A C T A SS JANUARH ET SOCIORUMMM. f A C T A ss. JANUARn ETISCOTI, SOSII, FESTI ET PROCULI DIACO-NORUM, DESIDERIILECT., EU-TYCHIS VEL EUTYCHETIS ET ACUTII MARTYRUM. PUTEOLIS IN CAMPANIA FELICE Commentario & notationibus illufirata A JOANNE STILTINGO, E SOCIETATE JESU PRESBTTERO THEOLOGO. ANTVERPIJE, Apud BERNARDUM ALBERT. VANDER PLASSCHE. _M D C C L V / /._ Cum prhilegio & affrobatione. % . ; jc. T?X ! " ' * .... !18S682 > V' $ EXCELLEN TISSIMjE URBI NEAPOLITANiE EXCELLENTISSIMISQUE DOMINIS EJVSDEM VRBIS ELECTIS SEPTEMVIRIS AC THESAVRI S. JANVARII DEPUTATIS DUODECIMVIRIS JOANNES STILTINGUS FELICITA T EM. CtaS.Januarii, epifcopi mar-tyris , praeftantiilimi patroni veftri, ejufque Sociorum mar-I tyrum , qux feparato volu-jnine imprimenda curavi, Urbi Veftrae ac Vobis potillimum dicare debeo, Viri Ex- Excellbntissimi , quoram benevolen-tiaac munificentia non pauca in iis col-ligendis ornandifque na&us fum adju-menta. Lubens profedlo agnofco, & co-ram orbe erudito profiteor , tantam in coacervandis documentis fuiflfe liberali-tatem Yeftram, ut nec fumptibus parce-re volueritis nec laboribus. Elegiftis hunc jn fincm viros aliquot infigni eruditio-ne ornatos, qui vetufta quaelibet A£ta a-liaque monumenta, ad hos San&os fpe-dlantia, diligenter conquirerent, & ad u-fum noftrum exfcribenda curarent. Ima-gines vetuftiores S.Januarii, pidlas feul-ptafque, pretiofas ipfius reliquiarum the-cas,hermas, fercula, aras eidem dicatas & facella, eleganti fcalpro incidi jufliftis & imprimi, ut ad Operis ornatum oculis ledorum objicerentur. Teflimonia ma- ' xime authentica de prodigiis fanguinis S.Januarii, ejufquc cautiftima contra o-mnem fraudem confervatione, non fo-lum adminiftrorum Veftrorum ac nota» rio* riorum opera nobis fubminiftrari volui-ftis; fed Veftro etiam opere ad omnia notario exponenda cum Eminentifiimo Cardinali Archiepifcopo concurrere, at-que omnem de facri capitis ac prodigio-fi fanguinis confervatione, edudlione, tranflatione & miraculis , narrationem Excellentiflima au&oritate Veftra ftudui-ftis confirmarc. Hxc aliaquc plura , qux publicis expends peragenda dccreviftis, Viri Excellentissimi , omnino effece-runt ,ut ad Ada celeberrimi Patroni Vc-ftri diligenter copiofeque illuftranda ni-hil mihi deefTe pofTct , prefertim cum euam plurima, aliis Iocis colledla , dc S.Januario & Sociis jam in fcriniis no-llris fervarentur, & fcriptores Neapolita-ni de fan£to civitatis Veftrac Fatrono mul-ta in libris fuis di(Terui(Tent. Acceflerunt tamen & privato eruditorum ftudio ad clucidandas aliquot controverfias non-nullae Diflertationes fcriptac, quibus fub-inde adjutum me non diffitcor. In hiicc vc- vero jucundum mihi accidit, quod per adjun&as litteras difertis verbis mone-bar , ne exiftimarem Veftri efte confilii, ut cujufcumque privati fcriptoris opi-nionibus inhacrerem , fed potius Iibere ediccrcm, quid nobis de (ingulis videre-tur. yEquitfima, inquam, hxc monitio, quantumvis nobis minime neceflaria , mihi fane advenit jucunditiima, quan-doquidem intellexerim , me pace Ve-ftra fa&urum, quod per legem vera in-veftigandi, conftanter nobis propofitam, non poftumus non facere , ubi veritas fatis fe videtur manifeftare. Ex hac et-iam sequitate Veftra, Excellentissimi Domini , in fpem certam inducor, non difplicitura Vobis, quse de geftis & glo-ria pofthuma S. Januarii Sociorumque martyrum differenda cenfui. Ciim enim dubitare nequeam , quin diligentiflima Veftra de hifcecuraad S. Januarii glo-riam tendat; prorfus mihi perfuadeo, Vos cum gaudio perfpe&uros, illuftria S.Ja- nuarii nuarit dccora , quas communi fcripto-rum Vcftrorum confenfu recepta funt, noftro etiam judicio probata fuiffe & confirmata. Ad fingula quidem more noftro examinanda finc prxjudicio ac-cefli, ut vera a falfis , dubia a certis , quantum diligenti inquifitione fieripo-teft, accurate fecernerem ; & non pauca quorumdam Icvioris momenti afTcrta coa&us fum improbare, imo & popu-lares aliquot traditiones , quibus omnes civitates abundant. At omnia illa , qui-bus gloria Patroni Veftri inclaruit, iis auftoritatibus & rationibus fundata in-veni, ut fano judicio rejici non po/fint aut improbari. Longum etiet fingula , qux in Adlis probata funt, hic iterum enumerarc. Lubct tamen breviter decla-rarc , magna me cum voluptate perfpe-xiffe, quam pretiofum Vobis eflfe de-beat S.Januarii patrocinium , pra:fertim contra ignitas pcriculoque plenas mon-tis Vefuvii eruptiones. Teftimoniis enim * 2 fide fide digniflimis, cum vctuftis tum re-centibus , plane compertum habemus , manifefta ingentis ruinae pericula Urbi Veftrae frequenter ab ardenti Vefuvio imminuifTe , eaque , invocato Sandti pa-trocinio , feliciter evanuilTe, & aliquan-do etiam breviflimo temporis interval-lo. Hxc fane beneficia , integrae eique maximx ac populoMimx civitati col-lata, tanto illuftriora funt privatorum aliquot fanationibus ( licet neque his Adta S.Januarii careant) quanto falus ingentis Urbis praeferenda elt paucorum hominum confervationi: tanto notiora teftatioraque , quanto ad plurium noti-tiam oculato multorum teftimonio per-venire folent , quae in confpe&u im* menfi populi contigerunt. Hujus vcro patrocinii, ad noftra ufque tempora con-tinuati, quo ne caruiftis quidem , quan-do major pars corporis Beneventum e-rat delata, quafi perpetua Vobis indi-cia prsebere videtur Sandti Sanguis, pro- digiis digiis fuis celeberrlmus. Quam vero mi-rabiles fint variseque liquefeentis S.Ja-nuarii fanguinis mutationes , quas viri pietate & eruditione praeftantes a tribus faltem feculis celebrarunt, teftatur tota Neapolis , tota Italia, Europa fere univer-fa. Si qui Catholici longe ditfiti de mi-raculis illis utcumque dubitant, id con-tingit, quod omniaad fanguinem Patro-ni Veftri attinentia minus habeant per-fpeda. At hi, fi prudentes fuerint, de rebus fibi incompcrtis judicium non fe-rent contra innumeram multitudinem , cui fanguinis liquefcentis miracula funt perfpefiiffima. Si vcro audadler negare volucrint, quod ignorant 5 temeritatis ac pertinaciae notam nequaquam effugient, Facient hoc quidem ex hcterodoxis non pauci, & fortatie nonnulli, qui folo fe-re nomine fidem profitentur Catholi-cam. At vos, Viri Excellentissimi , te-meraria ejufmodi hominum judicia me-rito contemnetis. Multi ex iliis exifti- mant, mant, fupra vulgus fe fapere, fi miracu-la omnia pertinaciter negant; nec at-tendunt infulfi homines, infaniae potius effe , quam fapientiae, innumeris homi-nibus probitate & eruditione praeftanti-bus , quorum teftimoniis miracula plu-rima alferuntur, fidem pertinaciter ab-rogare 5 aut quafi divinae mifericordiae leges prxfcribere, ne faciat pofterioribus feculis miracula , qux & ante Chriftum natum frequenter patravit, quae & per Chriftum & Apoftolos patrata funt plu-rima , quae & per credentes patranda Chriftus ipfe promifit. Contemnetis igi-tur ejufmodi hominum judicia, fi judicia illa dicenda funt, & non potius afferta temcraria , quae non ex matura animi fententia, fed folum ex ore contentiofo proficifcuntur. Tales certe erant calu-mniae Pharifaeorum, qui certiffimis Chri-fti Domini miraculis petulanterobloque-bantur. Tales verifimiliter fuerunt he-terodoxorum quorumdam contentio- nes, nes, qtri eruditiflimos Ecclefix dodo* res, Auguftinum , Ambrofium, omnef-que univerfim fandlos Patres, ne mira-cula ab iis relata cogerentur admitte-re, ut fabulatores , ut mendaces , ut fa-crilegos , traducere fuftinuerunt. Quis enim credat, maturo judicio ac verita-tis amore homines litteratos ad calu-mnias tam atroces perdu&os ? Quis non potius exiftimet, nimio contendendi ftu-dio in praecipitium abreptos ? Tales rur-fum videntur, qui non minore ftulti-tia, quam impietate , daemones omnium miraculorum facere voluerunt auftorcs. Nam difficulter credi poteft, hominibus vel mediocriter eruditis perfuafum fuif-fe, quod illi temeraria contentione ef-fuderunt 5 nifi tamcn illis forte accidit, quod gentilium philofophis attribuit A-poftolus. Certe nonnulli noftris quv> que temporibus, dum quafi nullam di-vinae potentiae habent rationem, eaquan-doque proferunt ratiocinia, ut a gen- ti- tilium philofophorum deliratlonibus non multum abhorrere videantur. Non de-funt etiam, Excellentissimi Viri , inter heterodoxos , qui aliis ratioeiniis mira-cula fanguini sS.Januarii impugnare ftu-duerunt; fed Andabatarum more ad pu-gnam progrefli, caecos prorfus intule-runt idhis. Alii temere dixerunt, frau-dulento artificio motum fervoremque in fanguine S.Januarii excitatum : nec cogitarunt calumniatores , non minus ftupidi, quam maligni, viros millenos, natalium nobilitate illuftres, dignitatum fplendore eminentes , morum integrita-te confpicuos, fic fine ullo argumento accufari de crimine atrociflfimo , per tria faltem fecula continuato , & de tali cri-mine , ad quod ob cautelam diligen-tiflimam ne veturfiftimo quidem nebu-loni patere poffit acceflus. Alii recurre-runt ad fympathias & antipathias, eaf-que omni experimento deftitutas, imo experimentis omnibus a:que ac re<5tas ra- rationi contrarias. Alii calorem ftatue-runt caufam, qua S.Januarii fanguis li-quefcat & bulliat 3 alii aeris influxum. At utrique nec experientiam nec ratio-nem habuerunt ducem , fcd praecipiti judicio protulcrunt, quod de re incom-perta in mentem venerat. Alius mixtu-ra artificiosa mirabiles fanguinis S. Ja-nuarii mutationes imitari conatus eft , oftenditque femcl in tribus ampullis a-liquid utcumque fimile miraculis illis, qux Vos Majorefque Vcftri a tribus fe-culis in unica ampulla obfervaftis. Ve-rum, fi me audire voluerit peritus ille medicus, non utetur amplius ampullis fuis, ut Vobis aut miraculis S.Janua-rii irrito conatu illudere ftudeat. Ne-que enim ob aliquod experimentum , una folum ex parte fimilc, multis ve-ro diflimile , ullus prudcntum credcrc poterit, Vos Majorefque Vcftros fimili arte per fummum facrilegium fuifle lu-fos, fraudemque facrilcgam tribus fecu- lis Jis numquam fuiflfe deprehenfam. Nec fanum de credulitate orbis univerfi me-dicus ille tulit judicium , fi credidit , fe multis tam facile perfuafurum adeo incredibilia : nec re<5te de arte fua judi-cavit, fi putavit, numquam tribus fe-culis defuiffe Neapoli ejufmodi artifices, eofque omnes fuifTe homines nequiffi-mos & facrilegos. Certe nullus, cui fa-num eft judicium , illa pro veris admit-tet. Deum vero per omnes generatio-nes miracula facere non deftitiffe , faci-le credent prudentes omnes, cum divi-nis humanifque teftimoniis & perpetua experientia feculorum omnium , ut id credant, inducantur. Quapropter Vos , Viri Excellentissimi , qui miracula Pa-troni Veftri habetis perfpedliflima, ride-tis procul dubio argumenta infulfa, qui-bus leviffimi homines ea impugnare fu-ftinuerunt; nifi tamen pro Veftra pieta-te lugendam magis exiftimatis conten-tiofam hominum temeritatem. Interea San- Sandhim, cujus a multis feculis Civi-tas Veftra potentigaudet patrocinio, ma-gna rcligione pietatcque colitis. & cele-bratis. Hanc Veftram in S. Jantiarium pietatem teftantur feftivitates annuae / quas & multa religio exornat, & muni-ficus fplendor illuOrat. Multitudo aedium facrarum, quxS.Januarii titulo, partim in Urbe Veftra, partim in locis fubur-banis ac vicinis, omnipotenti Deo con-fecratas funt, illam quoque Ncapolita-norum pietatem abunde manifeflat. Ad hanc illuftrandam accedit magnificcntia aedis fubterraneae, in quacorpus San<5ti jacet depofitum 5 & vcl maxime fplcn-didillimum Thefauri facellum, quod aere publico exftruflum , caput & fanguinem S. Januarn cum plurimis Sandlorum re-liquiis confervat, opefquc Hxcellcntilli-mx Urbis Veftrc ditillimo ornatu decla-rat. Infinitus fim, fi enumcrare volue-ro omnia , quxad honorem Patroni Ve-ftripie excogitaflis., religiosepcrfeciftis* * 3 faplenter decreviftis, munifice expendi-ftis $ (i inveftigare monumenta omnia, quibus Vos eidem gratos de acceptis be-neficiis praebuiftis 5 fi exponere infignem fiduciam , qua tota Neapolisin anguftiis, in terroribus, in periculis, in ncccflitati-bus omnibus, ad opem S. Januarii re-currit, ejufquepatrocinium cfflagitat. Li-ceat unico verbo cdicere,prxfentiflimum a multis feculis Neapoli fuiffe S.Janua-rii patrocinium 3 Neapolitanos viciflim fuifle & etiamnum efle eximios benefi-centiflimi Patroni fui cultores. Itaque hxc A&a, quae Veftris obftridlus beneficiis , Excellentiflima: Urbi Veftrae ac Vobis, Excellentissimi Domini , prorfus de-beo , tanto majori cum voluptate oflcro, quanto magis perfpicio , de S. Januarii gloria & cultu mire Vos effe follicitos. Tanto etiam magisfperare audeo, ea Vo-bis non difplicitura 3 quanto certius con-fido, Vos non minus veritatis, quam u-bique inveftigare ftudui, amantiflimos cC fe, quamhonorisPatroni Vcftti. Cctc-rum quae Urbis Veftrae Veftroque nomi-ni venerabundus dedico, eo, precor, a-nimo fufcipite & favore, quo omnia ad honorem S. Januarit attinentia foletis comple&i. m J i.ii -U fncijp r 817KJI13V a- * & zOkfuiluni.mfi tmbidi AP- tXTTROBATIX) LEgi Acta SS. Januarii &c. aR.P. Joame Stiltirigo Societatts Jeft Pre-sbytero Thcologo diligenter conauipta &* confcripta , in quibus nihil orthodoxa fi-dei aut moribus contrarium reperi: qua-re eadem luce publica digna cenfeo. Da-tum AntverpuyLii Novembris mdcclvii. J. F. DE BRUYN Praefes Scminarii Epifcopalis, S. T. Licentiatus, Ca-thcd. Ecclefiae Can. Grad. , Exa-minator Synodalis ,Lib. Cenfor. Privilegium Regium, uti &Facultas R. P. Provincialis ac demum Prote-statio AUCTORis,quainhac lucubra-tionc fervatas vult Urbani PP. VIII Conftitutiones, pro infertis hic haben-da funt Icgique pofTunt ante tomum vi de attis Sandtorum menfis Septem-bris , cujus haec SS. Januarii & Socio-rum Adta partem conftituunt. , c \ INDEX ■ INDEX I • ■ Taragraphorum & Capitum. PRsfatio de documcntis Ncapoli collcdis. i. § i. Celebre nomcn SJanuarii & Sociorum in Faftis aliifque monumentis antiquis: annim-tiantur diebus pluribas, & fubinde aliqui feor-fum. 4. § 11. Ada varia: primorum coliatio & cxamcn i5. § iii. Ada a Joanne Diacono cx antiquioribus compofita , una cum Tranflationc S. Sofii: plu-ra tranflationum Ada>& quo ordine omniac-dcnda : A&a Graeca fabulofa, Vitas rcccndo-rcs. jj. § iv. Acris de S. Januarii patria cft controvcrlia inter Bencvcntanos & Ncapolitanos : priorum argumcnta expcnduntur. 48. § v. Argumcnta Ncapolitanorum, diuturna tra-ditionc natalcs S.Januarii urbi fuae vindicanti-um:horum fententia vidctur fcquenda. 67. $ vi. Nobilitas S. Januarii: initium cpifcopatus inccrtum :dc locis, tcmporc, aliifque adjundis martyrii ipfius & Sociorum diflcritur. 75. § vii. Sepultura S.Januarii 8c aliorum : tranflatio prima S.Januarii, &omnium Sociormn. 8;. § viii. S.Januariusmultismiraculis Ncapoli cla-rus, transfertur Bcnevcntum, &cum Fcfto»& Defidcrio, adurbcmtranfiatis, dcponitur. 98. § ix. Rcliquis aliqux Januarii, Proculi, F.uty-chctis & Acutii fcculoix, ut fcrtur, dclatxad Augiamdivitcm:SS.£utychctis 8c Acutii tranf-latio Ncapolim, uti ctiarn S. Sofii. 107. § X. SJanuarii favor in Neapolitanos: corpom ipfius, Fefti ac Dcfiderii transferuntur Bcnevcn-tiad novam ccclefiam,dcindc ad Montis Vir-ginis monaftcrium. Ul< § xi. Corpus S. Januarii in monafterio Montis Virginis inventum, 8c deindc Neapolim tranfr latum: recentiora Sandi bcneficia. 13 o. § xn. De ccclefiis, facellis, altaribus, & reliquiis S. Januarii, qu« variis locis fervantur. 14?. f xin. Prdccutio ejufdem materix de ecclcfiis 8c reliquiis S. Januarii 8c Sociorum martyrum. 161, $ xiv. Profecutlo de S.Januarii 8c Sociorum rc-liquiis, ecciefiis &c. 176. $ xv. Varis S.Januarii fcftivitates Ncapoli, alia-que ad cultum ipfius etiam per totam Ecclcfi-am fpcftantia : patronus totius regni Ncapo-litani habctur. 18 6, § xvi. De numifmatis aliquot in honorem S.Ja-nuarii cufis. 200; § xvii. Utrum ecclefia Ncapolitana aliquando ha-bucrit epifcopum Grascum Laono fubditum » qui Grscorum haberct curam. lli. 5 xviii. Inquiritur, quo loco caput& fanguisS. Januarii fuerint confcrvata: oratorium apud cc-dcfiam cathcdralcm feculo ix a S. Athanafio conftrudum, cique iilatas di&as rcliquias , non probatur. f xix. Inquiritur, utrum eccleiia cathcdralis ali-quando S. Januario, cujus nomen feculo xn 8c xiii gcflit, fucrit dicata: caput 8c fanguis San-&i ibidcm fervata , incertum a quo tcmporc. 248. § xx. Caput S.Januarii prerioslthecl reclufum, uri 8c altcra ampullx fanguinis : conftruAum fcrcuium, quo fanguinis ampulls circumfcrun-tur, te antiquumThcfauri faccllum. x6o. $ XXI. § xxi. Caput S. Januarii m pervSgilio tranflatio-nis ad aliam ccclcfiam ferri folitum&referriad cathedralem fine fanguineran epochafanguiius primum liquefadi exeo aliifqUe utcumque col-ligi pollit. 271. f xxii. Mirabilis S. Januarii Sanguinis liquefadio lc cbullirio , cujus inirium nequit ccrto a/figna-ri. 280. § xxni. Novum Thefaiuri faccllum ex votocon-flruftum. 2pp. 'I xxiv. Pada conventa inter archicpifcopum & civitatem de reliquiarum cxpofitionc : carum-dem tranflario in novum Thcfauri faccllum , diligens confervario, annuae in proccflionc tranf-lationcs. J07. § xxv. Tcftimonium authcnticum dc confcrva-rione capitis ac fanguinis S. Januarii aliifqucad illa fpedantibus. 318. '§ xxvi. Exponuntur viciflitudincs aliquot liquc-fcenris S.Januarii fanguinis, mutarioncfque fu-bit®. 328. '§ xxvii. Ex Diario Ncapolitano refcruntur cxpo-fitioncs cxtraordinarix, partim fa&ac in grariam illuflrium pcrfonarum , parrim ob ncccflitatcs publicas. 340 § xxvm. Eventus varii in expoflrionibus fangui-nis S. Januarii pcr diesftatutos ab anno mdci- JS5 5 xxix. Oftcnditur luculentiflimis teflimoniis, gra-riam miraculorum perfcvcrafle in Ecclcfia:in-auditae calumnite Joannis Clcrici id impudcntcr ncganris. 357 § xxx. Refolutio & cbullitio fanguinis S. Janua-rii miraculum cft, quod natune vires cxcedit. 387 | xxxi. Rcfcllitur ultima objcdio, contra mira- cula cula S.Januarii reliquaque bmnia acriter intor-ta. 409 Ada Au&ore anonymo. Ez codice noftro Ms. > & altero Rubese Vallis, collatis cum aliis Mss. & ediris. 411 Appendiz.Ex editione Falconii, cum tribus Mss. collata. Prima omnium tranflario , maxime ta-men Fefti & Oefiderii. 434 Ada mendofa. Ex edirioneMazochii. 43.9 Ada S. Proculi &c. Ex duobus Mss.Puteolani's. 447 A&a Audore Joanne diacono ecclefix S. Januarii. Ex Mss. Neapolitano & Romano tabularii Va-ticani, collatis cum edirionibus Surii & Falco-nn. Prologus. 454 Caput 1. Gefta S. Sofii & amiciria cum S. Janua-rio: captus Sofius forriter fe gerit, uti & Pro-culus > Eutyches &Acurius, coram Dracontio judice. 4? 8 Caput 11. Januarii, Fefti, 8c Defiderii certami-na Nolx coram novo prxfide Timotheo: tres illi Puteolos dufti, ubi omnes, fruftra beftiis ob-jedi,caphc caeduntur. 4ut Bollandianis gratilicetur, manda-fia, yit, ut fuis impenfis haec Adta colligerentur. Ita primum fiatuit excellentiflima Deputatio civitatis, deinde excellentiflima Deputatio S. Januarii. E- qucftics viri negotium 4»itn. ulbuc fane lifr. teratiflimis, inter quos CI. Alexius Symmachus Mazochius, cujus eft receniio Adorum. Praftite-runt fane eruditijfimi hi viri diligentijfimc, cjuidm quid dtfiderari a nobis pojfet, & brevem etiam Commtntarium toti collefttoni prtmiferunt. In e» autem agitur de patria S. Januarii, de Aftis ejuf dcm variis , de cultu & fcflis ditbut apud Neapo-litams, de tranflationibus & aliejuot ecclefiis, ao tandm dt liquefccntis S, Januarii cruorit epocha. Hoe sosii, festi et proculi etc. i Hoc ultimum ntcdum cxaminaveram, quanda ingtns illa Coffcttio, diuturnas initinen moraspaf* fa, hoc anno 175ff ad nos ptrlata efl ; ftd tjus causa difluleram omnia aiLfanguinem S. Januarii ftrtinentia. De rtliquis vtro omnibus diu difpu* tavtram ex iifdtm documtntis ,qua in Commcnta-rio Neapolitano allegantur, & ex aliis pltmbus; i-mt & Sifta omnia ad prtlum paravtram anttac-ctptam Co/lefliontm;qitbd nulla nobis de hifce dttf-ftnt documenta, & ttmpus me urgertt. Sufpicati funt ipfi eruditi Cclltttores, multa mi- feriqae hue nus necefaria fuijfe ctUeSa; Sed, iuquiunt cir- fcrhu.cai ca finem Commentarii .omnino parendum fuit ex- uJa'Ji: cellentiflima: civitati Neapolitanae , quse, ne quid ad cultum B. Januarii amplificandum deeflet, pra> terea ut anitni magnitudinis, liberalitatis & muni-ficentiae incredibilis cxfpedationem , quam fui a-pud homincs concitavit, prsclare fuftinerct ac tue-retur, id dedit operam, ut omnes praecipui Patro-ni fui res geftae colligerentur: & ea in re fi quid pcccandum eflet, nonnifi exquifita & prolixa fe-dufitate peccaretur. Laudo ftme pium & munifi-cum confilium : & nequidmihi diligentia vidta-tur defuiffe ; j4Ela rtctnttr acctpta cum noflris 0-nrnia conferam, & variantes ex iis UEiionts nota-bo. Similittr Commentarium cum meo conferam, ut viUcam ,jiquieL alicubt repertam addendumaut mutandum. Figuras, munificentia civitatis Ntapo-litanafcalpro expreffas,fuis locis infcram, atqttctx iis Chorographiam regionis Neapolitanae, Puteo-lanae, Mifenatis , Cumanae, &c huc transftro, quia locorum, in iis affignatorum, in Commtnta-rio & in AElis frttjutnitr fiet mentio, licet nolim Chorographiam illam pro omnibus locis defendere, ftd in aliquibusa A fazochio, cujus illa e(l, diffcn' tirt cogar. Hifcc brtvittr obfervatis dt Colltttionc A 2, « //<«» 4 ACTA SS. JANUARII EPISC. , ilUfde qua diccutur plttra in dijfercndis de capire & fangttine S. Januarii , ubi magno nobis ufui erit, Commtntarium jam ante concinnatum fubjungo. CO MMENTARIUS PRoEVlUS § I. Celebre nomen S. Januarii &Sociorum inFaftis aliifque monumentis antiquis: annun-tiantur diebus pluribus , & fubinde aliqui feorfum. rtmymianis : Florentiniific habet ;'In Neapoli natalis fan&orutn Januarii & Ancii. ln codice Cerbeienfipro Ancii efi Aniceti, in Eptemacenfi vcro Augi. In codicibus Xhinovienfi & Richenovienfi Januarius item an~ nunriatur Neapoli, eique focius adjungi videtur Saturninus. Verum exifiimo, nec Saturnmum, qui in codicibus Florcntinii ad aliam claffem fpeSIat, tiec uttum alium fuiffe cum S. Januario annuntiam tum k primo auElore Martyrologii, ciim Neapoli memoretur, non tjuia ibi paffus erat, fed ejuia eo tranflatum erat corpus , ibique colebatur: nam fo-lius Januarii corptts Ncapolim eo tempore erat tranf latum, utverifimile Jit, eodem ttmpore fotum ibi-dcm fuiffe cultum. Hac etiam de caufa Januarius bodic vidctur memorari ob primm corporis tranf- S.Januarius fmeSociis hoc die an-vuvtiatus in Faftis Hie- ClRCA cccv. Uamvis celebre fuerit a nsultis feculis S. Januarii nomen, ejufi cjuc fociorum Martjrum; non tamenfine alitjua confupone me-moranturin Faflis Hieronymia-nis. Nam ad hunc diem textus SOSII, FESTI, ET PROCULl ETC. 5 Utionem ex loco Al&rcUna, ubi fuerat fepultus, ad urbem Neapolitanam, ut hic dies videaturpo-tius primt tranjlationit, tjuam martjrii. Si enim causa martjrii hoc die fuiftt memoratus , & Pu-ttolis mtmorari dcbuijfet, non Neapoli; & cum Sociis , non folus. In codicibus Auguflano, Lab~ btano & Ge/lonen/i Januarius etiam hodie occurrit, nec ullum Jibi adjunilum habtt tx nominibns fn-pra memoratis. 3 Sic in antiquiffimo Kalendario eccltpa Car- foltu item in thaginenjis apttd Mabillonium tom. 3 jinaltttorum nos, qui corpus ipfius pojfidebant, & ccclefiam «-dem exftruxcrant, ut fuo leco dicetur. Pctuftatem illam cultus S. Januarii, in ecclefia Ncapolitana, jam obfervavit vir eruditus, Alexius Symmachus Afazochius, canonicus Ncapolitanus, & regiusfa-cra Scriptura interprcs, in Commentario , e/uem diligenter confcripfit in Vetus marmorcttm ecclefia Neapolitana Kalendarium tom. 1 pag. id^. Lau-datus Mazochius aliud eoiem loco"affert vetufli cttltus indicium.ex quo infertur, S. Januariumjfe-culo vi urbis Neapolitana fuiffe patronum, ciim Petrus notarius per confcflionem meritaque B. Ja-nuarii martyris obtefietur clerum Neapolitanum , nec uttum alium nominet Santtum. At redeamus adMartyrologia. 5 PrimMs cx martyrologis, qui adhnnc diem S.Ja- SOS1I ,FESTI, ET PROCULI ETC. 7 S. Januarium omntfqut Socios nominatim txprtjfos commemorat, t(l auttor Martyrologii ptr Refwcj-dum editi, in quo bac leguntur : Keapoli, Janua-rii, Sofii, Fcfti, Dcfiderii, Proculi, Euty?hetis , Acuti. Btda, autfortajft Florus, todtm dit proli-xum hoc dat tlogium: In Neapoli Campaniae na-tale fandorum Januirii, Beneventans ciritatis e-pifcopi, cum Sofio diacono Mcfcnatx civitatis , 8c diacono fuo Fefto, Sc lcdore fuo Deliderio: qui poft vincula & carccrcs capite funt caeli in civita-te Puteolana, fub Dioclctiano principe, judice Dracontio. Quicum duccrcntur ad mortcm, vide-runt inter alios Proculum , Puteolanae civitatis dia-conum, & duos laicos Eutychen Sc Acutium:Sc in-terrogaverunt,quare juftijuberentur occidi. Qyos judcx ut vidit Chriftianos, juflit decollari cum il-lis. Sic omnes feptem paritcr funt decollati. Et tu-lerunt no&u corpora Chriftiani: & Ncapolitani Januarium pofuerunt juxta civitatem in balilica , MefenatesSofium aeque in bafilica,Putcolani Pro-culum & Euticetum & Acutium in bafilica S. Ste-phani, Feftum & Deflderium Beneventani colle-gerunt. Omnia hac adoptavit , & Afartjrologia fito infcruit Ado, iifdcm ufusverbis. Rabanus ta-dcm qttoque exhibet; fcdtextus ipfius mtndosi im-prejfus eft. Confintit fimiliter Notktrus, omittens tamtn pojleriora, tfua de Janttorum Martyrum fe-pultura non fatis rttli hic leguntur : nam primtt cfl potiiis tranflatio ,quam fepultura, qut rtftrtur. Ufuardus prattr ftpulturam, fimilittr prattrmif-fam, omittit ttiam Sofium diaconum , haud du~ bie, ne illum bis mtmorare cogeretur: ttam Sofuim iterato annuntiatum videbimus adxx 111 Stptem-bris. 6 Praterca Ufuardus elogium fuum ita ttmpe-ravit, Ht videatur adoptart nolttijfe judictma Bt- da InFaJlismt-dii oz>i 0-tnnes fimul mvmormnur vonfinevitn-dis, qua corrcfia /uut iu Mar-tytohqio Ro-MAUO. 8 ACTA SS. JANUARII EPISC. , da afertHM, & ab aliis adoptatum. Nam fic habeti In Neapoli Campaniae, natalis fan&orum Janua-rii Beneventan» civitatis epifcopi, Fefti & Procu-li diaconorum, Defiderii , Eudci & Acuti , qui poft vincula & carceres capite cx(i funt in civita-te Puteolana, fub Diocletiano principe. Omitti-tttr htc Dracontius jttdex, qnem revera minis pro-babiliter ptfitttm ab aliis vidcbimns. Accuratttm foret elogium , fi Puteolis potiut tjttim Neapoli, Afartjrts annuntiajfet, & Sofiutn, quantumvis re» petendum, addidijfet j tjuemadmodum fecit Baro-ttius in Martjrologio Romano ,ubi tale contexuit elogium: Puteolis in Campania fandorum mar-tyrum Januarii Beneventanae civitatis epifcopi, Fefti ejus diaconi, & Defiderii ledoris, Sofii dia-coni eccleliae Mifenatis, Proculi diaconi Puteolani,' Eutychis,& Acutii: qui poft vincula & carceres capite cslifuntfub Diocletiano principe. Corpus fandi Januarii Neapolim fuit delatum, atque ho-norificc in ecclefia tumulatum : ubi etiam beatifii-mi Martyris fanguis in ampulla vitrea adhuc fer-vatur, qui in confpedu capitis illius pofitus, ve-lut recens liquefcere & ebullire confpicitur. Mit-to martyrologos recentiores, tjui de S. Januario Sociis hodie pajfim meminerunt: nam illorum au-lioritas nihil prodejfe poterit ad /4R* ennfirmatida etut infirmanda. 7 Ferumtamen paucula dicenda funt de Mar- Seftem hi tyrologiis , qtttt pojl Adonem edidit Dominicut Martyres Georgius , cum hic in Annotatii ad httnc diem nmerojue- fX m voi„erit fcptem f„ijrc S. Januarii TC,wnotto. _ . J r . _ 1 J M . " Soctos, non fex, ut in Komano parvo. Martjrolo-gium Fuldenfe habet: In Neapoli Campanias, na-talis fan&i Januarii Beneventans: civitatis epifcopi cum aliis vn, qui cum eo decollati funt. OElo re-vera nomina txhibet Martjrologium Ottobonia- num, SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 9 num, Cftjus verba cnm mmbus mendit demort fubjHttgo; In Neapoli Campaniae , nat. fandorum Januarii Beneventani epifcopi cum Soffio diacono Meflenatc civitatis, & diacono fuo Fefto, & le-dore fuo Defiderio, Proculum diaconum, & Eu-ticen, & Acutium , 8c Defidcrium. Si crediditlau-datus Gcorgius, hac duo Martjrolcgia fufficere, nt dicamus oElo fuijfo Martjres Puteolis pajfos,fiv» feptemfuijfe S. Januarii Socios, nimiam Martjro-logiis a fe tditis auEloritatem attribmit, nec fatis confideravit , quot menda tranfcribentium negli-gentia, aut exigtta colleElomm crifi ite documtnta iUa medii avi irrepferint. Sane numerus Martjrum tiojlrorum tot tcfiibus confirmatets ejl , confentien-tibus hac ex parte AElis omnibus, quantumvis a-lias diverfis, cum melioribus martyrologis fupri Uudatis , mt non duo folum talia Martyrologia » ejualia attulit Ceorgius,fed & decem & viginti, fiidem haberent, tamtfuam mendofa aut errori ob-noxia, omnino rejicienda forent. Hacde caufa uU ttrius non refcUam Marium de Vipera, ejui in Chro-nologia epifcopornm Btneventanornm pag. 12 Stt-phanum alitfutm aliis adjicere voluit. 8 Non multo plns attentionis fortajfe merentur S.Jant!nri-alia qttadam Martyrologia, tjua S. Januarium ex- » al"lk0t hibent ad fc9ue»t*m diem. xx Septembris, ni/icon-jicert velimus , feftivitatem S. Januarii in aliquot * * ecclefiis ea die celebratamfuiffe, e/uod dies xixalio fefto effet impedita. Dubito fane , an hac conjcElura fufficiens habeat fundamtntum. At certmm eft, me-moriam S. Januarii in Faftis aliejuot vetuflis repe-riri ad xx Septembris. Talis fit S. Januarii mentio poflvigiliam S. Matthai in Calendario vetufto,quod edidit Florentinius pojl Martjrologium Hieronj-mianum. In Martjrologiisaliqmot,qma cdiditMar• ttnius tom. 3 Antcdotorum, & antiqui/fima voca-B vit, Ifo . ACTA SS. JANUARII EPISC., vity *enti»fit S.Januarii eedtnt dit. In primo eoL i fffo .■ Romx Januarii, Eadem vtrba Itgnntur in Morbactnfi cel. i ^Sg.Exhis tamtn nolim certo in-ferre, feflum S. Januarii Roma alicfuando celebra-tumfuiffe die xx Septembris ; minus ttiam , aliut» quempiam Januarium «0 fuiffe cultum Roma : ttam cum in aHegatis Faflit Januarius ad xix non compareat, tumdtmplane puto , qui ad xx ponitur. Utrum vtro idfaftumJit, quiarevera hoc die xx in aliqua eccltjia Roma colebatur; an quia a die & Joco ftto per errorem avulfus erat, non definio. 9 Quemadmodum adxix Stpttmbris primum S. Sofutt ad foltts Januarius annuntiatus fuit. quhd to die Nea-43 Seftem- p0ft colerttur ob primam , rtt jam monui, corporis fclgB tranflationem; ita Sofius primum folus Mifeni me- 8c in carcerem mifluseft. Ad quem vifitan-dum cum veniflet Epifcopus cum diacono fuo Fe-fto 8c le&ore fuo Defidcrio, 8c ipfecum eo fimul tentus, ac pariter omnes cum aliis tribus occifi funt. Totnm hoc elogium rurfum Ado repetiit, uti & Rabnnus. Notkerus vero S. Sofium breviffme indicat, additque : De quo xiii Kaiend. Odobris invenies. 10 Ufuardus elogium tx pncedentibus ita con- (yitcrttm . cinnavit: In Campania, natalis beati Sofii diaconi Jolns, infle-Meflcnat» civitatis. Hic cum tempore quodam rijque Fajlis Euangelium legeret in ecclefia prscfatx civitaris , mwtrmi' praefente epifcopo Januario, vidit fubito idemE-pifcopus de capite ejusflammam exurgere, & pro-nuntiavit eum martyrcm futurum. Et poft non multos dies,cum eflet annorum triginta, marty. rium ciim «>J.n. Ppifmpo capitis obtruncationc fufccpit. Wandelbertus , apud qucm non invenio S. Januarium alio die; Sofium tamcn ita ad xxm Septtmbris commemorat: Levita 8c Sofius mcritd fplendefcit honore. Jlddit Januarium foluta ora-tionc, & Sofium repetit hoc modo: Januarii cpifco-pi, 8c Sofli diaconi. Aiitto Martjrologium jiu-tifftodorenfe, in quo fere repctitur elogium Beda, tninus tamen accmrate. Calendarium vetuftum Lj-renfis monafterii ad xxm folum annuntiat Sofium hisverbu: San&i Soflii diaconi, Baronius cumplc-B x rif- u ACTA SS. JANUARTI EPISC. i rifqnt rtctntioribns S. Sofium todm die repetit iif-dem fere verbis, qttibtts ttfus efl Ufuardxs. Jam ve-r'o ex hac S. Sofii commemoratione ad xxm Se-ptembris, Jznu&rii vero ad xix, evidenttr coUigitnr, illos ditlis diebtu non coli ob martjrium tunc con-fummatum, quia eodem die ambo coronati funti uec uUa eft ratio, cur unum magis quam alterum ipfo martyrii die coli dicamns. 11 Si conjeEluram capere licet ex Faflis Hiero-Ain Se- uymianis, aliqui ex Martyribus noftris, autfortajfe omM*< prioribus poft martyrium temporibus culti Mqrnt So- f»er**'?f»">«ui *d vu Septembris. Certe codices ciis Bene- Florentimi aliquos eo die annuntiant Beneventi. ventt amtun- Codex Epternacenjis, ceteris ibi correUior , ita ha-tiatus : bet: In Benevento Januaiii, Fefti, Acuti, Defide-zii. Jidemquatuor leguntur etiamin codice Corbei-enfi, & in codicibus ipfius Florentinii, fed cum a-liqua confufionc , quod Sinotus martyr & epifco-ptts Capuanui, de quo ad eumdem diem egimus, aliis legatur fic prapofitus , acfi ad Beneventanos fpedartt. In codicibus Rhinovitnft & Richenovien-fi de his folum legitur: Et in Benevento Januarii, Fefti, qui habentur etiam in Corbeienfi breviore. At apud martjrologos pofleriores de his iUo die ni-hil reperio. Vel fic tamen dubitare vix poffumus , quin Beneventani Januarium Ktiifr»f'— fitum, cum Fefto diacono & Defiderio ItHore ejufdem eccle-fia, fingulari cultu honoraverint ;cumque iilis Acu-tium in Faftis additum videamus, licet hic alias minus ad Beneventanos fpeElart videatur ,fufpica-mttr S. Januarium cum omnibus martyrii Sociis Be-ttevcnti fuijfe cultum die vn Septembris. Utrum ve-ro is fuerit dies martjrii , an dies, quo SS. Fefti & Defiderii corpora Beneventum funt tranjlata, necdum fatis perfpicio. Pofttritts tamen magis tft verifimilc• SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC; 13 12 Menft Oclobri qudtuor diebus confcquen- ad 18O&» tibus aliquid de fanilis Martyribus noftris legU J™ & die-tur in Hicronymianis apud Flortntinium, &ina• "'/'jP1™"-liis ttiam Faftis. Ad xviii textus Florentinii ba- pJug!jSt bet: In Campania, civitate Pitioli ( inEpterna-cenji & Corbeienji reRe PuteoJis ) Januarii & Eu-tecis. In Eptcrnaccnfi Januarii & Eutycii. Scd in Corbeienfi, Januarii & Felicis , mendose pro Eu-tychis vel Eutychetis. Ricbenovienfe habet: In Campania civitate Puteoli, Januarii & Euticetis; Plures e Martjribus noflris recenfentur ad xix, fid fimiliter magna, cum confnfione apud Florentinium, qui in textu habet: Neapoli, Sufli. Januarii. Fe-fti. Defidcrii. In coemeterio Poteoiis Proculi &c. Vidtntur hic quinquecnumerari, nimirum Soiius , Januarius, Feftus, Defiderius & Proculus, fcd huic Puteolis deinde alii adjunguntur Socii, ut et~ iamfit in Corbeienfi codice , qui eofdem quinejue recenfet. In codice Epternacenfi non minor efi con-fufio: plures tamen ibirecenfentur Neapoli & PtU ttolis; fed ipfi Januarius omittitur. Demum in co~ dice Richenovienji ad eumdem diem omnes feptem rttlc enumerantur hoc modo : In Neapoli, Ja-nuarii, Sofii, Proculi, Eutycetis, Acutii, Fefti & Dcfiderii. Ad fequentes dits xx & xxi rurfum alitjui OX hir A/f.«ytyriUu< tn Hiemnymianis COUt» parere videntur , fed minus clare, ut merito exifti. mare poffimus , illos folum ob aliquam feftivita-ttm Fafiis Hieronymianis fuijfe infertos ad xviii & xix OBobris ,aliis vero diebus vicinis quorum-dam nomina reperiri ex folo errore ittorum , qui antiquiffima illa Martyrologia tranfcripferunt.au. xerunt, multifque modis ex ignorantia luxarunt. Apttd Grevenumfimilitcr adxix OElobris eft com-memoratio fandorum Januari» 8c fociorum ejus Martyrum, In codietUfuardino Rofwejdi annuntia-B 3 tur jtfud Gr£. cos Santti anntmtian-turod 19 Septembris {p-odii A-frilis, 14 ACTA SS. JANUARTI EPISC; tur hoc modo: Bencventi, Januarii epifcopi & So-" ciorum ejus martyrum. Mittoplures recentiores ad eumdem & prttccdentem diem, quUitti ex Hiero-nymianis fua hauferunt. 13 Apud Gracos celebris eP. S. Januarii & So-ciorum martyrum memoria duobus diebtis diverfts. Ad hunc diem xtx Septembris celebratur clflginin Aienologio Gracorum , quod jujfu Baplii impcr eto-ris Porphirogeniti feculo x concinnatum, & nuper , Urbini editum ejl cterd eminentijfimi Cardinalis An-nibalis Albani. Eodem die legitur in A>ienoU?io , quod Sirletus Latinum feeit; fed inhoc [imiiiter celebratur ad xxt Aprilis, ut a Majoribus nojiris obfervatum efl in Pratermijfts ad ijlum diem. Me-naa impreffa ad eumdem diem xxi Aprilis OJJL» cium de S. Januario & Sociis exhibent, idqne et-iamnum peragunt, ut liqutt ex novijftma editio-ne Anthologii Gracorum, in quo idem prafcribi-tur OJpcium cum commemoratione de S. Theodo-ro martyre. Nomina quorumdam ex Sociis Janua-rii nonnihil luxata funt, quamvis alias numerus & ofpcia Jingulorum exaEle rtferantur. Annuntiatio-ncm ex Graca Latinam fecundum litteras facio, & fubjungo. Eodcm menfe ( Aprili ) die xxi, fan-fti hieromartyris Januarii epifcopi, Probuli, Sof-fi , 8c Faufti diaconorum , Dcfiikiii lc&oris , Euty-chii 8c Acutionis. Nomina etiamnum eodem mo-do eferuntur in novijfma Anthologii memorati e-ditione. Mutatio vero, ut quilibet facile adverte-re poterit,in hifce conjijlit, qubd, qui Proculus etpud Latinos , ibi fit Probulus, qui Sofius aut SofTius , ibi SofTus , qui Fcftus , ibi Fauftus , <7ui Eutyches > ibi Eutychius, ac dcmum qui Latinit Acutius , ibidcM Jit Acutio. In aliis quoque Gra-corum Faftis nominaaliquidluxationispajfafunt, ftc tamen utfacile cognofci pojfmt. 14 SOSII , FESTI ,ET PROCULI ETC. 15 14 Grttci porro dit xxi Aprilis S. Januarium utboc die & Socios colunt, tamejuam illo ipfo dit martyrio coronatos, qutmadmodum clare indicant vtrjicu- ? Mofcot. U in Mtnais adjunBi. Hanc verb ipforum opinio-ntm de die martyrii non videri improbabiltm, ntc AElis vetufiitrtbus contrariam, fuo loco ofltndam, ubi de ttmpore martjrii agetur. In Ms. Sjnaxa-rio Graco , ejuod ftrvatnr Parifiis in bibliotbtca cottegii Societatis Jtfu , ad xx Aprilis iidtm rt-feruntur ; fed id foltm videtur faEium tranfcri-bentium errore, quiverba unius iiei adaliampro-xime pracedentemtrauflulerint.Nam & Tjpicum Sab* confpirat in xxi, & plures Fafli Mss. Gra-ci,t]uorum antemecatalogos, autipfa etiamver-ba habeo, & Mofci demum, Gracorum fefla ct-Ubrare foliti, S. Januarium ad xxi Aprilisprima loco annuntiant, tam in Ephemeridibusfuis, qnam in Menqlogio Slavo-Rujfico. Quod fpeilat ad elo-gia , quibus Graci S. Januarium & Socios cclebra-runt , ea brtvitatis gratid pratermitto. Obfervo tamen generatim, omnia, cum imprejfa tum ma-nufiripta, ex aliis videri Attis compo/ita , ejuam quibus ufus efl Beda aut Florus ad concinnandum tlogium num. 5 datum, cui & fequentia Latino-rum confonant. Nam Latini judicem, fub quopaf-fi funt SawSii , twim,t Dracontium , Grjtci omntt Timothcum. Latini flent de fuppliciis S. Janua-rio ittatis ante abfciffunem capitis , Graci ea rt-ftrunt, quamvis minits prolixe, quam in AElis , nec cum tiifdem plane adjunElis. Veritm de his plu-ra in AElorum examint. Ferrarius in Catalogo gt-ntrali ad 1 Maii & rurfum ad 2 commtmorat tranflationem S. Januarii. De ultima ejufdem tranf-latione Neapolim apud nos mentio efl in Prattr-miflis ad xm &adxivjanttarii. Vcrum&tranf-lationes quatuor illms SanEli, & varias ipfiusfe- i6 acta ss. januarii episc.j, flivitdttt fitis locis ttbtrius txplicdbo. § II. A&a varia: primorum col-Iatio & examen. j48a vttrio- A Ct4 S. Januarii & Sociorum varia tdita funti rum ex bis alia nomine ipfius Januarii infignita, alia So- Martyribus fij diaconi Afifenatis , iHter S. Januarii Socios ce-— - lebcrrimi. Qui Att* S. Januarii fcribeudafibi pro-' J r a- pofiterat, non poterat S. Sofium aliofif»e ALi-ty-rcs omnino pratermittere, & eorum faltem nomi-na & mortem comntemorare dcbcbat, nifi ea ipfit omittere voluijfet, ejua utcnmcjuc faciebant ad glom riam Herois, quent celebrandum fitfceperat. Tant pauca tamen de S. Sofio & aliis Afartyribus di-xit colledor ASlorum S. Januarii, ut Afifcnatcs, ad ejuos S. Januarius minus attitiebat, fuum ejtto-, ejue feorfum celebrarc volucrint martjrem Sofium i ji£la quam fincera S. Januarii Afla, edidit pag. 1R9, prafixo hoc titulo: Vita fan&i Januarii, gtix re-peritur fcripta in codice, confedo ab abate * Lan- *i. e. abbatc dulpho de anno millefimo, bifccntefimo, odua-gefimo invenerabilimonafterio fan&i Stcphanide Bononia. Obfervat Mazjtchius, alias ItElumfuif-fi > abbatiantc Landulpho pro ab abbate Landul-C a pho« n'.multa ent cum frimiscom- AUa itta cxftabattt ante Joa»-nem diaso-nm i .16 ACTA SS. JANUARII EPISC., pho. Addit Sabbatinus ad xix Septembris pag, 81 pro bifcentcfimo in codicc legi centefimo. At parvi ifta funt momenti. Porro initium horum A-Elorum planc idem eft cuminitio primorum A£lo-rum in codice nofiro, excepta folum voce fexies. quet apud Mazjochium fepties ,uti etiam AEla pri-ma habcnt in variis codicibus. 19 Obfervat autem reEle Mazjochius in Anno-tatis pag 161, non initium dumtaxat idem ejfein AElis fuis & inprimis S. Januarii, ( Baroniana vo~ cat, quod ea habuerit Baronius; ) fed multa et-iamfaEla diUaque in utrifque refcrri iifdem plane verbis. Ex eo autcm inferre nititur, multa ex fuis ittis AElisin Baroniana aut noftra ab horum auElore fuijft transfufa.Verum ex itta fimilitudine AElorum, eadem frequenter continentium, tantum inferrile-gitimc poteft, alterutrum ex altero hau/ijfc. Qua-re magis videtur examinandum, utra fint vetu-ftiora,indeque(latucndum,nter alterius vcrbaad• eptaverit. Nam Mazjtchius adco Jibi pcrfuafit , AEla fua reliquis omnibus vttuftiora ejfe, ut ne locum quidem invenire valeam, ubi majorem.il-lam monumenti fuivetuftatem probare conatusfut-rit. Hac de caufit fedulo ipfe coUigam argumen-ta omnia, qua protulit ad AEla fua commendan-da, & fine utto prajudicio dMgtttter examinabo vetuftatem ittornm ,c»mnoftrorum antiquitate col-latam. 20 Primo certttm mihi (ut & ibidem Maz.o-chio vifum) apparet & indubitatum , utraque A-Ra fuijfe confcripta ante tempora Joannis diaco-ni, qui feculo x concinnavit AEla S. Sofii, apud Mombritium & Surium edita, & latius infra e-xaminanda& recudenda. Ettnim clarum efi, Jo-ttnnem diaconum ex ntrifqut AElis multa haufif-fe, ttt ojltndam in Annotatis ad AEltt diaconi. Sf. SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. a i SuHttdo Mazjocbi» pUni ajfcntior, exiflimanti fua tlla jitta a Stephano Ntapolitano cpifcopo fuggc-(ia fitijfe Joanni diacono, mt iis attretur ad slcLi S, Sofii confcribenda. Nam Stephanus Joannem, recu» fantem AftaS. Sofii fcribere .nefalfa [cripfijfedi-■ccretur,ita alloquitur apud Surium in Prologo: Eft cnim exinde ( id eft, deS. Sofiigeftis ) quaedam fcri-ptura, lcpida , ut reor, digeftionc contexta, quam me olim vidiflc rccordor, 8c quidcm, quoniam longi temporis mcmoria relabitur , idcirco cun- -ftando aflero , utrum necne fandi Januarii Geftis, cum quo fortiflimus Chrifti Athleta immortalem percurrit agonem, aliqua cx partc fit diverfa. Ta-men iiaec qualicumque ftylo prolata conftct, fu-menda eft a te , &, ficut certum cft tuos fccifle ma-jores, quaeque fiunt fupcrflua, relcca, neceflaria fubroga, inepta abjice; 8c una cum his, quae de inventione corporis ejus funt , fide tua , qui inter-fuifti, in civilem redige compofitionem &c. xi Ex his certo colligitur, prattr A3a S. Ja- quiiisufus nuarii, qua tunc vulgaria trant, exflitijfe aliquod eft,fu ta-fcriptum, in quo plura refercbantur de S.Sofio, nun.utubi-quam in AZlis S. Januariii ittudque a Stephanoe- 2'«- pifcopo vifum & fuggeflum Joanni diacono , dt u/tnf> S. Sofii geftis fcripturo. Ttrtio dubitabat Stepha-nus, an WmA fhriptnm im nmnibms ronjonaret A-tlis S. Januarii, qut optime noverat, & pro ve-ris procul dubio habebat. Hoc dicit his verbis: Cundando aflero, utrum necneS. Januarii Ge-ftis... aliqua ex parte fit diverfa, firiptura ntm-pt illa de Sofio. Qttarto voluit Stephanus ,ut, qua-lifcumque foret fcriptura, cum faltem plurade S. Sofio contineret, iUam in manus fumtretjoannts, refecandoque , addendo & corrigendo, ex illa for-maret S. Sofii Atta. Qttinto dubitandum nontft, qnin etiam defidtravtrit Stephanus , ut Diaconus C 3 Atla ii ACTA SS. JANUARII EPISC.; AEta S. Sofii fic concinnaret, ut Affis S. Janua-rii plane ejfent confina. Certejoannes diaconushoc ftcit,&, ubicttmque dijfonant AEla vetujla SJa. nuarii ab illa fcriptura deS. Sofio, tjuam nuper luci dcdit Afamochius, S. Januarii Affa fecutut ejt Joannes, omifsa illa fcriptura. Namfecundum hanc fcripturam fub Dracontiojudice coronatifunt San. Si. Atfccundum AEla S. Januarii, cui ajfcntitur . Joannes diaconus, Sanlliomnes fub Timotheo prt-• Jidc ad coronam pervenerunt; licet S. Sofius cttm tribus Pttteolanis jam in carcerem ejfet conjeSut d Draccntio , priufjuam Timothcui adminifir*. ttonm Campania obtineret. Rurfum Joannesdia. conus potiiis fecutus eji ASa S. Januarii, chii,in quibus eadem verba dt eondita S. Januarii baftlicapag. 278 leguntur, mox adduntur plura , nimirum tranjlatio S. Januarii Neaptlim , & dies,quo feflivitas ipftus celebra-tur; tx quibtts videtur infercndum, AEla ittafuijfe confcripta pofl tranjlationem. Quodvero fufpicatur Mauochius , pofteriora itta de corporis tranftatio-ne AElis antea Grace confcriptis addita ejfe, quan-do reddita funt Latina, admodum inctrtum eft duplici ex parte. Quippt, licet M.tz.ochius mul- 24 acta ss. januarii episc., titm contendat , uitla iUa primiim Gracc confcrfr pta tjft cx Gracis faSa Latina; multaqttc aU Itgct ad id probandum, vthcmcntcr tamen dubito, an opinioncm fuam pcritis lingua Graca Jit ita ptr-fuafurus, ut nullum rtmancat dubium, imb etiam , ut cam pro vertt aut magis probabili Jtnt habitttm ri. Ego certe ftjlum Grttcorum in Aftis Mazjt~ chii rtperire ntqueo. Obfcrvationes vero ipjius ta-les ejfe credo ,ut magis oftendant, linguam Gra* cam Mazjochio ejfe cognitam, quam Atta ad La•* tinum fermonem ex Gracofuijfc tranflata: omnia enim iUa, in quibus he/lenifmos deprekendere fe credit, anSloris aut exfcribentium mendafacile ejf» pojfunt. 24 Vcrum nolim prolixam hic texere difputa* refertwr fri~ tiontm ad examinandum, Jtlane illa fuerint pri-mitm Grace an Latine fcripta, citm id nihil prom dejfe pojftt ad illorum fidem augendam aut minuenm dam, nihil conducere valeat ad majorem Ulorunt aut minorem vetufiatem deprehendcndam. Sive r-nim Latine Jive Grace fcripferit auElor AElorum j fateor, addi potuiffe ea,qua in illis de tranfiatio-ne S. Januarii leguntur; nec minusfateri debet Ma-zochius, incertum effe,anittafucrint addita , tt-iamfi AEla Graca fuiffe credamus. Omijfit igitur difputatione de origine Graca aut Latina AEtorum , qua prolixa magis fieret, quam utilis ifolitm ob~ fervo ,nuttum proferri codicem,in quo AEla fine tranjlatione leguntur, & aliundc ttiam probandum, non tam vetufia ejfe AEla Mazjochiana, uttranfi latio S. Januarii ncqueat cffe primi auEtoris. 2j Aliud argumentum, q.uo evincam , AEtd Mazjtchiana noftris pofteriora ejfe, ex cottatione u-bus oftendi- trorumque defumo. Referunt AEta Maz.ochiana tur , noftra p4. 272 sJinmmam ex capite S.Sofii emicantem d effe vetujtw- s efi vijam, indtqHt Januarium pre- ' dixiffe ma corforts tranflatio, mn item in vqftris: aliis rationi- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. l f dixijfe , S. Sofium manjria corenandnm. Falhm hoc tjnfmodi e(l, ut non minorem S Januario lan-dem conciliet, qttam S. Sofio , ciem S. Januarius tion modo folttt dicatar flammam illam vidife ; fed ttiam voce prophuica martyrium S. Sofii pra-dixifle. lloc igitttr fatlum uon debebat omitti in jiEiis S. Januarii ,ft notum futfct auElori. Ighotum vca ejfe non poterat ,ft ille ex AElis MaxAchia-nis fua de S, Januario compofuit. hatjue necejfa-rib diccndnm, sitU Mr.z.ochiana non fuiffe vifd a colleElore AElorum S. Januarii ; citm hic necpof-fet fiec deberet vaticinium iflitd S. Januarii omit-tert.fi ittttd legijfet in AElis , tjua antt ft habe-bui, & magna ex parte exfcribebat. Omitttrt fi-miltrr non debuijjet, e/ua de amicitia inttr Janua-rium & Sofium inAElis Alauochianis reftruntur^ Nihilo magis inducere debebat Timotheum pra-fidem, fi omnia coram Dracontio pra/idt fuijftnt ptraEla , ut habent AEfa Mazjochiana. Itatjue , cum alter alterum exfcripferit , ut ex coUmone fit manifeftum, nrcejfe efl , ut dicamus, AEla Ma-uochiana ex AElis S. Januarii fuiffe compofita, & aliunde partim attEla, partim corrupta a fcripto-re ignorante , aut certe miniis perito- 3.6 Exiftimabit fortajfe Maz.achius, ttlum hoc vcc pitifl non minori cffiiMci* nprvcmirwAum iu AEla HO- Maxochi-flra , citm autlor Mazjochianus plura etiam pra- taf*em termiferit ex illis,~ tu mihi perfuadto , prout in Annotatis obfer-D 2 -a8 ACTA SS. JANUARII EPISC., v*bo. Difplicet non minm S. Januarii oratio con. tra tyramnm , qni ta oratiene dicitnr in aci-tatem incidijfe. Difplicet, ant fnfpttta faltem e(l ta ipfa judicis cacitas , fecHtaqne per preces S. Januarii fanatio. Sufpefta demnm eft mors tj-ranni. Hac omnia parum fidei mereri , ultro a-gnofco & profiteor; prafcrtim cum auEtor non fit contemporaneus ; fed medio falttm feculo , & for-fan toto pofttrior. Etenim narrat ,confiruEtam fuijfc S. Januario ecclefiam in loco ftpultura, nec iliius ccclefia conftruElionem reftrt ut novam, ut omnino verifimile fit, AEta fuijfe confcripta non diu ante corporis tranflationem , five vergtnte ad finem fc-culo ir, aut inchoato v. Hac igitur, qua jam re-cenfui, fidem, faltem indubitatam , non mercn-tur in ASis auEloris tanto tcmpore poflcrioris: nt-' que illa leguntur in AElis Mazjocbianis. Quarc hac omnino praferenda effcnt , nifi in aliis pecca-renty & ex variis indiciis vidcrcntur fcrius fcri-pta. Siautem confliterit ,fcriits tffe fcripta; conflat Jimiliter, multa ex aliis defitmpta, & iis meiiora tton ejfe. 30 Accipe itaque ,lcEior, non pauca, qua in in AEiis ve- AElis Mazjtchianis vidcntur improbabilia. Primo rJ M*zo- S. Sofius dicitur captus, carcerique inc/ufus: deinde chiasisali- vtry0 condcmnatus ad mortem. d- rezera capite cafus. Atttmen nuila ufpiam fit mentio de ipfius intsrrogatione , acji plane inauditus ad morttm fuijfet condemnatus & occifus. Hic vero e(i contrst omutm confuetudinem judicum Romanorum , qui Martjres <*d mortcm damnarenonfolebant, nifiin-terrogatos & auditos, pratcrtfv* n in cnjibus extra-crdinariis. Qjtare incrtdtbilt tft, Sofium Jine ttl-lo examine fuijje occifum. Qttidtrgo cattfa effedi-cemus, qtiod nihil fcriptor illt habcat de interro-g.irim Sofii, dt quo prttcipnc fcribtbat ? NuU.im *liar» SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 29 tliam reperio canfam, quhm quod dia pofl fcri-pferit, nibilqite finguUrt dt Solii intcrrsgattone invenerit in slciis prioribas: nttm illorum attSlor folum gcneratim de Sofio, & tribus Martyribus Ptt-ttolanis ^/.vi/,divcrlisfuppliciis maceratos fuijfe de-trufos in carcerem. Secundo qttando narratnr com-prehcnjio S.Sofii ,nonadditur, tjtta in civitateftte-rit captus, & utrum Mifeni, an Puteolis fuerit earceri mancipatus: quod rurfus non erat filen-dum ab auEiore ferecontemporaneo , qttalemfuum credidit Maaochius. 31 Tertio improbabilt efi, S. Januarium cttm SS. Fefto Defidcrio vcniffe in carcertm , ibique publice fuijfe conqueftos de Sofii captivitate , citnt iit fervore perfecutionis ultro fe tyrannis tradere minijiri ecclejia non dtbcrent. Quarto magisttiam improbabile & plane ridiculum eft, qttod ibi in Aftis fequitur. Nam fecundum Atta militcs habebant mandatum de capiendo Januario Cr Sociis, co-gnofcebant ipfos, nec tamcn comprehendebant, fed iis dimijfis, judicem moneb.tnt. Qttintb improba-bile eft, tjuod dicitur de arena parata , ut Santli feris objicerentur ,& de rt tota omijft, quod jndex nomihil tardajfet. Cum enim ad publica illa fpe-tlacula maximus tfftt hominum concurftts, nbn facile omijfutn fkiffct fp*tt*cMlum. Etvoro non de-fuijfe tempus, abttnde docerent fcqnentia, quatam-tjtt.im eodcm diefaila narrantur. Sexto parum ve-rifimile eft, qttod dicitnr de Proculo, F.utychetc & Acutio captis, dum alii ad fupplicittm duceban-tur, & jujju prafidiis una oceifis cum ipfis ftne ul-lo examine : Ji e/ui enim fic occifi aliqtiando fite-rint, id faltcm rarijfmum eflp*nec credeudum au-flori tali , cum in aliis Atlis diu ante capti rtfc-rantur. 32 Ex difputatit eolliget ernditus leEltr, Un- D \ gijfi- wm miitut fmit impro-b.ibilia , aliatfmiw vicem rtpu- ■jo ACTA SS. JANUAWI EPISC. ? gijfme abejfe me ab opinieue Mautchii, qui A&a fua commendavit ut pulcherrima, ut antiquitate, breviloquentist, fimplicitate nec non gravitate 1'e mirific^cotnmendantia ,*c demum ut fincera. At, mt judice , e* Atta nonfunt antiquitste otnmtn-danda nec pulcbritudine: fed hominis funt tonge pofterioris , qui S. Sofium exornare voimt, ideoqne initio dt ipfo narravit omnia, qua dicebantur Mi~ feni j cumque S. Sofii martjrium referre non pof fet, nifi ttiam de S. Januario & aliis mcntionem faceret, ex AElis ittius felegit, qua voluit; alia "vtro aut omifit aut mutavit pro arbitrio. Hinc ttec breviloqucntii laudandus efl , fed filtntio fuo de S. Sofii interrogationibus ,& cruciatibus mar-tjrio praviis , tam hujus quam aliorttm, apette prodit,nihihfibicompertumfuiffc degeflisin martj-rio prater ea, qua legebat in Attis S. Januarii. Si u-fus ejfet /implicitate ac gravitate debita ,fi inventa in Attis S. Januarii uumquam mutare voluijfct j non totits in brevi lucubratione ajfcreret oppofita &con-traria. Apud Mazochitm num. i ajferit, Santtos propter metum paganorum non facile in publicis locis comparuijfe, idque omnino. probabiliter. At num, 3 S. Januarium cum Fefto & Defiderio per-ducit ad carccrem, eoquemodo loquentet inducit, ttt non pojfent non innottfetrt. Sic num. % Procil-lum diaconum cum Eutychete & Acutio pubiice de condemnatione SanEiorum facit conquerentcs. Componat iUa cttm prioribus, & cum prudentia hgibus, qsti poteft. 3 3 Certe fex ittorum Mirtjrum eemprebtn/te ut poftpo— fittis verifimitis efl , prout refertur in ABis S. Ja-ttcnda bae nuarii: at non facitb credenda, prout narratur a-fm friori- p„d Mazjochium , & prioribus ittiusfcriptorisdi- . bus, ubi dif- ^is contraria. Secum ptignantia cjfe militttmver-fctuitatt. bantm. 3apndMax.9cbinm,jam obfervavi.N.im SOSH, FESTI, ET PROCULI ETC. Jticunt, vtniffe Januarinm & Socios ad carcirtm, & fibi mandatam fuijft tornm comprchenjiontm: ntc tamen ceperant. Rttrfttm nnm. 4 pugnantiit lo-ejttitnr auflor, dum ait, nimis ferh fstijfe ad Sttn-tios beftiis txponendos; mox tamcn refert, rcdtf Elosex amphitbeatro Sar.Bos, feutentiam di£Iat.tm, SanElos extra civitatem dttttos ad locum fupplicii, denuntiatos judici tres Chriftianos, hofque ejnsjuf-fu captos, & cum reliquis occifos. At hac omnia plus ttmporis exigebant, tjttkm neceffarium erat (l dicitur, miffum a Diocletiano fuiffc Timotheum judicem , qni allo nomlnc Diacontiuj diccbatur, Cetera omnia confonant AEtis S.Januarii/>W»»» lo-co edendis. Horum AEtorum exemptar accepimut tx codice abbatia Richenovienjis in Sutvia, mif-. fttm anno 1748 aP. Mauritio Chardou S. J., dt Opere noftro optime merito, & anno 1753 adme-tiorem, nt fperamus, vitam tranjlato. Aliudexem-plar ifti confonnm dndtm habuimus ex codicc S. Maximini Trevircnfts. Notim tamen cxdiEf isMss. inferre , judicem , fub quo paffifttnt Sancti, alio nomine Timotheum, elio Dracontium fuiffe appel- latnm ACTA SS. JANUARII EPISC., UtMt». Fnit ifta conjeHnra illins, qni mtdio tvo antiqttis AElis novum ajpttre initittm voluit, quod judiCtm in AElis Timotheum , alibi vtro, in Mar-tjrologiis , opindr, Draccntium invenerit nomina-tum; fed multo rtEliusJoannes Diaconus Dracon-iima facit Ttmothti deccjforem. Nam Dracontiut quatuor ex Martjribus tioftris comprehendtt, & carceri mancipatos rtliquit. Trts verb alios cont-prthtndi juffit fucccjfor ippus Timothtus,cujus man-dato omnts dtmum occiji funt. 3 y Neque folum duo illi jadices comparent in alia S. Pro- AElis Joattnis Diaconi, de quibus mox aoam ; fcd culi vomine ttiam AEla Mss , S. Proculi nomine \nfigmta , wjigntta. Dracontium nominant, & dehtde Ttmotheum, o-mniaque referunt eo ordine, fed brevius, quo rtla-ta funt ajoannt Diacono. AEla illa S. Proculi tx Mss. ecclefia Puteolantt anno i tf 3 9 ad Majores no-ftros mifit Antonius BeatiHus, fcriptis non paucis notus, & in Opere noftro. frequenter laudatus. E-dam brevia hac AEla loco tertio, licet parum aut fere nihil addant ad AEla S. Januarii. Ex ilhspcr-fpiciet leElor diligens, Puteolanos non inhtfiffe A-Elis Mazjochii ,fed primis S. Januarii AElis.Obfer-vare nihilo minus poterit, multa in AElis Puteo-lanis brevitatis gratia omitti , ficut non pauca 0-mijfa fuerunt in AElis Afazjtchii, cfrnt videntur fuijfe ecctcfia Mifenenps; indeque ttlterius conclu-det, non flatim pro ficlitiis habenda ejfe, qua prfr ttrmiffa futrunt in AElis particularibus. m <5 III. * sosn, FESTI ,ET PROCULT ETC: SIII. A6la a Joanne Diacono ex antiquioribus compofita, una cum Tranflatione S. Sofii :■ plura tranflationum Adla, & quo ordine omnia edenda: A-dla Graeca fabulofa, Vitae re-centiores, ORdo rerum nos perduxit adjomntm Liaco- fo/tmetdia-num, qui Afta Martyrum noftrorum fcripfit conus Nea-fub initinm feculi x, qnando corptts S. Sofii ex Mi- folitanus . fenate cafietto Neapolimfnerat tranfiatum. Scripto- »«» «rca res Neapolitani tranfiationem ijlam pajfm fignnt 970» anno920, indeque fequeretnr, AEla a JoanncDia-eono fuijfe confcripta eodem anno 920, aut non dite pofi. nam fatis ipfeinftnuat, nonlongo poflpradiElam tranfiationem ttmpore Atta hac fuijfe compofita. Vc-rum , ut obfervat Mttratorius tom. i Scriptorum Jtalia part. z pag. 287 in Prafatione ad Chronicon Joannis Diacont, ajftgnaiiU„ trm»JUtiwnis auuus nequit certo probari argumento. Jmo crtdidit Mu-ratorius,multb citiusfaElam tranjlationem, itafcri-bens: Fallitur Ughellus in aflignando tranfladonis memoratas anno, nihil enim in ea narratione occur-rit, quod tempus indicet illius facri operis, idque iongi antea fadtum opinari pofliimus. Hxc quidem celeberrimus Muratorius , cui ajfentior , annttm 920 non ejfe defignandum. Namexeottatisinvicem duobus Opufculis Joannis Diaconi fatis trui potefl, ntn iongb anne 910 pofieriorm tffe tranfiationem. E ?7 M ACTA SS. JANUARII EPISC., 37 Etenim landatus Joannts in Chronieo p.igl fei nm iiu 317 hac fcribit in geftis S. Athttnafti epifcopi Nca-foH nrmttm politani: Eodetn quoque tctrpore Mifcnatis ec-(^Vrlw/L- clefia ' Peccatis exigentibus, a pnganis devaftata tionemS.So• ?e VMfi*t'*He iUitts civit.ntis in tranjlationefic hfcripfit, ioquitur: Nam fexaginta evolutos jam pen£ per annos ab Hifmaelitis (id eft, Saracenis ) erat de-molitum oppidum illud, & ad foium ufque pro-ftratum. Itaqut ruina Mtfeni contigit in epifcopa-tn S. Athanafii, & fexaginta ftre anttis ante tranf-tationem. Epifcopatum adeptus eft S. Athanufius ul-limisfere diebus anni 849. Nam, tefie Diacono , obiit anno 872, die xvjulii, fcdit vero annos xxn, inenfes fex, dies xxiv , ut idem habet p ig. 3 15. Jtaqtte creatus efl epifcopns circa fefla Natahs Do-mini anno 849; feditque fub tribus ducibus Nea-politanis, videticet fub Sergiolpatre fuo, fttb Gre-gorio fratre, &fub Sergio IIfratris filio, quemad-modum narrat jounnts Diaconus, ex quo Vita S. Athanafti apttd nos data-ad xvjulii. DefhuBum efi Afifenum Sergio I ducatum tenentt: nam Ser-gitts I bona ecclefia Mifenatis deftrulla, rogante S. jithanafio, dtdit Neapolitana. Attamtn illa va-flatio non videtur contigijfeprimo anuo epifcopatus S. Athanafii, cum ante illam alit quadam Atha-nafiigefta narrentur. JcftmElio vids- tnr figenda uno alterove annopofiannum 850 , & conftqtteMtr tranftatio S. Sofii, annis fere fexagin-ta p-iftcrior, tton ditt poji 91 o. Muratorius in An-ttalibvs Italia ad annnnt 845 refert, Mtfenums Saracenis fuiffe captum, ut etiam habet Joannts Diacorus in S. Joannt epifcopo, derejfore S. Atha-nafii. Itaque Saraceni eam civitattm aliquot annie pajfederunt, & demtem dcftruxtrunt. 38 Porro laudatus Joannes plura fcripfit Opu-fcttla, ut ipfe ttiam innuit primis prologifiti verbis t Poft ' sosn, FESTI, ET PROCULI ETC. Poft nunnulla tyrocinii meiOpufcula &c.Ex his pfif.ttrtta- spud kos tom. ijanuariiiti jippcndiccpag. 1098 HaOfufas- edita cjl Tranjlatio S. Scverini, confcripta ad pre- Of}?ro~ . ... J r „ r, nicomhHX*-ccs Joannts *.-jbatts,quo fimiltitr ro»ante & Stepha- fj . fto epifcopo impsllcnte, sttla & Tranfixtionem S. So- fii confcripfit. Veriem illa S.Severini Tranflatio non fuit ex tjrocinii Opufculis, fcd vcrifimiliter fcri- pta efl anno 909 aut 910, tjutmio contigit, aut non diupofiycerte ante hanrTranflationem, in tjua de illa auHor mcminit, tamquam de re non ditt etdmodumpraterita. Atinter priora Joiinnis Dta- cohi Opufcula ccrtb efl Chronicon epifcoporum Nea- fttUtanornm, ex ejuojam varia apud nos datafunt- SanSlorum Vita, & ejuod totum edidit Muratoritu loco jam affignato. Perduxit auttm Chronicon i- flttd ufijue adS. Athanafii mortem , five teftjue ad etnnum 872 , & fubinde in/inuat, fe juvenemfuif. ft, dum illnd fcribebat. Alia illius Opujcula enu- mtrantur in Prafatione ad Chronicon. 39 Hictamencum aliis obfcrvandum, nonduos necgeminot fuijfejoannes cccltfia Ncapoiitant diaconos ittorum is jo-nmes , Opufculorum aultores , ut nonnulli crcdidcrunt. M Fundamentum Hlitts opinionis exponit Sabbatinut, modo epifcopus Aquilanus, in Vttuflo Calcndario Neapolitano, menfe Septembri pag. 82 ,in hunc mo-dum. Eratjam in vivit Joannes Dtaconus, tjuan-doepifcopus trat S.Joannes IV, anno 849 defunm 6tus. Quomodo ergo , incjuiunt, anno 920 adfuit tranflationi S. Sofii iRefpondet Sabbatinus, non ef-fenectjje.ut anno 920 multiim fuperaverit annot ottoginta. Hactjuidcm atas non eft incredibilis; at mihi non vidctur neccffaria. Ettnim nec anno 920 fafla efttranfiatio , ut jam vidimus: ncc invenio, an meliits probatum fit, Jeannem Diaconum S. Jo-etnni epifcopo convixiffe. Si tamen pofierioribus »'/-iius annis fuerit natus, tantim trat atatis media E 2 »'«- ACTA SS. JANUARIIEPISC. inttr annos ftxaginta & feptuaginta, dumfatlaefl tranjlatio, non dist pojl annttm 91 o figenda. Et fa-ve qua ipfe dt ft narrat in illo Opufcttlo, minimt inpnuant virum decrepitum. Quare ab atatt nul-lum plani eft argumtntum pro gemino Joanne; hec ullum efi aliuude. Nam, ut obfervat Murato-riut, Utrobique conveniunt nomcn, munus, pa-tria, & diaconia, quandoquidem utriufque Ope-ris fcriptor appellatur "Joannes diaconus fan&i «Januarii.,, Hac fufficiunt ad minime dubitandum, quin idemjoannes , ejui juvenis Chronicon firipfit, deinde etiam A£Ia S. Sofii & reliquorum Martj-■ rum noflrorum, una cwwSofii tranftatione, in tjua magnam habuerat partem, exaraverit. Quod au-tem uno alterove loco Majores no/iri collocaverint illumfub finem feculi v, ut fludiose obfervat Sabba-tinus pajt, 83 , id falium ex lapfu memoria, cum ftpiffime atatem ipfius reUe affignaverint. 40 Quod modo fpeftat ad fidem & cri/im,qui. fcfW* isA~ bus infcribendo ufus efl Joannes; profitetur ille in Prafatione, nihiJ irritum,niliil artibiguum fe fcribc liquioreslw. revol"*/Fe > ideoque nihil dixiffe de parentibusS. venerat, (y Sofii, quia nihil de iUis apud antiquos fcriptum Travjlatio- rtperiebat. Nihil itaque fcripfiffe Joannem prater nem vijam. ea, qua & apudvetuftiores invenerat, & vtra cre-debat, omninomihi perfuadeo , ejuia revera nihil apudipfitm invenio, quodantiquiores non habent. Ufus etiam eft aliqua faltem cvifi in fcribtndo, ut fibi mandatum fuijfe a Stephano epifcopo Ncapoli-tano teflatur. Nam Stephanus detreBanti fcribere , uefalfanarraret, non modo Scripturam aliquam de S. Sofio , cum sillis vetuflis S. Januarii conferen-dam, fuggefferat , fed etiam dixerat: Supcrfiua re-' feca, neccllaiia fubroga , inepta abjice. Hocman-datum fpeElat non folum ad AEta Sofii, per Ma-utchittm edita ,fcd ctiam ad alia omnia, qua Jo- an- SOSII ,FEST!, ET PROCULI ETC. 37 • tnni prtluxerunt: ex omnibus enim nonnuIUrefc-Rm video. Retinuit igitur ea dumtaxat Joannes , tjua ceteris meliora & probabiliora credidit: refe-cuitejuenonnullain variis etiam lucubrationibus in-venta,ut oftendam in Annotatis. Htfcedecauftsnon ejl contemncndum hnjus fcriptoris judicium, cum quia pro avo fuo dottus fuit, tum ejuia in fcriben-do Chronico monumenta omnia ecclejia Neapolita-ntperluftrare debuit. fcl fictamen inficiari nolim, in hac etiam Joannis Lucubratione repcriri fafla. nonnulla, ejua pro certis haberi nequeunt, tum ejuia carent auEioritatt fcriptoris alictejus contempora-nti, tum ejuia talia funt, ut difficulter fidem inve-niant, nifi certofulcianturteftimonio. Hac dc Attis martjrii: Inventiovero & tranjlatio corporisfan-lii Sofii, cujus teftis oculatus eft Joannes,fidem me-retur indubitatam. Dabimus laudata AEla ex Mss., altero Neapolitano, per Beatillum anno 1 eZ 1X fdil* ' & * fif'Ptort *ntn)mo » fi* fincho- derii ,alia- **'1Hi rebusgeflis adfutrat, enarrata tfl. Mira» cula etiam aiiqtta pofl faEla referuntur. Hanc Lu- etiam habeo ex Ms. Vaticano, nimirum ex codice 6074 , tjuocum exemplar exfcriptum nos ipfi anno 17(3 contulimus. Hoc itaque exemplar edere vo-Ini, Annotatifque jam ittuftraveram, ttnando Nea-poli hnc attata efl colleffio Ms. Chioccaretti. Dum auttm adverti, Afs. exemplar ChioccartUi, cum aliis etiam Neapolitanis cottatum , utcumque cor-reElius effe, hoc tam pro tranjlatione Beneventana, tfttam pro Homilia de Miraculis memoranda, pra-ftrtndum cenjiti, Annotatacjut omnia eatenus mu-tanda. Dabo igitur Tranflationtm ex Ms. Chioc-carttti, cum aliis Mss. & editionibus coll.tt0. A-lia rurfum pag. 196 apud landatum Falconium Tranflatio lcgitur j ntmpt SS. Fefti & Defiderii Bt- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC 39 tuvtmnm, eonjcriptd ab antlore non folitmanonj-mo , fed longe ttiam pojleriore, ejni multum fidei non meretnr. Dtmum pofi Tranflaticntm Softijam mtmoratam, Falconiut pag. 21 5 edidit Carmcn 1-talicum Bernardini Siculi , Ordinis Minorum , tjttod compofuit deultimis S. Januarii tnmflttioni-bus, nimirum Btntvtnto ad Alonttm-Virginis & e Montt-Tirgini, Ncapolim. Hic poeta , \ui pofle-rion tranflationi adfuerat, foliim ufui effe poterit' tn Commentario, in quo afferta ipfius tam de tranf. lattonibus, tjuam de fallis aliis examinabnntur. 43 Prattr hafienjts euumeratas tranflationes, fftmOia de FuIcomhs fag. ijj edidit Miracula ,ab Anonjmo miracftlitS. fcripta , antejam tdita a Caracciolo cap. 20 § 25, ItTili"m dt mirM»l« f<">Bi Januarii, in i-pfius fcflsvitate diElam, de t,ua etiam meminit Ba-romus tn Annotatis ad Martyrologium. Noseam-dem anno 1753 exfcribendam curavimus ex codi-ccVaticano 6074, &apographttm cum codict con-Eamdcmrurfum Ncapoli accepimus ex CoUcatoneMf. Chioccarelli, in tjua correttior efl, f ttam in codice Vaticano fape mendofo. Confcripta Juu hac Lucubratio, tjuando corpus S. Januarii ad-er4t Ncapoli, flve ante tranflationtm Btntvtn-tanam pofl annum 817fa8am. At propius ttmptu cxuuti, indtcio invefiigare poffmmrnt. Dabo&hanc Rclattonemex Mt. Chioccarelti ,collatam cnm al-tero Ms. & editione gemina. Ceterum non recenfeo VJficia & alta tjtttdam minoris momcnti documett-ta , & autlaria Aa0rumf fivc edita apud Faico-ntum ,five tranfmijfa nobis manufcripta: fi ejtad tamenin tll,s ptr dccurfum occurrerit, ejuod pof fit conducere adrtftaS.JuHimiaut Sociorum tllu-firundum ; docebo, unde fingula, ejua afftrtntur , e*. nos pervenerint. Nunc verb ordincm omnium taendorum brtvittr fubjungo. 44 4o acta ss; januattfl eptsc. j Ordo omni- 44 Primo edam ABa S. Januarii & Sociorum, ttm de bis qMt reliefnis omnibns vttuftiora credo, & compofi- Mzrtyribus pn.m fecflli ^H4rti 4Ht qninti. Htc e- evdotum, ^^ ^ |x ^ , vitia mnnulla grammaticalia correEhtrus Jim ex aliis Mss. & editis , quantum expedire videbitur. Dabo & Appendicem horumARorum. Sccundo recudam AEla Mazjochii , tamqttam ABa S. Sofii, cujut ' gratia videntur compofita ab aliepto Mifenate, ac verifimiliter pro Officio S. Sofii, adulto forfanfc-culo v aut etiam ftrius. ObjeEliones Sabbatini fqtti conttndit fcculo xxi autx 111 coneinnata ejfe, quia tunc confcriptus eft codex , in quo reperta funt, non moror : neque enim AEla dicuntur compofita, quando in codiccm ahqntm illata funt. Tertio edam ex Ms. ASla particnlaria S.ProcuIi, qua primit plane conformia , & inctrto tempore verifimiliter pro Officio concinnata. Quarto loco ponam AEla ptrjoannem Diaconum tx iUis omnibus coUtEia, & recentiora quidem aliis,pleniora tamen,una cum TranJUtione S. Sofii. Pofl AEla fequentur Tranf* lationes reliqua & Miracula fuo ordine. At, cum Tranftatio SS. Fefti & Defiderii ex loco fepultura Btntvtntum, fatis legatur in Apptndice ad AEla prima, non dabitur altera paulo prolixior relatio, quia fabulofa videtur. Vtrum pofi Vitas flaum c-detur Homilia de Miraculis S. Januarii, faElit Ntapoli.Deinde Tranfiatio SS Eutychetis & Acutii Neapolim , auElore Rayntrio. Tertio Tranftatio S.Januarii Btneventum cum miraculis fubfecutis, Tranftationes verb iUas, qua non reperiuntur f.atino fermone confcripia, in Commtntario elucidabimus, 45 Rtftant aliqua dicenda de Ms. Graco , quo Seripturam multum ufus eft Falconius in concinnanda Hiflo-Grxcam , s januarii. Non tdidit quidem iau- qJ™Jftpe datus feriptor Vitam iUam Gracam , quam poti- Fakoniut, sosn, festi , et proculi etc- 41 usfubmUm voeabimus > Fitam tamcn S. Januaril totamfere ex iUa compofuit, & verba iOius Graei Ms.perpetub in Annotatis recitavit ad confirmanm dam Hifioriam fuam, imb & promifit, pojlta fe Vttam illam editurum in Opufculo aliejuofeparato. Verum propofitum illud mutavit, opiror, quiafia-tim intellexit, Vttam illam Gracam, quam nimis facile pro legitima adoptavcrat, eruditis mnltum fufpeftam effe. Certe, ttbi Falcenius anno 1713 O-pus fuurn ediderat, ftatim fcejuenti anno 1714 pro-diit Opufculum Italicum fcriptoris anonjmi, in quo Fita illa Graca exploditur ut fabnlofa, & pro facm tu recentioris cujufdam impofloris non immtrito re-jicitur. Nec dubitat anonymus ille ajferere pag. 3 doluiffe totam urbtm Neapolitanam dc tot fabulit Vtta S. Januarii ex Graco illo fcripto infartis. Imo Falconium ipfum poenituit , ufum fuijfe fe Graca illa Lucubratione, & agnovit, nimiam fe illi fidtnt in fcriptis fttis dediffe.Nam anno 1714 txemplar difta Lucubrationis Graca ad Majores noftros mi-fit ope illuftriffmi domini Dominici dc Georgio, & prolixam adjunxit epiffolam , in tjua mcn-ttm fuam deGracoillo fcripto apertiffime declarat, & nonnulla allegttt argttmenta ad oftendendnm, non pauca iu eo bttberi fabulofa. Quin & nos ro-gat, ut fententiam fuam de fnlmlis in firipto illa contentis in Opere "noflro vulgemus , & rationts , quas habuit, ad non txponendas dubitationes fuas de variis faElis in illo contentis. 46 Veritnf parum intererit lcEloris cognofctre, tfftam/jne i-fuone judicio an alieno fabulofa pro veris habutrit tje Poftca Falconius. Sufecerit indicaffe, ipfum poftea melius g*7"/^ fuiffe tdoElum, multatjue cx iis, ejua tameptam ve-ra adoptavcrat, profalfis & fitlitiis habuijft. Vel fic tamen noftrum de illo fcripto judicittm non 0-mnino confentit cum pofttriort Fttlcotiii, Qrtdidit f iu 4* acta ss. januarii episc., ille in Prafttione Operis fui, Legend* illius amEIo* rem ejfe Emmanttelem tjuemdam monachum B.tji-lianum. enmejue fcripjifpt circa annttm Chrijlt 500* jnbente Stephano I epifcopo Neapolitano , pront re-vera ex Jine ntcumtjne colligeretur, (i nulla frau-dis ejfet fufpicio. Ante Fitam leguntur hac: Exfcri-pfit Gregorius monachus patris noftri Baiilii ex per-vetufto codice primigetiio ancillarum Oei afceterii beati Marcellini Neapoleos, CalliftiPapae III an-no i.Creatus ejl PapaCaliifJusIIIanm 145$ , eo-tjuc anno Legendam a Gregorio ex authcntico Em-manuelis exfsriptam credidit Falconius. At in £-piflola exiflimavit, Lncubrationem Emmanutlit fuijfe a Gregorio interpolatam , faEiifque fabulojit auElam. Ego magis credo, nec Emmanuelem ejft auElortm ,nec txfcriptorem aut interpolatorem fu-iJfeGregorium ; fed partum ejfeplane fuppojititium, Hoc mihi perfuadent varia. 47 Primo fijrlus non efl hominis Graci , fed La-iotm credi- tini, tjui Gracum fermonem utcumque didictrat, vrns fuppoftr' qxtquefic noverat pracepta lingua Graca, ut Grt-ttttam > cis ver fa diElionem Latinam exprimeret. Nam ntc Gracorum anticjuorum t(l ffylus, ntc reccntiorumi fed potius adohfcentis Graca difcentis , qui ne pra-cepta c/uidem cxaEle novit.Qua de caufa ncc Gre-gorium monachum, quiPttam exfcripfijfe dicitur, Vtta auElorem facile crediderim, nec alium iftiut temporis Gracum. Secundo non efl verifimile.Lcgtn* dam ift*m fuijfe confcriptam ante Joannem Diaco-ttum, citm hic eam prorfus ignoravery, ner facili i-gnorare pttuerit, fi txftittrit Neapoli. E.tmdcm i~ gnorarunt omnes fcriptorts Neapolitani pofteriornm feculomni,quodfatis mirabiie eft , fi exfcripta tfl anno 145 f it Gregorio monacho.praftrtim citm iUud ipfum fcriptum Gregorii non fuerit produEIum, fed aliud rtctntius, ttt nobitin litttris tcflatur ipfe Fai- sosti, festi, et proculi etc. 4$ conius. Tortib omnts Ecclefi* confiettudines, dt ejui-bus in illa Legendn fit mentio, infinuunt fcriptorcm pofieriorum fcculorum, non feculi v, utUte probavit tuElor dnonymus Apologitt ttnte laudau. Quartb tam multa minutatim dc S. Januario afferuntur in Hlofcripto, ut auElor contcmporaneus vixpojfet o-mnia alicujus gefta tam enucleate referre. Emma-nuel tamcn dicitur fcripfijfe circa annvm fco ,id efi , ducentisfere annis pofi mortem Santti; nec uU Uts ante vcl pofifimilia de S. Januario fcrippt. Qua-propterprofabulofa babenda ejfet Hta, ctiamficon-fiaret, fcriptam faiffe circa auuum y oo ab Emma-nuele , quam pcrfonam ficlitiam effe omnino txiflU mamus. 48 Ex diElis concludo, AElorum UlorumGrt-eorum nullam prorfus habendam effe rationem, gau- fr deotjuc vehementer, ipfos eruditos Neapolitanos abjiciatdam. continuo fefabulis iftis oppofuiffe. fcriptorefijue FaU conio pofteriores, tfuos mihi videre licuit, uno a-nimo ab AElisiUis fabulofis & fuppofititiis abftinuif-fe. Nam eo confilio evidenter demonftrarunt, fe i-ta fludiofos ejfe honoris & gloria S. Januarii, ut nolint tamcn ineptis eam figmentis promovere, ne dicam obfcurare. Qui vero ineptias illius fcripti pluribus refutatas videre defiderat, adire poterit jam lattdatam stpologUm p™ ^irAemlis S. Janua-rii , anno 1714 Neapoli halice imprefam, ctt-jus pars prima unice conducit ad omncm iftifcrU pto fidem detrahendam. Pofent tamen tidtm fcri-pto fabulofo longe etiam plura epponi; fed con-fenfus illud reprobamiumfacit, utid necefie nonfit. Hac fufficient de AEtis ejuibufcumquc S. Januarii & Sociorrm. Reftat, utpauca dicamus defcripto* ribus atiquot neotericis, qui aut Vitas confcripfe-runt, aut gefta S. Januarii & Sociorttm rthquis prolixiiis clucidarnnt. F z 43 r « .wfl . ^ acta ss. januarii episc., recentiores , ™ Duvsd Romtns Opnfculnm imer quos c'mP°J"lt Lattnnm, anno 1571 Neapoli imprefi. Camillus S»m> " Septem fanclis patronis nrbis NeapJita-Tuuni, ne, tn eoque dat primo loco Vitam S. Januarii & fex Socorum. Ejufdem Januarii & Sociorum Fi. tam Italtce edtdit Paultu Regius , epifiopus Vtci Equcnfis inOpufculo Italico de Scpiem tatronis3 & rurfus in Opere dt SanSis rcgni Neapolitani part.ipag. .507. Hi ambo ufi funt fiyl, Hberio-re , & frequenter effent corrigendi ,mfi nimiapro. Itxuatts videretur fingulos fingulorum lapfns nbU que affignare. Vitam deinde Santlorum uoflrorum Itahcam anno itfjx tjpis dedit Julius Gazjdla, prtmum canonicus Neapolitanus , & demnm ec-clefia parcecialis retlor, qui etiam Vua fubjunxit carmtna quadam, hjmnos, aliaque in laudem S. Januaru compofita. Anno fequenti 1533 Opufcu-lum Itahcum ■de S. Januario imprcffit CtmiUus Ttt-nnt Neapolitanus, illudque infcripfit Monumen-ta de vjta, miraculis & cuitu S. Januarii. Afaje. n ttt fcribendo cura &di!igentia ufusefi Tutinus , qttam pracedentes, eaqut de caufa majorem quo-. qttt nobis aferet utilitatem. . 1° Contra minus ufui nobis iffe poterit Ora* GmS? U.'PTMMrif.M!V!Mm 1617 inftflo S. Janua-SSS? r" IU!'" x,t &'"tprimcndam dcdit CarotusPc. aobis erum. eor4n ' Regularis Laterancnfis: in ea *. ntm jatla. Sanfli breviter magis perfiringuntur, quam exaFle enarrantur. Ut Chiocarellum , mul. tofque hiftoriographos, fuis locis nominandos , tu bifuerit opera pretium ,brevitatis causa omittam; tnuha de S. Januario Latine fcripfit ac dijjhruit An-tonius Caracciolus, clet icus Regularis, in AloPtmtn-tts ecclefia Neapolitana : qnod Opus poflhe>mum Francifctts Bolvitm, ejufdtm Ordinis, corrtxit, au- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 4? xit, typifejtte Nettpolitanis anno 1 £45 in htctm e-didit. Lamdatus Caraceiolus jam anno 1534 O-pufculum Latinum,anno 1637aliud Opufculum Italicum edidit, in ejuibus de patria s. Januarii tontra Beneventants difputat. Beneventani tjttotjue fuos babuerunt deftnforts, poflmodum rtctnfendoSi 51 OmifpSy ut jam dixi, aliis Ilifloriis Nta- Vttakalica politanis, tjuas tamen fubinde confulam, & fuis Hicrtmymi locis laudabo, tranfco ad novifftmos Vita s. Ja-nuarii fcriptores, tjui noftro feculo fioruerunt. In- "usCwriniu ter hos primo leeo mcmorandus venit Hieronymus Faknt Afaria a S. Anna, Carmelita Excalceatus, quian-no j 707 Italicam edidit s. Januarii Vitam, eam-que diligenter compofitam : nam in ea non modo de patria , geflis & martyrio SanEli differitur; fed itiam de tranfiationibus, miraculis, cultu ac pa-trocinio ejufdem , & de omnibus demum adglo-riam poflhumam s. Januarii fpcElantibut. Recufit fuit hac Vtta cum nonnullis augmtntis partim e-jufdem auEloris, partim alterius, anno 1733. tramque editionem ante me habeo, uti & Vitas 0-mnes ante recenfitas. Secutus efi poft reliquos bio-graphos Nieolaus Carminius Falconius tunc pre-sbyter Neapolitanus .poflea Marturantnfis tpifco-pus, nttnc archiepifcopus S. Severina, jam frtqutn-ter Uudatus, qui de S. Janiiario volumen jufla mo-lis in folio anno 1713 edidit, & fic Italice fcri-pfit, ut Latina multa & Graca non pauca Operi fuo inferuerit. Adjutorem habuit Hilariontm a S. Fetro, Ordinis Excalceatorum B. M. V. Rcdem-ptionis captivorum. Tttulus Operis halicus tfl, qua-Itm Latinc rtddo: Integra hifttfria de ftirpe, vi-ta, miraculis, tranflationibus Sc cultu gloriofi mar-tyris s.Januarii, cpifcopi Bcncvcntani, civis 8c primarii protedoris Neapolis. $z Propofuit fibi Falconius , ttt ait pag. 127 >' F 3 * ittt 4« ACTA SS. JANUARII EPISC., , • t • . 