log pipi us ftftnmsdict ,7U) pnnfretllu bncdicatb mo, magninait an,Q um / \ois mudt amditor, mrquticr»imii d trn cofu V ^ “diirtorlius* iitmi nuni dta iiirlumroGipitt filtrafot,tHflUS d jarciuc tiaoiDtt (pilrp.jftsfršdl uuiiidu intnuu* liter palllifahoralftcTpirr pfpiauimrfifli ,tftus g ur fiinrbanr fia, |rrquruicffabm fotctta bato Iro roniplms oim dartHSfiiiiipfit er U6 conimihi nt oni m ar nitma opita miu cima ,ct qs inuaratiB m bar fanrnf ai niiffc nuim: f orna ftmr lurns motimtr r tiiotnf amtsariliicordt tpmstius turlufpurtt tutiu^rcfliouuiuacomu offtnmuBtitatcftntiaio . msoitoobfanamrtrr, aoqrcamtsiPltuni aio niaufioiiant obrtiiomionofs rdigiofr ctrcnitonirt. quo» iiiMii:' oftnim? Jllagms igiuir fiihlnuomis en gram inpdiu rt nomsbmf mi m rjnmtbmtbratrmono nun] c iannnrm d i gni s unprnaidm.rt Duiroims uiiuiib)nrnflr c rtimlan, UUSfiDn banda icd t mio? mnu uois tpir _fiirraifii, lino enim amen dnotn r flpbana narti er urnam, rantriatBtlninbiilort aj nofaralcpo igiiratarm, caais no fi ena attp (hipa 3ftru etn, mnu nois hnr liirrnilii J /- % r tv a SCEPTKA DEVMQZ. V CONCILIAS A VLTSSI5 AEokOVAND^ PHILOSOPHI, ET MEDICI BONO N IE N S I S Te- VcUdupuisAnimdibns cxangiubuA libri (jiidtuor, poli mortem aiifcditi : Nrrnpc’ DE MOLLIBVS, CRVSTACEIS , TESTACE1S, ET ZOOPHYTIS. A D ILLVSTRISSIMVM 5 ENATVM /I - B 0 N 0 N 1 ENSEAA.. ' CumlHmlcjij 'onitc apud Io: Bdptiftam Bellopambam. j 6očA S ry /l ž?) . •' ■ • , : • $ I ' i--; • / '• ' • Jr : '' , ' • ! > ■ :? . ;\T - - --■■■ r *. -St i . . .' . .. . rS - - 'i •: ' •- • • -- ■ >-■ * ' , / s > ■3 i /J/ •! v '. ■ ir - . • T; ",UV ' > ti *, i' • < I L . .v i' ' 3 r :/ : :i % - A r ’ - *' .. v >fc P ..A -i _ '■-* - • — A ..t ;. ■“5: tl ■A' -rt. Al ;Jf Vi • ' r, r v , /i ; •, r ; f . ■. / 4 f i .• V 1v s.. 1 >*Ali f-A ■ r • - H £33 V; -■■•v' ?' '-r' ’ i ■ i f 'V 't V . >» • A - .S '■. v ... . t '• • i:'• t♦; 1 i 'i'r'' i (• A - ' —tt "tr -ir -' 1 • SS ■ : ■ mm ' AaŠaAAaz:: ''I'" ! vi ' -.v ..r- er ««*5 - A~w;.- ■ ■ ■ a? .< ' >-c. « 55 .t •Sv v ■ N ■ V-! ■ • . • ■ ■ J: ■t V i •: - — . . • . c r ., \ .. . A! Jt) \ , ■ '• • ■■•■" V’ ' v \ ■ r ■ ■. I N- b c A *W, AC PRVDENTISSIMIS SEN AT O RIB V S BONON- | NIV E R S JE natur* contemplatio,quam Romani ho- mineš Gr*co voeabulo philolbphiam nuncuparc voluc runt, adeovtilis ^adeo neceffanajadebiucunda femper habita fuit, vtnull* nationes reperiancur, qu* iphus ftudium mirum in modum non adamauerinc ,inque il- fud omnibus vinbus non incubuennt. notum eft enim ChaId*os, Aegyprios,Gr*cos> Lacinos, Arabes, quiquc inter Gallos Eubages appellati fuerunc, huic fcientice vehementer fuifleaddidtos: ac podlem cquidem non homines ex vulgo^fed in¬ ter (iios magni vciq; nominis, atque aučl:oritatiscompiuresnominare J qui to- tamattatem in puleherrimarum rerum cognitionerraduxerunt,&:fanevitaliu mana vix conhfterepoftevidetur line ea pradertim parte, qu*propius medici¬ nam refpicit; Idq; adeoapudomnesin confefloeft, vtinanemomninolabo- remiumptura fim,fipiuribusvcrbisid vobis, AMPLISSIMJ VlRhper* fuadere coner: hocvertrumtotoorbeterrarumnobilidimum atque antiquif- fimum Gymnafium me veraloqui facile teftabiturj in quo tot viriomnilitera- rum genere pr*ftantifšimi> Sc in philofophi*, ac medicin* ftudijs verfati repe™ riuntur,qui quoddam quafi feminarium omnis erudicionis, acfcientiarum ap- pellari mereantur j quis vero totpr*mijs, cot ingentibus, ac regijs fumptibus adeo magnum eruditorumvirorumex omnibus prouincijs, & nationibus ad feallicerer, atq; inuitaretjnih licerarum ftudia magnifacienda efle exiftimarcc? Sed reprirnam me,ne illud videar extollere velie, quod non folum in hac veftra Vrbe, atq; vniuerfa Italia cunčtis perfpe&ifsimum eft,& explorati{šimum>fed apud extera$ quoq; nationes fummis atq; his quidem verifsimis laudibus cum maxima veftri nominiscommendationeaisidue celebratur. tantum dicam in- tereosiunimos viros,quiphiloiophi*, reliquarumqj bonarum licerarum ftu- dijs inclaruerunt, Vly0em Aldrouandum, Ciuem veftrum, meum coniugem, naud mhmum Jocum abhinc quinquaginta fermeannis tenuifle^de cuius pto- l tate>atq; eruditioncjplurafortafsedicercm, nifiisapprimeefleccognitus, Sc cum aliorum tum muftb magis etiam fuis feriptionibus famam ingentem com 1 K ‘"k * ^ Sa< ^ CQ ^ tcrart trriftudijsvfqj abineunteaetateinccnhis fine, vcnullis °nbus,nullis fumptibus vnquam pepercerit, vt ad eum erudicionis gradum P entretjin quoomnesdeindeeumconfpexerunt j necvoseiusvirtutipr*- mium encgaftis,imb vero iiberalitate veftra efteciftis, vt multo alaerius ad ea ftudia ftudia ineumberet.,inqu« natura valdepropendebat. Itaque vedra ope,&au- xiliopotuithincatqueindecorrogaretot dirpes, tor animalia, totmeteora, tot foflilia, quot vix ipfa natura cognitahabet, tot ac ram artificiofas pi&uras, tot fculpturas, tot libros, tot lucubrationes , tot kripta, tot monumen ta, quoc in iplius bibliothcca reperiUntur; Qu£ omnia dejndevedra efle voIuit».qu6d ita op ti me confcruanda iri certo cognofcerec, pramidcret, &amultisgrauilšimis, acmagniiudicij virisitaforedidigidčt.Omnia enimnifi rite eonferuentur,pe- rcut,omnia temporis iniurijs,vt de tincis,blattis,caricq; nrhil dicam,obnoxia, omnia confumit inuidiola vetudas. Periere Principis philolophorum Ari dot, Socraris, Platonis,rheophradi, plurimorumq; aliorum dočbiišimorum viro- rum pnedantilsimar, atqj vtililsim« lucubrationes ,peribuntq; deincepsali«, nifi Principom fauore,ac beneficentia «ternitati commendentun Vobis igitur VIRI AMPLISSIMI omniacontribuitmcusmaritus,nontantumquod in pubiieum vfum conferuari ea cuperet,fed etiam quia vedra viuen te adhuc il lo viderentur.Vosenim>cum vireseius tot impenfis,acfumptibusplanedlenc impares, illum pr« c«teris ciuibus omni lemper fauore,honoribus atqueiuppc ti j s pro vedra lingularj bcneuolentia fouidis, adebvtpluraetiamquamqu« rcliquit,dcbere vobis videretur: Ca*terum cum totamjetatem fuam bub vmbra Muiarum, imofub vmbraalarum vedrarum ablpfis (vt ficdicam ) incunabu- Jisflummis cum laboribus tranlegerit, folos quocj; literatu m, & laborumfuo- rum foetus offerre tantummodb poruir. Et laudabitur fortafsis ille,quod ea pa¬ tri« lii« dcfenloribus, protečfcoribufcj; commiieritimagis tamen laudabimini vos, quihonorislllius, acpublic« vnliratis grada podcriscommuniaedis fa¬ kturi. Edq; fane inges,&genero!us vtriuiq;, veder,inquam,atq; lllius animus, fed veder,vt rerum capax maximarum,fic & in hu mandate amplibsimus, & in amplirudine humanifšimus:atq; omnia' ita in vobis heroica efBordcunt,tripli- ciq; funieulo,quod difHcillimerumpitur,prudentialcilicet,probitate, ac vna- nimitafe vfqueadeo perpolletiš, vt natura tanquamc«terorum hominum im- memor,vosioIos hilce Hofculis perornafle videatur. Quid enim in vobis non eddccorum?quid non iummaadmirationedignum?qUidnon ab alijsimitan- dum?Singula profedro (ufficcrentquemuis alium honedare, qu« in vobis om¬ nia iunt conlerta . Et reuera beataedRcipublica vedra, felices Ciues vedri, quorumgrada in vobisdantiim iagaciisima rerum parens natura poiuerit vir- tutumvbertatem , qua cunčti dirigantur . Ego autem iatisfelicirer mecunu actum intelligam, (i vedrišaulbicijs pradens opus, alijq; mariti mei labores in manus hominum prodierint. Veder enim viuificusIplendor,ea omnia,maxi- mepotis edilludrare , quando &c«terorumciuiumlanguentesanimositare- creer, vt pcene demortuos auris vitalibus reddat, vti non tantum meus maritus viuis excjnplisdidicit, verumetiamergainnumcrosaliosinlonge gratiioribus caudsdemondradis. Hocergoquicquidmuncriscit VIRI A M P LI S SI- M I,religionis,atq;obleruanti«ergavosmc«liauddubium pignus benigne Iti fcipite , atque ita lufci pite, vtgratum id vobis efle cognolcam . Pulchre npui maximis maximaetiam deberi, meque vobis, & generis claritate, virtutibus, prudentia, fortitudineproculdubio.maximis,maximoetiam muneredo- nare debuifle: donafle tamen minimo , quippequ«minima pr«ftaie, imo ve¬ ro nulla, nata fim. Nihilominus minimum 1 Hud dicendum non fiierit, (i cum maxima illa deuotione', qua vos rnaxime proiequor, eonferatur. Precoritaq; vos, quos velut vnum ex plunbus partieuhs conflaturru corpus.appello, vt co- dem fauore, quo ppene labencem Rempubiicam liccrariam fumma hac Eeculi calamicate calamitatc fuftinetis>omnes mariti mei lucubrationcs, labores , 5z vigilias adi- uetis,& vt pulchritudine veftra videri pulchriorespoilint,veftia:q, vnitatisima gine contra maleuolorum (vtlunt hodieplurimi) pelblens virus, &vires, robur accipianf, Sc veilra deniq ; prudentia, &c virtutum circulis abiolutis, ie- Icabinteritu vindicent, ceternitatiicp ipeciem confequantur: quoium tancoru beneficiorum hocce quod vobis dico,ac nuncupo opus, fuerit monumenmm. Mc vero veftro patrocinio pluribus co m m e n dar e m, nifi naihi quotidie promii fa veftraebeneuolentixfides inconcufla, vobis vicilšim pro me res ipia an'um- nis pluribus iačlataha&cnus> loquerctur. V akte , ac me, meacp in veftrariu clientelam afcribercdignemini. Bonon. Calend, Maij. AnnoDomini mil- lefimo fexcentefimofexto. jimflitHdinibusVV'. omni ojficiorum generc addičhjjima. Francifca idldrouand>i~* - Frater Daniel Mallonius, pr o Curia Archiepifcop. %eutfor . Ego Frater Aloj/fius FeHa Vrceanus , M agjF.tr Sacra Tbeologia , Ordmis Pradica- torum i ‘Ute ar ms Sanfhfstma Inatiifitionis Bonoma , perlegt boe Opus prač Ur um , c#/«* Titulus eft 'UlyJ[ts zAldrouandi Pbilofpbi, & ^Medici Bonom de zAmma- * libus exanguibus reltcjuis cjuatuor , &c. ntbilji tnueni repugnans regulis noui Indi- cis :Vtpo(Jit tgitur tjpis mandari,facultatem concedo. Itaefl Frater AlojJiusquifupra. I I VLYSSIS ALDROVANDI PHILOSOPHI ET MEDICI BONONIENSISj b de animalibvs EXANGV1BVS RELIQVIS OVATVOR, N E M P E MOLLIBVS. grvstaceis. TESTACEIS. Z. O O P H Y T I S. c Et Primum DE MOLLIBVS IN GENERE. Csp. I. P R O OE M I V M, NIMALIVM exanguiumquatuorgeneraconftituit a Ariftore- * les: Molle, Cruftatum,Teftatum&Iniečlum . Dehocaurempo- & 8 Premo,confcripto a nobis volumine , nuperque in lucern edito, + ca P-‘‘ abunde, ni fallor,dičtum eft: de reliquis tribus, qua; pifces impro- pried b Plinio nuneupantur, nune agemus. Neceritprteterrario- , Ll9-c.il. nem,hoc eodem in tradlatu, qute de Zoophyris (hoc eft ijsqua? in- ter plantam & animal natura ambigunt) authores feripfere & obfcr an j - uauimus nos ipfi,proprioetia libro docerc:Quamuisenim proprie fanc ^' 1 !a 010111011 mereantur; tamen cummulta habcant cum exanguibus communia, eoi ini llnin ° ^° c v °lumine complečtenda veniunt. Ariftor. in libris luisde Animalibus lilfmnis TT P. crfcr utatus eft,ftcut muhi quoquerecentiores; Theophraftus vero fide- ’ 7oo 1 ' ott ^ siniltator nullibi,quod fciam, in libris platirarum meminit. Vndeafiir- l j 1C1 . V A y tar e O L L E dicitur orane quod eft tenerum taduiq; cedens,cui contrarium, quod duru eft.Caeterum qug Grarci /uxJ\ yivvuoi, cfia 1 yct,ft to' dhy>'~ Jipiuct,dv ^upaivet avruv » tpvens to? Sux> to ^v^pd? XtUj,/j.tt?$.KOc> ipuu yura>oi, Ji'Z /uaAenLoJtp/uct , d v ddpa{%, JinpSJptTo yap dir. Qua quidem verba (inquit Saluianus ) nequea fuperioribus cliftindaone capi tis vndecimi lepararc debebat Theodo¬ rus ; cum eorum,qua in illis dicuntnr,cauflam reddant; nequeftc vertere; čute molli inte- da generant oua; quod enim caloris exigui funt, vltimum ftccare natura eorum no poteft; quia igitur frigida funt,molie generant: quia molle, non extra, periretenim propter fuam mollitiem: fed lic potius,Molli igitur čute tečla generatoua;quia enimpauci funt caloris, non exficcat eorum natura admodum. Ouoniam ergo frigida funt, čute molli teda ge¬ nerant ; quoniam vero molli redafunt čute, non extra; perirentenim vtiquc. Athengus M«Aase/«, etiam t tvdaSJu hoc eft Loligini ftmilia vocat MoIIia. MaAaV./a autem curvocentur.nobis - b Lib. j. de manifeftauit b Galenus, duminquit: M«A«x/-jt,id eft, MoIIiavocantur nequefquamam > 4 alimen. fa~ nequeafperam,neque teftaceam cutem habentia,fed mollem,perinde ac irrhominibus eft: cul. Vt Polypodes,Sepia’, Loligines, qua tangenti quidem moliia videnrur: quia neque fqua- Onotfint jm as, ne q U eafp CrU m,neq; teftaceum tegumentum habeant,dura? autem funt carnis. Apud c A C ;^’ 3 ' Ariftotelem citantc c Athcnao MoIIia funt noAtbrodJh? jOo-^tlA«, iteJavH , , hoc eft <1 jZjiftor. j. Polypi,Oza?na,Heledone,Sepia, Loligo d Alibi MoIIia leribit efle PoIy pos, Sepias, Loli- cap.6. g:nes. c Plinius MoIIia,inquit,funt I.oligo,Sepia, Polypus, & esetera eius generis. Hisab * Lih. 9. ca. alijs annumerari video Lcporem marinum & Vrtičam, quam poftremam nos inter Zoo- 2S - phyta & his ftmilia recenfebimus, quamuis perfedtum Zoophytum non ftt. MoIIia autem Zoophyta non efle clarum eft: nam nequc folidam intus habent fubftantiam , quce ofti proportione- S ua: * tur, vt plfraq; Mollia(Iicet alioqui ofta,tefte philofopho,minime fint,vt mox patebit)nec odopedes, nec mutim , necatramentum , nec caput intra alueum,nec quafuis fere alias partes,quibus MoIIia pratdita efle deinccps probabimus. Quocircaqui Vrtičam & Lcpo- rem marinum inter MoIIia rerulerunt,nimis Jate vocem cam vfurpauere, & quccuis ani- , maha DeMoIIibus. Liber I. 3 A iBaliaad taduni ccdcntia>raolIiq; čarnepraedita, Mollia nuncuparunt. Nos autem con« cifius propriusque, Philofophum imitati,fumitnus hanc vocem,& de omnibus,qutc Mol- bbus proprie didis conueniuntjhaecin genere feribimus . DESC RIPTIO, ET PARTIVM ANATOME. B O L LIA offibus & vifceribus carere, qualemq;[habeant čarnem,his ver- bis docet 4 Ariftoteles:Videntur,inquit,nihil o(iis,nihil terrem diiaetum habere, quod dignum effatu fit;fed mollia fere tota, carnofa & tactui ce- dentia. Ne tamen corpus 'eorum facile pereat, modo illorum quaecaine lafliuiunt,naturam inter čarnem & neruum obtinent. Mollis enim vt ca- ro eft, fed intendi poteft, vt neruus. Fiffilis autem caro eoi um non m ui- redum, fed in anfradum: ita enim ad vires commodior efTe poteft. Sed loco omum ha« bent quod pifcium fpinisproportionetur omnia exccpto Polypo;Nam Sepiashabent quodfepium vocant&Loligines quod gladiolum,vt poftea probabimus, quauisquidam partemhancduramac folidam os appellarevoluerint. Exteriores partes omnibus funt tres praecipuce,caput ( pedes ( «» dcducat, liue quodcapilIamentum huiulmodi tonderi idoneum fit, vtpotcprominens vel pcnduhimdiue contrario (cnfu, qudd minimetondeatur. Vndeci- _ t - »" i ■ t * - Offibus ds Viiceribus carerc. * 2 .de par, cap. 8. Sepiunu quid,& gla diolus. Extcriorcs panes. Cirri vt feri bendum- , & vnde di cantur. Kvroi . » / |-- --- - ---- j - -- iio penantiexum,modoparoxytonum inueniar. Sed quoniam penultima breuis, omnino peracnendurn ccnfet. Caputvefo omnibus dontraquam casteris animalibus inter crura tontinetur & ventrem,tefte Philofopho: Vnde b Plinius de Mollibus loqucns fumnatim: „ 1 lis, inquit,caput inter pedes Sc vcntrcm.in capiteoseft&in hoc bini dentes. Vtexhi- t( ~’ Philofophi verbis patet. Mira JV toi)? vročaš » xuj>&a tj 15 -/, ct 7 retvTuv (v r?i>r vroSav rut Kttfov/jfl/jaiv TsAvtrdrav. ruvrm JV to' i$t $6 /ux, it eS n’ff) JVo o«fomf. Ca¬ put omnibus inter brachiarcius pars oris habitus eft, in quo dentes duo . Ona: Ariftotelis veiba^ Arhenieus fic tranfcripfit. TW cr»7ndv, inquir, Ap/g-ott'^nc (^ /UiTOL^d duTU)Y TCOJ OpBotAtMVS ‘i&j' dt' vgj' o v do tra? tfoOjToV /.vjo' dvco, toV J 1 «' »ar«. Sepia? fcripfit Ariftoteles odo pet c s eficdub his duos maxtmos,ldlicet promufcides duas, inter hos vero oculos & os,at- quej entes duos,altcrum fuperiorem, alterum inferioren.!. Ca ter um roftrum rečtius, os t cn t esq, appellanda funt,vti dodiffune llondeietius diiferuit. Eft enim hac pars (os ni-/ nui ii,ii c*; dentes ) adunco carniuorarum roftro perquam iimilisex partibusduabuscom- po uo,lupCiiore,&inferiore,commiffura pyxidata,vtloquitur Rondelctius,ita vtinferior nitictin iupenorem . Partes itaque huius roftri, fuperiorem fcilicet & inferioren! dentes X videtui appebafk Philofophus. Sedciiminunohilesfint, neque firme innitanturadla- nuncunic fam j nS ccr G >rU5n paruulum. Pedesquoqueomniaobtinentin partepriore, cuius cau- »> V £1 • S trac ‘ it ^ t Ariftoteles: Pedes (habent) parti priori vindoscircum caput, pofter- CUl05 ' C!rca c ’ cntcs • cum catera animaiia quibus pedes, aut parte priore rent,hoc CUC C0S ' ul ^ ean t,aut Iatereivt ca qua multis pedibusinnituntur, & fanguine ca- iint J™™ i5 cnus (Molle nimirum^parte,quam priorem in eocapimus,omnecentinet. Caput. b Lib. p. c, i8. e 4 -de par. ani. cap.i. Pedes. Roftrum. Lingua ca- renc. * De part. 4. cap‘S- Oculi. Pedes cul - in parter priore. Cuiusrei r t? w,uo v iV *^u:imun^umjparte,quampriorem meoeapimus. fiindu CaUla pars cius pofterior, ad priorem addudaeft, extremaq; coeunt & C °'-’ rru t d 1 .: C1UOmodoT u 1 -bmatis inter tcftataaccidit. genus enim teftatumomnino „ p.i tim - ■^ tls »Parnm Mollibus fimileeft. Qua enim foris terrenam portionem, intus ” catnca!I1 ‘ a -'-nt,kruftatis aflltnilantur: qua autem forma eiufmodi corporis conftat,cum A 2 Mollibus Pedes qqqt cmmb, Fiftula, * Hiftor , 4, OJ/M« f ap.ii h ‘Dcgener. animal-uf' *5< Pinnulap ; 1 7 )e pzr. ani.4. c. to, Alucus, Cmis. k Lih, 9, c, U. Capillarnc ta 6 c^ eo-r mm vlus. Cerebrum, 1 1. Hiftor. cap- 1 G. Vlyfsis Aldrouandi 4 Mollibus comienit'omnequQdammodo, fcdpra?cipuequa?exTurbinatiscuniculom an- £ fračtum contorquentur * Natura enim horum vtrorumcj; perinde fe habet, quab quis di- retSta linea(vtin quadrupedum Sc hominum genereeb) primum extrema linea parteos b~ * tum intelligat:quaaimox ftomachum,quab:tum ventrem,quac:deindeintebinum vfque in oftium excremetm s qua. dditrc ita in fanguineo genere difpofita funt, 8c caput,peM , quo vocabulofa?pe vtitur, cum balamarum dc ctetacei generis animalium men- tionem facit, Sane vbi apud Aridotclem deLoliginumcoituloquentem in Grsecislegi- tur /ttvKTHp* aut^vr^pos.Zoographuslegendumputatip^T^.pIiniustamenhuncAri- botelislocum tranfcribensnarcs tranbuliffe videtur* &per confequens lAv^tvpa, inco- dice Gra?co Ariboteiis legifTe,cum inquit: Crine vno f*minge naribus adnexo • Aelianus ,i etiam de cetis Gedrofijs eandem partem umihp*s id eb nares appellare videtur. quapro- pternihilvidetur eo [loco mutandum, Pinoulam habent omnia circundantem alueum, caufamcureamhabeant,dat s Philofophusi vt,inquit,natent,&fe dirigant, vtvolucres p{ cauda penniscondita, & pifcesfua penna cartilaginata, Alueus a capite amplioris capa- citatis propenfus: eius caro fifTUis eb, non per direttum, fed in orbem, cuteq; intetba eb. Verumquarnuiscutem Ariboteles Sc Plinius tribuant i tamcn reipfainquit Saluianus ču¬ te carere videntur, Qitod k Plinius etiam (cuius in hac re admiranda diligentia) co.mpro- bat mquicns: Aquatilium tegmenta plura funt:alia corio 8c pilo teguntur ,vt vituli & Hip- popQtami,aliacoriotantum,vtdelphini:cortice vttebudines: filicum duritia, vt Obrete, S c Concha?jcrubis vtlocubx;crubis Sc fpinis,vt Echini: fquamis, vt pifces: afperačute, vt,, fquatin«;qualignumScrobora poliuntur;rnolli,vtmur$nae:alianulla,vtPolypi , Incor- porequaqueomnium,qua?damcapniamentahabentur;quaequi9emin toto eorum latere confpici folcnt: vQcatScholiaft.es Nicandri, Ariftoteles t pj%aiS'n, Eorum vfus iudicioRondeletij eb, qui branchiarum in reliquis pifcibus, Fluiufmodi branchiae funt in' Cancris & alijs Crubatis, Quantu vero ad interioraattinet, omnibus Mollibuscerebrum datum: Sic enim 1 Ariboteles: Cerebrum autem ijs omnibus eb,que fanguinem obtinent, „ Sc ob 99 De Mollibus Lib. I. S m 4. de par . cap . S . Mucis« " Hljior . 4. cap . i . ' Lib .^. cap . 35 * A Sc ob eam rcm fanguinca appellantur,atque etiam quae Moilia nomine fpeciali vocantur. » Oil°d Pliniusquoqueconiirmatdicens: Cerebrum omniahabentanimalia^uafangui- i, nemietiam in mari quar Moilia appellauimus,quamuis careant fanguine, vt Polypi,Id ra¬ men minime cerebrum cenfendum erit, fed quid proportione refpondens cerebro, a quo ientiendimouendia; facultas dimanat in omnes corporis partes, Sednon taceboquod m Ariftote!es,cum lentiendi vim a corde,non a cerebro proficifci puter, parte in Mollibus mJtiv d i St a m principatum fentiendi obtinere dicat,ac fi hreceiler JvxAoyos cordi;ficenim », fcribit: Sedhabentilludquoq;, inquit,oportet,quod ei parti proportionetur,cui fentien- •» diprincipatusin fanguinco genere mandatuseft; hocenina in omnibus animalibus inelfe ,» necefleeft, Ergo Mollibus id membrana contineturhumidum s per quodgula in ventrem „ pertendit,admotapriustergo(ficGaza,egover 6 adnatamagistergo, npoaV **' Trptvu fičt&or') mutisida nonnullisdicitur, Ha&enus iIle,quiSchumidam corpulen- „ tamq; partem eam cfle fubdir, tenderecp per eam mcdiam ftomachum liue gulam. Nam, »> mquit,fi inter eam Sc tergum pofitus eflet,diftendi atque non poflet cibo ingrediente, pro- »> pterdorfi duritiam, Inteftinum a mute natura femouit,extraq; pofuit,& atramentum in- B teftinoannexuit, vt quamplurimum diftaretab aditu , Sc pars iordida a nobili Sc principe ti P r °cul haberetur. Partem hanc cordi proportionari Sc fitus ipfe oftendit,cum idem lit Sc „ dulccdo humoris,tanquam concočta Sc fanguinea qu«edam, Et n alio rurfus in loco,Mol- iium nullis inelle vifcera fcribit, fed tantdrn partem eam quam mutem appellant,Sc atruin quendamhumorem,qucrn atramentum nominant, toV 3oVr, alij vt AthcimisSe Dio- icorides toVVa«!'-. Hocfcribit 0 Pliniusprofanguineijs inefle, deSepiamareac f?mina fic lqqucns: A m bo autem vbi fensere fe apprehendi, effufo arramcnto,quod pro fangui- nehfs eft,infufcataaquaabfcunduntur. Roodeletius bili potiusrefpondere putar. Natu¬ ra enim,inquit, vel qu 6 d pro fanguineeftnutrimenti caufa, veluti thefaurum diligenter leruat,minime autem inquolibet metu efFundit. Prše terca meatus nullus eft vena: pro- portione refpondens,quoalendt corporis caufa in vniuerfum corpus diftribuatur. Opa¬ re fatiusdfeduxerim excrementum appellare,quod ab alimenco iecretumin veficarepo- nitur, quoque natura lrnminente periculo, tuendihuiufmodipifciumgeneris caufaabu- titur. Nam quoties metu perterrentur,hocatrohumoreaquam infufcant,fibiqj nigrorem feptum proponuntSc turbulentiam quafi,quo feabfcondanr. Quocircacxcremcntum ef- C fecenfetquoqueanteRondeletium P Ariftoteles, Sc nonaliter quam in auibusTcdimen- tum album in terreo earum excremento innafci . Non enim fecusquam aues veficaca- renth^c Moilia,quantumq; terrenum maxime fit, in atramentum fecernitur. Tunica au¬ tem idcontinetur membranea(quam^w / x&)m appellauit Ariftoteles,Gazapapauervcrtit) exitum,finemq; habens,qpaaluiexcrementaemittunt, parte qua?fiftula vocatur,qu£e in fupinispofitaeft. Sed Sc aliarum partium interiorummeminitPhiIofophus,de quibus ,, nc fcriptumreliquit: Os autem,inquit,gulaeorum excipitangufta, quam fequirur guttur 9 , fintin Pon to. a L1b 9.H1 sior.c iS. * Ouifl.na ■ tur, Pauida eft icv. Atramenri eftuiioob pauorem. b 4. de Par, W- a 3. dc gen. cap. 8. Quomodo coeunt. 6 1 .dc gen. * a P' M- 6 Vljfsis Aldrouandi refiliredicuntur ? Gpftus etiam fimilis eft ratio.interdum enim cibum pcrfequuntur diuer- H fum, neceildemfaporibus omnia deleftantur &c. Taftu vero ienti^e omnibus datum „ eftjinimantibus. Deauditunihilcerti manifeftiq; habetur , „ S E X V S. *R ISTOTELES agens de animalium exanguium fexu,Mol!ibus quo quevtrunque inefle tradit: b Alibicj; vuluas bifidas, ac teftes geminos iuxra genitaleincunftis reperiri ait. Differunt autemfinninat amaribus c eodern tefte, quod mas prona fui corporis nigriora fupinis potius , par- tesq; omnes afperiores habeat , quam f^mina, & lineis interuenientibus varias : caudam etiam acutiorem, Inmarequoque meatusquidatnfub- ” ditus gulce a cerebro in ima aluei perrendir, idej; ipfum ad quod fertur, fpeciem mammse 99 imitatur: in foemina duplex illud idem fupraq; pofitum habetur. Vtroque ramen in fexu corpufcula qua'dam iubrubra parti eiufmodi iubiunfta fpeftantur. p L O C V S. V I C T V S. C V M fanguine carentia natura fint fi igida , inlacu autdulcibus aquis nafeinon poffunt.vnde & Mollia in falfis aquis gignunrur: non tamen omnia eodem in Io- co, erenimquedam in alto nuiri,q'ua?dampropelittusdegunt. Omniaautemre- fpuunraquam falfam potuleritiorem. QuocircainPonto Mollia non funt, vtiprodidic a Ariftoteles. Idem omnia carniuora efle fcripfir,foIaq; čarne velci. Loligines namquc & Sepias pifces maiores euiacere, Conchulis deleftari Polypos. N A T V R A; MOREŠ. i O L LIV M omne genus autore a Plutarcho, frigus difficulter fert ob G carnis nuditatem & tenuiratem. Nulla enim čute, autfquamaintegun- tur,intusq; diiras habent offeasq; partes. Pauida autem funt, ob fangui- nis inopiarri & naturam frigidain, vnde etiam parum viuunt: bienniumt enim non fuperanr, aut raro, vt docet Ariftoteles. Quod autem meticu- lofaadmodum fint Mollia, declaratatramentieffufio, quemadmodum placuit b Philofopho his verbis: Sed cum exanguia funt ('Mollia) ob eam rem refrigerata & pauida,hinc vt hominum nonnuilis per metum fundituraluus,aurexcrementum vefica? profluit,fic ijsacciditneceffari6,vt metu perculfa effundantun fed naturahoc excremento ,» ad prjefidium, & tutelam eorurn abutitur, NullamijsefTe voceautfonum,idem autor eft, i* t« COITVS, PA RT V S, GENERATIO. A RTVS quoque eorurn fimilisCartilagineorumpartui, tefte * Arifto- H tele,qui ca coire diuq; in venere morat i his verbis teftatur. Pariunt enim, ea (Mollia) quoque per coitum: & quidem %pe mas coniunftus cum femi na vifus eft. Quamobrem hinc etiam hi.ftorice nequaquam illi dicere „ videntur,qui pifces omnes foeminas elfe autumant,ncc per coitum parere. „ Ha?c enim oriri per coitum arbitrari,illa vero non,mirum eft. Aut fi ha:c ,, ita parere illos latuitfindicium imperitise eft. Diutius ha?c quam ca: te ra coeunt, mope in- ,, fečtorum,ratione. Sunt enim exanguia,& ob eam rem frigida natura. Atquomodocoe- an:, b alibi fic feribit: Mollia ore coeunt, renixucomnlexuq; mutuo braehiorum. fic enim coniugi neeeffe eft:quoniam natura exitum excrementi in os infleftendo adduxcrit, vtan- ,» i tea diftum eft, cum de partibus ageremus. Habcre foeminas omnes in hoc genere m etn- „ hrum vuluale, apertumeft. Continetenim primoouumindiferetum,mox diferetum in ,, plura,& pariunt omnia imperfefta, modo ouiparorum pifcium. Meatus illc interiorex- ,, crcmenu & vulureeft, tumin ijs tum etiam in Cruftatis. Eft enim qua femem geni tale ,, per Dc Mollibus. Lib.I. 7 A :>> 3? P) P) ?5 B pcr mjratupa emittant,idq; parte corporis fupina, qua putamen diftat, & mate ciunt, Quamobrcm ca partp mas cuintoemma copulatur. Nam fi mas iul c i » ffiembru'm,»utaliquain virtutem,fiue vimahammutat,admoueri ad meatum vu , negcfleeft. Et paulp poft; lnterdum, inquit, tcrgis quoque Mollia copulantur. Sed c- nerationilne gratia,an alia caufa,nondum exploratutn. Oua autern eoium cum 1 ™P eeanmi! £hfintforasexcIula,augentur more Vcrrriium, vtioenv autot tracut, ^ et vim v < 1 £ ^mor. <>. maris afperfo feminc habere eft neceile more pifctum, eodem tefte . tani;, mquit, ^ ^ S huiijsgenpris mares aipergunt, quomodoouis mares generepi cium. rc un q> * A ^.de gen; eorum glutinocoharcntia,ad fpeciem vu?. Cpeterum quod dicat oua,cum e uni‘ »S ca p.S. no efle coniunSa & oblita,id ad eorum tutdam a natura fi&im. Sed ahbi clanus nonmfi c * in S epi j s vifum e(Te fcribit, £ qudd mas oua,quar foemma edidem, perfequatur. Sed »men (af . iy in reliquis eiufdem generisfintelligit autern relicjua Mollia)herj,rationcm c c. C1 queautemoua vitalp virusattigerunt, cJtijsanimalculanalcunrur, vun i emm clariusexplicabitur. Pariunt verno tempore,& Sepiainpnmis: ouaq, habent can » quae tempore arenida (euadunt, veluti & illa qus Cruftata edunt, V S V S I N C 1 B I S. * i. de gen. cap. ip. b Hišlor S. cap.vlt. c in Apbor. fiipp.lib.u 18. i Lib.de bo, & vtlfuc. e $.dealim. fac. Oua nunu edantur. O L LIA cfui fuere omnia olim, & nune etiam in culinam recepta funt, txccptispaucis Polyporum generibus. Quae autern cibis idoneafunt, pratftantciim funtgrauida, vtprodit Arhenaeus. Et a Ariftoteles difpu- tans probanfq; femen non efle in muliere,quod habeant menftrua,fubiu- gitiOeneris etiam exanguis Mollia & cruftata optima funt,cum vteroge- , . runt !^i!- 0< ^ en ’ m ^ an S u ^ necarcnr >necpinguedoinijsconfiftit, hinepro- pomonalcpmguedinislecernitur inicufinale excrem C ntum. Etiterum b alibi: Mollia etiam pra:ftant,tumgrauida funt,vtLoligines,Sepi3c,Polypi. Dura: funtcarnis,vtfcribut Aegineta, Galenus, Arhetmis,cuius rei rationetn his verbis c Cardanus. reddere conatur. j, Qt J srigitur,inquit,Mollia funt,quoniam cutefolateguntur, ideoduriffimam carnemfor- „ tita funtifludibus enim aliter obtunderentur , &cuiufcunque minimi pifcis ini urite ex- C politi eflentjob id duriflima funt čarne & difficillima? concočtionis. Et poft. Ergo,inquit, „ qua; Mollia funt,adeoconcočtu difliciliafunt,vtoculosgrauent, inquit Hjppocrates. Vt teftatur Galenus,cralfo glutinofocp fucco conftant, ficuti cetacei ptfces. 6 Alibi cxiguum etiam in fe fuccum falfum continere feribit, crudumčj; fuccum copiose fuppeditare, fi ra¬ men coquanturplurim um corpori alimentum exhibere, Diphilusapud Athencrum fla- tusinfuperadditparcre,quocirca Venerem proritare, elixataq; probiora eflici & vtiliora quoniam humoresquos iniquioresobtinent, eluantur; Vnde caro ipforum durior eflici- tur * Oua quoque Mollium incibum olim videntur recepta, cum dicat Ariftotelespanem ftuandam in ijs nullius elfe faporis, ac fi reliqua ouorum efui eflent acguftui grata. Nam „ au ; nmoliium genere oua quiddam habere proportionerefpondensci,quod nigricat in »> ° U1S Echinoru,&parti creditum eft fuperiori,exoriginependens, amaru necefculentum; t} oc quanquam,inquit,in his id colore dilferat, inguftabile tamen & efui ineptum eft. d D E P O L Y P O. Cap. II. ORDINIS RATIO. : X recetioribus,qui de Malachijs fiue Mollibus vocatis animalibus feri- pferunt,alij a Sepia,alij a Polypo exordium fumpfere.Sed qui a Polypo . inceperunt,ij meo iuditio,rečtius fccere, ob pr^ftantiam & dignitarem, | qua longehic caneris Mollibusprsecellir. Tantoin p^jmiscorporisro- Ž bore valet, vt ne fortilfimo quadrupedum leoni (fidarcturoccafio)ce- t 1 .^^ or “ imthunTnTt dcret ‘ Hominem fane vehementi brachiorum amplexu e nauis medio nrrn mnlrim r detraherc ’ ft uin conficere,cernitur, & quod ampliuseft,ingentem homi- i nter fidr. f • n i ui d mcm ^ us ^ u ftinere,adcovt3rgieconficipoflir. Quod fi Leoni faciendum Aquilanu 01ct,nl 1 lC l UatI) lortius prteftarepolfet. Vtiam aquilam omnium auiumreginam & vincic. for- Ingenhjpt vafrupu Polvpi 3B1- fcigua natu r&<. * Lib. 6. de med. cap.%. Morbus na sium di& 9 ro!ypus,& Vnde di&*. PoK-pus «juid. Cuticnes* t r Pofypns VndedičP v • lih. 7 . ? Odys 5 Vljfsis Aldrouandi fortifTimam quis non miretur amplius ab co pertinacibus circumplexam cirris in altum g protradtam pelagus, &. minimo ncgotio intcrfečtam. Ctrterum longe in eo admirahilior erit ingenij calliditas,quam robur illud quod pr#dicauimus,ii quanta verfutia vi&um fi~ bi venecur,pra?fari velimus, Nec minus etiam in eo laudabile dicemus, quod terram pe¬ tarde afpera peramhulet loca,quod profe&o nulli ex Mollium genere a natura datum eft. Sic enim duplicis ('vtira dicam) natura? videturparticeps, vtcum Pifcibus, & terreftribus quadrupedibusconuenirepoifit» Hafceigitur nos ob rationes de Polypo primumdice* mus,eo quem in omnibus noftris hiftorijs ferutunus,ordine, JE O. V I V O C A. PVD Hippocratem& 3 Cornelium CelfumPolypuseft carunculamo* db alba, modo iubrubra, qua? narium oflt inhacret, & modo ad labra pen- dens narem implet, modo retro per id foramen qno fpiritus a naribus ad fauccs defcendit, tantum fumitincrementum, vtpoft vuamconfpici pof- JF ik: ftrangulatcj; hominem, maximeauftroaut euro flante, ferequemollis eft & raro dura,eaq; vero magis fpiritum impedit& nares diktat, qua ferč »apamatius eft. Paulus Aegineta>Polypus,inquit,tumoreftpra?ternaturam in naribus con- •» fiftensa ftmilitudinemarini Polypi nominatus,quod eius čarni fimilis fit. At Galenus Po- „ Jypum a muititudine pcdum dici ait: vt enim , inquir, illi multas habent incifurasfeu inči- ftones, contumeicuntcj; & increfcunt:ftcmorbusifte eodem modo, In hac ftgnificationc Sc Horatiusquoque vtitur: PoljjpHs an grauis hirfutts cuhes hircus in vndU . Vnde polypoius apud Martiaiem: N a Jut um volo, nolo Poljpojum. noAtbrot^ quoque apud Grtecos dicitur multos habens pedes, multipes: hinc flroAi/ 7 re~ Sa Z.Zet apud Platonemdicunturanimalia multos habentia pedes,vt oVoJ* nullos.ltem 7roAu'7roStt dicuntur beftiolte qusedam multipedes: Cutiones nonnulli, ali; porcelliones appclknt: nosovfonov? nominauimus innoftrode Infedis volumine . iTeTaj i^ducov, ti Žtiot, ipium enunciant UdAv?rov dicentes: 7ruM’7towu dixit Epicharmus n&tAvVott* Polypum inueftigans. Huicquoquerefpondet n«Av4 ex Diphyioapud Athe- ntciim; o 7 r^Av 4 ,inquit,o-tt«v)'» vol s dtp poti tah/s . b Euftathius alibi Doricum tantum 6 Aeolicum effedicitnomen 7rd>Av7ros .Ionicumfanenon videtur. QuippcIonesopar- uum,nonin«magnum mutarefolcnt, fedoparuoadijcerev. Vnde apud Hippocratem Ionicadialedo vtefftem irouKumoš 'legimus . Et quanquam Attici cumIonibusquas- dam communia habent: Attice tamen ttoAvVov; dicitur, vt& Ariftoteles vfurpat. Quod fi horum vtrumtp Atticum eftealiquis malit cum Euftathio:Ionicum facicmus novAu^ovs paroxytonum,aquogenitiuus vrou^u-noSos fieripoteft,a vt ovAotto? proparoxytononon pot eft: no enim aliter flcdti poteft,qudm vt Ao'>°& .no'Awor dicere Aeoles icribit Atheneus* led DeMollibus. Lib. I. p A ^d fčribendu per « exEuftathio. Ariftophanes toV TroAvbrortu txo) »*3weop. EtrurfusiFl#- h.i*js>naf 7rw?w'7Foy 7n?$v/bt%vov, Et Plato Comicus:4>V7T4/> tov'? •/toAvVoJ' a? or/oam^om. Itaq; pro dmerfis dialetftis ha?comniaerunt vfitata: OoAvVovf, FovAv Vov?,riov'A v;ros>n Av^rof t rioAvVov?, n«Av4. Antiphftus Bizantius in Jquodam epigrammate ttovAutto^Uu dijcit, a rečto otovAu^-o'«J'»? . Inuenio & apud Oppianum in cafu rečfo novAvVoJbj legi quo~ rundam fententia, ego potius genetiui cafus elfe exiftimo,& a otAsjct«' regi,quod TrAHtraf- »^hoceftcirrosfignificat.Diciturautem id eft exos pro Po- Aj , 0 f rt0f , Iypoaccipitur, epithetonfciljcetlocofubftantiuiapudHefiodum. Lacedemonij tamen Onos,fiuc PoIypumfubftantiue8; fimpliciteraVoVioi vocant,autoribus Elitarcho in gIoffis,&Proclo Afmusnu* in Hefiodum. Onosideft afinus marinus, quem quidam Pulpurn (Polypum ) dicunt,alij rinus. o&apodem. c Kiranides, Pulpum enim aliquirecentiore$indo£ti nominanr,voce vulgari c Lab. 4. in Latinam terminationem deflexa,vt Syluaticus, & Gerardus Cremonenfis,qui Karani- P^P 115 * g demtranftulit. Albertus Magnus Multipedem nominat, Grteco nominefimpliciter tran- Multipes. flato, eodemq; fenfu compofito. Očtapodia pro PoIypis apud Pfellum leguuntur, dimi- ^ a P°' nutiuo nominc, HodieeniminGrteciaOtftapodidicuntur, &.iquibufdamibiineptius Catapodi <, Catapodi. PolpoItalis:fed Venetis Folpo, <$c Genuenfibus Porpo, Hetrufcis pefce Ma- lattia. Hifpanis Pulpo. Gallis vt Narbonenfibus Poulpe,alibi Poupe,6c Purpe, Nortma- nis Bougre, MafilienfibusSeechepoupe. Quare Gillius re 9* J) t> t> ti »1 ti N T E QVA M Polyporum tradamus genera,opera?prctiu eft,quantum a caeteris diftent Mollibus,recenfere;partiumq; vniuerfalem quandam a veteribus fparfim memoratam defcriptionem elFormare,quam non dubi- tem primxfpecieipotius,quamc^terisconuenire. Differuntautem,te- fte 3 Ariftotele,Polypia catterisMollibus, quatmodocnumeraui, quod alueusijsfitparuus&criirapradonga:c£eterisediuerfoalueusampIus; crura brcuia . Et b alibi Sepiat,inquit,& Lolligines non fimili,vt PoIypi, modo, conftant: quoniam vim nandi tantummodo habent, cum Polypi vel ingredi poftint. Habentenim jpia? & Lolligines pedes fupra dentes,fenos,exiguos,eorumq; nouilftmos duos maiores rcliquos autem očlonorum duos infra omnium maximos. Vt enim quadrupedibus crura polteriora firmiora,validioraq; funt,ita ijs quoqs maximi, qui infra habentur. Hisenim ? nus fuftinetur,motusq; potiffimum agitur. Duo etiam illi nouilfimi maioresfuismedijs Unc, quia illis miniftrent. Polypus medios quatuor habet maximos. Omnibus igitur his P c *acs očloni. Sed Sepijs & Loliiginibus breues, Polypis magni, Alueum enim corporis & Lolligines habent magnuin, Polypiparuum . Itaque quod natura Polypis ex p C( ^” re ^ cn ipferat, idinpedum longicudinem addidit:quod Sepijs & Loliiginibus de lutn - j s a ^^ u L*rat,eo corporis magnitudinem auxit. Qtiamobrem Polypis pedes non fo- inutilc n ( atanc ^ um vtilesfunt, fedetiamad ambulandum: Sepijs autem & Loliiginibus eundem Unt ' P au ^°poit: Polypi, inquit, promufcidecarent, quoniam pedesad vfum h^,, vi m Cammo< ^ os babeant. Quorum autem pedibusacetabula, cirramentaq; adfunt, m di 'iind° nteXtUmc ^ ; ta l cm babcnt,qualemimplicamentailla, quibusdigitosantiqui t j c ae folebant. Itaenim fibrisimplexa funt, quibus carunculas, caeteraq; ceden- ia ti aa;mf.qm P p e ^ nx j axa p rae hendant, intenta premant, & rctineanr, cum pars interior () ^contingar,atqu eam pj C( cj :atur< i ta q U eciimaliud nonhabeant ,quo capereadmoue- req; *Hif. 4 -f.r. A Motlib* quid diffe- rat Polypi. b De par. 4. cap 9. Pedum go- fticutio,^ vfus. t 10 Vlyfsis Aldrouandi *JFIiFt. 4 .ca pi.i.dcPar. f.cap. 5. d Ve Part. Hb.z.c. 8. Sepmcpjkh Gladiolus. * De Tar. a H' Ccrcbrum. f Libro 7. Atramenti color. Mn*oov Po lypi. Atrametu. * T>e Tar. 4. cap. 5. * mn. ?. cap. 37 .■ Capin. O culi ; ' Lib. 7. Pedes. * Hir?. 4. cap.i. Gillij lap- fus. 9 mn. 4. cap. 1. B-arba_n Brachia. Acetabula qu;e. 1,1 Lib. 13; cap. ji. Cotyledo- ne$. req: poffint, nili aut pedes, aut promufcides, h xc pro manibus obfinent ad vim tiimlnfe- E rendam,tum propullanda,atq; etiam ad ccetera vita? munia neceflaria. P ra? terca vt c idem J} teftatur,cumSepic, LoIligipi,&Lolliopartesdur« acfolidaeintusperdorfum&corporis pronacontineantur, Polypusnihil folidum intushabet; fed caput cartilaginepropecon- it ftat,qua? fenefcentibus maiorem in modum indurefcit. Cur autem hac folida parte,quatn in Sepijs fepium vocamus, careat PoIypus, d ipfe edocet his verbis. Habent etiam quod >f pifcium fpinis proportionetur, vtSepite quod fepium vocant, Lolliginesquod gladio- it lum:PoIypi nihil eiufmodi habent; quod eorum alueus,quem caput appellat, breuioreft, )t illorum procerior »ideocj; vtdirečtus inflexusq; maneret,natura hisadminiculis facien- tt dum cenfuit. Rurfus idem c Ariftoteles Polypis & Sepijs ventrem limilem efle tum figu- ra,tum taftu teftatur,ftomachum nimirum fiuegulam ab ore pradongam,quam ingluuies excipit,quomodoinauibus, rum ventrem coniungi ac inteftinum ventri annefti fimplex, & viquead exitum tenderc: At Lolligincsbina ventris conccptacula habere quae ventris fpeciem gerunt. Idem citante Athenaeo, non ftmpliciter vifcera, fed qua? fanguineorum vi /ceri b u s r cipo n d ca n t, P o I y p o negat: 27rAa'y%nr inquit.Vnde Pii- nius,venter, inquit, fanguine carenribus nullus: inteftinum enim quibufdam ab ore inči- F piens quadam via eodem refleftitur, vt Sepie, Polypo. In Polypo diflcfto cerebru duplex „ confpici citat ex Ariftotele i Athenpeus: qui & atramentum eius non nigrum vt Sepia?, led Albruffum efle fcribit:contineriq; id in vcficaquam /umu** vocant. Quapropter falluntur maximequiexcrementum quod in velica continetur jufaav* appellarut,in Polypo, Sepia & teftatis:cum id excrementum 3 o'As? Gr^cis,Latinisatramenturn vocetur . Gazavbiq; /utizavet apud Ariftotclem papauerreddic raboblonga figura lic diftam putat Dalecham- pius in fuis ad Arhenaeum annotamenris. Sita autem eft ha?c tunica fupra ventrem auto- ribus Aelianodc Scholiaftein Ariftophanem,itemq; Athena?o:qui id cx 8 Ariftotileexcer pfere. feribitenim; Habent atramentum Polypi, Sc Lolligines fupra apud mutimpotius ># pofitum,Sepiteinfraaluum. Subdit ibidem Sepi£plusquamPolypo idinefle, nec tacet „ caufam,quiainquit,habet brachia,colorcmquemutat. h Alibi id denuo accrcfcere poft- „ quam emilit,prodidit,vt nunquam deelfet atramenti copia. Ad rcliquas partes nune me conferoi Cur fiuecaput vocent in PoIypo,quodin eseteris Mollibus,alueum,ra- tionem reddit Zoographus, qudd breuior lit, & rotundior; Hocin Polypoquandiu viuit prtedurum eft,& quali inflatum tefte Philofopho. Oculos fupra ddos pedes habere, os, & G dentes in pedum medio ex eodem citat 1 Athena?us:item Polypo odo pedes efle, d uos quidem fupcrne,ac inferne totidem,niinimos;medios autem maximos, cu acetabulorum ordinc duplici,quibus ori cibum admouet. Sed fc Ariftoteles; pediculi odoni, inquit,om- ,, nibus,binisacetabulorum ordinibus dudu perpetuo omnibus,excepto vno genere Poly- „ poram, (fcilicet Eledone.) Vndc GiJjij Japlusquoque manifeftatur,qui Polypos odo pe />» deshabere limplicibusfingulos accrabulorumordinibus plenos fcriplit.Tdtatur Arifto- teles brachijs Polypi membranam interiedam efle, vt cimi dixiflet Sepias qualdam iti bi¬ na augericubita;Polyporum, ! inquit, brachia tatundem ,atqueetiam plusmagnitudinis capiunt.Theodorus Gaza propediculis brachiainterpretatur; quce & crura, & cirros vo- cat;itemq; barbas, Pliniumfone fecutus, qui de Polypo maximo,Barbas,inquit,quas vix vtroque brachio compledi efletjin quem locum h^c Maflariusjlic nos quoque,inquit,bar bas in antiquis exemplaribus legimus.hoc diximus, quia in aeteris omnibus imprelus co- „ dicibus branchias pro barbas deprauate legitur; Sc intelligit per barbas brachia; nec dixir „ brachia,quoniam ftatitn fubfequitur;Quas vixvtroqucbrachio copledi eflet. UMnretvus, H Theodorusbrachiatranftulit, *o.t vAti^dme acetabula.Plinium,vbi inquit,Anguinu ouum ,, vidi,maliorbiculati modici magnitudine,cr.uftacartilaginis,veluracetabulis brachiorutn ,* Polypi crebris,putat Zoographus acetabula(qua:ab accipiendo deriuant Grammatici) a brachijs diftingnerc.Ha’c enim funt veluti valcula qua?dam exigua rotunda, quibus bra¬ chia exafperantur.Synechdochicč ramen pro iplis brachijs fumi pofle. Aceptabula, in- quit m Coelius Rhodiginus,apud Plinium Trebius Niger in Polyporum ratione aceepiffe videturprocaliculisvrnalibvipeluiuinmodo: vndeapudSenecamfunt prteftigiatorum aceptabula; hoc eft vafcula,leu caliculi, quibusaftantiu oculos fallendo prseftringut, Scc. Suntquiapud Plinium pro caliculi v legantcalicibus, quippecum vrnalis magnitudinis fuifle a Plinio referatur tefte Maffario,q ui etiam tradit acetabula e Ilc caliculos iilos i n bra chijs Polyporum, qui reicuiqueadmoti veluti cucurbitulefuo hauftu adeo tenent, vt auellinequeant. Eruditiores, inquit Ccclius^OToAiuPciia: exponunt rov vroAvnoSos ttAi- nrzvas, id eft Poiypi acctabula,liue cirrhos,aut vt Ouidius flagella,a cotyles limilitudinc, vtinquit De Mollibus Lib. T. 11 A vtinquitEuftathius.id genus vafiseft,&manuscauitas.Inuenio apud AntiphilumBi- zantium appcllai 1: & apud Antipatrum Thettalum in fuo epigrammate, quod de tAč. Polypo aquilam occidente fecit ’rtAo^oO< i hoc verfu: riAo^o). riAo^uojc, ,b , 7 TiW 4/5 aAaJ' ucuopoi, . id cft jprAttd/ucf,^ Cirns circumuoluta.,cectdtt m mar e rniftrn . Pedumautem ieu brachiorum vfus eft, ad capicndum & venandumcibos, eofdemq; oriadmouendum,cum careant promufade. PoIypus, inquit Ariftoteles, fuis brachijs vt pedibus ac manibus vtitur:quippe quibus duobus fupra os politis cibum admoueat. Quas iic tranftulit Plinius. Polyporum muha genera. omncs brachijs, vt pedibus ac manibus vtuntur. ijfdem quoque ad natandum vti, autoreftPhilofophus. tl Paulus Iouius ijfdcm n De 1 -ifc. obuia qna?quecomprehendere, ligarc, inuoluere, ac flagellare tradit. Acerabulis autcm Rom. vtuntur ad fugetidum & Hrmiter tenendum rem quamlibet, cui adhasrefcunt. fed grandi- bus minorem inefle tenacitatč traduntautores. n p%d/t;. Hefychium & Varrinum,quibufda vero capnt Polypi. Verbum autem, TrpnSzv inflare & diftendere fignificat: & caput quidetn eius quamdiu viuit duriufculum eft, & quali inflla- B tum;&in cibo quoq; infiatjnaad caput vapores mouet & venerem ftimular. M«A/V« apud Hefychium & Vafrinum dicitur femen milio fimile, quod panicum putat Zoographus, item pars qua?dam in PoIypo. Dorfum fcribit PJinius partem lasuem appellari, a qua ace- D°rrum« tabulorumordoinchoatur. Collum etiam ei attribuit Ariftoteles, idque imbecillecum Collum. »’ P re mitur. Vnde° Athenasus: In polypis,inquit,alia?partescorporis validariuntdmbecil- 0 Lib. 7. 3> laceruix.Pinnulam quoqueanguftam habet,deque medio orfatiucaufam rcddit P Arifto- p LLftor.4. tclesmimirum quoniam paruum habear alueum,quem fatis fuis pedibusdirigerepoffunt. ca P- 9 ' »3 nde Plinius; Non habent pinnas qum Molliaappellantur,vt Polypi: ouoniam pedes vi- .. cem pinnaium illis prasftant. lallitur tamen Plinius,quod omnibus Mollibus pinnam de- inij erior negant j cum omniii habciintj cjuamuis in Polypis tam fit cxigua , vt rninitncuut vix con- Ipici polih.Theodorus Gaza in quodam Ariftotelisloco fiftulam tantum Polypo tribue- Fiftula. ®» re videtur, vbi inquit PhiJofophus:Fiftulam antealueumpofitam fupra caput &brachia 3> geritcauam,quamaretranfmittit. quatum fuo admiferitalueo, quotiesaliquid orecapit, 3, eamq; modo in dextra pane transfert modo in ftniftram,hac eade fiftulafuum quoq;atra ^ metum effunderefoler. Et ^ Plinius; eft Polypis,inquit,fiftula in dorfo ; , qua tranfmittunt 9 Lib. 9. c. C mare: camcj; modo in dextra parte, modo in iiniftram transferunt.Roftrum quoq; ei tru- p 9- bmt r Iulius Sca!iger:itemq; s Bellonius Pfittaci roftru.Nulla tegi čute‘Plinius amor eft:ra me Belloniuspedesfeucirros pellecontegi variafcripftt:čarne albam u Galenus,& x Plu s obfer.'uc. tarchus cauernofam e fic meatuumq; plenam cx afpedtu probat. Formam Polyporum fevi- 74 / bit) Cardanus eflefimiiem araneorumdi malima minimiscompararelicet:corpusenim, 1 Lib. 9.cip. mquir,marina? cucurbita? non muhumabfimile,o£tonis pedibus, vt Mollibus plerisque, ra* qtubus tamen nullus feni us declfe videtunos corneum non abfimile pfittaci roftro, in quo u 3 • * J> ^ r °bur, & cxcrementi locus ptope os ipfum. Polvporum variareperiri genera h' n P u cau ~ ” ' c , es lu n.t veteres & in primis z Ariftoteles,qui de eis fic fcripfit: Polyporum genera plu- * q u ,n- *’ [* l l]nr >eftenimquod& confpedtius & maximum eft,cuius terreni maiores quam pelagij ' ,} un t .&q U pd C oi-poreexiguovariocpeft,ciboineptum:&qnodEledonam vocant,crurum y Dcrar. 3> pioiixitatediuerfum: &quod vnum ex mollium numero fimplicem acetabulorum ordi- rt-r.7.57. ” ^ nia gat ; ca?teranamq; omniaduplici caliculantur. Adhtec^uod alij Bolitanum,ali; Genera. >3 llolem appellant. Duoitcm vifuntur genera conchis indita ,quorum alterum Na n- 1 4. tani aliqui vocant, alterum Pompilum, fiueouum Polypi:Teftaijs vt Pečtunculis conca- C “P'. 1 ‘ » ua,fimplex tamen,necitadeftinata,vt ei inhsreant.Saspius iuxtaterram pafeuntur: vnde Q^^ na * » euenitvtfluiftibusiačtatiin aridamelidantur,&teftadilapfanudicapiantur,autin terra Nauu ’ > 33 ammaextinguantur. Conftantexiguo corpore,faciefimiles Bolitasnis: Eft etiam quiCo- Pompilus. , e< |rum morcfiliceo tegmine ita muniatdr, vtnunquam egredi fblcat, fuacj; interdum S> r um lla e v xcra G Venim cum Theodorus in hac fua huius loči verfione,obfcure certe & pa- Gaza nota q Uaj le< ^^ ipfius Ariftotelis dieta interpretetur, ad Gnečam ledtionem confugereoportet: ras. Vatič,*?*, in Gracisperuulgatiscodicibuscorrupta fit, ex vetuftiflimoatque egregio, Ariftoteles cam i a p :c ^^^‘ ot h€ca?cxcmplari caftigatam apud Saluianum quislegere poterit 3 qui fic corrcCtus ' i n lorur^ nt Suntautcm plura Polyporum genera, vnum quidem vaidenorum, & 'Ti M''uG aX:mimi; ^ untvcr ^ muho maioreslittorales, quampelagici.Adhucautem ^ noncomeduntur. AliudetiamEledone vocatum, pedumprolixitate “ u J 1 ftniafolumcx Mollibus fimplicem acetabulorumordine habeat;alia namej; ° ninia uu l- 1 -^em acetabulorum habent ordine m; & hoc vocant alij quidem Bolitsenam» alij ve- I 2 Vlyfsis Aldrouandi PoIyporum quot gene- ra apud A- rift. * Lib. 7. * Lib. $.c. IS>. Polvpus. Arift,teles Correčtus. * Lib. 7. * e De Subtil. lib 10. MSttroius pifas. * Exercit. ji S. f De pifc. lib. 17. c. 7. e Lib 9.cap. 30. alij vero ozolim.Infuperalij dno in Cochis,vnus vocatus a quibufdam Naut!lu$,& Kau- JJ ticus,a quibufdam vero ouum Polypi. Eftautem teftaeius, vclut Pcdunculisconcaua Sc non innara; pafeirur autem hic Eepius iuxra terram, vndea fludibusinaridam rrudirur * & tefta exutus capitur,& in terra mori tur. Sunt autem hi parni,& forma ftmiles Bolitamis. Et ali us in tefta,velut Cochlea,qui non exire tefta,fed Cochleatinftarfubeft, & interdum foras brachiaporrigir. Ita fere etiam corrigit Rondeletius, cuius lečtionem fuolocafe- čtabimur. Sunt itaque apud Ariftotelem quinque Polyporumgenera, duo teftisindica« tria nuda, quorum primum omnium maximum, valdcq; notum, fecundum paruum, va- rium,nqn elculentum, cuius generis nullus prceter Ariftotelem, quod fciam,meminit» ter- tium Elcdone vocatum,quod aliqui Boli tarnam, aliqui ozolim vocat. Apud* Athenaeum, ex Ariftotele & Speuftppo Ipecies PoIyporum recenfentur, Heledone, Polypodine, Bol- botyne,Ofmylus. Et Ariftoteles Mollia efle fcribitPoIypos, Ofmylem, Heledonem, Sc- piam,Lolliginem. Hicnotandutn eft in Ariftotele, dum ait, Littorales maioresefle pela- gijs,non noua Polyporum explicaffe genera vti Saluiano b Plinius opinari videtur, hunc Ariftotelis locum fie tranfcribens: Polyporum multa genera; terreni maioresquam pela- gij.Sola namqueloci atque magnitudinis varietasgenerum varietatem non facit. Sed p iolum eiufdem primi generis differcntias quafdam edocet; eius namquelittorales Polypi maiore$funt pelagijs. Atque huius fententiae Rondeletius fuifle videtur,cum fcribit: Polypum hic depinximusqui omnium maximuseft& notiffimus, cuiusdiffercntias duas efle diximus;alter enim littoralis eft,alter pelagicus, vita folum, fpecie nullo modo difli- 5i dentes. Apuci Athenaeum inuenio Ariftotelem in libro de Animalibus Polypum diuide- rein Nautilunt &Tripfichrotem,quafi colore murabilem dbceris. Forte tres illae Ipecies, quas modo enumerauit primum, colorem omnes variant, & per Nautilum eas qua? con« chis praedira? funt,intelligit. Sunt qui in Ariftotelelegant rpAl^poii , quod attriru colo¬ rem indupit. malo ramen ex Athenato Jegere, quodcolorem mutet. Diphiius apud c Athenaeum Polypo fimilem ^AJV^aait.hočeft Hirundinem, ac volucri hirundi- ni fimilcm perquarri volurare fcribit Plinius. Vnde Edouardus VVottonus Hirundinem ftue Chelidonem cum Polypis coniunxir,piaffertim cum Ariftoteles Hirundinem d pifci- bus feparare videatur,maximeeam quae fublimis volat,& volatuftridorem emittit. Sune qui exiftiment Chelidonem Ariftoteli & Pliniopifcem ftgnificare, Athentei vero Cheli- donem alterius efle generis,quod & VVottonus veteris tatnen nullius feriptoris autorita- G refretus credidinnos in ter pilces ponemus . d Cardanus monftrofum quendam pifcemin- ter PoIypos ponit: Alij,inquit pilces lunt informes, velut quod corioeft qpafi fuillo, m a- ,, gnirudme firme elephantis,fuillo etiam capite,pedibusloraceis, fine dentibus,paruisocu ,, lis,fub ventreduoforamina habetiuxtacaudam. Cauda pra-longa ; brachij menfurala- „ tiore,quam menfuram longitudine & latitudineimplent fingula? auriculae, corio crafliore ,, quam digitus fit: fbrfin č Polyporum genere eft. Contraqua? verba lic fe £ IuliusScaliger „ exercuir. Cete,inquit,vaftiftimum,quod elephantis deferiptum magnitudine.ais, eflefor- „ fan de genere Polyporum, manifefteleuitatem prodit ingenij rui. Cui fuillum caputaf- „ fignabas, fuem potius faceres. Nam Polypo fi nefcis.non vt fuibus roftrum, led vt Sepia? „ cuidam generi,vt p ut taco beccum eft. Vti hbetopulentia Gal lica ad differentiarum inrel- „ lečlionem. Etin antiquis Romanorum monumentiseft. Tum fi non fliifler,noftraopera , B fuerit. Nam fi palliatis Graeculis licuit,coruos, ferpentes, vrfas, cascjue, fi dšjs eorurn pl a- „ cetjcaudatas in coelocollocare:quarenonliceat rogato viro, arque etiam lagato, voculam „ vnam c nobiliflima omnium prouinciacitare ad comitia litterarite didlatura? ? Ridiculus H vero cum Sepiaceo generi coriaceos pedes,atqueetiam caudam,etiamq; longam defigna^ „ bas. Sed&auriculascum appingis brachij longitudine,aclatitudine: probe te nouilfe Po- „ lypum intelligo: qui cum auriculatum congenerem pilcem fingas. Nam quod fub ventre duo fint ei foramina, quid mirum tandem ? Foendina enimilla fuerit. Totidem habet& u balatna. Item masdelphinalterum adexcrementa:alterum vnde veretrum euaginet.Hec Scaliger. Ego vero Polyporum fummatim genera facio vnum conchis inditum,quod in duas ipecies diuiditur,dequibus inter Teftatadicemus: alterum finecochis quod & alias tres fub fe Ipecies habet. Prima enim maxima & notiflima, ore, oculis, partibus internis Sepia’ ac Lolligini fimilis, vt fcribit f Rondeletius,brachia vero longiora habet.promufci- dibus carerfaruoeft rotundiore, Sepia latiore, Lolligo verolongiore. Acetabulorum in brachijscotinuuseft,& duplc-x ordo:que initiomaiora,deinceps minora fiunttSunt etiam quatuorpcdum acetabula omnium maxima. his omnibus mira vis ineft, vnde Trebius Niger apud S Plinium, negat vllum efleatrocius animal ad conficicndum hominemin aqua. DeMollibus. Lib. I. 13 A & Vclvanos mu tetur. )) 39 39 d aqua. Lučtatur enim ampkxu & forbet acetabulis,ae ^^^/vif^pordgunt enim fe kagos vrinantescp impetura capit. Sed h. !nuertatur,eang Acmb ’ ula f n cirris p lufquam relupinau. Hunceuiidem Polypumhcdefcripf« Bel • : n : moau idemmaiora. ottmgenta habet,,atque ip. quolibet cirro plufquam centu , q ? , ^ ailatationis & deinceps vero minora ftunt, & quadam pellicula contegun »q ^ ^ nigrum, in contractionis cft caafa. In interna cirronimfene ad radie« roft um mediocorneum acdurum,pfittaci roftro hmillimum,quoc ma lljgantur cir- nuit. Oculos habet (vt Tcftacea) extrorfum fitosin eacolli parte,ad^uam^ nec ri,qui beneficio natura? palpebra integi 'poffunt: quo fit vt paru . • ^ autem y u ig US in quidquam. eorum, preterid quod in ijs eft pullum,con p • cu l a metisconcauum, Polypocaputvocatjidver* internaparteturgidumeft, mrfe sq, 0 f ^^ mmutarcdicicur : Vtm eius nimirum alueo ac fiftula. Quodque Polypus m vari colorem nune album, id quiuem a molit eius pelle P rouenit,qus facilc cuu ocu . mox.rufum,poftealiuidum,mox varijscolonbusdiftm&um videas. 1 ^ is y c ^ rtilagi _ los oftendiufupinus vero fua loculamenta:qua parte comm c ’ ^ cord j s V el he- Tieus fcnritur:atque in eius interaneis nefcio quid turbinatum J d ;]r 0 luitur. Quod au* patis naturam habere dixeris. Verum id quidem prottnus e * * j e e {f c crc dide- tem illi veluti cerebrum eft, id quidcm proportione magis, qm ‘ ampliffirnatn pro- rim. Abore gulaei patet oblonga & angufta,inquan »tamen quam gula)partem du ‘ P ‘ pe i am j,Httoralem tantum ponit,repra?fentans. Huius autcnvgtnciiscum lntoia c P ° mancki aueat: pe- depinximus:altcrius enim puftura non eft opus, eum atis ex pr 1 ‘ ^otanduin autem lagium enim minorem dfcait Ariftoteles, & varnim ac cibo ^ eft,littorales hofce Polypos cenam non haberemagmtu incin ’ ^ • ldnte p 0 lypi h Li.i j,cci.6 loči,magnitudi ne variant: vt feribit Aclianus inquiens; adeo magni euadunt, vt ad četi magmtudinem accedant, cetacc ^ q, g fc r ipfitTre Sane monftrum videtur,non Polypus,de quo Carteiae capi .0 1 P borard ouinde- bius Niger. Oftendere,inquit,Lucullo caput eius doltj magn ’ Rrac hi 0 complečH cimcapax,atquc(vtipfiusTrcbij verbis vtar)baibas,quas: v < C ali CU lis vrnalibus dlet, clauarum modo torolas: longas P f c ^ u, J l "|‘ nt Rt 5iq U ‘ ise afleruat* miraculo pepen- peluium modo, dentes magmtudim reipondente . 1 vidctur , qu i narrans » nb . dere pondo D C C. Hxc Plmius, quem * u Ig° 1 u s q u °que iccu f dj hor _ L *- u de fimili bellua hiftoriatn,quam poftea reftremus,eius cap tauit qu i ndec im amphora- rendumej; quod Lucius,in q uit,Lucullus qui lllud in p >1 Ttrarhia autetn in^entia rum quc in nauticis rebusbott* dicuntur,men uram dmem complci e. E.us autem rcl.qui* « ‘ ^ Can Lm talenti pondo tepe tarumq; librarum pondusexccfferunt. Straboquoq f Kntrion ali nat.at k Olaus e ub . t na autor eft. Non pretermittendum cenito,quod u . J m P uis natura a c moribuscon- C ap. n.in Ma §nus,tanquam a noftris multum difcrepantecorp ,q uld fift u lam in dor- epitome. tona,. 1„ li„otibu S ,inquit, Noruegi* ‘ U t e r am nartem!mod6 in fin.flram tranf- iohabens,quani3rcttaimittit.eamq;ntodoindextia p. - 0 mnequod fe'- Cacrim pet brachia (velut acctabulis d.lperl.sj in fibi appropinq Ua t, inuoluit: animal carens langume . pi f cicu i 0 | a d ea ve- cauernis,vbi manet:deinde putamina erofa čarne egent. ‘ : lapidis colo- natur.teftas eriam & cruftas cancrorum refidnas cl l cir * tui- Habet quatuor re,cui adha?ret,maxime accedcnte timore ob afpeftum c g* . um magnitu dine corn- pedesmcdiosmagoos,&intotumon t um acetafculorum feries exprimitur. polypusmquo t vnatantumacc De Mollibus Lib. I. i j Polypi aliaicoo cmn dupiici acettbulorum ordine • V? / B a i s Folypus i4cm piona partt depi&usa Z.QQgraj>hQ« \ DeMollibus. Liber!. 17 A Uct ur ; &tuetur,tum etiam apprehendir, quidquid a fcfueritreinotum:fupmufqueadha»- re t faxis,vt vix amoueri poliu,nifi realiquaf£tidaadmota.HocOiaus Magnus, fcu mauis autgr,qui e um in cpitomen redegit. S E N S V S. v D O R A N DI facultas fumma in PoIypis viget, cum odorc efcarum a! odoratus. /vn-s. - ~ Uilaticapiantur,& maximeolcarum,quasinlittore profequuntur,adcb vrcanifagaciabOppianocomparentur, Adhzerefcunt autem ita tefte * * Hiši. 4, Ariftote]ereiquamappctunr, vtinde auelli ponpoflfmt, nifi pulicaria cap. 8 . hciba admota»cuiusodorcprotinusrefiliredicuntur.Guftusquoq; mem G “itus. brum habent molIe,carnofumquc 9 vt idem fcribit Philofophus. Et fane ,, cxc l UI bro pra-ditos guftu deprehendoex aqua dulci,quam fimulatcjucpifcator propepe- tram effuderit,ftatito fugiunt,petramque relinqunt. L O C V S. RIM V M Po!ypi genus omni fcre in mari frequcns cft ; reliqua vero nen item: a Arillotele autore in Euripo PyrrHseo , nce[uc Polypi, neque k v • »- v 1 1" J olncnar,nequcaliaquxdagenera gignuntur. Cirat b AthenasusTheo phraftum in libro de locorum differentijs, circa Hellefpontum non gene- rari Polypos»quia frigidius illud mare lit, ac minus falfum: quod vtrum- que Po!ypo noxium. Tcftatur c Oppianus magnos in ponto Euxino haud reperiri hifce Verfibus. N oseh non ponto monjlra educantur in iBo , Ei paru- p'fets non quidquam bollile timentes Htcuri viuuntvndts,procul Attacus ingensj o Fo jpodtj d> funt tr.agni , defuntfc Paguri , ■ Sunr,qui hoc mare a Polypo virari putant, quia lit animal ob imbecillitatem fuam frigo ris impatiens,& maread boream vergens affiduis imbribus ferefit obnoxium. Saxorum cauernas incolunt tefte ftellonio,nec vada apprchendut,vt fcribit d Plinius.Littoralis po tiusquam pelagius videtur Polypus,vtex Ariftotele conijccre licct,quando inquit: Lol- ligo iolacx Mollibus gaudet alto,vitamque pelagicam agit. In mari Adriatico frequen- titfnnos efle,teftis cft autor de natura rerum, & reuera ego eos Venetijs Lepe proftare in foto vidi. In exterioribus Cartcise locis Polypum ad talenti pondusaccedere c Stabo feri bit.Et Archeftratus apud f Athenarum inquir. n«Av7ro< tvTt K otprz da/t d pipo t Ka/ Mp-Avpa rpfp« vro/Aot/?, jutyctAsvs t*' to trAM^Of > id eft: JnThaJo, & C ari a Poljpi Junt optimi , Corcjra magnos etiam altt y numeroque multos . V I C T V S. * Hitt.p. c. ? 7 - b Lih. 7. c Halicut.u CurnS fine in manEu- xino. d Lih.c,, pit. 19. * Vib. j i Lib. 7. OR ACISSIMVM animal eftPoIypus, &magnum in ventre ha- betrobur,vtquiduisobuiumfine negotio,vtfcribit a Aelianus, deuoret * £ .. & conficiat.luliusScaligcrinteranimalia omniuora enumerar,nečim- y ar .left 1 merito.Non folum enim carnes animalium fcre quorumuis, fed & fiu- dtusarborum depafeitur: Humanasque imprimisappetit, vtvult autor n °inine ' de natura rerum. Et Trebius Niger apud Plinium traditad cohciendutn merolof 1 ac ! uai ! u Hum hocatrocius efle animal,lu&ari comp!exu atquc forbcre,& nu b ei cibun^V 1 d etra bere,ač in naufragos vrinantesque impetum facerc. Frequentiffimum s c * crinium ft a L rc ^ crt Ariftoteles Conchularum čarnem,horum autem Conchas coplexu e ,f ^ „:„ c nmni ngUItac l uc prapiaeemibus teftiscubileeius dcprchenditur, ut fcribit c Pii- ..V 1 ™ 9 ' r ■ j 1 ° m umcomportattdem putamina erofacarneegerit, adnatantesque pi- j- c .i. t a Vtr iatur.Iulkte s noncdit>vticanit t OppianusjfedCarabos,quosqtioaftu licht . B 3 capiat, i8 Vl vlVs AldrOuandi- Cancris yi- capiat,vbi de ingenio,& intiuftria eius difccp rabitur,agemus ; Cancps quoque, & Pagu- ftitanr,S C ris vičfitareobferuauit Belloniuš.Viius cft,inquit,noLjs Poiypo's in portu Cpcyra’nigr^ Pagu rij. _ inregram horam cum Cancro dccertalfe. d Aelianus auror eft earnes quoque Locuftarum 4 m- q ua ndoque cxugere,& fuccum earum exhaurii e. c Idem fcribit tcftiinonio pifcatoru eutn ' X (icandunt enim per truncos,& ramis fe implicanr) pr p c agricola’ & deprehendunt, 'Lib.j.A- & pio direpris fručtibus poenasex coinprehenfis fumunr; i& procommiiroabeisfurto, rimal, c. 4 {. hu&uum dominis ipfos ad epulasadferunt.Ex plantis,inquir s Athenyus,olea dclečian- Oiea delo rur, Ej us truneumflagellisarriplcx6s fa?pe offendunr.Ficis quoque ad mate narisaffixi,& etautur . Eaidum mandentes nunnunquam deprehenduntur,vt Clearchus fcribit,de ijs qqa»in hu Ficis vcici mQrc degunt,Idem quoqueaiteo argumero cognofci PolypOs, ofece arnantifisirnos eflfe, ? qb,od fi plcaramnm in mate demiferir, vbi Polypi fint,ac aliquatulum detineat,quot vo- h 4. Akuti, luerit, modiconegotiocxtrahetdrčararriosimplicitos. ■ Oppianus qppque, quamfint oleaaipannffimihifccverfibus dcdaratLippioidterprete, ^ P&lUdijs gaudet ramisfoelieis o li ust Polypus,&glaucisfolijs (mirabtle diftu) Corripitur ,glfcit j cornasfrondesju virentest pf totus Ut ti s ramis f? fronte benigna, Cum iuxta pontum ntgrts fiatfplendtda baccis %^4rbor,dp expanfis ccnfurgit httore ramis, ~ Pclppus ad frondes trahitunceu fertuga rnontis' Sape cancs tpuarunt vefitgta tepla frarttm, K^ftcpue feras prendiint.dominos a d luftra trabentes , Sit vir ide s ramo s ghfcit frondentts oh ust ]polypus,&fubitofdlfis emergtt abvndiS) Per terram repit ramo s vbi naftus olitta, Applandtt trunco Utus,radtce fub ima p Uti it ur tmphcitus,ve!uti complcftitur vlnis Phttricem nuper venientem paruus alumnus ? 9 Jnjfinus prtmum pitenlia bracbia tafta), 4(t r /np tod; HoA utto^hs H vtrcop 7npi tpdyuv it to? ( male etiam ibidem ix teov^ toJs fctKTVtou:* Agresttbu < olnfcults (jr carduis vittere, Jgttum/j. vehe m enter efunrent , Po lypor um injlar, JVočtu dtgttosfuos intus ar r oder e. Diphilus in Mc rcatore : . rioAt-Vo/? ate d ta; cApKeAcv c , ot dvogioz d v 710 Sa twS «, Etr’ d.7rvpa> o’'na> rjtj' iv /St 01 MvyxM‘oioi. hoceft: Tempore byberno,quando exoff,s Poljpusfuum pedem on odit , Jnque frigtda domo & tn hab. tacuLis tnjhbus. Oppianus 1 Vrios feribit in tena iuos pedes lamherr verfibus. Tq 7 qv V 7 ra) / 3 vvS S£W iv iupv 7 tdpciO Sot^dasns PovAtVoc/k cndkioi Tiapd Ktiptaoi /unTfactsnv: Xc'fJ.ettos oi /uicrajov %p\>iplw Trvivovto; ivtrtlus KivStorrtti vkatotiuciatv ids TjhoKrzuida.; tcTam?. Avmo 17xlw tap v^o\ iutpocpov dvSdt&cv Q kupi (JLOVi! p a $imv S.xa viol 7 rcb\tv d kB umov at Ka^' 7rdr.1v i v7tAo'k«/Mo/ doAr^lvj 7 tAo'ooj? $«A«aj«s> Gabriel Bouuerius fic hofce tranftulit, Ste in gurgitibus longe lateq,prefu(is lntorti faount Polyp> graffante ngore Jnaue c rep idtnibusfe c ondunt aquori$ alti Et fitmnt fpiris rodentes dira palati. t _At eum ver campis fragrantes reddit honores Sponte repubefeunt Polypt femefa fhgella k.Ac fr et a ptruadunt ijfdemjiuctusy ( fonantes. Er rurfus alibi, interprete Li ppio; Polypodes geltd&non verrunt acpuora hrumi, Formidant raptdas vento impdlenteprocetlas , Et curuts degunt antris,torptntq ( veter v o , Abfumunupuepedes lon^os vel non fetus ac fi D Carnes non pafčant proprias,quee fepe renatg, Exatunnt domuios,Neptunus munert donat „ Fcecundatcf pedes inpabula gratet natantum, »» Hiš etiam fubfcribir Aelianus:Polypus,inquit,cum alijs cibispafcitur (eft enim cdacif- » fimus, ad fraudcmcp & infidias callidiffimus) tum vero fua ipfe membra conficit. Nam fi »> praedacuin dcficiat,brachia fua deuoratuic ven tre fic faturato, inopiam venationis leuat: » deinde renafeitur ei quod dceftdioc tanquam promprum prandium ad farnem refiinguen- „ dam comparante ipfi na ! ura.Et m Plqtanhus>Polypus, inquit, fub brumam (eipfum vo- Vir r A J} lans corrodensq; defidet . ^ ^ arimd&c. „ Es oL 7 rvpef) o/xa iv n Siti Mvya Moicri: „ Adco vel piger vel ftupidus,velcerte vetretam rabido,aUthisforfan obnoxiusomnibus* jHincaiuntlohanniGrammatico Polypo dici xoac fionodac,. Et Proclusin Hcfiodum A»o' ivpioxovTccj oi trakem) TrokbrriS , fyo»Tt$ xo/\o/ 3 h\ tcv\ vro quod ipfale rodat. Sed aiij plcriq; dcPolypo fimpliciter,non de Eledonafpecieeiuspriuatitn hoc tradunt. Gre- ci quoque PoIypum dvTo'v nominant tefte Dalechampio» in fuisad p Plinium an- notationibus. GRESSVS. NATATIO. c LV0.9.CA- fit. 1 * Exere. 