute brevi ex-
tinguetur.

Si infirmus Praiftima > Teu gutturis
infirmitate aflficitur , quas incipit cum
febri , & rigore nervorum , & jam

fauces tument, interius ulceribus fca-
tent , & externa inflammatio deicen.
dit ad pe&us , fine mora SS. Sacra-
mentis muniatur , qui fi fuerit juve-
nis poft quartam vel quintam dieta
erit in probabiliffimo articulo mortis.
Si fuerit in setate virili , ant matura
poft oftavum circiter diem morietur,
quamvis aliqui fanentur , dummodo
pus per nares ejiciant . Sed dum ad
pečlus defcendit non eft medicamen
in hortis , & quamvis ulcus fane-
tnr , nihilominus , quia ad pe-
ctus defcendit , & malignitatem or-
ditur interne verfus cor , & pulmo-
nes, hi tales quamvis dcreličti a Mc-
c -‘ C0 .> fiuia fani ei videbantur fequen-
ti nihilominus nočle mortui funt ;

adeo-

iSa Tar s T črti*

adeoque non funt relinquendi a Coni
felfario , fed fsepe vifitandi mane , in
meridie }  vefpere , & in media no-
de , prsefertim vero vefpere , quia
tune maxime folent defcenderefluxio-
nes, & tandem pro ultimo figno cau-
te attendendum, dum nimia agitatio.
ne , & anxietate torquentur , dum

prseter lolitum non habent requiem ,
poft horam circiter moriuntur , imo
fsepe , dum. agitatio celfat , expi-
rant .

Si infirmo vulnus in ventre infli-
dum fuerit , & a refpiratione impe-
diatur , & pulfus paulatim deficiat
cum agitatione , brevi morietur ,
etiam loquendo , Dum hi curantur ,
Confeflarius etiam adfit , quia fsepif-
fime fub Chrirurgi cura expirant , Sc
hoc accidit iis , quibus vires defece-
runt prše diuturnitate infirmitatis, aut
pras nimio ianguinis effluvio ex vul-
nere.

Tandem attendendum eft in qua-
vis cujufvis Moribundi infirmitate tria
effe figna particularia obfervanda -
x. reipiratio difficilis , & ex hac prae¬
fertim cognofcitur tempus expiratio-
nis . 2. pulfus , & arteriarum motus
fortis aut debilis fignat ut plurimum
quamdiu infirrous adhuc vivet . 5. o*
culi , quos fi in firm us dormiens tota-
liter occludere non polfit , fignum elt

lP‘*

Caput Vltimum 183
Fpiritum vi tale m defecifle • Dum ex.
pirat morituriens unam lacrymulam
emittit adeoque nec per hoc deferen-
dus a Confeffario , led pro(equatur
fuas preces per unurn Miferere circiter.

,Advcrtitur etiam quandoque pr o xi mu s
o bi tu s mor/bundi  .

A pulfu formicante.

Ab infoffis oculis .

Ab attenuato nafo .

A tremore maturam .

A livido colore faciei .

A totali faciei mutatione .

Ab oris gravrtate.

Ab immobilitate totius corporis.

Ab accubitu fupino .

A frigido fudore .

Ab afthmate in pedore.

A nimia inquietudine.

A pedoris calore .

A colligendo feftuccas .

Trojima expiratio cognofd pottfl,

A refpiratione intermittente.

A pulfus amiflione.

A lacryma involuntaria.

A quodam fulpirio , & lamentatione.
A frigido anhelitu.

Ab extremitatum refrigeratione.

A quibufdam oculorum, aut oris mo-
tibus. A

184 Tar s Tertia

A  quadam volutatione in ledto.

A  dentium ftridore.

A  craflo catarrho in gutture.

Aliss funt morborum qualitates j
horumque proximae mortis figna
prope infinita , quse non doftrinam
tantum in Confeffario podulant , fed
experientiam quoque . Non eft hacc
mea meflis . Adeoque dum hoc tcri-
bendi argumentum fumpfi , nil aliud
torte affecutus fum , quam quod pe-
ritorum linguas in me acuerim, unde
fit , ut hi s reličtis , ad mea ličita re-
dire velim .

EXHORT ATIO

Confeffarii difponentis Moribundum
ad fufcipiendum Sacramentum
Extrcm<e UnBioms .

T Ry forte Sovrashnike ima ta
Zhlovek pufledni zhafs ,  Kadar
na fmertni podeli leshy , inu fo i. ta
fmert is fvojo grenkuftio . 2. nafha

Ved is fvoimi grislei . 5. Hudizh is
fvojm noterdajenjon . Ali pazh Do-
brutlin je nafh odrefhenyk , Kir nafs
je oroshii is Sacramentam S.Olja, inu

mo-

Caput V/timum .  i8<

roozhne hotel fturiti , de lahku pre¬
magamo nfse te try nafhe St) ura s h-
nike /

Smert zhes nafs potegne , Kir prei-
den ona pride , pofhle naprei, Kokar
ene Sle , te Merflize , urozhine , bo-
lezhine , teshave , britkufti ; oh Ko¬
ku je tefhicu s’ timy nadlugami ob-
danimo Kei dobriga fturiti 1 drugn ne
mifie bo!nyk Ko’ na fvoje teshave ,
nu britkufti. jamra ,upye, nema pokoja:
fadai pak pole Koku je dobrutliv na-
Ih G. Buh , Kir nafs mozhne ftury
fuper to Sovrashenzo fkusi S. Sacra-
ment tiga S. Olja , Kir nam dodely
eno velyko mozh delahKeifhepreftoy-
mo , inu prenefsemo ufse britkufti te
fmerti . Inu , Ke be sravie tega naf*
higa Telefsa ne Ihkodvalu nafhi Duf-
hi, fhe sravie tega Telefsa sadobimo,
aku ta Sacrament preimemo s’ eno
pravo shivo Vero , inu s’ enim vely-
kim favupanjam na G. Boga . inu
aku my famy ne poftavimo fuper
Kiekafhno napotie . Morbi incommoda
levius fert ; fanitatsm corporisinterdum  ;
u bi fa/uti anim<e eapedierit, confcquitur.
(Concil.Trid.fds.14.c.i.)

Nafha^ laftna Veft je ta drugi nafh
Sovrashnik nu nafho sadnio uro , Kir
nafs opomyna , inu v’ uzhi mezhe
gerdobo , inu mnogoft nafnih fturje-
n;h grehou , Sadai toku dolgu dokler

fmo

i S<J Tar s Tertia.

fino fhe sravi , Ko v’ eni temnci ho-
dimo te nevednofti , ne vemo Kai je
greh, ne vidimo , nevarnoft tiga vez-
hniga ferdamanja . Ali na puflednjo
uro leta tema bo sbegnila , inu tejfte
refnize , Katere prei ni fino videli ,
pole per fvetlobi tejfte shegnane fve-
zhe , Katera nam bo u’ roke dana »a
nafho fadnjo uro bomo videli ufseder-
gazhi ; fadai ne premiflimo ; Kai je
tu , Boga reshaliti ne fposnamo, ne
maramo ;  ali tazhafs bo ufse dergaz-
hi . Gorie’ tedai be nam bilu , Ke
be G. Buh ne bil gor poftavil ta Sa-
crament S. Oilja , Kir ta sbrifhe, inu
popere madeshe nafhih grehou , po
iprizhovanjo S. Tomasha tiga Angel-
fkiga na tejifte befsede S. Pifma per
S. Jacopi : Et ft in psccatis fit remmit-
tentur ei .  (q. 7. art. 1.) Dodely Dufhi
to pofvetezho Gnado, Katera je toku
rekozh ena Smert tega greha , inu
io ofnashe , de rata uredna Neveftu
famiga G. Boga , sa tega voljo, Ke
be bil Bolnyk v’ enim fmertnim gre¬
hi , inu be fe gabil posabil , fkufi ta
Sacrament tajili greh je njemu odpuh
hen^ de le obudy eno grevungo zhes
ufse fvoje vedejozhe, ali nevedejozhe,
meihine inu velyke , inu tudi posa-
blene grehe . preiden preime ta S. Sa¬
crament . Letu fe more lohku nami¬
liti Kir vezh Krat fe ne moremo

do-

Caput Ulthnum.  187
domifiti , u’ Kafnni vishi , inu Ku-
likukrat fino G B. reshalili , sladi ta
zhafs je tefhku fprafhovanje te nafhe
Vefti . Kadar etr Bolnyh bolan lefhy,
inu is fmertjo rinja . Tudi leta pofve-
tezha Gnada odufame to napotje ali
sadershek h’ timu Nebefhkimu Isve-
lizhanju , tu je , odpufty fhtraifingo
saflusheno fkufi ta greh , Kir nam
odpufty nekuliku lete fhtraifinge , ali
tudi ulso zhiherno , zhe fe prou po-
polnama . Voli Boshy podamo , Ka¬
dar tu Sacrament preimemo . Inu na
verh ufsiga tega fke sbrifhe s’ Dufhe
tudi oftanice teh nafhih grehou Ka-
korfhni Koli fo , Kir mozhno flury
nafho flabuft, nei (i nam ne odufame
te okorenitene nafhe navade , Kate¬
re s’ mnogoftjo teh grehov fmo ftu-
rili ,

Treti Sovrafhnik na nafh pufledni
zhafs je ta Hudyzh is fvoimi fkufh-
njavami , Kir ufelei reshy na nafs ,
inu fe sloby , Koker na Stvary po
Boshij Podobi , sladi , na nafho fad-
njo uro nafs fovrafhi . Varitefe , nafs
opomyna G. B. varitefe pred tem er-
jovezhim Levam poklenfkim , varite¬
fe ufselei inu ni mar ; ali nar bel na
vath pufledni zhafs sa tu Kir ta zhafs
nar bel fe sloby , inu jefy . Difcendit
eid vos Diabolus habens kam magnam  ,
fciens  , quia modkum timpus babet  ,

(A pop.

i S 8 Titrs Tsrtia.

(dpoc. 12 .) Kadar fmo The sravi , ne-
pozhutimo tuliku te niega himbe ,
fkufhnjave , inu ferd , lakai fhe
hodimo po Medi ni fhe ta zhafs
perfhal de poidemo vunkai fkud dau-
ri tega Sveta, nai pride puflednja ura
ta zhas ja ti paklenfki Ibraiterij bodo
ul se pervergli, inu pregledali ufse na-
fhe Kupzhie , meneozh , de bodo
Kiekafhen contraband per nafs nefh-
li . Oni ne perfanefsejo , inu ne pu-
fte u’ miru ijti s’ tega Sveta letim ,
Kateri nizh pofvetniga fabo ne nefo,
inu pak fe bodo fhonali nafs , Kir
toku ta fvet lubimoš’ Kir ve inu sna
de fhe ima malu zhafsa fcitns , quia
modicum ttmpus babct ?  Kadar folda-
tom je erlaubanu fa en fam dan enu
Medu oropati , gorje’ je tyftimu Me¬
du j oh Koku neufmilenu zuKujo tej-
de uboge Ludy ! Toitu tudi , prave
Hudizh : zhe meni vide fadai ta Du-
fha s’ moih Kremplou , zhe jo fgu- ;
bym , jo ne udobym vezh nigdar :

Is tega lahicu fe doli ufame , de Hu- 1
dyzhave ikufknjave na fadnjo uro lo
velyjce , inu drafhne , ja KoKer va* i
lovi bel drafhio te Zholnarie , Ka- <
dar fo she per brodi , Ko’ Kadar fo (

na globokim morii : toku tudi ti ga s

Hudizhaviga noterdajenja boimo le 1

ia , ali sladi na pufledni zhafs , Ka- )

dar s’ barzhizo nalhe Dulhe h’ brodu I

te

Caput Ultimum . 18.9

te Vezhnofti , bo nam perplavati :
Ts^ullutn tempu* efl , quo adverfarius
tiefier vehementius omnes fua verfutia
ncrvos intendat a d perdendos nos peni -
tus  , iy> fiducia etiam  , fi po(fit , divi¬
na mifericordia turbandos  , quam cum

I impendere nobis euitum vita profpkit  .
(Concil. Trid. fefif. 4. c.p.  )

Ali G. Buh je nafs oroshil tudi
super tiga nathiga Sovrashnika , de
ga lahkeifhe premagamo , Kir je gor
poda vil S. Sacrament tiga S. Oilia .
Kojcer eno nafho brambo . Raunu
Ko’ Kadar tridemo na ta Sveit , nam
dodely eno vclyko pomuzh u’ Sacra-
menti S. Kerfta , fkusi. Kateriga sa-
zhnemo Kriftianfku fhiveti , toku
tudi Kadar gremo s’ tega Sveita ,
nam dodely enaKO pomuzh skufi S,
Sacrament S. Olia s  de Kriftianfku
umerjemo : Deus Eutrrma VnBitnis

Sacrtmento eutremum vita tanquamfor~
tijjimo prafidio munivit.

Ta pofebna mozh , Katero nam
G. Buh dodely fkufi to Nebefhko
Bolhio Shaubo , je leshezha pofebnu
«a tem, Kir sadobymo fkufi ta S. Sa->
era m en t mnogitere pomuzhi fvoje S.-
G nad e , inu .mnogiteru noterdajenje ,
s Katerim mi lahKii, premagamo uffe
himbe ulse. fortlne Hudizhave , inu
yh fanizhujemo . Sa tega voljo ne
boimoie na nafh puflcdni zhafs te

Hu-

190 Tar s Tertia.

Hudizhave , jese , slobnolti inu fkuf-
hnjave, Kir veicOii mozh je nam do-
dilena ikusi prejetic tiga S. Sacramen-
ta fa premagati , Ko’ mozh ufse Po-
klenfhe Pofhalti pripraulene su fe s’
nami voiikovati . golite timere , plu-
rts enim ntbifcum funt  , quam cum il-
lis .  Inu Kdu menite , nam bo na
ftrani ital .<? bodo : ( zhe homo po¬
trebovali : ) Ena velyKa mnofhiza
Nebefhkih Angelou , Kir bodo s’ Ne-
befs perlhli na lipudif ezhi . Duh te
Boshje Shaube , Katera nym lepfhe
difhy , Ko nam ulse roshe nu fiol-
ze . S. Maria de Ogneš fprizhala je
Jacobu de Vitnaco Cardinalu njeSpo-
vednyko , de ona je videla Chriltufa
Jefufa , inu ramnu velyxu dolti Svet-
nyxon , inu Svetnyz f' nyrn red , de
fo bily s’ Nebefs perlhli potrofhtati
eniga t>o!nyka , Kadar ga je Mafhnik
u’ S. Olje Uavd , inu de To s’ nyh
prizhnoltjo prezh pudili , inu delezh
prozh dershah lete Poklenfke fpake .
Inu doKler je h’ tirno tOKu Koga fe
bomo bali na nafho puflednjo uro!
fatega volio jeft shelym , de G. Bo¬
ga pohteunu fahvalimo (a leto vičlo-
rio , Katero fKusi ta S. Sacramen*
sadobimo zhes ufse nafhe Sovrashni-
Ke , Smert , Veit, inu Hudizha.

Kai fe vam sdy , Kulihu Kofht 3
nafhiga Odrefhenyo leta oblada im*

Vi*

Cfiput Vltimum . 191

Vičloria , Katero natn je fam iado
bil ’ S. Auguftin je te miili , de
Chriltus Jefus , Kadar je hotel Karf-
zhen biti u’ Jordan* , je ou ra zhafs
shegnal ufe vode , inu y n je dode¬
lil tojllo mozh , Katero tauai u’ S.
SsKramenti S, Kerlta jmajo : raunu
tOKU fkorai per eni glihi shiher rez-
hemo , de Kadar nafh Odrefhenyk
je hodil na Oilifko gorro , je tamkai
žele nozhy is’ fvoimi folfami , toku
rekozh faleval tejfte Oilike , inu s’
tem bel ta vezher pred fvoim terple-
njovn yh je mozhil s’ Kervavim poo.
tam , inu taku rekozh faleval , inu
shegnoval tojlto oilje , Kateru potle
u’ Sacramenti tiga S. Oilja nafš mo-
zhne dela super ufse nevarnolti na
nafh pufledny zhafs , fatorai polete
Kuliku Kofhta , tajita mozh , Kate-
tero nam G. B. dodely fkuft la S. Sa-
crament , de labku prenefsemo ufse
teshave , Kir niega je Kofhtalu en
velyk ftrah , eno velyko toshli volt,
eno mertvafzhko teshavo , u’ tajftim
Verti : Trijtis eft anima mca ufque ad
mortem  • (Matth. 16 . )

Dukler pak norebiti fe vam per-
blishuje vafh ta pufledni , zhafs ,
fpomnitefe , de , Kir Mafhnik je K-
vam perfhal , j nu  Oilie pernefsil ,
imate gori useti , inu fpreimite tiga
Nameftnika Bofhyga na jo visho ,

Ko,

I5>1 Tar s Tertia.

Koker nafh Odrefhenyk gor je bil
ulel tiha Angela v’ Verti Getfeinani,
Kateriga mo je bil Buh Ozha podal,
de ga je poterdil : apparuit illi  ^ Ing !-
lus de coelo cotifortuns e um .  ( Lu-

Cse 22 . ) Ja raunu , Koker en Angel
vam pride naprei ta Mafhnik , Kir
vam myr ofnane s’ timi befsedami :
pan huic domui  . de vafho Dulbo fte-
ry Kednimu urednian prebivalifzhu
tiga Boga , Kateri ue obftoy , Kir
ni myru : potle pak Kadar vam bo¬
dem valhe pozhutke is’ S. Oiljam po-
mafal , profsite G. Boga fa odpufhe-
nje ufsih vafhih greu s  vafhimi poz-
hutki fhirjenih. na tn vilho.

SOLILOQUIA

Mtribundi Sacramentum ExtremcC Uri¬
ci tenis percipitntis .