'itfAl i S IV. Acris de S. Januarii pa-' tria eft controverfia inter Be-neventanos & Neapolitanos: priorum argumenta expen-duntur. Lisdepai "T\ E patria S. Janiiarii aeris controverfia inter tria S. Ja- j_/ Neapolitanos & Beneventanos praterito fecw i'&*"oru°' exort* eft> 1H* mHltQrHm f*H*v't calamot, priwi ' Occafionem ccepta conttntionis exponit Joanncs de Ntcafiro inGladio Salomonis pag. 6, ttbi tefiatttr, Religiofitm ejuemdam in Oratione panegyrica ,att-no 1552 Ntapoli habita, dixijft coram conferta auditorum multitudine, Januarii patriam Bencven-tum fuiflc. Hoc oratoris affcrtum , tefie Antonio Caracciolo in Afonumtntis facris ecclefia Neapo• Utana cap. zo Scft. i, ingtntem auditorum exeU tavit firepitum , & eruditos Neapolitanos commo-vit ad S. Januarium urbi fua vindicandum. Ctrte ttnno x & f,c dMorum f*uem r«"i* r*m 'rat tradit , qmMio feriMM Nic^ri VcrumtUa traditio non babet plus auaoritatis , quamfinptor tpfi Siculus. Vetuftiorem verbfuiffe tradittonem, nec ab ullo probatum vidi, Jcipfe probare pojfum. " 60 Secundum Nicafirii argumtntum petitur a domo, qua apud Beneventanos ofienditur, &ba~ bttur pro domo, in qua natus ejl S. Janiiariuu / ttlcm fane, ut fimul autlor docuijfet, quam an-nquafit traditio de domo Btneventana S. Januarii: ftd id tpfc verijtmiliter plane ignoravit. Atnos tntertm non ignoramtts, quam levi aut nutta ra-tione nafcantur aliquando opinionespopulares, qua paulaum fiunt traditients. prafirtim quando na-ta fitnt honorem gloriamque populo alicui aut civitati conciliare. Ejufmodi traditionibus popu-lanbus abundant omnes rtgionts , ita ut parum ttut nihil potius cx iBis inferre pojfimus, nifi pri. P/.t , ' tdm & vtt"flas ' *' idoM" /« etd fidem Jibt conciliandam. Omnes, (aiunt Bene- ventani) credunt in illadomo natumfuijfe S.Ja- nuarium. Liccat mihi hic quarere, utritm confitt, vtlunum in ea fuiffe opinione ante annos duccn- tttl Nam filentium miquerum omnittm de illa domo SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. < 5 domo mihi magis perfuadet, tpinioncm Auttradi-tiontm illam non fnifetxortam, nifi pofialttram, qna Beneventani crcdunt, Sanftum in civitate fua mundo datum effe. Caraccioluscap. 10 feil.i §6 argumentum ijlud late refutat; fed brcvior tgo cfi. ft cogor. Quare pauca tantum ex ipfo ftligo.Ex-tat, inquit , Bencvcnti doraus quxdam, quam diditant illam effc, in qua mater S. Januarii... beatum fpirituin cxhaiavit. Neque hk fiftuntBc-neventani. Sed, ut refert Anonymus, id infuper ex traditione fc habere affirmant, videlicet in ca domo B. Januarium fuifle natum. NiiJJum tamen fcriptorem profertmt, qui hoc affcrat. Tum ob-ftrvat, non tam vttufiam vidtri domum illam, quam ipfe cum aliit confidcravit cominus, utcrt-dibile fiat, illam ipfam JlctiJfc tempore S.Janua-ru. Non inficiatur Nicaftrius pag. 68 , difficulttr credi pojfe domum illamfine immutatione aut rt-jtauratione ftetijfe a ttmport S. Januarii ;ftd con-ttndit, t/iameodemloco ftetiffe, quo fleteratdomus natahtia S. Januarii. Vcritm non poffum non ob-fervare, traditiontm totam carerefolidofundamtn-to, cttm anticjui omncs aque filuerint de dtmo illa nataiitia Santli ,acde natalibus ipfis Bentvtntanis. 6j Praterea, etiamfi fcriptores apluribus fe- idonetmb* euhs, imo a miUt annis, mjfir»iffint, domum a- bctfmd.r-liquam oftendi a Beneventanis, in qua natum crt- mew«n' aut derent S. Januarium ; vel fie tx traditione iUa ,c/iimo','M* tunc vetuftd certo futura, folidum non haberetur "" argumcntum ad natalts SanHi figendos Btntvtn-u. Cum enim traditionts populares vera falfis mi-fcere foleant, & non minits,quam fama, /abtntt ttmpore vires fumant & crefcaut -, timendnm ef-/«,« domtts, in qua Santtus tempore epifcopatus nabitajfet, pauiatim haberi ccepta effet pro clomo *>atali. Dubitaudnm ttiam ejfet , an demus ifta G 3 ntu S4 ACTA SS. JANUAR1I EPISC., ntn fuijfct potius Jaouarii II, qui epifcopus Bctit* ventanus fuit circa medium feculi iv , e/uam Ja-nuarii epifcopi & martjris , tjuo de agimus. Vc-rum, omiffts iflis , aliifque obfervationibus, qtias circa dttmum illam formarttnt Neapolitani, vel fola obfcuritas traditionisfacit, ut ex ea nibilcon-cludere, nihil inferre fuftineam. Qttippe fi vetuffa foret ilia traditio, non fduiffent de ca omnes mt-dii avi fcriptores. Sifidtm invcniffet apttd principet &epifcopos Bencvcntanos; qtta in S. Januarium fe-rebantur revereutid , non videntur reliEluri fuijfe domum ipjius natalitiam Jitte honorc & gloria, fed vel facram bajilicam ex ea JlruxiJfent, aut certe Ja-CtRttm aliquot in domo erexijfent, ad memoriam na-talium Patroni fui continuandam & honorandam. Potcrunt id ncgare Beneventani, fed numquam po-terunt prudentibtts criticis perfuadere, domum il-lam quatuordecim feculis pro domo natalitia S. Ja-nuarii habitam & cognitam fuijfe, nec tamen ullum totfeculis fuijfe epifcopum aut principem, qui eam facris ujibus aptandam crederct. Quare ab illis argumcntis meritb abftinuit laudatus De Vita. 6z Pro tcrtio argumento Nicaftrius ajfert in* Meliusha- fcriptiones antiquas , quibus evincere nititur ,gen-bent argu- tcm JanuariamftoruiJfe Bencvcnti. Idem argttmtn-metttumex tum pro fita ttrbe afterunt Neapolitani. Tale il-M efi»ttttliquid veriftmilitudinis produc.it, cer-vaario ll. titudinis nihil. Verijimile admodum tft, Januarii nomen effe nomen gentis Januaria, alittdqtte San-Elo fuijfc pranomen, &fortaJfe aliud agnomtn: qua excidcrc potuerunt, nt contigit de aliis non patt-eis. Verum cum Januaria gcntis infcriptioites re-periantur plures Roma, Neapoti, & in aliis Ita-lia locis, imo ctiam in variis provinciis extra I-talium •, ex nomint illo folo pro ftgendo loco nata-litio nihil etrti potcft trtti. Vcritm argumento a* linn• sosii, festi, et proculi etc. " y y liHnde pondns addidit erttditiflimns Viu , nimt-rum ex ipfo epifcopatu Bcneventano. Citm enim conftet de gentc Janttaria , tjua Beneventi fedes habuit prioribus ara Chriftiana feculis .verijimi-iius fit, ex ea fuijfe Januarium epifcopum Bent-vtntanum, tjuam exgente Januaria , qua habita-bat Neapoti. His addam quoque , inquit , quod rem omnino conficere videtur, infigne altcrum , ac omnium prasclariflimum monumentum, exec-clefiae Beneventan» faftis optima fide deprom-ptuin, in quibus ante medium feculum quartum, eujus plane fcculi initio S. Januarius epifcopus 8c niartyr extitit, adhuc S. Januarius altcr epi-fcopus 8e confeflor floruit, de quo in Diflert. iv plura a me didla invcnies. An ver6 exgcntcja- • nuaria Neapolitana, fuis omnino negledis civibus , poftcriorem hunc Januarium adhuc fibi cpifcopum acccrfere Benevcntani voIuerint?Non id certi Nea-politani fibi tribuunt, qui, dummodo priorem fibi vindicent, pofteriorcm Januarium Bencventanis li-benter concedunt. At cuin liberales in altero vidcri volunt, altcrum vcl nolentcs coguntur amittcre.Ex hoc enim JanuarioaItcro,quem Bcneventanum ci-vem Neapolitani omnino admittunt,quiqueaprio-re vix quadraginta annorum fpatio remotus fuit , jam tut6 affirmari poteft, non folum Januariam gentcmfatis illuftrem BeneventiextitiflTei vcriimet-iatn pofteriorem huncjanuarium.tum priorisgen-tilis fui meritis, tum fuis virtutibus fatis proba-tum, ad epifcopalc patriae munus i fuis civibus cledlum fuiflc. Hatlenus laudatus canonicus, ctt-jus ratio t petita a Janttario II, multum verijimi-litudinit habet & probabilitatis. Subfcripjitjanua-nusllanno 347 concilio Sardieenfi. An gaudeat cultte legitimo , hatienus me latct , etfi Sandum vocari a nonnullis vidtam. 55 acta ss. januartiepisc; <>3 jQtttrtHmArgumntum fnmit NicaflrtH!tii nlterumque habitatione matris S.Januarii: »4» AEl* num. 9 ex cotmaora- habent, illetm fttiflc Beneventi commordtam , ibi- s'7 Muari ^efHn^am » qtttndo captttt trat Santtut. Re-'' fpondent Neapolitani , matrem cum filio Bene-ventum fe recepiffe , ne ipfius focietate carertt. Poteft ejfe vera hac commorationis Beneventana ratio ; at nec certa efl, nec omnem tottit fufj>iciom nem Beneventanis favorabilem. Certe gravijfma vigebat contra Chriftianos perfecutio , eaque pra ceteris in difcrimen adduccbantur epifcopi. Jtaque non videbatur exptdire, ut eo tempore mater co-habitaretS. Januario, cui neceffe erat latebras qua-rere. Ouare non vidttur futura fuijfe Bencventi, • fed Neapoli , ubi perfecutio minits viguit, fi Nea-politana fuijfet , & non Beneventana, Quidquid dixerint Neapolitani, non omnem amolientur fu-fpicionem opinionifuacontrariam. Jmo Ntcaftriut contendit, matrem S. Januarii cum eo in eadem domo non habitajfe, quia fic SanEii comprehenfio-nem,quam ei aliquo tempore ignotam fuijfe AEla innuunt, ftatim cognoviffet. Refpondeo , obftrva-tionem ittam revera accuratam fore, fi conflartt, Beneventi captum tjft SanElum; fed in Annotatis obftrvabo, Januarium probabilius Nolafuijfe, ciim caperetur. Laudatus Vita eodem rurfum argumen-to utitute , ex eoque colligit, univerfam S. Januarii familiam Beneventi confedifle. Objervat auttm , commorationem ittam matris S. Januarii in civi-tate Beneventana etiam ajferi in AElis Max.ochia-nis,qua reliquis omnibus prafert cumMazjtchio. At in hac crifi me non habebit confentitntem; cum exiflimem, itta AEla ex prolixioribus tjfe com-pofita de S. Sofio in tcclefia Mifenate} & mino-rcm, ubi dijfentiunt, fidtm mertri, quam prtli-xitra• quamdiu gravio-rifimilira-' r* itt cgntrari"m »«» opponuntur , ftd minime tioucjavet. Cer/M» Fuit Epifcopus Btntvtntanus. Vtrifimilt i-gitur eft, Bcneventi nttum ejje , quandoquidem cle-rus&populus, quorum eleEiione tunc epifcopi crta-bantur, magis folerent propendere ad civcm & clc-ricum ecclcfia fua eligcndum, quam mlienum. Po-teft argumentum fic ttiam formari. ElcUus cflS. Januarius epifcopus Btnevtntanus : verifimilittr tr-go ibi erat clericus. Siautem clericus fuit Bencvcn-tanus; verifimilerurfum efi.civitatis ejufdemfuifi. fe incolam; non vero Neapolitana. Cur enim Nca-politanus aggregari maluiffet clero Beneventano, quam Neapolitano? Sic, inquam, difcurrere pof-funt Bencvcntani ratione admodum verijimili: & ad confirmationem adjungere , plerofque illorum temporum epifcopos babcri pro Beneventanis. Qtttt ulterius adjungit ad boc argumentum Nicaftrius, omitto brevitatis caufa , u/pote nihil profutura : tteque enim eo atgmmcnto patriam S. Januarii cer-tamfacere pojfunt, fed folum verijimiliter fibi ad-fcribere, niji verifimilis httc ratiograviori elidatur. Xefpondent quidem Neapolitani , non raro conti-giffe , ut epifcopi eligercntur txteri aut percgrini, & nonnuUa adducunt txtntpla. Vcrum hac refpon-fio non tottit verijimilitudinem Beneventanis faven-ttm, qua oritur ex plernmque contingcntibus. Fita htc etiam argumento rtEle utitur tamquam praci. puo. Fortius urgeret ,fiprobari pojfet, alios ante S. Jvxauiwn fuiJfcBtnevtnti cpifcoj>os cum clcro, btne s05ii, festi i et proculi etc. 0 infiitttto. Sic tnim minusfieret vtripmilt, Btncvcn-tttnis ex stlia civiutte datum ejfe ejtifcopnm. 66 Nicafiritts cap. 6 pro fexto argumtnto lau- Nthilba^ dat AEla S. Januarii, & Breviaria nottnulla. Vtritm, ^cnt Beue-quodfpcElat ad uiEla,magis fe defendere cogitur , ' quam oppugnare Neapolitanos valeat, cum tx AElis Mt ^revia-pro fua opinionc nihil habcat , imb nihil ttiam riisvetuftis; ex vetuftis Breviariis Bencvcntanis. Ex hodierno Breviario Romano fubtili difputatione aliquidpr» fua opinicne exfcttlpere conatur; fcd Brcviarium Romanum revera neutri partifavct, cum in eo de patria S. Januarii nihil dicatur. Dcmum ex Anti-pi onario A fs. Bentventano producit hancAntipho-nam ad Alagnificat: Salvc ilefcnfor patrise, Ja-nuari fan&iflime, &c., vclletque, ut cx ea conclu-dcremus, patriam S. Januarii Beneventum dici. Veriim rcjpondeo primo, non indicari atatem il-lius antiphona, qne ctrto fatis vetufta non tft ad caufam Beneventanorum multiim promovendam. Secundo finfus antiphona efi ambiguus: nam aqui etut magis defenfor Neapolis, quam Beneventi, efi S. Januarius. Dicit Nicaftrius, antiphonam illam fuijfe recitatam in fefto tranjlationis , qua corpus Neapoli delatum tft Beneventum. At Afia illiut tranjlationis infra edemus. In his Beneventaninul-la voce iufinuant, patriam SanCIt JutJJe Beneveu-tum. Itaejue , nifi antiphona circa finem feculi xv autfcculo xvi fit compo/ita , nonfacile credidtrim, voces illas , dcfenfor patriae , exponendas ejfetlcfcn-for Beneventi; fedvel, dcfcnfor Neapolis ,fi ex Ojficio Neapolitanovtrha fint accepta; veldcfenfor totius rcgionis, monti Vcjuvio vicina. Quidquid fit, nihil Beneventanor. ■ caufitm juvarc peffunt alle-gata verba; nee ipfis prodeffe poteft novum Offi-eium, vigente controverfia compoptum, in quopri-mnm initio hujtti ftculi S. Januarius aptrti dicitur H Z civil frigidam effe ac ptndere locutionem iftam: Utquosjunxitamor,patria8emors, fervarct mo-numentum, cum dicendumfuiffet, idcm monunien-tum. Scptimo obfervat, Cj/phii, qui monumentum pofuiffe dicitur , nomen dccurtatum effe; vultq-.se na-menpofitoris noufoleredecurtari ,/na.xime quandt ille magis obfcurus eft, quam notus. Addit, illudS. pro dtfignando fenatortvix etiam inveniri. OElavo Caracciolus multum exagitatillud, exorataplebe: exiftimatque, plcbis eonfenfum minimefuiffe necefi. farium ad itlud, quod agtre volebat Cjphius.No-no reprehendit, quod nulla in infcriptione fiat mtn-tio fanditatis , aut dignitatis , aut tnartyrii. Hoe fane mirum apparit. Demum addit aliud argu mentum, quo oftendit, infcriptioncm a vero aberm rarc, quodque mox latiits deducam. Nicaftrius cap. 8 argumenta Caraccioli & aliorum conatus tft f-i nervare , fubditque pag. x8i Examen Bartholo-mai Riceputi, qtii fimiliter ad argumcnta Carac-cioli rcfpondet. Verum nolim ego tamprolixus ejfe, quam effe rcvera deberem, fi fingula refponfit no~ vo examini fubjicerem. Solum obfervo, adfingu-la argumenta aliquid refpondcri , & ita refpou-deri, ut fingula nequcant tvincere, infcriptionem effe fitlitiam. Vel ftc tamen non poterimus nonmU rari, tam multas difficultates & ineptias in una, taqut brtvi infcriptiont, accumulatas cffc ;&fem-per fufpicabimur , non aliunde id faElum effe , quam quodfit uovelluminventum hominis nonfit-titdoEli ad imifandum vttufta monumtnta, pra- fer- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. fertimciim Hluinfcriptio alio argumcnto , quoimo-do clucidabo, fatis evertatur. . 70 Infcriptio, Ji vcra e(l ,dicit ,monumentum, at qflevdi- tjuo (imul fervarcntur, a Cyphio fcnatore erclium tur,mevda- ejfe SS. Januario,Fcfto & Defiderio.Monumcn- tum illttd poteft effe fepulcrum magnificum ,five prftafu* maufolaum. Si voluerint Beneventani, ttt revera j'ai(f0 1V 5 (ontendit Nicaftrius pag. 16z, ecclefiam intelligi, iltud uliro conccdam. Si maluerint cum Riceputo ibidem pag. 194, altare fuijfe ereBum a Cjphio , & ultimas littcras M. P. exflicuerint Menfam (id tft, altare) pofuit* ne hanc tjuidcm expofitioncm admittere detrcttabo.jlt five tumba aut maufola- ttm yfive ecclefia ,Jive altare intelligatur; Hludccr- tifftmum effe debet, monumentum illud faEium di- ci, ut fervaret Januarium, Feftum & Deiiderium , five trium horum Martyrum corpora. Cum att- tcm infcriptio non ponatur , nifi poft ercElum mo- numentum; monumentum vero ifiud crcUttm non fuerit, niji pofi accepta a Cyphio corpora; voces , ut fcrvaret monumentum,eamdem vim habent, acfi tres laudati Martyrts iHo monumento dicantnr fuif> ft fervati. Sit mtdo ecclefia, fit altare, fit fcpul- crum , femper falfum erit , S. Januarium to mo- numtnto fuijft ftrvatum, cum corpus S. Janua- rii uumtjuam Benevcntifueritante fcculum ix, tjuo tranflatum eft a Sicone principe. Quare non poffu- mus illam infcriptionem Cyphio attributrtjnifi ipfum vtlimus mtndactmfactrt. Nicaftrifts pag. 178 vi- dit dijficultattm , licit brtviiis propofitam , & re- fpondit aliejua, nt videretur filuijfe. Primo dicit, forfan infignes rtittjuias S. Januarii fuijfe a Cyphio obtentas. sit hoc ttec vtrifimiie t(l, ntc ab ullo an- tiquo diEfttm, ntc tolleret difficultatcm. Nam in~ tegra Fefti & Defidcrii corpora habcbat Cyphius. Non dcbebat igitttr dt illit & dt S. Januario ea- acta ss. JANUARTT episc.i dem etflerere. Altera ipjttei refponpo eteftee intpU ejl. Nam obfervett voce monumentum vetriajtgni* ficari: c/uod prodeffe nequit. Non enim tantum dU eitur ercEtum fuiffe monumtntum, fed monumen-tum, tjuod fervaret illos,quoi amor junxtrat, id efi, corpora tpforum. Itaque femper erit mendax infcriptio & reElius numquamfuiffetprodutta, pro• ut nullam de ea mentionem facit clarijfimus Vtta. 71 Tranjlatio corporisS. Januarii Beneventnm » nam attribtiit auElorem babet Btntvtntanum & conttmpora- tori autdT ofiendit, ignotam tunc Beneventanit Jeiuloixjecit 'nfcript'e>nem illam, imo etiam, Beneven-Sico prin- tMts tHnc minime cogitaffe de natalibus S.Janua-ceps : rii civitatifua attributndis. Etenim num 7 de tranf-lato in urbem S. Januario dicitur: Qiiem in bafi-lica fui beatiflimi diaconi Fefti pofuerunt, donec illi fummo cum honore locus in fua fede para-retur. Nulla igitur tunc S. Januarii ecelefia erat Be-neventi. Illam tamen S. Fefti eccle/iam SS. Janua-rio, Fefto & Defiderio dicatamfuijfe, ibiquein-fcriptionem a Cypbio po/itam , contendit Nicajiriut pag. ii-delicet Feftutn & Defidcrium, Puteolani Procu-lum, Eutichetem & Acutium, ac Af/fcnatet So-fium. Cur igitur dicamns, alium a Neapolitanis fuiffe raptum, quam civem Neapolitanum, quan-do ilti S.Januarium fepultura tradiderunt ? 7f Certi non novimus, utto alio titulo San&um fetititr exfe- ad Neapolitanos fpeSaffe , ejuam natalium. Cur fultura cor- Neapolitanos dicemus venijfe Puteolos, & ad vici- P%"curata man)rti l"cum\ut corpus S. Januarii tollc- ' rent,fihicperegrinus erat,& adBeneventanos non minies natalium quam epifcopatus titulo pertine-bat t Caritatis quidem & pietatis opus erat feptli-re Martyres ; fed oput item eratin favis illisper-fecntionibus periculo plenum, quod raro legimus ab exteris peratJum, ubi aderant noti, qui idem prtt-ffare poterant, uti hic adtrant Beneventani. lta-que omnia infinuant , non miniis Neapolitanum fuijfe Januarium, quam illartim civitatum, a qua-rum ineolis fublati fitnt, reliqui erant Martjresi Refpondent quidem Btntventani, Neapolitanos tu■ lijfe corpus S. Januarii, qttia divina revelatione e-rant moniti. At eo refponfo vis argumenti non in-fringitur. Nam, fi vtlimus tam revelationem ,pro• ut in AElis legitur, omnino ut certam admittere , facilis erit refponjio. Ctrtl S. Januarlus non dicitttr eos monuijfe ,utvcnircnt adtollcndum corpus futtm; fed, poftquam hunc in fincz* venerant, uni eorum apparuiffe, eumque monuiJfe,ut digitum fuumabT fcijfum una quarerent. Itaque apparitio itla Nea-politanorum adventu poflerior efl, & unice fpctlat ad abfcijfum digitum. Manct igitur vis tota argn-mtnti. Facile etiam refponderi potefl ad aliam ob-jtttionem ,a laudaio ante Fita retiquis additam tx eo , quod S. Januarius a Neapolitanis primiim in agro Marciano, deindt txtra Neapolitmoema fue- rii SOSII,FESTI, ET PROCULI ETC. «g rit fcpultns. Etcnim fccuti funt ufum co ttmpore communcm & Itgibus firmatum , quo noti lictbat mortuorum corpora intra urbem fcpclirc, Alius u-fus invalucrat fcculo ix, quo Bencventani corpus S. Januarii Bcinvtntum tulcrunt. Jn Appendice Attorum apud nos num. i > "» ubi enarratur, ad tpsas civitatcsJpngttlorum M.i< ~ tjrum corpora fuerint deportata, hac leguntur de fublato S. Januarii corpore: Noi3u vcr6, cum una- Ugautur ab-quaequc plcbs follicitc fuos fibi Patronos rapere hti. fcftinarcnt ; Ncapolitani beatum Januarium fibi patronum tollcntcs a Domino merucrunt. Non di• citur hic clarc, S. Januariumfuijfc Neapolitanumi Ciimtamen alia civitates non alios Jibi patronosab-flulerint , ejttim civtt fuos; ciimejue Beneventani non legantur conqtttjll de ablato Jibi corpore S. Ja-nuarii, qttcm ut epifcopum & civem fuum aufer-rtpotuijfent ,Jifuifftt Bencventanus, videntur Ncar politani eodem jure S. Januarium accepijfe, qttore-liqua civitates Patronos fuos, nimirum jure nata-lium. Jtaqtte unaqueqttc plebs illos tolltre fluduit , quos ad fc pertinere, & aliquo titulo patronos fuos tjfc crcdebant. Hac txpofitio admodiim pt verijimi-lis exeo , quod nec Nolani, apttd quos pati ccepe-rant aliqui ex AJartyribus, nee alia vicina civi-tates ullum \cx dillis Martyribus Jibi fttflulerint. Nequc cnim facile crcdcmus, folos fecijfe Neapoli-tanos, quod nntta alia c vicinis CampanU civitati-busfecit; rapttiffe vidclicet corpus Afartjrris nttllo titulo ad fc pcrtinentis; nec obftitijfe Beneventanos. Jfinc in Ailis dicuntur Chriftiani divcrfarum ur-bium invigilajfc, ut corpora raptim tolltrent, Sc in civitatibus fuis portarcnt. Hac autcm non aliter exponenda funt, qttam de civitatibtts Martjrnm, ut eventus docuit. Nam, ut omncs confentiunt, fex Martjres ad fuas civitates delati funt, Cr dt folo i 3 ja- 76 ACTA SS. JANUARII EPISC., Januario utcumque dubitatur. jit ,Ji Cbriftiani JtM difcrimine fuis civitatibus aliqucd cerpus taliere ftuduijfent, plures pervtnijfent ad civitatcs alienasi ■ Dicendum igitur eft, a»t convenijfs inttr Cbriflia-nos, ut corpora Martjrum traderent iis civitati-btss, in quibusbi erant nati; aut certe Cbriftianot tion fuijfe intentos ad corpora aliorttm, qulm ci-vium fuorum , tollenda. 77 Aliud argumentum , idqne minime conte-uiltera ex mnendum, qsted pracedtntibus etiam robitr addit, ejus iravjla- faggerit prima S.Januarii tranflatio , quacorpus e tione Aca- ioco Marciano ,ubifepultum erat,Neipolim tranf-folrn. latam ^ Jn jppe„jiee ASlorum dc ea tranjlatio-nt hac Uguntnr : Pofteaverd, quieto jam tempo-re, venerabites epifcopiuni cum omnibus exge-nere beatiifimi martyris Januarii, cum plebe Dei fandta, cum hymnis & laudibus corpus ejus tol-lentes , juxta Neapolim tranftulerunt &c. Idem narratur in fine quoque aliorum Atiorum apudFal-conissm, & in Ojficio ecclejia Beneventana apud eumdcmpag. i6u Verba hujusOjficii adpropofi-tum noflrum huc tranfero .'Poftea vero, quieto jam tempore, vcnerabilis epifcopus una cum o-mnibus ex gcnere bcatidimi martyris Januarii, 8c cum plcbe Dei fanda.cum hymnis & laudibui corpus ejus tollentes, juxta Ncapolim tranftulc-runt, 8c pofuerunt in bafilica, ubi pcr longa an-norum curricula requicvit. Hac ipfi in Ojficiofuo Btnevtntani, qui minime cogitabant dc attribttendis fibi Santii natalibus. Jam vero, citm tranfiatiofit Neapolitana, in qua epifcoptts Neapolitantts primas gtjfit partes , nbi diccmusbabitajje cgnfanguineos S. Januarii, qtti omnes tranfiationi adfuerunt ? Omncs ctrtt, qui partium fiudio funt vacui, exifiimabunt, illos habitajfe Neapoli,attt in tjtts vicinia &confe-quenttr ex hoc ttiam loco vtrijimillimttmfitri, i». SOSII., FESTI, ET PROCULI ETC. 71 Januarium fuijft Ncapolitanum , ubi ipjius degc-bant confanguinti. Si ettiis vitilitigator dixtrit, i-ffos tum in fintm Bcntvcnto Neapolim vtnirt po-tuijft i refpondebo, id ttiam addi potuifft in siHis , fifa&um tjftt, ntc tamtn adjunElum Itgi. Contra , cum omncs dicantur adfuiffe , non c(l verijimilc, eos habitaffe in civitatt alia, ejuam in Neapolitamu Quare credendum tft , confanguintos S. Januarii habitajfe Neapoli, ut locus allegatus omnino »»-ftnuat. Nam ft habitajftnt Btntventi , inftitijfent procul dubio , ut corptts Beneventum transfcrre-tur. _ . 78 Aftttoargumtnta variaCaraccioli, quoita *■ mihi minoris momtnti vidtantnr. At nolim prattr- / " mittere, quod pag. 214& 2.15 late deduxitex0- f.rjp,0 clnri ratione tunc Ms., nunc tdita apud Falconium lib. ajjcrta. 1 cap. 2, & cap. 8 a pag. 196, ubifinis illius 0-rationis, primum prtttrmijfus, etiam eft imprtjfus. Habita fuit Oratio Ntapoli incerto quidem ttmpo-rt, fed certe ante tranjlationem corporis Btntvtn-tum ,fa£lam ftculo ix. Orator auttm apud Falco-nium pag. 197 dc corporibus S. Januarii & ftxSo-ciorumjic loquitur: Scptcm namquc fortiflimi Ath-letse Dei paritcr fufccpcrc martyrium: quorum (in-guli fuorum civium rcftituti urbibus, pcrccptum a Domino patronatum gcrcrc non ilcfiftunt .Hacvtr-ba S. Januarium clarijfime faciunt Neapolitanum, citmcorpus ejus,eodtm tejlepag. 143, Ncapolim ejfet delatum,& in bafilica eadem, ubifueratde-pofitum, quiefceret. AuElor qttidem ille non poffct ejfe magni ponderis, ctim aliquot ftculis poJlS. Ja,-nuarium fcripftrit j ftd alia adjttnila faciunt, ut auEloritattm in hifct mtrtatur. Nam clariits txpo-fuit, quod pattlo obfcuriits dicitur in Apptndtct primorum AElorum apud nos ntem. 4 his vtrbis : Qiii Sanfti, donante Divinitatc, unulquifque co- rum 7i acta ss. januariiepisc. rum civitatis fus perceptum £l Domino patrona» tum gerentes &c. Frttcrta Beneventam ignorare non potuerunt, S. Januarium a NeapoUtanis ajferi eivem Neapolitanttm. Attamen non videntnr (euvt-qnam medio avo ijli Jententia oppofnife , twt Ja-naaxiam fecijfe Beneventanum. Ccrte inTranJlatio-nt corporis , feculo ixfcriptaab au&orc Beneventa-no, nullttm occurrit vtrbumi quo Beneventani vi-dtntur civitati fua attribucre natales S.Januarii, nullum item in antiquijfmis Bcnevcntanortim Ojji-eiis, qua Neapolitanis potius favent, utjamyidi-mus. Bcncventani igitur Jilentio fuo Neapolitano-rttm fcntentia fubfcrippjfc videntur. 79 Ciim allata argumtnta non modo multum Neapolittb praponderent argumtntis Eeneventanorum, fed tt-norum opi- jam fufficcre videanturad habendam Neapolitano-nio, utjatit fHm fentt„tiam pro fatis probata, non lubct exami- ti, nare rcliaua argumenta Caraccioli: namillnde-aftttrmts ^^ ^^ ^ dijputationtm pro- ducendam, quam ad firmiiis ftabiliendam fenttn-tiam fatis probatam. Quapropter brcviter tantum infinuo, ipfum etiam alia allegare docttmenta, cum Neapolitanorum tum Btneventanorum, tx qnbus pro fua opinione probabilia deducit argumenta, nec omitti ab co fcriptores pofteriorum feculorum , etui afferutrunt, S. Januarium/«/0e Neapolitanum, antequam ttlltts fcrippffefcitttr, Benevcntttnumfuif-fe. lriter monumenta Mss., qua attegat, eft Chronicon S. Maris de Principio diElum, in quo apertc dicitur, S. Januarius imrtyr.civis Ncapolitanus. Allegat Bartholomaum Caracciolnm, diHum Carafam,»» cttjtts Chronico S. Januarius clariffime NtaptUtantts ajjeritur, & quidem ex platea Furcill». Attegat Ale-xandrum Carafam, archiepifcopum Neapohtanttm, qui «»»101497 libellum excudendum curavtt, Mif-fat, orationts, rhythmos SanElornm aliquot Ntapoli- sosii, festi,et pfcoculi etc. 7j Unorttm continentem, in qno rurfum pdtri* S. Ja-nuarii injinuatur Nettpolis, quemadmodum & in Of-ficio S. Januarii, quod uptatum fuit unte reformu-tionem Breviarii, Parthenopseus municeps ,id efl, civis Neapolitanus vocatur. Demum aUegtttJoan-mem VilUnium, non Florentinum ittum vulgo no-tum , fed Neapolitanum eidem fere contempora-nettm ; Cafarem Carpanium , canonicum & poe-tam Neapolitanum, Matthaum de AffliSo in Ofli-cio, quod Januario compofuif, sintonium A- lexium , poetam Neapolitanum. , 80 Tum demum , omiffts recentifpmis, quiplu- «tattt fjtfto- rimi.funt, merito diSafua § 10 colligit hoc modo : J^/JS. Habemus igitur nubem teftium,ab ipfaB. Janua- mmjs rii pretiofa nece (dixtrim potius, i quinto fovfan ta , feculo ) ad hsc fere tempora, ferie propemodum continuata proaudam... qui luce clariCis afTerunt id , quod verum certumque eft ; nimirum B. Ja-nuarium fuifle Neapolitanum civem. Hoc tot far-cula nobis vendicant: hoc vetufti & cariofi MMss. codices, hoc typisexcufi libri cum fide adfervants hoc omne genus au&ores, facri , profani, hiftori-ci , poctae tradunt, qui eum "Neapolitanum, pa-„ triam gubernantcm, patriae defenforem , nobi-„Iem Neapolitanum de platea Furcillae, in cives „ pium , intcndentcm cunftos fuos cives, dcfen-,, dentcm eos ab omni periculo, municipem Par-„ thenopxum , curantem patriae patrocinium , in „ civcs commodum, tuentem fuos cives,, indige-tant. Hoc ipfa Bcnevcntana ecclefla olim publico cantu (faltem obfcurius) perfonabat. Optimo ita-que jure id noftra Neapolis tuetur & fovet. Ha-Benus Caracciolns, cujus fententia non pofttmnon fubfcribere. Etenim, hcit cum dubitatione ad exa-minandam hanc queflionem acceferim , & fine ttl-b pro alterutra partt prajndicio utrimque difpu-k • 74 ACTA SS. JANUARIIEPISC.; VUdperlegerim, &eo animo, ut neutri parti fa-verem, ni/i veritas viderttur ft manifeftare ; dubi» tationem iUam eoaElusfumpaulatim dcponere ,iti-qae depono, ut non dubittm ajfertrt, Neapolita-norum fententiam omnino ampleSendam videri, jidhanc autem fententiam provera habendam mi-nus me impulerunt Dijfertationes prt NeapoiitOm nis edita, qnam iliaipfa,quas pro fe edideruntBt-ntvtntani, aut potius quam examen documtnto-rum omnium, qua de S. Januario tdita habemns & manufcripta. 81 Nam ex Dijfertationibus Beneventanis, col-wnminofe- latiscum diligtnti perfcrutatione monnmentorum queitda z>i- omnium, in tam omnino perduilus fum fententiam , detur, Ht txiftimtm , non cogitajfe nmquam Beneventanos de attribnendis ttrbi fua natalibus S. Januarii antt Btrnardinum Siculum , fub Jinem feculi xv fcri-bentem, aut certe non diu antc. Siculus ille poeta emnium fcriptomm, qnos ajfcrnnt, antiquijfimns tjl: & quanto majoribus tjus auEloritattm ftudiis attollere Jludent, tanto inopiam fitam magis prt• dunt. Credebam fane, in prolixa NicaJlrii Dijfer» tationt alia mt reperturum argumenta; fed pre argnmentisreperio laudes, quibus Bernarditmm Si• eulum ,aliofqtte neotcricos, ipfum leviter fecutos, txomart ftuduit. fcrum nequehorum laudes cau-fam Beneventanorum juvare poffunt: neqne textus juris, quos freqnenter aUrgat, ejfcere queunt, nt emniaantiqna documenta non faveant Neapolita-nis, & homm fententiam fatis probent. RcElius qnidtm nuper differuit Clarijftmus Canonicus de Vita , & pracipna Bcntvtntanornm argumentafc-legit. Attamenperpetua traditio, vetuftis docnmen-tisprobata, omnino videtur (iarepro Neapolitanis. Nam pre Beneventanis nihil reperie prater vtriji-militudinem aliqnam ,cnm txepifcopattt Btntvtn- tant SOSn,FESTI ET PROCULl ETC. 7* tano pro patria ipjitu refnltantem, tttm tx ajferta in Atlis matris ipjins cemmoratione in ta ttrbt, tnm cx Januario II. At ta qttalifctemqiec vtrifmilitu-do nequit in cemparationtm venire cim argumtn-tis Ncapolitanorum, & Jic prorfus evanefcit. Fa-tttur Nicajiriut pag. 18 , nullum fcripterem Bent-ventanum ante annum 1633 in fcriptis ajferuijfc. S. Januarium fuijfc Btntventanum; aitque,fcriptum nonfuijfe, quia omnibus erat notum. Verum lon-ge rtElius dicam,fcriptumnonfuiJfe, quia ignotum crat. $ VI. Nobilitas S. Januarii: ini-tium epifcopatus incertum:de Iocis, tempore , aliifque ad-jundtis martyrii ipfius & So-ciorum difTeritur. NObili & iUuflri genere ortum fuiffe S. Janua- Nobilitat rium, pafftm omnes afferunt, qui pofltriori- S.mSi ex bus fcculis de ipfo fcripferunt. Ad probandam il- -j™ lam nobilitattm, allegant infcriptiones plures, qui- Us^mmea-bus opeudunt, txgtntt Januaria & confules fuijfe ta \ €?■ XJrbis prafeElos. Dubito tamen, an iUaprobatio remfaciat omnino certam, aut potiiis mihi fatit ctrtum vidctur , nobilitattm s. Januarii to argtt-mento non fieri indubitatam. Ut enim res fitrtt cer-ta, conftarc dtbtrtt, nomen S. Januarii familit ejfe, non proprium. Hoc auttm ctrtum non ejl, lieetpro-babile admodumvideatur. Nam unicum SanElino-men innotuit. Quis modo fatis certb edicat, utrum idfuerit nomtn Jamilia , an proprium nomtn, an cognomen. Prtttrta probandum tffet, ntc nomtn K x ntc ACTA SS. JASrUARII EPISC. i nec cognomen S. Januarii aliis fuitfe, ejnkm ilhpri Januariorum familia. Cerie libertigerebant nomin patronorum fuorum, ut probatur apud Pitifcnm in Lexieo intiejuitatum Romanarum ad vocem H-berri. Apud Falconium pag. 99 adducitur infcri-ptio fepuicralis his verbis concepta : C. Poppaeo Januario Poppaea Januaria patrono benetncrcnti fecit. Ex verbis liqutt ,libertam fuijfe Poppaam Januariam; qua igitur ratione folum Januarii no-men fufficeret ad certo ojlendendam Sancli noflri nobilitatem ? 83 Alio itaque argumento opus eft, ut ndili-fed aliis ra- tas S. Januarii pro certa aut fieltem verifimittima tionibus a- haberi pojfit. Appendix ad AEla prima apud nos bunda pro- m r yjc habet: Poftea ver6 , quieto jam tera-* ur' pore, venerabiles epifcopi un.\ cutn omnibus ex genere beariflimi martyris Januarii, cum plebe Dei fan&a, cum hymnis & laudibus corpns cjustol-lentes, juxtaNeapolimtranftuIerunt &c. Hacver-ba infinuant ,familiam S. Januarii praclaramfuifi fe & nobilem: neque tnim auElortam fingntarem, quantiem conjicere pojfumus, mentionem fecijfetde confanguineorum SanEliprafentia , fi ignobiles fuif-fent & plcbeii. Idem refertur in aliis AElis apud Falconium, & ibidem pag. 14^ in amiejuifjimo Officio Neapolitano ntHlitas clarius afferitur liis vtrbis: Nec non prasclaris nobilibus confangui-fleis Martyris &c. Prattrta in ipfis AEiis num. z verba tyranni ad Januarium hujus nobilitatem in-fmuant, cum ita attoquatur Sanfium : Januari, audicns opinionem generis tui, hortor te &c. In-rnunt attata verba, in magna exifiimatioue fuijfe genus S. Januarii. Fattor quidem, notte me conten-dcre ,fermocinationes AElis infertas iifdem vtrbis prolatas ejfe. At auElorfalttm noffe potcratfamiliam SanEli t ntc tjrannttm indnxijftt loqucnttm adSan- Elum 3 SOSII, FESTI, ET proculi ETC. 77 Bttm, tamsjttam nobili familia ortam , ji novijfet ipfttm ex ignobili gtntts duxijfe. His igitur argts-mentis abttnde liqutt, S. Januariutn nobili genere watitm , indeque nlttrius vtrijimile ejl, ex nobili gente Januaria ipfum fuijfe ortum, nomenqxefa-milia ejfe, quo Januarius nominatur. silia Sancli nomina exciderunt: nam qtta Falconiusde nomini-bus S. Januarii , & de parentibus ipjius ex fi&itia Vita Graca dijfernit, magis merentur aterna ob-livioni tradi, qttam rtfutari. Sufficiat bic femel monuijfe, nolie me tempus otiose terere refutandis fabulis ex fuppojititio illo monumento defitmptis, ftd ftatuijfe ab to confianter abjliuere, acfi num-quam fuijfitt produEium. 84 De anno nati S. Januarii nihil innotuit. So- t/EtasS.Ja-liim conjicere pojfumus, natum ejfe circa aut poft **ani &■ medium feculi lii. Nam obiit anno joy, nec fuit Soctorum.ac ftnex , quantum appartt, citm mater tantitm tri- Jiaigwta^ duo ante martyrium Fiiii dicatnr obiijfe in Attis * num, 9 , ttbine de hujusquidem fcneElute jitmen-tio. Quapropter inctrtumefl, antriginta, quadra-ginta aut quinquaginta annis propinquus ejfet San-Elus , quando martjrio vitam finivit: neqnttnim attentionem mcretur ,fi qttis poficriorum feculorum fcriptor juventm tjfe dixcrit, citm ea de rt nihil • apud autiquos legatttr. t/Eqnc incertum cfi, utrum longo an brevi tempore tpifcopatttm gejferit; quam-vis recentiores aliqui de tempore obtenti epifcopa-tus fuerint locnti: neque cnim ullttm ex vetufiis monumentis producunt tefiimonium, & dectjforts S. Januarii funt piane ignoti. Porro de gefiis S. Januarii in epifcopatu ante comprchenfiontm, quem-admodum & de aliorttm ftx Afartyrtm, Jolum iuHotnertiHt pauca illa, qtia de amicitia inter Ja-nuarium & Sofium, de conatu utriufque ad fidem propagand.tm, & defaEiis, quando Januarius So-K 3 fium 7« ACTA SS. JANUARII EPISC. * fiutn invifebat, in Atlis fecttndis & apui Joto* ntm Diaconum leguntur. De bis igitur plura tton dieotnamqut degefiisSanElorum nofirorumkno nullis colliguntur ex ditlis tempore martjrii, fir-ma ejfe ncqtscunt, cum ipfit ditta non videantur. fatis certa. 8f Hac de cattfa tranfeo ad martjrii adjun-Santti fai* Ela expendenda. Jn judice primum AHa d>Jfcnant. timJubDra- tfAm fecunda, qtttt primum edidit Mazochius , tanim Zb' mi *linm "ominam pffocm aut proconfitlem, y~umtbeo, 1u*m ^racontium, uti ttiam fit apud Btdam, & jubquocoro- "H°s ipfitm fccutos martyrologos. At Atta prima nati, precipuas partes attribuunt Timothoo, qui rtcenttr Campania prafettus erat. Docent tamcn , Sod-um> Proculum> Eutychctem & Acutium, jam ante prafetturam Tmothei fuijfe carceri manci-patos, & diverfis fuppliciis maceratos adecejfort ipfuts, quem nonnominant. Verttm Joannes Dia-contts in AElis tcrtiis Dracontium cum Attis fc-cttndis vocat, & cum Attis primis docet, quatuor Martyres a Dracontio in carcerem conjettos Pu-ttolis , rtliquos verb tres ab ejus fuccejforc Ttmo-thco Nol* cufiodia mancipatos, ibidemque interro-gatos & cruciatos: dtindeverb omats fub eodem Timotheo coronatos martyrio. Hac fententia omni-no fequenda videtur, non folum qrtia Atta pri-mtt majorem auttoritattm habent, quam fecunda , etut quia in omnibusfere Attorum exemplaribtts af-ferta efi; fed etiam, quia fucfcffio iUa duorum prafc-glorum provincia non tjl ejufmodi faElum, ut facile fufpicaripojfimus, ab aliquo gratts confittum tjfe. JJac quoque decaufa nonapparet probabile ,quod ajferitttr in Attis tx Augienfis abbatix codice nobis tranfmiffis , nimirum prafidem Timothe-um alio nomine Dracontium fuiffe dittum. Exi-jiimavit hoc coUtttor AElorttm Ulorum mtdioavo , SOSIT, FESTI, ET PROCULI ETC. 79 tjMod, in Aftis antiqrtis Timotheum repcrirtt di-Clnm, & apttd martyrologos qnofdam Draconti-um , nee cogitavit diverfos fttijfc. $6 Occafto, qttaS. Januarius, ttti & Fcftus Camprebe*. ae Defiderius, capti fttnt, longe aliter exponitut > in AElisfecttndis, qttkm itt re7ijttisomnAtss.ro. Itmt AEla tlla, S. Januarium & dttos Soctos Be~ jmTn(fa. ttevento vemjfe Puttolos, nt Sofium carceri incltt-fnm viferent, ibiqnt coram militibus fniffe loctt-tos contra Sofii captivitatem. At rts illa tota pa-ritm cjl verijimilis , & omnino fit improbabilis , eiim AEla prima, & rtliqna omnia diftntiant. Jdcm dicendttm de modo, qtto in ASlis fecnndit Proculus er alii dno martjres Puteolani leguntnr eomprehenji, & flatim cum reliquis occift. Nam occifos fuijfe fneullo examine aut quaflionc, titibi afferitur, verijimile non cft. Si id aliquando fa-ttum legitur, falttm raro eontigit,ntc crtdtndum eft, nifi tradatnr in monttmentis melioris note. I-taqne adharendum eft iis, qua de comprehenjione Martyrum noftrorum leguntur in Atlis primis. 87 Vcritm dubitari poteft, utrum S. Januarius S.Jamtarius Btnevtnti comprthtnfusjit, an Nola , ubi trat Tt- frobMhta mothcus. Neque tnim civitas , in qua captus tft , ^ clart in Ailis exprimitur. Cafacciolus fcti. ^fcn- /m^iwm. tentiam fuam exprimit his verbis: His acccdit, B. Januarium, non Bcncventi, quod in Samnio eft, fcd in Campania fuifle a liftoribus comprc-hcnfum. Nam cum A£ta... dicant, Timothcum fibi cum exhiberi juflifle ; inde apcrtc colligitur, in ca provincia , in qua Timothcus prsfes jurif-didioncm cxcrccbat, non autcm in alia, hoc eft, in Samnii provincia, illum tunc fuiflc, cum ca-ptus fuit. Veritm ta ratio, cur captus non tfftt Benevcnti, non vidttur admitttnda. Nam Camil-Ittt Ptregrinuj Dijftrt, 1 dt Btnevtntani ducatui 8b ACTA SS. JAKUARTT EPISC., inflitutione, nonnuUn efftrt argumenta, ejttibus t-vinci videtur, Beneventum iis temporibus Cam-pttnitt fuiffe annumeratum. Affentitur Martinie-riusin DiSionario Geographico advocem Bcncven-tum , additefue plurts ttiam rationes. At, mifsa illa controverjia, ex folis AElis magis verifimile fit, Nola captum tffe S. Januariuin , ejuam Bene-venti. Nam iis verbisTtmotheus Januarium capiju-btt , ut videatur fuiffe in loco vicino : captufijut Cf* adduElus ad prafidtm dicitur fint ulla mtntiont iti-neris, ejuod certo inflituendum fuiffet, fi SanElus to tempore Beneveuti fuiffet commoratus. Preterea, fi prefse AElis inliarere velimus, dicendum erit, Feftum & Deftderium »0» flatim cognoviffe ca-ptivitatem S. Januarii , fed folum poft unum al-terumve diem. Mater verb SanEli folum triduo ante mortem Filii eaptivitatem intellexit. Jtatjue , eum illi omnes Beneventi effent, non videtur ibi eaptus ,S. Januarius , ftdNola. 88 De die , ejuo S. Januarius eum fex Sociis martyrii coronam adeptus efi , prolixiits difputa-Em exiflf- " Neapolitani quidcm pafim crediderunt, , mat Maxa- hoc d'e XIX Septembris, ejuo cultus fuit S. Janua-chiusi rius a feculo faltem quinto , eumdem cttm Sociisad mtlioremvitam fuiffe tranflatum. At Manochiusin Annotatis ad AEla, epea edidit, contendit, martyri-um S. Januarii &Sociorum probabiliits figendum xxi Aprilis ,e/uo memoranturin Fafiis Gracorum; rationefque adducitnon prorfus contemnendas. Con-tra Sabbatinus in Annotatis ad Calendarium Nea-politanum ad xixSeptembris prolixam contra Ma-xjchium contexit differtationem , ejua ofiendere ni-titur , xix Septembris omnino paffos cffe Sanflos} & ad omnia argumenta Maxjochii varias refpon-fiones adducit. Ego centroverfiam breviter expedi-re conabor , utarque Maaochiiverbis , ftd fubin- Paffos xii SOSII, FESTI.ET PROCULI ETC. Sv dt mutilatis. Si horum martyrium, iuqtiit, in mcn-fcm Septembrem anni cccv incidiflet, primifal-so hsc Ada....hoc utcrentur exordio: Tem^ poribvs Diocletiani Im p. , quiaKalendis Maii ejufdcm anni Dioclctianus jam abdicaverat Se-cundo falso fic pergerent *. Constilatu Con-stantii cxsaris q.uinq.uies: nam poft Ka* lendas Maias Conftantius asque ac Galerius Ma^ ximianus Augufti, non Csefares , infcribcbantur. ,Tcrti6 poftremo fals6 mox eadem Ada hunc in mo-dum conquererentur, Eaat persecutio Chri-stianorum , quia pofteafdem Kalendas Maias gtnni cccv perfecutio in Italia dcfiit. Euftbius enim dicit, eam tn Jtalia vix duobus primis annis inte-gris durdjfe. Hac argnmenta fatis clare propopta funt, & nonnullam fententia Aiaz.ockiana tribu-unt verifimilitudinem ,prafertim citm non afftran-tur argumentauliius momenti pro die xix Septtm-bris. 89 JUuJirijftmus Sabbatinns argumenta Masje- cujus argu-ehii vocat frivola. At miror, ipfum tam longam ^cntaidccr-ttxuijfe dijftrtationtm, ut frivolis argumentis re-fponderet, & vel /ic nonpotuiffe aptum excogita-re refponfum, niji anno martjrii , in AUis clare afferto , altcrum fnbflitueretprorfus fundamcnto ca» rentem. Fateor quidem, nontalia ejfe argumenta Mazjochii , qua nullo pojfmt medo dijfolvi, pra• firtim cum AEla non Jint auEloris contemporanti, i-dtoque minsts miraripofftmus, fi forfan non fit ac-curatus in loquendo. Dici enim ad argumentapro-pofit.t potejl, epocham initio AEiorssm pofitam rt-ferri ad perfccutionem , & ad mijfionem Ttmo-thci prafidis in Campaniam, ut vtrba ipfa innu-ttnt. Tunc Conflantius&Galtritts rtvtra trantco-fares.Praterea hinondicunturfuijfe cafarts, quan-do paffi fint SanEli; ftd foiitm SanEli dicnntnr paf- fi ACTA SS. JANUARtl FPISC., fi eo anno, qtto i/li ctfares confit/atum inieranti Duo igitur priora certb non fiunt falfia. 90 Qttod vcro fpettat ad affertionem Eufebii , ttt qftendi- dicentis perfecutionem inltalia & reiiepto impe-**r» rio Occidentali vix duobut annis integris duriiffe; nihil cogit, hac verba Eufebii tam flritte inter-pretari, ut crederc debeamus, nul/os in Ita/iaan• »»305 poft finitum ptrfecutionis hiennium, aut poft abdicationem Diocletiani, amp/iits fuijfe mar-tyres. Tanta fane in hifce non eft auttoritas Eu-febii, cujus verba fi tam ftrifle exponenda effent, ipfe fibi contradixijfet. Nam lib. 8 cap. 14 de Ma-xentio, etui anno 30 6 imperium arripnitinltalia; hac fcribit: Maxcntius, qui Romae tyrannidem arripuit, principio quidem fidei noftrae profelfio-nem fimulavit ....Itaque fubditis fuis prsecepit» ut a perfecutione Chriftianorum defifterent &c.Si Maxentius anno 306perfecutionem in Ita/ia cef-fare juffit, ejuomodo jam cejfaverat anno 305 ? Quare non probatur argumentis Mazochii, anno 305 antexix Scptembrispajfos ejfe SS. Januarium & Socios. Sabbatinus vero, ejui ex illo ipfo Eu-febii biennio martyrium Santtorum noflrorum an-no 304 figere voluit,ipfis Attis c/ariffime repu-gnat , neC ulteriori eget refponfo. 91 Dixi, argumtntis Maz.ochii jam refutatis jfttamen nonnullam verifimilitudinem ajferri ipfius fenttn-dies nx Sc- tia, ejuia faltem verifimilc efl, epocham initio A-ftembris non ftorum p0fitam referri ad omnia, ejua in Attis nar-videturmar- rmtuym jjoc autem fi fidt, jam temporibns Dio- * cletiani itOperatoris, & quando cafarts erant Con- ftantius & Galerius, five anno cccv ante Ka/en-dasMaias, dicunturpaffi. Pervebat tunc aftusptr-fecutionis , qua pofi abdicationem Dioc/etiani & Maximiani Hercu/ii fiiltem minor fuit. Crefcit ve-rifmilitudo, expradittit argumtntis haufia, fi con- SOSII, FEST1,ET PROCULl ETC. «j fidcrtmus, pro dic rxxSeptmbns mhmmxUtA-rc argumtntum, prtiir antiquum tultum eodtefc xtm.Nam um Atla, qttkm anuqmor* Martj-rologia, utcumqtie in/irtuant, Sanlios «on fitffi martyrio coronatos .0 dicquo Bis omnibus de mrtyrii d*e altum ef Dt die cuittts S. Januarii in ApperJtce ad AOa /ic babetur: Cuius dies natahs celebratur Cr/cimo Kal. O&lbns./bidtm TranJUHoS. Solii Mifinum dicitttrfafta die « ttuo ipfiis feftivitas celebrabatttr. Eadcm ltgunmr InABismaJif interpolatis, qsta fecttndo loco dedu Faltonius, pag. %.Et ^tnjetf^ NeapoiitanoapMdctmdempag. feftivitate: Dies feftivus ciusceleb.atur t^o dea mo Calcndas Oflobris. ^otandum pen , Jg» dtem fcftivitatis referripoft relatamprt&s traqlatHb ncmcorporisNeapolim, itautvertfimtlUmumfiat, iranftationis gratik fcftivitatem S. Janiaan1» " fuiffe fixam 7ficut ubique de Sofio clare afmtttr , tranftatum efflMtfenum diexxi» colitur. Et fane vixaiia cur Saucti, eodem die paffi , dtverfis dttbus^n ab initio fuerint, qttam qnodtranftatto bus fueritfatla.Jingulifqne afftgnatus f»'»'dt" tranflationit. Antiqniora "'"/"'«"'J"^. tenfui § 1 , fimilittr infinuantad x.x Scptembrts , hunc non eflemartjrii diem, politana. Nam Santlum annunttantX*JK>b,«» non efl pafftts , fed foltmni feflivitatt cultusjfic-etue tacite innuunt, feflivitatis diem nttmorart, rton martjrii. Vtde plara dehis dteenda §1J. 9z cos ccnfin-fiianorum , ut fupra martyrum fepulcbra ecclcpas a"J ■ ' m erigerent, non vero in locis, ubi crant occifi.Huie ' " eonfuetudini concordant AEla S. Januarii, fepultu-ra locum ecclefia honoratum docentia, non locum oc-cifionis. Nolim tamen contendere , numqnam eccle-fias fuijfe confiruElas in locis, ubi martjret alU cjni fuerant occifi; fcd non dubito afferere, innul-lis S. Januarii aut Sociorum AElis me vel mini-mum verbum reperiffe, quo innuitur, in loco ca-dis ipforum ecclefiam fuijfe flruElam. Omnia igi* tur eoncurrunt, qua homiui critico , & nullis oc-eupato prajudiciis, ptrfuadere debent, illum fuiffe locum fepultura S. Januarii ,ubi corpus ejus mnltit annis permanfit. Ne Marcianum quidemnomen deji-deratur. Nam Mazjochius iu ^dditamentis men-fis Aprilis pag. 972 ad propofitum noflrum ob-fervat fequentia : In Marciano olim Januarium fuiflc conditum , teftatur Joannes Diaconus in S. Joanuel. Et quidem Marciani nomen adhucfun-do Cuidam prope Capucinos hxret: quem me-moratum rcperio in quodam inftrumento Putco-lano, quod mihi nuper oftcnfum fuit. Sifundus M.trcianus modocjl prope Capncinos, quisnonfa-eilb perfpiciat, illum latius olim extcnfitm fuijfe, ttt lecum totum, eutm modb Capttcini habtnt, aut M i fiil- JZ ACTA SS. JANUARII EPISC,, faltcm locum tccltfu ipforum , vttuftijfimo SanEl» factllo infignem, comprthtnderet. Jtaqut ntctfft non efi, tet Marcianum alibi quaratur, cum Marcia-num habcamut illo ipfi loco , quem omnia indi-cant locum fcpultur* fuijfe. loa Tertia dubitatio efi, an omnes 4ut aliqui Jncertam,m Socii eodem loco cum S. Januario fuerint fepulti. HSSm h*C m**is viJttnr tmbigma: ncque cnim pro todcm ioco. ****** parte rationts invtnio fatis efficaces ad tollendam prorfus dubitationem. Atta, protst pri-m 'o fcripta funt, in editis apud Falconium innue-re videntur, omnes eodem loco fepuhos , cum i-ta habeant: Corpora autem San&orum jacuerunt ad fulphotaream, ubi poftea dignam beati mar-tyris Januarii bafilicam condidcrunt. At in Ms. noftro legitur: Corpus autem fan&um jacuerunt &c. JnMs. Rubea vallis: Corpusautem fandum ja-cuit. Hac leSlionum diverfitas facit, utminus.ctr-ti Rmus de re ipfa. Si enim legendum effet, cor-pus fandum jacuit, dt folo S. Januarii corpo-re ageretur. At, citm in omnibus editis, imo e-tiam in AEiis ftcundisptr Afazxchium vulgatis, Itgatur, Corpora autcm San&orum jacuerunt &c ; fic omnino legendum exiftimo, ut etiam innuit ver-bum jacuerunt in codice noftro , in quo imptritus tranfcriptor pro vocibus corpora San&orum po-fuifft videtur, corpus fan&um. At AElorum Ap-ptndix aliam rurfum innuit fufpiciontm, quando rtftrt , corpus S. Januarii abfconditum fuift in Marciano , fine ulla mentione de aliis eodem lo-coeonditis. Hac enim de caufa cogito , potuiffc quidem omnium corptrafepeliri non longe a Sul-phuraria , locis tamtn diverfis. Verumtamen , citm fcriptor Appcndicis fit minoris auEloritatis, utpt-te qui certe non ante adultum feculum vi, &for-ti ftptimo aut oElavo illa fcripfit, ipftus fijtntium IM sosii, festi.et proculi etc. ** non tollit fiifpicionem de omninm etut aliqnornm fieltem corporibtu primum eodem loco fepultis, ut AcU magis innuunt. Hac de fipultura Sanliorum ' mibi fufficient. 10 3 De tempore prima tranfiationis S. Janna- Rccetitiorum rii, tjuando facrum ipfius corpus e fundo Marcia-no ,five ex ecclefia fupra fepulcrum ejus condita , trim *.s- 7'1~ Neapolim tranjlatum eft, pofitumque infuburba- ZTone na ecclcpa, ut in jippcndice ad Atta prima re- ' fertur, fcriptores Ncapolitatti fententias conccpe-runt multum diverfas. Tutinus eap. xi tranfiatio-nem figit circa annum 381, creditque tunc epifco-pum fuiffe Joannem I, in ejuo errat.Caracciolus fetl. 12 de ttmpore tranfiationis mentem fuam his verbis explicat: Contigit haec tranflatio circa un-dccimum annum 1 paceper Conftantinum Eccle-fias rcddita, hoc cft, anno Chrifti cccxxv, non autcm ccclxxxi, ut putavit Tutinus. Vellempro di-tiis argumenta dedifet. Neque enim dicenti cre- ' dam , fcd potius cxiflimabo, ipfum multo longius Jt vero abejfe, quam Tutinum. Cottigitur id fatis cx iis, e/ua fubdit ,dum ita pcrgit: Joanncs diaconus tradit, Joanncm cpifcopum , hujus nominis pri-mum, interfuiffe huic tranflationi, & fuis ipfum manibus eum tumulaflc. Audor verd Vitse S. Se-veri, Severo id tribuit. Conciliari autcm poflunt, fi dixerimus , ab utroque id fadum; a Joanne vi-dclicet & Severo, tunc presbyteris vel diaconibus, poftea epifcopis. Veritm anno 325 fortiputr erat Severus , Joannes vcrifimilitcr necdum natus, ut patebit ex dicendis de tempore epifcopatus utriuf-que. Jnterim moneo, in fecunda editiont Ughelli tom. 6 col. jc catalogo epifcoporum Neapoliuno-rum perperam circaannum 325 infertnm effejo-annem alitjuem, acp eo tem/iore adfuiffet tranfia-tioni S. Januarii, Nam prius probandum trat, tranf-M 3 /.?- 94 ACTA SS. JANTJARIIEPISC. lationem eo tempore faflam, quam ex ea fiflititti procuderetttr epifcopus. Notus efljoannes, quidi-citur tranflationi adfuiJJe, & ab ipfo Ughellomf moratus ejl fcquenti feculoi 104 Ne plurium fcriptornm opinionibns recen-qn.eS.Scvc- fendis fiam prolixior , quam fic neceffe , obfervo , roattribui- dnos tantum ejfe epifcopos Neapolitanos , quibur tur inhujus trMnatio probabiliter attribui pojftt, & qni rtvt-r,ta' ra ambo fimul folemnitati adeffe potutrunt, alttr nt tpifcopus , alter nt prtsbyttr vtl diaconus. Pri-mus efi S. Severus, de qtto aSlum in Opere no-(iro tom. 111 Aprilisapag.767.InhujusFita num. 6 htc leguntnr: Nam 8e corpus B. Januarii, fa-cerdotis & martyris , ipfe condidit manibus fuis in ecclefia foris porta hujus civitatis milliario uno , in qua nunc requiefcit ufque in praefcn-tem diem ; 8e ipfarum bafilicarum, unde fuperius mentionem fecimus, unam foris urbem juxta S. Fortunatum nominifuo (videlicet Januarii) con-fecravit. Scriptor itte, dum ait, corpus S. Janua-rii ftto tempore fuijfc in ecclefia fuburbana prope Neapolim, ofiendit ,fe fcripfife ante tranflationtm Btneventanam, & ftc antiquior eft Joanne Diaco-no mox attegando pro altera fententia, imo for-te aliqnot feculis hic biographus antejoannem Dia-conumvixit: neque enim ullumverbum inittaVi-taoccurrit, ob qnod credere cogimur, oSavopo-tius feculo fcriptam fuijfe, qnam fexto autfepti-mo. Atjoannes Diaconns Chronicon fuum exara-vit, vergente ad finem feculo ix, &produxituf-que ad annum 871. Porrb laudatus Joannes Dia-eonns in Chronico tom. 1 Scriptorum Italta part. x pag. 293 confentit de conftrntta per S. Seve-rum S. Januarii ecclefia fuburbana, at de tranfta-to ptr eumdem corpore tacet. De conftruRis a S. Sevtre quatuor ccclefiis plane ajftntitur tjus Ino- gra- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. grdpho , & de illa, i» qua depofitus tft S.Janua-rius ,fic locjuitnr: Unam (fecit ) forisurbcm jux-ta fanftum Fortunatutn. Qua fitnt ipfa vtrba fu-periis data, fid contraEla. Non dicit tamtn, il-lam ecclcfiamfuijfeS. Januario dicatam.aut cor-psts S. Januarii per Severum illi illatum. 105 Contrapag. 295 in Joanne Imagisin a- atjoannil hampropendet opinionem, &Joanni tranjlationem hJoawucDi-dubitanter attribuit his verbis: In co oratorio, ubi ncmt' timi~ manu fuadiciturcondidiflc beatifllmum martyrem de umc": Januarium , a Marciano fublatum , & ipfe (Jo-annes epifcopus) parte dextera humatus quicvit. Mazochius in Annotatis ad Atia a fe edita pag. 278 mavultjoanni Diaeono ajfentiri .quam bio-grapho S. Severi, & pro ratione dicit, qudd Jo-annes Diaconus, multo ca Vita (S. Severi) anti-quior, tranjlationem diferti attribaat Joanni. At non^ videtur vir eruditus utriufque atatem conft-deraffe, & attente contuliffe. Nam certijfimo ar-gumeuto evincitur, Diaconum , ejtii medio faltcm feculo poft tranjlationem Beneventanamfcripfit ,ju-ntorem effc biographo S. Scveri, tjui faltcm ante tranfiationem illam Opus futtm edidit. Fortecon-trarium crcdidit Maz.ochius , ejuia Vitam confide-ravit afud Vghettum, ubi Miracula, alitjuot fc culis pofi firipta, ttna cum Vita eo modofunt e-dtta , acfi ejufdtm tjfent auEloris. Veritm apudnos utrumejue Opus diftinflum efi ; nec meritb poteft dubitari, ejuin biographus S. Severi fit altcro ve-tufiior. iiolCl3Tt°Ptrr AihiPM!- Videtur fro- aor apparet, praferttm ejuta concihari utcumejue babiliiufi- poteft cum verbis Joannis Diaconi, &quia hic du- gcuda jub ' bitanttr loqmiturptr verbum didtur condidifle. /«- Sez trt- ttr S. Sevcrum , cujus mors apud Ughellum figi- tHr circa annum\il, &Joanncm fmtdius qu.t- tuor 9e^it:m tfl, pcr Bcnevtntanos, dicuntur Beneventum tranjla- ^ ti. Deinde vero confilinm facra illornm corpora transferendi attribuitur cnidam fenatorigentili, qni Cyphius dicitur. Dabitur Appendixjn qua res nar-ratur. Hac folum obfervo, credibile effe Cjpbii fumptibut ecclepam Santtis fuiffe conflruttam fed tranfiationem ptradam ejfe Chriflianorum & ma-xime ecciefialiicorum confilio magis credidero. Dt ttmporetranfiationisnihil additur: nec pojfum pro-bare opiniontm Marii de Pipera in Chronologia tpifcoporum eccltfia Benevtntana , ttbipag. i % cor-pora ipforum ftatimpofi mortem tranjlata narrat. Certe Chriftiani, ejui corpora itta abflulerant, ea-dem non commifijfent fervo hominis ethnici. Lau-datus Fipera ibi etiam Stephanum qttcmdemMar-tjribus noftris ottavum adjungit; ftd prorfusim-probabilittr, cum dt ee in nullisAttis pat mtntie. H fVIII. j>« ACTA SS. JANUARII EPISC., S VIII. S. Januarius multis mi-raculis Neapoli clarus , tranf-fertur Beneventum , & cum Fefto & Defiderio, ad urbem tranflatis, deponitur. DE beneficits pdtrocinio S. Januarii impetrd-tis , ejttttndo corptts ipfitts fervabatur in fub-urbantt prope Neapolim ecclefia, Appendix pri-morum AElorum tcflimonium prabct, ea innumera-ruit rniracu- vocans. Similiahabct antiquijfimum Officium lis : Neapolitanum apud Falconium pag. 14 6, ubi It- gunturfcquentia:Tranftulcre(Neapolitani) cor-pus fan&iflimum in ccclefiatn (juxta Ncapolim , ut jam diflum) ubi requiefcit ad prafens, 8c bene-ficia innumerabilia prxftare non definit orantibus Sc pctentibus eum. Subduntur ibidem beneficia ali-quot j fcd ea etiam habentur in monumento antique de Miraculis, cujus initium efi: Operantc divina mifericordia. Hoc autem tdctnr primo loco pofl H-tas, ibiquc in Annotatis dabo, quidquid ad elttci-dationem aut confirmationem in diElo Ojficio repe-ritur idoneum. Caracciolus feEl. 18 agens deMira-culis , dolet mttlta dc iis tempcrum injuria periiflc , fateturque non alia dc illis cxflare antiqua montt-menta, qttam duo, qua edam, nimirum primttm jam memeratum, &AEla tranjlationis Beneventa-na. Jnterim allcgat etiam Menaa Craca, qua re-vera aliquibtts locis brevitcr &gencratim infinttant, S.Januarium non Jolum temporc martjrii, fed & fofl morttm variis miracttlis claruiffe. Nam in 0- S. Jcasua-rius, dtm corfus erat Neafoli, multis cJa- sosii, festi, et procvli etc» 99 tte 4 aUoejtiCKtes Sttnttum, dicunt, ipfum Chrifti Servum lucuienttr apparuijfe, ubi ad calum tranf-iit, tyim ,inquiunt, role Ttpiutri ffi ia.fM.ruv iti\a-jh , emanans honorantibus te fanationum maria. Rurfttm inOdt ifanguis ipfius dicitur faSlus tccv zccrajj.cs , fanationum fluvins; £> rurfum infe-rius dicitur juer» 8«o» rsX©- IfyaSc/Kiy©- tr*v!2&-SnttfMruv, poftdivinum fincm, y«* mortem, opc-ranc multitudinem miraculorum. Mittt alia gent-ralia. 11 o Unum particttlare ibidem refertur in elo- faer mer-gio S. Januarii, quod etiam legitur in Aftraculis tuu< ** edendis, quodque ex Graco textu Latine rtdditum 1"' fubjicio. Mulicr quxdam, nomine Maximina, vi-dua erat & unicum habebat filium. Hoc mortee-rcpto, cum orbitatem fuam indcfincnter lugeret, utcumque ad ferevcrfa, vidit fupra portam tem-pli pannum dependcntem, quiSanfti {Januarii fci-licet) gerebat effigiem. Cogitans autem, quid o-lim fcciflet Eiifaus prophcta, quando Sunamiti-dis filium a morte excitavit j divinitus excitata , & ipfa fecit fimilia. Filium cnim fuum apti compo-ncns, illi conformavit imaginem S. Januarii, & pueri ocuiis oculos imaginis conjunxit, aurefque & os pariii modo, quemadmodum & reliqua mem-bra applicuit, cum fingultibus & iacrymis dicens : Scrve Dei, mifcrcrc mei, 8c refufcita filiummeum, quia unigcnitus mihi eft. Sanfius ver5 precibus flcxus, mulieri filium vivum invifibilisipfc reddi-dit. Confpefto hoc prodigio, omnes, qui ad fu-nus pueri convcnerant, exterriti funt, laudantcs Sc benedicentes Deum. HaQenus Menaa brevius , cjuam idem miraculttm Latine refertnr in jMis e-dendis. jlEla tamen non habent, ad eeelefiam por-tatum fuijfe, & probabilius txponnnt, quomodo Xtlum a matrt fit acceptum. N » too ACTA SS. JANUARII EPISC., iii In iifdem jiflit primo loco, tamquam bt-Vefuoii mficinm maximnm, rtfertnr reprejfio & cxtinQio montit con- f4mmarum montis Pifuvii, qui Neapolitane urbi tinfl% "° ,vieinHS efi » ut PaJfm mtum *fl gtographittptritis. Idem bentjtcittm in vttufiit Officio Ncapolitano 7» gjuis certo ajjignari potefl.Ferumnec auttortranf-lationis nec Joannts Diaconus certo cdicit, illo i~ pfo anno, ejuo Sttphanus Papa per litteras Caro-lum Magnum adiit, tranflationem ejfe fadam. Qtein potius Joannts Diaconus , relata inftau-ratione ecclefu cathedralis , epta combufta fuerat, (latim addit, ibi per Stephanum depoftta tjfe cor-pora SS. Euticetis & Acutii martyrum, antcejuam de diEiis principibus meminit. Rajnerii verb tan-ta non eft accuratio, ut illa annum tranftatio-nis omnina certumfactrt valeat. Quippt atat Raj-ntrii, qui Caracciolo & aliis videtur aut tranf. lationi interfuijfe, aut non diu poft vi.\ift ,mihi apparetplane inctrt*,imb & lengi pofttrior,»t SOSII,FESTI,ET PROCULI ETC. tx7 frobatKm eft fuo loco. Qnantam porro reinjuiaram SS. Eutychetis & Acutii partem acceperint Nea-politani, fcire ntqneo. At omnia illornm ojfa t/enc friffe tranflata minime credo. Nec refert, ejnod cansd vafiationis tranjlatio dicatnr fafla , cum bxc ratio fit incerta, tacente de ea Joanne Diaco-no; ciimtjue S. Proculi corpus nonfueritjimul tranfi latum, quocum manjit verifimiliter Puteoiis ma~ gna pars SS. Eutychetis & Acutii. i j 3 Manfijfe Putcolis corpus S. Proculi, quait- S. ProcuJnt do tranjlata Neapolim funt corpora SS. Eutychc- fatronusPu. tis & Acutii, confentiunt Neapolitani fcriptores. Laudatusfupra Scipio Mazjuetta cap. i docet, iiim. Zdcturrije, ptuofiflimse fabricaetcmplum, cx lapidibus quadra-tis marmorcis ingcntibus conftrudum, ejufdcm-que frontifpicium intus & extra pariter totum cx marmore, ornatum magnis altifque columnis o-pcris Corinthii, quod ctcca gcntilitas Odtaviano Augufto erexeratfie dcdicarat, poftea inufus Chri-ftianos verfum, & confecratum inhonorcmS. Pro-culi martyris. In hac catbedrali ecclepa Sanfli cor-ptisfervari ajferit, & hanc rationem Jubjungit: Pro-tedor enim urbis habetur. Veriim protettor urbis efi fepoteft ,etiamficorpus alib fuerit tranjlatnm. Qua-propter fiejpicor, ex mera conjeflura ajftri, corpus in ecclejia cathedrali tjft, qubd ipfi ignortnt Puteolani, ubiittud modo ftrvttur. Citm enim clancnlumfuerit ablatum, portatunique in Germaniam cum offtbus SS. Eutychctis & Acutii, id facile fcire non potut~ runt. Ughettus tom. 6 Italia facra in Epifcopis Puteo-lattis ofiendit, ecciejiam illam cathtdralcm S. Pro-culi fapims injianratam - & reparatam fuife. At nttllibi invenio, quo tempore S. Proeuli corpus ex pratorio Falcidii, ubi cum SS. F.utychete & Acu-tio fuerat dcpofitum, ad cathedralem tccltfiam fit tranjiatum ,ut vtrifmiie fiat, ibi numtjnam fuijfe ii8 ACTA SS. JANUARII EPISC. f dcpoJitH» j 4ut, Jt forti ad cuthedralem futrit to trauflatum tempore, epto pars SS. Eutychetis & A-cutii Neapolim dtlata i fuerit ex ipfa cathedrali k Cermanis ablatum cum reliefuis Sociorum ojfibus: 134.De miraculis tjnibufdam,patrocinio S. Pro-(y miracuVu culi patratis, mentio fitin antiquo Ojfcio, quod olim clarus, gx cojice puteoiano accepimus anno 1716 ptrdo-minum Dominicum de Georgio, nobilem Neapoli-tanum, multis officiis de Optre noftro bentmeritnm. Mtiphona tertia adprimas Fefperas talis cfl: Clau-dis ut greflum, caecifque videre dcdifti: da pius , ut nobis afliftat gratia Chrifti. Anjiphona ad Be-nedittus: Orante S. Proculo, fanus effefius eft Romanus de manu , quatn folam truncus ha-bebat. Qjiemdam languentem , gradiendi jure ca-rentem, fecit ipfe tniri reparatis greflibus ire. Plura non invcnio de miraculis. Ofpcium fit die xvni OElobris ritu duplicis prima clafts cum O-Rava. Codex, ex quoomnia exfcripta funt, exa-ratus dicitut anno 1377 , tempore GregoriiPapd XI. Ceterum , utrum Putcolani offa aliqua S. Pro-culi etiamnum habeant, compcrtum non habto. 13 f Ut ad tranftationtm S. Sofii perveniamus , S.Sofii.cu- juvabitnonnuttapramittere. Clarum fuiffeinCam-jusvomenfc- pa„i4 S. Sofli nomen circa medium feculi v, fl-culo v cele-. ve pontiflcatum gerente S. Ltonc I, colligitur cx bre erat tn rcriptore mius temporis, cujus Opus de Promiflio-Lamfma > J^ & praedi(a;onibus Dei a multis attributum fuit S. Profpero Aquitano, fed modo rejetlnm eft in Appcndicem Optrum S. Profperi. Quisquis ftte-rit auElor, in traflatu, Dimidium temporis diflo, eap. 6 ita habet: In Italia quoque , nobis apu-I Campaniam conftitutis, dum venerabilis & Apo-ftolico honore nominandus Papa Leo Manichceos fubverteret 8e contereret Pelagianos, & maxim^ Ju-lianum , ambiens tutn quidam, Florus nomine, fpi- SOSIIfFESTI, ET PROCULI ETC. n9 «tu fedudioms arreptus , virtutem &meritum fibi S.Sofii martyris aifignans, cum haudproculaNea-pohtana civitatein fubverfionem animarumqus-Pr°™itteret, faceretque iilicita, i germano venerabilis Noflriani epifcopi & Herio presby-tero fimui cum clericis prsdi^ ecclefix deten-tus 8c coercitus, fic a prsfatas provincia; limiti-bus pulfus eft. Nifi magnnm & ctUbr* faiffitS. Solu nomcn , non iUins petins, quam altcrins San-f' ™tu'tm & """tum fibi attribnifet imp0. fior tlle. At excifio eivitatis Afifieni, qtta corporis tranfiattom cattfam prabnit, forth etiam effecit, tttplur* dc ipf, docnmcnta perierint. 13* Ex AaistranfiationisS.SoliiHHm.-ili. corftts circa luetycirca annum S}6 famJtmfuife de cortJe S. ««»'<»< «3 * SoCn BtncvcntHmtranflatofcdfalfam dcinderepcr-tam.Nam StepboMm UIepifcoptss Neapolitanus ad Joannem abbatemS. Sevcrini, ch, facuhatcm qua- • rendt corports S. Sofii concedit, ubi dixcrat cor-pttt tjluda mttltis fruflra quafitum fuife, ita lo-qnttur: Nam Sicardus princeps Longobardonim , poit lnnumcra mala, quibus urbes noftratiumaf-aucit, etiam ad hoc prorupit, ut fcpulcra fuffo-aeret, & Sandorum ex cis corpora fublevaret. Sed Martyrcm hunc, licct alium pro alio repe-1 ' & ,?omini! cjus ecclefiam confecrfflct, no quaquam invcnire potuit. VitaS. Athanafn epifce-P Ncapolttani, data tom. iv Julii, pag.7UeU lum tltud Lonjrobardorum, quibus pjcrat Sicar-dm, vttUtttr figcreanno 8,, , tf- /Wfl pifi de Neapolt habet: Qyo videlicet tempore ingcntcm fuftmebat didaarbs i Longobardowm agmini-perlccutionem. Muratorius in AnnaUlms /-™ ad 83 6 de itto bctto loqui incipit, & «>*fi*tonemurbisNeapo/itaH4 figit anno 83 C,,mtn-K Ma,o. At vtrifimilt eft, Sicardum initio betti intcr- ,11'tf ACTA SS. JANUARII EPISC. i intercepljfe aliquot eivitates ditionis NeapolittnAl aut feederatas cum Neapolitanis. 17 7 Certe Miftnnm a Sicardo occupatumfutf-cafto Mx\e- fe, etiamji de eo tacuerit Muratorius, claretn-no , crcdi- finuattt verba data: neque enim poterat MJim dit Sicardut cgrpuJ s> Sofii auarere, & aiiud pro eotnvemre , trinceft ,jed nJcivitAtem ikteretpijfet. PratereaHta S.A«tomne faUh' abbatis Surrentini ,data tom. 2 Februam , abm- dc docetpao. 789, varias civitates a Stcardo JuiJje oscupatastantequam Surrcntum objidcrct. Stc tmm habet ttttm. ri.-Poft deceffum B. Antomm noa multo tempore evohito, princeps Beneventanus Sicardus, ceteris finibus ditioni fu« fubjugatisi tcrram etiam Surrentinorum eadem intenuone m-vafit. Deinde narrattfi, tjtto modo favor S. An-tonini, apparentis & minitantis Stcardo, ntjt ob- fidioncm urbis abrumperet, Surrentum fervavertU ■ At hac ad propofitum noflrum non fpcEtanfJed unice aliata funt pramijfa verba , ut ofiend<'.rem-, varias civitates in iHo bdlo a Sicardo futjfe occu-patas, iipjue fecundum ante ditla annumerandum Mifenum , ex quo corpus alicujus SanZi Stcardus abftulit. FuiJJe illud corpus S. Sofn tmtto credtde-rnnt Beneventani, in quorum vetttfto Brevtartoa-pudFalconiumpag. 161 hac leguntur .«Cujus {So-fii) poftea corpus Sicardus Longobardorum prin-ceps Beneventum perduxit, atque m ccclcfia prx-diL Dei Genitricis locavitdie KalendisOdo-bris. At pofteriores Beneventanifilentio fuo vtden-tur agnoviffe, falfam fuiffe opinionem tOam. 1$ Certe omnes crcdidermt , tllud fuf S. • ei^aCcorbus, etuod poflea invenerunt NcapoUtam. ssr Mcceperunt bus adfuit, diligenter enarratam rccudemus. Ve circaamtm tempore tranfiationis nonnulla jam dixt $ 3, 9xo' clarc probavi, non ejftfigendam anno 910 , nt w» SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. n* fixirunt pro arHtrio vnrii fcripuret. Falconitu, qui illos fucr.1t fectttus pag. 202, peflta mutavit fentcntiam, & attt veram elegit, aut vera proxU wtam, dum pag. 487 dixit, tranflationtm contigif-fi anno 911 , uno anno pofi tranfiationtm S. St-verini. Tranflatio hac S. Severini, qut abeodem Joanne Diacono fcripta ,& apudnos editacfitom. 1 Jannarii pag. 1058, contigit anno vigefirao quar-to Lconis & Alcxandri impcratorum. Annns au-tem vigefmns quartns Leonis Sapicntis , a mortt pairis tpfius Bafilii Macedonis, concurrit cum an-no 909 , ut jam notarunt Majores nefiri & con-fintit Pagius. Itaque tranfiati0 S. Sevtrini figtn-davideturanno 909. Non dinpofi contigifft tranf-lationem S. Sofii, fcriptor ipfe fatis infinnat cir-ca initium. Attamen nttllibi indicat, nnotantiim anno pofieriorem ejfe: nam eadem fcriberepotuit, ctiamfi confiaret biennio aut triennio ferius tranf-latum ejfe S. Sofii corpus, qttam S. Sevtrinu Itaqne nec anno 91 o, nec 911 ncc 91 2 tranflatitnem eertb figendam exiflimo-,fed circaannnm 910: neque e-nim debemtts ccrtam figere chrenetaxim ,nifi ar-gumcnta habeamus teque certa. 13 9 Muratorius in prafatione ad Chronicon Je- {? non multi annis Diaconi ulteriorem hovet dubitationem, an *ittiu, ato• tranfiatio non contigtrit muitocitius. Fatttur, an- fle**it*r' ttttm 24 Leonis Sapientis & Alexandri fratris ipfint concurrere cum anno 909 ; fcd adjungit: Qiiuin Lco& Alcxandcranno dccclxx impcratores a pa-tre fuerint rcnuntiati: quis ccrtos nos facit, non ab co potius anno dedudam fuiflc Johanni Diacono t-pocham caefarum illorum, ac proptcrca citiis con-frgnandain prslaudatam tranllationcm, atque an- • ticipandum criam initium fcdis Stephani, fub quo «pilcopo cadcm pera&a fuit ? Htc fane objeftie dnbitationtm ingtrtrtt, nift ipft Joanntt Diaco. Q^ nns tzz "ACTA SS. JANUARTI EPISC., nns nos rcdderet certes, epocham Leonis & Alt~ xandri a fe non dednci ab anno 870, qno nomen imperatorttm impetrarnnti fcd amortt patris ipfo-vnm, five ab annoii6. Etenim docet, fexaginta «volutos pene per annos cverfumjacuifjc Mifemm antc tranfiationem S. Sofii, Docet idem in Chrontco , Mifinum tempore S.Athanafii everfum effe. Itaejue eum S. Athanafius fattus fuerit epifcopus circa fi-nem anni 849 ; Mifenum certe vafiatum non tft kSaracenis antc annum 8 5 o, & fic fexagintafe-ri anni ducunt ad annttm910, & multolongiut, qudm ad annum 893 , quo currcbat annus vige-fimus quartus Leonis & Alexandri fecundum al-ttram epocham. Quarc epocha a nobts fiatuta pro eerta haberipoteft, licet annum ipfitm, utpote non aquc ccrtum, pro Soiii tranjlatione non ajjigntmus. S X. S. Januarii favor in Nea-politanos: corpora ipfius, Fe-- - fti ac Defiderii transferuntur Beneventi ad novam ecclefi-am , deindtf ad Montis Vir-ginis monafterium. • r . . Neapolitfn- r~\ Uamqnam corpttsS. Jannarii Beneventum fe-trociuto SS. (Mj§ Jx erat tranflatum, capite tamtn rema-&jJnuarii nenteNeapoIi, ut additttr in Officio Puteolano S. Proculi, non definebant Neapolitani S. Januarium haberepatronum,& confervationem urbisfue, mul-tis periculis expofita, & frequenter per principes Beneventanos & pcr Saracenos oppugnata, ipfitts protettioni attribuert, Uqutt hoe ex Fita S. A- ihau SOSII, FESTI, ET PROCULIETC. i 1* thanofii fitperiis memorata, cujus auttor ftculo ix excunte ,aut fub iuitium x fieculi,SS. Agrippi-ttum & Januarium Neapolitanorum patronos a-gnofcit, & eie S. Januario quidem ita ficribit tom• jv Juliipag. 78: Beati/fimutn quoque Januarium, Chrifti martyretn, poftea Nerpolitcs merucrunt habere tutorcm. Quibus annitcntibus favcntibuf-quc, prxfata urbs, Deo favcntc, tuta rcmanfit, mancbitque in sevum j quoniam quafi duas firmif-fimas bafes, duoquecandclabrafplcndentia gloria-tur fe habere fupradi&os patres eadem civitas . duabus fulta alis, id cft , duorum Sandorum £-fa precibus.... 141 Idcirco a multis crebro expugnata * gcn- abhoftibu tibus, & prius a Wandalis , poftrcmOa Longo- jf'*^ bardis indefinentcr opprefla per annos fcrmedu- gU'ata ccntos, inviolata perflitit 8c invida ab omnium 0 hoftium concuflione, quoniam civitas hsc , ci-vitas mifcricordix 8c pictatis eft, inde vallata o-xnni bonitate , qux quidcm meruit tot talefque pa-tronos habere apud Dcum in exorando &c. Hac utcumquc exeufitre pojfunt Falconium, qui, quo-tiefcumque invenit Neapolim hoftibus fuisfelici- , ter reftitijfe , ant in eruptionibus igtutis montis Ve-fuvii perfiitijfe iliefam, toties id novo S. Januarii beneficio attribnit. Attamen ipfius exemplum non imitabor; fed ta folum dc his tradam, que apud etntiquos inventro. Apud Chioccartllum in Ms. Col-leUione fol. cix Itgitur, Saracenos obfedijfe Nea-polim circa annum 96 \. Laudat pro his Atla Ms. S. Aprippini, in tjuibus Ncapolitani fic invicem etllocuti dicuntur: Qiiare fatigamur, quare in vanum laboramus, ad antiquos fugiamus patronos, ad ami-cos fcilicet Domini noftri Jcfu Chrifli Januarium 8c Agrippinum , & illorum quxramus auxilium &e. JJoc iidem fccijft ajferuntur, ficque Saraccnorum cttm defendit Januaritts comra Ri- chardum frincipem Cafuanum. (»4 . ACTA SS. JANUARII EPISC., manibus, & imminenti periculo miraculesefuerunt liberati. Confentit Falconins pag. 487, laudat-qne Atta S. Agrippini, in tabnlario SS. jipoflo-lornm confervata. Res accnratins cxaminari po-ttrit in S. Agrippino. 142 Betrus Diaconus in Chronico Cafinenfi lib. 3 cap. 4? refert faHum mirabileS. Januarii Nea-polim protegentis. Richardus Capua princeps Nta-polim obfldebat. Neapolitani autem, inejuit Pe-trus , principis terrore perculfl , omnipotentetn Deum rogabant attentius, quatinus de 1'upradidi principis poteftate, miferatione fua clementifllma, eos eripere dignaretur. Cumque eadcm civitas a-cerrime expugnaretur, fandus Chrifti martyr Ja-nuarius cum aliis dealbatis fxpius videbantur a prin* cipe 8c ejus exercitu percaftra armati djfcurrere. Qpi aeftimans eum efle archiepifcopum , mandat, cur contra ordinem fuum cum lancea fcutatus ad pugnam procedcret. Cui refpondens archiepi-pus: Ego, ut tu vir iilufiriflime perfpicis, a mul-tisdiebus aegrotus in ledulo jaceo. Ille armatus quis fit, ipfe videat: nam pro ccrto. fcias, quia fan-dus Januarius protegit ac dcfendit hanc civita-tem. Princeps veri, ejus didis derogans fidem, civitatem oppugnare non dsfincbat. In qtia obfcf-fione, ab excommunicatione folutus, defundus eft. &c. Deinde vero foluta efl obfidio a Jordano prmcipe , Richardifllio & fuccrjfore. Erat iUe Ri-chardut Normannns , & fratcr famofi Roberti Cuifcardi , Apulia & Ctlabria ducis: excommu-nicatus verb fuerat a Gregorio Papa VII ob inva-fam Campaniam , fed abfolntus ob mortem inftan-ttm. 143 Cnm locus, in tjuo corpora SS.Januarii, Fefti & Defiderii feculo ix Benevtnti fuerant dt-pofita, poft qnatuor fecnla minus decens faflusef- ftt». SOSII, FESTI,ET PROCULI ETC. n? fet, i 129 intr* eamdtm ttrbtm prtditttt cor- SS. J.wua-pora ad locnm dectntiortm & novam tcclefiam »«". Kfttu tranjlata funt, nt narrat Falco Beneventanttt in & Ds archiepifcopo illa inveniendi audaciam frangeret, qmngento, militcs * vicini, Hirpmorum oppid» accerfendos curat: a quibus monaiterii fepta circumquaque circumvallata fue- fL?,*?r ,T°taCraat Pllori monafterii, „ui Mmr Mpud ChtoccimllnM in Ms.) fummopcrc dif-phcuerunt. Quocrca illico reportanda in luum lo-cum facra p.gnora, & nuntios ad Alexandrun, mit-t, curavit, qui & ipfius abfentiam conteftarentur, 154 Eo nuncio Alexander admodfim tetus, i r S ?ccrd^ qu0dam sacrificio' oninis u- />««'«•, ChrSo ad JUrMdum fuP" ^anflum Corpus, an vcrum cffetfandi Januarii cor-pus, quod tunc fibi rradcbatiir, comJXX- vento ohm advcflum, ac tamdiu.in eo templo fit,tf q-%?llaClkPoft hxc arehicpifcopus comme^ • r fibi data ad iavicem SSSSC^4*: ^bVrrilT^S^^^; Interfu5thii!c Mcrc^n f tran.fla'10n!',m.d,XIm"s» Antonius ■Mcrc«ntius, qm m {ao ilIo Diario Mj tradidi jn R i ca t ,4 acta ss. januarii episc., ea iiaili urna laminam quoque plumbeam iflven-tam fuiffe, in qua infculptum ipfe vidit Hilens Magni Conftantini matris nomen. Fortaflaea ipla urnaerat, in qua primim in agro Marciano beata cjus offa condita fuerant, fi ejus tempore, ut fama eft, tranflatio illa fafla fuit, pace nimirum i-ccle-fi® rcddita. Vtrumfma de tranjlate corpore Si JlelenA tempore nttliam meretur fidem, cum tranj-latio e Marciano Neapolim diu pofi tcmpora S. Ht-lena contigerit. Falconius quoque pag. 221 extjlt-„at, urnam fittilcm non tjfe dignam mumfitenUd S. Helena: nec ego credidero, illam ejtts fuijje do-wm. Ouidquid vero fit de iBa Umina plnmbta, fatis eft adfuiffe corpori infcriptionem,qua Neapo-litani didicerunt, corpus effe S. Januariii 1^6 Redeo ad Caracciolum , Bernardm car-xrmsfot tnina exponcntem : Itaque repertam in diflo Vir-Neafiilin » Rineo tcmplo jam diftam urnam, facris B. Januas ubi /aviern o(fibus picnam, archiepifcopus arculs mclufit,, rlVX ferico villolb purpureo cooperts, eamquc fafcus CJJ funiculifque ad collum appcnfis ad pedus fuum fuper equum , quo vehebatur, ab easde, qu«m arduo montis fita eft, Ncapolim pii religiofeque portavit. Qy6 cim appropinquiflct, ex equo dc-fcendens, ac fort£ nudipcs, ut pie crcdi potcft, thcfaurum illum brachiis complexatus tulit, atque in arcbiepifcopali ccclefia collocavit, privatim ta-mcn, ac fere nullo obvio civium, ob peftiferi mor-bi fsvitiem , eo temporc lat6 graffantem. Poftcra autem die, vulgata jam de advefto S. Januarn cor-pore pcr urbem fam&, ingens omnium ordmom, ac utriufouc fexus multitudo ad vifitanda tanti Martyris ac patroni pignora cpifcopion adeunt,& . (quod cum admirationc obfcrvatum cft ; al» co dic dcfsviit peftis, cocpitque civitas frcqucntan , redcuntibus undiquecivibus, ob peftilentiam ohm XOS11, FESTt, HT PROCULI ETC. hiic illuc abadis. Ea rcs Romam perlata, magis magifque Oliverium permovit ad honorificum ii-lud hypogaeum fando Marfyri extrucndum, de quo infra. HaEltnus Caracciolus ex Bernardino , cni addidit conieflitras faas de modo, ejtto arcbiepi-fcopsts facras relitjttias portavit, non item de pefle, qttkm ante ftviijfe, & a die adventus reliquiarttm cefsajfe , Bernardinus clare tejlatur. Cbioccarel-Ins in Ms. totam tjuoc/ue relatiouem Bernardini Sicnli Latinam fecit fij/lo pmplici. Omijfis tamen prioribus, utpote fatis expojitis, ultimam partem ex ejus Ms. buc transfero : Cumque Neapoli, in-tjuit, tunc mortalitas & peftis graffaretur , ho-mincs prae peftis timore obviam minimc pro-dierunt ad id fanftum corpus vcncrandum. Atta-men Neapolim cum praefatum corpus pervenif-fet dcfero xm Januarii mcdxcvii , quod archie-pifcopus is eques dctulit, ac introduxit fupcr e-phippium * ex antcriorc parte intus parvum fcri- * Mi. mcrt- ■ nium, eodem fero evulgata fama per civitatem de dos* epiphi-adventu ejus facri corporis, civitas eadem maxi- um mo affefta eftgaudio: &fequcnti die villae omncs, ac proximae urbcs & oppida adNeapoIitanam ec-elefiam progreffe funt ad fc dido Sanfto humi-liandum , 8c Deo gratias de tam infigni dono rcfe-rendum. Et pcftis ulterius minime progreffa cft , & ceffavit ab eo die , quo facrum illud corpus in eam civitatem ingrefiiim eft : atque ii omncs, qui ob peftis timorcm Ncapolim egrcfii fucrant, in cam civitatem reverfi funt. Oliverius autcm Car-dinalis Carrafa, qui Romae tunc morabatur, fum-mo gaudio affedhis eft ex didi facri corporis ad-ventu, maximas gratias Deo rcddens. _ M7 De die& anno hujus tranflationis nonni- Tronfhtio hil dijfcntiunt feriptores Neapolitani. Tutinut ajfe- contigit arn» nt, arcbiepifcopum cnm iis Neapolim vtniffe die 1497 » XIII 1.36 ACTA SS. JANUARTI EPISC., xi ir Jamarii anni 1497. At Caraceiulus ita hiz. bet: Incidit lisc tranflatio in dietn decimam lepti-mam Januarii anni mcdxciv, uti Afflidus teflatur in Conftitut. Regni &c..., ubi & de Oifcio ejus in ejus honorem compoflto meminit. Ad qucm diem.figebatur olim etiam in tabulis Neapolitanas ecclcfias. Matthai de Afflittis jurijconfulti contem-poranei auEloritai difficultatem pareret,Ji de ejut ajftrto fatis conflaret. At Falconins pag. 219 lats-dateumdem fcriptorem pro anno 1495, & die xvi Januarii. Ita omnino habet locus AJfliEli in Colle-fiione Afs. Chioccarelli, exqua totum huc transfe-ro: Corpora Sandorum non pofliint transferri de loco ad locum fine iicentia fummi Pontificis fe-cundum Hoftienfem in fuinma de Reliquiis & ve-ncratione San&orum in principio. Et fic de licen-tiaPapae die xvi JanuariiMCDXcvi,ordinationcPa-p» Alexandri VI, ad fupplicationem reverendifli-mi domini Oliverii Caraphae Cardinalis Neapoli-tani, fuit tranflatum corpus gloriofi martyris & pontificis S. Januarii a ccenobio Montis-Virginis in majori ecclefia Neapolitana : cui novum Ofli-cium dedicavi,approbatum in curiaRomana,utte-ftantur litterae praefati domini Cardinalis. H»< • Wdits oaaya. Dstnde laudat Cbrouicttm Ms JulianiPaC-\ fert . cujusyerba Jtaiica Latini htc exprimo: Die trl J TU NtaP°Iim & *d« archiepi-fcopales facraofiimum corpus S. Januarii, qui u- N"PoI',s- I,,l,d ponavk reve. . r nd fiimus dominu, archiepifcopus Neapolitanus, S t^^6' tU,ift»Uc « monafterio htr&x Mariae Montis Virginis, ubi longo tempo-re fueratdepofimm, facultatem pncbente Alexan-dro Papa VI, ex domo Borgia. Fuerunt eo die in- du'genti* plenaria», conccfKe h pr,di»*&» 1»*m hiftorice teZZc Q " '?"" C°mptn* &™r*rtfcrcb<,t. °bdurato critcorJc,tam- Z * T u °' qUl ne8ct in ""Pcro ifto , S rejT cohorruimus, incendio propitiumnol b»redditumNumcniratum,poft Deipanepatro- cmnin^pot j Januarii noftri interccffionc* Ccr_ «c cum vivificus ejus fanguis, minitabundus Vefu-S 5 vio i4a ACTA SS. JANUARIIEPISC. vio extra civitaus portam objiceretur, lgnea nu- bes in urbis excidium imminens, deflcxa ad mare via , maturavit fugam. Interceffione tantum ? Imd & vifibili afpeftu. Conferta enim hominum multi- tudo teftimonium prsbet, parata fub facramentt etiam adjuratione id faterii qu6d fcihcet, cum 6 principe templo foiemni pompa progrederctur vv vificus illc Januarii fanguis, oblata tunc fmtPrae- fulis imago, Januarium reprafentans mfulatum , protenfaque manu populo benedicentcm e tempU vitrea feneftra, fole, qui nubilus fucrat, eo tempo- re inclarefcente. It*C*r*cciolMS. Nolanos quoque Atnovijfc beneficinm ttrbiftta a S. Januano prgt- tnm, liquet ex infcriptione danda num. 190. Hit- ronimus a S. Anna in Kta lib. 2 cap. 4, poft rc- latum hoc S. Januarii btneftcium ,fubjungit pofterto- ra quadam Vefuvii incendia, in qnibus Nrapolit*. ni opem S. Januarii implorkmnt, quam & confecn- ti videntur. Primum eft incendittm anm 1660, cu- jus tempore expofita futrunt SanUi rtliquta fupra , stltare majus facttti Thcfauri, in qno fangms cum capite confervatur. Poflplnres alias Vefuvti erulla. tiones breviter perftrtias, in qttibns non memmt de S. Januario, nifiReneratim dicendo, Neapalm in iis fuijfe ittafam S. Januarn patroctmo, accedit ad montis incendia,qua anne 169% ditt fucrunt continuata, & quorum recens erat memoria, qnan- do Vitam S. Januarii componebat. Dehisigitnrpau- ca dabe. 16\ Scribit laudatus auEtor, confentiente Fal- Xurfum tm- conio pag. ? 