118 * Lih. Hct- lUHt. J. O N defunt,qui PoIypum in terram defcendere tradant. Arifiotelesin p primis,Mollium,inquit,vnus Polppusfcruracnim ei qu;im cptcrislogiuf „ cula,&gradičdi facultatepredita funt) exitin ficcum, graditur perafpc riora,vitatleuia.idemex co a Athen:rus:Iniiccum,inquit,exirenonnun- quam vifi funr,afperis prtecipuelocisdteues enim odere. Et b Plinius: fo- li,inquit,Moliium in rum,leuitatem oderc.Idcm c alibi.Exeuntin terram,& qui marini mures vocatur,& Po- „ lypi,& Mura?na?.QiKE proculdubio cx Thcophraflo rranfcripfit Plinius,nimirum ex eius libro,qui deijs, qui in licco.verfantur,infcribitur, hodiecjue «?*/>) , hocelt depi- fabus. Polypo,inquit d lulius ScaIigcr,pedesfuntvixhacappellauone digni. ita enim in folido lub aquisingreditur,vt humoris bencficio fulpenlus fludluet. In licco ambula- tio cimi pulfu,& t radu liat,alterum folumeft in Polypi motu; qui neque greffio,neq; rc- ptioeft,tradtus fcilicet,acetabulisenimiadlisprocul,vt cuiqueapplicuit,id apprehenlum tenet:tum brachiorum contradlione corpus admouet. ita fubuehitfefe in eam partcm,cui adhaderit.Natat tefle Ariftotclc,&pinnis,&pedibus:/3aJ7£v,inquit;vixaTt'pm, ({cilicct vrTif vyia>v ^ ftdSat) noAt/Voue . cx eodem pinnulam alucum ambien- G tern minimam, minimequcconfpicuam elleprobauifuperius: Plinius ramen pinnas ei prorfus negat,quod pedes vicem pinnarum ei preftent. c Oppianus. Pifces jcfuoreis ali} z>oluuntur in vneli s: Poljpodcs mttltis fpxrfiper membra flagtllis . NatatobIiquus,inquit Arhlotcles,pedes in eam porrigens partem,quod capitisnomi- „ neappellatumeft.Atqueiraetficitijr,vtcumnatat, profpiciat inaduerfum: (namoculi ,, luprafuntconftituti,) &oshabeatexaduerfo.caputilludPoIypisquamdiu viuunr,pra* „ durum,&qua(i inflatum eft.Qua?lic ex eo upetijt Plinius:Natant obliqui incaput,quod ,, prardurum dl fuflatione viuentibus. RES PIRAT IO. * Libro de refp. b Zsf 7* OLIPODES pifces feribit autor libri de vtilitate rcfpirationis Gale- H noadfcripti, nutririaerecxternoinflucnteperporos; noalitcrquam ca’- tera exanguia,in quibus modicus eft calor. 51 Ariftotelcs aqua per cauurn eosrefpuereait,quodfupraeam partelidir,quam nominecapitisprolc- quimur. Theofraflumlaudat b Athenaus Ičribentem in libellodeijs, qua in li c c o d e g u n t, refp i ra t i on i s gratia liuc ad temperandu calorem in¬ terna omnibus viuentibus ifAtpvTM, aquamarisnonadmittcre,o’t/ tm? Sdp&Tra# Sane liber hšc Theofralli,quamuis non extet integer, fuperell tamen integra adhuc illius fententia htEc,quam paulo pluribus lubet verbis defcribcre:ell enim Iocuseximius: eum fic vertitIfaacns Calaubonus.lllud,inquir, mirum,an poflit vllu animal partibusijfdem »» inftrumcnralibusnnodoaerem trahere;modoaquam recipere. niagis ramen fortademi- » rabile,li modo quidem aer fitaptus,&congruens ad refrigcrationem(autquidquid cll id ,, quodrdpirationem conlert)mod6 vero aqua:ambo namqueltmul admitti non qucunt. „ i)e Polppis minus mirum:quia illi maris aquam no rccipiunt. Quocirca parum le in Ari- 5 , ftotelis o De Mollibus L ib. I, 21 A ^Oteliš& TbeophrafU philofophia verfatum prodit in ter preš Athenari,qul Iocu Athcnai & Theophrafti ram abfurdeaccepir, vt vbi inquu Arhcneus, i< cT* t& vnp) rav iv r o> %Hpq> oictrp/jSov .tuv gam,* ore eapit, qua lic tradit Piinius« Eft polypis riftula in dorfo, qua tranlmittunt mare. CAPIENDi RATIO. A CILIS ell eorum captura.Nam vel ftrepitu audiro,vel pifcatore vifo, minimecedunt, aut fuga libi confulunt, vt reliquifaciunt pifces, fed aut faxis qu? in promptu fuerint, fe applicanr,aut captantis maaum apprehen dunt,& cruribus le alligant. Eft mhiiominus capiendi quadam inuenra- rario,cum captu difficilem elfe dicat a Antonius Liberahs,quod fe ijs qui- busadh£eferitlocis ) airimilet 5 atque colorem foli fupra quod fertur, temu- letur,vt ab eo difcerni nequeat. Oliua: germina quae ab ijs amari diximus fuperius, pifca- tores colligant.vt feribit Oppianus,in fafce, plumboq; in medium indito, a nauicula tra- hunt:quem ftatim amplexus aliquis Polypus, hceret, neque remittit, ne in nauim quidena peitraetus . 1 arentinus ceuefcamad Polypos capicndos renuesMormures circarobu- ftum quid vinculo deligari lcribit,item V ocarim & Aradas.Polypus,inquit,autor de Na¬ tura rerum,cornu cerui,vcl ftoracis(ftyracis)lkci luffitu deludirur & deprehenditur: quia diligit eum, & ob hoc inrrat vala (n a (las) venantium. -Idem Tarentinus pro Po!ypis & Sepijs capiendis ex falis hammoniaci drachtnis fex, butyri caprilli drachmis odo,oprime leuigatis mollecollyrium facir,quo aut funes ipfos, aut validas vittas inugit, pifces riqui- • dem peredentes haud ftciiediuellentuntu vero aditansexcrahito,inijcitoq; in fcapha Ca- rabos, Buccinas, Purpuras, &aliosquicunque fuerint pilces, Belloniuselcacaptosfacile — in lublimeefferri teftatunfed vbi extra. c/c ££8. l .cap. 15. g De ge«. 22 Vljfsls Aldrouandi Vbi Sponctanus ait Homerum ha?cde Polypo inficcum exeunte fcribere» qu6ddicat ^ Ariftoteles crbiiefuum ex Conchistenuionbus fcabrisq; elTe conftručtum , Venim per A 't'i'yyss in.tclli.gi pode puto, non folum lapillos, led & tenuia fragmenta teftarum, ac fi* milia afpcraquauis, ex quibusfuum cuhileconftruit Polypus, Albertus Magnusncfcio quid fupcr hac re fomoiet, inquiens nidum conftruere e lignis, inque eo parere * S E X V S. O C E T * Ariftoteles difcreparc Polypum marem a femina,eo quod ca- pite eft produ mutuo brachiorum libidinem explent. Ergo Polypiscoituscum altcr capirc vul- ” go appcllato in terram verfo, nitibundocj; explicar, porrigitq; fua brachia, altcr fupcrue- ’» nir,paflisque brathijs fingulis ad fingula fubiacentis acetabulorum conceptu mutuo ad- ** haerefeir. Marem eriam nonnulli aiunt gererequod genitalis fpeciem refert fuo brachio, ” in quo duoampliffimaacetabula habenrur, neruo id quafi conftare porrečtum, ad me- *G dium vfque brachium confinnant, totumcj; nari feminae annedti. Quodfictranfcripfit i Plinius . Polypifncmpe fupcrucniunt) crine vno feminae narihus annexo.ad quae verba ’* notar Dalechampius, Pliniumapud Ariftorelemlegilfe juvicrtipt pro (pvar»T«pt, huncq; Ga- **■ zam effe fecutum,quando, inquit,crine vno fiftula? adnexo. Et pauld infra idem Plinius: fed PoIypi in terram verfo capite coeunt. Quod enim vitimi brachij parte ex.trema bifur cata, quarn putant V Vottonus & Saluianuscaudam bifulcam a Plimo appeliari, in coitu v.tarur,falfum efte fcripfit s Ariftoteles,inquiens: Meatus ille interior idem excrementi & „ Vuluae eftjtum in Mollibus, tum in Cruftatis. Eft enim quafemen genitale per meatum „ cmittant,idq; parte corporis lupina,qua putamendiftat,&mareillabitur,faciunt. Qtiam- „ obrem ea parte mascuni femina copulatur. Nam fi mas, ftue femen fiuemembrum, aut „ aliquam virtutem,fiue vim aliam mittat, admoueri ad meatum Vulualem neceffeeft. Cri- „ nis veroinfenio raarisPqlypi pcrfiftulam , qua pifcatores crinecoire Polyposaiunt, comp!exus De Mollibus. Liber I. h Hiflot cap. 6. ' Lib.j. Lib.9 U- 1 HiBot cap i i. m oj, n cap. n Dcgen.3. cap.S. 0 Hljior. p cap. x S. 23 A comp!( xus gratia fit: non quafi inftrumetum id fit vtile ad generatione: etenim extra mea rum corpusq;e(t. Hrecille; cuiquoquefubfcribitRondeletius.Cum enim cxAriftote- iedixiiretbrachiovno ) quodpudcndifpeciem referat & in quo duo funt acetabula coire „ quorundamfententia,haecfubditverba, Sed haec,inquit, fommaeffe anatome ceno de- „ monftrat.Mrhifatpius Polypos diffecanti, nunquam vifafunt acetabula ifta maioraih „ vno brachio quam in alio,pranerquam primo & maximo Polyporum genere, in quo non „ duo in vno brachio, fed quatuor in quatuorbrachijs acetabula prte eseteris omnibus ma- „ ximacomperias,inaIijsgeneribus minime. Quodhfemen(per)hcec emitteretur, necelfe „ forepmeatum aliqucm ab internispartibushuc dediuftum: feminam quoq; eodem mca- ,, tu femen excipere,ouaq; edere: quse fieri non pofie fatebuntur omnes qui Polypos vide- 3 , runt:&ouorum ininferiorialui loco fitus neceffario conuincitalio quam brach!j aceta- „ bulo ona edi. Qyocirca mibi vera eorum videtur fententia,qui fiftula parere alhnmrunr. Htec Rondeletius. Eos autem fiftula parere, Ariftotelis & Athenan quoque f uit opinio, is enim Ioquens de omnibus mollibus : Pariunt, inquit, eacorporis.fui parteque fiftula B dicitur. Eteumfecutus 1 Athenteus:fiftula,inquit,qutecorporjs meatuseftouaracematim pariunt. Plinius tamenoreeos parere fcribit.Longo temporeeoitpm abfoluut, vt idem >■> tx Philofopho tradit,adfertquerationem:quia,inqiHt, fanguinisfunt expertes . Pariunt „ autem oua.de quibustnulta 1 Philofophus. Ouum,inquit , veluticirrum edit fručfui 3, P°pu!i albg'fimile.Perquam fcecudum hoc animaleft. Nam deeo,qqod cdiderit,copia in- „ numeraprouenit. 111 Etrurlus.Ouum Polypi vnum incotnptum foris, & grande, intus »* humorem candicantem concojorem totum, atque seqqabilcm continens.'fanta eft eips oui vbertas,vt vas impleat am plius capite Polypi ipftus. Rationem quoque alibi reddit, c u r e 1 u , n ° d i ouum fii fimplcx.Ouum,inquir,rnaximc indiferetum eft in Po !y p is, ut flm- pff C e V1 earui " c u j Us rci caufaeft forma corpons,qu?» ftmilis vndiquceft . 11 Etrurfus: j r °i umuouum umplcx cft.caufa efl forma eorum vtcri,qua? fpecierotunda congloba wque Cit: n mo emmeius latn repleti incerra eft.CJuale autem ouum edat,quo ioco,& quo tempore ex eo fqtuscxcludatur,quantaque fit eiusoui foeciinditas, 0 alibi pluribuslicdo- j, cet. Mollia copulatione,& venereo coitu,ouum concipiunt candidum, quod indies are- ,, dinum (arenidum legunt alij ep tod eft čute, & tefta dura obteftum) quale illud cruftari C genens euadir.Edit Polppus fuumouum, vel in cufibbus, vel in figulino, vel in aliquo „ alio cauojftmile labrufae fiorentis racemulis, (/3 OTpvSJv, racematim coharrensjaut frudui „ populi albar.vt iam dičium eft.Pendetlt vtiqueper cubileoua tanraiqseundifate,vt colle „ ctis vas lmplea.tur longe amplius,quam caput fit,q uo contiiubanrur, Polyporum iraque ,, ouisdiebus quinquagimamaximcruptis, Polypulimodo Arancorum perquam muhi j, ex erpunt,quorum natura figi! la tim nondum confpicua eft , quanquam forma fa tis roča ,, apparet: fed ob.exiguitatem , imbecillitatemquecopiainterir,Iam nonnulli adeo fpcčfan „ tur cx;gui,vt nulla partium co n fte n t d i ft i n čf i o n e,q u a m u i s ad račtum moueantur.Qiia?fe ” j^cundta fic interpretatuseft P Plinius, Po.lypi vere pariunt oua tonili vihrata (m eh us 5> ^rhitain caftigato codicelegitur,vt n orat Saluianus)pampino ra n ta feecuuitatc,vt mul *’ * l,dlt l eni ©.U.pruna cunčti recipiant cauo capitis,quo prcegnantes mlere.Hxcludum quin- 3> q ageiimo die,e qu.ib.us multa propter numerum intercidunt. A utor de Natura rt rum, mque Albertus Magnus. in ni do ex furculis, & lignis coftruCfo fpargere oua fibi cohe- renaa tra.dunt. Ait infuper Ariftoteles,ouaiam abfoluta ab eisfoucri,necad paftuminte- Incubatio. ■H nr fm° lo ; co,Polypušfcmina,inquit,.modoincubatouis,modoinore fui s CU usal idensbrachium fuper ouisexporreftum tenet. Quod lic tranfcripfu r Plinius: 18 0iypusfccmina modo in ouis fedet, modocauern;-yn, carice! lato brachiorum imp.lcxu ^ J 9 ' t ' 1 ‘ c «ut it.Eadem quoquehabet 5 Athamcu's:l : emina vero,inquit,nune oua corporefoaet, ^! h nune oftiocubihsalhdens fuper eabrachiaponigit, 7 ' JE T A S . VAMVIS in ccntum partes difTeefus PoIypu$ vinar, vt plurima exan- guia,prefertim infedfa,tamen brcue ipfi a:uum natura conceilir.biennium enim vix egreditur.vt teftarum rcliq uit a Arifto.tcles, his verbis: G en us 1 inquit,Polyporum magnaex parte biennio viucre non poteft: fuaenim Bor.cap. natura tabi obnoxium eft . Cuius rei inditium cum preiTus Polypus ali- a artu , /r hibindehumonscminat,dcmumq;abfumaturtotus;quodfeminis « pa u« pon lunhm incidit. Stupent enim feminte, vt nequc vndis iadatse fentiant, & rna- nu vri- r Lab. 9. ca. S i- 24 Viyfs!s Aldrouandi nu vrinantis de facili: eapiantur. Sorde/cunt etiam,nec pr?tereaaffidendo venari poflimt. E Mares vero alu.eo turnem,& in mucorem lentefcunt. Indicium, ne bimatum compleanr, „ efTe videtur»c| : ueidaboruiepnjm, qui3eftatefit,adautumnumnon facilegrandem Poly- yt pum viderbSiGum pauloanreici tempus prcegrandesfpečtentur. A partu na Jenefcere de- „ bilitaricj; tam marem,quam foeminam ferunt, vt vel a pifciculis deuorentur, & facilc & „ fuis detrahanturcubilibus,cum antea nil tale ijs vfu eueniamum vero paruos, nouellofcp „ ouamuisrceens natos,tamen nullo eiufmodi malo affici narrant: quinimo validiores effe, ,, s 7 jbro p. quam gramlesconfirmat. EIa< 9 :cnusille,quemfecutus b Plinius,PoIypi,inquit> binismen- y> cap. 30. libus conduntur. Vitra bimatum non viuunt. Pereunt aurem tabe femper: f^mina? cele-. „ rius>& ferea partu. Athenaeus o rioAoVouj, inquit, ctt/mamoV »V' > ex Ariftotele. o-uurn- xtjxo\ autemdiciturinliquoremfolubilis.habetcnim patibilem qualitatem rov MirabU. pborcs,atq; de ca quali de latibulo,aut cafula prodire aiunt, Vnde e Antigonus, Po!ypu uma. ( inquit) alimenta roponereait Ariftoteles in luascauernas,& confumptis qu» ufui etat, inutiliarcijccrc,pilciculofq; ad cicčb coucnientes captare.Cochas qucmoc!o dilcimdct } & čarum ' Lioro 7. 0 Llb.ii.ca- Lib. >j. ca p::. 19. J Lib. Hill. g.cap. 37. De Mollibus Lib. J. j j A 5 > 39 99 9 > 99 39 B 39 >9 99 C D neet,&earumcatnesdepafcatur, audi ex f Plinio: Non fu^tUn^utapMrtčreunda&Ludo 'fp 9 **?' I icu!lo proconlule Barttcae comperta de Polypis, . S cidentes brachiaeo- Prodidit,auidiffimos efle Concharumullg ad u J? fu ? ^ niq . f en f u a lio, quam rum, vltroq; efcam ex prsdante cape . impofitoa; lapillo extra corpus, ne pal- abi& periculi• Inhdiantureigo o YP j carneS :illa:fecontrahunt, ledfruftradi- pnatu eijciatur,ita fccun graflant u r,extralwn q,• ^ g Hadenus Plinius . Ariftote- z Llb . 9Xa p. fcuneatce.Tanta folertia ammahum hebttiffim s q ] roboris mirum,a?que JOt lesaitConchulasabeocomplcxu crimum hangi, P F-irilius ramen,quod atq>,c ca folertia,qua rum v,i feribi. Plinius,citrn Conchas venamr^actltu feribit Ariftotcles, crcdidmm.quippequi teftetur al.b, omnePoIyp. membrarobuftiflimaefleexceptaceruice. tangeieitcm,.c ficultatemapprehen- branama; his inreriedam to.am estendcre.in arenam taraend»pfo.&C.dta tlendiretinendiej;nullamefle. autorqie«.Maffanuseompr 1 h Ae!ianus . f u bfaxa t U .i.nr. deijcere.In huncautem moduminfidias piicibnsmo .. , mfresadeumtan- hifl. fubte» p • co j orem cap. 37. Philofophus hifce verbis: Sui mutationc coloris venatur pifccs, trahitennn ubt coloreni p }7 fimilem,ijsquibusappropinquaritfaxis:quodetiamcummetuent, aci . 1 o D Dia- 1 Hal lib 1 lorem, inquit, mutatad limilitudinem loči, & tnaaime in metu. Eadcmcecm.t Oppra MM., nus his verlibus, interprete Lippio. Polypodon fraudes populos vulgantur w otnnes , Jpu?fimilem petra magnum fetdunttir in orbem: Nexibus dr fptris hominem pifcemtfc rapacem Stefibterfugiunt aslu, vitamčfctuentur. Si paruos videantpfces pr Ouidius, docens vna quam caute ptfcatores venamesq; tlludat, cir- « H M- cumrodenshamumquoipfumvenaricupiunt,&cxpuens .anemon ' x^At contra fcopulis crinali corporefegnis Poljpus karet, d? hac eludit retta fraud. 7. Athenjeum,in Phoenice ttasoedia lic inquiens: \ % O , » / K oj t civ 7 riTpaiov 7 rM)tTtttcLi. _ , mirn ne trofis locis tatum fe alfimi- Ibidcm in vulgatis editionibus feriptum lnuento _ mutant. ®iomontur inatcr:< -] uo temporefit elca fuis Polypodijs. ANT1PATHIA. N N AT V M eft Polypisodium cum Locufta, fiueCarabo,Cammaro» & Aftaco,item Congro,& Mur?na:quorum qua?dam,quin pleraque fu- perant,&aquibufdamfuperantur. Polypi, inquit, a Ariftoreles Locu« ftas vincunt:atqueaded,vtfiijldem inretibus fenferit Locufta Polypu, pra 5 metumoriatur.Qua?ficnotat b Plinius:Polypum, inrantum Locu¬ fta pauet,vt fi iuxta viderit,omnino moriatur.Et c Aelianus: Tam vehe- menter,inquit,Polypum Locuftaextimefcit,vtfi quando vno,&eodem reti ambo com- prchendanrur,haeccontinu6moriatur. d Idcm repetitfere alibi, fimulqueaftu,quo Ločil fta fuperat, exponit his verbis, Locufta ideoinimicitias cum Polypograucs habet: quod hic cum illius brachia circuplexus fucrit, acu!eis,quos in dorfo litos habet, prteclare con tem p tis, & pro nihilo habitis,illam ipfarn circumplicans,fudbcat.Cuius lane rei haud in- fcia Locufta,aPolypo fumme refugic.Eadem citm nullius rci metu afficitur, tuante ver¬ fus progreditur non pretenfis qui> JV JV JV JV JV 11 JV JV JV DeMollibus. LiberI. 27 nius,Conger:rurfusPoIypum Congrilacerant.Sed Muramg, non Congroh^c s Adia- * Lib.t.ca~ nustribuit, fic fcribcns:Malum inge ns,& morbusagreftis,&inhumanus,inimicitia,atq; P“-} l - d lubiens, ij fdem malis cum, vt verifimile eft afficit. Hic enim e genere natantium eft, ille vero ferpentium more graditur. Quod fi Polypus in faxorum colorem fe vertar, nihil ei „ aftutia? hx fallaces prolunt: Muraena enim eius veteratoriam plane tenet. Cum vero Po* „ lypus Locuftas a fe comprehenfas ftrangularit,exugitcarnes> atqucearum fuccum exhau* „ rit, Ha?cquoque fic cecinit O ppianus, interpreteLippio« Ex fcopulis Murana ruit furtbunda per vndas Pertputrens gr At »m vičfrm per littora fumnrnu , P o [ypoda inquirit let um pradamq, petentem , lile metu pautdusfpečiat, met uit nat antem g Per tumtdas vndas,atque horrida bella parantens » Nec vi tar e pot e H,n ec cauta occurrerefrattde. Hod is purpureum rtčlum M urana reuincit» Polypus extemplo contrk pugnare coačlus F er t it ur,&fpirts dr mtgnts nestibus tila Arcet, fub vario flexu,firmisq i flagellis Nititur,vtpedicas Murana,dr vincula dura Prapedtat,fed nulU fuga e$l,ncc lubrica membra pUbi poJfunt,cMuran*fittit velut vnda; Nune hoji is circa collum, nune ter gor a c ir cum , Nune circa caudam finuofa volumna terquet . Sicbmines dura qui exercentmembra palejlra oftentantj diu rvbur , de corpore fuder Fjfluit aj]iduus,multa contenditur arte: Atque vnda in morem nixus luči at or vtenj C Flucluat dr centra magna vi brachia ver jat, Poljpus tKtcnfus ta fiat nullo ordine ram o s Ft fudans vana eontorquet membra palefira s At Murana ferox rapido dat vulnera dente, Dilaniatfartes miftrum confringit m omnes . Nam membra in ventrem par tim merguntur ; at HU Ore volutantur crudo ,fubiguntur acutis Dentibus,hi lačen vtuuntfub denti bus artus: Atque relučlantur , mortcm/J repellcre tentant, Ft veluti annofus ceruus cui cornua fronte Sunt ramofa,petit denfa vtsltgiafjlua $erpentis,načlusq ; locum,tumnartbtis illum cAitrabit e lustro ,figitq-, in corpore dentes a Implicitus genibus ferpens fera peftora next* Deuincit,codumq-, tenetfemefa vtrantur ^ Partim membnrum ,partim lacerantur acutis T>enttbus,d? dirt cerui laniantur in ore\ Sic mifeH ptfcis luclantia membra moucntur. Confiltum mtfero,vel quid prudentia prodejl f Jfgidpr ode d lapidts p roprium fumpfifie colorem? fjutdtoties vitajfe nečem ? vitajfe voraces Sub petra pifces 'fi non latuere dolofa Muranam (raudes ?fola hac deprchendere mcntem p Sola delospomit, vanafq\ eluderefraudes; T umfcedam dr miferata nečem , d? crudeliafiata, Felypus in fcopulis dur is laceratus inharet. ^ffidet hac iuxta fubrtdens,vcrba mouere. te pfcem ere dat hacfcommata dira referre ^, C s teyi« 2§ Vlyfsis Aldrouandi Te vAfer ocenit as ? nen[peres fallere demens ? g £xPeruir num tefcopult tutemur, & antra: \_ylut fpclunca legat qu a por lis clauja regente jirrtgtat, raptum[ubito te mergat h tatu. Te retro pauidum ex antro conuellere pojsem » f foljpus heu dirttm confofus vulnere multe Non dur osfcopuUs deprenfafyfaxa rehnquit JmpHcttus ramis dura fub caute reuinttus ; Doneč [oIa loco rek Ant connexA flagelltu , Te ftarurBellonius,cum apudEpidaurum Murtenasfecaret, earum ventriculos cirris Po- 13 Mkdefo- ]y p Cmm refertos comperiffe. h Plutarchus PoIypum libi a Murama & Congro metuere kfrardml' >:erumeffelcribit, quodabhifcemalčtra&etur, nequeIcederevicifTim poflitoblubrici- tatern elabentes , Sicuti rurfus Carabum illos fuiscirris in complexum venientibus vin- cerc:qu6d tenuitaseorum non lit adueriusafperitatem Carabi auxilio; hunc ramen peri- rePolypofua acetabulaintrudente. Horumomniummutuumodium pulchre fuis iam- bis cotnplexus eft Pliiles, vnam etiam Aftacum ijs annumerans qui Polypum extimefcut. p Aihenus Magnus aitfeabexpertis audiuifleDenticem liue Dentatum cum PoIypopu- gnare:&quoniam extracubile ipfum Dentexextraherenon potelRflu&uareante oftium antri fiue cubilis tanquam mortuum : hocincautus vbi viderit Polypus, ad eum brachia fuaextendere, vtattrahat&deuoret, brachium autemfubito ore comprehendia Den- f j e tiče. In Polypos inquit 1 Adianus ii quis rutam inijciat * itumohiles manere in ferrao- nem hominum venit, * * Lih mm, c>37 % Vib- 3 -de znorbis mul. Polypodiu hetba. D Hiftpl. cap. 14. * Li-4- cap. j 88- 0 Lik. 16.C. ltib.7' * Nonpofic fuamter yiu.fec.cpi- cur n Ammi vis, Adulator. Acadcraici Pialečlica, f Hexam.c. 8 . Homolic ptopnjs co tentus. D E N O M I N A T A. OAiTrs/ef/ai dicunturapud Ariftotelem& Athenauim PoIypiparui, foetufue recens nuper ex ouis natusra Ccelio Rhodigino non rede Polypia , calami aut mentorice fortelapfu . a Hippocratesquoque Polypodia cum Bolbidijs (qute&Po!yporum funtfpecics) aliquandonominat. UoAu7ro'Sto» quoque G herbae eft nomen apud b Theophraftum & c Diofcoridem . d Piinius Polyr podion, inquit, noftri filiculam vocant:fimilis enim eftfilici. radix acetabulis cauernofa, ceu Po!yponmi cirri, in petris nafcens. noAvTrofceJns Polypis abundans, vel Polypo miliš. T d rroAvTTofdžn qua? e Polyporum funt genere, U.oAiTroS'^ fpecies qucedam Poly- pi x d.e quo capite fequcnti. , MTSTICA. MORALIA.- A B V E R E etiam PoIy pi fuos apud mortales cultores, nam olim cfrca Troezenem 5 vt Clearchus apud * Athenteum commcmorat, PoIypum, quem faerum vocant,nequeeum quem Remigantem (r.a> 7 rnAdrUu, Nau- tilum intelligit) fas erat venarimiinirum ceu res faeras, b Plutarchus ani- ms vimacfacultatem Polypocomparat. Enim vero,inquit r animus res H eft,rnimme iners autexilisaiitabiečia, nequecupiditates luasquomodo » Polypi flagellafua, tantum vfqueea , qu^efuifunt,extendit. Sed nas cclerrime pr^ci- 5 > ditlacietasmomento. temporis,& minimahorajportiuncula. Alibi rurfus ait a princi- >» palianimaefacultate, feprem veluti partes epafci, inquq corpus cxtendi> iicuti brachia a. PoIypo, Eidem q u oq uea Ti m i! a t ur adulator, vtin hieroglyphicis & prouerbijs dicetur. Academicos Polypis fimiles effe dicebat Carneades. Vtenim hi prae farne fuofmet cir- ros depafeuntur, ita illos auCfa iam dodirina peritiores fadios , in fuafmet opinio- nes mox graffari, eafque deftruere . Stobarus vero refeft hoc Carneadem de Diale- dicis dixilfe, Polypi naturam defcri.bens c Diuus Ambroiius. hominem inftruit , vt proprijs contentus, nec alios circumueniat , nec alicna inuadat , lic inqui^ns . Etquia de aftutia ccepimus fermonem fubtexere, qua vnufquifq; fratrem fuum circum- » uenirej dc decipefe nidtur,& in nouas fe fraudes componere:vt quem vi obtinere non po- teft 3 B DeMollibus. Lib. L 59 A teft,rircumfcr!batdoIo,&fucoquodamartisobducat:frauduIenturn iHud Pofypi inge- „ niuinnonpr«tenbo,quivadofoinlittore petram nadus^affigitur ei,arque cius ncbulo- „ fo ingcnio colorem fubit,& fimili fpecie terga obdudus.plunmos pilcium fine vila fufpi „ cione fraudis allapfos,dum notam non pra?cauenr,& faxum opinantur, caffibus furtiua? „ arris includit,& finu quodam fux carnis intercipit.Sic fpontanea venit prseda, & talibus „ capitur argumentis;qualiafunteorum,quiingeniumfuum fa?pecom mutant,&diuerfas nocendi artes mouent,vt fingulorum mentes,lenfusq; pertentent.cum continentibus con j, tinentiam prtedicantes.in cceruintemperantium taquam deuij ab ftudiocaftitatis, & de- s , merfiintemperantiae volutabris:vtqui eosaudiunt,aut vidcnt,incauta facilicatefecredac 3 , eoque citius Iabuntur,duin diftinguere non norur,neccauere,quod noceat:dum grauior ,, fit,& magis noxiaimprobitas,benignitatis obumbrata vdamine.Ht idec cauedi lunt,qui s, crinesfua?fraudis,& brachialonge,lateq; difpergunr,velfpecieminduunt,muItiforme. ,, Etifti enim Polypi funt,nexusplurimos habentes, & callidorum ingeniorum veftigia, » quibus irretire polfint,quidquid in fcopulos fux fraudis inciderit.Et paulb poft conclu- ,, dens,inquit:Vtamur ergoingenioadqu$rendam gratiam,& falute ruendammonadalie- 3 nam circumfcribendam innocentiam.Licet nobis vti exemplis marinis ad profedum no- ftrf falutis, non adalienum periculum,Hadenus D, Ambrofius, Poflunr etiam PoIypi$ diuitesafiimilari;vt enim illi fuis pedibus plenišacetabulis, fcopulis, &lapidibus tam fortiter fupini,& auerfi adhserent,vt vix auelli p.oilint,nifi fcetida adhiheas,ita etiam fuis voluntatibus,acdefiderijs,qua: fluxa tantum,acmundana rerpiciunt, auerfi inhatrenr, do nec tandem Deus tanquam pifcator egregiusmortem,tanquam foetidumquendam odo xem naribusadmoueat], & ad fana mentem reuocet. Diabolumquoque exprimit Poly- E.^ s ‘ s en ™ bacile homines dum grata fuggcrir,&obledamcnta proponit,fa!fos blaqdi- nnn^Kf 1111 - on ; mus tueatur,in abyflum,& gehennam, ceuin cafles quofpiam abripit, i er ac o ypus incaute hominem č nauibrachiormnfuorumcomplexuin altu peiagus detrahit,nih ab aliquo fociorum enferefcindatur,ne pars fyncera t«hatur,vt in- quit me.Scorta item Polypi funtmam & hae amatores fuos,quos vel femel rantummodb, ceu Polypus brachijsamplexae luntfita tenaciter detinent in illicito fni amore,vr a diui- na gratiaabftrahant,& non iolum in profundum illud peccatum immergant s fed & Iro tajpepauperioresreddanr, nifiprincipijsilliobftent , necfe vinci patiantur, Deiftiuf- modi mulieribusloqui videtur c Ecclefiaftes: Imeni multerem morie amariorem, qu&U- queus venater um eft, & lagena c or tim ^vincula funt manus eius, & d alibi, a carnibus tun abfct/t- detllam.ne teabutatur. Quemadmodum Polypusobliqueincedit,& caudam babet bifur catam,fiftulamque in dorfo,quam quando natat, modo in dextram partcm, modo in fi- timrarn promouet.Sic multos fallaces,& proditores,dum obliqueincedutin adionibus ms, quid fuduri fint non diuines,tantum abeft.vt videasicauda enim,fiue finis fua? inten IS i ^^ urcara e ft ;c ]m a fciliect vnum proponunt apparenter, aliud intendunt latenter, 1 ulam etiam babent dum dulcedineverborum fuorum taquam fiftula aliqua alios fe- ^ucunt,ac fibi adiungunr,qui fallunt etiam,quando ea fiftula,ijs inquam blanditijs, ceu ter US ni ° c ^ ' n ^extram , modo in finiftram partcm, hoc eft vel appatenter,vel laten- cr a utuntur.Caput quoque habet PoIypus duriifimumdn quod oblique natat, carnef- q e,cum confenuerit,dqriffimas,ade6 vt contundere opus fit,vtmolIesfiantj & in vbum ci °ium cedant: ficobftinati,& duiK ceruicishomines,quosGraeci vo- cant, menns, atqueanimi vitijs indurati, nequcunt, autper fpiritualem commanduca- ^ tronem,aut prardicationem refipere,nifi a Deo tribulationis alicuius pcena vel presbytero propoluag rau j pccnitentiafuerintpuniti; fcriptum enimeftab 5 Elaia. vetcattodatintel- tur^ft* Sicut . I3 ° , yP us Cacros, & Conchas indomicilium comportat,carnesquedepafci- r,tdtiscruftisq ; abiedis,quibusnidum fibi fabricet,& pifciculos capiatjficetiam auari, fn ^ Eaera . torcs ; P au peres, & fimplices, bonisfuis, vt praedijs, & agristanqudm carnibus ^ lant .’. ^de^uedomumfuamlocupletantcs, frumenti, & csetcrarum fegetum recre- ta J jlQetn vendunt,qudmaioremabijs vtilitatem capiaut, C 3 HI ERO- Diuitiri Diabolus, Muli$r ma la • 'Cap. z J. Proditor,et fallax ha' i^o. Obhinatb * Cap■ i Sj Auari« / 3 ® VIyfsis Aldrouandi HIEROGLYPHYC A E * Hierogly, Lib. 17. * fJieroglj. 3..1 < 5 . Omnium-. abligiuicor Vičtoritu vtinefcius. Jmperans fu® natto - ni« Tyrannus, Men ds ar- tonit® con- fternatio. Poefis; Infomnio- rum inter¬ preti aquo abftinendu * Lih.de ati fiiČdis poet. Difceifip fubira. d H \crogly. lib.17. * Mctarfior fb. 4. E G Y P T11 facerdotes, vt ait* Pierius Vajerianus, hominem qui rem familiaremexquibufcunquerebus, vtjlibusflmulacinutilibus,nullodi* fcrimine,nulluifquerei racionehabira, congercretaugeretcjue, fignifica- reli vellent >Polypumpingc j bat. lile enim cum prodige Sc adraodum multa deuoret,prudens tanjen'rei famjliaris omnia temere colligit, &co- uenatur,&in cubilifuorecondit,fele<5tisq; vtilibusatq; conlumpris, inu- tilia mox,quippe teftas>& Cancrorum cruftas & putamina Conchularum, & fpinas pifei- culorum abigit. Defumptum ideft ex Horo ApoIline,cuiusha?c funt verba : 11 Hominem, qui vtilia&inutiliamaleconfumpferitjindicanres Acgyptij Polypum pingunf; jlleenitn cum multa eaqueintemperantervoret, cibum in cauernasreponens congerit: & cum vti- |iaconfumpferit,tum &qua?fuperfuntinuulia,abijcit. &paulo poft. eum,inquit, qui Sc „ aliena intemperanter decoquat,&d.emum fuaconfutripferjt, defignantes, Polypum pin- „ gunr.isenimfIyi(5tualiundequrdItQindiguerir,propriaeditflagelIa.Idem Pierius ajt Ae- F gyptios Polypum curtum & deti uncatum effiuxifiTe, cum fignificare vellent eum,qui cum „ aliena abhgunjlTet, fuaquoqueabfumeret. Polypusinfra Congrumdepičbus hominem ,„ vidoria potitum>vti tameeanefcientem.apud eofdem facerdotes fignificabat. Nam aiut, quoties PoIypi cum Congrisccrtamen incunr,a Congrisfacile fuperari: cceteru nullam ef- fe Congris facultatem vt Polypos depafcere valeant:qubd ij lamorc atque lubricitate cor- poris,qua funt maxime prarditi, modus hoftium eifugiant,& mutilatjs tantum aiiquando dagelliselabantur, Cum Locufhifeu Carabo pidus,vt apud Horum Iegitur,fuaa nationis degeneris hominibtisimperantem denotat. Uleenim PoIypis imperat, interq; eosprR masfenet. očhros 7 do vode tgAvt-ocTs 1 ? jtparS , t« 7rpoT^et, tptp«. Sed AriftotelesLo- cuftam a Polypo vinci autor eft,plurimiq; alij idem confirmant, ac fa?pe tanto efle terro- ri,vr fl Locufta ijfdem in retibus capiatur,ilico prte metu exanimetur. Pierius Valerianus tyranica in ciues dominatione vtentem,per Eocuftam & PoIypii defignari feribir. Item^; eum qui fubjtoaliquopauoreitaconftcrnatusattonitusej; euafit.vtneq; periculum,neqi damnum quod vrgeat, fentire videatur. Eff enim ita meticulofus Polypus, vt & ftrepitu audito, & pifcatore vifo, faxis fe potius applicet qua? fuerint in promptu , &ad captantis manu accedat, quam defuga fibi coniulat, Inuenioetiam poefim exoticam (nam defua fandiiis fentiebant Aegyptij) percaput Polypi hguratum notari;quod quidem efeulentis appofitum fuauiiTimi faporis eife perhibetur, c 3 ? ter um horrenda prodigiofaq; fomnia ex- citare. Quocirca fiquis futurade infomnijsconiultnruseffet, ab efu PoIypi abftinere fu- perftitiose prtemonebatuisperinde etiam ne fabas ederer. Perfimjlis autem huic poefis di~ citui-jC]uae fabulasamatoriaseji dlecebras fečlatur, ipfo quidem dicendi lepore deledabi- les,fed bonis moribus,& honeftioridifciplinte maxime perniciofas: cuiufmodi genus me-* retriculas appellauit Plato, qui eiufcemodi poefim efua inculpabili republica ciuitateue reiecit . M eminit h u i us com parationis eti a m c PJutarchushis verbis: Polyf>eciis capin perhibent bonum inejft . Nam fuauiffimum efu cum fir,difficilem fomnum facere, ac turbulenta & abfurda vifa ex- citarecreditur.eodem fanemodo poefisquoque multaiucunda, & adolefcentis animo >9 pabuli inftarconduccntiain fehabennon pauciora vero quseconturbenteum, & defani- » tare mentis dimoueant,vbi leftioni reda inftitutio defuerit. Neque enim de Aegypto tan- tum, fed de poetica etiam licet dicere; lllam noxia multa , & multa falubrta ferre Cultortmedtcamenta . etenim v Hic amor , btc dejiderium latet,bic quoque blandum Alloquium , epuamutsfapientem fallere callcns. Ouippeilleccbrasillteeiusfatuosplane&ftupidosnon attingunt &c. ’Aegyptij adha?c, vt fenbitd Pierius, fiqucm itapertinaci animoamatem,vtamatarelinquereminimepofTe videatur, fubito tamen euentu aliquo abalienatum fignificare vellent, Po!ypum & puli- cariam herbam adpingebant; PoIypi enim ita efeisadhanefeunt, vtauelli inde non pof- finr, Sc quamcunque rem apprehenderint, tam firmiter tenent»vt adglutinati videantur: quodab Homero fumptum c Ouidjusluculenterexpreffit: Vtqm fub xquoribus deprcnfum Poljpus bejlem Cent met e te omni demtjjis par tefUgeUts , Eos G H s s DeMolfibusLib. I. 3* /v EosenimpotiusdetruncM,quim p °®^uis“umdecubiSbultra^erepervun vejit,aut tainea cunibi herba ieu conyza, refebre protin ra0r f u detento intelligcndu con- polunt,SuntquiaraorisfirmitatemexPolypo c p f am0 f us eftPolypus»conijcic- tenderent, id quod ex ipfa iefe &p pl mane t pertinac ’ . y e j enim, inquit, pauorem bant. Pierius vero tres argumenti huius rauones ex t> eDr ehedit,deuorandaelleama- & ignauiam,quae vitia Theophraftus in Polypo ptec P P ue a gftitate affumpra; torfhomini dicendum.delphiro in eorum locum P^.^ " muha in hanc fen- quandoquidcm,vtait Ouidjus, Ingenif efi e^erunus mor, atq,vDia tentiamdifputauioconcludit demum vt, tates licet nulla non cura Sc dibgetia cumulatas,breui temp >' ‘ . P feuisfagit- diffipari inutiliterq; dilapidari. Oparo extemplo enim att Lyfi teles 1 at del hinum a B tis percuffus eft , ilico res tbras labitur, liquitur, & qux noftemltdmonericj; nos moriš indicium effc oftendi, Polypuro vcrfutix lnditiun P . plat0 dicit, eo figtio verfutiam amanti cucn primis apprshendendam, c murationibus.prout inamatserei moreštranfmigrandum, vtiq«ippe Polypusm c p ol pum dicariaeftiman- cuique reiadhxferit,facit. Cjetcrum ca potius decaufa’Veneri Polipu * ^ yfa dum,qu6dinterpifeesfttomniumfalaciflimus,adeoqjl«bi ^ dum inhabilis non folum omnibus penefpolietur viribus Sc iam ad cmum b 1 c rancellis &can- reddatur,fed Sc minimo negotio ab alijs capiatur, & a paruults qui Cp - - u or i co . crisconficiatur &c. Air quoque ibidem idem Pierius Valerianus tn manulcript ^ dicibus legi , JW TroAtbrdefiS ft peues il tga P - , manifefte Laris. At de hyemali conuerfione formo eft, qu* vt m f P is f uer it, n a'trans 7toX'twtv opuXet , hoccft, Marin* beHi* colori Mentem petifsimum aduertens In vrbtbus omnibus ver Tat ur. uti. 7,. Necabhocdiuerfum cftillud Eupoli t v Ad/uoig, quod citat c Athenams. A v»p Proft dto hac comparatione tanquam aptiffima,aliquoties vtitur D.Bafilius,vt tl vbi docet . lih gen- nos fugere oporteie blanditias & afTentationes,hgc verba ponit: lic & animavarius ofl;en- , B ditur adulator,nuncquod iuftuin eftapud eos quiiufti rationem habent, laudat,apud ini- ,t quos vituperat, more Polypodis>.quicoloreni terras quam artigerit,rcddit. Et alibi ♦ Ef~ „ fugito,inquit, defpiciendorum hominum imitationes, Tuis proprijs facultatibus efto co ,, tentus: paupertas cum v era ci fufficientia, omni potiundae voluprati profečlo eft compoti >» mentisanteponenda. bion lilentio prseterienm PoIypi dolos adfuracitatem.is cuicunque >» iaxoadhteferit,colorem fubitillius,atqueadeo,vt piicium compluresadipfum deimpro- » inlonatantes,tanquamad faxumappellant, paratamqi fefeofferant illi vedutomalitio-,, ioq; prsdam.Talibus cos moribuspra?ditosefleconftat,qui pcrpetuospotentatusfubeur: >» & ad vfus nccefliti]dine% fingulas occurrentes fefe accomodantmec in eadem femper vo-,, Aclulatoru luntate perfiftunt^ fedalij diuerficp facilefiunt, Sobrietatem cum fobrijs laudant: intem- „ tnores. perantes funt cum intemperantibus:atque ad id quod cuique placet fuam omnino fenten- H tiarn vertunt.Quoseuitarcfiiciieuemopotefl:, necab eorum mfidi/snocumcntifq; caue-,» 'Orat. 1 1. rc &c. Clarius rurfuseandem fententiam his verbisexcoluit l alibi.Sedneque,Polypi do- depatien. ] us ac |j aus filcntio prarercundaeft. Isquodcunquein faxum adhteferit, eius colorem 3J & tolerant. i ul i tat u r ,& obtinet,acita muhi pifccsnatantes in Polypum tanquamin petram incidunt, „ eiufq; vcteratorispra?dafiu.nt, Moribus fimilesfuntij,qui fempereosadeunt,qui potefta-,» te & imperio valent,fequc prorerum & temporum ratione ita accommodanr.vt in propo- „ fxto & lententia nunquam pennancant, fedalias atquealias fegerant, & pro cuiufq; arbi- » tratu ac libidine mutant fententiam.. 3» h Lih leg. ti L HISTO- De Mollibus Lib. I: H I S T O R I C A. 33 DMIRAKDAS certehiftoriasde magnitudine, viribus ac robote Poljrporum^ecenfent fcriptores antiqui, &in primis apud a Plinium TrebiusNiger. Cattera,inquit, quaeidemTrebiusretuiit, monftropro- piora poflunt videri. Carteia? in cetarijsafliietus exire e mati in lacus co- rum apertos, atque ibi falfamenta populari, conuertit in fe cuftodum in« dignadonem alfiduitate furu immodici. Sepes eranr obiečta;, fed has tranfcendebat per arborem, nec deprehendi potuit, nifi canum fagacitate. Hi redeuntetn circumuafere nočtu:concitiq; cuftodes expauere nouitatem. Primum omnium magnitu¬ do inaudita erat, deinde color muria obliti odore diri. Quis ibi PoIypum expe<5ta(Ter, aut itacognofccret ? curn monftro dimicare fibi videbantur. Namque& afflatu tcrribilica- „ nesagebat.nunc extremiscrinibus flagellatos,nuncrol>uftioribus brachijsclauarum mo¬ li doincuflbs,aegreq; mukistridentibusconfici potuit. OftendereLucullocaputeiusdolij ,» ma gmtudine,amphorarum quindecim capax; atque(Vtipfius Trebij verbis vtar) barbas »> quas vix vtroqqc brachioamplcdi eflfet, clauarum modo torofas, longas pedum triginta acetabulis fiue caliculis perluium modo: dentes magnitudini refpondentcs. Reliquia? af- feruat^ miraculo pependere pondo D C C. Eandem hiftoriam etiam f ’ Fulgofus retuiit, a Plimo forte mutuatus; Curn in Hifpania,inquit,pifcatoreSj quiThynnos condiunt, fin- guhsno-tibus a bquid ijs qua? iam parauerant,auferri animaduerterent, & propterea dili- gentiusiem obfenurenr, nonfine ingentifbrmidinc,cuIatratufuocancsadrem infpicien «a inuirarent, profpcxerum vafta terribilemq ; belluam ingcnti fpiritu, brachijscj; canesa a ^ q ° S C ( \ nuCn< ^ osaccarrentes > aderant,varijs inftručliarmis,magno labore tandem feramconfečerunt, cognoueruntcp PoIypum effe, qui eiufmodi cibi aui- didimus luperioribus notkibus quod pifcatores deefse fini quterebantur, rapuerat. Huius bellua capur immenfum horrendumq; fuit,quod Lucius Lucullus, qui illud infpexit, pu- tauitquindecim amphorarijm,qucein nauticis rebus bottas dicuntur,menfuram eodnere; braebia autem ingentiaadeo, vtvixhominis complexu cingi poflent, internodiacjue cru- C rum 'dagrueolla? magnitudinem complere. Eius autem reliquia in miraculi teftimonium lepofita- fijereJcptingentarumcj; librarum pondus excef$erunt. Hatc Fulgofus, qute čredi polse fideni facit c Aelianus qui fcribit tcmporis diuturmtate PoIyposad tantam pen nire molem»vt ad četi magnitudinem accedant,cetacciqj generis else dicantunidq; ipfL„ dec 1 ara t exeplo Polypi Puteolis capti his verbis: Puteolis.inouit, oppido I tali at auuitum » Po!ypum,cum inufirataad corporis molem fačta progreftione ad maximatn magnitu- s > ornem peruenifset.egfegib fpreto & negle&o maritimo vičlu, in continentem procelfifte, >, T ’ terrena pbmq; vaftaise, & pcr fubterraneum fpecum Puteolanas fordcs in mare tran- »> in maritimam domum adfcendjfse, vbi mercatorutn res , falfamentacj; in ma- „ § a ‘ s Va fis effent: brachiorum circumplexione primum vafa ftričtč comprimente corru- >, p* e , deinde falfamenta depopulatumfuifle. Mercatores vero ingreflos vbi doliadif- ,, ™P ta ln pexiffent, permagnum earum rerum quas naui aduexiftent,numerumq; exhau um deprehenditTent, ftupuilfe: Acnimirum curn ab infidijs fores intcgras, tečlaab omni muptionemtačla, parietes n6perfoftbsintuerentur,quifna populatorfuifTet, nullaconie- 'uta iflcqui potutffe. At enim curn reliquias conditorum pifcium animaduerterent, eos cbnftituiite, ex domefticis audaciftimum armatura intus in infidijs ponendum efte: Poly- pumverotioiku ad afsuetas tanquam epulas adrcpentem reuertiffe: &tanqua athleratn t ucraiaum ftr l čt i ifi m c c o r r e p t u m fufFoca{lc 3 ficflagelIis vafa circumplicatem perfregiflfe. '•Lib. si.ca. JO. ' Lib. i. UC- c Lib. X?. c. um 6.dc anim. vi fidetn^T* vvlJail '- ulcrcaronDUS totam remexf>licafle: ,_^_ 4 detrii nci \ nanatarutnrerum nonhabuifte. Deinde tum negotiatores ob tantum acceptu aliolque i tUt p * P cr ‘ cu ^ memoria dcpofita, ftatuifte fimul ingredi, congredi cum hofte: domo ill a U Kat ‘ ^incredibilis huius fpedtaculi ftudio fua fjpontejfefeauxiliatores vna in partim cloa° nC ^ U ^^ e ’ ^°^ ca VC1 ‘0 quam fub vefperam in folita dolia fur inuafiftet, ex eis tiffimis eius br” 1 ?^ rux ^ se P a rd m annis tečlis in hoftem irruentes,dolabris & cultris acu fimosramos a ^fcidilse non aliter ac frondatores & putatores arborum, robuftif- ‘ iCcaiit >fic enim fgpius membra Polypi circumcidcntes,tandem nifi n5 pauco labore i Lib.9-cap. 94. reduft- moral. Aqui!aj a Polvpo o/oW Polypifimilitudo. Suidas enim & Varrinusad eosfpcv, ineosqui caftigationedignifunt;quoniam PoIypus captusmultisičtibusemolliri folet.noAvžro' tmtToptfin, Poljpcrum becaiombe,d.\n\d Ari- ftophanemin Acharnenfibus nominatur.ad fplendorem conuiuij, aut inlignem edacita- tem indicandum,vt meminit autor adagiorum in prouerbio, £ Chbanoboues . Anaxandri- dcsquoq;apud Athenceutn in Cotys Thracutn regis conuiuij defcriptione 7 roAi/ 7 ro' fed alio modo velatam,& a ceruice fiue pofteriori collo pr^terea pifcem,ab anteriori legitur 2 T- PAKOIinN. Goltziusarbitraturfaciemeffe Arethufa? . Cuivtnonreclamem,ita quoq; eius vcrba afcribam. Arethufa aquas habuit craffas falfiorefquc& proindepotui infuaues, pleniflimas tamen pifcium , quos quod Diana? facri effent.religio erat violare, atquehincvarianumifmata cum Arethufa? capitepifcibus circundatointer Syracufana fpedari verifimileeft. Totidem nummosexcudereTarentini,fed vtrumq; a?reum. Pri- mum aduerfo latere Neptunumhabet delphino infidentem. Dcxtra tridentem fuum ge- fiat, finiftra Pol y pum amplečlitur . Supradelphiniceruicem pečtinis marinietiam icori e fr. a ceruice vero Neptuni fcriptum eft T A P A 2 . Abalio numi latere icon eft Tritonis dcxtra buccinam marinam continentis. Scamno infidet, & vnum pedem alio fcamno ap- plicat, fcipionicjue fub axillis detento incumbit. A tergore esedem littertelcguntur. Alter nummus plane eodem modo Neptunum habet pifci infidentem ,& Polypum am- G p!exantem, fed Pečten deeft. Huius vero infignis icon ab alio latere nummi expreffadl tantummodo. EPIGRAMMATA. ; N epigrammatumGra?corumlibrisquosle&oradirepoterifi, triaextat epigram mata; vnum quidem Antipatri Tbettali, fuper Polypoquicom plexufuoaquilam a qua raptuserat,occidit:alterum Antiphili Bizanti; de Phatdone pifcatore, qui cum cepiflct Polypum, eundem proiecit in terram, &per eundem cepitleporem admirabilicafu: tertiumlfidori gr<& * 8SS2& Geodoti,quod fuperiori fimileeft, nifi quodinhocepigrammate, Gy- nchusPolypumcapto fuaoperalepore, iteruminaquamdimiferit. Gratiorigiturfuit bynichus Phsedone,qui fublato lepore pifcem dimifitliberu, ille alter vtrunq; abftulit. E P I T H E TA. Er •pofvdf ditftus Phocilhdi, quod prope petras verfetur,aut quod eas vbl 5 contigerit firmiter teneat, vnde& mrpcfios ablnoneapud Athen^um vo- * catur. A mutando coloreirt Ariftoteli, quamquam alij quidem 'rpr^fapas legant; item vroAv^poos (alias , cles dixit: Hoc moriš rebus defltixns omnibus e(]e , „ Non enun animalia modo & ftirpes, & terra, & mare, fed etiam lapides a fe continenter „ dtmittunt multos defluxus, & xs atq ; etiamferrum . Nam corrumpuntur omni*,& olent: „ quiafemperaliquiddefluit,& tradtonesautinfultationes faciunt defluxibus, alijcom- „ plexus,corum alij i,Loligincs,du r a&conc 0 - „ 'Li'0.7. ^Dcontumaciafunt,pr»cipuePoiypi. Dipftilusait appd ? Arhcn.jeurn Polypum durum 5J C (Te & conco&u difficilcm; maiorem autem magis nutrire, humefaccre venrrem fi abunde ” eiixetur,& ftomachum roborarc.AtbencrusrefcrtMachonem comicum fp iberc Pliiloxc- num Cythereum dithramborum poetamatq; heljuonem Polypum bieubitalem Syracu- fisernilse, totumq; cxccprocapite comedifse,obidq; in»gritudinem morteniqjincidif- Ic.Machonis autem veifus ctini a quopiam translatos repercrim,hicfubijciam: E gr egi um vero *tunt l’htlo%enum, Ditbambarum pnetam Guloncm. nam d nor um c ubit or um Polypum Syracufis ahquando rpfum emtjfc, pj Et pr Aparat um cpmcdijje totum , Frater cap ut affirmant . Captus autem cruditate Vebcmenter agrotare caepit. Tum medteus guidank Jngrejfus ad eum , vt magno malo Eum prejjum vtdtt. Sitibi ytbrambos dijs rcltnquo V triles, & omnes c or on a dignos , J2uos (jr mets collečlaneis app on o DeMollibus. Lib.I. 3 9 !fi * Mufis. Vener etn & Bacchttm turna ejfe , TeBamentum hoc meum declarat . V trum qttoniam Timothei C baron meociari non finit , Neq-, Niobes , fed frctum captendum inclamat , objcurafa me Parea vocat , quam audire necejfe eB » Vtomniamea abtens h tac auferam D at e mihi qnicquid ejl rehcium , . „ Diogenem Cynicum ait f Plutarchus minime igne vfum fuifie, fed Polypum crudum » deglutientem dixifle tantum,pro vobis 6 ciuesadeo periculum. Idem rurfus teftatur 2 ali- >, bi,improbanscondimenta,&cočhiram carnium . Diogenes vero crudum Polypum „ vorarefuftinuit, vtamolireturconfe&ionem , quaignisobfoniaconficit: &facerdotibus » multiscj; alijs circumftantibus, caput pallio velans, Polypum ori admouens , Pro vobis» „ inquit, ego me periculoobijcio. Praeclarum me hercule periculum fcilicct, vt Polypi- B das pro Thebanorum, Ariftogiton pro Athenienfium libertate, ita Philofophus aduerifus «> crudum Polypumdccertauit. Sed cum eum mortuutn eflefcribatapud Athcnamm So- tajdes hoc verfu . --- rioAoVoiTae Qetyeii> o A/oyt’tu: -ideft. ■ ' " Polypum ekm vorajfet Diogenes Crudum , obtjt mortem , Amentes erimus, fi ipfum imitari velimus omni pra?paratione pofthabita . Quare fi eden- dus eft, aflatione aut elixatione opus habet, vt tuto corpus nutriat, idq; more veterum, quibus hos duos prarparationis modos in vfu fuiffe , pofteaquam multis plagis effet con- tufus hic pifcis, & emollitus , feriptum reperio. Apud Archeftratum in Sirenenfibus ho* Icclegerccft verfus. • I(fo ftatim diluculo , omnino fub auroram dphjas teretes in pruna torrebamus, afasj, Porceilorum carnes, ac Poljpos ; dulce ^ Vinumdeinde bibebamus. Er čar«*« coqui fcripfit Antiphanes apud Athenacum in Euthidico . E7Tst« TroAoVov? T»T /USfAltet Er fardmin t vtiquoque!e- giffe videtur Dalechampius , Vtrum autem elixi meliores fint aflis, docet h Athentcus *» his verbis: Polypi meliores hunt fi elixentur. Succos enim malos habent(vt manifeftum fit dum lauantur, nam in lotione malos fuccos dimittunt) quo$ elixatio ex čarne euocat. Nam ex molli igne, atque humido abluuntnr quodammodo: in affatis vero fuccus exic- catur. Pra»terea cum dura fit eorum caro,iure fic coqui expoftulat . Plato comicus cena? Philoxeni Leucadij mentionem faciens , eandem difficultatem hifce lepidis verfibus diifoluit. V nooAt/TroJof 7rAt*TH ? T«? 0 7TT3jff hu , VT OAt) JCpHTOW, Hr oVt«) piti(ret Male vertunt eius interpretes : Polypus Jinuofa , fuo Jt tempere eapta \^Atqueingensmembris , t’uxa tjl fuauior ajpe . St parua hac fuerit tu longum elix* valeto. ampro finuofacirrus transferredebcbant,itavtfitfenfus,Polypicirrumfifuo fitca- ptu s tempore, meliorem efie aflfum quam elixum, fi fit magnus: fin vero duo elixi’; hos * se ffemeliores . NamTrAt'*™ pro 9rAi*rar« quandoqueiumitur. Et quamuis Arche- ra [ as f§minino genere Polypum erferat, tamen non video quis fit fenfus, Polypus fi- nuolarepug n atet i atn i n Grtecoverfu vocula 7rot/AuVo(Toj, qu3eeft genitiui cafus,qui a nullo mto 3 qu^ m rC gj poteft.Elixiautem hodiecomedunturanautis frequentius & piicatoiibus, q U [ a n tequam elixent, fere per horam eos ligno contundunt,aut ad Iapi- oena atterunt . Sj c en j m fibrofse carnis duritic frada muho facilius concoquitur . — —— - " Di Idem * Lib. au t- quaigne ftt Ttilior. 5 De efu ca* niumlibel. Vt ‘pratpt- reneur, PtndvitL. h Lib.I. Elxi an afll meliores . IQ. Vc cluen- sur. •£.31010. Ad tormi- na*. Ad nephi- Sicos, Ad tertia- ms. Ad cardia- canu . Ad hydro- pem_. ; h L.deinter. * Li.de nat, mttlieb . Ad tnulie- bres affc~ čtus . 4 Lib 2. de mulier. * De 1 fuper figtationcfet dc mulier i. f L. de nat. mulier . Ad vene¬ čem*. * lilca. Vlyfisis Aldrouandi 40 Idem veteres quoque fačlitare folent, vtdi&utn eft ; id«nquc Pbtutus hic verbis in- g nuere videtur. Tange ,afftgam te ad ter vam it idem , Vt ptfctm fileo Poljfpunu . De eo haec traduntur, tefte 1 Piinio, muriam ex fefeemitterc, & ideo non debereaddi in coquendo: fecari arundine; ferro enim infici, vitiumq; traherenatura definente. Si elixe- tur aqua cum atramento fuo, melior erit; elixatur alioquin oleo, olentibusherhisatque pipereaddito. Platinaco&urn cum pipere, & laferecondit. Apicius vero pipere, ligu- ftico,liquamine, lafere,& Zinzibere, Adleruntur Venetias ex lllyrico,<5eDalmatia faleinueterati. VSVS IN MEDICINA. ANGVINEM fieri(deri leguntaliDpifcium ribo putant,inquit * Pli- uius; fifti Polypotuio illiroq;.MarcelIus Empyricus affatum torminofisin cibo prodeffe tradit.Kiranidcs nephriticis,& lapillos mingetibus dat e vi- F no veteri in balneo mucorem vel luccum glutinofura, vel, vtipfius ver- bis vtar, marcedinem quceexit a Polypo in nouamollam viuo lmmiflb> moxebullito, aurelbcato, Polypi marini cinis iatiscopiose adijcitur in medicamenti ex hircino fanguine plurimo contečti compofitione quadam apud Mar- cellum Empyricumaduerfus calculosrenum. Tertianis commendatur etiam, vtquidam ex Piinio medico citant. Idem&cardiacis conferre eundem aibitratuseft. Ad Polypos narium hocremedium certum feribit Nicolaus Myrepfus : Polypum,inquit,marinum in clibano cum lignis olea?, doneč in cinerem verrantur vrito, de fumptadeeo vncia vna» admi&eilli chalcantbi vnciam femis ;&perarundinem inlufflatonanbus« Apituitatna- ximeinaquamintercutemfittrani:tus: in hacqui curahiliselt,obfoniumedat Polypos co&os invinonigro auftero, vt monet b Hippocratcs ; qui faneplurima, & faluberrim#. remedia feminarum morbis ex Polypis prtrferibit, vt c ad aquam intercutem vteri; ad vte- ricoxam decurrcntem,in purgatione,inquit,Mercurialem & Polyposedat, Etrurfusali¬ bi , fi vterusad coxam auerfusfuent, Bolbidia (funt htecgenera paruorum Polyporum ) & Poiypodia in vino, & oleo coda edat. Et iterum ** alibi: Si, inquit, in lumbos vteri G ineubuerinr, fuffocatio vero caput non contigerit, mulier Polypos co&os edat, & vinurn nigrum odoratum meracum quamplurimum bibat, Et alibi eodem opere. Polypi ac Sc- piola? fuper prunis tafta?, puerperij purgamenta a partu purgant. Et c libroalio, puerpe- raedat Polypos & Locuftas & pilciculos } vtmcliuspurgetur. Ad menlesciendos pluries eis vtitur. Mulier, inquit, cui ftomachus vteri non rečtus fucrit, fed vel retro vel in latus auerfus, vel in fe contradus, vnde menfes non redi e profluunt, nec concipit, edat catulos pingues pereočtos, & Polypum in vino dulciffimo co&um: & alio rurfus in loco, mulier inquit,cui vterus molliri & purgari debet,Polypum plagis mollitum edat. f Item, fi men¬ fes conftituto tempore non fiant,poft c?tera remedia Polypum vino albo luffocatum eden dum dato, & vinurn bibendum, Mulier qua?aliquando prargnans fuit, & poftcafterile- fcit, interim dum curatur, edat catulos codlosde Polypum in vino dulci co&um, Poly- pos paruos atque aflatos fuper prunasad concipiendum merito dediffe Hippocratem feri¬ bit Cardanus: quoniam Polypusfacileconcipiat Sc ferat nerueaque fit fubftantia, & durse digeftionis . Ogli in Venerea palcftra debiles funt , Polypos edant momente Aetio . Diphilus&Paulus Aeginetaeosplurimumalereaffirmant,&libidinemmaxime irrita- ^ re. Dioclesapud Athenamm ait Polypodes maxime inter Molliaadvenerem confcrrc. Eandem vtilitatem eis adfcribit Alcxis in Pamphila. Epa? t) ixr riaca ; t) /uafoov av/uias ,xti v«? E o'h/3ous , taijarn 3’ ctJpoJs , id ed» A. Cum amesquidctbi comparaHt, B. ecgtttd magis Con ferat , quam cpubdnunc prafens adfero: Buccttta,Pifliftes, BulboSy ntagmm Poljpum, grand/cres pifces y EtXenarchusapud s Athenaum Polypiad ifimulandam Venerem facultatcm declarat his verfibus , quos cum plufculi lunt a Jacobo DalechampioLatinos fadtoscitabo. Ruit domui tnfoecunda dotninorum infortunio , 1 Labefattat*: tam fubuertit Alajior quidam: Pelopidarum Sterilis M Dc Mollibus Lib. I: 41 » Sterllh domus ejl: nec i profundo ceruicem extrem, jtc Cereris contubernalis, term procreatus bulbus , amkorum Cum elixus eB , adiutor, buic malo fuccurrerit j Jgutn n * c ntaris cceruleis educatus vortictbus V enar um mu ta tor Poljpus: capi us bominum In torto vinculo cum rotam vir go ctrcumduceret , Implet repofitorij capacem peci oris finum, AdferuntMj inquit h Iouius, VenetiascxUlyrici Dalmatiseq; ora Taleinuererati:quorum accptabula & extremitates cirrorum fenibus ad parandam {oholem expetuntur. Cur ve¬ ro Venercm ftimulent,iam dicendum , Caufam putac Mneficheus'', quod dura: fint carnis ac flatuofi, Iouius quia falfum fuccum contineant, cajterum ego non tam propter allatas rationes,quam propter feminis copiam,quam generant,fi probe elixetitur, & concoquan- tur, libidinem excitare affirmem. Nam bulbi, cicer, fabte, Polypodes,conus, inter edulia multi feminis recenfcntur a 1 Galeno. V S V S IN A L I I S; Li.deplfc, %om. Cur Venc- rem ftimu¬ lec. * 5 . Slmpl. med. facuh ISCATORES, tefte * Ariftotele,PoIyposaflato$,nonnifinidoriscauf- * Hiflor. 4 . fa naffis inditos dimitti afleuerant. Hinc * Plinius: Exporrigunt enim (Po- cap.Z. lypi) ferefupinati, mire omnibus marinisexpetentibusodorem quoq; eo- rum,quadecauflana turinnalTas . Autor quoque de natura rerum Polypum aflum in hamum inferi feribit, ad dccipiendospifces,quod tamen Ariftoteles tantum deScpijstradit . 3 Oppianusdocens 1 L. Cantharum capiendimodumjaiteum nafla capi circaimtexta vndique liguftri vir°is & lieut » fparti vimine, ita vt fe capaci ore venter in latum porrigat > tune inquit naifje ——- tv^ov tzdvHC HovAtrrov ipirr^bj }, xdpx(5or, in vriJpoe apitpco 07r7r»At'ot;?. Jtr/oj« Htpf' itpitoiraj 1 %Bvecg Jerce, id efti £ C arah um immittas intro , vel Polypum ambos In flamma teBes, tali nidore trahuntur Pifces. Et h alio in opere docens,quomodo capiantur Pantheras;catulum vrnčKs genitalibus ante k h- dc Fen. foueam fufpendiad arborem iubet,atque eiusclamore audito in predam ficrapi Pan- theram, Pls S' oVot }^Buj9o'A5i nvpnv ^oAgv i^n'ffarn t HAi%ctp$f)ot CTTraprcp craAspulvsch , ASFpdnosi HovAvttop tpc/Lj 1 ziTrt t/Vo t2>» piv'o/tyj/ tov to /uiKpotv esrohv7ro' d\sw, idcft, Bolbttia a multis vocantur Bombylia. genus eft paruorum Polyporum. ira vt tetate, non fpecie differrc videantur. Etenim Epichar- raus in Hebes nuptijs inquit. Po!yf>i, fepia vencrand&tfc Loligines Et qut mare elet Bolbitts . Hic enim Epicharmus Bolbitin mare olereait, vnde diminutium fioXjSlria , Ciuc fiohfilftu vt lcgitur apud Hippocratem. dicitur & $>A fiorivu apud Athenseum.. B FORMA. DESCRIPTIO. IHIL vel parum faltem differunt qua? diximus, PoIypi gencraquoad formam corporis, ab eo, quem primum defcripfirnus. Nam Eledone Elcdono. vnica tantum acetabulorum ordine prarditaeft, &pedibus feptenis, fi fi- des fit Suida?, & Varrino, qui hatcex Aelianocitant, cum tamen in ijs > qute extant, huius operibus nullibi quod fciam reperiatur. Pedum etiam a prolixitate a cceteris diuerfam effe fcribit a Ariftoteles. Ozccna autern fi- y -4.C.I« ue Ofmylus > fiue Ozolis odoreinfignis ciuplici acetabulorum ordine prardita eft: a vul- gari Polypodiffidet, quod vt teftatur Bellonius, ad cius magnitudinem non exuberet; tenuibufque, &ob!ongis pratditusfitcirris: vel vt Rondeletius voluit,quod corporc fit rotundiore, longioribusbrachijs, odore mofchi tumviuus, tum mortuus,& vnicoace¬ tabulorum ordine>quod poftremumad Eledonam referendum exiftimo. vtriufqueau- tem pičlura, eadem eft, hancque fubijcereplacuit. Pollux Ofmylfam Pol) pi fpcciem ef¬ fe fcribit, qu£ inter caput, & cirros fiftulam.gerit, e qua tetrum emittit ode rem. Polypi tertia fpeties Rondeleti;: Bolitatna fiue Ozolis Bellonij. D LOCVS. ANTIPATHIA. ; • ' ’ • * j j' r 1 O LI T/F. N- A S non alit Euripustefte* Philofopho. Ozatnam Ariftote- * p . ni^or. les Ozolirt, & Bolitatnam videturappellaffe, eafrequens eftinLaconia, cap. i7 . qua?regio nune Zaconia dicitur: dičtaquod ea vox odorem illum, & vi- rusgmiefignificat.hatcMaffarius. Hancmaximefečtanrur M urama: pre- carteris Polyporum generibus, quemadmodum hifce verbis teftatur b Pii b z.p. f . 3 »: hicMu nius. PolyporumgenerisOza:na,dičtaagrauicapitisodore,obhocmaxt- .. Icnj s ean\ confečlantibus. Apud Pollucem legitur hac Menulas,Sepiolafq; venari. vsvs L . - 44 Vljfsis Aldrouandi VSVS IN VARIIS. *libi ude ntdrbhmul. R 'JE P A R AT V R ad cibum vtraque fpecies eo quo fuperior modo* Hippocratcs ad vtcrorum cancrosfuturosprtefcribit Rolbidia, & pifces cartilagineos. Er fi vterus ad coxam auerfus fuerit, Rolbidia in vino, & oleo ccda laudat, Et rurlum eandem fimiliter prasparatam, aut Sepio- ^ Iasadmenfesciendos, Alias eriamin eiufdcmmali curatione, Ad ve- fperam, iuber, mazani c^nare, fi vero panem volucrit, & bolbidia par¬ na Polyporum generis,& Sepiolas paruas, in vino ae oleo coqui> & edenda dari. Ad ve- nerem excitandam pluscceteris valerecreditur, proprerodorem. nam vnguentati qui in- cedunt casteris falacioreseffc dicuntur. Non defunt, inquit Bellonius,qui hanc esficccnt vt fragrantiam veftibus in arcis coneilient, Nam mofchi odorem rum viuum, tum mor* tuum refcrre teftantur plurimi, DE S E P I A. Cap. IV. ORDINIS RATIO. E PIA M inter Mollia connnmcrari, plurimis veterum teftimo-r nijs comprobaiumeftjcnmin vniuerfumde Mollibus loqucre- mur. Curautem Loligini eam prteferamus, non ajia nosmouec ratio,quam cum fumma eius in varijs rebus vriliras,qua longe Lo* liginem vincit,tum & corporis ftrudura, qua magis Polypurrx quam Loliginem refert, Nam quamuis, & Sepia?,& Loligini fint promufcides, quibus Polypi deftituunturs tamen Loligo pinnas . vfque adeo ingentcshaber, vt fequandoquečmarieleuet,atque auiunynore peraera tranet,cum Sepia? & Polypo ea? tam exiguae fmt, vtpedum potius, quamearifmoperanatarevideantur. Rede itaque de Sepiaprimumdicemus. Nam,& G eo modo prim um de ijs agemus Mollibus,qute non vo!anr,vt funt Scpia & Polypus,dein de ijs qute volatum exercent 3 vt Loligo eft. /E Q_V I V O C A. N TIP H A N E S in pifcatrice* pifcium cupedijs mirifice deditos fuiffe quofdam recenfens apud Athenaeum hos verfus habet. T>j? co)7 rictJas TTpcomv dm% ATroj/urt, •ndscAolv.a.cnr ,S /3*A«"; asUAtv E/s tLw , ^ttAumS s pid qui fic vocatu addit propterfaxorum difficultatennEft&Sepia mpns Aft T 3 Odyf ; 1 A ®^ UUt queriwtir, gemmat quod fittula guttas. n eadem fignificatione binis in Iocis accipitur apud S Aufonium: primuna vbi inquit * t^iut adjitfi interpret tuus Cadmt nigcllas filias c^iEnigmatum qm c »gnit or Melonis albam paginam, fmt mečnim cum tiki ^tafque furua Sepia, KT n A • cv Ht) dos prodidu . tulTvf ref ni f- h pr p0 ^ tl Vi t( ? raS - VOcat * Ls tmm ^ ^bocaice in Grceciam fedecim literasat-? . ’ 1 hnius. Melonis paginam papyrum Nilodcam ( nam Nilus olim Melo di i * ir! ?.°. ras S e pi*>atramenturn.Gnidiosnodos,calamuin,vteleganter cxpofuit An- gclus Poliuanus,Idem rurfus poeta ficalibi: Aut c unči is pariter verfibtis ebhnat * Fitluam Učite olor (pongia Sep/ant? , C Qy°in!ocoprofuluafufpicorlegendum furua.Nam fuluum adieftiuum non conuenit atramento. Sumiturenim plerunq; pro vi uidi colore.aut pro co qui cx vindi,& ruffo mix tu$ elt. Furuum autem nigrum,& atrum denotat. S Y N O N Y M A. Sepia «i6s Arcadiz. ^ Li,yc.ii, Sepiulfa. 'tib.6. Sepiau pro atramento feriptorio. iSaty.$. * Spiti. ' In mifcel. cap.);, Aufopius. correčtus, Fuluu ^d. Furuii quali felem ma¬ rinam Hifpanicam dixeris. D E S C R 1 P T I O. a Vib.-j. Sepia timi- lis Polypo, &Loligini. * L. 1. com. ‘Viofc.c.LO. * D c par. 4. cap.9. Promufci¬ des. * L y c.i 8 . Pedes. S e pij s cur brcuia cru- ra_». 4 e.i. * De par. 4. cap 9- Pedes quot Sc quales. Alueus. Depar. 4, cap.9. Fiftula-. Atramen¬ tum., . 1 *Hif 4.C.5 1 De par. 4 cap.f. PEVSIPPVS apud a Athenaum Sepiam, & Loliginemfimilescfle fcribit; ciim tamen Epicharmus in Hebes nuptijs dicat. Poljpi , SepU , volttcresfa Loligines . MathiolusquoqueSepiam Poiypo afltmiliari ait, praterquam quod hic innumerispcdibusexcellat, illaverd maiorecorporis mole. Mutianus tefte b Piinio Naupilum animalquod inconcham conditur, Sepia?fimilc tradit. Omnes autem vera dicunt; Nam partibus diuerlis confideratis Sepia huic vel illi magisaffimilatur. Polypoquidem, quatenusexiguas,vt hic, pinnashabet: teftatur enim, c Ariftotelespinnulam Sepia efleanguftam, pertotum alueum circumdatam. Plures ta¬ men habere partes quibus cum Loligine conuenit, confiteri oportet, vt promufcides telic d Ariftotele:Sepia? ,inquit, Loligines, & Lolij peculiaresbinasfortiunturpromufcides ( Trpofisanichs) longas, acetabulo parte extima bino afperiufculas , quibus capiunt,& „ ad oraadmouent cibos. Pedes has appellat c Plinius inquiens: Scpi$ & Loligini pedes „ duo ex h is longiflimi, & afperi, quibus ad ora admouent cibos, & in flučtibus le velut an- ,, choris ftabiliunt: catcri cirri, quibus venantur. Cur autem binas habeant promufcides tum Sepia?,tam Loligines, Polypir, vero ea? delint, declarat Philofophus his verbis. Cum itaque Sepia, & Loligines pedes habeant breues atque inutiles, ne aftu niaris tempe- G ftatecp exturbentur faxis, vt qua? dclonginquy vocat, ideft dorfo gibbam .Prte ca?teris Mollibusatramentumhabet; copiofiflimum, vti ex pluribus locis Ariftoteliscolligitur. Vifcera, *inquit, Molliumnul- lis: fed habent quod mutem appellant: atrumejue illum hutnorem, cui nomen atramen¬ tum , quod plurimum in Sepia eft. & k alibi. Sed cum atramentum hoc Mollia habeant „ omnia, tum pra?cipueplurimumqueSepiacontinet. Habentautem copioliusatramcn- „ tum Sepia, quonia magis vtantur,eodem tefte,idq; 1 eucnit,quia vitam littoralem tradu- cunt, >» >% yp Dc Mollibus Lib. I. 47 m L.defoler. Attim. A cunt, & nihil quo i tbiauxiiientur, aliud habent; quomodo Po!ypi& brachijs fibi fuffi- 5 iU nt,& coloris mutatione,qua & ipfaaccidit ds per metum, vteftufioatramenti: Sepia J g‘ tur plus conrinet atramenti, & infrd;quoniam copiofius: facilius eaim & longius pro- *undere maiori ex copia poterit. Contineturenim hoe atramentum in Sepijs infraad al- ueum;Polypis ver ^ & Loliginibuslupra mutira potius. Ronddetius atraracntumin Sc- P 5a non ca parte, quam ptvrt» vocant,continerr, non fine firm is. rarionibus dillerit contra Athenamm & Plurarchugrauiftimos faneautores. Hicenim m de Sepia? arramento difle- rens,cum,inquit,fint id genus c 3 utionum,circumfpe*' rolv Tp*'x*Asv ) habet,atro liouore (atraracntum vocant) plcnatn. Et Athenamscitans. Ariftotelem ficfcribir. Ev ' ideft bilera appellauitjPhiles recensau- tor d7rdopaypia s quoetiam vocabulo vtitur Aelianus, dum Sepia, vtoculps pifcatorum perfcquentium fdlat,tradithis verbis: acuji^aa »ScSi m rraprizi to' avrviS ct7ro'crpayptct , K&j x.uTax&rct dvrlie. Galenus in Exegefi vT7-psr<^ay/u.ct interpretatur, quodatramcnti Se- pia feu ledimentu eft, Stot V7rorpvyov Hipponas quoq; rurrin' y7ro'crpay/ua, dixitinlarar , Interpres (inquit° Athenaeus) cius pilcisatramentum (to' MtP&v) expqnunt. At Era- V.dtusipOpfartytico,intritumeflevult,his verbis: Hypofphagmafitecarnibusaifis, V f C p 'a^ ln g u me cum fale,cafep,lačte,& olerum folijs beneolentibps, concifis. Scrir P u AuftorelesSepia atramentum nodu prafulgere,vtquorundam pifciumcapfta;cu- rus rulgpi-is cauffam ibidem addit. Tradit ^ alibi Sepi^,Loligini,& Loilio partes duras ac olidas mtus per dorfum & corporis prona contineri, quas non eodem appellent nominc: edquodinfertum Sepijs eft, aii-nov, qqodin LoligiuibuSjgladiplu.Pifferrecnim, qu •h ^ e pium robuftum latumq; fit, in ter fpinam & os mediam pra fe ferens naturam, fongo- ira mtra fe compledens, & friabilem corpuletiam: gladiolus vero ardior & ca r frlttgiuo- °t ut. Forma item diferepare, videlicer proalucorura modo, quibusipfeinfcrtus cpnti- t j^ ur * r ^libi c i u °qi in Sepia magnum Sepium, in Loligine paruum gladiolum effetra- tura a ^ enSrat * 0nem ^ ls ver S>s- Elam id quoq;('inquit,Mol!ium genus)caret vcfica:quan mam' | errenum maxime (ir,in atramentum fecenfitur,& plurimura Sepia confiftit,quo- Mem' tc ffcnarmateriaehabeat: argumentoeftSepjurpquod talerantumq; fit. A<>o'z^ ll( l Uoc l ; huius Sepij Athenaus o opažev ipfum vocans: inquitenim jv« to' op iv ra tara, ideft habet Sepia in dorfo, quod oftracum vdeatur, Et fic , S U C |]’ ap P e frat s Diolcorides. Columella tefturn appellauit, nifi teftam legere mauis, vt ueilius legi(r t videtur, qui d $ pavov i n Diofi:oride,vbi loqpitur de Sepia teftam traftulit. quidam etiatpcorticem & os vocant. Germani Fifchbein, Belgae Seefchuym . Vfumau- ** huiusolfisnobis declarat Ariftoteles fic inquiens. Habept Molliaquod pifcium fpi- *» nrs proportiojietur, vt Sepia quod Sepium vocant,Loligines quod gladiolum: Poiypi ni- hilhuiuf- MVTT/f quid. Mv'r/1 quid. &7rd?pay /M« . T7 To2 o. 8 ©č /jnJr, trten. h Dopar. 