M Oy Buh is zeliga ferza fe gre,
(lam , inu Kefsam zhefs ulse
moje grehe , Katere s’ moym pogle¬
dam fim moje dny Buril , Kir tuli-
ku Krat fim moje ozhy pafsel po na-
Varneh , inu nefpodobneh rezheh : ti
meni miloftivu yh odpufti , poh-
leunu te profsem : Kir s’ brifsanjo

Caput V It itn utn. 19 j

teh grehou jeft rebi offram ufse tu
Kar je moi dobrutlivi Jesuf na fvoih
SS. Ozftefsih sapluvanih , inu od fols
rookreh terpel.

Moi Buh is zeliga ferza fe Kef-
sam, inu grevam zhef ufse moje gre¬
he , Katere s’ ufhefsami fim moje
dny turil , Kir fim tulikukrat pof-
lufhal tu , Kar be ne bil jmel pof-
lushati : meni miloftivu yh odpu J

fte , pohleunu te profsem . Kir h
sbrifsanjo tih grehou jeft tebi offram
ufse tu , Kar je moj debrutlivi Jesuf
na fvoih SS.Vfhefsih je fa me preftal.

Moi Buh is zeliga ferza fe Kefsan,
inu grevam zhefs ufse moje grehe ,
Katere fim jeft moje dny dopernefsal
s’ uftmi inu s’ jesikam, ti meni mi¬
loftivu yh odpufte , pohleunu te
profsem , Kir K’ sbrifsanjo moih gre¬
hov , offratu ufse tujftu teplenje ,
Katero moi Jesuf je sa me terpel ,
Kir' is shouzhio , inu jefyKom napo-
jenje bil.

Moi Buh jeft fe Kefsam , inu gre¬
vam zhefs ufse moje grehe , Katere
s’ moimi rokami iim moje dny ftu-
ril , miloftivu ti meni yh odpufte ,
pohleunu te profsem , inu K’ sbrifsa¬
njo tih moih grehov , offram jeft te¬
bi ufse tujftu terplenj« , Katero moi
Jesuf na fvoih SS. Rokah je terpel ,
Kir fo bile ve,fene , na Krifh perbi-
I te ,

Tar s Tertia

te , inu shelefnimi sheblii preverta-
ne »

Moi Buh / jeft fe Kefsam , inu
grevam zhef ufse moje grehe , Kate¬
re fim jeft s r  mojo hojo fturil : milo.
ftivu ti meni yh odpufte , pohleunu
te profsem, inu K’sbrifsanjo tih moih
grehov ; offram jeft tebi ufse tuiftu
terplenje , Katero moi Jesuf na fvoih
SS. nogah je terpel .

Moi Buh jeft fe Kefsam , inu gre--
vam zhef ufse moje grehe , Katere'
fim jeft s’ želim moim shivotam ftu¬
ril , miloftrvu ti meni yh odpufte ,
pohleunu te profiem , inu K’ sbrif-
saojo ti moih grehov , offram jeft te¬
bi' ufse tujftu terplenje , Katero ‘je
moi Jesuf na fvoim S. Jellefsu sa me
jpreftaf.

O R.

Tare Tertict .

ipS'

o a D o

Miniftrandi r --“ Extremae

Vm perventum fuerit a d locunr

ubi jacet infirmus , Sacerdos m-
trans cubiculum dicit :  Pax huic do-

mui . IV. Et omnibus habitantibus in
ea. Dtinde depofito oko fuper menjam ,
fuperpelliceo , jiolaque vioiacea indutus,
cegroto Crucem pie ofculandam porrigit :
mox in modum crucis cum aqua bene-
dičta & cubicuium  , {p circumftantet
afpergit dicens ^Antiphonam  . Afper-
ges čcc. ut fupra ; Quod ji agrotus
voluerit confteri , audiat illum,  {$■> ah-
folvat  : Deinde piis vcrbis Ulum confo-
ktur  , & de bujus Sacramenti vi  ,
atque efficaria \ ji tempus ferat , bre-
viter admoneat , isn quantum opus eji,
ejus animum confirmet , iy> in fpem eri-
gat vita reterna  , ut fupra.

Pojlea fians ver jur a grom m , dicat :
'&•  Adjutorium noftrum in nomine
Domini.

IV- Qui fecit ccelum, & terram.
i/.  Dominus vobifcum.
ft-.  Et cum fpiritu tuo-

1  z

Ort-

Tar s Tertia .

196

Oremus.

I Ntroeat , Domine Jefu Chrifte *
domum hanc fub noftrae humilitatis
ingreffu , aeterna felicitas, divina pro-
fperitas , Terena laetitia , charitas fru-
duofa , fanitas Tempiterna : effugiat
ex hoc loco acceffus daenionum •• ad-
fint Angeli pacis , domumque hanc
deferat omnis maligna difcordia . Ma-
gnifica , Domine , nomen fandum
tuum : Sc  benedic nollrse conver-
fationi : fandifica nollrae humilitatis
ingreflum , qui fandus , & pius es ,
Sc  permanes cum hatre , & Špiritu
Sando in fsecula faeculorum . Amen.

Oremus , Sc  deprecemur Dominum
noftrum Jefum Chriftum , ut benedi-
cendo benedicat ^ hoc tabernaculum,
Sc  omnes habitantes in eo , Sc  det
eis Angelum bonum cuftodem , & fa^
ciat eos fibi lervire ad confiderandum
mirahilia de lege iua , avertat ab eis
omnes contrarias poteftates : eripiat

eos ab ornni formidine , & ab ornni
perturbatione , ac fanos in hoc taber-
naculo cuftodire dignetur . Qui cum
Patre , Sc  Špiritu Sando vivit, & re-
gnat Deus in faecula feculorum .
Amen .

Tars Tertia. i$7

Ortmus .

E Xaudi nos , Domine fanfte , Pa¬
ter omnipotens, aeterne Deus, &
mittere digneris fandtum Angelum
tuum de coelis , qm cuftodiat , fo-
veat , protegat , vifitet, atque defen-
dat omnes habitantes in hoc taberna-
culo . Per Chriftum Dominam na-
ftrum . Amen.

Quč orationes , Ji tempus non pada-
tur  , ex part e , vtl in totum pot er ant
omitti . Tum de more fafia confejftone
generali , latino  , vel vulgari ferment  ,
Sacerdos dicat:  MiCereatur tui &c. In-
dulgentiam , abfolutionem , &c.

Tune Vrtsbster pro loco, tempore , is*
adjiantium namero  , vel qualitatt reci-
tabit feptem Tfalmos Tcenirentiales :
( vel Ji tempus non ferat faltem Tfal-
mum  Miferere : ) cum Litaniis, verji-
culis  , orat ioni bus .

Hi s perallis Sacerdos accedit a d le -
Hum infirmi  , & extenfa manu desetera,
facit ter ftgnum Crucis fuper cum di-
cens :

In nornine Pa tris, & Fi lii,
& Spiritus Sančti , extin_guatur in
te omnis virtus Diaboli per impofitio-
nem manuum noftrarum , & per in-
vocationem omnium Sandtorum An«
gelorum , Archangelorum , Patriar-
I 3  cha«

ij)$ *Part Ter ha.
charum , Prophetarum , ApoftoTo-
riun , Martyrum , Confeflorum , Vir-
ginum , atque omnium fimul Sando,
rum. Amen. \ !  .

Deindc intinclo pollice in Oleo fan8o
in modum Crucis ungit infirmum, partl- \
bus bic fubfcriptis aptando prepria ver-
ba forma in bunc modum ,

jiS, oculos.

Per iftam fandam )Jf nndionem ,
& fuam piiffimam mifericordiam, in-
dulgeat tibi Dominus , quidqaid per
vifum deliqui£li. Amen.

Minifler vero ji efl in faerir , vel
ipfemet Sacerdor pod qttztmlibet unblio¬
ne m tergat loca inunčla novo globulo
bombacii , vel ret fimilis , eaque in va-
fe mundo reponat , {s* 1  ctd Ecclefiam po¬
ji e a de fer at , comburat , cinerefque pr o?
jiciat in Sacrarium,.

*Ad aurer,

Per iftam fandam Undionem ,
Sc  fuam piiffimam mifericordiam , in-
dulgeat tibi Dominus , quidquid per
auditum deliquifti , Amen.

lAd nares,

Per iftam fandam Undionem »

Sc'

Tar s Te rt: a.

Sc  (uam piiffimam mifericordiam, in-
dulgeat tibi Dominus , quidquid per
.odoratum deliquifti . Amen .

.Ad os , comprejfis labiir .

Per iftam Pandam Undionem , 4-
& fuarn piiffimam mifericordiam in-
dulgeat tibi Dominus quidquid per
guftum , Sc  locutionem deliquifti .

/»Amen.

,M m atu s  .

Per iftam Pandam Undionem , 4*
& fuam piiffimam mifericordiam in-
dulgeat tibi Dominus , quidquid per
tadum deliquifti. Amen.

Et adverte , quod Sacerdotibus , ma¬
ntis non inungatur interius , fed exte-
rius  ..

lAd pl ds s,

Per iftam Pandam Undionem ;

Sc  fuam piiffimam mifericordiam in-
dulgeat tibi Dominus , quidquid per
greffum deliquifti . Amen.

Jld lumbos , ftve renes.

Per iftam Pandam Undionem , Pfa
1Sc  fuam piiffimam mifericordiam in-

'I 4 dul-

200 Tar s Ter ti a.

dulgeat titi Dominus , quidquid per
luni boru m deledationem deliquifti .
Amen.

H te c auttm unftio ad lumbos omittitur
ftmper in fosminis  , & etiam in viris,
qui ob infirmitatem , ant fine periculo
moveri non pojfunt.

Quibus omnibus peraflit  , Sacerdoi
dicit :  Kyrie eleifon: Chrifte eleifon.
Kyrie eleilon. Pater nofter, Scc.

ir.  Et ne nos inducas in tentatio-
nem . Bt. Sed hbera nos a malo. i r .
Salvum fac fervum tuum . Bc. Deus
meiis fperanrem in te . ir.  Mitte ei
Domine atntHtup de fando . Ec
de Sion tuere eufti . ir.  Efto ei, De-
mine , turris fortitudinis . Bt. A fa-
cie inimici. " 5 t r . Nihil proficiat inimicus
in eo . iv. Et filius iniquitatis non
apponat nocere ei . ir.  Domine exau-
di orationem meam . Bc. Et clamor
meus ad te veniat . ir.  Dominus vo-
bifeum . fit. Et cum fpiritu tuo,

Oremus;

D Omine Deus , qui per Apofto-
lum tuum Jacobum locutus es: In-
firmatur quis in vobis ? inducat Pref-
byteros Ecclefise, Sc  orent fupereum,
ungentes eum Oleo , in nomine Do¬
mini, &oratio fidei falvabitinfirmum,
& alleviabit eum Dominus, & fi i«

pec-

Fars Tertia. &ox
,pe<;catis iit , remittentur ei : cura
qusfumus , Redemptor nofter , gratia
Jfanfti Spiritus, languores iftius infirmi >
ejufque fana vulnera , & dimitte pec-
cata , atque dolores cunčtos mentis ,
& corporis ab eo expelle, plenamque
interius, & exterius fanitatem miferi-
corditer redde , ut ope mifericordias
tu* reftitutus ad priftina reparetur of-
flcia. Qui cum Patre, & Špiritu San-
fto vivis , & regnas Deus iu fsscula.
fseculorum. Amen.

X)remus,

T> Efpicequ*fumus Domine, famu-
_£\_ lum tuum N. in infirmitatefui cor¬
poris fatifcentem , & a nimam refove,
quam creafti: ut caftigationibusemen-
datus , (e tua fentiat medicina fal-
vatum , Per Chriftum Dominum no-
ftrum. Amen.

Oremus.

D Omine fan&e , Pater omnipotens »
*terne Deus,qui benedi&ionis tuae
gratiam »gris infundendo corporibus
fafturam tuam multiplici pietate cuJ
ftodis, ad invocationem , tui nominis
benignus affifte: ut famulum tuum
ab sgritudine liberatum , & fanitate
donatum, dex era tua erigas, virtute
I 5 con-

202 Tar s Terna

confirmes', poteftate tuearis , atque
Ecclefise tu« fančlaz cum omni defi-
derata profperitate reftituas, PerChri-
ftum Dominum noftrum . Amen,
jld eutremum  , pro perfona qua!ita-
te , falutaria monita breviter prebere
poterit , quibus infirmus ad moriendum
in Domino confirmetur, te' ad fUganda s
Deemonum tentationes , robaretur .

Denique aquam beneditfam , te Cru-
cem  , nifi aliam bab tat , coram eo re-
linquet  ; ut illam frequenter afpiciat ,
ten pro fua devotione ofculetur, te am-
pleHatur . ■

Admont at etiam domeflicos  , ten mi-
tiiftros infirmi,  ut fi morbus ingravef-
cat  , vel infirmus incipiat agomzare ,
fiat im ipfutn Parochum ac c er fant , ut
morientem adjuvet, ejufque animam Deo
commendct : ffd fi mor s immineat  ,
priufquam difciSat , Sacerdos animam
Deo rite commendabit.

EXHOR T A TIO

Confejfarii motiva Juggerentis Moribun-
do ad Tatientiam, Refignationem,
te 1  aliarum virtutum Aftus,

M Oy Prelubesnivi N. N. Tu ter-
plenjc , Kateru famy fi isvoJv-
mo ?

Tars Tertia.  203

mo , ni fmo gvishni , de je dapadlivu
G. Bogu, sa voljo tega Kir tylla naf-
havoljafe utegne naiririti, dejesmeif-
hana s’ Kafhnim ficriunim napuham ,
ali s’ zhesmalso , ali paic Hudizhavo
smoto .. Kadar fi isvolimo Kjeicafhne
Polic, Boshie poti, almoshen ali dru¬
ge dobre della tym enake , Kdu zhe
vedeti , de ni notri smeifhanu velyku
nafhe famolaftne lubesni, Kir ficusi tu
famy febi prevezh dopademo inu sp-
rizho tega dopademo malu ali nezh
G. B. ! Vi N. N. Sadai lle vun is te
navarnofti, Kir terpite to vafho priz-
hnobolefan: sa tu Kir leta vafhanad-
lugu^nkfkusi vafho, arnpaK frcusi Bos-
hio voljo zhes vafs perfhla. Vefselite-
fe tedai; nili je dobru terpeti , Kadar
fe vei fagvifhnu , de Buh je ta , Kir
vam je ta Krifh poflal.

Kadar Koli Kei teshauniga zhesnafs
G. Buh pofhle, dolshi fmo s’vefselam
precedi :  je pax guifh#u de Buh je
vam tu poslal Preiden fhe (te bil
vy rojen , fhe od vekoma ie bil G,.
B. fKlenil vam poflat leto nadlugo u’tymi
kiti,u’cym dnevi ,ja is ufsimy’tymi okuli-
llavami, Katere ladai imate , inu nei
zviblati , ampaK je reifnizhnu , de je
on tu dopuftil febi K’ vezhi zhafti ,
vam K’|vezhimo dufhnimo nuzo, inu
vezhi urednolti. Nemate fe potoshiti,
fa tu Kir ta Buh, Kateri jeGofpodar
I 6  zhes

204 Tertia

zhes vafho fmert , je Gofpodar tudi
zhes vafhe sravie , inu vam ne ftury
nobeno Kri vizo, zhe vam sravie okra-
te Koner, inu Kadar je njema dopade
zbe : She vafha dolshnuft je ga sah-
valiti, de tuliicu milofti je s’ vami is-
Kasal, inu tuliKU polebne lubesni, Kir
vafs je u’ fhtivenje tyh isvolenih po-
ftavil , sa tu Kir fte u’ fiivenjo tih
reunih , inu nadlushnih . Noben u’
Nebefsa ne pride , famuzh brusi ter-
plenje. She SvetnyKi nei fo mogli Ne¬
befsa sadobiti u drugi vishi : od tod
je, de to perloshnoft, Katero imate sa
terpeti , imate jo dershat Koxer eno
perloshnoft, de je vam dana sa ured-
noft sadobiti.

OlTraite G- Bogu vafhe nadluge ,
inu režite is ferza : nei fe fnide ufse
fo Bosbje voli  , inu K’ sbrifscmjo moib
grebou . Vi ne ve fte Kulijcu urednofti
brusi tu sadobite. Vezh velja, jo dial
S. Filip Nerius , vezh velja en Krat
rezhi : bodi ga Bub sahvalen  , Kadar
im o bolni , Ko taushenticrat, Kadar
fmo sravi Shelite li vy vefselu prene-
fti ta Krifh, Kateriga vam je G. Buh
nalushil ?  Polete Krishaniga vafhiga
OdrefhenyKa , inu premiftite u’ vaf-
him ferzo. KuHku  je on sa vafho vo¬
ljo terpel , vi tudi tu malu bote lab-
ku  prenefsal sa niega voljo.On je sa
vafhiga isvelizhanja velo 5'Nebefsdp-

Part Ttrt'ut l  _ 2o$

H perfhal, itiu je vafhereve, inu nad-
luge na fe ušel , ne is potrebe , ara-
paK is lubesni , de bi fe vy poterple-
pja vazhil, inu bi te gbafne revevol-
nu nofsil: saKai od te ure fvoiga roi-
ftva, noter do fmerti nakrishu, ni bil
bres shalofti inu terplenja. Dokler te-
dai je nafh Odrefnenyk u’fvoina shiu-
lenju poterpleshiu bil , inu u’ letim
susebnu niega Ozheta sapoud spolnil,
je fpodobnu de tudi my reuni grefhni-
Ki , fe po niega fveti voli poterples-
Bivu sadershimo, inu Koker dolgu bo
Buh otel, de to butaro tiga ftrohlivi-
ga shivlenja sa nafhiga isvelizhanja
volo nofsimo.