17. XV!I Maii Anni 1 no 16&& vium tantos edere cotpip firepitus, nt tn locis et-T°n2¥ longi dijfttis audirentur. Eodem tempore tor- S>f'",L rentes itneos ejiciebat, multum vtctms, ac Ntapolt- Kr tantseUam, terroris injiciates. Cum autemfiamma uts, conmnartntnr ac crtfctrtnt cnm plnvia cmtrum n(- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 14, Hfyue ad vjunii, rogkrunt Neapelitani tmincn. tifjimum Jacobum Canttlmum , Cardinalcm ar-chicbifcopum , ut proctftonem cum reliquiis S.Ja-fluar» ordinaret. Annuitarchiepifcopus, &fequen-tidievi Junii longumproceffit fupplicantitm a-gmtn cum capiteS. Januarii per aliqrtot urbis pla-teas ad ecclejiam S. Catharina de Formcllo, in cujus vicinia, undc mons videtur , altare hac de caufa erat erdtum, cui facrum caput fuit impofuum. Pojl precesfufas, Eminentijftmus archiepifcopus monti btnedixit; fubitoque hic mitigari ccepit, iuquitau-Qor, ceflantibus folitis rumoribus , nec apparenti-bus amplius flammis aut cineribus. Falconius dicit, fequentis diei tempore matutino vifum ejfe inctndi-um exjtinUum, fumum abaElum, cineres ablatos , calum clttritm&ferenum. Eodem fere modofinitum fitit incendinm anni 1707, quod pracedente etiam borrtbtlius fuijfe laudati fcriptores ajfcrunt. Ccepe-ratfubfinem Julii, & die 1 Augttfii vehementijfi-mum erat malum. Dit 2 Augufii, incipente proccf-fione , tanta erat cinerum pluvia, ut tcnebras fpifi. fas mduceret. At, mandante Eminentiffimo Fran-eifco PignateUo archiepifcopo, agmen fupplicantium ettam per tenebras cttm capite S. Januarii proctjfit adaltarc, quod circa portam Capuanam erat cx-firuElum, ibiqut depofuit Santli caput ad prtces Dee fundendas. J64 Qui Fitam S. Januarii, fcriptam ab Hit- udcmperi-ronymo a S. Anna, nonnihil auxit, quiqut, ut in cuU almif-margmt notatur, omnibus illis etiam adfuit, ait, fc ajferitur. tantum fuijfe populi Neapolitani timorem ,ut ver-bis nequeat explicari, omnefquc de ptccatis confite-riyoluiffe, & inomnibus fcre platearum angulis fuijfe facerdotes, qui confueutes audirent. Tcfiatur , *nte venerabiltm patrem Francifcum de Hicronj-tno Societatis Jefu, virum miraculis clarum in vi- M t 144 ACTA SS. JANUARIT EPISC., ta &pofl morttm , jacitijfeplura homtnum ttnibus fltxit & eapitibut ad ttrrum inrhnatis, flngultibus & vocibus inttrruptis miftricordiam im-plorttntium. Hit congrun funt vcrba Undati antc Ricciolii, ttd annum iff; i dictntis: Plures pccca-tores ignea Vefuvii lingua convertit ad-rccnreri-tiam , quam integro fort^ feculo concionatores fuif-fent converfuri. At rtdtamus ad Cardtnaltm «r-ehitpifcopumeum cltro & populo orantem. ke per-atla oratione, verfus fureniem Vtfuviumfe vertit, & fignum crucispie contra ardentem montemfor-mavit. Confeftim , inquit fcriptor Italus, cummi-rabiii omnium ftuporc ceflare ccepit denfa cmerum pluvia. NoEle vero ftqntnte , difcujfts tetrts nubtbnt fumi & cineris tltvati,calum fuife ferenum,/lcl-lafque in to lucidasapparuijfe, idem aque ac Falce-ttius conprmat. Dits vtrb fequentes erant ftrtnt, cejfabatque Vefnvii incendium. In gratiarum a8io-nemvaria d Ncapolitanis poftta futmnt infcriptto-nts, quibus & alia Sanmbeneftcia memorabantur. Unam duntaxat exaufloHteronjmi aS.AanaO-pert huc tranfcribo. Divo Januario, iirbis Neapo-litanas indigetum principi ,qu6d montis Vefuvi an-no mdccvii , cum, maxima i&nis erupnone tafla, dies quamplures magis magifque fcrocirct, jam ut certiffimum urbi totique Campaniae incendium mi-naretur, facri oftentu capitis in ara huic exflrutta excidiofos impetus opprefferit, & omnia ferenave-rit, Neapolitani, ejus divini beneficii, uti & innu-* fortlinnu- merum * aliorum, quibus h bello , fame , pcftilen-meiorum tia , terras motu, urbcm civitatcmque hberavit, memorcs PP. HaEienus infcriptio. Et funtnon ,it-gavtrim , Neapolitanos pib & mento crederc , ft patrocmio S.Januarii uonftmel beilo ,famc & pe-flilentia liberatos , multaque de iBis relata videe apnd anElorts, quos pr* tnanibus habee.Attameu , SOSII,FEST!,ET PROCULI ETC. 14? tum in Mis proteElio SanEli um manifeftis ivJiciis non oflenaatur, ab Hlis brevitatis gratia abftineo. De nonnn/iis tamen ftet mentio occafiont eernm , VxlibeTclf'*"^""""' '"'/""fi PMr9M &r4tos • S XII. Dc ecclefiis, facelff, alta-ribus, & reliquiis S. Janua-rii, quac variis locis iervantur. • QVandoejnidtm omnes S. Januarii & Sociorum Prima S. travftationes modo enarravi, aut faltem bre- 7« viter illuftravi, latiis in antiquis monumentis in- tfatT fra legendas j reftare video , «r , anantim fieripo- {g' tejt , affignem loca facra , in quibus ipforum reli-Vd,nunc wifirvantur, aut qua aliejuam certe par-ttculam earum fibi adfcribunt. Hoc autem ut fiat jacitiKs, ordine temporis reccnftbo ades facras S. Januario crcElas, examinaboejue, ejuid fingula de oanth reltquiis habere credantrer , eodem deinde or-aine aa Sociosprogrcffkriu. de ecclefiit aiiurus fcEi. iz ita orditur: Ex facris pra-cipuc a:-dibus,Deo fub Sandorum invocationc credis, rc-Iigiofior ipforum cultus deprehenditur. Quid hu-jufmodi pro Januario noftro faflum fit, nunc erit natrandum. Ac primum in fulphurariaPuteolana, ubi languinem ille fuum fudit, facram «diculam fuifTe eredim, cunfiis cft perfpicuum. Hxc poftea patribus Cappucinis tradita fuit, atque in amplio-rem formam laxata pietate Ncapolitan» civitatis anno mdlxxxiii, ne (fic lcgimus in fupcrpofita ccclefi» iafcriptione ; quod iacri corporis fangui-T nc i4S ACTA SS. JANUARII EPISC., ne maduerat folum , fine honore diutius remahc-ret. Hatlenus Caracciolus, in eujus diftis nonnuUa vidtntur corrigtnda. Nam primo facra ilia adcs, ut jam obfervavi §7 , nonfuit cretia in ipfa fttL phuraria, fed in colle prope fnlphurariam; nec in loco martjrii , fed in loco fepultura. Locus vidtri fotejl in tVStsla chorographica htsic Commentario prejixa. Secutus t(l hudatus fcriptor communej» opinionem Neapolitanorum , ejui exijiimant, edi* cttlam illam facram. cui major ecclejia cum mona-fierio deiude fuit fubjiituta, conflrutlam fuijfe in i-pfo martirii loco , ideoque fulphurariam, in ejtta pajfusefi Januarius, latius fumpfit, ca voce (imul comprehendens montes, five colles vicinos, cjuibus fulphuraria cingitur. At vttufii fcriptores fulphu-rariam , ejuam Vulcani forum nomindrunt, a mon-tibus ittis diftinguunt, ttti & recentiores. 166 Lubet pauca hunc in finem, ne fiam pro-non veri in lixior, folum allegare. Apttd Julium Cafarem Ca. fiilpljuraria paciitm in Antiquitatibus Campania cap. 20, in pnt conftra- ^ 4^tHr fc pHttolis, de fulphuraria attegantur hec Stralonis vtrba: Re&a fupcr hanc urbem fi-tum cft Forum Vulcani, campus circumcjuaque inclufus fuperciliis ignitis, quas paflim tamquame caminis inccndiutn map.no cum fremitu exfptrant. Campus autem fulphure traftili eft plenus. Petro-nius Arbittr ibidem loci defcriptioncm fic orditur: fft locus ezcifo penitus demcrfus hiatu. Et Capacius ipfc mox locnm defcribere incipit hoc iwwfo.-PIanus quidcmlocus eft,ovali forma,thca-trumoftentsns : Mccxivipedum longitudo, m 8c eo amplius latitudo metirur. Alti candcnufquc eum colles ambiunt &c. ApudScipionem Mazzetta in Situ&Anticjuitatiliis Puteelorum cap. 7, quifitb-inde confundit Ltucogeos montes cum SoIfatara,»t voct Jtalica vocat ,ftd alias etiam diftinguit, varia tu SOSII, FESTI, ET PROCULIETC. 147 ettam ad propojittm mjlrum leguntttr. De fulpha-rana tbtdem Snnfelix ita loquitur: Neapolim hinc proncifcentibus fubeundus eft divus, cujus ad 1«. vam utus eft canipus undique montibus, fuiphu-rcuin e^halantibus vaporem, circumdatus, aftgu-ftis adeundus faucibus... Vuicanium forum idfuit antiquis, ubi fulphurea conflantur potiora *afcu-la, quorum ufus lienolis prodcfle compertum cft. Suhjungit ipfeAdatxxUa: Locus vtr6 memoratus planus eft, formi ovata, &c. Et p,fi mu}ta t fcripto rurfum locotx Aicadino, de ecclefut addit: Procul loco nominato haud ultra pafliis viginti fi-tnm eft templum, una cum ccenobio Jaudatiflimo Capucinorum. Ita iUe vigintifolum paflibus aful-phuraria Capucinorum monafterium collocat. Ego , qrantum recordor ioci, anno 1755 vift, longmt diftareputoi quamvit vicinus fatis flt. Veritm hoc modo non agitur: nam ad propojitum noflrum fuf-fictt, ecclefiam fuijfe adificatam extra fulphura-rtam , ideoque non in ipfo martyrii loco, cumSan-8i in ipfa fulphuraria fint occifi, non in colle vici-tto. Iuque pro fipultura loco habendus efl ille col. hs , tn quo conflrulla efl ecclcfia, ut oflendi § 7. . rp In}U*porfoCapucinorum ecclef,anob,sva- In ea fcrva-na Junt ojtenfa, de quibus miror nihil apudCarac- tur bpii, cto/um legi, nibil apud Tutinum, nihil in colleSlio- 1niJa"&utnc ttt Chioccarelli , nihilfere apud aliot quooue S.Ja-nuarii Vita fcriptores. In adjuntos apud Ilierony- £T ^ tnnm a S. Anna lib. z cap. 21 brcvitcr dicitur ,ha. ' bert tbidt m vetuflam S. Januarii ftatuam marmo-ream dtmid.ati corporis, credique hac exhiberive-ram SanEli cffgiem; & pratcrta faxtlm faniU Afar-tjris fanguine confperfum. Sabbatinus in Annota-tis ad xiii Aprilis refert ,fibia variis diElnm fuifi. fi . guttas fanguinis, qua adharent faxo jam me-morato, magis rubefiere injcfio S. Januarii. Idem T 2. „,. t4« acta ss. jakuarii episc. , ntbii dixit R. P. GuatHmus Capucinorum; imi addidit, id indichtm tjft liqnefatticnit ftnguinis, qut obfervatnr Neapoli, & de qno pofiea agam. Pt-tiimns documenta anthtntica de illu liquationt, ftd prater verbaidfortiterafiirmantis nihil accepimns, ut illam opinionem confirmare neqneam. Laudatus Seibbatinsss ait praterta, exiflimari, eapnt Sandi in illo lapidefuiffe pofitnm. Nubis dicebatur, S. Ja-nuarium in ee fuijje dtcoUatum j idque habet infcri-ptio ibi pofita , quam ttiam reeitat Hieronymtts a S. Anna; fed eft folttm anni 169 7. Non negavtrim pii credi, lapidem illum fanguine S. Januarii con-fperfnm effe, five in eo fntrit decoUatus, five caput fanguinoltntum ant corpus in eofuerit pofitnm. A-linnde fatis verifimilt tfi, aliquid reliquiarum S. Januarii in primaipfins tccltfia reliftum ejfe, quan-do eorpus inde fuit tranfiatum. An vero gutta fan-gninis faxe adharentts,una cum fanguine Ntapoli in ampullis fervato, quafi iiquefiat, aut certe magis rubtfcat, eruditis Neapolitanis, qui propinqniores funt, txaminandum rtlinquo. 168 Vtneranda fiatut, qttam ibidem haberijam Antiqoa dixi, ejfigtem fcalpro Neapolitane exprejfam cx-ft«tua dimi- hHt0t Eruditi colicciores , qui eam fubmiferunt, diata S.Ja- txiflimaiit, antiquiortm ejfegemina atia SanRitf* 'auatnulu » "2/jr,*f fiwiliter exhtbenda. Obfirvant au- tarrantur; tcm, har.c Puteolis lurama rcligione coli inccc-nobio PP. Capucinorum. Tum addunt: Effigies ipfiflima ad fidcm marmoris exprefla eft in tabu-la aenea. Ea omnium antiquiflima nobis vidctur cum ex pontificalibus indumentis , Sc breviflima mitra, quc tSniam unam c parte poftica dimit-tit, tum ex juvenili prorfus facie fan&i Marty-ris, ut in nummis ftecnli ix & x fcalpi mos erat. Quamobrcm, quo conjedura noftra p!us in fua-deado habeat au&oritatis, anticam Sc pofticam ^mor&c z ivn a yitce jPu£eo//s in Jlccfe- asser <£jr/y? i/ari/ AiProtome l/v Capu ci ?i ori/ /n fa/i/r. SOSII, FESTI, ET PROCULIETC. 14«, orthographiam curavimus defcribendam. Ernditi bi viri, licit hattc omninm vetuflijfirnam S. Jfc-nuarii imagintm crtdant, tamdcm tamen non re-ferttm ad fecnlam j v, nt ntnnulli fecerunt Jinefun-tUmente i nec ad fimtam vtr, ut Falcenius pag. 481 fine ulla probatione; fed malunt ignorare, c\uo ttmport fuerit fculpta, quhm temere id definire. tnjuriam aliquando pafla tfl veneranda illaflatua , nt apparet ex mitra fuperins confra&a, & ex na-fo , qui fic vultui adharet, acfi fnijfet abfcijfus, & poflea glutine aliquo aut alio artificio, rcflitu-tus. Modtca quoque in vtiltu efi macula, de cn-jus erigine dijputatur. Afira funt, qua de nafo PP. Capucininobisnarrarunt, preut ea ab aliquot fcriptoribns recentioribus confcripta funt, fed ni-hil de his invenio apud antiquiores ,nec apudpra-cipnos fcriptores prattriti feculi. Horum fanc (i-lentium imitari mallem, ft id bona omnium pa-ce liceret, quam dc popularibus ejufmodi traditio-nibus plura dicere. Ne quis tamen conqueratur , de mirabiiibus ifiis , qua in jipologia quadaman-ni 1714 operose defenduntur, noUe me curiofos leBorts inftrutre, ex Fita Hieronjmi a S. Anna lib. 3 cap. 4 tranfcribo verba tabclla, qua olim i-bidem fuit appenfa. De qua fcilicet ftatua iJIud admirandum antiquiifima patrum traditione acce-pimus, quod recifo olim atque in mare proje-fto nafo, alterum fubinde fubftituentibus piis ac devotis viris, nulla potuit umquam mixturA ad-hsrefcere, donec interjc&o tcmpore intus pifca-torum relia femel & iterum reperto nafo , nec agnito, tertio demumpueri vocc ( an vaticinioj obfervatus, ubi primum capiti cft applicitus, fi-ne temperatura, fine ligamine, fine fcrro, aut alio quopiam artisinftrumento, ita commiflus cft, ut non attra&um * vi, non astate longa fatifcaf. *finti at-T 3 Et irafiuum ACTA SS. JANUARII EPISC.» Et mox ex eadem tabelU: Nec minus in eadem imaS ^ gine fufpiciendum, qu6d pro temporis forty;, feu re-lici feu trifti, non unam afpe&us taciem fub unis li-neamentis oftendit. Mecnlam cjMoqne i!U.m, qu* ifi vttltttftatMte afiparet. firnAanno "16^0 eiu-tam dicnnt ; fed nihil de iila addit latedamsliit-ronjmus. Laudatus apologifta, ut eaomnia defcn-dat contra Falconium >qnipag. 490 dictt, nonnU ft vtrba ejfe populi nimis crcduli, pro nafo rtfti-tuto per miraculum allegat traditionem, & exps-rimentum anno 1714 fumpiumr yo evinctrt fe exi(limat, eum nullo glutino fuiffe reftitutum , cum liejuoribus acribus non fuerit avulfus. Ferum nec traditio, qua antiejuis dcftituitur teftimoniis, nos poteft de mirabilibus ante di£lis ctrtos reddere ; ncc experimtnta anni 1714, ejua cum adjunliis ratiociniis videri poffunt apud sfpolegiliam pag. 87 &fcejej., evincunt ,nafum miracuio ftatuafuif-fe reftitutum, 169 Qued fpcBat admaculam, in vultn ftatua ex quibas a~ confpicuam, quam anno 17 5 3 vidi , etft in ftgu-liqua vario- rA hicjunfla non fatis ptrcipiatur , mcliora. pro-rum tcftimo- dMHntHr teftimonia. Attamen veUem RR. PB.Ca-nusajjerun- ^ onnm pro(ii£iofkm probandum curajjent. Digna certe res erat, qua ftatim au-thenticis teftimoniis confirmaretur /proutfacile con-firmari poterat, utpotc in confpeclu plurimorum fa-ila.ft vera funt teftimonia anno dsmum 1714 produ-Ha. Hac cnim teftimonia minorem apudprudentesft-dcm invenient, quam fecijfent ipfo anno 16 i 6. Pri-mumeft Adm. Rev. domini Profperi dc Conftantio, eanonici cathedralis ecclefu Puteolana , qui teftatur ctiam cum juramento, fe anno 16 5 6 fuife in ecclefia eathedrali, ibique percepijfe tttmultum populi dicen-tis, tumorem pcfiileniem in ftatua S. Januarii or-tttm tffii feque tunc quatHordtcim circitir annot SOSII, FESTI, £T PROCULI ETC. 1 ? i Hatttm, cttm omni clero & populo obfervalfe tu-morcm nigrum in vultu dids ftatuae; fequc diverjts ■ vicibus illuru fuiffe intuitum cum omni populo, qui dicebat, uJcus efle peftilens *, five peftem in * bobone difla ftatua orrau.. Mdit, pofl uliquod tembus tummm illnmpef isindiccmnon ampliusfuijfc con.. fpclhtm; fed cicatricem comparuilTe, qualis hodie cemhur.fve qualis ejl macula hodierna. Alterum tfl tcftimonium domim Antoitii Damiani, patritii Puteolani, qui teffatur idem peflis indicinm fe vi-dijfe, ac audivijfe a populo, & paulb pbfl cica-triccm remanfijfe. Fuijfe fe tttnc viginti quinque cir-cttcr annorum ajferit, ac teftimonium dcditano-tario & facerdote fcriptum die xxvu Janttarii an-tti 1714, biduo pofl tcflimonium pracedentis ca-ttoniciy abeodem notario Francifcode Leoneexa-ratum. Si cui autem bac teflimonia non videantur facere fidem indubitatam, qubd pofi annos quin- . quagtnta & 0EI0 dataflnt afenibus de re, quam tnjuventute vidijfe fe credebant, fateri cogor, me altaaferre non pojfe, nee vclle pro certitudine ih Itusfalit pugnaciter decertare. Demum vultusmu-tationem in diiia flatua frequenter obfervari, ab anno 161,1 ajjeruerunt Patres Capucini , & et-tamnum ajferunt. In Apologia pag. j ^ recU tatur tcfiimonittm Bernardi Atranenfis , facerdo-tis Capucini, etiam fubjcriptum a Barnaba Nea. politano, item facerdote ejufdem Ordinis , datum xw: Januarii anni 1714. Tcflatur autem P. Ber-nardus .fcanno 1701 ,die xvi 11 Maji, dum erat vicarius in conventu Puteolano, interpettatum fuif-fea Barnaba pradiEio, tmtc clerico & adituo, qui viderat vultum diEiattmte turbatum , & hor-nbilem cum lacrymis, decidcntibus ex oculis. Ait, lacrjmas ab eodem abflerfas fudario , aliafqttedc-tude ejfluxijfc. lioc nuntio accepto , fe ad fiatuam ac- :i51 ACTA SS. JANUAR3I EPISC., aectffijfe tefiatur, Ucrjmefijttc fimiliter vidifft & abfttrpffe, ac mox alittt comparttiffe , Ht ea de Cttu-fa janttam ecclefia clauderet ac nemiatm ingredi fermitteret, Jdem tt/latur, anno iff88 , menfeA-prili, vultum fiatua per dies oCio tam psllidum apparuifle , ut liorrorem incuteret, ipfctjue ea de caufa quotidie ad vefperam fecreto frreces afiquat coram ftatua recitaret cum P. Guardiano & P. Am-brofio Neapolitane. Htfce addit Apologim auElor, communem effe opinionem Capucinorum, cjui habita-mnt alitjuo tempore in conventa Puteolano, vultum ventranda illius flatua mutari pro varietate tempo-rum. His conformia funt documenta Afs. ex diElo conventu nobis mijfa, in quibus teftatur R. P. Em-manuel Ncapolitanus, ejufmodi mutationtm vul-tus in diEla ftatua vidijfe fe anno 1734- Plura de hifce non addo, & judicium de omnibus pru-denti lcElori permitto, quod eruditi colleEforcs Nea-politani, qui de vetuftatefiguraqueillitttflatuara-tiocinantur, de illis prodigiis neverbo quidtm mc-minerint. 170 Hac vero occafione pauca fubjungodea-AliaS.Ja- His duabus S. Januarii imaginibus , de cjuibusfi-netaiii ima- mMter agjt Uudatus Hiertnymus. Prima ftnsatur ctdisindi? Ncapoli in ecclefta coUegii pucRarum SS. Philip-gncs. f* & Jac°bi multa cttm veneratione, ejuia anno 1637 in igne illafa manfiffe dicitur, incendium-que ejufdem tollegii, poftquam iUa imago inflam-mas cum viva fide fuerat injeEfa, exfiinEium aut certe cohibitum fuijfe ajferitur. Rtfert idemfaltum Faiconius pag. f 13 , & uterque affirmat, inqui-fitionem de illo prodigio faEtam ab aula arcbie-pifcopali Neapolitana, prout otiam fcribit Care• lus de Lellis in Neapoli facrapart. 1 fol. 170, te-fiatus , incendium contigijfc die xi Decembris anno 1635 , & fubito fuijft exfiinElnm pofl imaginem JWusisuo C. \zfjc //ci? iX- /itx insfar&rtrima./tzofuri*- Afc .i' Afctfice c)c jRrincipi* ui >r**3S " ^/rrvpe Bet^iiicct «SlKastittifa:. fo/cAitUk S*£- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. "io ftammis injeliam. Habet igitur hoc prodigium tei ftem contemporantum, fietifqtte ea auSoritate vui detur confirmatum. Addo tamen inficriptionemfiub etltariy quod S. Januario dicatum efi, eadt cau. fa pofitam. O rcm miram ! Imago haec S. Janua. rii epifcopi & martyris in ardentem caminum hu-jusfacri puellarum ccetus injeda die xi Decembr. wdcxxxv , flammam cohibuit & illafJapermanfit. Magnum quidem, qu6d ignis in Vefuvio (anno if»3 i) extimuitverum, majus hic, qudd pidum. Altera imago fervatur in ecclejia A/atris JDeiCar-melitarutn Fvcalceatorum JMeapolt,ubt degebatipfi etuElor, qui de itla fcribit. AtfaEIum refcrt ex Chroni-co Italia Ordinis fui, imprejfo anno 1671. Ea dona-tafuit diEla ecclefie a D. Julia Gomez. Ratio donan-difuiffc dicitur, quod eam vidiffet fudantem, & duo-btts Patribus Excalctatis fudantem ofiendijfet. Quitt &vicaritts generalis archiepifcopi ISfeapolitani, ea dere monitus accejfit, & port*ntiim non fine ftu-pore vidit ac reventus elt: paucifque pdft die-bus quamplurimi huic palatio circumvicini acco-lae fato fun«ai funt, & e Vefuvio exitialis ignit juxta lugubre procul dubio prsefagium , violen-ter erupit. Qito fa&um cft , ut dcvota matrona portcntofam imagincm Dco in ecclefia noftra ad pcrpetuam rei memoriam confecraret. Adjungam hoc loco duas alias S. Januarii imagines ex vetu» fiioribtts, proutfcalpro txpreffa funt Neapoli, mi-hique de iilis non cogitanti tranfmiffa. Ex illis di-fcet prudens leEior, ex vetufiis imaginibus nihil certi poffe erui aut de form* uhi S. Janua-rii. Obfervationes, quas addiderunt eruditi colle-Elores , huc etiam transfero: Praster effigiemS. Ja-nuarii, in capella S. Marias de Principio mufivo opere fabrefadam,quam adfidem excmplaris cx-prcflam damus, cft altcra antiquior, cadrm ta-V bu- ,»54 ACTA SS. JANUARII EPISC., buli senea exhibita, qus vifitur in capclla S. Mar-ciani cpifcopi Ncapolitani, sedi cathcdrali attigua. Hujus de antiquitatc hoctantum tut6 piseftare pof-fumusi vetuftioremeffe hodierna catihedrali Nea-politana , anno mcccxiii dedicata : imi» cadem non paull6 antlquiorem ex vctuftiflimarum, qu» ibi cernuntur, imaginum, &breviflimaemitrscer-tiflimo indicio docemur. Illud autem fedulo eft animadvcrtendum, in utraquc imagine, tum cx mu-fivo S. Mariae de Principio , tum ex oratorio S. Marciani, qu6d Januarius ita pingitur, ut qui, adolcfccutia jttui cxuaa, iii v!iu:uin cenfum ex vi-rili habitudine adjudicari poflit. Barba vero, quan-tum ex fugientibus vetuftate lineamentis exfculpt poteft, vel penitus corrafa cft , vcl tum primum imis genis dcferpit. H&c illi, ut iufcrant, vctu-fliorcm ejfe flatuam Puteolanam , in qua juvcni' li magis facie 'exhibctur SanBus, prout in num« mis feculi ix r. 171 Sccunda S. Jauuaiii cvclcjia extra urbcm Altcra ec~ Ntapolitanam conflrutla fuit a S. Severo diRa ci* defta in fub- vitatis epifcopo, ut jam diElum § 7 mm. 104 ex mbioNca- s. Severi Vtta. ConflruElio autem illius ecclcft* fU politano, uhi tjj fi„em feCuli iv aut tnitium vfeculi, ctigitus San- j, ante traKflationtm corporis ex agro Mar-• * ciano, ftve ex mox memorata prima S. Januarii prope Puteolos eftUfla, ut nos exiflimamus. Hie-ronymus a S. Anna lib. 1 cap. 9 ad propofttttm no-flrum ex Offlcio S. Sevcri hac affert verba : Mul-tas Ncapoli conftruxit ecclefias, illamque prae-ripue eytr-i rr.rpnia J»vo Januaiio facram,in qua corpus ipfius beatiflimi Prsefulis 8c martyris, ex Marciano tranflatum , propriis condidit manibus. De ilia ecclejia laudatus Caracciolus obftrvatft-qutntia: Diverfa fuit hxc bafilica ab illa, quam sunc ccrnimus, Erat eniniin crypta, fcu coemite- SOSII,FESTI ET PROCULT ETC. t?? rio, illi adjiinda, ubi ad hunc ufque dicmalta-re vifitur, & cpifcopalii Severi epifcopi fedes. Hanc S. Athanafius feculo ix inftauravit, teftejo. anne Diacono, qui in S. Athanajio hac fcribit: Ecciefintn S. Januarii inipfo cubiculo ( id cQ, crj-fta fepulcrali ) pofitam renovavit, nnbiliumque dodorutn effigies in ca dcpinxit, faciens ibi mar-moreum altare cum regiolis argenteis, fupra quod velamen cooperuit,inquo martyrium S.Januarii ejufque Sociorum acu pidtili opcrc digefiit. Addit deinde Caracciolus: Auguftior poftca ccclcfia in ho-norem S. Januarii ere&a fiiit. monarhis S. Bene-didi tradita, acpoftmodum hofpitali etiam domo auda, ut prolixe Capacius in Hiftoria Neapolitana, Engcnius in Neapoli facra, ac Tutinus in Vita S. Ja-nuarii narrant. FuifTc hanc bafilicam didamS. Janu-arii ad Corpus, docent iidem. Ecclefsamporro iliam BenediRinis traditam tjft feculo ix d S. Athan+l fto tpifcopo Neapolitano. docet Joannet Diaconut in Chronic• in S. Athanafto his verbis: In eccle-fia denique S. Januarii forls fita monachorum col-legium fub abbatis rcgimine ordinavit, ofFercns eis unuin hortum in campo Neapolitano pofitum.Ma-billonius hanc monachorum fundationem narratad annam 866. Corpus S. Januarii eodtm fecnlo ex iOa ecclepa tranflatum futrat Beneventum. Verum-tamtn Hieronjmus a S. Anna in Vita lib. ; cap. 4 ttftatur, inilla tcclefta fervari digitum S. Ja-nuarii; aitqut illum crtdi digitum , quem fmul carnifex refccuijfe dicitnr , quando caput SanUo amputabat. De illa tultf,*, c/aa imtioJimul S. A-grippino facra fuijft vidttnr, & cujtts monaftc-rium demttm mutatumcft inhojpitale, plura da-bunt aufforcs laudati. Mihi non licet hactam pra-lixe traElare. 172. Ttrtia S. Januarii ecclefia apud Tutinum, V z ^ Cit' Iffi ACTA SS. JANUARII EPISC., Tertia ejuf- Caracciolum & Hitronjmum a S. Anna, rectn- demecclejia fitnr illa , qua voeatnr S.Januarii in Diaconia, w dtacoma: m ad Diaconiam )&mnc paffim S. jaull3rii ad V\vaam,Jitaque eftin ipfa nrbe Neapolitana. Vulgut elim & nomulli fcriptorts crediderunt, opus illud fuijfe Coujlantini Magni; fed laudati auBores impro-babilem illam opinioncm merito rejiciunt, Ntque e-vim S. Severus eorpus Santti tuliffet ad ecclcjiam fuburbanam,f vetufflior S. Januarii ecclcjia exftitijfet in ipfaurbe.Joannts Diaconus conditorem illiusec-clcfta in Chronico rcllius afftgnat, in Agntllo itafcri-bens: Hic fecit bafilicam intus dvitatem Neapolim ad nomen 5. Januarii martyris, in cujus hooorem nominis Diaconiam inftituit, & fratrum Cbrifti cel-lulas collocavi t, delegans ab cpifcopio alimonia du-centorum deccm tridci modiorum, cum ducentas vinihornas ( urnasdtjignat, opinor) perennis tem-poribus per uniufcujufque fucccflionem annuali-terlargiri. Sed Sc pro labandis curis (prolavan-da fuppeUctlite , quautum apparet) bis in anno Nativitatis & Refurredbonis Domini anni circu-lum cxequcndum faponcm dari fancivit. Sic ita-que ufque hodie, Domino annuente, perficitur &c. Uattenus Joannes, iUius ipfus ecclejia poflea di-acenns , qui addit , mille filiquas (faponis vi-delictt) in Nativitate Domini, & totidtm in Xt-furrctlione datas fuijfe. Siliqua ctrtb hic fumitur pro aliqua ponderis fptcit. Hitronjmus a S.Anna iib.z cap. iz ex Engtnio recitat inftrumtntitm an-ni 130? , ex quo liquet, facerdotes in illaeccle-Jia ftrvivijfe Gracnt & fatiuot. Caracciolus con-jicit, prope iUam eccltjiam fuijfe domum S. Ja-nuarii, fed fatetur, fe conjetturas dare non omni-no folidas, AgntUus illius ecdejia fundator apud Vghellum inter epifcopos Neapolitanos ponitur ab anno 671 ufque ad aut Fnndatie igitnr SOSII,FESTI,ET PROCULI ETC. i?7 fond* eft fecnlo vii *d f,„em vergente. Plnr* dl btt ITteronymus a S. Ann*, upudquem tMmen tten Tiquiu!' JaDUar" iU eccW'Mh«»r, tamccclefiamiamcx. W/»^^ ^itmperatoris^Ud» £ • Severw & Sofii ttttu, tunc fuijfc patronum. Ne- imP™», ejuam ejui fi u/o x &*tcum Ctnflantino fratre diuimpcL vtt, ut colltgttur cx abbate SS. Severini &So-fu , cum httjrts titttli abbas nullus fuerit ante tranfi iZ Z* T? s-Sofii corP»<- E*fl*b« TaZi ? * S'JanUarii «W* «ntc Jortem MtUttmperatortsOraci, anno ,o2S defunEli,& forte dtuante. Falconius pag. conditamfcri-oitanno MopcrSergium tjttemdam, nobilcmNea-politanum. In Annotatis vtrb adid probandum af. jm tn/trumentum mihi fufpeflum, tjuod tamenu pps A>eapol,tsnis difcuticndum relinquo. Laudatus V 3 Hie. SaceJlumfi-ve conftjp.o magnifica in ecclefia metrofolita- va, i <8 ACTA SS. JANUARTI EPISC., Hicronymus ait, non conftare de tempore, tjuofuit condita, Erat feculo xvi ttna ex parteciis Neapo-. litanis; fed ttnno if8i ,ut habet laudatus fcru ptor, tradita fuit Confratemituti , & nomcn S. Ja-nuarii commutavit, dicique coepit S. Mariae Angc-lorum. De antiqua cathedrali Neapolit.tna, ejtxtt S. Januarii nomen ditt geftit .pluribus agendum eft poftea. 174 Mctropolitana hodierna non S. Januario fed fanEliJfima Firgini Maria dicata eft. Ha-bet tamen in ea S. Januarius gemintsm factUum , de quo pracipue agendum ob reliquias SanSi i-bidtm confervatas. Altciuin liurum, tnqutt Carac-cioltts, Oliverianum dici poteft. Ab OHverio natn-que Carafa , S. R. E. Cardinali, Neapolitano tt-iam olim archiepilcopo (fed hanc dignitatem an-tt abdicaverat) atque Pauli Papas IV avunculo, credum fuit. Cceptum «dificium die 1 Oflobris annoMCDxcvn, rompletum fuit anno mdviii , uti Julianus Paflerus, rerum fuo temporc gefta-rum diligentiflimus fcriptor, tradit in fuisAnnali-bus. Undecimus enim annus numeratus eft in per-fe&a ejus extrudione, profusa quindecim millium aureorum pecunia ex proprio aerc Cardinalis. O-mnia ibi e Pario marmorc, gradus, defcenfus ,fo-lum, parictes, cselum. Ejus longitudo palmorum eft quadraginta j alfltudo quindecim j latitudo tri-ginta fex. Altaria minora decem. Column® cas-lum fuftinentcs deccm. Statuse Sandorum ex co-dem Pario marmorc permult®: in primis Dciparae, puerulum Jefum ulnis compleftentis tum S. Pefri, S. Pauli, quatuor Euangeliftarum, quatuor Ecclcfia Dodorum, feptem urbisTutelarium, DavidGoIias caputdefcdum geftantis,&Judith Holoferni trun-cato capite triumphantis. Inque ipfo duplic' dcfcen-fu per binas aeneas porus, fuper quas dodillima Pe- tri SOSII, FESTI, ET PROCULI Etc. ru tri Gravmae canonici Neapolitani carmina legun-tur, quatuor triumphalcs currus, foiis nempcju-nae, Mercurii 8c Jovis. Forti utfabulofi ifti cur-rus inferiores habcantur vero illo triumphalija-nuarii, guando catenatus ipfe ante Timothci pr»-fidis rhcdam Noia Puteolos petradus fuitj fcul-ptore omnium Thoma de Malvito Comcnfi,pr®-cellenti ea tempeftate artifice. Subtus aram ma-ximam in marmorea urna condita funt fanfli Martyris ofla & cincres: c cujus poftica partc Oli-veni ipfius effigics habitu fupplici ad vivum & affabra exfculpta vifitur. Addit auflcr, defiderd/Te Ohverium Cardtttalem multornm ibi Santtornm re-li^nias collocare i fed mortem obfiitijfe, qK0 mi-tius mnlta ibi corpora deponere potnerit; depofuif-fetamenfnb ara maxima corpus S.Januarii. 17 5 Tntinus dc todtm facellofuse aoit, & bar. in av. ,„B fno ait , confiruHionem fuiffe abfo/utam anno fitumS jZ' i foff, ut ettam babtt infcriptio ibidem pofita , nuarii cor-& rtlata apud Hieronjmum d S. Annalib. i cap. tut-'i a. Adjungit laudatus Tutinus, corpusS.Jamn-rii ibidem magna cum folemnitate fuijfe depofi-tum anno iyoff, Dominicd primd pofi Epiplu-uiam, qu* eo anno incidebat in diem xi Jmtua. rii. Dt expenfit in illud oput fatlis Tutintts ttiam aliter loquitur, ejuam Caracciolus. Verum ejuid-qnid fit de fumma txptnfa, certum e(l, 0pt:s ejfe fumptuofum, ut etittm Paulus Papa III teflatur in Brtlla, apttd laudatum Hieronjmum edita , qua etnnia pradiEla confirmanfr. uti efr corporis tranfi latio ex Monte Hrginis. Sacellttm autem ifiud, qttodvoce ccctefiaflica confeflio dicit pojfet, a Nea. politanispajfim fubcorpui, vttlgo fiiccorpo nomi-natur. Ifujus vero nominis rationem allerat Carac-eiolus hisverbis: Qydd Subcorpus didh cfthacO-iiveriana cappclla, in caufa fuit ipfa populi erga Ja- nitf* Sacdltm thepturi, ex Toto flrU' ttti & njtti-qurtm tbe-fauri/accl-lum. i00 ACTA SS. JAKUARIT EPISC., nuarium devotio,quafiqu6d corporis tominenoa aliud, quam pretiofum Januarii corpus, ftierit in-telligendum. Delineationtm ur* majoris, fub qud S. Januarii corpus quitjcit, nobis a Neapoliunit fubmijfam, letiorum ocuiis hic fubjicio. 176 Dc altero faceUoS. Jauuarii, ^o^Thcfau-rus vocatur, qttia in eo caput & fangnis S.Jrjiua-rii cum multis aliis Suntlorum reliqttiis confervun-tur, accuratius agam pojjea, ubi de fpeltantibut ad caput & fanguincm Santti differtre dccrrji. Hie breviter obfervo, hodiernum conjlruStum ejfe ex voto, quod nuncuparunt Neapolitani , quande pejlis , ttuum 1 lufit» , finite pergcbxt uf-que in annum 1527. Hoc igitur anno, die xiu Januarii , folemncm inflitutrunt fupplicationtm cum capitc & fanguine S. Januarii, eique voverunt facellum exjlruere. De evtntu Tutinus, cujus vtrba ex ItalicisLatina facio, ita loquitur : Coflavitpe-ftis anno mdxxix, Se Sanftus gratice a Deo ob-tentae indicium dedit, quia illoanno fauguiscum omnium lxtitia liquefadus, quod fadum non e-rat anno prscedentc. Sacellum tamen non fuiti»-choatum ante annum i5o8 , ut aecttratiut expo• nam, ubi agetur de capite & fanguine SunBi. 177 Intcrim anno 1^7 antiquum Thefaurifa-cetlum, in quo caput & fanguis S. Januarii ett.n atiis Santlorum rtliquiitfervabatur, exornttmt Maria, uxor Ferdinandi ducis Albani , qui regnum Nea-politanum pro regt Hifraniarum admlniflrabat. Foverat hocipfa profahttedutis conjugis, quicum exercitu limites reffti Ntapelitani defendebat con-tra hofies, votumquc expltvit, ut habet infcriptio , quam fub tabula pitta pojitam ait Tutinus, & recitat pag. 113 hoe modo. * D. O. M. Dum Fcrdinandus Toletus Alvae dux Italiae pro re- .l/ti-A Ri/i/itiu Z) z//o ^ rlr Jlfy/j o y cu f. ci* ffbit/O/V e/usdcffi Asf- ro/yom" t/c2 f7tf€7/Yf Sfi/> (J14CI sosn, FESTI, ET PROCULIETC; 16t irege praefidet, Truentoque invida virtutehoftes regni Neapolitani finibus arcet; Maria ToJeta e-jus uxor divo Januario sediculam hanc ex fuo dicat, & voticomposornat anno SaJutis mdivii. Dt hocfacello Caracciolus folitm dicit j Vifitur 'ioc tempore adJaevam metropoJitacas eccJefiae turtim iThefauri cappella , a Ferdinando duce Albano , prorege Neapolitano ( imo potiits ab tjtts con-jttge, m ditlum efl ) poftea ornata in Sandiob-fequium ob fibi collata beneficia. Qui & in pa-triam deinde rediens , ibi quoque ecclefiam huic fando Praefuli dicavit. HaUentts deecclepis & fa~ cellis Ncapolitanis. Nttnc & viciniorcs brevitcr in-veftigabimns, dtindt & remotiores, S XIII. Profecutio ejufdcm ma-terise de ccclefiis & reliquiis S. Januarii &c Sociorum martyrum. CAracciolns inttr Ntapolim & Pnttolos ec- Sacelltair cltfiam parvam memorat his verbis: In vi- SanBi in . cinia Antiniani collis aediculam eft viderc, ipfi fan- t0}le ^ntir do Martyri dicatam .incertum, an qu6dibipri-mum fanguinis £ regione capitis appofiti liqilefa-dio fitobfervata ,pia illafieminacjus collcdrice co loci ampullas adduccntc, advcnicntique epifcopo caput Martyris gcftanti occurrente. An vcrA quod Noli Putcolos dclattis Jaituarius, ibi aliquanti-fper quievcrit. Geminam adificati illitts facetti catt-ftm dttbie areltor recenfet. Prima fumitnr ex tra-ditione aliejtta populari, ejtta pariim habet proba-bilitatis. Traditurtamen aTntino cap, 15pag. 78 , i 62. acta ss. januarii episc. ; aitque , ta de cattfa ibidcm tffc marmorcHm s. Ja-nuarii capttt. Ferum ttefcie, qitomodo exmarmo,. ree capite inferri pofftty fangttintm ad capitis pra-fentiam ibi fuijfe UquefaElttm. Etfant iUudlique-faElionisi miraculum non videtur tam antiquum , ut crtdi pojfit, jam faiium fuijfe in prima cor-poris tranflatitne. Qua de caufa, etiamfs ittud fa-cettum anno 1707 injiauratum fit & magis txor-natum, grolixaqut tunc ibidem pofita fit infcrU ptio , qua prima fanguinis ad oppofitioticm capi-tis liquefaElio ibidem faEla afferitur j tamen Hie-ronymus d S. Anna lib. 2 eap. 14 ifiitraditionipa-rstm fidei tributre videtur, & minus ttiam Sab-batinus adxiu Aprilis, ubi eamdem recitat infcri-ptionem. Certe, qui tranfiationem corporis defcri-pfit, non vidttur emiffurus fuijft faElumtam no-tabile, quale efl miraculum liquefcentis fanguinis, fittmport illius tranflatienis contigijfet. Altera ratia cendendi facetti alle^ta a Caracciolt aque efi impre-" babilis,cumCbriflaui vertjtmiltter ne Jciverint qtti-dem, in quo loco S. Januarius quieverit, quando NoldPuteoios trahebatur. 179 Si conflaret, epifcopum Neapolitanum cum ebifervatur clero fuo in illo loce excepijfe facrumS. Januarii lapis, inquo COrpHt ab iis, qui ittud e Marciano tb ufque depor-tarant ,utaftrit Tutinus,&ibidem ufque ad ad-ventum epifiopi depofiterant, vel folahac de caufit " facellum exftruEium crederem. Ea certe efi opinia Chiocearetti, qni in Ms. CotteEiione de itta tcdicu-lafic ratiocinatur: In villa five fuburbio, quas fecundo ab urbe Neapolis lapide diftat, eft par-va vetus ccclefia S. Januario dicata, in qua tra-ditur miraculum fanguinis S. Januariiprimitus ge-ftum cfle, cum c Putcolis Ncapolim dcferrctur, & £ Neapoli ipfius caput in cjus occurfiim ge-ftaretur. Nos ycro crediinus, ioibi corpus S. Ja- nua- caputpofi-tnmfuijje creditur. sosn, festi , et proctjli etc «uarii, cftni 4 Putcolis Ncapolim transfe^retm! aliquantnlum quievilTe, ac fuiffe depofitum. At\ cum ntfctam, funtUmmo nitatnr UUttJfcr-llLru^^T ""'MMnfaM ignorart, . 7*° V0'*,Mr S' GcnnareJJo al Vo-APud H«ronjmMmaS. Anna lib. 2. cap MArecttatnr tnfcriptio antitjnior, non tamcnfatU vctufta, qua tnjinuat aliam traditioncm, nim rum conftrvari in diElofacello lapidem, in\uo capZ S. Januariipofitum, tjuando Puteolis transfc-rebatur fitcapolim. Lapis ibidem i>, loatlo parie-tts pte conferv.ttur. /ufiriptio verbfic babct, D. O. JVI. Lapidem hunc vetuftate coIJapfum , oblivio- nc lcpultum , incIyto Januarii fanaiffimi cruen-tocapm, puteoIis Nc ]im tradua &bftentaculun, tanti Patroni, de urbe Partheiope bcne merentis, ne nimia fu* gloria tefll-ra, de- iZlZrr* ' jPfa g"titudinis haud lmmemor, ad ®vum collabentis otc«,ri«, ;„ hac forma venerando repofuit annoi Salute UDX1% Infcrtpno tnfinuat, ttti & caput marmorcum ibi- RveZtT i ftl*m s. Januarii caput, Pveanteftvepttfl Corporis trtnfUti»nem .fuiffePu- teohs Ncapolim tranfiatumin loJJus fi t%ltlT/P'r dtp9fitT' HAC *Httm 'raditi. itttllt. m patitur tncommodum, prafertim citmpla- *>c tgnorcmus ,5.4 occa/ione caput a reliaJcor- ^rr/^T^ Sitnim confidcremus, pri-mamfepulturam S. Januarii fuijfe in territorio Pu- teoi^ountcrPutcolosautem&NeapolimnoufuiJfe *o tcmpore tantam diferentiam. qttunu hodte cer-nttttr ifactle fujpicabimur, nolutffe Puteolanos in 7utZlZf"i0"Cm *cnf'"''rt' "ifirttinercnt ca-put,*utcontratn capitis tranftationem Mus confen- fijfe.de,nde vcro& reliquuit corpus NcapoulZ X 1 pcr. AUtti ejuf. dem Saafti (aeellm, ecclefiaCar-melitarum Excaleeato-rm reliquiit ejufdem di-tata. 164 acta ss. januarti f.pisc., permiftjfc. Verum hasfolum tffe conjeBuras incertdt, nec alias me dare peffe defetln documentornm ve-tnjiorum, lubens agnofco. 180 Aliud S. Januarii facellnm laudati fcri-ptores memorant extra portamCapuanam in via , qma ducit Averfam. Jttnd mpud Hmronymum a S. Anna cap. 14 exftruttum dicitur anno 1550. Tte-tinuspag. uimaluit dicere circa 1^0. Caraccio-lus de eodem hac fcribit: Altera nunc vifitur ca-pella fub S. Januarii noraine, eodem tefte {En-gcnio ,) in via,qu« ad Caput Ciividucit, ab Al-phonfo Januario patritio Neapolitano ipfi dicata anno mdl. Falconius pag. 105 fundationem iflius facelli refert ad annum 1*30,/^ fine utta proba-tione, pcut nec priores fcriptores fuas probant e-pochas-. Itaque annus ha&enus manet incertus.Sa-ccllum vnlgo vocatur S. Gcnnarello diminutive. 181 De ecclefia S. Januarii , qua anno i6$z adificata fuitfumptibus lf*Mp»r,t*n,r*n,, ita bre-viter habet Caracciolus: Poft vero ultimaai Ve-fuvii eruptionem anni mdcxxxi Jiberatori Janua-rio templum aedificatum eft a Neapolitana civi-tate ad Vefuvii radices, fub cultu ftatrum Car-melitarum Difcalceatorum. Hieronymus a S.An-na de hac fundatione plura habet lib. 2 cap. z 1, nbi etiam recitatverba primo lapidi infculpta. Ex hac autem inferiptione liquet, jaflum fuiffe pri-mum lapidem anno i6$z per epifcopum Puteo-ianum, Martinum de Leon & Cardenas, Ordi~ nis Ertmitarum S. Augufiini. Subjungit autfor, muitam a civitate Neapolitana fubmini(lratam fuif-/i pecuniam pro confiruElione ecclefia & conven-tus, qui, inquit, eft unus c melioribus, quos ha-bemus, celebriqne gaudct bibliotheca; & facra-rio pretiofo. Hoc, eodem tefie lib. 3 cap. 4, etiam ditantS, Januarii rtliqniatabernacnlo argenteo re- clu- SOSn.FESTI, ET PROCULI ETC. slnft. Addit prioriloco, Ntapolitanas fmgttlisan-ttis ad iUarn venirc ecclejiam adgratias S. Janiu-rio agendas , oferendttm/jtte :!li calicem argentestm. Sttum illud monafterium circa pagos, cjui Mafla «r Pollena ab Italis dicuntur.Tutinus dixerat ;fed Hieronjmus d S. Anna, tjni haud dubie locum fape vidit, illud corrigit, docttcjuc monafterium effe conditum in territerio Turris Graca , quod op-pidum eft inter Vefuvium & mare. i8z 1'crum , ne haceccltfiarumcnumeratio ni- Plaraalia •mtumftat prolixa , lubet reliquas brevifftme tan- hcafacra, tum afjignare ex Hieronjmo a S. Anna , quiplu-res dtligenter collegit, quamvis nonnulla ttiam po-ftea Operi ejus adjunEia ftnt. Apud laudatum att-tlorem lib. i cap. ,4 ajftgnatur factUum S. Janua-ni , anno i-jiCercElum, fupra vittam, qua vul-go dtcitur Capo di Monte. Alttra ibidem intra Ntapolm in platea Montis Oliveti conftruEia di. Cttur cccUj:,. S.Janua«o J.V-/4. qua primumfuit Congregattoms S. Januarii ; deinde vero data tft Confervatorio , ut vocant, puellarum S. Janua-rii, ut prolixius explicat laudatus auElor. Aliud pnellarum pauperum confervatorium, anno 1710 ereEium prope portam Capuanam, (imiiiter habet eccleftam S. Januario facram. Aliud rnrfitm S. Januarii facellum cap.zx ajfignatur in agre pre-pe victtm Secondogliano, ilhdqut dicitur memo-ratum in ABis vifitationis architpifcopi Neapolitani anni 1442. Pofiea vere totum fere erat collapfum ; fedrifiitutum dicitur fub initium fecttli xvn curd nobilis Ntapolitani. Deinde lattdatus auElorpertft ■Averfam, qua civitas e/i medid fere vidinter Nea-polim & Capnam, docetqne ibi anno 1 <770 funda-tnm tjfe infigne collegium monialium, qua puellas educandas fufcipiunt, earumqut tcc/efiamS. Janua-rtofuijfi dedicatam. Idem iib. 3 cap. 4 decet, in X 3 lau- p/quoram nonnaUis re» liquig , inhonorem S. Januarii conftruCla, 166 ACTA SS. JANUARn EPISC., laudato coRegio firvari particulam offit S. Janua* rii, pulchra ftatua inclufam. 183 Plufcula dicenda funt dt tribus ecclejiis i ejuas auEior fnbjungit in variis locis dicecefisNo-lana, inter montem fefuvium & Nolam Jitis. Pri-ma inchoata efl anno 1708, perfeEiaque & con-fecrata anno 1715,10 pago Octajano, ubi illam Ferdinandus Sanfelicius, patritius Ncapolianus, ut habet infcriptio, exftruendam in avito pradio cu-ravit. Altera infcriptio docet omnia ad propojitum noftrumnecejfaria. Quare totamhuc traduco: D. 0«* M. Ferdinandus Sanfelicius patritius Neapolitanus aproperato opere, ne ruris accolse per feftos dies facris celebrandis deftituerentur, aedem hanc bea-to Januario ad evertendas Vefuvianas conflagratio-nes dicatam, in avito praedio abfe delineatam ex-ftruxit, ac piduris manu fua elaboratis ornavit* Agatha Ravafcheria ex comitibus Lavaniae, ejus conjux, viri fui virtufpm *>mulata, Sacro feftis diebus faciendo perpetuam dotem addixit. Anto-nius Sanfclicius, epifcopus Neritonenfis, ut fra-ternae pietati obfecundaret, primum sedificii ia-pidem jecit, & iv Kalendas Decembris mdccxvi folemni ritu benedixit. Nihil addendum eft, ni-Ji in diEla ecclefia haberi S. Januarii reliquias, quas laudatus epifcopus Neritenjis accepit a BenediElo XJIlPapa, quando hic ante pontificatum erat ar-chiepifcopus Beneventanus. 184 In ejufdem pagi territorio altera eodem an-no iji6 exfiruEia & S. Januario dicata e(l eccle-Jia, quam auElor multum laudat, ut pulchram & eleganti fupelieElile ditatam. Infcriptio ibi po-Jita hac eft: Mdtm hanc divo Januario facram D. Francifcus Monteila , protonotarius Apoftolicus , 8c ccclefiae cathedralis Ncapolitanae facrifta ma-jor,utcolonorum pietaticoniulcret, afundamen- tis *« SOSII, FESTI, ET PROCULI ETr «« erexit, & perpetuo cenfi, <,„ c , 167 diflo ditavit anno Domini «nr ^"itdisad- ftor dieere, in UU aTZ , ^tnr^ Januarii, llcet f < poffitdc reliiZ;rZt'pM: 7" r1- dem diceccfi Nolna efl ZZ f Z ^T catus inpinitus «« r..- ' P utHl° d«-Januarfil&i^T^^-^S. Obfcrvantium , upud »e tttius tremita. rirum aZ! "* *l.r, adificari c«pitc ZZ'rn ll\' ^TT jFrancifianorttm, quil?s e ™ TS "f"m nafieriodonavit ScibioPitHUutl 't*'* """ txprimit. Tum fuse 'Jln [HndAtion" "on rfdcm Ordinis, S-E fc^ a feculo xiv in territorio Month lZ • * dicitur, eique tranflat/tm luitrl <*fti'if* gi « Benelento , Z 7tl S. Guilitlme Ordinis fJZ /JT'"m fHCr" Januarii ^J SfiSSitJ f? S* in tenimentis Wr • ,109dona- ^f^ttssr* Boo vero fcauar hS, P!g" dt£Iut auEl»r. *------ DffiJcrio fZtuTZ J^ ' Feft° * illa bcttis & ternl.lT "i!" '43- *>ttttanis pjy" 'Zn e f't""'» SanQit Benc. l g 7°' Dc *l>* S. Januarii ecclefia Be- yxjtmm Bencocnti, 1*8 ACTA SS. JANUARII EPISC., neventi ita fcribit Vtpera: HabetS. JanuariusBe-neventi templum ei eredum, olim paroehiale , fed temporum injuria quafi collapfum. jiddit de tertia : Habet & aliud templum extra civitatem , ex quo tota ilia regio denominatur. His relatis, cftendit Hiercnjmus a S. jinna, fxijfe fecnlo xri Benevemi ecclefiam aliqnam S. Januarii, cagnomi-ne de Grcecis diftam , qnam fnfpicatter omninm vetuftiffmam, qnia Beneventum a feculo vi fnit fub Longobardis. Ferum ex diplomatis Pontificum , qua allegat,' re£le quidem colligitur, feculo xn //-lam ecclefiam ibi fuiffe. Ex iis tamen probari ne-quit, eamdem non effe, quamfere col!apfam vi-dimusi, aut fub Gracorum dominio fuijfe exfirum ilam: poteft enim fub Longobardorum principa-tu, aut etiam fub Pontificis fummi dominio, ta-lis ecclefta Gracis incolis concefa fuijfe. Pergit laudatus Hieronymus ad aliam, ut pntat, eccle-Jiam Beneventi paroecialtm , rujut mgnamtn erat de Neophytis , quemadmodum vocatur in in-firumento anni ifoi , fcd qutmode ofiendemus, pareeciam S. Januarii de Neophytis non fuijfe eamdem cum itta , quam Fiptra fere collapfam ajferebat ? Deinde Hieronymus enumerat quatuor aut qninque facella, in variis Bentventi ecclefiis S. Januario aut fimul SS. Januario, Fefto & De-fiderio dicata, de quibus plnra apud ipfum vi-deri pojfunt. i8f Unum ex illiserat intcclefia metropolita-ubi & non- na, quodanno i S. Januario, aliifque Bene-venti Patrenis. Porro, ficut mirari non pojfumus, multas adts Beneventi facras fitijfe S. Januario, utpote epijcopo Beneventano & patrono; ita mi-rttm vidtri non debet, fi multas facrorum ojfium ejns SOSII, FEStl, ET PROCULI ETC. ejus pArticulas inveniamsss in ta nrbe, in qnacor pus ipfins aliqnot fecnlis reqnievit. Afarius deVi-pera in Chronologia epifcopornm pag. 14 de reli-qniis S. Januarii generatim bac fcribit: Reliquia-' rum Epifcopi, civis , & martyris noftri gloriofi hodie pars aliqua Beneventi in principe templo fervatur, ficuti corpus Ncapoli una cum capite & fanguine conditur. Rurfnm in SanHis Bcnevcn-tanis pag. 70 ita loquitnr: Hodic ipforum San-Aorum (Januarii, Fefti & Dcfidcrii; corpora divifi fervantur, fcilicet aliqus rcliquiae corporis S. Janu-arii fub altare majori,quod ibi in marmore Infcriptio ditat,ficut ma jor pars Neapoli cum capite & fangui-ne. Landatns freqnentcr Caracciolns cap. 10 ftS. 16 tttcnmejue fehifce opponit ,ita fcribens: Benevcn-tani quoque gloriantur, multa fe habere S. Janua-rii patroninoftrilipfana in archicpifcopali templo. Sed fortc falluntur, eaque non funt Januarii noftri, fed unius ex Adrumetinis fratribus,quorum corpora Arechis dux c Luidolj lfrnpvpnhim transfcrenda icuravit. Fnit revera aliqnisjannarins inter Mar-tirts illos dnodecim, de qnibus tgimns ad 1 Septem-iris, nbi ipfornm tranflatio Btneventnm relata eft & elmidata. Malim tamtn cnm Hieronjmo k Si Anna lib. 3 cap. 4 crcdere, reliqnias tllas ,de qnibus Fiptra loqnitnr, rtvtra tffe S. Januarii ho-dicrni, qndm alterins , qnia vtrifimile non efl , eorptts ipfins tribns ant quatnor fecnlis Benevtuti fniffe fervatum, & anuo 1129 ad novam eccle-fiam tranflatnm, nec tamen nllas reliqnias metre-politana ecclefit fuijfe communicatas. At meritb dubitari potefl, an iila omnes, qua tempere Vipe-ra erant fub aitari utajori, etiamnum eodem le-eo ferventur, & an itla , quas aliis locis affignat laudattts Hieronymus, nonfint partes earum, qttas Viptra fue tempere fub altari firvatas afferit. Y i8<* . 186 ACTA SS. JANUARIIEPISC. i8 Sjanuar^^oddifficu/tercredidtrU.HoZ^uZ ir^W fJan'iariorMrfttm ZttfiZ Tne tU-r JT"" eccltr»fic»lo xii ertttinMttr. mJuiZt " « ditd+i c2 V 1" 'Jmo?«»«Jierio Motttit *«"fisBtntvem«t,a ecc/effa . Poflyuonesrcfnviianni itfj,adipcata ty> 1»'"»'£<> ^catur Pietra di FuG :fcd " ramotn de,nde everfa efl. Barfum tamenhJZ loratnahUrfino tn honorem Santliffim* r~ ■„. ftw ' &aliorttm qstorumdamSan- prutso juxta Pifcanam, att* fpeHabat ad tam erchfiam S. Januarii Zli, exflrulla n, codem regno Neapolitano, fid nulla exfirsmstur provincia, pagus tJmen, in t,uo efl Z U»d*t*r, tjuta accola pulverem aparie. tsbus abraderc fo/ent, Ul„mejHt cum aaua bibe e ffic mais febribtts iiberari dicunj. TumZl jmtgitur facellum five a/tarc S. Januario dZ tttm >n nova ecdefia- civitatis Neritcn/is, confecrata aZ 1710 ah ^Htoni, Sanfelicio , Neritenji epi- .17» ACTA SS. JANUARII EPISG., fcopo dntc laudato , qtti & rcliquitts S. Januarii eo trauftulit, ficut cas procuravit alteri ecclefia, de qua num. 183. Aliud facellumS. Januarii afi fignatur in ecdefia metropolitica Salernitana j a-lised rurfum in oppido . quodTurris Graca dicitur inter Ncapolim & Salernum inecclefia parochia-li , ubi & reliquias haberi tt/latur lib. 3 cap. 4; etliud demum in ecclepa Carthapanorum S. Laum rentii eum reliquiis S. Januarii, ftatua dimidiattt ex argento inclufis, quas dedit Cardinalis Utfinus, Ut adjungitlib. 3 cap. 4 , ubi etiam affirmat ,pe~ riculofum cefsdjfe morbum, dnmha reliquia afupm plicantibus crant circumlata. 189 Laudatus Hieronymus cap. 22 conaturafi. Itdlia (y Jignare nonnuBas S. Januarii ecclefias extra regnum Germvia i Ncapolitanum, orditurque ab ta, qua Roma erat in fuburbio juxta portam S. Laurentii, ut habet S. Gregoriuslib. 4 Dialogorum cap. 74. Eamdem fuiffe S. Januarii ecclefiam, cujus tcftum Adria-nus Papa I refecit . rette otfi>vat. ferum ignora-rc non dtbebat, Caracciolum fieft. 22 varia affer-re argumenta, quibui ofiendere nititur, illam ec-clcfiam videri potius dicatam alicui Januario Ro-mano martyri, quam Patrono Neapolitanorum. Cer-te plurts fiunt Roma , & in ejus vicinia , Januet-rii martyres, nec uilum habemus indicium, quo hodierni potius videatur fuiffc illa ecclefia, quam alterins J.tnuarii, ut res faltem fit dubia. Deinde. etuttor memorat paguxt in territorio Lucenfi, S. Januarii dittum » cum ecclefia cidcm Sanflo dicata , eaq-tc admoditm vettefia. At rurfum dabitari hic potcft , an non fit alius Januarins , a quo pagus ille olim nomen accepit, & cui ecclefia Mins pri-iuifm fuit dedicata. Iftfce addit aultor, a Ferdinattdo duce Albano tcchfiam SJanuario conftruttam fuiffe, Ht habet Caraeciofrtf, cujus vcrba dtdi ntm. 177; $0§11 , FESTI, ET PROCULI ETC , . ecclejia: & dcm»m face!l. R . ' *ffig»*t Roma in rcc/efia 22? t 'JanUani t'» «><. i/U ecclefi, Ltts efTdCerdllf^ ' 7 ,/oz. xSnZ ZZ ' '**01*91 regnum Ne,.p0/ita„Hm . ie loc" ^tra pofnnt facc/llm elimTn^ft" " «W /* monatiic* erthn. r .'? afJtr""»"-1*c S.JinuaHus mmcJ«?* f " 1"°*- fc»P"one: Aidi-}. hanc' v,ator • vcncrarc. Hic cft .1 Y 9 174 acta ss. januarii episc., niverfo celebrem inter prsecipuas urbis Nolas re-liquias, temporis injuria deformatum , ob repref-ium iterum hoc anno udcxxxi Vefuvii (aevien-tis furorem', Joanne Baptifta Lancelotto ponti-fice, capitulum Nolanum reftituit. De inctndio il-lo Vcfttvii aftttm eft nurt. 160. Tandem etiam an* no 1589 facelle honoratus eft earcer Puteolanus, quo fantti Martyres fuerant dtttnti; Jimiliterque decoratum amphitheatrum, in quofuerunt feris ex» fojiti. Infcriptionem prolixam magis, quam rfa* ram, qua tunc pofita eft, recitat laudatus Hiero• nymus. Ex eapartem hvc transfero: Fr. Domini-cus Maria Marchefius, Ordinis Pradicacorum Pu-teolanus antiftes, carcerem pervetuftum beatorum martyrum Januarii ,Proculi & Sociorum, antiqui-tate claufum devotioni aperuit &c. 191 Reftat modo, ut recenfeamns reliquias s. Ja-nuarii, variis locis fervatat, & nccdum d nobis mtmoratas. Qua prater jam diSas Neapoli fer-'xr 7r vantur, apud Hionttymum ub. 3 cap. 4 enume-ittdiis ' rantur hoc ordine. Cotlegio Neapolitano Societatis Jcfu attribuit dentem molarcm; domui profejfa e. jufdem Socittatis alias nonnuRas s. Januarii reli-quias; alias ecclepa SS. Apoftolorum Ordinis Clc ricorum Regularium; alias ecclefia Nativitatis San-Eliffima Virginis Maria, qua efi Congregationis O-ratorii. In eccle/iavero monialium Bcnediftinarum S. Maria de Alvino dicit habtri modicum fan~• guinis s. Januarii. In monaflerio majori Annutt-tiationis btatiffima Virginis teflatur confervari duas oftis particulas magnitudinis ovi Celumbini, quas fe vidiffe dicit , quia fiatua dimidtata , cui includuntur, trat renovanda. Affert deinde argumentum , quo probat, SanEii rtliquias ve-riftmilittr olim etiam fiuiffe in aliqua tcclefia ca-Jlri Ntapolitani, qttod ab ovo nomtn babet. Tum ad- ReliquiaS. Jmuariiva-riislocis SOSII, FESTI, ET PROCttLI ETC. i7s mdjicit dliqua de ttervit S. Januarii , fepulcro Ckvenfis are olim inclufis. Cum autem plures non ujfignet Ncapoli, ad alias tranfibimus regni par-tes. In Monte Vtrginis particula cranii fcrva-tur argcnteo capiti impopta. Brundufii item S. Ja-nuarii rcliquia habentur in adc mttropolitana. Rur» fum in Turre Graca , oppido jam memorato, di-cit particulam S. Januarii tjft in ecclefia Capuci- ■ ttorum. In oppido Principatus Citerioris mari ad-jacente, qttod Caracciolus Caftrum maris ad Sta-bias vocat, vulgo Caftello a Mare, Jicitur con-fervaripars cofiain monafterio monialium Ordinis S. Francifci.Dehis reliquiisetiamCaracciolushac fcribit: In monafterio monialium fan&i Bartho-lomsei in civitate Caftri maris ad Stabias os i co-ft4 hujus Martyris fumma veneratione aflervatur, & devotc in publicis neceftitatibus per urbem cir-cumfcrtur. Pluret in regno Neapelitano mcmora-tas non invenio. 191 PraterparticulamRornajam memoratam, alteram ecclefia S. Silvefiri attribuit Hieronjmtts, confentiente Piazza in Htmtrologio facro ad xix Stpttmbris. Dubitat quidtm Caracciolus, an Ula fint S. Januarii hoditrni; ftd cum PiazxA affcrat, fcfium ctltbrari xix Stpttmbris in S. Silvtfiri ec-clefia in Campo Martio, cjua alias cognomen ha-bet dc Capitc ,fatis oftendit, illas haberi a Roma-ttis pro rtliejuiis S. Januarii tpifcopi Beneventani & martyris. In altarifantta Crucis abbatia Win-dtrgtnfts Ordinis Pramonftratenfis ,& dicecefis Ra-tisbonenfis in Bavaria, ciim mnlta aliornm Sanilo-rum, tum S. Januarii epifcopi Sc martyris, reliquia popta leguntur apud Canifium tom. 6 ^nritjttarum ieilionum, ut obfervant laudati Caraccio/us & Hit-ronymus, tjui verifimili rationtcrcdunt, ejfe Janua-rii hodierni, fed nomtn abbatia mifcre luxarunt. Nar* 176 acta ss. januarii episc., Narrat denitjuc Hieronyntus d S. Anna, quo moda rtliquit S. Januarii Pragam pervencrint. Comts Martinitz. anno 1707 pro Carolo rege, pofi impt-ratortVI, rtgnum Ncapolitanum admimftrare cas-pit ifedpofl adminiflrationem non diuturnam rt-verfus efl in Gormaniam, concepta tamen magni dt S. Januario fiducid. Declaravit igitur duci Gra~ . . vina, multiim fe defiderare S. Januarii reliquias , quas dux ille, acceptas a Cardinali Urfino, Pra-gam ad comitem tranfmifit, ut liquet ex gemintt laudati comitis epifloia , qud daci Gravina de iis etcctptis oratias agit, dcclaratquc , eas , probante etrchiepifcopo Pragenfi, publice venerationi fuijfe expofitas in tcclefia metropolitana. HuElenus Nea-politani fcriptores , apud quos plura de fervatis libireliquiis S.Januarii noninvenio. Addammojib ca, que exvariis fcriptoribus dicenda occurrent. S XIV. Profecutio de S. Januarii & Sociorum reliquiis , ec-clefiis &c. Pragenfes Augienftbus acccptas cre-dmtS.Ja-nuarii: PRagenfes longc ante acceptas S. Januarii re-liquias, modo relatas, crtdiderunt, non mo-dicam S. Januarii & Sociorum reliquiarum partem apud ft confervari. Etenim Tbcmasjoannes Peffi-nain Phofphoro ecclefid Pragenfis, cujusfuit deca-nus, pag. ? 18 recenfcns rtliquias Pragenfes ad xix Septembris ita habet: S.Januarii martyris , epifco-pi Benerentani, & duorum Sociorur.i martyrum medietas corporum, obtenta a Carolo in monafte-rio Augia Majoris Ordinis S. Bencdidti mcccliii. Laudatus fcriptorpag. 433 rtcitat litteras Caroli sosii, festi et proculi etc. ,7- IT, rtgu Rom*ner9m & Bobemu,poftcaimpVrl torss coronati, auibus ipfe c»umfrjL,'f £»* Inttr iUas vtrl, ^sitt abbatia »»* Pfafirtim cum con/let, LpTa SS. Januarn, Fcfti <*Dcfidcrii ^ Jd Um Beneventi,& „aVltm JZ ^ncfuijfe tranjl.ua,Mt Mum t Zm ^ rum dicam cuJidt'JiuK^n' ' * "" ^emur Paret In toaflr* r m!hiVmfi"»Mmum ap. cffeProcnii, " P Carelt trium folum Martyrum ^etis rtltquta commemorantur. Trr< aktrm ,x So/ii S & Jauuani,MiWirxfw Procu!us,Futvhcs /cutius Eucyclietis Acutii, «^i «>- d nt Zu / 1 • 'a,;'"« t"- w '"orum ofa Ncapolimdel.ua, cum 178 ACTA SS. JANUARII F.PISC., deinde eerumdem eorpora k Qtrmonis fmtrint itt-venta cttm corpore S. Pruculi. Etfi enim Joannet Diaconns, aniprtmus meminit dtrtliejuiis S.i. Eu-tychetis Acutii fervatis Neapoli, corpora voctt} ex illo loqutndi modo inftrre non poffumus , vel mediam partem illorum corporum Neapolim per-venijfe. Itatfue verifimillimum flt, magnam Euty-chetis & Acutii partcm cum S. Proculi corpore in Cermaniam clanculum fuijfe tranflatam s non item corpus S. Januarii, quod tunc Btntvtnti erat cum corporibus SS. Fcfti Defiderii. Veritm nectjfc non eft ittrumprobart, qua videri poffunt $ 9 fbunde • probata. Sufficiat itaque Atxljfit, reliquias illaspri~ mum dtlatas ad abbatiam jiugitnftm in Suevia , ibique partem illarum acceptam k Carolo If, mif-famque Pragam, 19 5 Dt S.Januarii rtliquiis nonnifi pauca oc-Alicnon- currunt addtnda , nempe eas attribui ecclejia S. mtlla S. Ja- stephani Benonia, apud Mafinttm in Bononia per-nuarii reli- iuarMtA pag. 4f8, ttd xix Stptembris. Papebro-1""' chius mfter in Itinerc Romano Ms. pag. 108 ait , fe Monachii in facrario Societatis Jefu vidijfe S.Ja-nuarii reliquias in artificiofifliina veteris opcris ca-pfa. Non addit tamen, utrum hodierni fint, an al-terius. Sic in Vita S. Guilitlmi abbatis Divionenfis, adprimum Januarii diem data, num. 7 mentiofit de rtliqniu in Luciacenfi cccnobto fervatit, dum dicitur: In quo etiam venerandahabcntur ofla be-ati martyris Januarii. At rurfum non adjungitur , ftntne reliquia S. Januarii epifcopi Beneventani, an martyris cujufdam cognominis. Non dubito, quitt & alia plures ecclefia, imo & perfona privata, cre-dant fc nonnihil de reliquiis S. Januarii poffidcrc ; fed omnts particulas affignart non tft diligtntiahu. "".J96 Tranftamus ad S. Sofium, cujus cerpttt cir- SOSn,FESTI, ET PROCULt ETC. 175 eircd annum 910 Miftno Neapolim fuit tranjla- CorftaS.Se» tum, ut ditlum tft num. 138. ExHiftori* trunfla- f» Neafoli tionis edend* liquet, auguflum ct «mplum fuijft Mifcnt, quod una cum tpfd civttdte evorfum eft nditlim i circa medium feculi 1 x, ftante tamen parte aliqua, in quacirca annum 910 corpus Sanfli invtntum cfl. Condita fuerat illa tcclefta eodem verijimiliter tempore, fto ecclefta S. Januarii extra moenia, JU ve ante primam corporum tranflationem. Circa me- dium feculi vu fedcbat Calvus epifcopus Neapoli- tanus , de quo Joannes diaconus in Chronico hac fcribit > Hic inter cctera bonitatis ftudia S. Sofii non longe ab urbc ( Neapolitana ) oratorium in- ftituit, (ic in fublime eredtum, ut univerfa , quae ia circuitu poflta funt, confpicere poflit. Plura de Hlo oratorio non invenio. Corpus Santti, quando Ne- apolim tran(latum efl, ibidemfuit depoptum in al- tario ecclefiae, fandti prius Scverini vocabulo dc- dicat£,^«< erat, & etiamnumeft.monachorum Or- dinis S. BenediEli. jit ecclefia iBa cum adjuntlo 0- ratorio deinde dittafuit, SS.Severini & Sofii. E- pitaphium utriejue pofitum dat UghtUus tom. 6 /• taliafacrain jirchiepifcopis Neapolitanis, qui tunc crat Sttphanus 111, ftd mtndosi ibi tft editum. Da- tum tfl a Majoribus noftris inS.Stvtrino tom.ija- ttuarii pag. 498 hoc modo: Hic duo fanda fimul Hivinaqne corpora patrcs Soflus unanimes & Sevcrinus habent. Jilttra infcriptio de fervatis fub altari majoriiftis corporibus ibidem videri peteft. ChioccartUus in Catalogo antiftitum Neapolitanorum pag. 106 af-firmat, S. Sofii corpus in tadtm tccltjia ufijue ad fua ttmpora ftrvatum fuijft. Httronjmus aS. An-na lib. 1 cap. 1Z idcm teftatur, ufijue ad temportt noftra , additque ecclefiam iUam effe unam tx pra-eipuit Neapolitanis, ibiejuc a BtntdiSinis Cajintn-Z z pbtts Didetaret-iamCaptte tultut fuiffe &Romx. LocaSS. Fe-Jlo&Dcfi-derio t8o ACTA SS. JANUARII EPISC. , Jibus feftivitatem S. Sofii magna eum folemnitttte &fpltndore eelebrttri die xxm menfis Septcmbris. 197 Metnoria S. Sofii videtur etiam pretiofa fmijfe in ecelejia Capuana , ut jam obfervavit lau. datus Caraccioiut fecl. g itafcribens. Jn vetufto ca-merato abfide ecclefiae S. Prifci vi2 Aquarii , Ca-puanas dioecefis,vifitur ex mufivo opere imago mul-torum Sandorum , in queis eft S. Sofius. Afichael Monachus, qui in SanUuario Capuano mujivum illud exhibet, pag. i^obfervat, S.Sofium ut ju-venem ibi reprafentari, meritoque exiflimat, non alium ejfe Sofium, m diaconrtm nofirum A/ife-nattm. Et Sofius ejuidem , ut alii plures, bis ibi exhibetur ,femel folus ex feptem hodiernis Marty-ribus, ittrnm in inferiori circulo cum tribus aliit ex nofiris hoc modo : S. Feftus. S. Defiderius. S. Eutices. S. Sofius. Ex hifce auttm verifimiie eft , SanElum prioribus pofi martyrium feculis in eccle-fia Capuana fuijfe cuitum. Rvm*. quotfue cultum fuijfe S. Sofium , colHgitur ex Ana/fafio Bibliothe-cario , cfui interopera S. Symmachi Papa numerat oratorium S. Sofii ex argento in confeffione. Dt hoc oratorio Onuphrius Panvinius in Opufculo de SeptemUrbis eccltfiis mentinitpag. 47 , r-bi defcri-bit bafiliram Vaticanam, dicens: A finiftro verd latere (baJUiea Vaticana) deluhra fuere S. Sofii, S. Apollinans, 8c fan&a Cruci, kSymmacho Papa, S. Luciae a S. Gregorio condita Piaxjut in tieme-rologio ad xxm Septembris ex oratorio illo S. Sofii fufpicatur , ejufdcm SanEii reliejttias oiim Roma fuiffe. De S.Sofio, inefuit Caracciolus, extabat oiim peculiaris Mifia , Oliverii Cr.rdinalis Caraf®, ar-chiepifcopi Neapolitani, juflii edita. 198 Ecciefias Jibi dicatas habut/unt etiam San~ Eliduo martj/rts, Feftus diaconus.&Dcfiderius le-llor, patria Benevtntani, ques conjungam, quia mulf SOSII, FESTI, ET PROCULIETC « wnlta habent commu„i« p • " 1 FV "Vu creeto, «wlTcc ? ife"*- C?''-™ f't*u„.m f.Z /,,'" Fc(il DcfiJc «rtefi.SS. Fcfto TSl^'" ^"""tt""""- cra Ipr' '"'£ f pt *'•"""**• ,.« /V. BonS3"?Um S"flo™°> W' «b tmtto cxflritEla mn fnerit, vc- 2 3 rim i8z • acta ss. januarii episc., ri/imiliter umtu ipforttm n«mtn diu gtjfit, cltjitt, qusm ttuno 1129 trattjltui futrunt, tif, dtm ab initi* txflrufla fuit & dtdicata, :tt jam dittum tft. Joanncs Diaconus in Cbronico Ncapoli-tano in Sttphano II rtfert, Sttphanum txflruxijfc monafttriummonialiumin honorcmS. FcftL Dchoc monafttrio Chioccartllus in Epifcopis Ncapolitanis pag. 72, agtns dt Sttphano II,ftc habtt: Is intra Ncapolitanx urbis moenia tria conftruxit mcnafte-ria, in quibus rcgulares virgines fub abbatiflee difci-plina collocavit, praediis ampli/que rcdditibus, ex quibus alcrcutur, donatis. Sunt antem hsec , iandl Fcfti martyris ccenobium, quod patruin noftroruta diebus dirutum fcimus, 8c fan&i Marcellini monia-lium monafterio unitum &c.JJgbtUustom. 6 Italitt facra tpifcopatum Sttphani Iltxttndit ab anno 764 ufquc ad annum 797, diHamtjut fundationtm tt-iam mtmorat. Hac itaqut fatta tftvtrgtnte ad fi-ttem fcculo \u,dum corpus S. Januarii trat in ccclc-fia fuburbana prope Neapolim. 200 Dereliquiis SS. Fcfti & Defidcrii in San-eorttmreli- Eiis Beneventanis ad xxiii OSobris Fipera brevijfi-quia. Bene- loquitur hoc modo: Corpora SS. Fcfti & Defi-vattt coJun- dcrii partim Beneventi, partim in monafterio fan-tur ut patro- &xMaiix Montis Viigiliaci. At verifimile eft, lon-ge majorem partem in Monte Firginis, qui olim Mons Virgilii difltts fuit, confervari, quam Benc» venti, quia corpora to fuerunt tranjlata. Coluntur tamen Beneventi una cum S. Januario ad xix Sc-ptembris utpatroni. Atd hunc diem enim laudatus firiptor hec dt cultu mcmerat: Bencventani fan-Aosjanuarium, Feftum & Dcfidcrium inpatro-nos fibidclegunt,fummaque celcbritate colunt,in eorum feftivitate a fervili opcre ceflantes, uti ur-bis fuae patronorum. Extat Oflicium in ipforun) Saactorum feftivitatibus , quo ccdefia Bcneventa- na SOSII«FESTI,ET PROCULI ETC. 183 na antc Breviarii corredionem utebatur, ubi ec-rum Afta fusi habcntur. Exillofolum recito tttti• cam Antiphonam, ejua ttlit eft: O quim innume-• ris Beneventum fulgct miraculis de Januas io, Fe-fto & Defiderio , fu® fedis ornatae* martyribus, ut *forti orna-pios femper colat Patronos, quos habuit paftores. 'um Falconitts pag. 49 { ajftrmat, Neapoli in ecclefia S. Mtria deSapientia, & S. Panli Afajoris haberi alitjttid rcliquiarum S. Fcfti; brachiumqtte & ma~ xillam S. Defiderii tranflata fuijfe Neapolim inec-clejiam Gnilielmitarum Montis Ptrginis. 201 Reflant aliqua dicenda de eccltftis & reli- Procuhts quits trtum Sanllorum Puteolanorum , Proculi, Pueolis fa-Eutychetis & Acutii, qui ttmporeprima tranflatio- """'ubi nts dtpojiti fuerunt in pratorio Faicidii. Dubitare tMr". vix pojfumus , quin ipfis ibiexftruEIafucrit ecciejia, ',fi addttumque monafterium. Certe S. Gregorius Ma-gnus lib. 10 Epift. ffj novijftma editionis (oiim 39) memorat monafterium Puteolisconftitutum, quod ralcidis dicitur; quodque ipfius tempore erat fere dereiiSIum. Nam ea de caufa ittud in perpetuum fubjicit jideodato abbati Ncapolitano. Itaqtte ve-rifimillimum efl, hoc monafierium tempore ilio di-catumfuiffe SS.Proculo , Eutycheti & Acutio ,fi. cut omnes ipforum Socii aliquam fibi facram habe-bant ecclejiam. Fortajfe & in ilio mona/ierio inven-tafuere offa , qua in Gtrmaniam tranfiata diximus $ 9, criterum num. 193. Attamennon omniaho-rum Martyrum offa in Germaniam aveElafunt: ni-fifortajfe nthtl de S. Proculo rctinuerint Puteolani. jiliqui fcriptores dicunt, ojfa S.ProcuIi ejfe Puteo-lu in ecclefia cathedrali, quaeidem ut patrono di-• cata e/l, ut diEium eft nttm. 133 .■ fed vaga affer-ttone fidem non faciunt. Obfervo etiam de ecclefia cathedrali Puteolana, eam anno iS^fuiJfe irfiau-ratam ab epifiopo Tnteolano , Martino de Leon & ■ Car- Emychetii &Amii rcliquia Ncafolii egcrfimattts, affarme S. Actttio. «i84 acta ss. januarii episc.; Cardcnas; majufque altare tnnc eonfecratum fuifTe in honorem fandomm martyrnm Proculi dinconi « januarii cpifcopi tutelarium, 8c reliquias /ando-rum martyrum Januarii, Fefti , So/ii , Dtfidcrii, fociorum ejos &c Jiflo altari foiffe inclufas , ut habet proltxa infcriptio apud Ughellum editioni, i"!"*!tm-6 coL H*c autem infcriptio nihil *, de mluPt "dern altari s. Proculi reliauiis. Falcontuspag. 512 afferit, aliquid dereliquiis S. Procuh ejfe Ncapoli in ecclcfa S. Maria de Sabi. cntia, * - aoa Defacris ojf.bus SS. Eutychctis Acutii, qtttejecntibusfub ara maxima bajilica metropolita-na Neapolt, confentiunt laudatus Falconius & Ca-racctolus cap. 3 3 , ubi dat eorum tranjlationem, a. Ittque Jcrtpteres Neapolitani. Addit Falconius, ec-clejia domus profejfa Societatis Jefu datum effo s, Acutu caput; alias ejufdcm Martjris relietuias rc-pertn in ecclcjia S.Marci. Erunt verijimilitcr& a-"0"mlU "dejia,qua alicujus 'horum Socio-rum reltquias habere fe credant; fcdlougi majoris eJTet laborts, quam pretii, omncs particulas fcru-pttlose wvcftigare. HierommusaS. Anna lib. icap. 'f*tur,particularem 'Miffam de SS. Eutychete & Acutio fuijfe editam curd Cardina/is Oliverii £t't P*"l\Pf » W»"» fiftwitatem Septembrh. m"ropolitana cclcbrari die xxii ■ 2°l l9?¥1' S' WPP™ > 1"od anno r anno terdo pontificatus fui, (inquit Caracciolut ftS. 23 ) id eft , anno 1268, non 1267, Vitcr-bii Nonis Januari datas. 205 Parttm harum iitttrarum, quas Hitro-ad 2 Maii nymusMaria a S. Anna totas recitat lib. 3 cap. 1 tranjlata o- chioccartllus in ColleUione Ms., huc transfero: limfutt,fed Volentes igitur, ait Pontifex, ut B. Januarius a-^evttiWpo- ccc]efiam Neapoiis, quaeinipfius honorcdi-citur dedicata, in ejus maximc feftiyitatc fidelium iau- sosn, festi, et proculi etc ,8» patikbonbus , ab eccleliarum vifitaSus^ omnes I.bentis in ejufdem Saadi filoria iubilo dcvot, ucu.ditatis exultent, vni ffjUE eccT f JAP°ft0lic£E P'"itudine poteftatis Tn e clefia pr^d^a deinceps annis fingulis celcbrai" r" '«"»'> "SE J * * sTr ™ Mt omnino omW«* M< • »on mfi ad breve tempns. /1___ ' M---»fv» itfmnnvrmv nullibi expefitum invenio. VeTkm^ pftdlltcronymum MariamaS. jinnalib. , C4/J , Sociarumfe. Juse refertur, vradibus, omitr* ,„ n •1 fi*s»dk xix rmnufit & excreverit. Sixtus PapaVin bu/la data anno Vsl.»Al.v.l____A v/. - ' - --------J.. - wrcverir. mxtus 1'apal'in bu/la dauanno > K*lendis FeWuarii, fiflunofi„\ plex S. Januarn ep.fcopi & Sociorum cius, Lod aZat""" ' fpt, quas parttm hnc trattsfero , latiu, ibi A 9 * i88 ACTA SS. JANUARII EPISC., Str^n jUS qui.dem' beatiJanuar» ttitatem Deus ommpoten, multis iifque clariflJmi. edms miraciilisad noftramufque JeminNe po. littnapoti/7imum av.tate.in quaejus corpusfiW-re''g,os^ aflcrvatur, ceJeberrimc apud omnei gentes teftatam eJTe voluit, adeo ut non immerit6 verfo ftdelium coetu eorum commemoratio fieri de-beat, pr?l„.a„te reformationem llomani MifTalis & mh././7... ,f.t Je prtcept.. b„!U tj„s, data * x mI Tdfl t'THem-'an wfimiliter>M fi< ■» »** otZ\Tpolris"die de * dfmalTS7' fimfer f«"""'Tan-AiJ't r ■ ' vn Dccembris.dccrctMm e- ^l^ZT"1 XI>.1"P"«P« > "Officium S. Januani &Soctormm ejnsper tnivtrfalcnoEccleRam TJmT^ aZ!,h' 5 C*P- y«"1>« ritafe-fiapJ^tr «»>*Wtm in EcL 207 Ncapolitani porrb ditm z. - fif«r cre- 2 f "'^atnr , habcnt nt dicm nata- tutnt. Ratio- "^cm crcdttntqnc ipfiscodem dic mar" AtyrrnW tamcnlattda- «Wfilttccrcdtdtt.alia dccattfa Hlnm pracipua fol t« mtht vtdtrt prebabiltm, jam infinuavi $ r, SOSII, FESTI, ET PROCULIETC. 189 &ittrHm § g, & utroqnt loco nonnulUstddidi r*- toZ Lnl ettt hic brtviter c.lUgere * re, nefine caufe vidcar k commum fcre Aeapo-ZenorL fententid difftntirt. Primb, ut vtdtmus numi&i, folus ftnt Sociis S. Januanu. .« w-^ifftmis P4» XIX Septembris ^nunttutur^ & Lidem Ncapoli, e/no trenfletns eft , non Pu-tJt, ubi coroLus.\ui, fidiem murt,rtt£ primere voluiffcnt mstrtjrolop , & Socios martyrii eque mcmorare ifitnr non perfpicUt, folum eo dte NeepoiifniffcJaimarium , tjuodNeapolttllo ,pfi dte colcrctnr? Secundo , rcmedmodum S. Januanu. "dx ix Ncapoli.ita Sofiu. ad xxi.i Septembrtt primitm folus Mifeni fuit ennnntiatus, nonjuts \ c(l dies martyrii, fed t,uia prma tranfiatto co die cjl faila, ut fatentur Neapolitam. Ergo vert-fimillimum eft, eadem dc caufa S..Januanum tum Neaboli & annuntiatum fuijfe. lo&ftrtib, Fafti Hieronjmiani, ut diSlttm num. mmwep », Januarium & Socies Beneventanes cum Acu-tio ad vii Septembris annuntiant Beneventt ,non alia rurfum de caufa, auantim '"'P""™'} mus, ttnam t,uia eo die ibidemfnernnt cultt ob tranj-lationem Fcfti Cr Dcfidcrii: hattc cntm "dcmj, failam vcrifimili admoditm cenjcHura pojfumut, quia Bencvcnti mcmorantur, ubt pafft non fuerunl Rurfum ad xvni Olobrts .mtijRo-culum cttm Sociit Puteolanis cultum futffe Putco-lis , quooue etiamnum ibidcm Proculum colt no-vimus, annuntiantur aliqtti ex Martjubus nofirts in civitate PuteoUna , quia eo die , ut conjtcto. Putcolos tranflata funt corpora Procidi:, Eutyche-tis 05- Acutii. Additur quidcm in AEhs , qua no-bis mitfa funt ex codice Richenovtenfi, pofl rcta-tam tranflatientm Puttolos: Eorumquc fcftum Aa J T9b ACTA SS. JANUARII EPISC., djem folcmnem xiv Kal. Novemb., ipfa eadeiri: que, qua paffi funt, die omni cum devotione ce-lebrandam. ftatuerunt; fed ideo non crtdtnt trn-diti Neapolitani , rtvtrapajfos ejfe Martyres ne-ftres dtt xix OEiobris: nam illorstm AElorttm in-terpolator non fatis antiqrttts eft ad fidem nobis hac de re feciendam. Scripftt nimirnm itte, qtttt s reliqniarum tranfiator Pnttolis andiverat, & fo. Ittm docere nos poteft, qnalisefet feculo ix apnd Puteolanos opinio de die martyrii. 209 Quartb tamen ex dittis obfervo, Puteo-nonmarty- lanos non minore jure, fi vtllent, contendere pof- . fi P" «»* xix OElobris, qnitm Neapoiitanos tranjlattoms prBXnSep,cmbris, imh& fnperiores hacexpa "e vtdert, qniaSanEii Puteolispajftfunt, idcoqueipfi, die martyrii, ft hic martyrologis innotuerit, Puteolit annuntiari debuerunt, 00» Neapoli, non Beneventi. Vertim meo quidem judicio fruftra de martyrii die contendem tam Puteolani, quam Neapolitani, quia dies Ule videturfuijfe ignottts, quando SanEiorum no-firorum corpora primiim funt tranfiata. Certe in AEiis altum de martyrii die efl filentium, necmo-do tn AElis primis, fed etiam in fecundis, reli-qtttfqut pofterioribus , & in Breviariis Neapoli-tano & Btneventano, Quinto, omncs civitates, qua unum autplura ex corporibus horum SanElorttm acceperunt, diverfum ftatuerunt feftivitatis diem, cttm tamen omnes fimulfint pafft, nimirumNea-polttani xix Septembris, Beneventani vn,Mife-nates xxm ejufdem menfts, &Puteolani xvm O-Elobris. Ex quatuor igitnr civitatibus tres certb non coluerunt SanEios fuos ipfo martyrii die , fcdve-rifimiliter die tranfiationis: cur itaque idem non credamus de omnibus quatttor, prafertim cttm diem martjrii videantur ignoraffe, ut jam obfervavi ? Stxto dtmum obfervt, non alio dieprio- ri- s ribtu feS, Septcmbris, >» relicjuis ^Elis & fntiaT/j! '& iPfins ajfignatttr. eTJZTT tranjlatitnis dits NtaSi r r n > ** -L eredi^TAKS5Z- + * i>,c itnorttri non bad, i. tr*nJUn°m'» cttm fit, diem manU^il^ V'r*mil< r"rfi"» fBrjEzrx** * •>"n ca- - -irars*. J»„„io ,.fr., ,icil ul^™ ztt i«)i ACTA SS. JANUARII EPISC., hanc filjmmtMem fpca«ntHu, plura vcnient dt-ccndn, dumngetur de capite & finguine S. Januarii.1 Ahcrr f,/l; l211 ^"KfiflMta,, multb feriusin- v^dZH CJ"'1' rdi cMra"» die, ttempe nica frhad ?mwtca me»I>' Mtii. De hac Carac- Maii, ciolu, fiB. 23 ita firibit: Fiebat Iisec folcmni-tas ipfo Maio menfe. Sufpicor autem olim cele-bratam fuiffe ipfis Kalendis Maii, quibusprima vjce tranflatum fuit corpus l beato Severo, ad cujus inftar feftivitatis decens erat & iftam cele-Poft« ut celebrior eflet folemnitas, tran/Iatam fuiflc * Kalendis ftatis ad mobilem diem pnms Dominica. De ritnfeftivitati, &caufaa«-tlor hec pramiferat: Feftivitatem occursfts capi-t.s cum pretiofo Martyris fanguine archiepifco-pus ohm pro fuo libito.in quavolebat ecclefia, initituebat.... Ad quam celebritatem non clerici tolum , fed & abbates & cpifcopi fuffraganei con-venicbant. Clerici, inquam, caput redimiti ro-icis corollis, vel ex aliis floribus intertcxtis, fi-cuti olim fadtim fuerat in prima tranfiatione ex Marciano campo Neapolim. Mdit autlor, ab-rogatam effe cenfitetndinem coronandifloribu, caputi quAcorpas itl^rf.*- Verbis V" %««» lanjllm f^ff^atem ab ipfo haberi pro fefte prim,t vormuHidi- tra"Jla_tl0t"s, chjus temporefitngui, S. Januarii ad eum: occnrfum capni, primtt vice fuit uq„efaaMS c credtmu, traditioni populari, qnam hodie eruditi non admsttnnt. AJferit qnidem tranflationem ifiam Kalendts Afaii fnijfe peraHam xfed non explicat, yuam vetn/ium fit iftudfefium. Poft Tminttm cap. 15 Hicronjmw Maria k S. Anna lib. 3 cap. z ajjirmat, non modo fefium tranflationis e Marcia-no Neapolim Dominicd prima Maii hoc temfo-re celcbrari, fid clare etiam edicit, illa ipsd Do-mtntca tranflationem faHam , & miraculum //- que 1 SOSII, FESTI, ET PRnrm t Mios/crZj fZV™,re0n' pr ^ didcrum mZltZ. ' fifiivitaum S. Januarii JnT^lt 2°* P'>»if*.mZ jJZ? l%£ P^acmcntm nttm 1168 noncclebr*b*tTiT % "q"e*me*n- difla fejiivitas: neZZZ^Tf^^ «m fixurum fu^ZZl t''' flc Lil JluT t}Mfd"» Sanaififii. bus dicbu COnZ ' tZ 7'rr ^ «f—, incrcZu t ¥m <<1*™** ffoc. til, uiL ****: tuinicd primd tfT'"'"^™" *><- zj/r.. , '""quim meminerit **d tranflZol flff 4 **<>*ta. lutrint dicm ^ilpZbrFr Z"**1"™ ' Inno cclcbra am Z > ">d"» 'tiam , dubium id S CUM Probati°»<>» ion docct ex Z « W* iszg&ts&zL . Bb i-r- . 186 ACTA SS. JANUARIIEPISC. «jMfdem menfis. Vtrum nuU ratione hine inferrt petefi, tranjlationem contigife die vm aut Domi-nicd prima Afaii. Quin potius perfpicimus, cjnam parum tribuere poffmus opinioni Neapolitunorum de die martjrii, cum iOa fimiliter exfola fefti ce-lebratione videatur exorta. Ceterum iHa quoque tranflationis fefiivitas celebratur per otlo dies ab anno 1692, concedente OElavam Innocentio XII per decretum anni 1691 :ele ea redibit ferme, ubi agetur de fanguine. arf "Tertium S. Januarii feflum celebratur die Tcrttafefh. Xvi Decembris, fed infola ecclefiametropolitana, dTcM: tf'ne™T\mn feflum men- Patrocinii .S. Januarn, tnftitutumtiue fuit ob ex- Jkuttm; flinttum anno itfji refuvii incendium , de aue egi num. iffo. Dehac fefiivitatis inflitutione ob pra-diElum beneficium tefiemfe prabet Tutinus , cujus Opufculumanno iffjj eflimprejfnm, cap. 10 pag. f o, eique ajfentiuntur alii pofteriores , ut mirer, de illius fefti infiitutione nihil legi apud Caraccio-lum § 23 , ubi annuas fefiivitates exponendas fu-fceperat. Laudatus tamen Caracciolus ibidem de menflrua S. Januarii feftivitatt fte loquitur ( poft Tutinum pag. fo eadem rcfcrentem :) InConfti-tutionibus fynodalibus, a Gafpare de Diano ar-chiepifcopo Neapolitano editis, ftatutum fuit , ut fingulis menfibus fcmcl Officium de S. Januario ritu duplici celebraretur •, nempe xxiv Januarii , iv Februarii, 11 Martii, xxvn Aprilis, prima Dominica menfis Maii de Tranflatione , primaju-nii, xiv Julii, xxinAugufti, xixSeptembris de martyrio cum Odtava,vi Odobris, vn Novem-bris, & xvt Decembris, in quafunefta die deplo-randa illa conflagratio anni ndcxxxi contigit. Tu-tinus conftitutionem ittam refert ad annum 1440, rtvtra data efi die xvjii Nevembris. At im- frtf- sosir, festi , et proculi etc 0 e frejftm anno 1442 w 4it Hieronymus Marlak ci/crlL l^' 3 ' »°»f«- cile credam , cum ars rmprimeneU necdum eff tin fionis,obfervo tntpfis litteris ,proutin utraJeeL tsone tmpreflas antc me babeo, omitti mcnfcs Mar- JJT &/?Pnlem' Pro VH Novembris , lcgi xvn Novembns. At omiffio Martii er AprilUerrore typographico fafla frerit: nam in iUo Opere nort a"l*rTCnt° mnnd* WF*Phic*> I* M. Cofle-Osone Chtoccarellt, « qM4 cafdtm litteras habemus, le£""r XV11 Novembrii pro vir, Ced menfes omnes enumerantur, ut habet Caraccio/us. Lslte- ra autem nonfunt data ab ipfi archiepifcopo Ga- /Parede Diano,fidab ejus vicario gcncraliAn- tomo Angelt, canonico ecclefsa Neapolitana & De. cretorum dotiore. 