4. tap v 'L-S-c. 104 •Ji. 9 -e.j 7 . 1 &- 7 - 'H.i.c.iS. &b.2.c .$7 b £ 9. c.}o. 'Lib.j. 48 Vlyfšis Aldrouandi hilhuiufmodihabent:quodeorumalueusbreuioreft, illorumprocerior. Ideoq; vtdire- £ &u$inflexufq; maneret, naturahisadminiculisfaciendum cenluit. Os hocexemptum c Sepia: dorfojcadidum eft fupcriori parte, durutn acla?ue:inferioriautem fungofaquadam ” medullarepletum, qua?& laeuitcr afpera, & ligni modo frequentibus veniš diftinfta vifi- tur.fungofum hocfupina parte natura effe voluir, ne facile immergatur, vt oprimeceniec BelIonius.VoIaterranus,atramentum Sepia?,inepte fepium vocauit. Sepijs quoq; & Po- lypis tefte * Philofopho venter fimiliseft,tum figura,tum taftu. Atijsquas Loligines ap- pellamus,binaquidem conceptacula ventris fpeciem gerunr. ^ Alibi etiam tradu vuluam ita Loligini & Sepia? articulatam effe,vt biftda cernatur: ciim Polypi vterus fpecicrotun • da conglobatacp (it. Sepias quoq; aliquas in bina augeri cubita notum eft ex eedem x au- tore. Et y Plinius cum de ingenti iilo PoIypo Carteia? in Hifpania captodixiflet ex Tre- bioNigro,ha?cfubditexeodemfcriptore;Sepia$ quoq; & Loligines eiufdem magnitudi- nisexpulfasinlitusillud, idemautoreft. In noftro mari Loligines quinum cubitorum ” capiuntur,Sepia 1 binum. Damushic Sepia?iconem pronam & flipinampartemexprimcn ’* tem,ex $alyiano,qui eatn omnium oprime expreftit, L O C V S. f EPI/E Litoralem potius quam pelagicam vita effefc-ribit a Cardanus, fedtantum litoralem prodidit Ariftoteles, ac maris cauernas incolere b Oppianus. Infumma m ari n mn animal eft Sepia, nec vfquam in dulci aqua nafcitur,aut ad Kumina e mari adnatat. Abimda : it in ieptentrionq- li Očeano quodcuipiam mirum fortaffe erit , quod cimi frigida & exan- guis lit Sepia,tam frigida degat aqua. Strabo duorum cubitorum Sepias circa Carteiam repertas tradit, vt Latina habet traslatioded Grecus cqdex legit TfudiŠat, ideft Loligines, & limilia duorum cubitorum in eo mari fier; . Diximus fupra ex Plinio,, quam ingetis magnitudinis Sepia? in litus circa C arteiam expulf^ fuerint. B.ellon, maio- rem Sepiarmn copiam in Gallia qu;im in Iralia effe teftaturff ftartholomteus Scappus qui derecoquinariadoftiflimos libros Italico fermone copofuit.ip mari Adriatico maiorem effe Scpiarum copiam, quam in Tyrrheno ait, Archeftratus pl uri mar um rerum cognitro- q ne dar us ca nit: 2.H7r!ai c?’ Ats M čipov 'ef, r <čv\ /a\'c^n Jn Abdrns Sepia,nc m CM.ed.ia CMaronceu. Quibus verlibus eas videtur extollere, qua? prope Abderas & Maroniam caoiuritur, tap- quam ad cibu pra?ftantifTunas.In Ppnto non eft Sepia,cum Loligo repenatur tefte Piipio. V I C T V S. JE Pl A R V M viftuseft expifciculis, arq; etiam čmugile, quem quandoq; venaturlongispromulcidibus, vtprodit a Ariftoteles . Quin etiam maiiorcs quandoq; pilces vinccre b alibi idem tradit. c Athena?us puiillis,inquir,pilcicu lisaluntur Sepiola?( trtr^iaj) diftentisfuispromulcjdibus, velutilincis pifcatorijs,illo§ venantes. IT AS, 11 IS quoq; vt Polypis anguftum viuendi fpacium natura ronceffit. Exem- pris enim paucis bimatum non completu>,inquir a Ariftoteles:Vnde b Pii nius de Sepia & Loligine Iocutus, neq; his, inquit, bimatu longior vira. Et c Athena?us, Ad bimatum Sepi« vita non ptoducitur, velur nec Po- lypi. Si hiftoria, quam tradit Plinius de ingenti Polypo dolij magnitu- dinedongitudine pedum triginta vera perhibetur, inquit Mathiolus,nul lum fequeturabrurdu,quin Polypi& denis,& bis denis annis viuere poffint.Q.uod ctiapa tum Sepijs, tum Loliginibus euenire poffe non dubitarim, prrefertim cum codem loco feri pferit Plinius,Sepias Loliginefq; eiufdem Polypi magnitudine in Hifpanico litore vndis expulfaseffe repertas > Ha?c Mathiolus . Cui his verbisreclamat Zoographus j Atqui vita: De Mollibus. Liber I. 49 Sepia Saluiani fupina J DeMollibus Lib. I. ji A vlttflongitudocorporis magnirudinem nonfequitur, vtinlibellode vitajlongitudinein- dicat Ariftoteles: cuius in hac parte authoritas conueUi a Mathiolo non dcbuit. Ccrte nec ineodem genere,necin diuerfis,magna paruis comparata, fimpliciter viuaciora dixeris. & cum inter miracula Polypi tam grandes fint, nec in mediterraneo (de cuius maris pifcibus Anftoteles fcripfir) fed Oceano,quidinde de Polyporum viuacitatc pronunciesabfolute ? Hačicnus Zoographus, C A P I E N D I. R A T I O. * V T H O R eft a Ariftoteles Sepiam odore efcarum allecftatam capi. Ad * Sepiam capiendam qu£cdam confcripfi cum de Polypo ageremus. Taren- tinusaccipitfalisammoniaci drachmas fex, cepae drachmas duas , adipis vituli drachmas fex; hac cfca fcrramenta, ad formam fabarum reda&a, at- que iifita admouet,& fponte ad odorem progredi feq; ipfas tradere Sepias afferit, Aliaefca ex eodem, F^cem vini fine aqua,oleo contundito,ad lo- cumqueaccedensmariipfam inijcito , Sepia?fiquidem videntesquod (ftexdefcendatac pctatimum ) nigrum ipium relinquent,atq; illuc fc conferent,vbi oleum fcfeillisoftende- rit:eafq; tune comprehendito. Ad Sepiam capiedam neq; naflfe,neq; retium infidijs opus eft: fed amoris illecebris cam hoc modo, quo fcripfit b Oppianus, pifcanturmui interprete h Hdku. 4I Lippiohajccanit: r * ~- Nonfortunato c ata Sepia c ar pit ur igne , aQuui longe a patria fucrat iam tempere longo Jncolumes cement teneri t complečhturvlnis . Ac ve/uti nuper iuuenifot mo (a puella , Aureaqua.ni vnelo vinxit Cjtherea benigno \ Arrepta ad tbalamum fponfi comfletcibus baret Candtda dileelo circundans brachta collo; Jnq\ rudi nodo confumit tempora nocits, Ste /J?,e implictta Veneris nec munera lincjuunt T ah connexa nodo , nec vinculafoluunt « Doneč pfcator capiat>cymbafy repenat , Connex*fy fimulfubeant crudtlta fata. Naffis etiam vt capiantur fequentibus hifce docetverfibusidem Potita s Hat ettarn naffis capiunt fub tempere verno, t> Nam curuumfeptum myrtt de fronde c or on ant , Et iungunt vtrtdesfrondes , quas horrida gignit Arbutns,atq\ alipsfolijs hoc vimen »pacant C hm c cit um cupiant,dr dulce sfoluere part us In caueam properant fr atafronde quiefcunt , Ste amor expletur mifera cum morte proteruus Ptfccs tnfiecam claufiducuntur arenam. ‘ >c %itIf lc } orus Sepiam di&am, quod fiicile fepibus inclufacapiatur > Veraitaq; fortecrit n»c capi en j j ratio quamuis fit falfa etymologia. Maffifite vidit Gillius ad hunc modum ca P 1 -/ Pecul ain {ignum incifa ex chorda appenfa in aquam pifcatores demittunt, & fenfim iluitantia trahuntiSepia ad fui fimulachrum fe iaculatur,ac fuis flagellis lignum circumpli- cans, dum fe apparentem in fpeculo amatorie intuetur, interea rericulo circumuenta fub^ ducitur. Euftathius feribit etiamauescoturaices laqueo amc fpeculum pofito capi. E 2 SEXVS i9i $2 Vljlsis AldrouanHi S E X V S. i 'Hifo.c.i. VLj *//.*.c. iz. u 4 tbm.li. 7. E Mollium fexu Ioquens a Ariftoteles, Cum vero, inquit,mares in hoc gc- nerea fžeminisdiffcrunt, tum velmaxime Sepiarid probant. Mas enim pronafui corporis nigriora fupinis potius,partefque omnes afperiores ha- ^ bet,quamfemina,&lineisintcruenientibusvarias: caudam etiam acutio- rcm.Et b alibi m are m afeminainternofci fcribit,qubd mas varius magis, quam f^mina dorfoq; atrioreeft. Quodfic traftulit c Plinius:Sepiarum ge }j ^i.p.c.ip. ner j s m ares varij nigriores conftanti<~q; maioris:nirairum in auxi!io f^minis ferendo. Tra- dieum rurfus a Philofopho eft f?mi nam inteftina continere duo,veluri inammas, qu«e fi al- uo diifečta infpečtes,facile viderisjhis marem omnino carerc. C O I T V S. P A R T V S. *Lib. 1 i-c. 6 -Orig. c ZLi-5).c-31. N no coire ic. d Vib. 1. de gpn.cap.i^. (Jazeerror, 'Lih. 7 . i H'if.4 r c. 1 . Oua qua- lia . K Dcpar. 3. cap. S. h H.<;.c. 18. Quo tepo- re parianc. 'Hi.j.c. 12 . 8. Athen.cor- rcčhis. N coeundo,inquir a Ifidorus,obfcoenum genus eft. nam ore concipit ficut Vipera. Quod fallum eft. Melius iraque Rondeletius,Sepias fiftula coire & parere exiftimat. b Arift. etiam hocopinatus efle videtur , quum inquit: SepicacLoliginesoraapplicantes, & brachia interfecomponentes, na- - tantefquein aduerfumcoeunt. Narem etiam ditftam ( toV f*v- _ Upa ) in narem inferunr. natatus alteri rerrorfum,akeri anteuerius in os agitur. pariunt ca fui corporis parte qua? fiftula dicitur, qua & coire eas nonnulli arbitran- tur. Qu£ fic tranfcripfit c PliniusrSepie & Loligines linguis.componentes mter fe brachia, & in contrarium nafantesrore & pariunt. Neqj eas linguis coire(vti Plini us fentire videtur, de coitu enim ibidem tračlat) neq; ore parere ( vt idem exprefse teftatur) Ariftoteles pro- ” d!dit,rationiueconfonumeft (inquitSa]uianus.Quodenim AriftotcleauthorenSorefed fiftula pariant,clareadeopatetex proximis eius citatis verbis, vt non fit opusprobatione . Quod vero neq; ore vel linguis, vt loquiturPiinius, eas coire ailcueret, clarum etiam eft. NametfiinquiatSepiascoeuntes inuicemora admouere& applicare: non proptereaeas q oribus coire teftatur. Nec eft vt pro defendendo Plinio alium Ariftotelis d locum adduca- mus,inquolcgitur:Mollia,enixu coplexuq; mutuobrachiorucoeunt.fic.n.ccniungi nccef- fe eft:quando Theodori huiusloci interprctatio,& non Ariftotelis fentemia pro Plinio pu- gnet: Scribit enim Ariftoteles,ra* 1 trahi poteft. Mas enim humorem quendain emittit, cuiuslentore libi adhcrefcunt, & au- M gefeunt. Cum primum edita,candida funt,atq ; exigua, mox atramentoperfufa,nrgca ma- ioraq; redduntur.Tempus autem & modum partus idem 1 author his verbis declarat. Mol- J} lia verno tempore pariunt,& Sepia in primis.parit h?c omnibus anni temporibus: perfeuc- ratq;inedendoouorumnumcrodiesquindecim . Et k alio locoiferuntvterum Scpicvcr- no tem pore,pariunt intra diem decimum quintum. Exquoliquct manifeftiftime errorem in codicibus Athen^i,hsc cadem Ariftotelis verba citantis,irrepfiffe. Nam inquit, to>v Jt faciP&Ktcor tIktovoi (stparal tov tapos at ov kvovoi orasraiv apciv,y^ hvVhovtcii 7n’vrs HSH Ana DcMollibus. Lit). I. OuaSepiarum *. 53 ** Axa »»««• Wcft, Mollium mtemi Sepi? pnm*ve« paidabtarn" gatiuapanicula mbustemporibus, pariuntq; pcr quindecim dies. Lxpu g ® n :u n< - mcn f 1 bus partrc 'Li .Vceupfo.ira.lacLonann« . fcnpfit. Locum praterea quo panunt, md c« A ‘ fit _ y( ^> ;nu , aut i api . , «M»nteraIgas,&aruniiines,&liquodaggcftumta ifcatorcsde induftria fafasfar- • d ? s *.aut qu*libctaha matenei congenes. « ^ ^ ? pro li xa m illatn conti- » mentorura difponunt. Hxc perlibenter m eis £t n rur f us: v bi de cartilagi- » ntn, ™V ouorum, qualisJ“ b ‘ ‘EL rtusen i m ,inquit, in ijs rccipitur. vi *H.s.c. 17. Il4lulkllUl , ; __ reno parit interarundines,&; ficubi enataalga: cxdudit qumtociecimo ate . OCU 11 UL um n quddeodemcap.itedicatPiinius,Loliginesinaltoconfertaouaedcre,vtSepias. ci:m Se- pj mi » piaslittoralem non pelagicam vitam traduccreconftet. Nifi ita hic locus inrcrpretandus ex plicatus. ht.vt videaturdicere,Loliginesconfertaouaedere,vtSepias. Porro modus parieridi eis Quomodo biceft, vtproditP Philofophus. Hnititur aluuin perinreruallareprimens, infpergircjuc parianc. 1 a tramentu ) int,erpofitaquiete,vrpotecumnonnilicumlaborecmittat. Praterca vtidem ‘'Mf.c.n * ait ; Mas Sepiaoua qu£e fbemina ediderit,pcrfequitur,fuum Penjenafpergens: quod vel in > r primum editacandidafunr,atq; exigua: moxatramentoperfulanigramaioraqi rcddun- tur: r Et alioin loco:Quoties autem,:nquit, ederit (femina) mas e veftigio fequens, atra- c. 1 s mentumouisfuperinfbndit, atqueita efficitur vt lolidefcant . Sed non latis hunc locum Gazam aflecutum eile Rondeleti us putat. G raca autcm verba hasc funt: CTtcm' A '» anvi* i7rm'xri vz\ eZct, o applw 7ictpuxo^9i)duv zcntapvaČt .toV 3 oAoV, km' Huiusma- ^ ^ x co u e r 1 ion i s, i n q u 11R on delen us,occa(ionem dedit dičtio temete adiečta toV BoAo v poft tz-nttpvcra. quamdelendam efleconuincit r Pliniys,qi)i A riftotpl is locum ficinrerpretatus 'zžp.c.f 1. e R • Ouaeius ( Sepix ) glutinoatramentiad* fpeciem vuse coherentia.mafculuš profcqui- ^ afflatu,alias deri i eleunt-Vidcs hic Plinium pro Kctm^vaav prolequi afflatu reddidifle. ^accedit Athenad autHoritas locum Aridotelis citantis . 0 "tcw A' nzacn okt r/q to' ^ '° a pplw t&apax,ož\gvBZv xcnutpuau ^ in vfu non eft: & apparet hunc Athenaei locum con cdius e e mut iluin jVt j n multisalijs. Plinij etiainterpretario:Mafculus perfequitur afflatu &c. Athenaa lo non tann eft q u j n ^ftotejem ipfum fuis alibi verbis fefeinterpretantemei prarferamus • cus norat*. •i*«7 Tt^vvnf verbum fiabiolute proferasdpirnum & aerem contiaaliquid emittete fignifi- £ 3 cat: Ouoru exa Mollia ramen & exanguia non fpirabunt.ar fi accu- fatiuum addas, aliud quippiam cutn /piritu, vel tanquam c um /piritu emirtere fignificat, idem feilicetquod »tt-m/Spetivev , ideft afpergere:vel x, tere.MasigiturSepia TŽip dav xtt-nt$wa tov Sapo*, humore genirali fuoouaconfpergir, genituramčp eis affundit. Nam & lib.3. cap.7. de gener. anim. Ariftotcles pifcium ommu oua,nifi mares femen fuum afperferint (arroppaivvv to\ Šopov dicit, vel t7np*ivm) augcri & vitaliaeflenegat. Htmox/equenticapite: to' 0jj Kapa/SdSu to' SvlMct , 77 po' s a. v ra TrotTiTctf to\ tokov: raVi' t$jco.qcq rol; StfMoi ( malim uvvptotcn ) tojv /uaX#Kiat iTrippdtv^ (fubauduurToV Šopov , ex prtecedenti capite) o a p plut xaSamp o/ appmc. 'faSuiz Ttus oooTi: ji^viTctj ( fupple to' xvnp tat) aiw koMsiJ 1 « . h c aouut%či jtoMouTif dixif,quodiibro quinto hiftoria? ?i corumq; perftringit oculos: pifcatores vero cum fit in eorum ocu- lis,niltalevident. Sic ^£neatenehris circumfcpto fcfellit AchillemNeptunus, vtait Homerus. Necdiffimiliaabhisfuntqu*feribit k Plutarchus:Cum autem, inquit,mul- bab. Jo a. f ta pr*tercafint prudenti*in prarcauendis, & cffugiendisinfidijs cxempja, Sepi*artem * eammu ' pr*terire non conucnit. Veficam enim iuxta collum habens plcnam atro h umore ( Tho- lus is vocatur) vbi deprehenditur.hunc effunditforas,, tenebrasep circafeefficit mari in- fečio, vt pifcatorisconfpečfcum fubterfugerepofsit:imitans deos Homericos, qui quos faluos volunt, ccerulea faepenumero nubc obiečta eripiunt atq; fuffurantur. H*c fic ah. Oppiano canuntur Lippio interprete. O tjuin (jr natikafcecunda ejl S ep ta fr dude. Eft l/cjuor in tumtda coneretus turbidus aluo, fhti fufus piceamfupent caligme majam „ Coaduus htc humor nutritur c or por e, pr aferi s %_Auxtltum m/ra: /ubita formtdmt capta , K^itras emittti guttas , (jr pollutt aqu»r » Obfcuratjj t nas pontt tenebrofa crutre Ferm/xto fantu, > pifantts lumtna tur ban s \~Aucrtii vi funt , (jr jrofpečlum furruptt tinneva* Hac facilt curfu per tiučlas aquorts vndas Fffug/t horrendos ptfcts homtnemij fagacem . Philes quoq; recens autor de aftutia Sepi* hos reiiquit Iambos « R^on/s^oc ki tlui » a.Alt m KAi7rrouuct, rtu) tccutovpy!at.v . Ek P"$P& ydp T 'iJUH /UiActV V7T0'tT(pctypiCtU Ko/' 'rled odfiv ivS1)(Sct yvQ' ftates vrgent, adfaxaaliqua adharentes Sepice, fe veluri anchoris iačtis ftabiliunt. Quse t> ita vertit n Plinius: Sepia: &Loligini pedesduoexhis Iongiffimi, & alperi; quibusm lf flučtibusfe velut anchoris ftabiliunt. °Athena:us ait: Cum feuit tempeftas, Sepiam aiuntprjehenfis minoribus faxis vtraq; fua promufcide, veluti anchofa ftabilitam quie- fcere. Idem teftaturALlianus: Sepia:, inquit, duabus funt ranquam proraulčidibus pra>- p dira?, quibusadfaxacum eft in mari tempeftas, adha?refcunr, & ranquam anchoris iačtis ftrmata:, flučluum incurfionibusrefiftunt, Poft ciim eft tranquiliitaslolutispromulcidi- bus,rurfus natant: non contemnendam fcienriam tenentes virandifane tempcftates, }> atq;ex periculisfalurem conferuandi. Qua:fic p Oppianus cecirnt * „ Si tumidi magno toilantur in otepuore fluftus , Hdtrebit propri/s fc o p uit s dcumtta flagcllis, N*tiuos dura ccnnecdet caute rudentes. Pofteaquam * Ariftoteles Polypum coloris mutatione pifices venari dixiflet, fubdit ha:c: Suntqui Sepiam facere hoc idem autumcnr: colorem namq; eam fibi contrahere fimilem loco, in quo verfatur, confirmant, fedjptfcium fola Squatina ira affid lolet . Ex quibus verbisnihilcertoftaruere poftumus'. Gyllius,& Bellonius audaifer» Sepiam quemad- modum Polyputn colorem, mutUrd aiunt. D E N O M I N A T A. * EPEDONAS Grabci non a Sepia infle&unt , fed vlcera intelligunt eo nomineputrefeentia. SepiiHTam Doridis infulam in Ccranico finu tefte Plinio fic dičfiim a Sepijs cdnijrit Hcrmolaiis Barbarus. Sepia: par- ua: Gracis 2wn

<■ sepiolas hpidaš,\ " , IvTrtSt* nominantapud Athenreum Alexis, Antiphaiies^ Eubulus , & Ariftophanesin Thcfmophorijs . Dorion so-tcISm inter hepfetos Hoc eft , inter pifciculos minutos, elixarifolitosnumerar. Legitur & d^offcum Teutidio, & Pblypodicr) apud Athe- naum in Philoxeno: quam vocem mutilatam purat Zoographus, & legeiidum žvTr/fupiov apud Phyllium vel Phrynicumvt authoreft Athenariis. , s«7r«f d p ta exponir Pollux. Scpaceus adicčtiutnn, tj ud vtirur b fulius Cxfar Scaliger, puto a Sepia deriuari. Su/r/aM/s fpecieseft viris Varrrfid, . : ; ' - - ' H MOR A L I A. TIT V R Sepia atramento,vt fua: confulat faluti: at homo vafer , veluti hsreticus,atramento veritatem obfiifcat: cumenim conuinci feanimad- uerterit,nebulaš,nugafq; ac tenebras offundit»ne vfičtus videatur.Sic cle- gater & appofite ? Tertullianus ha?reticos Marcionitas Sepijs comparar. Nam veluti ha? vbi fcnferefe apprehendi, effufo atramento aquam tuf- bant,atq; ita abfcondunt ur: Eodem modo illi, vbi fuccumbuntin.eadi- fputandi pal^ftfavhoc eftjcum crroris afguuntur conuincunturtjfttenebfis ceu Sepia: atra- mcnto obiečiis difputationi fefe-eripiunt. Atficus Philofophus non inelegahs Platonis propugnator facete dicebat, Ariftotelem in fuis fcriptis facere,quod facitin mari Sepia; vt enim De Mollibus,Lib. I: 57 A enim ha?c fparfo fub oculos maniufique pifcatoris fuo fucco elabitur; ita ille deprathendi metuens,fententias dc induftria oblcuritatibus obfufcat. Poteft & per iplam Sepiam in- telligi diabolus, per eius vero atramentinn delicia?atque diuitise. Vtenim illa nobis atra- Diabolus, nientum fuppeditat, quod lucerna: immixtumfacit, vthomines nigri appareant, amoto priori lumine; ita etiam, diabolus dcliciarumcupiditatcs atque dimtias, & voluptatcs no ftris inftillans cordibus, nigros hoc eft pelTunos nos reddir, & inquietos, amoto vero Dei lumine,acamore. Rurfus vtSepiainter alios, duos longos habet pedes, quibuscibum ad os tranfmittit, & quibus in flučtibus le tanquam ancboris ftabilit, tcmpeftatem aduerten- do; fic cum multos habeamusaffečtus, &defidcriaduobus inter cctcra opus eft, fcilicet amore Dei, & proximi, qui femper longi efte debelit, vt iftis mediantibus cibum diuina; gratia?,& glorij poflimus demcreri,& nos in hilce mundi flučtibus fortiter ftabilire.Amor enim Dei, & proximi anchora eft,hominem contra flučtus tentationum,ac tribulationum confirmans: quia pro certo nullus ftabilis in fide, & moribus efficitur, mfi in amore Dei, &proximiconfirmetur. Vnde u Ecclefiaftes : ejlo frmusinvia domini . Sepia vita mere- u Cap. 5. trieem quoq; denotat,& proftitutae pudicitia; mulierem. Vt enim ad vftam Sepiam pifces Merctrix - B accurrunt, & lic a pifcatoribus capiuntur: fic ad illam luxuriofi, & molles, odore hoc eft, impudicitia alIečtati,demomum retibus feirretiunt dicentes, In odore vnguentoruin tuo- rum curremus, nimirum ad perditionem . hieroglyphica. D verd,inquit a Picrius Valerianus,prsecipuumfuper Sepiafignificatimi apud y£gyptios Sacerdotes erat, vtper eam fignihcarent homincm, cfui p u *f c h ra j n . multa pulchra,& magnapollicitus,daturus ommno fpeciofa virtutis coe p ra tur _ exempJa videbatur, & per fummam indeignominiam foede lapfus, om- pner čeden niumfefelleritcxpečtationem:ea enim cum fpečtandam fe venatoribus tia^. pratbucrit, fimulatque in feacicm inftrui confpexerit, & clafficum cani, atramentum in aquaseuomit, quibusinfečtis, demptaquei.ta venatoribus congrediendi copia,elabitur. Quodfi inter fugiendum acciderit,vt aperto i ter um campo depr^henda- C tur, ftatimineffufamatramenti nubcm ferecipit,atqueitafepiusacidentidemfruftratur venatoris fpem,nullafui fačta copia, vtdepradiendi poifit: idq; nbn incongreflu tantum fiacit, fed plerunq; etiam ludendi ftudio quodam, atque etiam infidiandi. Sumptum hoc Hieroglyphicum eft ex b Horo. Sepia fe furani fubducens periculum dcnotatapud /Egy- b 10 ptios tefte Coelio Calcagnino . Huiufmodi verooccuItationiscauflaconfičtumaGrcecis Periculum. credit Pierius, Thetimin Sepiam commutari lolitam, dum vel eluderet vel feriofugita- ret Pelea illam fequentem. Ita deniquehominem qui muhis fimulationum inuolucris te- geretur, efietqueoccultae multiplicifque natura;, per pičtam Sepiam notabant. Alij men- Homo oc- dacium exhoc figmento intelligi volunt,proptered quod Gramaticus Triphon ait, iv toi? culrie natu- t %cnois ^»/j,(tvpovrc^,m extremis quippe partibus nigrefcit,& obfcura- r£C- tur. Sed ha;c proprie admelanurum pifcem pertinent, quamquidam ineptecum Sepia confundunt. Ceterum literas faeraseum/Egyptii figmficare vellent, iuneum,cribrum, Liter^ Ae- & Sepiam ponebaur. Iuneum autem , quia eo procalamo vtebantur , Sepiam vero qubd gvpuacr. eius ad fcribehdum atramento vterentur, vt feribit Pierius. Quanquam etiam hic per Se- P/ atn atramentariam thecam fignificari poflfe putet, cum apudPerfium proeaponatur, J ^umeanit. X. 2 '{igra qucd infufa vanefeit Sepia Ijmpha . ^°stamen pro atramento ipfo hic poni fupra probauimus . Sane Gr?ci atramentum rn 7r ' 0T 'w^ appellant. Cribrum autem fub Sepia ponere ideo commenti funt, quia ca pri- texira- aima5 in patie conficiendo vtimur, atq; id apud j£gyptioscx| iunco con- qui v A tUm ' ^dmonebant autem eacribri coelatura ita iunco, & Sepie (ubiečta, cum gj s j^^ineceflariacomparaftet, litteris dare operam poflfe :cui vero delit prouifp fru- ^ u j ar ^ nnun:ico pia,alij dedaturarti,aliamq; fequaturinduftriam neccfleelTc.Suntetia tr'd f° lem c °niugalem in viro firmum, in temina lubrieum fignificarc fi vellent, Sepia Amor con ’ 1 en econf 0 fl- am pro huiufmodi rei Hieroglyphico faciant, propterea quod Sepia foe- ,u S ahs * ina li percuff a f Uer j t # mas aux ilium adferat 5 quodfi mas percutiatur,f?mina aufugiat. FABVLA *lib. 4 » 5S Vlyfsis Aldrouandi F A B V L M. H H TIS mater Achillis infantem igne fouit, interdiu litum ambrofia» fW lic demum ilii conciliaturaimmortalitatem. Id quod aduertens Peleus altius inclamauit. Indead Nereides digrelTa narratur Thetis,cui alioqui fuit itilitum, formam demutare. Quin & cum ea coifle primum creditur PeJeus in Sepia? fpeciem conformata. Euripides Pelea cum Thetide le¬ me! coijfletradit,idq; inSepiadepromontorio, quodin Magnelia fta- Meminithuiusfabulae lohannes Tzerzcs, his verlibus, tf>acri tluS Glrtv (piuy>v's d vrtu) Xce7$xtixt, KPf ydpa> ffvjA/fiyn. TV«r uPJ^iPpiKUTipov. tovtvv ovz d^idvucf ., Kara' vrvpdg t/t/ttžto v Rdim KaV to 7$ fvvfidtots optat fiopd 3»pa) fm&cLj. lY/\95 avrla} žari iv andra xpvffo,uivlw , fl as-Ž3 0 w/«!’ Tai' šd/\c*> rov favk&vd? xpd^cr.ctt\ E t n y^f Trapa' SaAaco-at' 4 * 9 « )'y>u7m ix ehoa , O? Evpt' , 7r/J'«? , 7 % / ^a quod eft bonus & malus:& Horatium,album,ad Jiberalcm,autl£etum reddidif- le:atrum adfordidum & amumnofum. Hucfefliuiterallufit Matronapud 1 Athenamm dc Sepia loquens: H (MO m v'c iou a a to' A<5 itxiv ngf cum fit pifcis ,fola album rtoutt (jr at rum. Eftenim., inquit adagiorum author, Sepia colcrealba, fed fuccum habet atrumquem fpargir in metu,ne deprehcndatur. Et nigrum niueo portans in corpore virus pj de Sepia videtur pronunciaffe Ouidiusin fragmento, quod Halieuticoninfcribitur .nam fequen$ verfus deefl. Perca fecpiiitur Sepiam. EVna« otV/jjuj pukpvovptp, ficmalc venit ada¬ giorum author pro Mclanuros Sepiam. E IM T II ETA. E PIA propter dolos,quos machinatur pifcibus,dum eos venatur,^oV- tppcov, $'o\o'pvnt.s , dicitur Oppiano: zapdate’a. fiueaudax, quod maiores quatidoq; pifces aggredi audeat, ac mas femina: a tridente percufiie au- xiliari in hominum confpe<5tu.T«7/M//5-a'? o-^ids nominat Eubulus quod in fartaginecoqui folitce fint. Nicander^^dA/^a fugitiuam,quod ipar- foatramento manum captantis efFugiat. Ob atramcntum nigrum dicitur furua apud Gyraldum.tarda fugae apud Ouidium. vsvs B X> Dc Mollibus. Lib. I. 59 V S V S IN C I B I S. V A M VI S Pythagoras Sepia vefei prohibebatfuis, no» tamen ob id carteriabftinuerunt. Nam cumamphidromiaolimcelebrabantur, moe- Ouandoe- nascum Sepijs molJire, & plurimos cirros diligenter flringere aflblcnc, ^ entur , vtloquitar apud Athenarum Eubulus. Ariftophanes in Thefmopho- riazulis. icuvmct! T /5 « tTHTTt^lOV . idclt . ^ Emptus efi pifcis aliquis , vel Septola. Et Theopompus in Venere . tvrpuyi tlo) atnrUr rlu) $ictAafiov azv legit Natalis Cornes ) t rd vroAv7ro£iav, vertit Dalechampius. Sep/a m & qux exiguum P olj p tim hme inter cepit,ar r ode . Er nune quoque in omnibus Italiae pifcarijs venales habentur,ijsinquam,inquibusma- rini veneuntpifces, non alia, quam cibi gratia; Quamuis alioqui ganeones, ac delicatu- 11 Sepiam afpernentur, & pauperculis relinquant, nam infipida eft, nifi oprime prtepare- tur, condiatur, coquaturq; nam fic grata fapidaq; efficitur. Duplex autem eam coquen- oi modus eft :aut enim aflatur, autelixatur: Idq; tum recens, turna flferuata. Nam Galii oepias exiccant, non aliter quam Grteci Polypos . Miror certe currecentes nullius in ccan ° fin t preti j, vt feribit Bellonius, cum acoquis,inueteratis, aut fale conditis prre- vevr \ tnr ’■' ideofit, quodcibifaftidiu, recentcsadhucpariant,&falitteieiunta r ac § lc g ie »olentur. Sunt autem Sepise aliremaiores, alire minores: Maiores falecon- truanturin Iliyride,indecj; Venetias deferunrur, vti& Genua Mediolanum . Auicen- na, mquit, Rubien (aliqui Sepiam interpretanturj eft conuenienscibus:qui tamen faifus inueteratus, atram bilem gignit, Venerem proinouet. Simeon Sethi Sepiam cifficile concoqui 5 parumej; in fe continere fucci falfi air, quod (1 tamen concoquatur, non parum nutnmcnticorporiidferre. Carterum quia crudosprocrcathumores (vtfupra ex Gale- nom generede Mollibus fcripfimus) oporteteam condimentis acrioribusconditamef- ~_ c , vinumquevetus, & tenueluperbibere. Venetijs & Romar omni tempore habentur, E d pptimre putantur menfibus Ianuario, Februario, &Martio. Prarftant autem cum luntgrauidar tefte 3 Ariftotele. Elixantur magna ex parte, afftscjue prafteruntur, vti for- * Hift. 8 . & a pud prilcos. Nam eiixarum mentionem facit AIexandrides in Protefilao,vbi fym- pofiunt nuptiarum Iphicratis, qui Cotys regi s Th rac utri filiam ducebat, d e feribit, nulla »ifarum mentionefatfta. Quo autem modo fintelbcand te Alexis i* n ovipa docetdndučto coquo harcloquente. ‘ -- cruvriet/ 7 ro'aov Epdyuy$ /ula$ rp«s .raiv JV rdi /udt> 7rMKTstyct^ , K«) c ^ un d un t) temerediffluat. BartholomceusScappus, Sepiam in iure fuo r u 5 recc ntem exoffat, & pedes feu brachia abfcindit, vt tantummodo alucus relin- H 1 CUiI1 Veficula j qua atramentum continetur, tum eam cultro per medium diuidit, Uuatq; 5o Vlyfsis Aldrouancji lauaulj; cartilagines omnes exteriores ipteriores^i in aquafrigida, aut tepida, donečal- £ befcant, deinde diflecat eandern in plurcs partes, & in olla fiaili, aut vale alterius gene- ris, coquit cum butyro,aut olco oliuarum, additisallijs minutim concifis, aqua modica, pipere, citinamo,mo, croco, & pauco vino, automphacio, & lalis modico, tanderaq; Jierbas adiungit virides contufasin mortario. Quod fi vero iufculum nigrum efte vciit, vt eiuseft atramentum ,herbas noniraponit, fed mifcet atramentum cum vini modico, aut ornphacij, coquitq; iterum, ad ebullirionem vfqs: tum inferre iubet fupra infparfis aromatisdulcibus, Nonnunquam brachiafeu cirroseum it a ccftfta Sepia infčrt, lauatos & in plurimas partes diuifos, & fic cum ea co&os, Iniarciunturt]; aIiquando Sepia? hog pačto, vt idem feribit, Exempto ofle, & brachijs abfciffis, Iauantur, & implentur cafeo, ouis , pane minutim trito, aut contufo , vuis pafsis, herbis tuliš, pipere,cinamomo, croco, commiftis primum omnibus, rempore ieiunij loco cafei fumi poftunt amygdal£ co~ tufe,&locoouorumauium,ouaalteriuspiiciseruda . Impleta?coquuntur iniartagitie cum aquo? pauxillo, & olei, ita vt vix tečbj appareant. bulliunt deinde paulatim , doneč quibusinfarcita?funt, tumeant, iterumq; parumornphacij additur, &aqua tinčla cum croco, pipere, cinamomo,&faIerecoquuntur per duashoras,aut pauiominus. Platina p Sepias elixas fubinde ab aheno extradas, & cum pipere, ac lafere conditas infert. Sunt qui pipere condiunt, cinamomo , coriandro, viridi mentha velarida: item qui vi teli o oui, aceto vel agrefta,olei modico,vbi ebullierinr, obligant. Sepijs cum nucibus, & allio paratis vefeuntur quidam,inquitMathiolus, vt in Venerem falatioresprortfrhpant,Qju- busautem condimentis Sepiae fapidiores euadant, aocet * Apitiusinquiens:In Sepia tar- „ * £ikp,c-4- ^y condienda piper, Ligufticum , apij femen, careum, mel, iiquamen, vini condimenta ,, eočriua calefacies, & Sepiam inde apertam perfundes, atq; ita furcies, cočtam cerebellis elixiscneruatis cum pipere tri tis, quibuscomm'fceasoua cruda, quod fatis eft, piper in- „ tegrum, efitia minuta &ficca,fues , & in buliiemerri oMam mittes, itavt coireimpen/a „ poftint. Alia Sepias condiendi ratio , & materin. Sepias e!ixas aheno in frigidam mi- fceas cum pipere, lafere, liquamine, nucleis, & ouis,vt videbitur,condies. AlitenSepias, „ piper, Ligufticum, cuminum,coriandrum viride, mentam aridam, oui vitellutn, mel, li- „ quamen, vinurmacetum, & olei modieum, hullire ftnito:& vbi bullierinr, amyloobiiga- bis.Sepiasveteresaliquipra?macerantprimumiixiuioexcin ribus, & partecalcisfadto deindeaqua dulci: deniq;purgatas concifascp inteftinorum inftarcondiuntcoquntqj, vt q A Ijb, auditZoographus. Sepia? cočla?* tefte ^ Diofcoride, atramentum dum eftur, egre con- jo. coquitur: aluumq; mollit. Diphilus apud c Athena?um ait Sepiam elixam teneram erfi- *iaa.8. ci,origratam,conco«ftufacilem,&aluumleuiterfubducere: tuccum qui ex ea gignitur fanguinemextenuare, excretionemq; per ha?morrhoidasmouere. Ouaquoqi inliccum eieiia a quibufdam edi cočta in fartagine feribit Rondeletius. VSVS IN MEDICINA. * Llb. 8.* eomp med. fec.lout. V M V N T V R varia ad varios morbos ex hac remedia . Vtimur autem vel tota Sepia, vel aliqua eius parte, vt ouis,atrameto, refta,quam oVp«* 01 ' vocant Diofcorides& Athenatus. a Galcnus Sepias ftomachicis prodclfe ait. Kiranides,Sepia,inquit,elixa in cibo vctica?,rembus & dyfuria? medc- tur : Vrinam quoq; ciereait Plinius & lentorein renurn difijcere. Acerum in quo Sepiafuffocataeftcum olco miftum,ei, qui marini Hippocampi venenum haufit, H propinat Aerius.Ad dentium dolorem: inquit Galenus in Euporifticis, ouorurn putami- /d morbos na,Sepiam & oleft mifceto,& coquito,doneč tertia pars relinquatur, & tepidutn ore con- Ii rrmlierura. ^ Lih. z. dc mor.mul. Ex Atrame to. 1 Lih. i. XdTa'roV. A d Alopc- cias. ExOuis, tineto. Aluum foluunt Sepi^,tefte PIinio,incibodatae,deco£iac[; cum oleo & falc &fa- rina . Ad venerem proritandam quidam cifdemcum nucibus & allio paratis vtuntur. Hippocrates Sepijs ad morbos muliebres frequentiftime vritur, vtin b curatione vteri auerfi ad coxam. Ad vefperam,inquit,mazam coenet. Si vero panem voluerit, & Bolbi- dia parui Polyporum generis,& Sepiolaš paruas in vino,ac olcocoquito,& edenda dato. Et eodetn libro eadem bolhidia & Polypodia, aut Sepiolas fimiliter preparata, ad men- fes ciendosfumiiubet. Vtiturquoq; idemHippoc.PoIypis aut Sepiolis toftis fuperpru- na ad puerperij purgamenta a partu purganda. Cornelius Celfus atramentum Sepia? al¬ uum emollire feribit. Idem Diofcorides. Soranus apud c GalenG ad alopecias atramen- tum hoc illin.it fcarificato prius loco. OuaSepi« vrinam mouent tefte Plinio, renumque pituitas De Mollibus Lib. I. 61 & pituita$extrahtmt,& rencs purgant. In cibo fumpta vrini toliunt,inquit»Marcellus.Idem ad tinčiuras&maculasc p r m ;frp itn- indema hocfacit.Oculos,inquit,veloua Sepi? in aqua foluc,& cum me e pe , ^ poCt d Lib. i. de culas perfrica,cito abolebuntur.Potionem hanc ad , men , feS rr d .S^^ nnre n^fcemes vna nat - muL J Cantharides quinq; auulfis pedibus,alis &capite: demdembu s a • partem lib Je mark. cum radice,menfuram quanta eft Conch? tefta ter ’ to: ^ : ^ C ■ ■ :; tan t U ndem, & Se- mU ' ficcam tritam,Conchae teftam(hanc menfuram)addito: & feminis ap J . fl ! pice ouaquindecim:&in vino dulci dilutabibenda ato. - iibris ad CO xa V t C ri calidadefideat,& aqua mulfam aquofam bibat. Idem ru? us J .^ u j s cru . auerfi curationem docet: At in menfibus(tcmpore quo mefcs fluore deb ““ 0 perit fatis eft:fin minus Catharides quatuor bibat,pedibus & a is P . c a j^i in * ^b. 1 ‘ de niaegrananigraquinq;,&Sepi?oua,&apij femencum vmomotic • fiprgautduo- mo ^ rnul ‘ eodem morbo: Mane Sambuci baccas fex dato in vmomeraco,& - ep 9 autmenfes • 1 decim.Et f iterum: Ciim muliaiautpartaspur^ma.»nMifiKrmi^g VK . -»»'« ■ non prodierint,autetiam vterus durusfuent&c. in potu exmoc t nr>n vftaoluri- Extefta, B rina,autSepia;ouis, autcaftorioadmiftis&c. ExSepi? teftatum v a, n jjA P f im i tnx fiunt medicinae.Hcec fungofa efhnec vt oftreorum fihcea,abfter 6 e , J.’ f liter vt oftreorum teftce vi polletifed partium eft tenuiorum,vt ait Galen . g . cedaneisGaleno adfcriptis, pro Sepiat tefta pumicemfubftitui ex § e _ f , B y e S^ c *| ls Vcterinanuifutfitumconftituit contraUn^uoiemjnorbi ^ inhxferint,faibit.Aegineta vero nbvftaabftergere vitla cutis.eftic Diofcorides fi vrantur, plufque abftcrforice facultatis vftione acquirere mihi videntur. Dioicor Ad ciuis vl •Oftracum Sepise vftu,donec parsinterior & fungofa,abexteriore cru a a ce » q»> tuu, ‘Z-.} 2.,C. t® i L.dc com - ^ j° d - vitiligines) furfures & ephelides (vitia cutis in facie aliqui vertunt) exterere prodiciit.Galenusad vitiligines,ephelim,Ientes,pforas,vfto eo nos vti affirmat, quod ab~ tergeat,exficcet,& tenuium fit partium. Ad lentigines & fcabiem idem pracfcribit Aetius. Ad Scabi*. - Galenusquoqj ad fcabiem commendat. Q i Serenus,inquit: Liuida.fi muculetftciem lentigo decorxm, C Nec frodejje vdent n At ur a dom benigna, Erucam xtq\ acidum laticem (imul illtne malti SepioU c i »ere s ex offibus omnUfitmnt . Gabriel Humelbergius Rauenfpurgenfis qui hofce verfus commentatus eft,lcribit dupli- cemelfehuiusoffisfubftantia,jvnamquideminceriorempumicofam& teneram,quaauri fabri vtutur:altera exteriorem duriorem,filiceam,cruftaceamq;,in qua cum afpcritate ali- qua eft lajuitas:atq; huius cinere lentigines & alias corporis aefbedationes exterere. Me- detur,inquit 1 Plin.&lentigini cajterifcp vitijs,exoflibus Sepiaru cinis. Idem & carnes ex- crefcetes tolIit, 5 c humida vlcera. Ad alphos couenit crocodilea,& toftx Sepig tefte. Paul. Aegmeta. V ftce fmegmatis quibufdam apud Aetium ad elephantiafim mifcentur. k Galen. — —- ^opia? partemoffeaadmifcet emplaftriscandidis,qu* vlceribus dyfepulotisconueniunt. po-mcd. x,cl- _V ege ti us Veterinarius ait:Si animal fecerit vuInus,ofla Sepiarum & teftas etiam oftrearu rdy»w. D m pultierem rediges,& cerei quoq; vafis fuliginem pariter mifcebis; qua? bene tufa fi fre- ‘ Li.ix.6z. quenter aiperferis,fiecatum vulnus celerius ducet cicatricem. Galen. fane vlcera deficca- reait.br pilos attenuare,ficut pumicem Kiranides.Apud Aetiu & Galenum medicamen- tis pilos attenuantibus adnumerantur,vel citra vftionemmam alias oftreorum teftas vri iu benr. Ad ftrumas mirifice prodeffeSepice oflacum axungia veterecontufa & illitafcribut a <1 fttumas Plin. & Marcellus Empiricus. Mifcent & hodie medici quidam compofitis illis medica- *^ e ntis ex diuerfis rebus valde ficcantibus vftis, quce aduerfus bronchocelas propinantur tefteZoographo.Adoculorum varia vitia ab omnibus fere medicis commendatur. Nam Ad oculo- fale foffili trita vnguesoculoru abfumit &eliquat,vri Paulus Aegineta,& Aetius tra- mrB Vari * unt. Diofcor. eifdem immifcet falem animoniacum loco foffilis ad eadem oculorurn vi- vina< ^•Archigcnes apud Galenu ad aIbugines,Sa?piae teftam tritam cum melle fubigit & vrit, poftca pharmaco, & hoc fublinit. Galen. in euporifticis ad eafdem & oculoru j yrj era ° s Sepiscrematum diftoluit cum melle,&inungit.Mifcentquoq; idoculorumcol tefte c ‘ catr * ces extergedas;ad quas etiam per fecombuftum valet, cum melle contritu e p-Sandro Tralliano.Pliniuscicatrices oculorurn cu melle fanare pterygia cum fale ceadiTUafipguik j rac h m i s author eft: Aetius os illud crudum oculorurn cicatrices exter gere,a^tqy eo rum v ] cera exficcare affirmat.Galenus non plane crudum,nectamen vftum, o toitumeffe cupit: Kot) 7rpiv xctudlwttf c A' fiatov it >(5tj Aaovf$/jov ( to' riis trnirtcts F o g’p a»oy) <5 '% Vljfsis Aldrouandi sV/sajcoi) o JVm*? ti t&fftrpuv'#, y^%npctlv*t t«' i'Ax#.VbianimaduertenduminquitZoo- g graphus,quod Aetiusdixit,oculorum vlcera hocreracdio ficcari,Galcnum (nifi mutilata lit ledio)ad vlcera fimpliciter retuhfte.Oculorum tumorem ruboremq; Sepi^ conex cutn Jačlemulierisillitusfedat,&per fefcabritiasemendat. Inuemmtitaq; genasidageces,& raedicanienturn auferunt poft pauium,rofaceoq; inungunr, & pane impofito mitigant no čte.Eodem conicc & ny iniperfionem.Quapropter b Pii- Ad fcriben .niusfcribitin Sepijsmirameflenaturam: necramenexeis fieri atramentum adpingen- ^ U1 ?* gendum, autfcriberidum .adqu* verba notat Dalechampius fcptentrionalcs populos C&cov OdVrTces o’£«j (^s cz7rdxpvQov Kat/ /uct 7 rncpdv tov 7rpo»yuitQv, Quos fic expofuiteodem verfuum metro Gregorius Iierfmanuus Annabergcnfis t Sed tu caue viuam in m anus vt Jumpferis, Sluin fotius alius te prior , probaucrit In or e ac umen dentium recondito Peltcm% morfus tabtdam venefci. DE SEPIOLA RON DELETE. Cap. V. ISCICVLVM hunc inter Mollium genera referendum merito nobis feparatim defcripfit* Rondeletius his verbis. Sepiae,inquit,nakeci brni- * De pifc. lisefbpollicis crafli magnitudinenonfuperanodopediculiscoftat; duas Uh. 17 . cap. probofcides habet, necfepiuin in dorfo,necgladiolumhabet:vtriq; late- 1Q - ripinnulavelutialaparuaaffixaeft, rotunda, nec figura, nec btu pinnis Sepiarum,& Loliginum fimilisi neq; enim angufta longacp totam aluum ambit,vt in Sepijs,neq; lata,& in anguftum angulum terminatur, vt in Loliginibus, fed rotunda, parua, vtrinquevelutiadnatamodicamaluipartemoccupant, neq; ad extre- *numvfq;corporisprotenfa.Coloreeft vario; paruulis enimpunčtis in dorlo notatur. Dre,oculis,fiftula,partibus intcrnis a Sepijs non differt.Carne molliore,& delicatiore eft ^Uam Polypus vel Sepia. Vc ; re maxima copia capitur cum reliquis pifcibus, & ob parui- ^emnegligiturjcum tamen, vtdixi,fuauiffimuslit. Huius pifciculi nullam quod iciam, Nominis S^fltionem fecerunt AriftoteIe$,Athenaeus, Oppianus, Aelianus, Plinius, ob id cum no- om,n ' ratio. men Sepiola Rondeletij. 54 Vljfsis Aldrouandi jmcndcfit, Sepiolanon abfurde vocabitur, nonquodex gcnere Sepiarum fit,fed quod g corporis forma Sepia? fimilior ih pifciculus,quam Loliginibus vel Polypis. Quod enim Sepia non fit, oftendit pennarum magna diffcrentiadtem quod Sepio careat.Altcrius cfle gencris a Loliginibus arguit corporis lbrma,qua? in hoc lataeft, in illis longa; tum quod gladiolo deftitutus fit. Cum Po!ypis vero numcrari non poteft, cum PoIypi omnes pro- bofcidibuscareant, vranicaexAnftoteledocuimus,hicveroduashabeat,eafq; longas. Daec Rondeletius,ex quo huius pkciculi partcm pronam & lupinam depinximu$. DE LOLIG 1 NE MAIORI, ET MI- NORI. Cap. VI. ORDINIS RATIO, M OVIVOCA. V'M non admodu inter fe maior & minor Loligo differant,muka- j* que a fcnptoribus tradantur, cjua? vtrique conueniant,neceflarium J mihi vifum eft, vrriufq; hiftoriamhoc vnico capite comple&i.Ttu- prceterhunc pifcem etiameft 7 n'^fAct vrXanwijTcbch? ,vt expo- nunt Hefychius & Varrinus. Ad qua? verba,panificij, inquit Zoo- graphus,aut placetc genus forte fuitinftar Tcuthidis in cirros quof dam diuiium. Nam Alexis (ena n te Athenaro) in Eretricocoquum exponentem facit,quonam pačto ex Loligine placenta?, fiuelibi,fi- ue farciminis genu s fiere t, fcilice r abfci ftis pinnis,infarra pingueaine, &alperfis reccntio« 4 ribus & delicatiotibus aromatis, Arq; id farcimen (quoddam panificij genus in- telligit Zoographus) ab latroclein artoj. oeicoTcuthidtm vocari Pamphilus refert.Teu- tbis Arcadia? ciuitas Stephano & Paufamae. In Lexico communi Grčečo feribitur dTe no- Loliusre* men ducisin Aulide,qui Palladem vulnerafleferrur. Lolius (itaGaza? Loligo maior vo- jhor. car ur) nomen maximi rethoris vel oratoris, ad qucm epiftolam feribit Horatius.Homeri poefun cxemplar vera; virtutis continere; & in Iliade quantum detrimenti animorum no ftrorum perturbationes adfcrant, in OdyIfaaautem quod virtus valeatad benebeateq; Q viutndum. S Y N O N Y M A. Y N O N Y M A vt diftinčle tračlentur(confufa enim a plurimis autho- ribus confcripra funt)Loligincm inmaiorem minoremejue diuidemus , Maior itaq; Til-Soj aGrceds noininatur, vt Ariftotclc & Nicandro.Ga- za Lolifi fičioLatino nominetranftulit,vc aLoliginediftingueret,quam Tiud/ePa vocant.Legiturin vulgatis Ariftotejis codicibusplcerunq; Tw- Bo\ barytonum,nonoxytonum, vtaduertit Zoographus; vnde& geni- tiuus pluralis TivBZiv vltimam fyilabam circumfledit, cum ramen a alibi paroxynum re- perias tu l&av, arcdofingularipenanflexo Ttv 3 o?, iicutapud AthenammjNicandrum & b _ eius Scholiaftem quoq; icribitur, Qpadecaufla TulSos accetuin prima circutnflcxo fem Llb.x j.de perfcriplcrim.Loligo magna ca eft,inquit h Rondclerius,quam Calamar noftri vocanna pif.ipib.c. 4. t j iecae Rjjptorice fimilitudine: line quod in eareperiantur, qua? ad feribendum neceflaria funt,videlicetatramerum & gladiolus,qui altera parte cultrum,altera calamum fiue pen- H nam refert.minime vero o(ficuladuo,vrquidam imprudenter contraauTo4iar feripferut, quorum alter cultri,altcr calami loco fit . Robertus Conftantinus in fupplimento lingua* Jat. Monfpelii calamar vocari alferit. ProuincialesTothonacorrupto vocabulo pro Teu- cr Dc Ac[uinquit c Ronddetius,GJaugio, corrupta voce, opinor, ex gladiolo, quanquam Monl pe- Placent* genus, DeMollibus. Liber I. A Monfpelicnfes noftri Calamar &GIaugio farpeconfundant. f Robertus Conftantinus ij n r uP pi^ Monfpeiienfibus Glangiofcorrupte forte pro GIaugio)dici fcribit.irem R ubeile & Cou- i m Teau,quodgladiumfiuecultrumlonat. Hilpanis Calamar pefcado. Sepias& Loligines, tcftibus Ebero & Peucero, Germani vna voce vocat BalcKfifch, ab humore atramento fi- mili, quemhabentloco fanguinis. Eumenim humorem Germani lialckappellant. Et Anglis Balk nigrum fignificat. Sed Adamus Leonicerus Sepiam priuatim BalcKfifch ap- peilari fcribit.Quod fi generale nomen hoc ad Molliafaciamus, fpecies fub eo contenras differenrijsadiečlis, Germanis noftris, inquit Zoographus ita intcrprctabimur; Loligo maior,ein groflcr langer Balaefifch. Loligo minor,ein Klciner Langer BalcKfifch’. Scpia ein breiter BalcKfifch. Poiypus ein BalcKfifch mitein Kleinen leib, vnd lange fuflen, da- rufFer auch gaan Kan.Casterum Loligine fimpliciter Germanis Inrefifch dici,tradit S No */» NomS- menclator, quod pjfcem atramentariu denotat,vteiuslingug periti medocuerunt.Belgis c ^ for * SeeKatte, id eftfelis marina,vocari ide teftatur. Putat Zoographus Loligine quoq; rede a Germanis appellari poffe ein RaanKuttel. Nam Raan gracile & oblongum lllis fignifi¬ cat,Kuttel vel Kuttle Anglis Sepiam, qucvox apud Germanosomni Mollium generi ac- B commodari poteft.Loliginem vero Sleueab Anglis nominari Ioan.Fauconerus Zoogra- phumdocuit. Olligaga Illyfijs dicitur. A Gaza & alijs recentioribusgeminataliquida Lolligo fcribitur. Dodioribus plerifcj; fimplici,veteru codicum imitatione.Sicenim fcri- ptumreperioin Plinij,Ouidij,& Horatij anriquiflimiscodicibus.Loligo, inquit h Varro, k Lib. i. de didaeftquafi Voligo,quod fubuoler, litcracommutataprima. Ogapropter prima fylla- toplot. bacontra naturam apud Pderas prod ucitur,fi vera e ft lisec nominis etymologia. Male^ t y mum * quidam ex recentioribus T tvdjfa Sepiam interpretantur,& gladiolS apud 1 Plutarchum i agente de Eretrientibus habentibus dt TsvS/J^at napSietvnon habentibus. tbegf * GE N V S. Dl F FE RENTI A. DESCRIPTIO. NT E Tcuthi &Teuthidis deferiptionem, opersepretium eftqu;rdam prsefari,quae communiter vtriq; conueniunt, qualia Plinius fub nominc Loliginis complexus eft: eo enim vtramqj fpeeiem, hoceft,Teuthum& Teurhidem comprehendit, vt ex multislocis Ariftotelis cum Plinij ver- fionecollatisoptimeprobauit 3 Rondeletius. Tefteigitur b Ariftot. ha- bent Loligines, vtSepi?,pedes fupradentes,fenos,exiguos,eornmq; no- uifiimosduosmaiores, reliquosautem odonorum duosinfraomniumaximos. Vtenim quadrupedibus crurapoftcriora firmiora,validioraq; funt;ita ijs quoq; makimiqui infra habentunhis enim onus fuftinetur,motufq; potiflimum agitur. Duo etiam illi nouilfimi maiores fuismedijs funt,quia illis miniftrant. PoIypus medios quar-uor habet maximos. Prieter hos pedes, vt idem c author eft, Sepiae, Loligines & Lolii peculiares binas fortiun- tur promufcides longas,acetabulo parte extima binoafperiufculas, quibus capiunt & ad ora admouent cibos, ijs etiam quoties tempeftates vrgentad faxa aliqua adhaerentes fefe velutianchorisiadis ftabiliunt.Vfum autem harumpromufcidum d alibi clarius ficexpo fuit.Cumitaq; Sepise&Loligines pedes habeantbreuesatq; inutiles,ne*ftumaris tem peftateue exturbentur faxis,vt quae de longinquoadmoueat, ideo promufcides binas Ion gas habent,quibus veluti anchorisinnitantur,feq; ftabiliant modo nauigij,tempeftate vr gente: venentur etiam procul,oriq; e longinquoadmoueant. Polypipromufcide carenr, quoniam pedes ad vfum eundem commodos habent.Diffcrunt autem hse promufcides a pedibus,quod duplo maiores fint,rotudiores,nec vr pedes in acurum definentes,& in ex- * rer na tantum parte acetabulahabentes. Hafce promufcides Loliginumligulas appellaf- videtur c Apuleius. Meminitearundem promufčidum f Aelianus, & non fruftra ana- conditasfuifte teftatur his verbis. Porro Sepias & Loligines brnas,quibus pafeuntur ^j^ufcides (vtitaappellem propterfiguramcarumfimul&vfum) prsetendunt. His lierf^ anc ^ lor ^ s cum tempeftas & fludus mare agitant, petris firmiffime ad h a?r en tes, ad- tas r U a 0lVaicm concuftionem &fiuduationem tutse exiftunt. Etrurfus cum tranquilli- • C . ler u> ijsfolutisliberenatant, non inuttli hac fcicntia, qua fe contra hyemem, & h "j U aUn ‘ Unc > inftrud«. DifcrepatautemLoligoa Sepia quatenusteftcSPhilofo- pno lisec lit latior filla verolongior; a Polypo autem quatenushuiusalueusparuuseft, Lohgmismagnus, vt Sepise . Habent &Scpi3e&Loligines,etiamcapillamenta,qu^ F 3 o j-A/•)■>«? f} 1 ) >> )> 3 ) »> » 5 > >> )> D * Lib.ij.de pif. cap.+. a ‘T>cpcur.\, cap.9. D en ces . Pedes. c Hif, 4-f.i. Promufci¬ des. d Dc par. 4. cap. p. A Sepia č^d. differat Lo ligo. °._s 4 pol. r. i Hif. 4. c.i. s De anim. j.cap.+i. 66 Vlyfsis Aldrouandi Vcntcr. n 4 r .Hi.c. i. Gladiolus d^hiyyets. cVa !yyas vocat Scholiaftes Nicandri. CircaTeuthi &Teuthidisalueum maiores pin- E *Lib. 7 . n«funt, quam circaalueum PolypiautSepi«. Athenatusex h Ariftotele Loliginem ha- bereplurimaSepi« fimilia probat, eundem fcilicet"pedam numerum , & promufcides t & e pedibus inferiores quidem paruos, fuperiores maiores, promufcidem dextram craf- fiorem,corpufcuIum totum, molliufculum&oblongum, qu«omnia& maiori&minori Loligini conueniunt. Porro corpufculumfiue aa/unrb Arhen«ushfcappellat,quodxoi- hiav Ariftoteles dixit, Gaza ventrem: dc co enim fic fcribit: Sepijs & Polypis veter fimi- lis,tum figura,tum tačlu eft. At ijs quas Loligtnes appellamus,bina quidem conceptacu- la ventris fpeciem geruntfted aiterum minus ingluuiem imitatur, & radiu difcrepat, quo- niam corpusetiam totum čarne molliore conftat. Incpte Albertus Magnus, & Ifidorus Loligini fquamas tribuunt. H«cde partibus externis, & primum quidem de atramento. lr Dcpar. 4 . Habent hoc vt Polypi fupraapud mutim potius pofitum,vt ait 1 Philofophus, Sepi« vero cap.s- infra adaluum. Pr«ter atramentum, fuccum qucndam purpurafccntem continere Ron- Atramcn- fteletius author eft, quocenfetLoIiginescodlas fubpurpureas reddi. C«terum k Athe- ] c ut ?,* n«us deLoligineloquensait:s';£« A' ^ So ho v tv ? % xv fu'?&va> jeaSamp » oH7rta,dM.’ tl 7 n'ju» 3 ( ooi': habet atramentu non nigrum,vt Sepia, fed fubrubeum. Ex quibus locis conciudcre ncquco nunquid PoIypo & Loligini eiufdem coloris fit atra¬ mentum. Kam ibr«'joo3pov & d^oop videntur differre. C«terum cum feribi t m Ariftoteles Mollia vifceribus carere,fed mutim habere & atramentum,non ait nigrum fuccum omni¬ bus ineffe,vt quidam putarunr,quouiam atramenti (tov Sohov ) nomine vtatur; nam hoc nomineintelligerepotuit fuccum etiam non nigrum . Nomen igitur atramenti propric Sepiaeconuenit fucco illi nigro & excrementitio, eteteris quidcm Mollibus vt Polypo B 7iufq; de- Teutho,& Teuthidi improprie. P oftremo,vti docet n Ariftoteles, Sepi«,Loligini,& Lo- feriptio. lio partes d ur te ac folid« intus per dorfum & corpcris prona continentur; quas non eo- dem appellant nomine: fed quod infertum Sepijs eft,Sepium (Srf7nov) vocant; quod Lo- liginibus (§iv T«i.3^g Cnere iunčta perpctuaq; geftatur: minores vero quas Loligines vo- cant,non n Lih. 7. cr De par. 4. c*p. 9- . \ 68 Vljfsis Aldrouahdl cant,noneii'cittna&itn per totumaTueum,feddernedio orfamhabent. Pofbemaquoq; E pars aluei,quat retufa eft in Polypo & Sepia s in Loligine valde acuitur, in Lolio vero me- 'Hifc.c.i, dio modo fe habet, Quapropteriuredixit r alias . Pars enim Lolij qu£e exit in acutum, "Lib. 7. latior eft . 11 Athenaeus ex eodem de Loligine maiori Teu Teutho fcribit , accedere ad tres dodrantes.colore fubruflfo efle (vm'purpov): & ex dentibus inferiorem in eo minorem, fu~ periorcm vero maiorem, vtrumq; nigrum,accipitris roftro figuranon abfimilein, difciflo alueo ventriculumfuillo.fimilem videri. Qutefereomnianon modo Teuthidi/ed etiain Sepia: funt communia^oftrum autem in Lolio no prorfus nigrum eft, fed ad nigredinem 1 Lib. it dc tendit.Lolium igitur fic defcripfit * Bellonius: Ipfa quidem Loligine maior eft, vt cubito- pifc. rum interdumquinq;effefoIeat,inquit Ariftoteles. Exteriorcquoquecorporisnotaali- quantulum a Loligine difcernitur. Pars enim Lolij quat cxit in acutum,in Loligine latior eft.Quinetiam pinnulas totum Loliutn ambiunt (pičiura Rondeletij hoc non oftendit, vt notat Zoographus )iunv t m TtvSctiv. Zoographushicle- redus." gendum cenfet. E’V< d'«' tj yi'tos aAtyov t oiv TtvSav. vel EV' yi'vos d\iyov &c. Loli- ginis mifioris defcriptionem hanc nobis feriptam rcliquit Bellonius: Odo cirros vt Sepia habet,muko quam Polypus breuiores,Sepia tamen Iongiores. Atramentum nigrum con tinet Sepia! modo. Granderp quoq; habet aluum &fiftulamvt Sepia ; gladium etiamin tergore, alteri tantum huius parti inhatrentem. Duo crura fiue duas probofeides longas exerit in cirrorum congerie,terctes,multis in extremo torulis,feu acctabulis cocauas,qui- buscundaqua? venatur,capit &oriadmouet:&adfaxa quibufdam veluti iadis anchoris ^ confirmat.His etiam vtitur,quoties de more palpar, & pifeiculos retinet: quibus maiores quoq; nonnunquam euincit.Roftrum porro illi eft pfittaco fimillimum. Rondeletius pe¬ ci iculorum numero,promufcidibus,ocuIis,capite,corporisforma,gladioli fubftatia, atra- mcto,deniq; partibus omnibus tum externis, tum internisperfimilem effe-Loligini maio¬ ri fcribit,excepta pinna,& gladiolo,& parte extrema: pinnam enim latam effeinferiori Io co magis,quam in Lolio,gladiolu quoq5 & partem extremam acutiores. Loliginis maio- ris Saluiani, & minoris Rondeletij.item eius cuius piduram Venetij$ accepimus, rubris vnditp maculis confperfain,icones rribus hifce tabulis delineatas damus. t LOCVS % DeMollibus. Lib. I. 6 p Loiigo maior alia noftras rubris vndiq; maculis confperfa. 1 70 } LoJigo eadem vel ul tem limiliima curn prsecedcnti. /lv V V V v \u' Ivb^v - r fe ' v> >V 43 ^ V {v'^ *r^ & omnes pifciculorum genus fuis longis pra?tcnturis fuperare & arripere affit' 4 mat,diligenterq;,quicquidinftomachumdimiferintatterereroftro, quod xo* buftiffimum habent, indeque cunda > qua: in cius ftomacho percipiuntur, pulmenti fr ciem habere. C A P I E N D I. R A T I O. * a Lik }. de pife. * Lib. 4. de APIVNTVR plurimismodis,vtnobis dcclarauit a Oppianus. Polt* quam enim aftutiffimas dixiflet,fubdit hos verfus: guarnuis fini tales vigili capiuntur ab trte Pifcantis.ponto quoties voluuntur in alte , Cunentes rapiunt, ptlagt non agmina cunflis Sunt mftrufla dohs,capisfalluntur (jr batno , Sjgf madida degunt ter ra, qua fiuftus inundat > Hf plus mente vigent, ijlorum corpore paruos Imbelles tenues potim cum C ar ide parna Teuthide (cum ) Cancro capies longifq\ fiagellis . JSt b alibi hamo etiam venari docuit his verfibus: DeMollibus. LlberL 7 J A Pije at or vir gam contortofune globat am Fraparatjnnumeros infgens defuper hamos Fife tb us exitiurn forti mucrone propinquts a , Jn qutbtts infigitfallacem Ittlidis efcam , Et refupinatosfub Ijmphis oceulit hamos. Furtiuam medij s fraudemfufpendit in vndh , Cum videat fxam Loltgo rumpit in efcam , Dumq y premit fufumfe c ireum fla volutans Cufptde confoJfus,quofe conuellere fruslra 1 Nttitur,&Ittclans contra fua ter ga reuoluit, natatio, volatvs. h C ; L.' N O N natanttantumfuispinnulisquibusalucusearum circundatur, vtait a Anfto- teles:fed ijfdcm etiara volant,vt habet b Plinius inquiens,Loligo etiam volitat,ex- ‘ 9» traaquam fe efFerens . Quod & Oppianus teftatur, canens, - E tfindunt aera magnum Loltgo Miluufq ; rapax,(jr mitis Hirundo« ;Etrurfus ibidem . 'Lib.t.te Loltgo MiluusJ rapax & niitis Hirundo pifc. Cum timeant magnum venientem e marmore pifetM Ex mareprojiliuntjcindentes aera bran chis , Non V oluerum fpecies y non eft Loltgo nat ant um . lurmatimfertur potit o,gesti tj velare, Jnferius muhofe tollit mttis Hirundo , Atradunt fummam milui lati &qnoris vndam : Ho s nanti (imiles dices fimtlesn, volanti. _ . . .. Idem Plinius ex Trebio Nigro tradit Loligines interdum volare tgntamukitudme,vt ^ nauigia quoquedemergant, Et d Albertus Magnus.Loliginem fcribit' quinque cubms e - \ -* 4 - fe Ion ga m in Sexo flumine Mauritania:, & iuxta Occanum vohtare fagitt« modo: tan- taq; multitudinejVt naucs fubraergant. Ncque id omninocfle ineredibile putat Koncle- letinsicum plurimce mutuo complexce natent: ideoque mukafimul capiantur. Caeterum volatum longo tempore exercere non poffunt, quod notauit etiam Albertus, 8 c Indorus. Loligo inquit ille,alis(pinnis)fuis in aerem fe attolitrfed quia flatus vetorum fuftinci e non poteh,paulo poft vbi ventis concutitur,ad aquas redire cogitur,& in profundu relabuur* M T A S, S E X V S. a TH AENEV S ex b AriftoteleTeuthi acSepiac vitambreuem efleai- ferit: verba Philofophihatciuntrviuendifpacium tamSepia?quamLoli- h Lib.f.Hk gini breuemam exceptis paucis bimatum.non complet. c Plinius quoque or.cap. i f. deSepia&Loliginelocutus, ait: N'equehisbimatulongior vita. Loligo c Lib.p.c .5. mas & f^mina hoc inter fe differunt etiam pratter illud commune diferi- mequo omnia Mollia in genere diftingui diximus,quod vt fcripfit d Ari- J *\°teles,foemina inteftina duo continet veluti maramas, quce fi aluo infpeda difleces, fa- c ilč videris:quib.us mas omnino caret. Loligo mas,inquit e Rondeletius,a f^mina differt. 'De pifcik ^ u °dintus meatus duos habeat quibus mas caret,ficuti in Sepijs euenit. Quamobrem er- 17 .cap. 4. Loliginem feminam efle putant, Lolium vero a Gazanominatum marem, cum Loko differentia maris 5 c femina modo didla reperiatur • G COITVS, 7 carre&us. 'tfiif.G. c. j. h /Af.c.i8. 1 Lib.p.c.^i * De gene,5. cap 8 . ‘/A/j.e.iS, V' M * Ariftoeeles generaliter complicationem Mollium docuiftet, qua vtuntur in coitu,haec fubinde infcrt: Sepiar vero & Loligines ttovm a,/** avu7ri7rAiy/U'stcij ra' t» d AA>/Asu?, ?i omr iveurriatc idefl > Natantinuicera complicat^e ex aduer- fo,ita vt os ori,cirri cirris refpondeant e regione.natantesinrerim in con trarium. Nafum etiam dittum ( ro\ pvKTtpct) alter in alterius nafum in- ferit. Quo Ioco Rondeletius pro no v ar Iegit o^«mj vat, vel d^idovraf. Quod quidem clarius dicitur,inquit Zoographus,fi quisdiligentius Ariftotelis verba fcorfim confideret. Si ve¬ ro apud ipium Atiflotelem argumenium,hoceft,eaqua?pra?cedunt&fequutur,refpiciasi nihil inutare opus efbtra&at enim ex profcfTo de animalium coitu: & cum Polypos terrae niti dixiftet in coitu , Očtiv noAv%ot>? orar tlu) My>pdrtw KvpaiAlu} spdcrn 7rpos rrlaJ ybad &c. Sepias & Loligines natarefimul,&coirefubiungit:natandoautemvtrunq; fe-$ xum in contrarium ferri, vtpote corporibus e regibne, & cx aduerfo applicatis, * Athen. qnoq; b Ariftotelis verba recitans rtovert Iegit. c Plinius,Sepia? & Loligines,inquitcoeunt JP lmguisjcomponentes interfe brachia,& in contrarium nantes. ore & pariunuSed Polypi in terram verfo capite coeunt:reliqua Mollium tergis, vt canes. Qui locus,inquit Zoogra¬ phus,cum ex Ariftotele iit conuerius, linguis ramen Mollium vila coireis nem dixit: fed neq; tergis vt canes. In verbis Ariftotelis a pa avpati7rMypivetj ra v sdpeem nyd r ds ar A«*- lcuntunac LoIiginesquidempinnarumlongiffimo, &fublimi tračiu gregatimmore auium effern. Sane maior his quoq; aftutia,quam Sepijs, ac contra plura pericula fe mu- s • • n . x P otel itas.Nam &atramento(quod vtin Sepijs,poftquamemifTum efbrurfus accre hnft 1 a V v nU ^ m co P* a e ‘ us tc ^ c d Ariftot.)& volatu fe liberant, ab imminente * H'&9* j a lovc P c ^cuIo:quamuis in aftutia pares effe Sepijs his verfibusinnuat e Oppianus “M 7 * epiarumcalhditateantcalocutus,quafu«iunt pifceshorrcndosinfufcatapriusaqua. 'Jf e -- --.g- Leligoatque a/if qui fnduntaera pifces Tales inucniunt artes : non ejl hquor ate? lllis .pmpttreos potius de corpore fundunt IJf..-_ S* i P*f- , - r ' " J, " .. Humar es: fedfrande pares a [tufa putantur . , <* •:<. Kam ha? ciim lt- natura deLoliginibus magis follicita effe debuit, qua'1 £ onuntur ,quos tantum torales fint, minorum pifcium ac minus celerum natatu imu ), P •-- [ aqu$ infufcatione decipcre futficiebat: I .olig' ac maxime velocium periculis obij mufcidibusquoq;,quoties temnrft 3 ines vero cum in alto degant,maiorum pifciu ciimtur, vnde eis etiam volatum natura conceffit. Pro- ► n H' 1 viaUquaadha?retcs(nonalitcrquam n0 quoues tempeftates vr S ent ’ ad V Ariftotelcs. Vnde s/Eiianus. Loli- HiSl.*’- Sepia?)fevelutianchorisiattisftabiliut,vtauthore f >uibusadfaxa,cumeftinma cap a. giL&S e pi*duabu S iu„aan q ua pro mu(^-|^^^ inc Uonibusrefi £»•* 2 1.C. 10 In C a fina* DENOMINATA. OLLIA omniacommuni vocabulo rtv 3 oi$n nominantur, hoceftLo- ligini fimiliaapud Athen£um.T 4 v 3 < 5 uf 0 xatT«axo 7 roj,Suidas.Dicitur etiam TivSoj aut nvb)s voce diminutiua rtoSifm , quod frequens elt apud Athena?um. Doryon hepfetis nvSifict & ermif aanumerat.Et Gra?cos imitati Latini Loligunculas,& Sepiolas dixere * Plautus, Emiito S epi c Us , Lopades , Loligunculas . 5 Y M B O L I C A; E Sepijs , & Loliginibus Matro Gra?cus poeta dicebat qubd fola? inter pifces,quid album,quidue atrum.fit,nofcerent,vt ait Rhodigtnus. fortč, inquit Zoographus,quia caro eorum alba efharramentum vero in fe co- tinet. Sed Athensus ex Matrone de Sepia tantum hoc refert:poteft tame 6 de Loligine alijstjj Mollibus atramentum cifundentibus intclligi . ^P c miftocles,vt in ipfius virarefert Plutarchus,Erethri$ociuicuida exprobrans ignauia Zzpg ; ^ > a V ^ 7 ry>) E S A- Tempefts- tis (ign». * L.i&.cap. rit. na- tAT.lt. ( Phjftc. q. cap. 113 . T euthido cgcrc. * L.de allm. *Ldc fimp. } • 76' Vlyfsis Aldrouandi P R I S A G 1 A. E V B E R N A TO R E S» inquit Cicero, cum exultantes Loligincs, aut Delphinos fe in porrum conijcietes viderint,tempeftatem fignificari pu- tanti 4 Plinio vero Loligo volitans, Conchat adharrefcentes, Echini aifi- gentes fefe,aut arenafaburrantes, rempeftatis figna funt. Quaeftioque eft apud b Plutarchum: Quid eft quod Loligo conipečta magnat tempeftatis prtenuncia efRAn quia inquit, Mollium genus omne natura frigoris im- patiens eflftCaro enim eorum nuda & glabra eft: non tefta,non pelle, nori fquamis muni« tunduram vero offeamcj; partem interius gerunt. Vnde & Mollium nomen eis datum eft. ' Ouamobrem cum adeo non facile patiantur, imminentem tempeftatem ilico percipiunt ® Vnde Polypusin aridum procurrit, Sdapidibus^i-rp/L/o/c) adhanrens ventum iamiam adefTe figmficat. Loligoautem exultat,frigiditatem,&: in profundo maris commotionem fugiens. Habet enim h se c mollium omnium partem carnolam imprimis mollem,ac tene- F ram . Ealdem ferccauflasfeddidit c Pfellus,interpreteIoanne Corterio»inquiens: Loligo pifcis eft carnis fuperficie molIi,vnde rtstAdmov nominatur. Tenuiffimus enim exiftens ne- que tefta,neqj pelle,neq; fquamis te&usfinter malaciorum (Molliuml genera numeratur. Cum fitigiturnudus,omniq; deftitutusoperiinento, hyemem facile,cuiuspatetiniurijs, praftentit. quo fit,vt frigus fugiat: & commotionem maris, quai in profundo eft, declina« re ftudens,inaqu£ fuperficie natet. Cum igitur naurat pifciculum iftum mari fupernata- re vident,inftarehyemem (tempeftatem^ col!igunt,nonaliterquam Polypum petne in« hxrentetn ventos fignifkare. Indiditenim Deus virtutes quafdam animalibus adfutUr roru.m prjefentionem: vt qua: effent falutaria, fequerentur; quas autem datnnofa deuita- renr. Ha&enus Pfellus. E P I T H E T A. Epo’(ponct yiPiSAuTivSi^af vocat Oppianus,quod volent peraerem. Apud Epi- C charmum 7tot uivttj nvBiAg dicuntur .Sedhocrecentes forte fignificat,inquit Zoographus,no epitheton eft. floram'« ra' orporopara Dorice^OTa«'/,orpoc^^p^^ , - ro<,. At omemb, i&f 7rorctvdi epithetafuerint,eiufdem fignificationis.volucres, volaces. nvBlS' /aaVaAa'appellat Pherecrates,quod molli cute,& tenerafint inte&a . Lo¬ ligo uigra dicitur Horatio,quod fticcum in fe nigrum contineat- V S V S I N CIB l S. Ev3/(T«t vilem fuifle pi/ciculum fcributScholiaftcs Ariftophanis,& Suidas.Vn- de prouerbialiter AthenisTeuthideegerc dicebantur, quitantaegcftatepre- Sra merentur,vt viliffima quceq$ qu£erere cogerentur. Ariftopbanes in Comasdia cui titulus Archaties. 