Si pajjio Redemptorit ad mentem re-
ducitur  ; nibil tam durum  , quod non
<Squo animo toleretur.  S. Ifidorus. Quid
hotno pro fe pati debet , ft tanta Deus
pro hominibus pertulit ? S. Gregor.

S 'Slon decet membrum delicatum ejfe
fub capite crucifino: tete ad capitis cor-
pus fe judicat pertinere membrum , quoi
c apni compaffum non fuit,  S. Bernar-
dus.

Sine ferro , flammis , Mart sr e s ef-
fe pojfumus , ft patientiam in anitpo ve-,
raeiter confervemus.  Idiota.

Quando bene e(i , lauda mifericor-
diam  ; quando male eft lauda juflitiam .
S. Augull.

T?eccetor Filius dedignatur flagellari,

cum

20(5 Tar s Tertia,
cum ftne peccato uide at unicum\ flageU
latum.  idem.

forint me Hus , ut flagellet te  , isr
recipiat te, quam parcat tibi & defe-
rat tel  idem.

Certa , atque fecura eft er.peHatio
promiffee be at it udi ni s , ubi eft participa -
tio Dominkte paftionis . S. Leo.

Hoc ftgnum amoris , boe indicium
eeternse heereditatis , ft me bie fe cer it
conjortem fui calicis.  S. Tho. Vili.

'N.udum Cbriftum nudus fequere : du*
rum , grande, diffictle  ; fed magna funt
prtfmia.  S. Hier.

Remedia inducentia ad Keftgnationem
contra nimium timorem
Mor ti s,

M Oi Prelubesnivi NN. Kay je
ta Smprt, de nafs tuliicu ftraf-
he ?  Zhe io mi premifhluiemo s’ oz-
hyma tyh Majevernikou , prave S.
Bernardus, guilhnu nam pride na preš,
Koker de be umreti bilu exa velyka
nalrezha uredna shalovanja , ampaK
zhe jo mi bomo premifhlovali s’ozby--
ma naihe Vere , nam bo naprei per-
fhla Ko’ enu nar vezhi vefselje: Bunc
tranfttum mijeri inftdeles mortem appel-
lant , Fideles autem quid, nift Tafcba?
lnu .  S. Franžhifk Salefius : mortem  ,
prave, mortem nominamus GalliceTref-

Tars Tertia 207
paf: ideji tranjitum; & mortuos Trefpaf-
fer, quafi diceres: qui tranfterunt  . Nei
fe"-fmerti boje ty Najeverniki, my
pak Kerfliani, Kir greno vun s’Kehe
u’slobodnofl,s’ doIyne teh fols u'Nebe-
fhku Vefsele, saicai fe bomobali;te fmer-
ti! Kai paicfgubimo, Kadar fe lozhi-
mo is tega Sveita ? ufai pufti mo
eno Deshelo polno bufhtva, nadluh,
shalofli bolezhin , nepoKoja, de pak
gremo v’ eno Prebivalifzhe, polnu myru
bresKonza,polnu vefsela bres Konza,
Kir je ufsih dobrut obioshena, inu ti-
ga lozhenja , fe my boymo: ?  Inu de
fi lih ta Zhlovek ni gvifhen prezer u’
Nebefsa priti, pak venele* dvoinu sa-
vupanje ga gor dershy, ednu jegrun-
tanu na Boshy voli , kir Buh hozhe
ufše ifvelizhati ; tu drugu je grun-
tanu na nafhi voli , Kir ufsy zhmo
isvelizhani biti : sa flran Boga nema¬
rno zviblati, de hozhe uise isve!yzha-
ti, sa tu> Kir nam sapore per fhtrai-
fingi vezhnigaTerd^manja: de imamo
terdnu favupati Nebefsa od niega sa-
dobiti: Inu paK tudi tuliku Krat u’S.
Pifmi num je tu isvelizhanje oblubil ;
zhe K’eni arri je fam feba nam dal u’
S. Sacramenti S. Refhniga Teilefsa ;
q u 'i manducat hunc panem vivet in teter-
num , nemarno zviblat sa flran Boga,
Sa flran naf tudi nemarno zviblati ,
'sa tu Kir fe nemarno preftrafhi ti pre-

ao8 Tars Tertia,
miflejozh nafhe pregrehe : Si cor m.
ftrum non reprebenderit , fiduciam ba-
bemus ad Deitm.  Satega volo zhe fmo
fe sgrevali, inu s' Kefsali; inu terdnu
oblubili pobulshaine, sasai bomosba-
loftni i  Urshah nafhe shalofti je , Kir
be my tly zil imeti bres raishe : tu
je bi tli Paradifh , bres umreti : inge>
mifcimus gravati, e o quod nolumus fpo-
liari, fed fuperveftiri  : be radi fhlyu’
Nebefsa , bres britKufti te fmerti ;  ali
tu je nemogozbe.

Nu redai rady lozhymo fe s’  tega
ftrohliviga Tellefsa, de bomo na ufse
veK prebivali u’ Hifhi Boshy . Oh
Koku  pazhlipu je tujllu Prebivalifzhe!
inu ufai u’ KratKim bo tudi nafhe :
Kir pa k fhe riga ni fmo guifhni, fa
tega volo fe boymo > Terdam favu-
paimo na G. B. Kir hozhe naf isveli-
zhati, sna snaidit mitelne fa tu , inu
tudi samore, sanai ie bres Konza mi-
loftou , bres Konza moder , inu bres
Konza mogozhen.

Reifs je, de fmo ga doftiKratreshali-
li , toku Buh hotel ne . Ali vendet
vezhi je Boshja milofl: , Ko ufsy gre¬
hi tiga Sveita . Inu paK tudi zhe je
hotel nafs ferdamati, nam nyimelpo-
flat na ta Sveit fvoiga edynurojeniga
Synu , de ie sa nafs ZhloveK portal ,
inu nafh Odrefhenyic, nafh BefsedniK
portal. Ni le on nafs fagovarie f  ni le g°*

vore

Tar s Tertia . 2 ©p

vore sa nafsfvojeS. Rane! ni le je on
nam fhenital fvoje urednofti, Kir nafs
je reifhil s’ neisrezheno ženo te fvoje
pre!yte S. Kervy >

Kai vafs sadershuje na tem Sveiti ,
morebiti Kie Kafhna shelja ushivati
priatele? Ah Kuliku vezh Priatelou ,
inu Snanzon vafs u’ Nebefsih zhaKa-
jo? Vafhi Starifhi, vafhiDedi, Prede-
di, vafha žela shlahta, i nu morebiti
Shena , Otroci, bratzi, feftrice fa va¬
mi u' KratKim pridejo : babemus

bic permanenten* civitatem, fedfu  turam
inquirimus  . Kai vafs tukai sudershuje ?
morebiti vafhe blagu premoshenie ,
inu tu pofvetnu ?  Ufai nizh ne sgu-
bite tiga , Kar tukai puftite , ampaK
u’ lepfhi , na u’ bulfhi premenjate :
saxai vafha Dufha je ne umerjezha ,
na vunim Sveiti bo ushivala rezhy ,
Katere nec oculus indit , nec auris au-
divit , nec in cor hominis afcendit, qua:
Deut pneparavit diligtntibus fe.

Outitque alta motiva fortiora Moribun-
do fuggerenda

liimum necejfttatis  Vfsim Zhlove-

KOm je poftanlenu enKrat umreti,
ftatutum eft hominibus femel mori ,  ad
Hebr. 9. Scio, qui<t morti trades me  ,
ubi conflituta eft domus omni viventi .
Job. 30,

zio "Par j  Tertia

Secundum juftitiee .  Ima umreti ta t
Kdur je Bogu pregrefhil , inu toku
fi je fmert saflushil .. Punta riam fe
fe shiher hyfha pofsuje . Vtvit Domi-
mts  , quomam fihi mortis ejlis vos.
i. Reg. 2 6 .

Tertium bumi/itatis  .. Ni meden da-
lei shiveti , Kdur ta zait nenuznu
fhpenda , Kir my fmo ga pon užali
u* velykeh , fmo fe supar ftavili na-
fhimo Dobrntniko , Kateri de fi lih
ni bil fmerti uredem , je hotel ven-
der eno fhpotlivo fmert preftati 5  Kir
je na Krishi sa nafs umeri . 1S[os  ?«/-
dem iuiie : nam digna fačlis recipimus;
Vic vero nibil mah gejjit.  Luc. zj.

Quartum amoris  Sashelymo , de /
fkorai pride ta zait , de ne bomo
vezh G. Boga reshalili , inu de fe
lozhimo fkorai s’ tega Sveita sapeli-
viga , Kir drugu fe ne vidi , inu fli-
fhe Ko’ greh , ufai poidemo fkerai
tia , Kir bomo Boga gledali , inu ga
zhaftili vekoma . Et nune qu<e e ji ex*
peftatio mea  , nonnt Dominus  ! Plah
58 .

Ouintum relignationis . G.  Buh je
she od vekoma fklenil Koku , inu
Kadai imamo umreti : Treba fe Bo¬
gu fe zbes dati , inu nafho voljo
s’ Boshio fkletaiti , de bo tn ferplei-
ne K’ doli sbrifsanjo nalhih grehov •
Melior efi mor s , quam vita amara ,

fars Tertia 1x1

iS' requies at er na  , quam languor per-
feveranr.  Ecclef.

Mortem timeat  , qui mn fperat vive-
re poji mortem , Auguft

C at er a nojlra  , ir bona , & mala
ineerta funt , fola mors certa (ji . Con-
ceptus eji puer  ; jorte nafc it ur : forte
abortum facit : forte crefcit  , forte noti
crefcit  ; forte fenefcit , forte non fene-
fcit , Ref pice omnia  , ubique eji forte
erit , forte non erit : numquid potes di-
cere  : forte mor it ur, forte non moritur d
Idem.

Contemnenda tibi mors eji , cui Cbri-
flus occijus eji.  S. Cypr.

Molejiia quantacunque fit mortis , de¬
bet eam vincere vis amoris  , quo ama-
tur Ule  , qui  , cum fit vita nojlra et-
,iam mortem voluit fene pro nobis  ,
S. Auguft,

Mors bonorum mn eji timenda , fsd
potius diltgenda , propter multa  : nam
tališ mors non eji , nift acceleratio glo-
rificationis f difruptio carceris , finis pe-
regrinationis  , portus navigationis , de-
pofitio vetujla vejlis , induitio nova
veji is , depofitio , folutio de biti n at ur ali s,
Hugo Card.

Melius eji peccata cavere , quam mor¬
tem fugere . Thom. Kem p.

Q}ttd prodefl diu vivere quando tam
parum emendamur \ M-b lortga vita non
femper emtndat  , fed fape culpam m a-

gis

112 [Tars Tertia.  ,

gij auget ! Si formidokfum e[{ mori ,
forfan pemuiofus erit diutius v ivert  .
Idem .

SOLILOQUIA

Et vari) ^Attus jaculatorii Moribundi ft
difponentis ad beatam mortem .

O ’ Goipud ! pole Kateriga ti Iu-
bifh , ta abolan leshy . Domi¬
ne ! ecce quem amas infirmatur .
Jo. II.

Bolan leshym , moi Buh , fpodob-
nu je , de fe tebi perporo2hym , Kir
fi ti edyni moi Padar. Sim reun fpo-
dobnu je de pertezhem K’ ftudenzo
te Milofti . Umeram inu sdihujem le
po tebe , dobrutlivi moi Jesuf, Kir
ti fi tu shivenje . Aigrotus J,um , ad
medicum clamo : mifer fum , ad mife-
ricordiam clamo : mortuus fum , ad Vi¬
tam fufpiro .  Aug. Soliloq. 2.

Ja , moi dobrutlivi Odrefhenyk .
ti fi moi Osdraulenik , ti fi ftudenz
tfisih dobrut , ti fi ta Miloft , inu
tu shivenje ; ufmilife zhes me moi
Jesuf , inu fpomni na me ubogiga
Grefhuika : Tu e s Msdicus  , tu e s

Mb

Tars Ten'ui.  213

Mifericordia , tu cs Vita  ; Jefu i^aza-
rene, miferere mei.  Auguft.

V’ veliki britkufti , inu teshavi fe
jeft fnaidem , o moi dobrutlivi Jesuf!
ja ve!yku terpym , ali tu edynu me
trofhta , Kir u’ moih revah me ne
pofabifh : more li ena Mati fvoiga
detetza posabiti , de bi fe ne ufmilila
zhefs fynu fvoiga telefsa ?  Inu de be
ga onu lih sabila , ni li fi mene ti
fam toku saguifhal , o moi Buh , de
me nhozhefh pofabiti ? 2 ^umquid ob¬
livi fci potefl mulier infantem fuum  , ut
mn mifereatur Filio uteri fui ? Isn fi
tila oblita fuerit , ego tamen non obli-
vtfcar tui.  If. 49.

Tebi moi Buh je videiozhe moje
terplenje , dodeli meni gnado ufse tu
poterpleshivu prenefti de fkusi tu ter¬
plenje K' tebe pridem po pravim po¬
tu tiga Krysha : tu nojli onus meum ,
qua!e fit , Domine , da mibi illud pa-
tienter fene  , ut per viam crucis eutol-
lar ad te.  Auguft. medit. c. 37.

Veliku terpym , o’ moi Buh 1  am¬
pak ne terpym fhe tuliku , Kulikur
B ti sa me preftal , inu Kulikur fim
ureden terpeti , fturi vezhi moje ter-
plenie , ali fturi tudi de poterpleshvi-
fhi prenefsem : adaugt laboretn modo
augeas patientiam.

Ti fi meni mei Buh velyku Krat
moje grehe odpuftil fhe tazhafs , Ka¬
dar

214  Tar s Ter ti a.

dar fim velik grefhnik bil , fadai pak
Kir me ia ferza greva ufmilife zhes
me ! da mifcricordiam mifero , ac pos-
nUenti , qui tamdiu perpereifli pecca-
tori .

Moi Gofpud , inu mol Buh ! je
meni is ferza shal , de fim te resha-
lil j inu ti fam veifh , Koku je me'
ni shal de toku meihena je mojagre-
vunga . Dok o Domine Deus  , dok o  ,
quod peccavi  , is' quia parum d oko  ,
maxime doleo.

Teft fe rad inu vofnu podam , moi
Buh , _ ufsym teshavam . Kulikurkoli
bo tebi dopadlu zhes me poflati , nai
fi bodo velyke , fim fi yh s fiushil ,
Kir ni fim hotel tvoi S. voli podver-
shen biti , Kadar fim bil srau , prau
Je , de fiidai dopolnem , inu fe zhes
dam tvoi S« voli ufai fadai na mojo
sadnio uro -

O Moi Bnh , moja pomuzh , inu
isvelizhanje , ohrani me pred tu ve-
zhno fmertio , inu Ihenkai meni tu
vezhnu shivenje . O miloftivi Jesul !
mojo dufhizo jed: tebi perporozhym ,
oberni K' meni tvoje gnadlive ozhy-
fkufi tvoje britku terplenje , inu pre-
tefhko fmert reilhime od vezhniga po-
gublenja,

Vfigamogozhi Buh ne pufti tvoi
ferd zhes mojo Dulho priti , de ta
paklenfltf Sovrafhnik jo ne popade

inu

Var s Tertia  21 5

fnu pofhli s’ Nebefs tvoiga Angela
Kateri mene obaruje , inu mozhniga
ftury , dai , Kar moja Dulha potre¬
buje , sderi toifto s’ gerla paklenf-
kih levou , de ona bo mogla pri¬
ti; na tvojo S. gorro vezhmga vef-
selja ••

Ah Gofpud , ne fpumni na pregre¬
he moje mladofti , inu neumnolti
ne pogubi mene s’  timy hudobnimi r
ulse moje lav upanje jeli li u’ tebe po-
ftavim ••

O dobrutlivl moi Buh uflifhi moje'
reftrenu , inu reshalenu ferze , ozhr-
ftr ,■ inu operi toiftn od gnufobe tih
grehou , inu Kadar me pridefh fodr-
ti ufmilife zhes me po velikofti
tvoje presgruntne milofti.

O Maria , Gofpa mogozhna , im?
poterplenje s’ mojo dufhizo , Katera
po tebe sdihuje : pogledai ti na me
s’ tvoimi miloftivimi ozh:my, inu hi¬
tra pridi meni h' pumozhi . Jeft u’
tebe favupam , o’ zbaftita Gofpa ,
sakai obemga favuplivigaf , sveftiga
tvoiga hlapza ti ne sapuftyfh , nat fe
meni perkashe tvoje isvolenu oblizhie
u’ moi pufledni urit resvefseli , inu
potrofhtai mojo dufhizo , prelubesni-
va Mati , inu toifto gori offrai s’voi-
mt zhiftimi rokami tvoimu lubesnivr-
mu Synovu,

O Maria Boshia Porodniza , prava

t Tars Tertla

trofhtarza ufih shaloftnih , potrofhtai
me , inu mi K’ pumozhi pridi u’ moi
pufledni uri , de bom K’ isvelizhanio
pokbzan.

O mogozhna Krailiza ! isgovori ti
mene pred pravizhnim Rihtavjam Je*
sufam , usemi te oftre toshbe, u’tvo-
je miloftive roke , potrofhtai me o
perbeishanje teh grefhnikov u’ leti
moy sadni uri : odpri tvoje miloftive
perfi , de obilnu ushyem f' pravo po-
kuro tvoje pomuzhi.

O Maria mogozhna Pomozhniza !
oberni k’ meni tvoje miloftive ozhy
inu Jesufa ta shegnan fad tvoiga Teli
lefsa , po letim shivenju meni pokas-
hi o’ dobrutliva , o’ prefladka Maria
Diviza , aku bofh ti meni grefhnncu
pomagala toku jeft ne bom pogu*
blen .

O Diviza mogozhna sravie tih bol*
nykou , perbeishanje tih grefhmkou/
profi sa me G. Boga , bodi moi dir
Ihizi ena mozhna loitra K’ Nebefld-
mu Kraiiellvu . Isvolena Diviza, bo¬
di mojo pomozhniza sdai inu na mo-
jo {inertno uro. Amen.