216 0rdi»*vit preterea xn diflis litteris laudatus collefia au* vtcarsus archicpjfcopi, utfieret quotidie collefta de ^ZIT S. Januano tnOfficio,excepti, tamen diebus,etuibus MOffici-coUecta non fiunt. Rationem augendi cultum S. Ja- T me*~ nuarn bssverbU allegat: Cimiutem inter ma„y. rum tomas glonoh/Emum antiftitem Januarium, fenSu^T S-CXtreDUC * dcc°™um ' -ofimm ffortler. lentiamus effc pnmum patronum, hujufque alms tremfi «iii1? C,HS Ci.vium^™bilem defenforem, qm velut ftcl|a matutina inter angelonim agmina ir- ! ^proclero fuoque populo affluenter de- precan ac effundere preces non definit: (hxHtari e- ,Jscvn^T^pCtlhanCN"P0litanam ^itatcm c- jus clypeo feduI6 protegique, muniri*) ideo ejus al- *Drotcn; wS«T/:ft7&C:ft' ihidr ^pSnfde mE?ue r ubtrs n menfirteo sUo Officio obferz^ndis. Jtneca-Efrr ttpud alios inveni, Zta rmp0r: mey'"*fife*'sfioerit c.nti-C<"° f»>< detnde abrogata. Rurfitm tamen ' Bbi ffltf ACTA SS. JANUARTI EPISC., ttnno 1691 Innoeentius XII concefflt clcro ecclelig metropolitant, ut licent femeifingulis menfibus die non impedica Officio novem ledtionum, & ex-ceptis diebus Adventiis& Qiiadragefima, recitare Officium de S. Januario fub ritu femiduplici, ficut iegitnr in ipfodecreto npud biographum laudatum. r n n217 Mt* S' Januarii fefiivitas olim celebrata li^Lum '"—"fifrwrie^HiacerpHsSanaiauno 1497, viJolimcc- dU "" j*™*™' ' Monte Virginis Neapolim kbrata xir tr**fl*f>» efl. Fefthitas tamen non xm , fed xiv Jaauarii. J*nnarii celebrabatur , ut ajferit Tutinus pag* ubi ex catalogo SanSorum , ejuorum fefta per totam dioscefim Neapolitanam erant celcbran-da , compojito per Decium Cardinalem Carafam, archiepifcopum Neapolitanum, in concilio anni iCi9 , afert hac verba : xiy Januarii. Secun-da tranflatio facri corporis S. Januarii h mona-fterio Montis Virginis Neapolim. Duplex. Fit i-dem prorfus Officium , atque in prima Tranfla-tione Dominica prim4 Alaii. Confintit hifce lau-datus Ilieronymus Maria d S. Anna, aitque, in-venirefe nonpotniffe, ejuo tempore fucrit abroga-tnm. Vocatur antem fecunda Tranflatio , quia ca eorpns fecunda vice Neapolim delatnm efi , licet nltasfuerit qnarta ant ejuinta. De Officii,propriis , ?«40 etd tempus ablatus eft, datufijue S. Dominico, inftitu-ttri Ordinis Pradicatorum. Vtritm in Bulla Ur-bani VIII, quam datam anno 1640, die xxm jiugufli, exbibet Bullarium Predicatorum tom.6 pag. 109, S. Dominicus tantum conflitstiturpa-tronus civitatis & regni Neapolitani, & necdttm protcttor primarius. In Butta vtro lunocentii X, da-ta anno die xviii Decembris, ibidem pag. 173 tdita, fiatuitur, ut feftum S. Dominici in rtgno Ntapolitano Jit ab opere feriatnm j fied nec ibi fit mentio dc conftituto ipfo primario patrono. At ibi fubditur decretum Sacrorum Rituttm con-gregationis, datum anno ifffi, die xxix jlpri-lis, ubi non folum declaratur cjus fcftum ex pras-ccpto, fid etiam cclebrandttm cum omnibusprx-B b 3 ro- ubi ekRus e-ratS.Domi-uicus , ex-citaiA contro-vcrftA, confirtnatur frimarius j>/tironrts to-iiut rcgni, 198 ACTASS. JANUARIIEPISC., rogativis principaliori patrono debitis. 220 Eo fere tcmpore, opinor, inchoata eflcontra-vtrfia inter Ncapolitanos & Predicatorcs ,uter cjfet patronus primarius eivitatis & regni Neapalita-ni, Januariufne an Dominicus j quam litem ah an-no 164.0 perperamorditur Falconiuspag. 5 1 3. Et-enim Neapolitani ipfiS. Dominicum clegerunt pa-tronum, ntc verifimile cfl, ipfos agre tuliffs ejuem-cumtjue honorem novo patrono cottatum, tjuam-diu S. Januarius non dejiciebatur de antitjua pofi feffione. Vcrum exaltatio S. Dominicipaulatim in-cipitbat S. Januarium deprimere, ut liquet ex De-claratione S. R. Congregationis, data anno iffjg ad inttrrogata archieptfcopi Tarentini in laudato Buttariopag. 188. Petebat archiepifcopus, an , infii-tuto feflo S. Dominici in toto regno Neapolitano , fit una fimul in codem regno continuandum pnece-ptum in fefto S. Januarii, de quo tanquam de proteftore regni hadenus feftum celebrari confue-verat...Et facra Congregatio refpondit, S. Ja-nuarium efle protedorem civitatis Neapolitanae tantum, 8c non totius regni: idcirco deeo, tam-guam de patrono regni non licuifle,ncc Iicitum , alicubi feftum celebrare. Hec declaratio, opinor , fecutaejue verifimiliter fejli in variis regni locis 0-miffio excitavit Neapolitanos, licet alias S. Do-minico ttiam addiEliffimos, ut ereptum S. Janua-rio honorem curarent refiituendum. 221 Hoc demum perfecerunt anno 1663 , Pon-tificatum adhuc gercnte jilexandro VII. Nam eo anno a facra Rituum congregatione obtinuerunt de-cretum, tjuod Hicronymus Maria a S. Anna lib. 3 cap. 3 recitat hoc modo : Propofitis de ordine Sandiflimi in facrorum Rituum congregatione con-trovcrfiis inter deputatos Thcfauri S. Januarii & Fratres S. Dominici, cuinam ipforum debeatur pa- SOSlt, FESTI, ET PROCULI ETC. 199 patronatus principalis rcgni Ncapolis, fandone Januariovel potius fando Dominico ; eminentif-fimi Patrcs bene ac maturJ perpenfis liinc inde de-duflis, cenfuerunt deberi D. Januario , ac proinde feftum de praecepto» tamquam de principaliori Patrono regni Neapoiitani, fieri deberc per to-tum regnum de dido S. Januario epifcopo & mar-tyre, non obftantibus litteris Apoftolicis , datis die sxm Augufti mdcxl , cseterifquc decretis ejufdcm Congregationis, fi ita Sanftifiimo vifum filerit. Hac die iv Augufti mdcixiii. Et faAa de prce-didis rclatione pcr me feCTetarium Sanftitas fua annuit, approbavit, 8c fervari mandavit: hac die viii Augufti mdclxiii. SubfcriptMm cr*t : M. Cardinalis Ginittus. Et infcrius .-Bernardinus Ca-lalis S. R. Congreg. Secr. 2iz Ncapolitani necdum hoc decreto caufam S. Januarii fatis in tnto pofitam crcdidcrnnt, t- nJ deoqne rogdrnnt Alcxandrnm VII, ut decretum S. R. Congregationit litterit jipoftolicis confirma-ret; uti revcra ad preces ipforum fecit Pontifcx pcr Litteras Apoftoiicas, datas Romae diexxMar-tii mdclxv, ejue ibidemvideri poffunt. jilias jam anno 1664., die xxvni Jnnii, litterasApoftolicas dederat AlexanderVJI, eiitds in laudato Pradt-eatornm BuBario pag. 109 > utritjne parti omnino fatisfecit, quantim exi/iimo. Panca ex tis tranfcribo: Ciim itaquc ca femper fucrit ergaS. Januarium dileAorum filiorum populi Neapolita-ni religio, ut quamvis idem populus S. Domini-cum confcfforem in totius re£ni patronum duxe-rit aflumendum, eum tamen S. Januario dignio-ri patrono , utpote martyri pontifici, praefcrcndum numquam aflcnferit, proindcquc Congregationi vc-ncrabilium fratrum noftrorumS.R.E. Cardinah-um,facris ritibus prspofitorum, itcrum atque itc- 200 ACTA SS. JANUARn EPISC., rum fupplicaverit, ut debitas S. Januario martyri Se pontifici patronatiis regnt praeeminentias dccerne-ret; k eadem Congregatio fupplicationibus hifce die rv Augufti MDCLXiiibenignd fubfcripferit &Ci Deindc Pantifcx cottccdit dcjidcrantibus Nestpolim tttnis, nt eo modo, e/no cceperant, feftnm S.Do-minici celebrare pergant. § XVI. De numifmatis aliquot in honorcm S. Januarii cufis. Nnmifmata VT Umifmata in honorem S.Januarii cufa vd~ varia in ho- i\| rii exhibnernnt imprejfa. Ego ea recudert vorem S.Ja* mn ftatneram ,fed folum apndaiios ajftgnare , quia naarii cafa. t)Mi invenig M j*tne Hllis c«w ta- men ex colleSiene Chioccarelli pleraque mihitranf» mijfa pnt, eruditique Neapolitani defiderare vU deantur, nt omnia k nobis recudantur, fententiam mutavi, eriqne ineidenda cnravi, atqne hoclo-co recndenda. Sex ex iis primns reprafentavit Tn-tinns, nimirum ejuinejue cap. 9 & fextum eap. 1 o. Quinque priora habeo etiam ex colle&ione Ais. Chioccarelli, nbi plane conformia funt impreffis a Tntino. Omnia rnrfum rccufa funt anno Vtta S. Januarii auEla lib. 3 cap. 6,fed magis men-dosr, additnmqne ibi feptimnm, qnod anno 1707 cnfum. Mnratorins tom. 2 Antiquitatum Italicam mm medii 4vi col. 611 &6n,omiJfo recentio-re illo, fex ali4 exprefftt cumduobus a fc fnper-additis. Ibidem antcmita prafdtnr: Inclyta quo-que civitas Neapolis, ab antiquitate, ampiitudi-ae} ac venuftatc fumme comtnendanda, 8c nunc sosrr, festi, etproculi etc. lor fiobiliflinu regni caput, quam fibi fubjicere (ad longMm mielictt ttmput ,ntfui immemor videa. tur auttor) nulii umquam Jicuit Langobardo-rumregum Seprincipum Beneventanorum , jusmo. netas ab antiquis fecuiisfervat, eoque ufifuntdu-ces,five magi/tri miJitum,ibi dominantes, de qui-bus achim cft in DHTertatione v de Ducibus. Num-rnos nonnuJJos abiis percuflos congeffit, flt mi-ni fuppeditavit N. V. Ignatius Maria Como, pa-tncius Neapolitanus ,humaniorumlitterarum cul-toregregius, & fingularis amicus meus. 224 AUegata verba injinuant, numifmata nott Primam expreff* aMuratorio ex impreffis exemplaribut" fed ex ipfis prototjpis. Hac de caufa chalcogra. phum no/trum fcalpere jujji exemplaria , prout data fuHt a Muratorio. Singulis autem ejus obfervationtt pramittam j meas vero aut annotationts aut corre-atonesfubjungam. Itaquedeprimo nummo illefic or. dttur ■. Primus aercus, incertum eft , quo tempore fuerit cufus. Ibi cffigics vifitur S. Januarii mar-tyris, ac celebcrrimi Neapolitanorum patroni. cumjitteris SCS IAN. In poftica cruxcum Jit-terisS T, ideft, saiutis trophjeum. Men-tionem hujus nummi feccrunt fcriptores Neapo-litani, Hieronymus de fanfta Anna Carmelita ex-calccatus in Vita fanfti Jaauarii, Tutiaus, Ca-raccioJus, & alii, ' ' Nttmmus hic todem modo txprtjfut tfi apudTu* mum, Chioccardlum in & in attffa Vita Cc Hie Aoi ACTA SS. JANUARTI EPISC., Httrojmt dt S. Anna., exetptd umtn modic4 vttU tHt S. Januarii & veftis difcrentid. Tmintss & Chioc-carcllnt credidernnt litteris S. T., ab utraaue cruei» , parte pofitittjigniftcari Sandam Trinitatcm. At eam expUcationem rejecit Caracciolus cap. 20 fieEt. 24 ttt minits probabilem, & fiibflituit hanc: Salutis «rophasuni. Hanc expofitionem, utpote Crucicon-gruam, meritb ficcuti fiunt Hieronymus de S. A». nahb.yap. 4,^ laudatusMuratorius. Hunc num-mttm anno 66ocufum fuiffe ,fcripfit Tutinus, aU legans Hifioriam Neapolitanam Capacii. Sed Ca-pacius id numquam aflcruit, de illo videlicet num-mo, ait Caraccio/us. Itaque fatendum efl, illum ef. fe inctrti ttmporisi & procul dubio lon£e minus vetuflum. * 225 fecundum ita procedit Afuratorius: bccunaum, Secundus aercus quoque , quo anno percuffus fue-rit, ignotum prorfus eft. Ibi ejufdcm fandi Mar-tyris eiBgies confpicitur cum litteris SC. IA. In poftica crux cum littciis Gr»cis NEAriOAIC , id eft, Neapolis, JDiBtts ttttmmtti eodem rttrfim modo apud alios ex-prefus efi, excepta modica vnltus& vcfliumdi-vcrfftate. 226 Detertioita diferit Muratoritts: Tertius tcrtrftm male pariter iereus effigiem pcrhil.et cjufdcm Sandti. 7£Zit, c?r * C0,'5 Pendc,tfto,a "m litteris in pedore ' SIS, quas.donec aliipropioravero medoceant, wtcrprctari hceat sanctus Januarius. In lim-" SOSTI,FESTI ET PROCULI ETC. 10$. bo legitur Aisforo. Iavooftpio;, litteris , ut nunc di-cimus, curfivis, id eft, ut conjicio, aposTolds Janvarics. Sed cur fandum illum Martyrem titulo Apoftoli donare voluerint Neapolitas , di-vinare nondum potui. In poftica epigraphe vifi-tur,rudibus Grscis litteris efformata, hoc eftj ^onis rifs areAeio5 izso tV WfOf. Communis Nea-politanorum fententia eft ,dcfignari his verbis li-berationem urbis. ab immani incendio montis V&. fevi. Vide tamen , quam bene fcripta fucrint , AwfOTvfs & IlcXe/05. Quod certum mihi videtur, accentus ac fpiritus appofiti, ipfiquc errores Sc forma charadcrum, non tnultam nummi anuqui-tatern produnt. Verum tjufmodi ratiocimd n»H indicant magnam lingna Graca peritiam , cum ejus defeftu plures hic accumnlati videantur errores. Certe ego du-hitare nctjueo , quin in limbo nummi male legat Muratorius , Asrofo Iavouctfioj. Nam Gracum it ibi non habetur , fed y cft & t , ex quibus coth junllis fere exfurgit Latinum p,ut exprimitur a~ pud Muratorium , »0» Grecum ir. Ultima vero littera 0, cjuam prima voci addidit,eft aniculut Grecus) ut clare legendttm fit ayt©- o Iavot/» r elari innote»' rrr^t^r^ * ->ftdpi* 228 Ex dillis porro liquet, optime fundatam effe fintent,am Neapolitanorum , nummum fuiffe enjum tn memoriam repreffarum patrocinio S. Ja-nuan, truptionum mentis rcfuvii,prafertim cum coH/ftt ,t]uJmodi bentficium S. Januarii patrocinio fiepsns mpttmnm fnijfe, Quodfptflat ad ratio- nts sosir, festt, et proculi etc incctuLum rtjerrc cnm Tttttno ad ATijMStsr-. ^ftaseasKisfe 5 1'n.bo S4NCTDS JdHtTAKIDS. PtfHct Cc 3 AV- ioff acta ss, januarii episc., Numifma illud eodem modo *pud omnes expref- fum eft. Correttio Muratorii necejfaria non eft,ft in ipfo nummo legatnr NEOnOAlTAN :nam illud dialeSlo Dorica idem fignificat, quod Ntoa-eX/rav. Si quis confulcre voluerit numifmata vctufia Si~ cilia & Magna Gracia apud GoltzJum , eamdrm dialtilum [invenict in variis nummis antiquis, & leget ihi Tatifc/xwrav ,Tla.vofpjriv, &c. Tauro-menitanorum, Panormitanorum &c. 2jo De tfuinto hac fcribit Muratorius: Quin-epiiwttm de tus asreus effigiem parum a prascedenti abfimilem cujus tcmpo- praefert cum litteris SCS. IANU. In averfa facie re dabita- vjfltur jmag0 Sergii ducis Neapolitani , globum m ' terraqueum , cruce fuperpofita ornatum , finiftra geftantis. Additur & afterifcus. Ad latera difpo-fitas funt litterae Sergitj dux. Uti me monuit prxlaudatus Como vir dodiftimus , multa eft in-ter fcriptores Neapolitanos concertatio, cui tri-buendus fit hic nummus. Quinquc eniin ejufdem nominis Sergii duces Neapoli impcrarunt. Fran-cifcus de Petris in Hiftoria Ncapolitana, & nu-per mcmoratus P. Hieronymus de fanfta Anna cenfent, Sergium eximium principcm, S. Athana-fii Neapolitani antiftitis patrem, hcic defignari , qui anno ncccxi. floruit. Vcrum Cl. V. Nicola-us Carmbius Falco, nunc cpifcopus Marturancn- SOSII .FESTI, ET PROCULI ETC. 207 fis,in Vita S.Januarii Italici fcripta, veri piuat fimilius, referendum efle nummum hunc ad Ser-gium III Neapolis ducem , qui Brotofebafti titu-lum a Graecis Auguftis fibi comparavit. NumifinA hee fint moImMI diffcrentU imprtffitm efi aputi altos. Dc tcmporc cufi numifmatis mihi praplacet opinio laudati Falconii, olim Martttra-ttenfis epifcopi, ttunc archiepifcopi S. Severina , P*&: * °1,mali4it nummum referre ad Sergium III, quam ad primum vel fecundum. 231 Duo autem prioresSergii imperarunt Nea- firA cttftm polt fcculo ix; tertius feculo xi, atque hie inter- tftficuton eeptam a Pandulpho principe Capuano Neapolim nSa&ioJII> recupcravit. Occupationcm Ncapolis Muratorins tn Jnnaltbus refert ad anmtm 1027. Receptam vero * sergio dicit fub finem anni 1029 , ant fub tntrnm 1030. Hac infmuant, quo tempore Ser-gtus III, quem aliquando lapfu memoria vo-cat Aluratorius, ducatum Neapolitanorttm tenuc rtt. Ouartus imperavit poft mcdittm feculi xi ,ac ejmntus dcmum fecttlo xii ducatum amiftt. Lau-datus Falconius ex globo.quem mantt gcfiat Ser-gtus, nitiutr inferre nummum effe referendum ad 'illytm Sergium, tfui fuerit pretofcbaflus. stt non 0 ,x dignitate illa protofcbafli.fi illd omttino or-tiatus fuifjct Sergius, jus oriri potnife piEluram Numifmci fextum , iofc ACTA SS. JANUARII EPISC., fuam txprimendi cum globo imperiali. Prattrt4 dignitat protofebafti, ut Cangiusin Gloffario Gra-co-barbaro, aliitjue obfervant, primiim excogi-tata tfl ab Alexio Comneno, quo imperante, Ser• gius III diu erat defunEIus. Giobum iUumin ma-nu Strgii ducis miratur Caracciolus , tjui confuli poteft. Ego non inqniram , ejuo illnm jure teneat t neque tnim aut globttm aut protoftbafli titulunt conductre pojfe exiftimo ad invenitndum Sergium nummi au&orem. At ratio ante data de effigie Santlorum uummis verifimilittr non impreffa an» te annum 975 exeludit Sergium primum & fe-cundum. Pro Sergio III aliquid verifimilitudinis affert recepta Neapolis, in cujtts mtmoriam num-mtts cudi potuit, quod illam benefcio S. Januarii receptam txiflimaret. Nihtl tamen •ccurrit, quo minus ttiam Strgitts IV aut Fnummi auSior ef-fe potuerit. 232 jid fiextum numifma, quod primtts ex~ hibuit, ita procedit Afuratorius: Sextus nummus aereus, k perquam rudi artifice cufus , fed perra-rus , a mei amantiffimo abbate D. Alexandro Chiappinio Placentino ad me miflus fitit. Perquain fimilis praeccdcnti eft , nifi qu&d heic Sergius dex-tera crucetn tenet. Eadcm utrobique infcriptio , ita ut veri fimile videatur ,ad unum eumdemque Sergium pertinere 8i iftum nummum. VhU SOSII, FESTI> ET PROCULI ETC. 109 Vultus S. Januarii in hnc nummo cxprcjpts cfl mo-do multum diverfo , & in hoc apparet ttmie pro~ vefliore, cjuam in reliquis. jit inutile ejfet ex num• ntis ,tjui feptem feculis ,ut minimum, Santto funt pofteriores , veram difcere vclle ejpgiem. 233 De feptimo nummo Muratorius ita dif. Jeftimttmi ferit:Scptimus aereus effigiem S. Januarii prasce-dentibus fimilem nobis oftendit cum litteris SCS IAN. In poftica fculpta habetur imago epifco-pi cum litteris ad latera pofitis atha eps , id cft, athanasius episcopus. Is eft Athanafius juni-or, Neapolitanorum antiftes fimul 8c dux , qui anno Chrifti dccclxxx propter fraudcs Sc vi-tia non pauca famofus cvalit. Eumdtm nummum Jint netalill differtntU exhi- . hcnr alii & ittum ftmiliter attribuunt Athanafio II cum Caracciolo & Falconio. Verum citm Ule A-thanafius epifcopatum & ducatum tenuerit vcr-gcnte ad finem feculo ix,nummi iftius attUorem cjfe fine folidis argumentis, tjut non afferunt, non facile credam. At dt his plura pofl Jtquentem. 234 O&avus, inquit Muratorius , Neapoli a oSaz-um: P. Oominico Putignano Societatis Jefu, antiqui- »« dnobai tatum ftudiofiftimo, adfervatur. Cum fcrc in o-mnibus praecedenti fit fimilis, nova explicatione Za/wJrTs. non indigct. Atbauaftm. Dd lUc iofc ACTA SS. JANUARII EPISC., Htc tamtn, uejue fatis notalills ntmmi efl dif-ferentia, qttod Athanafii epifcopi capnt in hac ra* diis fit iUnflratttm, ttt folet fteri de SanEiis j »0» item in pracedenti. Ex hoc atttem radiorum eir-cttlo colligitnr, Athanafitem epifcopttm, cttjus ef-figits in poflica exhibetur ,non ejfe nummi autlo-rem; ntqut enim voluiffet viventem fe radiato capite exprimere. Ex radiis capitis ulteriiis inno• tefcit ,S. Athanafii effigiem efc.qna in poflicapo-fterioris nttmmi exhihetur ; indeejue ulterius ve-rifimillimum fit, eumdem effe S. Athanafium, tjui in priore reprafentatur. De S. Athanafio ad xv Julii egit Cuperus nofter. At ciim non nifi prio-rem vtdijfet nummum , qui nttlla in efpgie Atha-nafii habet SanElitatis indicia , non cenfuit S. A-thanafium in eo reprafentari; fed cum Neapoli-tanis maluit credere effe Athanajii II, qubd ille dux fimul effet & epifcopus .folifque du-tibus videatur fuijfe poteftas eudendi nummos. Hae nimirum pracipua , aut potiits unica eft ra-tio fcriptorum Neapolitanorum. At hac ipfafal-lit in nummo , qui Athanajium exhibet JanElitatis gleria illuflratum. Quare exifiimare malim , u-trumqut nummum fttijfe cufum a duce tjuodam pofteriort, qui S. Januarium ab una parte , &S. Athanafium, fanguine fibi junElum, &fiirpis fita precipuum ornamentum, ab altera exhibere vo-Ittcrit, Qubd autcm Saaffi titttlus Athanafio non SOSII,FESTI, ET PROCULI ETC. nf fit attribMtta in ifiis nnmmis, non obfiat conjeffn-rtt uejirn: n/un fanttitas dthxnafii agnita tjuidcm eito fnit, & frivato enltn honorata} fid fortdfe pnblicns & folcmnis culttts necdnm vigebat, quaw do nnmmi illi futrunt cufi:qnod ficri potuit cxe-nnte ficule x aut fieculo xr. HaFtenus de nnmmit antiq-iotibus d Muratorio imprtffts. 2} j Hifit unum addo rtctntiortm ex autio Nonum iu 'Nummus bic pretnfus fnit nomine civttatts Nttu poiitana, nt gratam ft preberet Santto, cujus pa-trocinio acceptunt ferebat, quod horrendum mon-tis Vtfuvii inctndium fubito futrit exfiinElum, «t rtiatum eft nuns. 154. Reprafentatnr antem S. Januarius in habitu pontificali hodierno cum hae infcriptione: D. Jann., liberatori urbis , fundatori quictis. Jn poflica fupcriits confpiciuntur dua am-pulia, qnales fangnintm S. Januarii contintnt, ac dtindt hac infcriptio: Poftquam collapfi cinercs & flamma quievit, cives Neapolitani incolumes A. D« UDCCVII. H«c fufficiant dcprtdittis nummis. Dda $XVII. * I z ACTA SS. JANUARIIEPISC., S XVII. Utrum ccclefia Neapo-litana aliquando habuerit e-pifcopum Graecum Latino fubditum, qui Graeco-rum haberet curam. Sentemia /A Ccafune nummorum, qnospartim Gracos vi-Neafohut- V7 dtmus , partim Latinos, lubct brevitcr c-fifcopoGrn- xamin4re ^pinioncm Clarijftmi Mazochii de ecclc-co prater -P* Neapolitana Jic femper unica, ut non admit-Litinum t4t tpifcopum Gracum ullo umtjuamtemporeNea-Neafoli, poii fuijfe, qui Gracorum habucrit curam , & e-pifcopo vei archiepifcopo Latino fuerit fubjcElus. Contrarium eredidit Bartholomaus Chioccarelltts in Epifcopis Neapolitanis pag. cjf , ubifuse eonatur probare, duos fceulo xx fediJJe Neapoli epifcopos, alterum Latinum, Gracum alttrum , eumtjue La-tino fubditum, Ejufdem fere fententia efl Antonius Caraeciolus in Sacris ecclcjia Neapolitana Monu-mentis cap. ft£l. x. Aiitto recenfere aliosNca-folitanos, cttm hi nullam videantur auEioritatem habere apud Maxjtchium. Namin Dijfcrtatione de Ecclejia Neapolitana femper unica part. 2 cap. zfeR.z quejlionem ittam traaaturus , orditur hoe tnodo: Fuiffe intcr noftrates fcriptores nonnullos, vtriiam degemino epifcopcntn trat omnino necejph ria, ad rem ipfam accetLmut. 241 Landatus attttor Viu S. Athanafii cap. 1 Smtmia multas accnmnlat landes nrbis Neapolitana, au epst inttr aliaejus dtcora hoc recenfet: Nam & in- ^rtlind irorfus binas prasfulum geftat fedes ad iuftar duo- thVita, rum Teftamcntorum, quamquam una fit, quai cam gubcrnat, Bc regit reliquam, ut capite reguntur artus diverfi. Loctts cum nonnulla diverjitate pro-duritur ab aliis; fed ea lcftionum varietas nihil ad rem facit; omnefque ex l»c» diverfimode lctta • aque validum fumunt argumtntum, quo oflendunt, alteramfuijfe cathedralcm epifcopi Latini, alttram Graci batino fubjeHi. Hinv Maxjochiuspart. z capi 2 fell 3 ait: Ac fatis fcio, hunc locum terricula-mcnto apud eos fuiflc, qui tamen fatis fuopte in> genio ab e* fedium duplicitate abhorrerent: ita-que multos ad hunc locutn tamquam ad Maleas promontorium cxpaviflcj nec tantum Chiocca-rclltim pag. Caracciolum tc aliospltires,fed Sc ipfum Baronium hac audoritate fradum, fa-tcri coaftum, fuifle intcrdum (nam, uti dixi, vir magnus in recitatis Vits verbis pro intror-sirs legcre interdvm maluit) tempus , quobi-ni epiicopi, fcd unus altcri fubjeftus , Neapoli confederint. Eadem Baronii efl fententia & Pape-hrochii in S. Fortuuatu, ubt num. xi obfervavit, paucos fortaflis Graecos fedijfe. Ut autem ftudio-fus leSor advertat, cjtta dtcaufaid faflumfuerit, obfervanda funt vicijfitudints fermonis olim Nea-poli pravaleutis. Fatetur Afazochius , ante natum Chriflum & feculo 1 ara Chrijiiana civitatem fuifi fe Gracam , fed eam paulatist ex confuetudine cum Romanis Latinam fatlam. Fortajfe paulo citius , quam probari valcat, totam dcinde quafi Latinam facit; at hifce non lubet infifltrt. E e 242 3.18 acta ss. januarii episc.; ■242 Fatctnr faltcttt, Gracum fcrmoncm fcctth e.vjue dc fe vi viret refumpfiffe Neapoli, quando Gothis erepta verifimilisob 4 Btlifario, ccepit fubeffe imperatorihus Conftanti-diai/as Nc- Hepa[ila„j(. Erant itaqut plures Neapoli Graco-apoli lin- rum mlt[u t deinde paulatim diminuta funt. guas : prtrumtamtn,fatente Afazjtckio, fex Graecorum ec- clefis adhuc feculo xiii perdurabant, hujufmo-di diftinfta nominibus , "Ecclefia S. Georgii ad „ Forum, S. Januarii ad Diaconiam , Sandlorum „Joannis tc Pauli, S. Andre» ad Nidum ,S. Ma-„ riffl Rotundas , S. Mariae ad Cofmodin. „ Si au-tem fcx erant , poftejuam feculo toto fub Latinis principtbusfuerat civitas,verifimile eft.plures fuif-fe feculo ix , quando erihut ftculis obnoxia. Gracis imptratoribus fuerat Neapolit. Certc biographus S. Athanafii nullibi infinuat, plures fuo tempore Neapoli fuijfe Latinos , quam Gracos. De Neapoli num. . a Atbttnajtus ejuldem ur-bis praeful dicitur. Sic nttm. 8 meminit S. Atha-aafii Alcxandris praefulis. Num. 9 S. Joannts IV primum Neapolis pracfui &mox pontifcx vocatur, ac ittrum nttm. 1 o praeful. Rurfum num. xi S. A-thanafms dicitur pi^ful, ficut & ejus fuccejfor A-thana/ius in Jranjlationt nttm. 3 ,4 ,& bis 6 ,ac eodem iterum tir.:lo injignitur defunflus S. Atha-nafius num. 7,11, 17 & li» Itaque ciim idcm auElor deccm & tribus locit voct prseful epifcopum Ec z de- ACTA SS. JANUARII F.PISC. , dtfigntt, ntc t* ullibi in aIU fignificdticnt ut4* tnr,vtl fold h*c ratio tvincit, ptr prcrfules in loco eontrovtrfo epifcopos dtfigneri, ficnt ipfa adjun* Sa Incultntcr infinuant. 244 Quapropttr inani labortnon minus fe ipfe JnePti M.%- torjjt Maswchius, quam allegatas vocts, dum iis alie-fraltticfpa- ndS *1H*'rtnuunt ,fignificationts attribucre voluit. rochos vult Miferet fant mt viri truditi, cjni conatur probart, iwlli&ert, qnod nulla fubtilitatt probari potcft. Enumtrat vari-as Jignificationcs vocis praeful, tamcjue ufurpatam vu/t proguibufvii prapofitisfive profanis five.fa-cris. Tum ait, eomplures fuijft Neapoli ecclefias, eum Latinai, tum Gracas, cjuibus prapofiti erant prtsbjttri. Hos autem prtttyieros vult praefules vo-eatos, atejnt torum tcclefias praefulum icdes. At lo-ei adjuntta omnia talem expojitionem , ant potins vocis depravationem, aperte renuunt. Nam mulm to plurts trant ecclefia, tjuibns praerant presbyteri ; ett dua memorantur praefulutn fedes. Prattrta u-na tx his regit, ejuod certe mn congruit ecclefia , eui ftlum praerat presbyter. Demum presbjterum fivtparuci* praft&um umqnam praefulem fuijfc vo-eatum, non ofitndit Jkfasy>chius, quam/juam lu-btns fateor, abbates fubindt etiam praefules vo-eari. Vtrum frujlra quarvntnr divtrfis ftgnifica-tionts iBins vocis, cum fcriptor ipft , de cujuslo-eo dijftritnr, ea voce tottes iu tadtm epifcopi fi-gnificationt ntatnr, ut ibi .iliam Hlifignificationtm affingere non potutrit, nifi data optrd nos decipe-re intptijfma locutione volnijfet. Verba Innoccntii Papt III, efua objeeit Maxjocbius, txaminabo itt-ferius, oficndamcjtte ibiper praefufcm fignificari e-pifcopum. 24? Vocem binas , cjna ibi non vu/t duas fignifi-ettri, mire torejuet laudatus Mazochius. Qudd bi-nas, inqtttt, cas icdcs dixit, non ficaccipc, quafi fi SOSII, FESTI, ET PROCULI ETO. aai fi duasdixiflet, fedquafiduplices,hoc eft,Duo- rtec miwii rum oenerum , aut vero, fi mavis , quafi fi nef&wcm dixiflet bilingues. Nam utrumque horum po- bb,M exPli-«eft per illud binas defignari. At falfum ejl , me"itil»r' vece binas exponi pojfc duorum generum attt bi-lingues. Prebatio AJazjchii non miniis ineptaefl, qttamdiEl* vocis bini exptfitio commentitia.Al-legat Cyrillt Glojfas Graco-Latinas , aitqtte, voci Grt-ca Statrd. ( duplicia ) refpondere bina , & vocem «fims cxponi bilinguis. Ex hit novd prorftts dia-leSlica infert, Cyrillo binus Se biljnouis fnifle propemodum fynonyma j quia utrumque nomen i regione 2f Jttrcros ( hoc eff, duplex j pofuit. Ri-derent fane , fi viverent, ChioccareBns & Carac-cioltts, fttos fcilictt errores ejnfmodi ratiociniiscor-rigi. Vox Graca \oyosaque exponitur ratio & fer-mo. Jdeone ratio & fermo propcxtodttm fynonjma fitnt? Xoyoi rttrfitm fignificat ineptias aut figmen-ta. Quis modo prudcns dicat, propc fynonyma efi. fe rationes, fermones, ineptias, figmenta ? Verum mittamus logos, logicd defiitutos; & candideedi-camus, nec Gloffarium Cniili, nec ullum aliud profuturttm Afazochio, ad probandttm, vocem bi-nus, tjtt* reddi aliquando dnplex potefl, fimiliter exponipojfc duorum generum, aut bilingues. Qnan-to diutius id tentabit, tanto plures dabit iueptias. Nam per binas prsefulum fedes intelligi duas, ipfa voces indicant, & confirmat adjnntta comparatio cum duobus Teflamentis. 24* Papebrochius nofiertrtdidit,fereveraduos Amto 347 fimul epifcopos Neapoli invtnijfe, ejuia eodem an- videntur »0 j47, tftto fedebat S. Fortunatus , reperitur a- Calepodiu litjuis Calcpoditts , ejui fimiliter vidctur epifcopus fuiffe Neapoli. Ccrte apud Labbeum tom. lCon- tmma"a ciliorum col. fff 8 ConcUio Sardicenfi legitur fub-fcripfijfe Calepodius Neapolitanus., convenireno.. tnerant, & a tpto erant condemnati. Utraerue re- fponfio cfi voientis aliquid dictre, & nihii proba-vile mvementis. * sj/chiut ^HdUmust:imt» "gnmenta, quibus Afa- 0bjcc7„s ca-h lZ Tr"rt ",t,tMr duosNeapo- rumN.ca- confrinn iaudatus firrptor, contra canoncs aqtJcs. Z detHr eP'fi°M. objicitquc eanonem Nicanum vm cxquo profert hac verba: Nc in „na civt t«c duo fint cpifcopi. Peritm fi tottts canoncon-fidercur, fat.s patebit, foVum agi de duobus e- «[ntfft" T'libHSl "»'" nenfit fubjeHus. s1pKd Labbettm tom. a Concilio- rumcol. 47 Cav.on iUe agit de Novatianis , etui voluiffent ad Ecclefiam Catholicam redire ; ciLc conceditur, ut redeuntes maneant in fuo ordinc. Jjtm cayetur, ne Cathoiici epifcopi, presbyteri & «liaconi iocum fitum amittaut, accedentibn, ad * al. ubi ACTASS. JANUARIIEPISC.» Novatianis. Verba fubjHngo: Si yerd* epifcopus vel presbyter Ecclefis Catholicx fuent, ad quetn aliqui ex his (Novatianit) acccdunt, cer-tum cft,qu6d epifcopusquidem Cathchcus fuam habeat digtiitatem, fimilitcr autempresbyterxS;di- aconi habcant. Hi verd, qui ab iftis ( Novatiam) veniunt, fi fort£ epifcopus fuerit, habeat facerdotu dienitatemrnifi forti placeat Catholico cpifcopo concedere ei etiam epifcopalis nominis honorem. Si vcro nonplacuerit, invcniat ei locum, ut lit in parochia chorepifcopus, aut in clero presby-ter ; ut incivitate una nonvideantur duo epilcopi effe, 8e ille omnimodis in clero permanere videatur. Z49 pottrat epifcoput Catholicut concedere ac-nonitemne ccdcnti & converfo Novatiano epifcopalis nc-civitatit efi- m-in;s honorem. Poterat itaqnc permtttere , ttt a-fcopus habc- liHS V, civitate degeret & vocaretur epifcopus : poterat eidtm parochiam afftgnare ,itt atta chore-mSS- pifiopus effct munia cpifcopalia obtret chort-m. pifcopis licita. Canon itaque pemttut, ut altquo fenftt duo inuna ciititate fint & nommentur ept-fcopi; non item ttt duo eamdcm civitatem jure e-pifcepali equaliter regttnt, aut nt duo ejufdemct-vitatis fint capita. Quapropter diSlus canon adco non favet Mazjochio , ttt eidem potius fit contrar rius. Nam ficut civitatis epifcopus altert concc-dere poterat, ut honore & nomine epifcopalt tn fua civitatc ganderet; ita procul dubio ejus operautt poterat in concionibtts, in admimftratione Sacra-mentorum , in aliis officiis tpifcopalibus; quem-admodum plttres fecerunt, iiqne fanUijJimt ac do-Hijftmi epifcopi. Quis nefcit, S. Cregorium Na-Janzjcnum, hortante S. Bafilio, pro patre eptfcopo Nazianzjtno epifcopatum adminiflraffc ? Pecca-vitne igitur in canonem Nicenum uterque S. O re-goriut NasJanatnus, quia filius patrcminadm^ sosti, festi, £t proctjlietc. niflratione epifCopntnt jnvit! Peccavitne intum-dtm canonem Chrjfoftomns, qnando adminiflra-tiontm tccie/ta fita Conflantinopolitana commiJitSt-Vtriano Gabalorttm epifcopo? Nondicet hocMa-zochins , opinor. Attamtn non video, canontNi-»«0 prohiberi epifcopo Neapolitano epifco- pnm Grttcum habere adjntortmpro ecclefiis Gracis , Naz.ianz.eno epifcopo filinm habere vicarinm attt adminiftratorem, aliifque alios epifcopos ad>• juteres j wWi abfolutnm jns adminiftrationis 4-pudunum remaneat. 2fo Objicit fecnndo Maxjtchins capitnlum « FerkaMnci-ceneilii Lateranenfis iv, cui prafuit anno 1215 Innocentius III. Capitulnm apud Labbeum tom.xi ^ j/i-m-col. 161 (ic habet: Quoniam in plerifquc parti- cfjio /unt bus intra eamdem civitatem atque diocccfim per- contrariai mixtifunt populi diverfamm linguarum, haben-tes fub una fide varios ritus & mores; diftri&c praecipimus, ut pontifices hujufmOdi civitatum fi-ye dicecefum provideant viros idoneos, qui fe-cundum diverfitates rituum tc Hnguarum divina •officia illis celebrent, 8c ecclefiaftica Sacramen-ta miniftrent, inftruendo cos verbo paritcr& ex-emplo. Prohibemus autem omnino, ne una ea-demque civitas , five dicccefis divcifos pontifices habc.it, tamquam unum corpus Jivcrfa capita , quafi monftrum. Sed, fi propter prxdidtas cau-fas urgens neccflitas poftulavcrit , pontifez loci Catholicum praefulem nationibus illisconformcm provida deliberatione conftituat fibi vicarium in praediftis, qui ci pcr omnia fit obediens & fub-jedus. Non poterat afferri canon ad propofitnm noftrum accommodatior. Difla autcm decreta fue-runt fafla pro ecclefiis Cypri infuia, ubi Latini tunc eum Grecis erant mixti. ProfeHo attt ego mttltum faller, aut attegatis vtrbis dtctrnitur, nt id ipfnm • F f fiat, 42« ACTA SS. JANUARtt EPISC., fiat, qtttd olim Neapoli fattum tredimat. Prime jubet ctHcilittm, nt in civitatibut diverfartem lin-gnarum & rittettm, quales Neapoli erant ritus La-tinus & Gracus , epifcopus idoneos pro fingulis ri~ tibus provideat minijlros. Secundo prohibet , nt in una civitate duo fint epifcopi aquales , five diver-fa capita ejufdem eorporis. Tertio ji proptcr di~ verjitattm ritteum urgens neceffitas poftulaverit, jubetur epifcopus civitatis tpifcopum alium pro iis . tjui divtrfiritus funt, vicarium conjlituere fibifub-jeElum. Cum euim epifcopo ritus Latini non li-ceat uti ritu Graco, quomodo presbyteros aliofque clericos ordinabit Gracos, jive pro ritu Graco t Thomajjinus in Opere de vettri & nova ecclefitt Difciplina part. t lib. i cap. 29 eumdem concilii Lateranenfit locum recitat, eodemque modo ex-plicat,ac pluribusexemplis confirmat. 2 51 Maz.ochius , qui Catholicum prsefulem in-i quieainfai- tettigere vult fine Ordinatione epifcopali, nimium jnm jbijurn confidit de benevolentia eruditorum, ficommenti-fitifbra tra- tlAS ^ genus ac violentas vtrborum expofitiones , bit: quibus totum illud Opufculum abundat, iis pla- cituras exiftimaverit, prafertim quando adjunfla omnia, ut hic fit, repugnant. Si clarijftmus Afa-z.ochiusinfpicere folitm cogit&JfctConftitutioncm Cy-priam Mexandri IV. non dnbitajfct de epifcopis Gracis intra dioecefcs Latinorum epifcoporum fiatu-tis in Cjpro, & quidem eleflis d clero Graco, fed confirmatis ab epifcopo Latino, cui obcdientiam pro-mittebant. Legitur ea Conftitutio apud Labbeum tom. xi col 225 3. Exitta folitm huc transfero mo-dum , quo Graci epifcopi erant promovendi: Quo-ties quamlibet praedidtarum fcdium Graecorum praefule vacarc contigerit: aher a clcricis fedis e-jufdcm, invocata Spiritus fandi gratia,in epifco-pum eligatur. Cujus elc&ioncm Latinus pontifex, • in t" • . sosii ,festi, et proculi etc. 217 in cujus direcefi fuerit fedes illa , fi eam invene-rit de perfona idonea celebratam canonicd, au-doritate ordinaria rite ac finedifficultate confirmet, ac fibifaciat per cpifcopos Grarcos vicinarum dioc-ccfum, quos ad hocidcm Latinus advocabit pon-tifex , munus ronfecrationis impendi ; epifcopa-lem folicitudincm atque curam monafieriorum, ccclefiarum , cleri & populi Grsecorum, in fua civitate atquc dioecefi confiftcntium , audoritate propria commifiiirus eidem, & recepturus ab eo juratoriam profc/Iionem obcdicntix. Hac, epinor, fufficinnt, ut tjuilibet perfpiciat, tton minits fal-fam , ejuam inepte exeogitatam, effe expofitioncm vocis praeful in verbis /nnaeentii III, tjui de Cj-pro infula agit, dec/ua etiam loquitur Alexander IV. Neceffitas Cracos Catholicos juvandi tffecit» ttt iis Graci darentur epifcopi, fed Latinis fubjt-Bi. Non erant fic duo capita ejufdcm corporis-,o-mnibus tamen erat profpcUum. ■ ij2 ObfimilemneccffitatemClemensPapaVIII epifcopas in Conftitutione Sanfliflimus, tjua in Buttario efl 34, Crecut Ro-httc fiatuit: Infuper idcm Sandtiflimus D. N. con- jjj ftituit, Romae habendum efle epifcopum Grscum ^oiflatum. Catholicum , qui Graecos epifcopis Latinis Ita-lix 8c infularum adjaccntium fubjc&os, ab epi-fcopo Graeco ordinari vol#nt«e , cum illorum di-miflbriis , ad id tantum conccdendis , ritu Grae-co ordinct. Non audebit ajferere Mazochius, httc tffe contra canones contraque rcccptos mores. /-dem tamen efl , ejuod Ncapoli fatlum credimus : nam tjtti Gracus ibi aliquaudo fuit epifcopus , non folum Gracis illius civitatis ecclefiis minifiros or-dinare poterat ,fedetiam aliis vicinis ditionis Nea-politana , ubi erant nectffarii. Quod objicit Afa-aochius de divtrfitate linguarum in variis regio-Ff 2 «- »aS ACTA SS. JANUARII EPISC., ttibus, in qnibns tamen nnicns efl epifcepns, ad rem tun facit. Ndm diverfitas linguarum nonin-dncit necejfltatem plnrinm epifcopornm, nifi divcr-fo etiam ritn ftcra peragantnr. Qnod additnr de diverfitaterit&sm Apulia , Lucaaia, Brutiis ,ubi hodieque, ntteftatnr, pars Latino ritu, pars Grae-co facra faciunt, etiamfi Latinnm dumtaxat ha-beant epifcopnm , etiam non nrget. Nam ut ittis eccleflis Gracis minifiri ritn Greco erdinari pof-fint, Ecclefla Romana habet epifcopum Gracum, ut ex verbis Clemtntis V111 perfpeximus. Demnm filentium Joannis Diaconi deepifcopis illis Gra-eis nihilo plus evincit: nam i/it foliim recenfuit epifcopos Neapolitanes, qui divecefim jure epifie-pali regebant, omiffts eorum adjutoribus. Hacmi-hi fuflicere videntur ad ajftrtndnm ecclefia Nea-pelitana tpifcopstm elim Gracum , Latine fubdi-tum. De ecclcfia, in qna illt facra pcregit, non difputabo , ne longius,recedam a S. Januario. II-lud folum Neapolitanos amice monee, ne opero-fis magis quam folidis Mazjtchii ratiociniis, qni-bus perfuadere nititur,ecclefiam S. Refiituta effe an-tiquam Sttphaniam fidanu § xvm. SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 229 S XVIII. Inquiritur, quo Ioco ca-put & fanguis S.Januarii fue-rint confervata: oratorium a-pud ecclefiam cathedralem fe-culo ix a S. Athanafio con-ftruaum , eique illatas ditias reliquias, non probatur. Qytmqnm mulu haElenus difcrHidetrAnf- CtutSI* fignnm loea, tn qntbus tllnd variis temporibus fuit dubii unk conjervatum, de capitis tamtn & fanguinis tranf. ttm eorfore lattone jiudiose filui, ut ab hac inquifuione adper-petuum fangutnis liquefeentis miraculum cotttinub procedere pojfem.Inquirendum igitur venit hoc lo- Mbt c*PHt & f*»gHis, dt cjttibus apud anti-tjutorcs altum ejl filentium, elhm confcrZata fuiffe vtdcantur Vartas hac de re invenio opiniones, "ut contmgere foltt tnrebus obfcuris. Dubitari nonpo-ttfi, qttm prettofie ilU capitis dr fanguinis reliauitt Puteolts Neapolimfuerint tranfiata ;fed ambiguum vtdetur, Htrum una cum corpore, an citifss aut ferttts eo fttermt delata, citm in AUis tranfiati corporis nulla de capite aut fanguine fiat mcntio. ferum cum nttlla fimiliter notitia reperiatur, fal-tem vetufta , de tranfiato feorfitm capite aut fan-gtttne, probabilius certe ae verifmilius efi, capttt ^ftnguinemfuijfe una ckm corpore itt codem lo-cttlo, quaudo corpus ex primo ftpultura loco ad ttclcfiam fuburbii Neapolitani tranfiatum efi Ne-ef 3 quc a »6 ACTA SS. JANUARIIEPISC., qne tnim tfl, cnr dnbitemus, quin corptts & c*. pHt Jimnl fuerint ftpulcro trtdita, ut pajjim ja- . Hum cjl in ftpulturis martjrum. De fangutne coU UUo mllum ejuoque potejl ejft dubium, ctsm Jtr-ventifimo Jludio martyrumfanguintm colligerejo-Itrtnt Chriftiani, ut variis locisprobat Armgusm Roma fnbttrranta. . f 214 Nonaqni certnm eft ,fangntnem tntrafe- fepulcro itta- pulcrnm ab initio fuijfe depofttnm', turafuit, & do Chriftiani fanguinem , fve tn Unttts fivcinva-verifmiliter rCHlo colLeflum, intra fepulcrum depojuerunt; at etiam fan- Jnttl r4ri ttittm vafcula vitrea ant tejiacea, fan-ouinem continentia, ita inferuernnt parieti iatert-tio, quo clandnntnr fepnlcra, ut forts cernantur , quttnadmodum in ccemeteriis Romanis ipfeJiura, id gtnns vafcula , inttgra ac fanguine tin£Ia, ca-mento ftpnicromm affixa vidi. Qtttn & tna cx iis fepnlcris , qnibus vafcula trant prafixa tn mu-ro , nobis tttnc primum aptrta fnere; fed tn tllts ttihil vidimus prater ojfa corporum. Fidentur & nonnulli fuijfe, qui fanguinem martjrum, hntets autveftibns afperfum, religiose apud fe fervarent. Ex hifce igitur certum non eft, fangutnem s.ja-nuarii intra ftpulcrum fnifft dtpofitum cum cor-port & capite. Attamen, Ji attendamus ad fepul-tura adjuntta, & conjtdtrmus ampuUas , qut-bus fanguis iUe pretiofus etiamnum confervatur, verifimillimnm fiet, fanguinis ampullascum cor* pore & capite fuijfi fipulcro illatas. Nam Nea-ptlitani dicuntnr rapuifft SanUi corfus & fipthtf-fe, ut vtrifimile non fiat, uni alutn ^pullas , in quibus coUcElus erat fanguis, fuijfe reltllas. M-qnc tnim permiftjfent alii, quantum vtdctur, ut untu aliquis thtfaurum ifttm ftbi foltts vtndtcarct. Crcdnut Neapolitani, d piafcmina collcEium futf-fc S. Januarii fangnintm > ttt iufinuat Caracciolut SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 229 tn Hiftoria S. Januarii cap. 20 fctt. 16 hisverbis • A femina quoquc S. Januarii fanguincm fuiffe col-lcftum, indicat egregiaejus imago, in valvisor-■ gani archiepifcopalis ecclefia ab infigni pidore Georgio Vafario dcpida temporcPauIi Papxlll: & alia in porticu ecclefi® fando Alartyri dicata extra mcenia civitatis. Conjefluram illam dat Ca-raceiolus tamVtam verifmilcm, cjtna femina pia ejufmoat officia obiiffe fubinde lcguntur. M? At ncquc ipfe, ntcjue alii Neapolitani, Ccrticredi1 rehquts eruditioue pra/lantiores, cogitationem il- tilt »<"* *ft. lam alie/uot piElorum pro traditionc bene fundata " ^Jona , aUegant. Chioccarellus dijfcrtationem fuam dc Can- f *r*»fl*tio prima toto ftrc ficttlo pofle-rior efl martjrio s. Januarii, nt mtmme jtt vcr -fimile, ptrf/nam illam, ,ncS. Januaru fangntnem coUegit, nfljne ad iUam tranflattonem fipfcfi. }<6 AdjunBa traditionis improbabtlts tta ex-' fy-poflcor- ponit Chioccarettus: Ncapolitani vero eo nunciQ 2risSatjU- cxhilarati funt, ac valdc illum (fangmnem ) ex-Zncmkntu. optare dixerunt.Ac difta dic, qul mulier feven-Hereprola- £ dlxerat,... venit per viam Appiam , qua *«'"• \ Puteolis Neafcolim gradicbatur. Ncapolitani ve- ro eadic cum'"epifcopo & clero, ac max.ma fi-delium turma, & univerfo popub caput D Ja-nuarii deferentes, &clerici proceffionem tunc ge-ftantcs, atque obvihm euntes, pr« nimio calore in mcnfe Maiocoronas e rofisaliifqueflonbus eo-rum capitibus imponentes, procellerunt : atquc mulieri obviam fadi funtin villa quadam prope Neapolim, qus Antinianum vocatur, & ecun- do(/^- W •)diftatab url" n;T£ pofteain cjus fadK memoriam «dicula, fcu facellum D. Januario «eftumcft.Mulier ver6 ill.co langu^ nis phialam protulit j qui durusfc concretus erat, & inconfpedu capitis ?obti(fcilicetphtala,)hquc' fcere ac ebullirc fanguis vifus cft. Et exinde ob-fervatum atque perfpeftum fait, ut, c&m fan-guis capiti appropinquarct, liqucfierct, cfimau-tcm elongaretur, durefceret: & abeofumpfitm-itium, fc cccptum eft liquefaaioms ejus langu -nismiraculum fingulis anms co menfe renovar , quod huc ufque fervatur, vocaturque fcftum dtl- li preti inghirlandati. . 257 HaHtnnt ChioccttrtRttty txpontns ttltornm SOSII,FESTI, ET PROCtlLI ETC. atferta , e/reet mox refietat his verbis : Hujus au- qMcl prmrrs tem traditionis fcriptor omnium primus fuit & an- «»" . . „ vt crttr rauius tefignanus Paulus Regius» canonicus prius Nea- politanus, deinde Vici iEquenfis cpifcopus, in A- dis S. Januarii, qu® fcripfit: & quis revelavc- rit, aut quo audore didiccrit, ac unde deprom- fcrit tam recens fcriptor, qui poft annos mccc (imo mcc fere a prima tranflationt) floruit, aut quis aflcrtam tradiuonem ejus auribus intonuerit, i- gnoramus. At dolcmus , ut tam recens fcriptor, quod veteres ncfcierunt, vel pofteris non tradi- derunt, is fuo marte cffingere, ac uti vera, & pro antiqua traditione tradere, ac fcribere non fit veritus, quod falfum deprehefditur. Scimuse- sim,PauIum tot tantofque iibros de Sandis hu- jus civitatis ac regni fcripfiflc, fed parum diligen- ter & infaufte , 8e infcliciflimc, adeo ut Antonius Caracciolus in iibeilo de Patria D. Januarii eum Paulum appellet minorum gentium fcriptorem , & folocognominc Regio, casterum autem plebeio ingenio & ftylo. Hac mirocandore ChioccarcUtts, addens Pattli Regii ajferta ab aliis plttribtts, efuos more pccudum fecutos dicit, adoptata fuijfe. z$8 PrudentemChioccartlli crifim non adopta- runt omnes Neapolitani fcriptores , five quod il- f la ejus fcripta numquam futriut vul^ata , ftve quod plures Regium jam ante ejfent fecuti, ho~ rumqite ajferta avide fuerint txcepta. Certe novel- lam Hlam traditionem etiam exponit Tutinus cap. 15 cum aliqtta tamen mutatione, crtm velit, cor- pus,caput& fanguinem S. Januarii fimul Neapo- lim fttijfe tranflata i liqucfaflionem vero fanguinis contigijfe in colle jlntiniano, poftquam epifcopus Neapolitanus omnes pradiElas rtliquias ibidemex- eeperat, & fanguinem capiti oppofuerat. Addit frtttrta, corpus tnnc fuiffe tranflatttm ac ecclepam G g txtra ACTA SS. JANUARIT EPISC., extra muros civitatis conditam, qteod certttm e(ft capnt vero & fangnincm ad tccitfum cathedralem * de tjtto necdttm confiar. Tntinum aliofque, cjuos iaum dat, novifpme fecutus efl Hicronjmus Maria d S. Antta in Fita lib. 2 cap. 5 , vocate/ue opinionem communem hifloricorum Ncapolitanorum. 259 At certe inter hifloricos Neapolitanos e-goh tamen 0- rnditiores eji Caracciolus mox laudatus , e/ui feff. rmtesi utfro- ig nonobfcure Tutini opinionem refellit. Nam pri-batttr, m&exiftimat, ampullas iftas (fanguinis) cum e-jus (S. Januarii) corpote fuiile tumulatas; »0» vero confcrvatas a muhcre ufijuc ad corporis tranf-lationem. Mox conjicit, ampullas fuijfe in Stepha-nlam tranjlatas, five in adem cathedralem, quan-do corpus d Sicone Seneventum fuit tranflatum, id efl , feculo ix j caput vero jam antea in cathc-drali fuijft. Dcinde relata opinione Tutini, hac adverfut eam fhbjungit: De qua tamen re j ncc A&a Tranflationis, nec fcriptores Vit® S. Seve-ri ,8c Joannis, qui tunc erat Neapolitanus epi-fcopus, meminerunt. Tum alia laudat documen-ta mcdii avi , in ejuibus de licpttfaltione fangui-nis S. Januarii nulla fit mentio , fubditcjue : Ita-que incertum apud me eft>quo primum tempo-re ea liqucfcenria vel contigerit, vel fuerit obfer-' vata. Omnino autam, ii non ftatim ab cjus C02-de contigit, fed multis poft feculis , id in occul-tam Numinis providentiam rcjiciendum eft. ///«-ftriffimus Sabbatintes in Annotatis advetufiumCa-lendarium Neapolitanum tom. 9 Dijf. 7 pag. 1 a t agnofeit., ctrtb dici non pojfo, cjuo tempore fangttis S. Januarii primum Neapolitanis innotuerit, &pag. 121 infinttat ,non plaeere fibi opinioncm ante re-latam, tjua gloriofo traditionis nomine infignita fnit a pluribus, indignante Chioccarello , ejufijut refutationem his vcrbis ordientt: Unde autem a- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. ift liqui fcriptores, ne dicam nebulones, didicerint, deprompferint, five confinzerint, ab antiquis fuif-fe traditum , 8c efle traditionem ecclefise Neapo-litans &c. 260 Similitcr clarijfmns A/azochins ditlam e- &mritbi pinionem de fangmne primitm Hquefccnte, axt in prima corporis tranflatiene, aut paulo pojl adeo contempjit, ut in Dijfertatione hijlorica de Eccle-fa Neapolitana femper nnica, ubi pag. 50 in e-pocham liqnefcentis primitm S. Januarii fanguinit incjnirit, ne referendam quidem aut rcfutandam duxerit j candidcijue edicat, fruftra fe fatigare fcri-ptorcs aliefuet Neapolitanos in figcnda fanguinis liquefafti epocha. Nam, inqnit, fi quid tale um-quam faeculis illis rcmotioribus ac martyrio pro-ximioribus acciderit, id planc ignoramus. ReEle hae Afazjochius. Si enim merito contemnitnr , quidquid recentior fcriptor de rebus adeo vetuflis ajferit [i-fte antiquorum teflimonio, quam Jidem habere pof-fumus Paulo Regio ,pofl duodecim fere feculaaf-ferenti , fanguinem S. Januarii d muliere con-fervatnm ufque adprimam corporis tranjlationem, tum demumprafuli Neapolitano traditum, eodem-que tempore liquefaflum? Quis, inquam, prudens ejnfmodi iioveffi fcriptoris, qui floruit fccuio rvi ad finem vergente, affertttm nvn tomemnat, cum nullttm allcget fcriptoris vttufli teflimonium , & in fcriLendo paritm futrit accuratus ? 2 61 Non inquiram fcrnpulose, an ante Paulttm ««* »1-Regiunt nullus illam opinionem afferuerit, qutm- 'jf Mtr admodum nffirmat Chioccarelius: namvideo eam- "w dem epinionem ajftri ttiam in Ode, edita apud Caracciolttm pag. 285 , quam nonnemo in Dijftr-tatient aliqua Ms., dt hifct ad nos mijfa, redu-cit ad feculum xv. Veritm pag. 220 ait Caraccio-lusipft: De horum carminum antiquitate fum qui-G g x dcm \ 42« ACTA SS. JANUARtt EPISC., dem dubius. Ctrmina vero ipfa mttxime videntur congruere feculo xvi, & forufe ipfo feculo xvii, quo edita funt, aut exeunte xvi, dumflorebat Pau-lus Regiui, fuere compofita. Si antiqua fuiffent, id exfcriptura ipfa vidiffet Caraocioius, qui veriftmi-littr autographa vidit. Chioccarellus, qui hjrmnos complures & carmina fua coilettioni Ms. infcruit, ea carmina non habet. Quare nihil intererit, il-line poeta, an Paulo Regio, tribuamus primam il-lius opinionis inventionem. Jt certe perperam a» aiiquibus vocatur antiqua aut antiquiflima tra-ditio, nifi forfatt opinio, qut ductntos necdum an-nos attinrerc videtur , antiqua traditio vocari poffit. Ita qttidcm conjeEluras, qua fiatim aliqui-bus placutrant, & fic utcumque invalucrant ,pofi annot quinquaginta aut fexaginta pro traditioni- • bus vttttflis ab aliquibus vtnditari, alia occaftonc animadverti. 161 Veriim in ftmilibus magis verfati fumus, fcd opinio quam ut ejufmodi nominum larvis terreamur aut popularis. deludamur. Opiniones illas, quas conjeSurandt aut fingendi audacia pojlerioribns fcculis peperit, & credulitas populi nutrivit, pro vttuftis tradtttont-btts admittendas non credimus; fed vetuftas exifli-mamus traditioncs , eafque pro rerum adjunBis magis aut miniis certas, quando earum vctuftas antiquis documentis probari pottfl. Beneventani a-iunt, in domo, quam in civitatefua oflendunt, S. • januarium fuiffe natum, & antiquam vocant tra-ditionem, cujus tamcn antiquitatem vetuftis do-cumentis probare nequcunt. Non admittcnt Nca-politani, vetuftam revcra tjfe illam traditioncm. Neque nos admittere pojfumtts .opinionem ante re-latam de liquefaElione prima ftnguinis S. Janua-rii cx vetufla traditione ortam. C:tm enitn omnia vctufla documenta, qtta editttri furnts, de itta li- SOSII, FESTI ,ET PROCULI ETC. a57 quefattione JileAtit; ac dc ca , fi fafta fuifftt, cer-ti mentio fieri debniffct in Attis tranfiationis, & ntagis etiam in Homilia de miracttlis ; nibil re-ftat, nifi nt dicamus, minime probabilem effe e-pinionem illam , omniqnc folido fundamcnto dcfti-tutam. atf? Jam vero Mazjochiusin laudato Opere de Cipttt & Ecclefia Neapolitana unica cap. <; fcEl. 2, txifti-mat, caput & fanguinem S. Januarii una cum cor- Jjy pore tranflata fui/fc ad ecclcfiam S. Januarii, iu ^Mcumcor-fuburbio Neapolitano fitamt ibiejttc fcmper man- fore, fijfe ufijue ad tranfiationcm corporis, quod Sico prin-ceps fcculo ix Benevcntum dctulit. Primum mihi admoditm apparet verifimile, cumnihil innotue-rit de capite attt fanguinc jam tum feorfum pe-fito. Nulla tamen habentur documenta , quibus ca conjunilio omnino fiat ctrta. At longe magis in-certum efi , an caput & fanguis in cadcm cccle-fia manferint ufque ad tranflationem corporis per Siconem. Nihil hac de re ab antiquis traditur. Ratio vero , quaattegatur a Maz.ochio, nequaquam ttrget. JLaudatus fcriptorita loquitur :Nunc fi pof-fuinus, inquiramus, quid accidcrit, poftquam Sicoprinccps Bcnevcntanus anno dcccxvii (imb pofl illum annum, ut probatum efi nttm. 120 ) cx illa cxtramurana bafilica Januarii corpus Bcnc-ventum abftulit. Tunc quidcm folum fan&i Mar-tyris truncum fuifle afportatum, facrum ver6 ca-put & crnoris ampullas Neapoli rcmanfifle , cer-tilfimum cft. Ubinam ea pignora rcmanfcrint, ro- ' gas ? Facili viris dodlis aflentior, ca tunc in ea-dcm cxtramurana S. Januarii aedc rcmanfiflc. Nam five forfan feorfum ibi aflervabantur a corporc, fivc alia de caufa, facile fuit ca duo pignora, fi-vc Siconispiae aviditati prxriperc, fiveeodcmSi-cone aflcnticnte retincre. Atqui non diu ibi tan-G g 3 tum 238 ACTA SS. JANUARII EPISC., tum thefaurum fubftitifle, fed mox in cathedra-Iem fuifle tranflatum , ruinime dubito j etfi quan-donam id acciderit, nemo antiquorum fcriptum rcliquit. • 264 VeUem, minus atfevermcr conjctturtsptAt M nm efi propofniffet clariffimm Afasjochins. Non enim C4* verifimile , f qHa ratione minimS Aubitet, tjuin non diu illa tnavftffe aj,UtHm corpHJ reCHt(t ct tranflatio capitis & rZTZ i *d cathedralem. Fetetur, null.bi fcri- teram hujus p'*>» fqnandonam ea tranflatiofueritperaSla. Non tranjlatitb. video igitur, cur non aque prttctdtrt potuerit Bene• vem. ventanam corporis tranjlationem, quamfequi. Neu- trum legitur fcriptum. Cur trgo pofiremum eligit Alazfichius ? Creditne, facrata pignora cumcor-pore fuiffe tcmpere tranflationis, quia cum cor-pore ablata non funt ? At id noneffet hominisra-tionem ducem fequentis. Certe contrarium ex ca ra-tiontfit verifmillimum. Neqttt enim Sico, qui Nea-polim non intravit, auferre poterat caput & fan-guinem, /7 ea jam ante in urbem ipfam erant de-lata, & in cathedrali fervabantur. Hoc itaquefi faflum eft, facile capimus, cur ablata nonfint.At non ita vtrifimiles fiunt conjeilura Jl4az.ochii de relitlo illo thefanro. Etenim ex Hifloria tranfla-tionis conjl.it, Siconem hofiili fuiffe animo in Nea-poiitanos, ut verijimile non fit, aliquid reliquia-rum S. Januarii, ipfo confentientt, in ecchfia fub-urbana reliElum. Minus quidem incredibile efl, feorfum fuiffe fervata caput ac fanguinem , eaque ■» de caufa non inventa a Sicont. At rttrfits eam i-pfam coujeEiuram infirmat ipfe Afaz.ochitts pag. 46 bis verbis: Non folebantmartyrum reliquiae a-pudantiquos alibi, quim fubaltari reponi. Nam fi corpusfimiliterqne capttt crftnguis in eadem ec-clefia erat fub altari, qnomtdo non omnia fimul invenit ac tranfiuiit Sico, prafirtim cum nfusfue- SOSII, FESTI, ET PROCtJLI ETC. i7? rit Optri alicttjj/s , qui optimt novertt, ubi eorptts eftt rtpojttftm ? Qui enimcorpus ajpgnure pittrat, verijimillime novijjet etiam, ubi caput ejfet & fan-guis, Ji in cadtm fuijftnt tcchfia. i6c, Qttare r.imisajfevtranttr de re incerta i- QjtJ ttd i-itrnm loquitur Afatochius, itapcrgens: Atcqui. J(«d freba*. dem eam capitis k cruoris tranflationcm medio ix "l!lSat feculo ab S.Joanne Scriba, ejus nominis quar- Mthiu!> to, quem hujufmodi plurimis tranflationibus di-tafle Stephaniam ( ita vocabatur ecclefia cathedra-lis) ex chronographo Joannc conflat, fa&am, ac mox ab ejus fucceflore S. Athanaflo nobilcm S. Januarii memoriam Stephani® adjacentem fuifle adornatam, & in cjus altari caput &' fanguincm Martj-ris fuiffe rccondita, pcrfuafiflimum habeo. Sane rurfttm noncapio , ejua ratione id pcrfuafifli-mum habcat Afasiochius. Nameas conjetturas ma-gis deflrnnnt, qudm probant, omnia illa, quaab to allegantur ad probandum. Ac primftm omni-um, inquit, ex quodam Joannis Diaconi loco, nondum cuiquam intellcdo, conflat, fuiffe anteS. Athanafium quamdam S. Januarii ecclcfiam , fi-ve pbtius ecclcfix rudimcntum, quamipfc Atha-nafius cxornaverit, in eaquealtarc conftrnxcrit c-jus formae, qua; ad rcliquias (ipfius utiquc Mar-tyris) recondendas comparata vidcrctur. Audia-mtts mirabilemjoannis Diaconi locttm, qucmnc-mini intellettum credit Alazjochius. 166 Latfdatns Joannes tom. i Scriptorum /- ethtnfi z>erj tatia part. l par. 3\6 in S. Athanafio fic habet: tjjtnt,vibil Prasterea ccclefiam S. Januarii in ipfo cubiculo pofitamrcnovavit,nobiliumquc dodorumcflfgies in ca depinxit, facicns ibi marmoreum altare cum regiolis [ut habet editio Mtratorii, fid .tlii lcge-rttnt cum rcgilis, aut cum rcgulis ,fid cum rcsjio-M.idefl, cum oftiolis verifimiliter fcrtptum fuet it) 340 acta ss. j anuarii episc., _ araenteis. Supra qUod velamen cooperuit, inquo martyrium S. Januarii ejufque Sociorum acupi-€ti\i operedigeflit. Hicille locus nondum cMtpt»m intellelltts, qnem allegat Afczochitts. At numqnam trobabit, agi ibidem de ecclejia intra attt jnxta cathcdralem po/tta. Hoc atttttn R omnino proban poffet , tranflatio capitis & fangtttms pcr S. Jo-annem S. Athanafii dcceffortm nihilo magts pro-baretttr. Longe faciliiisintcliigamlocttm nennmnt-tellcElttm, qttkm ttllam inveniam conncxtoncm , ejttd altcmtrum ex allegato loco deducat Mazjf chius. Longum nimis efiet emnia Aia*.ocht> ver-ba huc transferre, & magis etiam tadtofum. At , ft dialcllicam ego intelligam, tota ejm dtfputatto nihilo magis prodeft ad alterutrum probandum , attam ctri fomnia valeant advcritatcm rctfomno rebrtfcntata oftendendam. Miffa igitur tadiofapla-nequt in rcm prafenttm inutili differtattone, m-Jiram, quanam fit iUa ecclefia, quamrenovavtt S. Athanafius, quia diverfa de ta funt fcrtptorum fcntentia. ... 267 Unica tx omnibus loci txpofiuo mtht na- At fomncs turalis videtur & vera. Eft ea Sabbatini tn An-Vi/cL notatis ad Kalendarium tom. 9 P*g. 1* * > tcr ecckfiam cUfiam in ipfo cubiculo pofitam cxpontt ecclcfiam S. Januarii init,r0l0£Bfipultura S Januario dicatam. Hancfen-iu ipfocubi- u£itm.4mindicavi num.i^ifmeuUodubto,quan-culo fofitam, do mdum fpexeramj loCHm tam varte expo- „i. Vcrum prolixam deinde accepi ab amtco Nea-politano Dijfertationem Ms., in qua de expofimo-„e difli loci mttltis difputatur, Sabbattmque fenten-tia oppnwatur, ut alia ftabtltatur, qua tft Fal-conii. Iaberum fane mihierat mutare fentcunam, verbulo foliim indicatam ,ac uecdum vulgatam. At argttmenta, qua oppontmtur rnx cogunt, gcnutnam loci txpofitionem deferere ;fid folum hancprohxws sosii, *festi, et proculi etc. 141 mjftrtrc, & ad argunstnta, tjua oppenuntur, rcfpon-dcre. Varia Jigmficatio vocis cubiculum varietati fententiarum oecaJionemprabuit.Nota fatis eftLa-tina vocis fignificatio, ejtta indicatur locus, in ejuo cubile aut lciius habetur, ut ntnnulli vocemiuaU legato loco exponunt. Cubiculum medio avo etiam fignificabat locum fepulcri-, ac tertio defignabat fia-etllum aut eratorium. Dua ha notioncs fatispro-bantur apud Cangium in Gloffario Latino-barba-ro; netjue cas negabunt advtrfarii. Reliquas vo-cis cubiculum expofitiones non adduco , cum ad propofitum nofirum non ctnducant. 258 Jam vero cubiculum d Joanne Diacono defignat ora-ibidem accipi pro loco fepulcri, omnia adjuntla, terium, in cum aliis documentis collata, prorfies infinuant. De tMrM cubiculo S. Januarii crebra fit mcntio in Homilia pncxtrattr' de Miraculis, ubinum. 2 hac leguntur : Cum re- \m, rum natura pcriret, ad folitum beati martyris Ja-nuarii concurrunt cubiculum. Rurfium num. 6 de Gregorio tribuno dieitur: Cubiculum ingrefliis B. Januarii martyris &c.Tumnum. 10 ad B. Janua-rii martyris currunt cubiculum, nimirum Crefccns & Innocentius, ex quibus pofierior dicitur attulifi fe , fandum pulvercm , quem defuper Martyris fepulcrum fumpferat; ut nullum pofftt effedubium, quin per cubiculum inteUigatur locus, fivt ora-torium iUud, in quo erat Santti fepttlcrum. Htne aliquando opem fiagitantes ad fepulcrum SanSiac-curriffe dicuntur , uti Flortntius num. 8: Vixtan-dem ad fcpulcrum pcrgcns beati martyris Janua-rii &c. Sic num. 13: Et dum ccrnant quotidie numerofas orationum catervas bcatiflimi Januarii martyris tumulum , tamquam radiantcs gcmmas, ftiparc &c. Exa/legatis colligitur, notijjimum fuifi ft cubiculi nomine oratorium fubterraneum, in qtto erat corpus S. Januarii, &qnidcm tempore Joan-Hh mt Trimm <*r-gumentttm, contra iUaru exfofitioncm ohjeElttm, folvituri »4* ' ACTASS. JANUARII EPISC., ' nis Diaconi: nam anclor illins Homilia ante eliElnm Diaconttm fcripfit j nec dnbitari poteft , qnin fcrim pta ejtts Neapoli ejfint notijfima , ntpote Mira• cnla Patroni Ntapolitanorum enarrantia. Si mo~ do atttndamus ad modum loquendi Joannis Dia-coni, merito non dubitabimus , ejttin de illo ipfo lo-quatnr oratorio renovato, Dicit enim: Ecclefiatn S. Januarii in ipfo cubiculo pofitam renovavit. Nam dum ait in ipfo cubicub, clare infinuat, unicttm fuijfe locum , epti cubiculum S. Januarii Neapoli vocabatur: netjue enim reEie dixijfet, in ipfo cubiculo , p plura fuijfent S. Januarii cubi-cula, ant plura loca fic diEia. 169 Attamen in Dijfertationt Ms. aliqua con-tra fenttntiam illam formantur objeEiiones, qnas neceffe e(l examinare. Prima eft,quod Joannes Dia• conus ecclefiam S. Januarii extra muros pofitam videatnr diftingucre ab ecclefia pofita in cubiculo. Nam poflea de eodem S. Atbanafio dicit : In ecciefia dcnique S. Januarii , foiis fita, mona-chorum collegium fub abbatis regimine ordina-vit, offerens eis unum hortutn in campo Nca-politano pofitum. Ex Falconio pag. 489 fumpts eft objcElio. At refpondeo,, nullam in ea objeEiio-ne ejfe difficultatem. Nam fi Joannes Diaconus dt eadem ecclejia bts JutfJct locutut, ac eidem etiam diverfa attribuijfet nomina; nibil infolens autfibi inuptatum feciffet. Sic in eodem Athanafio bislo- Citur de ccclcfia cathedrali fub diverfis nomini-t,fed tpta eamdem prorfus defignant. Primo di-cit: In eccleiia Stephania trcdecim p.inuos fecit &c. Deindevero pofi alia interpofita .-Ordinavit etiam , ut in ecclcfia Salvatoris omni dic Miffa publira cum dipicis ( diptjchis ) cclebretur &c. Atqui tamen nullus dubitat, tjuin Stephania & ecclefia Salva-toris nnafit eademque cathedralis, chm id Jean-i I ntt s0sii,festi,et froculi etc. a^j ties ipfe pAg. 311 luculcnttr dtclnrtt his vtrbis : Ecciefia Salvatoris, qu« de nomine fui audoris Stephania vocitatur. &c. Qttapropter nsirandttm non tjfct, fi bis ttiamdt cadcm S.Januarii eccle-fia fcripfifet Diaconns. Hoc tamen non ita fecit. Namtcclefiainipfocnbiculopofita erat fiolumpars totius ecclefia fitburbana S. Januarii. Hanc autem partem, quam eccltfiam ntn incongruevoc.it ,re-novatam primo narrat, fortajfe ejuia ordine ttm-poris fingnla txpofuit. Dtindt verb doctt, eccle-fit tni monaflerinmfmjfe additum, & fic fuism-minibus refie fingula dejignavit. 270 Aliera objcElio petitnr ex Homilia de Mi- wi&ficun. raculis fnprd laudata,in tjua nttm.9 dicitur. Flo- dum , quod rtntius, pofl obttntam patrocinio S. Januarii pra- tM''1' feElttram, altarc ejus pretiofis exornaffe marmo- 'xf0J"io,,t ribus,... quodquc altare vallavit cancellis cum 'AZ*''% oftiis fabrcfadis argenteis. Nam ex to infertur , vernm non videri, qnodjoannes Diaconus in ecclc-fia S. Januarii in cubiculo, fthac fuburbana crt-ditur, ab Athanafio faElum fcribit his verbis: Ec-defiam S. Januarii in ipfo cubiculo pofitam re-novavit,... faciens ibi marmorcum altare cum ro giolis (idejl, ofiiolis ) argenteis. Si credimus au- ■ Sori Dijfirtationis, e/ua Athanafins fecijfe dicitnr, jam antea eraut in fitbnrbana b. Januarii ecciefia, & confequtnter in a!ia tjuapiam ecclefia eademfe-cit S. Athanafius. Verum hac objeElio fenttntiam ntflram confirmare magis, ejttam infirmare vide-tnr. Citm cnim S. Athanapus non dicatur tcclefiam txfirnxiffe, nec tantum exorndjft fitpttttElilt ,fid rtnovajff, ncceffe efl, dicamus, talia fere ibifuijft an-*tea, tfualia ipfe fecit. Si igitur ante ibi erat aitart marmoribus txornatum, tjuod vetuflatefatifcebat, aliud exfiruendo marmoreum altart rtnovabat tc• cltftam. Si antta ibi erant cance/li cttm oflio/is ar-H h i gen- -244 ACTA SS. JANUARII EPISC. , genttit, fed qte* aut injnrid folitti ttmporis mttl• tttm dttrimenti erant pajja , ant avaris forte pra-donum manibus confraEla, partimqut aut tota ab-N lata ; poterat rurjum ecclefiam renovare Atha- najiut curando, ut nova fabricarcntur ojliola ,Jive ex argento vetuflorum, fi iUud fupererat, Jive ex etlio fua libtralitatc comparato. Ptm haberet objeElio> fi Florentius altare, quod exornavit marmoribus , tetum tx marmore firuxijfet, idque ac ofiiola ar-gtnteafabricdjfetaternum duratura jinc uUa immu-tatione. At cum Ftorentius duobus forte aut tribus feculis S. Athanafium pracefferit; altare ab ipfio marmort ornatum, ofiioiaque exflruEla, facile po-terantinflauratione egere, aut non fatis ornata vi-deriS. Athanafio ,qui omnia curavit infiauranda. 271 Nihil igitur obftat data expofitioni ver-Daa oUa borum Joannis Diaconi, eaque fola eft genuina & exfofitiones ver4 t cj,m HUffA aua Neapoli ejfet ecclefia , qutt rcfellumur: in Jpfo cubicui0 5. Januarii pofita rcEle dicipoffet. Cuperus nofier adxvjulii in S. Athanafio, cum pra manibus non habuijfet Homiliam dcAIiracu-lis S; Januarii, ex qua maxime innotefcit, quid ptr cubicuIumS. Januarii inteliigatur, in Annota-tis locum txpofuit de oratorio in cubiculo domus epifcopalis pofito i ficd fententiam haud dubiemu-taret ,fi viveret. LeClio queqae ibidem data ,jam fuperiiis correEla efi. Falconius in Annotatis pag. 489 conttndit, ecclefiam S. Januarii ad diaconiam fuijfe renovatam d S. Januario , ibique vult fuiffe ijfdm S. Januarii domum. Nivtirum ejufmodi fo-mnia haufit Falconitts ex fiflitia Vita Craca. Ve-rum ciim de domo S. Januarii nttllus antiquorum mcmincrit, diEiaque Vita Grece non attribuamus majortm fidem, quam fabulis ,s£fopi j necejfe non efi fomnia illa Falconii prolixius rcftttare. Nam ex his vtrbis, Ecclcfiam S. Januarii in ipfo cubicu- \ SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. i45 !o pofitam rcnovavit, velle h*»c deducere con- fecntionem; Ergo renovavit ecclefiam ad Diaco- niam ; nec eft hominis logicam intelligentis, nte fibrie rdtiocinnntis. Non igitnr ex Joannc Din- eeno fnam opinionem hanjit Falconius, fed ex fi- gmento Vita Graca, cnijoannem fuffra»antcm ex- htbere conatus efl, licet, remoto ilb figmento , Joannes nihil dicat, qttod adejus propofitum fa-ciat. ii' j Z71 Afazochius profuaopinione non habet me- refitatur i-Itns jundamentum, quam Falconius. Quafivitni- >-m expofui» mirum in imaginatione fua aliquod S. Januarii*. Mwbii , ratorium, cathedrali ecclefia ftve Stephania adhx- tfcbiatta. pag. 43 oratoria etiam cubicula vocari. Tum ve-ro, Ergo illud ,inquit, de quojoannes Diaconus memorat, rcfte antca cubicvlum S. Januarii dicebatur: at poftquam altarc ibi conftru&um, in co reliquiae conditas fuerunt, ab eo tempore ec-clesiaS. Janvarii vocari cocpit,& quidcnun ipiocubiculo, hoc eft, ejufdcm nominis cubiculo pofita. Fruflra fic ex labj/rintho evadere conatur. Netpte enim ratiocinando effr.itt, mt in illoloco an-tea non fuerit tcclefia, cttm yithanafius ecclcfiam renovaverit, rcnovari autcm ntqueat, quodantea tton fuit. Erat igitur antta in cubiculo illo eccle-fia, erat & altare, fed forte minus elegans aut vetu/late fatifcens} eaque de caufa fecit marmo-reum. Nihil rurfitm proficit Afazochius, citm di-cit, ccclcfiam iU.tm ante S. Athanafium dumtaxat rudem Sc imperfe&am fuifft.Nam velecclefia erat, vel erat folum ecclefia inchoata. Si folum eratin-choata, non diceretur eam renovafle S. Athana-fitts, fed pcrfcciflc. Si vero erat ecclefia ,Jruflra tot 24$ acta ss. januarii episc., tot vtrhit utitttr Mazjoehitts, ttt perfuadeat, poffet, in altera fuijfe capnt, in altera fangninem. 6 Ntque enim necejfe erat.ut ha partes,qua in ipfo mar-tjrio a corporefuerunt feparata, deinde femptr to-dem lococum corpore fervarentur, etji verifimilittr diu in eodem cumcorporefnerintfepulcro.Hacigitur conjeEittra incidere pojfet ,maxime cumecclefia olim non folerent SanElorum titu/o drdicari Jine eorum reliquiit. Veriim ex hit omnibus non oritnr , nifi verifimilitudo aliqna, eaque folido fundamento de-fiitut.i. Quare malim ionorarc, ubi ufque ad fe-K k x tn- a-u,rit, /zt» f.o, o tntttnjratvtur. B. B. Mui u lu.r -run ,/uirwu.r mino/ -/.'»• stmpLttlu.' riotat. i if/.-A. A*tf/e^tVit ^J/i/I . ///z/ju//a? C/ xto/ Y/VjBeczf/jtt fa/z//c//ir/ ASiz/T. SOSII, FESTI, ET PROCULIETC. i€\ videntur, aut certe aliquamdiu fine theca, qul nunc includuntur, in armario repofitas jacuifle. Necdum enim e regione capitis pofitae, nullas ad-huc fluoris & concretionis vices oftcnderant. Ita ittidtm ratiocinatur Aiax.ochitts. At nec folidcpro-at, fanouinem numquam fuijfe liquefattum ante medium fere feculum xiv; nec refti Jeducuntur alia, ttiamfi tantifptr fingtrt velimus , id vcrum ejfe. Ettnim , et/i nen confttt, an caput S. Janua-rii nominatim prodigiis inclaruerit ante annum 1305, dignum tamtn trat, quod prttiosd thecd honoraretur, quia fiantti Mavtyris erat rmput. U. dem fane eft dt Santti fanguint, qui honorificd thtci ernari pottrat, antcquam liquefitrtt. Erat certeS. Januarius Neapolitanorum a multis feculis patre-nus ; ideoque aquijftmum trat, ut quacumqueu jus reliquia in magno honore tfftnt apud Neapom litanos. Quapropter non crtdiderim, amputtas fan-guinis tempore Caroli II delituiffe, aut finethtca jacuijfe in armario. Sane fi cafu aliquo circa mc-dium feculi xiv invenia effent amputta, .tc paulo poft prodigiis clarcfcere ctepiffent, utvult Maxjt-chius, inventio tanti thtfauri non fuijfet filentio prejfa, fed fatis innotuijftt ptr fcripta Neapolita-norum .mt ftliorum. T"J ("><* —*iv floruerunt. Nkt. tamen eadtm tft ratio de prima fanguinis ebuttitione, ut inftrius oftendam. 291 Quapropter ntctjft non eft dicere , fan- Imwcritb ille guinem aut fub terra delituijfc , aut honorifict ftr- fifpiccttur , vatum non fuijfe, antequam liquefieret. Quodca- jjgjjj put S. Januarii aliquando a fitpplicantibus per ur- rtJ*m btm circumlatum fuerit fine fanguine, nequaquam tenajactt-evincit, fanguinem eo ttppire ignotum latuiffe, ijje , aut jacuife neglcElttm. Nthilo magis pretiolijfma thtca, qua Carolus II Santti caput honoravit.e-vinctrt poteft, illud antea fub altari jacuijfe, ant L1 hf afffi1 ACTA SS. JANUARII EPISC., henorifica thecd carttijfe j idemqut rurfum de fangui-ne dictndttm. Nihil enim frtqutntius occurrit de rtliquiis SauHorum, ejuam quod thecis aut arcis minus pretiojis, quibusantea erant recendita ,fub-ftituantur magis pretiofa, fplendidiufque ornata. Jta Carelus pro antiquiore capitis theca potuit au-ream partim partimque argenteam fubftitutrt, i-pftqut aut alius pro facro cruore idem facere: nt-que tnim vel minima voce indicattsr, primas il-las fuijfe iUarum reliquiarum ptft elevationemthe-cas, aut eo tempore primum elevatas. Jmaginatio efl ifla Aiamochii omni dtftituta Jundamento, cum nullo nitatur teftimonie, nuiia ratione idonea ;J!t-que aperte contra ufum iUorum temporum , quore-liquia Sanftorum in pretiejit thecis fupra terram foltbant fervari. Non loquor de integris corpori-bus,qutt ttiam hec temport aliquotlocis fubaltaribus jactnt depofita; fed de reliquiis a reliquo eorpore fepa-ratis, quales funt caput & fanguis. Ejufmodipartes, mbifimtldcerporeerantftparata, rurfumfub terra reconditas fuiffe, non facilc oflendet Mazjtchius; autfiforte tsnum alttrumvt invenerit exemplum, (quod tam curiose non inquiftvi) faltem immerito ne-gavtrit,tjufmodi corporumfacrorum partesjam an-le ficulum, >* , f-iuentibus fiuulis , non fub ttrra ,fedin facrariis, thtcijque bonorificis ftr-varifolitas. Innumera iflius confuctudinis in Ope-rt nofiro inveniet excmpla,Ji quis glorias SanSio-rum pofthttmas diligtnttr ptrvolvtrt voluerit. 292. Quaprepter diEia Maxjochii conjeliura de chm id iliius rtconditisd S. Athanafiofub altari reliquiis S. Ja-temporis con- nuarji, 'capite & fanguine, eifdemque dejetiione al-jueiudm tdr-f iliditpf invtmis ineuntefeculo xiv, uti caret 0-fcriptm ib/ts mH* tefiimonio, ita & omni veri/imilitudine. Eadem Jit c mtr.irir ctnjtQura teftimeniis fcriptorum contraria eft. Re-stm, pugnat Fabio Jordano > laudatt apud Caracciolum M' SOSII ,FESTI, ET PROCULI ETC. ie7 par.1^6, qni cxiflimavit, capttt & fangumtm S. Januarii jam a fccttlo vii ita fcrvatum faijfc, utin fupplicantium proctffionibus profcrrentnr, cnm incendium Vcfnvii, tptod anno figit Ca-racciolus, exfiinflum dicat, foicmni pompafacer-dotum B. Januarii caput& durum fanguinem pro-fcrentium. Repugnat VitaS. Peregrini, quamfe-culo xv fere medio fcriptam agnofcit Masjrcbtus. Namfi iiiianEiori,deqttopluradicam $ li ■ crt-dendttm efi, caput & fangnis S.Januaru jamje-cttloxit miraculisclarejcebant. Tutinuspag. S6ad-dttcit verba anonymi. q*i (%ronicam Ms. Fr. Ma* raidi Cartnfiani centinunvit. Hic, nifi fallor, tn-quit Maxjocbius, faeculo xvvixit aut perdiu cer-h poft Caroli Iltcmpora. Andiamns tamen, qnti afferat: Hoc anno mcxl Rogerius poft corona-oonetn fuam Neapolitn fe contuiit, & civeiob-viam illi occurrerunt contra portam Capuanam, & archiepifcopus urbis Neapolitanse proceffiona-liter emn recepit unl cum Sandorum rehquns, capite & fanguine S. Januarii, quas reverenter •doraviti quas poftmodum ad ecciefiam rcdiere. >9? * hosfiriptores refpondet Ma.ochtus negedli eos fuiffe iocutos promert fuitcmports :Kzm,tn- J^rc attit, uf,— -J C-.-V. ii —— — .vl.qu.js, iub m /i|ft altari nofitae, non oftendebantur. At faltemita lo- ctmtenmen- aui non poterant ,fi crtdidijfent ,reUqttiasittasuf- di: lMe ad feculum xivfub altari jacuiffc recondttat. . S'tmodoquaramus, undeMazoehins didieerit.al-tart S. Januarii fnb Carolo II dcftruEium, reiiquias pradiEias fub eo umquamfuife pofitas, aut eotem- pore inventas; nuttumpoteritajfignaretefhmomum, auElorem nttllum prater prepriam imagtnattonem, in qtta hac omnia nata funt. At faitem pittrts fa. cio anonymum Cartuftanum fecuh xv, qttam ctgt-tatitntm icviter tonceptam, prafertim enm rtlatto Ll a C*r' *»2 ait Mazo-chius, C*riHjT*»um ex more fui fxculi fcripjifft, fi fcripfit fcculo xv. Ncque cnimloquitur de liquefar 80 ad capitis prafentiam fanguine, prout liqucpe-rifolebat feculo xv. Quare non ofienditur, Carttt-fianum ex mera conjctfura dixijfe, cum capite & fanguine S. Januarii archicpifcopum venijfe obviam Rogerio: at clarum eft,ejufmodi conjefturam pru-denter fieri non potuijfe pro anno 1140 , fi caput fecundo pofl feculo folum e terra efet crutum , & fitnguis etiam feriiis. 294 Tota Matjochii ratio , qua fib^ferfitafit, Terculum thtcam fanguinis S.jMauWfuiJfe compofitam cir-nmfutlarum, ^ fmr.*n »1«. itt- tfuod Jcrius notuijfe, petitur ex epocha fanguinis primum /1-vidtturcom- ^^, qMod miracuhtm circa idem tempus con-' * tigijje credit. Hoc poftca examinabo. At intcrim fa-tisoftendi, unum abaltcronon depcndere ,facrum-que Patroni fangttincm in honore haberi debuijfe, etji aut non liqutfitrtt, aut id non obfervaretur. Exiftimat prattrta Mtzjtchius pag. $2 , codcm tempore cum theca fanguinis etiam nobile ac ma-gnificum ferculum, cui theca ampuliarum immit-titur,fuifle confiatum. IIoc nonfuiffe compofitum , nifi poftquam confilitm initrttnt Neapolitani fan- *iTc-ti/tz. iz.Smofu.nt J jVt.yao&i. Jilicf Fo/chtni crx/jrt/71. tem/j tss >rocc£c&rrt . SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. id9 guincm S, Januarii unk cum cupite circumfcrtndi fupplicAntium ritu , fecile ufeutiur. Ferculum iU lud ex urgento inaurato conjUtum efe, difco ex tt-flimonio uobilium virorum inftrius daudo. Fiou-ramfcalpro Neapolitano ari incifam hic exhibeo. Hifce difiis de gemina theca & magnifico ferculo, qnodfirius firullum videtur, ejuia fanguis nonfo-Itbat in proceffionibus circumferri fitb initium fecu-lixiv, ut infra videbimus, redeo ad tempora Caroli 11 & Roberti regum ,fub qttibtts boditrna cathcdra-lisfitit edificata. t 2 Dubitandum non videtttr. tjuin fitceHnm mtitfoat Hlud, quod antiqunc Thrlaurus nominalur, & et- Thcjaurns, iamnum ecclefia cathedraliadheret, adificatumfut- 1H0 olim rit una cum ecclefia cathtdrali. Afazocbius id i-pfum txiflimat pag. 49, credittjuefubftitutum fuif- Zf" ft antitfuiori oratorio S. Januarii. stt antitjuius il- ' Ar^S.Januarii oratorium exftitife numtjttam pro-bavif, vetusvero Thcfaurus etiamnum cemitur. Deto ornato per Alariam Toletam, Albani ducit conjugem , jam dixinum. 177. De cxfirttflioneita lotjuitur laudatus Mazochius: Sed tamen cjus lo-co ( non quidem hco oratorii S. Januarii, ut ille vult, fedpotius loco Thefa-r'. 7»« futrat in anti-ejtta catheAr*li, «„i ccrtc adcnftodicndas reliquias) curris in angulo nov» cathedralis propc portam ercda fuit, in qua tamquam in munimcnto tuto bcati Martyris reliqui® una cum ceteris facris pa-tronorum pignoribus rccondi vifum fuit. Dc eo fic loquitur p.ig. 47 : Exftat hodiequc is vctus, uti dixi,Thefaurus propc finiftram novas cathcdralis portam, qux al« landifilmi Sacramcnti rcda re-gione objicitur. Ad vctcrem hunc Thefaurum, tur-ricuiquam impofitum, olim cochlearibns afccndc-batur fcalis, nunc dirc&is fatifque vcnuftis. Idem porr6 ThcfaurusMari® Tolctx munificcntil anno l 1 5 mdvii 27° ACTA SS. JANUARII EPISC., udvii ornatus fuit; feddiu antea, imo ante liomu num memoriam , ibi fandiflimi Patroni reliquie aflervabantur. Hac rtflc. 296 Rcttc etinm adiit fcquentia: Curfcalas, qtta occafio- cochieatim antea difpofitz, poftea fub archiepi-veolimfuc- fcopo Alfonfo Carafa i Maria Tolsta , proregis rit iyftatira- piiffitna conjuge, in diredum reficerentur, hanc tut & orm- xutinus pag. 11 x ex Adis curiae archiepifcopaiis affert caufam, nempe cuftodis aetate Grandasvi, dum cruoris ampuiias ailaturus defcenderet, inopi* natam ruinam. Nam ubiille primo in gradu,fallente veftigio , concidit, excuflas ex pedore facerdotis ampuilae totam gradatim cochleam ad imum ufque pavimentum circumad» decmrrerunt. Illicoomnes vitra confrada , cruoremquc efifiifum deplorabant. - Qux ubi integra compererunt ; id miraculo ad-fcriptum ,feminam lc&iflimam acpientiflimam im-pulit, ut & fcalas rcdas atque magtuficas conde-rct, k ipfum Thefaurum reficeret atque exorna» ret. Jtd omnino habet iandatns Tntinns Italice; ait-qne Mariam Toietam, qna pro incolumitate pre-regis eenjugis di&um faccRum exornare voverat, etudito lapfu ampullarum earumque ivtegritate, magis excitata— f"'Jf*. ut vetnm fttum exfolveret, In praditto autem factUo eaput e£~ fimguis S. Ja-nuarii manferunt ufque ad annum 1 £47. Quid in» ttritn acciderit, examinabimus. 5xxj. ' SOSII, FESTI ,ET PROCULI ETC, 271 S XXI. Caput S. Januarii in prc-vigilio tranflationis ad aliam ecclcfiam ferri folitum & re-ferri ad cathedralem finfc fan-guine : an epocha fanguinis primum liqucfadti ex eo a-Jiifque utcumque colligi pof-fit? "P X CoufiietMdimbiis fitt Ritibut tcclefiu Ntapo- In pervigi-Xrf/iMMy in fcriptd anno 1 3 37 rtdtgitjt- l'° tranjla-•nntsUrfinnsarchiepifcopnsNedpolitanns, inferre tioH" /ucula nitnntnr Chioccareiins & Mauochitts , necdntn eo 1*25 S' ttmport notumfuijfe miraculnm fangninis S. Ja- 7 nuarii , imo & fangninem ipfitm etiam tumdelu tnijfe. Hoc pofirtmum faltem non rtili confiqni , jamfatis probavi. propofitnm noftrum al- lata funt d ChioccarclltproM* Tran/lationis S. Jx-nuani, r/unA amt.b, niatnr mtnft Aiaio, huc tx Ms. CoHeBione tradstco,nbifol. 85 Itgnntnr, e/naMO-zachins ttiam dedit pag. 53, refcijfts fuptrflnis: It«min fefto S. Januarii de menfe Maii talis ordo fervetur... Die Sabbati in vigilia ejufdem fefti de mane in aurora caput beatiflimi Januarii cooper-tum pannis cum duobus clericis, portantibus duas torcias, reverenter portari debet per dericos, qui-bus... archiepifcopus commiferit, ad unam infra-fcriptarum ecdcflarum fecundum difpofltioncm... archicpifcopi, videlicet fanfti Apoftoli, S. Pauli Majoris, S. Mariae Majoris, S. Mariae Rotund», S. a72 ACTA SS. JANUARII EPISC., S. Andrcae ad Nidum, S. Georgii Majoris, S. Ma. ns ad Plazzam, vel ad aliam ccclefiam , fi... ar- - chiepilcopo videbitur----Deinde prtfcribitur, qmd trchtepifcoptts facere debeat, & quo modo.ac cnm qtttbus ad cathedralem ecclejiam accedere. 