0'y tr ISoiflt riuBiSos jfertim ft a perito coquo apparentur. Hinc Caftor Durantes in Thefaurofanitatis : Antiquis abieflafuit Loligo , frobatur Sed nune,banepetuntfepe pr ob ant coqui. Quo authore frigida eft in primo gradu, humida in fecundo.Praefertur parua,qu6d čarne teneriorijcum ftt, facilius concoquatur,quam grandior,faciliurq; digeratur. a Paulus Ae- gineta Loliginem difficilem concodu efle fcribcns:intelligendus videtur,quatcnus omnia Molliadurte fint carnis &difticile coquuntur, vttradit^ Galenus. Nam Loligo facilius, alioqui,vt ait Dyphilus apud Athenjeum,quam Sepiaconcoquitur: ngf om tu & ori gratu vcrte- rc.Prarfertur grauida, nec capta in mari mortuo. Archeftratus qui gulre cauffa, vt fcribit ^ d Athen«us,terram mareq; peragrauit,de Tcuthide fcripdt: . Lib.J. T«o3hTaj zv' A/ffl t<2 7 TUpnč!) 7 rupa (jot Bcnpvpz zv Ay.0pa.zta, yrcty7rAvStocs o 4 W » Qua? fic vertit Dalechampius. 7‘eutbidas in Dio etud Euripumfita Tyrrh* Et in Atnbracia tinčiuris nobili p er mult us videbis . Roma? meliores iudicantur mefibus frigidis, vt Nouembri, Decembri,Iahuario.Februa- Pr?p«ratio rio,Martioq;,vari;fq;modispr£parantur,vtSepi«. Hubulus inOrthannaapud c Athe- _ n?um Loliginem in fartagine aitcoqui folitam } Ariftophanes To /uit TctylxMv T vjS$ui ^ B Etpi^avctj atČpv , ideft, Ad fartaginem Loliginurn (in qua Loligines friguntur ) ftridentem, U ' aftare. Contra in Thracum regisconuiuij defcriptione Anaxandrides nuStSa,: oVt«j, id eft Loligines aflatasnominat. EtEubuliin Augeapudcundetn Athen.hic citatur vcrfus: napzvaijpanctj -nvSh i’$jco7rToytvn, infličla vulncra Loligini Eademfone, inquit Zoographusfuerit w 3 k ccvSvMvyt'w t nominata acoquoapudSo- ladem comicum: A *« ov e&fit, ideft Vrbanum c^uiddam vifh eji mihi Loligo conditd. In quam & CharmusSyracufanus (quiin promptu habebat verftculos & paroemiasde Vnoquoq; fcrculo) hscc verba accommodabat: 2 o sictTiov yixpov 7r4pciy}%ctg vry>) vrttaag liSvc[yecTt Až7Tto7? ^Acopois dvSvMvact , Qu* fic transfert Iacobus Dalechampius. T euthides, pinnA>hatis,aphyarum natio: C*r ni s & tnteraneorumfruttuU:T eutbidas Concifts e ar um alis, adtpts Admifio paululo infperfo fate, ScitAmeniis ex olere vir idi,minut im tufo s conditti „ Rondeletius Loliginem ita paratam, libi, placent« ant farciminis genus efle putat, quod & ipfum Teuthis nominatur.Obleruatur a coquis in primis,ne,dum cirri ablcindStur, & prsparantur ad co rupta velica ,atramenrum effunditur, & tingitur oleum. Sin in iure voles, preparata; eo vt fuperius diximus, modo imponuntur tenco cacabo , aut vafifi&ilicum oleo, aut butyro, dein paulatim ffixantur, addito aqute tan- tillo, quantum ad tegendum eas fatiscft, moxfuperindunturaromata, cum ceepis mo- dice con tu lis, & priusirixis, autherbis, & oleribus, vuis crifpini, & omphacio claro. Si vero hoc modo pra?parare volueris line attramento,eximitur velica, deinde in aqua eli- xatur, recenticp frigida iterum perfundutur, ac deinceps in iure coquuntur.Loligines ma- p iores virulentg hoc modo coquantur. demptis gladio, & crinibus,feucirris lauantur, vt ab arena purgentur, qua fepius vndcquaque oblidentur, tirni plures in partes diuifa?, ponunturin ameo vale,aut fi&ili cum oleo,fraantur paulatim,addunturque aromata tan- tumqueaqua?,vtfupcremineatJiinccoquuntur diu; longaemm cočlioneeftopus.Vbi fe- rč cočla funt, atramentum cum vino Cretico,autalterius generis albo,& omphacio com- mifcentur,imponunturquc,& rurfusebullireaIiquanrulumlinuuntur,inox feruantur ad v- fum . Quod fi minus liquidum ius volueris, addendaamygdala , autoleracontufacum vuispaffis. Farciunturquoq; vtidem Scappus author cft, hoc modo . Media magnitudi- nis Loligo mundatur,& qua eximenda funt,eximuntur, cirri,feu barba cum aqua, & fale coquuntur,atramentum in velica referuatur. moxfarciturcorpus reliquum mixtura fačta excafeo Parmenli (is enim preftantilfimus apud nosiudicaturadcondiendum ) mcdulla panis tenuiter rrita,vitellis oui, herbis concilis, pipere, cinamomo, vua pafia, croco. Vbi vero dieseftieiunij,lococafei,& vitellorum oui fumunturamigdala,aut nuces iuglandcs, aut auellanae contufe cum panis fruftulo madefacto in omphacio. Farčtum ita vbi fuerit corpus, imponitur vali cum butyro, & aqua quoad fupernatet, additis eius cirris in me- G diocres partes concifis: paulatim omniacoquunturcum modico fale, & aromatibus. co- čta vbi fere fuerint,herbis minutim concilis,aut amigdalis contulis vinoq ue albo eummi- ftis,&omphacio infpiflatur ius,quod fi flauedinem haberedefideres, crociparum commif leetur, fi vero nigrum elfc cupis, atramentum eius loco croci poftulatur. VSVS JN MEDICINA, ET ALIIS. V T H O R eft Archigines apud a Galenu Loligines ftomachicis conueni rein cibo. AlTatas prodelfe torminofis Marcellus Emphyricus. Acron commentator Horarij ferihit Loliginem elFegenus pifcis, a quo atramc- tum fit:nifi potius inquolegendum fit. Nam ex Sepia atramentum fie- ri ad feribendum idoneum conftat, de Loligine id nondum comper- tum . . DE LE PORE MARINO. Cap. Vib D D A M V S huic libro hiftoriam Ieporis marini omnium qu£ mare alit, ani- malium venenolillimi. Ita nos iubent plurimorum authoritates virorum, qui hoc animal inter Mollia referendum elfe iudicarunt,etiamfi multa qud ad na¬ turam , & partes, ei defint, qu«efuperius diximus Mollibus vniuerfis inelfe. /e qjv i- B DeMallibus.:LiberL 79 f 0.VIVOCA. E P V S Latinis fimpliciter a pedum leuitatc vocatur animal quadrupes, hirfutum, & velociffitnum,quod Grabci teya>o\ quoq; fimplici nomine, aliqui S 1 utvtto cT a vocant. Sed de a?quiuocis Leporis ih Leporis terreftris hiftoriafuflus dicetur. Lyram pifcem vulgo a Gailis Gronaut(aIijs Gor- nat)dičfum aliqui Leporemmarinum effe putant,Germani quidam See- han, ideft Gallum marinum appellant,vt Rondeletius fcribit. Zoogra- phus ab alijs etiam Seehass, ideft Leporem marinum dici putat;quanquam hic Lepus ve tetum venenatus non fit,cum in cibis commendetur,vnde Albertusait:Lepus marinus du plex efbvnus vulgo Gornellus dicitur, Gallice Gornais . Phlegma & mucu pituitofum , inquit Zoographus Germani vocant Schnuder,alij Snot,vt inferiores Germanha quibus hoc phlcgmaticum animal Snottolf vocatur: quod nomcn ramen etiam alijs quibufdam pnuitofis pifcibus & mucofis attribuitur. Nam Seehass, ideft Lepus marinus Germano- rum (alius quam Gratcorum & Latinorum ) fiue ab oris figura, fiue aliam ob caufTam di- ^us,& a muco Snottolf,duorum aut triu m generum (ni fallor) reperitur,quibus cornmu- nis eft figura orbicularis. Eft & alius pifcis oblong us eodem nomine. S Y N O N Y M A. V I Lepus marinus Latinis dicitur,Gr^cis *&ycws;8c?&y o w ^eq; enim eam diftindtionem probo quam adferunt Hefychius &Va- rinus,dicentes quod A$iyus per oi> de terreftri dicatur, A^oVper o breue de marino. & fiuuiatiliicum fluuiatilem Leporem nullum nouerim. Ba,«- iSacf dvn , Jt^Aam i&f Xo'yot Epicharmus in nuptijs Hebar, vt citat Athe- ^ . natusrfedmeliusalibi &/3p*S6tis\ id eft;membrades&As‘/oi,quanquam Jl qutpifces ?&yo) dicantur,nuptijs&conuiuijsapti,iIli plane a Lepore venenato, de quo G Sgimus,diuerfi fuerint. 3 Horatius: n _ - , Necfcarus, aut pot er it percgrina tuuare lagois. v bt dubirat Acron,an lagois fit genus pifcis, quod in mari Italo non inucniatur, ant auis čarne leporis habeat. Germanice Lepus marinus venenatus circumlocutione efferri debet, ein gifftiger Mehcrhass , oder ein gifftiger Kleiner Muttelfifch. Liebre de la mer *d“P an |cum eft . Cieterum Lepus marinus fic didtus eft a colore Leporis terreftris, quem Gr^ci vocant,quod fit percn£e(ea eftoliuasnonacerba?, nec omnino nigrefcen- tis fpecies) fimilis. Et Plinius colore tantum Lepori terreftri ftmilem effefcribit.. Idcirco miramur omnes b Cardanum, cffm tria genera Leporis marini defcripfifiet, ex Ronde- „ letio hatc fubdere. Ha?cvelutreie&aneaqua?dam maris (inquit) vtLepores marinosde- fcripfi,quid enim his cum Leporibus fimile ? nec veneni quod potiffimum fignum,quod- que in cis lethaliffimum habetur,vlla mentio ferme habita.Propior forfan defcriptio alte^ rius rcicdtanei a Bellonio recitati, quamquam nec hoc forfam Lepus marinus dici poffit. Sed a colore multis rebus nominaimponuntur,&inter pifcesleuoojeucifco, glauio,ery- thrino,Meianuro;auiu puta pafTerisjmerula?, turdi nomina ad pifces eiufdem coloris funt »anslata.hoc & in alijs contingit animantibus. Quapropter nonmirabimur Plinium,qui terreftri tnarinocj; Lepori nil praiter colorem commune ineffe fcribit. Et quamuis hic co- 0l 'Leporinus in omnibus fpeciebus marini Leporis non inueniatur, futficit tamen in ali- reperiri genere, Monfpelienfes Imbriago vocant,hoc eft ebrium, quod viuus colore ^ tu bronigricante , qualiplerunqueebrij effefolent, exiftat. fed mortuus ex fufco al- 1 Ser. i. Etjmum. b Lib. 7. de yar. rcr. Cotra Car- danum. G E N V S» animal. 2r* Color« 0 fn apolo~ tetko . 80 Vljfsis Aldrouandi G E N V S, DIFFERENTIA, E DESCRIPTIO. ACTENVS fuitapaucis cognitus Lepus marinus,tum quiararuseft, tum etia quia varie a veteribus dcfcriptus. 8 /Eiianus cochlea’,tefta excra pt x aptiflimecomparat. cui fane pcrfimilis eft. Pliniusoffam irtformem, hoceftmaifam caraeam,vtexponit Rondeletius,potiusquam pifcem vo cat. Neq; enim pinnas, neq; oculos, neq; alia membra apte diftmcta in hoc videas, quemadmodum in alijs pifcibus, ob id fubftantia bue čarne non corporisfpecieLoliginiparuEaffimulauir Diofcorides.Alij caudatte Loiigini fimi- lemfecerunt: nigruminfuperficiefcholiaftesNicandricommemorat. J£l anus cxomni parre ad terreni leporis finiilitudinem praterpilos accedere tradir. Postat, id eft fordi- dus aNicandrocognominatur. Scholiaftesdicit quoniam yXwdS 'eft . Zoograj hus p m legitper iotain prima. Nam^A/^pcr iota, rhyphonid eft lordes fignihcar Va- rino. Lepus marinus, inouit Auicenna,eft animal oftracofum lutoium (HelloniuS pro Ju- toforeponitdurum : naoftraco fiue tefta hoc animal regi nullusidoneus fcripfitauthoi) ^ declinans ad rubedinem alkjuantulum, inter partes cuius funt qua?dam fimilia folijs Ju- fnem . h Apuleiusdelepore marino ait; Cum cjctera exoifis, duodecim ramen namero offa,ad fimilitudinem talorum fuillorum in ventrc connexa, & catenata gerit. dum in vi« uis cft e rubro nigricans eft, mortuus fufcus, tefte Rondeletio, qui etiam apud Latinutrt Nicandriinterpretcm(Leonicerumintelligit) ho?c fe legilTe tradir. Lepus marinus cx lacertorum generceftparua? Loiigini fimilis, informis magis offaquam pifcis. Soloco- loreLeporemreferens, Sed nullibi inuenioin Leoniceri fcholijs Leporem marinum La- certorumeffegcnus, qubd fiexgenere Lacertorum ftatuat , quomodo paruac Loiigini jfimilis effe poteft, qucecorporis figura , & fubftantia nihil commune habet cum Li pore marino? & hic exanguis eft,Lacertus autem fanguinis particeps: Leporis marini tria go nera a Rondeletio deferipta funt, cuius etiam pi&uras damus. Primuni genus maximč IerhaIeeft,cochlece nuda? admodum fimile, maxime pofteriore corporis parte. Os habet in dorfo veluti Sepia, tenue voluta? inftar, contortum, qua parte caudam fpečtar. in late- C* nbus Sepiarum modopinnas habet alueum ambientes, replicatas: niox cormci.la duo carnofa,qualia funt in cochleis, altera tantum capitis parte Zygen* caput imita.turialtera parte forameneftper quodcarnofanrqu;;ndam fubftantiam exerit, vtin pičtura vidcsi tandem proarbitrio retrahit. in harurn duarum partium medio rima eft proore . Ana- mento, & reliqnis partibusinternis Loliginem refert. Idq; in hoc genereadmirabileeft, quod cum in omnibus animantibus partes finiftra? dextris fimilesfint, in hoc valdefunt dilEmiIes,vndeoftainformis meri to dicitur .Odore eft pifeulento tetrocj;. Secundum ge¬ nus fuperioreeftmaius, partibusq; internis, atramento, fubftantiacj; pratdnfto fimile, item partibus externis dextra, & finiftra, reliquis diftimile. Nam parte priore duas laras appendices carnofas habet, in quarum medio rima eft: paulo infra cornicula duo, qualia in fuperiore deferipta funt, nifiquod acutiora&breuiora funt. In dorfo os nul!um,ncq; pofterior.parscochlea?exeterate fimilis eft. Huiuspofterioris partisvtroq; latere,veluti in Sepia funt pinn* magis expanfte & replicata?. Tertium genus fubftantia,viribus, Sc facultatibus pra?dičtis fimile eft, idcirco inter Leporis marini genera retulit Rondelerius, pronamq; &fupinam partemhuiusrepr^fentauit. Quod in partis lupinar medioconfpi- H citur, eft os; fuprapofita oripars, alueus, qualisin Sepijs, oui figura, fed in ambitu cre- natus, Ori fubie&a pars membrana eft tenuis, carnofa,magis expanfa in rotundum,cuius ora fimbriata eft, fimbriaenigra? funt. Intus cerebri nigri parum eft.gulam excipit ventri- culus, exquooriturinteftinum inftarcapreolorum vitisconuolutum. In medio ftsbftan* tiaqu$dameftfungofafuccumfufcumcontinens: fortafliseft cum atramento fuo. Toto corpore eft fplendido: cryftallum, vel pituitam concrctam, congclatamcp dixeris. Raro admodum capitur,& vix vnquam nifiin fummoieftu . tum enim a fummisferuori- bus omnia conturbantur, ea etiam quae in maris imo latent. Odore eft valde ingraro, & pilculentomaufeam mouet, Hoc tertium genus Bellonius defcripfifle videtur procom- muni Leporemarino: Fuluum, inquit, Leporis terreftris colorem imitatur. Pulmonis marini more permarediuagatur, tametfi pinnis carcat. Pellucidum habet corpus oui anferini DeMollibus. Liber I. 81 ^ anferinicraflitiemnonexcedens>quodpro libidinehuc, &illuc transfert. Gibbaeftilli forma parteexterna,qua ctiam glabcr eft: oouexam internam partem oftendit:qua eadem partencrui permultire<5i:i,atq; obIiqui appa'rent:quibus eo modo fere ftriatus cit, vtcon- ucxa fungi pars,ijfdem adftričtu corpus diffundit,diffufum vero contrahit :(de enim con- ftringendoaquam percutit,vt in ipfa natatione fungi naturam referat. Septcm habet ap- pendices »innumeris promufcidibus ftipatas ex indico in cyaneum vergtntes, quibus fu- gendo alimentum corpori fuggcrit:appedicum autem fubftantia fungofa eft. Cxterum cx aquaemergens fuam figuram amittit,& in feipfum concidit, vt pulmo marinus. quapro- > pterin vafeaquam habente hunc contemplari oportet.Natat tranquillomari:facileqi di- gitis cedit,fi comprimatur.Tota namqcorporis cius fubftantia mucofa eft,ac veluti carti- laginofa. Osadcirrorum radices inconcaua parte fitum habet. Linguam demorfus vclli- cat,vt ari radix;pauld tamen remifliu$. Pr a: ter h a: c commemorata genera tria alia noui- mus, vnum cuiuspiftura primoloco damus Lepori rcrreftri,colorc & parte anteriori pia« Leporis marini tresfpecics ex Rondeletio. M •fimil« 82 Vlyfsis Aldrouandi ieporis marini alia fpedcs« ne fimile,dico capite & auribus>pofteriorc partc informis apparet orfa, nouem aut decem appendicibus in fine praedita.hoc verum Leporem anriquorum exiftimo. Alterum genus colore,&forma corporis a praedičk* differt: coloreenim cftamethyftino raacuJisalbis va- ricgato, binis in pofteriore parte appendicibus, veluti caudis quatuor, auriculas dixeris, duaspropeos,diiasfupra caput: dorfum habet gibbofum. Tertium eft cinereo magisco- lore,non tamen vnicolor,fed albo & amethyftino variegatum,gibbo purpurafcentc;qua- tuor appendicibus parte anteriori.eius icop da tur etiam parte inferna,qu£ magis eft cine- rea. Aliud adhuc genus Leporis marini a praedičlis diuerfum, Plinius & Aelianus defcri- but, idq; in Oceano Indico degere, & omninb LeporČ terreftrem piliš exceptis quos ere« /J, 1 6 . cap. dos habet,jemulari affirmat.fed lubet c Aeliani verba adfcribere. Magni maris Lepus,in- $4sanim. quic(n;l alteru,qui in alio(mediterraneo)mari nalcitur,ante dixi) exomni parte adterre« ni fimili- DeMollibus. Lib.I. 83 A i.Viuum co difficillimum ad capiendum e/Te,quod neqi in rete incidit, nqq; ad line$ ef- accedit.Quutn agritudine afficitur,natare nequit. Quifquistum manumad eum ad- *et,nifi medicina adhibeatur,perit. ac fi bacillo eum tetigerit, hoc idem periculiun ci * -reatur,quo bafiiifcus baculo taftus afficit.Hsec Aelianus. Lepores marini duo ali j poftrcmo defcripti. ni fimilitudinem accedit,pra?ter pilos»na terreftris pili molles funt & ad taftu haud quid quam refinentes.conrra iilius fpinoii & crefti.hunc qui contigerit,l«detur. ipfum in fum- nia maris aqua natare, non in altitudinem demerei dicunt. celcri ac concitata natatione GENVS. LOCVS. VICTVS. VMMATIM a loco dua fpccies conftituenda? funt.vt ali j Lepores In¬ dici dicantur,qui in Indico mari degunt,alij Europai, qui funt in noftris maribus,Adriatico& mediterraneomum enim in Oceano Germanico in- ueniatur,nodum adhuc exploratum habemus.Plinium fi verum eft,quod in Indiaampliorem multo,& maiorem Leporem marinum , quam in no- ftromaridari feribit, putoa noftri maris Lepore diuerfum non inrclligc- Je. Indicus enim ab Acliano deferiptus admodum diflimilis. Namlubain ijsvolumini- ous,'qu ? ad Caium Csefarem Augufti filium de Arabia tradit,Lepores marinos ternas he- ^ ln us capere afhrmat: fic.n.apud Pliniu legendu cer.fet Rondelctius, & non vitulos mari- c ^’. vt habent quaeda exemplaria,qua: longe plures heminas capere poflunt: fed quidani l 0q ' Ces a Lj bic legunt mytu!os ternas heminas capere, qua lcftio magis probanda, quia decapacitate tefta? tanquam vafis. Noftras vt * Aelianus tradit in čarno gignitur, cutn ver CUm a P h Y is ppitur,quod primo generi a Rondelcrio deferipto conuenit: is enim riunturf atUr ^ mo >^ga»fordibus, in ftagnis marinislutulentislibenter verfatur. Repe- Hincpo^ U ^ tcr * nter Cycladas infulas tefte 1 ’ Bellonio,inter LoIios,Loligines & Sepias. fcuaDDpn<3 VCtU ^^ mus Nicander Leporem marinum nuper in lucern editum fub alis> verfibus Ubus Loli ginis & Sepias occultare fe fcripfit, cuius naturam obi ter depingit O? «fl { 701 * Lib. t.de h Jn *s4lexi- pharmacit . 8 4 Lih. 10 » w . ’ pilos e- uellendos.. * L.i.c. i S. ^Lll.diLJ fjmp. c Lib. i. de compof fcc ločit. 84 Vljfsls Aldrouand! O! ttti voi joWo'vel cius fangui- . nem De Mollibus. Lib. I. 85 A cum oleo fere: atq; cx eo vulforum de oculis pilorum loca frequentcr perunge: pod quod,&firenafcentur, pilimo!Iioreserunt:quibusiterumeuulfis fupradittum medica«. A j _^ men inducitur, tum vero non renafcentur. Archigenes apud Galenum ad a?gylopas la pen ^f l °* n* tomentum cum fanguine marini Leporis tinčfum indit. Plinius aduerfus ftrumas Iau- ftmmas dat: Pungi,inquit, pifcis eius qui rana in mariappellatur,ofliculodecauda,itavtnon vul nerer, prodeft. Idem faciendum quotidic donečpercurentur. Hadem vis eft paftinacas radio,& lepore marino impofito.ita vtceleriter remoueatur. Marini Lepores oleo veteri imečli bcncfaciuntdifcutiendisftrumis, fedcumipfo oleo in plumbeo pyxide inclufi: dichus quadraginta diligenter alligatam oportet haberi. poftea cx eo pinnula obli- a ^ mt A ruma?, mperq; eas pellis lanata non nimium tunfa, tegendi gratia imponen- da eft:pra?cipi autem oportet ne quis hoc medicamento manus inquinet, aut inquinatas s priulquam benc eluerit, ad os referat, Marcellus Empyricus. Iubent & Lcpore marino re- centi podagramfricariteftePIinio:exquo &hocquidamcit3t: fanguiseius & felinolco * P r ' necati contra carbunculos valet. Leporis mar, fanguis,inquit Auicenna, eft calidus pur- ® ram - gans morpharam & pannum: caput eius aduftum generat pilos in alopecia, proprie cum at ipe vru,& in tyria valde: cum autem ex eo fit eraplaftrum ficut eft abradit pilos. Abftcr git vi um more eniplaftri fuperpofitum, & ficut collyrium: haecillc, qui pratccdenti etiam capite e Lepore terreftri fic fcripferat:Sanguis eius expurgat pannum: &ciniscapitis eius remeaium eltvtileaduerfus alopeciam & proprie marini: fedhoc videtur Zoographo c inismagisconuenirc:nempe vt Echinus marinusefficatiorfit contra alopecia quam erre ns> &forfanexdiuerfisanimalibusremediain vnummifeuitAuicenna. Cinisle« porismarmi in palpebris pilos inutiles euulfos cohiber, ad quem vfum vtiliflimi minimi, • aUt ° r - * bunis. A Ibertus cinercm in aqua potum aduerfus eiufdem venenuin & ru- - * Jk r • • t * •. T»v. * . v - u «-u.m truum ricinorum languine excipito, & repohro m cornea py- 1 p. vtl . tor * CUl dfisanteapiliš, Hnterocela; Jepusillinitur trituscum mcllc, VVottonus c • unto, tanquam de Lcpore marino, cum Plinius id dc terreftri feripferit. cVENENVM ET E1VS CVRATIO. QV A T11.1V M animalium pauca admodum venenofa reperiuntur quddinhumoredegant, quivenenocontrarius efle folet vt phuimttm. Sed inter eaqu£ venenum habec nullu Lepore marino peftilencius. Ce- tera enim parte tantumaliqua venenum continent, vtAraneus pifcis in fpinis tantumodoid habet,& paftinaca marina in radio, ciim Lep as in to - to corpore id habeat, quauis iintqui Sc huic tantum in fellecontineri pu- tent.Titus Inlperator a fratre Domitiuno Leporis marini veneno enecatus fuifle dicitur: cum enim oraculum confuleret, ac qu«ererct, quo mortis genere ohiturus eflet, rcfpon- fum fuit, Vlyffismodo perituruin »* r»e SaAdovK . Sed Vlyfles paftinaca? ičiu perijt. 1 ltus poft inortem patris cum regnaflet a marino Lepore interfečfus eft. Is autem pi« icis (vt ait 3 Philoftratus ) humores quofdam occultos habet mortiferos fupra omnia ve- nena, qua? mari terraue nafeuntur. Et Ncronem hunc ipfum pifcem epulis mifcuifle quan doq; tradunt, aduerfus homines fibi inimiciffimos. Domitianus autem hoc eodem con« tra Ti tum fratrem vfus fuifle putatur, quod graue moleftumq; fibi videretur, firnul cimi fratre humano benignoq } viro imperare, Io. 6 Tzctzes, ^ T7t05 @i@aa>x.C45 Aayaji» tSp T itus tutem meritur cum comedtjfet Lepores tn&rinos. ^undem Domitianum pr^terTitum, alios quoq; e medio fuftnliffe eodem veneno refe- ^ nt * Ouocirca Hegefander Dclphus, referente c Athenato, in Artemifijs Diance faeris ir >ter caetera geftari (mpupipi&ttf) ait, eo, quod videatur Lepores marinos, ho- Ven lI ?thaIes magno cum ftudio venari & confurncre: vt pifcis magna hominum vtilitate aulj^rDc*etiam venatriciconfacraretur. d Plurarchus vero,myftie inquit Eleufinij u cr . {^^icrantur^uodfcitis: eodemqueIunonis Argiuarandfta honoris gratia abftP ^ c P orcm marinum q*ui homini eftlethalis, maximeinterficiunt & confumunt famE! r 0C b vt h uin; mis&falutaribusanimallibus parcitur. Aelianus velobhanccauf no n ar *,, * ne ^ cr is initiatis faerum fuifle Muli um pifcem habitum putat.vel quod ter an- *e£itir i . £er ^ r n Mullueoanimali peftifero vefci' Pliniusnobis teftatum reliquit : inqujt t eo( Lepore marino^ vnus tantum amtnalium,vt non intereat,Mullus pi- j ' " ' H feb: Titi [rr>pe~ rat. mois. *Chil.6.4 j Mullus tur facer EUu- finijs. d Lib. de fa * lcr. vtin brachialibushabcant; ea- dem res in mari &c taftu q uidem nocet, & paulo poft tradit,contra in India cutn vel in ma ri tangitur, humano ciigito, mori , ait enim: In India affirmant non capi viuentem , inui- cemq; ibi hominem illi pro veneno eflfe , ac vel digito omnino in mari taft um mori; čile autem ampliorem mult6„ficut &reliqua animalia, Etalioloco. Lepus,ait>diruin & vene natumanimal, in Indico mari etiam taftu peftilcns, vomitum difToIutionemq; protinus creat.Hucrefer eaquxfuperius de Lepore magni maris incolaalJarafunt. Ide author de eo qui in mediterraneo habitat, potum nonfemper morriferu efle,quandoq; enim torini- na, & moleftilfimos dolores in ventre g.xcitare his verbis fcriptum reliq‘uit: Lepus rnari- nus mortern fepeinfert, aut fi nihii aliud, ventrem acerbiftimis doloribus torquet:quod repetitfereAclianus I.2,q,5.Lepusmarinus(inquit) fumptus fa^penumeromorternintu- p lit; ventris faltem dolores excitauit. Gyllius addit; partum abigit, ftomachum diftoluit Grace legitur ; jua> j n Akxl- Tmi» »td 1 {ppdc-ji pjf ž’vt/^Aoo? fjpapit yfots pham. htTtpclftS . adpzis e/V 'npi^oAdS 1 /m /uivvSuat T »ko tMjjaj . ra' i . A» ydp itpeoppictTUCTM o'A/£ot ipn Xp/Mi> 7roppvpi jj.tot’ iiuTtkiov Jipt,ctcrtsov certaquoedamaccidentia qua? poeta poft huius veneni hauftu luperuenire fcribit, a Lepore marino ortum trahere autumat. Maxime, cum Nicandcr dicat carncs tabdeere fenfim & paulb pod. H 2 Vndique Condufio. R,en»edia-> contra Le* porem nu-. sinuan ^ LIL i8.c. 10. ® a.fapai. 10, 88 Vlyfsis Aldrouandi Vnditfuc mahs t Ceufios exoriens> t umi d as tumor occupat amhas « h?cannotat:Corpus nutriri definic,vcl quod a Lepore humorcs non po (Tit fibi afltmilare'* velproprerea quod pulmones malo quodamLeporini veneni occulto tandem exulceren- tur, vnde febris & tabes fiunt: quod quidem vlcerati pulmonismalum Nicander aper- 'te indica uit, fcribens genas rubefcere, & velut rofeo colore pidas viden: hoc enim fic humorumin pulmonibus putrefcentium calore in faciem fublaco, Etlaneitaeft,vt fcri- bit Gorrhatus, Non enim vt huic refpondet Rondeletius,aIiorum morbornm fymproma- tumq; communis nota eft gcnarum rubor, fed pathognomonicum fignum Leporis ma¬ rini affumptbfi alia quatfupra Nicander retulitriignaadfuerinr. Sed de his latis: Ad reme dia aIexipharmacanosconferamus , quorum non paucus eftnumerus. Sed anteomnia profpiciendum corpori purgantibus medicamentis, vt fi non omne venenum,fuhem me¬ dica eiusquantitas per aluum euacuetur, vifq; veneni compefcatur, & a partibus princi- { )ibuscordiq; vicinis reuellatur. Idcirco Nicander in principio cura.tionis propinathel- ebori radicem,& fuccum fcammonetraitenims T 8>v (jeiv iklwxs , JtiAstfa St /3opov n" a/ntiudviav StSovcij, 7 n- pav r« xci/utoni , %ct *ot\las (ptpofaivns attyxpi3» , roti ^ap/aixov *axoV enoj d 7 r 0 p.pa.yn,

f’ dvdpo- •mm 7 roSs> xgf «£«p<*3tV Auicennaetiam hanc vrinatn tidetn malo proddfe rradir.Refi- naitcm cedn ex vino oboli pondcrc fumpta alexipharmad naturam predat. Nicander. Kal to*ti TCitPpmz mAdot /3dpw tu/uopt tiiksus . 7 um quoq\ cedrtn* vigmt igrana refina. Pro xt Spi*? a »as uir o/va apud Diofcoridem legit Zoographus ideft cedri fru- Diofcori- čtus,licut& a/MMu£; Hgf lw 7rpo/ui'v&ov i7rovai 2ao' JV d ryi vutiv ; oaaf to mAuptci xdp$H &»*** dp*XyJ&*i>/»’*T<» tresdiuerfasmali punica? fpecics Tacit. & for- fan, inquit Zoographus,tres illae fpecics funt, quarum vna acidum ac vinolum,altera dul ce, tertia (id eft medij faporis, muzu vulgo nuneupant) pomura proferr. Hts quar- tamfpeciemadditapyrenondičiam, quam Nicander quoq; videbiturcomprehenJiflfe ii ; ita legatur: oV<*/ t « okA^/oscc ndppn, ideft, &qua:molles nucleos rubentes tenuiflnna di- ftinguunt membrana. Nam licet W tnoAtipt’* legamus, per antiphralitt,ramen molles nu¬ cleos inrerpretatur fcholiaftes. Diolcoi ides quoq; puruci mali acinos cum lucco fcammo- < nese& melicrato dariiuber. Aetius etiam perfecommendat. Inccrtus de remedijs mor- * borum fccundum loca Grtrcus author nondum impreftus,Diolcoridesfalso putatus( cita- tur a Zoographo ) malapunica vinofa,& eorum nucleos in. cibolaudat. Exmalo punico acerbo, inquit pP linius,fitmedicamentumquodftomachice vocatur, vtiliffimum oris pu. 2f . c ,^ v itijs, narium, aurium,oculorum caligeni &c. contra Leporem marinum hoc modo; Aci- nis detra&o cortice tufis, fuccoq; decočlo ad tertias, cum croci & aluminis fcifli, myrrhae, I> mellis Attici felibris: fed hic Iocus Zoographo fufptčluseft, quoniam remedia aduerfus pi, n ij fufpe Leporem marinum intra corpus fumuntur; hoc autem vitij« externis tantum applicari ctus locws, poteft. q Apud cundem, vbi habet:peculiarirer valet potum contra venčna quae data funt ‘‘ Eib. iS. Lepore marino buprcftique, vt Ariftoteles tradit, dorycnimn: quidam codices me- ca P 7- Lus legunt,& vt Ariftoteles tradit,contra dorycnium,nimirum lac muliebreprodeft, de- ^°cenimanteaeratlocutus.Commendatetiamalifmatis vtriufq; radicem pota e vino, ^potoshippocampos. item oftreaqu«e etiam fri& fanguinem anferis dari prxcipit.Extollit etiam Diolcorides fanguinem anferis ca- lidunijvel dum fluit e vulnere, vt habet Kiranides t Eundem quoque Aetius calidu cum paflobihendum praecipit; Plinius cum oleia?qua portione. Galli fanguisfanat cosqui Leporem marinum comederunt,Kiranides. Praefertur & a quibufdam aduerfus hoc ma- lum humanus fanguis calens e veniš potus,non aliter quam lac e mammillis: & vulpis ca- ro inalfata,quin & theriaca diateffaron tribus diebus pota. Offaafini contra&a & deco- &a auxilio effe teftes funt 3 Plinius & Auicenna. Prseterea vt Aggregator citat ex Aui¬ cenna , fiftula; paftoris aureus vnus vel alterliberat. item Lutum figillatum.Terra quoq; ftgillata,authore Galenoliberat vomitu, ldem Aggregatorauxilia quaedam aduer¬ fus morfum Leporis marini recenfct: ridicule nimirum,cum nullus authorum periculi ex eius morfu meminerit. nec aliaquam quas prius fimpliciciter contra venenum eius fumpti retuleratmili quod ex Haliabbate(la- pfu fortč interpretis) Leporem ipfum marinum emplaftri mo¬ do impofitum, fuo morfui mederirecitat. Magnimaris Leporis venenum hoc modo curatur: Radičem, vt ferihit b Aelianus, adidemarein infulaqua- dam nafci fcrunt,haud quaquam in vul- gus ignotam,que animi affečtioni- busillius,quiiicaffe<5tus fue- rit, medetur. Eaenim animo deficientis naribus ad- mota facit vt is reuiuifcat & reereetur. Sin negligitur, tam fančvalida pernicichiclepus praedituseft.vt ad mortem vfque hominis morbus procedat. Hsec Aelia¬ nus. E 9t n F G Finls Libri Primi. h VLYSSIS VLYSSIS ALDROVANDI PHILOSOPHI ET MEDICI BON O NI E NS IS) b de animalibvs exangvibvs RELIOVIS QVATVOR, Liber Secundus. • QVI EST DE CRVSTATIS- EtPrimum c DE IIS IN GENERE. Cap. I. PROOEMIVM. ORDINIS RATIO. RVSTACEORVM vocatorumanimaliumqua?nuper,cuni dc Mollibus ageremus in genere, exanguia effe etiam, fatis, ni fab Ior,ex Ariftotele probauimus, tradtatui. fecudum tribuimus locum prasferimuscp Oftracodermis: nonquodmaioremnobispra?beant vtilitatem (ob hanc enim plurima Teftaceorum > nominatim veto Oftrea & Purpura: Aftacis,Cancris,Locuftis, cjeteriscjue cruftaceis eflcnt praeferenda) fed quod membraomnia diftindtiora habeant„ perfediioraq; atque item plura. Adhcecmaior etiam eftpruden- tiainhis inquxrendocibo > maiorcjue in perfequendofugiendoque hofte celeritas: maius deniquc in pugna robur,ad quam apta habent inftrumenta, haftas nimirum , qui- busnonnunquam,non aliteracequiteshaftatitanto concurrunt impetu, vtrumpereeas Velle videantur.Con tra Teftaceis, humida cum fit eorum natura, paru cerebri ac pcr con* fcquens prudentia? nihil vel paru m, ac motus etiam parum natura tribuit ,Hafce igitur ob fatioaes crufta tcdtis miaus perfedriora oftracoderma iudicamus« SYNONYMA’ * Lab. ji.c. 37* 1 Zi.j.c. j i . * Lib. p. dc. animal.6. Etymum. * In co. apb. hipp Ib i. c D:fac.a~ lim cap.$\. f Lib.9 c.) i * Exerc\U M?* • De par. 4. Var. ret.lib .37. Y T lyfs!s Aldrouancli S Y N O N Y M A- V JE Gratci & praftertim Ariftoteles Latini hoc tem pore Cruftacea vocanc 3 Piinius Cruftata>cum inoutt:In mavinisCfaftara& CartiJaginea priores dentes habent. Aiibimolli tefta cipmareddit, .pc contcda cruftis tenuibus, itern crufta-fragih rndiifa ,vtqu:B*e c i vSt- ruv ; na venit: Mollia nec crufta intespma ., quod tegumenturn non #queciurum, acdenhim habeat, vt dfpctKd J tpptct , qua? o^pctucp hoceft tefta dura & fiiicea integuntur, necjucmolle operi- F merum vduti pilcesfquamoftautmolles, led durius!Mollibus*& tcpuius Oftracodcrmis« CENVS, DIFFERENTI^ D E S C 1U F T I O. a ARDAKVS enunuransČruftatorumgenera,feptemconftituit,ni« mirum Afhrcos,ST]inllas, Locuftas,Erinaceos, Vrfos, Cancros, Paguros. b Galenus:Aftaci,inquir,Paguri,Cancn,Locufta?, Carides, Gammari, & idgeriusaiiatenuitefta concIuduntur,duriticq; Teftaceis funt fimilia. c Piinius Cancrorum generafacit.Carabos,A(iacos,Maias,Paguros, He~ racleoticos,Leorre$,& alia ighobiliora.Speufippus ftmiles efTc dixit, Afta cum,Carabum,Cancrum,Pagurum,Nympham & Arčton id eft Vidam . Diphilus mala- coftraca vocat Aftacum, Carabum, Carida, rd eftSquillam, Cancrum, Lconem. Qute G? omnia d IuhusCaefarScaliger duobus generibus cornprehendit,differentia a forma cor- poris defumpta. Omne Cruftatum vel caudatum, vel rotundam . Hlius cauda exprrifa & extentaeft:huius cauda quafi operculum , alui exitum obtigit, & ventris infima? parti iraappiicatur: vt cauda? fpeciem prtefe feratnullam. Rotundutn Gtatci mptivop, Latini tranfpoficis elementis Cancrum. Caudatum vulgus Gammarum . Quod nomen Piinius cum prioribuslibris omififtet, incatalego rečen f c-r fine vila deferiptione. Qua? profe- <5id diuifto bimembris eft & admodum erudira. Sed nos cum Ariftotele,quem vbiq; fequi fereconfucuimus,quatuorftatuemus genera. Sicenimilleait. c Summaeorum ( crufta- »» torum)g( nera quatuor nuiuero funt: Locuft*,Gammari, Squilla?, Cancri:qu«'lrngula in » plures Ipecies diftinguuinur, q'uae non modd forma, verum magnitudine multum inter le ’*■ difterant:a)ia enim magna.alia parua admodum funt. Et ali o in loco: Crufta autem inte- ” člorum,inquit,genus pri mu Locufhucui proxitnutn genus alterum eft, quem Gammarum »» vocatit. Etpaulo pdf’:tertiuin'g6nus,inquit,Squi:Ia:qftartum Cancer,quorum faneplura >> habentur genera. f ' Alibi qumque conftituere videtur,Echinum his quatuor generibus an- >» numerans: ftc enim loqttitur: Natura autem Čruftatorum contra quam Moliium conftat. * Altera enim carnis mollitiam cxtra habent,altera intnt: Hinc foris terrenam duririem ob* »» tinent: quanqua Echintis nihil habeat carnis. Sed perobfcure ha?c pronunciat Ariftoteles: »*■ quemadmodum etiam PliniUš,vbiait: Eodem genere funt Echini, quibus fpina pro pe¬ di bus. Nam vel ad proximum genusreferre videtur, nimirutn cruftara; velad remotius ♦ lcilicer exar.guia,quorum ftmmiatiin meminerat pra?cedentibus aliquotcapttulis.Nosde Hchino inter Tcftaceaagemus (nam inter ca pfuribus locis diferte admodum Ariftoteles numerauir)3eeaqu£ehtcdicentur vniuerfalia, in quatuoreis generibus iam pr«nomkla¬ tiš compa its. Cruftata igitur aliquaex parte teftatis funt fimilia. (>ua enim foris terrena portionem ac duriufculum tegumenturn obtinent,eis aftimulantur,quod meminit Arifto- teles:Cruftata,inquit,omniacxtrafemunitaleruantur,velutCancri, genufq; Locuftarum arquc etiam Feftatorum. Quatenus autem molle carnofumčjt intus contincnt, Mollibus comparati poffunt. Nil autem oftis habent. Neque enim conueniebat, vt feribit 8 Cardu- nus De Cruftatis. L ib. II. 95 A HUs,qu6d ofla iunčluris indigebant: atque ob id extenfione, qu* fub crufta fferi non |>o* teranmateriaetiam ficca quse integumento ablumebatur, oberat oflium generationi. Co* *nuqes habent cum reliquis exanguibus partes,vt caput, alueum, gulam,ventrern & ince- ftinum. Alueus tefte ^ Ariftotele > totius corporis indifcretus eft: nec enim caput diftinčlu n fc ali ud quidquam. Qiue ratio eft cur ‘ Galenus Malacoftraca omnia capire truncaritma cum in quibufdaanimalibus folum id fecifle natura dixiflet,addit: ro 7 i /x%) oudirtpov' t(Cff ra>v XctT*t' 7 rpoaipyi(Tiv KivntTiar i^nyxjodfjov /uto pid v i$i , dtiTiou 7 ravTCi>g dvro'Bi to'p Bapet- » X« , mcty i ui'yot, iv 5 a' 7 np avrdii i$i voItcovio to! idr dti&nzmv opycivct . Sed & Cancris & ali j s Cruftatis caput deeft: partem vero qua? fenfibus Sc motionibus a voluntate pendcn- B tibus prscft, illi fane in thorace fitam habent, in quo ornnes fenfuum fedes eis habitant. » Videtur maluiflfe Galenus quatum ad animantes iftasattinet,in Ariitotelisfententiain ro¬ tiš irepedibus, qui ecordelenfum motumq; omnem tanquam e fontemanare credebat, quam ijscaputtribuere, vtipfius verbahatcapertilfimedocet; O r j B' o np it »puv o' 4>xfc- , toZt ir txaro'/g h« d't tojs faost, tj /uo'piov , «5 o to' dpptitn dvapipiTa,! . » « pan s, iyx\'pctAo't; i^iVjic^u xopdix tovtcjv dir ati m a’ ( c^»'.Itaq; quod in nobis cerebru eft,id lit in *> alijs animantibus pars illaad quam quas dičta lunt,(fcilicet fenfus & motU^referantunaut fi cerebru non eft,certe cor horum omnium principium fuerit. Quocirca Galenus penitus tiusfuit fententia;,cruftata omnia capite carere. Eft & alius eiufdem fentetia: locus,nequis putet priedičtoslocos efle folos, aut deprauatos, in quo ficidem feribit. Kapx/w3c -n dnu auiA 7 raJi to' rcor ptaA&.iOzpzzcov yivoc, iidn %cq pd.Aa.raj, ncpj' dAhd 73 0?&d rut Trctpct- « "rihmiar , to' fJtp' o v J" oA»; 4%/ upoAlui', to' di drv \moyp*plw /xdtlw . Cancer igitur & »> vniuerfum Cruftatorum genus, prarterea balena?, & m ulra alia eiufmodi, vel capite om- nino carentjvel eius folummodo rudimentum habent« Quod vero balina ineonume- , r o recenfetur, mcndononcaret; nequecnim balina ex genere Cruftatorum,nequecapi- C te caret: fed id habet diferetum Sc diftinčlum. Quare Rondeletius M.Av@oa.mv , qua.’ m ter Cruftacea a veteribus recenfetur, vel fimile aliud affine Cruftati pifcis nomen reponen dumiudicat. Nos quidemitacenfemus, vt Cancris caput fit indiferetum» reliquisveio caudatis diferetum , quamuis id litexiguum. Sicenim nos fenfus ipli docent, tftuocirca cum vltimo loco dicat Galenus rudimentum quoddam capitis inclfc quibufdam Malaco- ftracis, de caudatis intelligendus eft, quae paruum admodum habent caput & os. Idcirco » imbccille dicitur Cruftaccum genus, Eiufmodi oris & capitis exiguitatis neceffitatem, »> declarat k Cardanus his verbis, Nam fi,inquit, magnacopiacibi oreelfet amplečlenda, Grufta facilč frangeretur; prceterea ftrangularetur animal, cum non eflet quo dilataretur Crufta coardatum. Quod ii itaq; caudata Malacoftraca caput habeant minutum,quomo- doverumerir xapiS'eii a capitis magnitudine dičfcas, vtvult Athensus? šltopia&Haiu/ itctpicTis aiTto 1 tou ‘Aopo.TJ 7 iAr*%ov yop /uipp f tow aupiatps ti JiipctAt) ^^ctTO.dicftc funt **pifts a dičtionexaV*.i. capite:maximam.n. corporis partem caput occupat. Qtiare vci dicamus Athenceu & quiipfum fecuti funt,xsi- caa/^vel quod magis puto,a magnitudine capitis denominari, quod inter caitcra cruftata ti ;idmaximum habeat. In capite os eft, quod protinus ventre exciperc”in omnibus pr®ter- quam in Locuftis teftatur m Ariftot, his,n.gulam ante ven trem exiguamelTe: mox a ventre s, inteftinum,quod(inquit) Locuftis & Squillis & Aftacis re fubapplicatoesterioreopcrculodefinat. Habcntpreterea in ore dentes’duos prio xes,vtidč teftatur,his yerbis: Cruftara,tu Locuftacea tu Cancri binos dentes habent pu- mores, Et 0 Pliniusiln marinis(inquit) Cruftata Sc Carrilaginea priores detes habent.Cas teru detes non erat fatis:q.a magna cibus eoru eget pparatione Sc c6rritione,quo ad intima corporis penetrare queat,quocirca natura alios tres in vetriculo coftituinaitrinfecus fingu iosiinfcnus autem tcftiu.Oucmadmodu in Locuftis Sc Aftacis admodum eft manifeftum. Qui h Hiftor. 4.’ Ctp.2,- 1 8. Ve vftt Galeni er- rop Galsn" c o? reči us . Colubtl®- na. ''Ll-j 7. ds var.m. 1 Vib. 5. CanHes un de d;člx« Os. m fJiflor.4, cap.z. n De par. 4 , Dentes. 0 Vib. 1 s.e* 57 - 94 Vlvfsis Aldrouandi t x>epar. 4. Qpi in ore fant dentes, longi, noti rotundi funt, tefteq; p Philofopho, tegmine operti dii- £ cdp.}. ' plici, inter que talia qu*dam interiacent, quaha Locuftaru fuo loco dentibus annefti dice mus. intra bos binos dcntes, cft carnofum /Hud, quod hngua? proportionatur, eiufq; cffi- Oculi *>bi giem gerit. Supra autem os oculi firi funt, non omnibus eodem modo: Sed quibufdam & qualc*. a j atcrc fupra, continuo fub prono, amplo diftantesdifcrimine, ^ eodem authore. Duri ij funt omnibus, aprique tumintro, tlim foras, tlimetiam in obliquum moueri,quocir- s j f C ca P^P^Dris carent.Quod his verbis r Ariftotelis comprobatur: Qg£ enim crufta integun tur, inquit, vfu careat palpebrce neceffeeft, cum nificeleri cutisofficiopr^ftari non poilir. Sed tamen vice eius tutelae duritie oculorum haec omnia nutriuntur, quafi per palpebram obduftam quoddam rranslucidum cernant. Celeriter item mouentur & in obliquu. Car- iy.de cknus in latus moueri ait s noftri comparatione, direfte autem, oculorum fuorum. Me- ^' jr * liuscnimeffcvtalterovtrinq;profpiciant, etli diuerfisoculis, quam vtroq; fimul nec an¬ te, nec poft. Prominereautem,quoniam a lateribus: quia aliter antč penitusprofpicerent: a lateribus autem collocari,quia fi fupra caput, non vidcrent, ante vero non poterant, quia os infra reponere neceffarium fuiftet, quia caput habcnt immobile: neq; ante fimul os & oculos eife,quoniam oportuiflet latam effe faciem,vnde in motu etiam tardiores eua- p fiftent. Caeterumquanquam duros habeant oculos , nihilominus celeriter mouentur quin inter omnia animantia quibus talcs dati funtoculi, celerrime eos mouent, quod ex *Hif. 4.C.2. his r Philofophi verbis conijcio: Oculi, inquir,ijs omnibus duri funt & apti tum intro, rti foras, tum etiam in obIiquuui moueri: quales etiam funt parti plurimae Cancrorum, imo vero mobiliores. Caput quoq;eorum quamuis exiguum multispartibusdurioribusmu- Cornuacut nitur, vt cornibus & appendicibus . Cornuaautem habent, non foliim ad pugnandum, habeanc. fed etiam ad praetentandum iter. Nam vifusquibuscontigitexaftus,mobilibuscornibuš non indiguerunt; qua? plane eo carenr,ea habent, vt Cochlea?: item qua? parum vident,vt Pedcs quot Cruftacea. Pedes habent oft o qui omnes in oblitjuum fleftuntur, vt inquit u Ariftoteles B 4.C. z. ft cuc & Infečlorum. Quod fic rranfcripfit * Plinius. Pedes omnibus oftoni, omnes in ob- Lj. p.c.r *' liquum flexi. Ideoautem eosobtinuerunt.vt poflentingredi tefte Y Ariftotele. Ingredi ca0 $ a 4 autem oportebat, vt viftum qua?rant, viftum autem noninterra aflixum,aut vnicoin ijj , lococolligendum, feddiuerfisin locis difperfum acmobilem. Quare reftč * Cardanus: fan. & lib. Oportet autem, inquit, omnia Cruftacea pedes habere, & pam pha ga effe. Namfinutri- 37 .de yar. ri debuerant folidiore alimento, & non omnino terra, vt Echini, fed meliore motu indi- Q guerc. at in Cruftaceis penna? adijci non poterant propter latitudincm.tenues enim fran- gerentur, craffa? ineptse motui: quare pedes habere neceffarium fuit. Quibufdam etiam brachiaforcipibusdenticulatafuntbina:^>i'A(3? Graeci vocant: Furcas Apuleus; pedes bi- furcos & bifurcatos Gaza, & polt eum Maflarius: alij bifulcos & bifidos: Quidam etiam ChelasdicuntGrteconomineferuato. Horum brachiorumpars fuperior in primoribus * IA.9.C. 31. hisvtloquitur 3 Plinius, moueturfuperiore immobili: hifq; promanibus vtuntur,hocefl non ingrediendi, fed cibum apprtehendendi ac retinendi caufa. Quamobrem quoq; con B tra»vrait b PhiIofophus,quam pedes,hafe brachia fleftere folent: Eos enim in cauum, haec c e P ar ' 4 ‘ in orbern fleftunt & circumagunt. Quod autem hic ait in cauum flečiere, id c alibi darili« c c.i. mtrorfum fledtere dixir. Omnibus vero magna ex parte, d eodem Ariftotele authore,gran . dior & validiorforceps dcxter qu;im lguus eft. Quod breuiter fic c Plinius: Dextrum bra- ® Li 9.C.31. chiumomnibusmaius. Caro colorefanguinis rubra( quod mirum, cum fintexanguia) C aro. & raftu lento, nec, vt prodidit Ariftotelcs,fimilis čarni. f Idemaitin alueo humdrem effe c.i. palluium & minuta qu$dam oblonga & albida: ruffa etiam alii maculis difperfis. Et qua Papauer. murcm f lue papauer appellattt, amplius parciusq; habere omnia haec genera: branchiaru ^ t-Mdcsfub quoq; communem effe annexum omnibus. Tabellasquidam Latini vocant, quas Ari- cmflaftotcies fed quia ctia a Iateribus pofitos. Valent guftu & odoratu: Nam Gammari odore efcarumfaleftati facillime capiuntur. Dormiuntquoquc vrhis a Ariftotelis verbis comprobatur: Aquatilium quoque, lotpnus * Hiflor. 4 . __ _ __ apparet,vtpifcium,MolIium, & Gruda opertorum, Locoftarum inquam, cap.io. & ca?terorum generis eiufdem. & paulo poft: Mollia quoqnc,inquit, ad morem limilem dormiunt,vt pifces: nec fecus qua? Cruftaopcriuntur, N A T A T I O. NC pinnis E D V N T ob!iquo motu: nec natant more MoIIium, pedibus & is,fed cauda tantum,rurfusq; ea tantum qusecaudam habcnt, Docet hoc Ariftotcles his verbis: Cruftaintetum ijs,tum etiam Cruftatis. Eft enim qua femen genitale pcr mearum emittant,idquc parte corporis fupina,quaputamen diftat& mareillabitur,faciunt. Qua~ obrem ea parte mas eum foetnina copulatur. Nam li mas fiue femen, (iuc menihi um,aut; aliquam virtutem,fiue vim aliam em,ittat,admoueriad meatum vulualem necefleeft. in- cipiunt autem Venerem exercere ineunte vere, aIiquando etiam cum ficus matureicunr. A ri fta tel es, i n q u it Arhensus,libro quinto hiftoria; animiliuai fcribir cx ijs quae teffci mol¬ ji operiuntur, Locuftas, Squillas,Aftacos&idgenus aliacoirea tcrgo morcquad'rupe- dum,idq; vcrismirio propeterram.: interdum vero cum maturefcereficus incipit. Harc Athenams, Diutiusquoque,tefte £ Philofopho,haecquam csereracoeunt more miedtoi u« Sunt enim exanguia & ob eam rem frigida natura. Parrus fimilis eft, vt ante dicebat, par- tui Mollium Cartilagineorumcj; quodpercoitum pariant. Nam ftepemasconiundtus cu fatmina vifus eft* Fantina ouumrubidutn parit membrana obuolutum pratenui, ventri, latericj;, ac vtriq; intcftinoanncxum,idqueadčarnem vfq; adharrens.Hoceft quoddice¬ bat d Philofophus: Famiinis ,huius generislocus ouisdeputatus iuxta iateftinum omni¬ bus. Et'alibiaitiCruftatorumoranegenus fibiiunfta continetoua,iraquefouet* Garda- nuscureafubcaudababeantiunčta ventri, his verbis examinauit: V enim id maximum nec ab vilo fermč animaducrfum > quomodo perfe&acum fintintus, oua rurfus lub cauda adhareat,quielarioreftob hocinfaminis, idqucpr£ccipuum ftgnum fexus,latitudacau- da in Aftacorum genere,cum natura nil fruftra agat,formam vero in vtcro dederir necef- ,» fe cft,vc intcgra pariat, quod & de Locuftis fatetur Ariftotdes: laxatis igitur membrani« >» illisparit, qu? propriohumorcfubcaudaftatim colligit, ftbrisoueannečtinibi fouentur ,* quoniam frigida funt ftmpliciter,& animalis comparatione: quadam enim iimpliciter ta- » tum,vtpifcium,quse fotu uon indigom,quadam iolafoetus comparatione,vt auiu.Gam-; ,> m ari autem vtroque motu ideo lotu indigent. Nafcuntur igitur annexisadhuc ouisani-** maliamam cortices cauda poftquam Gammari exuerinf»annexi confpiciuntun quam-ob cauffam in cauda pinnas quinque etiam Gammari habent,vt eundo oua non atterant, aut cxcutiant. Oua Cruftarorum impcrfečfaeiTedicit ■ Ariftotdes , quo.d foris edira inere- >• mentum capiant »Commutantcnim, inqui‘, interfe vices Infeda, vtqme ouum pariant » imperfedum,vt pifces fquamati & Cruftata & MoIIia. Horum enim oua vermen imitan-,» tur, quippequ» foris inerementumrecipiant. Veftiuntur, eodem tefte, h^c oua purami- » neduriore. ir G NATVRA. MOREŠ. II H 3 fJiflor. X. cap.t. DEM tradit hyberno folum tem pore condi, diebus fcilicet frigidiilimis . . Et 4 PliniusdcCancris hoceftCiuftaccis Ioquensait: Omniaeiusgeneris hyemeltvduntur,autumno&verepinguefeunt,Bellumquandoq; interfe ciuilequodammodo gerunt: Etquauis chelis plus valeant, quamantennis _autcornibus.-ramen hispotiuspugnant, quod nulli penčalij fintvfui ,qua ad pugnam&dcfenfionem,vtfcribit Cardanus, natura vero armis minus vtatur necef- . . farijs.Cutnalijs veroanimaiibuspugnatchelis, quodeadetn fitratio vidoria:qu3ecibi« Crufta «u * in becillealioqui Cruftaceum genus. Hinc Plinius: Vniuerfi, inquir,vbialiquando con- & - gregantur,os ponti euincere non valent: Quamobrem regreifi circumeunt apparetq; tri- 1* 17 tum iter. Mutant omniacruftamautcorticem. Sed quo tempore? Cruftalua,ait fc Arifto- »», teles, - De Cruftatis. Lib. 11. P 7 A teles,& Locufta?&Cancri,tam nupernati,quam poft, exuunrurperver, qu,emadmodum „ angues membrana vernationis,quam fene&utem appellanr. Ht c aJio in ioco clarius: Lo- * Hijlor. S. „ culta’,inquic, inttr marina & Gammari exuunr(operculum)aut verea.ur autumno poit cap. 17. } , partum. lam capt2eahquae iunt Locufta^mollem habentes partem fuperiorem, quod črn¬ ita iam circumrupta, detra tičem exuant, idcircocauflam huius rei indagauit d Cardanus,fic fcribens: Cur ncq; Te- A Lu 37 .de >? ftacea,nequeTeftudines mutant corticem,Cruftacea vero mutant?In feftaceispriusmo- var.rO'. »> r fturanimal,quam tefta ficcari poflit. Teftacea etiam motu non indiguerunr, propterea a s, tefta non impediuntur: tripliciigitur cauifa non mutant:quianonmouentur;quiaparum 3> viuunt:quia non ficcanturtdurior enim tefta&craifiorquamcrufta:in teftudinibus^utem ■» teftaincrementum non impedit. Nam inCruftaceis nonfolum pnegrauaret, &tnotuna » ficciratcjfed etiam paruitateincrementum impediret. Etrurfus, Cruftaquoque, inquit» », cum vterogerunt. Quodenim fanguine carent nec pinguedo in ijsconfiftit, hincpropor- G tionale pinguedinisfecerniturin ieminaIeexcrementum.Exhisitaque cognofcereiicet »> ca ad cibum eligenda eile,quce funt pinguia p!enaquehumore Sc luccofa: taiia au^m funt ?> topienilunm tempore verno& autumnali, &,cum fintpnegnantia. DioclesCharyftius apud d Athenasum fcribit|SquilIas,Cancros,Locuftas,Aftacos grati iaporis dfe,vrinamq; tuouere. S ant tamen dura čarne. Vnde Mnefitheus Athenienfis in libro de edulijs, Locu- ftarum,inquit,Cancrorum,Squillarum,&huiufmodireliquorumdifficilis eftcočlio,atcj; adeolaboriofiormulto, quam catterorum pifcium . Difficulter quoque corrumpimtur quanquam nonleuiteralant. Quocirca prteparationefua &coctione egent. Mnefitheus clixa magis laudat quam affa. Horum bona parsviuacum tegumento iuoferucnti aquas inijcitur ad coquendum elixandumue, vbertim affatimq; feruere finitur & dum bullit,de- ipumatur.Quidam in aqua & oleo elixant,hifque vinum addunt. Sed meliusaceti modi- cum loco viniaquae fimplici inditur. Sic enimcortex omnium magisaccitiusrubicundo colorc perfundetur:quod iignum effefo!et,iam fufque dequeelixaefle.Aptčdehincex be » nepiperato falitoqueacetocomedentur .Coda,inquit c Galenus,Malacoftracainaqua .»» potulenta firmi iunt alimenti,cum autem in fe iuccum falfum contineant, fi in eadem co- D quantur,eumamittuntac deponunt,aluumq; proptereafiftunt.Idem fuadet Malacoftrata viranda effeeis,qiii attenuantediaeta vti volunt,.ob.carnis duritiem, & lentum ac pituito- fum eorum humorem, lam vero conferre omnia ad canis rabidi morfus,tabidis prodeife, feruidos.aduftosq; humorcsrefiigerareacdiluere f LeuinusLemniustradit. S Cardanus author eft lapides intra corticem & čarnem Malacoftracorum contineri ex excrementis genitos, eos cum cruftadeciderenon fimuhied pauld poft, & ob id qui lapides hosqua> tunt,maximos in his quarere,qua* cruftam veterem exuerunt. Ex quibus facile eft conij- cerehos Iapidesalicuiuseife viusjcuius autem fit,me latet nec illeid addidit,forteeadetn babebum iacultatem quam lapides in Cancris rcperti,de quibus poftea. 'Vo? * Zi <}.<:.$ 7. 0 Lib. 9. de animal. c. 6 . * 7 )egen.t: cap, 19. a Lib.$. 6 Dc alirn. fqu3muis alioqui Gamarus maiora habeac brachia 'bifukis dentataforcipibus, atque ideo robore longe prseceliat Locuftar. Ccrnis ne vt cornua hsec vibrer ad viam turo capefcendam,& ad pugnam aggrediendam fine ho- * fiis metu? Cernis neaculeos? magnam item illam in dorfo & capte aiperitate,qiia & pro- pulfatiniurias & bellum infert?articulorum vincula,& tabellarum nexus, vnde non tam milites loricas fuas inuenerunt, quam vel Mauorsipfe ille Homericus magis ad bellum» quam noftra ha*c Locufta,inftrudla arma obrinuit? Pr^terea non minus feftiue quam ele- ganter dicebat in Locufta cum integra apponiturin menfis, triaeflecommoda-, Doriom quidam ribicen apud Athenteum Ssa,rpi/3lw\ s 'valjar, Stupicev , id eft, exercita- tionem»qua? fitanimi gratia & confumendi tempus.edulium, & contempladoncm . Nam £ in frangendis pedibus,thorace diuellendo,caudaq; detrahenda ,manusocuIiq; exercen- tundcin cibus eft gratus conuiuisiac poftremd mirabilis eius fabrica confideratur. Habes igitur cur primum Locufta; locum rribuerimus. I Q^V 1 V O C A. E Locufta i n fedto,qu od dzpiSct Grtrci dkunt,item de Locufta vocata ve- nefica famofa & Neroni carifiima ; mul ta in noftroopere de infedtis dixi- mus,& hic non repedmus. lam vero apud Ariftorelem Carabus etiam In- , fedtum vocatur in iignis nafccnsaridis.dequo inter Scarabarorum genera _y vide in eadem de Inle&is hiftoria, Gaza modo taurum,mod6 fullone ver tit. Vnde Hclychius zapa/Sov^ dici tradit ra cr rols Znpdis %vfos<; oKaMz/a, in arenti- bus Iignis nafcentes vermiculos. Macedonibus quoque rlu> id eft, ponam voeari xdpa/3w inuenio. Er CallimedonrhetorCarabi cognomen obrinuit,qudd Locuftisadmo dum dileVGi % a pi> <$ox 6 v 7 t, d/ zdpati V črtit keobus Dalecham pius. Det ude Callimedon Carabus Repente proctffit, ac me refpicieus Vt cj-uidem videbatur-, alt enim qnen dam homivem \^Alloquebatur:cgo vero vt- par eft ., n ihti cum intelltgerem Eorurn qua dicebat,loquenti annuebam inamter . Hunt s alia cer te, quam apparet, pupitU vident. Alexis in Phcedone fe-ti Pheedria eundem voracitads taxat;item Eubulus in Confcruatiss E’'npoi Jd Stolen av/jsmTtk^mvct , Msto' zapahov ouvvotv ,oi pio'vo 5 /oporuv Axu'awi xara3J«!i tz '(\dvrm As 7 tadlrv, K Spotiš Tiua.y«ms dis t iihvtzj pandi t v . Quod eft, vtidem interpretatur Dalechampius: tešili/ vero cum dqs complicati Famtliares Carabo funt qai ftolus hotninum Degluttre potefi eferuentibus patinis Conferttmfilfamentorum pulpamentafte vt nil edartt c at eri. Fuit& Sarambusquidamcaupo Carabus cognomine celebris apud ^ Athenamm » qui optima vina parabat, Carabis vero nomen loči eft tefte Suidaifed fone legendum, vt pu* tat Zoo* H De Cruftatis. Llb. II. 99 A tat ZoographuSjCarambis. Nam Carambis Promotorium eft Paphlagonia* anthore Ety- tflologo,dičtmn 7iapd to' zapet ngfro j.caputenimciusmultuinpelagusprocedit, SYNONYMA. A R A B V S modo pro Locufta marina, modo pro Cammaris fiue Afta- cis a vcteribusaccipitur. Na Epicharmusin Hebes nuprijs apud a Athc- nceum, quem Archeftratus Aftacum, Carabum ideft; Locuftam vocauit vtpatet his vcrbis: Adfunt Colybdamse, & Aftaci, quibus parui pedes, longaq; bracbia: Carabos nuncupanr. VndeHermolausapud b Pimiu exiftimauit diucrfum fortc efle Carabum a Locufta, quod cum de Locu- ftislcripfiflet, deCarabisfubindeficloq uatur. Sed cum verba Plini j , vt re&e annotat Maflarius, mutuata efle cernantur ab Ariftotele, atq; vbi Carabus in illo legitur, Locufta conuerti aPlinio videatur,erunt fane Locufta & Carabus eadcm,non diuerfa. Nam quan do Plinius paulo infra,Cancrorum genera,inquit, Carabi, Aftaci, Ma?a? &c. non diftinxit B Carabos a Locuftis antea nominatis,fed Cancrorum genera nobiliora indicauit. c Athe- n*us quoq; ceu diuerfa genera nominat Carabum,ideft Locuftam, Aftacum feu Camma- rum,& Carida hoceft Squillam. Kigitur animalhoc marinum Graxis dicitur, de quonobisfermo eft , Etymologus & Varinusficappellaturoputant, wapd *>' t? zapet , quod capiteincedat, vel quodcapitcfitraultum prominente: Cancrorum enim genus capire carere quodamtnodo videturs.qu6d non a pedtoie diftinguatur. Apud d Ale Kandrum Trailianum xapa/3is nihilaliud quam it ctpafios eft: nominat enim ,& HapafitiFetf ; vbi Iacobus Goupylus: Inducimus, inquif ha’C verba, Km huxou, diZti, nimirum ab aculeis vrpos to' yp*pit Km x*p*rr«t , id eft ad feribendum & infeulpendum idoneis. ACarabus Hefychio & Varino:ita forfitan C di&us, vt coniicit Zoographus, a caudse motu, aquoaelurus,idcftfeIis,ahonommea?gi- lurus di&us videtur ijfdem etiam zaBapiop , & Knpetpis Carabum fignincant. Intel recen- , tiores quidam non fine errore-Locuftas marinas « zp\8 a? dici putanr; cinn **/>/ Lanchrma. Langoufta Malfthc. in Hifpania Logufta. Belgio Stu crcrabbe: A nglia a Lopfter. Eliota Angl us dmerfis locis Aftacum, Locuftam & Leonem interpretarnr a Lopfter. Germanicejinquit Zoographus» 'Circumfcribemus, ein Merkrebs, oder humer art. b Lib.9. Carabu eu dem cum Locu- c Lib. y Carabi ety mum. d /.ib. 7. Carabis. Acgilurus. Eifas. Vifas < e Lib. Locuft^ety mum. 5 G E N V S. D IF F E R E N T I A. D E S C R I P T I O. O C VS T AE, inquit a Plinius, Cruftafragili munfunturineo genere, quodcaretfanguine, necalioruin Cruftatorum meminit. Vtietiam b vbi °Li,s>.c. n. aq,uatilia tegumento, quo muniuntur, diftinguit, cruftis ait Locuftas effe intedias. Quod modo ad formam penitet,Locufta marina, teftePierio V a __ leriano Gammari fluuiatilis fimilitudinemhabet, longe ramen.maior eft Locufta cpl a tq ; vafhor,&albicantior,cLim Gamarifubnigricent:quanquanigricantcsadmodum Lo- differat ab in Ligufticomari cbfpiciatur.f rote fupraoculosanguftiorequa Garnaro efle docet ^ ltac0 • . Ariftoteks,faciemq; la.tiorem,ac pe4 I * nofiun " c.z. ico Vljfsis Aldrouandi nofum,differreq; ibidem dixerat brachijs, qua* denticuktisforcipibus Garaarusproten- E elit: atque c da m quibufdatri alijsdifcrimiriibus, quanquam non magnišrHinc BclJonius: Locufta,inquit,fiue Carabus & Vda tam maiorquain minor, nullos habent forcipes:quo nomineab Aftaco maximčdifferunt.Qucm omnes hacftenus fecuti,chelas Locuftisadi- munt. Scdnonita intelligendus eftphilofophu c ,vt fordpes Locuftae ncgct, fedqubd tam magnos nonhabcat,vt Aftacus: nam forcipes habcre non vnico in loco fcripfinvt vbi “"Depar4. d ait:Genus Cancrarium & Locuftarium {imiiia intcr fc iunt, co quod vtrumque brachu cap.S. forcipibusdcnriculatis habear.Et c a!ibi:Pedes> iuquir, Locuftis vtroqueexgenerequini A vldmisanmimcratis * quiinforcipem excunt denticulatum. Quare & f Iultus Alexan- qmd * e- c } r f nuSj tJm-H air,Locuuar,qua? zccpufiot funt,thekdenticulata? rantiira,nimirumexquin- (r //j3 or . 4 que vtrinqucpedibus:maioresilli vnico, non gcmino, vr in forcipatis Aftacorum chchs, cap.z. aculco funt, eoque dentis in mod mn formato,rem acu minimetetigit, & Philofophi iatn { tAb.14.ft~ allata verbanoeftaftecutus. Verumquidem trt, quod clrelas Carabi habcantcafquedi- lub. cap,vit. uerfas ab Aftacorum chelis & non ira forciparas, fcd vnico vel uti derite munitas* Sed quod chelasin ftngulispedibusefledicit,id falium:ncchocdixit Philofophus, pluresdua Chekrum bus enim habere non poffant, nec erat neceftariutn , ciim ijs tanquam manibus vtantur , F vfus. quar due funt,nec pluresin ijsanimantibus,qua?manus habent, autquidiJlis proportio- ne refpondcns:Giilius duos Locufta? pedes forcipatos, aliosdentatos facit * Reliquas nuc differentias profequamur.Carabus,inquit,Belioniushirto ( afpero) funt corpore: Vda vero,Aftacus,Pagurus,Cicadaquekut,&quemadmodum MaiaaPaguro, fic Carabus ab Aftaco ipfa afperitate diffider,tota enim anterioriscorporis parsCarabi acuiers riget. Hinc ypa? diclasLocuftasaDiphiloSiphinioputat Zoographus, quanquam alij fic nunctipatas velim, ob colcris varietatem. Sed huius animalis afperitatem teftatut quoque Tiberius r a?farapudSuctonium . Is enim in paucis diebus quam Caprcas atti? git,pifcarori qui fibi feeretum agenti, grandem mullum inopinanterobtuIerat,perfricad eodem pjfce faciem iuftit, territus, quod is a tergo infula? per afptra & deuia erepftftct ad Vt $ cancro fe. Gratulanti intcr poenam quod non Locuftam,quam pra?grandem cepetat, obtuliifet: r-ifFcrat* Locufta? quoque Iacerari os imperauit. Locurtatn&Cancrum interle differre tradit s 0 Hišlor. 4. Ariftotelcs, qubd Locufta? caudam habeant, Cancri ve ro ca careant. Conueniunt au- cap.S. rem j n denticu!atisforcipibus,quosin dcxtra parre,eodem tefte,grandiores robuftiorcfq> habent. Parre enim dextra efticaciora funrannnalia omnia.Cur vero Locuftis cauda fit, G h Depirtib. & non irem Cancris.rationem hancadfert h Ariftotelcs . Locuftis enim, inquit, vtnanti- ,» 4.08. 1 Hi .4 c z. k Lil>. t.a- quatil.c $. bus cauda vril-is eft: natant enim cauda quafircmoinnitendo: at.Cancrisinutil.is eft quo- >» niam vitam agere terrenam, cauernafquefuburefolent. Ha’cille, 1 qui&ad naranduiii >» pinnas Locufta? in cauda quinascffc fcriplit. k Quod repetens Bellonius ,pinnas, inquit, quinas haberin cauda,reliquum quoque cauda? corpus, quinis tabellis la?uibusloricatur» Aurhor eft Ariftotelcs cornuabina tam mari quam farnima’ pralonga& afpera ante ocu- 1 LI9 .03 o. Ios efte,ijfqucaIiakuioracorniculafubiacere>. Phnius ramen afpera efte negat, 1 fed pro- priarotunditateprapilata. Oppianoea& Aelianodicuntur pa. id eft ftimuli feuacu- lei,quemadmodutn cheltc, 3o\iXat id cft,longa. Ariftotelcs Kipar# vocat,P!inius cornua, nos antennas. Aelianus in dorio effeait. Indeque forte Carabi vUruogv/SiAn cognomina- uit. Dentes praterea habent Locuftacea primores binos maiufculos, & gujatn anreven- trem exiguam , in quo nonnulli quoquc dentes funt, quoniam non fatis erant fuperiores illi.Continent quoq; in eodem ven tre humorem ft mi lem'm uti. Cor earum ex nigroru- fefcerc obferuauit bellonius. M a r c a u t c 1 n cum excipiunt ore, id tranfmittunt ad fuas bra- chias, (t a /3(iaj%ox<$») quas ipfa vtaitAriftotelesplures,quamcateracruftainrt* čarni s continetur,ita vt media caro interiaceat: inteftinum enim d.euexu perringittmeatus *» vero a cauo applicatur. Nec fecus quam in quadrupedu generc haec habetur.Nulla maris >»■ meatum acfteminsedifFerentiadiftinguit: quippe cu vterqt renuis fit,&aJbidus, & humo- *» re intra fecontinems pallente: vtcrq, etia pebtore pendet. Ad quoru omnium cofinnatio- »> nern lubet breuiter caque Rondeledusin defenptione Locufta; exačfius clariufq; fcripftt* adiungere. Locufta, inquir,duo habet cornua ante oculos magna,initio afpera & aculeat* deinde Dentes. Cor. Branchia: Oculi; m Hinor.4. cap.i. n De Cruftatis. Lib. 11. 101 A deindc rotunditate pra»pilata,in exortu cralfiflima,qua?paulatim magis ac rnagis ita gra- ,, cilefcut,vt tande in tenuilfimucirrudefinat, inomnemq; partem piliinftarflectipollint« » Initioquatemisarticulisdiftind:afunt, vtcumnullusingruatmetus meatu, cornibusad latera porredis,in pauore ijfdem cre aculcis acutiftimis firmiflnnisq; vtrinque tanquam propugnaculis muniti. Oris la,teribus addita? appendj- cula: tanquam parui pedes ad tutelam. Dorfum afpcrrimum eft & aculeatum.velut efro- te aculeus magnus eminet. In lateribus branchias habet vcluti e piliš coagmentatas: pe- ftesplures quaternis:quiafanguinecarentiapliunhus mouenturnotisquain quatuor,fiue »errena fint,vt Scolop.endra? s muitipedee:fiue aquatilia, vt Mollia & Cruftata, Sunt igitur Locuftis pedes vtrinquequini , annumeratis extremis chelis, quas Gaza modo fbrdp.es denticulatos,modo brachia forcipata interpretatus eft. Fle&untur omnium pedes in ob- liquum, chelae vero introrfum. Cauda lasuis & fine aculeisex quinque tabellis contexta, in pinnasquinque definens,natandi caufla. ei quafi remo Locufta innititur, eftq; in ea fi- B tum totius corporis robur, quod experieris ; fiea parte Locuftam apprehendas: nam vali- dafrequentiq; agitatione emanuelabitur, necnificorporeapprathenfam, vel ecornibus fufpenfam>retinere qucas, Ca:tera omnia cum fint ex Ariftotele fuperius allata, libenter prattereo. Locuftamquamhicappinximus,cumomnibus notis,turnaveteribus, tumre- centioribos traditis,optime quadret,non opus eft defcribere. Saltem meminifte ac obfer- Uafledorficolorem,cuius nullus quod fciam mentionem fecit, fufticiat: hicenim medius cftinteratrum&c^ruleum, itcmquechelarum,quas mirormultos recentiores negaffe, quum habeat,vt Ariftotelis authoritas,quam fupra fcripfimus,& noftra|autopfia latis de- clarant, Sunt tamen exiguat admodum, nec cum ijs quas habent Aftaci comparanda::des carum fuperior triplo maiorinferiore,vterqj caret intus tuberculis,& in fineacutus, quu in Aftaci chelis vterque dens lit obtufus. Non prattereunda funt Locuftaru genera, fiqua? ftntab authoribus tradita, Vrlam connumerafte Ariftotelcm Locuftaccis probat" Iulius Gsefar Scaliger, quod ci & Locuftis idem ternpus pariendi aftignauerit. Idem proximum Locuftje genus facit Aftacum,quod illi multis fit fimilis.Difsimillimam tamen ab Aftaco Locuftam ait, quod nec forcipes vt ille habeat, totaque fit horrida. Leonum brachia»au- ^ thore ° Plinio,čancris fimjlia funt,reliqua Locufta • Et Aelianus: Marinus Leo cum Lo- H Cufta,inquit,fimilitudinem habet,pneterquamqubdmaiori habitus tenuitate , >aci- litateeft. Hac fatione quidam & huncad Locuftasreferunt. Et p Plinius Elephantum h is. Verbis: Elephanti Locuftarum generis nigri,pedibus quaternis,bifulcis: praeterea brachia duo binis articulis fingulisq; forcipibus denticulatis^Cseterum Rondeletius & Bellomus melius Aftacorum genus faciunthunc Plinij Elephantum,vt& alia fuperius comemora- ta.PaulusIouiusLeonem Plinij effeputateumquivuIg6Cammarusdicitur, eundemq; Aftacum Oppiani,quafi vero huius poetae abalioruauthorum Aftaco fit diueilus. Idem e tiamperCarahum putat OppianumintelligereLeonem,qui TheodorofitCammarus, Mihi Oppiani Carabus Locufta eft,de qua nune agimus,quod etiam Zoographo placuit» L O C V S. O N vnoloco femper permanetLocuft® marina,fed hinc inde vagantur prout coeliconftittuioeft: Nam litora potius, vt prodidit a Philofophus, vernis hybernisqj temporibusexpetunt.Conferuntq; fe inaltum aeftate, cum alias calorem, alias frigus prolequantur. Vnde Plinius ait: Hyeme aprica litora fečlantur, ^ftatein opaca gurgitum reccdunt. & alias tradit Locuftas viuere petrofislocis,Cancros rciollibus. Et b Philofophus afpe- r iMnquit,faxofifquelodsproueniunt:Cumq; ibidem de Locuftis ac Gammaris effet Lo- c utus,fubiungitneutrum genus limofaamare: indeq; fieri vt Gammariapud Hellcfpon- tUr n,& circaThafum gignantur;Locuftee circa Siga?um & Athon.Qua?omnia ex eo repe- hjt c Athenseus.Quanquam Aftaci,inquit, d Bellonius,in Oceanomultum fintpupula- r es,Locufta? tamen in eo maris tradu,rarioresefTe folent. In Euripo m ari tefte ^ Ariftotele n °n generanturj in Indico vero quaterna cubita implent, vtauthor eft i Plinius.Gonzal- ^ns Ouiedus teftatur inueniri etiam in Oceano Indias Occidentalis, led quam fint magni, ^onaddit. MarequodCananoram circumfluit,plurimas alit. Nam arce eiusinfula?, vt I 3 narrat Caada. Genera n Excrcit. 