"P ar s Tertia. ll J

Oiitedam interrogationes necejjarh Mori*
bundo proponcndc«.

i.  \ ,/t  Oi N. N. Verujete li uf£
iVj tu . Kar Buh inu S. Ca-
tolifhka Cerkou sapove verovati 1

i.  Hozhte ii rad , inu volna ufse
pofvetne rizby fapuftiti , inu s' vef-
seliam umreti , Koker en glid Jesu-
(bu , u' gmaini ufsih Svetnikou?

j.  Sposnalte , de ni fte toku do-
bru shivel , Koker (le bil dolshan
shiveti , inu de ite vafh ga nar do-
brutlivifhiga Boga tulikainkrat res-
halil ?

4. Je li vam is ferza shal , zhes
ufse vafhe grehe , inu de per tem
fte tulikain dobriga vunkai fpuftil ,
inu fadai ga prolsite fa odpulbzhanje
ufih vafhih grehou’

5. Imate li eno mozhnu napreiuse«
tje inu zhifto volo , vafhe shivenje
pobulfnati, Kadar bi vam Buh odloh
dal !

6 .  Shelite li vy od Boga , de be
vafhe ferze relvimu bilu, te posable-
ne grehe fposnati , inu fe (poved a*
ti ?

^ 7. Imafte li enu velyku savupanje
K’ Gofpudi Bogu, de vam valhi gre¬
hi fo odpufzheni , fkusi prelito Krv
Chnftufa Jesufa ?

K 8. Sa-

218 Tar s Teru a

8. Savupate- li popolnoma na preš-
gruntno Miloft Roshio , na Jesufavo
saflushenje, pretelhko fmert,. na pro-
fhnje vifsoku zhaftite niegove Mate¬
re , ufsyh Nebefhkih, Angelzou- inu
5 vetnykou ?

9.  Lubite li vy vafhiga G. Boga is
zeliga vafhiga ferza , is žele vafhe
dufhe , inu vafhiga blishniga Koket
fam febe e 1

10. Odpuftite li s’ praviga vafhiga
ferza ufym tim , Kateri fo vafs Kie-
kadai reshalili ; Koker Chriftus je
fvoim fourashnikam odpuftil?

ir. Vfamefte li gori s’vefselim fer-
zan od Boshie roke leta prizhno bo-
lesan :

12. Sposnate li r  de fte vekfho bo-
lefan , inu fhtraifingo saflushil sa. va..
fhih grehou volo ?

15. Pegeriefte li ufsyh Svetih Od-
puftkou deleshen biti y  sdai „ inu: u’'
vafhi sadny uri?

14. Hozhte li u’ sadni uri od feba
dati enu resnizhnu snaminje te ferzh-
ne grevunge zhes ufse vafhe grehe ,
inu od ufsih odledihovan, biti i

15. Shelifte li shiveti , inu umreti
u’ Catolifhki Veri , Katero je sadobil
Chriftus s 1  fvojo S. R. Kervio ?

16.  Se li sahvalifte prutr G* Bogu
sa ufse vam fkafane dobru e , inu
gnade od mladofti do fadanje ure.«’

17. Sa

Tar s Tertia. 219

1 7. Sa refvefselifte li , de umerje-
te u’ pravi Catolifhki Veri , inu de
pridefte n’ Nebefsa nikar skusi vafha
dobre dele , ampak sa volo martre ,
inu terplenja Chriftufoviga >

18. Sposnafte , de fte deftihrat pre-
grefhil , s’  mifseljo , s’ befsedo , s’
dianjam, inu is samudo veliku dobrih
deil i

19.  Vafs sgreva zhes ufse vafhe
grehe , nikar sa volo (Irahu te fmer-
ti , paklu , ali fodniga dne , ampak
de fte dobrutlivimu G. Bogu pregre«
fhil , od Kateriga fte ufe dobrute
prejel ?

20. Shelifta li vy , de be tu vafhe
terplenje , britkuft , inu fmert bilu
ufse K’ doli sbrifsaniu vafhih gre-
hou J

vdRus fuggerendi Moribundt
in expiratione.

N  U 1  fte she perfhal h’ Konzu
vafhiga shivenja , nafh Isveli-
zhar Jefus je she blisu : on hozhe s’
tega reuniga Svita u’ fvoje Nebefhku
prebivalifzhe useti.

Sadai je zait Klizat na te Svete
Imena . Jesuf, Maria , inu S. Jofef
pridite meni na pomuzh fadai na mo¬
jo sadnjo uro.

She je zait Nebefsa saflushiti , She
K 2  ll:oy

2 jo Tar s Teru a

ftoy Tron te Milofti , u’ vafhi priz-
hni potrebi K’ tima pertezite , fhe ni
samujenu »

Ne puftitefe prequantat od Hudy-
zha , Ke bi Kiekafhen zvibel note?
dajal super naiho Vero , sarega volo
obudite eno pravo Vero , mu sasheli-
te shiveti , inu umreti u’ ti S. Kerf-
hanfki Veri.

Savupaite na naisrezheno milofl'
Boshio : Kir je vezhi Ko’ ufy grehi
tega Sveta,

Savupaite na pre!yto Kry nafhiga
Jesufa . Kir je' neisrezhene- uredno-
(ti .

Profsrte G. Boga s a odpufzhanje
ufsih vafhih grehou s’ enim-sgrevairim
ferzam.

Jesuf sym Davidou ufmilife zhes
me!

O Gofpud Buh nikar ne fpumni
na pregrehe inu neumnofir moje mla-
dofti . '

O dobrutlivr Jesuf sa voio tvoiga
S.  Imena bodi moi Josuf , inu meni
isvetizhai.

V’ tvoje S. Roke o’ moi Jesuf po¬
da vim mojo Dufho.

Jesuf , Maria, S. Jofef pridite meni;
na pomuzh fadai na moi pufledni
zhafs .

Perporozhitefe tudi S. Jofephi, inu
is ferza režite: Oh prelubesnivi S.Jo-

sef

Tat s Tir tke 221

sef fadai je zait meni na pomuzh pri¬
ti , oh fadai sa me profsi.

Perporozhitefe vafhimu S. Angelu
Varihu , inu režite : o’ moi S. An¬
gel j Kir fi bil meni od Boga poflan
sa moiga Variha , fadai je zait me¬
ni pomagati van is’ te navarnofti „

Zhe ni fte nigdar fe perporozhii
vafhiga Imena Svetnyku , fadai je
zait : satega volo , režite , o Sveti
N. fadai na moi puffedni zhaf poma-
,gai ti meni -

Na to sadnjo mojo uro -o’ moi do-
brutlivi Jesuf oberni prati mene tvo¬
je miloftive ozhy , inu ufmilife zhes
me .

Spomni moi Jesuf na to reuno ftvar,
fim jeft dellu tvoih Rok , fim zena
tvoje Svete prelyte Kervy..

Jesuf, Maria , inu S. Josef pridi¬
te meni na pomuzh , inu ufmilite fe
zhes me.

Moi dobrutlivi Ufmileoi Jesuf u'
te tvoje S. Roke , inu u’ odperte
tvoje S. Rane poftavim mojo ubogo
Dufho . Jutra vulnera tua abfcondt
■ Sangukt tuo pretiofo lava me  ,
S. Bonav.

K }  <  OR-

222

Tars Tertia.

O R D O

Commendationis Anima:.
lArocbus ad dtcedentis anima com-

mtndationem accedens  , Clericum
[alt e m unum , ji pot (Ji , babe at , qu\
deferat vafculum aqua bcnedičid , ju.
pcrpelliceum , & ftolam violacgam  ,
quibus ipfe Sacerdos ante infirmi cubi-
tulum indutus  , locum ingrediens  ; di-
cat .  Pax huic domui , & omnibus
habitantibus in ea.

Deinde afpergat dgrotum , k Hum  ,
& circttmjiantes aqua bsnediHa , di-
eens  . Afperges me Domine , &c.

'Pofiea Salvatoris nojiri Crucifixi imagi-
vem a gr oto ofculandam prdbeat  , ver-
bit efficactbus eum ad fpem dterna fa~
lutii erigent, ipfamque imaginem coram
to ponat, ut illam ajpiciens falutis fud
fpem fumat.

Detnde accenfa candela genibus fle-
xir cum omnibus (ircum/iantibus breves
Litanias devote rccitet in bunc mo¬
drim .

'£/■ Yrieeleifon . Chrifte eleifon. Ky-
JLA. rie eleifon.

Sandla Maria.

Ora pro eo.
Om-

Tars Tevtia,  223
Omnes Sandi Angeli , & Archan¬
geli . Orate pro eo.

Sande Abel , ora

Omnis Chorus juftorum, ora

Sande Abraham, ora

Sande Joannes JBaptifta , ora

Sande Jofeph, ora

Omnes Sandi Patriarchse, & Prophe-
tse, orate

Sande Petre , ora

Sande Paule , ora

Sande Andrea , ora

Sande Joannes , ora

Omnes Sandi Apoftoli , & Evange-
liilse, _ _ orate

Omnes Sandi Difcipuli Domini , ora¬
te pro eo.

Omnes Sandi Innocentes, orate

Sande Stephane, ora

Sande Laurenti , ora

Omnes Sandi Martyres, orate

Sande Sil veder » ora

Sande Gregori , ora

Sande Auguftine, . ora

Omnes Sandi Pontifices Sc  Confef-
fores , orate

Sande Benedide, ora

Sande Francifce , ora

Omnes Sandi Monachi , & Eremi-
tae , orate

Sanda Maria Magdalena, ora

Sanda Lucia , ora

Om-

K 4

2 24 Vdrt Ten ja.

Omnes Sandas Virgines , & Viduse ,
orate pro eo.

Omnes Sandi , & Sandse Dei , in-
tcrcedite pro eo.

Propitius efto, Parce ei Domine.
Propitius efto, Libera eum Domine.
Propitius efto, libera

Ab ira tua , libera

A periculo mortis , libera

A mala morte , libera

A pcenis inferni, libera

Ab omni malo , libera

A poteftate Diaboli, libera

Per nativitatem tuam, libera

Per Crucem , & Paflionem tuam, li¬
bera eum Domine.

Per mortem, & fepulturam tuam , li¬
bera eum Domine.

Per gloriofam Refurredionem tuam,
libera eum Domine.

Per admirabilem Afcenfionem tuam ,
libera eum Domine.

Per gratiam Spiritus Sandi Paraditi,
libera eum Domine.

In die Judicii , libera

Peccatores , Te rogamus , audi nos.
Ut eis parcas , Te rogamus , audi
nos.

Kyrie eleifon
rie eleilon.

Chrifte eleifon . Ky-

'Pari  T ertia

2*5

Deitide cttm in agone fui exitus ani-
ma ansiatur, dicantur fcqu«n-
tes Oratmet,

Roficifcere anima ChrifHana de

hoc mundo , in nomine Dei Pa-
tris omni poten tis , qui te creavit :
in nomine J;fu Chrifti Filn Dei vi-
=vi , qui pro te partus eft : in nomi¬
ne Spiritus {anofr , qui in te effufus
eft in nomine Angdorum , & Ar-
-changelorum •• in nomine Throno-
rum , & Dominationum : in nomi¬
ne Principatuum , & Poreftatum :

in nomine Cherubim , & Seraphim :
in nomine Patriarcharum , & Pro-

phetarum : in nomine fanftorum A-
poftolorum , & Evangeliftarum ; in
nomine Sanftorum Martyrum , Sc
Confe.Torum : in nomine Sandtorihn
Monachorum , & Eremitarum :
nomine Sanftarum Virginum ,
omnium Sansftorum , & Sandiaruna
Dei : hodie lit in pace locus tuus ,
& habiratio tua in ianfta Sion . Per
eumdem Chriftum Dominum noftrurn .
Amen.

Oratio

R?p‘

22 $

Tari Tertia.

Oratio .

D Eus  mifericors , Deus demens ;

Detis , qui fecundum multitu-
dinem miferationum tuarum peccata
pcenitentium deles , & praeteritorum
criminum cul pas venia remiffionis e-
vacuas , refpice propitius fuper hunc
famulum tuurn N. & remiffionem o-
mnium peccatorum iuorum tota cor-
dis confeffione pofcentem deprecatus
exaudi . Renova in eo , piiffime Pa¬
ter , quidquid terrena fragilitate cor-
ruptum , vel quidquid diabolica frau-
de violatum eft : & unitati corporis
Ecclefiae , membrani re^emptionis an-
nede , miferere Domine geraituum ,
miferere lacrymarum ejus : & non
habentem fiduciam ; nifi in tua mi-
fericordia, ad tuše Sacrament um recon-
ciliationis admitte . Per Chriftum Do-
minum noftrum . I5t. Amen.

C Ommendo te omnipotenti Deo >
chariflime Frater, & ei , cujuses
creatura committo : ut cum humani-
tatis debitum , morte interveniente ,
perfolveris ;  ad audorem tuum , qui
te de limo terrae formaverat ; rever-
taris . Egredienti itaque animae tuše
de corpore fplendidus Angelorum
coetus occurrat: judex Apoftolorum ti-
bi Senatus adveniat :  candidatorum

ti-

* Pari Tertia.  2,27

tibi Martyrum triumphator exercitus
obviet : liliata runlantium te Confef-
lorum turma circumdet : jubilantium
te Virginum chorus excipiat, & bea-
tae quietis in finu Patriarcharum te
complexus aftringat : mit;s , atque

feftivus Chrifti Jefu tibi afpeftus ap-
pareat , qui te inter affiftentes fibi
jugjter interefle decernat . Ignores
oippe, quod horret in tenebris, quod.
ftridet in flammis , quod cruciat in
tormentis . Cedat tibi te f errimus Sa-
tanas cutn fatelbtibus luis : in adven¬
tu tuo, te comitantibus Angelis con*
tremifcat , atque in aeternae notHs
chaos immane diffugiat . Exurgat
Deus , & dilfipentur inimici ejus :
& tugiant , qui oderunt eum a fa¬
cie ejus . Sicut deficit fumus , defi-
ciant : ficut fluit cera a facie ignis ,
lic pereant peccatores a facie i Dei :
& jufti epulentur , & exultent in
confpečhi Dei . Confundantur igitur ,
& erubefcant omnes tartareje legio-
nes , & miniftri Satana? iter tuum
impedire non audeant . Liberet te a
cruciatu Chriftus , qui pro te crucifi-
xus eft . Liberet te ab asterna morte
Chriftus, qui pro te mori dignatuseft.
Conftituat te Chriftus Filius Dei vivi
intra Paradifi fuj femper amoena viren-
tia , & inter oves fuas te verus ille
Paftor agnofcat . Ille ab omnibus pec-
K 6  ca-

228 Tar s Tertia.

catis tuis te abfolvat , atque ad dexJ
teram fuam , in ele&orum luorum
te Torte conftituat . Redemptorem
tuum facie ad faciem videas, & prae-
Tens Temper afliftens , manifeftiflimam
beatis oculis afpicias veritatem . Con-
ftitutus igitur inter agmina beatorum,
contemplationis divinae dulcedine po*
tiaris in fa:cula fseculorum. Amen.

Oratio .

S Ufcipe Domine fervumtuum inlo-
cum fperandae fibi falvationis a
mifericordia tua. fr. Amen.

Libera Domine animam fervi tul ex
omnibus periculis inferni , & de la-
queis pcenarum , &ex omnibus tribula-
tionibus. B^. Amen.

Libera Domine animam fervi tui ,
ficut liberafti Henoch , & Eliam de
communi morte Mundi. fr. Amen.

Libera Domine animam fervi tui .
ficut liberafti Noe de diluvio . fr.
Amen.

Libera Domine animam fervi tui ,
ficut liberafti Abraham de Ur Chal-
dseorum . fr. Amen .

Libera Domine animana fervi tui ,
ficut liberafti Job de paflionibus ftris .
fr. Amen .

Libera Domine animam fervi tui >
ficut liberafti Ifaac de hoftia , & de

Part Ttrtia . 229

manu Patris fui Abrahse . Rt. Amen.

Libera Domine animam fervi tui ,
ficut liberafti Lot de Sodomis , & de
flamma;ignis. Rt. Amen.

Libera Domine animam fervi tui ,
ficut liberafti Moyfen de manu Pha-
raonis regis J£gyptiorum . Rt. Amen .

Libera Domine animam fervi tui ,
ficut liberafti Danielem de lacu leo-
num. Rt. Amen .

Libera Domine animam fervi tui »
ficut liberafti tres pueros de camino
ignis ardentis , & de tnanu regis ini-
qui. Rt. Amen.

Libera Domine animam fervi tui ,
ficut liberafti Sufannam de falfo cri-
nfine. Rt. Amen.

Libera Domine animam fervi tui ,
ficut liberafti David de manu Regis
Saul , & de manu Golise. Rt. Amen.

Libera Domine animam fervi tui ,
ficut liberafti Petrum , & Paulum de
carceribus. Rt. Amen .

Et ficut beatiffimam Thedam Vir-
ginem & Martyrem tuam de tribus
atrociflimis tormentis liberafti , fic li-
berare digneris animam hujusfervi tui,
& tecum facias in bonis congaudere
coeleftibus. Rt. Amen.

2 jo Tar s Tcrtia.

Oratio .

C "'' Ommendamus tibi,Domine,anmam
> farauli tui N. precamurque te,
Domine JefuChrilte, Salvator Mundi,
ut propter quam ad terram mifericor-
diter defcendifti , Parriarcharum tuo-
rum finibus infinuare non renuas. A«
gnofce Domine creaturam tuam, non
a diis alienis creatam , fed a te folo
Deo vtvo, Sc  vero: quia non eftalius
Deus praeter te, & non eft fecundum
opera tua. Laetifica Domine animam
ejus in confpeclu tuo, & ne memine-
ris iniquitatum ejus antiquarum , Sc
ebrieiarum , quas fufcitavit furor , fi-
ve fcrvor mali defderii . Licet enim
peccav^erit, tamen Patrem, & Filium,
Sc  Spiritum Sandum non negavit, fed
credidit, Sc  zelum Dei in fe habuit ,
Sc  Deu m , qui fecit omnia , fideliter
adoravit.