298 Et mox fnbditttr: Cum autem fupradidus • "ddtastt ec dominus arcliiepifcopus fuerit in fede fua, quae eft blT.nm 'mPedec.h°">c*™ fibi videbitur,procefiionaliter itmlaneuit: Cum caP"ul° fuo toto»epifcopis , abbatibus, d®. ro univerfo, cunSis de populo ibidem congrega-tis, vadit ad ecclefiam, in qua caput beatifiimi Ja-nuarn reconditum fueratdie Sabbati proxime prs-cedenti dcuiane , ut fuporfiis cxprimitur , & cum lbi fiierit univerfitas civitatis Neapolis, qua ca-put beaufliini Januarii affociarc tenetur , dum por-tatur, & duo de prasdida univerfitate de platea Capuana & Nidi, & inde duo de aliis plateis, & duo de populo portare tenentur fupra caput beatifli-mijanuarii palliumcum haftis more folito. Quod caput in die praedida deferre tenentur prailati uf-que ad tertium fpatium vi» fecundum beneplaci-tum domini archiepifcopi,&poftea, ubi fatigati eflcnt, capitulum ecclefiae Neapolitanae deferre te-netur. Quod cum delatum fiierit ad didam ecclc-fiam, & in altari reverenter itpofif„m . Hominus archiepifcopus vadit ad fedem fuam &c. Mttlta qttidem fttbjiciuntur apttd Chioccarcllttm deTefpe-rss folemniter peragendis, de tribus Matutinis in fifto decantandis , nimirum primo per capitulum , fccundoper Congrtgationtm Santti Apoftoli, acter-tio ptr Congregationem S.Joannis Afajoris, ac de Mjjfa folemniter pcr architpifcopum celebranda , fed hac omnia, utpote adpropofitum uoftrttm mi-nus neceffaria, brevitatis gratid pratermitto. Cete-rum leSorem velim monitum, fubinde me aliquid tnvtmffe divtrjitatis in Ms, Chioccartlli & inedi- t't0m SOSII, FESTI, ET PROCtJLI ETC. i7? tiont Afazjtchii, ftdhanc corrtttiortm crtdidi , i-dtoque pttjftm ftcutut fum. *99 J*m vero Chioccarcllus , eumepte feentns exeotamen Mazochius exiflimant, abunde ex illisRitibus pre-bari, miraculum litjutfcentis S. Januarii fanguinis f™ necdumpatratum fuiffe, dum hac anno 1337 fcri- CJm ' berentur. Cur cnim, ait Mazacbius pag. f 2, non modo in Tranflationis fcfto ullum * de fanguine * nul* Januarii vcrbum injicitur, fed nullo prorfus pcr ,um anni circuitim tempore de eo vcnerationi fidelium proponendo fit mentio? Potuitne res tanta praeter-iri fiientio ? Rurfum pag. $3 fic infiat: Ex his ve-rd fatis, arbitror , animadvmitur , ufque ad annum mcccxxxvm nonmodo ignotum fuifle fanguinis U-quefcentis prodigium, fed ne eflerri quidem in ea proceflione facrum cruorem , aut proponi ad ve-nerationem confueviffe. Autfi vero id tunc fadtum fuiflc pertendcris j fane dicemus, rei tants filcn-tium , (ibi praefertim, ubi id filere tninimi licuif-fet) fore ipfo liqucfadi cruoris prodigio prodigio-fius; nec ab ulio fanae mentis prorfus admitti pof-fe. Fortiter pro more fito loejuitur Mazjochius ;fed fortajfe non cogitavit, mnlta primo intnitn mira videri, qua , ttbi maturo ac fedato judicio expen-duntur. mitijit mirabilia apparent ar fatis credibi-lia. Qaapropter fingula expendamus. 300 Ex allegatis Ritibus meo ejuidem jndicio fanguinem rtfle probatur, facrum cruorem eo tempore nonfuif- Smfii e° fiportatum adecclefiam, ad ejuam SanSli capnt "m transferebatur: nam de ee pertando aejue Ritnsfuif- . ftnt prafcripti , tjuam de portando capite. Verum relitjua omnia/fi refle ejfent dedufia, non minus obflarent epocha , tjuam initio liejuefccntis fanguhtis attribuerefiudet Mazacbius, quam prebarent ,fan-guinem ante annum 1337numejuam fuiffe liqttefa-flntn, fdem enimfilentium de liquefcente fanguine M m • rc- m ; ACTA SS. JANUARn EPISC.» riptrttur m mtnumentis Ntnfolitunis iflius temtrpi rts quoiUefangHinem diutiquefieri confuevijfeexu fitntAtitmo eotpfo etUm tcmporc, quo fcriptores elZtTT ^ if^iHt ^ri fdo lu.. retieilorftudlofus,ut inteUigut, qttkm hepjfunt Meucbn rattoctnim. Statuit iUeinitium litslcf*. toorns ctrca mediumfeculi *rv, Jnterim noninL rto »Uum ccclef* Neapolitane decrctum feculo xiv <«/3cVj altqutd ordinatum eftde transferetido aut fiacnum venerattoni exponendo S. Januarii fangui-e'f*nMm ^'deeretum,in quoft mentio li. fartrepertctjrodtpa. Si nec ab ullo fan® mcntis adm tn poffe credat tale,flkntimn; nefcio, tma ra-tsone fanam fibi mentem vendicare vaieat. ntmsoftcndi. CatL^dlZit^ d'mt*'?»*>» M™ tur i itt aliis rjL. j """'fi™ V*> vicarii, aued multi fttKilibtts do- W'™ dederunt, & ex t,uo multa dedi num. cumemis de *1 f ^ * i 6\ In Ula buUa dtcernuntssr duodecim Jaugume per annum S. Januarii ftftivitatts, & Colkaaftve "y^ratjo quotidiana. Explicatur infnter, quo rttufinguUfeftivitate.r celebrattda, Mijfaqne &Of-fi Mm ccclefiafttcumfintperarcnda, utklcexpar* ZT, r eJf" l0V""di fidelium tus eratm Rtubus, quosproduxit Maz.ochius. /„ teta tamcnbulla nec de capite ntc de fanguine S. Januani fitmentie. Preterea in Uudatabulla rcd-dttur ratto, cur tot SanHi fiflhitates per anmrn prajcrtbantur , ac nonnulU tam folemnes , eatsue occafione multoprolixier de S.Januario fitfermo , qnam tn Ritibstsd Mazjtcbio ebjeflis, in quibusfo-(nmedtcitur, quid fingulis fit facitndum. rirbai-pja hue transfere : Cftm autcm inter martyrum SOSII, FESTI, £T PROCULIETC. a7s turmas gloriofiflimum antiftitcm Januarium, cxi-miis miraculis cxftrcnuc dccoratum , noftrum fen-tiamus efle primumpatronum , hujufque almaeci-vitatis atqiie ejus civium favorabilem defenforem , qui vciut fteiia matudna inter angelorum agmina irradiat, & pro clcro fuoque populo atflucnterde-precari ac cffundcre preces non definit &c. Aiiit & aliade Sanfii patrociuio jam data,fed nibildc fanguine liquefieri folite. Hac tamen fcripta funt . imegro fere fitculo pefl initium liquefaEli fangumit aAfazjtcbio ftatutum. 502 17/ ntagis mirttur Afaxjocbius, magifjut atttejas It-ptrfpiciat, nonemnia omni loco dicenda ejfe.af- 'ffaEitone feram magis recentia ttfiimonia , in qnibus de ca- ' pite &fanguint fit mtntio, nec tamen miraculum fanguinis commemoratur. In litterit Ferdinandire-gis ad Cardinalem Neapolitanum Olivtrium Carai fam, quibus rex petit, ut corpus ex MonteVirgU nitNeapolim transftrtndum curet,pro rationebte ailegantur Italice, quafideliter Latine reddo : Ut novit rcvercndiifima dominatio veftra, caput & de fanguine gloriofi fan&i Januarii eft in hac civitate: & novit infuper, quanta nomen illius fit in venera-tione apud huncpopulum,& quanta in ipfumfe» ratur devotionc , quamnos omni opcra noftra au-gcre defidcramus. Teta Epiftola ltalice eft inCelle-Sione Ms. Chioccarelli, & Latinam dedi ex Cdrac» ciolo num. 152. Advertat modb leUor, in Epifto-la Ferdinandi regis mtmorari fauguintm S. Janua-rii, ditt liquefitri folitum, ut certiffimis confiat tt-ftimoniis, uec tamen de liquefaElione fieri mtntio-ntm. In lattdata CoHtUioHe Ms.fol. 78 &feqq. ex~ flat Bulla Pauli Papd III, data anno 1*34 ,'t>ud bt* redibus Olivtrii Cardiualis Carafa conceditur jut patronatus in factUum S.Januarfi, quod Subcoiput vtcatttr. In hac autcm Bullafrequens fit mtntio dc M m 2 S. »7* acta ss. januarii episc. , s. Januario , aferiturqitt corporit ejus tranjlatio tx monajltrio Montis Virginis ad eccleftam Neapoli-tanam, ratio vtro tranjl.itionis bac datur; Qjjdd rc-troadis temporibus, cum poft martyrium & de-collationem s. Jaouarii epifcopi Sc martyris illius gloriofum caput cum fanguine, iaejus decollatio-ne colledo, in ecclefia Neapolitana , ad quam ri-te tranflatum fuerat, fummacum veneratione con-fervaretur j 8c propter crcbra miracula, quae inibi Altilfimus ipfius s. Januarii, ut pie credebatur, . meritis 8c interccfiionibus operabatur , maxima Chrifti fidelium ad didum s. Januarium devotio , & populi concurfus habebatur &c. 303 Tojfum addere BuUas Sixti V & Gregerii qttattdo fan- XIV: fcd, his mijfu, obfervo, votum , quod anno guis ccrtbjo- 1527 nobiles Neapolitani ftctrunt de conftrucndo kbM Itquc- ntvo st Januarii facello , nuncupatum fuijfe ante ^ ' confpedum reliquix ejufdem gloriofilfimi Pontifi- cis k martyris, videlicet capitis & fanguinis ipfius, iteratamque in voti formula deinde mentionemficm ri ejufdem beati Januarii pontificis & martyris , patroni, protc&oris & defenforis hujus civitatis; nec tamen in ea dici, facrum S. Januarii cruorem prodigiosi liquefieri folitum. Jam vero edicere di-gnetur Mazjtchius , anfilentium ilhntm omniurn de fangnine loquentium, non ittm de liquefaciione , ipfo liqucfadi cruoris prodigio prodigiofius videa-tur; an fanam mentem nolit agnofccre in iis, qui credent, fanguinem liqueficri folitum iis tempori-bus, quibus iUi fanguinem Neapoli confervatum ajferunt, prodigiofam tamen tjus liqucfaEtionem ta-cent. Ctrti de liquefaElione ttmporibus Ferdinandi regis, Pauli III Pontificis , & voti a Neapolitanis nuncupati confiat: ex diElisittm certum eft illorum de illo prodigio filentium. Ncque tamen ullum in ditte filtntio agnofcimus prodigium, quia non 0- mni* SOSII, FESTI ET PROCULI ETC. i7f tunia ubiqne dicendtfunt, & vu/£0 ngtafHnt, fMile pratermittMHtur. Nibilo maois uttum agnt-fcimus prodigium in filentio, quod attegat Maze-cbius. Unum , utjam dixi, ex itto refle probatur, eaputfine fanguine ad aliam ecelefiam eirca annum »337 transferri confuevife in fifto Tranfiationis, ac refern ad eatbedraltm. Ad ritus ittius tranjla-honis ordinandos nequaquam opus erat uliam fan-guinjs aut ejus iiquefaliionis facere mentionem. Nam.fi fanguis eo tempore folebat liqutfieri, id procni dubio notum erat omnibus, qui adejfe debe-banteapitistranfiationi. 304 Neque ex tranflatione folius eapitis fine eafutque eu Jangume tnferrt reEiepoterit, fangninem eo tempo- iam alias ft-re ant ignotum fuijfe, ant faltem nondum liquefic- »c/**&«'»' ri ccepife. Nam varia rationes movere poterant "?umklum Neapolitanos, quo minus vttttnt, fanguinem ad a-liam ecclefiam deferri, ibique pcrnoEiarc , ae po-Prtdie referri. Poterant timere, ne in tot tranfiatio-vtbns infortnnio aliquo amputta frangerentur, aut doio alicujtts cum aliis fimilibus permutarentur. Quacumque fuerit canfa non transferendi amputtas cum capite ,idem poftea in aliis eccafionibus fubin-de faEium eft. Hieronjmut Atmri* de S. ^inna lib icap. 4 pag. 131 refertmontis Vcfuvii terribile tncendtnm , quodcontigit anno iff98, relatum fi-militer a Falconio pag. 517. Arcbiepifcopus, ro-gamibus Ncapolitanis, ta de caufa piam fuppli. proctfionem ordinavit, in qua portatum fuit S. Januarii caput, non item fanguis. Rurfum anno 1707, mandante arcbiepifiopo, pinm fuppll-canuum agmen cum capitt S.Januarii in confpe-Elttm refuvii montis, fiammas eruEiantis, procef-fit, ut fubjungit Hieronymus Maria pag. 132, Fal-cor.ms pag. , r«,, uttrque non modo 'trtnc florens, fidnttrquc etiam verifimilittr ttftis ocnlatns. Qua-Mm 3 rat 42« ACTA SS. JANUARtt EPISC., rat modo Mawchint ratiottts, ob qttas captttfint fanmnt tultrint fupplicantts Neapolitani, & cur de fanguine non loqaantnr fcriptores laudan, dum ea narrdrunt; eddtmqut optrdfacile invtnict, »00 iefuijfe rationes, cur eircaannttm 1 infolamca*. putportaretur. . . 30f Nullam quoque vtm habet, ejuod att, ia fiietttittmque, totaiilaRittium (Urfiniantntm) collcaionc nul- cxquoargu* lumreperiri vefiigium liqutfaSti fanguims. Nam mmumfu- primg totam RitHMm Urfinianorum coRetlionem nut, detndc Ha„ vidit Mazechws, opinor , aut ctiam tibniZfni- Chioccarellus. Qua hie de ittis dedit, non multa ttous tnc } e4t}He _ ut mibidjferuit amicus Ncapoltunus, acctpta ex fchedis quibufdam fcriptura non admo-dum antiqua, quas habuit cx bibliotheca Branca-ciana. Jt fingamus tantifptr, totam Rituum col-ItSliontm ab iisfuijfe vifitm & examinatam; vel ficnihil inferre poterit Mauochius pro fiabtltenda epocha fanguinis liquefaBi. Etenim in emnibus ri-tibustoto fieculo poficrioribus nihilfimiliter invemtt defanguine liquefaBo, itno nihil etiam, ut conji-eio, totis duobus feculis poft Ritus Urfinianos.Fin-gamuspraterea, nihil in Ritibus Urfiniams decrt-tumfuijft defanguint S. Januarii ftatis temporibits fidelium ventrationi exponendo; vclfic nihil rnr-fum concludere poterit tentra liqucfaElionem. Po. terat tnim facer itte fanguis in pretio habtri & li-qutfctrt, ttfi ftatutis ditbus non fuiffet expofitus. Poteratttiam veneratienifidtlium exponi, & qui-dem e regione capitis, qttotiet vifum effet illis, quo-rum cnra erat commijfus. Ctrtum eft , confitetttdi-«es txpontndi, monftrandi ,aut transferendifitcrum SJanuarii fanguintm ,frtquenttr effe mutatas ,a-liafqut fuijfe fecttlo xvi, alias xvn , & alias dt-mumtfft hoc feculo. Qttart argumtntum Mav>-thii,qttod ex Ritibus Urfnianis defumit,prodefe * . • ne. SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 179 ' ttcrptit *d certam liqutfcentis primum famuimst-pecbam flabiliendam. Ajulth enim plus probaret, tpsam voluit ipfe Mazechitts, fi rhe probaret, li. quefaElionem non contigijfe ante annum 1337. 306 Audiamus tatntn ttiam, ejuo ratiociniee- ut efoch, ab vmccre nttatur, principium liquefaEii fanguinis S. '"Jhca rh»l Januarji non efefigtndum pofi mtdium feculi xiv, fut five annumcirciter 13f0. Obfervat cumaliis,Pri-mam tUtus miraculi mtntionem fieri in VitaS Pe. regrim, quam fcriptam probat aLupo deSpechiis ctrca medtttm fcculi xv. Laudatus autem Lubus, cujusverba dabo § zz ,fcripfit, miracultm Lc-fcentts fangumts jam cmtingere folitum , dum S. . Peregrtnus vcnit Neapolim, quod ilie vergcnte fe-culoxi evenijfe exifiimat ifigendum tamen ejfct fe-cuio xii,fi confiaret dtpartntibus S. Pereoriniin Vitaajfertis. Hifcepofitis, Mauochius bat c, fic rattocinatur: Lupus in Peregrini Vita tam iiti. quumidmiraculum credidit,utid pdtueritadqua-dnngentos (dtcamus potius ultra trecentos ) retrA annos retraliere. Qpod fiillud multo reccnrius an-no circitcr mccci. fuilTct; certa fenes reccntisini-t.i mcminiiTcnt, acLupum opportun^ dcdocuif-fcnt Non potuit igitur multi fcrius medio xivfe-eulo cxordium prodign contingere. Hoc certnm efi, noi. potuijfe Lupumfacile exiflimare, tcmpore S. Peregrtni ujitatum fuijfe prodigium liejuefccntis S. Januam cruorts, nifi longo tempore fuiffet conti.. ttuatnm. An autcm ctntum circitcr anni rcquircren-tttr & fufficercnt, ut iUe in ejufmodi errorem inci. dertt, fitamen in eo erravit, aliorum efio judi-cmm. Ege interim congeram antiquiora, «u.tpro-Jtrnntur, dc fanguine liquefaElo tcflimohia. T $XXII. 31tf ACTA SS.JANUARII EPISC. % S XXII. Mirabilfc S. Januarii San-guinis liquefadio & cbulbtio, cujus initium nequit certo af-fignari. %efiZ°isS. T.% ■*»"}■ S- J^» ccleltrrtMHM fine Janttarii A CP ,Uud > I*9* "ofr" quoque temporibtts adan-fanguinis nes fingules variis vieibtss repetifilet , phtrefqtte tton conjlat: babet tejies, qnam popnlofifima Neapolis incolas; Loquor de notiffimo iUo prodigio , .quo fanguis S. Januarii, duabus ampullis conclufus , prout vi-dtri potefi in figura pag. 827 data , liquefcere fo. Itt, effervefcere & tbullirc. Attamen difficnlter inveniri poterit, a qno fere tempore prodigium illud primum cceperit obfervari, cum nnllus in-notuerit fcriptor , qui iftitts miraculi exordium pofieritati commendavit. Vulgarem iUam opinio-nem, feu traditionem popularem , qud dicitur miraculum iUud contigijfe tempore prima tranf-lationis S. Januarii yfatld extunte fcculo iv ant ine-nntev, jam doEiiores Neapolitani, Chioccarellus, Caracciolus aiiique plures repudiarunt, eaquefatis refutata eft § 18. Epocham Maz.ochii fimiiiter non probari, licet minns a vero diftare videatur, mox efiendi $ zi.Jam veroprobare aggrediar, mira-cnlum ittud certb multis feculis contigiffe , & ve-rifimiliter multo vetuftius cffc, quam voluit Ma-zachius; atque hunc infinem antiquiora colligam tefiimonia. 308 Printum teftimonium profertur ex VttaS. Peregrini, cujus abographum, ex Ms. Neapoli-tano huc miffitm a Btttiillo, antc me habeo. In »/- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. a8t iUti VtH S. PertgritMi dicitur fmjft filitts MaU mcmoratur eolmi Scetitt regis & S. Mkrgttriu regitttt, cttjtts illud'» Vit* ViU data ttd x Jttnii, ibiqtte eerum matrimemum fixttm anno 1070. haqnccitm S. Peregrintts,pefi ZSmkctu plttrimas peregrinationet, dieatur Neapolim ve- leiz/ nijfi, ibitpte non jttvenis, fed vir obiijfe; adven. tns tjns mcrfqne figenda ejfent feculo x\t, fitlttm incboaro, fi vita fatis fideliter ejfet confcripta. Att-8or vero Vtu creditttr fcripfiffe eirca medinmfecu-li xv, vocatttrque nomine diverfimode fcripto Lu-pus de Spechiis, ant deSpeis , alids etiam de Spe-chio attt Specchio, &de Speio, prout Ttali nomctt Hifpanicttm diverfismodis exprejferunt: nam idem videtur, qui apud Nicolaum Antonittm in Bibliothe-ca fcriptorum fhfpania tom. z pag. nominatur Lupus de Efpeio, ubi dicitur patria Oriolanus ia regno Valentiae, doftorque Valentinae fcholse, fed inde in Italiam delatus. Maxjochius pag. $iexa-liisdocet, confilarium fuijfe & regiae camers fum-mariae praefidentem fub Alfonfo I. Sabbatinut ta-men tom. 9 p.tg. 123 afferit, Lupum fioruijfe fub Carolo III, id efi, vergente adfinem feculo xiv. Hac curiofiiis hic non examino , eumVUa S. Peregri-ni a Majoribus nofiris remifja fit ad xvi Novem-bris, ubi jeect/rtttiils inyirerJ.um ejl in aullorem. Inttrim ex diEla Vtta aferuntur fequentia , qua & legnntur in apographo noflro : Venit (S. Peregri-ms) Neapolim, quam veteres Parthenopem ap-pcllarunt, ad S. Januarii martyris quotidianum Sc infigne miraculum; ubi gcminae phialae vitrex par-vulae habent intra fe ipfius Martyris durum fan-guinem ficut faxum: qus cikm ad caputejufdem Martyris appropinquantur, fubito liquefcit fan-in illis cum aliqua fpumanti bullitionc. Qiii Martyr a mille annis citra jam migravit ad Do-«inum, Sc phial* illaeintad* perfiftunt. N n jc<) »8* r ACTASS. JANUARII EPISC., • 3°9 ChioccareUui, Cdrtcciolus & Mazjtchistt ctnsqae vuU agnofcunt, Vitam iUam non tam accurate fcribtam iJiZnTr 'P f Ht "" de *ffert" illiS P°Jflt "rt0s fMCrc-D"' ti cteptum ' hUm mihi1H0V'e «ullumefl, quin diSla Vitamul-fieerit tis f*»*lis *M erroribus fit fotdata. Hins non au- fim tx iUa certo concludere , tam ujitatum fuiffe feculoxii ante medium, ut alids ex illa fequere-tur, miraculum liquefcentis fanguinis, qudm in iUa fita injinuatur. Aliunde tamen nihil quoquc invtnio, quo fcriptorem iUum erroris aut ficlie-nis convinccrc valeam. Etiamfi gratis quis fufpim cari voluerit, Lupttm in vetu/lioribus de S. Pere-grino documentis nihil invenijfe de illo miraculo ; faltem crediderit , id tempore Peregrini patratum fuiffe, & nihil invenit de recentiorc initio, quod fatis mirabilc videri potefl^ fi tantitm fieri catptum fitfeculo xiii aut xiv. Etenim filentio omnium fcri. ptorum de initio difti miraculi verifimile fit, iU lud fieri ccepijfe feculo aliquo ebfcuro , quo nulli apttd Neapolitanos Jloruernnt hifloriographi, aut certepauciffimi, quorum firipta deinde fuerunt con-fervata. Dignum fane erat prodigium, cujusprin-cipium hifloriographipoflerorum mtmoria commcn. dartnt. 310 Si.quis modo confultr• voTutrit indictm fectilo x, xi, chronologicum , qttcm Mautchius Operi freqttcn-araw\,enii- tcr memorato prafixit, invtnitt aliquot hifiorio- {TttOS graph" Ne*Politanoi f""1' xiv, nuUos . Neapolifuc- fCCttl° " & x" : nAm r"* S- 4'banafii, qttam • rttni, alterutro feculo perperam figit, jam Jeculo lxfuit confcripta, utprobavi num. 258 fiq. Nulltu quoqut hifloriographut Neapolitanus mihi innotuit Jfeculo xpofl mcdium, Jive pofl Joannem diaconum, qui ix&xfeculo varia confcripfit. Fateor tamcn, mefludiese non indagdjfe, an nuUi prorfus trium iUorum ftculomm fuperfint hiflorici Ncapolitani, fid SOSn,FESTI,ET PR0CULI ETC. 185 fid cam curam aliis libenter relinqstere. Jam vt-ro ex data ebfervatitnt non ejitidem firma perftt po , nonnttUa tamen mihi oritnr fufpicio, nno ex ebfcuris iUis fecnlis miraculum litjfuefientis S. Ja-nuarii fanguinis fitri eapiffe , defcfluque hiftorico-rum Neapolitanorum, tjuorum fcripta fuerint con-firvata ,principium fniffe filentio involutum, plu-rtftjue deinde hifioricos, citm prineipium ignora-rent, non curajjfe lotpti de re Neapolitanis omnt-bus fatis nota. Augttur ntcumtjue ifia fuflrictb , quia cultus S. Januarii multum apud Neapolitanos «u-Elrts videtur feculo xi aut xii. Certe ecciefia mo-tropolitica , in tjua nt fitccilum tjuidem S. Januarii feculo ix aut x affignari potefi, nomen S. Januarii gtrebat feeulo xn > ut vidimus, ac deinde iiminx S. Januarii vifitaturos fe ejuotannis promittebant clerici, ejui gaudebant benepcio ecciefia Neapolita-na. Necdum primaritu nrbis patronns fuiffe vi-detnrS. Januarius vergtnte adfinem fecnlo 1 x,fed etiam tum primas obtinuiffe videtur S. Agrippi-nut, ejuantiim coUigipotejl ex fape iaudata Vtta S. Aibanafii, tunc fcripta, num. In beneficiofe-culix, ejno Neapolitani Saracenorum obftdiene cir-ca annnm 961 libtrati dicuntur, ut relatum tft num. 141 , turfum conjungnntur patroni Janua-rius & Agrippittus, fedjnnmrms jam praponitur. 311 Idem obfervo anno 11831» diplomatt Ser- & qnibus giilllarchiepifcopi, cujusciaufulam recitat Chioc- c'tlm S**?'1 careUus in CottcUione Ms. fol. cxi hoc modo: Au-doritate Dei omnipotentis, & heatae Mariaefem-per Virginis , beatorum apoftolorum Petri&Pau-Ii, 8c bcati Januarii Sc Agrippini, quorum patro^ cinio communimur, &aIiorum San&orum , quo-rum reliquiae in prxdida noftra ecclelia continen-tur &c. At in diplomatt alio tjufdem Sergii,da-U Mno 1187, qne indulgentias largiturin cott-Nn 1 ff 2*4 ACTA SS. JANUARII EPISC. fecratioHt ecclefit S. Gregerii, folitts Januarii, ut fatroni , fit mentio. ClaupeUm ex Chioccarelli Colltttione fubjieio : Audoritate Dei omnipotin-tis, & beatae Marias femper Virginis , 8c (an-dorum apoftolorum Petri & Pauli, 8c beati Ja-nuarii patroni noftri, & beati Gregorii ( cujus nem-fe ecclefia erat) & Sandorum omnium , quorum ibireliquiae recondits perhibentur, fibi milericor-diternoverint relaxata. Similiter in diplomate, quod *nno 1-238 dedit Petrus archiepifcopus, beati Ja^ " ' nuariipontificis 8c martyris patroni noftri fit men-tio, nec alius memoratur patronus. Pro fequenti-bus feculis nuUum efi dubium, quin S. Januarim primarius fuerit Neapolitanorum patronus. 312 Si modb caufiam invefiigare velimus ,ob fatrtmtttpri- quam S. Januarius obfeurioribus illis feculis, nU mlrHm X ' XI *Ht X" ' f"3*' f" Pr'marius Nca-vonefj t Polit4HorHm patronus, nullam inveniemus magie Neapoli. verijmUem, quam quod illis temporibus manife-fla magis , cjukm ante , patrocinii fui cceperit da. re indicia. Etenim corpus eottmpore erat Beneven» ti, cum multa aliorum Santtorum corpora ejfent Neapoli, ut hac exparte alii non pauti viderentur fuperiores. Inter hos etiam eomplures erant, qui ecclcfiam Neapolitanam epifcopi uUmiuifi, .tveram, ut hac quoqtte de caufa vidtrentur praponendi. I. taqne non facile aliam invtnitmus rationem, qui S. Januarium ceterispratultrmt Neapolitani, quam quod credtrent fe habere praeipua protcEiionis ipfius indicia. Interim aut nulla autpauciffima fanationum beneficia, aliaque id genus miferis praftita illis fe-culis innotuerunt, ut vel paucijfima contigerint, vel adpofierorum memoriam nonperpenerint.Hac igitur omnia vehementem mihi ingerunt fufpicio. nem.fanguinem S. Januarii mirabilifua immutatio-ne & tbullitione illis tcmporibus lequi ctepiffe,»/- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 28 < htjue prodigio untom in nnimit Ntnpolitanornm natam tft dt SanSo fidnciam, quantam deinde femper habnernnt, tjuamtjue haElcnut attxijftm i-git videntur, quam minuifft. Habet (indiofus ic lierfive fufpicionem five conjeiluram meam dein-ttto ctltbtrrimi, multifque jamficulis continnati, prodtgn tn fianguine S. Januarii, quam Inbens br,,. dentum omnium judicio examinandam fubjicio , Jntertm] credere ntqutt, tjufmodi fanguinis S. Ja-«uani prodigium contigifft ante fecnlnmx, etuo A-(U b. Januarii fcripfit Jtannes Diaconus. Nam jAnonymtts auElor, tjui Homiliam de Miraculis S. Januani feculo viii antineunte ix compofnit ,pia. ne dtfutjftt offlcio fito ,fi cum ttliis miraculis con-ttnnnm tllud de fanguint ebulliente non fcripfiiret. St vtro pojlea effet faRum ,minime de cofilerc de-bttiffetjoannes DUconus ,five in Chronico, ftve in Jiuis S. Januarii aut Sofii. 311 Quidquid porrofit dt conjtElura iUa , ac 75, /Sw*, dt tpocha illatam Utifumpta, Jaftculo x ufrt FuufySZ* ad xiii extendi fere pojftt, certum efijeculo xv,lttt tellhnomum fcrtpta crtditttrPitaS. Peregrini, notiffimum fui/fe SiU mtraculum liquefientisjanguinis S. Januarii, iilutU vii' tpte tofeculo commtmerari, uonut nuptr inchoa-tum, fed ut vetuflum & notttm. Apud Chiocca* rtUum m Colleliiont Ms. rtcitantur verba nta Silyii, qui anno 1458 fitmmum adtptus eft Ponttficatum, diElufijue Pius IIex Commentariis ad Antonn Panhormita librum de DiElis & fa-^ rtgis siiphonfi cap. 42 tjuos anno r4f 5, x Kaltndas Maii, Neapoli abfihtos ait Chioccarellus. Ea huc transfero: Vcllem audilTe, quidnam dixc-nt Andreas, ubi Panormum rcdiit, vifo rege. f go cftm hinc abiero, fi quis me roget, qu« a-pud Neapolim , fcilicet digna mcmoratu, viderim; quatuor in primis refpondcbo , Ncapolim fcili-N n } cct iZ6 ACTA SS. JANUARII EPISC., cet fplendidam urbem, falubritate aeris, portu, templis, sdibus , agris, equis , armifqueapud Italiam nulli fecundam: arcem regiam, quam no-vam vocant, amplitudine formaque cunftasfu-perantem, muitafquerarsmagnitudinis naves; qus-que maria fulcafle aliquando memorentur; Secui talia quadrent, Alplionfum regem adjiciam. Et quinto Ioco , fi quis audire petierit, facrumillum D. Januarii cruorem , quem modo concretum , modo liquatum, oftendunt, quamvis ante annos mille ducentos pro Chrifti nomine fit effufus. /-ftud ts£nc* Silvii tcftimonium adducnnt etiamTtt-tinnspag. 87 , Caracciolttspag. 257 , Hieronjmut Maria de S. Anna lib. 1 cap. tS ;jedbreviter tan-tiim. Maz.ochius pag. {1 pofteriora etiam verba recitat, obfervattjue, inter mortem S. Januarii, & tempns , cjttoilla fcripftt oEneas , vix intercurriffe ctntum & quinquaginta annos fupra millt, licctil-le mille & ducentos ponat. Vera eft obfervatio. At tton ftuduit tAZneas accurate imjuirere , epuo anno S. Januarius martjrio coronatus fit; ideoque facile eidcm condonandum, fi rotundo ufus numero ad quinquagenta fere annosaberraverit. Necdum pri-morum feculorum gcfta ad exaSIam chronotaxim erant rcduEla. Hinc longius etiam aberrat Appen-dix primorum AElorum num. 4, ubi SanEius di-citttrpajfus circa annum Domini ducentefimum vi-gefimum, uti etiam legitur in antiquo Ofpcio Nea-politano aprtd Falconium pag. 148. Non infirmatur igitur prolatum tcfiimtnium ex qualicumque illo tr-rore chronologico. j 14 Ejufdem feculi eft Angelus Cato, philofo-Angeli Ca- phus&medicus patrid Sttpinas , qrtod oppidum e(l ttmis ,Joatt' pripe Btneventum. Ediditille anno 1474 librum nisBaVt. PandcElarum medicina Matthai Silvatici Salcr-rrego/t, 1 dedicavitque Ftrdinando Aragonio regi. In Epi- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 187 Epiftola antem prafeminari agens dt rebns infignibns Ntapolitanis, aVmfanguine S. Januarii, tefte Chioc-carello fol. 91 , ita lotjttitHr: Quid dixero dc D. Januarii martyrif fanguinc, qui Neapoli fumma cum rcligione fervatur?QiiaBmiracuia noftrotem-pore Chrifti cultoribus oftenduntur, quae fint hoc vel magis fpeciofa, velmagis evidentia ? Durcfcit abiente capite, quod &idcm fcrvatur in aedc mctro-politana Ncapolis. Quoticstamen capiti oftenditur, liquefcit, proinde atque eo die fuerit corporc efFu-fus. Eodemfecstlo xvadpnem dccurrcntc floruitjo-annes Baptifta Fregofus, ante dux Cenuenfu, deinde epatria ftia pulfits, & aliquoi librornm fcriptor. Ex hujus Opere de Dillis &faEtis memorabilibus lib. 1 cap. 6 hac afert Gazjella pag. 84, Sabbatinus tom. 9p'g• 12 f ,&plures alii: Alirandi fanguinis mcn-tio, quae fuperius cft fafla, impellit, ne fangui-ncm praetereamus Januarii martyris, qui Bcneven-tanus epifcopus fuit, Neapoli (imo Puteolis) pro Chrifti fide capite muldatus. Diverfis igitur tcm-plis conditum caput, fanguifque ejus ampullacon-dufus, quo die pcr urbcm folemniter feruntur, fanguis, qui in pilam indurit, ciim in caputincidit ( mirum didu, fed taiflen vcrum) liquefcittotus in ampulla, non aliter quam tunc, cum primum, csfo capite, ex Martyris corpore dcfluxit. Cum autem a capite disjungitur, in fphaericam formam ut antea erat, durcfcit. Id etfi fatis patet, nos tamen, ut certius rem intelligeremus , eoiflm , qui in re praefcntes fuerunt , intentifque ocu-lis diligentes fe fpedatores prjebucrunt , tefti-monium haberc voluimus. Ita ille de miracuto di-ligenter inquifito -,fed vtrifimiliter errat, dttm di-cit ,diverfis templis caput & fanguinem fuiffe con-ditum, tjuod apud neminem invcni ; & faltem fifjumi ficttlo fiiEium irn eft, 3f5 288 ACTA SS. JANUARTI EPISC., jij Laudatifiripttres aliiampmnejbugrtphi Anonytnt ttiam refernnt, Jangttintm S.^fiiuarii liptidttm ° ' * fitifie faEltem anno 149 f coram Carolo VllITranm corum rege, tjtti tunc Neapoli degehat. Falltim re-ftrtur ab autlore Gallo, ejui verifimilitcr prafent fuerat, & eerte fylo fito Gailieo fiatis injinuat, iis ttmporibus fie ficripfijfe. Gazjtlla Robertum GaguU num nominat, de quo dubitat Caracciolus pag. 1f 7, Verum Gaguinus Latine fcrip/it, non GaUice. Chioe• cartUtts tam in Ms. CoReEiione, ubi affcrttextum Gallicum exeunti fieculo xv conformem , quam in jtrchiepifcopis Neapolitanis pag. 31 o, infinua:ficri-ptortm tfft anonymum, cujus librum his verbis af-fignat: Hoc fa&um affirmat liber quidam de re-bus Gallorum, Gallico idiomate editus, ab Ano-nymo colleftus exvariis audoribus , qui de rebus Gallorum fcripferunt, cui titulus eft : Le Mi-* miroir rouer * hiftorial de France , qui Parifiis excu-fus eft anno MDxviin folio. Liber autemispe-nes nos eft. Refert porro ilte fcriptor , Carolum ' VIII anno 149 f, die Dominico, tertio Maii, quo ce-lebrabatur feflum tranfiationis S. Januarii, i»«r-fuijfe faerofanElo Mijfit Sacrificio in ecclefia ca-thtdrali. Tum addit GaUtcefqua reddo Latine: In hac ecclefia oftenfum fuit regi caput & fanguis prsdidi S. Januarii, quae dignae admodum lunt reliquiae , magnique faciendae. Nam fimul atquerex erat ante princeps altare illius ecclefiae, tradita ei fuit Yirgula argentea ,utmemoratum tangeret fan-guinem ,qui lapidis inftarerat durus: Verum, poft-quam tantifper fupra altare erat pofitus, continuo coepit incalefcere ac molleicere , acfi fuiftet fan-guis recenter i corpore vivcntis hominis emiffus. Hinc multi proceres Galli aliique de populo ve-hementer obftupuerunt, quod tatn nobile vidc-rent miraculum. 3'* sosn, FESTI ,ET PROCULI ETC. 316 HitroHymMsMariadeS.Anndlib.icap. fnUam faf-6, relato boefado, txvirgnla argentta , ejua rex im » fanguinem tetigife dicitur, inferre nititur, am-pul/am eo tempore mn fic obferatam fttife , ut a-periri non pofet, credidittjue, virguiam a rege infer-tamfuife ampulla, ut ita duritiem fanguinis ex* pleraret. Veritm non necefariofic explicanda funt verba fcriptoris GaUi. Forti folitm voluit , virgtf lam regi traditam fuijfe, ut illa ampullam claufam pofet attingere, ac vtrttrt in varias partts, tpto ampulla motu, fi fanguis maneret immabilis, dn-ritiam haberet perfpetiam. Laudatus Hitrvnjmut ptg. iftex Juhani Paferi Diario Als. adjungit, faugitinttH S. Januarii auuo ucnxcvi liquidumin-itar aquxfuife vifum,dum circumferebatur cum capite a fupplicantibus tempore infirmitatis Ferdi-nandi II regis Neapolitani. • 317 Joannes Francifcns Picns , Mirandulado* minus, nepoftjne celeberrimijoannis Pici Miran- JgJJ™^ dulani, varia fcripfit circa annttm 1 500. Exejus m libro de Fide & ordine eredendi hae producit Chioc» ' cartllus in Collefiione Ms. pag. 9 3 : Adfcrvantur Neapoli in Campania Januarii martyris reliquise: adfervatur & in vafc fanguis, poftcjustrucidatio-nem pi4 colleChis, qui c regione membrorum po-fitus, ebullire quodammodo incipit, & liqucfic-ri, atquc ad priftinam vcri fanguinis fpccicm rc-dire: femotus autem Sc alio collocatus, in dcn-fum cruorem coit coagulaturque , tamen retincns formam, quae cruori multis feculis effufo conve-niatj doncc iterum reliquiis ipfis, argentei thcca reconditis, ex adverfo rcponatur. Ncc id quoque fcmper evenit: nam dum regionibus illis aliquod imminet malum, vcl turbatio impendct, minimc liqucfit, fua iila quietc vcxationcm portcndcns. I-ta incolae longa experientia didiccre. Ego mcis Oo octi- Henrici Kormanm, Cardinalit Baronii , 250 ACTA SS. JANUARH EPISC., oculis cruorem illum, qui concretus & teter fua natura manct, objedu capitis rubefccre, liquere , &ccu ebullire vidi, perinde acfi c venis tum fuif-fet emiilus. Vidi, inquam, mcis oculis, & ratio-necomprehendi>operanaturs fieriid minime pof-fe: teftatifiimum enim apud philofophos, a formx privatione , quod aiunt, ad habitum ejufdem re-ditum non dari. Et qui non credunt, experiri pof-funt, fi cruorem, ubi coierit, 8c poft menfes a-liquos, ne annos dicam , in terram pulveream-que maflam reda&us fuerit.ad fanguinis formam; &,ne de verbis calumniam faciant, fi non ad for-mam, ad fola tamen accidentia formatn fequentia, ruboremfcilicet, fluxum , &reliqua reducerc pof-fint. 318 Scriptorem ctiam Gcrmanum addncit Sab-batinus, nimirum Henricum Kormannum in libro dt Miraculis mortuorum pag. 4 cap. 24 , undt r<-citat fequtntia : De S. Januario Beneventano e-pifcopo, Diocletiano & Maximiano in Chriftia-nos fsvientibus , Puteolis gladio percuffojcgitur, quod ejus fanguis , qui in ampulla vitrea concre-tus aflervatur, cum in confpedu capitis ejufdetn Martyris ponitur, admirandum in modum colli-quefieri & ebullire perinde, ac recens eifufus ,ad hsc ufque tempora cernitur. Id etfi patet, nos tamcn, ut certius rcm intelligeremus, eorum, qui in re prxfentes fuerunt, intcntifque oculis diligen-tesfe fpeAatorcs prsbuerunt, teftimonium ha-bere voluimus. 319 Cardinalit Baronius in Annotatis ad Jtlar* tjrologium xix Scpttmbris dt todcm miraculo ftc loquitur: Porro inflgne ac perenne miraculum fanguinis ejufdcm S. Januarii, qui, cum ampul- vitrea concrctus contineatur, liqucfcerc tamcn & fluere perinde, acfi rcccns effet cffufus, fspe coa- SOSn,FESTI ET PROCULI ETC. 191 Confpicitur, non cjufmodi cft, ut unius vcl alte-rius hominis tcftimonio comprobetur, fedita ma-nifeftum, ut ipfe Zvlartyris ianguis affidua mira-culorum operatione, vocibus quibufdam , velut. Abelfan»uis clamans, peruniverfum orbem Chri-ftianum intonet. Idtm in Annalibus adannstm niem. 6 ita fcribit: Veriim S. Januarii corpus, longum poft ambitum, tranflatum demum Nea-polim, ob ingentcm atquc frequcntcm miraculo-rumoperationem mira illiccelebritate colitur, cun» ab omnibus, tum prsfertim a civibus tanti Pa-troni gloria exultantibus, ejufque bcneficiis jugi-ter perfruentibus. Viget ibi infigne illud & peren-ne miraculum fanguiais ejufdem Martyris, qui in vitreaampulla aflervatur. Nam cum alias idem fan-guis concretus atque durus femper maneat; ta-men cum primum ad caput Martyrisadmovetur, quafi vicino illius , coronS, martyrii decori, 1 as-tatur afpcdu , & fontem, unde manavit, intelli-gens , eo recurrcre, unde fluxit, exoptet, illuJ. quc iterum animare feflinet, veluti morae refurre-Aionis impatiens; protinus liqueficri, moxfluere & cbullirc, maxima omnium admiratione confpi-citur. Cujus tantae rei non unum aut alterum tc-ftem producam, c&m tota Italia, 8c totus, ut i-ta dicam, Cliriftianus orbis teftis fit Iocupletifll-mus, cum haec in regia & ampliflima afliduc fiant civitatc, ad quam ex totius orbis partibus con-flucre hominum multitudo foleat. Hatlenus Emi-ntntijfimus Annalium fcriptor, cujus certe tcflime-nium mnltis aefuivalet. 320 Sabbatinus pag. 117 preducit locum btni Jomnit proiixum tx Epifioia P.Jtannis Rho Socittatisjc. R,Jt * fn . habitis concionibus, fcriptis libris, geflifejut officiis celeberrimi, ad P. Silveflrum Petra-SanOa , fuit quoque Optribus notiffmum, Obftrvavit ille O o 1 anno I9i. acta ss. januarii episc. , ™»o 16lifoiitummiraculnm, ci*m Ncafoli coH. ctoms habuijfct per Quairageftmam. Adcrat tum tngctts multttudo principum ac nobilium virorum. C*m vero iterumanno iff4J Neapoli pradicaret, ebnnutt, ut extra tempus.quo omnibus oflendi-tur, facrum cruorem cum alitjuibus intueri lice-ret. Quid autem in privata illa contempUtione acctaerit, Jjc exponit: Itaque, aperto oftiolo, per fcalas evafimus, fadoque uno alteroque Sacro, dum focii, qui plurimi adeffe cupiebant, omnes convemunt, facrum Martyris caput, veteri ar-gento illius os referente inclufum, & loculamento, quod pone aram eft, aliateatis miniftris, accen-honons erg6 funalibus, depromitur , atque in cornu altaris dextro collocatur. Mox eadem re-ligione venerabilis ampulla, quas argenteo ac fa-benrimi fado in ferculo fufpenditur, ex iifdcm ex-• imitur, fuperque finiftrum cornu ex adverfo ca-pitis deponitur. Adoratis facris pignoribus, Deo-que demifse invocato, qui mirabilis eft in Sandij fuis, propitius ut adeffc vellet, afTuigens cgo, ampullam ex ferculo eximo(nam idetiam fascfle Cardinalis voluerat) & plurimis, qui excleropo-puloque aderant, Sociifque praefcrtim dilieenter oftendo. 311 Sanguis erat non aridus quidem , fed con-cretl,s'1uaiis> fed4emittitur veni, poftho-SST ras ah<'l,as. adcflrc «™<»«it, non ita vitro adhas-rens, ut, inclinat& in hanc illamve partem am-pullil , non diifiueret, nec vitrurn obvelarct, fcd totus fibique conftans moveretur. Rcpofita am-pulia, procidimus omnes in genu , tacitifque vo-tis pro fuo quifque fenfu Deum precati fumus. Paulo poft ego ampullam itcrum in manum fu-mens, fanguinem jam quadaintcnus fluentcm o-mnibus oftendi: nam inclinata in quamJibet par- tcm sosii jfesti, et proculi etc. 295 tem latera omnia faoguineo obdu&a velo vide-bantur. Id ubi omnes contemplati fumus, iteruin argenteo fuo in ferculo ampulia fuipensa, ad fa-cra patronorum Neapolis pignora, qux difpoii-tis circumquaque loculamentis in co facello ma-gnifice aflervantur , ingredimur.... 322 Luftratis facris pignoribus , Deoque ma. fm&iivem gnifice collaudato,cujusamici verc nimishonora- tique-ti funt, ad aram revertimus, an fanguis Januarii fcentm ' jam flueretac ebulliret, contemplaturi. Nec fpe falfi fumus. Colliqucfadus jam crat, uno alterove grumo nondum omnino diluto , qui tamcn fpe-dantibus omnibus colliquabatur, circum cmican-tibus bullis, palcaquc, dc qua prsdixi, fatis con-fpicua. Igitur in genua itcrum provolvimur omnes, Martyrifque auxilium apud Dcum pofcimus. Tum ad ofcula furgimus & precatorios globulos certa-tim de more admovemus; donec, cutn pietati 0-mnium abunde fadum eflet fatis; nec mihi quid-quam amplius explorandum eflet, relatis fua in ar-maria facris pignoribus,difccflimus. Haec ,utfim-plici narratione complexus fum , ita plani accidif-fe, nec me fcicntcm fallcre , (aniftc juratus affir-mo. Viderint pervicaces hsrefeos magiftri ,contra quos robuftiilimam miraculorum phalangem infti-tuis , quanam fronte contrahaec ftare , aut illorum impetum impreflioncmque fe rcfutarc poflc confi-dant. Si nos viforcs , & quidem diligentiflnnos , aut ccecutire arbitrantur, aut mendaces; veniant i-pfi & videant: nam qui,ut vetcrisRomanae magni-tudinis rudera in Urbe, & naturae miracula Putco-lis aut in vicinis Baiis contcmpientur, quotidie a-gminatim peregrinari nondubitant, cur harc Dei admirandaexploraturinon vcniant ?An ex illoium gcncre funt, quibus olim indignabatur Sionius va-tcs, qui nolunt intelligere, ut benc agant ? Cura-O o 3 mi- 294 ACTA SS. JANUARII EPISC., micorum Dei reliquias, quas Deus admirabili ar-canaque fua potentia honorabiles facit, ipfi odio plufquam Vadniano perfcquuntur ? 323 Multa aliorum tejlimonia eongejfit Chioc-trium eiiO' eartBus in CoUcUionc Ms.,qua nccejje non eft 0-rm , mttia huc transferre. Pauca tamen ex nonnutlisbre- viter excerpo. Zenobins Acciaiolus Ordinis Pra-dicatorum in Oratione, ejuam in laudem uriis Neapelitana habuit anno 151 j , ita loquitur 1 Qiiod enim praefentius, aut quod manifeftius mi« racuium efle poteft, quim quod is cruor, quem duratum priiis in Ccras modum coadumque vide-' mus,fimulatque ad capitis fui conipedum per-dudus eft , liquitur , exilit, emicat, aeftuat, eflfer-vefcit &c.Janus Anyfius Ncapolitanus in Carmi• ne ad S. Januarium ita leliorem alloejuitur: Noftra qui fpe&as tacitus ftupcfque, Obviam faflum ut caput eft recifutn Longa per fecla egclido cruori, Fervere pinguem Sanguinem, ut fervcnt lauces aheno Igne fubjedo &c. Thomas BoxJus Eugubinus de Signis Ecclefia lib. 9 cap. 8: Nemo non fcit Neapoli adfervari ampul-lam fanguinis S. Januarii. Illa quotannis publica fupplicatione nobiliflimae dvitatis defertur ad lo-cum, in quo eft caput Sandi. Ubi ad illud appro-pinqu&rit, fanguis concretus incipit efFervcfcerc , & cunftis videntibus ac ftupentibus ebullit &c. Ncefnto omittere locum, ejnamvis prolixum, ex Ludovico Granatenfi , piijfimo fcriptore Ordinis Pradicatorum, nimirum ex Catechifmo ipfius in Symbolum fidei , prout il/e Latini redditus eft a Francifco Manroceno Brixitnfi epifiopo , lib. 2 fol, 221. 324 Chioccarclius locnm ita rtcitat: Ineadem SOSII, FESTI.ET PROCULI ETC. 29, Italia fatis notum eft miraculum fanguinis S. Ja- LutoM nuaru Loco emm a Neapoli diftanti fex miilia paf- Gramenfn fuum nic gloriofus Martyr jugulatus fuit, ubi qua> dam mulier, pietate adduda, humi fanguinis a-hquantulum illius Sandi collegit, & in ampulla confervavit, ia qua Sc nunc confervatur, & ita durus, ut fi lapis cffet. Et quotannis primo Sab-batd Mau hujus Sanfii caputquodam lococivita-tis Neapolis collocatur, & in folemni procefllone per totam civitatem deferturhaec ampulla, in qua llle fanguis durus exiftit: qui ubi ad Jocum advc-nit, ubi Sandli caput eft, corarn omnibus liqucfit, ita ut, quod ita durum erat, liquidum fierj & mo-ren in ampulla, 8e fputnam cmittcre cernatur, non ahtcracfi tuncdeSandi capite exhauriretur. Etita omnes congregati & fociati idem caput & fangui-nem liquefadum in proceffione dcferunt, & in fuo folito loco reponunt,- qux eftmajor ccclefia Nca-polis, in quadam parte, ubi multa Sandorum cor-pora funt. Et fanguis in fuo Iocopofitus, a fuo ca-pite fcjundus, iterum durcfcit. Et non folum hoc die ad id ftatuto; fed quotiefcumque apud fuum caput ponitur, iterum funditur ita , ut didum cft, fcilicct mover! confpicitur, & in fanguine nonnul-1« paleas, quae cum fanguine ab illa pia fcminacol-lcdte fucrunt. Neque confentanetim eft, ut hinc difccdat Chriftianus, Sc divinae providentix amo-rem 8c benignitatcm nonagnofcat, tum ut fuos Sandos honoret (cum tam multis annis p6ft, ex quo fandus Marty» eum fuapaflione honoravit, hocmiraculo illum Sandum honorat toties repc-tito, ut itaillc Sandus magis honoretur) tum ut incrcdulos miraculorum illuminct & vincat, cum noc tam notum 8c manifcftum fit. It* ratiocinatnr dotlrma pictat equc celeberrimns Granatenfis. 52 j Mitto Albcrtttm Pighittm, vartajne poe- ma- 296 acta ss. januarii episc., Frmcifii de mata a Chioccaretlo colletla. JJtmm tamtn tx hifct Petris,Jtdii txhibto , e/uod tfl Francifci de Pttris, Ntapolita. jant La- uiUgHm doEloris , qui ftrmontm dirigit ad infide-' lcs, eofijuc fic alloquitur: Nondum credis Arabs, Scyticis quin barbarus. oris Confngis ad vera rclligionis iter ? Alpice, palpahsec, ftat longum poft Martyri» aevum Incorruptus adeft & fine tabe cruor. Im6 hilaris glifcit, confurgit, diffilit, ardet Ocyor; extremae eft impatienfque tubae. Perfidus an cernis, capiti ut cruor obvius, ante Frigidus & durus, fervcat 8c liqucat ? Cautc vel afperior, vel fis adamantinus Afcr, Sanguine quin duro fponte liquente liques? Eadem efl mtns Julii Ctfaris Capacii, ex cujus Hi-floriaPuteolana cap. 11 hec vtrba recitat Hiertnj. mus Maria de S. Annapag. i^ytO praeclarum fanfiarum reliquiarum miraeulum! Acccdant hs-retici, explorent, obfcrvent, ftupeant, & fidem Catholicam miferi ampledantur. Januarius adpro-bandam fidem unusfatis cffct. In ejus fanguine o-mnium fanftorum Martyrum fanguis vidctur cffe concretus. Liquatur fanguis, corda liquentur ne-ccffc eft. Motus in fenguine divinitus excitatur, quid tandem infidelium corda ad Roman® Eccle-fix vcritatem & pictatcm non cxcitantur ? Jta qni-demilli refle & pib. Nec dubium efl, ejuin infide-les quicumque , five ethnici fint five harttici, tx tam manifejio totiefque repttito miraculo occafiontm habtrt vahant vtram ftdem amplcEiendi, rcdeun-diqut ad Ecclefiam Cathtlicam , »'» qua ejufmtdi miracula aliaque plura ctiam noflris temporibus patrantur, modb audirent Apojioium Rom. 12, vel-/entque non plus fapere, quam oportct fapcrc, fed fa* SOSII, FESTI ,ET PROCULI ETC. i97 fipere ad iobrietatem, 326 MabillontHs in Mufeo ltalico torn. 1 pag. MJnllonii , & 106narrat, fe anno i68f invifijfe ccclc- rem t.wun fiam cathtdralem Ntapoli, & de facello Thefauri Malh. vxf°* ita loquitur ; E regione exftat magnifica S. Janua-rii capella, Thefauri appellata, eximiis ex ®re fta-tiiisquatuordecim, aliiique multis donariis magni-ficis exornata: ubi caput S. Januarii cum duabus ampuiiis, inquibus aliquafacri ejus fanguiniscon-Creti portio affervatur. Hic fanguis ad pralentiam eapitis colliquefieri videtur , ampulii ea parte , qna fanguis naturaliter in fubjedam ampuJJ» par-tem cadere debet, fufpensa. Mifla interim una dusve, dum fanguis decidat, celebrantur : fi non liquefcat, prodigii infeufti loco habetur. DifpHcuit Neapolitanis, tefle Hieronjmo Maria pag. 163, modus , quo explicat Mabillonius liquefallionem fantuinis : illum tamcn utcumtjuc cxcufat, qtied vidcatur confudijfe modum, quo fanguis S.Joan-ttis Baptifla exponi folet & colliquefieri. Hoc cer-tum efl , aperte errJtJfe Mabillonium, fuoque erro-re effer.iffe , ut evidentia miraculi obfcuretur illis, qui ejus rtlationem legunt. Neque enint ita um-qttam exponuntur ampulla fanguinis S. Januarii, ut pars vacuaftt inferier, aut fanguis decidere pof-ftt in partem vacuam. Non oportcbatvirum erudi-tum de re tam gravi itu leviter affirmare, que non ttoverat, aut comperte habcbat. Neque tnim am-pttllas fanguinis umqnam vidit Mabillonius, ntc fatis tnq.ii/ivit, quo cxponantur modo. Verum non unicus ille efl error in iis , qua fcribit de ecclefia cathedrali Neapolitana :fed & alios fefiinantis ca-lami lapfus in paucis illis invenient Neapolita-ni. 327 Majores noflri, Henfchenitts & Papebro- Henfchcnii thius, anno 1661 ,dtu Martii ,fanguincm S. Ja- & Pa/ebre-Pp " nua- (hii' *5>8 ACTA SS. JANUARII EPISC., auarn * ««,« Mphis expojitum vidcrunt, i & Itgcntcr obfcrvurnnt, «fc IB tf™» fieretextra tentpus confuctum, mcnprafcMtbus. Rts tot* *b Hendema ZTn , Kntittnt inlitteris, fc^ ZfXfirtf fl ' finppuejimiliter d Papcbrochio ^dSSSZ rs Ms., ac detuum annotatain Diario Neap.uL no Ms.,,« ontnes funguinis S. Janua* fiuones confertbuntur. Tritus illis locis dlutur ius P. Godcfridus Bclga, Henfchenius «imirul. ro & Papcbrochtus praterjefuitas noneinanteJm P. Phtlomartnum .fratrem archiepifiopi Neauoli um provincialem CapucinorumciTplurZ^. jufdcm Ordinis , ejuibus & feculares aliZt L mtnos Belgas addit Henfibenius. Hic /einl Ta pergit : Ccrcis in altaribus acccnfis J abus anobilibus prdatis ,]anu. 4 t bui & acanonicoapertefunt,& juflus flIm CUB1 p. Daniele f Papebrochio ) acccdere, ut fanednS «ncretun, yideremus. Delatus deinde ad altaTad iatus Ep»ftoI«,& caputadJatus EuangeliiTLffl UO.fumus m fuperorigraduflcaere. VkiimifS fanguincm moverii, liquefieri & accrefccre Sul dtt, fanguinent fibi fociotjue ofculandum exhibL tum, ac omnibus aiiis. Qttod Papcbrochius exa. 3tus, ut,&alia nonnuiiaannotavU, itafiribem- fcrculo mcdiante , caput & fanguis afTcrvantur Hmc promptus primdm fanguis, q„i non JJJ mn.no durus mventus, ut pafllm aflbiet j fcd inftar arcns ccdcbat, cim phiaC movcrctur 7 um t clufiim argentco herma; caput fi.it in cornu Euan-geij collocatum, mitrlque & ornatu pretiofo o? quibufque indutum, Deinde ,d cornu lJ33ff dua- SOSn,FESTl ET PROCTJLI ETC. 199 duabns phialis magnisfupcr argenteam mrgns mo-lis remonftrantiam ( fanguis,) qui orantibus pau-latim fadus eft fluidus: itaque nobis oftenfus pri-mVn, dein ceteris, qui aderant, omnibus, ac rur-fum nobis, quando etiam ebullire vifus eft. Poftea repofitus in facrarium,denuo induruit,fed ad tpe-Aaiidum dcnuo induratum vocati non fuimus. Cum ktc relatione optimt cengruit Diaritem Neapolita-ttttm, tebi de fitcccjf* htc breviter Jtalice ItgttntHr , tjne ad vcrbum Latinafacio : FaAum eftmiracu-lurn : verumtamen inventus eft diftus gloriofus fanguis aliquantulum liquefaAu*; hoc tfl, non 0» mnino dttrus , at dixit Paptbrochittt. Nam, tttitt ditto Diario anvotatttm invenio , alit/ttando durnt, aliat dtertffimtts, alitjuando ex parte litjuefaElus, alids totus liejuidus fuit inventus, nimirum ab an-no 1 <5*9» 9U0 Diarium illud fuit inchoatum, & nobit magna exparte txfcriptttm. § XXIII. Novum Tlicfauri faccl-lum cx voto conftru&um. HAElenns accumnlavi tefiimonia, ex quibus li- Pefte graf-quet ,fitii^uintm S. Januarii prodigiis elarnifi Jav,e mna ft ab aliquot faltem feculis, etiamfi nequeat dici, 1SZ~I' qno primitn tcmpore initium habuerint illa prodi-ia. Authres auttm addtifli , exceptis pofteriori-us , fcripferunt, dttm prttiofus ille fanguis ftrva-batur in antiquo Thefiutro , de cujus fitu & innova-tione five d. corationt tgt $ 20. Nunc vero prittf-quam ad rrcentiora accedam , agendum cenfiti de amplo pretiofoque fiseello, qrtod novum Thefaurum vocant. Pcftis Neapoli fevire ctrpit anno 1526,ut \am dixi uum, ij6 ,taque favirtptrrcxit iifiptt ad . Pp 1 an- annum *CTVS- JANUARri EPISC., r»,ut ctvitaspatrocinioS.jLJvZZlZ? nnncHbatuL */t NoapolitHH,. noTmZ LtsT' firsttre faceBum. CoUeflioHc Afs. Cbi.Jlr^t l^lZV* ronymum de S. Annu lih f?** latuc transfero. P'15 1 * Janlarii Adnec!„n7ini. MI>XXVn » die ™enf« sr fultonbus ejufdem populi, conErea.tii anT. l svtr t ; "n?cm",,iqtl5bl,s «"o-eiscum piuvialibus , 8c hebdomadariis «im cortis A- fc cumcirca ipfam ecclefiam devote Rr __■ SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 28 < 330 Et demde afcendentes ad altare majus,i- vovntdepo. bidemque depofitl * didd reJiquia , dum celebra- vere fecuui-rftur Milla dcvot* ejufdem fandi'Pontificis 8c amproco». Martyris , prasdidi magnifici domini elc&i, geni- gjjjmdcJa' bus flexis, moti fervorc devotionis & rcligionis, *'?/.Vepofiti ad honorem 8c gloriam fan&e 8c individuce Trini-tatis, Patris & Filii 8c Spiritus fanfli, fponti venc-runt , 8c obtulerunt cidsm metropolitanae ecclefi®, prafcntc ibidcm reverendo domino Donato,epi-fcopo Ifclano , vicario reverendiflimi domini ar-chiepifcopi Neapolitani, induto pontiflcalibusve-ftibus 8c ornamentis, danare de pecuniis publicis hujus civitatis Neapolis ducatos undecim mille , videlicet ducatos mille auri in auro * hinc ad an- *al.mndosi num unum, a praefenti die in antea numerandum *, anno pro tabcrnaculo facicndo venerabilis Euchariftis +"/-n«mc-& Sacramenti j 8c alios ducatos decem mille de ca- raudo$ rolenis, ad rationem carolcnorum dcccm pro quo-libet ducato, finito dido primo anno, ex tunc& infra * annos dccem, videlicct anno quolibetin fi- * al. tunc nc anni ducatos mille de prafatis carolenis, pro lutt* facellofub invocationeejufdem beati J.inuarii pon-tificis 8c martyris, patr&ni, protedoris , 8c defen-foris hujus civitatis, aidificando 8c cohftruendo, feu conftrui faciendo, k dotando dc ipfiuspccu-niispcr ipfos dominos cleAos , & alios, qui pro tempore fuerint in hac civitate , cxorando * divi- *al. ad exo-nam clemcntiam , ut interccflionibus & meritis i- randam pfius bcati Januarii dignetur ipfa divina demcntia pro fua pietate & mifericordia liberare eandem ci-vitatem, & in ca habitantcs protcgcre 8c defcnfa-rc*, 8c a pcccatis , & morbo epidemix, fctt pe- ♦„/. Jefen-ftcj & ipfam civitatem reftituerc in priftinain fani- dcrc tatcm tam animas, quatn corporis. tfljut 3 31 Qiios ducatos undecim mille , ut fupra %iftr„tio fe-promiffos, promiicruntfolvere in pace, tali qui- »« 'fj* ftt Pp 3 dcin f"tur*- » «/r 3i01, ACTA SS.JANUARTI EPISC., valione d«Iaratione & rcfcrvatione S qu6d in peipe- tuum dominium, adminiftrado ,gnbrrn,£io ,&to-tum regimen, tam in fpiritualibus , quim in tenv pon.I.bus, ipfius facelli, feu capellx, ut fupri, as-dincandas & dotand», 8c tam in conftruendo, Sc expendendo pecunias; nec non prafentatio 8r con- * ,nnhvw!, nrmatiocapellanorum, & amotio ipforum, fi con-contigent tingent*, fitin perpetuumin tnanibus & poffe i- pforum dominorum eledorum , tam nobilium quam populi hujos civitatis,qui pro tempore fue-nnt ; & fitexempta&Iibcra ab on-n: fup-riore, «c * al meadaA ^,lbet^"^«OHe etiam ordinaria; 8c n.illus ^mendoth habeat, fe *de ipfa, tam de fruAibus ac dote,& bonis ipfius impedire, nifi dumtaxat prsdidi m». gnifici domini eledi tam nobilium quim populi hu-jus civitatis, ut fupra; &fimiliterde difto taberna. culo, quod tabernaculum prasdidum, utfuprlfien-dum, fitin poffe didorum dominorum eledorum, & quod reverendifllmus dominus archiepifcopus wcceffores , qui pro tempore fiierint, in pcrpe-tuum non pofllnt de diAotabernacuIo aliquo mo-do difponere, nec dc loco ad locum afportare, fed ;c®P"m petpetuum ftetad opus,& honorem Dci, 8c dictorum dominorum eleftorum nobilium , & populi hujus civitatis Neapolis utfupra &c. 3 32 J*m verb panca obfcrvanda. Primb vo-Ohfcrvatio- dcdt tx Ms. Chioccartlli, qnia nonmtlla vitio-ncsmtmuUa: st.tmprcffa vidcntur apudHitronjmumMariam, rv tjuo lecttoncs variantcs ad margincm annotavi. Stcundo obfervo, votumtffc duplex.extendiquead anttos unaecim ; primo autcm voto promitti jd fa-ctendum tabernaculum mitte ducatos aurees fquales hodie apud /M/«Zccchini vocantur, aut Un>-ari ,fi fiterint extra Italiam cuft)pofi annum fiolvendos ; ftcundo voto promitti fequtntibus decem annismil-lt aucatos, m finefingulorum amtorum foivcndos j SOSlT, FESTI, ET PROCULI ETC. ?fl$ vtn attrtos illos, fed de Carolcnis ttqttivalen-tes decem Carolcnis. Norunt Neapolitani Caroleno-rum, qui etiamnum ufitatus apud ipfos eft argen-teus nummus , valorem , & fic facile inteUigent, quanta fuerit fumma voto iUo promijfa. Tertib ob-fervo, promiffionem non fuijfe fatlam cum Hla con-ditione, ut folitm fuerit exfecutioni danda, fi pe-fiis cejfaret; fed abfolute , ut ea liberalitate pe/lis ctjfutio obtineretur. fcrumtamen illo anno 152 feqttenti etiam toto continuata eft lues , imo &bel-•lumgrave acceffit a CaUis , qui anno t^iSma-gnam partem regni Neapolitani occupdrunt, i-pfamque Neapolim diu obfederunt, ut apud bifto-ricos pajfim narratur, tftriim preces votaque non femper ftatim cxaudiunt Sanfli, jufloque Deijudi-cio flageUa fubinde continuantur,non obfiantibus vo-tis. Hoc etiam obfervatione dignum videtur, toto *»»<> 1527 & 1^28 fanguinem S.Januarii jletife durum & immotum, prout teftantur Caracciolus P*g- » ? 7»&Joannes Dominicus Putignanus in 0-pere de redivivo S. Januarii fanguine part. 2 cap. xi, ubi ait: Conftat profc&o, per duos intcgros annos continenter immotum pcrfeverafle, dimota etiam, quse frccjuentior efle folct, quadam eli-quationis inchoationc. Contrd in prima txpofitio-nt anni 1 5 29 , nimirum nynfe Afaio, fanguis cum omnium latitia liquefatlus cfl, peftifque eo anno cef-favit, uti & bellum in rtgno Neapolitano ,pact inter fnmmum Pontificem & Carolum V imperatorcm compofita. 333 Qmd caufa fuerit, ob quam faceUi confiru- tattfa verifi-flio tamdiufuerit dilata, ut folum inchoata fit an- m:lis diiata rto 1608 , nuUibi accuraie expofitum reperio. Di- coufiru-tunt quidem varii fcriptores , continuos bcllorum j™"'^ motus, quibus ajfliftum fuit regnum Neapolita-nnm, obftitijfe, qH0 rninks confiruElio facelli potue- rit 31tf ACTA SS.JANUARII EPISC. % rit inchotri ante annnm i5o8. Ath*c ratio tim videtttr mihifufficere: ntque enim contimit bcll*. rum motibns agitatum fuit regnum Neapalitannm ab aunoi J27 ufyue ad iffo8 ; fedpace fatislon-ga gavifttm ejl fub regibus Hifpari*. Quaprouter dilattonis caufa mihi videtur petend* ex ipfd voti qualitate. Etenim non voverunt certo aliquo tem. porefaceBi conflruFlionem inchoare; fed per annts dectmjingulis annis dtptntre ducatos mille aicon. ftruendum aliquando ditlum faceilum. Hocfidciim tcrfaElum credidcrim. Fctum , citm pofl dectnnium ptcunia coileEia ,five dtctmducatorum miilia.non vidertntur fufjtccre pro amplitudine & magnificen. tia facelli , quod miditabantur exflrttere ; dilata fuerit exfiruEIio, utfumma accrefceret, fivc quod pergerent fingulis annismiilt ducatos autmajorem etiam fitmmam eum in fintm dtponere., fivc quod exfpcElarent tempus opptrtunum, quo ingenttm pe-cuuia vimfimul expendert valerent. Certe non exi-ftimavcrim, voto fuo defuiffe Neapolitanos, fid u-nice diftuliffe conftruEliontm, ut facellum magnifi-ctmius exfurgeret. Itaqut non diftulerunt votum j fed voluerunt, ut accrefcertt pecunia ex voto depo-Jita, ut ea ingenti incremento auEla utiliits expen-derttur , ut ipfe rti evtntus abunde docet.. _ . 314 Primns magnifici itlius facelli tahisanne fZTJll 1 ^0 8 • d** vi i Julii, pofttus efi per Fabium Mt-Zo S rMtA' ,Pf"PHm Calvtnfcm, ejniOElavi, Aqntt-iUndque tna- WV*' *rch"Mc*P0 Ntapolitano & S. R. E. Cardi-gnis n*h vtcariam navabat optram , cum hae infcri» ptione in unolapidis latere. Divo Januario, D. A-*forteAC- fpremo * , D. Agnello, 0. Thomse , cajterifque preno tutelaribus , Neapolitana civitas, fsviente vi pe-ftis,anno mdxxvii faccllum vovit, wocvm fe-cit. In altero latere : DivoAthanafio, D. Scvero, D.Euphebio, D. Agrippino: Paulo V Pontif. Max,, SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 305 Max., Philippo III rege, Odavio Aquaviva S. R. e. Cardinale archiepifcopo, Jo. Alphonfo Pi> tnentello Bencventanorum comite prorege. Tuti-HMt, cttjus Opus impvejjitmejl anno 1633, recitat elatas infcriptiones,fttbdittjue adtficatum ejfifaccllum informam crucis, longumpalmas 148, largum 94 palmas ; fitoqttc temport expenfa fuiffe ducatorum millia centum & quadraginta pro decem millibus , qtts ex voto fuerant debita. Mttltitm excreverat fitmma expenfit ,quando anno 1645 imprtjfum e(l Opus fitpe laudatum Antonii Caraccioli, in quo pag. 271 hac lcguntur, ab editore Bolvito verifi-milittr addita: Sed omncm prorfus cxccdit ma-gnificentiam, extollitque ad fummum Neapolita-norum in beatumPatronumpietatem auguftum il-lud 1 non appellabo facellum, fed templum , nunc ipfi xre publico eredtum , quod Thefaurus dici-tur , & jure , cum futurus fit conditorium prctio-iarum civitatis tutelarium, atqueadco ipfius Pro-topatroni reliquiarum.... 335 Occafio ejus sdificandi peftis fuit, qux fumptibu; annoMDxxvn civitatem omncm populabatur. E- n jus fxvitiam non nifijanuariipotentiamitcmrcd-dendam arbitrati Neapolitani, voto conccpto ,in cjus honorem facelium fe cxtrudluros promifc-runt: itnpenfamque fiatuct unt decem millium tan-tutn aureorum. Vertente poftea anno oftavo hu-jus feculi, primaejus xdificii fundamenta ritu fa-cro jada fuerunt. Fuitque tantx molis architedus Francifcus Grimaldus (ineodem Opere pag. 17 Francifcus Niger vocatur ) noftri Ordiais (nimi-rum Clericorum regularinm Teatinorum■) faccr-dos, ob pUira Romz, Neapoli, 8c alibi a fe con-ftruda xdificia celeberrimus. Molis hujus ichno-grapliiam, duplicem tholum, columnas, ftatuas, tuni cx xre, tum cx marmore, fculpturas, pi-Q.q du- icd ACTA SS. JANUARTI EPISC., oiirarutn varictatem & elcgantiam, libcnter hii chart» infcrerem, fi opu, ipfum cx toto pcrttflum fuiflct. Spero, quod mihi ncgatur, ab aliopcrfi-cienuum , quibngillatimcunaa deicribat. Id nunc tantum , 8c cum piafedorum teftimonio afTerere poffiim, ha«2enus, quando Idlicet ad ejus orna-■ tumincumbitur, & varii adhuc artifices in eo fu-dant, fupra bis centum quadraginta aureorum mil-co.imPenfa Quod Neapolitanorum ma-gnincentia, pioquc in fandum Civem fcpatro-aum obfeqiuo tribuendum eft. CbioccartlUs in CoU M,.nc Ms.fo 121 ait.- Neapoiitani cives, voti ilhus non obliti, fedejus mcmores, diebusnoftris anno mdcviii facellum illud erigere coeperunt, 8c contincnti ferie profequentes, in eo adhucexpen-derunt aureos circiter centum quinquaginta mil- ctfi huc ufVe nonfit penitus abfolutum, 8e extrema maniis impofita. ■h. t/, . 3jjg Ex "bnnde iiquet, inoentem bectu ZXfeT ""fr»'» Vodstnno ImZ 47' PJ?11*- 'ft, impenfam cfe munificentia civiuiis Nupolttam. In PttUis conventis § 24 recitandis, dicttttr ctvitas expendtfe dncatorum trccenu miUia, attrtorum opinor,q«os Zecrhinos VoCar,t. Non 0. mmno hifce confentiunt fcriptores noviffimi, qui fc-culu nofiro flvruernnt. Nam Hieronymus Maria de S. Anna Itb. 2 cap. 1 j ajferit, expenfa fuife ultra qmngenta ducatorum miUia, eique confeutit Palco■ mnspeg.Uz,dicensexpenfefuifeultra quinocnta mithe fctuorum vel fcutetorum, ut vocunt. Ncque tmm tit&onynus videtur inieiligere ducatos aureos, qui Ium Ungan aut Zeccini vocantur , fid dcccm Curofmorum, quales fuerunt promifi in voto, & fo tdem autfere tdem uterque dicit. Addit uteroue, ™£~plank perfcilumfuijfe fuo tempore , quia, mquit Falconms, altarc pnnceps necconftrudum cft, pjjppphflhh SOSIT, FF.STI, £T PROCTJLI ETC. 307 eft , prout fuerat dcfignatum. ConfpeSum apjldit magpifiti hujus facetti , fcalpro Neapolitano ex-prejjitm , oculis letlors/m hse objicio. Prolixior e-jufdem defcriptio videri potefl apud Hieronymum de S. /inna lik. z cap. 1 f , ejui ibidem etiam ob-firvat, in dido facetto prater adituum facerdotem , duodecim ftrvire capettanos , ex quibus nnns efi thefanrarius. Eodem te/ie, patronatus factlli eflpe-nes eivitatem, a qua eliguntur duodtcim deputa-ti viri primarii, qui ejus adminiftrationi prafunt per biennium ihabentque adminiflresfibi fubftitmes. § XXIV. Padta conventa inter ar-chiepifcopum & civitatem de reliquiarum expofitione: eo-rumdem tranflatio in novum THefauri facellurn , diligens confervatio , annux in pro-ceflionc tranflationes. OUando conflruttum erat nobile S. Januarii fa- PaEla bncr eettum, ae S. Januarii aliorumque Saniiorum arcbiepifio-reliquia in illud erant transferenda; citm in illo facello omnem auEioritatem per depntatos fuos pof- ,Mm fideret eivitas Ntapolitana, nonnulia funtortadif-ficultates intcr civiiatem & archiepifcopum , qui tunc erat Eminentiffimus Afcanius Filomarnuts , S. X. E. Cardinalis, de futuris rtliquiarum expo-fitionibus, aliifqut ad facellttm & reiiquias fpeflan-tibus. uid amovendas hafee contentiones interpe-fnit fe fna auEltritate Inneccntins Papa Xptrnun-Q^q a tium ?o8 ACTA SS. JANUARII EPISC., tittm futtm tsEmilium de jilteriis , tttnc Camtri-ttum epifcopum, quiptftta ad fnmmum Pontifica-tumfuit cvcttus, diElufque Clcmtru X. Jteqnt, an-ttquam fieret reliquiarum in uovum factllum tranfi. latio ,formula paEli compofita eft, diflinEla fexde-eim articulis, in quos utraquepars confenfit. To-taformula edita ejl apud Hieronymum Mariam lib. i cap. 16, mibique etiam tranfmijfa AJs. Nea-poli. Cum autem paEla illa conventa conducantad accuratam notitiam habendam de expofitione relim quiarum S. Januarii, capita cb maxime conducen-tiahuc transferam ex Italico Latine reddita; a-lia vero brevi folum compendio infinuabo. Primus articulus folum eontintt divifionem fupelleElilis ar-gentea. 338 Secundus articulus ordinat expofitionem de exportm- reliquiarum S. Januarii per totam OElavamfefti dis reliquiit tranflationis , quod celebratur Dominicd primd TrSSSo- MaU' dt haChabctP.™ diila °a"va; Fiat"" visSfannj- P0^0 fandti/Hmarum reliquiarum S. Januarii, o-rii, mniumque aliarum, in facello novi Thelauri, ex- cepta tamcn prima die , qua prxftatur obedien-tia, dida pastor. bonus, Eminentiffimo domi-no, futurifque pro tcmpore fideliiTims hujus ci-vitatis archiepifcopis: illaque die , quae primaeft Odavse, dubebunt ftare expofitx in principe a-raccclcfiae cathedralis: 8c tradi debebunt tam fan-ftifiimae rcliquiae capitis 8c fanguinis S. Januarii, quam omnes aliae, mane Dominica prima Maii circa horam decimam aut undecimam (nimirum more Italico , id eft, paulo poft quintam aut fex-tam matuiinam, utloquimur in aliis regionibus , & in nonnullis etiam Italia provinciis. ) Tradido haec ficri debcbit capituio , 8c reliquiae refcrenttur ad Thefaurum hora vigcfima quard, id efl, me-did fere horapoft oecafitm folis,Jivepoftfeptimam vt- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 309 vefpertinam. Mttntnt igitur expejiu adhorasfa-cile duodecim. 339 Tertius articulusagit defeftivitate xixSe- inOSava ptembris, ejufqiee Oliava, ut feqnitur: In fefti- fcjlivitatis vitate S. Januarii menfe Septembri reliquiae capi- me,1f" fe-tis & fanguinis Sandi, uti & alios omnes, debe- tte,nhrU> bunt ftare expofitae in principe altari ecclefiae , tam die feftivitatis quam omnibus aliis di&e O-Savae, debebuntque tradi capitulo, ut fupri , ho-rl duodecima Italica ( id eft, poft fextam mattt-tinam tempore ttquinoElii) poft cantatam Miflam folemnem civitatisin fupradido facellonoviThe-iauri; debentque poftea ad vefperam, faltem cir-ca horam vigefimam quartam referri ad Thefaurum. 340 Quartusarticulus docet, quid agendumfit infiftoDe-in die Commemorationis exftinSii anno 1631 in- cembris: i-cendii montis Fefuvii, five xvi Decembris, ejuo il- tem de aliit lafeftivitasceiebratur, atcjuc ita habet: Die Com-memorationis Vefuvii tempore matutino & be- ne mane debebunt tradi capitulo, ut fupri, cdm fanguis 8c caput San&i , tum omnes alix reli-qui®, ut in majore altari ecclefias exponantur , ubi manebunt expofitx , donec dominus Cardina-lis archiepifcopus celebraverit Miflam: & fietpro-ceflio , dabiturque ab Eminentiflimo folita bene-diftio in altari majore, quemadmodum illam da-bit in reditu proceflionis Sabbato, quod prasce-ditprimam Dominicam Maii: & poft pradi&a re-ferendae erunt reliquiae in facellum Thefauri, ibi-que ftabunt expofitx per reliqnum didae diei. Qxin-tus articulus habet, tradendas ejfe capitulo omnes relitjmas, excepto tamen fiinguine S. Januarii iquo-ties archiepifcopus ritu pontiftcaii celebrat in ec-clefia. Sextus habet, cttput & fanguintm S.Janua-rii , qttotics circumfertur in agmine fupplican-tium, geftanda tjfe a canonicis "ttti eb ufquefue-Q.q 3 rat 11 o ACTA SS. JANUARII EPISC. * rat obftrvatum. Stptimus docet ,tjuotiefcumejue ca-pitttlo caput & fanguis S.Januarii aliaque rtliquia funt tradenda, id faciendum effe a Thefaurario vel capellanis Thefauri prope ejufdem Tuefauri portam. 341 OElavus articulus ordinat, ut quoticfcum-ad reliqttrat que reliquia referuntur ad Thefaurum, fuis ftngu-S.J.iwtarii u locis reddantur, locaque illa claudantur clavi-earkwque buSj quas habet Eminentiflimus Cardinalis archie-cxpofitiones p;fcopus & fiddiffima civitas. Nonus doctt, per- miffurum archiepifcopum , ut fanguispoflit expo-ni in facello The&uri, quoties erit neceflarium ; per fbrmam quadraginta horarum : idefl, aliquot diebus confequentibus, donec quadraginta horis fue-rit expofitus, ut to tempore preces fundantur afi-deiibus. Decimus& undecimus nihil habent de re-liquiis. At duodecimus docet, a quofanguisS.Jz-nuarii populo debeat tflendi, dum in altari aut in fuppiicationibut cfl expofitus; nimirum , dum in fummo altari txpofitus efl, eflenditur ptrcano-nicum ab archiepifcopo deputatum; in fcdilibus (nobilium curias intellige, ad quas portatur ina- fmine fupplicantium) ubi femper folebat oftendi domino Cardinali, &ab archiepifcopis dcceffo-ribus, eo abfcnte, oftendet primicerius capituli , eoque etiam dcficiente, unus cx canonicisin dir gnitate conftitutis. 342 Decimus tertius articnlus committit capel-ac tranflatio- l*nis Thefauri portandam umbellam, dum fanguis nesIpcihmti- S. J&nuzxninproceffionibus efertur. Decimuiquar-bus. tus promittit, civitatem continuaturamfubfidtapia , in OEiava S. Januarii menfe Scptcmbridarifolita. Decimus quintus thefaurario, aut cappeUano The-fauri, pro temport ptr civitatem depntato, commit-tit, ut 0Hend.1t rtliquias in Thefauro, quando id fieri ibidemdebet. Demum articuio xvi civitaspro-teftatnr , fe non atia ratione inpaElailla convcn- SOSII, FESTI, ET PROCULIETC. 3 t i M confentire , tjuam nt non impediat tr cnltns S. Januario debitns, folitnqne fint procejfto civitatis per vices ad cnrias nobilinm. Declarat praterea , noUe fe ttllttm inftrre prajndicium rationibns, tjua innuunt, utramtjnt fantli Januarii Oftavam in /'-pfo Thefauri factUo celebrandam tffe , prout fa-tlum eft in antiquo Thefauri facello , fid etu, ubi vifum fuerit ,exponere fe poffe coram fummo Ponti-fce. Subfcripfernnt: A. Cardinalis Filomarinus ar-chiepifcopus Neapolitanus. jE. de Alteriis epifco-pus Camerinus, nuntius Apoftolicus. Deputari fa-celii & thefauri gloriofi S. Januariialiorumque fan-dorum prote&orum fidelifiimae civitatis Neapolis: Annibal Capuanus pro Porta nova, D. Antonius Gattola pro Portanova. Fabricius CapiciusBozzu-tius pro Capuano, Thomas Caracciolus pro Ca-puano. D.Fabricius Macedonius pro Porto, Jo-annes Francifcus de Alexandro pro Porto. Joan-nes Baptifta Spinellus princeps S. Georgii, pro Nido. Carolus Roccus, princeps Terrae Padul» pro Montanea,D.CamiIIusSanteIicius proMon-tanea. Andrcas Nauclcrius pro fidelifllimo populo. Fafta hac notantnr die 2 Maii mdcxlvii Nea-poli. 343 u4n eadem die etiam faEia fit tranjlatio re- Caput & liquiarum ex antiquo in novum Thefituri facellum, fanguis Sats-eerte edilere ntijuto. Falconius pag. f 14 tranjlatio- lii'« novtm ntm dicit perallam dit xm Aprilis ejufdem anni, ^ejaurum fed ftne uila probatione. Hieronymus Maria itb. 2 cap. 16 refert tranflationem ad annum 1647 , & ante palia conventa, fed nullttm defignatdiem. Eruditi Neapolitani, e/ui ipja patia conventa cum aliis docttmentis huc tranfmiferunt, folt 1^4 ita fcribunt: Itaque anno mdcxlvii pofiriJic Kalcn-das Maii folcmni pompa rcliquiae facri capitis 8c cruoris cx Thcfauro vctcri in no vum tranflau- funt. Sc proccjfione ^ xxyiI Septembris, eoque tempore domim dc-circumutat dm.e„ter adverterunt, an omnia obfcwa- rentur fecundum paila, jufferuntquc in ^a referrt per notarium. Hocautem fiverum eft , 0,mjfajuc-rit proccffio ordinaria ptr urbem menfe Maio tam anno 1647, quo procedcre debcbat die iv M*»f*T» anno Atmalim exiflimare, errajfc lauda- tum fcriptorem, citm verifimile non fit, omijjam fuitfe procejfionem biduo pofl palla confirmata ,tn quadeputati pro civitate confenferant, nc proccjjio percivitatemimpcdirctur.Futritilla,opinor,pnma proceffio extra ordinarium tcmpusfatla, quam PM-coniuspag. ? Hinflitutam dicit in grauarum aUto-nem dcfeaatis in urbt tumultibus populartbus} non veroprima ordinaria atempore tranflatarumtn no-vttm Thefaurum rtliquiarum. Ceterum fiq»,s nofle cupit, quorum pmtrca Sanforum rtliquu ,n eodem SOSII, FESTI, ET PROCULIETC. 31 ? Thefauro conferventier, confulerepoterit Optes Uh-tUti Hieronjmi, qtei i/Us lib. z c/tp. 17 rat, Hti & plttrittus indnlgentias in iHo facctto fi-dclibtes concejfas cap. 18 ,moniliacttn[iamej*e pre-tiofam ejtefdem fupelleElilem cap. ip ,ac demttm cenfits annttns expenfafijtee cap. z o : netpte enimfas cfit hifce me inharere. J4 % Propiis ad nos fpeElat cnra diligtntijfima, Tefiimoni-caput & fangnis S. Jnnuaxii eonfervantnr, ne *mdezmt qma fraus poffit obrepere. Hunc in finemconducet 'xccllentiflU cognofcereperfionas, quibus ea cttra efi concredita. I- mis' taque huc transferam authenticum teflimonium do-mini Hiacynthi Frate , qui a feeretis efl excdlcn-tijfimis dominis ad gttbemationem Thtfauri depu-tatis , eaqut de caufit optime novit, qua tefiatur. Teflimonium illud ex Italico fideliter Latinumex-bibeo : Teftor ego hlc infrafcriptus excellentiflim® Deputationis Thefauri gloriofi S. Januarii fecre-tarius, excellentiflimos dominos deputatos ad gu-bernationem didi Thefauri numero efle duode-cim. Hi eliguntur ab excellentiflimis nobilium fe-dilibus , duo pro fingulis. Illorum gubernatio du-rat duos annos, k quotannis ab unoquoque fe-dili ftatutis temporibus creatur deputatus novus , mancnte femperaltero , qui anno praecedente fue-xat eledus. Eliguntur autem menfibus Fcbruario, Aprili, Oftobri & Deccmbri uniufcujufque anni, cxceptis tamen illis,qui funtex platea fideliflimi po-puli, qui manent, prout difpofuerit Elcdus populi. 34^ Claves armariorum , in quibus confervan- tjniper vicet tur tum facrum capnt gloriofi protedoris noftri C0*Jerz>ant S. Januarii, tum gloriofusfanguis memoratiSan- »tenentur ,id eft, fingulas pro quolibet armario VuirJchSi abeminentiflimo domino Cardinale archiepifcopo, jum S.mli & ali® pro quolibet armario ab excellentiflimo do- reliquia. miao Deputato Thcfauri. Curaconfervandiclaves.; R r habe- 314 ACTA SS. JANUARTI EPISC.i habctur per vices: nam clavcs fumuntur I do-jnino Deputato feniore illius fedilis, ad quod trans-fertur caput Sabbato praecedente Dominicam pri-mam Maii, cafque accipit; dum eo die fub ve-fperam aperitur armarium , fanguifque gloriofus memorad fandi Patroni extrahitur , tradente eas dominoDeputato, qui pracdi&atn finit curam. Ille deinde vefperi claudit armarium eodem die , fer-vatque didas claves ufque ad Sabbatum antc pri-mam Maii Dominicam anni fcquentis. Si autem finire debeat adminiftrationem fuam, claves tra-dere debet coilegae Deputatp ejufdem fedilis, qui fafta novi eledjone, fenior cft in adminiftratio?, ne. Hic autem di&as claves tcnere debet, donec completus fit annus, ufque ad vefperam Sabba-ti fupradi&i: qua die eas tradere debet Depu-tato feniori fedilis fubfequentis. Hoc modo tranf--euntclaves a Deputato ad Deputatum,& a fedili ad fedile: femperque & inviolatc ha:c metliodus obfervatur. Neapoli xnjunii 1754. SnbfcriptnM trat: Hyacinthus Frate Secretarius. Tum addi-tttr teftimonium Liborii Caporre, notarii Neapo-litani , ejni declarat, D. Hyacinthtim Fratc tuifle & efle fecretarium prxfentcm excellcntiflima De-putationis Thefauri, & demum efle taicm, qua-lem fe aftcruit. 347 Jam vero, utintelligant exteri , ejtti politi-Quidftnt fe- cam adminiftrationtm nrbis Neapolitana ignorant, Uiiia, ad quid Jint iilt fcdilia , ad ejtta per viees fanguis S. Januar» tjttotannis defertur, pauca vtniunt obfer-S.jJuarii vanda. Nobiles Neapolitani, tjui partcm habtnt in adminiflratione nrbis politica >, diviji funt inejuin-ejue fedilia, incolis feggi ditta, ■ tjua etiam curias aut tribunalia nominari poffunt, fed malui anti-tjuo nomine fedilia vocare. Singula atttem [edilia amplam habm attlam, in ejna iHornm fedilium , nobi- » ' . . > • » - sosn, FESTI, ET PROCULl ETC. tiobiles ccngrtgantnr ad agcndum dt rcbtts ttd fc fpeEluntibttsj fingttUejite r.omen babent a loce vi* cino, dicHMnrqitt fcdes Capuanae , Montanex , Kidi, Portus (tutty ttt ttliqni loqnnntnr Porti ) & Portx novs: Italici di Capuana,di Monta-gna, di Nido , di Porto , di Porta-nova. Sttttm tjHoqttc ftdilt habet populns, qtttmadmodttm & duos ex illo Dtpntatos pro adminiflrutitnt Thtfauri S. Januarii. Plnra de his videri pojfnnt apnd Pom-pejum SamtBi in Opere Italico dt Ntapoli , cui titultts efl : Ilguida de Foraftieri , eap. 9, vela-■pud alios fcriptores Neapolitanos. Mihi fatis cjt paucis indicajfe, qnalia fint ftdilia, ad ejute ett-put Cr fangnis S. Januarii quotannis Sabbato an-tt Dominicam primam Maii deferuntur j & ex qui-bus dnodecim Deputati Thefauri eliguntur. 348 At confnetndo portandi capHt & fangui-tttm S. Januarii ad fedilia nonfuit ptrpttua. Nam elim architpifctpns eligebat ecclefiam, in qna fe- ' fium traufiatitnis S. Januarii celtbrartt, pro fue ttrbitrio, ut cenjlat ex diliisnum. 197. Hierony-mus Maria de S. Anna lib. 3 cap. 2, & Falco-nius pag. {07 dicunt , antiquam confuetudintm durdjfe ufqut ad annttm 1525 , & hoc annomn-■tatam. Eruditi Neapolitani in ColltEliont Ms. no-bis tranfmijfa, in prafationt fol. 13 affignant an-num 1527: niji forti calami fit lapfut aut mt-moria: nam dt primo mutationis auElore omnes confentiunt. Verba tXMs. huc transftro:Et dicm qui-dem tranfljtionis olim archicpifcopus, in qua vo-lebat ccclefia , agitabat. At anno mdxxvii (alii I f2{) Hicronymus Peregrinus , triluinus (populi, vulgo tle&us dilfus ) ab antiftite impetravit, ut occurfus capitis cum cruorc in platea populi fie-ret: quod poftea excellentiflimi nobiles in fua qui-^ue curia funt imitati. Addit Falcenins, ingen-Rr z ttm 315 ACTA SS. JANUARTI EPTSC., tem ereflam fuijfe machinam, fub qna ret penH Baeft; annoque i J26 fequentieamdemgratiam ab archiepifcopo faElam fedili Capteana, non tameie intrafedile, fed in teclefia Santliffima Annuntia* ta eaput & fanguintm S. Januarii fuife conjunRa : inde anno 1727 in fidili Aiontanea, anno 1528 in JVidi, anno 1529 in Portut, ac demum 1550 in Porta-nova fedilibus caremonias fuijfe perakat. Anno 1 ? 31» incptit, rurfiem feftivitas celebratd eft a fedili populi ,indeque inchoatus e(l ordinarius eiremitus. 349 Ermditi eoReUores, mox laudati, filemnU qttaqne id tatemfie exponunt: Ergo recurreote Sabbato, quod fiatjolcmi- Dominicam primatnMaii praecedit, mane caput 9 me • in aurea ftatua inclufum, effertur ad curiam regio plane apparatu inftrudam : porro vefpere fanguis indidiva omnium ordinum pompa cum archie-pifcopo 8c frequenti patriciorum comitatu eodetn procedit, 8ci regione capitis tamdiu iiftitur, do-nec , Deo miferante, 8c pia vota fidelium, veniam & pacem expofcentium exaudicnte, ille concretus tc lapidofus fanguis in morem faiientis laticis cun-dis afpe&antibus effcrvcfcit. Mox immortali Deo confolationis auSori adis gratiis , eadcm pompa fimul utraque pignora capitis 8c fanguinis.trium-phi ritu in Thefaurumreducuntur, 8c in fuis ca-pfulis fcorfum reconduntur. 35 o Lamdati collettores hae etiam obfervant t aliafer tm- Ter fingulis annis prodigiofus fanguis capiu op-uwu fiatgtti- ponitur, in die Tranflationis, Dominici pnmi cxpofitlo- men^s Maii » (fi^ tHnc fovtm diebus confequcnm net: cxir.r tl^HS'pervigilio nempe , & per totam Ottavam ) erdinaria Natalis xix Scptembris (pcr totam Ottavam,) 8c Patrocinii xvi Decembris ( mnafoliim die )... Tcr , inquam, ftatis anni temporibus prodigiofus cruor capiti opponitur. At olim fxpius id faditabamr: fiqui- \ SOSlI,FESTI,ET PROCULI ETC. ii7 fiquidem adventante Neapolim aiiquo viro prin-cipe ", vel aliis ex caufis confpicuo, ad eius pre- ■ r cesfanguinis liquefcentis copia fiebat. Et nos, ni-fi venementer fallimur, illum Belgam Godefri-dumSocietatisJefu,cuianno mdclxi, diexMar-tii, id prodigii annuente Eminentifllmo archiepi-fcopo & excellentilfima civitate,obIatumeft, Fu~ gncamur effe Henfchenium, qui inter Bollandi-ftas non mediocrem diligentiae laudem confecutin cft. Rcfc fufpicantnr dc Henfchenio, cui aifuit focius Papebrochius cum pluribus e Societate & ex Ordittc Capucinorum Patribus , ac dominisetiam fcculartbus, ut ditium tft num. 327: fed folum Hcnfchenii pranomen in Diario exprefum , ad-ditumejue generatim adfuijfe multos nobiles & Re-Ugtofos Societatis Jefu. 3?i Continuatus efi itte mos aperiendialiquan- deindeabro-. *rmart*> & capitifanguinem opponendi ingra- gata. tiam prmcipum virorum ufcjue ad anuum i7oz, quo anno • id faElum eft die xvni Aprilis pro Phi-Uppo Vrege Hifpania, eodemrjue rurfum anno, dievn Jnmi ,pro Cardinali Barberino, Clementit **P*XI legato a latere apud regem. Poftea idfa-itum in gratiam alicujus adveniehtis non reperit tn iir, quaexDiarionobis communicatafunt. An-teaquoquc rarbfaEium reperio ab anno 1G59 , ubi tnchoatur Diarium .ufyue adannum jam diEium 1702. EduEius tamenfuit variis vicibus faneuit ob mmas montis Fefuvii, & rjuando oflioia arma-norum fuerunt argenteis laminis, interioraque pre-Uojis aulais exornata. Variis etiam in fe/livitati-hus , tjuibus caput S. Januarii cum relicjuiis a-horum SanElorum txponitur, ea occajionc obfer-vatumfuit, durufne effet, an liquefaEius, prafer- tim tn fejio immaculata Conceptionis btatiffima rtrginis. R r 3 $XXV. Tefiimmi-tan tle / fc-Santibut ad fangumem S-Januarii per accfira-tam iwffe-flionemnobit mijfum. 