14 i.contra. Card. *L .3 i.c. u p Lib. j i.(, n. 'Hiši. J,c, >7- 0 HiHor. 5^. cap. x 7. c Lib. 3. i Lib i. a- quatil c. 5. * Hi ( .c 3 7 * Lib. 9. c. 3. ij oa tociifta marina • De Cruftatk Lib. II. 103 A n a?rat 6 lohanncs Baru$,cum‘ei prteeflet Laurentius Britus.ab Indis obfefta, Hifpanifque 1 Lib. 1. dc ob extremam farnem diuinum numem jmpIorantibus,marerepenteintumuit, & cum vn- cad. i.c.p is terram fuperfluetibus magnam vim Locuftarum euomuit,quibus farnem illi plufculis lebus non fine miraculo folabantur, In mari Liguftico Locuftas nigricantes confpexit ■Herius Valerianus. V I C T V S. I T A S. A S C V N T V R, inquit 3 Ariftoteles,venatu pifciculorum, circa fua cubilfa, qu* in alto lacifq; afperis,cauernofifqj faciunt, Quidquid eeperint,ori admo- uentfuo forcipe, vt Cancri, pifces maiores quoqueeuincunteodem tefte: mu- ramas & congros etiam maiores deuorare, cibosque ore terere' ( quod oftendit Li.z.aau* oris conftitutio,&gul£eanguftia)obferuauit b Bellonius: lututn & herbascomcderefcri- til.c.3. bit Albertus, Locuftis omnibus vita diuturniordata eft tefte c PhiIofopho. Accas. £ C m. 5 .c.i 7 CAPIENDI RATIO. ISCAT O R E’S non ignari Locuftas Hyeme,ac vere circa litora verfari,£fta te vero in alto mari,oris litoralibus, atque alijs id genus indicijs confečtantur locaafpera,& Iimofa,quotiescapturam ina!tolubetexercere. * Tarentinusad »Geopon .io hafce capiendas ad aliquid alligat mormyrum,Purpuras decem cum oleo con-44. jUndit,& mufci parum ( k^ ! fipdot. rt wxpo\ Andreas Lacuna venit, cx bryoque pauxil- ‘Uin maden$)infpuit, mox exponit in faxum & fic capit. natatio, ingressvs. E G A T 3 Bellonius pedes anteriores, qui cceteris maiores funt, in natatu * Lib. z.a- moueri, fcd pinnulis quas partim fub cauda gerit, partim in extremo eiuf- dem, tum quaternis reliquis pcdibus natareafierit, Parres igitur quibus ad natandum vtuntur,funt pedes & cauda,quod etiam b Ariftotelesdixithis °Li.decoml verbis:Locuftae pedibus,non greffus (vt Cancri) fed natatus cauffa fubni- anirnal. gre/ ** l untur. Cancri nandi ftudiofi non funt, quandoquidead natatu cauda vfui eft, illi autem /«• ^ natatione abhorrent,Et alibi:Locuft«e,inquit,fuis caudisnatant,celerrimeq; rctrorfum, pinnarum caudte adiun&arum beneficio. Plinius ait: C^tera in aquis natant, Locufta; re- Ptantium modo fluitannhoc eft vt exponit MafTarius: Cruftata omnia in profimdo natat, e xceptis Locuftis,quce anguium modo fupernatant. Aliter ingrediuntur cum funt in pa- »> Uore,alitercumnihilformidant. Namvtinquit c Ariftotcles,inccditLocufta natura « jLifiM.t, * faaante,cum nihil metuit,demifsisin lateracornibus:at vbi metuit,;fugitretro , longeq; ca p. t . [uacornua porrigit: Verba Graecaeiusha»c funt, Mmnč * Dimicant, vt ait c Ariftoteles, inter le more arietum cornibus,qua: extoi » lentes vibrantesq> feriunt aduerlarmm: Ted vniuerljeetiapterunq; tan- >* quam gregiscoUegium vifuntur. d Plinius quoq; cornibm inquit in- » ter le dhnicaraat c Aslianus: Quod li, ait, Locufta: inter fe pugflanir,ali/»» contraalios, itaerečliscornibus veniunt, vtin incurrcntesarictesallidoint&conlcrunt»» frontes. Adhanc earum bellieofam naturam refpiciens i Lucianus, inquitperiocum, oc-»» cidentalem partem Tarichancs inhabitare, gentem oculisanguiUinis, &£teie Carabea , bellatricem 'ač mordaCem. Cur modo tam acriterinuice bellent,his verbis tradidit Alber >» rus: Gregatim &aciebusinftrudis pugnantcum alijs aciebus generis lui propafcuis, vel »* foetu, vellčminis. La:di non pofie,nifi iubcauda tradidit S Rondelctius. ANTIPATH1A. ON conueniuntinterfeLocufta:& Polypi. Euenitvfu,inquit a Philo- lophus, vt Locuftis Polypi fnperioreslint, & adeo vt li eildetn in retibus ** fenlerit Locufta PoIypum, prte metumoriarur. Qua?lic bi Pltnius: Poly- ” pum in tantum Locufta pauet, vt li iuxta viderit.omnino moriatur. Idem ” teftatur c Aelianus, cum ait: Tam vehementer Polypum Locufta exti- ** mcfcit, vtfiquando vno&eodem reti ambocapiantur, haec continub ** mouatur: d Alibicaufam huiusinteftini odi; hancreddcns:Locufta,inquit,adeo inimici- ** tias cum Polypo graties habet; quod hic cum illius brachia circumplexus fuerit, aculeis ** quos in dorloiniitos habet, pra?clare contemptis, & pronihilohabitis , illarn ipfam cir- ’* cumplieans, fufFocat. Cuius line rei haud infcia Locufta a Polypo lumme refugic. Eadem tradiditPlutarchus.. Nam rationem red dens,cur libi Polypusa Murtena& congro me- JL tuat, ait: Ab his enim male traftatur, neq; ltedere viciftim poteftoblubricitatentelaben- H tes, ficutrurfum Carabus, illisin complexum venientibus vincit: nam tenuitas non eft ” aduerfusafperiratem auxi!io: PoIypoautem acetabulaintrudente perit. Onodrca ne- ” cueofatis mirari Horum Apollinemquifcribita Locuftis vinci PoIypos. Congeretiam Locuftam pauet, vt prodidit i Plinius. Et S Ariftoteles: Congros, inquit, Locufta: con- uincunt: namelabinonqueuntproptercrufta:alperitatem. DePoIypi, murtenae»&Lo¬ cufta: inimicitijs, h.ec h Aelianus: Malumingens & morbusagreftis& inhumanus , ini- - micitiaatq; odium inha:rens,penitusq; inlitum: quod etiam racionecarentibusnaturaia- ’* genuitinexpiabileatq; implacabile. Mura:na cum Polypo capitali odiodiffidet. Poly- ** pus cum Locufta graues gerit ipiinicitias. Mura»n* etiam teterrima hoftis eft Locufta : atq; infeftiffima. Murama PoIypobrachia abicindit, dentium firmitate: poft autem in cius ventrem fubiens,his cum nialis, quibus veriftmile eft,afficit. H ocenim egenerenan- lium eft, ille veroferpentiutn more graditur. Quod li Polypus in faxorum colorem fe * , l' vertat, n De Cruffcatis. Lib. II* 105 A vcrtat, nihilel aftutia?ha? fallaces profunt. Murarnaenim eius vetcratoriam plane tenet. „ Ctuti vero Polypus Locuftasalecomprehenfasftrangularit, exugitcarnes,atque carum „ iuccum exhaurir,ac nimirum Locufta coraibuseredisiracundia furens, in e urn modam j, murena mulieri iratzefimilem lacefcit. Hzecigitur aculeos,quibus hoftis praemunita eft, j, mordicus tertet.IUa vero pedesacuros tanquam manus przerendens, vtrinquecuti inhze- » rerefortiftimčnoninterraittit. Maramaindignatur, fefcquehuc&illuc verfiu, &acuras ,, teftasampleči:irur,quibus confixa remoliefat&fuccumbit:deniqueremitfaiaccr.Locufta j, ex hofteinftituitprandium. Hzec Aeiianus,vtopinor ex Halieuticis 1 Oppiani, inquibus s, hi leguntur verfus. S’ aZKrlfatcfiv dvdpcrtov {\ 3o? iyov, hus ouaadhzercnt:totumq; quafifpecies vu£confiftit:vnmnquodq; enim ilTorum carti- C tagineorum in plurafdnditur quze fi difereueris, patent: fin afpicis tantum, compofitum s, ^mddam apparet. Fiuht maxima,non quze iuxta meatum.fed qua? mediafita funt: mini- ^aq; nouiflimacontinentur. Magnitudo minimis, quanta granisfiammeft.Necmeatu i> tpftim vila contingunt, fed per medium ha?rent:vtraq; enim ex parte,caudam dico, & al- a> u um,bino maximediftinguitur interuallo:ficenimoperimenta quoquedifpofirafimt‘. » $ed quoniam Iatera ipfa complečti fatis non potfint, addito extremo cunda teguuntur, »> ,( % velutoperculum obturat. Videtur prorfus Locuftacartilaginofis illis particulis uia- » dareoua,cum enititur,caudam adducens,& protinuscomprimens, infte£tensquefefepa- » rer e • Cartilagine^ vero illze appendices per id tetnpus augentur, atque ouornm capaces >,redduntur.Partuseniminijs,recipitur > vt$epiarumin facrnentis,&qualibctcoliuuione » collocatur. Locuftze ad Iiunc pariiftit modum . Mbx vbi eafui corporis parre intra diern » ^xime vigefimum oua concoxerint,abigunt vniuerfa: congIomerataq; ita in idem, vt & »> '°ds congetta appareant .Tum eXeo Locufta: proueniunt intra diem maxime ded mu m quintum: & f^pe minores quam vtdigitimagnitudinem expleant,eapiuntur. Exctuduc J §itur oua ante Ar&urumrabigunt iam concoda atqueabfoluunt ab arduro. Hatc omnia himmaquadam diligentia ab Ariftotile funt tradita. Quietiamnegat oua Locuftaruin s> ^arisfemine,vt MoIIiutn afpergi,necfinerationeificenim c alibi, iqquit, Locuftacei ge- 't.degener. j» neris feminzeapud fe partum cxponunt: quamobrem ampliores ipfae, quam mares habčt S. jj 1 a ’>eIIas,vt oua feruentur. Molliaforis reponunnfeminis huius generis mares afpergunt, 15 c ! UQ modo ouis mares in genere pifcium:reddunturq: oua glutinocohajrentiaad fp&tern.. » v uat: AtLocuftaceis talequidficri nec vifum eft nequeratione exigttur: couceptus enun' ») corum lubfoeminacontinetur&cruftainterftuseft. Plinius,Locuftze &reliqua, inquit.,te- 3 , nuioris cruftae ponunt oua fuper oua, a tque ita ineubant,Locuftze etiam nuper nac^e exuuc » Rnedtammoreanguium,nonaliterquamparentespoftpartum. 5^4 kkk MA S>y$? D ENO- 10(5 ' Vlyfsis Aldrouandi D E N O M I N A T A. Aoa/Stas diminutiua vocula, eft parua Locufta, feu paruus Carabus. In vulgari tamenLcxicoexponitur nauicula. Ka^a/SoaJV?, & Kas pct/3:i£ns, Carabi /eu Lo» h. cufta? bpeciem gerens^ui e Caraborum gencre eft, Gaza apud Artftotelem Kas- pač<3«d « venit Loeuftacea. / M O R A L I A. Pecgatores,, E R Locuftaspeccatoresintelligipoflunt; vtenim illghyerne lardunturb centraautumnovereq; acmulto magis plenilunio ptnguefcum : Ita hi dum pro/perisfruuntur temponbus,luxuriaciiffluunt,& opulentia pin- guesnunt: bed fub vita? cxitum, obmetum condemnatioms perpetua;, F gradklcupt,!a?dunrurcj; maxime. Etquemadrnodum Locuft? cfltrun- turiuis cornibusjita illi fuperbia,bed contra eum tegmen corporis fitad- modum in Locuftis fragile,ita Sc pcccatoi es,ctim maxime fupet biunf,quam occyflime ob corporisfhigilitatem velmomento remporisextinguuntur. Sicut vero Locuftis dentesiti ventrejira i;fdem,dum etiamnum floretu,nulia eft alia cogitatio quam circa g ul a? & ven- Couitiato rr j s voluptares. Tales quoquc dici poftuntconuitiatores&inuidi, qui in cordtsgreroio, res & inm- tan q Uam j n ftomacho dentes habenr.quia de iamimprefla in animisaliorumfama, quod poffunt detrahunrmaledicendo& mentiendo»neque belici aliorum fortuna acquiefcun£ vnc]uam, bed oportunum inueftigant tcmpus,quo eam de bono ftatu prarcipitent . ,, HIEROGLYPHICA. dl. Tyrannus inciuet. * Vib. 18 , Jiierogl. Papularis feditionis bomo itis- djofus. E G Y P T 11 hominem municipij fui Iongbprincipem, fed tyrannica iti ciuesdominatione vtentem notare fi vdlent* Polypum &Locuftamde pingebant: Si quidcm Locufta?, vt ait Horus, in Polypos cxercent vire« eofque vincunt. Quamuis Ariftoteles, vtdiftumeft,a Polypis Locuftas |. vinci feribat, Apud a Pierium Valerianum popularis beditionis hominena ' ftudiobumfignificarequi volunc, Locuftas duas marinasfebe inuicemirt curbantes pingunt. Videre enim eft (tepe vniuerbas, tanquam gregis collegium celebrare, dimicare interim inter be cornibus arietum modc>,ac mutua flagellauonc inuicem faruirc: & genuinum eftftnquit,Pin,darus iunicem inuidere. E P I T H ETA- f-.i- W .> . ‘ < A. *.i ,..j\ - »\t /' ■ . •> ir. , L O C V S T A M vocat Oppianus atMvpn ob difficilem cius acceflum: 7 pu%uv y ob abperum dorbum; 7rpai7rro\ obmotumeeleremaerapidum:deniq; č%v7n>yia, , acau- dar borma^qua’ in fine acuta eft. V S V S IN C I B O. H; C A L L I M E D O N fuit eognominatus Carabus,qubd hoc cibi genere impense de- JeCtaretur. Iraque AIexis in Dori de horum pifcium valde fiufte auidum tradit his vtrins: ■ „ . . Ptfcium mercataribus decretum eB Vtniunt dneam Cdkmedonti Jlatuam Ponere cLebus feTtis Txna.theorum , inter pfces alki Dextr* manu ajjam Locujlam kabeat, * EJl enim illortim ar tis folusferuat or , vero omnesdamnumac calumitas , uV Macho« » De Cruftatis. Lib. IL 107 A Machon Comicus de Archephonte parafifo hxc fcribit: KAh 9*V tV) S»7rv op o S U un tu r c ti a mi n a qua feruentijed viua?.Naoi,vt inquit c Plinius, vnum hoc animalium ‘L.p.c.jei pnus,niii viuum feruenti aquaincoquarur,fluida čarne nonhabctcaIlum.BelIonius con- fcdto quidem Locuftas cJiba.ni.saliquandocoxit,atq; hoc pačlo fapidiores eife adinuenit, Cocaura^' Suamquuminferbuiflent. Nam quouis modoaliter cočke,mutim ( id autem effe putant melior. i ) 'fcisftercus)cxpuunt:cumtamenea mutis totius pifeispars fapidioriit:reliqu£enim ^ pulpae duriores funt, htec vero fluida & mollis: vndc vulgare illud didtum apud Prouin- C1 ales: De la Langufia meglior la mer da, aue la gr«/A.Noftri,ait d Rondcletius, ore & ano-dili- l Lib. 1 $.ic E^nter ftupa obturatis,ne fucciis interior eftiuat,, in furno aflant , ali j in feruente aqua eli- pijc.c. j. ^ a nt,alij cruda fpoliatas in frufta diuidunr,aromatis,aceto condicnte$,apijq; folijsafper- 1 s* Apud nos vero non aliter coquunturquam Aftaci,quosLeones vocant.Extanth£econ ** ” Uu rte apud e ApkiumdnLocufta,inquit, & Cappari pifeibus conditaneiscxpam Palla- c Lib.^derc ranam concifam indurabis,teres piper,Iigufticum 5 careum,cuminum, careotam,mekaqc- ad.c.u 3> tUl fc>vinum,liquannen x oIeum,defrutu.m,hoc ius adijcito ftnapiin elixuris. Locuftg prepa- *’ ^ c ntur hoc modo. Aperiantur,vtaffolet,cum teftalua, infundantureis deindepiperatum ># or coriandratum,atq;-ita incraticulaaifentur. Quum exficcata fuerint, adijcieseis in crate 33 !? a gb magiiq; ,donec rite affentur. Locufta vero elixa cum cuminato, rede inferes piper, ** ^g u fticum,perrofeh'num,mentham ficcam, cumini plufculum, mel, acetum, Iiquamen: fi 3> v °ksfolium& malobathrum addes.Aliter: Efitiade cauda Locuft? ficfacies:Foiium acci h ^ ie s«vuam prius demes& elixabis,deinde pulpamconcides, 6c cum liquamine pipere & ouis ioS Vlyfsis Aldrouandi ouis efitiaformabis. Aliter: InLocuftatcondimentum dixx, piper,cuminum, ruta,raci, E acetum, liquame,&olcum a [Tumi tur. Aliter. In Locufta piper,ligufticum,cuminum,men tham, rutam,nucleos, m el, acetum, liquamen,& vinum redteadhibemus. Bartholoma?- „ /Zii. j. de us f Sca;>puspra?ftare fcribit Locuftam Aftaco, carneq; efle teneriori , elixari additofale „ re CH ^ c*p' mox exemptam čarnem & rdiqua interiora,vt Cruftaillatfa mancat,lauari,acdeindecon-> J 7f- rundi, adui cafeum tritum, oua & herbas: quibus omnibus vna commiftis impleri Cru- ftam, frigi deinde.in oleo ,aut butyro, acpoftremd ex varijs faporibus iiue intin&ibus & aromatibus fa' con di- De Cruftatls. Lib. 11. iop A condidere,& poftea Datdalfus, aquafinusnominatuscft. Deindea Ly/imacho diruta, habiratores eius Nicomediama Nicomedia* conditore translati funt. Aqud Pollucem aurium fiueauricularum pars caua nominatur. Aftacus nomen pueri Calphurnio inficlogis. Cammarum (cammoron habet Diofcorides) aconitum vocauere tefte c Pii- 'Li?*-}i nio,quod fit radice cammaro fimiJi, hoc eft Aftaco, vt quidam volunt. Colora Latine , * Cammarus CaIepino:qui ex f Apitioh$c verbarecitat: Vel Cammarum defrutum mittas, l * quod Romani coloram vocant, S Y N O N Y M A. PICHARMVS inHebesnuptijs,quem Archcftratus Aftacumdixit, Carabum id eft Locuftam efle declarat his verbis apud * Athenatum: Aftacus. Adfunt Colybda»a, (jr Aftaciqutbusparat pedes > Carabus, Longaq ; brachia , Carabos nuncupant , 'Lib. j. Eft tamen,vrfubdit Athen?us,fuum peculiareq; genus Carabis,id eftLo- cuftis, Aftacis, Caridibus ideft Squillis. Eodem authore Artici Aftacum peroproferunt Oftacum dicentes, quemadmodum & Oftaphidas pro Aftaphidas. Epi- 0^ acut * charmusinmari,& terra,inquit: KoVa^o/ , vertit Dalechampius: Et c ur ut s vnguibus Ojiaci. Aftacorum vno in loco tantum mcminit 15 Plinius,vbi inter Cancrorum gcnera eos nume- 3 s. rat. Quocirea Gaza cum non fciret quid apud Latinos vocaretur Aftacus, vulgi nomen fe- cutus Gammarum tranftulit, vt notat llondeletius, quamuis Gammari vocabulum and- quum efle non ignoret,citans hoc Martialis: Concobr in nojlra Cammare lance rubtt . 'Plinius:Aconitum,inquit,radicem habetmodicam,Cammarofimilemmarino, quarc e L.i 7 .c.jl quidam Cammaron appellauere. Vbi Francifcus MatFarius Plinium Cammari nominc Aftacum intellexifleputat.Zoographus Squillam, cum Theophraftus radicem aconiti eft Aconjti ra¬ le fcribat,tumfpecie,tumcolorelimilem»ap/cft,ideftSquillae, iicenim legit,non zapila y d‘ x quahs, C vt Gaza,qui nuci tranftulit: neq; sx.api- d £ib. 7 . M«poi, Cammari, Epicharmus in Hebes nupti js: », P rat er ta boca,fmarides, apbya, Cammari . », Horum etiam Sophron meminit in mulieribus mimis. Eft autem Squillarum /pecies, & », ita a Romanis vocantur. c Euftathius in hoc Athenad loco legit zdpi/xopot,C\c enim fcribit. c Odyfi.*. „ K apt/uopoc, fato fuo,vel morteinfoelix,& miferhomo. Significat autem ha?c vox afiquan- •, do etiam Squillas,tefte Athena?o, his verbis. K.djujuapot xu'nt (lege «V‘ ) y r *voc, napl^cov »> Pu,/aalav otira zuAstJufyot.Et forte (inquitidem Euftathius )vulgusinde corruptonomi- nc)iu/3otipov<; dixit» Nosquidem Cammarum antiquorum Aftacorum genus efle, quod alijSquillam fluuiatilem hodienuncupant,pofteaprobabimus. Dicuntur K 2)ep pertendunt.Qtiod aut collum appcllant,quinq,- partium foris eft:& fextum latius,illud fi- - tum loco nouiffimo habetur,tabellis continuatum quinque, interiora vero in quibušf?* mina? prius pariunt, quamfoetumcdant, hirtiufculaqucedamquatuor continentur, qui- busfingulis fpince fingula? breues,arčfceq; eminenrad exteriora. Pe<5luscorpufq; totum lceue eft, non more Locuftarum aculeatum, & afperum ; verum in pedibus magnis acu- leospartisekteriorismaioreselfe manifeftum eft. Hačtenus Philofophus, quirurftis fub- dit,alterurrum forcipem femperefTe grandiorem , necvnquamparem vtrumque vtfum fuiffe. Hoc & b alibi tradidit non fine rationehis verbis: Gammarifoli noncertum, fed alterutrum a?que,vt fors tulerit,forcipem habent grandiorem, tam maresquam fčmina?- ’ Caufia cur forcipem habeant,quod ex eo genere fint,quod forcipem habet. Cur alterum grandiorem incerte; quod non integrum iui generis naturam tenet, fed ita degenerat, vt pl quod ad aiiud deftinatum eft,eo non eodcm.fedad greffum vtatur. Aftacum fane non rio- uit Cardanus dum cum fine caudadepingit, cancrum conftitucns, cum quid Cancer M ignorafle videatur. Nam, vteontraeum dicebat Scaliger, fi Gammarum hoc eft AftacS vocateum qui cauda caret, Cancrum dicetillud quod habet cauda. Caeterumad reliqua qutefupraex Ariftotele attulimus, cxaminandapergamus. Defcriptioncm hanc Aftaci nobis exhibuit Bellonius.parum ab Ariftotelis diuerfam j Aftacus a Carabo non magtti- tudinc rantilm(eft enim ille grandior) fed & ipfo etiam colore differt. Carabus enim f:m- rummodo rubet, Aftacus ex rubrofuIuoq; liuefcit. Carabus b!a?fosatq; acuminatOsan- feriofes pedes habet, Vrhe marince modo, Aftacus extentos & forcipibusdentatos, par* temque moucntes fuperiorem aftringendo ad inferiorem. Cornua pra’terea ante dculdš : Aftacus geminahabet, fed paulo quam Carabusminora:quibuseodem modoiterprae- (enditjintus concaua, fub quibus alia quoque codem numero minora latent ac renmora: tt »» De Cruftaris. Lib. IL m A f»perqua? oculi conftitutifuntcrafcidfculi, non autem, vt Carabi raaiufculi. Latuem ha- ', cnt co ^ am fineaculeis,pra terquam anterioreparte,quoloco roftratamoftendit,ad ro- ur m ccrtamine. Dimican t enim Aftaci inter fe arietum more,comua attollentes.Pedes vt! ’nquequaruorhab colium partim dilu- rubet, panim cinereo eft colore, quali funt etiam pedes,brachia in omnibus articulis a ‘Pera tuberculaper longicudinem ex ordine politahabent,fbrčipumq; alter dentatus Vtf aque parte imnfuperiore tum infcriore, alter hiš dentibuspriuatus cuius pars infer- na & fuperna quamuislongior, tamen reda magis & *qualis. Pofterior Aftacus fupiua Partenigricat, proua lutefcit, Iateribus nigris maculis variegatis, cornua & appendices quai ori proftant,mineaceo colore fplendent, chelte maiores in hoclongiorcfque, quam ^ priore,& paucioribus tuberculis,denticulata: intus exiguis tuberciiHs. Poftremo adai- 01 f-helam Aftaci marini ex Zoographo,paulo breuibrem qu;im depmgkurffaciem ho- ^^nisridiculam reprtefentantem. Nam chehepars minor maximum & aquilinum nafum ^ e fert:& qute in vtriufque partisconfinioeminent verrucp, oculos, fi fupercilia addantur. nisnQlcul!t ^ u periorempartem,quatenusfeueorniculaquatuorfuprana.fum &frontem eminent , reprefenus ^*ruIeo alioue colore ii pidor inducat, ad repr^fentaticmem pilei auriti, & ad latera de- ‘cendentis ita tamen,vt lateant aurestretro & circa tepora pili promineat nigri. Facies par alboinducatur pigmento,partim rofeo fuco niteat. Lingute inftar partis chclae maio- tubera fRondeletius dentes nominat)fuerintrubicundo coloreinfignied a.Quod fi eri hatn quoque e pennis,caud£e praifertim gallinacei, capi aut pauonis nutantem, foramini fumnao indideris, plane Gorgoneam & terribilem habebis faciem. Charia fa¬ ciem homi- nis ndicula K S Aftacus DeCruftatis. Lib.II* Aftacus media? magnitudinisprior. hj K i Altacus 1J 4 Aftacus mcdia? magnltudipis altei> De Cruftatk Lib. 11. n 5 i to CVS. * t.Halicu. *H.4.'c.a A “■ H.9.c.iy. * ^Dcanim, S.cap<.it. 'Halicut. I. II čT ?n Vljfsis Aldrouandi L O C V S. r"i i *^AR AB V S infidias factens*tq\ ABacutaeer lnfitxts habitant curuis, & pafcuA c ar punt . 3 Oppianus interprete Lippio. 1 amen author eft ^ Ariftotelei, in leuibus terrenifcjue locis Aftacos prouenire, Locuftas in afperis & petrofis, neu- tros in ctenofis. Quat e circa Hellefpontum & circa fhafum Aftaeos na- fci; circa Sigseum verd& Atho Locuftas. Quocirca Ariftotelem grauif* fitnu.m authorem & c?teris fi.de digniorem fecutus Francifcus Maflarius,in his Plini j ver- bis, Locufta? degunt petrofis locis, Cancri mollibusjpro Cancri legit Aftaci . Nufquam non in Qceano frequetes:in Euxino tamen po,to nulli,quod his verfib, cecinit O ppianus. Noxia non Ponto f&ua educantur in tfto Et paruiptfces neqmdquam hofitletimentei v o Secun degunt vndts,procttl Ajlacusingtnsi F Eoljpsdts de funt /nagni, d e funt % Pagar i C A P I E N D I RA TI O. E O S odore efcaram alle&atos capfifčripfic a Ariftotcles, ciim vellet probare Crufta- taomniaodorandi facultateinfignita efle. Capiuntur autem eodem modo Aftaci. quoCarabi. SEXVS. COITVS PARTVS. EMINA in hoc genere nihil plane diflfert a mare tefte * Ariftot. Nam & mari & firmi na; forceps al teruter grandior more incerto eftrparem vero vtrumq; neuter vnquam habere vifus. Coeunt eodem modo, quoca?tera G cruftaintefta,qu^ caudata ftmr, boe eft morequadrupedumretromingen- tiura,vt fa»mina caudam fupinam exponar,mas fuam fuperponat,& appli- iam ouaferreincipinnt. Ariftotcles ante Ar#urumouaexcludere:abigere iam cočta>.& abloluta reddere feribir. NATVRA. MOREŠ. R E cxcipit mare , vt idem. author eft ,, cum Locuftae ad branchias franf- mittant.Sine humorelongius e marideferri nequit. Quamobrem inquit Bellonius rarb viuus Luteti? vifitur,putrifq; eftantequam eo perueniat Cardanus tamen contra, Aftacorum eam efle naturamait, vt citius pu- trefcantquam moriantur. Senečtam vt tradit * Ariftotcles exuuntvcre ant poft partu m, vt Locufta’. Tam funt loči patri; amatores, vt fi, tefte b Aeliano,quem Aftacum compr^liendifti 5 ciimlongiffimeexportes,reli qui non modo beiluis illis marinis domina- tur.fed etiam omnibus qui inipfo mari continetur.pifcibus vilioribus,Cruftatifq; etiam. Tarantem autem Neptuni filium ab altera parte excudi curarunr, quod ipfe nomen vrbi, ac fluuio impoluerit. TEMPER AMENTVM. ON defuere,inquit a Iulius Alexandrinusquicalidotemperamentofta- 4 De palub. tuere Aftacos,coloris argumento, quem ex cočturarubrum contrahunt. i s-r.S. At quiin cruftatatum id, frigidaquippe, fed cum terreftris alieuius par¬ te,operati caloris qualitatem accipiens deterfione multa, rubri id coio- ris afpečlu manifcftatur;vtiniride,vtin fanguine,vthtcin Aftacis, Cru- ftaceifqj omnibus,vt in alijs omnibus, vnde deterfus appareatin crufta- ceo tegumento calor cum rubore. At candor in čarne fuus atq; integer manear.Ha&enus die.Frigidos ver6,&humidos efle temperamento teftatur Simeon Scthi. vsvs V!yfsis Aldrouandl E V S V S IN C I B I S. S T A CI omncs marini,tam maiores quam minores čarne praedura funt prgditi, vt Cruftata omriia.Quocirca diiiiculter in ventriculo concoquun tur,tardeq; defcendunt,ac ventrem reprimunt: At rite confedti & praspa.-* rarinonimbecilliteralunt, Simeon Sethi vix etiamconcoqui pofleait pr^fcrtim magnosrparuos enim facibus cofki ceieriiifq; dekendere:cau- das eorum (hoceft crura) difficilius etiam concoqui,cradioiifq; effe fuc- ciddcirco condimentis caiidis emcndari,& ab eorum efu vinum vet us Sc rubellum potari. Intereft etiam vbi capiantur in Merhymnaenim bptimi perhibentur. Nam Phyllius fiue Piirynicus,fiue Ariftophanes apud Arhenamm in Vrbtbus hcec dicit: Polypod?um,Sepiclam Carabum,Ajlacum,Ojlrea,,chtimas % LfpadaSiSolenaSiMufculos, Pintus>Pe£lines cx Mahymnc.i. etiam-hyfiti.a ex Aftacis.Eximuntur enim apud a Apitium de fua rcfta>& in mortario con- tcruurur cum piperc,& Iiquamine oprimo pulp£,inde hyfitia plaffantur & formantur. VSVS IN MEDICINA, ET ALUS. AA Cardia! giarn. Y M P A NICI S Aftacum raro,& folius voluptatis gratia offerre iubet TralIianus.Podagricisquoq; proh;beBitur, pratfcrfim fi ex pituitofo hu- moreorrum ducat.Nam talemhumorcm ab Aftadsgenerariidem Pral- lianus author eft.In Cardiaigiaautem eonuenireait, quia nonJari! e cor- ^ rumparur,& acribus mordacibu% humoribus reftftat. A erius in curario- ne colici a dedu s ex pituitofo humorc,$quiIlas & < aeros inrerdicit, Afta- co autem pro voluptate frui pernrimt.Hiniusmedicusde dyfcn:ericomm erbo tračtans, acde calore oihio,Oftracoderma,& Aftagincsoprimicibi Cfic tradit.PuratBdloniuš per Aftagincs eum Aftacosintellexifle. Ex eorum cbelis ti a u tip falina fuacontiuunt, in qui- busfal inpifcarionereponunt, Apud Btfgas tališ chelartiravfuseft . Acdes cum tam aru plat funt, vthabirantes car. thari,aur annuli fc rrei,aut malici pulfum vixexaudiant,ira- que tmrinnabula in his locis procul ab oftio (kis tabulato ant muri eminenuotf loco affi- gunt cum Ioroannexo,aut filo ferreo craffiufculo, per domus penetralia fi qua* fint bbuia dedučto ad ofteuin vfque,quopertufo filo chelam Aftaci,Ioco manubrij anncčiunt,quQd upprehendit manu,ciim cpuiipiam pulfare tintinnabulum cupit, DE LEONE, SEV ELEPHANTO. Cap. I V« H Res Leo di <5tus. Leo animal quadri3pes quale . Seipcs Leo. Q_V I V O C A. E O NIS vocabulum pro rege apud Gratcos accipi non reperi vnquamV mirorej; quod feribit Ifidorus : Leo G race rexinterpretatur Latine, eo quodfit priocepsomnium beftiarum. Eft autem Leo animal quadrupes, omnium animantium ferociftimum & generofiffimum, vno excepto ho- mine,,pr*cipuecum collaarmofq; veftiuntiuba?,quod tetateaccidit. f ft etiam iiornen fideris cceleftis apud Latinos Sc Grtecos,ex numero duode- cini ^odiaci fignorum, Serpens etiam quidam fic vocatur, alio nomine dirius JNicandro. De Cruftatis. Llb. II. np A * Nicandro. At 'ant difta fuit Elcphantiafis etiam apud Areteum > At At'«? x,p!wo(puhat;, Leo lontiscuftos.dičta fuit Athenis terea Leonis effigiesfliper fonte eo,ex quo aqua effereba- tur,cv tccTs w/w'5 uSa>p f/nd/t; tefte PolIuce,cui etiam Liav dičta fuit treni en d ce faltatio nisfpecies,abAthenaeotameninter ridiculasfaltationes recenfetur. Denique Aia>* eft nonien viriproprium, vtLatinisLeo. Similiter Elephantus quadrupes eftomniumfere animalium maximum , Europatincognitum, duobus celebre dentibus, exquibusopera «unt eburnea. Significat «’A4'v J" £Paguri,HeracIeotici,Leones. Libro 32.cap. 1i.notam addir* qua a fitruhb.us fecerni poffit: Leones,inquit quorum brachia Cancris fimilia funt,reiiqua pars Locufta?.Ex quibus verbis quifnam fit verus Leo,poft longam diligentemcjue omnis generis Cruftatorum inueftigationem certo me cognouiffe exiftimo,qui cum minirne co- temnendus.imd fpe&atu digniffimus effe videatur,paulo fufius qualis fit exponam. A«' o>t a Gra?cis diciturfita a Latinis Leo,a colore flauo,vt arbitror, qub coloratus eft dum viuit • & e mari captus educitur, &c quodhirfutus fit. Aftaco corporis fpecieaffinis eft, fed bra¬ chia longiora habet, forcipes tenues &latiufculos, quorum fciffura maior quam in vilo aiio Cruftatorum genere pro corporis ratione, Tuberculorum qui in Elephantis funt lo¬ co brachia villis veftiuntur Sc aculeata funt. Pedes tres qui proxime brachia fequimtu r, longioresfunt,aculeati>in calcaria terminati:vltimuscxiguus,breuis & tenuis, neque aai’ ® leis neque piliš munitus, Praeterea ab Aftaco dorfi aculeis differt,quibus cum Locuftaco- uenit. Vtrinque cornua duo longiffima temfilfimacj; habet, item alia in fronte breuia, in- ter qua; vnum in fronte eminet acutum, neutra parte ferratum: ha?c funt oculorum pro- pugnacula,quicomeifunt& prominent, Corpus totum vndulatumeft, inftar panni ex hircorum camelorumque piliš contexti,camelotum vulgo appellamus. Cauda perindeaC i.n Aftacis in pinnas quinque definit>fed lineis magis diftinčla. Captus Leo circa Lerinum infulam (que nucinfula D.Hon orati dicitur)no procul ab Antipoli,ad me miflus eft.Hcc qui cum Plinij verbisconferet, ex brachijsCancris fimilibus, Locufta?corpore,Leonem clfe,quem depinximus, facile iudicabit, Ex Cancris enim permulti brachia pro corporis magnitudine longa habent,hirfuta,forcipata: corporis Locuftce figura Ionga eft,cauda eX Contra Bel tabellis conftat,dorfum aculeatum, qute in Leone noftro expreffa ipe&antur. Non minus lonium Ra abffirde de Leone, quamde Aftaco loquitur author libri de Aquatilibus . Nam quemad- deteuus. mo dum Aftacum adultum,a Latinis Elephantum dičtum fuiffecreditata Grtecos Aftacis grandibus. nomina immutafle. & Leones potiusquam Elephantos appellare maluiffe. Nam Aclianus, inquit, eam deferiptionem tribuit Leoni, quam Plinius Elephanto, Efto ^ idern fit Leo Aeliani, & Elephantus Plinij, an propterea re< 5 te concludetur eundem effe Plinij Elephantum & Leonem? Sicenim ille concludit. Conftatigitur Leonem eundem effe pifcem qucm Elephantum . Non vides Plinium huncab illo aperte diftinxiffe? Nam cum Plinius de Elephantis dixiffet, paulb poft Leones fubiunxit, & notam diuerfam ad- dit:quorum brachia,inq uit,Cancris fimilia funt,reliquaparsLocufta?.AJius eftigitur Pli¬ nij Elephantus,alius Leoquem hoccapiteexprelfimus. Ha?c omnia Rondeletius,ex qui- bus vt dixi apparet, eum confentire cum Bellonio, quod idem fit Aeliani Leo, & Plinij Elephantusffed aiium effe Plinij Leonem,ab eius Elephanto manifefte declarat. Quid in *£xer.x 45.. tantacomrouerfiafenferitCaffar^ S.caIiger,nobis nonaperuiteo in loco vbi Cardanuiti docet, quot fint Cruftatorum genera, & qua?nam:fed aiio in libro fuo nobis fuam fe de- claratumm fententiam eft pollicitus. Pradi&o tamen loco fatetur, fe vidiffe Aftacu,cuius brachium puerilis brachij magnitudinem a?quaret. Ergonon magnitudine Aftacum a Leone aut Elephanto diftinxit, quemadmodum Diphilus apud Athen^um, qui Leonem A ftaco maiorem effe fcripfit, fed aut forma, aut nullo diferimine per Aftacum & Leonem ideminteiligeus.. Eft apud me Aftacorum genusinfigniconfpicuum magnitudine ,qua a vulgari differt Aftaco, Sc nonnihil corporis figura;plane a Rodeletij Leone,fi eius ico- ni,quam no.ftr?ippofuimus,fidesaliqua fithabeda, magis diuerfum, quam ipfe Aftacus, cuius imaginem fuperius Ipečfondam propofui. Is igitur Rrundufij captus, ad me miflus eftab Archiepifcopo Brundufino. Leonem vulgusadhuc ibidem vocat, eft autem ma¬ gnitudine tredecim paimorum: brachij dextri ea magnitudine, qua fe confpexiffe referE lulius Scaliger, finiftrura autem muko tenuius. Quod miror Rondeletium in fua iconc non expreffiffe; nifi eius Leo hoc in fe habeat proprij ,vt eadem fit vtriufque brachij gran- ditas,quod tamen in animum inducerenequeo, cum fitex Aftacorum genere, quiake- rutro brachio femper differunt, Erant etiam noftri Leonis huius chels tuberculis mterius ab vtraque parte,tanquam dentibus munita?,qua? in Rondelctij Leone defunt. De colo¬ re eius nil certi habeoquod dicam; quandoq uidem crufta eius tantum exempta čarne ad me miffa fuit,qug iucunde rubebat, vnde conijcio, cofita antea fuiffe. Plinium, vbi Ele¬ phantum H 12 2 Vlyfsis Aldrouandi \ '\ Leo Rondeleti;. pliantum fuum nigrum cflTe declarar, a]iqui intelligcre putant per nigrum violaceum co- lorem exfaturatu. (Nam xvato y s Grarce dc nigro,vt de A'ethyope,& cteruleo,vt de mari di- citur,) lic violas nigras Virgiliodici. Iidcm Aftacos inde pnrpurei & violacei colorisdfe exiftimant, rubere autem cumfuntcoili. Nonfupprimendos duxi duos alios Aftacos* proprerea quod fint Rondeletij Leoni valde congeneres. Pedibnsenim ac brachijs diffe- runt,itemq; cornibus. Nam ha:cmulto funt vtriq; longiora,ita.vt vitrachelas protendan q tur.brachiaquoq; & pedes craifiores,tres vtrinq; pari feramagnitudine,quippepofterior dimidia parte minoreft,quem pičtor in fecundo nonexpreftir. Vtriufq; etiam brachia ad- modum afpera,imo aculcata praelertim parte interna, led prioris maxime hirfuta & pilo- fa. His adiungo Aftacum marinu, quem Humer .vocant Germani, ex defcriptione fepten- trionalium regionum Olai Magni. Ingentem cffe icribit, inter Orchades & Hcbrides in- fulas,& tam validunuvthominem natantem chelis apprehenfum fuffocet.Sednon probo quodpedes omnes bilulcos pinxcrit,&caudam tabellis tammultisconftruxerit.Ineade fabula idem Olaus Magnus dcpingit Aftacum duodecim pedum, qui deuoratur a mon- ftro marino, vt hic conlpicitur. Forcipibus, inquit Gillius, firmiter Aftaci & Leones reti- nenr,quidquid comprehenderunt.Cum enim Maffilisemultas Boopes,Ma:narum genus, & Leones,& Aftacos cepiflenr, nauiculamcp vbi huiufmodi pifces captiui tenebantur, in Vulpes pe- ^ tus cx p u ^ im reliquilfent, & vulpes in eam ipfam ad exedendos Boopes inualilfet, acci- dibus dete ditvthxcinhorumibrcipespcdemponeret,exquototamnottem retenta, maneaprlča- ta ab A (la- toribus cap ta fuit. co capitur. c| A N T I P A T H 1 A. Forcipum vis. A 'V DIVIT aliquando Aelianus,terreftrem Leonem fummetimcre marini Leonis afpečtum,abfurdum fcilicetacformidabilem; fed neq; odorem eiusfcrre: itemq; illum ipfum (terreftrem Leonem ) marini extritarum cruftarumpulueremin aquabiben tem,a ventris morbo liberatum iri. 5 vsvs ; k. ^ De Gruftatis. Lib. 11 . 123 Aftacus fimilis pcdiculo marino. 124 VIyfsis Aldrouandi Aftacus ttiarinus, qui hominem apprthenfum fufFocat • '4U / Aft acHŠ duodcdm pedum>qui dcnoratur a Rhinbf erote marino l 1 2 5 > * De anm. H.cap.9. 126 Vljisis Aldrouandi VSVŠTN CIBO, ET AUIS. E F E R V N T Lconem marinum a Belgis appellari Ondocht, propter- ca qudd a,menfis amoueatur,nihilq; in cibo valeat.Apud nos tamen lau- tisapponitur couiuijs: In furnoenimadmodura calico,{ineaqua;,liqua- mine vel oleo lente coquitur. Suntquieum »vt fcribit Platina, carboni- bits circumualienf 5 crebroq; voluant,necomburatuncoqui item ex aqua &aeeto»vtCancrosfluuiatiles,plns tamen co(kurc£requirere, qubd craf- fior lit & durior:Aiunt teke a Aeliano,adipem Leonisadhoctpfum homines adiuuarCjVt iquallida?& infufcatas facicfnitorem afFerat. Cum rofaceo in vnguentum confbnnatus 9 form« pulchritudinem conciliare, Sc venuftum fplendorem enitere fadr. DE ASTACO PARVO MARINO, RO N D ELE Til. Cap. V* ST A C V M hunc in q uit, marinum paruum vocamus, vt a magno di£ ferat:vtetiain ab tlephato & Leone diftinguatur, cuius folusquod fcia» Athenatus meminit.bx O kračo d enni s, i n q u 1 f, fu n t Sq u 11 la, A ftacu s,Lo- cufta,Cancer,Leo:qtia?eiufdem cum Iintgeneris,difierunt: niaiorautem eft Leo Aftaco.Eft Aftacus hicfempcr paruus,necfere vnquam magnitii dinem pi&ura? noftrae fuperat Capite & thorace eft rotundiore quani fluuiatilisjin lateribus inčih, e capite eminet cornu latiufculu,tnagnu ti totu corpus fpe- vpovs, 0 Lib. 3 . d- tefpKnoui , ;££/' xctpuf3ous, naj xupi£cts , ^aLj' x,ct/u./uctpi£ a?. Non elt igitur Cammarus a ^ im - faul. Squilla.,vt ex Athenaro quidampuraut. Plinius quoque Cammarum a Šquilla diftinxit. quodam c in loco, vbi fex& feptuaginta pifcium generareeenfet, Cammarum enu- •^erat, cum poftea Squillam codem capire pronunciet . Non iunt etiam hac rempeftate JUdiendi medici,qui Aftacos noftrosdmuiatiles Cancros exiftimant,cum Cancris fiteor- PUs rotundum tefte Ariftotele,& cauda non extenfa, led corpori applicata: Aftacus vero corporc longo Locuftis fimili,quddcapite collo ac tabcllis lit diftinčius. c S Y N O N Y M A. N fluuijs itaq; iftiufmodi Cruftata,que a marinorum Aftacorum figura, Aftaci fluuiatiles , K afA/ActpiSu a Galeno, Kot/upcapoi apud Athenseum nominantur, proueniunt. Nam non ben.e apud eurn Euftathius legit ndfA.fA.opoi , yt monui fuperius. Ariftoteles ijs peculiare nomen nondefi- gnauit,led interCruftata minutiora,que nominecarent,pofuifle videtur. alij Squillam fluuiatilem vocant: Romani,ac Veneti, Gammarellam, & ^UuiatilemGambarum, & Gammaru.n), quopoftremo vecabuloGaza in lua verfione a pud Ariftotelem Aftacum vocauit.Latinumcp fecit. Hodiernis Graecis, Caranis ,& Ca- ranidia.a Caride n.ominedetorto,appelIatur.GaIlis Efcreuifte. Flandris Krcuits: Anglis Crcuis,Crcuife,Crauyflhc.fed marinum Aftacum etiam Angli afeaCreuyfe nuneupant. Proxima vox Germanica Krebs. IlliriceKa^. & GEN VS. DIFFERENTIA, DESCRIPTIO. ON D EL ETI V IS nobisfuum fluuiatilem Aftacutfcdcfcnpftt. Cor- poreeft rotundo(terete.na vtcylindrus & globus vel circulus differunt,ita teres & rotundum. &ipfe Rondeletius paulo inferius Cancrosrotundos, Aftacos longos effe fcribit.-Zoographus. )capire in cornu latiufculum bre- , uc&acutumdeficiente,fubquolatenroculi. Capitipracpoftta funteor- Pea quatuor, duo breuiora,alia longiora, articulata, fiexibilia, in tenuitatem pili defi- tientia.Vtrinq; chela vnica eft,afpera,denticulata,articulis quaternis conexa.pedes vtrin- S uc fl uatcr ni,bini chelis propiores bifidi funt & hirfuti, bini pofteriores in calcar definur. * J oiterior corporitpars quac collum appellatur,fex tabellis coftat, cauda pinnulis quinq>, rnedia * lih. z. de aquatiL e.}. *Hi/žv4.£Vl An habe.it bun.chuss.;«. Ariftot.cor> redus • Mucnn no. efle hepar. Lapilii Afta corum vbi. 128 Vlyfsis Aldrouandi tncdfa fcuti formam refert, & arriculata cft:vtrinq; duae communi articuIo,poftremaf pro- E prio colligamur. Os dentibus munitum,vt in Locufta& Cancris,Carnisaliquid in ore& Jingua. Subcauda appendices funt,in quibus ouareponuntur. Diligens etiamin fuode- fcnbendofuit a Bellonius,Nam probanshunceffeex Aftacorumgenere,fic inquit: Nam eius bifurca brachia d rab, us tantum articulationibus intercipiuntur,quat duo pedes vtrin queforficulisinextremo denticulati fubfcquuntur: reli(|uiquaterni non diflinduntur. ^ Caudam quoq; vtCammarusquinistabellis loricatam,pmnulafq; inextremoquinasha* bet:ambobus(Aftaco tum fluuiatili,tum marino) idemferendi&excludendi modus: ijf- demq; ambo cornibus,dentibus, roftris, mucronibus, tibijs & externis partibus pratditi funt,quod idem deinternis dicere par eft.Porro Gammari { fluuiatilis) ventriculum mu* tis vndecunqi arabit: muhi falsb eiusftercusefTeeredunt: ego vero eius hepar efte puto« Multorum ciborum capax eft ftomachus, tam miro artificio fiibrefadus, vt etiam in eius fimdo akerum oscomperias fuis maxillis & dentibus referturo. tot in lateribus branchias habet, quot pedes, Porro vtrinq; in Cammarisfpiraculum feu forame fubcorticead late* ra oris vidcas,per quod aquam ore acceptam referunr.Quidam porro calculi in Camma- ri capitereperiuntur, quos Carciniae nomine vocauerunt • Hadenus ille.Inhis in primis f controuerlum eft,num branchias habeat. Nam b Ariftotelesde Aftacismarinisloquens non branchias,vt Gaza & Rondeletius transferunt, fed (Bpayyjac~t$n dixit, hoc eft partes branehijs fimiks:rede VVottonus,veluti branchias.Sicenim ait Philofophus: Ha; oscir- cUndant non fine hirfutiafrequentes , &affiduemouentur . Ta' @petyy4a>ac f» ra' -mo) -» 0 ',«« Saaia 7 ro/&a . Taora eft' dicntAč mvav . Ego,inquit Zoogtaphus,cirros potiti* quam branchias aut /3.payyiac- { S'» has partes albidas dixerim. quid enim branehi js fimile habent?nonfitum,non fubftantiam aut figuram,aut vfum.Motum dicesfimilemeffe. At* qui \ erum nocft,quod aftidua? moueantur, Aftacum enim fluuiatilem cum vitreo vafe maxime perfpicuo aqua plenoinclufiffem, cirros illos obferuaui moueri quidem &celef: rime, non tamenaffidue,nec femper: fed in commotionealiqua ipfius Aftaci aut afifedu* tum rurfiis ouiefcere prorfus,Bclloniusmollialarerumadditamenta, branchiasin eisap- pellat:Tot,inquit,branchias in lateribus habent, quot pedes. Verum nos.illaquanqi-.ani {ped e branchijs non diffimilia,nec intra,ncc extra aquam moueri vnquam vidimus.qua* re alium car um efie vfum puto, forte ne aqua introrfum penctret, vel ad motum progref- lionis natationifue eis adiuuentunnon ad cordis & caloris natiui refrigeratione:e ui bran* G chiarum in pifeibus fanguine de corde prreditis vfus eft,vt in terreftribus pulmonis • fcxan guia vero omnia in terra pulmone,fic in humore eodem & branchijs carent. Ad h ate qua? branchias habent aquatilium, & aqua fubeunte refrigerantur, extra aquam diu viuere n o poffunt: Cancri vero plurimis diebus poffunt.Ego fine cibo in fola aqua ad dies tredecim viuum feruaui nuper, menfe Odobri: aquafingulo velžkerutroquoq; diemutata,in an- gulozet^noftra^calefadat, Sed neq: vtaquam ore acceptam reddant, dumeibuminhu- morecapiunt,branchijs opus eft Aftacis.Vtrinq; enimad latera oris perforaminaqua?da aquamremittunt:vtin extradis abaquaapparet, ficontemplerisfupinos. EthocBello- niusquoq; obferuauit. Ariftoteles vero in libro de Refpiratione ,circa finem capitisvn- decimi(vtnosdiftinximus)nec branchiarum necforaminum,fatis clare, quibusrcddatuf aqua,in hoc genere meminit,ciim feribit: T d S um S m o lin Kctpaho/ rji 61 lidpa0ci Trapa ra' davia. upidea to' vScop d.mvis)%a,v£ /aapov tovtov /aoptov oi Kapnivoi , oj eft' xdpa/3o! Trapa ra' ,Qpayyjo^Sri. fyovai eft' ra' (3payytoaS» 7 ro'Ahi oi ¥.dpa/3ot. Qua» Ga- Za fic tranftuiit: Mare omnia eius generis ore excipiunt, fed Cancri parte oris exigua du¬ da rcfpuunt: Locuft« fuas ad branchias tranfmittunt, quas ipfg plures quam esetera ha- bent.Qiiafi vero hauftam ore aquam aliunde Carabi,aliunde Cancri emittanheum in ci- tato loco ex libro de Refpiratione,vtrofq; eadem parteemittere claru fit: quare hic etiam pro-o/ x*pxkot, di JV adpaBoi, nonaliterquamilIiclegerim, o S n xapx/t>04 Kgf oi zapa/Sot. Hoc etiam conftateandem partem Ariftoleli diuerfis nominibus,modo ra' /S payyioaS»t modo ra' S'aat'a nominari. Htec cunda fcitu digna & noua ex ipfo Zoographo referre pl* euit, Mutira quoq$quaeambit vndiquaq; ventriculum, non beneopinatur Belloniuseffe hepar, quod tantum fanguine pra?ditis animalibus datum eft. Porro de lapillis quos m k continet Aftacus,dubitatur quo hsreant in loco»quoq; fint numero. In magnis & ar^ De Cruftatis. Lib. II. ug A nofis AftacislapiIIumaliquandoreperiri, in proximo fupra forcipcs articulo,audiuifle fc ■ mcminit Zoographus. Reperiuntur, inquir, Georgius Agric. bini lapilli globi dimidiati figura, in Cancrorum(ficAftacosvocat) fluuiatiliumcapitibus . Videnturillifumtno ventriculoadiun&i. Cardanus Japides candidos gigni in ocuiis,corticedcpofito diuiorc mollem induerc, lapidcfiqj tune fieri limimos tradir, abfum.pramatcria corticis inlapi- dibus. Crefcunteis, vtait Albertusplenilunio globi dimidiati duo Japidum inftar fub oculisinteriusfin fbemellispi^cipuč.cum fuphar exucrunr. Germani vocanc Krebsaugč quod quafi formam habeant oculfivel Krcbftein.Htec itaq; funt,qu;r in Aftaco fluuiati- li confpici poiTunt. Quamuis aurem non dubitem,quin cadem omnia in marino quoque reperiantur.hoc tamen loco dicenda erant, proptereaquod Aftaco fluuiatili omnia qua: diquemadmodum exboue ctefbapes, ex equo Vdpas, ha Aftacos fluuiatilcs gigni exiitimauit. Quamobrem equos mortuos in aquam conijciendosaliquotiescurauir,tandem ehrntu ab eadem lenteniiadiduduseft. Cancer H fluuiatilis (ait Albcrnis Magnus) vt dicunt perici pifcarores etiamin gurguftia ( naflas) intrat ad Iucium Sc rodit eum.Cancri etiam lapidoh qui fublapidibus dcgut,carnes com- mebuntadco, vt (quod Zoograpbus etiam eh expenu$) carnibus in Danubio alligatis nauibus,&inaquamfufpen(isadhatreatmagna Cancrorum multitudo. Aiuntquidartt animal dfeamphibium,vefci herbis,nodu ad pafcua exire,praefertim Iuniomenfe: ranas etiam appetcre. Aibertus:Cancer,in q ui t,lade potatus,bne aq ua multis viuit diebus.Zoo* graphus,vt re tuli, Ahacu ir. donu viuum in aqua per dies tredecim conferuauit. C A P I E N D I R A T I O. A PIV N T V R virgulis diuifis in fummitate, quibus inteftina aliqua> aut ranarum corpora inferta funt,aut baculis , quibus iecinora iam foeten- tia transfiguntur * ordinedifpoiitis, iuxta gurgites aht loca quae habitarC 'folcntjdenis duodenifue: inderetieulocircumit pifcator, virgas fingilla' tim eleuans, fubiečloq; reticuiocum Aftacusnon adeo celenter poffitfe eitpliure , decidit in reticulum . Ita pifcator magna cum voluptate centum aut ducentos refert De Cruffcatis. Lib. II. 131 A refertdomumbenerobuftos,& viuacesacmagnos. namparuiadefcam fublimemnon tam facileaccedupr 1 : &v'vbi acceflerint, antequam capiantur, excidunt. Alij plurimos ficcapiunt: ranas decoriaras, ita vt cutis appendeat, infigunt baculis fiffis, & fic difpo- nunt hos baculos per riuos> vtdiftent a feinuicem duarum vlnarum fpacio aut circiter. Mox vbi acceflerint Aftaci, cleuant baculos, ftatimque alrero reticulum fubtus tenente decutiunt. Sunt qui, vtinnumeros capiant, naffe iecur aliquod imponant, inriui me- dio. Alij iecur vituliuum diflečtuni in aliquot partesoleo frigunt, & in naflafufpendut. Alijhircinum iecur beneaflatum, camphora preparata ( fic inuenitur in libello quodam Germanico) illinufir, deinde omento vituli, vel ouisrecenti circundant, & rabellee ab ligantfecundum aftem. Pica etiam inter ctetera eos vcnatur , & fertur picam quan- dam ab Aftaco, quem fecum in arborem detuleratj collocompreflam ab eo perijfle. S E X V S. maior in feemina. ^ A R E S, inquit Albertus, in ea parte qua corpus ad caudam continua- tur fubtus, q uatuor longas habent virgulas prominentes, quibus ftemb nte carent. Cauda etiam maris rotundior eft, &pIanior,& fpiftior; famunae autem magis tenuis, & vacua & lata, q uafi comprefla, Et alibi, maresafeminis non diflerunt: nifi quod farni in temembramaiorafunt: & coopertoriorum fiue tunicarum (tabellarum) in cauda, diftantia eft C O I T V S, P A R T V S. O D E M autorein coitu mas primurn afcendit fupra dorfum fatminae: ea vero mox fe lupinam vertit: atquc ita mas coit cum ea, confricando fead eam fine egreffu ouorum.Oua pariunt per anum ,per que etiam excrementa reddunr. Meuter vero fexus membru habet, quod in coitu intretcorpus alterius, fed perapplicationem portarum (meamum) coe- unt. Chriftophorus Encelius Saluendenfis orc coire prodidit. Carda- C nusiamexclufaiunčtacorpori mancrcfcribit, doneč excludanturfcetus. ldemqueme- roinitminimos Aftacoscaudafmatris adhucadhterentes fe confpcxilfe, quod etiam a Zoographoeftanimaduerfunf. Albertusait: Ouafseminar primo in corpore funt valde coprefia: deinde paulatim exeunt,& virgulis fub cauda cur tis adh?rent,doneč eoplentur. D N A T V R A. 1 E ST A S feucruftas &hi fingulis exuuntmenfibus:quo tempore la- gzs/u Y.Uih pdlosin capite multo gradiores gerunr.Hyeme laretmenfibusquinq; ; & naftieiusfrigore latduntur admodum. Cruftam autem veris tempore prodeuntes exuunt. Putant aliqui hiberno tempore eos quoque appare re , acad litora prodire: eeftateautem recedere gregatim ad aquas opta- tas. Luna:vimquoque fentiunt,quemadmodumCruftataomnia , & Oftracodenna . Nam nouilunioadmodum emaciantur, fiuntqueexcarnes,plenilunio contra pinguefcunt, vt etiam vere & autumno. E M B L E M A T A. L CIA CI hoc eft emblema in Parafitct. giios tibt donamut , fiuuiales accipe Cancros Munera conueniunt mortbus ifia tuis . Hit oculi vigiles , & forfice plurimus or do CheUrum armatus, maximaq\ aluus adejl. Ste tibi propenfus fiat ptttgui abdomine venter , Perniceff, pedes apta pedi . Ckm vagus in trtuijs , mtnptcp fedtltbus erras, J»$- } aliot mordax [commata ptlfaiacit . - - T E M * 132 Vlyfsis Aldrouandi g temperamentvm; tiMPERAMENTVM, inquit MichaelSauonarola, non inuenid ab authoribus determinatum. Sed quia funt de genere pifcium, & iotn- num inducunt, idq; vehementer: iudico iplos frigidos & humidos , vtfrigefaciant in primoorcline,humedentin fecundo. Caitor Duran- tes frigidos in fecundo ftatuit, humidos in primo. Sunt quidam qut calidosputarint, quodinter coquendum rubcfcant: quorumcerte ar- gumentum valde frigidum eft. Color enim non indicat rei temperamentum, vt alibi meapudGalenum legiffe memini. Deindefi indicaret, crufta? tantum naturam ofteri- notrfacile difflucntem generant,& pituitofnm. Facilius autem digeruti- turquam marini,&melioris,fuauiorifq; carnisexiftunt. VndeCardanusaitfeadmoduifl * In tih.%; 3s deledatum in cibo fluuiatilibus, marinos vero abhorruilfc femper. a Caftor Durantes \ de ftnit. K_yiitacus & molit čarne est & denique fuatti , £ Pr*ditus, hinc% ideo perfacile exeoqmtur. Minores qui inter faxacapiuntur, illaudati funt, commendatioresquifuntmaiores ScCO m di rubefcunt;viuosac reccntesconferuariaiuntfichalibem appofueris. Commendantuf autem pr?cipue Martio & Aprili menfibus: Sc magis crefcente luna quam decrefcente • Reperiuntur aIiquando in his intricatte vena? alba’,Germani Neftel hoceft ligulas vocati improbantur hi in cibis,vt omnes pifcesita affečti. Dum itaque coquutur,non limpliceti* aquam defiderant,fed mixtam cumacetoaut ompbacio;feruentemq; vt caroeorum fliik da firmetur,coquaturq; facilius: apud plurimos nobiles in Italia fic codi menfisapponG- Tona" tur, cumacerrimoaceto, fale& pipere. Tortam ex Gammaris temporeieiunij hancno- , bisdefcribitPlatina. ExCammariselixisquod bonumeft,in mortario tundes. Succuttt ” deindcamigdalinum cumaqua rofaceapcrfetaccum tranfmilTum praeparabis: aut fii^ ** non poteris, ius piforumaut cicerum alborum feruabis. Palfulas & ficosquinque conte- ” res. Modicum petrofeIini,amaraci,bctx param incoda?, minutatim concides: cinnami» " zinziberis,faccari, quantum lat erit,addes. Mixta hac& bene tula cum ouis luči j, vtcon- ” creta melius coquatuur,in teftu bene vndo, ac fu pter, fuperueincruftato,adfocum p o- ^ nes fi amina procuhcodum laccaro &aqua rofacea fuffundes. Membra omnia hocedu- liujtedit. Exlibro Germanico Ualtafaris Stendelij coqui. Cancrosfficnominat Aftacos) in olla vel in fartaginecoques (fed in olla fapidiores fiunt: facilius tamenaduruntur, nifi caueatur fedulo)atfufo vino vel aqua,condies fale & modico pipere. Cura neexundetiu$ efferuefcens, cum pulchrerubent, fatisiam codi funt . ECancris ferum& coagulum 1 Cancellos paruos detrada crufta,quam & fel fequetur, & vena cauda? medla extrada > i n pila tundes crudos;lacaffundes,& colabis.( vel tranfiges percribrum aeneum,ideft,mul- tisexjguis foraminibus pertufum)defundes in fartaginem, & cochleari aflidue permifce- bis,ne aduratunfic etiam maculis vel pundis pulchre variabitur • Lento ignecoques;gut- tam a četi affundcs,vt coaguletur. T um in cribrum ameum fundes, rnodice onerabis. Ds feroiufculura facies &crococolorabis.Coagulum in partesfecabis; cibus eft delicatus- Cruftarum fartura:Cancris elixis cruftas Sc chelas feparabis: & quidquid bona; eft pulp# minutatim concidesimodicnm falis 3 & aromatum pollinem addes: cum ouo permifcebis? - " &hac De Cruftatis. Lib. 11. 133 ^ &luc fartura rurfus implebis cruftas & in veru ligneo fuper craticula Icuiter aflabis: funt qui butyro frigant,id c|uoqucleuiter. Addit&aliosmodos depulpiscotufis,quosomit- Pulmentu.' tit Zoographus. Sunt qui pulmentum de Aftacis fic ferme parent: Aftacos coquun t,terut cum mcdulla panis cadidi, & cum ladeamygdalino per fetaceum tranfiguntragitant cutn fexouis, modicum aromatici pollinis addunt. Ius ex eifdem parat a f Bartholomgus Scap- pushoemodo. Integroscodos aqua> vino, aceto, fale, pipere, in mortario tundit, addita ere ' aqua tepida, deincolat per fetaceum, ha;caquaeritrubicunda,eiufdemque cum Aftacis ‘ faporis,iufque vocatur, hocluteummagiserfrciunt caudae& chelte Aftacorum Vere& Autumno.Fiebatquoqueolim garum ex Cammaris. b Plinius: ficalex (hoceftpifcofum Garam ek' falfamentum a fuo Jiquaminenondum feparatum)peruenit ad Oftreas,Echinos, Vrticas, ^ ” Cammaros, MuIIorum iecinora, innumerifque generibus ad faporem gulg coepit fal ta- - * 3 ' ’ befcere. Plautus apud Feftum in Nerita. Muriattca autem video, in vafis ftannets , Bonam Naritam,Cammarum &T agenta , Echinos fartos , Conchafcp pifcinarias . Videntur quoq; olim hi in rubris icutellis mcnfisfuLTe appofiti]ex hoc Martialis vcrfu: Immodici tihi flaua tegunt chrjfcndeta mulli: Concolorin noftra Gantmare lance rubes . Siquis, inquit Georgius Pidorius,in vino fublimato in vafe Cancrum imponat,& acceH- dat,ftatim rubefcet ,quem deinde viuum & rubeumdpedaculi vice ridiculi, conuiuis in- tercodosapponet. Putat Zoographusmeliuseffe, Cancrumfiloferrco velaliter tenerc fufpenfum,ne vafis caliditate pereat vel amburatur:quod aliquando fadum vidit . VSVS IN MEDICINA. D canisrahidimorfum,eandem omnino Aftacis fluuiatilibus fačultate, quamCancris tribuere veteres, nequcvnquam fefeilhfe experientiam compofitiaduerfus veneni genus id deveteri defcriptione ex fluuiatili Aftaco medicamenti, rite atque in temporc exhtbiti vfu quotidie multo tcftaturn, comprobatumque efte Iulitts Alexandrinus athrmat; qui in medicarum quoquefaculfatum aliarum,quarum non eft h?c enumeran- darumlocus,vfus,inquit,experimureofdem, r e p o r ta m u 1 q ue h o d i c fatpe Aftacorum ciuf- modj pneparatione,quos nobisolim de Cancris prodidereauthorum fcripta.H^c a illc co- tra Rondelctium & alios, qui non probant medicos qui Aftacis eam vira in cibis & pul- monum vitijs ineflfe exiftimant, qute Cancris: quoniam čarne funt praehumida, diffipatu facillima,ac paucinutrimenti. SaneLeonellus Faucntinus čarnem eojrurri cuidam ad phthifimmifcct.Eleduariumad marafmum &-phthifim ex defcriptione Bar rhol o man „ Montagnance: Caudarum Cancrorum fluuiatilium prteparatarum-librtedimidium:fcmi- „ num intybi,acetofce, fcariolte, laduca*, cuiufque drachma fefqui:nuclet pinci purgati vn- „ ciae dua?:facchari fecundae decodionis vncig quatuor:melIis violacei quantum fufhcit,mi- „ fcentur . Ad talemaliqui commendant ius de Aftacis fluuiatilibus in pleniluniocaptis . lpfos etiam Aftacos riuales &fluuiatiles in cibo commendant: liquoreartc chymicaex eis diftillato partes tabidas,macie & atrophia confedas,illinunt & perfricant.T unduntur D inquit,Ryftius, Aftacicrudicumfuiscruftis, &chymicisinftrumcntisadignemlcntum in vaporem foluuntur:qui denfatus in aquam coliigitur,vtilis ad tabem & atrophiam.Ha- fce prteparationes nimis fuperftitiofas iudicat Alexader Benedidus;quin per fe prodeffe admodum phthificisaffirmat.In hedica febri etiam laudantur. Primo, inquit Gaynerius, in lixiuio bulliant,donec tefta eorupoflitrcmoueri ; deindeinaquahordei coquatur per- fede. Sed quoniam concodu difficiles funt, fi ineadcm menfacum alio cibo fumantur, leuior praeponatur. Vel abiedisextrcmiraribus toties in lixiuiofortilauentur,doneč gra- »lis eorum odor non amplius fentiatur: deinde in aqua hordci rite decoquantur. Eorun- dem čarne ad antidota analeptica fecreta, ter lixiuio, vel aqua falfa fi lauctur,doneč odor teter abierit:ex aqua hordei,aut fero butyri coquatur. Decodu ex chelis & caudis crudis e tortice exutis in aqua hordei empycmati cu febre valida addito faccharo plurimum cofer reauthoreft^Cardanus.Ad iderucelebratur hoc ex Anonymo: Aftacis fluuiatilibus iunio ribus quinquaginta cdtufis cxprimc fuccutcui admifccbis tatunde chelidonij, vel diftillati M cxeo Adcanis rt bidi mor- fum. * S duh. lib I J.ca^.8 A d phthi- fin. Ad Medi¬ cam febre. * De fin: tuen.lib. 3. cap. s 7. Adi&eru . Advrin$re enuonem. .dcalculu. * Uh, j de f.m. timi c. 5 7 - Aci clauos txtrahčdos A d cepha- 1 tirana » Ad inflam- matiom-m linju e 5 C' <>uttuns. O A d paraly- lin. A d Cancrii m m a mm is •L-ipillorum uiUS » jj4 Vlyfiis Aldrouandi cx eo Jiquoris:hoceger quatcrnis hauftibusebibet:tuanefeilicet ac ve(peri fub beffinu pff & biduumrdeinde vtendum balneo fudatorio, de chebdonio limiliter. Si vrina rmpediakj propter calcuium,aut ftranguriam,fic facies: Cancrum viuum m mortario teresyvinani a l* fundes: fines ita per no&em:poftrichc mane exprimes & culabis,&propinabis pat'tem kr periorem,id eft,puriorem,aegroto. Mrfcebis etiara in poru iemina vnnam eient.ia; rapha- ni,api j vel perrolelini, lithoipermi; & nucleos perficoru in cibo dabis, ex incerto. Sirnik remedium inuenic Zoographus commendari adtencfmum & prouocandam aluiun. Car* danus tradik Aftacorum horum cortices, cum pe&ore & reliquo corpore in furno fii ca- tos curare vrinar profluuium, putaredius vrinas retentionem . Vnguentum ad partium corporis eonfumptionem,& atrophiam hoc delcribit Zoographus: Aftacos fluuiatiks viuos cumiecinore vitulinotere & Ireuigardeinde cum olei oliuarum & laurini, anah- . bralemis, vnguentum conficito. Ad clauos & aha mtixa corpori extrahenda: Adipem k poris mifce cum cancrocrudo contrito,& imponeloco, quem clauus, aut quidquid eft bubierir:exaduerboautem tres autquatuorfabarum flores illiga: & per horas duodecim relmque. Remedium quodadcephalteam eihcaciffimuin putant, taleextatapud Ale- xandrum Benedičlum. Cancrum fluuiatilem codum diligcnter tritum, rcfrigeratumq; F cum oleo fcilicet cucurbitinoaut violaceo,autrolaceo, nanbus fupponunt, vtolfa&u iu- uet. Ad periculofam lingua? & gutturis infiaramationeai,qure febribusaliquando buper- uenit,& exercitus epidemio malo kepe inuadit, Germani a colore vocant die Butni, re-r mcdiaex Aftaco fiuuiatili plurimum commendantur, fiunt autetnabalijsaliter, vtbub* krrbemus exlibris Germanicis manufcriptisinterpiete Zoographo. Pnmura eft.hniub- rnodi. Aftacum viuum contulum cum acetocolando expritne per linteum. PurgandaaU* tem&radenda linguaeft, deinde bpatulamligneam indučtam panno cocci colore, m fuccum illum intinge : ficlinguam & os pcrfricato. Secundum. Aftacus refrigcrat* hunccircacaput& caudam euilceratuminpila conrundediligenter: &aquam indehn- teoexprdram,oretenere£egrotumiube,itavtcollum burfum (re:rd) ac dcorbummo- ueat, nectamen deglutiar. Tertium quod a ciuce quodam nnlitum frequenti expet'i* mento cognitum acccpi: Aftacos circiter dectm viuos contere: & ftillatitios liquores, intybi,rolarum, &papaueris erratici affunde, inde exprdlus luccus vinum rubellurtt rekrt, eo linguam abluere, &diligenteracpenitus gargarizare oportet: deinde etiaitt ' hauftum eius mediocrem bibere. Linguam abfterbam & purgatam larido inbulfo perun* 0 ge, poft horam aut dimidiatn quidquid vibcidte pituit*miederit, rurfus abfterge, & iuccoAftacorum praftcripto denuo laua. Mirebanat, etiamfi crufta? denftukulže iam occuparintlinguam. Quartum. Decočlo laluia? in aquaosdiligenter collue. Deinde fuccum de Aftaco viuo contritum exprefTum propina: & potionem para huiubmodi* I uftgos de kimbuco, & ceralavibcula (quae acida fiunt &mgricant) ficca aut rečenria cum pauco aluminein aqua eoquito, qua? colata bibi debet. Poftrcmo os colluatut aquapuraaluminepermifta.Quimum.SalitJaequiauenatn authordeum pafti, oscgto- ti diligentercolluitur: deindeex Cancris viuis contufis humorem exprimes,eodemque rurfus lauabis. Quod fi viuos habere non pores, pollinem cle Cancris aridis in clibano to- ftis infperge, poftquam equi faliua ablueris.Anonymus quidam manufcriptus quem citat Zoographus ad paralyiin hoc kribir remcdi j genus:Pullum ciconieroftro fub alam incU nato futfocabis puluinoimpofito: deinde (incilum nimirum minuratim) in alembico ra’* farioftillatitium cxeo liquoremcolhges, &primum membra paralytica decodoCatu crorum abkjuebaleabluc, deindeIiquore e ciconia collecto inungcs: atque hoc alternis facere aliquandiu perges. Aiunt quofdam omnino refolutos , contračtos & claudos P huiusrcmedij vi egrcgie reftitutos cffe , neruos enim extendit& dirigit. Cum mulieri mammilla ob ladiisabundantiam fuppuratur, &cancrofa fit acpcrloratur , tum caro illainkdia& partes vicinasexedens , hoc modo breui tempore curatur: Bufonem craf- fum occide quocunque modo , &lignoinfixum domum portes, & in bilance ponde' res, addafque eiuklem ponderis Cancros viuos, & in olla rudi vitreata opertaque & k' to munita, iravt inmedio tantum foramen exiguum relinquatur , vrito luper pruni mediocri, calore non intermifio, & hoc cinere vtitor: exlnnominato . Pulucrem de Aftacisfluuiatilibusvftisinflaaduerfus vnguemoculi, lic enim in equoappellatur mor' bus. Puluerem ex oculis eorum cum aquafoliorum perfici pot um , poft venam fcčuun Leonellus Fauentinuscommendat ad pleuritidem notham. Lapillorum quoqucmagnus ad varios morbos celcbratur vfus: hi cum ex viuis & rccentibus exiinuntur glauco & fubcarruleo colore funt, niti ac poti > vt ait Albcrtus cordis roborare vircsdicuntur* Dentes Dc Cruftatis. Lib. 11 . 135 A Bentes infricatus ex eis pollen dealbat & purgat.Idem cum fgce vini albi arida, vlceribus cauispudendorum infpergitur vtilitcr. Carbones e tiliaaceto reftinčlos cum eodem pol- line aliqui propinant aducrfus Tangu inis grumos cx laplu,& hemoptoicis. Ofticula de po- plitibus leporum cum iapiilis Cancrorum(vt ait quidam Obfcurus)trira e vino bibuntur, vt prauos in ventriculo aut alibi humores exficceht. Vidctur, inquit, Zoographus, & ad calculumrenum promouendum, & album mulicbrem fluxum,& coli a piruita dolores, & tpilepfiamidemremcdium peric vel alijsadmixrum profururum, NamCardanus pro- hibere hos Iapides gencrationem calculorum in renibus,ac grnitos diflolucre tradit. Vri- nam mouent non in hominc tantiim, Ted etiam in iumentis. Sunt qui a?qualcm feminilna vrticce partem addant,& ad proliciendam vrinam propinenr nodu Č ledo, e ftillatitio fra- gorum liquore,aut vino,aut aqua. Idem aduerTuscalculum auxiliaripromittunt.Puluis contra calculumvtin libro quodam Gcrmanico manufcupto reperit Zoographus. Ie~ corisleporini vfti, apij, id eft, petrofelini vulgodidi:Teminis aquilei?, fin^ulorum vnci? dua?. Maxillarum lucij, nudcorum perficorum, fanguinis hircini, lithofpermifeminum> faxifraga?feminumdapilIorumdc Aftacis v ,Zinziberisalbi, cinnamomi fingulorum vncia. B Anifi,coriandri,vtriufquefemiuncia,macis drachmae du»:faccari vncia’ quinq; mifcean- tur. Adlunaticos oculosequorumaliquilapillos hos tcrunt& melleexceptos illinunt, quod alij etiam ad cicatrices & vngucs oculorum in equis adhibent. Albertus oua corum advenenatos ferpentium morfus commendar* Aduerfus fcabiem puerorum aphlegma- tc falfo,teftas Aftacorum tritas,oleo rofaceo excipe & inunge. b teftis Aftacorum in olla toftisaliqui puluerem faciunt, egrcgie ficcantem. V S V S IN V A R I I S. E S C A ad pifces capiendosmenfe Septembri commode fitex Aftacis paruis& tene* ris velcaudiseorum. Extremisforcipibus Aftacorum elixorum cutis affricata,rubeo coloreTeu fuco tingit: fed vergit ad croceum. .Si Aftacum mortuum in meatum aliquem talpa? impofueris,rcIinquet illum propter foetorem: nec repctet, doneč Torte muho poft tempore icetor omnis euanucrit, DE ASTACO CARABOEIDE. Cap. VII. O R M A quadam media eft intcr Carabum Sc Aftacum, quem Carabo fimilem Aftacum nuncupaui,fiue . Eft autcm pari magnitudi- ne cum Aftaco fluuiatili,aut paulo longior.colore cinereo fereomni cor-^ porisparte,antcnnisquatuor,duabuslongioribus, reliquis breuioribus: pedibus hirfutis,item chelis fiue forcipibus, qui vt Locufta: partem infe¬ rioren! breuem habent, adquam fuperior tnulto longioradducitur. Pe- desduo priores chelis proximi tabcllasin extremitatecircum vndique ferratas habent ad natatum faciliorem forte vtiles , dorfoeft lasui vt AftacusautSquilIa, collonouem tabcllis conftante,quarum tres priores funt fine appendicibus, reliqua: eas habent. Lata ^ eft admodum cauda & quinque pinnis conftans. DE GAMMARO TERRESTRI. Cap. VIII. RVSTACEI quoddam genus in terra latitat, maxime in India Occidenta- li,Cuaraflas vocant,tam propc Gammarorum formam, vt cum effoffum e terra confpexftfet Iulius Catfar Scaliger, ac roganti quid effet, in fepulehrisinueniri alij diditaftcnt,a Gamiparis abftinucrit dni. Ad calcultl Oooru cukaš. M 6 DE 135 Vlyfsis Alditiuandi DE SQVILLIS IN GENERE. Cap. IX. JE Q^V I V O C A. QVIL L M gibbse quadoq; apud fcriptores generis nomine intelligfitur* quod & magnitudine fere media fiat inter maiores minorefque,quin Ve- netijs hodie fimpliciter Squill£ dicuntur:& a Grtecis hodie Carides.Qua- recum Gillius Venetis Squillasquafdam dicit vocari paruis Gannnaris fimilcs.