Oratio.

D Eli&a juventutis, Sc  ignorantiase-
jus,quaefumus, nememinerisDo¬
mine: fed lecundum roagnam milericor-
diam tuam memor efto illius in glo-
ria claritatis tuae , Aperiantur ei cceli
collsetentur illi Angeli. In regnum tu um

Do*

Tar s Tertia.  231
Domine fervum tuum fufcipe. Sufci-
piat eum Sandus Michael Archange-
lus Dei , qui militiae coeleftis meruit
principatum. Veniant illi obviam San¬
di Angeli Dei , & perducant eum in
civitatem coeleftem Jerufalem. Sufci-
piat eum beatus Petrus Apoftolus, cui
a Deo claves regni coeleftis traditae
funt. Adjuvet eum andusPaulus Apo¬
ftolus , qui dignus fuic efle vas ele-
dionis. Intercedat pro eo Sandus Jo-
annes eledus Dei Apoftotus , cui re-
velata funt fecreta coeleftia . Orent pro
eo omnes fandi Apoftoli , quibus a
Domino data eft poteftas ligandi , at-
que folvendi . Intercedant pro eo o-
mnes fandi , & eledi Dei , qui pro
Chridi nomine tormenta in hoc faecu-
lo fuftinuerunt: ut vinculis carnis e.
xutus, pervenire mereatur ad gloriam
regni coeleftis, praeftante Domino no-
ftro Jelu Chrifto : Qui eum Patre,&
Špiritu Sando vivit, & regnat in fse-
cula faeculorura. Rt. Amen.

Tar s Ttriia.

Sj2

Orado ad Dominum Jefum Chrifiurn de
jingulis articulit pajjionis ejus , di-
ctnda a moriente, vel ab
alio pr o eo.

Adoramus te Chrifte, & benediei-
mus tibi.

tf.  Quia per fanflam Crucera tiram
redemifti mundum.

D Eus  , qui pro redemptione mun-
di voluifli nafci , ciremncidi ,
a Judaeis reprobari , a Juda traditore
ofculo tradi , vinculis alligari , ficnt
agnus innocens ad vidtimam duci ,
atque confpedtibus Annae , Caiphse .
Pilati , & Herodis indecenter offerri,
a falfis teftibus accufari , flagellis , &
opprobriis vexari , fputis conlpui ,
fpinis coronari , colaphis caedi , arun-
dine percuti , facie velari , veftibus
exui , cruci daviš affigi , in cruce
levari , inter latrones deputari , felle
& aceto potari , & lancea vulnera-
ri . Tu Domine , per has fandiili-
mas pcenas tuas , quas ego indignus
recolo , & per landtam crucem , &
mortem tuam libera me ( vel , Ji
ttlius dicit pro eo  libera famulum
tuum N.) a poenis inferni, & perdu-
cere digneris , quo perduxi(li latro-
nem tecum crucifixuni. Qiii cum Pa¬
tre,

Tart Tertia.

2.??

tre, & Špiritu landlo vivis, & regnas
in faecula lacctt forum .

Tre s pite, & uti/e s mo^ientibus Oratio-
nes  , cu/n tribus  Pater nofter ,
tribus.  Ave Marta, in ago-
ne mortis rccitand<e .

Trimo dicitur  Kyrie eleifon . Chri-
fte elei(on . Kyrie eleifon. Pater no¬
fter. Ave Maria.

Omine Jefu Chrifte , per tuantl

fan&iflimam agoniam , & ora„
tionem , qua orafli in monte Olive-
ti, quando..faftus eft fudor tuus ficut
guttae fanguinis decurrentis in terram ,
obfecro te : ut rnultitudinem fudoris
tui fanguinei , quem prae timoris an-
guftia copiofiffime pro nobis effudi-
fti, offerre, & oftendere digneiis Deo
Patri omnipotenti , contra multitudi-
nem omnium peccatorum hujus famu«;
li tui N. & libera eum in hac hora
mortis luae , ab omnibus poenis , &
artguftiis , quas pro peccatis fuis fe
timet meruifle . Qui cum Patre , &
Špiritu fančfo vivis & regnas Deus
in faecula faeculorum. IAmen.
c Sccundo dicitur  Kyrie eleifon. Chri-

Oratio .

ftq

234 rpars  Terfia:
fte eleifon. Kyrie eleifon . Pater no«
fter. A ve Maria.

Oratio ,

D Omine Jefu Chrifte, qui pro no-
bis mori dignatus es in cru-
ce , obfecro te , ut omnes amari-
tudines paftionum , & poenarum tua-
rum , quas pro nobis miferis peccato-
ribus fuftinuifti in cruce , maxime in
illa hora , quando fanftifllma anima
tua egreffa eft de fatičliffimo Corpore
tuo , offerre , & oftendere digneris
Deo Patri omnipotenti pro anima
hujus famuli tui N. & libera eum in
hac hora mortis , ab omnibus pce-
nis , & paflionibus , quas pro pečca-
tis fuis fe timet meruifle . Qui cum
Patre , & Špiritu fančto vivis, & re-
gnas Deus , in faecula fseculorum ,
Amen.

Teru« dicitur  Kyrie eleifon . Chri¬
fte eleifon. Kyrie eleifon , Pater no-
fter . A ve Maria.

Oratio  .

D Omine Jefu Chrifte , qui per os
Prophetae dixifti : i n  charitate
perpetua diiexi te , ideo attraxi te
amiferans, obfecro te: uteamdem cha-

ri-

Vare Tertia.  235

ritatem tuam , qusc te de ccelis in
terram ad tolerandas omnium paffio-
num tuarum amaritu^iines attraxit ,
offerre , & oltendere digneris Deo
Patri omnipotenti preji anima hujns
fafnuli tui N. & libefa eum ab om¬
nibus paflionibus , & poenis , quas

pro peccatis fuis timet fe meruiffe ,
Sc  falva animam ejus in hac hora e-
xitus fui . Aperi ei januam vitse ,
& fac eum gaudere cum Sanftis tuis
in gloria aeterna . Et tu piiflime Do¬
mine Jefu Chrifte , qui redemifti
nos pretiofiffimo Sanguine tuo , mi-
ferere animas famuli tui , & eam in-
troducere digneris ad femper viren-
tia , Sc  amoena loca Paradifi , ut vi-
yat tibi amore indivifibili , qui a te,
Sc  ab eleftis tuis nunquam feparari
potefl: . Qui cum Patre , & Špiritu
Sančto viviš & regnas Deus, &c.

Egrejfa anima de c or pore  , ftatim di-
catur boe  Bc. Subvenite Sančli Dei:
occurrite Angeli Domini fufcipientes
animam ejus . Offerentes eam incon-
fpečlu Altiffimi.

It.  Sufcipiat te Chriftos , qui vo-
cavit te , & in finum Abrahas Ange¬
li deducant te . Bt. Sufcipientes ani¬
mam ejus, Offerentes eam in confpe-
čtu Altiffimi.

if.  Requiem asternam dona ei Do¬
mine. Et lux perpetua luceat ei

Tar s Teni a.

Offerentes eam in confpe&u Akifll«
ini.

Kyrie eleifon, Chrifte eleifon. Ky-
rie eleifon . Pater noller „ Ur.  Et ne
nos inducas in tenrationem . Bc. Sed
libera nos a malo. 'ir.  Requiem set*r-
nam dona ei Domine . Bt. Et lux
perpetua luceat ei. 'ir. A  porta infe-
ri . Bt. Erue Domine animam ejus .
ir.  Requiefcat in pace . Rt. Amen .
ir.  Domine exaudi orationem meam.
Rt. Et clamor meus ad te veniat .
ir.  Domin us vobifcura . Bt. Et cum
Špiritu tuo.

Ortmus  ;

T Ibi Domine, commendamus ani¬
mam famuli tui N. ut defun-
čhis faeculo tibi vivat , & quas per
fragilitatem humanae converfationis
peccata commifit , tu venia miferi-i
cordiffimas pietatis abfterge. Per Chri-
flmn Dominum noftrum, Bc.Amen.

AbfoUttiones generala dandre Moribun -
dir a Religiofis facrorum Ordinum
Regularium Šantli Dominki , de Car-
meh , S. uiuguflini , aut in berum
abfentia  , ab eorum Delegatis , in
in/lilutienibui Canonicis Confraternita-
tumSanBiJftmi Rofarii  , S a eri Scapu-
-i 10 la-

‘Pur.r Tertia. 2jf

larh  , ir Sandijjirtre Virginii Matris

Confolattonis .

C J '  Um omnes Retigiufi gaudeant In-
j dulgatia plenaria m Articulo mor-
tis , ficut etiam mujri alti Fideles
ob Confraternirates T  vel Nunnl.nat*
a Romano Pontiftce benedida , aut
alias caufas ; item quia Reltg’ones ,
ac etiam aliquae Confraternirates truun-
tur privilegio conferendi abfotuounem
fuis Religiofis ; ac Confratribus ,
binc inquiritur , qualiter ifta Indul-
gentia pro Articulo Mortis fit applR'
canda , & obtinenda ? pro qua quse-
ftioire refolvenda fit

tApbor. 1,  Indulgentia pro articulo
Mortis conceffa quandoque debet ap~
plicari per Confeffarium , quandoque
vero per intentionem conftituti rti
mortis Articulo . Tune autem noti
eft opus interventu Confeffarii quan.
do in formula Indulgentiarum non
fit expreffa illius mentio . Gob at. de
indulg. p. z. c.  J4. Sive autem appfi-
cetur per Confeffarium, five per con-
ftitutum in Mortis Articulo , tantum
valide applicatur in vero Mortis Ar¬
ticulo juxta Bonaeinam , & Dianam

apud Gobat. cit.  quia hasc videtur
effe mens concedentis pro tune Indul-
gentiam , eamque confequitur mori-
bundus juxta aliquos in eo inftanti ,
in quo eft ita viribus deftitutus „

ut

2 S  S Tar s Tertia.

ut mortem evitare nequeat , fecun-
dum alios vero , in eo inftanti , in
quo moritur : quia tune licet non fit
amplius capax gratias , adhuc taraen
eft capax Indulgentise , ut patet in
animabus purgantibns. Spor. de lndulg.

lApbor. II.  Poteft Indulgentia pro
articulo mortis concefla , & per

Confeflarium applicanda a Confef-
fario etiara il!o , qui non audivit
confeffionem moribundi , imo etiam
ab abfente juxta Dianam p , 5. traft.
12. refsl.  46. impertiri homini omni¬
bus fenfibus deftituto , non modo, fi
petivit Confeflarium , fed etiam , fi
non petivit , nec opus eft ulla certa
verborum forma uti , fed fufficit vo.
luntas applicandi Indulgentias ; mo¬
do exprimatur ligno aliquo extemo ,
quam luffioenter exprimit Sacerdos ,
dum pronuntiat formam abfolutionis
cum intentione abfolvendi , in quan-
tum poteft ; etfi neque ipfe , neque
aeger quidquam fciant de Indulgentia-
Gobat. cit. c.  54. Confultum ta men
eft , ut Confeflarius dicat ad Mori-
bundum; C ovce do tibi auRoritate Jlpo-
ftolica mihi in bac part e commiffa  , ta-
lem  , etui ta/em Indulgentiam ,  quod
ordinario fit per \Abfolutionem Genera¬
len  , ut infra , qu;e juxta Rodriquez
t.  J. q.  20. art.  2 6.  non eft Sacra-
mentališ Abfolutio , nec per eam

Tar s Tertia.  275 ?

fuis abfolvitur a culpa peccati , c um
tune non fiat confeffio fpecifica pec-
eatorum , fed eft quaedam abfolutio
deprecativa , per quam fubditus , vel
infirmus abfolvitur ab omnibus cenfu-
ris , l$"c. iy- a pasna debila pro pee .
catis jam quoad culpam dimijfts , ad-
huc  , in hac , vel alt era vita exfol-
venda  . Nec id alienum eft a Sacris
Litteris , ubi (ubinde peccatum pro
pečna illi debita accipitur , juxta il-
lud Mach..  12. Šantla  , {$> falubris eft
cogitatio pro defunais enorare , ut a
peecatis fo/vantur ;  ideft a pcerfis de-
bitispro peecatis > adeoque quando
Confeffarius in abfolutione Generali
dicit : Ego te abfolvo ab omnibus pec -
catis tuis , isrc.  idem eft , ac ab om¬
nibus poenis debitis pro iiidem.

lApbor. lih  Sacerdos poftquam di-
fpofuerit Moribundum ad fiduciam in
divinam Mifericordiam ; & aftus Fi~
dei , Spei , & Charitatis , & tandem
plenae refignatfonis in Divinam vo-
luntatem , curet dari in manus in-
firmi candelam benediftam , qui eam
in articulo mortis tenens acquirit in-
dulgentiam plenariam , ex conceffio-
ne Adriani VI. illius , qui Domini-
cum :  hac tamen conditione 1. ut
fit benedifta non qualicumque . fed
propria benediftione polita in Ritua¬
li . 2. ut faltem femei in vita recita-

ve-

Tars Teitia.

veric Rofarium . Tb. Venturini t.  i,
/. 18 . t.

Deinde injirmus h una quavis ex
fequentibus ^ibfo/utionibus , generalibus
rccitit  , ji pot e ji  , ipfemet Confiteor ,
cutt aliut  , ji fuerit impeditus . Pojil*
Sacerdos dmt  . Miferatur tui &c. In-
dulgeutiam &c.

o4bfolutio generali s danda Confratribus
SS. Rofarii .

D Ominus nofter Jefus Chriftus Fi-
lius Dei vivi , qui Beato Pe¬
tro Apoftolo luo dedir poteft-atem li-
gandi , atque folvendi , per fuara
piiifimam mifericordiam recipiat con-
fetfionem tuaai , Sc  remittat tibi om>
nia peccata ; qusecumque , & quo-
modocunque in toto vitae decurfu co-
mililti , de quibus corde contritus ,
& ore confeltus es ; reftituens tibi
ftolam primam , quam in baptifmate
recepifti , Sc  per Indulgentiam plena-
riam , a Sumraas Pontificibus Inno-
centio VIII. & Pio V. Confratribus
Sančhffimi Rofarii in Articulo Mor-
tis conftitutis conceffam , liberet te
a praefentis , ac futurae vitas pcenis ,
dignetur Purgatorii cruciatus remitte-
re , portas inferni claudere , Paradifi
januam aperire, teque ad gaudia fem-
piterna perducere , per Sandi ifmia

Fars Tertia. ■  24 1

fuse Vit« , Paffionis , & Glorihca-
tionis Myfteria Sančliffimo Rofario
comprehenfa . Qui cum Patre , &
Spiritus ‘sančto Deus unus vivit , &
regnat in fecula faeculorum. Amen.

\ 4 bfolutio danda Confratrtbus S. Scapit-
taris Carmelitarum.

D Ominus nofter Jefus Chriflus ,
qui dixit Difcipulis fuis ( de
quorum numero , me qaamvis indi-
gnum , efle voluit ) quofcunque H-
gaveritis fuper terram , erunt ligati ,
& in Coelis , Sc  quofcunque folveri-
tis fuper terram ; erunt foluti , & in
Coelis , per fuam fančdam mifericor-
diam , & Paffionem te abfolvat , &
ego authoritate ipfius , & Beatorum
Apoftolorum Petri , Sc  Pauli , &
Ciementis VII. tibi concelfa , mihi-
que in hac parte commiflTa , fi ifta
vice morieris , Abfolvo te ab omni¬
bus peccatis , feu pcenis, tibi in Pur-
gatorio , propter omnes , & quafcun'
que culpas quantumvis graves , &
enormes a te ufque ad prsefens tem¬
pu 8  quomodolibet commiftas , debi-
tis , & quantum mihi permittitur
reftituo te illi candori , puritati , &
innocentiae , ; n  q Ua e ras , quando
baptizatus fuifti . Quod fi hac vice
non morieris , refervo tibi hanc Ab-
L fo-

24 z "P ar s Tertter.

folutionem , Remiflionem , & Indnl-
gcntiam PTenariam pro ultimo , &
vero Articulo Idortis. In nomine Ea-
tris , & Filii , & Spirittis lanfti v
JB*. Amen.

oibfolutio danda Confratribut Mario?
Virginii Confolathnit.

D  O minus eofter JefusChriftus per
fuam pii(Timam Mifericordiam
te abfolvat, Sc  ego audoritate ipfius*
Sc  Beatiflimorurn Apoftoiorum Petri,
Sc  Pauli , & Sandifilmornm Patrum
Summorum Pontificum Srxti IV. &
Juiii II, ac Sančtae Romana Eeclefiae
jn hac pa rte tibi conceffa , Sc  mi hi
commiffa , in quantum poflfum , Se
valeo , Sc  debeo , & mihi permittv,
tur , abfolva te ab omni fententia
excomrnunicationis majoris, vel' mi-
noriš , fufpenfionis , & interdidi , a
participatione cum excommunicatis •,
Sc  reftituo te Sandis Sacramentis Ec-
clefiae, Communioni, & unitati Fide-
litim . In nomine Pa ^ tria , Sc
Fi »p lii , & Spiritus sjf Sandi ,

jgt. Amen.

Item eadem audoritate ego abfol-
to  te ab omnibus peccatis tuis, con;]
feflis pariter , & oblitis , & a pet-
nis omnibus tibi in Purgatorio debi-
tis propter culpas , & offenfas- , q« a5

con-

Var s Terlia.  24 3

contra Deura , te ipfum , & proxi-
mum tuum commififti . In nomine
Pa %  tris, & Fi lii, & Spiritus^ San¬
di . Amen.