31tf ACTA SS.JANUARII EPISC. % § XXV. Teftimonium authenti- ■ cum de confervatione capitis ac fanguinis S. Januarii a-liifque ad illa fpedtanti-bus. QUanto (fudio, quantaque benignitate ae bent-volentia mctrofolis Neapolitana nobtsfitbms-nilfraverit omnia.tjn* defideravimus ad Uluflran-da S. Januarii gefta & miracnla, cottigerc potcrtt prudens leElor cx relatione authtnnca, qnam mox dabo. Cum enim R. P. Ludovicus de Marco, Pra* pofitus provincialis per provinciam Ncapohtanam , inter alia, t,ua dtligentifftmb coliefla fitnt, «omt-„e nofiro etiam pctiiffet authenticum tefttmomurn dc modo , quo confirvatur & exponitur prettofus S. Januarii fanguis, non foium cjufmodt te\Jtmo-nium, auale recitavi num. 34? » ded,t domtnH\ Hyacinthus Frate, txcellentijfima Deputauoms, ut vocant, S. Januarii fecretarius i ficd tpftqHoqueex-cellentijfimi viri cum Eminentiffmo domtno car-dinali archicpifcopo, multifque ecclefiafhcts Cr ho-noratis viris , ad facellum Thefauri convcmre d,-onatifunt, armariumque, iu quo facer fangmt con-Jervatur , ftudiese aperire , atque omma dtltgcn-ter infipicere, ac tum demum folemncm ttfttfcatto* nem de omnibus dare. De hoc ttfHmonio ita ad me fcribitR. P. Pafchalis de Matthais, rcflor collegn »o(ln Nea- politani, cui cura commiffafuit omma ad »os tranf- mittendi: Denique adnetttur extra ordinem pubh- ca ac folemnis tcftificauo dc rationc fervandi, edu- t ccn- 1 /L SOSIt , FESTI ET PROCULI ETCi 315 Cendi, ac deferendi facri cruoris. Quae teftificatio maximae audoritatis efle debet, five viri fpedentur, qui publicum tcftimonium dicunt, fivefolemnem ordinem modumque, quo id teftimonium publi-■cl dixerc.Itadtillo ttflimonio fintitnt omnts, qui-bus fitnum tft judicium, enquc de caufit tttum tx Jtalico fiermone ,tjuo confcriptum efl per Liborium Capone, notarium publicum, Latinum fideliter fa-ciam , rcliSiis tamtn nominibus propriis in ttrmi-natione Italica , ut facilius ab omnibus inteili-gantur. 354 Die vigefimo primo menfis Augufti mil- JExeelientifi lefimo feptincentefimo quinquagefimo quarto, & /*»« donuei proprie in infrafcripta venerabili cappella Thefau- J)etu1ali ri. HaEicnusnotarius Latini, tum Jtaliti, utfitjui- ¥jcJm".' & iur. Conftituti coram nobis exccllentiflimi domini Januarn ' Deputati venerabilis facclli Thefauri fandorum patronorum & protedorum hujus fidcliflimx me-tropolis Neapolis, ( quod (facellum ) conftitutum cft in venerabili ecclefia cathcdrali) nimirum, pro cxcellentiflimo fedili Capuanx, excellcntiflimus dominus D. Francifcus Caracciolo de S. Vito. Pro cxcellentiflimo fedili Montancac, cxcellcntiflimi domini D. Andreas Coppola, dux de Canzano, Sc D. Jofcphus dc Maio. Pro excellentiflimo fedili Nidi, excellentiflimi domini D.Philippus Carafa, comesde Cerreto,& D. Rudolphus Aquaviva , dux d'Atri. Pro exccllentiflimo fcdili Portus, ex-cellentiflimi domini D. Marcus Antonius Colon-na, princeps d'Aliano, & D. Paulus RufRi, prin-ceps dc Caftelcicala. Et pro iHq, quod eft fiJelif-fimi populi, domini D.Petrus Lignola, Sc D. Ja-cobus Biclli. 3 S S Hi excellentiflimi domini Depntati fponte rogatittfti-afferunt coram nobis, fe rogatos RR. PP. Bol- smnium de landiftis Bclgis pcr admodum R. P. Ludovicum de «"'1«™!°: Jl ^ Mar- "J**"*1' J10 ACTA SS. JANUARII EPISC., Marco , provincialem Societatis Jefu, "ut fibi pli-blico authenticoque teftimonio manifeftarent cla-rumque redderent modum , quo, ad vitandam o-mnem fraudem, in memorato facello, nominato Thefauri, confervantur exponunturque facrae re-liquiae capids Sc fanguinis martyris noftri & prae-cipui prote&oris S. Januarii; quandoquidem illi RR. Patres in profequendo adeo utili laudabili-que incepto illuftrandi Ada omnium Sandorum orbis Catholici debeantmodo tradare de illis, qui comprehenduntur menfe Septembri , cujus die de-cima nona veniunt cominemoranda Ada gloriofi Protedoris noftri, ideoque verba faciendalunt de portentofo miraculo facri fanguinis , qui femel ef-fiifus pro Jefu Chrifto nunc bullit Sc folvitur ,dum pofitus eft in confpedu venerandi fui capitis , 8c fic revivifcens authenticum illud figillum divinae omnipotentise, prasbet novum argumentum veri-tatis fidei noftrs Catholicae. 3f >d eft, Tranflationis in quoli- bet Sabbato prascedente Dominicam primam Mait, 8c in illius Odava; in fefto gloriofi ipfius marty-rii die xix Septembris, quod fua etiarn comitatur OAava, &die xvi Decembris, quo celebratur San- Patrocinium: quamvis aliis diebus (olemnibus per annum laudabiliter foleat extrahi folum caput, exponique fidelium venerationi fupra altare, unl cum reliquiis aliorum fandtorum patronorum,quem* admodum fit die primo anni, in fefto Epiphaniae, in Dominica Paflionis,in Pafcha ejufque feftis , in Pentecofte ejufdemque feftis, in fefto Virginis AC* fumptas, in fefto Oranium San&orum, in fefto Na-talis Domini feftifque fubfequentibus ; & aliis ali-quot vicibus per annum , fortd ad implorandum per Sandi patrocinium divinum favorem in qua-dam neceflitate publica, indidis triumautnovem dierum precibus pro arbitrio. 359 Talis tamen extra&io femper fit abaliquo tjuo rittt id per eminentiflimum dominum Cardinalem archie-fiat, quo pjfcopum dclegato, qui utitur duabus particulari-tur /uper a'^ c'avil}1,s aperienda armaria , & ab aliquo tare. '" domino equite fupradidae exccllentiflimae Deputa- tionis Thcfauri, qui eodem tempore, utens aliis cTuabus clavibus,aperit, praefentibusmultis perfo-nis ecclefiafticis 8c laicis, fed honeftis honoratif-quc f quas locus capere poteft, quasque vcnirc fo- lent SOSn, FESTI.ET PROCULIETC. 31; lentad reliquias venerandum & comitandum ; prae- . feritibus etiam non raro multis peregrinis; etiam-fi accurrant pia curiofitate ad obfervandum prodi-giofum miraculum liquefcentis fanguinis , quod JDominus Dcus operatur, quando polits funtillas reliquiae i regione venerandi fui capitis. Itaque, fi fupra fcripti domini Deputati non convenirent ea-dem hora 8c die ad aperiendum, non poflent pre-tiofx iftse reliquis ex fuis finguls armariis extra-hi.In aperiendo autem fequens ordofoletobferva-xi. Primdm extrahimr ftatua argentea inaurata. fi-vc ftatua dimidiata, qui reclufum eft caputSanfti. Hxc, comitantc ad venerationem copiofo lumine, collocaturfupra majus altare ad cornu Euangelii. Deinde extrahuntur ampullae facri fanguinis, quae pari comitatu honoratx , rcponuntur in (ummita-te parvae machins argenteae, quae expofitas fufti-net:8c haec etiam ponitur fupra altare didum ad cor-nu Epiftolx e regione effigiei, fivo dimidiat® Sanfti ftatuae, ut a tali collatione defideratum miraculum prodigiofae liqucfadionis fanguinis exfpe&etur. 3 e,odcm f°l«nni comitatu honorats, rcfc-mntur ad cathedralem , ubi, poftquam facro fan-guine data fuit btnedidio populo, reliquia: i ca-nomcis more folito in gradu port® Thcfauri rcfti-tuuntur dominis cjufdem Thefauri faccllanis , re-cludunturque in fuis «diculis i duobus dominis Deputatis. 3 tyris, exponuritur in majori ara Thefauridenio-re , celebraturque folemne Sacrificium Miffie, quo. tcmpore ex reliquiarum collatione exfpeflatur mi-• raculum fanguinii liquefcentis: quod fiveevenent, five non; ambs folemni proceflione fub umbe la portantur per circuitum quarumdam platearumde-terminatarum, qus cingunt ambitum ecclefis ea-thedralis, indeque ponuntur fupra ejufdem eccle-fi® majus altare, ut detur locus fidehbus eas ve-ncrandi, ofculandique facrum fanguinem. Poftea h dominis canonicis eodem modo & forma fupe-rius exprefsa traduntur dominis facellanis Thefau-ri, qui cas ponendo fupra majus altare ejufdem facelli , relinquunt expofitas veneratiotu fidcliutn per reliquum iftiusdiei,ut deinde proprus reddan-tur armariis , ibidemque vefpcri redudantur dua-bus feris a duobus dominis Deputatis fecundum confuetudinem. Quando ergofands iftsreliquias ftant expofits in facello Thefauri, faccrfanguis o-fculo fidelium porrigitur ab ejufdcm domims faccl-lanis; quemadmodum contra , quandocumquc ex-pofits funt fupcr altare majus cathedralis, ofcu-lands prsbcntur facri fanguinis ampulls ab lilis dominis canonicis, qui fpecialiter dcputati funt ab emincntiifimo domino Cardinali archicpifcopo. Cum autcm voluerint cxccllentiflimi do- nfitaAom. mini Dcputati omnia, qtis in hac d«larauone fullarm exprefla funt ab ipfis, & prsfertim qus ipedant htik declara- ad Confervationem 8e ftatum, in quo funt ampulJae tionifrmij' facri fangUinis fanfti noftri Proteaoris, modo ma- f*' xim^ authentico confirmare, convcnerunt fupra- difto die xxi currentis inenfis Augufh adhoran» VI- sosti ,festi , et proculi etc. 3 z7 vigefimam fecundam (id eft, neftro lotjuendi mo-do , poft ejuim.im vefpertinam) in facello dido • Thefauri, fimul cum eminentilfimo domino Car-dinali archiepifcopo Serfale. Hic, pofiquam ipfe fua clavi aperuerat armarium eodem tempore , quo idcm armarium aperuit dominus equcs De-putatus altera clavi, propriis manibus Eminentit. fimus dominus extraxit iacrutn fanguinem, tenenf-que eumdem aliquo temporis intervallo, ubi ob-fervaverat, obfervarique minutc curavcrat,omnia adjundla fuperius explicata de modo k forma, qui confervatur fnpradidus fanguis gloriofus, 8c am-pullas, quae illum continent, in circuitu, live cir-culum argenteum ; ampullas infuper ofculandas praebuit omnibus adftantibus , quibus etiam eodetn facro fanguine benedixit, illumque dcinde rcpo-fuit in armarium ; conclufum demum coram eo a fingulis dominis Deputatis. 3^4 Inter adftantes, qui tam piae obfervationi & ferpnue, fadae intervcnenmt, ibidcm ftierunt dominicano- fajem nici ecclefiae cathedralis, D'Andrea, Sparano , *et fwartm, Campoli, D'AIteriis, Mazzocchi, Borgia 8c Fon-tana; abbas generalis canonicorum Latcranenfium Latilla , 8c P. dc Marco provincialis Societatis Je-fu : ac domini facellani venerabilis facelli Thefau-ri, d. Hedor Capece Galcota thcfaurarius, D. Reynaldus Miroballo, D. Michael dc Gennaro, 8c d. Antonius Rifpoli , multaeque aliae fpedabilcs perfonae , cum ecclefiafticae tum fccularcs, qui prsefentes fuerunt 8c diftindi obfervarunt, qu«-cumque fuperius funt difta. Et rogarunt nos prxdi-di excellcntifiimi domini dcputati, utfupradida in Adla referrem, five de iis publictim formarcm in-ftrumentum. Nos autcm 8cc. Unde 8cc. J/njns in-ftrttmcnti excmpUr tutthcnticttm ad nos mijfum , illndque fcriptum in novtm chart* foliis, quibus ftn- • ACTA SS. JANUAMI EPISC.» fingnlit ad marginem nomenfieam adfcripfit Libt-. riut Capone notarius, ejni Atla ipfa confcripfit, ae inferint in fiebfiriptiont tefiatnr, fada collationei diElnm exemplar ctncordare cnm Atlit. § XXVI. Exponuntur viciflitudi-nes aliquot liquefcentis S. Januarii fanguinis , mutationefque fubitae. Stntpdt S. Uamquam prodiginm iiejnefientis S. Januarii Januarii ef fangninis maxime evemre folet, ejnando Ja~ iam liquefa- Cro capiti opponitur-, ntijtet ufms habet, ut alia, 0« R/is corama- jHj%em Santti rtliquie e regione fanguinis ponan-lus ejetreH- /wr, 0bfirvatum tamenfuit d muitis, ad prefen-qm"' tiam tjuoque aliarum SanEli reliquiarum memora-tum in laudato fangnine prodigium tvtnifft. Adhoe propofitum eruditi Neapolitani, qui amplamdocu-mentorum colieEiionem pro nobis curarunt exfcri-bendam , in monitis praviis fol. i3 hac fcribunt: Sanguis autetn ex dcfedo beati Martyris capite de-ciduus, & in ampulla vitrea obfignata aflcrvatus , ubi in confpc&um capitis, in aurata ftatua inclufi, datur, primum colliquefieri, mox fpumis fupcrna-tantibus effervefcere confpicitur, ufque adeo ut fanguis i Thefauro concretus edudus, cilm obi-ter ante aream bafilicae S. Joannis Majoris, ubi particula ex oflibus B. Januarii publicae fidclium venerationi propofita erat,cum hac,inquam,fo-lemni pompa efferrctur ad fedile , omnium admi- rationc liquatus cerneretur. Hanc narrationem h majo- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 329 majoribus noftris acccpimus , & nos manu publici tabellionis fignatam damus. Tcflimonhtm, de quo loejuuntur, dutum efl anno 1754, die \n Afar-tii, acjurejurando firmatum, a R. D.JofephoAf*-ria Pace, ecclefuS. Joannis Majoris canonict cu-rato, coufirmarumque d Philippo de Errico, utri-ufifue juris doHore & notario Neapolitano. Hlud ex fermone Italico fideiiter in Latinum transfero, 7,66 Plenam facio indubitatamquc tiJem ego ut mbmico infra fcriptus canonicus curatus infignis collcgiatx teftimomo • & particularis ecclcfias S. Joannis Majoris hujus deell"'Jt*r civitatis Neapolis, inter ahas pretiolas reliquias , quibtn locupletata eft dida noftra antiquiflima cc-clcfia , haberipartcm ofiis gloriofi epifcopi Sc mar-tyrisS. Januarii, praccipui protcdoris noftri. Hxc rcclufa cft thcca reliquiarum ex argento, cxponi-turque publicae vencrationi in pcdorc cujuldam ftatuae didi gloriofi Sandi : qux ftatua fimilis eft illi, quas confervatur in venerabili faccllo Thefau-ri intra cathedralem. Publica autem cft fama con-ftanfque traditio, multis abhinc annis confuetudi-nem fuifte exftrucndi altare ante majorem portatn didae ecclefiz noftrae , exponendique ibidem pras-didam ftatuam & reliquias in die procefiionis fo-lemnis, qux fit Sjbbato praecedcnte Dominicam primam Maii, qua cclcbratur Tranflatio corporis xncmorati Patroni noftri gloriofiflimi, qtiando ma-ne portatur facratiflimum illius caput ad unum £ nobilibus fedilibus hujus civitatis, adillud nempe , cujus cft illo annb fcftum iftud magnifica pompa folcmniter celcbrare, quando itcm deinde codem die cum aliis ftatuis fandorum noftrorum prote-dorum portatur in proceflione facratiflimus cjuf-dem fanguis. 367 Fuit ea occafione cum admirationc o-nmium pluribus yicibus obfcrvatum , didum fan- T « g"i- fltpita fa-Rumamece-clefiam S. Joawuis Majoris, jttrmcnto-quefirma- tur. 35o ACTA SS. JANUAR1I EPISC., guinctn liquefccrein tranfitu proceflionis antc prS-diftam ecclefiam noftram & altare lupri dofcrt-ptum, itaque liqucfaaum confpici per aliquod tem-poris intervallum in decurfu proceflionis. Qua-propter, fada maturiore ac diligentiore oblerva-tionc , dare cognitum fitit, miraculum diflolutio-nis memorati fanguinis advenifle , quando erat 4 regione didarum reliquiarum, in memorato altari expofitarum. Quam ob caufam, cum anticipatio-nem talis miraculi unufquifque improbaret, defi-deraretque, ut ficret, ficut congruebat, in fum-ptuofo altari fedilis ,yetuitdominus Cardinalis ar-chiepifcopus, ne ejufmodi altare deinceps exftrue-retur , adjunfto mandato , ut numquam in di&o proceflionis die publice fupra altare intra eccle-fiam noftram exponerentur eae reliqui», quemad-modum hodieque obfervatur. Hoc mododeinceps ceflavit liquefa«aio fanguinis intranfitu ante ccclc-fiam noftram. Hunc autem prodigiofum evcntum teftantur non folum feniores canonici capituli no-ftri, presbyterique & clerici noftrae Collcgiataejfed plurimae aliae perfons infignes, omnique fide di-gnse, tam hujus meae paroeciae, quam aliorum hu-jus civitatis locorum. Praeterea id ego referentei audivi alios canonicos feniores, aetatifque prove-ftiflimae , qui ad mcliorem tranfierunt vitam. 368 Et cum jurejurando aflero confirmoque omnia, hlc fideliter ime rclata, ad majorem glo-riam Domini Dei, gloriofiflimique proteaoris no-ftri S. Januarii, qui fe femper magis admirabilem reddit variis continuifque miraculis prodioiolilhmi faneuinis fui. Et in fidem &c. Neapoli in noftra collcgiata hac die vn Martii mdcchv. Erat fttb-fcriptum: Jofcphus Maria Pacc canonicus curatus. Mox etiant feejuitur fubfcriptio Philippi Errtco , uftantis R. D. Jofephum Mariam Pact datt injlru- tittM*» sosn, FESTI, ET PROCULI ETC. 33r mcnto propria manu fubfcripjijfe, ac demum in e-xemplari nobis mijfo duo notarti, Dominicus Gui-lielmus Silano&Cajetanus Pivolo confirmant fidem authenticam Philippi etErrico notarii&U. J. do-iloris. Itaque tefiimonium hoc unditjut fubfcriptio-nibus munitum tfi, & jnramento ttiam firmatum. Ad illud autem remittunt Firi litttratiffimi mox laudati, c/ui idtm fimiliter ajferunt, cjttipte dt ni-tnia credulitate mihi nequaejuam fufptEii ejft pofi. funt, citm fiveram ubitjuc adhibtant crifim. Non tfi quidtm tefiimonium oeulati trfiis, cum uemo vi-deatur fuperejfe , ejui memoratam fanguinis refolu-tionem ante tcclefiam S. Joannis Afajoris alicjuan-do vidit ,ficut ordinariam in eonfpeElu capitis e-builitionem pajfim omnes Neapolitanifreejuentiffime Confpexerunt; afieritur tamen confians traditio de re non tam diu praterita , utjujla pojfu tjfe fufpi-cio, ex inanirumore traditionem aut opinionem il-lam fuijfc cxortam, ejuemadmodttm oriri foleHt trtt-ditiones populares de rebus antiquifftmis. Non vi-deo igitur, tjuare non debeamus memoratam tradi-tionem de liejuefallione fauguinis ad prafentiam reli-quiarum ecclefia S.Joannis Afajoris pro vera habe-re; licet non atjue certa indubitataejut Jit, ejuam or-dinarium liejuefcentis fanguinis miraculum. 3 69 De miris prodigiofi fanguinis viciffitudini- MirantU tus, de tjuibus in tefiimonio fuperiits dato num. /''Ji''"'"'1''-3ffo plura funt diEla , emditi cotteElorct ttiam fic ^jfblndc" * loejHuntur: Pori 6 de variis cbullientis fanguinis vi-cibus figillatim hic non vacat diflerere. Id enim prodigium non uno femper modo procedir. San-guis autcm cdu&us i capfula concrctus, ubi capi-ti opponitur , ftatirn , ut plurimum, cflfcrvefcit; intcrdum ferius: at aliquando jam liquefadus con-crcfcit, interdum non omnino liquitur.ita ut cir-cumrotantis manum non facile fcquatur: alias to-T t x tus 53» ACTA SS. JANUARII EPISC,, tus afllirgit, 8c ampullam vitream prorfus implc*. At hujus cruoris prodigiofas vices quoniam lon-gum eflet percenfere,producimus Diarium, quod in facrario nobiliflimi Thefauri B. Januarii afler-vatur : in quo volupe erit intelligerc, quid fingulis diebus ab anno mdclix (inde incipit Diarium)ad hxc ufque noftra tempora portentofo fanguini ac-ciderit. De hifce vicijfitudinibus amicus Neapoli-tanus in Dijfertatione Ms. de Sanguine S. Januarii, eodem cum reliquis tempore ad nos mijfa , fujiut ita fcribit i Neque omittendas funt mirae illae facri cruo-ris late tumefccntis vices, quas aetas noftra frc-quenter vidit: num enim a majoribus noftris vifae fint , ignoramus. Coepere , ut novimus, ab anno mdccx intra o&iduum Tranflationis menfc Maio. Qiiinta enitn fcria fub meridiem fanguis, qui ad eum diem celerrimaebullitionc folutus fuerat,re* penti intumefcere vifus eft, ac rarcfcere adeo, ut ampullam omnino opplevcrit, nullo interim rcli-do fluoris figno. 370 Acccdcbat fubcincrius color, ac fani te-' miro modo ter, qui terrorem videntibus incuteret. Haec facics mtumejcat- confecutis ctiam diebus pcrftitit. Qiii vcro fuerint tis, concurfus , quae trepidatio, quae publicae poenitcn- tix figna , meminere adhuc plurimi. Septembri de-inccps mcnfe fanguis in armario ita tumens inven-tus eft, uti Maio mcnfe fuerat repofitus: edufluf-que inde, 8c in altari objc&us capiti dc morc, trcs ipfas horas immutatus perftitit , donec pauladm fubfidens intra quantitatis priftinx fincs flucrc, co-loremque purpureum rcfuinere vifus eft. Idem pla-ne fcribit Putignanus lib. 1 cap. 1 ? num. l & 3 , ubi adjttngit, regni Neapolitani gubernatortm, tjui erat tmintntijfimus Cardinalis Grimanus, intra 0-Savam S. Januarii mtnft Septembri obiijfe, multof-que eredidijfe ipfiusmtrttm eo ofenie fuijfc pre/i- gna- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. gnatam. Adnotatum narnque eadem hori fuerat qua fanguis cocperat tumorem inire , unique deco-loran , contigiffe, ubi primum idcm adminiftrator exceperat, intra fandi/Iimum Tutelaris faccllum , languinem ad ofculum delatum venerationisgratia, in momcnta fingulamagis magifque fe cffl-rcntcm , ponentemque jucundum colorem. Redeoad Difer-tationem Afs., i„ qna ermditns amitus fic beroit Ab eo tempore cxempla ejufmodi nonpatfca vi-dimus, nifi qu6d al.quando ante oftidui finem pa-rumper fubfidit ita cruor , ut faltem refluere viJe-retur. Atque itaprorfus tumidum facrumhunc cru-■orem .plcniadmodum phiali, 8c colorc fubniero. ac cinerco veluti pulvcre interfperfo, cgomet vi-d!, infpexique attcntiiis antc paucosannos, acpla-n* exhorrm,quar.cxlcftes minas perfcntifccrcm ; r,& ",ccum comcs ad«r«» dc fc tcftatus eit, 8c alu plunmi confirmarunt. 371 Denique , ne fingula diutiAs pcrfequar, abocutatif huc revoco diflimiles illas iiquefccndi vkm , qul-bus ncc dehnita funt intcrvalla tcmporis ad liquc- t"f"*-fcendum, cum modiprotinus ebulliat, modo p«ft horas aliquot molliatur , mod6 dies integros ad-nrictus dcnfatufque haercat, aliquando ctiam pcr duos annos, veluti annis mdxxvii 8c mdxxviii , tcfte Caracciolo, durus omnino conftiterit. Nec certus cft Iiquationis modusj cfimvcl ebullitiofit vcl folutio nunc pertenuis, nunc plenior, nunc in-tegra. Nec circumftantis ullas Ioci, tcmporis, ae-ns, calons, aliaeve liquationem hanc aut promo-vcnt, aut prepediunt, ut hctcrodoxi quidam dc-t.rant. Pcrcurrcnti cnim Ephcmcridcs, ac longe et-jammagis has cliquationes contemplantiplanccon-itat, faepc facrum cruorcm in apcrto folutum cffe , cum in templi adytis faepe concretus diu manferit: alus Maio mcnfc feriii», Deccmbri citiiis liquerc Tt 3 con- • ,4 ACTA SS.IAKUARII EPTSC., Jonfucviffe: aliis q«oq«e, referto cultonbus tem-plo, numquam folvi vifum effe, cum frequen^r Son mtgno adftante populi numero, protmus ebul-Seri "mod6 in altari, mod6 interfupplicum ofcu-la (licct id rarumfitj mod6 neutrobiqne eliqua-tio confecuta fit. Nihil denique confing. idoneum ad liquationcm poteft, quo fuppetente liquat.o cer-,a fit: nihil aptum ad concretioncm ^0 »dmOt° concretio omnino confcquatur. Ommbus ,(l.s omm-„o ajfeutitur Putignanns rtefter varus re de Redivivo fangnine S. Jam.ar..,cujnt pf*-fatione aiufe quadragmta ^rann^'^ Hlndfacri fangninit, qnoties licutt, corant tffe venf rMM£'z Landatns Difertationis Ms. auBor.qni ■ etiant frcquenter famuinis miraculum tntuttus eft, SMSlt ITp^tVZbfLit: Addcrc hlc tamen libetduo, ttfZL qua/vhn divinamapcrtiffimc fcit. quationc & concretione , de qua loqu.mur A tc- rum cft , quod fanguis * regione ct.am cap.t.s m ahari locatus, fi q^ndo obveletur, dureCt, tum redufto iterum velo, folvitur. Id quotann.s ufuvc-nit Maio prxfertim mcnlc, c6m fummo mane ex-pofitus de morc pcr odiduum, mcnd.an.s dc.nde horis, quo tcmpore vacuum ferJ cultonbu cft fa-cellum^in obfemntix argumcntum ^tcn o v lo tegi folct: ac ,mirum didu ! liquidus anteacruor continuo rigct atquc obduratur: ncc pnus reftu t, , , & ' _ r,r on® fubiu commutatio quam vclum amotum ht. QM*„„„,_ quotidiano experimento admirat.oncm feri nullam oarit quamquam divin» virtutis teft.mon.um eft Em confpicuum atque indubium.Alterumeft, quTp us femel contigide novimus, «t, d».m fa-cne ampullx ftillantis jam flucntifque fangu.n.s de-ofcuS* offcruntur, uti affolet, rcpente inter a, Scujus manus & ofcula fanguis concrevent: qm SOSII, FESTI ET PROCULI ETC. 335 fedi fuae raox reftitutus, iterum eliquatus fit.omi-nofa cert& prasfenfione fquamquam defuMtis hi-fce mutationibus ego quidem ago, de pralagiis , quorum multa aperta quoque funt, nihil in pra-fens.Jaboro.jEt concrevifle eopado facrum cru-orem ante decem hos annos, dum eum pie deo-fcularetur vir princeps, quem nominare nihil atti-net, fcimus omnes, ac vid£re multi, qui id jurati aflirmare poflunt. FaElitm hoc mihi quoejnc jam an-tca innotuerat, fti nomcnprincipis, cui id contigit, ego Jimilitcr fupprimendum cenfeo. 373 Addit jam relatum de F.minentiJfimo Gri- »f'xemplit mano exemplum, & mox progredituradaliud diu- f1"01 tr°~ tius prateritum ,quod refert Carolus Celanttsin No-titia Neapolitana urbis Jtalice confcripta, ittudque fimiliterex Celano refertur apud Putignanum paru 2 cap. 14, unde tranjlationem Latinam h!c reci-tOi Non raro effedhim,ut facer cruor £ liquido in durutn redierit, adftante intcr orthodoxos fe-Aario ; qu6d fani oftentum annis praeteritis con-tigit, dum ego muneri meo operam ibidcm com-modarem. Lypfanis in ara dcforis locatis, adve-nere plures tranfalpini nobilcs, miraculum folu-tionis veneraturi. Sanguis liberi flucns acceden-tium ofculis exhibebatur, cum in canonici mani-bus didhim faftum obdumit. Adftantcs novo pro-digio ftupentes haerebant: vcrum canonicusmini-fter, intimo zelo commotus , alti fic intonuit: "Domini mei, fi hic adftat heterodoxus aliquis , „ abfcedat,,: Statimque unus i multitudine ftirtim fe fubduxit : quo vix retradlo, fanguis ebullitio-nem inftauravit. Hoc idem per viccs alias alio tcmpore accidifle conftat. Uac Celanus, deqno i-pfe Putignanus mox fubjungit: Haftenus au&or, annis, cum haec fcriberet, fatis maturus, probuf-que infpc&or. Anti vero ait de eodcm, dofti & e- ruditi 3 3 5 ACTA SS. JANUARIIEPISC., ruditi viri, fua state h vivis fublati, fc allattt± rum au&oritatem. 374 Lauiam Putignanut part. t cap. iinumi aJiud exem- i o aliud rcfcrt fubita mntationis exemplum, quod fltau recentijjimum erat, dum fcribebat, & de quo fic prafatur : Quod fubdo , pene incredibile videre-tur , nifi me vel ab exigua amplificands rei fimu-iatione vindicarent plurimi,& innumerabilis pro-pemodum civium tum exterorum multitudo,quae anno mdccxix miraculo ejufque circumftantiis in-terfuerunt. Tum fatlum ita refert : Dies fextus Maias (lege Maii) advenerat, quo recurrebat per urbem fupplicatio pro celebritate Tranfiationis of-fium D. Januarii: & ex inftituto majorum fole-mni pompa deferendus fanguis erat ad nobilium fedile, quod Capuanum vocant. E6 jam matura hora accefterat fupremus tunc regni adminiftrator comes Uldricus Daun , proceribus ftipatus com-pluribufque militiae tribunis 8c ducibus, quorum recens ex Alemannia Neapolim adventus pro ex-peditione Siculaad reietiam novitatem pellexerat. In iisCatholici multi, multi adhuc Lutheranas fe-&x afleclae; & pro nobilitate fimul ac munerum dignitate admifli omncs intra fedilis fepta, ut pro-pius fpe&arent. Utprimum ad altare delatus fan-guis coram capite, fufae de more flexis genibus preces, 8c protra&c longius, quam fuetum erat fuperioribus annis; quia fanguis nullum eflcrve-fcendi fignum dederat, acfi congrcfliim nefciret. Interea complures flere , & votis ardcntioribus fan-Aiflimum Patronum precari, ut trifte oinen ars ceret. At primores i facerdotibus, & c nobilibu-ad has celebritates eo anno deledis, oftentum cx-pendcntcs, verentefque, ne prspcdiretur ebulli-tio haereticorum praefentia, nimiaque vifendi tan-tumlibertate, proregem exoratum acccdunt, ut pro SOSII, FESTI.ET PROCULI ETC. 337 pro fua authoritate cos omnes fubmovcret; espc-rimentisaliis comprobatum , nollc Januarium mi-raculi tcftes Catholicae religionis hoftes. Annuitconfeftim comes,& quavoce, qua mrabile. nutibus, qua per miniftros fuos fignificatione, man-dat, ut recc lant. Hi didto audicnfes, proper^ 8c pcrturbatim pedes referunt. Omnes terga verte-rant: necdum omnes extra fcdilis cancellos di-grefti fuerant, cum ebullitio niomento temporis , & numeris omnibus abfoluta eluxit. Quo adftan-tium fcnfu! quibus acclamationibus! quibus la-crymarum rivulislex eo adhuc patuit, qudd plu-res ex ipfis Lutheranis ducibus, ad feftivas vo-ces regrefli, admifli adhuc ad ebullitionem con-fpicicndam, ubertim pro prodigii eventu & pro vcneratione fleverint. Poft dies aliquot increbuit fama , plures infuper ad Catholicam fidem eo miraculo convcrfos , fed ego affirmare non au-fim ; cum non eadem mihi evidentia, quiebulii-tionem laudatafque circumftantias infpexi , con-verfio quoque innotucrit. Uac tcflis tcu/atus, cu-jus Opufculum anno 1723 imprtjfum cfl, utforti todcm anno, quo faflum conti&it ctram intutmt-ra btminnm multitudine, etiam litttris ab auUo-re fueril commendatum. Cene tamrtcenserat tam-quc omnibus notum prodigium, ut nihil hicfingc-re potuerit, nihil exaggerare fine manifefla fama fus jaflura. Attamtn non contcndit Putignanus, numejuam coram harericis liejuefieri facrum S. Ja-nuarii fanguintm ; fed contrarium potius fatetur ttum. 9 , & num. xi ipfos hortatur,ut accedant, tnodo non veniant eo ar.imo , quo Pbarifei fignum petebanra Chrtft Domino, quando audierunt Alat-th.nf 39: Generatio mala 8c adultera fignum qusrit: & fignum non dabitur ci, nififignuin Jo-OX ProphcttE. Vt 37« , 33 ACTA SS. JANUARII F.PISC., 37^ Citm fnpra ex tejlimonio dontinomm D/i PatiCA fa»- pntatorum, & variis locis jam ditlum jit, dttas guinitgutta, ijje fanguinis S. Januarii ampulUs, m*j»rcm altt-que fuwt iu rant} i„ /ita notabilis eft quantitas, altcram mt-minore am- mnm ^ {n f0£m tinftura aKqua, quae ad la-fU"a' tera vitri adhaerere cernitur, quaret curiofus le-(ior, an mirabilis ebuUitionis etfeElus in minore quoque deprehendatur ampulla. Jlunc inquifttio-nem omnes ferc, q»i dt fanguine S. Januarii bre-viteragunt, omninopratermiferunt, omnefqne paf-fim de una folum loquuntur ampulla. At Putt-onanuspart. tcap. 19 4dUs modicijfimifangmnts, qui ejl in minore ampalia , ftudiosc exponit. Fate-tur primb auUor , maltos in ea effe opiniont, ut exijliment, plufculum in ett ampulU ejfc fangut-nis , quam revera Jtt, feque olim in eodemfaifft errore, quia , ut in Annotatis ait, aon nili pro» ximi & perquam accuratS intuentes in parvatn phialam deprehendere valent, paucilliuw effe fan-guinis guttas, quse affinem alterius colorem at-que perfpicuitatem reddunt. Attamen paucijftmas effeonttas lateribus phiala agglutinatas norunte-mnts , qui ad ftcras ampulUs proxime aceedere folent aut eas trattare, idqae cum ex canonico di-dicijfet Putignanus, eodem agente, cim proxime accejftffet, fuis etiam oculis deprehendit. Ihcpa*• eitas fanguinis in minore ampuUa occafijnem pra-buifte videtur, ut mnlti, qrtandi de ebultitione lo-quuntur, unam folitm ampuBam nominent. 377 Phsnomena ver6 utriqtie communia,»»-fanguine» qttit Putignanus, tum in concretione , tu.n in fo-Jfrisamr lutione, ceterifque aliis murattombus hquidd de-fulla pl-mh teountur. In concretione quidem ambae phtalae cor-imiuvnur, opacum , obfcurum, paulomie denfius vitro offundere videntur, Sc reipfa offundunt, non fe-cus quam fi natiya duritic fanguis quicumque a-^ lius» • • SOSII ,FESTI, ET PROCULI ETC. 33$ fius, prifcis feculis ibidem claufus, fpemomncm eliquationis abjiceret, iners omnino acimpotcns; e. convcrfo autem, cum caelcfte ebullitionis bcne-ficium proximi inftat, ambas, pofita paulatim con-eretione , feipfas iifdem momcntis excitant, & i-dfco veluti foedere fe viciffim devinciunt, ut eumdem colorem referant, aut perfpicuum &paul6 dilu-tiorem, aut intcnse flammeum; aut turbidum & nefcio quid trifte minitantem. Tcmporis menfu-ram quin etiam gradufque alios mutationum ae-quant. Namfimajorampullaprac fpirituum conci-tatione adfaftigium oppletur; minorquoque co uf-que fe eflfert protcnditque, ut nihil fcrc addi pofllt, fi quidquam aliudaddi velles: tamlarge, tamin-tegrc , tam hilariter fui fpeciem intuentibus exhi-bet. At fi altera aliquantd lentius, quamdam ta-men dimidiatam folutionem praeftat: nihilo vehe-mentior altera, gradatim lentoquc greflii ad focian-dum alterius ftudium progreditur. Quid plura ? Eadcm demum duritics, cam benificium ad tem-pusfubtrahitur, vel pcr horarum intcrvalla difler-tur. Altera alteram nec praevenit, nec umquam fal-lit. Hac Pntinnanus , qni multa mox diferit, ut oftendat , nen carere nove miraculo admirabilcs illos ebuliitionis in minore ampnJla efcflus. w x § xxvir.- »8* r ACTASS. JANUARII EPISC., S XXVII. Ex Diario Neapolita-no referuntur expofitiones ex-traordinarise, partim fadfce in gratiam illuftrium perfona-rum , partim ob neceflitates publicas. Recenfmur A Uandoquidim pid civitatis Ncapolitantt ntu-n—9.M ^ ftificentid ad ufum noftrum exfcriptafuit ma-Mpeiimes ^4" Di"rii Neaptlitam, in quo ab anno 1$59 per tbefaurarium & unum e facettanis fideliter an-notati funt fucceffus txpofitionum fitnguinis S. Ja-nuarii cum capite, cum ordinariarum in feflivi-tatibus & OElavis, tum txtraordinariarum in gra» tiam illufirium perfonarum ; juvabit multa exiit leSori communicare ,nt boc etiam monumento con» prmentur plurima, qttt deprodigiofo fanguine jam narrata fuerunt. Ordiar autem ab expofitionibuf extraordinariis, ut deinde etiam rtcenfeam ea , qua in ipfis feftivitatibus rariiis contigerunt. Prima expofitio extraordinaria memoratur fatta occafio• tte proceffionis infiitute de Immaculata Conceptio-ne B. M. Pirginis, tttm enim fanguis dicitur vi-fus , & invcntus durus, ac in collatione cum capite fubito Iiqtiefadus cft , praefentibus mul-tis equitibus nobilibus. Ponitur hoc inter reliqu4 anni 16^9 , fcriptum tamen e(i itt apographo 1669 > verifimiliter errore exfcribentis. Subfcri-pferunt D. Laurentius de Alexandro thefaurari-us , d. Januarius Lantero fcdituus , qui priori-btts annis femper leguutur fubfcripti, dontc alittr < mo- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 341 tnonebo. Rttrfnm die vm Decembris anni 1 559 fangssis dicitstr vifns occafione fcftivitatis Immacum lata Conceptionis in fitcello Thefauri cclebrata. In-ventus autem eft mollis,id eft, non omnino durus, ac deinde fubito Jiquefadus eft. Non additur, anfuc-rit, cum capitc coll.it/ts. Rurfum anno 1660 & ,1661 , cum in eadtm feflivitate folum exponen-dum effet caput^ , dicitur ea occafione vifus fan-guis, & utroque anno inventus durus, eademque eccafione anno 1661 Jnventus diirilTimiis, cjuem-admodum & anno iffffj , ltse^. ifigf. jinno 1666eadem rurfum feftivitate fanguis repertus efi duruS; fed anno 1667 in eodcmfeflo inventus efl liquefadtus. Demttm anno 1668 dicitur fanguis SanEli in ilia feflivitate vifus , inventufque con-gelatus quafi durus. Plttra de vifitatione in illafe-ftivitate in extrailo noftro non leguntur. 379 Anno 1J59, die xiv Novembris, citm & cxfio/itio-fanguis exponeretur in gratiam nobilis equitis An- nes extra gli, tjui nott nominatur, invcntus eft durus, colla- tetuPm a tufquc cum capitc, fubito liquefadus cft. jinno 1660, die xiii Sfpttmbris , citm fibula argcntea in theca , qua facrum caput continetur, confraUa ejfet diuturno ufu, apertttm ea de cattfa armarium, cjho caput recluditur,prefentibus Cardinali archiepifco-po Philomarino, illuflrifftmifijue dominis Deputa-tis ac aliis pluribus. Ea igitur eccafione prafentium oculis patuit armarium, ex quo , inquiunt au-flores, cumadmirationeomniumegrcdiebaturfua-viffima fragrantia cslcftis odoris numquam perce-pta. RefeEiiscito emnibus, ciaufitmfuitarmarium , nec fanguis tunc vifus. uinno i66\, die prima Februarii, in gratiam cqttitis Mclitenfts ,qui Re-ligionis futtltgatHstrat apud fitmmum Ppntiftccm, prttftntibus cum to multis nobilibus Gallis, cxpo-fitumeft de morecaputcum fanguinc,quij ciim du-Vv 3 rus fadtus. orclinam »8* r ACTASS. JANUARII EPISC., ras effet inventusi poft medium horae quadrantcra h-quefadu. eftcum ornnium confolauone. tii tinfiicm annitxpofitiofangHims rurfnmffif»» iimnum, ctti adtrat Papebroch.us cumaltts plun-bus, ut jam diElum tfi num. 3*7- Fadumeft mi-raculum, quamvis inventus fit didusgloncfusfan-guis aliquantum liquefaftus. Eodcm rurfum anno, %c xvjumi, txpofitus tft fanguis i'n grauam reve-rendi patris Gcneralis Patrum Capucinorum, m-tione Mediolanenfis, faugmfquc wvcntus lique- fag*is, du-aiiat dstrta, rufque inventus, ad confpedum capitis liqiiefadlus eft , prafentibas mnltis. Eodem menfe, die xvi, cOm difceffurns effet Neapoli d*x Medina Sidonia, vijitavit fangnintm , tjui repertus eft congela-tus j fed non dicitur e regione capitis pofittts. Eo. dem anno , die xxvni Maii, rurfum ad viden-dum S. Januarii fitngnincm venit mox memoratA vice-regina, conjux proregis Pttride Aragonia ,d* pertocjue armario fanguis rcpertus eft congelatus, multifque videntibus liquefaaus eft. Tacetttrhic de capite ,forte oblivione exfcribentis. Die vi 11 Junii e. jufdem anni aptrienda fuerunt capitis & pnguinie armaria , qubd laudatus prorex premfts aulait eadem ornarc vellet interius & exteriiis , eatjue dc caufa caput & fanguis , ejui inventus t(i du-riffimus , fitpra altare fuerunt pofita, ubi fanguii ad confpedum capitis liquefadus eft, praefenti-bus multis. Rurfum eamdem ob caufitm aperta fue-runt armaria dit 1 Stptembris, ac die xvni ejufi-dtm menfis, tjuando fplendidus ille ornatus erat compofttus ,ippf Anno 1702 ,diexv 111 Aprilis , ciim Nea-folimt fuli- polim veniflet Philippus VHifpanis rex, accef-quefaSus. fit ad Thefaurum S. Januarii ad venerandum di-ftum fanguincm, currente die tertia feftivitatis Pa-fchalis : communique confenfu archiepiicopi Car-dinalis Cantelmi & illuftriffimae Deputationis.ro-gante difto regc , expofitus eft fanguii cum ca-pite S. Januarii, & cum aliis fandorum patrono-t rum reliquiis. Didus fanguis inventus eft durus a domino archiepifcopo Neapolitario, fuifque fic durus portatus fupcr altare Thefauri ad confpe-ftum capitis Sandi, ac dominus rex, accepto fu-nali in-manu, didum fanguincm comitatus eft* Didx funt quatuor Miflse , praefcnte rege memo-rato, nec liqucfadus eft fanguis: qua decaufa ab-iit, Ad fcxtam vcio Miflam fadum eft fangui- nis SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. } in Thefauro prompti exauditas fuiffe civium pr«-Ces, eofque imminenti periculo Jibcratos. Errat tamen in dit, dicens inchoatam eruttationem die Ve-neris iv Julii: nam quarta Julii erat Dominiea . & Diariumdoett, die m Julii, Sabbatoquc cet* ptam eruSationtm. 591 Altera ftmilis expofitio per triduum fatla & amto legiturin Diario anno 1667 , menfe Januario ,ob t66lobcon- continuas fere quatuor aut quinque menfnim plu- tintMSplttvi' viat t tx qHihus multa terris ae hominibus ortt* M l'fr£: bantur mala. Hac dt caufa decretum fuit commu- TjT ni confilio proregit, nuntii Apofloiici, qui "chicpi-jucccjja. ebihiv.ctf ^ 4c Deput4torHm Thefau- ri, ut expontrtntur in Thefauro eaput & fanguts S. Januarii cum tdiis fanaorum patronorum re-liquiis. Et ecce , iwptiunt expofttores fubfcriptt, dum die xxx diffi menfis Januarii in memorata ur-be eventuum relatorum confufio omnium animos occupabat, fimulac folim fuper altare compare-bat facrum depofitum didi gloriofi Sanfti, (cu-; jus pretiofus fanguis, cum durus effet repertus dcinde ad confpedhtm capitis fui prsfentibus mul-tis, cum felici indicio prognoftico liquefaflus eft ) cceperunt fubito aufugere nubes, pluvia ccffare, fcrenati aer, folque refplendcns & clarus appare-re , quifuis radiis, tamquam vicinae gratis pigno-ribus, infitam humanis frontibus triftitiam in fum-mam ccepit convertcrc lastitiam. Stcterunt more folito didae facrae reliquisBin memorato Thefaurj facello per trium dierum fpatium cum veneratione multa. Expofitis dtindt piis exercitiis& prectbus triduo illo in factHo fufis , ita concladunt: Et jam tertio die vifum eft tempus omnino ad tranquil-litatem redudum: quo divina bonitas nobis often-ditquantas debeamus gratcs memorato Sandlo gloriofo, infigni bcncfaftpri noftro, quia omncf $0511, FESTI,ET PR0CULI ETC. 3 ludia tumultuumpopularium propternova aliqua tributa , quae adminiftri regii voluerunt: .mpone-re, uti etiam obturbasaliquas causS. fandiOfficn. 404 Anno 1710 ,menfe Maio ,nova rnrfum plurefqu acciderunt. Nam die viil Maii .. anno 1710: durus reperiebatur, poft un*n M.ff.«^futratu quefaftus , per diem deinde annexmt fe amp«"« ufque ad fummum, fc fic vefpen fu.t repofitmna armarium fuum cum timore omn.um. P ^dte ,x Maii fanguis fuit inventus, ficut erat repo-fitus, nimirum ut atungeret fu^itatem ampuU \x durus. Poft quinque horas obfervatum eft, m medio liquidum efle, etiamfi reliquum fangmms annexum eflet ampullx. Poft aliquod tempi» rur-fum induruit, & fic repofitus eft m armanum.Dtt X Maii fanauis repertus eft durus, k poft dt " Jioras liquefaftus eft. Poft fpatium tnum rurfum indurefccre corpit, ftans durus, ut d.e pr«ceden-te, ufque ad verticem didx ampul s. Poflahquot tempus indicium dabat ,acfi foret bquefac.endus nec tamen liqucfaftus eft , tota ampulla manente pktu Ad Thcfaurum venit illuft^musdom.nus Cardinalis Pignttellus mane & vefpcr. , ut fcr-.monem habcret ad populum , & fioni. Dcmum dit xi Man , qua claudtbatnr fe- SOSII, FESTI ,ET PR0CULI ETC. 5 aiie-Sed aliquid nevi ante liqucfallioncm obfervatum V efl, nimirum qu&d oriretur exhalatio inftar nubc-culae ufque ad verricem ampullae. Anno 172 j , die xxiv Septmbrit, fanguis inventus durus, ad praefentiam capitis fubito liquefadus eft, cumhac tamen novitatt, quod tribus aut quatuor vicibus didhis fanguis liquidus circumiret, ampulia ftante immota. Anno 1748, mtnfe Maie ,plures fuerunt fanguinis varittatts. Dit 2 Maii, ex duro fa-(lus erat liquidut poft quinquc horae minuta; ve-fperi tamtn repofitus efl cum duro fanguinis glo-bo. Die 111 Maii liquefaflus efl, anttquam oppone-retnr capiti. Die vi Maii coepit excrefcere nonni-hil. Die vii Maii ex duro poft fexdecim minuta fa-Elus efl liquidus. Per diem ita cxcrcvit, ut nul-lum fupereflet in ampu/la vacuum , & pc plena etmpuUa fmt rtpojita. Die vm Maii fanguis in-ventus durus , &utta plena, plenaquefuit ve-fperi repofita. Dieix rurfum plena inventa efl ampul-la, &vtfperi repofitaaque plena. Idem contigit duo-bus diebus fequtntibus, ut terror occupafftt animot tteapolitanorum. 406 Ultimofeflivitatis die xn Maiirurfum in- terrorem he-venta efi ampultapltna , erant in fanguine duo colo- cmiemct an-Zz rcs , ■* '748: r 354 ACTA SS. JANUARTl EPISC, res , nimirum pars erat coloris cinerei, pars nigrr, idcmejttc confpeHnm ctiam fuerat diebus ejuatuor praccdentibus, didifque diebus non eft mane can-tatum, T-e Detim lattdamus. Vcnerunt rtx & archicpifiopus Cardinalis ad venerandum facrum fanguinem &prectsfundendas, fcd fanguismanfit in todem ftatu ufqtte ad vefperam. Tandem ad ho-ram vigefimam tertiam & mediam, id efi, eirca ocw cafumfolis, venit P. Cregorius Ncapolitanus ,Or~ dinis Capucinornm, qui, obtenta licentia concionan-di in facetto Thefauri, fervida oratione omnium animot ad ptxnitentiam excitavit, multafqut au« dientium oculis cxcuffit iacrjmas. Deinde ccepit re-citare Litanias fandiftimas Virginis, rogavitque i-nitio ,ut fanguis obfervaretur, qui defcenderat. 1-taque nnns ex dominit Thefanri facettanis , fa-Sa obfervatione, invenit, fanguiuem defcendifle fpatio modici digiti , atque undique moveri in gyrum, non reiido ctiam colore illo cinereo, fed colore proprio. Deinde egrefliis eft il- hymnum, Te Dhcm laudanus, &c. Vefperi repofltus eft (fanguis) in fuum armarium, reli-Ao (in amputla) fpatio vacuo unius digid, quod parum aberat ab ordinario. 407 Sequenti anno 1749, menfe Maio, rur- eiiia varicta- fum S. Januarii fanguis non fuit ita folutut inte- gre, ut votis Neapolitanorum prorfus fatisfecerit. 1749' In Sabbato , quo fuit ordinaria cum fanguine pro- ctffio ad fedile, dit m Maii , tx duro poftquin-que minuta falius efl liqnidus, fed reii&a portione dura, quacum vefperi repoptus efi. Die iv Maii in-ventus efi , prout pridie fuerat repofitus; vtfperi verb reclufus efi cum modiciflima portionedura,& modicc afcenderat. Die vMaii durus invtntuscft, & coram eapite poft decem minata liquefadhis, dominus thefaurarius , & inchoavit fed SOSII ,FESTI, ET PR0CULIETC. 3« 3 fed vefperi ee ufque afcenderat, ut fpatium va-cuum fupereflet modici digiti. Die vi rurfutn ex dure faSus eftliquidus , fed per diem fic afcendit, ut vefperi ampulla eflet omnino plena. Sic ple-ua inventa e/i tjuinque diebus fequentibus ,& fem-per vefperi rtpojita fine ullo motu, cum fumma affli&ione omnium , ut ultimo die legitur. Omif-fusetiameadt caufafuit omnibus iftis ditbus by-mnw, Te Deum laudamus. 408 Anno.iy^o factrS. Januariifanguis nihi- & amn lo magis implevit vota Neapolitanorum. Nam in V50: Sabbate anteprimam MaiiDominicam,fanguisin-ventus eftfblutus cum portione dura, &fic vefperi rcpoptus. Poftridie 111 Maii cum eodem globo duro inventus eft; fed vefperi repofltus pulcherrimus, m videatur fuijfc totus liquefaElus, etfi hec non di-catur in Diario. Die iv ex duro invento poftho-rae quadrantem liquefadus eft, fed vefperi nonni-hil afcendere ceeperat. Die v Maii rurfum lique-faSus poft novem minuta , fed magis afcendit, ut vefperi modiciflimum fupereffet fpatii vacui in am-puBa. Die vi Maii exduro fimilitcr fattus eftli-ejnidus, fed ampuBafuit tota plena, manfitque ple-tta fine ullo motu non eo folum die.fed ontkibus etiam quatuor fequentibus, quibus omiffum efl Te Deum &c, quod videri non potuiffct liquefa&io glorioli fanguin» S. Januarii, ut legitur ad poftre-mum feftivitatis diem. 409 Mitto varittattt anni 1751, cumfere ea- obfcrvata dem fint cumjam rtlatis. An fimilia ittrum cott- attno 175-4 » tigerintannis 1753 , edicerenequeo, cum tucvje Aia- de iUis annis nihil mihi fuerit communicatum ex " * Diario. Veritm anuo 1754 iterum fimilis ftrefuit cventus , ut habeo ex litteris R. P. Pafchalis de Matthais S.J., rclloris coBegii Ntapolitani, qui pofteriorum expefitionum tventus tx Diario mihi Zz 2. per- 3«T4 ACTA SS. JANUARII EPISC., ptrfcripfit. Jn litttrit duttm dtttis xx OElobrisdnni 17 f 4 >»» quibuspercurrit OElavam menfts Septem-bris, de OEiava Maii bac monet: Prsemonendutn eft tamen , facrum cruorem in odiduo Tranfla-tionis menfe Maio cxcrefcere cccpifle die tertia ; tum quartl oppieviffe omnino ampuilam, ita ut fluor nullus difcerm poffet; eoque modo uitima . die odidui repofitum effe inarmario. Tnmado-Eiidtmm Septtmbrit ptrgit, itst fcribens Latine. 410 Itaque menfe proximo Septembris, die & Septem- B. Januarii facra (xix Septembris ) edudus cft ex brit armario cruor ita prorfus , uti menfe Maio ibi repofitus fuerat, plena undique ampuMadeo, ut, durufne an iiquidus cflet , omnino ignorarctur. Sicperftitit pluribushoris, dum piures Miflaecele-bratae funt, populiqueaflfluentis ofcuiis cruor ex-hibitus eft. In foietnni Miflk Emmcnuflimi archie-pifcopi, dum hymnus gloria cancretur, coepit • defidere tantifper, ita ut, mota ampuili, fluere circum cruor videretur. Sub horamxxi (Italicam, id eft, poft tertiam pomeridianam ) refidit pau!6 magis: ac fubvefpcram fpatiounius digitivacua vifebatur ampuila, fanguine penitus iiquido. Se-quqptbus diebus durus edudus eftex armario fanr guis , ac paulo poft inaltari liquatus eft; nempe die 2. intervallo minutorum quinquaginta, diein minutorum feptemdccim , dic rv minutorum fe-ptemdecim, die vminutorum triginta duorum, die v» minutorum triginta duorum , die vn minuto-rum viginti novem, die vm minutorum novem-decim. Hjbc ex EphimeridefacellifacriThefauri. 411 In litteris ad medatis die xv 11 Maiianni item anrn 17s s de iis,qna infeflivitate Tranftationis eedcm 1TSS . menfe contigeratit, ex Diario ipfa verba Jtaltca ex- fcripfit laudatns Pattr. Htc autem Latinehuc trans-fero: IaSabbato, iu Maii. pervigilio TranlUuonis, J \ aper- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. apcrtum eft armarium gloriofi languinis. Fuit re-pertusdurus cum folito fpatio vacuo, portatufque ad fedile, i regione capitis poft feptem minuta li-quefa&useft, manente globulo duro in medio," & fic vefperi repofitus eft. Dominica die iv Maii, inventus cft durus, & ante collationem cum ca-_ pite poft altare liquefa&us eft. Vefperi repofitus cft paulo altior. Die Lunae v Maii, inventus eft durus, & poft unum & quadraginta minuta lique-fadus eft : vefpcri repofitus eft pulcherrimus. DieMartis, vi Maii, rcpertus eft durus,&poft quinque minuta liquefadus eft: per diem modi-cc afccndit; Sc vefpcri rcpofitus eft cum fpado vacuo modicidigiti. Die Mercurii, vn Maii, re-pcrtus eft durus, 8c poft quatuordecim minuta li-quefa&us eft: vefperi repofitus cum modico fpa-tio vacuo. Die Jovis, vm Maii, inventus eft du-rus, 8c poft tria minuta liquefadus eft: vefperi repofitus eft cum modico fpatio vacuo. Die Vc-neris , ixMaii, inventus eft durus,& pofttrigin-ta quamor minuta liqucfa&us cft: vcfperirepo-fituseftcum modico fpatio vacuo. Sabbato, x Maii, fuit invcntus durus : poft triginta minuta liquefaduseft, manente exiguo fpatio vacuo. Per dicm cccpit aliquantulum defcendcre: vefperi re-pofitus eft ciim fpatio vacuo unius digiti. Do-minica, xi Maii, inventus fuit durus: poft quin-quc minuta liquefadus cft , dcfcendens itcrum a-liquantulum: vefperi repofitus eft cum fpatio va-cuo quafi ordinario unius digiti & mcdii. H*£lt-mhs Diarinm, qnod ad vcrbmm volui Latinum facere, ne vitatis quidem earumdem vocum repe-titionibus. 412 jiddo demnm evtntus oElidui Tranjlatio- atqaeam» nis hujms anni ty^S,ejmo hac fcribo ,preut lauda- i7yf>, mcn-tus Pater de Muthtis illos mihi tx Diario ver- Je Majo Z z 3 bis 3 66 ACTA SS. JANUARII EPISC., lis Ldtiuis perfiripjit in litteris xvii Mkii *d me Neetpoti datis. Die prima Maii a meridie ex ar-mario fanguis prodiit femifolutus, globo fangui-neo durefcente in liquoris medio. Vacua erat am-pulla digito & femis. Delatus ad fedile, globuses parte, non omnino folutus cft. Ita in armarium vefperi eft repofitus. Die z Maii Dominica, e-dudhis ex armario ita, uti repofitus erat, & ex-pofitus venerationi: poft elapfam horam liquatus eft omnino: & ita repofitus. Die in Maii, du-rus prodiit: folutus eft poft minuta triginta fc-ptem. Die iv Maii, prodiit item durus: folutus eft poft minuta o&odecim. Die v Maii, durus edudus, poft minuta viginti liquatus, fub vefpe-rum ccepit excrefcere. Die vi Maii, durus pro-diit: liquatus poft minuta quinquej fub vefperutn ita excrevit, ut minimum eflet vacui. Die vi i Maii, durus educitur, poft minuta quadraginta folvi-tur, vefperi ita exponitur, ut vacui fupereflet nihil.Die vm Maii,plena prodiit ampulla,eaque pcrmanfit die toto. Die ix Maii, ampulla edu-citur plena: ita perftat ufque ad horam Italam vi-gefimam tertiam cum dimidia (idefi, fere ufqtte etd oecafum folis) acdeinde decrevit fanguis di-gitiim unum; ac fcnfim, donec repofituseft in armarium, fpatio horae altcrius decrevit ad fef-quidigitum, eo prorfus pa&o, quo prima dice-dudus ex armario fuerat. 5 XXIX. SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. } „ quem liberare,,: cum tormenta dasmonum ipfo-rum voce probentur, & beneficia martyrum re-mediis fanatorum& abfolutorum indiciis declaren-tur. Ncgant cacum iliuminatum; fcd ille non ne-gat fe fanatum. Ille dicit: Video, qui non vide-bam. Illc dicit: Caecus cfle dcflvi; & probatfa-do. Ifti beneficiuni negant, qui fadum negare non pofliint. Notushomo eft, publicis, cum valeret, mancipatus obfequiis, Severus nomine, lanius mi-nifterio. Depofuerat oflicium, poftquam incidcrat impedimentum. Vocat ad teftimonium homincs, quorutn antc fuftentabatur obfequiis : cos indices fuae vifitationis arccflit, quos habebat tcftcs & ar-bitros cscitatis.Clamat, quia utcontigitfimbriam de vefte martyrum, qusL facrx reliquix veftiun-tur , redditum fibi lumcn fit. Mox ptrgit oflcnde-re, Ari*nos,qui negabant cttcum illuminatum , magisfuifle incredules, quam fueruntjudei, qtean-de eaeus natus a Chrifto fuit illuminatits. 421 S. Auguflinus, quijuvenis Mediolani de- euifrS. gebat, ejttando illa funt gefla, lib. 9 Confeflionum Auguftma cap. 7 ditta S. Ambrofti teflimonio fuo confirmat, accfdit de pulfofque demenes & cttcum , ubi fudario tetige-rat feretrum, ittudqtte admovit oculis, vifu con- pM\inm. feftim donatum refert. Idem lib. Z2 de Civitate Dei cap. 8 ait: Miraculum , quod Mcdiolani fadlutn cft, cumillic cflcmus , quando illuminatus eftcs-cus, ad multorum notitiam potuit pcrvenirc, quia Sc grandis eftcivitas, & ibi crat tunc imperator, & immenfo populo tcftc, rcs gefta cft, concur-rente ad corpora martyrum Protafii 8c Gcrvafii &c. Inventio illorum martyrum non folum fefto annuo celcbrata tfl Mediolani; fed etiam Hippo-ne-Regio in Africa , ubi epifcopus erat S. Ategu-ftinns, qui in eadtm feflivitate Sermontm habuit ad A a a 3 po- 374 ACTA SS. JANTJARII EPISC., populnm , in novijfima editione m tjuorur- fum hec dixit: Celebramus ergo hodierno dic, fratres, memoriam in hoc loco pofium fandorum Protafii & Gervafii. Mediolanenfium martyrum. Non eum diem, quo hic pofita eft,fed eumdi-emhodie celebramus, quando inventa eft pre-tiofa in confpedu Domini mors Sandorum ejus per Ambrofium epifcopum, hominem Dei: cu-ius tunc tantas glori» martyrum etiam ego teftis fui.Ibi eram, Mediolani eram,fadamiraculano-vi, adteftante Deopretiofis mortibus Sandorutn fuorum; ut perilla miracula jam non folflm m confpedu Domini, fed etiam in confpedu ho-minum effet mors illa pretiofa. Cscus not»(fimus univcrfae civitati illuminatus eft: cucurnt, adduci fe fecit, fine duce reverfuseft. Nondum audm-mus, qu6d obierit: forte adhuc vivit. In ipfa eo-rum bafilica, ubifunt eorum corpora, totatn vi-tam fuam ferviturum fe effc devovit. Nos illum gavifi fumus videntcm, reliquimus fervientcm. Ac-eedit demum ttftimonium Paulini in Vita S. Am-brofti de Severo illuminato, tjui etiam tum ftruie-batin ecclefta Ambroftana, tjuando fcribcbat Pault-nut. Quapropttrnnlla res humanis ttftimonns ccrttor majtifaue indubitata videtur rcddi pofft, tjuamju miraculum ittud ceci iUuminati, coram tmmenja multitudine patratum , k tribus gravtjftmts vtrts affertum , clarifre rationibus contra Artanorum calunmias ab Ambrofio confirmatum. 4zz Laudatus Auguftinus lib. n dt Crvttate Muha tt- eap. 8 collegit alia complura miracula, tptorum fi-t lnar- Am fe teftem prebet, adjunjlis paffim ptrfonts rat S. Aur & iocis , quibut contigerunt. Ulttmum extllts, td-gnjiim. t ggminum , failumque diverfis dtebus tnfratre & ftrore , pnblke patratum fft tn ecc ejia^Hippo-nenfi coram ingenti multitudtne popuh, & pr'j'»- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 375 tt Auguftino, qui de duplici illo mircculo ctiam ugit in Sermottibus 320, 321, 322^ 323. Ma-lum, quo diu laboraverant frater& foror, ibidem fanati , ortum erat cx imprecatione matris, pu-niente Deo. Ex decem germanis , eodem malo cor-reptis , ftxtus & feptima, vifione moniti, Hippo-nem venerunt ad S. Augufiinum , ubi frater fa-natus eft die Dominica Pafchae, ut latius exponi-tur in libello, qui infertus eft Sermoni 322. So-ror vcro fanata eft, dum S. Auguflinus dictbat Strmontm 323 , qui cafanatione fuitinterruptus. JRurfum Serm. 324 aliud narrat miraculum, vi-dclicet puerum mortuum S. Stephani patrociniovi-ta rcftitutum. Verum mitto alia miracula, qua divcrfis locis ab Auguftino narrantur, citm nemo negare pojftt, plurima ea effe. 42 3 At vidcamus, quibus rationibus Ambro-fio & Augufiino fe opponere fuftinuerit nuperus he-terodoxus , aut potius qud impkdcntia tantorum virorum teftimenia contempferit, ipfofque infa-na prorfus calumniandi libidine ut comcedos tradu-xerit. Joanntt Cltricus, ejui nomine Joannis Phc-reponi virulentas Animadvcrfioncsfcripfit in omnia Opera S. Auguftini , non dubitat miracula, qua fafla funt in inventione corporum SS. Protafii & Cervafii, ipfamquc inventionem fufpicionibus ad-fpergere , fuifque lcfloribus perfuadere nititur , ftratagema hoc Ambrofianum fuifie,... quo ple-bem fibi devinciret, Juftinamque Sc Arianos per-terrefaccret, excogitatum. Sic i/le in Appendice Auguftiniana pag. 475 ,ubi hafce premiferat ini-quiffimas fufpiciones : Si hxc ali.rquc cjufmodi in-ventiones fanftorum cadavcrum non fuifientcon-jun&se cum ingenti lucro ac cmolumento corum > qui ea effoderunt; multi, qui callidoruin homi-num figmcnta hxc- credunt ad plebcculam in of- fi- Ambrofto tamcn irnftt-der/tiffime fe opponk Joauuet Oe-rictu, X76 acta ss. januarii episc. , lcio continendam, fidem eis nonfacitedetrahe-rent. Hcec inventio, exempli causi, non parum auxit exiftimationem auaoritatemque Ambroln 5 quandoquidem ei Juftinae principis Anans am-mus (ut habet nofter A*g*fHnm Conf. Itb 9 caf>. etfi ad credendi fanitatem non amphatus, a perfequendi tamen furore compreflus eft. Dc e*-dem biftorUrnrfnmmeminit p*g. S defiinnt nomine Ambrofianae fcenae. Itatptefi cre-dendnm eft homini fnriofo. inventio «QT^ Protafti & Gervafti confiSla efl a Ambrofioad Incrnm ex ea captandum ; demonnmqne eglto lu-dns fnit fcenicns. Qnid igitnr de caco tUnmtna-to ? De eo filetfnribnndns dcricns,fil'»'»1"'f*° vflendit, necdnmfe prorfns amentem fuljfe, dnm Lto fnrore in Angnflinnm & AmbroHnm efl de- ^iu HaKtnmirnmin medio calumniandi cur-adcujttsc*- fn attoniJ, dcfenf,oncc,ue S. ^fj^t tZro- fus. De cxco fanato xZT^ Z Jfoudetur. l0(juitur Ambro/ius: IUe dicit: Video, qu. non videbam. Ille dicit: C«cus effe defivi, & pro- bat faao...Notus homo eft, P^hcis, cum va- leret,mancipatusobfequiis,Severusnom»ne;ann« minifterio &c. Uqnebatur hac ^ amicis & inimicis. Utrique de verttate ,nveft'ga~ re poterant. Auguftino etiam tefle, cxcus not ffi-mus erat univerfe civitati; ^emmseieft,tnte ,:.m-menfo populo teftc, res gcfta eft. Zf"»*** hlc omnia , ouanttmvis alias impndennftmus, hac emnta , jnam maluitque illuminationem tTZe^X^rTfoZmlef. Namfivel Ambrofii inimica, qua Aiedtolam ««'t"*"' nos in fraudem inquifvijfet, deteaamque fevete vindieaffet. At idemhic centigit Jufltna, qu.dj* SOSn,FESTIET PROCULI ETC. 377 dtornm prineipibtu, tjutmdo elattdus a S.Petrofa-nateet erat AH. 3. .M»» poterant faSlumnegareJu-dai , nec pottrat Juftina, falttmpoflinquijitionem : nam , tefle Augiftino lib. 9 Conf. eap.7: Inde il-lius inimics animus , etfi ad credendi fanitatem non ampliatus, i perfequendi tamen furore com-preffus eft. Stupidus profeflo & infanus fuit Cle-ricus, fi credere potuit, fe perfuafurum virisfen-fatis, S. Ambroftum, tjuem omnis ataspro viro fan-Siffimo habuit &eoluit, tam impium fuifeacfa-crilegum, utfaifas relitjuias pro veris fupponeret, ut exfecrando mendacio miracula confingeret; aut etiam tam imprudentem fuijfe , ut fptraret facrt-lego mendacio fe toti civitati impofiturum. Pudtt heterodoxos modefiiores , opinor, tanta Clerici im-pudentia. At illedura neceffitate eo , tjuo alias ne-luiffet, prolapfus eft: netjue enim invenit, quo mo-do teftimonia ftnElorum Patrum dccultuSanEiorum & relitjutarum veneratione, miraculiftjue SanEio-rum patrociuio faEiis enervaret, nip bonam illo-rum fidem calumniando niteretur evertere. 425 Hacigitur de caufa nihilo mitiut traElat Inptnaejuf-S. Auguflinum pag. ?fo. /gnofcat prudtns lcEior , j^^T7" fi verba flammis digna , nt jam ccepi, recitavero. n^ Lojttitttr Clericus de miraculis ante perftriEiis ,de ' tjttibttsS. Auguftinus agit in Sermone 310 & fe-ejucntibus. Sic autem loejuitur fcriptor arrogaritijft-mwj.-Sermonc cccxxi 1 legi poteft&fan&debet fabu-la,cx qua de totaiUius sevi hiftrionia ccrtum judici-um ferri queat. Primo die Pafchae producitur Pau-lus , nefcio quis, c Cappadocia, hominum nequain feraciftima ,fi veteri fhmae & Ilidorq Pelufiotx cre-dimus, curatus a S. Stephano; fcd libellus ejus, hoc eft , hiftoria morbi ic curationis, diflfcrtur, ut magis plcbs cngnofcendi cupidinc infiammetur. Is cft primus adus, qui eftScrmone cccxx.. • Aflus Bbb fe- 373 ACTA SS.JANUARTI EPISC., fecundus habetur Sermone cccxxi, ubi promittitui plebi libellus ille mirificus Pauli, quia nonnulla Auguftino indicirat, qux nfiffe debebat pl«bs ad majorem admirationem & Domini noftri gloriam , (ut loejuitur jiugHflinus.) Tertius eft Sermone cce-xxii , in quo Auguftinus praefatur, deinde hifto-riam Pauli, die PaCchae curati, jubet recitari. Qiiar-tus adus continctur Sermone cccxxm, ubiAugu-ftino ad populum dicente, fubit6 curatur Pauli foror , fequiturque adclamatio plebis. Qiiintum denique adum compleditur Sermo cccxxiv, ubi pius antiftesfapienter omnia in rem fuam conver-tit, populumque prudenter monet, cum Dcus ali-bi potulflet haec miracula tam infignia facere ,ubi etiam erant reliqnis S. Stcphani, tamen Paulum & fororem ad fe fuifle diredos ; qu6, ni fallor , fpedabat tota fabula. Mox ait, voluifft fe totam comoediam rtcitare, qnia alitjui illu non eraut le-lluri in ipfis S. AugnfHni Sermonibus,fnbdittjue : Sed non pofliim dolorem diflimulare, qui animum meum fubit,cum reputo , dum imprudentcs ho-mines majorem audoritatcm conciliare conantur religioni Chriftians ejufmodi dolis, eos quidem lucrum fecifle fibi fortaflc non fpernendnm ;fed val-de nocuifle religioni apud homines fufpicaces & iniquos &c. Hafce Cltrici eontra SS, Ambrofium & Auguflirim calumnias refutavit Muratorius fub fitto nominc Lamindi Pritanii in Opufculo de Jnoeniorum modtratione lib. 3 cap. xi ,ut vidi fo-lum , ejuaUo hac fcripferam. Hoc monendum cen-feo,& ad rem regredior. 42 6 Vides , evinor, prudens leBor, a Cltrico S. 1amtibufijut Auguflinum hic treduci, ut hiflrionem , ut comce-pan ibus ca- dum, ut dolis impiis u fum ad lucra ftbi comparan-lumuis. da, ut auSlorem facrUcga fabula, ex qua de tota jllius svi hiftrioaia certum judicium ferri qucat. SOSIT, FFSTT, £T PROCULI ETC. 379 ItatjMtrtElortsecclr/iammfecnli iv,ttimirt/m Am-brofius, A*g*ffin*s , Athanafitts, Bafilins, Na-xjanzjtnns, Chrjfoftomtts, tfttos emnis atas ut pra* ciptta Ecclefu Ittmina fitfpcxit, relitjniqt/e ejttjdem ttvi antiftites, ac cnm iis doftijftmus presbyter Hie-ronjmtts, fi tjnisfidem habeat Clcrico, hiftrioncsfo-litm erant, popnlnmque credulum confiilit fabedis feducebant. Apcrtius id ille paulo ente dicithisver-bis: Plerifque ecclefiarum redoribus, ut ez rcbus iplis liquet, tum perfuafum fuit, quscumque per fe mala non erant, pnterantque aut ethnicos ad fi-dcm Chriftianam adducere , aut hsreticos fanare , aut certe plehem Catholicam in fide confirmare , ea omnia cflc licita ; ncque nimis rigide inquiren-dum, veraneeflent, necne. Adde, quodquicum-qne poterant femel vulgo perfuadere.miraculafre-qucntiora apud fe per reliquias Sandorum fieri, ii ingcntem plebis multitudinem ad ccclefiam fuam alliciebant, ejufque donis ditabantur &c. Hac ille aliatjue plura id genus aufus eft evomere in omnem venerandam antitjuitatcm. In tantam videlicet rabiem contra omnes Patres afluseft, qubd perfpi-ceret, omnes cultus Sanflorum & rcliquiarum pa-tronos ejft. Hinc iterum Auguflinum ut comoedum exhibet pag.^i, e/uia narravit, putrum rcltqttiis S. Stephani ad vitam revocatum. 427 Si modb quaramus rationes, quibus Cleri- Inepta Clc-cus ufus eft ad impugnanda miracula, ab Ambro- ™ic?*trfa fio , Anguflino ahifijue relata , nullas invcniemus homine dialcflico aut critico dignat. Jaflat in fua prafatione, diligrnter fe coluiffe dialedicam, ac cri-ticam. Tam mifera tamtn funt argumenta, tjuibus pradifl.t oppngnat miracula, ut /juilibet homo ru-fiicus & agrtftit talia proferre poffit, modo non ca-reat maligna calummandi audactd , & inaudita Qltrici impudtntia. Contra invtntioncm SS, Protafii Bbb Z C?" j8o ACTA SS. JANUARII EPISC., & Gervafii dtto objieit, primum qiebd AugujiinHS dicat, per vifum rtvelatd effc ca corpor* S. Am-brojio } Ambrofiut verb dc revclatione fibi faSa ta-eeat. Vfrum qud dialellicd ex ea in narrando di-verfitate eoncludet quifpiam Clerico prudentior > auf corpora non faijfe inventa , aut miracula non fuijfe patrata ? Potait Ambrofius modejie de fua re-velatione tacere , eamdemque laudabilittr rtferre Auguflinus. At necejfe non erat, Clericum diligcn* ttr dialclticam criticamque colere, ut objiceret ar-gumcntum homint dialetlico criticoque prorfus in-dignum. 428 Alterum nihilo mclius efi. Ambrofius fo-ratiocima rorifua fcribit: Invenimus mirae magnitudinis vi-exflodurm: ros duos , ut prifca aetas ferebat. Ridet homo a- cutus illa verba, ut ptifca aetas ferebat j innuitque , homines tribus prioribus ara Chrijiiana feculis note fuiffe grandioris fiatura ,quam fcculo 1 vaut v.Non difputabo cttm Cltricode temporibus, quibttsfiatu-ra hominum 'decrevit, ciem id ad rtm non perti-ntat. Nam hoc unum afferit Ambropus, mirasma« Jnitudinis viros fuijfc inventos. Cum autem cuili-et perfuafum fit, corpora hominum prifcis feculis grandiora fuijfe, ad exprimendam magis invento-rum magnitudintmiadjunxit, ut prifca a:tas fere-bat. Plifce vero verbis, narrationem fufpedam red-di, ut Clericus afferit, nuUus umquam probabit, neque fand ufus eji dialetlicd aut critica, quando ea protulit ; cum major aut minor eorporum ma-gnitudo nihil profitad fidem de inventis corporibut augendam vel minuendam. 429 S. Auguftinum propriis armis aggredi vo* ejufdemcn- luit Clcricus pag. 492, ita fcribens: Auguflinus ipfe tra S. Au- libro de vera Reiigione § 47 rariora fua aetate mi-gtijiimm in- racula fuifle non diifitctur. Scio hoc ab illo retra- Oatum , fcd miror, qul potucrit antca in rc notifli- sna SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 3&1 tna falli: non miror ad convincendos ethnicos, Do-natiftas & alios hasrtticos miracula jaftata, quae mult6 plura fuerunt & infigniora, fi vcre contigif-fent, quam miracula Chrifti & Apoftolorum, a-deo ut nulla ratione dici potuiftient rarius fieri, quam antea. Quis fcrat htmincm tanta arrtgantia tnrgidum, ut tmnts fanElts Patrts pra fe ctntemnat, adco ineptientem , acfi prima dialeSlica principia numquam audivijfet, facramtjae Scripturam vidif-fet numcjuam ? Audiamus S. Auguftinum lib. i Xetrattationum cap. i 3 , ubi Itcum objeElum ex-ponit, ne perptram a quotjuam intelligatur : Item quod dixi, inejuit, "Nec miracula illa in noftra tcm-„pora durare permifla funt, nc anima femper vifi-„bilia quaereret, 8c eorum confuetudine frigefce-„ ret genus humanum , quorum novitatc flagra* ■9* vit;,, verum eft quidem: non enim nunc ufque , c&m manus imponitur baptizatis (per facramentum Cenfirmationis) flc accipiunt Spiritum fandlum , ut loquantur linguis omnium gentium : aut nunc uf-que ad umbram tranfetintium praedicatorum Chri-fti fanantur infirmi (utfiebat umbra S. Petri) 8c fi qua talia tuncfadafunt, quae poflca ccfsafle ma-nifeftum eft. Sednon fic accipicndum eft, quod di-xi, ut nunc in Chrifti nominc fieri miracula nulla credantur. Nam ego ipfe, quando iftum ipfum li-brum fcripfl, ad Mediolancnfium corpora marty-mm in eadem civitate cecum illuminatum fuifle jam noveram, & alia nonnulla, qualia tam multa ctiam iftis temporibus fiunt, ut ncc omnia cogno-fcere, nec ea, quaecognofcimus, cnumcrare pof-fimus. Obferva modo leflor Clerici ineptias. Mira-tur, cjuomodo Augufiinus antea in re notiiiima falli potuerit. At Auguflinus ipfe dicit & probat, vc-rum effc, quod ante dixit de nennu/lis miraculis , non deomnibus. Bbb 3 430 refcllMur. 382 ACTA SS. JANUARII EPISC., 430 Quod vcro ait Clcrictts mnlt& plura fuijfe & infigniora mirecnU, que temporibus Auguflini lcguntur patrata, non jadfrata , ut ille calummatur , quam miracula Chrifti 8c Apoftolorum ;falfume-rit ,fi volutrit codtm temporis inteivallo & ab eo-dem perfonarum numero patrata effe mult6 plura. Si voluerit vtrb ,plurafuiffe patrata in toto terra-rum orbe duobus aut tribus feculis, tjuam futrint a Chrifio & Apoftolis faEla, minus incredibite fiet afi. fertum. Qdidqnid porro voluerit Clericus, dum tot tantacjue miracula confcripta agnofcit, nihit illud ebejfe poterit noflre fententia ,qui omnibus & fingu» lis feculis nonpauca miracula patrata agnofcimus, eatjne etiam vtra credimus , e/uando referuntur a probis auEloribus, quales funt fanEli Patrts, multi-que alii fcriptores ccclcfiaflici. AtiUa ipfa miracu-lorum multitudo condemnat pertinacem Clerici e-jufcjue gregalium heterodoxorum contentionem , qua negant, miraeula fuijfe patrata pofi tcmpora Apo-fiolorum, aut noflris temporibus patrari. 431 Dicerent mcrito, nos infanire, fiinficiare-mur, Carthagintm umquam exftitijfe, Romam um-quam a Gothis aut Wandalis fuiffe capta»,Con-fiantinum Magnnm umquam vixiffe, aliaque idge- tantcUrT' nHS not'f,m*'> dc omntl>"s iftitconftat teflimo-niis plurium & proborum fcriptorum. Atqui fcri-ptores probitate & doElrina prafiantijfmi, & multi-tudine quafi innumeri, miracula narrant fibi certb comperta , multique ex illit oculos fuos & a-resal-legant frequenter itftes ; aliquando etiam integra a-licujus urbis teflimonia proferunt; ut non fit homi-num prudentium iis omnibus fidem abrogaie. Li* ceat ejufmodi homines cum S. Ambrofio alloqui: Sed qusro, inquit, quid non credant, utrim & marr tyribus pofiint aliqui vifitari ? Hoceft Chrifto noa credere : ipfe enim, dixit : Et majora his facietis. At- Mtractda narrawturk tot tanti/que virit SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 38} jitungit S. Ambrojms verba Chrifiijoan. 14$ 1 x, *bi chxit: Amen, amcn dico vobis, qui credit in me , opera , qus ego facio, 8c ipfe faciet, & ma-jora horum faciet. Loquitar ttutem Chrifius de e- , peribus naturam fufrerantibus five miraculis, de quibus pramiferat: Non creditis, quia ego in Pa-tre , &Pater in me cft? Alioquin proptcr opera i-pfacredite. Adlocum allegatum obfervat Augufti-uus in Joannem TraEl. 71 cr 72, non folis Apoflo-lis diElum effe, Majora horum facict; fed etiam a-liis, ejui erant crtdituri. Itaejue dubium effe necjuit, ejuin Chriflus ibidem credentibus promittatgratiam miracula patrandi, nec folum Apoflolis ,fed etiam pofieris. Locus tamen difficultatem patitur , ejuia dicitur majora horum, aut majora his, ut fonant verba Graca, faciet. Hanc difficultattm.non attin-go , eontentus obfervaffe, non foliem Apoflolis, fed etiam reliejuis credentibus, ejuibns nimirum fidem tdtiraculorum donavtrit Dominus, promitti mira-eulorum operationem. 43 2 Aiultis aliis loeis Chrifiru donum miracu- 'Clnifli ver-lorum non folum Apoflolis , ftd etiam aliis cre- bit promiffa dentibus promifit. Afarc. xi ^ 22, ubi arucrat J'»'"rcdeu-ficus, cui Chrifius maledixerat, ea oecafione ait * Apofiolis: Habete fidcm Dei: amen dico vobis, quia quicumque dixerit huic monti: Tollcrc , & mittcrc in matc;&non hxfitavcrit incordc fuo , fedcrediderit, quia quoJcumquc dixerit,fiat, fict ci. Rurfitm miracula eredentibut promifit Chrifius, antetjuam in ctlum afcendit, dum mifit Apoflolos fuos ad pradicandum A/arc. 16 y 1 f ; Et dixit cis: Euntcs in muirdum univerfum prxdicate Eu-angelium omni creaturae. Qui crcdidcrit, & ba-ptizatus fuerit, falvus erit: qui vcro non credide-rit, condemnabitur. Signa autem eos, qui cre-diderint, hxc fcqucntur: in noininc mco dxmonia eji- ;S4 ACTA SS. JANUARII EPISC., cjicicnt: linguis loqucntur noVis: fcrpentes tol-lent: & fi mortiferum quid biberint, non cis no-cebit: fuper aegros manus imponent, & bcneha-bebunt. Hic rurfum figna promittunwr non folis jipofloiis : fed eis, qui crediderint. Nee dubitan-dum videtur, e/uin itta promijfto fe extendat ufjue *d finem mundi, fecundum uitima Chri(li apud Aiatthaum verba: Et ecce ego vobifcum fum uf-que ad confummationem feculi. 4J3 Nontamen omnibtu credentibus promit-utprudentis titur gratia miracnlorum, ut elare patet ex A-virintmfue- p0flg[0 t Qor. 12 , nbifidelium varias gratias gra-nmianegare: ddtaj e„Hmerat. Inter has f 9 funt gratia fa-qtuaaviswm nitatum & operat;0 virtutum. At ha, omnium non THtt. efiefidelium,i» ipfa divifione indicat.& rurfum f 29 hit verbis: Numquid omnes virtutes ? num-quid omncs gratiam habent curationum ? Requiri antem ad operanda prodigia fidem ejuamdam prer-fus excettentem, inpnuat deinde Apo/lolus cap. f zhoc modo: Et fi habuero omnem fidem, ita ut montes transferam &c. H ac die tcrtia a morte , (an-guinem emanare... Atqu6d coram propinquisf««* homicidis) id fiat, per accidens eft. Alii, *pud BenediBnm XIV cap. ult. landati , fimiliter a- fnofcunt, fanguinem non emitti naturaliter coram omicidis potius, tjuam coram aliis; ideoque, fi fiat, divind providentia attribuendum. Pratered certe numejuam obftrvatumfuit, cadaver occift co-ram homicida fanguinem emifijfe diu poft mortem. Jtaque, fi omnino ex antipathia aliqua (quod afi ferere ridicutum tjfet) fanguinem cadaver emitte-ret primis poft cadem diebus coram homicida; fto-lida temcritatis ejfetindeinferre, Jympathiam quam-dam naturalem inter caput & fanguimm S. Janua-rii perfeverare etiam pofi ejuatuordecim fccula,& ex illa fympathia revivifcere ficcum fanguinem . liquefcereque ac ebutlire. Verum id etiam fubinde evenire fanguini, abfente capite , ideoque fjmpa-thia attribui non pojfe, jam fupra ojhndi. 448 Tertia objettio in Dialogo recenfita, Ja-ObjeBioa- eobi Picenini Calvinifta aliorumqut dicitur. JJae lia, cx ca'o- liquefaSlionis caufam calori attribuit, nimirnm qn od rcjangta- multi prAgrandes in ccclefia aut infeccLo & qtridwtt' tltari propefanguinem accenfi fint cerei, quodque magna ibidem fit hominum multitudo. tAique in-epta eft illa objettio , q.vdm pracedentes. Rejpondetur auttm in Dialogo ,falfum effic , ampullamfierica-lidam , teftimonioque ofculantium affirmatur, vix tepidam ejfe. Refpondetur fecundb , quod , fi ex ca-lore fanguis liquefieret, citius liquefcere deberet aftivo tempore, quhm hiberno ; neque tamen ita fieri. Exempla certe plurima funt eontraria in Dia-rio. Nam anno 1661 , die 1 Februarii, durus fanguis poft mcdium hors quadrantem fuit li-quefatlus, eodtmqnc anno, die s Martii, titif^ me SOSII, FESTI, ET PROCULIETC. tne liquefaRus eft coram Majoribus uofiris Hen-fchenio & Papebrochio. Rurfum anno 1661, dtt ijanuarii, ex durijfmo fubito liquidus evafitco-ram capite ,ittrumque duobus divtrfts diebus menjis Martii, ut mittam alia. . 449 Cotttra , dum anno 1701 expojitus futt ^^ die xviii Jprilis coram Philippo V rege , tan- t{*. tum liquefatlns eft fanguis ad fext.m Mijfam , id efi, pofltrts fere horas j & die\ 11 Junii ejuf-dem anni ad finem fecunda Miffa , id efl , pofi horam circiter. Attamen vix ullum apparet du-bium, quin fuerit major calor poft mtdium A-prilis, quam mtnfe Januario., & major aftus men-fe Junio, qttam Februario aut Martio. At ,fi li-quefaHio oriretur ex calore, tanto citius liquejie-ret fan^uis , quanto major effet calor. Experientia igitur ipfa docet, calorem non ejfe caufam liquefaElio-nis aut ebuliitionis. Praterea mllo txptrimtnto po-tcfi oflcndi, fangninem exflccatum, aut materiam aliam fan^uini exficcato Jimilem , calore exter-uo fluidum reddi pofle , iterumque reverti addu-ritiem , acfepius fic per annum liquefcere pojfe ac indurari, ittib ptr aunos trecentes. 450 Quarta objeSio petitttr ab inflnxn aeris, neemdiere/l materiam ampuUa , ut volunt, rartfacientis, nti ntagis aut miniis rarefacit iiquores in tubis vitreis. * Vtrum facili capimus & txptritntia novimus, It-quoret uonnullos tubis vitreis inclufos diverfis ae-ris affcElionibus rarefleri & condenfari, ideoque in tubis fttis afcendere ae defcendere: at nondumno-vimus, materias ficcas folo aeris influxtt fieri li-quidas, rurfumque ex liquidisficcas, eo certe modo, quo idfit in fanguinc S. Januarii, idqne perpetua vicijfitudint ad longiffunnm ttmporisfpatium. Mul • ta quidtm inventa fatemur arte chjmica, eaque prerfut mirttbiUa. Vcrum , nt rcEtcaJftrit Pntigna-Ddd* «« ' ACTA SS. JANUARIII, EPSC. . nus cap. 3 rittm. 3 , netno adhuc, nemo profe&a, exhibere aliquid potuit, quod fanguinem Januarii in eliquandi modum referret, induflria , ingenio , omnique ope in hancrem defudante, 8c advocata fi-mulnatursinfuarerum omnium oeconomia integra facultate. Potcrit qttis fscilc materiam aliqitamjic-cam prapararc ,quavi caloris ant aeris liqtttfcat, rttbefcat, bttlliat, fangMinemqueS. Januarii fcmel . utcumque imitetur; fcd nullus efficiet, ut id fiat perpetuo: nullus praparabit materiam, quetantas varietates exbibeat, qua alias fubito, alids poflho-ram unam alteramve, alias pofl integrumferc ditm , liquefcat & bulliat, idque pne ulla rationc nobis cognita. Nullus exhibebit mixtionem talem, ut a-liquando in armario claufa reperiatur litptida, ali-quando dura Jiccaque, aliquando aeri cxpoflta pri-mum liquefcat, deinde iterum concrefcatfubito; 0-mniaque hac fiant ftne uUa ratione majoris aut mi-noris caloris, ac finc uUo erdine ttmpcflatis. 451 Tetuavit aliquid invenire Gafpar Ncu- Experientia manmts, mcdicus & chjmicus Bcrolinenfis, ut re- perGajf a- fertur apud Bcncdiilnm XIP, ubi datur cx Dia- rem New rj0 _UO£j fiibliotheca Germanica infcribitur, tom.-mavuum ca- - . .. . y.j } xxix anni mdccxxxiv mter res novas htterarias , edita... Anonymi cpiftoia Berolino data.Epifioltt vero fic recitatur: Multi ex rcgia focictate Bero- linenfi comcfiatum iverant ad Gafparem Neuman- num , aulicum confiliarium, medicinae dodtorein , chymiaequc profeflbrcm, die xxvi elapfi Janua- # rii. Poft prandium trcs praefto fttcrunt phialae cry- ftallinae , in quarum qualibet materics quxdatn rccondebatur, parvo volumine, ficca , nigra , & adco dura, ut illifa in phialae parietes foni- tum cderet. Quatuordccim faltem tcftes adfuil- fe dicuntur rcm fedulo explorantcs. Neumannus interca mortui caputjuflitafTcrri, quod certe non erat SOSlI,FESTI ET PROCULI ETC. J97 erat S. Januarii. Cumque primSm phialam capiti admoviflet, materies rubicunda evadebat, liquefce-bat, ebulliebat, volumine excrefcebat, oppleliatque phialam. Secunda vero phiala, capiti propiiis ad-mota , pnrumper ebulliebat. In tertia ver6 nehi-lum quidem liquabatur materies ; fed dura, nigra , & ficca reftitabat. Qiise in primo cafu contigere , San&i favorem oftendifle dicendum eft; in altero ver6 vix aut ne vix quidem propitium eum adcf-fe; intcrtio vericontra heterodoxos Sandium cf-fe indignatum, HaBenus Epijlala, adquampass-ca obfervabo. 4 f 2 Neutuannusphialas fssas potius dtdifet cir- qu& modo culatori circnmftranco, & non medo quatuor- circulatori-decim habuijftt artis fue tefles , fed integras civi- basdigno tdtes;fi tamen ea erat vis materie. phiaiis inclufie , ttt ad prijiinum pojfent redire fiatum .cofdemquc ef-fetlus freptenter iterare. Fcrum noverat, opinor, materiam femel liquefaElam in prima phiaLt, »0« redituram adpri/iinam ficcitatem, coltrem , du-ritiem; eatjue de caufa exiguumfort lucrum, quod ex ea arte circrtmforaneus pharmacopola capta-ret. Maluit igitttr ipfe coram paucis platifum ca-ptare, & circulaterem pcr fe agere, ntaxime cum optime nojfet, ejuanto tempore opus foret, ut di-ft* mutationes inprima & fecunda ampnlla fecjttc-rtntur. Dubite tamtn , an Neumannut coram vi-ris prttdentibus tantum habuerit plaufum, ejuan-tnm blaterando confequitur itteptus ejuilibet circula-tor, drtm rrtftica mnltitudini imponit. Sienim con-viva fttcrrtnt viri prndentes , rrt fits eft exiftima-re , facile adverterc potuerttnt, Neumannum of-ficio circulattris funUum ejfe, non honefti prtt-dentifijue viri. Fingiint enim circulatorts, multa fe efficere pojfe, ejnt revtra nequeuni. Faciunta-liqn* utcumqnt fimiiia, qrribtts fimflicem popellum Ddd3 • „8 ACTA SS. JANUARII EPISC' . &»<»»/. T.li,r,v,ra ,fli«,fm ImL, U»p>mri* Miu,Mt^wh,,tUm £££ verit hoe factrt NtHtnannu,, hoc obtrit miracnlit , qua dtvtne provtd »t£ in faneuine S. Januarii cofev t. &entn* mt Zis aliauo modo mtttationts fangumts S. Ja- «*ft» recludtndam dare, m "JJJf^ pofct, nifi coram plurtbm tcfhbus.St tta rt Tllrl & frequcntcr per annos multos produlta, ^JAutfS ejue mutationcs fanguinis s. ^ jam aliquidfaltcm buman* artc e^Z7utudt cum praditto miraculo ahquttm habtret fmtima ncm.At ejficcrc ,ut mater*a H Jicca & nigra evadat liquida r^aqut,nne^ mitari mifttcula fanguinis s. Januarn, /u «jj-«crt fpeltatoribus faSIo aliqtto ' jin ferte credidit Neumannus, an crtdent abt> per Los trtctntos femper li aui talem noveratartem, qut eamdcm Jrcqucn-urlguTannis txercebat, ut poputo untverf, Neapolitano, aut viris aliquot P^JmTc rurrentibns freudulenter imponeret ? An extltimarc fcZw !'f" tfiafUunt, - SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 399 effe potuijfe"? Prefeftb fi quis xa credere poterit, eju& longe magis incredtbilia fiunt, tjuam omnia a-deo exofia heterodoxis miracula ,jam non fiolitm ob ttimiam eredulitatem fimplex apparebit, fied di-gnuserit, qui cum fiultis recludatur, ac vincia-tur cum phreneticis. 