-an rcm acu tangat,alijs iudicandum reIinquo; Grčeči, vtdixi,Cari- a Lik I. de descii cunt & Caramidia* Bdlonio tefte:quaru color nigricat.C^iar Scaliger ramen Squil- aquai,c.$. j am m { h i ma m ab Auriaticis generis nomine vocari icnbit. Oppianus vero etiam lupo- p rum pilcium a Squillisinteritum decantans:nonaliasquam Gibbas intellexit, vr Ronde- letio placet.Et qux medici vetercs de Squillarum aiim.enro tradut,de Gibbis potifftmum accipiendaputat. Quocircaqua 2 hoccapitede Squillisdicentur, velad omniaSquiila* rum genera pertinent, vel incerto earum gen eri adfcribcnda ecunr.Nam a veterihus muL ra abTolureproferuntur,quce ad propriam quandam ipeciem reiercndaeranr, yeJuti ma* kimead gibbam. Squilla prceterea Latinis genus eft bulbi a medicis frequenter fatis vfi- tatum, a>u'&.n Greecis dičtum. Kap/cL* ab Hierocle m Hippiatricis Grcecis nominantur • Vib. 3.. abfceifus quida;Rutllias Squillares furunculos interpreratnr. b Arhenceusrefert ex Epho ro.vrbemcircaChiuminfulam xctpJ$K di&afuifl‘e,qubdibimulte nafcerentur SquiU?» KapiS'^ pratterea oppidum Stephanus agnofcit, quod in Phrvgiaait fuifte. iderfl quod Kctpta fen zaprnJ Teu Euftathio i qui iicinquir: H' JV napi a. nctpjvu MY t tet) , x.ap)<, vr^A«', XoX »') xapt'c Taquoq; & ciupi J'« ponit:& fanecouenit ei cu Locufta, quod fimilit ef faliac.Scarus pilcisivc & Scar h{axdp^ ih n crmph )a verbo mm'pur, quod eft falirejakak)^ . i, dktus 1 Lik} z. C vit. Scyllam5 ftruin. profodia-» xupih UO’ cu lx. D Vib. Etyraon. Scarus pi- fcis unde^» didus. DeCruftatis. Lib. II. 137 A eft Athenato & Euftathio. Fuerintautem fbrte eiufdem pifcis nomina Scarus & Sca fis.ucut perca & percis;nifi potiusiegendum fit zapk id eft Squilla:nam ea quoque a ver- o &xujp&p ficdida,sžnitialiabiedo videtur tefte Varino,idquemagis Zoographo pla~ ce bquam vt Scaridem quoquepifcemfaciamus, cumid nomen apud authores nonex- tet * Apudpoerasiota fiuemedia fyllabafrequentcrproducitur. EubulusinOrthanne. Kap} Ja zadvza xa'ra zarumreta avSft Stpuillam burni depofui & retraxi poHea . Meminlaelmo: £lp%oiiuro cT ’«5 zapiha di’Bp»xcoi> tn) TlvtPtocn zvpra/, id eft. Stltabant, vt SquilUfuper prttnis Gtbbči faltunt . Plura alia eiufmodi apud Athen^um Iegere eft exempla, in quibus media fyllaba zetplfos produda cernitur. Sed in foluta oratione (vt Ariftotelis & Athen^i libris ) eam fyliabam acm rcperies,cum prod uda circumflcdi deberet,genitiuo tantum plurali excepto. Solius B Eupolidis teftimonium,qui corripuit,profert Athenams: ------ 7TKlw' A'V«? 7tot’ cv (pctiatzos t tpayov zapit? se? ~—• - pr£terqmm Semel aliquando in P h aa.cz s adzbus Squilhs comedi, , &aliud eiufdem in Populiš: E v ^&)i' to' vrpdaciiTrov zapiSo% pict<&AnTtv>)c,, id eft. Faciem habens SqutlU punte ti . Reddit quoque Athenams, curmediam corripuerintAttici,r ationem hanc, qiiam folus ■EaacusCafaubonusaflecutusvidetur: Apud Atticos quantaeft dyflyllaborum in isde» finentium priontanta eft in illorumobliquis media iyllaba. vt (so\k #>A/ » zpmk zptnfidoi . In zapk priorem corripiebant At- **ci. Vnde quid fequatur clarum eft,at illi poetse qui priorem in ea voce prod ucebant, me¬ diani quoque in obliquis neceffario longam ftatuebant. K ovplfos , zaplSa Hefychio. Co~ lybdenae nomine Epicharmus(vtNicadervult) pudendummarinumintelligit, Heracli- ■ des in Opfartytico apud Athenaeum,Squillam. Squiilse nomen Veneti,vt didum eft,Gib b® fimplidter tribuunt: Burdegalenfes vero Crang£. Cammarum Romani olim fpeciem Vnam Squillarum appellabant, vt placet Athen^o: pofteriores ad multa Cruftara Locu- ftarij generis hoc nomen tranftulerunt. Nam & Aftacum fluuiatilem fic nominant ltali, VelpotiusGammarum, & Gammarellam: & Squillam gibbam Maflilienfes Carambo- tum: Romani Gambarellam: & fimiliter paruam fluuiatilem,vt Belionius feribit: quam alij Gambarozolam : Galli Prouinciales Caramot: vt Crangonetn ijdem Caramote, quam ltali Gambaro di mare , vel Cammarugiam appellant. Germanice , inquit, Zoographus, Squillas omnes Meerkrebsleinrečte appellabimus,fiue fimplidter, fiue cum differentia Sonder Scherenid eft, fine fordpibus. Inferiores Germani & Frifi}& Hollandi Squillae fpedem quandam paruam vocant Garnat, Gernard, Gernier: Gar- nole,Gibbam, vtputatidem Zoographus: quamBelionius Lutetias Gueruette voca- riait: proquofortefcribendum Gucrnette, vta Germanis fumptum fit id nomen, non corruptum a Gallico Gheurette, vtipfe Bellonius putat: Licebit autem hocetiam vnius fpede nomine abuti progenere ,' adiedis diflferentijs. EliotaAnglus Squillam inter- pretatura Schrympe : Zoographusab Anglisaccepit a Schrimpe Ipeciem eflfe Squillse vel Cammari maiorem: & aliam minorem, quam vocant a Pran: aut fortc contra, non c ^imfatis meminir. M j GENVS f- Colybdc- na. Caramar* quicl olim Romanis. Aftacus fla uiatihs. • Lib. 4. de par, c.S. Squillx, Sc Cacri dif- fcrentia* Gaz? crror. ** Lib. 4. Še par.cap. j. Ariftoteles correčtus. Quid squil lis ptoptiu. An chclas Iiabeanr. c H\Jlor. 8 . cap. vit. Color. Cornua. d Uh.il.c. 3 7 - Oculi. Inteftinu. e 1. de ani- mal.c.} o. Gammari, Sc Squilla: paruae di— crimen . \Sxcrcit. MS* Magnitudi ne differut. Squillae In¬ dica: qua-- les. e Lib. 16. de animal. cap. \y k De fan. tucrt.$,cap, . F 8 -* 1 HiJ. 4.C.I. 138' o Vlyfsis AldrouandL GE N V S, D J F F E R...E N X I A, E DESCR1PT I O. QVIL L AE, tefte a Ariftotele, a Cancrario genere differunt,eo quod „ caudam habeant: ab cruftario vero , quod forcipe careant; idq;, quo- „ niam plures habeant pedes: eo namq; redundantia illa abfumitur. Pc- „ des aut obtinent plures, quod magis ad nandu, quam ad ingrediendum „ fintfuapte natura propenfiores. Gr«celic lcgitur. A/ /d %apiJnt, to>v^ 4 ZyjHV zi'pwv: rtov Ji zctfta/JoftJdiv , J ni to % nActs: as Ju i%pwiv Ji at' to' 7ihJovs $X HV '• ivrdvBa yap » ta« Biv aWA»- to/ ctu^vtrts . 7^. Joti s J' i~/jowi jrojas , S n nu&Kanpdi tiitv » wopsyT«ft!r«/oLov> vt& Gaza vertit, & ex lequentibus apparet) viv?ix.d Jvctj » trof&vTtzei, d yap J a a* % \ fdd?^ovHv^iKC6Ttpa , ttpfiv av d/\lyovsyro'Jas ,'ItcJ JifdaJKov J ti Troptvriza, vri Jas. Rondeletius proprium Squiliis e(Te fcribit carere chelis, harumque vice brachižt maiorapedibus habere. Econtra Bellonius nequaquam audiendos cenfet , qui forci- , , pibus carere SquiIIarum pedes exiftimant. Conciliari forte poffunt cum Ariftotelc eumq» infequentc llondeletio, vt, ii hunc dicamus chelas proprie dičtas, quales Aftaci ante ca:- teros habent, Squillisnegare : Bellonium vero pedes forcipatosfimpliciter eisattribue- re, non qudd maiores & proprie didtas anterius chclas habeant. Indica: fane Squillae te- - fte Aeliano in Gange lluuio chelas maximashabent. ColorSquillisnonfemperidem* ^ nam, vt author eft c Ariftoteles, nigrefcunt vere, poftea albedinem fuam recipiunt. Cor¬ nua etiam habent,eaque Oppiano tefte acuta, & in fummo capite polita. Aelianus acule- um acutillimo triremis roftro limilem , & feduras, ferra: modo habere ait: Rondeletius Oppiani verba de Squillis fuoaculco lupos pilces interimentibus interpretatur peculiari _ terdegibbis, Namqua?minimo funt.ii^ui^cornucarent. Cruftafragili, vtait ^ Pii- nius,inclufis,oculirigent. LocuftisSquillifquemagna expartefubeodemmimimen- to prteduri eminent. Inteftinum quoq; eis, veluti Locuftis Aftacis ,-redž in caudam finit,quaexcrementa emittunt, &oua pariunt. Nuncpergam ad genera . Triahaecre- cenfet e Aelianus, iA&ous fiue paluftres, & qua»algis vedttant pprtrpaiovs fiue faxatilcs, quse terti® funt. Sunt ha: partim a vidu, partim a loco lumpta: dilFerentia:,a quo & al iae j g marina:,ali«fluuiatilesdici poftttu. Namquemego Aftacum fiuuiatilem,& Cama- rum nuncupaui,a!ij Squillam fluuiatilem vocant. Sedqua?nam lit]intereum Gamarum, & Squillam, pra^cipue minorem,cui alioqui qu;im alterialicui generi fimilior eft, dif- ferentia,nos his verbis docuit t Cafar Scaliger: Sane, inquit, a Squilla parua Gammarus ^ Š parumdiffertjli minus accurateconlideres. Diligentius intuentirccognofcetur Gam- > mari roftrata facies, Squi!Ij? m u tila. Gam mara pedes d uo priores, q uibus pro manibus „ vtitur, forcipati, Squilla: vnilormes: Squill? lamella:latiores, ipfa tota compreftior. ,» Haecille . lam profequamur. Magnitudinequoq; differunt: Sunt enim,& magna?& »» , parua: quas Gambarettos in Iralia vocant, & maiores rurfus non fcmper eadem magni- tudine: fed omnium maxima: exift'unt Indic«, vtpote Locuftis maiores, & forma diuer- fa. Harumenim, tefte s Aeliano,qu«exmari veniuntin Gangem,forcipes maximas * habent,& tangentibus afper« funt,qu« Vero ex mari rubeo in Indum excidunt,l«ucs,au- ** dio habere fpinas (azapdas cruftas,vcl dorfa I«uia )fedobl,ongos & implicatos ab eis’/ dependentescirros, & forcipibus carere. Differunt itaq; h« Squill« Indic« non tantum ” magnitudine,fed & forma corporis totius. h Cardanus autem fluuiatiles a marinis fola * magnitudine differreafferit; fed fluuiatiles vbi cočte funt, fubfuluaseffe . 1 Ariftoteles tria Souillarum genera recenfet, KQv 5 a $, hoc eft,gibbas,*/x*'?7om,crangones vertit Ga^a; v V &pat$as ^ f De Cruftads. Lib. II. 139 A &paruas qu3enunquam maiores fiunt. Rondeletius fpeciesplures facir, quia ad tre s ftiperius pr^dičlas referri non poflunt omnes.Num Squilla fata,qua? tum cadata.tum g!a- braeft: prcetereaqucc /udvits dicitur,nulliredili squam Squillarum generi attribuipo- teft,vtpofteaexplicabitur.Neorcricorum dodifs.' k Čcefar Scaliger,confufa admodu cutn Exerah videret Squillarum genera apud authores proptergnulritudinem, ea duo fumma confti- 14 ** ( tuit,adqucenon modoqucetradidit Ariftoteles, fedqu;r etiam caneriomnesrecentiores i dodilTuncreduxfe.'Squillarum fpecies, inquit, fummccduaer vna vulgari Gammarofi- milis, abeo ijs difereta riotis , quaslupja ponebamus, fed maxima: Aftacum fquat ma> gnitudine: alieubi etiam fuperat $ quemadmqudm feribit Arhamcrus. Vrfa ha?c eft Ari- ftotelis. Vbi enim porreda iacet > vrfi corium extenfum repnefentat. Altera ab hac non nifi magnitudine differt, & lineametis quibufdam, quibus teffellatce lameliae pidae funt. H;eceftxj>* 77 w Ariftotelis . AteniraCrangen &gibbam aeque vtranq; habere incauda Cragc Ari« pinnas: hoceasdifFerre, quia in Crange inedia pinna lata ftt, in Gibba vero, acuta, Se- ^ occ ^ s ‘ cundaSquillarum fpecies tres contfnet modos quafl foraiarutn quofdam. Vix enim alio, quam tnagnitudine dilferunt .Omnes gibbce funt, Idcirco a Philofophodicuntur xn'epcti . B Omnes Locuftatfimiiiores.fifrontis fpedescufpidem,qu;imfupradidis Squillis. Onv Squilla gib riiblis pfhnatacaudapinnislatis,demptamedia;eftenim hcec, vtididumeft,acuta.Ma- b«. xima in noftro hoc Occano, minima etiam e Garumma excipitur caniftris: Ciuadam Va* fconesobexiguitatem vocant, ideft auenam . pugillatim enim deuorant, ficutauenam veterina?. Hsec etiam in mari agitat, nec rubefeit coda . Ab Adriaticis generis nomine dicitur. Mediaemagnitudinis Gambarellusappellatus ab Iftris. Ha?c Scaligcr,quem pu- tat Zoographus per Crangen Rondeletij Squillam caelatam intelligere. quam autem medice magnitudinis Gambarellum ab Iftris nuneupatum feribit, Gibbam dici ali j s fim- pliciter. Itali quidam etiam minimum Gambarellum vocant. Pra?ter pra?dida$.Squil- larum Species Mantis eft Rondeletij. Itetn*a/w'cPw fiueSquilIula Conchisquibufdam inhabitare folita, de qua inter Cancellos, vti etiam de ea quam cncSthapov Ariftoteles» Gaaa Squillam paruam vocat. - L O C V S, VICTVS. C A R TIM in dulcibus aquis, partim in marinis ac falfts degunt: alia?que ■ * inlocis paluftribus, quas V Adovs nominat Aelianus, ulice prope faxa, vt i " ^ qua? petra?ae c>b id didae funt. a Oppianus. r Carabut itijidtas faciens Atep, Ajlacus acer, L /» faxishabiunt c ur ut s, (jr pa/eua car punt . fctqmaiinos rrequentant fcopulos, vbi muka funt Conchylia, inde Horatius, sfjfaeur inter Squtllas Mnrana natantes. Murene enim eadem locaamant.vtautoreft b Oppianus . In mari rubro,inquit e Theo- phraftus, diflradislapidibusintusinnati apparent ( pifciculi, & Squilla?&alia qucedam animalia: quamquam exiftimo non viuos pifces in hifce faxis apparere, fed tantum eo- rum imagines, vt in alijs quibufdam faxis diffradis diuerfas rerum efligies in meo mu- fteolfcet confpicere ,& interalkiChamam tam perfe61einnatam faxo, vtquiseamartc fculptam iuraret. Quocirca de hifce hlguris infaxis naturaliterinfculptis intelligendaeft hcecTheoprafti feritentia. Maiores Squillce profundiora amat loca, minores magis pro- pe Iftora degunt. Indicum mare propfe Gangdn maximas alit, quas fupra defcripfitnus ex Aeliano. AbundatOceanusGermanicus, acGallicus Squillis, qpanquafti non, tam tnagnis, &noftramaria Tyrrhenum &Adri^ticum ► Magnascirca lafuin celebratAr- cheftratusparandiobfonijingeni(3fusardFcx j fed eiufmodi multas in, Macedonia,& Ambracia hoc carmine. H v r £i 7 T 0 T 1 v amr K ctpav to'Aiv «’ ffaiplutiuf , Ep c/V tActKiforia n A/u0pax.iO. /uct?& KctplS' 1 dv/Myi'$n A»4« 1 & placentu- las facito: quibus tandem in efcam vtcris: ex eodem etiam pharmaco mandens > in? fpuito in aquam, pifcibufque frueris: Tarantinus. ANTIPATHIA' NATVRA. i * .»* SMS**'- r v;'> V M labrace perpetuum geruntbellum, vtautoreft Gaudentius Meru- la. Eduntur aPhycide,& lupo, contra cuiusaftucias& voracitatem naturaipfasmuniuitparifagacitate, vteum vincant.teftaturid a Aelia? nushis verbis: Lupus pifcisa.Squillisfuperatur quanquatn pilcium (vt p ita dicam) maxima voragoeft. Lupi igiturcum circa paludes marisde- gant, Squillis quoquepaiuftribus irdidiantur. Suntenim-triu.nl gene- ” rum: alitrpaluftres, aliaequa?algis viditant, & tertia? faxatiles. Ponocum feipiasvlr ” cifri Squillae non queunt, pro vltioneextremum fpiritum in vidoria cffundere non du- M bitant. Equidemearum aftucias&fraudes non grauabor narrare. Cum fe inrerceptas ” fentinnt,faftigiumquodcmineta capite, quodquefimileeft acuti/fimo trircmisroftro *" atquein fumma parte feduras habet, modo ferrula? vnemata*, hoc inquam animofa? illae ” beftiolgcum incurruarint, fumma Ja?uitate faliunt,& tanquamfaltatorium verfant or-** bem . Lupusoremaximehiante,atqueimminenti,qua?eftpelle tencra&molli,Squil- ” lam ex laliitudine viribus defedam comprehcndit,atque prandium forearbitratur.Squil ” laprimumin gutturislaxitatcfaltat, poft aculeosin miierum venatorem defigit. huic ’* interiora cxulcerantur, tumefcentiaq; plurimumfanguinismittunt, deindefuffocatione ” Lupum interficiens, interfidtur. Tetigit ha?c eadem Philes hifce fuis lambis. Aa'/ 3 pa% JV oV VamtalojAp 70' ; rpopUs oM‘Sp‘ 0 v d^ujd dp 7 rdv<*s» Q Quos lic iatine reddidit Gregorius Berfmannus Aoitjaebergenfis , ^ Hunte fufus oreperlacum Lupus / • Capit Scpuillis , mlmoratus aculeos Cula fed ittis iniumtfcens iHibus Extintlus ingluuie Imt peems nece. SEXVS, C OI TVS, PAR TVS ja A RIB V S fanepra? faeminis propria inpedoris čarne bina qua?dafll candicantia conftant, diferetaa ca?tcris partibus colore formaq; pro* mufcidi Sepiarum p'roxima: verum base torta in vetiginem more Buc- jfj ' cinorumpapaueris,quorurnorigo ab acetabulis, qua?fubdita pedib. | nouiflimis ordinantur. Caro in ijs quoq; eft colore languinis rubra, & tadu lento, nec limilis čarni. Ab hocpedori anfradus alter ftrue buc- cinea, craflitudine linea? le porrigit: fub quo qu?dam arena 5 conditioni fimilia, femini genitali accommodata inteftind adneduntur. hac in mare. Foeminaautem ouum rubi- dum parit membranaque obuolutum pratenui, ventri, laterique vtriq; inteftini anne- xum, atquead čarnem vfqueadha?rens . Ha?c omnia a AriftorelesdeSquillisproculdu- bio,quauisquidalocu hunc diligentiegereconfideratione cenfeant. Nam antehasc ver- ba dixerat, Squillas ouum clauiculafq; fimiU modo, quo alia Cruftata, habere. Coeunt quoq; eodem modo quo Gammari & Locufta. Pliniusore coire Squillas dicere videtur, dum inquit, Reliqua Mollium tergis (fupplc coeunt) vt caries: item Locufta? & Squill?> Cancriore. Hicinmultis codicibus poftCancriponiturperperam virgula. Et redius etiam poftSquiIl9 poncturpundum. Quocircaficlegerem. Item Locultie, & Squilla?* Cancri ore.vt poft Squillae pundo claudatur periodus. Na quod ore coeant Cacri poftea probabimus, Nune vero tergis coire Locuftas Squillafq; vt canes & alia? quadrupedes> ex his b Ariftotelis verbis fit manifeftum: Genera.inquit,crufta operta vt Locuftae,Gany; m ari, De Cruftatls. Lib. 11. 141 ^ miri, Squillae> &huiufmodt reliqua more quadrupedum retro mingentium coeunt, ” fcilicet vt foemina caudam lupinam exponat, mas luam fuperponat, & applicet. Coire ” folenf ineunte vere iuxta terram. lam enimcoitusomniutn id genuscxploratus eft. In- *’ terdum etiam cum ficus maturefcunt coireincipiunt.Hoceodemmodo Gammari quoq; »’ &Squiil«coeunt, DENOMINATA. IMINVTIVA Vocula zctpthtpm hoc eftparuaSquilla > extatapud Anaxandridem in Licurgo, vbiirridetur quifpiam diminutiuiseiufmo- di voculis vti lblitus:inquitenim. Ka) Gv/jC7rai@iS'a.pi®v, KH' Gtv&o.piotS para' ncofiiSipov „ Qu«fictranllulitDalechampius: Lufitat cum SquUluhs, perdtcuhs , iborrtfjidtjs, (jr Pajferculis, cum corttulis , 7 nachundijs, (iti legit Natalis j cum gobijs . Eiufdem lignificationis cit etiam vutpi&m apud Ariftotelem, quam Panius, & Cicero paruam Squillam interpretantur. Et quoniam Squillarum quapdam fpecies gibbofo fintcorpore, accuruo , fačlum abeis verbum napilo tm, quodcuruare & veluri conglo- barefignificat,*« t «? napilo? %pt!$dv. igi to ' KapiSZ), $ynw &>? ciirdv apzipu,Eu{{acluu!>:&c. Anaxandridesapud Athen«um,os't/W zapiSti-ro aco/j.a.. Scyillarum autem non arbitror a Scylla» liue Squiliadcriuari, quanquam Gaza paruam Squillaminterpreteturj ar*i>Mz- fosenimGraecum eft> Squilla&ScyllaLatinum. PROVER BI A. C S c)y ilL A rubicundior ^»■'prouerhium eft apud Iunium de admodumrubentibus. Anaxandrides in Ccrcide liue Ccrcio. E puSponpov xa.p7Sos oVt&jj a aTiopavai, Vcrtunt: AffaSquiIIa rubentiorem te reddam * E P I T H E T A. N Eupolidis verfu,oui citatuseft ab Athcnco hoc modo: rd%ct>v td TrpciarTiov % conueniunt.. V S V S I NC I B1 S. P V D Antiquosmenfis quidem apponebantur Squiliar» vtexhocEu- polisin Caprisconftat: riA lud £71%$' 7 rtV cv’ tpa!a%o$ 4 v raptS 1 cip. Vericm fcmelahquandum m Phacis adibus Ciridas comedi . Videnturqj fuiftein prctio,vnde a Plinius Secundus in Epiftola qua Gal a . ^ lofuonarrat vili« Laurcntij amoenitaterniSccommoda, inquic: Mare i y *> non fanepretiofispifcibusabundat:foleas tamen & Squillasmaximasfuggerit. b EtIuuc- 1 » satjr. 3. ’> nalis tanquam pretiofum pifcemnominat, canens. - ■ • Afpice « Mi.de- ipn. Apiciutm qiud» Tempera— nienrum. 142 Vlyfsis Aldrouandi Ajptce' quam lortgo dijhndat pečiore Uncem JVjt£ j er tur domino Squiila , & qutbus vndi/fc feptu \^4fpa,ragis , quA dejpiciat conutuia eauda . louius quidem hos verluscitans: Ego, inquit, putauerimluuenalem Cruftaceorum no- mina coufudifTe, voluifTcq; intclligereproSquilla Locuftam aut Leonem, qui dominis apponiconfueuenntrcuiusZoographus fententiam nonapprobat, quod Squill£f in de- iicijs prake rantur Cruftatis caaerisomnibus, prtefertim Locuftis& Aftacis, & Rondele- tio teke falubriores habeantur Iongeq; dclicattores. Declarauit hoc Apitius, quem fcri- bunt in Afričani prcfečium Squillarum pr^grandium caufla : cumq; ibidem paruas tan- tummodo reperiflet reuertifTe fubito, nec terram attigiffe . Alij de Archcftrato idnar- rant: fcdSuida$& * Athen^us de Apitio,cuius vcrba( nam Suidajdeprauata funt &ex Dcipnofophiftamutuata) placetadfcribcre. Tiberij faeculovixit Apicius, vir ditifiimus >» luxu folutus, aquocomplurap}acentarumgciiera Apicianominant. Mukaš nummo-»» r-um c um ille myriadas profiidiffet ventris & gula caufla, Minturnis qua ciuitas ek Gana- ” panite, vr plurimum degens, Squillis vefcebatur magnoempris, quaillic nafcenres, & ’’ maximasSmyrna , as , & Aflacos Alexandrinos amplitudine vincebant. Cimi in Africa ** vafta inufitataeq; magnitudinis audiffetreperiri, continuo, neexpeCtaroquidem vnico » die, illo naui profc&us, multaq; incommoda nauigationis perpcflus,vt propius ad orana »» eius regionis acceflit, priufquam naui cxiliret ( aducnturum enim rum or in ca pi ouincia ” pefcrebuera.r) pifcatores adeius nauemeontend.crunt, & quam niaximas obtulerunt *> Squilias,quibus confpcčiis, num maiores haberet percundtatus,cum negaflent illis graii- ** diores,quas aduexiflcnt vfquam in co mari gigni, Minturnenfium recordatus , guberna* ” torem iuffit eadem via Iraliam repetere, priulquam ad rc-rram appuliflet.Htec ille.P. Gal*»» lonij gulain Squilla&acipcnfere decumanonotatura Lucilioin Satyraad LapathunU** verfus autem eius perquam lepidi hi funt: Ldliiis praclare & reči efophos: tlleq\ vere, O Publi greges Gadom , es homo mtfer , inquit i Ccenajh m vita numquam bene, cum omma in iff/t C onfiim is SqmlU,atq ; acipenfere cum decumano . Hodiequoq; apud omnesfere gentes principum eonuiuijs apponuntur,& inter lautiiTI- ^ mos,acnobiiiflimoscibos ; Elixanturminores , &cum aceto comeduntur: friguntur ' etiam cum o!eo in fartagine, firina prius afperfa, Sotades Comicus apud Athafneum: K api^as *A d (Sov srpanov a.’mTtiydtiPci rems aVacra$ , ideft. Squillas primum accepi coxiq\ in fartagine Eas omnes. Aifabantur olim maiores, & vtarbirror.in ficus folijs inuoluebantur. Nam fic Ananius vclAeanins apud Ashameum.Ta>i> j$«Ac «>> cT apigov napk i* trtsmae lum Rondeletij Cancrum Heracleoticum efie alferit: SquiHarum,inquit,fpecies vna vnl- gari Gamma.ro (fluuiatili nimirum fiue Gamtnaro, fiue Aftaco) fimilis ab eo ij,s difereta „ notis, quasfu.praponebamus( citauimuseaspraeccdenticapite, vbi.de Sqifiibrum gene- „ ribus dicebatur)fcd maxima: Aftacum,n.a?quat magnirudinc: alieubi ena fuperat queai- „ ^drnodum feribit Athenjeus. VrfaBaeccft Ariftotelis. Vbicnim porrtbia iacct, Vrficori- „ umexten(umrepra?fentat, Etpaulo poft: Quoniatnverodočtiffinnisamicusriofterath „ uerfus alinm quendam feribens ( intclligit Rondcletium, qui fcripfit hac de re contra ,, Bellonium) a nobis videturdiffentirc, confilij noftri ratio reddenda eft. Negat Ank 1 ',» lis Vrfam dfe Squillam maiorem: quia feorfum ab Aftacis>& Locuftis ,,&c S q ml tis pofuet,, rit. Sane,fed Locuftaccis 'anuumerauit»cum ei & Locuftis pariendi tem p us idem aifigna-,, bat. A Squillisfeparauit,quia fub Squillee nomine haud norat. Ariftoteles enim fi cam ,, pro Vrfa non accepiflet,omnino ei.ignatafuillc videretur. quadoquidem eam inter Squil „ lasnufquamcommemorat. Etcelebris tamen tota Grtrcia luit: ad Smyrnam laudatilfir ^ ma .,Neapolitani,& MeffanenfesinSiciliavulgb Vrfum marinum vocant Melfacarft, vel ,, Malfacaram: qua? a Grčečo nomine dcflexa videntur,» /utfav (» /ua oj a v } zap)s ,,, hoc eftmaior Squilla,vtplacet Zoographo, A Liguobus Orc.hetta vocatur tefte Ron-,» deletio, quod nomen fone corruptum eft a vulgo pro Vrfetta. Minorcm enim huius ge- „ neris Ipcciem, alioqui per omnia huic fi milem, Ligures Bellonio tefte V rfectam ap.peb „ lanr. Roma?etiam vtramque fpeciem Mazzacaram vno nomine vocariaudio. Gallis qui „ Mcditerraneummareaccolunt,nullumadhucnomen. NuHaemm ibi ciusmodiSquil- „ la. GermanicatiominafingitZoographusab Vrfo quadrupcde Lin Ber, cin Meerbcr? „ ein BeremcrebsHis. maioris & nunoris diferimen addi licebit, ,» GENVS, DIFFERENTIA, • DESCRIPTIO. *Ds~stqi{ct< tU.l.C. 3 y, Maioris dc fenprio E L L O NIV S 1 Vrfa? duo coftituit genera, maiorem & minorem, qo* Rondcletium Squillam cadatam optnamur nominaitte, & dc quafe- qucnti capitc. Maior igitur fiue Squilla lata Locuftarum modo, vt icri- bit Bellonius, forcipibus caret, ca dem q ; eft cum Locuftis magnitudi- ’’ nc: rcrreftris Vrfi in morem craffo&rccurto corpore, eiufq; coloreni ” habet, vnele lili nomen. Proinde tabellis firmis, fortibusq; loricata eft’ ’’ vt Locufta terreftris, cubitaiifq; nonnunquam eft: antemras ad praetentandum iter nou ’* habet longas,fed coloris eterulei, bifidas, atq; vtrinq; inlatcribusanteQeulosduas,cor- ” nuu,feu cirroru munerc fungentes. Tota eius anterior pars vnicoconftat thpra.ee, vulgu? ’’ ptaftronu vocat..Quinos vtnnq; pedesgerit, vnguibusrobuftis,acnigris munitos: falča »* tas tibias, articulationibus quinis interleptas, Os pnetcreafubrushabet, vteteterum Lo- ** cuftarium & Cancrarium genus. Alibi quoque in obferuationibus fuisj Similes fere» ** inquit, De Cruftatls. Lib. IL Squillalataauthoris. 14 $ ..— , v ttCC^CUiClS i qvilt,deVifis loqucns,funt AiWed ^ aculcata eft, &c. safperantur, vt neque Aftacus . Locuftaen 2iturlata,inquit»Locuftarumeft ^Ondeletius eam fic defcripfit, & dihgentius. q ^ hirto,in frote oflfa duo, vtrin- n agnitudinc,fed latior multo & magis d f P r ™ J. in a iij s latius.his pinnas dux al- luevnicum,inambituferratum,inquibu .. circamediumbifida,vtex ■jgantur»inter ha»c duo enafcuntur risaDPen diccsitahabent, vtinL°cu ft a. ^Uobus quatuor fiant, non valde longa. Os & oris pp ^ Brachia •MTJ.j.f, 16. 146 VI.yfs5s AlcIro#andl Brachia duo habet cum aculeis, veiuti clauis eunneiibkspedibus ma?ora,non biftda,qu? - inos flequibes cibum oriranquain tranibusadmoueant. Hcec qui bifulca non efte videbant, pedibus annumerabant, vt quinque pedes eife diccrenr. Sed hoc Squillis ” proprium eft,cheiiscarere, harum autem vice brachia maiora pedibus habere. Pedes’* vtrinquequaterni funt,vt in Locuftarum & Cancrorum generibus. Oculi parum promi* ” nenr, ob id conditi videnrur:fronsquadrata&!atiorquaminv]loCruftatorum genere. ” Tumoresraulti per dorium fparfifunt, ex quibus exrant tubercula,quorum fumma pars ” adeorubet, vtcarbuncutosin annulorum pala incluias eflfe dicas.Cauda tabellisquinq; ” conftat, & in pinnas totidem definit: in caudce fupina parre appendices funt ad ouare- ** ponenda, queuiadmoduui in Locufta. interna quoq; omnia fimilia habet. Squilla lata Rondeletij. R A RA eftapudnos,inquitRondeletius, Maffilia? aIiquandocapitur, Satisfie- quens Roma? & Neapoli, & in tnari Siculo, ifi Africa autem frequentiflima. Hac ii ibi reperijffet Apitius, non tam„cito ad fuos rediflet. Scribit Athenteus Squillas circi MinturnasCampani^oppidum maiores efleSmyrna?is:quajde Vrfa intellexiflevifus eft * Casfar Scaliger: ait enim: Et celebris tarnen tora Grtecia fuit; ad Smyrnam vero etiam iaudatiffima. In camofts locis viuit, argumento eft quod fordida & lutooblita e mari ex* trahatur. C O I T V S. P A R. T V S. E O D E M modo coit, quo Locufta, eodemq; tempore, fcilicet seftate. Idcirco di- £ xit a Ariftoteles: lis etiam quas nomine Vrfte Arčtos appellant, idem pariendi tem- pus natura ftatuit, qubd Locuftis: quocirca per hyemem & vere prius,quam oua exclu-" dant, cibo iaudantur: cum excluferunt,deterrinne fiunt. V S V S I N C I B I S. V N D E patetincibumquoq; fuifleabatiquis receptam Vrfam.Necftne ratione« Eft enim čarne molli,vt Aftacus.Proinde eodem modo coquere eain folent. DE ’ De Cruftatis. Lib. IL 147 A tna rina. ' Lib- 7. de vrša m I n: o r e. Cap, XI. J V A M Bellonius Vrfam minorem appellat,Rondeletius,ni fallor, a v erba qute fuper ea memorite prodidit,placet adfcribere: Eft etiam Cicadarum genus ma- ^ ^ mi 5> r muin (tstt/£ tWA«?)quaru m maxima parui Carabi fimilitudinem fpeciemq; gerit. ve- r urntamen cornua,non fimiliteratq; illemagnamecaculeos habet: afpečtu etiam nigri- * J o r eft:& C uin captus eft, ftridorem quendam edere videtur. Pinnte ipfius exigute fub ocu- ’* lls enafcuntur, terrenarum ališ fimiles. Hominum plteriq; idcirco ab ea le abftinent,fed rnari reddunt,atq; etiam mortuam flentes & fordidati humatione afticiunt, quddeam di- cant Perfeo Iouis filio confecratam effe. N » DE 3 Hišlor. j\. cap. z. Color. Comu in fronte. Oculi. Cornua. Os. pedes. Omela. Deferiptio ex Belloni- ps, 1^3 r Vlvfsis Aldrouandi D E C A R A N C O N E. Cap. XII, S Y N O N Y M A. X ; Bi Apud 3 Ariftotelem Squillte qua?dam vocantur Kpctyy>m, aut xpa'yy ct f> qnod nomen magis placet Zoographo: Gaza Crangincs, vr ddphmes vcrtit.Apud Hefychium, & Varrinum &pčfydiv eft uvSpov tyov, ^' ot v-stpi^oi j fed melius feribitur duplici y,vt apud Ariftorcjerh . Caftar Scali" __ger Sq uiilam cadatam Rondcleri j fiue Vrfam minorem, fadt Crangcn, vt diximus fuperius . AliaquidcmeftRondeletij Crange, cuiusiconem apponemus. ti$c Cammerugia& Sparnochia vufgo ab Iralis vocatur>a Romanisdempto pnmoelcmen- f to Parnochia,a noftris inquit Rondcletius Caramote (vt parua $quilia Caramot)ab Lcngouftin, aBurgedengaienlibusferuatavetere appdlationc Squilles. D E S C R I P T I ONDELETIVS hanc ficdcfcripfit: Eft, inejui-t, h£ecSquilla maiorislongitudine.Crufta tenuicontegicur,|a?ui,candida,nannunquam ex albo paru rubcfcere; coda vero tota rube;cente,inftar dornu peiludda« Habet e dorfo cnarum cornu in fronte, ferratum, furftim recuruum • jj denticulata?afperitares in fuperiore & inkiiore lunt parre,no in lateribus veluti in Aftacis & Squillis latis . Oculi cornei funt, latis prommentes, in quibus fnbie- da pars caua eft coclhearis modo . Cornua quatuor habet, duobene longa , tenuia flcxibiliaque , his alia duo breuiora in fummo ditiifa. E latenbus veluti alte exonun- tuf paru*, alba?, radio fiueaeuleoinnixa?. Os & orisapptndices, cuiirfmodifunt inJLo' ** cufta& Aftaco. Pedes quinos habet, pratter hos braehiaduo : qniincakar terminanturj ped^s terni: qui lisec fequuntur, parum diuifi, bim & vitimi indiuRi. Pofterior par s pf° rcliqui corporiscraiiitudine&tnagnitudine longa, feptem tabellis conrtans, in pinnas ouaruor ddinit : e quarum mcdio extat aculeus ktior qu;im in Squilla gibba. Su- pinae cauda? appendicibus, coeundi pari>endiq; modo, partibus internis a fuperioribu 5 nondiffert. Coroprobat deinde Rondelctius fe veram Squillam Crangohem cxhibd re his verbis : Sq uiilam Crangona nos rede reprgfentaffedemonftrare oporret. Acph' mumcuin Cruftatorum animantium quatuor fine genera/vt prius ex Ariftotele often- dimus ) ntiili potiiis quam Squillatum generifubijci hinc perfpicuum eft. Ea eniirt quarn exhibemus,la?uis eft, Locufta? toto dorfo afpera: chelasante pedes nonhabet vt Aftaci, caudafc.eft protenfa-, non rotundo corpore , & fine chelis: noneftigitur e Can- crorum gtnere : quare Squiilam efle neccffc eft : non latam quidem , ncque caftatarn > vt corporis fpecies & Iffuitas fine vila latuatura oftendunt : neque paruam qute mak* nunquam fiat : nam ealonge minor eft quam pauld poft exhibcbimus: neq; CibbaJi# 0 quia gibbo■caret. His Omnibus accedit nota cemfltrrfa ab Ariftotele tradita , qua Squtl- laCrango a fimilibus internofcatur: um '« #-x v$ t Itu-cvpai’ j&f Trnovj/z vi^asdiffa c/f %cu' it kpajjtt ■ prispela tfale,&aceto. Fieri quoq; pofTuntex eifdemvaria iufcula iucundi faporis. Optima?q; funt a menfibus Februario, Martio, A- prili, Maio> fed Roma? omni tem pore venales ha- bentur. % h* N 3 DE Gambarel- 150 Vlyfsis Aldrouandl : v l Cruftaceum quod medium videtur inter Crangoncm Squilla«3 , & Cancdliim, fiuc Bernardum Eremitam, F D E S C^V I L L A G I B B A Cap. XIII. S Y N O N Y M A. / A M Ariftoteles nvtplw KvplJa vocat, Gaza rečle Squillam gibbam in- ,terpretatus eft. Cognomen fcu Gibbaadditur propter gihbu que.m haberevidentur,dumfecuruant.Idcirco appellaftc cas vilus 0 eft Araros in Campalione, & Ophilio in Calltechro xvprds; KvpTZt) cf' OfMU KUplehs ZV £«/3« 7Ti$'(pl Gibba SquilU in ando folo. Ideminiaelmo: Clpyvujj to J 1 ’ co; cipi Ju dvSpcbt.MV i7H TluScbai Kvprdi, id cft, Saltabant vi SeptilU fuper prunis Gtbba Jaliunt. Gra?cireccncioresantiquumnomenhodienon feruant, Caridas.&Caranidia vocantcs vtfcribitBellonius, quamquam Aftacum fluuiatilem idcm a vulgo Grascor um CaranB & Caranidiadicirradat. Squilia.ha:cgibba Roma?minedicitur Gambarella, vtfcribin Bcllonius a tibijs qure gambre dicuncur . mulcis enim cruribus prtrdita cft; Zoographus porius a Gammarodiminutiuum nomen cfle putat. Idcm Bcllonius (nifi fiterrorlibcra- riorum) Pari(ijshancSquillam Gueruettc vocari ait: Sufpicatur Zoographus Guernette Jegcndum: quoniain Germani inferiores aliqui (fiue liane folum.liue aliam quampiani) B Gernat appeilanr. Galli quidem quinram vocalem poft g feriberefolent,e,vel i, fequen- te,cum hanc confonanrcm ita proferunt, vr ante reliquas tres vocales proferri folet. Sed Rondeletius a.Parifienubis vocari feribit Cheurctes: a fuis Caramot, ad diferimen Cran goniš,quam Caramoreappeilanr.A Santonibusdelalantc,quodargris vt plurimiim leantapponere; a Rotomageniibus Salecoques, vcl’Salcoques,vtait Bellonius;quarun^ qua?adhuc vaginisinclufadunt, Bouquer£E: ijsautem exutar, des Creuettesappellantur * Armorici des Saurrelles: faliunr.n.Locuftarumore.Maffilienfcs vulgo vetuftatis vcftig ia retinenres, Carambotos vocant dedutto d Garide nomine. Qui Galli Oceani litus inčo- lunt,etiamafalrationenominanrCheuretces, quali capreolas dicanr. Galli in Ncufti' 1 * Bouquer, quod hirculum inrcrprerarur Zoographus. Lufitani Caraman de Lisboa, Ve¬ neti vulgo Squillas. Germanicanominahtecfinxit Zoographus: Ein Scegitzle, cl ° , Mecr Geiff: cinBeckle, ad imirationem nominis Gallici Chcurettc,idefthoedi .> ft 110 vutntur Rup elite, vel a gibbo vocat cin Hegerling, cin Hogergernir. - GENVS* ’ i- ' \ •' • • De Cruftatis. Lib. I1. 151 A G E N V S, Dl FF E REN TI A. DESCRIPTIO. CALIGER* rresfacitSqui!Iarum minorum fpecics, omnes gibbas: maximam qu£ Crangon forte eft RondeIetij:minimam,quam Vafcones Ciuadatn vocanr, Adriatici maris^ccofo: Squillam: mediae magnirudinis Gambarellum vocatamab Iftriš: quanquam Itali quidam minimam ita voccnt. Sed videntur veteres Gibbs* nomine vnicam tantummodo fpe- ciem Kar i%o%!w intellexifle: cui niiniriim Scaliger mediam magnitudi- ], nem affignat.Squillarum genen,inquit Ariftoteles, quas gibbas vocamus, quini.vtrinq; „ (pedes) jfitu quo cseteris: quorum proximrcapitiacutiores, & quini vtrinque;alij ventri „ iun a Exercic. i4T* b Hiši or. 4; cap. z. c Lib- Xr de a^uatib. 3. Defctipcio ex Ronde- lecio . Squilla; gib ba: Zoo- grrtphi for¬ ma. LOCVS, n- Vljfsis Aldrouandi Squillagibbanoflra« Šquilla gibba Z oographi, Veneti js ad ipfum miffa. De Gruitatis. Lib. 11. L O CVS. PARTVS. i53 K Santonum Iitore ornima earum copia eft, & alibi quoque in litoribus Ger¬ mani* & Belgij. Oua pariunt & generant more Locuftarum; quia funt illius interanea perfimilia. Vterum autem gerunt menfes circiter quatuor a tefte Ari- * ftotele, Gr*celegitur: Tuv ctquamuis pauciora, minim* vero n5 pof- ® funt,cum cornu eiufmodicareant. Oppianus tamen de Squillis paruis, per quas Gibbas intelligunt, h*ccanit Lippiointerprete. Sunt SquilU cxigu£,funtparuo in corpore vires: magnum fr faturo praclarum labraca ventre lnterimunt aftu: properat gejiitft, teneri Labrax ptfciculos qui parno r obor e pojfunt Non dar e tergafuga: non aquo occurrere Marte . Occifa occidnnt ho (lem , pertmuntfc necantem , Cum SquilU ričiu ptfcis forbentur aperto , T urmatim in medium difccndit ttirma palatum. Btferiunt cornu qučdfronte infurgit acuto. Saltantvbi tanguntur,ac tangehtem fa?peexpauefcunt;corpufq; in aqua gibbofum areua to motu promouent erucarum modo, quod Anaxandride$ in Pandaro annotauit his ver- fibus. p Ow t 7 rawp 0 (pd>s cp3o'e S> f&ikmtf i at). Avtu S d napadi ro acvjuu m pivu Ah K yiivpur t\)v dyxpus tov adpmroe. Si te curues ,haud rečicfuturus es vir optime: Squillarum more , areuatum corpus hacficčiit obiečt-aij. ant e corpus anchora prorftts efi. V S V S I N C I B I S. V N T h* admodum laudats apud prifcos & recentiores tanquam optimi nu- . Kimenti & faporis dulcis: quodetiatn Matron Parodus apud Athen*um in Atticcecoencedefcriptionccecinit. **** KapiČts 3' a"t ZLvodi OKvuviov dcr)v dotSoi Al Sd /S Zv %v ai x Au> P ct ' i KCi ‘ pfSi$ . Et /MAiKotciS 'nominatse in conuiuio , quod Philoxenus Cytherius deferibit apud Athenasum his virbis: ZavBa) ptiMzccpiSt^ ai xov> cočta. Ab Adriaticis generis nomine dicitur. Sed fallitur Scaliger, quippe Veneti Squil- ^ lam vulgo vocant Gibbam:ha?c cočtarubdcit. Bellonius tum,Gibbam,tum paruam Ga- barellam vocariferibit, Mathiolus Senenfis Gambarello & Gambarufolo vulgo diciab Iralis. Scaligeream Squillam,qua2 mediaeft interminores,tnagnitudine, Gabarellumab lftris vocari tradit. Lufitani Squillam paruam vocant Caraman de Villa Franca. Germa- nice appellatur ein Zuuergkrebsflcindd eft,SquilIa nana:vel ein Kleiner Gernier. GE N V S, Dl FF ER E N TI A, .. D E S C R I P T I O. ,» V O inuenioapudltalosnoftros $quillarum paruarum genera. Vnutn maius,alterum minimum,illud duriore eft crufta quam SquillaGibba, magifque relucet, viuumque no aliter quam pratdičtain a erefaltar, no* & čieq; iuccr,vtcandelaaccenfa,Cambaretto vocatur Rom^.Alterum ve¬ ro adeoexiguum eft,vtmille vix libram «quent pondere, Romani Ga- baruccio vocant.Venetijs quoque frequens: coci quidam vocant Biaua> id eft,auenam, vt Vafcones Ciuade. Quocirca fadllime mihi perfuaferim,e(fe haiic Squd lam,quam vocat Scaliger minimam,& qua? caniftris excipitur e Garumna, viuit enim n° Sauille flu dum in aouis marinis,fed etiam dulcibus, & propterea Squilla fluuiatilis a Bellonio di- uiacilis Bel eft,quiim fic deferibit. Squillis marinis multo minor eft: ribiolas vtrinquequaternas> lonij deferi tenues,oblongas habet,in extremo forcipatasicirros anteriori parte quaternos,oblongos> ptio. tenui lilo graciliores,quibus iter quoquouerfum prattendat, Latini prattenturas & anten- nas vocant. Pedescumvtrinquc,q.uaternoshabeat,duostamenpriores parte anterk>r e exporrigit: quibus non ad greflurn quidem,fed magis ad corripiendum cibu vtitur. Na«* tribus pofttrioribus tantum incedit. Pmnulisautem pluribusfubcaudapofidsinnatatU vtitur: / DeCruftatis. Lib. II. 15 g • Vtltur: quarum quinquc ineiusextremo tranfuerfa:,earum corpus dirigunt. Harum aure ^-cdia dura cft, & gibba? in modum ad oras crcnata, vtreuera pinnadici non poflk. Haec Beiionius. Ciuadam Rondelcdj,Gambarettum puto,pr#di&a Squill^minorcm:ficenim ak: Digki minimieftmagnitudine : capite procorpu- ^uilla parua Rondeletij. fculi magnitudine cralfo & lato fine cornu,quo a Gib- ba differt:aIioquicauda tenui,paruogibbo,orisappen CiuadeRo dicibus, caudatpinnis, internis partibus Gibbreperfi- ^ e!cl V dc " miIis,punčdsaliquot variatur,coloreeft,dum viuit, ob cnptl °' fcuro,eoda tora rubefcir.Eas quas deferibit Bellonius, aiunt moriš efie vt viua? afleruentur,tuncque fubfuluas • fpečtarided edčfcasruffefcere. Squillam paruam Vene- tijsdepičlam &ad k mikam taiera exhibet Zoogra- phus. L O C V S. ELLONIVS longifftmeamari easaitprouenirervndcfumirurar gum e- tum in mari non nalcficum ramen Scaiiger Ciuadam dičhm d Vafoonibus deGarumnacaniftrisexcipi,&inkiariagere feribar. Et Rondeleti us Ciua vbi c ‘ da hyeme in ftagnis marimseapi tradit, & in magnoru fluuiorum oflijs; e tur> marietiaextrahi fa?pevidk,nequisobcarnisfuccumdu!ckfimum,indul- Cl aquagtgnitantum exiftimer. Tarentinus Squillasfluuiatilesnominat ; vt Nebricenfis canit. Ciruleus nos Ijris amat, quem fjlm Marice Protegu: h im Sq»tlU maxim* turbafumus AuthoreftAriftobuIusapud a StraboneminIndumflumenmaximam multitudinem pi- * Lib. ij. fcium adfcendcre & inter alios Squillas(*<*/>/» tenuis fu« cuiusdam vetuftatisretinentes etiam nune Cicadas nominant. Roma? audiuif Zoographus appeliari Cicadam marinam,qucealibi Vallopa, quod nomen Rondeletius Craugoni fu« tnbuit. Cicadam marinam Roma?, & Genu* vulgo dičtam , Speufippi Nympham efie fufpicatur Rellonius ,fed nullofretusvalidoargumcnto.Nam Aftacunn pus Mat— Carabum,Cancrum,Pagurum,Nympham& Ar&onfimiIeseffedixit.MathiolusSquiF thioli. lam Mantim,Hippocampum vocat. D E S C R I P T 1 O. n n a Bellonia. H.ippocam E N VIS eft,inquit a BeIlonius, huius crufta:crudaitaalbicat,vtieretran- ^ Ipareat. V na cum pifciculis marinis fa , pe fuo cortice contečta extrahitur * & fimul cum carpiohatis,bocis,matnis & trachuris,caniftris inferitur. Na¬ tura ineredibili fere artificio Cicad^ oblongum corpus decem tabellis af- iabre articulatis loricauit: quarum prima qu«caudam extremam conficift pinnas in lateribus expandit. Cauda porro duabus maculis phceniceis fubrubris infigni- ta eft, qua? duorum oculorum fpeciem pradeferunt, eftq; aculeata & crenata. Prima ta- bcllaacaudaincipiens verfusfecundam, tertiam, quartam, quintam&fextarn,pinnuhs fimbriatis multiplicibus fubtus munita eft: quibus dum in mari.natat, aquam percutit» & corpus incitat, Tres tabeli«, qu« fex pra?did:asfubfequuntur, ternis vtrinq; pedibus communitf funt,ad ceruicis autem initium cluobrachia maiora oriuntur, quibus cibun* apprehenfum ori fuggeritrfedea aliterquam Cancris, autLocuftisforcipanrur . Sunt enim in longum exporrc eiufdem pedes oculisrepre- fic duftus. fentant:vel (vtAčtiusex Archigine& Leonida refert) quoniam ficut Cancri animalia funtafpera& dura,& fi quid forcipibusfuis ceperint,haud facile dimittuntdta tumor ifte prominet,& tačiui renititur, & *gre tradabilis eft;atq; vbi femel radices egerit, difficilli- C meauellitoIliq; poteft,EftenimmaIignus,ferus,proteruus,& quemcuratiomanuumq;, velblandiffimatračtatio efferare potiusquam mitificare folet. b Ouidius vero dičium m- 0 Afctamor nuit,quod Cancri modoferpat& vitietqu*attigerit: phoflib.i. ytq; malutn late folet immedicabile Cancer Serpere, & illafas vttiatk addtrepartes. ®nplor, ait Varinus.vlcus ferum,quod Cancer dicitur. Pr*terea mprthoi dicuntur oflfa duo iuga!ia,qu*propetempora comittuntur. Scribitenim c PoIIux/M žtcs' rousdpordpov^effe c Ub.%: cTtio t)?w 7fka.y'im au/ufioAas 7 npivA>i 7rdpuypop , j. quanquam locus fit mendofus. Exiftimo enim legendum ibidem 7rvpa,ypctv . Nam alio in Hefychius ^ loco 7 rvpctypav feribit eftefabnleinftrumentum (^«Axsur«oV ž/3yaA£oi',quod & Cancer vo con-e&us... catur,feu Pagurus: propter chelarum fimilitudinem & fimilem apprehendendi modurn, autvfum . S/ ojuotdrHTtt »iicy 71 odčara .,Carcini poemata,ideft obfcura. Nam Car- pb' (ta - cinus Oreftem ab Ilio c*dem matris fateri coačtu, fecit per ambages relpondente. Horu l>oeca ’ alique inteilcxilfe vifus eft f Plutarchus du inquit:Ob h*c populus feftos dies agitat:neqs Ac lor quado Carcinus cu Aeropa re habuit,aut cu Hedtore Aftydamas.Cacer & Cacer marinus ^^cn. eft Cacer in lapide coueifus ex India dclatus,notufq; eft in Syria & Agypto, & vt feribit O z Andreas i5o Vlyfsis Aldrouandl Reiben L* pis. s ldb.z.tap. 59i. Rcmigi. Vcrfus rc“ jregradi» i. Acnel do s. Andreas BeIIunenfis,valde in col!yrijs vfitatus, fortč Reiben Auicenna?.Na Reiben lapis g eftficut Cancer, tefteSyluatico, apudquemfcribitur etiam Keiben perKappa. Sed in 8 Auicenna pro Reiben reftiruit Bellunenfis Rathiaha,is>inquit» Auicennseeft lapisficut cancer, refrigerans& humedans in fecundo gradu. Vcrus Gloflographus Auicenna?, Remigi inquit, cft lapis ficut Cancer. Non eft Carcinias Plinij quia non fpeciem hicCa- ^ eri marini refert, fed tantum colorem.Habeo in Mufaeo hunc Auicenna* Reiben, vel Ra- thiaha,vel Remigi,&aliuquendaCancru marinu,feu Pagurumqui emari eiedus Iongo poft tcmporefaxeus'euafit. Vcrfus retrogradi deniq; nominantura GrammaticisCan* w eri> nempetjuinon folum a dextraad ftniftram, vel a principio ad finem, fed econtra-^ rio legi poflunta finead principium; vel eodem fenfu , vel quddartificiofius eft.contra- rio . Ledtioautem illa conuerfa,vel ijfdem manentibusdidionibus fir,vt in his Senarij$ Scazufis,quibus Zoographus ad 1 rifium fuum aliquandolufic - Cancellos mitto vix Frift hos ttbi ternos Claudos licet prorfus,ne v ide ar i »grat us Cancrišpro multis tu canfule boni , rego . Cai men tale reperioapud ^ Virgilium : ? Mufa mthi caufas mentor d qno numine Ufo . AIiquando lenfus efficitur contrarius, vt in hoc difticho: Laus tua non tuafraus , Virttis , non copia rtrum Scandere te fecit hoc dseus extmmm . Interdum literat lingula: retrd leguntur, vrinhoc difticho: Signa tefigna , t enter e me tangu . & angts: Roma ttbi fubito tnotibus ib it avtor . S Y N O N Y M A- Sarathan. Ecymum» AA ctr.tr. t A R A T H A N feu Sartiian exponut Cancrum apud Auicennam & Se- rapionem, in quomale vulgatus codexhabet Sartam in fine per m* K apttltos dicitur apud Gratcos: nomen eft paroxytonum,dadylicumj pe- Q nultima enim a poetis corripitur, vt Ariftnphane, Nicandro, Oppiano & alijs. Quocirca non rede a quibufdam Grammaticis circunfleditur« Carcinus didus videtur,quaii coracinusfvt apud Athenatum legit Maf- farius, namlocushic innoftriscodicibusdeprauatuseft)quod j to'pae> ideftpupillas,& oculos mobiles habeat . Varinus tamen Kupzivos, inqutt j zapctzivds rt? m y omiZt itn ovym t ho zapet: quod frequentcr caput moueat, dicitur Catrinus quafi caracinus. AAa'»» fuligo, cinis, C ancer . Aiyto\ otroSos zetpahos, Varinus, & Helychius: & mox dAti** p/?,vel 7 ii%etptc Cancer dicitur abeo, qudd Oftrea veneturla- pillo inter teftas feu valuas (trnJ-gets » tru'^iep) eorum immiflo: vt pedefaciliusčarnem eorumeucllat, Varinus: qui& Siculis zdp-gac Cancros vocari ait.K«'(Sspo/, eidcmHcfy-,, chiofunt coluntur inquitinLemnoreligiose > tanquam Vufcani filij. Nepain, inquit Nonius Marcellus , quidam Cancrum putant obillud Plauti: Autcum Nepaef- „ fetdubium in vtroq; . Nam verenepa Scorpius dicitur. Marcus Tullius de finibus bo-,, norum & malorum libroquinto, Scrpereanguiculos, natareanaticulas, volare merulas*,, cornibusvti videmus boues, nepasaculeis,fuam deniq;cuiq; naturam effe ad viucndS ducem. Cancri vocantur, vtait 1 Ilidorus,quiaConcha?luntcrura habentes, inimic* 1 lib.n.c,6. Oftreisanimalia . Iralivulgo mutatis,&inuerfis litcrisGranchio,&Granzovocant* Hifpani Cangreio, Galli Cancres, Northmannl Crape & Crabbe (a zdpctfos, ideft Ločil' fta)improprie, Germani quoq; inferiores dicuntccnKrabbe,fuperiores, ein Krebs.& Angli a Crabbe, Poloni & Hungari Ra*. Ud^ftpli . Kdfzpos . Ntpa quid. GEN VS, B DeCruftatis. Lib. II. i5i GENVS, DIFFERENTIA, DESCRIPTIO. O T V N DI funt Cancri,cum oblonga fintcgtera Cruftata omnia,quod * Ariftoteles teftatur, inquicns: Cancris ex Cruftaceis folis cauda deeft. & corpusrotundum eft,cum Locuftis,Squillifq; longum Cit. Idcm b ali¬ bi Cancrum a Locufta difFerrc inquit, quod Locufta? caudam habcnt, Cancrinon habent. Locuftis enim vt nantibus cauda vtiliseft: natant enim cauda quafi remo innitendorat Cancris inutilis eft, quoniam vitana „ agere terrenam cauernafq; fubirefoleant, Sed falfum meafentcntiaquod cauda defti- „ tuantur: habent enim,ledreuoluta,hinc * 7 rn>%aJ)ts Ariftotelcs vocat:conftat enim manifefte ex tabellis, & corpus poftcriore parte intcgit, nec in pinnas definit, nec extenditur ad natationem. Idcirco caute locutus eft c Plinius, quum ait: Carabi cauda a ca?teris Cancris diftant. Negat Galcnus Cancros habere collum & capur,quod a vcrira- te abhorrefjprudentius dixiflet,caput a cseteris partibus non eife aperte diftindum,quod his verbisfcripfit a Ariftotelcs: Habentautem caputanimaliaomnia fanguinepra?dita. Exanguium nonnullis indifcretum hoc eft. vt Cancris: Idem Plinius: Quibufdam indi- r . fcretum caput eft, vt Cancris. Et rurfus c Ariftoteles: Alueus totius corporis indifcretus »» eft: nec enim caput diftin&um nec aliud quicquam. Quia igitur caput habere ex Arifto- * teleprobatum fitatq;etiam alijs,hincnonnullicerebrum quoq;Cancriš ineflefcripferur, » quaft omnia qua? capite funt predita,ccrebro quoq; a natura donata lint:cum id in mul- t is exanguibus, prsefertim infedis falfum efle declaret quotidiana expericntia. habent ra¬ men partem qua? cerebri fungitur munere: vnde enim dimanaret motus & fenfus?' a cor- dene ? lic aitPeripatetica familia: negat veritas. Vifus aut corum plurimis eftobliquus: id lic * Ariftoteles: Cancrorum plurima? parti oculi funttiim intro,tum fbrasinobliquu moueri apti. Quare nullos cxcepifle non admodum rede vifus eft s Plinius, vbi liclo- quitur: Cancri in obliquuin afpiciuntcruftafragili inclufts (alias inclufosgerentes) fci- » licet oculis: quia non omnibus eodcmfitu politi, fed alijs e latcrc, nonfupra continuo », fubprono (tudds continuo&nulIomedio) amplo diftantesdifcriminc: alijs in medio C breuidifcrimine,vt Heracleoticis,aut Maijs. Parte ab vtraquequatuor pedibusexornan- „ tur. Pedes ait 1 ' Plinius (de Cancris,} obfoni omnes in obliquum flexi,&rurfus 1 alio in lo- i> co: Odonos & marinis efte diximus, Polypis,Sepijs,Lo!iginibus,Cancris,qui brachia in contrarium mouet, pedesinorbem,autin obliquum. Iidem foli animalium rotundi.C*- tera binos pedes duces habent; Cancri quaternos. Sedmendo nonvacare videtur hic locus. Nam ciun antea oftonos pedes enumeraffet, fubdit paulo poli tantum quaternos: niliquatuor in lingulislateribuselfeintelligat. His fiaddiderischelas,quas Plinius bra- chiaappellans a pedibus feparauit, decem conftitues. Cancrisetiam,inquit k Ariftotc- les, omnes deni cum forcipibus funt. Etalibi ait: Cancris primi vtrinq ; pedes quatcrni tum terni ali j ordinemcodem modo explentes,reliqua bona pars corporis pedibus ca- ’> ret. Pedes omnibus in obliquum fleduntur ,quomodo ctiain Infeda mouentur. Binas » hafcechelas, iiue brachia denticulatis forcipibus pra?dita cfsefcribitPlinius, quodnon cxiftimoin omnibus Cancris verumelfc: carent enim quidam dentibus interius, quam- uis maxima eorurn pars eos habeat,aut faltem tubercula qu'cedam alba,ad firmius retinen dum. Rurfus 1 Plinius, dextrum,inquit, brachium omnibus maius:ex m Ariftotelc,qui lic dicit: Locufta? Cancriq; omnes forcipcm dextrum grandiorem, valentioremque habent. Parte enim dextra cfficatiora fuapte natura funt animalia omnia. In brachi js,feu forcipi- *.» busprimoribus fuperior pars mouetur inferiore immobili, cuius reicaufam tradidit n Ari *» ftoteles,vna cumca,quam refert, cur Crocodilus fupcriorem maxillam moueat: eius ver- ba adijciam, vt clarior dodrinaeuadat.Ca?tera omnia maxillam mouent inferiorem:Cro codilus fluuiatilis vnus fuperiorem.Cuius rei caufa eft,quod pedes ad capiendum retinen dumq; inutiles habet:parui enim admodum funt. Itaq; ad hunc vfum natura os ei pro pe¬ dibus vtile condidit: ad retinendum vero vnde idus inferri vehementius poteft,inde mo¬ tus commodiusagitur.Inferturautem vehementerdeluper, quam de parteinferiore. Er- go cum vtriufq; tum capiendi,tutn mordendi vfus oreadminiftretur,magis autem necef- farium retinendi officium lit,cui nec man us lint, neq; pedes idonei, cominodius huic eft mouere fuperiorem maxillam,quainferiore.Quod ide caulfa? eft,cur etia Cacri fuperiore fui forcipisparte moueat,no inferiore: habent.n.pro manuforcipem.lllu itaq; vtilem ad O 3 capien- Cauda an deftt tuan- tur, O t ‘D e pz-c.^. cap. 8. C lib.$.c. 31. Caput: collum, an habeant, d Hift. 4 .c. io. c jLišl. 4. c. i’ Ccrebrum. Vifus obli- quus. 4. c.}. B Lib. u.c. 5 7 - Pedes. 'Lib. 11. c. 4 *\ Plinij locus fufpečtus . Chele. > k Hifl, 4. c. 2. Pedes. Hib.^.c.} r. m De par. 4. e. 8. "De par. 4. f. i 1. Crocodilus cur fuperio rem nuxil lam moue ac. i6l Vlyfsis Aldrouandl Caniflcm Cancer. Dentes« capicndum , npn ad mordendum fotcipem efTc oportet. Mordendiautem fecandiq; of- g ficium dentis-eft. Cancris igirur c*terifq$ quibus iicct ociofius cibum capere, quoniam m y huniorc non fint * oris vfus parims eft, vrrnanibus autpedibus capiant, orelecent,& (> tnordeat: at Crecodilis os in vtrumq; vfum vtile fačtum eft a Natura,cum ita maxille mo ^ ucatur. Vidctur Ariftoteles fibi aduerfari,inquit Auguftinus Niphus libro quarto de ant* malibus capite fecundo. Nam primo tribuit Cancris pedes decem s connumeratis etiam chelis: nune Cancris alfignarpedes quatuordecim. l)ilniturha?cinconftantia,quddhff" funt dua 1 indefinite (propofitiones) qua? verae lunt de Cancro fccundum diuerfas fpecies- Vnde Albertusnommperitedicit Cancrum,qui communiter C^ancer diciturdiaberedc- ccm pedes ; qui vero aureus appellatur, eum quatuordccim habere affirmatJBt Auicen* nain fuo deanimalibuslibroCancrum, quem Ariftoteles afteritdecem pedibus fungi > nigrum elfeautumat: eum vero quem Ariftoteles dicit habere quaturdecim , vult ciTe aureum, quem fua lingua Caniflem appellant,qui aureus interpretaturrhasc Niphus.Ca- cri interius binos, vt Locuftacea habet detes primores & inter detes caruncula lingua: edi- gie: tune ftomachum ori continuo iunčtutn,exiguum proportione fuorum corporum ma gnitudinis. Hune excipit venter,inquoLocuftte & Cancrorum nonnullidentesalios ha ^ bent, quoniamfuperioresilli fecare nonfatis queant. Hincinteftinum fimplexvfq;ad t 0 Depar.^. exitum excrementi dirigitur. Quaecunčta 0 Ariftoteles,qui P alibi dixerat Cancrisinte- p 4 ^* nuni e ^ c applicatum illudoperculum geritur media applicaminis ipfius: &in par „ cap. z. ' tem ex teriorem,quaouapariunt,definere: Cancrorum Ipecies muha: antiquis cognita?* f) G ene ra. Cancrorum eriam gc-nus, inquit ^ Ariftoteles, multiplexeft,necfacileenumerandum‘ ft MaximumiquasMaiasappcllanr» Secundum Paguriquos Hcracleoticos vocanr. Ter' ^ tium fluuialesicateri minutiores,&nullispene nominibusannotati. Genus Cancrorum litorale Phenicefert, tarna: velocitatis,vt vix confequi fit:vnde Hippeas ideft eq-uites»r los appeliarunt.Iis nil fere intus propter inopiam pabuli. Genusirem aliud eft quod ma- >t * Uh.j.de a- gnitudine Cancru nonexccdat, facieGammaris fimile. r Aelianus Cancrorum, inquft- ff mm .i+c. g cnera diuerfaefleaudio. Suntenim quidam faxatiles (7tiTpaioi) . Alij inlimo,aIgis,aUt t arenagignuntur,quamobrem&formis,&cognominibusdifferunt. Sunt qui curfores f (S'po/uic&j) quodlongelateq; vagentur, meritoappellantur. ldem 5 poftea: Cancrorum ^ 1 lih.7. de a* genus lutarium (yt’ios napuhov ^ TnAietf: fic,Gylliuslcgitpro?rtT«A/a/, ideft,volan- nimal.c. 30. tes,velutiinvulgatocodicelegitur:alias hsm 7n'"nvraj') colore alijs albiusfpe&atur ‘M )f in lutonafeuntur . Cum inceftit eis metus,humo fe excitant ad volatum, & perparuis ali 5 fubleuantur, quibus quidem gradientes vti minimeneceifehabenr. Ciimautem iniedtus q eis eft merusmonnihil in his fubfidij, non tamen admodum firmi habent: enimuero com prehendunnn,qu6d lurfum altifis/ubleuari nonqueant. Hžbc fere funt gcnera ab anti' quis tradita.Nii vbi hseclegunturin pifcium catalogo apud r Plinium: Cancrornm genera f ChamarracheajChamadeos, Chamrcpclorides generis varietate diftantes & rotunditatG >t Chama?glycymcrides qux /untmaiores quam Pelorides,Colicia fiueCoryphia: inept e nonnulhexiftimaruntCancrorum alias fpecies enumerari, cum eaomniaqusepoft h£ c verba Cancrorum gcnera,fint Teftatorum po ti us genera,quam Cancrorum. Sunt & Ca' celli K apnlvid ab Anftotelecomemorati,quiin teftatis quibufdainnafcuntur &inhabitar* Inter recentiores Rondeletiuscu verba Ariftotclis fupra feripta produxiftet, hcec fubdir. Nos plula genera numerabimus,qua: fub Cacris contineri nemo no fatcbitur.Ea multipu tUr lj ci varietate a fediftinguuntur. Vt magnitudine differunt, Mte^,Paguri ab Albis & Pinno* necftffiLur. phylacibus: hi .n. parni lunt,illi magni, inter hos alij funt medij. Heracleotici fufco lun c _ Colore. colore, Paguri & Maiaerubefcente,vndulati flauo cum emari extrahuntur :Latipcs &q^ in Oftreis nalcir.uralbefcente; qui in Pinna, flauelcente: Vrfus colore corticis mali punt' Pedum 16 * m* Diftant & pedutn longitudinc: aliorum enim pedes breues lunt,aliorum mediocritcf 0 girudme. longi, aliorum longilfimi. Oculorum quoq; fitudifterunt: horumocu.liferelecontiu- gurullorum magnointeruallo diftinguuntur.Sed diligentiflimusin his generibusenutne- randis fuit 11 Catfar Scaliger:quiCancrorum,inquit, fpeciesmult*ignot«emihi:quaS cognitas habeo, deferibam , V na eft apud vicinos noftros generis nomine, parua, Alte- ra,quam nunquam vidi,Phoenicia?,vtaiuntpeculiaris» a velocitate Equitisnomine app c> l ,t lata. Qiiam doiftilfimusamicusnoftcr imprudenterinquartolibro inter tardigrados nu ,, merauit.Peregrini ij in litore llfico excrcent tardiorum praedas animaliutn. Tertium g e p >> nus eftfluuiale, rotundiusquam marinum. Quartum infignetumrobore , tilmmag 01 ' » tudine. Paguros vocant,quoru duas noui differentias. Alter & orbiculatior & fufcior, & ,, maior. Alter eft quadratior 3c minor,colore dilutiore, ac penepallida vidditate. Poreft?? ,1 h os Hib. j i .cap, It. Mag Oculorum & n iger qui CaniUem ab Auicenna appellatur, iteni (]ui Ialicč Grancio fpiantano dicitur, nomine mihi tantum cognicus; & venenofus, quem in India Occidentali c (Te fcripfit Cardanus; & terreftris, quem nauigatores ifti in lXThoma* infula ftutuunt: & qui a brachiorum longitudine par ilitateq; Macrochcius, & Brachychelusdicitunnecn5& hirfutus; & quicordis figuram semulari videtur,llondelctioprimiimcognitus,vtetiain a lij tres priores.Concludamus igitur rede Tcripfifle x Philofophum:Cancrorum genus multiplex necfacileenumcrandu. * H $. 4 . Citt Stcrnion ab Alcxandro Tralliano nominatur hi.s verbis; Diaberemorbo laborantibus Scermon Conueniuntex carnibus /3 ovh0av fdprup , Hfff wo' jloco intelligi poteft eo nomine B čarnem aliquam fignificari. Cordis (flomachi, vel oris vcntriculi) doloreaffediscibi,qui nonfacileal terentur (autcorrumpantur) conueniunt, &qui aeres mordacefq; humores retundanr,vt» @oi!/h/2* x,*h 9 vUfy/ti,Hpf' 70 ' ^ dg-cudi, ^ iouoi, ^ imr/a, hipi' *°‘- hldi %lwa)v: vt ide Trallianus habet:Zoographus vtrobicj; vuluaporcinaintelligit,& fter- nij nomine pedus porcinum potius quam marinum aliquod animal. Sic &incaniniap- petitus animio ftomachicalorc , curatione, conuenire inquit gdppa» (r iuuencarum ) 7 ro'o: 71 7 ®/ nad’ aA/uvpdv aha, \»v /u 9 p>' oOnhouiTi, "n^dt iiairopi vormi pic/voi: Pcrfal- fum m&rcaduentunt Csncer■& Echinus^mtandt mtnimepsnti pedibusgradiuntur. Traf- uerfo latere procedunt: quanquam id neutiquam fit mirum: cimi & alia aliquot anima- lia cadem lege.aut proportione gradiantur: Nempe vrfus, ac fimia propter latitudinem pedum pofteriorum : quosvtin vacuum ponant, necefleeft ingrefTioniscorrumpi qua- draturam.Tranfuerfa ergo Te inferunt. Et ita quoq; moueri Scorpium ex b Plauto difce- re licet. l HlH. i.e* 1. 0 Jn CaJJi- na. ]64 Vlyfsis Aldrouandi leceffm cedim adparietem, imitabor neparna, E e In Pfcndti Idem f Comicus huric peculiarem gradicndi mod um in Cancro liotauit: lo, Vt tranfucrfus nonprouerfits cedit qmJiCancerfolet. Vegctius:Paralyticumiumentumambulat pronuminlatere adfimilitudinem Cancri* tundem motum,non fine diligenti confideratione, (funt enim animalia qu£ pluribus* quam quatuor notis mouentur) Ariftoteles annotauit in libro.de Animalium grcifu, vbi» ^ fic loquitur:Namfemper in quaternis proximis (pedibusjl pofteriora per tranluerfumad,, jpriora arripiuntur. Declaranthocqu$lentogradu motumcienr,vt Cancri: hi enim ita fe,» mouent, quiadeeorum generefunt,qu£emultisfulcianturpedibus, Siquidemper tran- „ fuerfum femper eo femouent, quo grelTum diriguntfuum. Et poft notans huiusgreftus caulTarri,ha?cait: Quodetiam animalium genus prseter castcrta proprium & fin generis „ motu m agit:quandoquidem omnium vnum in priorem non mouetur partem,fed in latus. „ Cum autem prior pars in oculis diftindta eflfet,natura oculos ita affixiti, vt crufcula feque- „ rentur. In priorem enim partem illorti motus tendit. Ob eamq; rem Cancri eriam quoda- „ modo in priorem partem fefe videnturrnouere. Quibus Philofophi verbis commotus „ Rondeletius, Cancros prorfum procedereeftopinatus, nobifqueapparere tantum' quod F pertranfuerfum moueantur. Ita enim feribit! Cum vero eseterae animante$.& quadrupe- rorfura^ des,& multipedes per diametrum, vel in anteriora moueantur, Cancri per tranluerfum & non proce- * n ^ atus P ro g r cdi videntur. Sed quoniam oculis femper prior fiue anterior pars ad iter de' dere* cona fignatur,quiain priore animantis partc liti funt ocuii, Cancri in anteriora reueraprogre- Rondele- diuntur. Redieigitur $ Plinius:Cancriin pauoreetiamretrorfum pari velocitateredeunt* rium. is autem motus ci qui fit antrorfum,ex diametro opponitur. In hanc opinionem quomo* e 5 1 dofeexercuerit dodHlfimus c iulius Cariar Scaliger, age vidcamus, Aiunt, inquit, vulgo v non redle videri Cancrorum progreflum cflfe in latus. Etenim cum illis ocuii ita mobilen >» fint,vt alidjuando condantur, alias exerantur: exerti modo prorfum, modo in latera obli',» quentur,non eriteorum incdTusinlatus,fiinlatusocuii fiexi fint. Quiaprocedunt redta* ,f qua obtucntur. Sane haud afpernanda ratio: Vana tamen, non enim fcorpius oculos ha- n betemiftirios:&(fi veliš ludere)laterorfum promouet tamen. Ad base nemo dicat, linčana quae dimeritur quadratum,antrorfum produci, fed ad latus. Neque dicentur Cancri an- t* trorfum ambulare,cum ocuii in latus flečtuntur: fed oculos dicemus in latus fledti: quia G progreffio in latus eft. Rationem cxpliccmus. Motum tradrione & pulfione fieri dhdmuS >♦ alibi. Fitergofecundumartuum flexiones. At c?: Cancris introrfum ad pedius funt.» Ergoquafi cum triremes cireumagunturdateris vnius remiges impellunt, alij altrinfecus inhibent,aut retro rrahunt, Ita quam in partem procelfurus eft Cancer, eius lateris vritur cruribus ad carpendum lolum; aberius lateris ad alpeliendum, L O C V S. * Li ji. LINI VS j a Viucre(Locuftas) petrofis,Cancrosmollibusferibit. Hyetne aprica litorafečluri,vrtate in opacagurgitum recedere. Verumnonfolum li' $4 ^^1 mofis,moliibulue,fed eriam faxoiis. m locis degunt, & fieubi alga & arena eft* p t vt f um matini dicam,inaquis,ri!in dulcibus,tum falfis, necnon etia in terra* Scribunt enim terreftres effe in infula D.Thoma: iimiles m ari n is, edulefque « V I C T V S; ITAS. E S C V N T V R Conchylijs«Polypum etiam,vbi ob himiam Veneretn imbecillus redditus,morti vteinus eft,velur vicefcentes fefe,nam hos ill c cum bene valcret,cdcbat,deuorant:Oppianus. C ar c m ude s mtfen dr Cancri multtq ; »a tetnies £)uos omnes cupide pr im a fetus Ule vorabat Tmc vitium imbelkm mimme fua membra tuentem Difcerpunl,doneč morintur futrne dira. quamquam htec demarinisintelligenda putemus. In ciborum penuria,a fuoquoquc ge- nere minime abftinent;quod fi quis procul deferre eos vclir,curcr,ne alteri in alterum im- petum faciendipoteftas vila fit. Sunt igitur Cancri farcophagi, fiue marini fint, fiue flu- uiales, De Cruftatis. Lib. 11. i55 - uiales, fiueinterhosmedij,quifcilicetinftagno marino nafcuntur,atq; degunt. Oreex- * cipiuntaquam,vtcceteraCrun:ara,tcfte a Ariftotele: fed eam Locuftie ad luas branchias »» tranfmittunt, Cancri parte orisexigua: que ratio cft,cur circa horum os fpuma appareat, ’> cx aqua &aere qui vna cum ea hauritur,cum per attra<5tum>& reiečium agitantur. b Alibi nullo difcrimine Cancri&Locufta?, inquif, ex Cruftatis aquamper fuas appendiculas, propehirriufcuIasquafdam partesegerunt, Viuereaqua dulci & falfafcribit c Galenus. ** Ladepotantes fineaqua viueremultisdiebus Authorde natura rcrum teftatur. d Plinius Cancris tribuit vitam longam. Nos ex Ariftotele fupra probauimus, pr% cjeteris Crufta- ceis, longamas maximeelTeLocuftas. CAPIENDI RATIO. APIVNTVR naffishocmodo, Ranasinpartesdiuifasin plures im- mittitnaflaspifcator: eas collocat in loca vbi Cancri degunt 5 vtingre- ■ r diantur. Capiuntur &aliter,virgulis lcilicet diuiftsin' fummitate,quibus I# 1 vbf3L*mh inteftinaaliquaaut ranarum corpora inferra funt, ordinedifpofitis iuxta gurgites, v & loca que habitarefo!ent,denis dtiodenifue: inde reticulo cir- cumirpifcator, virgas fingillatim eleuans,fubiečtoq; reticulo,cum Can- cer non adeo celeriter le podit explicare, decidit in reticulum. S E X V S. NT E R I O R A operculi applicatilis hirtioraamplioraq; fa?mina? Can 1 eri habent, quammares:vtait 3 Ariftotcles: Nulla re, inquit., diflfert lamina a mare, nifi quodoperculum applicatile illud amplius & diftan- tius & hiriutius femina?gerant, in quo oua pariunt &qua egeruntcxcre- mentum.Membrum autem quod mas in fkminam inferat, nuliumom- v. -•—ninohabetur.hsecille. b Plinius pedibusetiam diftinguit, na de Cancris » Ioquens, ferain«, aic, primus pes dupjex, mari fimplcx. Pmerea Mares, vt fcribit Au- i, thor de natura rerum, duas habent fpinas inter ventrem & paudam, quibus farnima; ca- ii rent, qute oua in ven tre habent. C O I T V S. P A RTV S. A N C R I parte priore ( Rondeletius vertit partibus pofterioribus) co- pulantur, fuaoperculaloculofailla, rugofaq; mutuaconfertione compo- nentcs. PrimumCancer minorabauerfo fuperuenirefolet, tum maior vbi ille fuperuener.it, hsec 3 Ariftoleles. Vnde b Plinius Cancros ore coire __fcripfit. Ouaautemedunt inoperculojnecproculvtpifcesfaciunt&cte- teraqu« parere folent. Hincfseminisoperculum latius.vt locus efletouis recipiendis capacior & pr»ftantior. A N T I P A T H I A. o- Vrefoco Cancres,- ANCRVM admotaPoIypodeherbaabijcere chelas fiuepedes roaftres.in Geoponicis ait. Aper non faciet in te impetum, fi Cancrorum bracbia(tefte Didymo )illa denticulatatecuappenfacircumferas Api- bus odor Cancrorum vftorum infeftus eft teftibus Palladio & Columella: a Virgilius: - Neue rubentes Idem Plinius: Cancrorum odore>inquit,fi quisiuxracoquat,apes exanimantur. Autho- reshabeo qui ardeolas Cancris nidos fuos munire.aftirment aduerfus noxia animalia. Tantodifiidio iagrant Cancri & Eructe, vt fi a cormbus fufpcndantur illi ramis arbo- rum, Aquam vt recipiunt. 