Et hoc , fi hac , qua segrotas , in-
firmitate moriaris , fin autem , falva
fit tibi doneč fueris in Articulo Mor-
tis conftitutus . In nomine Pa $ tris,

& Fi lii , & Spiritus Sandi .

Amen.

BenediSlio Candelarum Sančiijfimi Rofariš
pro lAronizantibus  .

Sr.  Adjutorium noftrum in nomine
■ Domini .

i B)t. dpi fecit coelum, & terram. M ,

1 /.  Dominus vobifcum.

Et cum fpiritu tuo.

i

. Oremus.

a

v r”\Omine Jelu Chrirte , Lux vera,

> V J  qui illuminas omnem venien-
tem in hunc inundum , effunde per
jc intercedionem Virginis Mariae Ma-
, tris tu* , & per quindecim Rofarii
eius myfteria bene didionemtuam
1-' C u P er . hos  cereos , & candelas , &

•j ;  landiftca eas lumine gratiae tuae , &

e- concede propitius , ut ficut haec lu-
d- minaria lumine vifibili accenfa no-
a s durnas depellunt tenebras , ita corda
L 1  no-

244 Tars Tertia  ..
noftra invifibili igne , ac Spiritus jjt-
Sandi fplendore illuftrata , ovnnium
vitiorum csecitate careant , ut puro
mentis oculo cernere femper poffimus,
quae ti bi funt placita, & noftr* falu-
ti utilia ; quatenus pod hujus fseculi
caliginofa difcrimina ad lucern indefi-
cientem pervenire mereamur . Qui vi-
vis , čcCc

Or do ad faciendam- k Aquam
bcnedičlam  _

'tfV Adjutorium noftrum in no min e -
Domini.

I5c. Qui fecit coelam ,, 8c  terram.

Deinde abfolute incipif Exor-
cifmum falis.

E Xorcizo te creatura falis , per
Deum vivum , per Deum 4?
verum , per Deum fandum pd
Deum , qui per Elifaeum Propbetam
in aquam mitti juffit , ut fanaretur
fterilitas aqua! : ut efficiaris fal exor^
cizatum in falutem credentium : &

lis omnibus fumentibus refanitas ani-
mae » & corporis : & effugiat , atque
difcedat a loco, in quo afperfum fue-
ris , omnis phantafta , & nequitia ,
vel verlutia diabolicse fraudis , omrif-
que fpiritus immundus adjuratus per

eum,

Tar s Tertia.  245

e um , qui venturus eft judicare vivos,
& mortuos , & laeculum per ignem .
Be. Amen .

‘ . j ‘ . , L Oremus.

I Mmenfam clementiam tuam , om-
nipotens , aeterne Deus , humili-
ter imploramus , ut hanc creaturam
falis , quam in ufum generis huma¬
ni tribuifti , benedicere , & fan-
dificare ^ tua pietate digneris , ut
f^t omnibus fumentibus falus mentis ,
&>6Qrporis , & quidquid ex e o ta-

dum , vel refperfum merit , careat
omni immunditia , omnique impu-
gnatione fpiritalis nequitiaz. Per Chri-
ftum Dominum noftrum . Amen.

TLxorcifimus aqux , & dicatur
fine Oremus.

E Xorcizo te creatura aquae , in
nomine Dei $ Pafris omnipo-
P or entis , & in nomine Jefu Chri-
fti Filii ejus Domini noftri , & in
virtute Spiritus Sandi , ut fias aqua
exorcizata ad eifugandam omnem po-
teftatem inimici , & ipfum inimicum
eradicare , & explantare valeas nim
Angelis fuis Apoftaticis ; per virtu-
tem ejufdem Domini noftri TefuChri-
L 3 ft> >

. 24 <S . Tar s Tertla.
fti , qui venturus eft judicare vivos ,
& mortuos , & fasculum per ignem .
Ifc. Amen.

Oremuj  .

D Eus  , _ qui ad faluteni humani
generis maxima quaeque Sacra*
rnenta in aquarum fubftantia condidi-
fti , adefto propitius invocationibus
noftris , & elemento huic multirao-
dis purificationibus praeparato , virtu-
tem tuae benedičfioms infunde , ut
creatura tua myfteriis tuis ferviens ad
abigendos dajmones , morbofque pel-
lendos divinae gratiae fumat effedum,
ut quidquid in domibus , vel in locis
fidelium , hsec unda refperferit , ca-
reat omni immunditia , liberetur a
noxa: non illic refideat fpiritus pefti-
lens , non aura corrumpens : difce-
dant omnes infidiae latentis inimici ,
& fi quid eft , quod aut incolumita-
ti habitantium invidet , aut quieti ,
afperfione hujus aquae effugiat ,ut fa-
lubritas per invocationem fandi _tui
nominis expetita , ab omnibus fit im-
pugnationibus defenfa , Per Doroi-
nura, &c.

Hic mittat fal in aquam in modum
Crutis  , dicendo femel : Commixtio fa-
lis , & aquae pariter fiat . In nomine

Pa-

"Parr Tertia

M7

P-atris ^ , Sc Filii -F , & Spirkus
Sandi, Ec. Amen.

Dominus vobifcum.

Ec. Et cutn fpiritu tuo.

Eus invidse virtutis audor , &

infuperabilis imperii Rex , a c
femper magnificus triumphator : qui
adverfae dominationis vires reprimis
qui inimici rugientis fsevitiam fupe-
ras ; qui hoftiles nequitias potenter
expugnas , te Domine , trementes , Sc
fnpplices deprecamur , ac petimus ,
ut hanc creaturam falis , Sc  aquse di-
gnanter afpicias , benignus illuftres
pietatis tuše rore fandifices , ut ubi-
cunque fuerit afperfa , per invoca-
dionem fandi tui nominis omnis in-
ieftatio immundi fpirkus abigatur .*
terrorque venenofi Serpentis procul pel-
latur , & praeientia fandi Spiritus no.
bis Mifericordiam tuam pofcentibus
ubique adefle dignetur. Per Domin um
&c, in unitate ejufdem.

Benediflio Mulieris poft parfum,

S iAcerdos fupcrpelliceo , & ftola al¬
ba indutus  j cum minijlro afpčr-
gilhttn deferente . ad fores Ecckfufi ac-

Orimus.

24S Tar s Tertia.
fkclentcm , & candelam accenfam in
manu tenentim , aqua benedifta afpergat
deinde dicat.

V. Adjutorium noftrum in nomine
Domini.

Qui fecit coelum, & terram.

.. Antiphona . Hsec accipiet benedidio-
ncm a Domino.

Tfalmus.

D Omini cft terra , & plenitudo
ejus : orbis terrarum , & uni-
verfi, qui habitant in eo.

Quia ipfe fnper mariafundaviteum,
Sc  fuper flumina praeparavit eum.

Qui afcendet in montem Domini f
aut quis ftabit in loco fando ejus?

Innocens manibus , & mundo cor-
de : qui non accepit in vano animam
fuam , nec juravit in dolo proximo
fuo .

Hic accipiet benedidionem a Domi¬
no , & mifericordiam a Deo falutari
fuo.

Haec eft generatio quserentium eum:
quaerentium faciem Dei Jacob.

Attollite portas principes veftras, &
elevamini portas aeternales , & introi-
bit Rex glorias.

Quis efl: ifte Rex glorise ?  Domi-
nus fortis, & potens, Dominus poten*
in praelio.

At-

Tar s Tertia.  249

Attollite portas principes veftras ,
& elevamini portse seternales , & in-
^roibit Rex gloriae.

Quis eft ifte Rex gloriae } Dominus
virtutum ipfe eft Rex gloriae.

Gloria Patri , & Filio , & Špiritu!
San&d . Sit ut erat in principo, & nunc&
femper, Sc  in iaecula faeculorum,, Amen.

Jlntipoona .  Haeč accipiet benedi-
Čtionem a Domino , & mifericordiam
a Deo falutari fuo: quia haec eft ge-
neratio quaerentium Dominum .

Deinde porrigens ad manum muli er it
extremnm partem fto!<e , eam introducit
in EccleSiam , dicens:  Ingredere in tem¬
pi mn Dei , adora Filium Beatae Ma-
riae Virgin is , qui tibi foecunditatera
tribuit prolis.

Et tpfa ingreffa genufkB it c or ant
JLltari , & orat , gratias agent Deo
de beneficiis fibi collatis , & Sacerdos
dicit :

Kyrie eleifon: Chrifte eleifon . Ky-
rie eleifon. Pater nofter, Jecreto .

ib.  Et ne nos inducas in tentatio
nem . uc. Sed libera nos a tnalo. ib.
Salvam fac ancillam tuam Domine *
St- Deus meus fperantem in te . ir’
Mitte ei Domine auxilium de fandto*
Et de Sion tuere eam . ib.  Nihi'
proficiat inimicus in ea . &. Et filius
iniquitatis non appoaat nocere ei . ib.
Domine exaudi orationem meam .

L 5 Et

253  Tar s Tertia'.

Et clamor meus ad te veniat. ir.  Do-
minus vobifcum . St. Et cum fpiritu

tllO.

Ormus .

O Mnipotens fempiterne Deus , qui
per Beatse Marias Virginis par-
tum fidelium parientium dolores in
gaudium vertifti , refpice propitius fu-
per hanc famulam tuam ad Templum
iandum tuum pro gratiarum aftione
latam accedentem, & praefta: ut poft
hanc vitam ejufdem Beatas Mariae me-
ritis , & interceffione , ad asternaebea-
titudinis gaudia cum prole fuaperveni-
re mereatur . Per Chriftum Dominum
noftrum. Amen.

Deinde illam afpergit iterum aqua be-
nedičia in modum Crucis , dicens .  Pax,
& benedidio Dei omnipotentis Pa-
tris , & Filii , & Spiritus fan-
di ^ defcendat fuper te , & maneat
femper. Amen.

Bentdičlio dotnus in vigilia
Hativitatis.

S ^Actrdos ingrediens dmurn dicat  :

Pax huic domui , & omnibus
habitantibus in ea. Deinde accendens ad
locum preecipuum dormis dicit . /

^imipbona  . C um eflet defponfata

Ma-

Tar s Tirtia ;  a 51
Mater Jefu Maria Jofeph_; antequam
convenirent , inventa eft in utero ha-
bens de Špiritu fančto , quod enim in
ea natutn eft de Špiritu fančhim eft ;

Magnificat animamea Dominum&c.

Dum dicitur Magnificat  , circuit do-
mum  , eam afpergendo aqua benediBa
incenfo adolet in fine , in hco apto
confifiens repetit.

Jdntipbona  . Cum eflet defponfata ,
&c. Pater nofter , &c. V.  Et ne noš
inducas in tentationem . m.. Sed libe-
ra nos a malo . Hodie fcietis ,
auia veniet Dominus . iv. Et mane
videbicis gloriam ejus . •&.  Domine

exaudi orationem meam . Bt. Et cla-
mor meus ad te veniat . V.  Domi¬
nus vobifcum . E t cum Špiritu
tuo ,

Oremus .

D Eus , qui bane Sacratiffimam no*
ftem veri luminis fecifti illuftra-
tione clarefcere : da quaefumus , ut
cujus lucis Myfteria in ter ris cogno-
vimus : ejus quoque gaudiis in coel®
perfruamur. Per eumdetn ,  &c.

85* Tar s Tertia.

Benediciio domus in vigilia
Circumcifionis .

S ^icerdor ingrediens domum dicat : Pax
huic domui , & omnibus habitan-
tibus in ea.

<Antipbona .  Magnum haereditatis
myfterium , templum Dei fadus eft
uterus nefciens virum ; non eft pol-
lutus ex ea čarnem aflumens : omnes
gentes venient dicentes , gloria tibi
Domine , Alleluja . Canticum  Magni-
ficat , &c. Afpcrgitur  , £s° incenfatur
domus  , ut [upra . In [ne .  Magnum
haereditatis myfterium Scc.  Pater no-
fter , Scc. Sr.  Et ne nos inducas in
tentationem. p ^  Sed libera nos a ma¬
lo . if.  Vocatum eft nomen ejus Je-
fus . Rt. Omne genufledatur ccele-
ftium , terreftrium , & infernorum .
Ir.  Domine exaudi orationem meam .
Rt. Et clamor meus ad te veniat . Sr.
Dominus vobifcum . Rt. Et cumfpi-i
ritu tuo.

Oremus .

D Eus  , qui falutis aeternae Beatae
Maris Virginis foecunda huma¬
no generi praemia praeftitifti , tribue
qusefumus, lit ipfampro nobis interce-
dere fentiamus , per auam meruimus

Par .f Tertia.  253

auclorem vitas fufcipere Dominum no-
ftrum Jefum Chriftum Filium tuum ,
Qui tecum, &c.

$z. Verbum caro fačtum eft, & ha-
bitavit in nobis , & vidimus gloriam
ejus , quafi unigeniti a Patre plenum
gratite , & veritatis.

V. In principio erat Verbum , &
Verbum erat apud Deum , & Deus
erat verbum.

St. Plenum gratiae , & veritatis.

Benedičlio dumus in vigilia
Epiphanirs.

S jlcerdos ingrcdiens domum  , dicat  :

Pax huic domui , & omnibus ha-
bitantibus in ea.

lAnttphona  . Apertis thefauris fuis
obtulerunt Magi Domino aurum ,
thus , & myrrham , Alleluja . VfaU
mus  Miferere mei Deus , &c. Ma-
gnificat , &c. deinde repetitur kititi-
pbona :  Apertis thefauris fuis , &c.

#■. Dominus vobifcum.

Et cum Špiritu tuo.

Oremui.

D Eus qui hodierna die Unigeni-
tuum tuum gentibus ftelladu'
ce revelafti , concede propitius , ut ,
qui jam te ex fide cognovimus, ufque

ad

2,5 4 P ars  Tertia;

ad contemplandam fpeciem tuše celfi-
tudinis perducamur. Pereumdem, &c.

L)tctni<e Lauretanske,

K Yrie eleifon, Chrifte eleifon, Ky*
rie eleifon.

Chrifte flifhi nafs.

Chrilte ufiifh; nafs.

Ozha s’ nebefs ufsigamogozhni Buh i
Ufmili fe zhes nafs.

Syn ufsiga fveita refhni Buh , Ufmili
• fe zhes nafs.

Sveti Duh refnizhni Buh , Ufmili fe
zhes nafs.

Sveta Troyza en fam Buh , Ufmili le
zhes nafs.

Sveta Maria,

Sveta Mati Boshia.

Sveta Diviz Diviza.

Mati Chriftufova.

Mati milofti Boshie,

Mati prezhifta.

Mati bres ufsiga madesha.

Mati nar vezh fveta.

Mati lubesniva,

Mati prezhudna.

Mati nafhiga Stvarnika.

Mati nafhiga Odrefhenika.

Diviza nar modreilhi.

Diviza zhaftitliva.

Diviza pohvalena.

Diviza Mogozhna.

00

s>

o

SJ

V?

tra

&

O

Di«

Tar .r Terna.  Sf5

Diviza ufmilena.

Diviza verna.

Podoba te pravize.

Sedefh modrufti Boshie.

Sazhetik nafhiga vefsela.

Pofsoda Duhouna.

Pofsoda zhafty vredna.

Pofsoda ufse fvetufti.

Skriunu faftopna rosha.

Turrn Krala Davida,

Turrn Slonokofteni.

Hifha slata.

Skrinu myru, 'mu fprave.

Vrata NebeCke.

Sgudna Daniza.

Sravie tih bolnikou.

Perbishalfhe ufsih grefhnikou,
Trofhtarza ufsih reunih.

Pomuzh ufsih Karfhenikou.

Kraliza ufsih Angelcu.

Kraliza tih Patriarhou.

Kraliza tih Prerokou.

Kraliza tih Apoftelnou’.

Kraliza tih Marternikou.

Kraliza tih Spovednykou.

Kraliza ufsih Diviz.

Kraliza ufsih Svetnikou .

Jagne Boshje , Kir -ufsiga fveita gre¬
he odjemlefh , Sanefsi nam o‘  Go-
fpud.

Jagne Boshje , Kir ufsiga fveita gre¬
he odjemlefh , uflifhi nafs o’ Go*
fpud,

Ja-

Sa nafs Boga profsi

256 P ar s Tertia.

Jagne Boshje , Kir ufsiga fveita gre¬
he odjemleOi , ufmili fe zhes nafs,
Chrifte flifhi nafs, Chrifte uflifhinafs,
Kyrie eleifon, Chrifte eleifon , Ky-
rie eleifon.

Ozha nafh . Zhefhena 11  Maria,
Molimo.

P  Od tvojo ponuzh perbeishimo o’
fveta Boshia Porodmza , na sa»
versi nafhe profhnie v’ nafhih nadlu-
gah : larauzh nafs ufelei odreifhi od
ufe navarnofti . O ti zhaftitliva , inu
shegnana Diviza nafha Golpa , naf-
ha Iredniza , nafha befsedniza , nalha
poniozhniza . S’ tvorni fynam nafs
fpravi , tvoimu Synu nafs perporoz-
hi , tvoimu Synu nafs isrozhi.

ir.  Profsi sa nafs fveta Boshia Po¬
rod niza.

iy. De uredni poftanemooblubChri-
ftufhovih.

Molimo .

G  Nado tvojo o’ Gofpud , te prof¬
si mo u’ nafhe ferza uly , de ,
Kateri fmo fkus Angelfku osnaneine
tvoiga Synu Jelufa Chriftufa zhlove-
fhku poftaine fposnali , fkufi niego-
vo martro , inu Krilh hodemo K’
zhafti goriuftajenia perpelani . Situli

tai-

Tar s Tertid.  257

taiiliga Gofpuda nafhnga Jesufa Čbri-
ftufa. Amen.

■j V.  Proisi sa nafs S. Joseph.