4(4 Quippeconflat, ampullam fitnguinis S. Jn-nuarii tam (ludiose confervari , ut ei nutlo modo alia poffit fubflitui, ut fraudi locus tjfe ntqiteat, ciim numquam ex armario fiuo educatur, nifi co-ram pluribus, iifque praclariffimis viris. Educi-tur autem qnotannis fialtem decies & oEiies, at-ejue olim eduSa fuit frequentius, quando in gra-tiam iliuflrium perfonarum aliquando capiti op-ponehatur extra flata tempora. Nihil igttur fecit Neumanntts ,qno inprmari valcant miracula fan-guinis S. Januarii, quando ejfecit, ut materia a-liqua dura nigraque, quam diu in poteflate habue-rat, coram humano capite, cuiitem addere potuerat, quod cupiebat,femel rnbefceret liquefceretque. Neque enim ullus ampullam Neapo/itanam in potefiatejua habet , aut caput S. Januarii, ut artt aliqua in iis praparare valtat materiam , qud Neapolitanis 0-mnibufque Catholicis facrilegc i/ludat. 45 S Quapropter exptrientia i/la phyftca Neu-manni ad propofitum nofirum vix peninet. Sld-hibuit .phialum & mortui caput. Non inquiram, tttritm caput futrit in fcenam produclum, tam-qttam neceffarium ad mutationcm mattria phiald conclufii, an folitm ad iUudendum Ntapolitanis. Si neeejfarium erat caput, fuerit ejujmodi mate-rid inflruElum, ttt illa prafcns juvaret ad tffcEltts in phiala produElos.Si caput non crat neccjfarium , fuerit produEinm to tempore, quo cttdcm in phia-la fuijfcnt mntationes fine illitts capitis prafcntia. Ita eirculatorts , ut bomints ntfiictt ftcihtis de- nibil fack covtra mira-culum cjuj-dem /angui-nis, chn illc }>:*-tiriamfiu-diose prafa-ravctit, et- 4oo ACTA SS. JANUARTI EPTSC., cipiant, nonnulla folent adhtbere ad rem, cjuam ntoliuntur , inutilia, ut illorum , qua uprafentant, Vfr4 occultetur. , __ Srt* caput concurrerit ad effettut Jttod nequit i„ pbiala producendos, five non concurrcrit; hoc eri Neafo- certifrimMm e(l ,phialan> materiamque ea conclu-li' fam d Neumanno Jiudiose fuife praparatam , «- demque de capite dicendum , ft ejus prsfcnttaerat necejfaria. Ceitiffimum ftmilitcreft .phtalam Nea-politanam , qnk recluftts e(l S Januam fanguts , caputque ejufdcm SanEli, quod phtala opponttur , non fuife k centum & pluribus anms w poteftate tsliius hominisfolius, nec umquam a tanto ttm-pore eduttam ex armario , duabus ertsdmrfis oc-ciufo, nifi coram plnribus iifque honcfltffmis v.-ris , ut nnllus in illa ampuUa chymicus artem fuam aut in capite exercere potuerit, & vertftmhtme ttttmquam aut phiala antcaput S. Januarn tn ma-nu fucrit alicnjus, qui artem chymtcam probeno-verat. Onis modb , nifi amens fit, ex effefobui natnrafiter produElis in phiala diu praparata inferre volet, fimiles efcBus product nuturaltter in phiala femper arElifme conciufa , quam nul-lus ad tales mutationes naturales prtparare , aut in peteftate habere poteft ? , . . 1<7 famvero fiquis contendere voluertt, -w-puUam Neapolitanam ab ^nistrece^ aut qn^ -taiimesjtne dringentis prtparatam futfe ad effeBus,quosmj lege oririjo- Mr* pcrfeverare vidcmus; jam nullum habebtt ad-l™» jumcntnm ex Nenmanni artificio, nec vtrtfimdts confinget. Quippe non offendit Neumannus, poftrsdee materSiam,qua liqnefaEla erat tnp^£ ad prioremjiccitatcm , durtttam , ntgroremque rc-diiffc; neque eamdcm iterttm ficcam, ntgram,du-ramque rurfum admovit capin, ut ret, liquefctret t ebnUiret. Auame»,nt Rmtlttudo SOSII, FESTI, £T PROCULI ETC. 40« utcumqne perfeEla efet,id fieri dehertt, non uno folum alterove die,fed feculis imegris. Ut autcm perfeEia omnino effet Jtmilitudo, deberet materia JSTeumanniana alitjuando citius, aliquandoferiuslU ejuefcerc ac rubefcere, aliquando integris diebus dura perfifiere, aliquando etiam iiquida fieri, pra-fente necdum capite, &, ut verbo abfolvam, «. mnes alias varietates fanguinis S. Januarii exbibere. 458 Ferum non eo ufijue pertiuget aut Neu- uuilus imit» manni aut cujufcumejue chymici peritia; cum tjui- r' ^aleat, libet effcEius naturales eerto tjuodam ordine &ffa-tis temporibiss oriantur , uift aliunde prohibean-tur -, in efeEIibut verb fanguinit S. Januarii totfint varictates, ut nutlum ferveut ordinem ,nullam tem-porum rationem habeant. J'olucrunt & magi gjptii Afojftn, divina virtute prodigia operantem imitari , ac revera imitati utcumtjue funt priora pria; fid mox ad tjuartum, tjuodfrufira efficere ten-tabant, coaEti funt dicere Exod. Sfi9: Digitus * Dci eft hic. Si non eodem caudore fateri voluerint heterodoxi, divina virtute fituguinem S. Januarii tot fecutis jam liejuefcere, aliiftjue mutationibus af-fici; faltem frufira artificio humano eonabuntur il-lum fanguintm exprimere, tjuemadmodum fruftra Afojfen imitari voluerunt magi. 419 Nihil tjuotjue verifimilitudiuis habere po- ObjcElio a-terit objeEtio, fi qmis . reliEla Neumanni compofi- lia» v>a in-tione, fingere voluerit .apluribut feculis pro fangui- "^cfofjet, ne S. Januarii obtrufam Neapolitanis futfe materi-am aliejuam artificiose compofitam, ejua in arma-rto pafim firca maneret ac dura, iu ecclefia ve-ro, dumcapiti opponeretur, litjuefceret, rubefce-retejue & ebuUiret: materiam vero iUam femper pro fanguine S. Januarii habitam , efeElufijue ejtte naturales pro miracutis. Hac objeEiio mitior efi re-liqnis ctjtntbus, tjuia unus tantitm fuifet impofior E c c fie- 4oz ACTA SSJANUARTI EPISC., facrilegus reliquivtroomnes fuijfcnt dectpu. Non inveni hanc ab alio fic eformatam, fed ipfi obje-Rionem Jormavi vtritatis iUuftranda graua. Vc-rum hac cogitatio, etft minus calumnietur, quatn reliqua omncs, qua fraudem aliquam in fangui-ne S. Januarii lattre contendunt, aque ejl impre-babilis ac minime verifimilis. 4 Liquorera hunc aliqucra efle congelatum, qui de~ inde SOSH, FESTI,ET PROCULT ETC. 40? inde paulatim liquefiat. Sapikt etrti feripter ille glaciem vidit; fed numqnam viditgleciem momtn-to temporis dijfolvi Jiuc utla eaufa nota, ac rur-fumeodemditfubito concrefcere ac indurari. Num-ejttam vidit mattriam eongelatam, ejua mediahie-mefubinde invenitur liquida , mediaque aftate in~ ter calores Neapolitanos pofftt perfftere dura. Fel fic tamtn inftar Apollinis Delphici oraculnm cx tripode fundere voluit de re fibi verifimiliter i-gnota. 466 Alter in impreffit paueis abhine annis E- beterodoxo, piftola credidit, liquationem hanc contingere, qudd rum facerdotesampullam ftudiose manibus contrcftent. Verum neqne ipft fatis noverat, efna dt re ita lo-efueretur. Nam non raro fanguis in ipfo armario invtnitur litjuidus, alias frcquentius ftans in al-tari liquefcit. Neque calor caufa e/l liquefaElio-nis.ut jam obfervatum eft, ut illa manuum con-treStatio nihil pojfit effieere. 467 Garmanmu lib. 2 de Miraculis mortuo- cavillationet rum tit. ? § 8 aliam liqucfcentis S. Januarii fian- guinis attulit rationtm, quam an ipft intellexcrit, plani ignoro: Fuere , inquit, i curiofioribus Nea-politanis, qui alia loca Ncapoli fanguinem fu-dantia noftrofeculo , atteftantibus id Novellis Li-pficnfibus, non profufo Januarii fanguini ,fcd mon-' tis Vcfuvii cxhalationibtls fubterraneis adfcriberent. Vtrba ipfa adfcripfi, ut curiofiu letlor videat, an argumentttm ex iit pojfit extundere eontra lique-fcentem divinim fanguinem. Triahee ultimaar gumenta mihi fuggejfit amicus autlor Difertatio-nis Ms., qui merito obfervat, locutos fuiffe fto-lidi dere ,qnam ignorabant. Certi mons Vefuviut tam vicinus non tft Neapoli, nec ejus txhalatio-nes fcmpertam vehementts funt,ut vtl minimam • vm txcrcerepoffint itt fanguintm S.Japuarii, qtti 405 ACTA ss. JANUARII EPISC., media in Hrbt ttqne intra ecclefiam confcrvatur. Onemedo igitur fangnis durtts itspofet Uqnefce-rei Si tamen hoc volnit medicns tlle, qut longe plura congeffit, cjttkm intettexit. V 4.68 Benedifltts XIVdno alta reccnfct ac refu-tatbareticerum diUahis vcrbis: Jacobus Scrccs in fuo tradlatu dc Miraculjs loquitur de fangui-ne S. Januarii 8c ejus ebullitione i utque eamex-eludat a ratione miraculi, rem totamrefert ada-ftutiam facerdotum, qui ampuilarum facn cruo-ris 8c capitis iunt cuftodes. At quis umquam id fibi fuadere poterit, aftutiam videlicet potuife latere fpatiomt feculorum, & adhuC filentio efte involutam? Ut calummam minis htterodoxi clarcfatos ipfis refutatamvideat Jludiofus leftor , adeat . J9 Joannes Conradus Danhawerus faftum 1 ratione miraculi excludit ob muuluatem Quae enim inauit, utilitas, fi fanguis Januarn effluat ad !' fidmetcranH pr®fentiam?,, At Melchior Corneus» Societatis Jefu theologus, in fua Dcfenfione mt-SSSi Ecclefix Cathoiicae, typi»iMoguntini. impreffa anno mhcui pag.^xxxvn benerefpon-dctP, miraculum praediftum Ecclefis noftm fito» ronciliare & fidcievidentiam ,concludens adver- SSS3£- his verbis: "O fi « „ firmandae par haberes argumentum, nt ampul lareris !„ Si modo fenfate rauoctnan terodoxi notlrorum temporum, faus antmadvcr-teroaoxt «»/» . r.... § Tanuari mtracu- tere poterunt, perpetuis tuts a-J*"1 mJ„, «Lm MtndM,"""'?«« "'/«»»' £ SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 407 fndentid, nt ttiam clariflimos Patrts & DoEla-■rcs Ecclejia, tamqttam impoflores, ac facrilego-rttm figmentornm reos, tradttcere nonnttlli eorum prafumant, (juando illi narrant miracula, eaque fe etiam vidiffe afjirmant. 470 Jamvero.fi Lutheri Calvinique fctlatores miracnlaS. auiloritattm jiugufiini , Ambrofii, aliorumque Janu.trii u-Patrum , ejuos omnis atas in veneratione habuit, eJTe> tam procaci pctulantia abjicere non verentur ,fa- cile quilibct pcrfpiciet, neganda ac revcra negari ab iis ejuelibct miracula j>o(lerioribusfcculis patrata, etiamjiilla narrcntur dviris probis, finceris, Jan-Elis, ejtti apud homines cordatos certam fidem me-rentur, etiam/i fatta Jint coram teflibus emni ex-• ceptione majoribus, etiamfi proborumvirorum ju-ramentis firmata fint, & in omni tribunali ab a-quis judicibus ut vtra ejfent admittcnda. Si tnim ttec Auguflinum nec Ambrofium ncc alios Patres , ecules aurefijue pro tefiibus aRcgantts, ut veraces admittere volutrint, fperare non pojfumtu, ullos alios ab iis admittendos. Et re ipfa multifcripte-res heterodoxi emnia etiam recentiora miracula, ut figmenta, txplodunt; fuifijue ptrfuadcre conan-tur prorfus cjfc commcntitia. Hoc autcm faciliiis multis perfuadcnt, quod fanationes egrorum, mor-tuorum fufcitationtt, aliatjuc miracula pafftm fiant coram paucis, alids quidcm coram mttltis, fcd in regionibus dijfitis a ttrris htterodoxorum. Si mo-do divinaprovidtntia ad retundcndam tantam ht-reticorum malcdicentiam fcaturire voluit fontcm publicum perpctuumque miraculorum ex fanguine S. Januarii, quis prudcns dixerit, miracula iUa ejfe inutilia , idcetjue miracula non ejfci 471 Quippt Chtiflum feciffe miracula , non fo- 'ifijfic bcte-litm ut mifcrit btntfaceret, fed etiam ut incrcdu- " ! lot ad fidem ptrtrahtrtt, multii lotis infinuat i- ° "" pfe 4o8 ACTA SS. JANUARII EPISC., pft in Enangtlio. Sic alloejuiturjudtos Joan. i6i f j 8 :Si non facio opera Patris mei, nolite cre-dere mihi. Si autem facio: etfi mihi non vultis credere, operibus credite , ut cognofcatis, & cre-datis, quia Pater in me eft, & ego in Patre. IJune in fintm , quando Matth. 10 jipoflolos adpradi-candum mittcbat, dedit illis poteftatem fpirituum immundorum , ut ejicerent eos, & curarent o-mnem languorem > & omnem infirmitatem. Sic Marc. is f 20 Apofttli poft mortem Chri/ii pras-dicaverunt ubique , Domino cooperante,& fer-moncm confirmante fequentibus Cigais.Jam vtro ctnflat, prodigio fanguinis S.Januarii fubinde u-fum effe Deum atl converfionem infidelium ac he-reticorum. Certe iiufiris eft converfio Guilitlmi principis Saxonis-Gothani , de qua jam mtmini , & cujus occaflont Dialogus fuit compofitus ac Se-nis imprejfus a P. Fabio Placidi Socittatisjtfu. Foffem adjungere alium virum nobiltm , in ditio-nibus Batavicis ad fidtm Catholicam convtrfum, qui vifo miraculo fanguinis S. Januarii primam converfionis fua caufam attribuebat.Veriim abeo nominando abflineo, ejuod in ipfa civitate Neapo-li religionem Catholicam non fit amplexus-,& pre-cul dubio multo plurts tx eo miraculo vifo ad in-vefligandam & ampltEitndam veritatem animum adjecerint. Mitto alias utilitates ex perpetuo iilo miraculo refultantes in ipfos Neapolitants, & ad gloriam S. Januarii, nt tranftam ad poflrtmam ob-jtflionem. ixxxi. SOSII,FESTI,ET PROCULI ETC. 40$ S XXXI. Refcllitur ultima ob-jedio, contra miracula S. Ja-nuarii reliquaque omnia acri-ter intorta. QUando Uudaws princeps Saxt-Gethunus ,Vetasbctt* Ncupoli vidit hcjHcfccntcm S. Januarii fen-gmncm, cnm eo erstt D. Gethurdns Fenner ,prin- f^uladtb' eipis domui prefettus , acerque Lntberi feftator. mfmi Hic, ut habet Dialegus pag. xi, ubiprincipem ee bucntium, fpeSlacnio commotnm advertit, miraculum cona-tus efl ridere,&jtdJimplicitatem Catbolicorum rc- y ferre. Intctttxit hoc, qni pro fuo officioprope ad-fiabat, ernditm canonicns Neapolitanm ,D. HeEior Papiritu , rogavitcjue Faunerum, ut interim in ee-clefia dtfimplicitatt Catholicorum tactrtt ,paratum-cjue fe obtulit ad rationem de emnibus rcddcndam. Itacjue pojl modicam fermocinationem placuit prin-cipi ,nt poftridit convenirent in bibliotbeca canoni-ci Papirii. Convtntrunt revera, cuptaqut tjl difpu-tatio inttr Getbardum Faunerum Lutbtranum & HcElorem Papirium , aliis fubinde leviter inter-lequentibus. Faunerus, qui miraculum oppugna-vit, rnnum dumtaxat urfit argumentum, illudque anti ab aliis btterodoxis confiElum, quo prodi-gium liquefcentis fanguinis non Deo, fed diabolo auElori attribuere conteudebat, neque iHud foliem , fed etiam reliqna miracula apud Catbolicos patra-ri folita. Rtfponditita Papirius , Ht ctmitrpo prin-cipis, qui adtrat, poft paucas hebdomadas futril ftcuta , tefiante Dialogo pag.x 1, Attamen non da-Fff bo 4io ACTA SS. JANUARII EPISC., bo ommn ntrimquc ditta; fid Ltttherani rtttionu fideltter recenfiebo, & ad fingulas breviter refpon-debo, partimmeis rationibus .partim ncenfendo di-£la Papirii. r 473, Primi el>jecil Fattnerut,totumittud,quod i!fJTJL J iH f"»*"™ S. Januarii, non efe tam arduum. Zi cowa ~ T4' ftH * dtmtnt' N°lHit 1"id"» W- omnia "V td"rt0 "»"derc: eum tamen difficulttrfia-tutpoffit,quo ufiqne demonis potcftas in fimilibus fe extendat, quando non impeditur a Deo, ma-luit indecifium relinquere, permittereque, ut eo tam-quam vero uteretur, quam negare. At retle nega-vit,damonem in iis adjunElis, in quibus S. Ja-nuarii fianguis liquefcit, ittstd prodigium patrare pojfe; aut certe illud k viro prudente damoni pofe attribui. Talia fane funt multa miraeula, eaque eertiftma , & in facris Scripturis /clata, qua ab-tfolutam quidem damonis potejiatem non fuperant, nequeunt tamen damoni tttta ratione tribui, quia aut ea facere noluifet damon , aut etiam non po-tuijjetjprobibcnte Deo.SicChri/Ius Dominus, quando Pharifai calumniatores diccbant Afatth. 12 , Hic non ejicit daemones nifi in Beelzebub principe dsmoniorum ; non probat, tali potentia cartre demonem adverfus alterum; fcdvariis rationibus ojtendit, incredibilem efe illorum calumniam. Si-militer faeile ofttnditur, prorfius incredibilem fo-re calumniam, fi quis prafratle vettct contendere , prodigiofas mutationts fanguinis S. Januarii dtmo-nts opera fieri. Verum audiamus prius argumtnta difputatoris Lutherani. 474 Ut illt oftendat, non efe improbabilcm fu* miracula ex- fptctonem de damone ,fic Italice ratiocinatur par. touitur: tf.prout reddo Latint.-Efcaus ille, five, ut fic loquamur, miraculum heri i nobisvifum (intique-fdtlo S, Jinuuufitnguine ) ejufdcm eftcondirionis curq SOSII,FESTI, ET PROCULI ETC. 41 r cum aliis miraculis , de quibus vos Catholici tan-topere gloriamini. At veftra miracula univerfim , licdc fint, ut vos ea vocaris, figilla authentica re-ligioni veftrs imprefla, nonfunt a manu Dei,fed damonis. Hoc commtntHm alio atjui inani mox probare nititnr. Etcnim dicit, inttrcjfc diaboli il~ la facere, ad promovendum cultum imaginum & reliquiarum, id eft, {R crcdimus Lutheri difcipulo,) idololatriam. Sic multos ait populos fcduci in In-diis Orientalibus & tjuaji in omnibus mundi par-tibus folis miraculis cujufdam Francifci Xaverii , Jefuitae Hifpani. Optime Faunerus imitatur Pha-riftos. Hi enim ut Chrifti miracula negarent, di-cebant: Non eft hic homo & Deo, qui Sabbatum non cuftodit. Et rurfum f 24: Nos fcimus quia hic homo peccator eft: ut negarcnt, cecnm d Chri-fto illuminatum. v£que gratts Luthtranus fingit , cultum imaginum reliquiarumque ejfe idololatri-,. am, ut inferat, miracula emnia, tjuibus cultusiUe promovctur, non Dei potentid , ftd optrd diaboli fuijfe patrata. 471 Quart ad propofttum ratiocinium obfer- tumillmar. vo primo, totum fundamentum Lutherani difpu-tatoris falfum ejfe, & finc ulla prebatione affer- 'M L tum. Etenim nihil attulit, ut prebartt, cultum reliquiarum & imaginum ejfe idololatriam , tjuo tamen fundamento haretico nititur allatum argu-mentum. Sccundo , fi haretica iUa doUrina , qua faljiffima e(l,ut videripotefiapud Catholicosfcri-ptores , ejui controverjiam illam trafldrunt, omni-no vera effct, ne vel Jic quidem valeret ratioci-uium ad omnia miracula damoni attribuendum. Netjue enim omnia fiunt, adhibitis rtliquiis aut imaginibus; ftd multa ttiam ad preces Santlorum viventium , aut manuum impojitione fuper agros , tutt modis Jimilibtts patrata funt, que nulla ratio-Fff 2 1' 4ti ACTA SS. JANUARIIEPISC., ne refem pojfunt ad CHltum reliquiarum vtl U mtginttM. MhIu etidm omni poteftate dtmonii We"'"f"nt- ItA1Ht ftndamentHm Faunerinon modo falfa eji doEirina ,fed etiam, licet iUa ejftt vera. non pojfct inferri, tjuod itte contendit. ReliEia jam falfa Lutheranorum & Calvinianornm opinio-ne de cultu reliquiarum, ""' fuerit, miracula fua fufftcere, ut Joanne tpfum agnofcere poffet Mfmj^ ta impietate, tmo & Jiultttia , ta gen la , dumfiunt pcr Chriftianos ptts °Pertb» tes, aut invocato Sanilorum patrocmto , tUmont attribuantur ? Etemm ,fi verifimile effet aut pro. babile, ejufmodi miracula per J™'"" fatis probdjfet Chriftus Joanm fua ttta mracuU allegando Mtfftam ft tffc ; non defore Pharifaos imptos ,jttt ttta lumnid , blafphemantcfijue dtcerent , tj c> ab tpfi damones in Beelzebub principe variis locit todem ufusefi ut & fanguit S.Januarii, ejuapro talibns Neapoli amul-tis jam feculis ftrvantur,&fidtlinm vtntrationi ex-Ggg z po- 420 ACTA SS. JANUARIII, EPSC. ptHMntur, qHatidotjitidem nullus umejuam tllas rt-liquias aliis locie adfcripftrit j tarumqut maxmi cansd fallum vidtatur.ut cultus S. Januariima* ximi Ncapoli Jit auQus, iis etiam ftculis, quibus Santii corpus Ntapoli non fervabatur. NulLi Jimi-littr dubitandi tft ratio, quin divina virtnte fiat, ut fanguis S. Janaarii coram ejufdem capitepaf. fim liquefcat & bulliat, cumidfieri divinitus cre-diderint omnes viri dotirind & [anflitate iUufires , qui a tribus faltem feculis miraculum iftud ocu-lis fuis iuftrare potuerunt. 485 Si qui vtrodtto dubitarunt Catbolicilon-qtibd ountia gediftti, id unici fatlum exiftime , quod nolltnt nouhabercnt certum ferre judicium dert,quamnumquamvide-fcrJpeEla, rant, aut quam numquam intellexerant ex iis, qui viderant, aut etiam quod omnia ad miracuium iftud fpcElantia non fatis tjfent edoili. Sabbatinus ad xix Septembris pag. 13 6 dijfertationem fuam defanguine S.Januarii conclndit verbis , quaLa-tiua facio : Novi, niuJtos extraneos, ctiam Ca-tholicos , aut dubitafle de miraculo, aut illud non crcdidifle, priutquam id ipfi vidcrant. Verumtun» frcquentcr cum iis fucrim in magno Thefauri fa-cello , eofque ad ipfum attenre confiderandum in-duxerim , cognoverunt, de Sandi miraculo du-bitari non pofle , nec id efle, quod ullo modo caufsnaturali poflit atiribui. Et fic, re vifa, me-cum locuti funt.refolutionetn fanguinis faltem dicen-damefle prodigiofam ; nequeullum reperiendum, qui, obfervato fado, valeret invenire rationes , quibus in dubium revocaretur lta ille cum aliis plnribus, quos ipfe Ntaptli loquentes audivi, & re-[lifftmi meo quidem judtcio. Etji enim quaflibtt objcElioues diligenter quefiverim, & nuBam exin-vtntis, qua vel fpecim aliquam habcret, prattr- mi» SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 42 x miftrim , nuliam tamen inveni verijimilem aut pro-babilem. 487 Ceternm Putignanus non folitm agit de li- SnvguitS. quefcente S. Januarii fanguine , fed eumdem quo- Jwierii tjue fanguinem prafagientem exhibet lib. 1. Hoc fralal'tns' eertum eft, Neapolitanos in ea ejfe opinione, & jure ejuidem merito, ut favorem S. Januarii Jibi promittant, ac protellionem ejus Jibi non defutu-ram fperent, qnando fanguis S. Januarii, coram eapite tpofitus, eito dijfolvitur jucundoque cum co-lore fit fluidus: eofdem vero vehementcr timere, dum durus immotufijue perfeverat. Verum, cim & a-lia plurima accidant fanguinis mutationes, exqui-bus vel infpem triguntur , vel metu concutiuntur, luihi de omnibus iflis differere non lubet. Videri i-taque poterit Putignanus, Ji qttis plura de iis le-gere defideret. Nam vercor, ne multi exijliment, me in hifieejam jufjo fuijfe prolixiorem. A C T A Auftore anonymo Excodice nofiro Ms., & altero Rube& vallis, collatis cum aliis Mss. & editis. TEmporibus Dioclctiani a imperatoris, con- a fulatu Conftantini b cacfaris quinquies, Sc b Maximiani cxfaris fexics c, erat pcrfecutio d Chri- t. ftianorum. F.o tempore convocans Dioclctianus im- d pcrator Timotheum quendam paganum t, Cam- e Ggg 3 " pa- liis, + a/.quos 421 ACTA SS. JAKUARTI EPISC. , , Caftis antl panis ptsfidatum agerc , fcfecundum decreta i-&cmeri pfius impiiffi.ni Diocletiam facnficiaidohs immo-PmcoImo jare ? & omnes, qui in Chriftum crederent , ad traditis Sofio facrjficja fimulacrorum convertere. Faftum eft au-& "ituia' tem, dum ex more inviferet civitatcs, venit iii ci-f vitatcm Nolam/.Tunc jubet tyrannus Timothe-us officium prafcntari fibi. a»ibus prsfentibus , inquirere ccepit ab eis judicia diverfoiumlantccef-forum fuorum. Cui omnium officium obtuht ge-,uos fta praefidum. Inter qu* * ciim ventum cffrt ad ! gefta beatiflimorum martyrum Soflii g M.lena-& tis eccleflae diaconi , & Proculi Puteolans ci-vitatis diaconi > k Euticetis & Acutn, eo qudd * al. pro in * nomine Chrifti diverfis fuppliciis maceratos . \ judex h jufliflct retrudi * in carcerem, rcquihvit +al recludi officium , quid de eis fuiffet faftum. Reiponde>. in carcere runt dicentes, multum effe tempons, qu6d.* m * al. quo civitate Putcolana detinerentur in vinculis. & ad- iccerunt, diffamantcs opinionem beatiffimi Janua-rii Bcncventanse civitatis epifcopi. Ipfe autem m-iquiffimus Timothcus, audiens opimonem fantti i martyris Januarii, cum fibi exhiben i jullit. _ i Cumque fuiffct praefentatus Nolae antc tn-rtammiMs bunal prsfldis ,Timotheus praefcs dicit ei: Janua-Nolx imer- T\, audiens , (inquit) opinionem genens tui, hor-rogatns, & tor te , ut feCundum decrcta invidiffimorum prm-carceriiu- c- accedcns, facrifices * diis. Si autem no-C1TSm, lucris, adhibcam * tibi tormenta horrihca, quae facrifica te fortiter laniabunt. Qu* ^^Z^^m * al. adhibe- nllem colis , vidcrit, pcrtimefcet h Sanftus autcm bo Januarius rcfpondit : Obmutefce, mfelix, & noli * in auribus mcis Creatori tantam injuriam faccrc , *i/.ta,«nine- . condjdit coelum & tcrram i ne aud.at Domi-pta profer- J Dcus hanc tantam blafphcmiam, qu® peros rC tuum nroccdit, & interficiat te : & ens mutus & furdus, non audiens , fc ficut cxcui non v.^ns. SOSII, FESTI ,ET PROCULI ETC. 423 Hxc audiens tyrannus Timotheus, fando Janua-rio dicit: Numquid potcftati *, tuae eft, ut, qui- * al. pote-bus volueris malcficiis , praevaleas mihi tu , aut ^ut's Deus tuus ? S. Januarius refpondit: Poteftasmea nihil eft: fed eft Deus in caelo , qui poteft tibi refiftere, 8c omnibus , qui obaudiunt 8c confen-tiunt tibi. Et ha:c cum dixiilet, juffit eum tyran-nus Timotheus in carcerem recipi. 3 Et iratus vehemcntcr, juflit per triduum ca- '"c.vaiuoar-minum fuccendi, 8c illic B. Januarium projici prae- ■!jT''! ,nam ccpit. Sandtus ac beatiflimus Januarius cruccm Do-mini in frontefixit, 8c ingemifcens in cselum furfum fufpexit, & expandens manus , ingreflusin caminum ignis ardcntis , Dominum Salvatorcm omnium Creatorem conlaudabat, dicens : Domine Jefu Chrifte , propter nomcn tuum fandum hanc paf-fionem iibcnter amplc&or , & omnem promif-fioncm, quam diligentibus te promilifti, exfpedo. Exaudi me orantem ad te, & eripc mede hac flam-ma , qui adfuifti tribus pucris in camino ignis ar-dentis , Ananic, Azariae» 8c Mifaheli , adefto nunc mihi in confcflionc ifta, uteripias mc dc ma-nu inimici hujus. Et haec diccns, crcpit B. Ja-nuarius in medio fornacis ignis cum fandis an-gelis dcambulare, bcncdiccns Patrem, & Filium, 8c Spiritum fandum. Cum audiflent milites, qui circa fornacem fuerunt *, S. Januarium dc cami- * Chioc, c-no Dominutn conlaudarc, timucrunt timore ma- rant gno, 8c curfum * rapidiflimum arripientes,nuncia- * jnjtfs, no. verunt praefldi, dicentes: Rogamus te, domine Jlro curlu prsfes, ne indigneris nobis: audivimus cnim vo- mcudoib ccm Januarii dc camino, invocantem * Dominum *,,/. invo-fuum, & magnopcrc pcrterriti in fugam converfi cantis fumus. Timotheus vero prxfes audiens, juflit ca-minum ignis operire *. Et cum apcrtum * fuiflet, *al. apcriri cru&avit flamuia ignis, & dcvoravit incrcdulam * gcn- aPcrtus , l4 acta ss. januarh episc., gentcm paganorum, qui circa fornaccm aerunt. Sandus autem Januarius apparmt » ^ed.o flam-1 ms ienis /, glorificans Dominum Jcfum Chnftum , ita ut ncque veftimentis ejus, neque captllis ejus .. * fuis afnedlibusnrsfentari, cui & dixit: Qiud c«ft*ntii quas facis ? Variis tormentis te faciam mterire. Bea r ' tiflimus Januarius rcfpondit: Numquam bene ttta *al. pr«va- f 6 incrcdule *tyranne, ut a ventate Chrilti alicnctur Servus ejus, aut pertimcfcens factam, li?■ CrUde" quod dicis. Ego autem in Domin0 fPerabo : non titncbo, quid faciat mihi homo. Et hsc dtcens , "uflit eum prsfcs in cuftodiam reduc. Al.a ve o die mane fafto, juflit Timotheus prrfc. m foro ejufdem civitatistribunal fibi paran, & fedens pro tribunali, B.Januariumantc fuumconfpeaumad. duci prscepit. Cumque prsfentatus h-^t. T.mo-theus judex dixit ad eum : Qu° ufqueinfehx' "oa confcntis facrificarc invidiffimis fc immortahbus diis ? Accede jam, & thura offer S, autcm noh,ens , iubco gladio te jubcam * mterfici: & , fi poteft, Deus ' Ls liberet te dc manibus mcis. Santo au«m Januarius dicit ci: Tu ncfcs, qu,a poM* magna cft. Utinam temet ipfum ad P—^ pcrduceret, ut vel fic indulgeretubt Deus mcus , dequodicis , impotcntem cffc hbcrare me de ma-nibus tuis. Scd,a,m hsc dic.s,thefaur.za ub iram in dic irs. Prsfcs audicns, & non tolerans hunc fcrmonem, juflit, ut nerv, cjus a corpom cxcluderenturBeatiflimus autem Janujnga. '» ;abat, aj Dominum diccns: Dom.nc Jcfu Chri-C u ab utero matris mcs non me derehqur- fti ufque in finem ,ita & nunc exaud, Servumtu m adtcclamantem,8c jubcme iftud&culum derehn- SOSII, FESTI, ET PROCULIETC. 41* quere, & ad tuam mifericordiam pemnire. Haec cilm oraflet B. Januarius , juflit eum praefes in carcerem recipi, cogitans , quemadmodum per-deret eum. 5 Keclufo itaque bcatiflimo Januario martyre caftifqat in ardua * cuftodia carceris, a militibus cufto-diebatur. Qiiod dum duo ex clero ejus, id eft , ♦ Feftus diaconus tc Deflderius ledor, cognovif- fent*, quia beatus Januarius epifcopus carceri * al. aud^" fuiflet mancipatus, inflammati a Spintu fanAo , fent ftatim exeuntes decivitate Beneventana, venerunt in civitatem Nolanam, ubiS. Januarius epifcopus ab impiiflimo Timotheo in vinculis tenebatur, aiebant * flcntes & dicentes : Quarc tantus ac ta- *al. agcbar.t lis Vir tenetur in vinculis ? Qiiid enim criminis ad- miflt ? Ubi non fubvenit periciitantibus ? Quis e- nim ab eo aeger vifltams , non ftatim falvatus cft ? Quis ad eum triftis advenit, & non gaudens difceflit ? Mox eorum -verba ad judicem perlata funt *. Quod dum Timotheus judex audiflet: fum- *al. penre- ma feftinatione juflit eos teneri, 8c cum B. Ja- ncrunt nuario martyre flbi prsfentari. Qiiibus praefenta- tis *, Timotheus judex dixit B. Januario: Qui *al. pra- duo * funt ifti ? S. Januarius refpondit Unus dia- ftntibus conus meus eft, & altcr ledor. Tudcx dixit: Et aL tUi ipfl Chriftiani *fe efle manifeftant ? S. Januarius * «f. Chti- rcfpondit: Etiam. Nam , fl eos interroges , fpc- "iailH$ ro in Domino meo Jefu Chrifto, quia nec ipflfe cfle Chriftianos negabunt. Qui intcrrogati a judi- ce, dixerunt: Chriftiani fumus, & parati fumus mori propter Dci amorcm. 6 Tunc Timotheus praefes irl repletus, S.Ja- »itretdx-nuarium epifcopum una cum Fefto diacono & \"a"os-tm Deflderio ledtore,ferro vindosjuflit ante currum jjjs fuum protrahi in civitatem Puteolanam, confti- quatuor feris tuens T ut ] una cum fandfcis Martyribus, quos [ il- txfonttmr, H hh JicJ 416 ACTA SS. JANUARII EPISC., lic] in vinculis cognovcrat detiueri, id eft, SoC. *al. Sofio fium * Mifenatis ecclefia: diaconum, & Proculuni &c. Puteolanae cccleiiae diaconum , 8c duobus * laicis * al. duos Eut;ce & Acutio, ad urfos traderentur. Et cum cmfiqucnter ^ c;vitatcm putcolanam pcrdLiSi fuiffent, juffit eos Tirootheus in cuftodia recipi, & alia diearc-+ in Ms. no- nam * parari, ut una cum fandis Martyribus ad ur-(iro arcna fos traherentur. Qui dum reclufi fuiffent, ofcu-mcndosh ]abantur eapita omnium San«aorum. Beatiflimus martyr Januarius exhortabatur eos, diccns : Be-nedi&us Dominus Dcus , quifacit mirabilia ma-gna folus : qui me huc direxit, ut ncc Paftor fi-» ne grege, nec grex fine Paftore n divelli videa-tur. Alia ver6 die fecundum juffum judicis para-tur arena in civitate Puteolana. AdducunturSan-« &l ad amphithcatrum o. Veniens autem impiif-fimusTimotheus praefcs,fedens in fpedaculo, juf-fit feras laxari. Cumque fuiffent dimiflae; S. Janua-rius, ficut bonus paftor»in mcdio eorum pofi-tus.ait: O fratres,arripite fcutum fidei, &excla-memus ad Dominum adjutorem noftrum,inno-mine Domini, qui fecit caelum & terram. Itave-xo adfuit mifericordia Domini,ut ante pedes 13. Januarii martyris , acfi ovcs, capite dimiffoipfae ferae adcurrcrent. At judex infanus , non credens , amods feris, juflit SanSos Dei de amphitheatro tolli, & in foro adduci. 7 Qjji fedenspro tribunali, di&abat fententiam , ««S.- a fe. dicens: Januarium epifcopum, Soflium, Procu-rhillWc*- lum & Feftum diaconum *, & Dcfideriumlcao-fitedammm- rcm & Eudcctem & Acutium cives Putcolanaj ci-tur : judcx vitat;s , qu; fe Chriftianos cffe profeffi funt, & fit ef\?' deorum libamina, vcl imperatoris * praecepta con-tempferunt, capitc cxdi jubenm, Bea^musau-conos tcm Januarius, afpiciens in caelum, dmt. Uo-* a\. impc- mine Jcfu Chriftc, qui defcendifti de aluflimis pro ratorum redemptione humani generis, erue me, & hbcra r ree SOSII ,FESTI, ET PROCULI ETC. 417 rnc de manu inimici hujus : & deprecorte , Deus ineus , ut ulcifcaris in tyrannum Timoth eum , quas geflit in me fervum tuum, ut cruas, & cvellas, & obcasces oculos ejus, ut non videat lumen cx-li. Et cum compleviflet orationcm S. Januarius , ceciderunt nebulce in oculos ejus, & fubito fa-dus eft cascus. Tunc oravit S. Januarius ad Do-minum, & dixit: Gratias ago tibi, Pater Do-mini noftri Jcfu Chrifti, qui exaudifti Servum tu-um , & difperdidifti oculos Timothci impii, quia multae animae propter ipfum ad perdirionem dae-monum converfs * funt. Tunc Timotheus ty- *inMs. «o-rannus invalidis oculis cruciabatur, Sc dolor ma- firo 90u" gnus in eo adcrefccbat. Converfus clamare coe- ycitl pit 8c dicere officio : Citius euntes Januarium ad me revocate. Euntes vero miniftri, invenerunt il-los a carnificibus per clivum, qui ducit ad ful-phurotaria p , trahere *. Vocantes vero Januari- p um , ftatuerunt eum ante praelidem : totus quip- *al. trahi pe ad fpcdaculum populus utriufque fcxus con-fluebat. 8 Timotheus vcro cum ingenti rugitu coepit &fanMuv; clamare 8c dicerc B. Januario : Januari fervc Dei muhi cm-excelfl , ora Dominum Deum tuum pro me cae- vcruotur: co , ut poflim recipere lumcn, quod amifl. Tunc S. Januarius, erigens oculos in caelum, dixit: Dcus * * al. Domi-Abraham, Deus Ifaac, Deus Jacob , exaudi ora- nc Dcus tionem mcam, 8c jube Timotheo indigno oculos reftituere*, ut fciat omnis populus, qui adiiftit, * al. rcflitui quia tu es Deus , 8c non cft alius prarter te : nos enim malumpromalonon rcddimus.Etrikm com-plcflet orationem S. Januarius , apcrti funt ocu-ii ejus >npiciatc cim diu torquerctur, emifit fpiritum. * cx«- 11 Chriftiani autem divcrfarum urbium cufto- . , diebant corporaSan&orum, ut ca f nodu raptim Cbriflianh tollerent, & in civitatibus fuis t portarcnt. Et coc- rafta &J'e-perunt occulte folliciti obfervare : & fada nodc, fulta. aniverfis dormicntibus filentio * nodtis hora, ap- f paruit S. Januarius uni eorum, qui parati erant ' corpus ejus tollere, & dicitei: Frater,cumcor- *al- filenl!i pus meum tuleritis, & digitum manus mex illo Ioc6 cxilifTe cognofcite. Requirite cum, & pariter cum corpore mco ponite. Et ita fa&um eft,ut Sandus ipfe ammonuit. Corpora autcm Sandto-rum jacuerunt« ad Sulfurotaria.v , ubi poftea di- 0 .* gnam bcati Januarii martyris bafilicam condidc-runtjr. j Hhh j AN- 430 acta ss. januarii episc., annotata. a In Ms. Rttbu VmMs , Diocletiani & Maxi- mianiimpp. . b Conftantini ublqne legitssr inMss&edms, etiam ap/td Mttzochinm: legendum umen Con- ftantii. , „ c In plerifqnt Mss. fepties, etiam apudMazjb-chittm :fed legendum quinquies. Nam quintum con-fulatum Conftantiut & Galerius Maximianus Jt-mul gefferunt anno 305 , quo paffm figitur San-Borum nofirorum martjrium. d ln aliis , perfecutio ingens , in aliis maxitna. e Alias ddditur, crudeliffimum, & mox julfit. Sequuntur & alia fubinde leviufcula diferentta ; fed eas, ubi fenfum non mutant ,inobfervatas de-inde relinejuam, & codicem nofirum fequar, ntfi mendofus videatur codex, qui alias optime notavt- detur & fitculo f<' m* SS. Fefti & Defideru fepnitnra. Certc magse fabnlofa videntnr omnia tranjUttoms adjnntia, mkm ttt credere valeam, tranflationtm pcratlam modo hic relato. , .r k Hacita dicnntnr,acjiMartresrcccnterjMtf fent paft. Vtrdm id improbabilttft tx tpfstuam monnmenti hnjm vtrbis. Qnomodo Cyphius ipfornm miracnia Benevenn andttrat, jt non fntrant antt tranjlationtm fiP"'" ■ 1 Htc rnrfum agitnr de omntbns fcpttmMar- TtMUltimam ptriodnm, ejna apnd^Palcmmm miri corrupta cfl, relfitni ex Ms. Ntapolnano. ^it Ms. Collc&ione Chioccartlli locus tta exprtmu. tnr: Septcm namquepariter tvrizat. funt, quorum una m Chr.fto hdcs, una (eptenarii martyrii exsquat forma,Jdeoquc&c. n Hac nltima non fnnt in nllo Mt.nojiro: ne- SOSII, FESTI ET PROCULI ETC. 439 tjue in CoUeiliont Ms. Chioccarelli, prout ea m§-bis Neapoli mijfa eft. Et fane annus martjrii , qui mox aftignatur, longijftmc a vero aberrat. ACTA MENDOSA Ex editione Afa&ochii. TEmporibus a Diocletiani imperatoris, confu- Softus attnh latu Conftantini cxtaris quinquies, Sc Alaxi- circitir tri-miani fepties b, erat perfecutio Chriftianorum. In &,nta nMUS' ecclefia vero Melinatas c civitatis, erat diaconus iiomine Softim, vir prudentiae, fanditatc Hrmilli-mus , annorum circitcr triginta; (icutipfe cuidam epifcopo, qui Dei gratia advenerat in extatis rc-vclare dignatus eft. Ipfo epifcopo aftcrente , quod vencrabilis Soilius, propter mctum paganorum non facile in pubblicis iocis hic notitiam habuit bc-atiilimorum oiEcio veniebant in eccleiia civitatis cpifcopus divcriis civibus fe occulte invicem viiita-hant. Sermo vidclicct, collctlio Divinx lcgis crat in cdificationc hominis, quos epifcopo credcrc vidc-bant; & quiainipfis locis , id cft cum ipfis frcqucns erat paganorum, nobilium virorum magnam va-tem, & tuftamulus ufquc in hodicrnum diem illam ccclefix manifcftatur. Idcirco Sanfti, ut dixiinus , difficile in pubblico videbantur. 2 Beato itaque Januario in Mcilinatae civitate (<' cujus ca• pofito , faiftum eft, ut bcatus Sollius diaconus in ti,eflam' ecclefia fua fanda Dci Euangelia legeret, & ftibito JJTJJE*" de capite ejus flama cxurcxit, quam nemo alius jr.»/u.viut) vidit, nifi bcatus Januarius epifcopus; qui ita eum c.ipitur : martyrcm futurum cx boc fignum quod viderat pre- 44o ACTA SS. JANUARIII, EPSC. prenuntiavit; & congaudcns, ofculatus caput e-ius, & eratias agcns Domino, caput, quod pro Domino Jcfu Chrifto paffurum cft. Poft nonmul-tos dies fadum eft, ut ad Dracontium judicem Campaniae eorum farna nunciarctur. Hoc audito , Dracontius judex juflit, eos, fecundum impenali praecepto , inquiri, & ad fe adduci. Inquirentes vero invenerunt beatum Soflium diaconum, & du-xerunt ad judicem. Dracontius enim judex jullit eum ergaftulo mancipari, quoadufque ficret ejus A interrogatio d; retrufo itaque beato Soflio in ar-dua cuftodia carceris, 2k militibus cuftodiebatur. , Quoddumbeatusjanuarius reppenffet, quia " -Janutrim beatus Soflius diaconus carceri fuerat manopatus, cton duubus ftat;m ad carcerem cum diacono fuo Feito, Bc lc-Sociis com- aore fuo Deflderio , ut eum confolaretur perc-trehenditur, ^ £{ ;ngre(T-UJ ub; tenebatur in vinculis dice-e bat. Qiiare flne caufaetenetur Homo Dei in car-cere ? Statim milites, qui cuftodibantur carccrem, nunciaverunt judici dicentes. Eccc homines illi , dc quibus magnitudo vcftra jufferat, ut inquiren-f tcs, teneremus/eos; ad carccrem venientes di-cunt. Quare flnc caufa tcnctur homo Dei incar-cere ? Mox ut hoc audivit judex, juflit eos teneri, & ad fe adduci. Qui dum inventi fuiffent, ad ju- dicem venirc non dubitaverunt. _ 4 Et dum prefentati fuiffcnt judici, Dracontius interrogatr judex fcdens pro tribunali, his vcrbis intcrrogavit cum iijdm: beatum Januarium cpifcopum , d.ccns ei. Cu us omncs cou«; rc|jpionis homo es ? Sanftus Januanus rcfpondit, Jlmter re- Chriftianus fum, & epifcopus. Judex dixit ei. ^u- fyndM: . civitatis ? Sandus Januarius iy. Bcncventanae ecclcfis. Judex dixit Et hi quid tui funt ? Sanftu. Januarius Ijt. Unus diaconus mctis, & aItcr lcttor. Judcx dixit. Et ipii fe Chriftiammanifeftant? San- «ftus Januarius refpondit. Etiam : nam, U cos in- icr- s0sii,festi,et proculi etc. 441 «crroges, fpero in Dotnino mco Jefu Chrifto , quod nec Ipfi feChriftianos efle negant. Quiinter-rogati 1 judice dixerunt, Chriftiani fumus, 8c pa-rati fumus mori proptcr Dei amorem. Tunc juder ira rcplctus, bcato Januario epifcopo dixit. Ac-ccdite, 8c ofFertc diis iibamina, fecundum dccre-tum impcratoris, & abfeditc inlefi. Sanftus Janua-riusKes. Noscotidie omnipotenti Domino noftro Jefu Chrifto facrificium laudis offerimus, non diis veftris vanis. ? Hoc audito judex, juflit eos in carcerem re- Januariut cipi, 8c alia die arena parari, 8c una cum fando ctm trihus Soflio ad urfos tradantur. Alia vero die, fecundum S°ci" juflum judicis paratur arena in civitate Putteola- ™as jci*dt aag, adducuntur Sandi ad amphiteatrum. Speda- capite da-tur judex ad cxfpedaculum. Sed ut judex moras mnatttr: inederet,caufa pubblica faciente , 8c adamphitca- g trum tardius properare , veniens arenarius dixitju-dici. Jam tardius eft domine, audire h eos, modo b non potes. Tunc Dracontius judex juflit Sandos de amphiteatrum i tolli, 8t ad fe adduci. Qiiibus , fedens pro tribunali didavit fententiam, dicens, Januarium cpifcopum, 8c Soffium, &Feftumdia-conis , 8c Dcfidcrium le&orem , qui fe Chriftiani profefli funt, & dccrcta noftra contempfcrunt, ca-pite cxdi jubemus. f> Qui dum ducerentur ad dccollandum, qui- capimttttr & dam de plcbe circumadftantibus, adeft Proconfu- damn.wutr lus* Puttcolans civitatis ecclefix diaconus, &duo """Marty-laici, Eutichis, 8c Acutius, Hi trcs dixerunt. Quid rJ PuetU' enim mali homines ifti fccerunt, ut eos judcx ju- ♦ J>r0cu!us beret^ occidi ? Statim eorum verba ad judicem £ Sierlatafunt. Qtiodcumjudex audiflct, ftatim cum umma feftinationc juflit cos tcncri, 8c cum fan-&is Martyribui decoilari /. Qui ciim omncs pari- / ter ad martyrium duccrcntur, quidam fenis m pau- m Kk k pcr- 44* ACTA SS. JANUAR.IT EPISC., , perrimus, fperans fc beneficia Sanftorum jiiTarl j . oppofuit fe beato Januario pervohitus pedibu; e-jus, rogans eum, ut aliquid de veftimentisejui me-reretur accipere. Beatus ver6 Januarius dixit feni illi i poft depofito meo corpore, orarium meum de quo mihi oculos ligavero , fcias te me iplum daturum efle. 7 Mater quoque fandi Jannuari in civitate Be-llfio&tmt qeventana pofita vidit iu lomnis ante triduo qu6d vkitrisS.Ja- Januarius epifcopus in aera ad calum volabati Et Horamd^' Cum f°mno fuoexcitaretur,& interrogaret quid tollatio. veliet efle , fubito nuntiatum eft ei a quodam, qu6d filius Januarius epifcopus pro Dei amorein vincu-listeneretur j At illa perterrita , profternens fe in oratione reddidit fpiritum. Interea San&i dum per-veniflentad locum ubi dccollandi erant, id efta fulphurataria , fanfius Januarius fledens genuaad orationem fuam dicebat , Domine Deus omni-potens in manus tuas commendo fpiritum meum. Et erigens fe , accepto orario fuo , oculos fibi li-gavit, fle&ens genua manu fua cervici oppofuit, & fpiculatorem ut feriret rogavit ; Spiculator autem cum magna virtute percuticns, digitumma-nusfandi martyris Januarii fimul cum caputabfci-dit; limiliter & omnes Samfti decollati funt mar-tyrium exceperunt fempiternum. 8 Sandus autem Januarius poft decollationem AppmtioS. fuam apparuit feni illi evidenter , & dedit illiora-Jamarii: rjum unde fibi oculos iigaverat , ficutpromiferat ctrrManit ®'cPrecs,nti» Cuiqne dixit. Ecce quod tibi reddi ahlati&Je* debeam , tolle ficut promifi tibi. Ille accepto o-fulta : rario, cum fummo honore abfcondit in finum fuum. Spiculator antem, & alii de officio videntes fe-nem irridebant ei dicentes, Accepifti qtiod ti-bi promiferat ille qui decollatus eft ? At ilie di-xitcis. Etiam, 8c oftcndit cis orarium, Recognove- runt SOSII, FESTI, ET PROCULIETC. 445 runt cum, admirati funt. Chriftiani autem diver-farum urbium cuftodiebant corpora San&orum % utcanodu raptim tollerent, &in civitatibus fuis fepelienda portarentj Et ceperunt occulte folli-citi obfervare j Et fada nodte univcriis dormien-tibus , filentiora nodlis , apparuit fanftus Janua-rius uni ex illis qui parati erant coipus ejus tol-lere, 8c dicit ei. Fratcr , cumcorpusmeum tolle-ris, 8c digito manus meaeinilio loco exilille cogno-fce, requirite eum, 8c pariter cum corpus meuin ponite. Et ita fadtum eft, ut Sandus ipfe admo-nuit. Corpora autem Sandorum jacuerunt ad fu!> phuratoria, ubi poftca dignam beati martyris Ja-nuarii baiilicam condiderunt. 9 Nodu vcro cum unaqueque plebe folli. trafauoS, citi fuos fibi patronos rapere feftinarent. Nea-poiitani beatumjannuarium libi patronum tollen- '' tes a Domino meruerunt n. Poftcavero quieto jam » tempore venerabilis epifcopus, una cum plebe Dei * fan&a cum hymnis, & laudibus tollentes juxta Neapoliin tranftulcrunt, &pofueruntin baftiica, ubi nunc requiefcit. Qtu pracftante Domino no-ftro Jefu Chrifto meritorum fuorum bcnchcia im-numerabilcs preftare non dciinet ufque in hodier-num diem. Cujus dies natalis celcbratur tcrtio dc-cimo Kal. Odobris. ANNOTATA. a Undt hic AEla, acceptrit Afdtothias, expo-ttitttr itt CommtHtario ttmm. 18, ibiqnt datar ti-tttlnt in codiee Bottonicnfi prttfixnt. focatnr ibi% • Vita S. Januarii; cttm AEia tamtn mttxime con-cinnatavidtMntnr pro S. Sofio, at/ttofumnntcxor-dittm. Ejufdtm opinionis fitit ipfe Ahtzochius. Ex hacantm opittiont colligo primo, »0» tffe miran-Kkk x dttm, 444 acta ss. januarii episc., dtnn.fi in hit AElit mulu omittantnr de S. Januarioj ficut de eodem multa fitnt pratermifia in Aftit S. Proculi , & in aliit SS. Eutychetis & Acutii , Hcet hac alias AElis primis confentiant, & txeis fint collcfta. Secundi , eum coUcSlor codicis Bono-nienfis titulum S. Januarii his Attis prafixerit , non efl incredibile , nonnullt ah ipfo refciffa ejjfe, qua fortaffe de S. Sofio in fine legebantttr. b Legendum quinquies, '&ante Conftantii, ut jam annotavi ad AHa prima lit. c. Citm auttm multa cx AElis primis ad hac fuerint tranflaiai annotationes ibi datas htlor poterit confulere ,ubi hic non dantur. c Id efl, Mifenatis. Mendum i^WMefinats, aliaque fimilia, Mazjochiusputat oriri ex to, quod A£ta prius fuerint Grace fcripta. At frequentiora videntur menda, qukrn ut ea origini Graea im-putare poffimue omnia. Ego itta non femper obfer-vabo aut corrigam, citm hac Atta unice edam, nt ptrfpiciat Utlor, unde Joannes diaconus partem torum , qua de SS. Januario & Sofio dedit, accc-perit. Poterit igtiur Joannes Diaconusconfuti, ad cujus lucubrationtm ofiendam , quid ex hac fitde-fumptum , & plura dabo annotata. d Nulla Sofii inttrrogatio in Atlis legitur.Ve-rifmile tamtn nonefi.inauditumfuife damnaium. Sufpicor, omifam in his Atlis fuiffe , quod ctl-lctlor Attoruni eamin primis Attis non invenireti e /mprobabile videtur, S. Januarium vcniffc Be-nevento ad carcerem Puteolanum , longcqut im-probabilius ,in carctre ipfo fic fuife locutum. Nam id erat ultro fe perfecutoribus traderc , & quidtm finejufta caufa. Quis hoc credat dc Epifcopo? Le-git, opinor, Ailortm confarcinator, qua in AElit primis num. % leguntur de Fefto & Defiderio, de captivitate S. Januarii m civitate Nolana conqut- SOSII , FESTI, ET PROCULI ETC. 445 rentibus, qnod non eft improbabile, cnm bi crtm dere poJftnt,ft ntc cttm perfecntoribns, nec cnne dtUtoribtu loe/ni. At ineptsss compiletor S. Janua-rium in ipfo carcere fic loejuentem inducit. f Qttid his dittis incptius-finjri poteft ? Dicunt ju-dici, fibi mandatnm fnijfiy ttt Januarium & So-eios , ejuos nnntiant in curcere fuijft ,comprebcnde-rent, nec tamtn ceperant. Ant fattUitts ittts crc-didit flipites fuijfe , aut ipfe flipts fuit auflor. g Nnttibi dixit auflor, in cjua civitatt captue ejftt primum Sofius, deinde alii. At ante ftmper locutut efi dt Miftno , ut eredere dcberemus, 0-mnes fnijfe earceri mancipatos Mifeni. Nttnc vt-rb arena paratur Puttelis, ut revera faflum eft , C^Sofius , dtcnjus interrogatione nihil dixit, cnm cetcrit ad beflias damnatnr. Sunt hac nimirum ve-lentis fcribtrt, & ntfcientis aliejuid rcfle exponere. h Non erant amplius andiendi ,fed jam ad be-fiias erant damnati. Et mox rtvtra non ampliut auditi dicuntur, fed capite damnati. Nova igitur ha funt aufloris ineptia. i Non tfl probabile , intermijfum fuijfe fpefla-culum, cum judtx alium ibi fitbflituerc pojfet, fi ipfe fnijfet imptditus. Praterea ejna mox fa fladi-cuntur, videlicet rtdnflio Sanflorum ab amphi-theatro adjudicem, perdnflto ad locnm fupplicii, nimirum ad fitlpbnrariam, aliacjne moxrefercn-da , plus temporis txigtbant, ejudm trat ntctffarium adferas contra Sanllos in amphithtatro laxandum, rtlicjuaejut ibi ptragtnda, ttbi omnia trant para-ta. Pidebit hoc oculis ipfis curiofus Itflor, modb in tabula Commentario noftro prafixa conjidtravtrit diftantiam ampbitheatri & fulphurariea civitate Tuteolana. Si quis igitur ab accumulatis incptiis rcfle ineptus dicitur; non poffumus non ineptijfimum vocare auftorcm itlorum Aflorum. Kkk 3 kfi- 44g ACTA SS. JANUARTIEPISC., § , k Figmentum rurfus improbubil* , & pnmtt AElis contrarium. „ . ,. . 1 //rffM tf/rfw improbdbilt ejl, iM# Samuelis jufta indignatio, diccntis j Melius eft o- ZTJfae-bedire , quam facrificare. Cur eigo furda praetcris rente, aure , quodajohanne abbatetoties pofceris ? An ignoras, quantas utilitates talium narrationum fcri-pta convedcnt ?Si enim in eis totius Chriftianitatis emolumcnta percipiuntur, quarc tu tua quxrcns , oftendis te colaphis non e(Ie difciplinatum apofto-licis? Sic praeful. Etpraefuli fic fummifta vocc re-fpondi: Si veftrae prius difcretionislancepenfatur, quo potifiimi noftra veigat accufatio, juftifiime caftigamur: fin alias,quare tantis frangimur incre-pationibus *?Habct , inquam , habct affatim ve- *a/.fatifta-ftri compertum acumen ingenii, quomodo phiri- n,uf redar-mas martyrum pafiiones ex hiftoriis & annalibus ButIO«:1)|I!i funt decerptae, in quibus commendabatur fcria-thn , quicquid gentilis illa * perpctrabat examina- * al. ipla tio. Atnos, quibus nuila talium facultas fuppcdi-tat, quo exequi pafto cogimur, unde redifiimc fa-vorabili denotcmut mcndacio,&incvitabilipfeu-doepigraphi difcrimcn incurramus. Hanc prxful il-le * apologiam tali protinus audoritate conclufit: * al. ipfc Procul hinc, procul, fi placet, totius objc&ionis ambago reccdat. Eft cnim cxindc quxdam fcriptu-ra , e lcpida , ut rcor, digcftione contcxta , quatn t ■ me olim vidiftc recordor. Et quidem quoniam lon-gi temporis mctarclabitur ,idcirco cunftaodo afie- ro. 4,6 acta ss. JAKUAHn f.pisc., ro, utrutn ncenc fanfti Januarii geftis, cutn quo fortiffimusChrifti Athlcta immortalcm percurrit a-gonem , aliqua fit er parte diverfa. Tamcn hasc qualicumquc ftilo prolata conftet, fumenda cit i tc, & ficud certum eft tuos fccifte majores, qux-ouc funt fuperflua, rcfeca, neceflaria fubroga, in-epta abjice. Et una cum his, qux de inventione corporis ejus funt, fide tua, qui intcrfuifti, m ci-vilcm redige compofidoncm , quatinus pro tanti laboris compcnfatione municipatu tandcm mar-tyriali, Chrifto largiente , perfrui mercans. i Ad hxc ergo nihil ultrci refpondcre prxfu- / w»» mens , coa&us inchoavi ,quodfpontaneusrecufa- fSSR bam. Sed quia in mcmoratis fcriptis , infamato/ cmperta. quamvis fale pertinais, nulla parcntum ipfms, nec / pontificis faltem, qu» eum redtmiuone levitali di-caverat, mcntio inerat, & conquerentes ex hoc vi-ros etiam non fpcrnendx gravitatis perfpeximus , ideo fummatim commemorare libuit, ut nec ego fim in antea obnoxius,nec illius tempons pertinaci-tcr incufentur fcriptores. auoniam multus accidc-*al accc- re * potuit cventus, aut latibuli fcilicct aut mortis, dere nccnon & ignorantix, vel aliud qu.d vcnfim. e i undc juftapoffit oriri excufatio, quod filentcr prx- *al. prater- termifli fuerunt ^ Tamen quomodoatmquc acci- miferunt dcrit, quia nulla valet mod6 conjcto «nfen , conftat me credulitate media nihil irnmin, mhii ambieuum in iftis pofuiffe narrationibus. De cx-tcro nunc agendum cft , vcnerabilis abba , ut nu-pcrpromiffis orationibus fic fic meam juves iner-tiam, ouatinus fit Deo acceptum, & hominibus gratum hujus noftri laboris conamcn. ANNOTATA. a Varia Opnfcnla hjoannc Di«on, ccmprf* sosn, festi ,et proculi etc. 457 fmijft in juvtntHtt, dixi in Commtnurio § $.Hoc ftntx prtteipni fcripfit de S. Sofio, nti apnd Sn~ rittm tAmcfnem AEltt S.Sofii tfi tditnm. Attttmen non mintts fcnpfit de S. Januario & Sociis. Qua-re non male in codice tabnlarii Vaticani ,aui (i-gnatus tfi A. 4, prafigitur hie titnlns; Pafirofaiu di Jannarii, Sofli, Fefli, Oeflderii, Euticii. a-cutii, menfe Septemb. die xxm. Solut Proculus emijfus tft, vtrifimiliter txfcribtntis incnrid. Dits titmle additus ttiam in Ms. Ntapolitano, Sofium , fw xxi 11 Stpttmbris coltbatur , pracipui infinnat. LeQorem porre monitum velim , me omnia da-turnm ex alttrutro eodiee. Ubi divtrft funt UEiio-nes, nec clari apparet, alterutram tjfe mtndofam, divtrfitattm annotabo. b Subminiftrares, & mox didieetu, babet Su-riu/, fidperperam, tjuia auElor injiuuat, fe prio-ribus OpufcHiis nonnuAos ojftndifft,& ideo fia-tuijfe nibil prattrea feribere. c Joannes ille abbas acceperat prius eorpus S. Severini, deinde & S. SoCii. Dt uireqne fcripfit hsc tutElor, ut diEiumin Commentario num. 38. d Sttphanusistrat epifiopus Ntaptlitanus.hu-jus nominis ttrtius , qnemabanno 8<>f tpifcopum fuiffe ertdit UgbtHus i ftd neceffe non efi, ut cre-damus, ipfum fnperfuijfe ufijue ad annum 920. c Scripturam hauc non aliam fuijfe, quam A-&a, primum d Maxjechio ,& nunc a nobis fecun-do loeo edita, cum landato Maxjcbio extfiime , »t videri pottft in Commentario num. 20. Eraut tamen multo vtrifimilittr corrtEliora, qudm uunc prodierunt tx codict Bononienfi, ubi non modo men-dis deturpata, ftdttiam fortaffc muttlatafutrunt. Praterea nec Siepbanut illi fcripture multum laudit att* ibuit, &jtannts Diacenns tam primis S.Janua-rii AEiis conftanttr poflpofuit. M m m t Hae .<8 ACTA SS. JANUARII EPISC., ( Huc vocejoannes ipft infinttat, iis Atlu ncti-nnllot trrorts inftrtos. C A P U T I. Gefta S. Sofii €f amicitia cum S. Januario : captus Sofius fortiter fe gerit, uti & Pro-culuSyEutjches & Acutiusjo-ram Dracontio judice. Dioclctia- \T Umerianus igitur auguftus, citn ex Parthicar "TSm^ IS regionis demolitione * reverteretur, & pro-ximianus, or pter oculorum , quam incurrerat sgntudmem, defto impe- ic . , cero fuo clandeftinis peremptus infidiis, ut vix ta> 10 p5S' tore cadaveris necemqus poft aIiquotd.es m.hte. ?JKS£ comperiflent. Qui ftatim Aprutn .ntcrficcnte.. tur Diocletianum , cujufdam ex Dalmaua fcrtbs b * filium, tumultuofa vociferaaone csfarem accla-b maverunt. Hic autem verfipellis ut erat, Ma«-c mianum continui rHerculeum ,monbus& fert-tate haud fibi diflimilem, confortem fib. aflct-fcens, iniquo prslatu reipublics fummam mvafc-runt. Sed quia Carinum, prslati Numenan. germ*-num , qui fuperftes adhuc cum magno * exerctu Galtiarum commanebat in partibus, metuendum ducebant, idcirco in fuis primordns btam com-snoverunt perfecutionem in Chr.ft.anos, fcente. procul dubio plurimos ilii hsrere am.cos, quo. hujus rituli facratiflima decorabat Fofcffio- \ Ubi autem csfar ifte penes Margum .fprs-Uo deviftus occubuiti cqnfeftun ilh tempus nan- *a. omni S0S1I,FEST1 ET PROCULl ETC. 45$ cifcentci, quo tyrannidem fuam fxvire permitte-rent, pro doior! per univerfum orbem t complices fuos direxerunt, quatinus quicquid Chriftianitatis culturae repperiflent * , aut fuis, ii pofle.it, obfce-nis manciparent raeremoniis, aut exquifltiflimis addicerent poenis. Succurre , Domine Jefu , fuc-curre agonizand Eccleflae tuae, ut perfpicuus fldei candor,quomagisdenfltate caliginofx gentiiitatis obrui fatagitur, eo amplius, te iliuftrante, marty-rialibus * renitefcat lucernis. Crucntiilimis itaque fateilitibus omni follicitudine fuorum jufla domi-norum adimplere ftudentibus , iicet omnis Cam-pania, imo totus affliftaretur munJus, tamen in oppido Mifcnatium potiflima incubuerat perfecu-tio , quia illic celebris paganorum firequentabatur occurfus, propter Sibillae f vatis fepuicrum, haud inde longe difcretum. 6 Hac ergo tcmpeftate beatiflimus Soflius, e-jufdem cccleliae diaconus, vir, in quo caelitus o-mnium charifmatum dona confluxerant, fecun-dum congruam nominis fui vocationem, ( quia Soflius, iia au&v Graeco fermone derivatur , La-tini Salctaris cxprimitur ) node diequc,quam-▼is palam ob infldias perfecutorum non auderet converfarig, tamen ad nil aliud erat intentus, nifi ut incredulos invitaretad fldem, 8c fidcles ad im-minentcs corroboraret agones. Cujus induftria cuin longe lateque flagraret, 8c opinio bonitatis in dies accrefceret, intanta coepitab omnibus haberi di-le&ione, utjanuarius Beneventanae fedis egregius antiftcs, licet majoris eflctdignitatis,magni tamcn Dei, ufque ad mortem fe humiliantis, imitator cf-&Aus, fedulus ad illum vifitandi gratia propera-ret : 8c dodrinz pabulum mutua fibi lummini-ftrantcs affluentia, non folum animos fuos ad cae-Mmma le« perfecmio« vmfievijfi-m.im iu Chriftianot tnovtnt. e * al. repeti-rent * tmtmMi. iminaterii-libus f Softut miti-tiA cum S. fanu.vio cowjmiRu: fttit; hic fiammm i vcrtice»-ffittsemicM' temeernetts, martyrem futarum *al. domi-nus *al. clerica-tum *a?.in dcqttoimflor dijjcrit. *al. fpon-dcrc 4i-jentcs, *ii/.cztingui Cafiuntur, inten ogait-tur, conftan- tefque, P- *al. Miferi, qne 464 ACTA SS. JANUARII EPISC., nibus increpabanc, dicentes : Miferi, dcmentci , infani, quare benignum & innocentem Hotninem verberibus afflixiftis, in tenebras adduxiftis ? Num-quid, quia veftrarum principis tencbrarum noluit efle famulus, ideo lucernam ardcntcm, qus fub modio non poteft contegi, carceris obfcuritate vo> luiflis extinguere * ? Heu deteftabile judicium ! Heu execrabile fadum! quod omnis lex abrogat , omniaque jura condempnant. Qjiis umquam legif-lator vel juris peritus indixit , ut juftus condera-pnaretur, aucinnoxius puniretur? Hsec 8c his fimilia vociferantes, ad eigaftuia properarunt: & ian&um Levitam omni folamine omnique allevabant affa-tu. Oic rogo , dic, inlaniflimc cenfor, numquid 8c ifti alienationem tnentis paduntur, qui 8c innocen-ti Viro ex inumo compatiuntur affedu, 8t peni-tus improbant tuse iniquitatis examen ? Casce , ft fenfus tuus non effet perverfus, videres utique, quia ifti funt, de quibus prophetica clamat ammi-ratio : Qui funtifti, qui ut nubes voiant, 8c quaii columbae ad feneftras fuas? Vere ut nubes, 8c ut co-lumbae volabant, qui nutlis implicati contagiis, tam perfpicuo tamque claro obtutu ea, quae funt aequitatis , intuebantur, 8c veraciter profitebantur, 13 Sed quia nullius udlitatis refpcdum tua ca-pit obftinatio j ideo praeceps velut in reorumdu-ceris accufationes. Lidores enim, verbic illorum auditis, ftatim ad iniquum judicem properantes , Domine , inquiunt, ecce homines Chriftianas fe-€tx, quos ubique perfcrutari fponte veftra digna-tio juflit, venicntes ad carcerem ,cum Soflio dam-pnaticio in confabuiationc junguntur. Dracon-dus ilico citatis eos ad fe vocans ofBciis, praece-pit, ut cum fando Soflio fibi praefentarcntur p, Qui dum laeto corameo vultu apparent,talem ju-dcx prorupit in voccm: Qiiae * vos fatalis cocgit im- _ SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 45$ impulfio, uthuic infano faventes Homini, nofira noftrorumquc principum decreta parvipendaus ? An nefcids, quanta fuper hujus Sofiii complices imperatorum deferveat indignatio? Reiinquite er-go has vanas, quas fomniatis, fpes, ne vos ap-petifle pceniteat iftius fodalitatem vccordis.Ad hanc Sandi tale conftanter ediderunt refponfum: O uti-nam , judex, cxlitus infaniam ftolidi hujus fuifle-mus incurrere digni, qui vos veftrofque tyrannos fide contcmpnit, humilitate defpicit, patientia vin-cit, viceramus, inquiunt, Sc nos iram indignatio-nis non veftrs , fed Dci, qui venturus eft ponere orbem tcrrx dcfcrtum, cujus illecebras unta vos aviditate fcftamini, ut merito filii cjus aftruami-ni. Filii ergo mundi procui dubio quia cum mun-do perituri funt, ideo eligendum eft nobis, ut tcm-poralem auguftorum & veftram pro nihilo duca-mus fxvitiam ,ut defideremus inhujus collegioin-veniri, quem vos infanifle putatis, quaunus cum eo vitam adipifci mereamur acternam. 14 Talibus extemplo didis cenfor exarfit in i- gravhtr cth ras, & finc mora fiirens vapulare Sandos pcnc uf- c.rrccrm que ad internecionem praecepit, ipfo etiam defu-per intonante: Haec eft fuavitas collegii, haec eft jocunditas contubernii, hxc, inquam, funt oble-damcnta Soflii, in quibus vos toto epulari opta-ftis affcdu. In his porrS deledabiliter convenit e-pulari +, donec confultius excogitemus, quid aliud * a1. gratu-noftrx humanitatis vobis dignantcr impertiri pof- ta" fimus. Crudeliflime arbitrum, quare in Famulos Dei furia tantabaccharis ? Quare ultra modum fx-vire difponis ? Neccftc eft enim, ut aula fidci eo-rum procacioribus impetaturturbinibus: fed quia tu ex parte jam compertum habes, quo funda-mento locata confiftat, fubrogandus eft tibi alter f*viflimus,qui cognofcat ex toto, qualiter iilam ar-N n n chi- 466 ACTA SS.JANUARII EPISC., chitcftus Chriftus fupra petram fuam inconcufsi fundavit. A N N O T A T A. a Cades occnltA Numtriam imperatoris per A-prum focerum fnnm & prafeSlum prttorio, fatit bene hic relata, contigit anno 284« uti & elettio Diocletiani, qui acclamatus imptrater, Aprum manu propria occiiit. Non itaqut ftatim pojl com-pertam Numeriani mortem, fed poft acclamatio-nem Diocletiani occifus efl Aper. b Communior hac eft opinio de gemrt Dioclt-tiani. c Imo potiit fecundo imperii fui anno, fivt anno 28 6. d Apud Murgum habet Surius; fed reile in u» troque Ms. apud Margum, qttod oppidum erat Mafia Superioris. At non videtur pralio viElus oc-cubuijfe Carinus, fed vitlor occifus dicitur afuis»' Res contigit anno 28 f. e Non tam citogtntralis fuit ptrfecntie fitb Die• tletiano ; fed illaanno 30; ccepta. f Cumana Sibitta ctlebris efi. Mifenum autem trJt prope Cumas tutrumqut oppidum txcifum efl : at fitus videripoteft in tabula Commentario prefixa. Verifimilittr autlor id habet ex Atlis ftcnndis, u-bi mendose atiqua leguntur fimilia : Et quia ia ipis ( ipfis ) locis.... frequens erat paganorum no-bilium virorum (adde concurfus ad ) magnam va-tem & tuftamulus (forte cujus tumulusj ufqueia hodiernum diem &c. g Hac etiam tx laudatis AElis num. 1 dcfum-pta videntur , uti & fequentia de flamma e ver-tice Sofii emicart vifa, & martjrio ipfius pradi-tlo a Januarioi h Stt- SOSn,FESTI, ET PROCTJLI ETC. 4fru-fira befiiis obje&i , capite ca- . . duntur. i, * »■ - • 1 Ttmethetu vEfis ergo Martyribus, & cum fanflo Soflio Cmpanie V. J in uno conclavi reclufis, Diocletianu» exe-procuufulfa- ,Crabilis imperator Timothetim a quemdam paga-ftui ,Janua- Campanis praefidem fubftituit, ita dum- jubet ? 14X31' ut inliriabi,i feritate Chriftianos * perfeque-a retur. Qui adveniens, dum ex more urbes accepti *al fidelcs praefidiatus inviferet, Nolam adiit, ibique diebus aliquot remoratus, officium de geftis & judiciis praecedentium fubtiliter inquirere ccepit. Mox au-tem, ubirepperit, qu6d Soflius Deiconfeflor 8e martyr cum Proculo diacono , Euticete fimul & Acutio Iaicis , apud Puteolanam urbem ergaftulis macerati pro Chrifti nomine tenerentur, ftatim 8e beati Januarii mentio fafta eft, eo qu6d Sollinm y pro quodam inflammationis praeftigio b ofliciofiC. fime vifitare, 8e propenfius omnes ad paflionis to-- al con- lerantiam comportaret *. Hac protinus fuggeftione fortaret conful inflammatus, Eia, inquit apparitoribus, per-niciter ifte accerfatur, qui tantse praefumit audo-* al potins «WUs effe , ut ipfe prius *perpendat, cujus fit vi- 6-ocyus, Sorw SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 469 goris alcitudo noftra , 8c ita, ii eft illi comtnodius , caeteris confulere difcat. 16 Cit6 ergo pulcerrimus Pr*ful ante faciem bic farmci tyranni * allatus , multis refponfionibus adorna- ardcmi injc-tus * eft, ut facrificia libaturus accederet. Sed cum 'mM nullis potuifTet blanditiisab orthodoxae intentionis * a'nte culmine c dejici, projedlus eft in fornacem, quam tyrannum per triduumdux ipfe nimis fuccendi * prxceperat. M.hortatus De qua ita, Deo cuftode, incolumis eft egreftiis , c ut nec crinibus cflet , nec vcftimentis faltem adu- accendi ftus. Ecce,Timothee,antiquum illudtrium pue- rorum miraculum noviter DominusperMartyrcm nnftrum * opcrari dignatus eft. Scd quia tu , pcr- *«/. fuoin verflflime , dxmonum id magis ludificationibus , quain divinx afcripflfti potcntix, cui dcbito jurc omnis creatura famulatur , redo dc te dici potcft examinc: Rez Babyloniae furget in judicio cum Timotheo ifto , 8c amplius condempnabit eum , quia ille, vifo tanto miraculo, ftatim Chaldxas di- gnitatis fafttis depofuit, & ad praedicandam Dei virtutem voce , litteris, hortamentifque omnibus eft accinduc: 8c, ut ne quid minus exhiberet, fa- mulos ejus tanta fublimavit honorificcntia, ut in omni regno fuo primates eos fore decerneret. Tu autem e contrario phantafma putans tantum mira- culum, nec Chrifto magnitudincm , nec Martyri ejus aliquam exhibuifti revercntiam: 8c ideo nunc te tuumqiic complicem Dracontinm una manetre- muncratio , quia una fuit & mentis obftinatio *. * al. crc*- Ille namque Soflium diaconem tencbris occulit *, tujanuarium praefulcm in ignem projicis , ut una vobifctini perpetuo comburerettir incendio. 17 Scd quia perfpicua SanScrum devotio 8c i- dc quo ra-gncm fprcvit 8c tenebras , fupereft, ut atrocius tiociuatur fupplicium Januario inferas, quatinus tandem cum Sufliocopulatus, paritcr ad dcfiderii fui pcrtingat N n n 3 cffe- 47jo ACTA SS. JANUARII EPISC., effedutn. Nequiflimus itaque conful denuo fan-dum Januarium fuis praelentari fecit afpedibus. Qtiem cum robuAiorem in fiJei repperiflet arce conflftere , juffit, ut nervi a corpore ejus abftrahe-d rentur d j 8c ita decretis ad cuftodienduin miiiti-bus traderetur. Heu ducem cruentum ! Heu cru-delem tyrannum, cujus atrocitas etiam elementa tranfcendit! Ignis quidem potuit fux voraciflimae repugnare naturas,& Martyrem incolumem cufto-dire. Ifte verd communis naturx oblitus, unde compungi ad veniam debtiit. inde carnificis feri-tatem exfuperavit. Mifer ille aut non fuit humano figmento compa&u*, aut crudelitas ejus fxvior fuit fxviflimis cun&is. 18 Audientes interea duo ex agmine clericorum Feflas (y ejus, Feftus fcilicet diaconus 8c Deflderius ledor » Defiderius eomm paft0r pro Chrifti nomine in vinculis capti (ytn- teneretur , Continu6 inflammati a Spiritu fando , terrogati, j*j0jam pr0pCrarunt, 8c ejulantes clamabant: Quare tilis Pondfex coarutur?quare tantus Pateraffligitur? Qui ut omnes lucrifaceret,omnium compati necef-fitatibus procuravir. Mox eos impiiflimus dux fibi cum fuo prxfentari jubens Antiftite, fcifcitatmeft beatum Januarium, fl fux ditionis eflent. Cumquc ille refpondiflet, quod unus diaconus ejtis efll-t, 8c alter le∨ prsfes intulit: Tene, inquam« 8c ifti fequentes > Chriftianos fe autumant efle ? F.re-* al itaque &is ilico * piiflimus Paftor in cxlum oculis, Spe-ro , inquit, in Deo meo, q'iod non folum verbo, fed 8c opere veraciflimi funt Chriftiani. 19 Tum conful, ubi ab eis , de hujufcemodt eum "fxnua- religione interrogatis, audivit, qu6d ovanter pro rio Puteolot tai; ac tanto nomine mori eflent parad . nimio fuc-ducumur, cenfus furore prxcepit illos ante cnrrum fuum ca-tenis innex.is ufque Puteolanam protrahi urbem, Ut una cum Soflio 8t Proculo diaconibus , nccnoa SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 471 Euticcte 8c Acutio laicis, ad difcerpendum bcftiis tradcrentur, quatinus fandorum Martyrum mcm-bris * horribiliterlaniatis , ille videndo fuam rabiem * .»/. artubus fatiaret. Dic,rogo, infaniflime conful; dic , ira-rum minifter, quo te tuus furor impellit ? Ha&e-nus Januarius folus, fide, non ferro, munitus, fa-cillimam de tuavecordia infuitationem fumebat j tc nunc cum Sofiio ccterifque conjun&us, mino-ris virtutis eflicitur an potioris ? Si cnim praecipiti fiiriarum voragine tua non fuiflent abforpta prae-cordia, nequaquam Sandos Dei, ubi * erant men- * */. ficut te , ita corpore fociares. Ergo quia nunc tu de te ipfo facis ludibrium *, videbis, qua facilitatc Mar- ludibria tyres noftri de te beftiifquc tuis triumphent. 2.0 Cum autcm beatus Januarius carccrem cf- & rcliquis fet ingrefliis, quo fortis levita Soflius tencbatur, -Martyribu ccepit omnium deofculari capita, maxime fanAi im&a*Uir. Soflii caput amplcxans, aiebat: Ecce fanftum 8c vcnerabile caput, quod olim Spiritus fandus mar-tyrizandum portcndit. F.cce caput, quod olim fpi-ritalis * flamma t depafcens , 8c rofeo paradifl fcr- *al cxleflis tof coronandum praefiguravit. Eianunc, fratrcs, c viriliter contra antiquum hoftcm , 8c ejus famu> f lum Timothcum pugnemus, viriliter dimicemus , quia idcirco me huc Dominus direxit, ut nec Pa-ftor a gregc nec grex a Paftore videatui divclli. Nullis, inquam, blandimentis, nullis comminatio-nibus a Chrifti focietate fequeftremur; quia for-tiflimus Jefus caelitus proftcrnet acics^ omnium advcrfantium nobis. 21 His itaperadis, altera dic praecepto ty- S immo in omni arofico tanti calluit aftutii, ut difficiliiis poftcrorum ammad-verfio pateret. Dum h«c autem mecum ipte re-volverem, fubit* quadam. infpirationc pcrculfus, Alieerno primicerio & Athanafio monacho, qui mi-hi dextorfum afllftebant, dixi: Si qmd ver. mcns mea conjiccre poteft, plus h*c feneftradecepuo-nis, quam lucis, habere videtur. Et .11., Quo, inquiunt, modo ? Quibus ego: Si ad .ntegrum lu-. ■ , < ftrare quiviffem , qualiter iocata conliftat, ftanm propalatum fuerat,quomodo cunfios qusfitores Martyris hujus valdc fcfcllit. Sic fatus utA cum ipfis extemplo foras egrcdientes, certat.m per du-nios & vepres aditum tcntabamus: fuccreverat e-nim illic horribilis faltus , quem denfi complerant undique fentes. Horum ergo laccrat.on.bus cum foedillime vUlnerati debilitaremur, Athanafius, ple-n» devotionismonachus , quamvts lan.atus, tan-dem prorupit, & me pr« gaudio terquc quatcr- quc nominatim exclamans , fe com.nus apphcu.f- fc vocifcravit. Tunc nos alacriter in eandem regre-dientes ecclcf.am, innixumque illum fuper eandem feneftrnm confpicientes, fcifcitati fumus;qu6cur-tis vergerct illa, quali themate p.fcma furgereti-nfa ? Cumque iile confuluiis ad fingula refpon-diffct, latomis confcftim accitis : Eia ag.te, .tt-quam , prxcipitate moras, & altare hoc ad dcmo-fiendum totis infurgite viribus. Nulll cunaem.n. icysrcntia; quoaiam melius eft, ut noftns hono. SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 4-^ r5fic£ nunc evellatur manibus, quara poftea Sara-cenorumvcl facrilegorum perfidia contemtibiliter diripiatur.fifucrit integrum intot ruinis relidum. Et fpero cquidemin Deo mco, quod hodie to-tius fatigationis Sc lafiitudinis immemores pariter de bonis Domini geftiamus. zl .J?ox il!i> velut fi cslcfti oraculo exhor- imaeinmS tati fuiffent, propcrd corripiunt trullas, & ovan- Sofudete- ' ter noftra jufla faceflimt. Cit6 ergo citius altari &"»t,odo-deftrudo, apparuit mufiva , quae fubeo latebat, remt<™iti-tc cffigics fandi Soflli titulata litterulis, & an2eli- Tm ^ cis coronata manibus, cujus habilis nitor ita omnes JJ ' llhcicbat, ut Joanncs prspofitus illam ex ipfo pa-riete, non mfi immutilatam evellcre, & fccum ex-inde integram perferre defidcraret. Scd quia omnis ifta intcntio fub uno cxmentarii cft idu fruftrata, converfus ad transfodiendum ipfum parictcm una nobifcum fremere ccepit aviditatc tota. Nam vi-fa illa prarogativa' inventionis cffigie, fic fic o-mmum incaluerat animus, ut cflct viderc, quafi altcr alterum niteretur excluderc, dum unufquif-fingularitcrfuum oftentarc fcrvoris ftudebat affeaum, Sub h.ic nempc laudabili altcrcatione . largi&s cxcifo parictc, reperimusincxtricabilcmad inftar fpecuum machinam , qus cumaum nobis aufcrcbat profpc«aum. Erant namque quatuorfe-pulcra inania, fuper invicem pofita, & duo liinc wde fubjedla, fed fibimet uno mcchanicx artisglu-tmo copulata, ad quorum mirabilem concatena-tioncm exprimendam facundi/fimus, ut reor, ct-wm torpucrat, fi ab inferis cmcrfiflet, Homcrus. ■Sed quid potcfl contra bcnignam Dei largitatcm numana valere fagacitas ? cum Scriptura procla-met: Non eft fapicntia, non cft prudentia» non clt conlilium contra Dominum. Ccleriterergocon-trinsSe iftis, tants jocunditatis odor, acfi cupref- 4*° ACTA SS. JANUARIIEPISC., # (I videlicet efflaverit ab intimis, ut non folam 1-pfa dienos inexplebiliter, fed etiam pene ad me-dium menfem fatiaret omnes illuc accedentes: & mirum in modum, quanto pliis naribus odoril-le ambrofius attrahebatur, tanto deledabiliiis hau-riebatur. Hujus itaque fuavitatis manente fragran-tia, quidnifi, quod fupra in Domino confifus fpoponderam, protinus abolita eft omnis gravi-tudo laboris, fugit omne faftidium ambiguitatis , Sc fuccedente lxtitia curiofiflimis oculis latebra-rum penetralia confiderabamus. 29 Sed quia fub illis cavernis varii retunde-&mdmin bantur acies intuentium ; allatutn eft lumen : 8c tumbaja- evidenter introfpicientes , cum vidiflemus arcua-crum torfut tam tumbam ad inftar bafilicae brevioris expret-rtferimu fam . perculfus fum iilico reiatione dientum evlmfts domini Athanafu majoris epifcopi, qui quendam presbyterum^ artate proveaum , fcMilenatis ex-cidii fuperftitem, eidem prxfuli fuggerentem au-dierunt, qu6d fandus Sofiius, ficut praedeceflorum fuorum continuata traditione didicerat, ineccle-fiola fuper fe reconditus eflet. Ad hanc ergo co-minus accedentes, corpufque fanftiflimum intuen-tes, non mihi fl linguas centum fuiffent, oraque centum, & ferrea vox, exprimere potuiffem, quan-to gaudio geftiflemus. Revera enim pro ingenti laetitia ubertim etiam lachrymas fudimus, & debi-tas omnipotenti Deo gratias confona voce per-folventes , mifimus exconfulto circumquaque i ut omnes occurrerent, & effent non folum inef-fabiiis noftras epulationis participes, verum euam & tantorum Chrifti magnalium teftes. lnterca nos coramipfo maufolseo, divifis chorulis, hymnos Davidicos concinentes, mirabamur tam celercm tamque frequentcm popuii concurfum. Afflucbant enim plurimi, non tantim cx adjacentibus ca- SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 481 ftellis, fed ctiam cx illis, qui pro fovendis cor-poribus ad ipfas venerant thermas: quoniam fa-ma h, mirabile di&u, praevenerat jam nuncios no- h ftros 8c omnium penetrarat ad aures. 30 Horum fiquidem cum tota die fuftinuifle- Cerpulu-mus advcntum, & eadem nofte illic excubafle- ftre,'m'^r mus, delcflabile lomnium, imo, ficut pdft do- {2?meT cuit exitus, vcritatis indicium vidi. Nam cum vi- gnjtmt giliis curifque confedus, eminus procubuiflem , &, ut matutinalibus horis aflolctplcrunquc ficri, an-cipiti fuiflcm fopore correptus: duos excjufdem tumuli adytis confpcxi prodire juvenculos, crine nigerrimos, oculis fidereos, vultu profpicuos, ha-bitu nivcos, &, ut breviterdicam, tota jocun-ditate angelicos, quorum pulchritudo fic me at-tonitum reddidit, ut nequirem interrogare , qut eflent. Tamenciimipfi ad me ftuderent quafi pe-dctentim accedere, ne videlicet greflus allidcrcnt in lapidibus ibidem congeftis; 8c ego quodam pra-ftolarer aflcdu cum eis impertiri fermonem, Jo-anncs prspofitus infolenter cxclamans, me e gra-viflimo fomno excuflit. Contra quem graviter com-motus , dixi: Non tibi unquam, fcrvide frater , relinquatur inultum, qui tua me improbitate tan-to bono rcpentc privafti. Et expoflta illis vifio-nc , mihi pcrtxfum 8c cxteris, ipfl quoque prae-pofito mifcranda corfufio ingcminabatur , ade& quippe , ut ora viciflim rcplicantcs, vario con-jicere ftuderemus aflenfu, quid tanta vifio innuif-fet. iEftimantibus autem aliis fic, 8c aliis alitcr, ccce Joanncs Cumanus i epifcopus cum omnibus i fuis , flc ipfc accitus affuit: qui diligcnter marty-rialia membra pcrluftrans, 8c ea omnia adhuc com-pagc folida obftupefcens : Vcrc, ait, olim Oavid Sandtorum incorruptionem attendens cccinit : Dominus cuftodit omnia ofla coruin , unum ex Ppp cis 482 ACTA SS. JAKUARII EPISC., cisnon conteretur, Et converlus ad populum ez-clamavit: Nulla, fratres , interfit dubitatio, nuU la cundationis veftigia cujufiibet in corde rema-neant, quia hic eft profedo Sofius Ievita & mar-tyr, cujus caput,quondam pro Chrifto abfcifium, cervice tenus illi modo locatum 8c dextrum pau-lifper ad humerum inclinatutn , luce clarius con-templamur. Dizit, & Miflarum folenniis ibidem celebratis , una nobifcum, alternatim coram loceU lo pfallentibus, ufque ad mare defcendit. 31 Revertente autem eo & univeifopopulo» 1ransfertur nos ratem afcendimus, & cum ingenti tripudio n naZH 1 rmimm tranniiillilTimiim rfmioarr npr apnimr: lt. ris jam Puteolanis luccellitlemus: lubito nimbotus turbo aflltrgens, toto in nos ftridore, totaquc in^ tentione frcmere videbatur. Mox conturbatis mo-nachis & valde flu&uandbus animo, Nolite, fra-tres, aiebam, nolite fruftra metuere : fi cnim i-fte Sandus ad ea vult loca fubire gloriofus, ez quibus aliquando fortis propugnator evafit, non fortuitdfed quodam fuperno nutu, crcdamus hanc nobis ingruifle procellam , 8c ideo ncc obniti contra, nec tendere fes eft i fin alias, 8c magis ac ma- * al. nifi fe »is crebrefcit, nihil eft aliud, nifi fedet huic*, ut poft fexcentos 8c quindccim annos k, ex quo adfuperos migrafTe creditur, marinis abluatur lymphis. Quod fi prxvidero ego,ante omnes , cui cominus afli-det, tam diu caput locclli hujus iftis imprimo un-dis, quoufque aut bene lotus cx cis emcrgat, aut iftos tumentes, velitnolit, prsftet componerc flu-ftus. Mirandis plus miranda fuccedunt: vix haec edidcram, 8c tanta eft confequuta tranquillitas , ut jam pacatum per fretum littori fcapham appu-liflcmus, obftupcfcentcs nimirum virtutcm Mar- ty- sosii, festi..et proculi etc. 48$ tyris , etiam in verborum facetiii efficacetn. 32 Refedis itaque celeriter in ipfa puppi, qus ufauta&ca* Bcceflaria erant,ire perreximus. Sed quia propter flrumLu-innumcrabilem diverfas conditionis & aetatis occur-fum eodem die Neapolim attingere nequivimus, vucj^emr LuculJanum/Jumus ingrcfli caftclJum, quanquam 'if,n everfuin: & polito Jocello in ccclclia , uhi prius t fandus requievcrat Severinus, copiofas afciaria-rum m 8c inlignium fceminarum catervas obviani m habuimus.Tunc nihiloniinus & Joannes abbas, nun-tio noflro excitus , cum omnibus monachis, quos invitavcrat, advenit,& gratiarum adione in De-uin celebrata, per totam nodem unanimes Grae-cam I.atinamque pfalmodiam fonoris vocibus con-creparunt. Mane igitur fa&o, Stephanus cpifco-pus & Grcgorius conful cum omni populo fan-ftis occurrcrunt exequiis , & pro inexplebili gau-dio, prxcepcrunt nobis cunda libi fuggerere, qu« de inventione iplius fuerunt. Qiiibus cum omnia fcriarim, (icutpraefcripta funt, in magnificantes Deum, qui per Martyrem fuum tanta beneficia praeftat indignis. 