0 Lib. de rcfp. c Lib.dc bo ni & mal. fuc.cib. d Lib . 9 . c. 3 1 * c. 7 - b Lib. 9. c . 3 r * 'Hin^. c. 7 * D Lib- r,. C‘ Aper ne in tegrallcf”. * S Geor. Erucc can- cres oderc. 1 66 Vlyfsis Aldrouandl rum, in quibus irrepunt, aut nidulantur Hrucse, iiJico decidant colIabanturque, & alib immigrem, NATV1A. MOREŠ. E Caliidiras in Conchy li)S capica- dis'. b Hiti, k. c. •lib.^.e.i i- Vt pugnet. Scorpionis vtCancris. f Metamo, 15 .lik NIV E R SI, inquk, 3 Piinius, vbi aliquando congregantur, os Ponti euincerenon valent; quamobrem regreifi circumeunt, apparetq; tritutn iter, & paulo poft. Dimicant intcr fe vt Arietes aduerfis cornibus incur- fantes. Narraturapudeundem Sole Cancri fignum tranfeunte Cancro- _ _ rum,cum exanimati funt,corpus in ficco trasfigurariin Scorpiones,tOui- dius brachijs orbos Cancros producere fcorpios, fi fob tetra occultcntur , canit his verfibus » Concaua litoreo Jidemas brachia Cancro Catcra fuppenašterra,de parte fepuha Scorpius exibit , caudaq, minabitnrvnea. Magna huius anittialis aftucia, & calliditas in capiendis Oftreis Conchifq; obferuatur. p Calculos enim &lapillospatulae hiantiqueeorum tefta’ingerit, ita vtoccludi nequeat, J mox dentatoforcipc pifculentam čarnem abradens atq; eliciens deuorat, fuauiterq;&fe- cure fua cap tli ra fr uitur, nullo vindi&a? metu. Diligehter muki ex Ecdefiafticis (cripto- ^ ribushancfraudulcntiam defcripfere> fed diligentiilime D. b Ambrofius: cuius verba * meUico quouis nc&aredulciora nonprareribo: Gancer quoq; inquit, quas cibi gratia prteftigias ftruit? Nam & ipfe Oftreo delečtatur, & carnes eius epulum fibi quaerit. Sed ■ quia vt appetens cibi,ita prolpiciens periculi: quoniam cum diihcilis eft venatio tum pe- riculofa: difficilis quia teftis validioribus efca interior includitur; nam velut muris qui- bufdam mollitiem carnis,praecepti imperialis interpres Natura muniuit; quam medno te- itaru m quodam finu concaua nutrit, ac fouet, & quafi in valle quadam diffundit: &ideo V eafla omnia tentamenta funt Cancri, quia aperire claufum oftreum nulla vi poteft, &pc- riculofum eft,fi chelas cius includat; ad argumenta confugit, &infidias noua fraudemo- ’ litur. Itaq; quia omnia genera delečlatione mulcentur, expIorat fi quando Oftreum re- ^ motiš in locisab omni ventocontra Soliš radios diptychum illum iuum aperiat, & re- ^ fcretelauftra teftarum,vtlibero aere vifceris lui voluptatcm quandam capiat, & tune elan 'q culo calculum immittens,impeditconclufionem Oftrei, acficaperta clauftra reperiens. tuto inferit chelas > viiceraq, interna depafeitur. H.a&enus ille. Oppianus htec de Can- ’’ ero marino dixit: Si epuisin aquorea Cancrum conff>exerit atga y Laudibus extollet,tantam mirabitur artem, Concefa ex aha file rs prudentia Can era, C Hi part a eft dulcis magno fine prada labare,- Ottrea diftendit,tejias cjr ctauBra recludit Tor tar um pafcitq ; lutum fcopultfq ; repandt - Cilifcit aqttas, faruum madida de rupe Uptllum &bliquus teliti Cancer , chelifq\ recurttis Continetjn tejiis lapidem demittit , apertis . , 4jjidct , atq\ epulis Utus faturatur amicis . No* potiš eft mxugeminas oceludere Unces Oftre'a,nam Utts por tis feiunčla dehifeit jj Et moriens faturti m Cancrum Utbumq ; relinquit. P&ro ramen omnibus Cancris hanc ineffe prudentiam venandi Oftrea, nam & in paludo- fis locisaquarumdulcium ,ac iiuminibuslongeamaridiifitis,hiec.& cancri prouenP •Rb.9x.30, unt. Patent, inquit c Piinius de Locuftis loquens, menfibusquinis:(imiliter Cancri, qui eodem tem pore occuhantur; & ambo veris principiofenečtutem anguium more exuunt ^ * Hift. j. c. renouatione tergorum.Hsc ex ^ AriftoteJe,qui ait Cancros nuper natos,& poft etiam ve- re cruftafuaexui, quemadmodum Locufta 1 , c Alibi ficioquitur dehaere clariiis: Gafl- cri exuuntlenedutem , molliores quidem perfpicue : fed etiam duriores exuere aiunt* 'J vt Maias. Cum vero exuunt,mollis admodum crufta fubnafcitur:&quidem Cancri pr^ „ teneritatenonfatisambularepoflunt.Idem faepiusrepteit. ,, i7- •Eliji. S. c, 17- Ctuftanu csuunt. D EN O- K dpnivd- &Clf. Gance Mari quid Lati- nis..' Carcino— m a. K CtpKim-r Carcina - des quar a- nimalia DeCruftatis. Lib.ll. 1? D E N O M I N A T A. Apzivov&uj Cancri brachiorum inftarcomprehendere, vclcompithepdi.co- torcjucri hoc eft altematiin vel muruo; Canceliari Latine dici- mus proimplicari inuicem, & itaconftipari • KapntvdvTap o mn pi^ouTO) d cb' toj crfjA >ipujv'zTvt Gaza verdt:Sata frigore melius radicanruncancrificat:urq; • V olunt x.*pkhqv.& aj dici p,la.ntarum,radtces» quce,.Cancri inftardiuaricatis&inlatera difperfis fibris vel ca- pillam,entis terrani appradiendunt. Ab hoc verbo naprimjua dimanauit, idem cum Ca- cro morbo. Celfus de carbunculo:Non idem periculum Carcinoma affert,n ifi impruden- tia curantisagitatum eft.Id vidum fit maximein fuperionbuspartibuscircafacie, nares, auresjabra, mam mas feminarum. Er in iecore eriarn & (plene hoc nafeirur. Circa locum B afFe duaeconcauitates exačteiuter le comuncta: Oftreu circumpliccnt & ambiat,nihil prorius Cancri deticulati iorcipes illi poflunt.Quid igituragit? Quid tandem molitur ? Cu videritillud tranquillis in locis teporelefe ob- leftare,fuafq; illas valuulas ad Solišradios apcruifle,ac explicafle,tuncclanculum miefto calculoconclufionem prohibet,atq; quod viribusiu.is deerat, idtaliaftu (ibi fuppler. Ha?cefteorummalitia 3 qua:neq; rationc 1 neqj voccpra:ditafunt. Ipfe ego optauerim, vt Cancrorum iolerteminduftriam imiratusin parando viatico, a proximorum noxain- commodirq; tibi temperes. Talium eft profeftb morum,qui fuum cum dolo fratrem adi- refolet,quiq; exinljdijs p 1 roximosaggreditur,alienifq, inlultatcakmitatibus. Effugito defpiciendorum hominum imitadones. Tuis proprijs facultatihuseftocontentus» pau- pertaseum vcraci fufficientia,omni potiundre voluptati prolečio eft compoti mentis an- tepohenda. Ad huius imitationem D. b Ambrofius, cum declaraftet quam aftute,ac Irau- - dulenter inftdias pareat Oitrcis.et Conchis Cancri, horum exempIo frandulentium ho- 3 ‘ minum pei(idiam,ingluilicm , cupidiratemq; inordinatam comprarhcndit hiš verbis:Suc ” igiturhomines qui C a eri vfu in alicna vlum cireum fenptionis irrepant, & infirmitatem 3 ’ propritevirtutis aftu quodam (uffukiant, fratri dolum nedtant, &alteriuspalcanturaru- 5 *fia,Tu autem proprijs efto contentus,&ahena tedamna non pafcant. Bonus efteibus 3 ir ftmpIicitas»innQeentise fuse bonahabens: inhdiari nefcitalienis , nec auaritia: facibu.s ocardefcit, cuilucrum omnead virtutemdilpendium eft,adcupinitatem incendium. Et 33 ideo beataeftdt bona iua nouerit cum veritate pauperras, & omnibus prafterenda thefau- n ris: quia mplius eft exiguum cum Dei tiraore, Quantum eft enim quod hominem alat ? ** fi quteris quod etiam abimdcc alijsad gratiam > id quoq; non multum eft. Melior eft |S> 5 > 91 9 > 91 » 3 » 6 Hex. , $.Ci 8 . enun 1 i68 Vljfsis Aldrouandi enim hofpitalitas in oleribus cum gratia, quam vitulorum pinguium prarparatio cum di- ^ fcordia. Vtanmr crgo ingenio acj quterqndam gratiam, & falipem tijendam: Licet nobis >* vti cxernplis maritimis,ad profedum noftrže falutis: nonad alienat periculum. Hadenus >* Dolofi D. Ambro.fius. Imp.oftores etiamalios & fraudulentos.veluti funtquiciuitatisguberna- gu ratus. cu }j S p rjB f unt , fediuftitiam inique exercentes, exprimuntCancri, Nam vthi non reda progrediuntur,fed dextrorfum, ac ftniftrorfum,ita etiam illiviareda negleda, munera impiornm 3 acinhumanorum, ipfietiam inhumani pijs bonorum rationibus,lachrymifq» *Cap 6. prarferut:dequibus fcilicet tam impiccum innocentibus.agenribus dicebat c Hieremias; Fadifunt retrorfum & nonantb : deq; i/fdem dicitur in Prouerb. qubd ipfi reliquunt jter rcdum,&ambulant per viqs tenebrofas, His tcfta duraeft;quia in prauo illo propo* lito fraudulentifq; adionibusperfiftunt: čarent fanguine: quia nihil humaniraris.mife* ricordie,ac dulcoris po(Edent:viuuntq; ip locis inoIlibus,qeli<;ias,ac omne voluptatis ge* nus ample&entes, H I E R O G L Y P H I C A. Incžftatia» C IT E admodum Iohannesille eognomento Scholafticus, Scalarum anacephalaeofbhotniuern qui modbrifui indulgeat, modo ludui>m©d6 aufteritati atq; temperantiae fc reddat,modo dilicijs diffluat,& volupta- tibus implicetur, Cancro #quiparauit, nune in destram,nune in fmiftrl partem gradienti, miraq> vitarn kvant inconftantia traducenri:virq ; is fa pientiiBmusdeingeni)eiufmodi proledu nihiibbiquidquam pollice- tur,quod ad vilam fit vnquam frugem peruenturum. Eiufdem fubterfugij,inquit Pierius Valerianps, cauflaS,ophiftam figniftcare,qui volunt,Ca.ncrum pingunt: eosenim perd- mileshuic animali dicit Plato Euthydcmo, quos vbi validiorialiqua rationedeuidos comprchcnfofq; putes, tune retro fugaci curfo lapfi per diuerticula,atq; fubterfugia, ma iorc m priore laborern ribi intentant, fi vilem ac inanem prorfus čuvam eos confedandj fulceperis . Sed enim non in Sophiftas tantbm, fed inipfam etiam Dialedicam obortum Sophifta, eft a Cancro cauillum, Nam Arifton Phiiofophus,vr cam eluderet,dicere foIebat,.eo.s qu.i , Dialedicam enixiori eonatu fedarentur.ijs aflimilnri, qui Cancris velccrentur,cihienim G admodum exigui gratia,circa oifa tam multa numero,rantum laboris infumi. Siquid ve* Arcaml rc jo abditum & arcanum luči proditum , acreuelatnrn oftendere, quis vellet, Pagurmn,& ncllatum . e j. us generis pifces, qui latebris gaudent, facc appofira figurabant: conftatenim eos no^ dumo tempore,admoto lumine, de pen iti (Tim is et-iam cauernis euocari. ta vero de cau- laCancriad nodurni luminis /plendorem accurrunr, qubdid omne genus Tcftacea nodu plurimumpafci foleat: compertumq; plcnilunio kt,eamagisrum pinguefcere.Iatn Scftinalcn vcr ® Iinperatorem Odauianuin Auguftum adeo delcdatum fuifle boe prouerbio, fejlim- lent , eferibut Aulus Gellius in nodibus Atticis^ Macrobiusin Saturnalibus,vt non fo- lum in communi colloquio, fed in Epiftolis etiam eo vteretur: & in bgillo fuo fculptum haberet Papilionem cum Cancro: quibus duabus bediolis prouerbij fententiam hicroly^- phicepingebat: per Papiiionem Vcrmiculum alatum ,& velocem innuensceleritatem, per Cancrum vero, qui motu retrogrado & tardo fertur, moram & cundationem, te N V M I S M A T A. H a Serogbh. lib. i3. Chioru nu mus cu Ca ero. A NCE R innumis,inquit a Pierius Vakrianus, compadile fciiicet genus id,quod corporeedobrotundiore,cuiufmodiplaeriq;aEleftefignfi bgurant in Zodiaco,Chiorum indicatrempublicam .Traduntid&Polr lux & ali): fed enim niii quifpiam author efTet, numusargenteus id fatis indicaret , in quo Pagurus is eft cum inferiptione, KHIftN inferc A E T K I n n O 2. Tria Agrigentinorum numifmata argentea reperiuntur, in quibus fculptaeft ab vnaparteaquilalcporem pedibus premens, acquandoq;illumdilacerans roftro, cum inferiptione in eorum vno tali, AKPATANTOS, in altero A K P A N- T O X: in tertio vero A K p A T AN. Horum autem numifmatum pars oppofira Can- cru & pilcem exprimit,vnius inferiptio tališ A K P A r j alterius A K P A , tertij A KPA» r A , in quo anguis eft pifdculum ore tenens. In Syracufanorum numo quoqt argenteq partc DeCruftatis. Lib. II. i Sp . t- likolacet.vulturem pedibus prehcn- A partevnaaauila infculptacerniturardeani ? .vel v Ji ) narte Cancercft,& fub eo duo > . ... imn tcnenscuminfcriprione STPAKOSIUN , a* te j. q UO rum prior vno latere . J amo ”’ , delphini. Adraniorumquoqueduoextantnutnn » AAPA)S [iaN, altero ve U11 • aquilam habetjeporem ped ibus.tenent em,cum u referentibus, tribus ad dextram ro-Canerum fapinum cum fex circplis O liteian p ^ ferrse limilc. Pofterior vna chelam, & tribus adrmiftrana.lntra Gancem & hscfupra caput& parte aquilam euamhabet pedibus comprer ; altera vero parte, Cancer cer- dorfum aquilte feripta circum nunami oram H ubertus Golzius, fuperius vero nitur, &intra eum ferpens, aut anguilla, vt_ar GvxcX originis antea vocata Sinope sinuc{fe intra Cancri vtrafque cheias peto. Smuefla Cancer,aut Pagurus,& infra hunc vrbis . nnramum čudit argenteum,in cuius vna par sinT&SSANH., ab altera tdtu- pifcis non nihilincuruatus cum hifce mira cripJ ~ voluntinteiligi lapientiam, do cum eadem inferiptione. Per Pa S“ r “”’ s aurns "sinueffano hlaicis & ph.hr- perteftudinemfalubntatem.Effeenirncali I } i pummOXncoBrut iorum ab vno latere Bmtl0r5> fiasfalubernmas,Strabo&Plmius_teftant -1 & fuprahasliterascaput bouis, B Cancer eft,intra cuius cheias imptefe h« U ■ dc * a h C uius,nimirum,Palladis caput infra vero Cancrum TlON legitur;ab altera p< eft> č cuius vertice quinq; Cancri p.edcs pi o eunt. P R I S A C I A. tVVIIS ironfinentibus, aurrcmpefia.e,Cancer ck ac.ua interram produ: .uod «£» fcripfit Aratus m lus, verhbus: , , K Ji ftip' Uami m W ff0? Vš XP . ' Xa/Ma)ios jUlMoraS vzredinricSfdf s o M N I a. P • p A N C E R viros peruerfos & • • f fl l uminis , pHnci[>em . copuod , Zco^phu,c* n,ccrro . F A B V L /E- Csccr cur ; e «ffieio interaftra collocatus , quod Her- inaftl . acol C ANCER tefte Hygino &-Balfo lunon m . t}& p a l u de peefem haberet, i ocatus . culem , cum hic contra Hydram Lern . ac ~ cn j utn e um intcrfeciffe, I ^°' mordicus arripuiffet. Herculem enim aiut , ^ollocaflc- Hanc fabulam ihom. Rha- tem autem,qux Herculi mfcnla erat,inter fidera co Jouiic di. metrice fic defcripfit; J) Tot H dl as Hereulis enfe netim Cancerportans , & irradians » Galcem morji* aenter arripuit in Lernea caput arma domat V Ruando Tirjnihius acer, amans Farna . Occifum tulit atherijs • e - Oris luno breuiori mora. «*ddunt.Quia nimirum conuer- ca P u ‘5 nu ^onnulli, cur inter fidera fitconocatus.aliamrat.Mcmrc^utt. . BCT1 oftendere fiotie regrefluq; tam peculian eo in animali anima t t j. or f ura au ferri, ac tantundc-m voluerint Soliš curfum, qui cum eo progreflus fuc ^ nfi ’ auSjqll ia fol ab co iigno,toto po- nufugere videatur. Veluticaper oppohtaratione c ’ . c * acc ii u i 0 ra,editioraq> * lg ’ linoltri traftu , altiora petere contendat: caperenim Valerianus,non ex orbis totius Hierogly> W petit.Huiufmodi vUcommenmm, vt ait ‘ Pi ^ obUquam excogitatum eft: c r>nditione , fed ex c odi nofta fitu fphsraq; ipfa ad a p na m Hercules cur cancru. occidilfe di eajtur o Serpens Sc Caocef. Cancer le¬ pote cap.it. */». pfice. Cancru re- 41 it ingredi do cer e od, Omnclapi dem moue rc,cjuidica tur &ynde 17© Vlyfšis Aldrouandl mmad aequino<5i:ia!ern circulum appropinquantibus Cancer deprlmi videretur^uirtO E čtij figna attolli:ad id tamen fieret quod Soliš progreflus & regreflus omnino a Capricor- no ad CancFum , mox a Cancro ad Capricornum, fečto duobus locis xquino<5tiali confi- deratur. Qtiod vero aiunt Herculem totimmanium monftrorum domitorem, in oppt> mendoetiam Canceilo laborafte, ni hi! ali ud fibi vult, vt veteres interpretantur, quattl faphi fticas nugas obtritas dialedtic* difci plina. Fabulose igitur iocatur Plato, cum Her* c ulem aduerfus Cancrum defudaffe dicit, A P O L O G V S. ERPEKS vnd cum Cancro viuebat,initacum co focietate. Itaq; Ca« cerfimplex moribus , vt& ille mutaret, admonebat,aftutiam. Hic ati- tem minime obediebat, Cum obferuaflfet igitur Cancer ipfum dormi- entem,&prouiribuscompreffiflet, oc-cidit. At ferpente poft morretn extenfo ille ait: Sic oportebat ante bac rečtum & limpliccm elFe, neque p enim hanc poenam dediiTes. Signihcatur hocapologo, offendi po ti us» quam iuuari, qui cum doloamicos adeunt, Ad huius apologi fenfum fortaffe,autalte- ri.us eiTimilis fačti funt hi antiqui verfus, quos vt Euftathius & ali;» Alcei, alij Sapphus# quidam Praxill* Siciontaeefle aiunt. O. v.apx7vos &$" i'cp'0 'toV o<£iv \#/3&v Evdtct, xpd TOV ZTa/pOV i fj.r! gkgaicČ $' (tt) to' 7 TPa^StVTi 7 .porivaš v^zpov o v$t'v , Ambuletvt Cancer refta, haud efficeris vnfuam. Nec quidquam efficiet, vbi res er.it ante peračia. Ho c velut oraculum poeta facetus pronunciat, quod a natura fit infitum, nullo corrige* negotio.. Nam Cancris genuinum obliqueingredi. In quorum .litero carmine tangih adagium , Ati um, ne agas. Idem fere cum prarcedcnti & illudeft: Cancrum refle ingredt do- ccs. kctpzipov Spod 0o$i'Qtv J/doo-KHC, dc eo qui docet indocilem . Referturin Plutarchi coHečtaneis'. Pertinet ad, genus dSvuuuTc^v, ^yfctkiopemdealbas . Siquidem animal h° c noningreditur nifi obliquo corpore, & in omnetn, partem mouet greifum.. Uv cf$ x kv$poxhd$Y>c 'KOtefaop^a. In fcdttione z>el, i^Androchdes belit ducem agtt. t* In homines contempros & hurmles,qui per occafionem a!iquam incidentem; dignitateni fortiuptur. Erfertur e tiara ad hu»c modum: Er 7i S I M I L I A. VI liominem nimium pra?fumentem» & gloriofa verborum plus vi¬ tra ia&atione fuperbientem,illudere Romae nuper voluit,quidamCan- croinequitantem pinxit>&adfcripfit Plus Vitra: O c i iv chctMx.Tix.ti (B»- ^ajt/ovng , * oiKiot xctpxivov<; {A&asoidjjvoii; : o/ £i oMyov rpotptptor Titpi ttoAAcc oV« cit7%otovrai: Arifton in fimilibus: hoc ejfl, Qui dialedicar ftudium profunde rimantur, Cancrosedentibnsfimiles funt: qui propterexi- £ u Utn alimentum, circa cruftas plurimasoccupantur. EPITHETA. ( E X T O R Cancri fideris & animalis aquatici epitheta confudit; fepa- rantur hoc modo • Animali haec adlcribenda: odipes,multipes,fcopulo- fus,c£eruleus,teftudineus,tardigradus,ferus,humens,rubicundus,obfca:- nus. Nam fluuialis,equoreus & litoreus, differentite potius quamepi- thetafuerint. Rubentemdixit a Virgilius. NeaerubentesVrefocoCancros: ^^.Gcorg. . . - ideft, vtSeruiusexponit,cum vruntur, non quipcrnaturam finthuius co oris.Syderi vero conueniunt,Lcrna?us,pIuuialis,nififiuuialislegendum cfRvtfitidem fluuiatilis:) & muka a calore duda > quod fol menfelunio, quum vehemens viget his, hoc fiduspercurrat: calens, calidus,tOrrens, ardens, aduftus,antiuus,£ftifer,rapi- Us,feruidus,in£(ammans:vtraq; curuas brachia. XuTvpvoivTcttxapx/voi Licophroni dicun- Ur ‘ Sifira enim, vel fifyrna teke Varino eft tunica orada ex ouillis, vel caprinis pellibus b U ’^ / a pa. /McPocP«;tTiMo$ , rofeis digitis , apud Athenceum: ojcr«t7ro' Aofo^aTa/, Tctf K ctpx.it oi oi p cen uvui o vpis »^o/udrivffiv iZ 07 nov . Veneruntautem e s improuifo babentes incudes in ter ge vngults curuis Obligue ingredientes, tortuofi, babentes forficulas in ore,o(žri]>cUeSy OJsei natura , lati humeres, rutilantes in humerts . Sla/i, neruofis eeruicibus, a petioribus intuentes , Očlopedes , biciptdes , manibus qui capi nequeant (illi autem vocant/tf Cancri) qui vtiq; murium caudas ortbus incidebant . Cancri ani malis epi— theta . Epitheta Sideds . Sidra quid. * r. Faflor . D VSVS IN C I B I S, a A N C R O S & huiufmodi malacoftraca feribit Galenus duram čar¬ nem habere; & ob id difficiliime confici, fed firmi alimenti effe. Au- _ thor libri Galeno adfcripti de Spermate; Cancri pifces, ait,frigidi & hu- Te P cnes ■ midifeptentrionales. Pfello itemque Diphilo apud Athenamm Can- cer grauis eft& difficilis concodu. Apud eundem Mnefitheus ait; Can- P c T^~ 3E,= * a eri, Locuft«, Squillie & huiufmodi, difficulter quidem concoquuntur, n mi 7 to faciliusquamalij pifces. Conuenit autem cos affari potius quam elixari. noidusViIi an o u anns> Cancros marinos& fluuiatiles difficilis quoq; digeftionis effe ^^^tmultum alercinecfacileinftomacho corrumpi. EtAetiusincuratione colici P a affedus 17: I Vljfšis Aldrouandi tur. affe&us Cancros prohibetin cibo,quod turbationem inducant,Squillas,tanquam exMa Cur in coli Jacoftracis minus noxias concedir. Aiuum foluere teftatur Galcnus, propter falfedinem co dolore &acnmomam eorum: ideoq; ftomachonocere,maxime neniofaraeiusfubftantiaJdem P ro “ P r ^cipit,vrcoquatur in aqua, in quanati funt; ego nihil referreputo,duinmodafaRafr aqua. Coqm debent, inquit Platina ex aqua & aceto,& falc abundantL Godi &in pati* nas transian exaceto (fuffufo) comeduntur. Rom?qui cruflara vcceremcauerunt gunturoJco& butyro: duriori crufta redi aflanturfuper prunas. Laudanturetiam fi co- quanmr in Vino. Laudantur, qui vetuftam habcnt cruftam,autumno,hyeme, & vere* qui autem tam exueruot Aprili, de Maiomenfibusinueniuntur,nonnunquam etiam K®’ ra« menfe Septembri. Yc coquen di. i. Con era fer pentes. “lib.ii.c-S- C i.rar.c. 7 - •pdft.p.c.f Cotra fcor piones. Contra car bunculos , & carcino mata. Vt ad ele- dtuaria piy parandi. profluuia fi lhint. Ad partus. cotinedos.. d lib. $ 2 .c. 10. Ad ft rangu riam. */i i-de dl- p. Ad denti— tionem. Ad calculu A d dolore dentium. Ad fangui- n is fluxura fii-c.S, Ad uenena & rabiofos canes, V S V S IN MEDICINA: IC qu«dam communia Cancris marinis, & fiuuiatilibus reraedia onfifi ' 1 mus, qu« vbi de Cancro fluuiatili erit fermo, proferemus. a Plinih contra ferpentium ictus mederi tradit, fole Cancri fignum tranfeunte* Apud b eundem nil tam «que aduerfari ferpentibus q.uam Cancros, fa' dquc percuflas hoc pabulo lihi mederi Thrafyllus author eft; cum fol & in cancro, torqueriferpentcs. A.pti, ait c Aelianus, H y f o c y a m o d c u o ra- to Cancros fibi pro remedio qu«runt. Plinius apros hedera lihi meden feribit in morbbi & Cancros vefcendp, maxime e mari eiečlos. Cerui,rcfte t A n fi o t c I c, m o r i i, v e la phalan- gio,vel a quouis generis eiufdcm, Cancros ednnt,quqd idem homini etiam prodelfe p u ' tatur,fednoncaretfaftidio. Paulus Aegineta contra leorpionum id us filphium cum Can crotrito in vino propinar. de Actius cum appolitum Scorpium occidere prodidit.ScdhoC alij priuatim de Cancro fluuiatili feribunt. Carbuncuios de carcinomata in muli epu m parte,teftePlinio , pr«fentiffimo remedio fanari tradunt Cancro famiina, cum falis flore contufopoff plenam lunam,& ex aqua illita. Cancri cum in ele&arijs & antidotis refuRi' ptiuis ponuntur, ficpr«parari debent; Huellantur extremitates Cancrorum epedibus& G corporibus fuis:deabluar,tur cum aquafrigidade fale cum cinere,ter,doneč iam pura? fin* carncs,& odoris grauitatem exuerinr. deinde coquantur in aqua hordei,cum aqua ladis* aquoextradumefi;butyrum. fic prttparati eledtnanjs mifceantur,. vtdocct Auicenna lib.p.fui Canon • fenprima,tradatu 3. capite de medicam e atis refrigerantibus hedicos, H.«c ex veteri editione Nicolai Pr^pofiti. Cancri exaqua poti profiimiafiftere, exhylf°' po (vetuscodex legit oefypo) purgarc, &li partusftranguletur (fcilicetinenixu Jabo- riolo parturientis matris) limiliter poti auxiliantur. Eoldem recentes, veiaridos bibunt ad partus continendos.Hippocratesad purgationem mortuofq; partus vtitur illis, cum quinislaparhiradicibus, cum ruta & fuligine tritis,&in mulfodatispotui.. Item in iure copti cum lapatho,& apio menfh uas purgationes expediunt: ladtifq; vbertatem fiiciunt, ^ Item in febri quoefitcum capitis doloribus, &oculorum palpitatione, mulieribusin vi' noauftcro potosprodeffedici Plinius feribit, Ad flranguriam quidamiubenttresCan' cros coqui in cyatho aceti,in mortario fimul contundi,& exprimi & propinari.Cumaqu a florum Cyani minoris diftillata exirahirur fuccus cx Cancro viuo contufo,& eo gingiu^ puerorum in dentitione falubrirer illinunrur. Uiacogalido & licco preeferibit c Hippocra- tes inter alia pifces leuiter cočfos & Cancros, & Conchylia. Cancri teflam diligenter te res, & vino fubdulci mifccbis, de colatam potionem dabis bibendam ei qui calculi mo- leftialaborabit, exMarcello. Aetiusad idem remedium Cancros vrit: Cancros inqui r > >» tres aut quinque, aut feptem tantum, cum ingenti ftrepitu indefinenter fub tefta exure:,, & contriti eorum cineris coclearitim vnuin cum condito pratbe: eoqi calculofos renes fa- nabis, led Marcellus Hmpiricus ad hoc remedium Cancros fimpliciter terit,vtpaul6an' te redtaui,Cancrorum cinerealiqui in dentium doloribus vtuntur, cx Plinio: Ab eode« 1 Cancri de Scolopendra? marin« cinis cum oleo, intjer plilothra numerantur: conijcit ali- tem Zoographus, non Cancros (implicitcr, fed efnerem eorum efle intelligendum. An' dreasad lepras Cancri cinere cum oleovfuself ,eodem f Plinio .tefte . Cancri maKil' Ja naribus inluiflatavaletadfanguinis fluxum, ex Rofa Anglica. Galenusin Eup° r r flicisait: A beftijs venenatis rabiofoque cane demorfos fanat Cancri interiorum ci nI * aqua fcmel, aut bi$ pot us , quantum mami capere poteh. ProcJcft etiam moffc 1 canis W DeCruftatis.Lib.il. 173 A čanis rabidt’, authore * Plinio, membrana fiue fene&us anguium eum Cancro m a - CL ™’* 9 ' c * Iculo trita(manufcriptuslcgitex vino trira .) Cancri oculos aliigatoscollo nicderi lip- V^iurdi- pitudinidicunt, vtidemait. Cancrioculus,inquit Marcellus, fubtiliter lublatus,& n imerdEcur in phoenicio conligatus, colloque fufpenfus, Iippitudini incipienti medetur, (namen re medium a cafto homine fiat.Si ramphos erodij ( roftrum ardea;) cum Cancri tel- leincorio afininofufpenderis ad collum vigilantis,dormitabir, vtauthor eft Kiranides. Hatio confidendi puluerisvtilisaddiflcdionem nerui,quiachirurgoeft conglutinan- dus,Henrici Ranzouij. Recipe oculos Cancri,in fubtililTimum puluercmcomminutosin neruot paruolinteolo.Huncpuluerem neruis in(perge,& ficcisfafcijs, cx lintcolo confe&is, lotu conglmina obliga, nehumidirasaliquaadneruos penetrare poflit. Hanc ligaturam per fpacium vi- dos. gintiquatuorhorarum inta<5tamrelinquito,Elapi:opraedi<5toremporis fpacio Chirurgus neruum infpiciar, ipfiufque conglutinationem exploret, & deinceps vulnus illud calidis vinculis deliget inftar alterius vulneris recentis, & poft diem vnum aur alterumjligatura . . difloluat. Incapite Cancrorum reperirurlapillusfiguraplanus,quiacerrimoaceto im- mifliismotum manifeftumhaberedepreheditur. Huiuspuluercaudiomultos felicitervti ^ jus a "' s r , g ad conterendos renum calculos>ex d Mizaldo. Eofdem e dam,in potu fumptos,cordis pun- a cMemot itiones ianare aiunt. Cf «,s V S V S IN VARI IS. V R G A RI a Scorpijs domos, tradunt referente a Ifidoro, fi dece Can¬ cri cum očimi manipuloaliigentur,omnesenim qui ibifuntScorpio- nes, ad eum locunpcoituros . Ne a rubigine arifta? in aruis contaminen tur, & in foetidum puluerem redigantur, quidam tres Cancros cum bo- uillo& caprinoftercore paleisadiniftis urunt: Cancros viuos,inquit b Pii nius,cremari iubent quidam,vt carbunculi non noceant. VImi folliculis genus qnoddam beftiolarum innafeitur, quod Cnipes appellant, qui cu inficis gignuntur, ficarios illos Culices deuorant. Huius remedium Cancros ftatuunt alligandos ( toiJtou . DE CANCRO MARINO. Cap. XVII. O R D I N I S, RATIO. SYNONYMA. D ANCR I marininomenitaaccipimus,vtomnesqu£inmari nafeuntur, fpeciescomprehendat, &eam priuarim,cuiusin hoc capite traderurhi- ftoria. Grjecis x*p*lvo$ Bu^aarjos, vocatur,GalIis Cancre; quocirca no- minccarerehancfpeciem fcripfit Rondeletiu$;eandemintellexifle vide- tur * Cadar Scaliger,dum fpecics Cancrorum enumerans,inquit: vnaeft * ^ercit. apudvicinosnoftrosgenerisnomine,parna.Italis Granchiodicitur,& Cranzo,Veneris Granceolo, Grancella Bononienfibus & Fcrraricnfibus. Anglis & Ger- *nanis inferioribus Krab,Crabbefuperioribus Meermb. Grsecimaximerečenti 6 rcs Pa- guros quandoqi pro Cancris fimpliciter accipiunt. P 5 G ENVS Molecca. Molecca vnde di' čla.. ,, * Lib x' i pif.cap.3. D De par. 4.1 ap.H, , VIyfs"s AMfouaiidr” G E N V S, D IF F E RENTI A, DESCRi PTIO. -.1 * Cancer ftagni marini Rondeletij. »ENETI,apud quosCancrorum marinorum infinitnsprobe effcnnmt*: rus v Molcccam vuJgo quendam vocant teile Mathiolo , qui cruftaiTp veterem exuit, vere : Exquo genere funt etiam quar voranriirMainner*.' t£,nain & hae eruftam hoc temporeexunt. Quidam has fisminas die vo-- lunt; Molcccas mares, & hos mollefcere, ac vern a t io n c m ex nerc. : co a * tra Macinettas perenni con t egi crufta , & nufquam decidua; & MoLec- cas, tumquidem torpelcere, ciun corticeexuimtui. Alij toro genere dilEnguunr,& Ma¬ cinettas multo minores Moleccis ftatitunt, aliudq; ab his eile tertiuni aiunt> qno„d pet-' petuooorticem durum retinet. Moleccas urnem vocant a molli ac teneri cm(ta»quam.ha^- bent, cum veterem exuerunt. Rondeletius, & Bellonius, item Zoographus 111 Cancri m a I; rini pictura n on conueniunt. Quemenim depinxit Rondeletius aru mina ta 1 n o gts e It parteanteriore prope oculos, & duohabetcornicula, quibus Bdlonij icoo , item quam edidirZodgraphnš, caret. Quocimi,čredoa Eelloniodc Zoogbaphodepingieufti, qui ire- quens vbicp eft in Italin . Et fant - fatetur Z 00- 'graphus le nad um icone fuam ex Italia. Qiiein autem expre(Iit Rondeletius , Iretjuens eft in GaMia Narbonenfi , & vtiplc att , diu extra aquam vitut, fita etiam noftervuigarisi) Bra- (hiahabetnon admodum magna, pedes lon- gosinacutumddinenres: cornidola duo.Can¬ cer marinus, inquit *: Bellonius, rotundo fe- re, accircinato corpore prteditus dtt , a,nteriori partccrenisdiuilo, cruthceo tegmine con uč¬ ilno: cuius magnitudincm ad Pagurum Sc iVhr % iam, A Računi & Locuftam facile contuleris* M a jo res ennn triuin,autquatuor digitorum la*, titudinem non excedunt,Ea vero habenrb!ffa> vtriiiguein latere quaterna,& duo brachja fbr- cipata . Heparc rubro cdhftant, guRuiVlulcitli¬ mo , quod Ariftotcles mutim nominare vide- tur, habetporrb inteftina multiplicibus cirris obfcfla , mouenturquehorum partes lolidiorcs albis mufculisagentibus'. Aliaifrab his obler- uaui fpcciefn, magnitudine virfgaris, čtetcriim diflferrpede vltimo , quiab vtraque parte eft. Nam non in aciua definit, fed breuioribus,ac craffioribus conflat intcrnodijs, & curtior eft alijs ped ib lis, & in fine latior duabus poftrc- , mis articuiationibus. ‘ Hune igitur etiam de- **■ pieftum do, vna cum alijs duobus iupra dclcri- ptis,quopes hic pofterior mcliiis confpici poft /ir. Habet etiam duo cornicula , qualia fuo Ron deletius tribuir,fed corpore eft rotundiori, quo vulgari Cancro marino fimilis. b Ariftoteles pelagios Cancros ptdes longe tardiores catteris habere fenbitadambulandum. 1 Cancer marinus Bclloni j. w W ^ -M m Cancer De Gruffcatls. Lil* IL t/j k ~Caftttr raarinu saliosfcbauth&Srcc^fcruatfis. *'* 7 6 !', ■ i \ • • , ■■.• -' ■ * L O C V S. PPIANVS a deCanchris marinis: t In fixis habttantcuruis &pafcttA carpunt . t* e if ytidc forte.ab Aeliano ■nnfini, hgccft laxanles didi fuot.’Quod autem Pliniusdixit Oancros locis mollibus vitadegere > haudlatis viru videri annqtat Maflurins. Sunrenim,inquir, Paguri Cancri/, & tamen non nili locisfaxofiscapiuntur,&fimiliter Cancrtilli alij parum iinnorcs.cibo- n °n idonei, pra°cipue mares, pr«cterquam cum exuerint fcnedutem, quos tam petrofis > ^atn terrenis locis vitam agere perfpic.uum.efl: quodex*Ariftotele elici etiam poteft, : am odauo dehiftoria, vbiVdancrosaquatiles,ftercus deuerare inquit: qn.im etiam quar P’«nius cor °departibus animalium, cum Cancriscaudam inutilem efletradat, quoniam vttam rc du*» a §«c terrenam cauernafq; fiibire foleant, rrec delen d i fatis poteft Plinius,nirt quis in Pii ,ni ° non Cancri,fed Artači legendam exiftimauerir, vr didum eft ex Ariftotele,vnde ha?c jttutuatur,Hadenns ille.Narrantnauigatoresiftiin Indiarn magnam copiam marinorum anerorum efle prope Inlulam Canibalorum, que hodic Domcnecaappellatur, & Hif- P^nos perdecem dies continuos hifce vitam fu rte n ta rte in mari Nicaragua. Kondcletius Uam Ipcciemfrequcntemčrteferibitinftagnismarinis.Noftervulgaris vbiqucinItalr- co ^ c git litore , in locis faxofis atq; arenoiis . natvra. sagacitas. N Bofphoro Thracio cum ventus ingruit violentus, Cancri aduerfus rtu dusnituntnr :circa promontoria vero, vbi venti vismaiortft, omnino reptilli auerfiq; >. impetum fequi vndarum cogerentur: carrerum hoc pi tcuidentesjcum iam prope ad promontorium appulerint,finguli in li- nuofoaliquoloco(etenent, fimulq; &rcliquos expedant. Deinde in eundemlocum cpngrcgatiadrepentes per pr^cipitescrepidines in fic- c ^m afcendunr, &'fluduum vi m ( quaparte violentior erat)euaduntiter pedibus confi- ^ntes. Cum autem hanc violentiam pedibus prtetergreffi lunt, rurlus per crepidines in { arer ecurrunt. Parcunt autem eispifcatores,cum declinandi communis periculi grada pontein terram exeunt: ncque homines cum fiat, ipfo etiam maris impetu faruiore-s ipfis ^deavolunt..Ex a Aeliano. S E XV S Lib. 7 ardrnU A4* ir De afjat. a.f.j. CancerS^" vulpes. Vtcoqaan tur. acI phthi— llCOS. *lib.%.c. n. a pr or um »lcdidoa;. VIyfsis Aldrouandi S E X V S. C O I T V S. ARINORVM color, tefte 3 Bellonio,maribusquidem rubentior, fe* minis ex liuido in cyaneum tendit. Mares autem feminas opprimere vi- dentur,anrequamineant:atqueinterfediutiffimedimicantarietum mo¬ re. Crura in ventreminfledunt.dumincedunt. Rondeletius fuo Cancro fiminasintus partem ineflequandam croceam fcribit,qua mares carent> quam ouorum materiameffeputat. casteras partes internasalbas tam in nure, quamin Jasmina reperiri. A P O L O G V S. C "vANCER, vtait Aefopus, e mancumafcendifler, in loco quodam pafcebatur* P j Vulpes efuriens vtvidit,acceffit,aceumrapuit.Illedeuorandusait, fedego con- digna patior, quia marinfus ciim fim, terreftris efle volui. His probat Aefopus homines» etiamquiproprijs derelidjs exei'citijs,eaqua?nihil conueniunt,aggrediuntur, merico infortunatos efle. VSVS IN CIBIS « fN aqua, &aceto, cum modicofaIeeIixantur, aut in aqua marina ratttaf- fantur, fed elixati meliores funt, friguntur in oleo Moleče^ dičtae, pr£- ftantiorefq; habentur ca?teris. Fa?mina , »maximecum turgent ouis melio¬ res iudicantur maribus: Ideoq; Bononicnfes, & Ferraricnfesfjeminas,& , mares feorfim ponunt, fscminajfa; duplo roaioris preti j vendunt. Qui i° Inoia nauigarunr, aiunt in Orienta-libus regionibus Cancros marinos plenos cffe,luccoq; dulci turgere cum Luna parturit, contra vacuos cum eft plena: fecus cjuam in noftns Eu- ropaeis locis, vbi inplenilunio meliores exiftunt. VSVS IN MEDICIN G ) ONDELETIV S de fuo Cancro ftagni marini hxcfcribit:Hoc Can- ’’ crorumgenus inter marinum,& fiuuiatilcmmediumefle comperio, vt in marini &in fiuuiatilis vicem vfurpare pollimus: Sragnorum eni « 1 ’ aqua partim marina , partim dulci conftat. Quando igitur fiuuiatiles * defunr, ftagni Cancros aqua hordei abluendoscenfeo , vtin tafi quid ’ lir falfuginis ,dcponant, quibuštam feliciter vtem ur in hisaffečtibus»’ quibus fluuiatilcs valde prodefleprardicantur. Arq; hocexpertus profiteor phthificis mul tum auxiliari. lllisenimita, vt diximus lotiš, & in iurccapi, veleum crcmoreptiflan# coftis phthificos diu iummo valetudinis eorum commodo alui. Ex eifdem cin is pulmo- ms cxulceratos mirercficit & recrear.fi in aquaadianrhi, vel plantaginis lotus cum lade ^ a fina:, vel cum crcmore ptiflana: hauriatur. Ex eodem cincre mcdicamentum fit, quod a cane demorfiš maxime iuccurrit. Quare minus rede faciunt medici quidam, qui fluuia tilibusjVel ftagni marini Cancris fiuufatiles Aftacos fiibftituunt, omnibus doribus Can- crisde quibus loquimur»inferiores: illi enim molli prxhumidaq; fubftantia conftant>& * quefaciledifftuatacdiffipetur, neq; corpusfiitis nutriat, neq; peculiarem vim ,adpul' ’ mones iuuandos infitam, habeat. Cancri vero fluuiatiles dulci funrfucco, temperatam fubftantiam indicante, qtfem perlibenter amplexatur natura,quo reficitur& fouetur,qUi ^ ha?.rer,diffipatuq; faci!isnoneft,&naturafuapulmonummalisfuccurrit. HadenusiU e * C.anero marino & fluuiatili remediamulta communiadicentur, vbidefluuiatilifiet fo' mo. Nam Diofcorides fcribit marinoseadem prxftare quxfluuiatiles, veramignauius* a Plinius, hedera,inquit,apri in morbis fibi medentur,&Cancros vefccndo,maxime e m a ^ rieuedos. Sed Aelianus tradit apros Cancris fimpliciter fibi mederi contra hyofcyam&* Dodorum De Cruftatis. Lib. 11. 177 c /i i.dc An tid.c.j 3. Cona braf fica ly lue- ftrem. Decočtum Cancri marini apud b Plinium efficax habetur contra dorycnium . Marini b lib.} i.c.5. non fluuiatilesaflumunturinTheriacain Ci. Apoilonijad rabioforum canum morfusa- pud c Galenum. Si equus cum fceno, aut pabulo bralficam fylueftrem forte deuorarit, prodeft marinos Cancros tritos curn fucco bradica? ( fatiua?) mifcere 8c apprcehenfa lin- gua pcros infundcre bis die, idq; per triduum, doneč malum egeratur aluo ,ex Ab lyrto. Cancros marinosimparinumeroexuftos vclaridos tritos,& baccaslaureas imparinu- mero tritas,adiečiomelleatq; adipeanferina remifla, ?quis ponderibus vniuerfa pernii- lia vnum corpus facias, atque a?qualitcr in duodecim partes diuidas, & in cibo, aut in potionelaboranti phthificodederis, mireprofuturum pollicetur Marcellus, Author cft Alexander Benedi&us Cancros marinos, ponderc drachmarum duarum , fi bibantur cx lačte materno, vel nutricis,infantibus & pueris /anare ftranguriam. Cancrorum fluuiatb lium cinis ex aleo & cera (inq,uit Plinius) rimaš in fede emendat, itetn & marini Cancri polline ( fcilicet fuo emendant) . Tefte Marcello ex aleo impafiti pernionibus, vtiliter profnnt, ita vt foueantur aqua,inquaeruum decočtum eft. Cclcbrat d Auicenna Can- d lib.z.trx£l. crum marinuaduftum ad quartanam,fcabiem,lachrymas oculorum&alia.fed Cancrum marinum exponit fceumibi intelligere, quiin lapidem induruit. A^Plinio laudatur Cancri marini cinis vftus cum plnmbo, ad carcinomata compefccnda. Ad hoc fuffioere, cummellelineaq; lanugine. Aliqui malnntalumen melq; mifccre cineri. Apud eundem tam marini, quam fluuianles pilos e mamma tallunt,hoceft,morkum pilarem fanat.Pro- %. 3 i.c.io, pfilothro f idem fumit Cancri marini cinerem, & fcolopendrce marina?. Cancelli (Can¬ cri) marini,autfluuiariles inaqua decočticarocočta& tunfa cumfarinahordeacea mix ta,impofitacalidf ftomačhi vomicce, tribusdicbusmaturatefficaciilime,&plufquam iit verifimile,expcrtum a fe Alcxander Bencdičhisattcftatur, de Cancro M/Ea dicto. Cap. XVIII. c SYNONYMA. Ad ftrangu nam. z.c. i y o. 'lib. 3 z. c. 10. h M NI V M Cancrorum maximus , Maiasappellatur , tefte * Ariftotcle. * Hislor. 4. Cancri (x» rent rubra. In lateribus branchias, & partes eafdcm internas quas Locufta, Patet itaq u 5 Rondclctium non meminiffe verborum a Ariftotclis. vbi Ma?am, non Pagurum M7T7om hoc eft longis, ac tenuibus cruribus, & inertem admotum tardumq; ad ifl ce ' efendum, vt Cancrum Heracleoticum. Ncceftquod Rondeletius neget Mafam noftrSP 1 longicrurem & horridam, non elfe veram, ac genuinarn Ariftotelis (qui hanc maximum omnium Cancrorum ftatuit) propterea qubd in Prouincia non fit maxima, & quem p r ° Paguro oftendir, multo maior ibidera exiftat, maximum enim alit Oceanus &mare d T rhenum,ac Adriaticum. EtLiguftici marisincolahic eftqucm primum depinximu s » & ob infigne eius magnitudinem Hippocarcinum appellauimus, a D. Bernardo Caftd - letto H iSo Vljfsis Aldrouandi Chele. Cauda. Cauda. F Hippocar- letto,quiprofinguliri fua humanitate multa eiotica,ac percgrinararaq; mihi milit,Ge- E cim defcri nua milfus.Longus eft drodante & palmum,drodrantem vero latus,aitus palmu cuna cli- ptio. midio , fupraoculoseiusemiliitiosetubuIisquibufdam ad latera prorenfos fronte me* O culi. dia, duo velur cornicula acuta, exeunt, quemadmodum etiam mediooculorum inter- ftitio, quod nad in nobis locum occupat, vnicum.Sub'hoc duseappendiceš duobusarti* culis diftintfta? ad latera e regione fere iinus, vnde prodeunt, cminenr. trem alia paul® inferius adhorum latera fupretriisilliscomiculis^diametro oppofita, maioraacion- giora , in tenuiffimas veduti letaš delinentia. Os fub his infimo Ioco fitum , duo veluti brachiolaintus tota viilofamuniunt. Vniuerfimi tergus aculeis fpinofifq; quibufdatu operculis oblitura eft, quae ad latera maiora funt.- Quinqueab vtroq; latere pedes, d bra- chia annumeres, in totidem articulos diftinčli-, fed iorcipibus nullis, acutiffimotnucro- ne tautum extretno donati adne&untur, indgnis pro reliqui nempe corporis proportio- nelongitudinis. Chela? anteriori parteexialiiE , eum craffitudinis,tuin Iongitudinis:h#c enim duos dodrantes cum medio eequat, illa bračhio fere puerili par eft, forcipibus fu' fci coloris, e quibus villofa qu*dam prominent ftamina inftar peuicilli. Cauda in tabel' las articulatira difereta, lata latis,t^ia oua contegitrvnde f^minam efle coniecimus. . Huic non difdmilis parte fupina alter eft, licet mi nor corpore. Idi rte prona cauda, qu? verfus venrre reuoluta erar, extendimus. H a? c inter extrcmos pedes čxorta angufto prit 1 ' cipio, deinde magis dilatata,paulatim medio fui,palmi laticudinem conftituit,omiliš fe¬ re figura, & extremoin anguftam appcndicem fcutiformem qufnq; aOgulorum,feu pc 11 ' tagonam dednit: ipfa ex fex tabellis libi inuicem arriculatim ineumbentibus, accorap^' čtiscoagmentata. Os vndiquaq; multis veluti brachiolis,villods > fuperne& infernecir- cumfepitur, ipfum ex duobus ofdcuiis durifdmiscoire videt ur, qua dentes vocarit forte Ariftoteleš . In ventre nullus tumor, fed plana cauitas potius eenfpicitur, apta retineu- disouis. Cauda interiorfeu prona vtrinq; fex veluti petillos quofdamhabet, tern<> s cauda lateribus, feu margini adharentes, falcatos, villofos rotos, reliquis iuxtaeorufli exortum, ledintrorlum verfusenatis, graciliores,laues,duriufcul6fq; inftar b ra c h ib' rum, lunttamen, & hi forishirfuti. In cauda indgnis cauitas fcutellataapparet. A pradieto magnitudinediffert (eft.n.minor)hic, qui fubiungitur prone & fupine depf čtus, vtfexusdiftinguatur. Senafpinamaiufculalatera vtrinq; ambiuni:& bincc omni5 0 niaxirp.ee fronrem muniunt: duospalmoslongus. Chelis brachijfue & corporis fupi na parte,hifpidis& tuberods,pedibusnonita. A cauda lata fasmina cognofcitur,quae eft d 1 m ari anguftior, vt in icone expreidmus: fed mas vt plurimu magnitudine fuperat feniin 3 - Qui vi ti mo locoadpingitur eiufdem prorfus eft generis quo ad figuram corporis, fed pluribus fpinisab vtroq; latere & in dorfohorret,pedibus& brachijs non admodum afpcris fed hirfutis, lupina parte varijs coloribus maculatus, fed pnefertim rubro. Qui a Rondeletio Cancer Heracleoticus depingitur* no hic prorfus eft,fed Maia non- du adulta,vt vna cum Scaligero fufpicor.Etipfe Rondeletius,quamuis nonih.il a luo P*' guro.hoc eft,Maia noftra differre fcribat,tamen fatetur eiufde elfe generis,his verbis. Hj> inquit./Cancri, Paguris tam dmiles funt,vtvix difcernantur,veruntamen fpecie,vr dixi' Pagurus vc nu!S differunt,vt ex deferiptioneiam dt perfpicuu. Heracleotici aculeos m fronte habent, Heracbmi ^ ‘ n Ititeribns, pars teftm prona aculeis afpera eft, & hirta, colore eft fufco,quo a Pagu f0 oodifFcrat. differunt. Paguri pedes breuiores multo & tenuiores habent, cornua ante oculos articu- lata, corpore funt min or e quam Paguri. Harc Rondeletius, cuius iconem etiam addcU' R dam cenluimus, vtcognofcat lečtor nonadmodum differre ab eo quem depičiumho c loco fubiunximus, interMaiarum generapotius, quam alias Cancrorum fpecies receri' fendum . Eftautcm ea magnitudinequa depingitur, dorfo valde lpinofo ac fubrubro> Chelis & pedibuslongis, tenuibus non afpcris admodum. Videtur poftremus minor hic parum a Maijs differre, nidquod afperitatemin tefta t°' mentofam habear, F olia & Folca in Italia nominatur, colore cft cinereo & fufco, eius ico* nem ante nos Zoographus exhibuit a Cornelio Sittardo ad fe milfam. Os. Cauda. Ven ter- L QCVS De Cruflads. Lib. 11. Gancer fupinus , hippocarciao limilis . De Cruftatls. Lib. II. iSj Pagurus Venetorum fomirsa. O. * f -i 84 Cancer Malaalius plunaiis fpinis hofrens» De Crufhds. Llb. 11. 18 J CanccrHeracleoticus Rondeleti/. Cancer Maia? congencr alius,afperxtatc tomentofa » O. 3 LOCVS. Vt coguan Phqnix cur- pagurus di Čtus. puragra. Etymum. raguria. •*/» Eptih. Bilas. Grancipor ro. i8,obturatis foraminibus oris,ac ventris goffy' pio, ne, dum bulliunt,aqua impleantur, faporenup fuum perdant. Aflan- tur etiam in furno.ano & ore claufis, alioqui,vt ait Rondeletius,quidquid intus eftliquidi,effluit, & fit, iimjlis Cancris Phoenicijs,quibus nihil eft intus ob pabuli inopiam. DE P A G V R O. Cap. XIX. M QV I V O C A . SYNONYMA. L T E R A Cancri fpecies quam magnitudinc proxinum facit AriftofC' G lesPagurus Grtccis, & Latinis, vt Plinio& Gaza: nominatur:&ii apnd fcriptores antiquos, hoc namen pro Cancro marino fit reperire . LycO' phron Phoenicem Achillis prteceptorem iam ienern Pagurum dixit, pi'°' ptercutis afperitatem,qua:in fenečlute contrahitur, EtTzetzre Scoli^' Res ,wvpoTpo'vpos napeli to' ovpZv nw' jpeciebus, magnitudinis, auralia quapiam differentia* fimul expreflaconuenerint.. Ha- «enusZoographus. GEN VS, DIFFERFNTIA, DESCRIPTiO. R V S T A eius tefte Bellonio , nouem in gyrum crenis imbricis modo _ . B incifaeft. Adolefcitin caluat human*magnitudinem, fed nonitaorbi- w S nitu ° I culatus euadit: Cancris enim proportione refponder. Valida crufta in- Cmfta. Mh tegitur ac l*ui. Crura hl*fa vtrinq; quatuor habet* villishirra.ternis Crura. articulationibus genicuiata,in quibus vnguesacuri ob!ongiq; funt, mi- nime bifidi. Brachia bifuleaparte anteriori binisarticulis in terce pta, Brachia. torcipibus crenatis munita,in cxtremo nigra: q.uibus qu* conftringunt, vtedant, etiam dura confringere p o (funt. nam in eis durities eft pene od ca. Quamobrem ichthyopo.l* Ca ptos Paguros ardč ligatos feruant, ne fibiinuiccm cruraabicindant. Color viuorum Co!or ttiultOTiuidior eft,quam dcmortuorum.In viuis enim pre nunia roiei exha!atione tergo- ra velutifubnigra apparent. C*rerum codif vraliudomneCancrorum genus^ mutant colorem. Caudam lub thorace reflexam habent, vnde hos caudarum cxpcrtes eile qui- Canda . damconijciunt. Branchias vtrinq; iniatere difpofitasofleudunt,vt reliquum genus Lo- Brachia?. cuftarium, fub tergoris crufta fenis ordinibusad tibiarum radices infertas. Muito Jatio- r ^sfuntquam longi, vtex Oceano in pedalem plcrunq; latitudinem abeant. Quidam vifus eft in Angliadecem libras pendere. In eius oretot compcries natur* feereta, C tQ taftantesappendices, tor peJliculas, vt coačtus ineredibiie natur* artificium neccfle eftfatearis . Mutim, ea enim eft hepar,habet dulciffimam, maxima cx parte iubrubram, cuminfinitis prope apo.phyfibus, flauis, grandi ftomachoadiacentibus. Rcliqu* partes Mutis. juter n* mufculis albis conftant, quibus exrern* mouentur. Rondeleti/ Cancer Maias, ^guruspotius eft; Omnium,vt fcribit, Cancrorum maximus. Vidi,inquit, ex Oceano , ^angrum M*am, cuius latitudo palm um maiorem fuperahat, longitudo ad femieubitu accedebat. Teftal*ui contegitur, cuius Iaterum ambitus in femicirculos definit.pedeš leti ^ oaguri cle- (cnptio. *Exer.ztf* Gallus Ma rinus cur diftus Can cer H era cleoticus. Etymnm. Cacrorum Heracleoti conam de- fctipcio. Defciiptio ali a exR5- deletip. igrane. Hirfuti ca- cn Konde leti;. iSS Vlyfsis Aldrouandl cornua quatuor a n te oculos protenduntur,duo breuiora e media frontejongiora duo fub £ oculis nafeuntur, ij non magnointeiuallo a fediftantprocorporistotius magnitudine, bos modopromit> modo condit. Caudafubtuseftlata,aliorumCancrorum caudis pla¬ ne fimilis. Hec RondeIetius.quieontraBellonium fcribensprobareconatur ex Arifto- tele, hunc quem defcripfit Pagurum, veram efle Maiam, propterea quod Philofophus Cancrum Matam omnium maximum clTe tradat,cruraq; ci breuia & tenuia tribuat,& ocu Ioshabeat in medio breuidiferimine. Sane non animaduertit dočius hic virAriftote- lem de fais Paguris,qui Maijs minores funt,fcribcrc, non de Occanicis, qui muho gran- diores. Nechocmirum. nam rhombi etiam in mati Adriatico& Tyrrheno parui, Ocea- nici decuplo grandiores. Deinde Ariftoteles tenuia, non breuia crura MaJže tribuit. Di- ferepat auteni Maia Rondcletij a noflro Paguro , quem prone, & fupine depingen- dum curauirauSj oculorum fitu ,&corniculorum niunero. Oculi enim lato longoue interftitio funt admodum a fe inuicem diffiti innoftro,& duo tantum prope eos cornic ti¬ la . Quocirca iudicoexeiusicone mediani quandam eflfe fpeciem inter Pagurum & Can- crum Heracleoticum. Gillius ait: E genere Cancrorum PagurusJeui dorlo eft (rabella- tioreq; * Maffarius).In vtraq; fede viuit,& in aridum hepeprocedit: huiuspedes breuio- f res quam Maiai um, quidquid compnrhendunt, ftridfiffime conftringunt: idemqj ocu- los modo recondit, modo profcrt,vtiriterdum tanquam cornua cxtraemineat,interdum intra in te ha m abditi recedant. a Iulius Ca:far Scaliger Pagurorum duasnouit differen- tias. Aker,inquit, &orbiculatior & fufcior,& maior. Altereftquadratior & minor>colo- re dilutiorc & pene pallida viriditate. PorcfTas bos vocat Venetus. Subinde addit in ge¬ nere Pagurorum eflTe etiam Cancrum Heracleoticum, quem non reči e Rondeletius pro Vrfa Anftotelis oftendit,vt dičiumeftlupra, Carcemm hunc Heracleoticum Gallutn marinum vocat non ob aliam rationem quam q> brachia eius in crifta? galli modu tornata čile videantur»vtin p; dura n o h ra, qua pronum & fupinum oftendimus, confpicerc licct. Spiflam valde cruftam & robuftam habet . Vocatur autem Heracleoticus ab Heracleis Vrbtbus, quarum vna Ponti, altera Propontidi adiacet: nili a magnitudine & robore quis didum putet. Rondeletius ab Heraclea iliuftri vrbe Ponri(qua? obid Pontica dida eftjporius nomen fumpfifFeautumat, quam ab alta quauis Heraclca.Qui H eraclcotici vo canuir, inquit Bellonius, crufta quoq; firmiore inuniiintur, vt Maia?; & oculos habent q paruo diftantes interuallo. Sed crura illis breuiora funt, quam Maijs. Heracleotici itaq; Gancu dorfo non funt afpero, vt Maite, nec tam lami quam Paguri: ramen ideni eft cru- ftarum coior. His tibiat vtrinq; funtqua terme, brachia dua admodum firma, bitiis arti- culis geniculata, forcipibus robuftis bifulca, hifpida & benearmata. Horum autem pars fupenorelatis crenis vallata eft. Rondeletius cum Vrfoquadrupcde comparans tobore, fic eum deferibit. Quemadmodum igitur pedibus prioribus vtmanibus vrfus vtitur, acinijs magnaturoboris vimfitam habet:itacruftatnshic pifcis brachijs cum forficulis breuibus qukiem,fedlatis&validis, muhum poteft. Vtriufq; forficis pars vna alterius extremum recipit adid excauata , pars exterior crifta? Gallinacei figuram refert. Noftri Migrane id eft malum punieum vulgo vocant, a figura & colore valde fimili.Praeter bra¬ chia odo, pedes paruos habet,& tcnues,quos corpori applicat, brachia ori & oculis op- ponit, veluti per eorurn crenas. infpedurus, ac fic con globa tusdormit Vrfi more. In bac fuadefcriptio.ne Rondeletius. nullam menrionem fecit tuberculorum , qute in eius icone & noftra plurima confpici un tur per dorfu m , colore fere mineaceo,qute non expre(fitin lua Bellonius: Item cornuum intra oculos exiguo a fe inuicem diftantium diferimine, Sc H explurimis articulis fen internodijs conftantiurn, neuter eorurn meminit. Huic plane forma fimilisalter, qui fubfequitur vtroq; fitudepidus, quem fi vidiffet Rondeletius , Vdam veteruinpotiusfeciflet, qu;im prcecedentem . Nam& Vrficorium plane refert pilorum denfitatequte vbique eft in corpore, & colore. Tum etiam robore pratdidum Cancrum Heracleoticum vmeit;a' quo differtaliter primiim chelis, quse Ion- giores funt, & in cxtremo pars vtraque qua? forcipem facit, & inftar dentium fibi inui¬ cem dum claudunturcontingunt, colore mineaceo: Prapterea pedibus breuibus, quorurn duo pofteriores vtrincp breuiifimi, antennis & oculis magis a fe inuicem diftanribus . k t quia hirfuti Cancri metio fada eft,non alienum a ratione fuerit hoc Ioco adderc h ir - futorum Cancrorum paruorunl tres differenrias, quas obfcruaife fedicitRondcletius« Prima eft eorurn quichc!asaculearas habent & in extremo nigrefcentes. Cornicul* duo, quoefeqtiuntur vrrintp partes, ferrata funt. In tefta media cordishumani figura preffacernitur. Chelis pcdibufq; omnibus hirtis funt. Huic 7 L / Lupus Ma rinus. IP2 Vlyfsis Aldrouandi Huic generi fimile aliud eft ?que hirfitum* fed magnitudine ditfert. minus enim eft lil £ periore» & chelarum extrema nigricantia non habet. Tertia diflferentia eorum eft, qui fecundis ita fimiles funt,vt eofdera cum ijs plane efle diceres, defumpta fola magnitudine:nifi oua in vtrifq; reperiffet,quodfacit vt credat fpecie diflferrc: tamen ob raagnam cum fecundis affinitatem, pičiuram horum vnam tan- tum expreffit. Tria ha?c genera cum reliquis pifeibus euerruntur,&ob exiguitatem negliguntur. HisCancris hirfutisannumerandusvidetur Zoographoille, quem Lupum marinuffl vulgo Rom^ , alij Somniolo vocant: quod eiuserufta in puluerem redačia, lomnutn inducar. AlijsPapillapilofa , velCaftrangiolodicitur. Videtur nonmultumabludere a deferiptione Mai«e; vt Cornelius Sittardus ad eum fcripfit, cui hanc imaginem de¬ bet: fed potius Cancro Heracleotico fimilis eft,quam Mai*> nec corpus ei adeo hirfutuffl* vt tribus aut quatuor pradi&is fpeciebus, & his proximis, quorum vterq; corporis for¬ ma Maiam referre videntur, fi pedes tenuiores effent, & chelse longiores. Prior anterio- rem partem mucronatam habet, fed bifidam: pofterior mucronatam, feu acuminatam tantum : ambobes color eft caftaneus. Genu« vulgo nominantur Ogie Cancri quidam ® marini Paguris fimiles, fed minores. Poftremo ponitur alius hirfutus prone & fupine cinerei, prope aut potius plumbei coloris. Cancer hirfutus prior & polierior Rondcletij. Cancer hirfutus Zoographi, Somniolo di&us. CaHcft De Cruftatis. Lib. 11. Caneri hirfuti fpecies a!ia, forte eadem m R Cance Cancer Hirfutus alius prone &fupinc. \ L O C V S. NVENIVNTVR Paguri quideinnoftristnaribus,Adriatico&'ty r rcno, fed in Occano maximi. fcx co enim Rondelctius fe Pagurum di(Teteftatur,cuius latitudo palmum maiorem fuperabat, iongitu«^ 0 ad lemieubitu accedcbat: &• Belloniusin Oceano ad pedalem plerun^’ latirudinem accedcre; vifumq> afeeifein Anglia qui decemlibraspe°' deret. a Albertus Magnus rradit Occidenralis maris Cancros adeo gM 11 des efle, vt hom ines mergant, qua num de hoc noftro Paguro omnium Cancrorum toi' li. 17C.1. ximointelligendafint,dubitareauiim, vteriarnilla, quae apud b Aelianum Alexan^ ef in nauigatione marisrubri commemorat: vidifle nimirumfegenus Cancrorum, quo* rum teft2ecircumferentia,vndiq; pedis bant: quiq; tuti erant aduerfus omnes nocere»aut infidiari auderet quifqu 5 .iV corefert Srrabo. lam vero Paguri Nicadfb,&Opniano funt iaxatiles. Cancer Heracleo ticusplurimus in Utore Siciiiae:quanqua & aliquando ad facellum Adriani pontis Rom£ in foro pifcario vulgo vendatur, tefte BeJlonjo. Cornelius Sittardus Romae fibi vifum> & exficcatum in edibus Gisbcrti medici ad Zoographum depitftum mifit. Aiebat,inquit> Gysbertus nullum vnquam inter pifcatores talem poftea vidifle. memuram implebat: &chclae maxim£edepende- infidias quod faeri haberentur Neptuno, nec ■' lirasauoa; Cancroru masnitudineš in finu Perfi ‘ P*gun*roa gniibi A De Cruftatis. Lib. 11. CAPIENDI RATIO. ip< AGVROS, tefte * Acliano, muficas illecebrar machinatione pifca- B 1 De anlmd torescapiuntrij enim inlatibula abditi, primum vt ad inftrumentum Buliča/c a quoddam muficum ( photingion vocant) pifcatores fuauitercanere in- pu uut har- greffosaudiuerint,ftatim tanquam amatorioquodam ad exeundum non monia. modo educuntur e latebra, verum etiam volu p ra te alledi, extra marc egrediuntur: hi quidem retro ad ribiam canentes, cedunt: illiautem fequentes> in aridocomprtehenduntur: Paguri faculacauernulis vel inuiti euocantur, Plutarehus alicubi, vt quidam tranftulit; fed infpiciendus eft codex Graecus &conlide- randus, an facem potius, vel muficum inftrumentum,quod 0art'yym Aelianus vocauit, intellexerit author. NATVRA. MOREŠ. 1 Lib. p. de animd.+f. R VS T A ipfisrumpitu ,$£fene&ute,quemadmodum ferpens, fic inte- gumento fe ipfi exuunt. id cum primum Iuxari & a čarne abfcederc fen- Crufta mn tiunt, tumhuc& illuc tanquatn furijs incirati feruntur, plcniorem vi- tant ! dum inquirentes, vt tu moriš acceffione&corporis mole inflati, inuolu- crum fuum rumpere poffint, ex quo vbi elapii lunt,atq; feexplicauerunt, in fabulo iacent, mortuorum fimilitudinem fpeciemq; gerentes, De na- fcenteautcm pelle, etiamnum molli ac tcnera,maximoafficiuntur timore. Deinde poft- quamex difiolutionefepaulatimcollegeruut, &quodammodoreuixerunt, primum fa- neguftantfabulum. Tandiu autem timidifunt, & viribusfuisdiffidentes,quoadtegu- mento circumueftiantur: id fimul vt coeptum fuerit conglufinari «3 c iolidefc.ere,continud tegminitanquam armatura?confidentes, adfuntanimis & omittunttimorem , Hsec ft Ae lianus paraphr afticc ex Oppiani his verfibus a Lippio verfis. ^ Cum vir e s noruntfe dtfrumpentis amiclus , i^Affečlant epulas & pa fena Ut d reejuirunt. Vt faturo faciles difrumpant corpore ertiffas, Lab it ur e loto c um ruptum corpore tegmen. Hiprtmum in fulua nftnepuam Utantur arena, Nec paflum capiunt, »ec tptticcpuam mente reuoluunt , £xpeciant mor tem vit de s orecalores Nonfptrant , tenui formidant omnid pelle , JŠhta nuper creuit tenerofub tegmine. pifces Nequtquam audentes ftcca pajcuntur arena, Sunt ttmidi,donečftrmentur legmtna membrh . Ac veluti medic us languentem corpore čarat, Atq ; vet at pnmis epulas guflare dicbus, Attcnuans calidas morbofo in corpore vires , Paulatim prabens epulas , q ua languida membra t) InBaur ant,doneč tantoJint membra dolore Purga/a,dr vires reflent in corporefirma. Sic cruBis naper natis fua membra Paguri C ur ant, let bife rum cupientes pellerefatum . Muiicae adeo amantes funt Paguri, vt hac capiantur, vt modo diximus, Non modb in Mu ^ ca£ ^ mari, led etiam in terrameiedi, vel captiuicontra facefcentes fibinegotium pugnant: amant * ,quod quidem ipfum vfu percepit Gillius. Cum enim Lazarus Bayfiusipoft prteclare obi tam antemeridiano tempore legationem, a!iquoties ipfum ad litus Adriatici finus ducc- ret, vtpifcium naturasexpIorarent, cum alia pla»raq; periclitabantur: tum puerorum lu- dicrampugnamcumPagurisforteinficcorepentibusfpedabant, pueros quidem in eo- Cum pm*. rum forcipes feftucam infercre, hos vero magno robore animi hominum multkudinem ris paijnat. qua circumcludebantur, pratclare contemnentes,pertinaciter, quicquid arripuiffent, re- tinere.Neq; vei(aepiflimevidostandiu obfiftendi finem facere»quoad omnibus virtbus R * defodi c In Therk' Od, Sapicntise Ijanbolu. *Ex er.i4T* 'Antholog. lib. 6 .tit. f. Vr cocpun SUJE. jptf Vlyfsis Aldrouandl defevpo;s ff diols %yji-polen, >yS iyf ideft, Deinceps pifcator fumuseum fimdapientiam in inueniomniiarias artes. ?vd /o/j t vptnut 710x106 aora5 Ti yvct Paguris dijs inimicis & pifciculis * E P I T H E T A. A D E M fere Paguris conuenient,qua? Cancris, & econtra; impudetes vocat Oppianus aWJV« orajovpav, item dfx#iw-ab,ni (1 potius feribendum fit , paroxytonSj, quonatatorem fignificat.Sed videoh:ec exepigra- mute a Statillij Flacci tranferipta,quod adfcribere non piget. q PcuftoOKl A» , Si%il/\ 9 V , dpt/uoS'vodov 0*7/ ucto/Sd/uof, ot pdyj!]}^v,oxTdnoujj N riZTctvr’ ipvpivovaiov, d dpouo^poc* T S Tl avl toV 7rct'jPvpov op/uh/3o'^a( Aypds ci 7 rapy_dv dvriStm 'ddiroapp , ideft obltcfuum pedes , linas chelas habentem, in arena latitantem Retrogradum, collo priuum, etiipedem, Natateremfuro cortice mumtum,tefaceum colore, Pani Pagurum pifcator > Cap tar a primi tias Ubauit Copafus. Scorpij quidamapud Nicandrum fimilesfunt patfelai 7ray>vpoa , ideft vt exponitScho- liaftes, aM/ufiois , tortuofis,& obliqueincedentibus. Abeodem 7nrpa7oi, hoceft faxa- tilescognominantur i Scdupidonit,, hoc eftafperi. V S V S IN C I B I S, » V M coquuntur, parumrufefcunt&parum nigrefeunt .Interlautiflimos recepti funt cibos, ied eorum carnes digeftionis durioris aGaleno in Ji- bris de alimentorum virtutibus traduntur.Piellus etiam Paguros & Can cros non lacile coqui author eft;& ius eorum vetrem mollire Kiranides» Paguri,inquit Simeon Sethi,feu Cancri falfum quendam fuccum habeb minus tamen quam etetera malacoderma; Ventrem vero fiftunt ,cum aqute incodli fucum falfum demiferint. Coq.uuntur eo quo Maias modo , aliquando enam fubteftu,hac ratione : Eximunt omniainteriora & čarnem,implent čarne alioruifl trium aut q patuor Pagurorum, addunt piper, Caffiam, faccbarum, paflfulas, oleracon- tu fa,ite fi volueris,vitellos:oui & cafeu tenuiter tritu»dein fub teftucoquutur in butyro,ft* pra teftu plus ignis qua infra ponatur,infcrtur lucco aurantioru malorn & pipere afperfis. :i DE De Cruftatis. Lib. 11. 197 C R O E C^V I T E. ». XX. DE C A C^VIVOC A. SYNO NY M A. . O R M l C AE quatdam, quas pennatas vocat Plinius, a vclocitate, vt & Cancriquos Črteče appellanr, equites vocabantur. Genus eft quoddam inquit * Philofophus, Caficrorum iniitoribus Phcnidae ta tat vclocitatis, vt vix quifqua confcqui pofftr, vnde vW« $ ideft Equites appellaruflt. Et b Plinius in Phoenice Hippoe vocknrur ( potitis legcn- dum HippeiSjVtapud Ariftctelem,ex quo tranfcripfit)iamat vclocitatis, ll v fconlcqui nonfit. Lpomov Dromo eftparuus Cancer Hefychio & V.uino. Bello- biušCancros Curfores,quos Aclianus Jco/da*, vocat, eofdem cum Equitibus facit.Et in 'obferuationibusfuis fcribit, hos Cancrosab AriftoteleCurfores vocari, falliq; illos qui Dromonesappellent, cum ij cetaccorum gcncris pifcesfint, Atqui Ariftoteles Equitcs *antum Cancros, non Curforesmemorar. Et Dromon Gratcc idem eft quod Latine Cur for, neq; etraquidquam prohiber idem E>romqnis nomen turn ccracci generis pifcibus, n?-*. £ _ *T _ - . . . ! 