K. De uredni poflanemooblubChrL
ftufovih.

N Ey nam prefvete tvoje Matere .

Shenina saflushenie pomaga , o’
Gofpud ! de Kar naiha flabuil na*
more obdershati , fkufi njegove pro-
Ihnje : nam bode dodelenu . Kateri
shivifh , inu Kralujefh s’ Bugam Oz-
hetam , inu S. Duham od vekoma ,
do vekoma. Amen.

Moli tv a s a eno dobro /men.

Lubesniva , miloftva , inu od

vekoma—isvolena Diviza Ma¬

ti Jesufova Maria , mi tebe prolsi-
mo fkus taifto tvojo , inu tvoiga lu*
besniviga Synu Jeiufa Chriftufa brit-
icuft , inu grenkuft , Katero fta vi
dva imela , ti pod Krisham , on na
fvetim Krishu , nar vezh pa it ob tai-
fli urri , Kadar fe je niegova Boshia
Dufhiza od njegoviga teleisa lozhi-
la : de ti nam K’ poroozhi pridefh 1 ,
Kadar fe bodo nafhe uboge dufhe od
nafhiga shivota sazhele lozhiti , inu

Molimo

258 Tars Tertia*

taifte u’ tvoje miloftve roke prejme-
fh , inu nafhimu Isvelizhariu tvoimu
lubesnivimu Synovu Jefufu Chrillu-
fu isrozhith . Sdei mi tebi nafhe du-
fhe sa taifto sadnjo xiro perporozhi-
mo  , Na sap uiti nafs o’ Maria/

F I N I S  .

PR£-

*5  9

PREPARATI O

JL  M T E

M I S S A M.

S Mcerdot celebraturus , recitatis Matu -
f;«i> , Laudibtts  , {91 Trima ex Of-
ficio Divino , omnia colligat fe intra
fe ipfum ab omni mcntis evagatione ; r«»»
c/into F/dei , iy Mdorationis Dei

prčfentis cum aclu perfecla Contritionis
( Confejfio femel faltem quavis hebdoma-
da ante Miff<e celebrationem efifacienda :)
recitetex preefcripto Mijfalis Romani po[t
Mntipb.  Ne reminifcaris &c. Tfalmos
fequentes :  Quam dile&a tabernacula
tua &c. Benedixifti Domine terram tuam
&c. Inclina Domine aurem tuam &c.
Credidi propter quod loquutus fum ,
&c. De profundis clamavi Scc. Cum
Orationibus fubftquentibus  : Aures tuše
pietatis. Deus , cui orane cor patet .
Ure igne San&i Spiritus mentes no-
ftras. Adfit nobis. Deus, qui cordafi-
delium . Confcieotias noftras &c. QuiS
omnia Sacerdos quilibet memori<e impref*
fa tenere debet ; deinde
ReBam intentionem faciat.

Tajftonis Cbrifli recordetur.

MB um Mmoris Dei eliciat.

Hu-

i£o

Humilitatem cordis procuret:

Imploret Deipara Virginii Maria v
{S 1  S a nS or um fuffragia.

Tandem c or de pctius  , ore , iS'

mtditando potius quam legendo dicat  ,
fequumur.

Domine Sande Pater omnipotens z-
terne Deus ; Ecce ego mifer peccator
nuli is meis meritis ied fola dignatione
inifericordias tUcC ad Officium Sacerdo-
tale promotus infinitam > Majeftatem
tuam fuppliciter adorans , offero tibi
Deo meo vivo & vero Sacrificium Do¬
mini noftri Jefu Chrifti. Offero in ho-
norem , & gloriam tremendae majefta-
tis tux, quam -profiteor fupremo cultu
adorandam per oblationem , & immo-
lationem Corporis , & Sanguinis Do¬
mini noftri Jefu Chrifti , in honorem
quoque Sacratiffimse Humanitatis ejuf-
dem Domini , & Salvatoris noftri , &
memoriam Vitae ejus, Paffionis, Mor¬
ris , Relurredionis , & in Ccelum AF-
cenfionis , nectfon in venerationem
gioriofiffimae femper Virginis Mariae ,
Sandi Jofephi , Angeli mci Cuftodis ,
& omnium Sandorum , & prsefertim
illorum , qucrum feftivitate hodie San¬
da Mater congaudet Ecclefia . Offero
in gratiarum adionem omnium donorum
gratiae , & gloriae, quae Beatiffimse Vir-
gini Mariae , S. Jofepho , Angelo meo
Cuftodi , & omnibus Sandi mirifice
1  P™'

2$r

prsefHtifti: omnium etiam bonorum ani~
inse , & corporis , gratiae , & Mu tis ,
quse mihi, ac meis, & omnibus fideli-
bus mifericorditer contulifti. Offero in
fatisfaftionem uberrimam pro peccatis
meis, quorum veram contritionem tem¬
per habere intendo, conor, Sc  cupio „
Pro peccatis etiam omnium Fidelmm ,
praecipue amicorum , propinquorum ,
beneiadtorum , & omnium , quibus fui
gravamen, fcandalum , & occafio pec-
candi , necnon pro deliclis omnium
Fidelium defunfforum prarfertim N. N.
ut per merita Sacrificii Chrifti placatus'
ilforum animas in Regione vivorum
jubeas collocari. Offero ad impetratio-
nem omnium bonorum animae, & cor¬
poris quse tuar Paternae Providentiae
faluti meae necceffaria videbuntur; prae-
fertim humilitatis, continentise , timo-
ris , charitatis , patientise , obedientise
&c. Offero etiam pro confervatione Sc
exaltattone Sančtae Cathoiicse Ecciefiae,
& fummi Pontificis falute. UtAntifti-
ti noftro N. N. & omnibus Praelatiš
Preedicatoribus, Sacerdotibus, Miniftris,
ac San&ae Fidei Cultoribus gratiam Spi-
titus San£li digneris impertiri ; ut mo¬
reš Clericorum corrigas , & in fpiritu
humilitatis faluti animarum facias de-
fervire , ut bonos mittas operarios in
rrieffem tuam „ & ita minifterium fuum
adimpleant, ut caeci videant , pauperes.

evati-

%61

evangelizentur, & charltas in omnibus
augeatur, Offero etiam pro Chrifttano-
rum Principum unione, & hserefum
extirpatione pro illuminatione, & con-
verfione Judaeorum, Schifmadcorum, &
omnium Infidelium . Denique ut om-
nes impios 5  & peccatores iftius Civi-
tatis, & tod us Mundi ad veram poe-
nitentiam mifericordise tuae placeat re-
vocare. Offero etiam ut clementer ref-
picias defe&us fenum , pericula juve-
num,  pupillorum anguftias , lamenta
viduarum. (J segrotis fanitatem, affli«
<£lis folatium, viatoribus auxilium, da-
ptivis Iibertatem, omnibufquc oppreffis
& quocumque modo tribulatis remedis
gratiae trne per virtntem Sacrificij hu-
jus concedas. Oifero etiam pro meis ,
parentibus, Fratribus, Sororibus, Con-
fanguineis , amicis , & inimicis, bene-
fadtoribus, promihi commitfis, &com-
mendaus , ut illorum animse , & cor-
poris neceffitatibus mifericorditer fuc-
curras* Sc  dies illorum in tua pace di-
fponas, gratiam tribuens in prsfenti, &
glodam in futuro . Pro illis omnibus
offero tibi Domine Deus Sacrificium
Salutaris, non folum univerfim, fed St
fpeciatimpro fingulis, rogoque immen-
fam bonitatem tuam , & valorem Sa-
crifici) omnibus fingillatim applicari con¬
cedas . Sic oro , obfecro , & facrificare
propono juxta intendonem Sanftse Ca*

a 6 $

rfioficas Eccleflae ego N. N. Minifter
licec indignus- In nočnine Patris Sc  Fi-
lij., Sc  Spiricus SV A.nen .

T?raxis pro Memento.

Z"'' Onfultum etiam efl  ; ut in prime

Memento  , quoi fieri non debf in
momenta poftquam commendaiti Dec om -
nes vivos , pro quibus teneris  , roge s
Deum, ut eo ordine  , eaque quantitate di-
firibuat inter eos frucius  , prour ipfe
novit , te obligari . jlt vero in a Ir ero
Memento fij me mor cum illarum quinque
( in memoriam quinque vulnerum , illms  ,
quem manibus trabias  ) animarum  ,
qu<s omnium  ( fecundum dtfpofltion e s
tune preefentes  ) prouime ingreffura funt
coeium  , tum illarum quinque •, qu<e om¬
nium funt defertifftmee. Ifam prior e s tll<g
quinque jiatim fuppHcabunt Deo proetm-
Cbaritatit, pojieriores quin~

,  , cognofcent fe tibi fingula-

riter debere fui liberationem  .

Forma rcČhs intentionis, quam antece -
febrationem Mijfa recitantibur Gregoriuf
XIII. p. m,  concejfit Indulgentiam  50.
annorum .

Ego volo celebrare Miffam, Sc  con.
ficere Corpus , Sc  Sanguinem Domini
noftri Jefu Chrifti juxta ritum Sanda;
Romanse Eccleflae , ad laudem , Sc  g’o~

tanto impenfius facient ,

riam

2^4

riam omnipotentis Dei, totiufque Cu-
rae rriumphantis , ad utilitatem meam '
totiufque Curiae militantis , pro omni¬
bus , qui te commendaverunt orationi-
bus meis in genere , & in fpecie , &
pro felici llatu S. R. Ecclefiae.

Gatidium cum pace , emendationetn
vitae, tpatium verae Poenitentise , gra-
tiam, & contolacionem S. Spiritus,
perfeverantiam iti bonis operibus , tri-
buat nobis ommpotens , & rr.ifericors
Dominus. Amen.

Sacerdos bac prčmilfa praparatione
cum filentio , isr modeliia , ac bumilitate
accedat ad lavandas matius , faera
paramenta induanda , {pr tune devote re-
citet breves Mas orationes  , quai Ec c le¬
pa pr<efcribit, procedat fubinde ad ^/J'ta¬
re  , oculis in Calicem, quem manibusgc-
ftat , mente autem in Cbriflum patientem  ,
pr<efettim vero Ctucis ad Calvarite ba-
julantem defixis , Miffam demque attente
clare  , devote  , ferventer celebret juxta
Komani Miffalis Rubricas , qu£ femel
quolibet menfe relegend<e funt  . Ouia
Cbrifli F i de le s 1 qui Mi(f<£ tnterfunt que-
madmodum fervorem , Is* devotionent
concipiunt , fi Sacerdotem videant ca  , i

qua par e/l, modeflia , ac reverentia ce-
lebrantem fic magnopere contra fcanda-  č

lizantur, fieumdem pr<tpropere , difiraBe,  ^

immodefle tremendum Mifsee Sacrificiutn
eferentem videant.

Gra-

Gr at tar um JlUio poji Mijfam.

S ^Acerdos recedens ab ^Altart poji <An-
tipb.  Trium puerorum cantemus
hymnum &c. recittt Canticum trium puero¬
rum  : Benedicite omnia opera Domini
Domino &c. Laudate Dominum in San-
£tis ejus . Canticum Simeonis  : Nune
dimittis &c. cum Orationibus  . Deus ,
quitribus pueris. Ačtiones noftras. Da
nobis qusefumus Domine &c. Deinde  .

Cbriftum bofpitem humiliter , adoret ,
iS' ampleftatur.

Beneficium Vijitationis hujus attente
confideret.

Infinitam e)us bonitatem , erga fe ad-
miretur .

Incapacitatem fuam adreddendas gra¬
fi as agnofcat.

Deo Tatri Filium ipjiut dileftifjimum
ojferat .

Sancltjjim<e T rinit ati, ac Marice Vigint
[e totum committat.

~Necejfitates fuas , (30 proximi Cbrijlo
Domino confidenter aperiat.

Dei gratiam fuppliciter efflagitet.

Vota  , {y\ propojita fua ex cordt re-
novet.

Dicat tandem c or de potius , quam ore,
& mente potius, quam voce qua fe-
quuntur.

Domine Jefu Chrifte Rex seternas
M glo-

2  66

gloriae, quem firmae oculis fideiinprae-
cordiismeis jam commorantem intueor,
& humiliter proftratus adoro ; Gratias
tibi ago pro omnibus beneficija mi-
hi collatis, fignantet vero , quod ho-
die mihi quamvis indigniflimo concede-
re dignatus es verum & immaculatum
Corpus, & Sanguinem tuum pretiofum
confecrare , pertradare , illudque offer.
re in memoriam tuorum mirabiliurn
ad tuam gloriam , & in remirtionem
omnium peccatorum tam meorum ,
quam illorui* , pro quibus orare , &
facrificare propofui , il!oque in confo-
lationem , & falutem animae rneae riba-
ri, & nutriri ; Quapropter vere dicere
audeo : Cibus meus Chriftus , 8c ego
ejus. Multiplico ergo , & quotiefcun-
que refpiro, multiplicare intendo meam
voluntatem in infinitum in tuis laudi-
bus; precorque Beatiflimam Virginem,
S. Iofephum , Angelos , & Sandos ,
univerfafque creaturas invito , ut pro
me immenfas tibi referant gratias > ac
Sandum Nomen tuum cum fumma
jubilatione magnificent.

O inaeftimabilis diledio charitatis !
Quomodo dignatus es, Domine Jefu i
iftam indignam , tuam tamen facere
habitationem ? haec fuit furnira chari¬
tatis tuše fuprema exuberantia . Qua-
propter tali benignitate attradus acce-
do ad thronum gratiae tuše anxius, &

tre-

2 6 y

tremebundus , noti quod de tua ntile-
ricordia diffidam, fed quia peccatismeis
confundor , & pr® multitudine iniqui-
tatum mearum erubefco: Verumtamen
poenitet me peccaffe , Sc  ciipio emen-
dare , quod feci . Deprecor ergo te ,
mifericors , Si  piiffime Domine Jefu
Chrifte, ut fufcipiasmemiferrimum pec-
catorem, & dimittas oninia delifta, &
ignorantias vit® me®, & fignanter in-
dulgeas, qu®cunque hodie, & antehac
in celebratione Miffarum , & Divinis
Minifteriis proprio commifi reatu.

O dulciffime , & amantiflime Do¬
mine Jefu Fons grati® , & Largitor
omnium bonorum ! Ecce miferias ani-
m® , & corporis mei tibi pando , Tu
fcis neceflfitatem meam , & infirmtta-
tem , quam patior, in quantis malis ,
& vitiis jaceo, quam l®pe fini grava-
tus, tentatus, turbatus, Sc  inquinatus.
Ad omnia fcientem loquor , cui ma»
nifefta funt omnia interiora mea , &
qui folus potes me perfečte confoiari ,
Sc  adiuvare. Tu fcis, quibus bonisin-
digeo pr® omnibus , & quam pauper
fum in virtutibus.

Ecce fto ante te pauper, & nudus
pati a m poftulans , & mifericordiam
implorans . R.efice efurientem mendi-
cum tuum . Accende frigiditatem ,
meam igne amoris tui. Illumina c®ci-
tatem meam claritate pr®fenti® tu® .

M 2 Ver-

268

Verte mihi omnia terrena iti amaritu-
dinetn, omnia gravia , & contraria in
patientiam ; omnia infirma , Sc  creata
in contemptum , & oblivionem ! eri-
ge cor meum ad te in Coelum, & ne
permittas me vagari fuper terram. Tu
iolus mihi ex hoc jam dulcefcas ufque
in faeculum, quia tu folus cibus meus,
& potus meus, Amor meus , ČC  gau-
dium meum , duleedo mea , pofleffia
mea , & requies aeterna cordis mei.

O clementitfnne Domine Jefu ! mi-
ferere huius- loči N N. miferere prse-
ferttm famulorum tuorum NN. con-
cede , ut fit in illis Humilitas, Pax ,
Charitas, Continentia, Puritas, Sančti-
tas &c. Concede , ut omnes digne
emendemus nos , & corrigamur , ti-
meamus te , & ferviamus tibi fideli-
ter; Diligamus te, ac placeamus tibi;
Commendo pietati tuae omnia negotia
mea , & omnes neceflitates . Miferere
omnium hominum, pro quibus Sacro-
fančlum Sanguinem tuum fudifti . Eja
Domine converte , & revoca mileros
peccatores , da vivis veniam , Sc  gra-
tiam ; da Fidelibus defunčtis requiem ,
lucemque fempiternam. Amen.

Afpirationes ad Jefum ,

A  Nima Chrifti Sanftifica me . Cof'
pus Chrifti falva me . Sanguis

Chri-

Chrifti lava me . Pafiio Chrifti con-
forta me . O bone Jefu esaudi me .
Intra vulnera tua abfconde me. Ne
perpvittas me feparari a te . Ab hode
maligno defende me . In hora mortis
meae voca me , Sc  jube me venire ad
te , ut cum San&is tuis laudem te
in faecula faeculorum. Amen.

Obfecro te Dulciffime Domine Jefu
Chrifte, ut Paffio tua fit mihi virtus,
■qua muniar , protegar , atque defen-
dar . Vulnera tua fint mihi cibus , &
pofus , quibus pafcar , inebrier , nu-
triar, atque deledter. Afperfio Sangui-
nis tui fit mihi ablutio oronium pec-
catorum meorum . Mors tua fit mihi
-vita indeficiens . Crux tua fit mihi
gloria fempiterna . In iis fit mihi re-
fečtio corporis , & animae meae refuv-
reftio , & auxilium , fanitas , & gau_
dium , ftudium , defiderium , & fola.
tium cordis mei nune , & in perpe-
tuuv*, Qui vivis , & regnas in faecula
laeculorum. Amen. V at er nofler.

\Afpirationes ad B. p'. Mariam'.

A  Nima Virginis illumina me. Cor-
pus Virginis cuftodi me . Lac
Virginis pafce me. Fletus Virginis pu-
rifica me . Tranfitus Virginis confirma
me . O Maria Mater gratiae intercede
pro me . In tuum fervitium lufcipe
me . Fac me femper confidere in te .