35 Quidam prstcrea nomincStcpfianus ,quo-uti&dcffe- tidiano languore correptus, ad hoc ipfa diutur-ratus tegcr, nitate pervenerat, ut jam defperari abomnibus cco-viftottc frt' piffet. Hic ergo cum quadam nofte humanaele-via. gis angore contritus , fimul 8c invalctudine gra- vatus, mmium triftis rccumberct; vidit quafi pcr sosn , FESTI, ET PROCtJLI ETC. 48 f fomnium' quendam juvenem omni decore niten-tem , feque placididime fcifcitantem, qualiter ef-fet. Cui cum ille, mortis terrore perculfus , re-fpondiflet: Maleprorfus & in tantum mali, utex hac inflrmitate nullo modo credam evadere;pro-tinus audivit: Conftans efto, fcveni ad me.Tunc ille folicitus inquiflvit, dicens: Tu quis es, do-mine, qui jubes me venire adte? Cumque ex o-re Icniter refpondentis Sofium intellexiflet, cxper-gefadhis, diu multiim de viflone hxiitavit: tan-demadvocataeuxori fuas cum omnia rccenfuiflct, coepitillavirilitereum exhortari: Proiicifcere, quia ipfe eftproculdubio fandus Soflus, quem pro fa-lute omnium in hac terra coclcftis Oominus con-donavit. His monitis animatus homo venit, 8c fpe credulus tamdiu pcrfeveravit, quoufque fa-nitatem reciperet fecundum vcridicam, quam in fomno fponfionem acccperat. Cujus bcncficii me-mor, voti compos, femper occurrit, & in vir-tute martyris Chriftum collaudat totius faiutisau-thorem. ANNOTATA. a Hanc Attorum pxrtcm folum mmnfcriptam h.ibtmus in ttpoarapho Ncttpolitano. b Lucullanum oppidum, ejuod profft Ncapolim fitum crat, ut colligitur ex dictndis num. 3z,dc-firuxcrunt ipfi Ncapolitani anno 909, nc incide-ret in manus Saraccnorum , ut vidtri potcfi in O-pufculo ejufdem aucioris, hic affignato, dt tranf-latione S. Severini abbatis, apud not tdito tom. 1 Januarii pag. 1098 , tjuod confule. c Jd cft, a Saracenis. De tempore defiruHiMi-feni, & hujns tranfiationis, diffcrui in Commtnta-rio $ 3 cr rurfum $ 9 num. 138 & 139. d De fublato ptr Sicardum alio corpore cirea Ppp 3 an~ 48(S ACTA SS. JANUARn EPISC., annum 83 6 confule Commenurium nnmi e Cum duo fuerint ante Stephannm 111 Atha* nafii epificopi Neapolitani, nimirum S.Athanafius, quijuvenis epificopatum ohtinuit exeunte anno 849, & defuntlus cft anno 872, & fitccejfor ipfiusA-thanafius II, non aque fanciis moribus ornams . dubitant fcriptorts, utrum e duobus fratrem juum nominet Stephanus III. Chioccarellus in Eptfcoptt Neapolitanis pag. io7 fatetur, non conjlarc, u-tritm Stephanus fuerit frater S. Atbanafit, *n Athanafii II. Agnofcit, laudes Athanafio htc da-tas , multo magis congruere Athanafio prtmo Cr fantto, quam Athanafio fecundo, qui ncquaq»am i morum probitate laudatur. At credit, Stepba-num III longiut difiare k S. Athanafto, quam ut frater ipfius effc potuerit. Confentit Ughellus tom 6 inStephano IIIob tamdemtemporis, quamfibi crea-runt, difficultatem. At mihi contraria optmo ap-paret vera , nec magna in temporeefi dtfficultas, auam ipft auxerunt, dum tranfiationem , crca annum 91 o peratlam, fixerunt anno 920. Ratto-nes accipe, letlor ftudiofe. Mifenum futt dcftrutlum prioribus annis tpifiopatis S. Athanaftt:omncs pene immobiles res deftrutta iUius eccltfie acct-pit Neapolitana ecclefia, agente S. Athanafio , ut fcribit Joannts Diaconus. Qttis igitur crcdat , fanttum tjpifcopum numquam fuiffe folhcttum de quarendo S. Sofii corporc? Imb verb fuiffe ffcttum de eo quarendo S. Athanafium, hic ipftuMor num. 19 infinuat. Prattrta conflat, fatentibus Chtocca-reUo & UgheUo, S. Athanafio fuiffe fratrtm Ste-phanum : huncque fuijfe epifiopum Surrcnttnum , liquet ex Vita S. Athanafii apnd not tom. 4 Julii pag. 83 mtm.% f. Ituque vix Mttart M-fum, quin ttte fit ipfe Stcphanus, quem Ugheltu ttb anno 89* tpifcopit Ncapolitamt acctnftt. lUe sosii,festi et proculi etc. 4s7 terte *nno 910 debebut ejfe oElogenerio mnlto mi-ner, fi ejuinijue tuntum aut fex annis fuerit natte minor S. Atbanafie: nam bie natus e/l anno S $ 2 nt videri poteft in Commentario ejus Aflis pravio num. 9. NnBit igitur efi difpcultas ab atate Ste-pbani , e/uiforte non excefferat annos fiptuaginta. f Sagenam habent alia editienes fed eadem efl fignificatio. g ln Ms. epifcopum presbyterum ,forfan men-dose. h Verifimiliter aliejuis nuntiaverat, inventam i-maginem, &txea corpus cito reperiendum fpera-bant. i Hic Joannes catalogo epifcoporum Cumano-rum ex hoc tantum loco infiritur apud UgheUum tom. 6. k Ex hoc loco, opinor, fcriptores fixernnt tranf-lationem anno 920, ciem SanEli cr^antnr paffi knno joy. At Joannes nullibi indicavit temput martyrii, & forte etiam ignoravit, cumquo Chrifii anno concurreret quintus Confiantii& Caierii con-fulatus, quo pafji creduntur. I Plerique fcriptores exifiimant, Lucullanum caftellum, 4»/oppidum,«/ ante vocatur, ea fuif-fe in infiela, qua antiquis Mcgaris & Megalia , nunc Caftrum Ovi, vulgb CaftcIIo delP ovo, di- ' citur. Eam opinionem & nos fecuti fumus in S. Athanafio Neapolitano tom. 4 Julii pag. 77, in S. Patritia tom. 5 Augufii pag. 20 3 , aliifque lo-ets. Afazochius in Annotatis ad Calendarium ad 29 Martii pag. 124 iu eadem infula & Luculla-nttm cafirum, & monafierium S. Salvatoris locan-da credidit. Sita autem efi ea infula non ionge ab nrbe Neapolitana verfus Puttolos, tamque vicina efl contmenti, ut ponte cum littore jam antiquit ttmporibus fucrit conjnnila. Porro Afazjocbins in Ap- 488 ACTA SS. JANUARTI EPISC., jippendice ad Difertntienem de Catbedr4 NcO* politana priorcm mntavit fententiam , conatufqne ejl probare, infnlam S. Salvatorit ejfe Ncftdem , magis verfnt Pnteolot fttam; & caflrum Lncnlla-nnm in continenti fltnm fnife circa lacnm Agnanum di3nm, non ionge a Pnteolis. Vtderi pofnnt ioca flngnla in tabnla pravia. Fernm eam vpiniontm mibi minime pnbavit Afaxjochins; etiamft proli-xe difputet, & conjeilnras conjcftnris adjiciat. Nam cjuanto flnditflns ipflns Difcrtationtm pcrlegi, tan-to magis deprtbtndife me credo, in ta nibil pro opinione illa ntva aferriprater conjtanras & ra-tiocinia. Omnia tnim monnmenta facra, cju* af-fert, contraria magis ip/i fnnt, ejuam favtntia. RepngnantVita S.Silveflri in libro Pontiflcalt, Vt-U S. Atbanafli, Fita S. Patricia, Tranflatio S. Stverini, Tranjlatio hac S. Sofii, reliqnaqut omnta docnmenta ffcra , ejtt* adduxit. Lubet pavcis hoc ofltndtre. Primo donatio Conflantini fatia celtft* Neapolitana in Vita S. Silveflri, quam ailegat, exprimitnr hisverbis: Poffeffionem Infulam cutn caftro, praeftantem folidos 80. Conjicit Mazochius, inteUigi infnlam Neftdem cnm caflro LncnUano, ejuod vult in sontintnti fitumfnift i regione Nc-fidis. Ego vero repono , verba attegata magts tn~ nuere, caflrumfuife in ipfa infula, ut fatttur f pfe Maz.ocbius cap. 1. Itaejue, non inquirens tn cer-titudinem donatitnis aut txpiicationis Maz.ochtana decafiro LucuHano ,foliem obfirvo,vtrba illa ipfieft contraria magis, qnam favtntia, ipfo etiamfatente. Secundo , qua in Vtta S. Athanafii memoratur, In-fulaSalvatoris, utn tfi Ntfis , ut vult cap. 1 Ma-Kocbius ,ftd infula itta,in qua bodit tfl Caftrum Ovi. Confulamus utramque S. Atbanafti Vstam , apnd nos ad xvjulii datam. Joannes Diaconusi» primttnum. 7, nbi narravtrat, S. Atbanafium m 1 car- SOSTT ,FESTT, ET PROCULI ETC. 48$ SATcertm fuijfe conjeflnm a Cregorio ducc, indc-qtic precihus clericorum cduftum -,addit, tali fuifi. fi facramento conftridum, ut nufquam fine con-fenfuejus abiret, nifi tantumad ecclefiafticam ex-plendam confuetudinem. Tum ita ptrgit: Diehus igitur decem expletis, commeatum petivit, qua-fi convivium monachis infulas Salvatoris exhibi-turus. Quo acccpto, nihil moratus, cum omni-bus clericis in eamdem afcendit infulam. Omnix h*c infinudnt, infulam Neapoli vicinam &fubur-banam, ejuale efi Ca/lrum Ovi; & netjuatjuam tam longe difitntem, tjnam difiat Ntjis, Puteolis propiu-qua magis.quam Neapoli. Elttrim non dicitur na-vigafle ad infulam , nec profeHus adinfulam; fed folum cum omnibus dericisadeamdem (per pontem nimirum ) afcendit infulam. Prattrea eonvivium, quod monachit volebat exhibere, & eomitatus o-mnium clericorum , locum infinnant fuburbanure & propintptum , non Nefidem infulam fatislongi difianitm. 1» Vita fecunda num. 7 de difiautia in-fitla ab urbt hee leguntur: In infula, Salvatoris vocabulo cognominata, qnx a Neapoli vix duo-decim diflat fladiis &c. Duodecim fiadia ordina-riafaciuntpajfus mitle ejningentos. Tanto intervallo ab urbe abeffe poterat feculo lxCafirum Ovi,cum Neapolis poftea multitm excreverit. Atuumefuam Nefis infula magis fuit vicina, tjttkm hodie: con-flatqut, tam faeile triplo magit Neapoli difiare. Jtaejue hic locusrurfum Mazjtchio contrariuspla-ne efi. tAlejue eidem contraria fitnt ejufdemfita verba, tjuibtts num. 2 3 refertur abduilio S. Atha-nafii ex Jnfula Salvatoris per A/arinnm prafeflum Amalfitanum, tjui ipfum navi impofitum Surren-tum perdnxit. Nam fubditur: Hoc vidcntes Nea-polites exicrunt fupcr eos flavalitcr,... perfccu-tique funt eum procul ab utbc. Jtaqne res gtre-Qqq ba- .00 ACTA SS. JANUARII EPISC., batur in confptttuurbis Neapolitantnon in Ne-fidc infula. Fita utraejue S. Patricia, data tom. 5 Augufti, five ad diem xxv, tam clare Maxjo-ckio adverfatur ,ut mirer, virum eruditum idnon vidijfe. Prior nnm. 7 habet, Sandam ante mortem Neapolitnper mare iterum venitfe, indetjue m par-vam quamdam infulam (ejna Salvatornomine pro-prio appellatur, } portatam, ibiqne obiijfe. Alte-ra nnm. 7 ajftrit, ipfam in via agrotare ccepijfc, dn&amque navi ad infulam S. Salvatoris, ibidem ebiijfe. Atqui traditio Neapolitanorum habet, S. Patriciam obiijfe in Caflro Ovi. Quart S. Salva-toris infnla fecundum traditioncm Neapolitanorum efl Caflrnm Ovi. Praterea ntraque Fita affirmat, corpus defuntta Patricia fuiffe carruca impojitum in infula Salvatoris, & Jic a duobus tauris veBum ad ccclcjiam Neapolitanam SS. Nicandri & Mar-ciani. Non difputo hic de faEii veritate. Soliim in-quiro, ntrum fcriptores illi per infulam Salvato-ris intellexerint Megarin ,Jive hodiernum Ca/irum Ovi, proximum Neapoli, & ponte junlium cnm eontinente; an verb Nejidem , longe Neapoti dif-Jitam, &propinqttiorcm Puteolis. Dignetur itaqne audire Maaochitts ntrumque biographum. Primus nttm. r 7 ait: Ipfe vero princeps & epifcopus cum toto clero, tc populus totius civitatis,... ad il-lum locum poftea venientes, 8c corpus illud fan-&um imponentes fupra carrucam, pfalmis 8c lau-dibus boves illos indomitos fequcbantur ferentcs carrucam. Oquatn mirabilis eft Oeus in Sandis fuis! Tauri ncquaquam du&i ab aliquo, redto tra-mite 8c vigorofo pede in ecclefiam SS. martyrutn Nicandri 8c Marciani applicuerunt. Alter num. 9 de itinere tanrorum fic loquitur: Tunc tauri illi abierunt per mcdiam civitatem, 8c pcrvcncrunt in monafterium SS. Nicandri 8c Marciani Crc. Quis SOSII,FESTI,ET PROCULI ETC» 4i>» Ottis non vidttt, agi de tranjlatitnt tx loco fnb-ttrbano ? Ettnitn nenter loqnitnr de itinere reEIa ttd nrbem inftituto , ejuod pratermittendum nen fuif-fct, fi ex loco tam dijfito, «jn.im fit Nefis infiela, fafia tffit tranjlatio. Pergo ad Tranjlationtm S. Sevc-rini fimiliter Maz.»chic advtrfantcm. In illa apnd nestom. ijannarii pag. 11 o i num. i j hec legsentur Poftero autcm die pontifex & clerus, dux & optima-tcs, paflimque populus univerfe conditionis 8c aeta-tis, matutino tempore properantes, fe in occurfum cum Oominicecrucis vexillis odorifcrifque incen-fis , in prxmiifi oppidi ( I.ucnllani) campo fanftis cxequiis obviarunt. 8c ccrtatim fupplices exhibentes venerationem,aItcrnantibtis choris Latinis 8c Grse-cis, ad monafterium faepc fati abbatis debito ob-fequio conrinnatifque luminaribus, cineres fanltos deducunt. Omnia hac infinuant, oppidum Lucul-lanum , ad cujus campum ufijut ftcro corpori ob-viam proeejfit tota fere urbs Neaptlitana, fuijfe proximum Ntapoli, & minimi prope Puteolos (itum. Ut tnim emittam, ejuod ittrum obfervari poieft, corpus non dici Ntapolim deduflum, fid foium ad monafterium , inde S. Scverini diElum ; tjuis credat, clerum cum tpifcopo, optimates cum kuce, populumqne omnis atatis , ptdeftri faElo tt-gmint , ejHtle defcribitur, ufejut ad lacum Agna-num prope Puteolos, ubi oppidum LHCuilanum con-dey e ftndet Max.ochius ,facris reliqniis obviampro-ccfftffe, indetjue Neapolim rediijjt tempore matu-tino ? PrtifcElb multi crederent agi de vita fua,fi menfi Septembri, quo fuELt eft tranflatio, tantum iter medio die pedibus conficere rogerentur. Itaque itequaquam verifimiie tft oppidum /.ucuffavum tam lohgc fuijft Nt.ipoii diffitum-, ut facili vidijftt Maz.0-chiut, nifiin aprrto illo campo, qtti verijimiiiter trat sutteponttm LncuHavi. labjrimhtas qnsfivtjftt am-Q,qq i ba< 49* ACTA SS. JAMUARII EPISC., bagts. VitA S. Stvtrini pag. 497 nttm. tfdocct, ctr-pus S. Scvcrini collocatnm ejfe, Ncapolitano populo cxequiis reverendis occurrente, in caftelio LucuU lano per manus S. Vi&oris epifcopi, nimirttm Nea-politani. Popttlns affijfens tranflationi, & epifco-pns eamdem peragens, aejuc funt Neapolitani. Vi-deat igitur Mazochius , an loca circa lacum A-gnanum non fint fub epifcepo Puteolano, & an ci-vitas Puteolana jam feculo v, qno illa funtfaSa, adeofutrit deferta, ut tpifcoput Neapolitanus omnia peregiffet in alitna dicecefi , & foluspopulus Nca-politanus adflitijfet,fiprope Puteolos fuijfct cafirum Lucullanum. Venio tandem ad locum , qucm tra• ttamus, non minus Max.ochio contrarium, qudm relitjua omnia. Nam primb Joannes abbas cum 0-mnibus monachis venit ad Lucullanum caflellum eodem die, ejoo illuc cum facro corport advene-rat Joannes Diaconus cum fociis. Poflridie mane Jimiliter venerunt Stephanus epifcopus & Grego-rius conful cum omni populo , traffdque ibi mo-ra non exigud, dedu&um eft fandiflimum corpus cum omni gloria ad monafterium diflbmati abba-tis. Omnia hec innuunt, oppidum LttcuUanum Nea-poli fuijfe vicinnm. Si enim longe abfuiffet, aut fuiffet ad lacum Agnanum, »0» venifftt eo vefpe-ri abbas cum monachis, nec epifcopus & conful cum omni populo accurrifcnt mane, ut inde cum omni gloria corpus adurbem perducerent: nctfuc enim ad idfufeciffct ttmpas matutinum,prefirtimficon-fideretur mora longa, qua ipforum adventui & proccjfioni ad urbem in oppido Lucullano intercef fit. Brevis ergo crat via ex Lucullano ad mona-fierium S. Sevcrini, adeoejue vicinum crat LucuU lanum Neapoli, ut auUor non dicat, ad urbem cor-pusfaifc delatum ,fcd ad monafterium. Itaque qrtod fupra dicit auttor, quia propter innumerabilcm S0S!I, FESTI, ET PROCULI ETC. diveriae conditionis & aetatis occurfum eodem die Neapolim ittingere nequivimus &c.; intclligt hoc fcnfu; quia nimis fcrd erat ad ordinandam innu-merabilis populi folemnem proceHionem , qux do lationem corporis in urbem fua prsfcntia hono-rarc cupiebat. Aut fortajfc, Qtiia confultum non eratcorpus perconfertammultittidinem ad urbem deferre iine cautcla poftridie adhibcnda. Ccrtc in-Jinuat aullor, non fuijfe nimit ftro ad urbcm in-gredicndum; fcd ad corpus tb dcftrtndum dcbiti reverentia & folemnitate. Quo auttm urbi erant propinejuieres cum corpore, eb faciliitspoftridie ma~ gna cum folemnitate ad urbem deferri pottrat. Pra* terea ad oppidum LucuRauum navi ptrveneruut, non terreftri itinere, ut ptrperam voluit Maz.o-chius. Verba fatis elara funt: Rcfc&is itaque ce-leritcr in ipfa puppi ,qux ncccflaria crant, irc per-reximm, nimirnm navigio permare.ficut cceperant. Cur enim neceffaria in navi refecijfent, Jinavi am-plius uti noluijfeut ? Itat/ree nullum eft dubium , cjttin ttavi redierint ufque ad oppidum Lucuttanum , Jicut mavi difcejferant Neapoli , eitm nulia ttrreftrisitine-ris fiat mentio, & folitm ad littus venifie videan-tur ad refarcienda nonnutta, tjtte per fitbitam pro-cettam in navi erant luxata. HaUenus ofttndi , re-pugnare Mavochio tjuatuor aunjuinejue monumen-ta, tjuibns pro nova fua opinionc maxime uti vo-luit. Exifftmo etiam hac fujfictrt tidtm pofft, ut fenttntiam muttt, prafertim citm part. 3 cap. 1 Ap-pcndicis fita agnofcat & probet, Caflrum Ovijam d fieculo xii diOumfitiffe Caftcllum Salvatoris. j41-legat hunc in fiuem verba Falconis Bcneventani, de Rogerio rege ad annum 1140 itafcribcntis: In-de navigio parato Caftellum S. Salvatoris civita-ti proximum afcendit &c. Addit alios fcriptoret feculi xii & xin 1 tjui hodiermm Caflrttm Ovi Q.qq $ 4$4 ACTA SS. JAKtJARII EPISC., eodem S. Salvatoris ntmine defignant j fittctnrqtte} idcirco pnrim abfui/fc , quin fententiam mutaret. Quin & cap. 3 pmiliter agnofcit, antiejus Meg*. ridi five hodierno Cajlro Ovi feculo xn nomenfuif. fe Caftri Lucullani, datcjuc verba ex Capacio, cjuibus memoratur abbas Sancti Salvatoris in Ca-ftro Lucullano. Exeodem Capacio memoratur an-no 1202 abbas monafterii S. Salvatoris infulsma-joris de Neapoli &c. Verum hac verba Mazjrchius iterum explicat de Nefide , ejuiavocatunnfuh ma-jor; Nefis autem bodie major eft , ejuam Caftrum Ovi. Refpondeo, ineptam ejfe coMlionem: citm c-nim Cajirum Ovi olim Megaris & Megalia fuerit di£ia;fuerit & Major ab alicjito vocata,corrupto non-nihil antiefuo nomine, & fine ulla comparatione ad alteram. Forte & olim ionge major fuit, ut verifi-mile ejfe multis locis ipfe agnofcit Maz.ocbius.Cum tamcH nolit /4«W,caftrum Lucullanum ex vetufiis monumentis prope civitatem fuiffe, audiat Tranfi lationem SS. Juliana & Maximi, tjttam fatetur fcriptam anno 1207, datam apnd nos tom. 2 Februarii pag.il, in qua num.Z hacleguntur : Et fic canendo pervenerunt ad ecclefiam B. Ni-colai Chrifti confefloris dccaftro Lucullafto ,fi-tam prope moenia civitatis. Si ecciefia caftri Lttm cullanieratpropemoenia civitatis initio feculixiu, ut hic dicitur; non erat certo in Nefide : fed caftrum Lucullannm erat prope Neapolim, &tjuidtm pro-pinejuius, quam ftttrat feculo ix, verifimiliter ejteia Neapolis interim acereverat. Ceterum, tjuia jam prolixior inhisfui, ejuam cengruit hnieltee,bre-viter mentem meam de tota illa Mazocbii Dia-iribain gratiam fcriptorum Neapolitanortem, quos omnes plcno in Inmine cacutiiffe, ducefque cas-corum falios afftrit part. 1 cap. 3 , lubtt decia-rare. Ltgi totam nen animo refutantU, ftd afft- grtatu SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 49! vrtAndi eam ledoribut, fi oppidum LHCullanum in ea reBe affignatum reperircm. Cum vero non nifi ttntbras legcndo haurirem , conjctlurafijue c# con-jeSluris ntvdfiepe dialeElica dedutlas ,etrpi & loca ex Vttis Sanliorum attcgata confulcre, cenfuitjue totam Diatribam breviter refutandam. Etenim a~ deo omnia a Mazjchio allegata vetcrtm fententiam Neapolitanorttm confirmant; ut eam mihi minus confirmajfet Mazjochius, Ji defendendam fufcepif-fet, qttdm confirmavit oppugnando. Nunc enim ctrtus fum, nihil ab eo pratermiffum, quod pro contraria epinione ajferre poteret: de quo non a-que ccrtut tffem, Ji commttncm fcntentiam cluci-ddjfet. Candide autem & fincere proteflor, me ni-hil inveniffe in tota Diatriba ,tjuod vel levem dtt-bitationem de communi fententia ingcrat, vel dif-ficultatcm patiatur. Tertia pars Diatriba, ubi o-flendit, feculo xu& xnt nomen S. Salvatoris, i-mo & Caftri Lucullani fuijfe Caflro Ovi, abunde convincere debet quemlibet leflorem eruditum , etiam prectdentibus feculis cnftrum Lucullanum & infulam S.Salvatoris non alio fuiffe loco , pra-fertim citm omnia loca injinutnt, fuiffeprope Nea-polim, ncc ulltts omnino loctts innuat, monafierittm S. Salvatorit fitijfe in Nefide, aut caflrum Lu-cullanum prope lacum ylgnanum. Illud unttm , mibi vidctur dubium, an eppidum Lucttttanum non fucrit partim in continente : nbi tnim nuUus in ir.fttla fuptrerat locus , oppidum in continente ante pontcm augeri potuit: quod an revera faltum futrit ,non inquiro. m Afcctriammfcriptumfuerit, opinor. Sunt au-tem Afcetris mntieres pia & ccntincntcs , diver-fa d monielibus reclufis, ut probamr apttd Can• gium in Glojfario. Monache tamcn aliquando et-iam apud Grecos afcctrix vocantur; fed hacvox A96 acta ss. januarti episc., • latius pitet, & qnamlibet piam mulitrtm fignU ficat. n Venia digna, ttiji eerrupta fint veeet, tdem hic efi , epiner, ac digna cum reveremia. H 0 M I L 1A DE MIRACULIS S. JANUARII Ex Ms. Collettione Chiocca-relli, collata cum codice ticano & editionibus Caraccioli & Fal-conii. Exordim Perante Divina mifericordia, a rediit com- auHorit. mUnibus votis optata follemnitas, & dies an- 4 nuas feftivitatis effulfit, natalem nobis beatiff.mi Januarii martyris referens , quem & veftrx fre-quenti® venerabilis coetus accumulat,&fan<3orum miniftrorum , atque antiftitumDei conventusex-ornat. Gaudere enim oportet, 8e exultare-in Uo-mino, & pfallcre Domino noftro, qui facit m bonis defiderium noftrum , «e favore Divmo pia vota confirmat. Dum de virtutibus beati marty-. ris Januarii pauca dc pluribus»quae Dominus Deus pcr eum fecerit, pia devotione referamus. 2 Temporibus enim , quibus omnipotens Deus mortalium eft iratus fccleribus, & ad cru-delitatis ultionem mons Vefuvius vafto tremore SOSTT, FESTI, ET PROCTJLIETC. 497 ConcuHns, igneis cxUndaret globis > 8c circum- ArJcnie quaque fluentibus urbes calidis cineribus prs- Vtfavio, raftlffet, ita ut pergravatae corruerent b, vix tan- ••/•«'"*< dem Neapolis, in ejufdem montis conflagrantis ' fita radicibus c, precibus effufls populi cum lachri- £ mis vitae opem meruit, tendens ad coelum cum c ▼oce manus, fed fuper his etiam nec cxlum vi-debatur: procumbebantque in humum ardentem. Extremo.lolano d, cum rerum natura periret, ad d folitum beati Januarii martyris concurrunt cu-biculum. 3 Igiturcum lachrimse juges k gemitus per- imflcnxnt(y petuus ad Deum preces eflentr, nullaque abfque imfctraM, forrnidine hora, nullus ad requiem fomnus dare- ' tur, quod dies cladem demonftrabat, nox vero metum jugiter augebat, lamentationes quippc o-mnia teda , antraque bead martyris Janua-rii / tam virorum raucis vocibus, quam faemi- / narum claris ululatibus perlonabant. Alii vcro jmmiindo pulvcrc detnrpati iniquam vitae fortem querulis clamoribus incrcpabant : alii autem ge-nas fuas unguibus lacerantcs, proprios nefciebant dolores, dum alienas lugerent urbcs: plerique cun-dis eredis manibus per plateas repcdtis orabant vocibus > deprecantcs darc vcniam peccatis, ut pof-fint meritu Dei laudare virtutcm, & flcut fcri-ptum eft: Clamavcrunt ad Dominum, dum tri-bularentur, & de neceffitatibus eorum liberavit cos. Ita beato Januario martyre intcrcedente, Ve-fuvii montis ignita interruptiq g extinda eft. Cu- g }us fadi miraculi omnium Creatori gratiarum a-&iones retulcrunt. 4 Et cum haec divinae virtutis inlignia honeftis t/fgcr ad rumoribus crcbrcfccrcnt, ac tantae Dei poteftaus SawiliJiefNt-glorioflffitna fama per animos urbium longinqua- cr"mJ:,mm rum h pervadcrct, & adbafilicam, in quanunc» ' y ■ . Rrr ve- * ite Ms. Vaticano contigit re-Siut *oi.Sabinus alter, drtm eb fortaba-tur : k * dl. eccle-iiain m tertius ad fe-fulcrum. * in Ms. fat. Capu® * ib. iucita-tus 498 ACTA SS. JANUARTI EPISC.,. venerabile corpus beatiilimi Januarii martyris re-quiefcit, aegrotantium feu deprecantium pro diver-fis languoribus cupidi cum fide confluerent, con-tingit ut inter eos quidam vir, Savinus* no-mine, Neapolitanae urbis primarius, gcnere, 8c probitate confpicuus, defperatus a medicis, a pue-ris invedus, dejeda cervice preces fundebat cutn lachrimis,fe ab inferni portis revocari. Et illico , pietatis nutu ftupentibus cundis, miferauone fan-di Januarii manyris fublevatus, medelam, quam flagitabat, cmeruit. 5 Nec non 8c Marcus k quidant nomine, in ea-dem urbe degens , Syrus generc, aevo jam gravis, fic debilis corpore, &ita pigra membrorum iragili-tate torpebat, ut ambulandi ei copii denegita, qua-fi vivum funus praeter fpiritum pene totus exani-mis eflet. Hujus quidem propinqui non tam ad fa-nandum, quam ad fepeliendum in ecciefia * bea-ti martyris Januarii inferre nitebantur, quem cir-cumftantium populofitas , cum a fuis vedaretur, ingredi non permitteret: nam 8c infraparietes/, 8c ante fores cupide multitudo certantibus ftudiis pullulabat, 8c dum veliet alter alterius fanitatem videre,fanandis vetabatur introitus. Unde non prius introivit, quam medelam recepit, fides enim i-pfius, intercedcntc beato Januario martyre, de-cuifit omnem ejus protinus imbecillitatem, 8c a moleftiarum fuarum ponderibus fublevatus m , ad priftinae fanitatispervenit oificia , Regisaeterni ma-gnalia tam fuis , quam plurimorum vocibus, lon-ge lateque denuncians. 6 Nam & Gregorius tribunus quidam militum qui Capuanae * urbi prxcrat, vir infignis, fed ita Ietiferis confe&us languoribus , ut nulla ei cva-dendi fperarctiir facultas , fed divinis invitatus * virtutibus , cubiculum ingrcflus bcati Januarii mar* SOSII; FESTI, ET PROCULI ETC. 4*9 martyris, protinus perfeds fanitatis incolumita-te vegetatus, alacer ad praedidam, unde vene-rat, remeavit urbem. 7 Alio rurfus tempore , cum Orientales mul- OriatMut tarum urbimnpopuli cernerent », Omnipotentis mrtitabene-Domini virtutem mirificis virtutibus per merita fi"*tt*P*m beatillimi Januarii martyris triumphare, omni con- " H . tempto negotio , fubmifiis capitibus, refonantibus liymnis, rogabant medelam fibi ejus oratione prae- ftari. Quin etiam aegrotantium tabida corpora > vegetati fide, ejufdetn Martyris oleo perungen- tes, ftatim mifericordiae ejus frtiflu potiebantur. Modo cxcis lumen, modo debilitatis greftu * cur- *td.grefffls fum donabat; nunc fpiritus fugabat immundos , nunc letales plagas, nunc acerbitates morborum cjus * meritis ab humanis corporibuspropulfabat. *f/ifc.fuis 8 Nam & in eadem urbe Neapolitana qui- Prafelltera dam Florentius, vir nobiliffimus, primi generis ' exortus, juxta animi 0 virtutem de cseleftibus tra- '' ( ' heb.it; de terrenis vero , quantum ad fxculum per- tinet, primis in Romana republica fuerat honori-bus fuffultus; eruditione quoque liberalium litte-rarum, Sc omnibus, quae ad animi virtutem pcr-tinent , exercitiis apprime eruditus. Noviflimc ve-ro hanc, quae prior/' omnium fecundum Dcum , p ita fandam religioncm fufcepit, ut Iimina cun-dtorum * fandorum martyrum Chrifti precibus *td. cunfla exorarct, ficut & ante faccre confucverat. Cum crgo urbanam fibi peteret adminiftrationcm , & non poflct eam dignationem pcr auri pretium attingere , vix tandcm ad fepulcrum pergcns bca-ti martyris Januarii, fidclitcr preces cffudit , di-cens : Deus omnipotens , beati martyris tui Ja-nuarii mecum fufa prece ej, mcritorum cjus vc- ej ftigiis me admitd facias. Te quoquc, beatiflime Ja-ouari martyr,fupplicitercxpro,utvicariam promo-Rrr z tio- f oo ACTA SS. JANUARII EPISC., tionem, quam auro non quiviattingere, merear s te interprecante vclocius obtinere. 9 His autem atque hujufcemodi verbis tribus ttt ereditttr, volutis * Sabbatis oranti, medio no&is tempore ebtenta. apparuit ei quidam, cffigiem fan&i pras fe fercns Ja-* vo'" nuarii.luce micans nova fuper folis fplendorem *,8e ***inM*ttee angel'co fulgens habitu, gemmifque radiante *, 8c fplendore protenta ejus manu fefe apprchendere, 8c in rhe-*4/.radians dam quandam auro gemmifque diftindam eum r fuperponere r. Et cum de fomno fuo hxlitarct, & interrogaret, quid velit efle j expleta oratio-ne folita, juxta confuetudincm ad vicinum fun-f dum, cui Padnnis f nomen eft , divertit; mox-que duo cancellarii patriciorum, Ecius videlicet t 8c Sigifvulgus/,fpumantibusequis fuperveniunt, moxque complexi funt eum, 8e ofculati. Cum-que uno atque aitero horae fpatio, quaft obftu-pefa&i, invicem fe honoriflcantes, deambnlarent, proferuntei facros apices. Ecce, inquiunt, quod tibi minime flagitanti domini noftri tibi gratuit6 deftinaverunt. Qui cum magno fufcipiens gaudio , bead martyris Januarii oracula recognovit, mc-morque illius beneficii, altare cjus pretiofis ex-ornavit marmoribus , quibus 8c vultum ipfius » exprimens fcripfit iiberaTori h , fcilicet e6 quod ejus crcbriiis opitulator fuerit , quodque altare vallavit cancellis cum oftiis fabrefa&is ar-genteis, Deo 8c bcato Januario gratias refcrens. i o Puerulus quidam clericus , Clemens nomi-Pacrad vi- ne, nimis languore eorreptus, vi febrium labora-umrcvoce- bat.Septem admodum tranfadis diebus totidem-w' que no&ibus abfque cibo 8c potu, daufis lumi- nibus, medicis dcfperantibus, mutus atque im-mobilis manfit. Cumque fupcrenm jam mortuum & clericis 8c vicinis no&e Pfalmi dicerentur , ut rcddito terris die fepelirctur; Crcfcens tum quidam SOSII, FESTI ,ET PROCULI ETC. 501 & Innocentius, viri religiofi, ut plerumque fo-let accidere, ex tnoeftitia inter pfallentes fopore op-prefli funt. Vident tum ambo beatiflimum mar-tyrem Januarium ftola prctextum nirca, ange-lo flmilem, corpus vilitantem. Quem xftimantcs medicum, quafi ternos ei aureos offerunt. Qui-bus ille: Ego fum Januarius, qui meum pro Chri-fto fudi fanguinem. Numquid non poteram mun-di poflidere divitias, vel naturam lapidum in ma-teriam fulgentis auri convertcre ? Sed omiffo ter-rae ornatu, virtute malui potius quam auro ful-gere. Moxque rcccdcntibus tenebris, k clarefcen-te diluculo, cum de loco, in quo quieverant, furrexiffent, ad B. Januarii martyris currunt cu-biculum. Necdum quippe Crcfccns medium iter cxpleverat *, cum jam Innocentius fandum pul- confc-. verem, [ ferens w ] quem defupcr Martyris fepul- ccral chrum fumpferat, venicbat x. Qiio , ut dixi, pul- w vere, facrofando chrifmatc confperfo, cum dc- * fun&us liniretur, paulatim membris omnibus mo-veri cocpit, k laxatis in ufu * ccrncndi cocpitpal- * al. ufum pitare luminibus. Novum miraculum, ingcns po-teftas I Oculos, quos clauferant tenebrx obitiis , precibus beati martyris Januarii Dominus rcfc-ravitadlucem , lcgcm natiirx rcfcidit, vircs mor-tis perfregit, animamqtic fedibus tcncbrarum man-cipatam, quafiruptis terrarum j compagibus, ad j fupernam vitam corporis revocavit. Mirabilis er-go Deus in San&is fuis: quotidie enim opcratur falutcm in mcdio terrae. Et, ut Ifaias ait, Et in infulis a longe z.. Undc k ipfc Salvator dicit: Patcr z. meus ufque modo opcratur, k ego operor. Et rurfutn: Sicut enim Patcr fufcitat mortuos,&vi-vificat, fic k Filius, quos vult, vivificat. Amcn amen dico vobis, qui credit in me, opera, [quse cgo facio, k ipfc faciet, k majora horum fa-Rrr j ciet foi ACTA SS. JANUARII EPISC., ciet. Qjii ergo credunt Deo , crcdant, martyres 5-rnt ta vixifle aa, ut magnum non fit ifta fccifie. 11 In vEnaria bb infula erat quaedam fandifit-aliut moio ma vidua, nomine Maxima , cujus filius praeva-mirabili. lefcente morbo extinftus cft. Qttem religiofa mater, t'-' pietatis dolore concufia , folutis fparfifque per hu-meros crinibus,exundum naturae votum, perditum-que fenedutis folatium, ululatu faeminco ad in-vidiam mortis immaturae plangebat. Nec non 8e ubera, quibus fruftra periturum aluerat, ante con-fpedtum proferebat virorum , memor doloris, pu-doris oblita, & vcftibus dolore confciffis, ipfum-que, quo conceperat , uterum palmis laceranti-bus elidebat. Cumque corpus jaceret exanime , atque K clericis exequiae pararentur, linteamina , quia Galliarum gens cun&a depopulaverat, ne-cc quaquam alicubireperiebantur cc, ita ut etiam de ccclefia velum acciperent, quo corpus ipfum te-gi potuifTet. In quo cernens mulier beatifiimi Ja-nuarii effigiem, arreptum conftringens manibus , ofculo pi&uram libabat, petcns, clamans, 8c di-ccns: Per Regem Sandlorum tc obteftor, bca-tiflime martyr Januari, ut meis anguftiis folatia-re digneris , atque te impetrante recipere poflitn filium meum, quia pro quo pafliis es, poteftti-bi in praefenti concederc, quicquid ab eo poftu-laveris , qui quondam flcxus mifcratione, unicum viduac fufcitavit filium. Et haecdiccns, vcIo, quod allatum fucrat, in quo erat effigies beatiflimi Januarii martyris, velocius texit filium, conne-dlens pidurae faciem ad ejus facicm, lumina lumini-bus ponens, atque ori ora componens , palmis palnias, pedibufque ejus pedes fuperpofuit. Au-dierat quoque in Scripturis fan&is, quemadmodum * Carac. Sa- beatus Helifeus unicum mulieris Sunamitis * fu-uamitidis fcitavcrat filium, & iterum, quia qucm tange- bat / SOSII, FEfiTI ET PROCULI ETC. 503 bat umbra dd Sanftorum , vivificabatur. Qux enim dd aures tam durs , quae de iiJicc fcifla praecordia poflunt haec iine lacrimis audire ? Sed hanc audi-vit mifericors Provifor cundtorum talia clamitan-tem , & afliduis fletibus lamentantem, atque ut ge-nitricis ludum auferret , beato Januario fuppli-cante, vitam filio reparavit, & de fub efligie ee ce Martyiis apertis oculis fanus furrexit. 12 Magna f cd ergo martyrumgloria, ingens Covclufio tc illuftris corona. Mirantur illos angeli, miran- audorit de tur illos omnes fupernae poteftates, diligit illos Slor'a Chriftus, honorificat Deus Pater, illuftrat Spiri- ■■ tus fan&us. His omnis thefaurus divinx Majefta-tis aperitur: his nihil honoris dignitatifque fub-ducitur: hi funt Chrifti conformes; hi funt par-ticipes 8c 8c cohcredes Chrifti, hos habet in o-mnibus comites, hos in omni claritate confor-tes. Horum laudes atque virtutes femper rccole-re , fempcr noftro dcbcmus ore proferre. Meritd Spiritus fandus dicit: "Prctiofain confpciftu Do-„ mini mors Sandorum ejus. Et itcrum: Domi-„nus cuftodit omnia ofla corum, unum ex eis „ non conteretur,,; Identidem : "Sandi, qui funt „in terra ejus, mirificavit omncs voluntates fuas in cis„. Voluntates quippe eorum, qui in mcmo-riis Sandorum Dcum deprecantur, ptr. manum angeli adaltare, quodeft in ccclo, ante thronum Omnipotentis profcruntur. Veriim nc hxc noftro nftrudta videantur ingcnio, Icge id ipfum excm-plar. Confirmat, quod dicimus, bcatus Joanncs Apoftolus: "Vidi, ait, feptcm angelos ftantcs in „ confpcdu Oomini , 8c datae funt illis feptcm »tubx, 8c alius angelus vcnit, 8c ftctit antc al-,, tare, habens thuribulum aureum, 8c data funt ei „ inccnfa multa, ut darct dc orationibus Sando-u rum omnium fuper altare aureum , quod eft an- „te j«4 ACTA SSJANUARTI EPISC., „ te thronum Dei. Et afcendit fumus incenforunx „ dc orationibus San j4 SOSII ,FESTI, ET PROCULI ETC. ? o y 14 O beata & gloriofa beatiflimi Januarii mar- & wmhun tyris fides, omnium litteri, monumentifque cele- S;7*~ branda, & carminum laudibus etiam pofteris profe- wmu renda ! Veri refurre&urum fe cum gloria efle cre-didit, nihil in Euangelii promiflione dubitans , ve-xi dignus digne coronatus, quemin ccelogaudens Chriftus excepit, cui amidtus candidas &glorio-fas palmas ofleret *. Veri enim quod magni la- l»tui boris, magnaeque molis eft, hoc beatiflimoJanuario oft«ret martyri ftolam iftam ,quam tribuit fpiritualis largi-tio, contulit hh. Per eam &, qui non nomina- hh batur, oratur j & , qui nefciebatur, celebratur; &, qui non videbatur, apparet: dignfc fcilicet e-jus corpus ii pro meritis atque beneflciis hono- ii rificatur. Claruit & * his validiflimis teftimoniis, *al,e 1 qua fan&us Januarius patrocinia a Deo collata nobis famulis fuis praeftiterit, cujus prccibus me-reainur i noftris cundis expiari peccatis, & deli-Aorum nodis exui; mereamur congruo * medi- * tempore erat in ec-clefia fuburbana prope Neapolim. Voces verb , ex-tremo folatio, idem fignificant, ac, Pro extremo folatio. eHoc loco ittrum diffonant codices omnes Mss. & edth , fed idem ubique dicitur. At in rtliquis , emntbus hartt diflio imptrfeffa, infoloMs. Chioc.. caretti diElio perfeEIa efl, & vera leRio, ut opinor. Proxtme accedit Ms. Vaticanum, in quo fie ha-betur: Igitur cum lacryms juges & gemitibus per-petefque ad Deum preccs cflfent &c. Senfits coha-rcbtt, fi legatur & gemitus, vel cum gemidbus. Mttto editiones magis vitiofas. f Falconius in ceteris confonans, addit vocem, replentes hoc modo: Antraque Beati martyris Ja-nuarii replentes. At vox ilU non effl in Mss.Por-ro auElor voce teda domos fignificat, nijiteElaan-traqueopponcns, indicare voluerit,adts B. Janua- no SOSIt, FESTI, ET JPROCULI ETC. Ho facrasfuperius infcriufquc lamentatienibus prc» eantium fuife plenas. g Vox intcrruptio in utroejue habetnr Ms j fed procul dubio mendose. Scriptum futrit irruptio , Ht folus habet Caraeciolus ; aut potius eruptio , ut ubfervavit Falconius. De beneficio i/loS. Januarii a-ihtm efi in Commentario num. 111 & feejq. h Solus Falcenius habet: Perurbium vicinarum loca longinquarumquc &c. i Ex hoc loco coUigitur, Uomiliam hancfuiffe babitam antt tranfiationem, qua facrum S.Janua-tii cerpus delatum eft Beneventum. k Malchuj vocatur in folo Ms. Vaticano ; in aliis omnibus Marcus. Hac fanatioetiam breviter ttarratur in Officio Neapelitano apud Falconium pajr. 147. 1 Falconius , intra parietes. m Falconius fenfum aliis vtrbit ita expreffit: Decuflis omnium ejus protinus imbccillitatum & moleftiarum ponderibus, fofpitatcm mcruit. Qtta dedi, funt in utroque Ms. n Hoc loco Ms. Vaticanum leUionem ex-hibet multum diverfam , ita habtns : Cum a-lio rurfus tcmporc Oricntalcs populi multarum elaflcm navium ccrnercnt, Majcftatifquevirtutem mirificis virtutibus pcr mcrita bcatiflimi Januarii martyris triumphare &e. In editionibus Falconii & Caraccioli, qua fere confonant Neapolitano no-flro Mt., de clajfe nonfit mtntio.Sufpieor tamen ob Ms. Vaticanum, etfi certb mendofum fit, ali-ejnid de navium claffe ab auflore memoratum frt-ijft, forte ejuod Orientales claffe Neapolim fuif-fent advetti, ibiejue miracnla S. Januarii intelle-xiffent, ac tunc fupplices ad ejtts patrocinium re-currijfent. Stejutntia favtnt httic conjtfiura. t> RtiliiesinMs, Vaticano: Juxtaanimum vir- Sff Z ttt- fo8 ACTA SS. JANUARn EPISC., tutem de cseleftibus trahebat. Jn ntraqnt tdttnnet Juxtaanimum laudabilis omnibus. p Jn Ms. Neapolitano mendose legitnr, prio-rem , qnod ex aliis eorrexi. q Hac oratio in nonnnllis vocihes difcrepat tn tditionibns, & Ms.Vaticano. At idem fere nbU. qne fenfits. Forte verba meditatns eft fcriptor tpft. r Pofteriora , qna hicmendofa fient, fic legnn-tnr in Ms. Vaticano: Qju videbatur protempta inanu apprehendere praedidum virum, &inrhe-dam quamdam auro gemmifque diftindam fuper-ponere ; ntfere habent alia editiones. f Jn Vaticano, Paterzitus; Caracciolas, Parzi- xnis; Falconins Pattimius. . t Sic cnm Ms. Neapolitano habet Falcomns. jipud Caracciolum, Evi videlicet & Sigifvuldu JnMs. Vaticano : Et his videlicet & S.gifvuldi. u Apnd Caracciolum , Liberaton fando. In Ms. Vaticano, Liberatori. Falconius habtt : Li-berator fan&e. In ieflionibus apud Falcomum pag. ,47 totum hoc faflum brevius & mckusficnar-ratur: Florentius, nobiliffimus civisNcapoli, po tens adminiftrationem urbanam, prece vel pre-tio non poterat obtinere. Converdt fe promde ad Deum & S. Januarium praefulem. Sibique oranti nodu apparuit in fomnis quidam in effigie dift» Sandi, luce micans fupra folis fplendorem, Se angelico fnlgens habitu, apprehenfaque manu FUv rendi, in currum auro gcmmifque diftinftum fu-perpofuit ipfum. Expergefatto a fomno cancel-larii patriciorum attulerunt facros apices de ad-miniftradone cupita.Gradas inde egitDeo & fan-&o Martyri: altare ejus pretiofis exornavit mar-moribus, vallavitque canceUis cum oftiisargen-teis fabrcfadis. w Vtx SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 509 vr Vox ferens dejideratttr in Ms., fed addita efl ex utraqne editione. Jn Ms. Vaticano totum il-lud faSum de pucro refufcitato omijfum eji. x Pojl verbum veniebat, dijfonat utratjue e-ditio a Ms. Falconius hac folitm dat: Qiiem, ut dixi, pulverem facrofan&um ipfius defun&i intu-lit corpori. Caracciolus: Quem,ut dixi, pulve-rem, facrofando chrifmate confperfum, ipfius in-tulit corpori. y Caracciolus, tenebrarum retlc, epinor. Fal-conius arteriarum. z Caracciolus , in infulis long£. aa In utratjue editioue folitm: Ita vixiffe, 8c ita feciffe. ln lcflionibus apud Falconium pag. 147 i-dem miraculum breviusJic narratur t Puerulus cle-ricus, Clemens nomine, nimio febrium languore correptus, per feptem dies totidemque noftes abf-que cibo&potuclaufis pcrmanfitoculis : a mcdicis defperatus, mutus & immobilis prope intcritum erat. Duo rcligiofi viderunt Januarium martyrcm (qucm pro «groto oraverant) in ftola nivea an-gclo fimilem: putantefquc eum mcdicum pro cu-ra infirmi, ei pccuniamquc* offerebant. Quibus re- * red*tdat fpondit: Ego fum Januarius , qui pro Chrifto fan- qu<: guincm meum fudi, fprcvi mundi divitias, potcns naturam lapidum in aurum convcrtcre, virtute ma-lui,qtiam auro fulgere. Expergefadi ccdcfiam Mar-tyris adeunt, 8c pulvcrem chrifmatc fandto con-fpcrfum, intulcrunt corpori jam defundo, 8c ad vitam redudus cft. Ceterum ex co miraculo cla-re coUigitur, cubiculum S. Januarii, de tjuo hic autlor fttpius meminit, locum effe ftpulcri in eccle-Jia extra nrbtm, cttm pulvit futrit fumptus dc-fuper Martyris fcpulcrum. bb In codict faticano mcndotc Enarnia lcgitur , apud Caracciolum Inarimc , tjuo nomine ctiamde-Sff 3 fgna- 11 o ACTA SS. JANUARTT EPISC., Jtgnatd fitit abantiquis , fied nnnc Kchia paffimdi-citur. Nota eft infnla, epifcopatn etiam gaudens, &duobus ant tribus milliaribus diftans k promon-torio Mifeno. cc Magna mrfum hic in editis & Mss. ver» borum dijfenfio. In to tamen concordant omnes co-dices, qubd mulitr velum abecclefia aceeperitad involvendum defunftum filium. In Ms. Neapoli-. tano ttiam duo mtnda habentur, forte exfcriben-tis negligentia in apographum induEla, ut hac fo-lum corrigenda ex aliis omnibus cenfuerim, reli-Sis reliquis, prout ibi leguntitr. Falconisu habet: Cumque corpui jaecret exanime , atque a cleri-cis exequiae pararentur j fada eft linteaminum ad involvendum corpus magna inopia (Galliarum quippe gens cunda vaftaverat) ut de ecclefia velum acciperent. Sic etiam habet Caracciolusi Qtsod autem in omnibus documentis Neapolitanit dicitur, inopiam illam linteaminum ortam ejfe quia GaUiarum gens euniia vaftaverat, non ha-betttr in codice Vaticano: in quo & alia omiffa jam dixi. In le&onibus Officii Neapolitani apud Falconium pag. 148 miraculum ifiud boc modo refertur: Vidua fandiffima, nomine Maxima , cu-jus filius mortuus eft, plangens, pedufque per-cutiens, folutis 8c fparfis per humeros crinibus , cxtin&um fifium fuae feneftutis folatium, ulula-tus maximos emittcbat: & non invenicns ad in-volvendutn corpus aliquod linteamcn, ( quia Gal-liarum gens cunda vaftaverat) de ecclcfia velum accepit, quocorpus defundi protcgeret. Cernenf-que in eo mulier Januarii fan&i figuram, conftrin-* Falc. 0- gens manibus, ofculo * libabat eamdem, petens 8c fcula clamans, ut mifereretur viduae, 8c filium fuum unU cum fufcitaret. Audivit eam mifericors Deus, 8c B, SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. * 11 JB. Januario fupplicante , vitam fuo iilio repara-vit. Ftrba dtdi ex Ms. Cbioccarelli. dd Dt fufcitato per Elifeum filio Snnamitidis videripott/l 4 Rtgum 4. Quod vtro dicitur de um-bra San&orum , ptrtinttad S. Pttrum, dt quo It- fitur. AEl. 4 y 1 ^ > Ita ut in plateas ejicerentin-rmos, 8c ponerent in lcftulis Sc grabatis, ut, ve-niente Petro, faltem umbra illius obumbraret quem-quam illorum, 8c libcrarentur ab infirmitatibus fuis. jit illud dt umbra Santlorum , & alia nonnulld rstrfum prattrmijfa funt in codice Vaticano. ee idcm miracnlum , modo nonnibil diverfo re-lattsm a Cracis, dedi in Commtntario num. 110. Si vtrum tji, ejuod dicitur devaflatione Callorum, eontigtrit vtriftmilittr miraculum illud non ditt pofl medium feculi 6, ejuando Franci non modo Cam-paniam miferevafldrnnt ,fed omnes provincias ho-dicmi regni Neapolitani, aliafejue Italia illis vi-cinas , ut hifltrici paffim referunt. De populatio-tte illa & fubfecuta eorum cladt interntcina pcr Narzjetem Jufliniani imperatoris duccm fcribit A-gathias lib. 1. ff Conclufto tota in codice Vaticano & apud Fal-conium omijfa tji, vtrifimilittr tjuia minits fpetlat ad S. Januarium. Habttur tamen apnd Caraccio-lum, & in Ms. Chioccarelii, ex ejuo dabitur. Ex ratiociniis autioris pro gtoria & culttt Santiorum verifimiHimum fit, eum fcripfijfe fccttlo 8 pofi or-tam hertftm Iconoclaflarum, qttt invocationem San-Uorttm impugnabant. gg Quamtjuam editio Caraccioti cttm Ms-. in his plerumtfue confintiat, fubindt tamtn in ta alt-tjnid rtptritur mendofum. In apegrapho nofiro hic legitur 8t geftas fcribcntcs. Quod corrcxi ex Ca-raccioio: apud qutm mox Itgitnr, vota, ubi hic dona. hh E- jti ACTA SS. JANUARn EPISC., hh Editia Caraccioli: Hoc bcatiflimo Janua-rio martyri ftolam iftam contribuit, & fpiritualis largitio contulit. ii Ibidtm: Digneque fandum ejus corpus &e; TRANSLATIO SS. JANUARII, FESTI ET DE-SIDERII Audore anonymo Benevcntano, Ex Ads Chioccarelli, coUato cum aliis Neapolitanis, cumcodi-ce Vaticano , & cum editio-nibus Caracciolt & Falconii. Cum Sico Neafolim obfidcbat, frediceme S.Januario JuumdiJcel-Jtan, a *al. Samni-tiuin b PRopitiante Domino, qualiter beatiflimi Janua-rii fan&iflimum a corpus ad fuam fcdem re-dudum flt, ad memoriam revocemus. Igitur tem-pore , quo Beneventanorum , ac Samnitum * ma-gnus princeps Sico b Neapolim obfidebat, nodu cuidam faeminz bcatus Januarius martyr appa-ruit, dicens: En migro de loco ifto. Quem cutn faemina percontaretur, quo ire vcllet; illi rclpon-dit: Beneventum, plebs enim mea eft. Ha&enus pro urbe hac deprecatus fum , fed ferre illorum mala jam non valeo, maximc cum fuper tumu- lum SOSII, FFSfi, ET PROCULI ETC. ? t ; lum meum tot perjuria perpetrent. Hifce di&is inulicris ocul:s elapfus eft. Mulier ver6 , quie viderat, concivibus fuis cun&a narravit. Illi ve-ro , ut facinus ftepius operari folet, cuudta mu-lieris parvipenderunt relata. 2 Ipfo in tempore, Chrifto cogente, repen- querijubet ti in mcnte * principis, immifTum eft , qualiter corpus martyris Beneventum reduci poflit * , ce- y'"^^ pit namque * quofdam perquirere, quo in loco /ore rCfer^ ejufdem ofla facra tumulata tcnetentur. IIlic6 qui- tur ; dam profefltis eft feoptimi nofcere *. Mox itaque * «/. nien-facrum ad locum fldelcs mittuntur, qui oroperc, J6^ quod princcps fummus ille fcifcitatus cft, inve- JJ(> nere. Nam aperto tumulo mirabilem ac caele- »ai ;t1qUe ftem e thefaurum repererunt. Iftinc frequens d tan- + al. nfifle tus odor fragravit ac terror, titcorda fortium*, c d qui adcrant, odorc ac pavore fimul concutcren- * ul. cotum tur. Videbant fiquidem caeleftcm rcm latitafle in fovea; nemo quippe aderat, qui non in ftupore mcntis corruerct; paritcr cnim illos pavor , ac ftu-por habebant. Igitur trcmentcs gaudentefque fa-cra ofla tulcrunt. Ncc diu in caftris latere pote-rat: mox omncs cucurrerunt armis fidci, amo-reque muniti: a tanta multitudine quafi fiinditus terra quaflabatur. 3 Urbs finml clamoribus, atquc clangorc tu- ac nt.ign» barum movcbatur. Ex improvifo urbis multitu- c ,m do e caflrorum concurfum ncfciens, tantummodo lu ttiT alter ad alterum dicebat *. Tandem a quodam ' ( diligentifts pcrquifita res • inventa cft- Is ad urbem + nj c,ama> cucurrit. 8e nunciavit, diccns : Prxfidium urbis * bat.Tamcti nunc ablatum cft:nam patronus * nofter Janua- * lil. nobis rius, qui tot* tempora nos protexit,peccatis no- *«*.}»ater ftris meientibus, a nobis nunc aufertur. Omnes "APcr,ot quoque Samnitum ordinati ftabant, fubmittentcs capita fua, ac diccntes : Bcncdi&us, qui vcnit Ttt in P4 ; ACTA SS. JANUARH EPISC., talnem " u106 D°m!ni 1 AccIam«ionem * iilorum , ™ lachrymas , fcu clamorem , fed & fignorura virtutes , nuIJorum calamus poteft figniiicare : atque utinam pater Auguftinus e(Tet,qui hsc no-b«s cunda defcriberet I Ego veri quafi paupercu-/ Jus littcrarum , ceu formicator/pondus tantorum erigere. 4 Interea pontifex , & omnes deri cum re-TSHl ver.cndiffimo Guai^prsfule inter denfifllma a-IZZlm- CUm hymnis & lampadibus fanaiffimaot jum. la ferebant» fed clericorum voces difcerni non po- ^ terant propter agminum clangorem ; fuum nam-que Patrem fe recepifle gaudebant. Nec pra-tereundum, qudd omnes odor ita perfuderat, acfi aromatum infinita fuis manibus ferrent. Prin- * i f m CCpS Ver6 eximius tant® IaBtiti* copulatus eft A, f„ IttDae" fi urbem illam fuas fubdiderit * ditioni, lastaturque , quod Patrem fibi fuifque reduceret, » ... 9uem nullus potuit prsecedentium principum re-tj™ vocare. Idcirc6 * immenfas retulit grates, qu6d L fiio in tempore illi Chriftus miranda concefiiflet. 5 Nec prstereundum arbitror, quodipfodie, /Srft qU° fub!evatus*eft» Dominus per illum eft o-invocM , Pcratus- Nam c"m quidam equum perderet, nec reperitur: alterum haberet,ad beati/fimum Martyris corpus * fl/.fubla- cum lachrymis cucurrit, dicens: Sandc Januari, tus unum equum, quem habui, nunc furtim nefcio * JL' tr, qU" abftulit»Puto Su£»d valeas palim illum re-crcdenibue ?UCCr.C- Credens * Per bencficium Martyris fe ad-*ib.rccepit Juvari» ad locum, in quo mancbat,fc recefiit*. Sedmox, ut reverfus eft , vox illi de intimis ca-ftrorum, quafi infantis fa&a cft : Illum ad loeum propera, & equum tuum invenies ibi. IIlo in mo-mento, quo vox fonuerat, ad locum cucurrit, cquum vinculis rctentum invenit: reverfus eft gau-dens , profitetur omnibus, quod Um citius a bea- to SQSTI, FESTI, ET PROCULI ETC. j i 5 to Martyre potuit exaudiri. Rcs omnibus nota eft, cundorum ora laudem Martyris promulga-bant. Vox ilia cujus in ore fonuerit, nunquam invenietur*» quam divinitus emiflam fatemur. * «I.inveni- 6 Et illud dicendum, qu6d nullo in tempore J* Pomi! fragranti» odor receflit, ita ut abitinere , per quod ducebatur corpus , duarum i vel trium horarum rmUa in fpadum non evanefceret. Quo tempore fimul cum via: prxfule ejufdem Martyris itineris comes fui. Hoc » in eodem itinere, quod fateor, erga fluvium, qui Vi-fercula k dicitur, geftum eft. Nos itaque cum Mar- k tyris veftigia portitorum / fequeremur, repente & l nobis expulfum eft, ut vix ab aliquo quivcrit vi- deri. Ulico Praeful venerabilis in ftupore mends raptus, ait,Ubi, inquit, eft,quod fequebamur? Omnes vehementer ftupidi grates referre Domino nitebamur, qui per Martyrem fuum dignatus eft fervorum corda fuorum novis miraculis refove- re m. Mox illud iter capere velocius cogebamur, m quoniam peni jam fan&iflimum corpus Marty- ris odlonis fladiis n £ nobis diliungebatur. Ejuf- n dem vehiculo ut annexi fumus,cujus * portito- *hujus res praeful percontatus eft, dicens: Cur ita ano- bis tam longiiis reccfltftis ? At illi prsfuli dicunt : Qiiod intcrrogas, nullus noftriim novit, putaba- mus etenim nos flnepondcrc , quali nihilportan- tcs, nobifcum carpere itcr. Obliti quidcm fue- rant, quod portabant. Tota quidem nox o ab il- « larufticorummultitudine miruminmodum in Do- mini laudcm vcrfa eft ; cxultans fuum carpebat iter. 7 Fama verA jam MartyrisBcneventanam ur- corfuilttav bem invaferat. Unde omnis urbs cum lampadibus '" 8c hymnis obvia illi fada eft, laudantcs Dominum , JJJJ ac dicentcs: Benedidius , qui venit in nomine Do-tpini, quia poft tot tempora Patrem fuum reci-Ttt i pe- *al. merae-runt artt meruit *dS.lstantes fy cttm travJlatisSS. Fefii&Dc-fiderii corfo-ribus r r * Ms. Vat. mirum in inodnm * ib. florum * al. quapi-dam ACTA SS. JANUARII EPISC. , . pere meruerit *. Igitur urbem beatificantes * cum Martyre fuo ingrefii funt, qucm in balilica fui bea-tiifimi diaconi Fefti pofuerunt, donec illi fummo cum honore locus in fua fede pararetur. Nam juxta bafilicam Dei Genitticis Maricc femperque Virgi-nis bafilica , qus Hierufalcm p cognominabatur, fuit,inquaetiam fedes antiquorum epifcoporum, &illius fuit.Hanc ecclefiam martyri Januario mi-ro opere renovayerunt, in qua etiam cameram marmoream elegantius q confirudam eximius prin-ceps fieri mandavit, in qua corpora fan&orum martyrum locarentur, Januarii videlicet, Fefti & Defiderii. 8 Nam venerabilis Gudi r prsefal cum omni plebe, ac multitudine populi ad locum, in quo fe-nator Cyphius beatiflimum Feftum & Defiderium locaverat, pergens, eofdem in itrbcm ad fuum Pontificem tranfvexit, uteorum corpora unofub tegmine locarentur, quorum fpiritusuna Domi-nus figratia univit. Qitorum tumulus cum a prae-fato praefule apcriretur, quafi caeleftc mannaillic repertum eft : nam nivis in modum * bead marty-ris Fefti corpus totum tumulum occupaverat; o-.dor,quafi tot floribus *, nares omnium perluftra-bat: denique particulam quidam * fan&iffimi cor-poris naribus meis appofuit, diccns: Vide, cu-jus odoris eft hoc ? Ad quem ego: Ncmo mor-talium referrc poteft, nam mihi videtur balfamum cum floribus omnibus pcrmixtum fragrare. At il-le inquit: Beatiflimi martyris Fcfti pars corporis eft, fimulquc promiiit t oninia, quae viderat. Ea-dem, imo evidenuus potius, a venerabile praefule mihi perlata funt, qui ctiam beatum Dcfiderium , quafi eodem tempore trucidatum, cum fanguine fe invenifle fatebatur. 9 Sacra vcrd corpora in praedi&o loco loca- ta SOSII, FESTI, ET PROCULI ETC. 517 ta funt. Omnis civitas ad illam sdificationem u hmtifich confluxit, etiam excellcntiflimus princeps Sico , dcfofitutu. gui coronam auro *optimo, excellentemquegem- + * mis pretiofiflimis de capite fuis manibus depo- ^1'1 fuit, & fupcr altarium * beati Januarii martyris * alrare Jocavit, quod ipfe flmul cum prxfule auro opti-mo , gemmis pulcherrimis, figuris variis undique per totum ficri mandavit. 10 Mirabilia igitur, qux per fuum Martyrem, PuetafiU-poftquam reduiftus eft, Dominus fecit , fequenti 'V'"-''-' > die, quoniam hucufque *fefli.fumus , propitian- te Dominojefu, annuenteque Martyre ejus, qux- +d.na'nc que * a Rcligiofo ipfius ccclcfix w audivi , refera- * al. quac-mus. Denique eodem tempore quxdam nobilis cumque puclla, qux adhuc fupcreft, fuit.Hxc paralyfin w in dextero latere graviter paticbatur, nullo mo-do brachia * ad os ducere valebat. Confiliovero * Mt. Vat. parentum ad facrum beatiflimi Januarii corpus du- hrachiuni «fta eft, ut illi folita pietatc fanitatem largiretur, quod * illico cft confecuta. Nam ciim omnes nos * Ms. fat. poft orationem fopori dcdiflcmus, ipfa quidcm Suam ct" non longc ab altario , prout poterat , pfallcbat. iaui Rcpente quidam Sacerdos illa cum fxmina facro velamine vifus x eft. Hxc pavorc nimium concuf- x fa corruit *, facicm obnixe tegerc quxrebat ; fed * ib. corru-continu6, qui apparucrat, brachium ad illam tc- cns nens acceliit j. Illa autcm, quoniam Martyris vi- 7 fionem z. ferre non potuit, protinus in clamorcm c- t rupit, ad cujus vocem cxpcrrc&i * cucurrimus, * 'i''ciha *" camque invenimus fanam. 11 Sed&illud filentio dari non arbitror , quod Imfasmira-idem refcrcbat, diccns , qucNd ab cjufdem ** vi- bilito abmi-ro, qux fanitati reflituta cft, decrctum cft , ut o!lj ' fuo oleo ante beatiflimi Januarii corpus jugitcr candela bb foverctur. Qiiod cum ncgligentius ab illo, cui commifliim erat, agcretur; cocpit can-Ttt 3 dc- i 18 ACTA SS. JANUARII EPISC., *Ms.Vat. dela fine admiflione * redundare tunc olei. Nanl adminiftra- cuftosilli tantum ex morc * ignem apponebat, noa tione:Edit. enjm 0pUS erat eyctn oleum inferre, quoniam * ™Xex-6 fine * adminiftratione candela undique etiam in terne " pavimentum fluebat: de cujus liquore innume-. * al. additur rabiles * redditi funt fanitati. oIei 12 De quibus unus * ad memoriam recurrit.' biHtennul- Namfo,e quadam dic'm occafotn vergente, qua> t; " dam mulier cum parvafiliavenit. Summoperepo- quo mSa pofcit, dicens: Peto, domine, ut hanc filiam meam frteliaJana- beatiflimi Januarii facro oleo perfundas, quia ob- ™r> riguit, nec fledi poteft. Mox , ut popofcerat, al. unum acccpit. nam ut oleo facro perunda eft , fine * mora reddita eft fanitati, alacrifque cum fiiia in-columi rcceflit. ce 13 Eodem quoque tempore mulier cc, amif- (y mulier fo lumine , Sc facro ejufdem Martyris oleo ocu-vijtcm reci- los fibi linire popofcit, quod petenti negatum non pit. cft. Nam ut * illius oculis oleum infufum eflet, ita celerius * reftituta eft fanitati , acfi pro oleo * "/m?eTeri- »"« ,umen mje,aum fuiffet- Hxc a Pra:fat0 cufto-ter de relata funt. Qiiod fequitur ireligiofo quodam diacono audivi, quiejufdem Martyriseodcmtem- pore extiterat cuftos. 14 Quaedam mulier cum filio in eadem ecclefia Lmncn & hofpitium habebat. Qiiae intcmpefts no&is hora odor mirabi- dd ejufdem ecclefix sdes quafi corruere fenfit. lis: egcr fa- Qiiae filium inclamans, ait: Surge ; nam domus fun-Vatur. dims evertitur. Cui ille , Cernis, inquit, fplendo- rem tanti luminis ? At illa, Intueor. Qiiibus vo-ciferantibus, omnes, qui adcrant, & ipfe diaco- * Ms.Vat. nus cucurrerunt*, dicentes; quoniam omnis ec-cucurrit clefia jgne crematur. Ad quorum voces etiam af- te fines ee cucurrerunt. Nam , exuberante lumine , maxima ex parte urbs ardere videbatur: omnes quippe altius pertutbabantur. Scd evidcntius res in- SOSII ,FESTl, ET PR0CULI ETC. f r 9 intuita *, quod erat, diu non latuit. Paulatim ct-enim lux infra ecclefiam * tantummodo coar&a-batur. Ferc poft duarum horarum fpatium dia-conus in ecclefiam pavens ingreditur: fed lumen jam tantum cingebat altare, quod paulatim, illo adftantc, fubtraftum eft. Sed tantus dcinde odor inenarrabilis remanfit, ut non tantum ecclefiam , in qua Martyris ofla inerant, fcd etiam vicinas x-des perfundcret: qui odor ufque ad trium dici horarum f fpatiuin pcrdudtus cft, donec acccflit sger quidam gg, qui fine omni tarditate incolu-mis receflit. 15 Nam, ut *fuperius diftum eft.quis com- Cmehfi» prehenderc, vel aeftimare hh, autfcribere poteft, '» quanta per eum Dominus operatus eft ? Ad quem beatiflimum Martyrcm nullus infirmorum, li pu- +Edit. ut ra fide acceflerit, immunis rcccdere» valebit. Non vcto enim * miremur , poft mortem talia poflc , qui hh in vita talia geflit. Hic enim pro fuo Domino , » ac ejufdem mandatis, & plcbe fibi commifla fan- *Vat. au-guincm fudit: unde & meruit poft mortem me- tcin lius pofle , quia non fibi, fed illi vixit, cujus a-more vitam corporis finivit, ut vitam adipifci pof-fet kk mcliorcm. Quod fallaces divinas fcqtienti kk evenire non potucrit *, quia dum ftia fequitur, * al. poterit id cft, voluntatem U, quod mclius cft, amittit, id cft, U vitam poft mortcm, ut fcriptum eft: Charitas non quserit, qnoe fua funt. Ita fan&i Martyres fecerant, ut pofliderent mcliora, id cft, incorrupta, qliae non funt carnis, fed fpiritus. Nos ver6, cum noftra fcqiiimur, id eft, carnis mm, fpiritualia ha- »;•» bere non meremur; quoniam qua:cumque fcmi-navcrit homo , hzc & mctct, nam qui in carne feminavcrit, de carne corruptionem & metct, 8c qui in fpiritu , de fpiritu vitam aetcrnam »». Bca- nn tilfimus igitur iftc fandus Jat^iarius, cujus foie- mnia* *idc(l per-fpedh in ecclelia Ed. iutra eccleliam g£ *ao ACTA SS. JANUARII EPISC., * in Vat. de- tnnia* celebramus, non voluntatem fecutus eft car-*i£at'°n?m nis, fed magis quae Domini * erant, qu® brevifts * ib dik- dici poffunt diledio * Dei & proximi, de quibus fiioiiem mcffuit vitam «ternam ; quod * & nos poffumus , * al. quam fi hunc imitemur, adipifci, propitiante * Domi- * al. prs- no noftro Jefu Chrifto , qui cum Patre, & Spi-ftante rjtu fenfto vi7it, & regnat in fecula fecnlorum. Amen. ANNOTATA. a In Ms. Vatieano facratiifimum, epn tarumdene vocttm diffcrentia deinde fepiis recnrrit. At le-viufcnlas vocttm differentias, ejuando fenfum nott mutant, aut brtvittr in margine affignabo , aut omnino prateribo, ubi nimium excrefcerentifla mi-nutia. b De Sicone principe Heneveutano, & de tem-pore tranf.ationis tgi in Commentario num. 118 & ftejej. c JnMs. Chioccarelli, mirabile ac caelefle. Quod mendum ex Vaticano & gemina editione correxi. d Jd Ms. Vaticano: Iliic denique. Utraque e-ditio Hinc. Jn alio Ms. Neapolitano: Ex improvifo tur-ex tumultum & caftrorum &e. f In codice Vaticano ceu formica niutur pon-dus tantum erigere. Dua voces videniur vitio-se itt unam formicator contraUt. In utraque e-ditione omijfa funt itla , Ego vcr6 uftpsc ad in-terea. g Gutti vocaturin folo Ms. Vaticanoyubific habetur : Interea pontifices & omnis dcrus cum reverentifltmo Gutti praefule &c. Inomnibut Mss. Neapolitanis videtur legi pontifex. Sic certe ha-bet utraquc editit,jtec in illit variantibus Nea- poli- SOSII, FESTI, feT PROCULI ETC. ? z r politanis nolatur ,lrgi pontificcj ,*/ alia lettio vi-deatur praferenda. Falcouius tamen annotat, alids legi, princeps, qua voco infinuarttur ipfi Sico prin-seps Beneventanus. jit voce pontifex reilius intel-ligeretnr capelianns principis: nam voce pontifex tuedio avo aliquando defignatur capellansts pala-tintfs, ut babet Cangius in Cltjfarit. Certe nott dtfignatnr arcbiepifcopus Beneventanns, qui erat Gu&i vel Gutti. Siforte potitificetfuerit fcriptum, plnres trant in caflris tpifcopi principatus Bcnt-ventani, qui dtfignantur. h In alio Ms. Neapoiitano, non minori laeti-tia cumulatus eft , quim &c. i In Ms. Vaticano: poft duarum vel trium ho-rarum fpatium non evancfccret. In utraque edi-tione : antc duarum vel trium horarum &c. Sen-fus eft.fragrantiam duabus auttribut beris manfif-fe in iocis, ptr ejna eorpus trat dtlatnm. k Vifercula ttiam Itgitur iu utraqut tditioue ; in Ms. Vaticano Infercula , in alit Ntapolitano , Fercula. Qnit fit fluvius , nullibi explicant biegra-pbi Neaptlitani. Tranftundi trant, opinor, Cla-ttius , Ifclerus, & prope Btntvtntum Sabatus. At tton aufim divinart, quis tx iliis nomint nunc in-te/itato, tjuod fortt ftculo ix trat vulgart, futrit indicatus, citm nemen ipfum forti. fit cerrnptum , aut rivus alitjuis ignobilior indicari potutrit. 1 In Ms. Vaticano additur corpus, eoqut rt-ftrtur , qnod ftquitur, a nobis expulfum cft. m Tota illa periodus, Omncs vchcmenter ftu-pidi &c., ntn tfi in Afs. Vaticano. Et faui non videtur fuo loco poftta , reEliufquc illa inte/ligeren-tur ,fi dilia tjfent pofi epifcopi & aliorum redi-tum ad ctrput. n Ofio fladia faciunt millt pajfut. o Ttta pcritdus bac afittr legitur in codictVa-VVT «'• 5*4 ACTA SS. JANUARII EPISC., ticano , & reUins, epinor, hdc modo txprimitur : Tota quidem mox illa populorum turba mirum in modum in Oei Iaudibus verfa eft, 8c exultans fuum carpebat iter. p Hanc ecclefiam etiamnttm parochialem efie ttomine S. Lucie, ajferit Mariusdt fipera in £-pifcopis Beneventanis pag. 14. Quas cathedralis , inquit, ecclefia hodie non cxftatnifi capeliainpa-rochialem convcrfa fub S. Lucis & per prius S* Fefti nomine. At bis verbis drta eccltfie videntur cenfundi, nempe ecclefia S. Fefti, inqna tantifper depo/itum fuit S. Januarii corpus, & tccltfia Hie-rufalem cognominata, in quam deinde cnm corpe-ribusSS. Fefti & Defiderii fuit illatnm. Itaquee-ruditis Beneventanis examinandum relinqno, utra Jit hodierna S. Lncia ecclefia. q In Ms. Fdticano, cameram marmoribus ele-gantibus conftrudam. Efl autem camera hoc loce crjpta fubterranea, five oraterium fubterraneum , quod alids voce ecctefiaftica confeflio vocatur, i* demque in Homilia de Miraculis cubiculum di-citur. r Ex hoc loco clarum efl, Gudum vel Gut-tum rcEte epifcopis Bcnevcntanis annumerari a f?-pera & Sarnellio, & perperam omiffum fuijfe ab Ughello. In fecunda tamtn Operis UghtUani editio-ne defeStus iUtfuit fuppletus. f In Ms. Chioccarelli mendose legitur, una do-mus grata univit, tjuod mendum ex aliorum con-fenfu correxi. In alio Ms. Neapolitane eji, una mar-tyrii gloria. t Hunc locum corruptum obfervant Caracciolut & Falconius. Sufpipor prompfit fuijfe fcriptum , etiamfi in omnibus lcgatur promifit. Sic unius lit+ tera mutatitm corrtUio fafla trit. |l Ur SOSIT, FESTI,ET PROCULI ETC. fij u UtrtcjHt tditio, locationcm. Ms. Fint.r dc-oiicationem. w In Mt. Vdticano t h religiofo ipfius ecclefiae presbytero dcfidcranter audiri, referam. x /nMs. lraticano vijio Jic exprimitmr: Rcpen-te autem quidam Sacerdos illi cum feminafacro induta velamine vifus eft. y Ms. VaticAMtm : brachium illius tenens , ab-fcefiit. Fortc refliiis, abfcefiit, ejuam accefiit. U-trae/He editio babet: brachium ad illam tendens, accefiit. z In Ms. Chioccarcffimtndosc, juflionem; ejnod ex omnibas aliis correxi. aa FaUnm hoe videtnr loco non fuo pojitum, fuitcjtee referendum pofl fanationtm mnlieris cujuf-piam maritata, nifi pueUa , cujtes fanatio mox re-Jata efl, pofiea nupferit. In Ms. Vaticano & alio Neapolitemo mendose legitur, ab eodem viro, a quo fanitati reftituta eft. bb Candela clare hie lampadem Jignifieat , ut fapius alibi medio avo. cc In Ms. Vaticano; aiia quxdam mulier &c., etbi mox omittitur 8c , ejuod hic rtdundat. dd Ita Itgitnr in Ms. Vaticano, & in aiio , ejuod fervatnr in tabulario eanonicorum Neapoli-tana ecclcfia, ex ejuibus diSionemcorruptam rcfti-tui. In Ms. ChioccarcUi omittitur quae & hora, tet nuUus fit fenfiu: in utraejne editione , in tem-pcftate nodis &c. Quavidetnr corrctlio minus pro-babilis. ee I* Ms. Vaticano , adfines. Hae voee hic indicantur vicini, proximi, ejui prope aderant. ffVox diei non habeteer in edttis; fed legitur etiam in Afs. Vaticano, & in aliis Ntapolitanis, opi-nor; cum tx his nuilam varittattm annotdrint e-rudtti Ntapolitani, Secundum hanc Itliiontm, ejua Vvv z ve- ,1, ACTA SS. JANUARn EPISC , vera videtur ,odor eontinuatus eft nfyatad horam ttrtiam diei . five ab ortu folis. Nefctmns tgt-tur etteamdin mirabilts tBe odor manfertt, cum non dicatur , utrum ante. an poft fotis ortnmfue. rit inchoatus. Stcundnm edita manftffet trtum ho-rarum fpatio; qttod verum ejfe potefl, fid mccr- tHVffac fanatie reftrtur in Ms. Vaticdno , ut aliottmport fafla, & pro agro fubftituitur dame. n aetts, ttt forie ibi duo btneficia in unurit futnnt confufa. Verba heefunt: Ad cujus facrauffimurH eorpus nuper vexatus quidamkdxmoriio perdu-aus eft. Qui «m perlatus i tarditatc cffcdus incolumts reccflit. Pottft tamtn idemeffe beneficium, fi tnorbus V» cnrtbutus efi damonis vexationi. At vox donec tnMs.& cd>. iis Neapolitanis indicat tempus mtrtfici tiltus odo~ ris , nifi fcriptum fuerit demtim aut demque; vox Z\ nuper in Valicano Ms. aliud tempu, tnfinuat. hh rerbttm «ftimare fumpfi ex Ms. Vattcano, pro quo in Ms. Chieccarelli vitiose cxftimare , tn edTMs^at"annm, inremediatus abfccdere va- l^hit In editis , immunis recedet. kk Ificin rtdundabat in Ms Chioccdrtlli, tjuod dcltvi fecundum Vaticanum. Aliqna htc tn edt- * tlnTdt, dum fuam fequitur volunutem. mm In Ms. Vaticano :Nos ver6, quos cura fc-quitur carnis,<^/*M rurfum omtffaapndFalco- niZ' Vtrba Apoftoli Gal. 6 diflionifue adapta-vit auflor. Modica admodum tft vartatto tnMs. Vaticano. TRANS- SOSII, FESTI.ET PROCULI ETC. faj TRANSLATIO SS. EUTYCHETIS ET ACUTII Audorc Raynerio JExdttobus Mss., collatis cum e-ditis Caracciolt & Falconii. HAud paucifHmis d diiatis poft mortem mar-tyrum Eutychctis & Acutii annis Conftan-tinus Caballinus b fuam cupiens exercerc tyran-nidem , Romanae urbis indigsnis crudeliter impe-raturus advcnit. Cujus rci gratia vitae pariter 8c regno rcnuntians ,fe viventem tartareas poenas pa-ti ejulando clamavit. Eodcmque tcmpore domnus Stcphanus junior Ilomanx Cathedrtc rclidcns, of-fcnfam Defidcrii Longobardorum rcgis veritus,Ca-rolum piiflimum imperatorcm adiit. Stcphanus vc-r6 Ncapolitans fedis antiftes c, inter cstera ec-clelix fu« coll.ua ornamenta, non parvo labore ftuduit prxfatorum fan&orum martyrum Euty-chetis 8: Acutii transferre venerabilia corpora. i Etuturbs,quarproinnumcris annorum cur-riculis mcntioncm tcmporalis amifcrat fux novi-tatis d, nitcns Inoenibus xditiciorum, ac fando-rum corporum rcliquiis inlignis , horum ctiam Istarctur adjuvari prxfidiis, hxc quoque San&o-rum corpufcula favorabili admodum laude profc-V v v 5 quctv- jtgme Ste-fb.mo Nea-folitam a*- a b SS.Eetyche- tit&sicutii CorforaNca-felin trauj-lata, d 116 ACTA SS. JANUAMI EPISC., quentium civium, ac miritica pompa jubilantiuni t clericorum , alterius e ablato vertice, in Stepha* / niae/delatagratanterafylum, integri marmoris bi-fidum intromittuntur farcophagum, quod pcnituj imae telluris folo defoffo fubterranea domus, do-latis artificum manu lapidibus, levi pro meritore-cepit veftigio. 3 Cujus clauftri prominens pulchritudine de-in bafilica centi faftigium, columnis ambitum purpureis Salvatoris, fcu]ptarum vario fchemate figurarum infignitum , nto&Ste- argcnteum bajulat, quodvulgociboriutn dicitur, fhania di- nitens pyraterium g. Sub cujus umbraculo alta-8a,depo- re h (imiliter ftatuitur, argenteis undique redimi-vuntur: tum tabulis; quod mundi Salvatoris i gratia & vo- £ cabulo fimul dedicatum, multorum corporali fo-lamine Sandorum fe gaudet effe refertum. Penes ' autem pfallendum Deo agminum fedem, quibuf-dam lapideis cochieis ledtor fcandens, argenteo per gyrum antiftitis ftudio ambiri fe cernit analo-k gio k- Et ut Sanflorum corpufculis fatis defer-I ret, sdes eadem, ignea flamma combufta /,prae-fati praefulis eft reparata induftria. 4 Sed hsc fupremae magnificendae munera,* tnagna San- qUae perennis dignitatis ezcepta reverentia, fic fan-llormnglo- ^orum Militum labores ac dona praefentialibus ™fafcibus repenfant, quae dignis laudibus lingua pras- dicet ? Merito enim pro humanis obfequiis fpiri-tibus angelicis eos, fi fas eft, dixerim praecellen-tiores, quibus fubtilitate vigentis natur® procul dubio funt inferiores. Denique dum feri ubiquc terrarum ftupendis extolluntur laudis praeconiis , dum alti jugibus potiuntur gaudiis, angelorum au-tem dulcis folemnitas folummodo viget in ccelis , fandorum hominum profe&6 minores m funt me-m ritis, Pro ftudiis quorutn munufcula dantur honorum. Mo- SOSU, FESTI, ET PROCULI ETC. Moribus n ardenti, fideique calore calenti, „ Supplicibus donis his jungi pofce patronis; Terrea qui fperais,& cslica pedore cernis , Dic iftis SandVis, dic, flagita voce piecantis o, 0 Promeritis dignis ignofcite, qusfo , maiignis , Et vemam detis mihi, quem peccare videtis, Ut merear fifti vobifcum vernuJa Chrifti Perfruar ut caeii modulaminc mente fideli, In terra natus, fed ad athera flamine latus, Laudis habebo fonum ,vitaJe recepero donum, Nullus ubi fletus , fcd Ixtus ad omnia ccetus. % Nec reor immerito tantum thefaurum Puteo- reliqaU Pu-fcnos accolas perdidifle, & nobilium xdium ftru- uolitabku. «uris Iabefaftis, urbem pen* vacuam profugis co-Ioms permanflfle ; ablatumque abea Famulorum JOei cximium corporaliter patrocinium prsfatam Neapohm fibi vcndicaffe: quoniam quidem , quos pcrverfs non poenitct aftionis, ultio quandoque affict tcmporalis/',Ac digni pcenitentibus aderit et- p lam prsmium mundans felicitatis. Qttod prome-rcntibus Sandtorum loculis Neapolitcs adcimis eft civis, quorum pretiofiflimus inibi tcgitur cinis. 6 Hoc qusdam cximis nobilitatis expcrtaeft Smou S*n-mulicr, Emfcun q nomine , cum nimia capitis & Bormf». ftomachi laboraret sgritudine : qus non fruftra velut multi adftruunt, Erufum cft nuncupata pa- licrwM"' rcntibus; crifis * fi quidcm Dorica locutione au- * * rum r dicitur: qUoniam contemplationi fu-pcrns claritatis fcrvore inhiabat pix dcvotionis, r Aurea meruit * nuncupari cx ipfius officio aftio- * Foic me nis. Qiiam cum intolerabilis capitis dolor, fumo ruilli undiquc crcbri latcra ambicnte, inccirantcr aflicicn-do requicfccrc ncc ad modicum fincret, ignco tandcm calorc diflblutus humor, vomitus cxe-crabiles & pen* lctifcros gencravit. Talittt itaque vuibus fcrc omnibus dcftituta ncc non fcmiviva, m- fiS ACTA SS. JANUARII EPISC., nihil amplius, quam de morte, (triftibus medU cis) cogitans, patrem fpiritualem ad fe adcerfiri deprecans , ei, qualis & quantus eflct Ianguor, feriatim indicat. Qi" fo''to morc falubriaadmini-ftrans cccleftium pigmentorum medieamina, Eia, inquit, de fandorum martyrum Eutvchetis 8c A-cutii corporibus a me tibi exhibitis fufcipe devo-tfi particulas ,quas reverenter reconde: nec non 8c oradonibus & vigiliis infiftas,Miflarumque peradis folemniis, capiti imponas : 8c ab cis tui languoris procul dubio defideratam nimis accipies medelam. Cujus exhortationibus credula mulier, adimple-re, quae jufferat, nihii diftulit: ac per hoc extem-plo , quanta foret Sandtorum virtus, recepta fa-nitate, didicit, Unde nosfupplices hujufmodi pe-tamus pura mentis intentione Patronos, ut no» liberent ab omni hoftili incurfione , quorum me-ritis praedi&a mulicr falva fafta eft apropriaae-gritudine , opitulante Jefu Chrifto noftro Salva-tore, qui cum Patre 8c Spiritu fando vivit 8c re-gnat in fecuia feculorum. Amcn. annotata. a In Ms. pauciflimis, ttpnd Falconittm, haud pauciflimis, quod procnl dnbio tntlint congruit hiftoria, & menti auflorit, tjui paulb ante in A» (lisdicit ,hot Martjrts multo tcmporc fuife pa-tronos Putcolana: urbis, & quidem corporali prae-fentia. Hac de caufa vocertt haud, licet nec in Mss. noflris Jit.ntc apud Caracciolum ,ex Falco-nio addendam c(nfui. Ceterum Afla prtmifit au-flor cum prologt \ fed ea cenfui omitttnda, (juod autlor nihil addat AQis jam datis prater erroref itliquotJTranJlaiiontm itaqutfolam rtcudt, quam-pitne hfc qnidtm multitm autloritatis habere pof- SO$n,FESTI ET PROCUL! ETC. Jtt, cim Autlor jit aliquot fcculis pofttrior, ut prt* eavi in Commcntario uum. 41. b Conftantinus impcrator, cognomeuto Copro-i nymus & CabaUinus , defunflus tft anno 77 j in expeJititne contra Bulgares, teftt Theophane ad eumdtm annnm, ubi addit: Mortem obiit voci-ferans, ac dicens: Etiam vivus igni nufquam ex-tinguendo addidus fum &c. Si pro Romanae ur-bis indigenis, auUor dixijftt, Bulgaris crudeliter imperaturus advenitC^., inttUigtrtm , qnid vellet dietrt: nnnc plane non capio, qnid velit. Fidee tamtn todtm jiri modo loejui Joanncm Diaconnm in Chronico in Sttphan» II. indccjut omni.t fere ttcctpta. c Sttphannm III Papam, Dtjidtrium. Longe-bardorum rtgtm; Carolum Magnum tuncrtgtm, & ptftta imperatortm , & Stephanum II archie• pifcopum Neapolitanum ftmul floruifti anno 770 , dixi in Ctmmtntario uum. 131. d jMudit ad nomen Crecum Neapolis, La-tine nova urbs. c Alterius, nrbis nimirum Puteolana , ablato ▼ertice, id tft, libertate & poteftatt, tpinor. f Stephania , de ejtta variis locis futrunt plu-ra dictnda, trat to ttmport tccltjia cathedra-lit. g Pyraterium legitur in Ms. & apud Carac-ciolum, apud Ughellum mendo tjpotheta pyrafte-rium. Falconius tdidit, porphyratorium , credens deftgnari tabetnaculum argenteum ptrphrretico di-ftinflum. At fufpicor, vorem porphyrarorium »» nnllo rtpertam fuijfe Ms. Cangius in Glvjfario Lati-no-berbaro ad voctm pcrifterium locum allegat tamtjuam corrigcndum , Cr legendum perifterium exiftimat. Cengio confcntit Mas.ochius in Dtjfer-tationt dt Cathtdrali ecclefta Ntepolitana ftmptr S\o ACTA SS. JANUARII EPISC. f mnica pdg. i j, tttum hunc locnm in AnnoUth tlucidarc ftudens. Verum ipfius expofuio mihi cer-ta non efl. Hoc vero certum, illa voce ,five lcga-tur perifterium five pyraterium , five alio quo-cumque modo vox futrit fcripta, idcm fignifica-ri, c/Hod voce ciborium. Hic auiem utraque vox fignificat umbraculum altaris columnis fuflcntatum & elevatum , quod in fafligiatam formum educe-batur & totum altarc contegebat, ut Cangius ex-ponit vocem ciborium. h Hsc nonnuUa oriri poteft dubitatio, utrum hoc altare in ipfa ejfet domo fubterranea , ubi dcpofi-ta fuerunt SS. Eutychetis & Acnrii corpora; an ve-ro fupra illam crjptam in ipfa ecclefia. Lauda-tus mox Jtfazochius locum ficexplicat, utnonmo-db hoc S. Salvatoris altarc includat crjpta, fed geminum etiam ciborium intra eamdcm cryptam altari fuperimponat; meo quidem judicio impro-babiliter. ExfiruSa fuit crypta dolatis artificum m*. nu lapidibus, intjuit auElor, ibique recondita San-Siorum corpora.Crjptafupraterram impofitum fuit faftigium excelfum, columnis ambitum, ideft, cir-cumdatum , purpureis ; intra illud faftigium erat & ciborium argenteum, & fub ciborio" illo alta-re S. Salvatoris: ncc video necejfitatcm ftatuen-dtgeminum ciborium , aut omnia iUa crjptainclu-dendi. Certe Joanncs Diaconus in Stephano II u-num memorat ab eo conftruEium cyburium ex ar-gento; ncc video dubitandum, ejuin ciborium i-ftud argenieum principi altari ejfet fuperimpofitum. i Tota ecclefia, ctfi Stephaniae nomen hjbuerit, fanEliffimo Salvatori dicata fuit. Nam laudatus Joannes de ejus combuflione ita loquitur: Hisper-adis d Stephano II, ecclefia Salvatoris, qua: de nomine fui audoris Stephania vocitatur, divino judicio igne crcmata eft, Erat igitur tcclefia fan- Eiifi SOSII» FESTI, ET PROCDLI ETC. Riffimo Salvatorifacra , cui & hpc altart dicatun dicitur. Stcphania vcro vocabatur a nomitie Stepha-ni epifcopi. Vcrum dubitari potefl , utritm nomett traxerit d Stepbano I, and fecundo , aut etiam ab utroque. Laudatns enim Diaconus in Stephano 1 hac fcribit: Hic interalia bonitatis ftudia fecit ba-filicam ad nomen Salvatoris, copulatum cum e-pifcopio , quae ufitato nomine Stephania voca-tur. Jtatfut, fi chronographo huic credimus, Ste-phanus I condidit ecclefiam, & combttfiam inftau-ravit Stephanns II: atjuo ifiturStephanixnomen fluxit ? Maz.ochtus in jfnnotatis ad Calendarium marmoreum diexi jlprilit magis txiftimat , a Ste-phano II nomen StephaniaE exortum , ejukm a Ste-phanol. Praeipua ejus ratio eft, t/uod nullum vi-dit monum cntum StephanoII, hoc cft odavo feculo, in quo Stephanix nomen ufurpatum re-percrim, intjuit. At poft Stephani hujus tcmpo-ra nihil eft co nomine ufitatius. IUc faue ratio admoditm probabi/em & verifimilem facit epinio-nem deStephano II. Fatetur tamen, Joannem Dia-conum fubinde uti nemine Stephaniae, ejuando lo-tjuiturdc illa bafilica in epifcopis Stephano II an-titjuioribus: fed apte refpondet, ijfum pCr antici-pationem nomine uti fitis ttmporibus ufitato. Hoe tanto magis facere poterat Joannes, quantominus noverat, ab utro Stephano ntmen fluxijfet: nam id fe ignorafe, ambiguo loquendi modo infinuat, dictns in prafenti tcmpore , Stephania vocitatur, & ufitato nomine Stephania vocattir, non vora-ta fuit. Ad hac Afazocbti argumenia , ad opinio-nem iBam confirmaudam , aliud adjuugo. Voiunt plerique feriptores Neapolitani, & A/utjtchius in laudaia Difertatiene cap. z fifl. i evincere co-natur .bafilicam Sa/vatorisJuiffe ccnfiruffam a Con-ftantino Magne. Hoc autcmfivtrum tfi, nonfieit Xxx z au- 53» ACTA SS. JANUARIT EMSC., auBor illius bdfilie* Stephanus I, fitd fiolnne ini fianrater, «t UghtUtts, Cbioccaretlns , aliique lo-cumjoannis Diaconi explicant. Imo fitfpicari pofi. fumus, errore folum Joannis Stephanum I iUius ecclefia coniitorem ftatui. Nihilftre fcribit de Sttm phano I, cujusgefla ignoravit j & fortajft folo no-mint induElus fuerit ,ut crederet .bafilicam S. Sal-vatoris ab ipfo conditam. k Analogium vox Craca efl, & pulpitum ad legendum fignificat. An id argenteum fecerit Ste-phanus II, ut ajferit Rajnerius , aliqnot ficulis pofterior, certb edicere non aufim , tacente Joan-ne Diaeono, prafertim cum iugentts ntcoffarii.fmem rint fumptut ad inflaurandum eccleftam combufiam. 1 Combuflio ecclefia praceffit juxta ordintm, tjuem in narrando fervat Joannes Diaconus. m Inepta htc funt: netjue enim fervitia noftra tantum praflare pojfunt SanElis , ut angelis fant majores. A/io longe modo loquitur S. Bemardus Sem. ? in fefto Omnium SanElorum num. f , ubi advertit, noftris elogiis, laudibus, feftivitatibus parum conferri SanElis , quos juxta veracem Filii promidlonem honorificatPater caeleftis. Additque: Qp&d eorum memoriam veneramur, noftra in-tereft, non ipforum. n Hac carmina eo ordine leguntur in utroque Ms. noflro , & apud Caracciolum. Apud Falco-ttium omnia ttiem habentur, fed ordine inverfo. o Hic videtur locandus verfus fecundus. p Poterat auElor totam illam annotationem o-mittere : nutta enim revelatione eognovtrat, cur Deus rclitjuias Puttolis Neapolimtransftrrifivcrit. q Hoc multit modis eorruptum inMst.eftno-men. In uno Erufcun , in altero Erufum , apud Caraeeiolum Erufcuna, apud Falconium Cruflu-ra, Crufcuna, & in Annotatis, Erufcana, Cru- icura sosn, festi , et proculi etc. ? j 5 fcura, Crufu; in Prtlogo Grufu. Vidttnr iU, cm-jmt prteibns Raj/ntrint jtEl* hornm SanEtornm cum tranjlatione fcripfit, verifimilittr obfanationem hic t xffk litterit Chryloi, dicitur au- ruro. Ex hoc uuttm lece, maxime cnm infrk di-catmr, Aurea meruit nuncupari, coliigitur, nemtn ipfiut fnijfe Chryfc, aut fimile. ERRATA SIC CORRIGENDA PAqina 2.9 Itn. 31 prasfidiis-Jfjjf-prxfidis. Pag. 54'^W. r 4 alUjuot I aliquod. Pag. 1x7 lin. 7 Hxc-l-Hx. . 148 Hn. 19 liqucfcat-/-liqucfcant. Tum rube-fcat-/-rubcfcant. Tag. 174/i». 6 funt-/-fint. 431 let.mlin. 8 campago-/-compago. pJg.+XpliH. 1 Grcgorio ducc-/-Sci|;io ducc. iVO T ITI A HGURARUM IN FORMA MAJORI CHronographia rcgionis Nea-politanac, Putcolanae, &c. pag. 1. Marmorca S. Januarii Epifc. M. pro- protome, Puteolisin ecclefia Capucinorum fervata pag. 148. Effigies gemina S. Januarii pag. J53- Delineatio arae, fub qua S. Janua-rii corpus quiefcit pag. i5o. Pidtura vetuftiflima altaris S. Sal-vatoris vcteris in cathedrali Ncapolitana pag. 255).' S. Januarii protome, in qua fa-crum ejufdem Sandli caput in-cluditur pag. 263.' AmpuIIae cruoris S. Januarii pag. 264. Ferculum ampullarum cruoris S. Januarii pag. 269. Confpedfcus abfidis Thefauri S. Januarii pag. 307. FIN Is