M5 A

47  O

A  malis omnibus protege me . In bo¬
ra mortis me§ adjuva me. Et icer mi-
hi para tutum ad te , ut cum elečtis
glorificem te femper. Amen.

Orado .

O Sacratiffima, Sereniffima, & Glo*
riofa Virgo Maria, quij Creato-
rem omnium creaturarum in tuo Sa-
cratiffimo utero fuifti digna portare ,
folaoue Virgineo Ubere lačtare , cujus
veraciffimum Corpus , & Sanguinem
ego indignus peccator modo fumere
prffumpfi tuam humililer deprecor mi-
iericordiam , ut apud ipfum pro me
peccatore intercederedigneris; ut quid-
quid in hoc tam ineffabili ac divini fli-
mo Sacrificio per me indignum igno-
ranter , negligenter , aut irreverenter
commiflum, vel omiiTum fuit, tuis Sa-
cratiffimis precibus indulgere dignetur
idem Dominus nofter Jefus Chriftus
Filius tuus. Amen. Jlve Maria .

Quhque punBa poji Miffam  , vel Coni'
munionem utiliflimc r e cit and a  »

i« T^NEteftor, & abominor ornniai
J .J  & fingula peccata mea , &
omnium aliorum commilfa ab initio
mundi ufque in hanc horam, Sc  dem-
ceps ulque ad finem mundi commit«

ten-

1JI

tenda , & fi poflem , impedirem per
gratiam Dei , quam fupplex invoco.

2. Laudo , & approbo omnia bona
opera fa&a a principio mundi ufquein
hanc horam , & deinceps utque in fi¬
nem mundi facienda, & fi poflem, ea
multiplicarem per gratiam Dei > quam
fupplex invoco.

3. Intendo omnia facere, dicere, &
cogitare ad majorem Dei gloriam cum
omnibus illis bonis intentionibus, quas
Sančli unquam habuerunt , vel habe-
bunt, vel habere poflunt.

4. Ignofco , & dimitto ex  toto cor-
de omnibus inimicis meis , omnibus
me calumniantibus, omnibus mihi de-
trahentibus , omnibus quocunque mo¬
do mihi nocentibns, vel volentibus
mala.

5. Utinam omnes homines lalvare
poflem moriendo pro fingulis ! Luben-
ter id facerem per gratiam Dei, quam
lupplex invoco, &finequanihi! polurni.

Sacerdos bis omnibus in Sacrijiia rile
diligenterque per ati is ad Eccleftam adeat\
Venerabile Sacramentum adorct  ; Vifitct
.Altarc aliquod B. Virgini dicatum  ; re-
citet pofl preces pro Indulgentiis lucran-
dis prcefcriptas , tertiam  , fextam  , nu¬
nam ex Officio Divino  , & ( Ji tempus
ti vacuum fuptrfti ak occupationibus  ,
q u ‘ e  femper takt ejfe debent  , quales
E>co  , ipr Ecclefi<e obfequiis confecratum
M 4 bo-

272

bominem j us ta Sacros Canones non de-
deceant  ) recipiat fe domum , intret in
cubiculum fuum  , is' per quartam fal-
tem hor£ partcm pii alicujus libri It-
3ioni det operam , ac prcefertim Sacrte
Scripturce  , quam Sacerdotes omnes quo-
tidie pr<B manibus bab tre  , optimequt
callere deberent , ftfpius denique pet
diem recordetur Beneficij in Mijjee cele-
bratione accepti , & Sacerdotalis digni-
tatis (u<e  , qua obligatur preebert fe o-
mnibus ■vivum, efficas exemplum bo-
norum operum ; ut faltem fic pro fui mu-
tteris ratione animarum falutem procu-
ret  , iy glorificet Tatrcm nofirum , qui
in Coelif eft,

IN-

* 7 i

I N D E X

RERUM PRiEClPUARUM.
l\umerus palmam indic at.

A

A Bfolvere moributidum quomodo
quivis Sacerdos potell, 2. & 5 *
eciavnfi moribundas ■ centuris fit ia-
nodatus , 8. etiam praefeate Cura-
to, 11.

Abfolvere moribundam , qui nullum
figmim p:enit'entias , nullumque u-
fum rationis oflendat , quomodo
podit Sacerdos , 2j. &c. qu>d ? d
monbuidus paulo ante p>ccave-
rit graviter , 2 6 .  29, ant lmpoeni-
tenti* figna exhibeat , 27. aut du-
bitetur , utrum fit Catholicus ,
ibid.

Abfolvere moribundam !oquela defti-
tutvr.n quaodo podit Sacerdos ab»
folute , & quando conditionate ,
17- &c.

Abfolvere moribundum port: confeflio-
nem nonniG dunidiatam quando podit
Sacerdos, 13. 14.

M 5

Ab-

Abiolvere plures eodem temporequan-
do , & quomodo poflit Sacerdos ,
15. 20. ■

Abfolutio non eft nimium iteranda in
articulo mortis. 3 1.

Abfolutiones generales dandae rnori-
bundis , 2 36.  S S. Rofarii . 240.
S. Scapularis, 241. iVlariae V. Con-
folationis, 242.

Aftus Fidei; 135. Spei , 137. Chari-
tatis, 13$.  Refignationis, 141. Pe-
titionis , 14J.

Aftus Jaculatorii. Vide  Soiiloquia.

Ačtus fuggerendi moribundo in expi-
ratione, 212.

Agonia . Vide  Confeffarius.

Amentes fi perpetuo fint tales non
funt capaces Extremae Unčhonis ,
158. Vide  Viaticum.

Anciila moribunda, quae turpem qu®-
dura habuit cum fuohero, quomo-
do potert abfolvi, 47. 50.

Aqua benedi&a , ejufque ulus promo-
ribundis, 172, Vide  Ordo.

Artificia adhibenda a Confetfariis ad
difponendos confuetudinarios infir-
mos. 54.

Afpirationes piše moribundis fuggeren«
das, 174.

Afpirationes Sacerdotis ad Jefum 16$.

ad B. V. 24 p,

B

275

B Enedidlo candelarum SS, Rofarii,
243. Domus in Vigiliis Nativi-
tatis, 250. Circumeifionis 252. Epi*
phaniae 25 i* Mulieris poft partum,
3 47 -

C

C Andela benedida. FidčBenedidio,
Cereus.

Catalogus. Vide  Con feffio general is.
Cenfuris innodati qua tautione abfol-
vendi in articulo mortis , 8.

Cereus benedidus moribundisporrigen-
d us, 172. 2 39.

Charitas. Vide  Adus.

Commendatio animse, 222 .
Communio fumitur ab infirmis , &
per modum Viatici, Sc  per modum
devotionis ;  102 » ejus minifter eft
folus Sacerdos vel ordinariat , vel
delegatam habens juriididione m ,
103. Sc in cafu neceilitatis quil i-
bet Sacerdos , imo etiam D/aco-
aus , ibid. Sc  106 . Communionera
adminiftrare infirmis etiam devotio¬
nis gratia tenentur Parochi , 1 06.

privacim poAunt etiam Regulares ;
exceoto Viatico , & Communione
Pafchali , t j8, Communio , per
M 6  mo-

2JČ

m od um devotionis miniftrari po-
teft infirmis etiam non jejunis ,
122. & quidem frequenter , 123.
dodrina pradica utilis in hac ma-
teria , 124. Vide  Euchariftia .

Concubinarius occultus moribundus quo.
modo poteft abfolvi, 4 6.

Confeflarius Judicis pariter , & Me¬
dici perfonam fuftinet, 1. moribun-
do afliftens ne fit nimis Iaxus , 7.
neque nimis fcrupulofus , 8. 42.
59. acceffurus ad moribundum Deo
fe prius commendare debet , 78.
quibus cautelis uti debeat quando
agitur de Confeffione generali , 61.
quomodo adjuvare debeat poeniten-
tem, qui generaliter confiteri vult,
7j. &c. & So. &c. qnibus motivis
excitare debeat doiorem in poeni-
tente , 50. peccat graviter non ab-
folvendo moribundum , de quo du-
bitat ex defedu difpofiticms efle
capacem . 27. qualis efife debeat ,
& quomodo fe gerere cum difpo-
nere vult moribundum ad beatanrt
mortem , 165. praelertim quando

eft in agonia . 171. &c. quando ab
infirmo dilcedit , vel hic eft jam
mortuus quidobfervaredebeat, 176.
Vide  Adus, Artificia , Exhortatio,
Interrogationes.

Confeffio fufficit fi fit faltem formali-
, ter

277

ter Integra ; 12. &c. aliqua tamen
obbligatione remanente , 14. di-

midiata quando fufficiat , 13. &c.
quandonaoi repetenda , 67. Etquo-
modo heri debeat ab aegro , qui fi¬
ne circuinftanttbus fiare non potefl.
79. generalis aha obbhgatoria , alta
ipontanea , 67. Scc.  non eit Faeien-
da juxta quol’dam Catalogos Scc.
79 -

Conduetudinarius . Vide  Inveterati.

Contritionis a£tus pro mori bundo ,
5 > 8 .

Crucifixi effigies a moribundo tenen-
da, 172.

Curato praefente nemo non curatus
{e immifcent in abfolutione mori-
bundi, 7. p.

D

D Amnatis ad mortem , quando
debeat dari Viaticum ;  12 6.

Vide  Viaticum.

Decalogus. Vide  Interrogationes.
Defperabundi , quomodo abfolvendi ,
,& adjuvandi, 31. 6 1. &c.

Difpofitio moribundi ad beatam mor-,
tem, 168.

Dolor, Vide  Confeflfarius , SoliIoquia.
Domus. Pide  Benedičlio.

Eferiis

E

378

I ? Briis utrum debeat dari Viaticum
_i 12 ( 5 .

Euchariftiam fumere per roodum Via-
tici tenetur quilibet adultus in ar-
ticulo mortis , 105. etiain in aliis

calibus extra articulum mortis, i io.
etiam parvuli iufficienter uiu ratio-
nis prasditi , 115. Vide  Communio ,
Parocbus , Regulares , Viati-
cura.

Exhortatio Confeflarii difponentis Mo-
ribundum ad fufcipiendum Viaticum ,
125?- eadem poti S. Viaticum pro
gratiarum ačbione, 350. eadem pro
extrema Undione , 184. eadem ad
fuggerendam Patientiam , Reiigna-
tionem , aliafque Virtutes , 202.
&c.

Exorcifmus aquae, 245.

Expiratio. Vide  Actus.

Extrema Unčtio ejufque materia, for¬
ma , & minifter , 15j. &c. ejuf*
dem fubjeftum , neceilitas , & cs-
remomae , 158. &c. 1 <> 1. &c. non
eft necelfaria , 162. eft iterabills ,

1 6 },  ejus ritus non neceflarii, 164.
Vide  Exhortatio, Infirmitas, Ordo,
Soliloquia,

Fa-

S 7 i>

F

F Amulus qui faepius gravia furta
commifit quomodo poteft ab-
folvi in articulo morcis , 4. &c.
Fides , Vide  Adus.

G

G Ratiarum a&io , poft Miffam ,
255. Vide  Exhortatio,

H

H Oftia confecrata ii  evomatur ,
quid fieri debeat , 114. Ex de-
fedu hoftiar rnjnoris poteft mori-
bundo adminiftrari fragmentum ho-
ftiaemajoris a Sacerdote coniecratae»
no.

I

J Aculatorise . Vide  SoliIoquia.

Jejunium naturale . Vide  Comrau-
nio ,

ImptEnitentiae figna exhibens mori-
bundus utrum abfolvi debeat, 27.
Impoflibilitas moralis quanta efle de¬
beat, ut excufet. 47.

Indulgentias a moribundis lucrandse ,

171.

2Ž0

i7*- 3  quo» & quomodoapplicandae
2 J 7 . &C.

Indurati quomodo abfolvendi in arti-
culo mortis , $2. 36. 67.

Infances non funt capaces Extrem?e
Unčtionis, 158.

Infirmitas debet efle periculofa, ut in-
firmus fit caoax £xtremae Un&io-
nis, 1 60.

Integritas formalis Confedionis quid'
fit, tj.

Interrogationes moribundo proponen-
das, 217. facieodse a Confeflario cir-
ca praecepta Decalogi. 80.

Inveterati , & Confuetudinarii quo.
inodo abfolvendi in articulo mortis,
32. &c.

Judex . Vide  Viaticum .

JurifdičUo delegata etiam prsefumpta
futficit ad Coirrniunionem ličite ad-
miniftrandam Infirmis , 105.

L

X 4  Itaniae Lauretanae , 254.

M

M Aniacus moribundusquandopof-
fit abfolvi , 25.

Memento . Vide  Praxis.

WC-

28 I

Mirta . Vide  Preparati o , Gratiarum
ačVio.

Moribundus quis cenferi debeat, 2. 5.
eum abfolvere quomodo potefl: qui-
vis Sacerdos , 2. 5. etiam Cenfuris
innodatum , 8. etiam praefente Cu-
rato , 11. is abfolvi debet , etiam-
fi paulo ante fuerit abfolutus , 2p.
tepide paenitens tarnen conditiona-
te abfolvendus , 54. 51. loquela
deftitutus quando abfolvi podit ab-
folute, & quando conditionate , 17.
&c. exhibens figna extraordinaria
pcenitentiae abtolvendus abfoliue ,
3j. 51. nullum fignum poenitentiae
čc nullum rationis ufum oftendens
quomodo poffit abfolvi , 23. &c.
quid! fi paulo ante peccaverit gra-
viter , 26. 29.  aut impoenitentiae
figna exhibeat , 27. aut dubitetur
titrutn fit Catholicus , ibid.  mori-
bundi difpofitio ad beatam mor-;
tem , 168. Vide  A&us , Exhorta-
tio , Interrogationes, Orado , Soli-
loquia.

Mors , ejufque articulus , & pericu-
lum quomodo differant, 2. Vide  DiC-
pofitio, Signa.

Mulier pofl partum . Vide  Benedi-
ftio .

Muti a Nativitate . Vide  Viati-
cum .

No:

23  2

N

N Ornina JeJus  , & Maria  a mo-
ribundis repetenda, 173.
Notorium tripliciter intelligi debet ,

Occafio proxima quomodo tol-
lenda 41. &c. & quomodo de pro-
xiroa facienda remota , 44.

Occafionati quomodo abfolvendi in
articulo mortis , 32. 38. 45. &

quomodo extra hunc articulum in
cafu infirmitatis tantum ,53.

Oratio ante fufceptionem Viatici 145.
poft Viaticum ,  145?.

Ordo commendationis animse ; 222.
roiniftrandi Viaticum , 128. & Ex-
tremam Unflionem , 195. faciendi j
Aquam benedičlam, 244.

P Arochus tenetur adminiftrare Sa*
cramenta fuis fubditis ; 157. &
Euchariftiam infirmis etiam devotio-
nionis gratia , io 5 .

Parvuli . Vide  Euchariftia.

Patientia. Vide  Exhortatio*

58.

O

Bdurati . Vide  Soliloquia.

P

Pee-

28j

Peccator publicus. Vide  Viaticum.
Peccatum apprehenfum in genere prae-
cife, ut peccatum , eft veiliale tan-
tum , 72.

Petitio . Vide  Ačtus.

Phreneticus moribundus, quandopoffit
abfolvi, 25. Vide  Viaticum.
Praeparatio ante Mitfam, 25tj.

Praxis pro Memento , 263.

R

R Egulares poffunt Euchariftiam
segris adminiftrare dum per mo-
dum devotionis accipitur, 108.
Refignatio . Vide  Aftus , Exhorta-
tio .

Refervata nequit abfolvere Sacerdos ,
non privilegiatus praefente Superio*
re > vel alio Sacerdute privilegiato,
4. 6.

S

S Acerdos fimp!ex quando poflit ab¬
folvere moribudum etiam praefen-
te Curato, 11.

Scandalofos quinam dici debeat , 58.
quomodo abfolvendus in articulo
mortis, 32 .  55.

Scandalum quomodo tolli debeat, 57,

čcc.

Semifatui. Vide  Viaticura.

Signa non folum contritionis , fed
confeffionis etitm funt exigenda, ut
abfolvatur moribundus loquela de-
ftitutus , 15. figna extraordinaria

verae poenitentiae in moribundo quae-
nam fint, 33. figna , & conjeituras
mortis imminentis, 177*

Simoniacus moribundus quomodo poteft
abfolvi ; 47.

SoliIoquia Confeflarii fuggerentis mo*
tiva ad eliciendum dolorem pro pet«
fonis timoratae confcientiae , 50.

pro obduratis , 574. Soliloqaia mo,
ribundi ante Viaticum, 155. Sufci-
pientis Extremam Undtionem, 192.
le difponentis per aftus jaculatorios
ad beatam mortem. 212.

Špes . Vide  Ačhis.

Surdi, & muci a nativitate. Vide  Via¬
ticum .

T

T Eftamentum qualiter fariendurcva
moribundoj 168.

V

V iaticum fumere qusenam impe-
diant, vel contra m. &c. ul-
Scc , 120. quando , & quoties quis

285

poflit , 1x4- Sc  quo tempore > 125.
Viatict fumendi copia facienda efta
Judice damnatis ad mortem , m.
Viaticum non debet deferri irreve-
renter , & currendo , 128, quando
miniftrari podit pbreneticis , femi-
fatuis, & ex toto amentibus, 118.
aut etiara {urdis , & mutis a nati-
vitate , 120. aut denique publico

peceatori , 121. Pide  Damnati , E-
brii , Euchariftia, Exhortatio, Ho-
ftia, Oratio, Ordo , Soli!oquia.
Vindičtam fpirantes quomodo abfolvea-
\j*»di in articulo mortis 3  3  2. 5S.

F J N I S .

E K-

Errata

Corrige.

l$6












.



~

v












■

'