1 * C V T 1 . . rT Formic^ quites. * Lib. 6 .c. j. Dromo. Cancris Curloribus attribui. Germanice Zoographusputat pofteappellariein Reu- ^ Oder R cutcnc rab. Ferrari? eialiquando eft monftratum Sceleton Cacri Equitis,quem quidam do&us, qui ipfi oftendebat,Caualliero & Cabailiero (ideft Equitem) nomi- ^abat, fed cOrporeoblongo erat, necfinecauda, vnde cenam mrhi perfuadeo non fuifte huncCancrum Etjuitem noftrum, de'quofermocft,fed Hippocampiun miri n um, cuius niftoriam nuperimein eo quod de Infcčtis mfcripfi,volumiae, fam profeeutus. GEN VS, D f F F E R F N TIA , DESCRlPtiO. Bellonij la- pfus. Hippocam pus man- KllS , Cancer latipes Rondelctij . ^RANDE phalangium non cxcedunt, inquit Rcllonius in Aquatilium libro, alibi tatnen in Obferuationibus fuis Cancros Curfores multo maiores cffe parua Caftanca feribit. Eodem teftcCorpus habentcolo- visTubalbidi , ptonbfis fubrubris confperfum, & vt Pagurus tornatum: crdraanteni vt Maia. Soliobiečii tori pellucidi funt, pra?rcrquam in ea cAr noriš parte qfiat interanea cotincr. Oculosgrario phafcoli non habet biaiores, qui , busacutiffnne cernit. Oblongi quidemfunt, ac vitri modo pellucidi, per ^nediu fului. libiat funtillis leuibus villis obfeffat,vtrinq; quinat: quaruduaeanteriores brachia funtforcipata,quibus cundta(Cacri mo .do)copleduhtur: reliquat graciles, vnguibus fe diis & oblongis vallatx . Gillms a pifcatoribus Maffilienfibus accepit p er r aro ibi pifcari folere D J > \ v Cancroru genus, cjuoruin corpus longe quide maius fit q liani Maiarum, fed multo tamen pe- deshabeatlongiores . catterum Heracleoticine an Equites cficnt,diiudicarc non potuit, cum fo- luin rhdcm quandam auditionem acceperit. Dromonum forte generis, inquir Zoographus, erit Cancer latipes a Rondeletio fiedeferiptus Cancer eft paruus nucis iuglandis magnitudine, aIiquandopaul6 maiore: chelas habet dentibu- latas & amculatas , pedes vtrinque quatuor. Poftremus & minimusa quolaiipedem hunc canerum nuncupauimus, prteter aliorum Can- crorum naturaiii in latitudinem definitofteam,. R 3 fcx MagniiJu- do. Coior. Cauda . Btachia;. Ocuii. Ped es. Cacri lati- pedis dc— fcipti«. ip8 Vlyfsis Aldrouandi Corntia,. Oua. i Lbi. 4. de f ar. eap. 8. Gaz? ver- fio corrc- efca. libri pedes quaies . Gdtta« Amphibi; iunt. Čurin rcr- ram egr^di antur. Hib. 7. de a- nmd. £ 4 , h ht. 1, ?‘f' de c /i. 7. de ant male. 30. fex artioilationibus conftat. E fronte extant cornicula quatuor. Teftaefl lami , par- E te fuperiore albefcenre , anteriore quodammodo nigricante . Oua habet pallida. Gum maris purgamentis in litus eijcitur,& cum piicibusalijs fagenacapitur,negle&ufq> in litorerelinquitur , vndemagnaceleritateregrediturin marebeneficiolatitudinispo- ftremorum pedum. Dehuiufmodi Cancris putat locutum a Ariftotelem his verbis' O; Ji' punpdi zetpnim ot ahtTKOVTctf cv roli /umpoti loi$,i%pucn to ti? Tihtvm/ai TjhetrctS TroJas, 'Iva^Trpos to' v7tv iv voli %pn'i7tptoi codern modo fubtus refleditur. Ha?c Belionius, ? N A T V R A, MORE S. | MPHIBIOS elfe con fiat Cancros Equites: quibus hoc natura pra?tef fui generis alios fingulari quodam munere tribuit,vt in maximis adtatis ardoribus meridiano tempore agminatim e mari egrediantur, diemque fubfolc tranligant,autad refrigerium,aut potius ne a pifcibus,qui inter- diu dilcurrunt, edantur, quos Belionius Memphi Hierofolymasprofi- cifcens, fines Aegypti praetergreflfus, ex Meridiano litore fub .vefpcran* mareiepetere, atq; indecircameridieminfequentisdieigregatim exi!ire obferuauit • Tanta autem velocitatc ferebantur, vt ne vnum quidemcurlu vnquam confequi potue- rit , fed hoc eriam illi magisadmirandum cli vifum.lacertam cx ambrolia (fub qua deli- tefcebat)exiliente Cancrum Equite,quem venareturcurfus vclocitate(illo confpiciente.) . nufquam aflecuta dferadeo volarc potius qua currere videbatur Eques. a AelianusCurlo- ** res(^;« e )quihcdicuntur,quddlongelateqj vagenfur,picrunq ; vbinatifunteirculito- ra errare, modoq; longius proficifci, non aliter quam peregrinationis ftudiofi homines» caufatnq; eius erroris ftatuit cupidiratem,in loca faxofa,veI etenofafaepe perueni^di,dunJ ampliusahquid perquirunt. Idcirco b Oppiani hunc verfum: Evznvi) ymrj ^ nctpnlvot Halv dhinaj Jn eodtm genere Cancri funt Errones . quem fubdit poeta poftquam dixiflet Carabos, & Aftacos degere in petris,acibidem Belionius de Cancris Equitibus interpretatur, quos eofdem cum Aeliani Curforibus cit-Cancri equitesremigiocornuum (^^v^^pinnarum, Aelianus)adiuuantfenatan- do.Dromonem Hefychij quidam in maris adtuarijs capi fcribunt,fagittteque modo pet aqu£fummumdecurrere,indeq; nomen adeptum fui(fe,forteijdem lint cum ijs Cancri® quos c Aelianus alicubi vocat ?mnhUs a volado,fed Gilliusapud hunc legi vultvnt^ eorun* De Cruflatls. Lib. II. ipp cor um moreš ac naturam fagacem & prudentem ex eo adfcribere huic loco conuenirc puto : Cancrorum,inquit,genus Iutarium,colore alijs albius fpe&atur hi in luto nafcun- ” t ur: cum inceilit eis timor,humofeexcitantad volatum, et perparuisalisfubleuantur,qui ” busquidcm gradientes vti minimeneceflfehabent. Cum autem inie&us eis cftmetus, H-on nihil in his fubfidij,non tamen admodum firmi habent, enimuerd comprahendun- £ur,quod furfum fubleuare non queant. E P I T H E T A. C ANCRORVM epitheton vro^dn^ot ex Cratcre Comico refert Athengus: Lati¬ ne aeripedem dixcris,ve!poetica contradlionegripedem,a volucripedum veloci- tate. Equitibusautem vtpote velociffimis Cancrorum, praecceterisconueniet.Nam Can eri proxime commemorati pinnis volare dicunrur,no pedibus,nifi dicam us per antiphra- & finita vocari Cancros,quorum motus,vtdiximus,admodum tarduseft. V S V S IN C I B I S, E T MEDICINA. O N ob corporis exiguitatem Čancri hi Equites efui non funt.fed quia pa- rum obtinent alimenti, vt voluitPhiIofophus,duminquit. lis nil ferein^ tus propter inopiam pabuli. Latipes a Rondeletio nominatus in menfis ' etiam negligitur, & vilis admodum aeftiinatur, fed parui illi Cancri,quos Romani pifcatores cum Tellenis & Conchis vendunt, a nautis alibi crudi _ . comedunrur cum pane: Roma? coquuntur: quamuisgratioresfintcru- «i,nifi cop ! aaluurn plusaequo cieret.nsr^A/«?, fiue vt Gillius legit, 7n*A/a? quidam come ctpt ^unt,tefte * Aelrano, & ex coxarum vertebris laborantibus rem edio efle ferunt. 3 °* * DE CANCRO FLAVO VNDVLATO. R ON DELE TIL Cap. XXI. Cancer flauus vndulatusRondeletij. 200 Nominis ratio. Vt capia— tur; Pcdesi Nominis latio. Color. Ldcus: Vljfsis Aldrouandl A K C E R, quem h (c exhibuimus,intbr an o n y m 0$ & ag rrob ?! e s tri a gtfus E cft, Cancrisftagni veIfluuiarilibusa?quaiis.Flauuma colorcnomina- uimus, vndulatum 'a lincis, quadn pronapartefunt finuofar vndarurn modo non alircr cjuam camcloro vulgo ntincupato. Capi tur circa Anti- polim & Lerinum infulam, nec vfpiam fimiles vidi: caudam rietenratfl depinximuscx tabcllis aliquor eontextan i h Pedes quaternos‘hsbet,lon gos & hirfutos, chelas duas,magnas, ctiam hirtas, cornua duo,fatis longafin fronte acu- icos fiue appendicesduas,inlateribusalias, aculcos. DE CANCRIS CHELA-RVM LONGITVDINE DlFFERENflB. Cap. XXIII. Ca n cer Macrochelos Rondeletij, IFFERVNT & che- larum longitudine qui' H dam Caiicri, quorum id drčo ali j paupo' bit logis chelis, ali j @P a ' , hoc eft breui' bus chelis nunvuparrlunt. Macrochelo' 1 rum duas noui ipecics,funt enim alij te' huibus chelis, alij craffis. Leptochelofl dcpidum hunc oftendit, Zoographus a lohanneKcntmanno acDe mifium, i e< ■* fine vila defcriptionc . Nos tria aha hu- iufmodi generadelineata damus a p^ 1 dodiutrla, atq; omniarotundioric° r * poro DE CANCRO VARIO. SIVE MARMOR A TO. IDE M. Cap. XXII. g N faxis Agathenfis litoris degit hic Cancer, qui ideo a nobis varius, fiue ’ Marmpratus dicitur, quod teftaeflJccuiac perpolita coloribus varijs confperfa: marmor varium fiue lafpidem puLhrc referente, fiue fplen- doretn tcfiar, liue lamitatem, fiue coloVum varietatem fpečtes: cernuntur ^ enim in ca maculc virides, caerulca?, alba?, nigrar, cinerca?, qua: mortuo Cancro maioreexparteeuaneleunr. Si mortuus in loleexficcetur, totus fu flauus. Bra- chijs nonnihil ab alijs difiernlurficcsenini Cancer varius fiue rr.armoreus Rondelctij. brcuiores habet, & crafiiores, tubercula ve luti gemmce incis emincnt, vtin Aftaco. Cornicula duo e fronte cxtan t, oculi fatis a fediftant, poft oculos hinc& inde ferrata eft teila. In faxorum cauerirulisek’gtint,& fi qucm confjK’xerint, intro fubeunt, itaq» pedibusn.au ent, vt vixauclli poifint. Me¬ tu vacui hipci; faxa in i ©le a pr i ca ii t utv Cni' fta funt ‘catteiis duriore. Id Cancri geflUS Agaihenl|s fcopulis rantum viui. Dc Cruftatis. Lib. II. 201 . A pare, &pedibus tenuibus,vnde Araneas marinas nuncupauimus, fcuPhalangia marina *n* ne? a fimilitudine terreftrium ♦ Primo igitur loco depi&us pronč & fupine fufco eft,.& cine. Aranei marini, fpecies, prone, &fupinč. h reo colore, parte priore acutus qua caput eft, oculis parum a fe inuicem diftantibus, cor nibuftjueduobus acutis, quibusdiffcrtab eo,quifccundoponiturloco:iscnimcorpo- re rotundiori cft,& ho c rotundior tertius colorco cinere & fufco,pcdibus,& chelis cralfto ribusa Io. Francifco Crefenato dono mihi minus. Differr ab hisAranea marina , cu- iušmeminit Arift.inCanctllidefcriptionehis verbis.T&tf JV /uop$!u}ai<; cc7&.ci$ ti /m toot t>s >&j rov Bdaauos /u"<£ov forma vt breuiter dicam , fimilis Arancis eft, nifiqu6dpartem capiti & pcčtori fubic ftam araneo maiorem hab a .quae Aranei noftraropcime quadrant,inquit Rondeletius : parte enim priore Cancellis fimilis eft, capite magis exerto quam rcliqui Cancn, in acu- crachia, tum definenre : oculis prominentibus, interquos conicula duo protendunt. Brachia forcipata habet IongiiSma, pedes o&o longiftimo$ pro corporis exigua magnitudine, a Nominis qujbus aranea* nomen datum putat. Corporeeft tcnuipellucido&obparuiratcm reij- citur. Quos fubinde a proximis duabus tabul« prone,& fupine tnonftramus, Macrocheli funt 201 Čapu;. Vljfsis Aldrouandi j \ Araneus marinus cruftaceus alius. funt eralfisbrachijs »hirfutis.afperis* vt aculcata videantur, lupina vndiq» partc, Prior ca eft magnitudinc, qua depingitur: prona partc albus eft cor- porc & pcdibus, chelis vero aiiquat£> cceruleisifupina veroruber. Alterfu' periori minor colore nigricate.pr^fer' tim pcdibus ,qui ctiam proportioneG corporis brcuiores quam in priori ap - parent.Brachychelorum tres dcpinxi- mus fpecies, omncs parte poftcriore latiores:duas, quarum pedes chelis proximi craffiores exiftunt. Prior eft Kondclctij, frcquens in Lerino infu' la, nec fere vfquam alibi ex rubro ni' gricans, Chelis valde breuibus’ae tenuihus.Tliš pedes duoproximilongillimi procor¬ poris ratione, craffi, acutiffimi.vt vidcatur natura voluifte,quod chelis detraxerat,pedum horum longitudinc penfare: Iidcm lanugine quadam obdudti funt. Terni qui fcquuntur ctiamilongifunr, fedtenues &laeues, fupinapursaculeos habet. Ahhoc corporis figura nofter diferepat Cancer quifequitur, pr$terquam quod etiam fit grandior.Corpus eniu 1 lagenam cralfo venrre refert, fi deinas caudam , Caput valde eft acuttlm • cui infunt duo oculi prominentesab vtroq;latere, &cornuaparuo diftantiaintcrft-itio. pedes priori ^ duonon tam longiproportione corporis quam in prcedičto, nec vndiq; itacrafti,fed tan- tum primointcrnodio, quia natura chelas maiores & craifiores huicdederat,ca:reri pedes longi funt & tenucs, corpus lupina parte aculeis horret,coloreq; ca?ru!eoeft, prone alb*' cat. priora ped um craflorum & chelarum tuternodia, coeruleo funt colore, cui non m- hil viridis admifcctur non line maculis, feu pundtulis exiguis ..forcipes chelarum rubenr* Vltimus dimidio minor eft quam depingitur, vix enim Arancam grandiorem magni;udi' ne excedit,chelis craftis & longioribus quam in prtedi&o pro portione corporis, reliq ulS pedibus tenuibusIongiffimis, qualcsfunt Aranea:lapientis dičla?.Oreadmodumacuto» &oculisalatere vtrinq; prominendbus, Corpus vpdkp afperum, prsefertim chel# > ^ parte prona non line tubcrculis... Can5' m De Gruftatls. Lib. 11. Gancer macrochelos aibicans, prone, & fupine. -J Carn 204 VfyfsisAldrouandl Cancrobrachichelo congener. t H Ctcct A / C DeCruftatis. Lib. II. 20$ Canccr macrochelos alius pronp. ' i Canccr brachyocheIos llondeletij. S Dl* 20-5 Vljfsis Aldrouandl ...i DE CANCRO C O R D I S FIGVRA, RONDELETIVS. •v. A 'JČi' A N C E K hic corporis trunco cor dis figuram om n ino, refert.Cornua duo liabet e fronte prominetia, bra chia^duo brcui forfice , quaternos pedes . Pelagius cft,& paruus, vix vnqua interlitotales inuentus, fed panagro cxaltomari cum peLg cis pifeibusin li- tus pertrahitur, ncquc admodum frcquenrcr, quia p ob exiguitatem facile e reti um maculis elabitur. In maiorum Afellarum vemtriculis eiufmodi Cancros fepeinuenimus. ,-A. DE CANCRO FLVVIATILI. Cap. XXIV. S Y N ..O N Y.,*VLA. ' ’ D E Cancrisfalfarumaquarum , fuperioribus capitibus di&iKn eft,nuncdeijs,quiin aqtiis dulcibus naicunttir,agatnus.Cancrmn fluui^tilem &#tvuialem Larini,quem C raci napuvov tfbia’/uii* votamiSimeon Sethus,$^alcnusin Euporifticis,Pagurum flu- (J uiatilem. Itali Granchio &,CrKU5Z0 communi domine tam marino. Sarthan, vel Sara- than nheri,Arabiceab Auiccnriajab Elluchafeia' VrbiemGenrianice dici poteft ein Krab. ein SeufliuiaflcrKrab.ad, di$?rentiam Cancriinarmi, quem Aggli, & BeJga fimpliciter vocantCrabbe. " Sa '/S., ' --c- D E S C R I P T I O .^5..-‘.ji-;3r;: • •...v j* e... J- DEO interfefimiles funt Cancri marini & fluuiatilcs, vtvix aperitiifi- mo pifcatore , cum inuicerrr mTfcentur,diicerni poflint, multiq; ftatuant locis ran tlim differrr. a Catfaf Scatiger rottladiore c de fluuiatile crcdidit. Vterq;, inqim'lkHonius,craditiKlmem outgSllinacei raro excedit: Flu« uiarilcs duriore rotuQdi<^r^u.c,& crafirn^ Li>nteguntur,viuiorefq; ac delicariorcs funt quaui ia&J&u Pi a terca tab; js ■ afpcrioribus, & bra- chijs fortioribus acrugofioribus praditi mntTVtriq; forcipc* funtfmultum crenati: fed jj marino fronsnon vfquequaq; rotundatur. Marinus praterea fiulduni loti corticis colo- remrefert, fluuiatilis ex ruffo nigricat. Marino vngucsextreffidm tibiarum articulatio nem faciunt. Fiuuiatilcsmultas crenas ingyrnm circa vngues habent. Proindeetiam ma rinilcucs funt, &longiores tibias habent.jSčd Rondeletius , quadam quade corporis figura fluuiatili Cancro adfcripfitBelloniSs, attribuit marino, autcalamiaut memoria lapfu.Cutn enim SynonymaCancri fl uuiatilis recitaflet, hatcfubdit:Eft corporis q uidem fpecie marinis fimilis, verum teftatenuioreleuioreq;, corpore.minus rotundo brachijs primis crafšioribus & longioribus,pro corporis magnitudine, fimiliter & pedes habet. s CAN- De Cruflatis. Lib. 11 . 2 O7 Cancer fimiiafili« Maffhioli L O C V S. N Galiia vtaiunt nulli confpiciuntur,necin Germania, &quomagisad feprenrrioncm vergas,vnde Aftacos fluuiatilespro Cancris vfurpant. Mihi.tamcnin frigidis locis degereddeoperfuadeo,quod Caftorčfe Can criscxplerc tradat Diofcorides, quod faneanitnai & fluiiiatile & terre- ftre eft,nec non frigidorum tantummodo Iocorum incola. Reperiuntur frequenterin Graecia, Creta , Sicilia, & Etruria,alijfq; 1 talke partibus, nec non & Nilo, vt ex plurium recentiorum & veterum teftimonijs comprobabo. Can- cros fluuiatiles,inquit Bellonius,in Greta plurimos vidimus,circa Colocafias & in Atho Macedonias monte: atq; adeo in Cilitite riuulis, qui non Jonge ab Iflo defluunt: & a ali- 'Obfcr. i .c. bifubnočtis crepufculumadquendamriuum( montis Atho) peruenimus Cancris no- 4l, ‘ ftris Gammaris diffimilibusadcoabundantem , vt milletemporis rtaomento capi potuif- fcnt: & pauld poft: Gum autem eos Cancros anoftris Cammaris diuerfos efleobfcrua- remus, eos e mari perrcptalfe arbitrabamur: at obuertentes nos & regionem ad tnare de- fcendentemcontemplantes, locum adeofublimen&aditu difficilem animaduertimus: vtnullomodo perreptareed potuiiTe iudicaremus; deindeeum exačlius illos obferuaf- femus, intereos & marinos magnam dilfimilitudinemdeprehendimns , & ittic c^prcfse J) annorauimus Cancros efle fluuiatiles a Gammaris diuerfos. Habitant etiam in Nilo, vr hisverbis teftatur b Aelianus: Cimi autem Nilusinagrosredundat, tlimquidern circiter u Dc amm - trigintaantediebuslongiusabeo inlocaeminentioraAfpides vnacum roecibus demi- La ' ) ’>'- grant: quod munus a natura acceperunt tanti vtfluminis,tamq; operofi quotannis acccf- fum ac receffutn non modo non ignorent, fed ab eis etiam damno cauere fciant. Hoc ide facere norunt Teftudines, Cancri & Grocodili: Ha&enus Aclianu s. Latent praeferdm , in iutoriuulorum. S VICTVS, *li-i 6-C'i 8 . de anintaU. Para/iti Ca. eri s corre- ftudio & petitis vndiq; a parafitis muha fcurrihtate lautioribus epulis. Numerofa aurem illarum pro pedibus feries celeritati totaq; vrbe vagiseorum difeurfibus, quibus adhi- lariorem fieubieailluxifte videatur, Fortunam. quotidie properant. Denticulati itidena forfices, quibus in afcenfu & perieulo vtttur & ha?ret id animal morfibus, maledičbs > clandeftinifq; fuiurris & delationibus,quibusapud principes ahos exagirantes,pro refa Iuteq; eius curam laboremque finim probare& gratiaminire nituntur Poftremoq; i n fummo dorfo, veluti inaltiffima fpeculapofiti, e£crti nunquam fomno conniuentes ,'•& ad omnia vigiles. oculi, ingenio fagaciq; coiečlurse,qua confilia,vota,amores,iras,odiaqi eorum quibus blandiuntur , intellexifTe volunt rvtinguinum modo corruptis, & in p uS iam tumentibu-s affečbbus iliis adfint, Quatn ini ufte a uternimpr udenterq; & contume- Jiofe id egerint, naturam intelligentibuscognouifle facilc eft: qute atnbiguo & in hutnf* doficcoq$ elemento pariter agenti animali,vcntris inanem pUrumq; globumillum ideb dediti vtquemadmodumfolent pueri ailigatoe^humcrisfubere, rotundiore&h°' re cucurbita, fecuram in pifcfifis primam aufpicati natationem: fic poffet & Cancer glo - meriš illius ope in fumma aqua fine perieulo fluirare. Multas vero illas & longiores che- las,vt per terram ingredienti alioru animalium modo in maiore profluentis aqute vrgen- te impetu, qualis per autumnum & ve r largior & inexpedtata fiepe defcendi t,apprtch^fis ftirpibus DeCruffcatls. Lib. II. 209 ftirpibus fupraaqu.im, vfquedumea deflitar.incolumispcnderet. Mobilcs poftrcmo in n omnespaftcs&in exccJfo conftitutos oculos, nec minus a tcrgo quam a bonte omnia videnresjVt infirmum tardumq; atiimal ,occurfantes vndiq; nokas cx longinquo pra> cognofcere, &caucrc:oftcrentiaq; fe vit? & falutis fuce commodacertiiis alfequi valcrcr. Quam oculorum fortein in homine deliderances antiqmores aliqui» nega ta m nobts tam felicem naturam , & videndi poteftatem, figmentis faltcm oftendere con a ti iunr,f>icipi- tcm lan um,& toto corporc ocuJatum Inachia? bouis cuftodtm fingcntcs, vr qua!es a na¬ tura fados effe nos oporteret,imaginibus illis falte inreUigeremus: nulla earmn neče /Tira¬ te , ii qutein Cancro funt, fagacis natura?,non adulatioms & parali tiča?nocas dtligcntius contemplemur: Haec omnia Marcellus Virgilius ♦ EMBLEMATA. » X fuperiori itaquc fenfu tradum eft illud emblema Alciati in Para¬ li tos: JVttos t:b: denamusJiuutales accrpc Catuvos . Maneta conutmunt monbus id a tu/s. His eculi vigiles, dr fbrfice plunmus ord-j CheUrum armatus, nuxtm«q ; aluits a de H. Sic ttbt propenfus fiat ptnguiabdom/ne vevtef , PtrniCtfq-, pides,:Jplculaq ; aptapfdi, Cum vagus tntnu/fs , dr menjat fedtbus errds, lnq- ] ali o s mordax , jiommat* (kija taci s. V S V S IN C I B O. c •» »» 3 > J> » D )M AE in foro pifcario,cutn čarni interdicitnr, filo appenfiac traiedi, ne forcipibus alter alterius brachia,aut cbelas iaeda-t,profhmr.Edules an¬ teni funt omni quidem tempore, fed at fiate mclioreš, & peftčaq'uam durum corticem exuerint,tunc magnatu m mcnfts-apporii fbknt. A qui- bufdam ladefufFocantur,quo dulaores& meiioTt^fianbcum frigunrur. Grudi etiam edini Graeciafolent: Cum tra'nftFemifs, inquif 1’clfonius , permontem Ath’on,iunenimusriuum qucndam Cančris adeo abundantem, vr vel mil- leftatim ca^i potuiffent. Erant autem Aftacis fluuiatilibus drflmviles. eos ab itinc-ris duce pcrfuafksjCtim crudos ederemmihil vnquam fuauius aut deiicatius guftafie mihi vi- fus fum,fiiieiIE vereeiufinodi fint,fiue efuries aut nouitas cibi rn-eaufa fuerint, ha?c ille.Sa tis nutriunt, & corporahumedant. Quare marini« cfficaciusferuidos , aduftofquc hu moreš prcfrigerare,acdiluerequeunt. Vndequidam fie iudicarunt valetudine aliqua affedis falubriores effe fluuiatiles, m ari tim os vero lan is magis couenire,proptcrea quod falfedinis alicpiid jpiis infir,qua palato gratificantur & appetentiam excitant. Et Auiccn na in febribus hcdicis,cum aquanordei valde probat fluuiatiles,quod nihil falfi habeant humidiorefq; fiat- marinis.IdemalibfiCancer fluuiatilis,iiiquir, diihcilisconcodu,plu- rimum alk. Emendat ipfum decodio, cum mes ('genus eft quoddam leguminis, fabis, velpifis natura cognatum) marinus quidem fubtilior eft. Qnileporem marinum hau- ferunt, eiim pdces alios omnes auerfentur, folosfluuiatiles Cancros libenter eduntj Diolcorides-. Vt coqtnn tur. v s v s s 5 *lih. Contr* se nena. fiib.i-f.iB' v' <* 2.c. 5 Modus U-r rcndi: * Tra£t, 3. Ad morsu arancarum fitrinaru . *lib'i'tračt. 2 .cap. 15 o. *lib. i.c. 5. Ad Canis iabidi mor fus. Cinetis ea- eroru uius Sc uis. 210 Vlyfsis Aldrouan dl 1 V S V S IN MEDICINA. A N C R I marini omnia poffunt, quse fluuiatiles tefte a Diofcoride . A [ Plinius,cum remedia qu«edam ex fiuuiatilibus defcripfiGTct:Minus,inquit» in omnibus his marini profunt, vt Trafyllus authoreH, Cočlos aut alfa- toscomedi contra venčna qua:libet A.etius iubet. Cancrum ftuuiatilem admifcet Nicanderantidoto aduerfus omnia mala remedia, Ht b Plinius: Cancri, inquit, fiuuiatiles tri ti potiq; exaquarecent, vna:Datur inde cochleariu vnum. Ad Cancroru vero exuftionem ligna vitisexiguntur. » Et ftatim defcribam porro &aliud pharmacum,corporibus recrcmentis abundantibus Sc j, jpollibus conducens. Eft autem id quod a rabido cane morfis datur cuiuis, cuius compa- s> idonem in fermone de canis rabidi morfu tradidimus. Adieci autem ego, inquit Phila- § n us,adhuiuspharmaciapparatum etiam petrofelini drachmasočto, vtplurimum vero » decem,quod vrinas ciendč vina acquirat,& multosfanearthriticosiuuit, praffertim qui- »» ous tenerum & aibu corpus fuit,mediocris myftri menfura ex eo dara, a!iquando ex aqua „ ola,aliquadoex aqua inulfa. Quin&melle defpumatoftepe ipfum exccpi,quo validum » &citra tranfparkionem adforuarem,deindevero veiuti prgdičtum eft, b ibčdurn exhibui; **ucvfque Aetius, Cseterum Pelops Galeni prasceptor (quod non ofcitanter practcrcun- dum eft)cauflana tradens,cur Cancri fluuiatiles canis radibimorfibus auxdium adferant: « ^ 0n a ^ s r e,inquit,Cancer, cum animal fic aquaticum, prodeft a cane rabido morfis, qui- » busvidelicetmetuscftne corripianturaffečhificciflimo.nempe rabie; quamobrem fane ?> etianj aquam metuunt. Ac fluuiatiles, non marinos Cancros conueniredičtitabat, feb B bcet ,quodanimalia marina ob admiftianem falis natura ficcifllmi haudasooe cxa&am j> tuerentur eam, quapeftaducrfusrabiem, contrarictatem. At cum quidamfubiecitret, cur j, non omnia,qu£ in porabili aqua degunt animalia,perinde vt Cancri iuuare affolent?quia, » tiKjuit, fimiletn Cancrispneparationem non admittunt. Nam horum vftorum cinerem » c xficcatoriuscum fit,canum mordentium venenum abfumere, fimulqj digerereprofeffus s> e ft. Hajc igitur Polops dicebat ambitione magna iačEms.omnium fe taliu nouiffe cauffas. »> At ego,inquit Galenus, nifi plane me fcire quippiam prius perfuafum habeam, alijs per¬ ji madere non tepto, Itaque nec Pelopis rationem, vt veram accepi, vt qui crebras habeat c °ntradi Ve rbum cient repetit: tanquatn in vino aluum cieant, ex aqua fiftant) Ademptis brachijs Ca iculospe!lunt tribusobolis cum myrrha triti,ffngulis eorum drachmis, dccočtio ramen e orum ventremffoluit fecundum Rafem,quod Brafauolus repetit his verbis.*Si Cancri co- ^Pxficce-tur,&in puluerem redigantur,fumanturq; ex vino,vel aquaad duas dpaehinas: lt nbfiq U iscopiose Cancros edat,ventrem fubducunt, Succum eorum cum melle hydro- Picis mederi Plinius author eft, Et ex Archigine apud Galenum ad hydropicos optime » racit&hoc: Cancri fluuiatilisficci tritipedibusaceminentijsomnibusamputatisdrach- 5 » diarn vnam,afari drachma vnam. Mifceto,aqua ex ipfo flumine, vndc Cancri extračfifunt ** acc epta&propinato,aliquandoverb proafaroopobalfamiparpondusadditur. Aquam Cc ^Ucenshydropicorum per vniuerfum curationis tempus pota aqua, ex NicolaoMyre- P^°> Cancrorum fluuiatilium aridorum linemanibus&pcdibus ademptis teftis libram ^namjafari libram vnam, Trka & cbmifta ex aqua. pluuiali ffiuuiali) vnele defumpti funt ^ a nai 3 dato bibenda. fnterdum pro afaro feruatur. Videtur hicaliquid mutilum, &ex- P r ®cedentibus. Archiginis verbis reftituipoffe. Galenus ineuporiflicis ad vrinse diJfficuI- ra tem Pagurum fluuiatilem conterit,& paniculo expreffum exhibet. Triti & in vino po- , ^teftate h Plinio prolluuia(iftunt,vbi Braffauolus male id dcalui profluuioaccepit&non >s & vteri fluxu,cui tamen 1 Hippocrates prgfcripfitinhis verbis: Sifluxusvteri ** ^boriatur,Cancros fluuiatiles in vinofuffocatcx& qua?ficcantfuffito Sc apponito.Et k rur~ Us: Si fluxus vteri fiat,Cancros fluuiatiles in vino fuffocato, Sc de tali vino cum aqua bi- be ndum dato. Item rurfuc,fi mortuus inquit, foetus in vtero fit,Cancros fluuiatiles quin- Sue,& rumicisacrutg radicem,& fuliginemdefurno orania fimul trita,& cum aqua mul- a v nita,fub dio per nočtem exponat, & ieiuna ter bibat. Salutare etiam remedium mor- ls extrinfecis, Triti & cataplafmatis moreimpofiti extrahunttela.ideftpalos &a’x;cfa5 c ° r poriinhaerentia teftibus Plinio & Galenoad Pifonem. Viuustritus &impofitusex- traljit Cur canis rabidi m9r fus cursu 8 Lih. 3i.f. 1 e. Adfcbres, xd angina. a d H vffr« pem. Ad 'arina: diificuha- tem. h Lib-i t.c, 10. * Lih. nat.mul. k Uh. 2 . de mor.muL 1 De mor. muL.iJik Ad fagitt** extrahen«. das, * 21 j Vlyfsis Aldrouandi w Tuft. ’ trahit cufpide$l%tttarum(res aciitas'& fpinas m Aoiccnna) infttas carni>'Ra(iš:q?ri dvini H hb z.c.ifo fimilitcrapplicat vrapoftematadura diflipet. Contritus velcombuftus (vt cum Pi uik> Ad ftrumas, ciicam) cum m el leftrumis medetur. Ralisid dcpcde tantum habct: Pes (inquit) Cancri in carta conueriationis a collo eius qui hahet.fcrophulascurat quadiu durat iuperijdarti* a Lib.i. 4e Proepithemare lumunturad Sčorpionum ičtus cum cachry,pedicularia,&tura pari r»0' tntidst. t -j 0 a pud u Gaienum, Triti in oleo & aqua perudis anteacceffiones in febribus profani ai;qui & piper addunt. Magi oculis coru antefoiis orturn adalligatisargro, ica vf cačos dimittanc iu aquam, tertianas abigi prom if tun t, eofdemcj; oculoscum carnibus lukam? Oculorum * n P e ^ c ccrl ri n aalh'gatas> prasftate vigiliam fotnno fugiro tradut, apud Plini um. Ocuius vis Cancri,inquit Rafis, appenfus oculorum dolorem mirigar: in pueris dentium esituni ac* celerat, & prchihet tertianam, Vlcera inauribusaut vlia corporis parre Cancrorum flu* Ad aurium uiarilium fuccus cum farina hordeacca ianat. Ad reliquos morbos triti & oko perunCks ulceca . profuntjVt Plini us ait. Et rurfus: Succus eorum cum farina hordcacea aurium vulncri* Ad angina, g lls etftcaciifime prodeft. IIlirio(ftomarica ad angina, vel aiia oris vitia ) feu gargarifmus ex Cancris fluuiatiiibus: Cancros fluuiariles contritos in aqua? coty la vrni codof & per* p colatos prsebegargarizandos. Siquidemcraffamukadudt& lamat ftatim hocmedica* mcntumiNicolaus My repfus ex Galcno > fed apud quem id hodie non legitur. Cancros fluuiatilesviuoscGntufosin modum emplaftri infiatis mulicrum mamimsimponitidein Myrepfus;iarte nifiainmatis legendum,nam & eoidem ad profundas mam m ar um duri* ties cum ouoapplicat Aerius»ficque etiam lac reftinguir. bft morbus in mannais m ulic- Tridva... rum, qui rpr/m abAriftoteledicitur, fit pilo cafu haufto in poculo ; hunc e mama extra* qai moib”. hunt Cancri fluuiariles iiliti reke a Plimo. Ex quadru peci urn genere quedam eriam ad ° Llj.c. ir. fuos morbos hinc perut auxilia. Scribit ? Plutarchus porcoscum capicis dolore laborat p in <{".&{■ ad fluuium defcendcre Cancrorum capiendorum gratia:horumq; du capitis dolofi tnc* juz.etgrylio j crK Sues,'inquit Didymus,non egrotabunt,fi nouem Cancrosfluuiariles eis conieden* pord ut do p Q1Texcr is. De ijidem h*c S Aelianus: Sues agreftes non omnino funt medicin* & iotem ca- curari0IUi j m periri ,.Itaquecum per imprudentiam hyofcyamum comederunt,ftatim at' ^/ic C -varl' tra hunt pofteriora.refolutionc & paralyii affečta. Dcindelicetcontračlhtamen ad aqua* cap.c,. ’ ' pcrueniunt,&ibi colledtos Cancros epulantur promptiirtme. qui mor bi renrediu ijs pr*' ^ Ad capitis ftant, & priftinam valetudinem reftituuntj Htec ille. Pelagonins Hippiatrus ad capitis iri 'q dolorem in equo dolorem hac potione vtitur: Cancros fluuiariles feptem tritos cu ladis caprini c.qup * rario & olei cyatho permifcet,tum pure colatam potiončm per os infundit. Ceruusquoqi a ferpen tibus morfus Cancros fluuiariles qu*rir,vt canif Oppianus. V S V S IN V A R I I S. ANCROS fluuiarilesialtem duodecimfdilinouocumaquaingefS^ & additooperculo fub diocollocanr, vtaddiesodo vel decem infolen- tur, hac aquafegeribus aut arboribusinfperfa dicebat Dcmocritusneq; arbores nequefegetes, nequequidquamaliudaquopiaml*di ) minim^ vero a beftijs maioribus. Ficusggra ne ffubtum proijciat,a Palladio cU' ratur Cancro fluuiarili cum rut* ramo iufpenfo. lifdem quoq; Scorpi°' um. nes omnes e domo expugnahis. Nam tradunt aliqui apud Plinium tnanipulo očimi cul** vi Scorpto Cancris dece marini« aut fluuiatiiibus trfto, cbueuire ad M Scorpiones a proximo oififl es * nes, fugen- 1 r ^ DE CRVSTACEIS IN CONCHIS D £ G E N T 1 B V S, E t Prim um DE CANCR IS PAR VIS. Cap. XXV- ! inis ra _- C VNT &aliaCruftara,vtCanLclli ) (:'ancri.parui}&SquilIuJe»iteScylIan';nonqui^ eli:l mis ra. ^ fio U ra corporis vfq; adeo a pr*dičtisftiucrfa:cum lingulafub-quatuor generibus.p I1 ? ? didis conftitui poffint»iedioco,in quo degunr»modoqvviuendi: deguteniinačrveluri'^ fpitantur iu alienisConchis,vt Mitulis,Pmnis, Pedinibus, Oftreisac varij generisturi« natis. Ouamobrem fe p ar ari m hic de ijs agere placuit> a Cancro paruo cxordioiumpt°* S Y N O- DcCruftaris. Lib. 11 . 213 SYNONYMA. | Apx/fos jm/x/5oV Gra»ce,Larine Cancer paruusdicitur, & priuatim qui Pin- nis innafcitur, (gwvo$v?&% dicitur, quali 6 r»t , vt tradunt Suidas, Hefychius & Varinus. Umortipm Chryfippo, vt Atheneus citat, eero'rou mpeir i! $vhctT 7 i&ctf rlu? 7 r/!>plw. Maffarius & Rondeletius pinno- ther fcribunt in tertia declinatione r afpirato.ndcio qua ob cauflfam, ex Pii- n io, vtapparet, qui itahabet, Nunquam nafcitur Pinnafinecomitequem Pinnoterern vocanr,alij Pinnophylacem,iseft: Squillaparua,alibi Cancer dapisafle&ator, Apud Ari- ftotelem legimus o/ »stAov t^poi 7 nmSt/pctf , quod fi mendofum noneti, rečni s fingularis o 7 nmS»’pa$ , H^pvuu napihaj 6 c* t« vrinit Snpav , hoc eft in Pinna venari folitus Cancer. Pinnophylacem Ariftoteles, vt putat Vuottonus, ScyIlaron & Scillarion vocauit, & **«. p’i£‘iov t & Iheodoruspro vtroq, Squillam paruam reddidit,Plinium fecutus.Sed Ronde- jj letiushaec nominediligentius diftinxit, vti moxreferemus. Gcrmanice Cancer paruus vocari paterit, tefte Zoographo, ein Kleiner Meerttrab: Cancellus vero,de quo mox di- cetur^voce diminutiua ein Mecrmbie: vteadem firhorum nominumratiaac differen- inifrmone Gennanico, qua:Grjecisintcr mprthov ^»pVv &interxa/>x/t>/Qp. D E S C R I P T 1 O. Cancer par uus in pinnis viuens Rondelcti j, A N C RI parui, inquit Rondeletius, qui ino- ftreis reperiuntur mi- nores funt^parute icili- licet fabte magnitudi- ne, toro corpore candi- di pr$terquam inpronaecrufta? medio, quod rubefdt. Qui in Pinnis reperiun tur maiores funt, & rnagis rubri, qu;im albi funt, alioqui chelis, pedibus , toto deniq; corpore, tum inter le, tum ah js Cancris fimiles funt: a Canccliis autem differunt, quod parui Cancri viuetium 51 P^narum&Oftreorumhofpitesfunt: Cancelliinanes duntaxat teftas,& turbinatas ” J u beunt, funtq; longo corpore Locuft is non Cancris finiili. Cancri, inq.uit 3 Ariftote- ” * es > colorealbidocorporeadmoduin parui, innonnullis teftaoperti generis nafeuntur, ,l & plurimi quidemin Mitulis foliatis (tv role, pivu) ro7$ 7rotAa>je7t) mox in pinnis quas ihnnotheras vocant. Quinetiam in Pečtunculis atq; Oftreis, verum illi nullura confpicu- Urn capiusst inerementum. G E N E R A T I O. VOMODO autem generenturplane controucrfuna eft interautho- res . Pifcarores tefte Philofopholoco citato , Cancros eiufmodi nafci confirmant, vna curn illis quorum tefta: inhabitarit. Et a Athenaeus etiamde Cancris & Pinnis loquens: -Tt* ymZia/, foiiu/ JV nsfj rpitpovruj SicV rov 7 rpor 7 H$v)tdTO(; rij' trapn) juVpovs, rovrou r«« 70 ' rov m'yyou KittečfJtjjov 7rtm in omnibus phyficis & ethicis eiuslibris primoloco politus.Pin-»» notheras, inquir, cui abobferuanda Pinna nomenfadtum, animal eft Cancri ad formam » accedens (fic enim tradirur)&cum Pinna degit, eiusq; Conchce apertionem obferuat, »* fc: is adfidensapert?& hianti, doneč aliquis pifciculus accedar, qui ab ipfis capi poftir« ’* ture čarnem Pinna; mordens cam de caprura monet, vnaq; in teftudinem intrat, ca con-»» clvcarn claudit: fic prasdaintra fuam munitionem recepta fimul vefeuntur, Hasc •*" Oppfa* >* nus ficcecinit. Mufcofios inter fopulos cauufij, profiundas Pinna čoln, duro (egitur jub tegmtne telia, Nil men tis, nil laudts habet , fine rebore vinil ,, Expers confihj testa languefiat m antro, Etfiocium vita Cancrum fiub Urice recurua vfiAccipit, dr prada fianper paficuntur eadem , Cornmunemtp\ domum fimul dr communia tefla Cancer habet , Pinnam pafiett, Pinnarnq ; tuetur. Hinc Pinnafiertur cujlos cognomine Graia . > Cum tegttemfiubcunt pifies tune P trtna dolofo Pungttur a morfin Cancri, contacla dolore Cornpnmit hac poTtcs , dr prodam comperit intus, Cum tali celebratfibcio conuiuia Pinna . Padem ex hoc poeta Aelianus. Sed qu£ ab hisauthoribus Cancro paruc)attributa funt, ca a Cicerone Squillte parute:cuiusverbahxc funt: Pinna ver6(ftc enim Gra?cedicitur) . duabusgrandibus patula Conchis cum paruaSquilla focietatem init comparandi cibi * > f ltaq; cum pifciculi parni in Conchahiantem innatauerint, tum admonitaa SquilldPin' *' na morfucumprimitConchaSjfed diifimillimis beftioliscommunitercibusquaeritur,m ,f quod admirandum eft congrelsune aliquo, an ab ortu natura ipfa congregatafinnHa^' ’’ nus ille, qui fane ab Ariftotcle non diicrepat . Ait enim hic Pinnas cuftodem intra jj continerc,autSquillam paruam,ftc »aplStov interpretatuseftMarcus Tullius, autCafl' crurn paruum : quo quidem cuftode priuatas , perire breui tempore . Theopbraftn? quoq i poft ca verbaqu* proxime cirauimus.Nequeenim,inquit, vita fortafse Concbfi poftit leruat i, niTj opera Cancri. Igitur dubitauit Theophraftus an fine Cancro paruo nadegere valeret, quod prorfus negauit Ariftoteles, fed falfo. Quia in Pinna; capacio^ ac latiore parteinterdum duos.aut tres Pinnophylaces videas,vt plurimum vnum,l?p* uS nuli um. Dccem aperies (vt feribir Bellonius) Pinnas, antequam vnum Pinnophylacet 11 comitem reperias. Pabulofum etiatn eft qu« fupra ex Plutarcho & Oppiano retulitnU 5 a Pinnothcre Pinnam regi, admoneri pifciculis appropinquantibus.., vt Concham aperiat, & intrante in eam pifeiculo claudat,quia ncq; Pinna; qucmadmodum ncc tuli, aut Ofttca pifcium čarne pafeuntur, fedacjua tantiim & luto. Cur igitur in Pinnb ^ Oftreis Cancri parui reperiuntur ? Quia, vt ait Kondcletius, cum omni generi arii ;! ‘ ial1 - tium a natura tribu tu lit, vt fc vitamq; tueantur, vt paftu & lati bula quxrant, Cancri p arU De Cruftatis. Lib.II. 215 A molliorc tefta te< 5 fci: & ideo iniurijs magis oportuni Concharum caua fubeunt,vt iliic tan quatn in fpecubus & antris tutius degant. Quare non folum in teftis, fed etiam fpongia- tumcauernulis,faxofum rimis, in externis teftarum, quibus Oftrea te&a funt,cauis lepii- fiaie Cancros paruos repcrifse fefe idem Rondeletius aftirmat . H I E R O G L T P H I C A. o ■n: B O MIK E M qui feipfum non curet: ver um a propiff^uis curetur, fignifi- Hotno feip ^ čare volentes , Concham &Cancrum pingunt. Adfea^effenim Caneer iumn6cu- $ Conch^ , & vocarur PinnophyIax ideft Conchatcuftos, hiat autem Con- rans * & chacum efuritlinčam igitur friantemcumpifcicukis intrauerit,pungit ,-— ; Caneer vngula Concham,Im: vero admonita Concham claudit&hoc mo do venatur pifciculos ex 3 HoroApoiline, quod tamen, vt iamoftendimus, folfuni eft. DE GANCE LEO Cap. XXVI. M Q. V I V O C A. AN C E L LI erantf eluti/epuquardam cx lignistrafuerfim iun&is obli Cacelliqua quatifq; ad defcndendam,hoc eft repellcndam turbani. Cicero de O ra- liafepta. tore libro primo. Natn fi quis erit qui hoc dicat,else quafdam oratorum proprias fentemias iitq; cau fas, & q u a ft cer ta r u m artium, forenfibus Ca- 'cellis circumfcriptam fcientiam, fatebor equidem'in his rrtagis verfari * hancnoftram ditftionem. Et pro P. Quintio: Et me facile veftra exiftima » donereuocabitis, fi extra ho$ Cancellos egredi conabor,quos mihi ipfe circundedi. Qui & pro Seftio e fori Cancellis plaufum excitatumfcribit. Sidonius autem Apollinaris quž »* libriquinti epiftola: Vmbram, iuquit,ftipitibusalatis,canedilifimq; pendentibus C pampinus fuperdučia texfuerat. Cancellorum rationem graphice dxpmxit Varro rei ruft. » bb.tertio: Prteterea, inquit, c perticis inclinaršsebchumoad parietem& in eis tranfucr- »»* ls gradatim,modicisinteruallisj perticisadnexis ad fpeciem Cancellorum fčenreerum ictheatri. Hirrccancellata elephantorumcutisdiciturPlinio . Riuis per quosexuridat pucina, prtefigantur a?nei foraminibus exiguis Cancelli , quibus ; impediaturfuga pifei- Columella, 8. 7. Hofee Cancellos iterhCancrosdief quamquam rarenter adino- durn animaduertimus.Indcicitu dign- utn prorepfit adagium, vt inter orci Cancros adhlse- “fle dicatur, quiitairretituf iilaquearufq;„teneaturjaeimpediruS'> Vt nufquam pateat In } cr orci ^ffugium. Eft qui CancellosrproabacofeftUiinter.prctetur. Suntq;qui Cancellos dici a ^ acros ac< -* ^ r *cis xtyKA'iS'*s putent. Anftophanisdmecpresin Vefpis dicafterij, id eftftationisiu- ^^mur d*cialis ianuam djci putat quam, inquit, etiam mt.yxiAta>rlto dicunt. Hyfplax, in quit Theocvitl inrerprcs,laquei fpecies eft: proprie autem curforum carceres fic vocan- tu r, quem nosCancellumdicimus. Ha?c omnia CeliusRodiginus. Cancri dicebantur a b antiquis, qui nune per drminutionem Cancelli, Eeftus Pompeius. * S Y N O N Y M A, VI Latinis Canccllus, Grtecis x*p}itviw nuneupatur, Oppiano x*pv.iva<; vocabulo da£Iylico oxytono foeminino, & vt videtur diminutiuo,quan- quam Grammaticinullam eiufmodi diminutiuorum formam oftendant. Nam in S5 circumflexum qua?aiferunt, pro Zenodoro, _Metrodoro, mafeulina funt: quare poetieum fuerit, licet interim Aelia- Galenus& Aetius quoq; ea voce vfi fint. lam vero quantum Canqellus a paruo Cancel! Canero, quiin Oftreis rcperitur differat , facile cognofcet, qui vtriufq; naturam & de- uc a pa •criptionemcontulerit.PliniusPinnotherisfeuPinophylacisnomine,& Cancrum par- u ° Ca« ^dm & to nctpKinov ideft Cancellum Ariftotelisconfudiffe videtur -.fiecnim a ille,cum de ‘ J ; Mncris loquitur. Pinnotheres autem vocatur minim us cx omni genere,ideo opottunus liV 9 iniurioe ; us, r— o jj.ff.41. Hi¬ ši or. c. 15. flib. 3 . Hermolai error. Bernardi , cjui G ali,is dicantur. 4.C.4 Aranea r»a ris. 21 6 VlyAis Aldrouandi iniuria:. Huje folertia eft inanium Oftrearum teftisfecondere, &cum acereuerit, migra* ^ re in capacipres. ExCancri$ minimum itaq; dicens, prodit locumfe hunc Ariftotelis CXpre;fifte: E/upilotrctj Ji cv' ivlotp rtov 6<;ptuioJipfxav xapxhot temo ), to' Ji pdyJro<; iritfi- •nat# uizpo) : ',ih?<( dator , Panditle Pinna luminibus orbumeorpus minutis pifeibus prtehens . Afsul- ,, tant alij protinus,& vbi licentiaaudaciacreuit, implenteam. Hoc tempus fpecula-„ tusindex, morfu leui fignificat. Illaorecomprefso,quidquidinclufit,exanimat,partemq; „ Hio rribufi. AtKena?usinquit: Chryfippus Solcnfisdehoncfto&voluptateait: Pinna „ & Pinrtpteres.operas mutuas praeftant, feorfum viuere non pofsunt. Pinnaex Oftreiseft> „ pinuoteres Cancer paruus. Pinna tefiam pandit, ingredicntefq; pifciculos obferuans, pinnotheresadftans, fi quid fubierit, morlu Pinnse fignificat: quccdemorfa reftam clau- dit;: eoq ; quod inclufuin elt,communiter vefeuntur. Vides iraq; quod xapxlvtov dixit Ari- fioteles, loco portretno citato Cancrum dici a PJinio,a Cryfippo xaax\vov utvpov. Qusedi- ligenter a|cdoreobferuaiidafunt, ne vnacum Hermolao Barbaro exirtimct Cancellum & Cancru paruufeu xapvtvtov & xapxhov/utxpo \eadeeflefernper apud Ariftotelem. Cancel lus Ariftotclis a Gallis vocatur Eremite,& Bernard 1’Eremite. Eremita quidČ quod alios G fogiens, in tefta perindeac in folitudine viuat, Bernardum autem, qudd vulgo in Gallia iiernardos fatijos prouerbiodi.Tales ferre confueuerum peregrini in peris fuis, peregrinationis per- „ adtefignum, quibus file verbis CanGellos , & pedines & Conchas confundere vi* detur. • . ’ 'JVt.. GENVS, D1FFERENTIA. DESCRIPTIO. H A N C E L L V M nobis exa vitam traducat, hinc fimilis tefta contedis animan -» tibuseft: quapropteris in apcipiti efie, genulq; fibi vindicare vtrumq» » Forma, videtur.Formatamen (quodfimplicius dixcrim) fimilis Araneiseft,nifiquodpartem » Cornicul a ca pEi > &pedori fubditam ampliorem, qu;\m Aranei habeat. Cornicula duo ruffa te* » nuiagerit, quibus oculi totidem fubiaccnt,qui nunquamintrd recedant,vtCancroru » fed De Cruftatls. Lib. 11. 217 A fed fempereminentes appareant. Osfubijseft quod veluti capillamentis quibufdam 5 P-juribus circund.itur, lis pedes fubiun&i duo bif urces, quibus cibum ori admoneat. Bi- ; ni item vtriq;adhrerent lateri,& tertius paruus. Thoracis parsinferiormollis tota. eft,dif- ^i, orax iečloq ; finu pallidum intus cernitur. Meatus ab ore ad ventrem pergit. Foramen excrc- m enti perfpici nullum poteft. Pedes acthoraxduriciemprafteferunt, fed minus quam , Cancri. Nexu nullo teftisadhajret, Purpurarum modo ac Buccinarum , fed abfolutus , hberq ; vagatur. H xc Ariftoteles,quiftatim eiusfpeciesquafdam fubdit. Oblongior eft, ) 3 n quir,qui Turbinem fubit,quam qui Ncritim.Genus enim diuerium eft. Quod in Nati- > ce dt-gitcacteraquidem nonabfimile:fed dextrum bifurculatum pedemparuum habens, Genera * ,cuml$uum grandiufculumhabeat,&ingredi eodem ipfograndiore potiftimum folet. , Tale profečto genus,vel intra Conchas,quaru adha:fio fimilis cteteris eft,reperitur: quod &Squillam paruam ( erx,uX\apov ) appellant: & paulo poft: Quibus vero fini fter pes gra- dior eft, i j nunquam cum Turbinatis hofpitantur, fed cum Naticibus tantum ineunt fo- cietatem. PutatRondcletius Cangellorum hsec duogenera fola corporis longitudine vt differar differre, vt Cancelius Turbinatorum hofpes longior ftt,quia eorum teftalongionNerita- B r nm leuior, quiaNeritarum teftaeftleuis,ampla&rotunda. GJuantum ad pedum biful- Chel®. corum latitudinem attinet, in omnibus Cancellis quos plurimos vidi, femper finiftrum pedem craffiorem dextro perfpexi, quod non fortuito, fed certa ratiohe ipd videtur con- tingere. Cum enim viuantin tefta circa corporis medium coraplicati, quantum dextrat parti compreffte alimenti, ac proinde incrementi decedit , tantum finiftnr liberiori ac » |axioriaccrefcit. Videtur &aliud genus tertium conftituere Ariftotcles, cum dicit: Sunt „ inter Cochleas quteinterfe bcftiolas habeant Aftacis paruis fimiles qu^ in fluminibus Tcrtiu ge- >3 §*gnuntur, fedea differentia, vt prsemollem intra fuam teftam carunculam habeant, for- nus, niaqualesnamfint,exdiiTedi:ionibus contemplare. Qua?quamuisitaftnt, vnicatamen defcriptione contentusea tria nonadmodum differrefenfiffe videtur, earumq; paucas e ffedifferentias. Rondeletius pauca qusedam ab Ariftotele in defcriptione omifTa his Verbis fuppleuit: Cancelius,inquit, ex Cruftatorum eft genere.Locuftis vel Aftacis fimi- ■* ls > corporeenim longo eft: cornuaionga,tenuia,fiauaq; habet, totuin corpus ex rubro ftauefcit. Chelarumquarumalteramčraflk>remeffediximus,fciffura paruaeft qualisin chc!x, birlutis Cancris fpečfatur: prsetcr chelas pedes duos vtrinq; magnos,incuruos & acutos C cum chelis & capite foras etfert, cum ingredi vel pifcescapere vult. Duoalij v t r i n q; hir- 3 uti,molIes intus latent,quibus innixus corpus intro trahit. Pars pofterior nullis tabellis conftar, fed čute duntaxat: ob id ab Ariftotele mollis dicitur,fed ad eam firmandam cer- tls interuallis diftitas bneas treshabet, latas, duriorisfubftantia?. Corporis extremum duas pinnas tenuesmolles, in lateribus fitasgerit. In eiufdem extremi fupina patre cx- ciementi meatus cernitur, quem fi digitiscomprimas, excrementumemitti videas: quo bieatu Cancellum carerenon affirmat Ariftoteles,fed non euidentem elfc ait: lquod fa- Clt >vt čredam Ariftotclem, non tam diligcnterCanceltuin a tefta nudum, quam cadem Opcrtum fpečfaftc. Nam meatus is in Cancello tefta fpoliato perfpicuus eft. Htec ille Cancellum Pomaciat limacis molemraro cxcederetraditBellonuscum hacdefcriptio- . . . ne *Pedibu$ vtrinq; ternisbrachiatur villofis: quorum duoanteriores,feuprioresbra- ^hijsforcipibusbftulcisconftant,quibuscibumi oriadmouet. Crufta dura pro čute ve- C °' bttur, rubra, nune cyaneo, nune coeruleo,nunc fuluo, nune rubro diluta. Duo illi pedes T trin q;, qui brachia fubfequuntur, vnguibus in extremoobiongi^ , & aduncis vallati h Aa t, ^** rr ^ 0Sail - c ^l U ^ em duosjrubros, fuboculis (Carabi modo) gerit: oculosinftar ^ ^ftacielatos, quos porrigitaccontrahit, maculis albisdiftinčios. In fummaeitis fupe- pars,Cancrii-eferrdfiigiem,inferior autem Turbinis,quam in Cochlearum clauicu ls inferit: cum ramen Locuftse cauda? /imilis fit. Tabellis enim Ioricatur duns,fed obfe- Suiofis: in quibus Vtrinq; veluti pinnas duas habet. Extremum vero caudaj pinnulis rj bus, vt & Cancri pr^ditum eft. Dentes ofleos vt Carabus habet,quibus efcas commi- Ul t, Cum autem predam venatur, totam anteriorem partemfuo domicilio excrit, & ^Ucfimilis Araneis appareufcd partem capiti & pcdlori fubditam vaftioremquam Ara 5 Us °ften:dit: Ab ore cefophagus tenuis, vt filum ad flomachum protenditur. Inteftina 5 lu s bis tantum reuoluuntur: ac quiin eius ftomacbo viridis humor fpedabatur, is in Intc fo as , ^teftinisapparet candidus. Cancelli,quem in Adriatico mari natantem in Concha mu¬ kata reperit Zoographus, caput folum&pedes,&parum quiddam inextrcmocau- ? (tres articuli videlicet) crufta muniuntur: totus reliquus alueus nudus mollifq; eft , btnihtudinem anteriori pr^fertim parte, [cum Cancro fiuuiatili habet, oculos in corni- culis *De par, 4. c, 8. Vlyfsis Aldrouandi culis cminentibus, geminas pratfendiculas', forcipešbrcne«. Caudam in poftrema Con* S cha?partecondit,-eaputantenus habct,& pedes pra?tendir,a tq; ira Concham gerensob- ambu lat: poteft a utem fe to Cancellus authoris. tum fkdnpenetralia Con- tharcondere, vt nihileius appareat. Pcdes quos am- bulando prstendit, partitn rubenr,parrim ccrulei funt, birfuti. Primo loco a nobis depičtms Cancellus cfletab Ariftotele & Bcllonio de- fcriptuš.nifi q uatuor habc- ret cornituia , & totidcm pedes vtrinq; pratter bra¬ cina bifulcis forcipibus prc dita,quibusduo pedes pro- F ximi hirfuti funt 16gi,quin- que ar tiču lis coftantes, ad- uncis in extremovnguilnis. reliqui duoadmodum par- ui tribus ex articulis confti- tuti , Qiraeauteni fcquitur figura cx Ambrofio Parato. ' c-it Bernardi tremi tac di&i Cancelli in teflalatetis; de ■ inde nudi, fed fufpicor non c 'benecxpreffifle nudu, qu& binis tantu natura pedibus vna eum brachijs donauit* Koncicictius ex quo Pa- q reus videturiconcmmutu- - affe,tres autquatuorvtrinq; tribuit, quemadmodu nos noftro priori. Cum hoc non paruam fimilitudinem habet quem nos ei fubijcimus to¬ ru m rubi um , exceptis viiiisquifuntin pe&ore> &cauda, qui funt cinerei. Sequiturde- inde Gacellus alius,qui,vt Cornelius Sittardusad Zoographu fcripfit,extradus eft cxco ehleari domucula, expetitus in cibis, frequetiflime capitc adnafeitur Buccino,ita vt vi ex* trahendus Cancellus iitquodamodo:quod VaIeriusCordus,&Zoographus expertifunt cum plures in mari cepiifcnt apud portum Liburnum, vbi copiofiffime vifitur,non pro- cul a litore maris Liguftici inter laxa. Depingitur pratterea Cancellus oblongus Aftaco fluuiatili fi miliš,quem &ipfum Sittardusad Zoographum mifit: quem Zoographusad tertium genus Cancelli a Rondeletio commemorati reiert. Deinde oftenditur Cancel* lusinCochlea varijseoloribusmaculata, vtmarmor. Nouiffimum aliqui, vt teftatur Zoographus vulgoaucnam vocant, ScaligerSquillam minima,&a Vafconibus Ciua- dam vocariait,id eft,auenam . Pugillatim enim (inquir) deuorant, ficutauenam veteri- H na?. Cancelli autem perquam exiguiin pifciculisreperiuntur, pedesnouiflimos latiuf- culoshabent,vt ad nandum vtiles fint, quafi pro pinnulis, aut remis pedes haberenrur> tl 3 Ariftoreies ; quibusverbis adhuc aliam Canccllorum fpeciem a prardičtis diuerfani commemoraffemihi videtur. De Cruftaris Lib. 11. 21 p Conchae, aducna?Cancello, feuBernardo Heremita? plena?cffigies. Et Cancelli> feu Bernardi Heremitse nudi imago. Can- T * VIvfsiš Aldrouandi Caneell-us alius ruher „ <•> ; v $ > v : v ' _ Cancd' cxZoographo. DeCruflatis Lib* II. 221 A Scyllarusiiue Cancellus in Ncrite concha , Cancellus alius oblongus aftaco fiuuia- Vene tijs adZooguphum nuUu. tiii liinilis cx Zoographo. Canccllus, V. auena,Squil!a minima Scaligero. V 1 C T v s. natvra. GENERATIO. D O L Y P O S Venere exhauftos dcuorant quemadmodum cecinir Oppia num. In faxolis locis \'erlantur:carne,luto;deniq; ijfdcm quibus Crufta- taalia, vefcentes. a Ariftotelesait.Turbines, Buccinas&fimilia,inqui- ‘toff. 4 .c. 4 . bushabitant Cacclli, pafci mari tranquilloabfolurafaxis.Atquoties fla- tus vrger,holpites Cancellos illos fde in faxa recipere, ac latibulis tutari larpc, tefte b Aeliano , de fpolijs multo certamine inter fe contendunt, c ‘? l ‘ viribufq; infcriorerepulfo, vidor cxuuiasaflTequitur. Anteavcrbha?cfcripferat: A Con- chis vero inopes & nudi primum Cancelli nafeuntur: deindeeas ranquam domicilia ad habitandum deligunt. Cum vero vacuas & inanes oflfenderunt Conchulas Purpura?aut Turbinis,primo intra eas ingrediuntur: dcindc cum in ampliorem magnitudinem creue- r unr,quam ijs vteapi queant, in teftam ampliorem tanquam domum alteram demigrant. Neq ; modo fupra dr&orum Conchasimmigrant, fed& permultasaliascapacioresrran fcunt,& ampliorem nadi, ea ratiquam maiori domicilio gaudenr. Eadem Oppianus, & anteillum c Ariftotelcshisverbis:CanccllusilleConcharum hofpes principio cxterra litnoq; confiftir,inox Conchulas ingreditur vacuas: vbicumexcreuerit, tranfit in Con- ampliorem , viddicet, autNaticis, aut rurbinis,autalieuius fimilis. Stepe etiam •v T 3 paruas • i.dealm. K Galeni 2o- cus cxptica tis. Jfcr imt »Lr paruas Buccinas fubit, ingrefluiq; ampliorem illam gerit pari modo, Sc vrnit in domici- liocapaciore, nirfufq; exerefcens altam pcritanipliorem. VerunvquOd Bičat 'Philofo- phus,cx tcrraIimoq; nafei »fucir ut čredam lpfutn parteai iaternarn Garicalli-moft per- fpcxiflTe,cui ad lateraadhterent tanquam racemi,aut globuli, oua filo annexa- Etobferua- tum eft inares a fieminis aperte diflingui, quod eodem tempore hae oua habcnt,iili mini- me. IgiturexmarisacftEmina?coitugenerantur. Nccimpeditcoitum tcfta, quaintegun- tur.Nam quemadmodum teftas fuas deferunt,vtin capaciorcs tranleantjitaftatis tempo' ribus natura ad coitum incitante teftis fe exuunt, vt corpora commifceant. V S V s" I N'C I B ¥%, T A L I I S. - >. m O N C H -A iVf' muricatam vna cum fuo Cabf eHendoTnu m’ cum retuliflet Zoographus,decoxit, vtextraheret Cancellum, extračtus odore,colore > F fapore, fluuiatilem reFerebat. Dorion in libro de pifcibus, qucm citat Athenatus, intcr eospifciculosquoshcpletos vocant, metnorat Cacellos, mpKinu. Cancellum fuum tradit Jtelloni us non eflc edulem,/edalijs pit' fcibus, vt Iulidibus, Channis,Orphis, Pcrcis,& id genus faxatilibusefle gratiflimum obfonium. Quamobrem pifcatores Cancellos pl uri m um appererc,cjuos fuis Cochleis nudatos, acviuoshamo impofitos,fuis ealamis appendunt, hocemm mod? magnamfaxatiliumpifcium capturam facere. * Galenus Mullos Cancellorum eludete- riores fieri & mali odoris his verbis air: A'i/uv rpftActj mprnct^a.? i&iovaa /, crcefas «V), aVT«?, $v -T*! T«, tJ ORDINIS RATIO. E animalibus marinis exanguibus fcripturus, Mollibus prim um , fecundu Cruftaceis locum aifignaui,duabus fere rationibus motus tum qubd vbiq; atq; in omnibus irnitandus prteceptor Ariftoteles ita me docuiifc videtur,vbi omnium horum animalium genera rc- cenfet,atqueinuicem diftinguit; tum quod in omnibus mcishifto* rijs nobilitatis ordinemjfequi foleam. S.ed quia hfcduplidter ac-. cipi hocloco poteft,veI ab animantium horum,de quibus hoc vo - .- lutnine tradatur,partibus,vel eorumdcm vfu: partium placuit ra- !°nein habcre,namUlioqui Teftaceaqua? & Gonchae & ConchyIia nominantur,nori vna, Cc auia praeferenda omnibus ijs erant, qiiemadmoduetiam quilibet, qui nccentefimam' •• COru m partem(funt enim innumcrabilia & nunquam faris cognita, cognofcedacp eo.ru m t 2enera,)agnofcit,iudicarepoterit,vt interim eos pra?teream, qui in veterum fcriptisopti- l? eVe flati funt.Cedit quidem in eibum Mollium caro,edendoq j funt Cruftač&a: fed Mol-' J Uni dura.ac ventriculo inobediens,fereq; abominanda hominibus eft;Cruftatorum vero •jmbris grataque,quingratiffima ficum iiliscopares,fin cutn Teftaceis, minime, qute non Janaobcaufamfagaciffimarerum otnnium parens naturama duracontegifle teftavideri j^teftme a quamplurimis anima:ifbusmariiTis,qu2eeaimntcarne dele&antur, deuoraren- r >Iedinnoftrumcederent vlurn. Ea autcm vtinquit Cadius a Rhodoginus adeo proce- L - ^ ' rib us Cur de te- ftaccis po- ftreroo lo- co agac au thor. Carnes ex- anguifi in- uicem com parantur. Conchyho rum i čar¬ ne laus. rtflf.f. 2 j.» 2 24 Vlyfsis Aldrouandi E B Lib 11. c j : . ^ 4 - 4*4 C«nchyli» g u ^? prob.ita fuere,vt vel inde conformatum lit adagium,ejfe Conchylia viduaruni viduaium eupedias,Haiti Philareus commeminit Demetrius, vt Sophronem taceaivlimograplaMO 1 ' eupedias. JEnumerautur Eadem a poetis inter gancas prtecipuas. b Martialis: iJVlcniiar vt venias,prfces,concbylta , fttmen , Et cortisfaturas , attjue paludis ant s. 5y/«., EIf g anrer ' S , ratiusinc l uit V. . mijcri auos nofje nsu.it, qutd Phajiais ales Dištet ab hjbern.i Rbodopes grue, quis magis Anfer Exta fer at,c ur J hufcus aper gentrojior Vmbro , Lubrica fua recubent ce»cbyha mol!in s alga., Quemadmodum verofručtusarborum varij funt & ineflfabiles » mcnfarum prsecipua of' Teflacea^' nam cnta,& gula; incitamenta.ita quoq; Conchylia fiue Teftacea,cxquibus cjuam exalij s fruftib’ co animalibusnumeroliormateria ganete eft, quareSeptimius floresTertullianus uire oW* parantur. ni m eri to maris potna nuncupauit .Tanta vero eorum vbiq; tcrrarurn copiaeft, &tanta Potna nu- apud authores mentio vr dočhifmius Hcrmolaus in quodam fuo in d Dioicondcm corol- f ris di&a^ ]ario,vbi de Oftreis & Conthylijs ei erat tračladi locus, fe copia deterren d,ixerir, fuftice- ConhyLa . rc ^ ; primum gula? huic gencri datu eiTeadagio inde nato, adagio nimirum quod iani re* Lib. i. c. c j tau gSed incredibilis Romanoruin a!iorumq; populorum in hrfceTeftaceis iuxuria ma- gis in plurimorum particularium hiftorijs manifcftabitur.Atqui hocloco illud folummo* do dixilFefuflfeccrit in hocce gulae genere, quod pauciflimis hilce vtrbis Plmius fcriptutti reliquit:Luxurigmater Conehyliorum pretia margaritis propemodum acquauit.Quan ta ,, autem ca fuerint,infcripto de margaritis capite fulius dicetur: vel li & hoc parura eft > a 11 ' „ •Li. 14 .Ep. diamus quid in huncluxum Seneca e Philofophusift prauos hominutn moreš inuečtus pr. fcribat:Quantulum(inquit)extotConchylijstamlQngeaduečiis pcriftum ftomachuin t tuxusRo- jr;explebilemlabitur. Quam longinquis autem e terri$Conchylia petifoleanr, pulchr € ft imnomm norunt, qui veterum fcriptaeuoluere, idej; nosmulris deineeps locisin hoc opere de* inc3ichy- m0 nftrabimus. Audiamusitem Cieeronem,cuius difertilTimi viri teftimonio, nihil teq uC 1JS ' aptum eft,patrimonia,quin Integra regna dilapidare,nihil inquit, in L.Pilone apud hunC „ lautum,nihilelegans(laudabo inimicum)nemagnopere quidem quicquam per hbidines f jfumptuofum. Exftručtamenfa non Conchylijs am pifcibus fed muha čarne fubrancida* Q Loqui:urironic«s vtoftendar,quomodo & fua&atiorum qusefurcoluftulerat, bona f Li. %.cap. diderat. Audiamusdeniq; rurlus f Plinium grauillimum feriptorem , ex quolcgem latait 1 57* efle apud Romanoscolligituraduerfus tam luxurio(i actam pretioli cibi iutempeniriaiP* Sorices(inquir,)& ipfos condi author eft Nigidius.ficut glires, quos cenforiajlegcs, ptdn- cepsejue M. Scaurus inconfulatu non alio modo ca?nis ademerequam Conchylia autt’^ alioorbeconueftasaues. Haud minor ctialuxuscratin coloreillo praeftantiflimo, qufttt dabat Purpura,C.onchylium,Murex,colore iIlo,inquam,quoregum omnium ac Impeni' torum paludamenta togarej; tingebantur, quoq; nuneSacra? Rom. Eccleha? principesre' iplendenr, & quantopcre mundanisheroibus praderendi lint, velfoloeonobis demon* ftrant. Carterum tanta parui fiet luxuria , li eam contemplemus, qua , fuit in margaritis fi" uevnionibus,qujehinc fuum ortum agnofcunt.Htenim longeadinirjabiliora, ac plane in* credibilia d'e ijs memorabimus polica,nune vero illud duntaxatlarisfueritdixifre ClcO' patram folam fexcenties feftertia vnica eesna abfumpliire. Cocludamus itaq; cum codem s 7J.?.c. 54 * " Plinio nullibi maiorem cjuam in Conchylijs luxuriam extitilTe. Sed quid h^c (mquiO „ & SS' tam paruacommemoro, cum pi)pulatiomorumatque luxuria nonaliunde quam e (ion- charum genere, proueniatč' lam q uidem cx totareru natura damnoliffimum m are eft »t° c „ modis,tormenfis,totpifciu laporibus,quibus pretiacapientium perieuio hunt.Sed quora ^ hareportioeft reputatibus Purpuras>Conchyiia,MargaritasfParum fcilicer fueratingU' ft las condi maria,nili manibus,auribus,capite, totocj; cornorc a feminis iuxta virifq; geto' „ rentur. Quid mari cum veftibus?Quid vndis flučiibusq; cu vellerefNon rečic reeipit hae nos rcrum natura,nili nudos. Efto,lit tanta ventri t.u eo focietas, quid tergori? Paruin eto nili qui vefeimur pcriculis>etiaveftiamur. Adeo per torum corpus.anima hominisqu?fir a f) jnaxime placent. Principium ergo culmcnq ; omnium rerum pretij,margarit» tenent* SYNONY* DeTefhceis. Lib.III. 22 'j SYNONYMA. /EQVIVOCA. ' • t ' '..i ■ j > ^ v>*/ A «. “* ' O MIN A, quibus iftiufrnodi animalia, qua? duro filiceoq; tegmine.fra- giliatq; rupriIi,non ColjiiiliHiiuniuntur,č;um apud Graecos.tumapudLa- tinos veniunr, inueniohoti pauca', fed qu« dcclararione mag ia indigenr. Ariftoteles alijq; m uit i 'O'spat ootp/u* nuncupant.ac fi Teftaeeae curis ani- maliadicas. Huius vocisetymum vidcre licet apud 3 Galenum , qui ita „ . _ fcribit, quoniam totum corpus ambiensveluti integumentum vnicuiq; „ COn gcnuu appellatur to£tp/ux huiuf- „ no< " an >tttaliai quia teftte, vel lapidi fimile planeeft, quod extrinfecusambit operimen- ' lun * Iraq; Plinius, modo,quibus Te ft a cea o p e r i m e n r a v er t i t, m o d 6 fi I i c u m d u r i t i e i n te- v a ' ni °dd teftis indufa duris, modo filicba tefta inclufa. Sed fortalfiš fimpliciter Teftata, B C mu yoties I heodorus vertitapud Ariftote!em,& Teftacea,vt Rondelerius vocat,alijq; fcenuorum multi, & iplequoq; Theodoru$aliquoties, nonineongruč dici poterunt: a| n&Tcftacquafi osoaxaub b Horationominatur hocverfur Std non ornne mire efl gencrcjA fer tile tej} m. „ V. lcCro vc 't6 belluas natiuis teftis adhatrentes duxit in libro de natura deorum, & Palla- j, a,Us < : Iaufa-maris animalia,cum ait: Luna incrcmento fuo omniumclauforum rnarisani- jahum,atq{ Concharum membra turgcreiubet.Tettudinesitem a quibufdam dici teftis n 1 Albertus Magnus his verbis; Vniucrfalitcrautemhtecomniaanimalia, qua»dura? »» vocantur, &aquibufdam dicuntur Teftudiries, fecuntfum ve rita tem, funtqua? a pudnos Oftrea,Conchylta-nomenhabertt.AlionomineoVosa philofophonominatur, •curdiTertilfirne alibi fcriptu,nrcliquit: a/vV> ^tyt'vog «V) to' tmv dspcudftpjua)'.', o kci- r,T “/ °9pv» . Galenus in declarationehuius vocis parum fibiconftat, modo enim ani- || la uaetFedicit, vtin decimoquarto devfupartium, modointeranimal& plantam me- na d ! ftZu °Phyfafacit, vt in libro de fonnationef^tus. Gaza modo Concham, modo dre ac ran sfer tj fed Oftrea neutro gcnere ciim G rac is, tiun ctiam Latinis nominantur C a ®-i'ftfpecie, quam in generedeOftracodermis feu Tcftaceis omnibus:Oftrea? vero foe- ^JninogenereLatinis tantum defpecie vna, vtannotat Zoographus; Rondeletius ve- °> Latini,inquit,Oftreorum noraen retinuerunt,Oftreas-etiam dicunt. Nec pro vniuer- ° gcnere foliitn, fed pro fpecie etiam ear um quibus tefta fcabra eft & afpera, nomen id f ur P^tur. Apud Gra?cošquidem oVi°K>r per s breue, & oVosror per diphthongum diuer- as purutnq; fignificationeshabent, aliquandopromifcucponuntur. Sed latiniiddL rcioaenignorant.O’Vio&a, inquit c Galenus, vocat,quceab AriftorelcoVpa^o^p^ct vo- ta * Un n quod autem oVo «» vocatur fine i,in fecunda fyllaba, fpeciem quandam Oftreo- 0 UIn P°nunt, vfliuerfogeaeri fubijcientes, Buccinas,Purpuras,Chamas, Pinnas,atq; ^ 'nu huiufmodi .■ tamen vr fubinde conftabit nonnunqua generale eft ad omnia i *■ tu ta,Vuononus alitjuado & lolacoprehendere,quf fua natura immobilia funt,fcribit f - ^ Ua fignificatione Zoopgraphus idonei authoris teftimonium fefe non repcrire afte« trn"' Veta ? s ’ in q u »rArhenams, oqp-ta dicebant,quod Cratini in Archilochis,& Epichar- 111 nuprijs Hebes teftimonijs confirmat.huiusioT/mar/ z-Hi o^oionnv optolti , illius: oj pa a j j 7r *?wto'T«/.f Plato vero feptov, vt Spv^>vdixh,dypa‘(poi atpofioiouZ, ■n Mit o<£ piop /m'pov i 7 ititvyzet»,itio-n Jt ^tkuSj afoo$apMuxa v, id eft, quemadinodum P 1 t°res cum quid volunt imitari, quandoque ftununt lolum ofti um, quandoq e e vero quoduis 0*5 oazo'-- ef ipMW • Hib v .de A- litrt fitcul. Tefta ta, 5c teftacea. 0 li i.Sit .4 Tefta tiici- tnr Sipu-. tear . Teftudo; c Lib. l$. de A/imaU trati. i.c. t. Oftteum. bift. c. 6 . Gaieni in conftantia Oltrca S C' Oftretim , quid difFe. lant. Ti. it.Sim. f ln Pha:-- dro. Ona mala codeima , & oftcaco- derma. Oftiu dici- UH' o' OV. lil >.7^.13. f In Cratyl» 22(5 Vlyfsis Aldrouandi * lib. j. I F quochu's aliud pigmentum, Et cum diphthongo apud S Athenceum: Ta'JV trcJmmo! innpim 0 SP*&, tpiuaii> tnpots , ideft, qui quidcm corpo- ra vngcbar Oftro, aliqui rnilto, & alijs coloribus. Eodem modo accepiffe videtur Hefychius , qui cum a’acpofuiflet X°yX^ ie * > fubiungit, A Purpuream faniem , quxe Purpuris excipi- Oftreuvn- tur ' Quod vero ad ctymum attinet, ogpviov & S^ptaua ex £>V {ov , quod os eft, deriua- dedicatur. ripleona/molitcra p docet Euftathius , 0\p*K»pa VVottono fy';jonymum eftOftraco- O- ?p<%K>tpet dermoex Oppiano, vtmox apparebit. Et t<* q’s/>*W.«' proomni genereTe* E.*A uoStp ftatorum Strabo dixit, alij quidam etiam d 'rptauUt > TjcAti/tod' ipu-a. ctiam dicuntur, vt lu- yua. niusnotat, Ariftoteli, Empcdocli AtSoppu*, Oppiano dgpax.dpiva,6<^paix}\pct, ofpaKtt. * Lib.. 5. de Inuenio etiam apudeundem h Oppianum o\peixo'pm,dc apud Suidam dzpz^Jippoi piftik ideft, Teftacei pifces. A t%deh: fiefychius & Varinus interpretantur Oftrea omnia, * adduntq; abalijslapidesd.ici&Calculos,& Conchylia. Atflapij'* ideft Liberidem ali- Lcberis. q U if enc &am ferpentisvertunt tefte C.aleno, alij Concham vacuam. KvfitcnoipopriJh He- Concha lychioiunt x°'yX 0f f Conchce. 'Kdy%as y & Latinorum Concha perquam frequenter fumitur t Lib.^.c.\, P 1 ' 0 omn ^ us Conchyli|s & Teftaceis,item pro quibuldam eorum ge n eri b us. 1 Theodorus * Jub i.de in tranflatione Ariftotelis Oftrei < 5 c Conchae nomine vtiturpro vniuerfo genere teftato Tvft.caf. 1. k Rondeletius vero, Concha,inquit, fumitur & pro omni tefta, & pro tefta laeui.fiue inse- 'bb.i.c.17. qualiter rugata. Et * ru rfus: Concha; nomen latiffime patereiam diximusj hoc vero nl pjjnij authoritate maxine confirmatur, qui Pe&ines, Cochleas,Buccma C,’on.charutn nominecomprehendit. Belloniusde biualuibus ranturh vfurpafle videtur, & Zoogra- phus Concha vocabulum generale videt i quid(?mair, videri fibi tamenad biualuia ma* OocKlce 5. propribreferendum.Huiusfpecies, inquit, alia; turhinata; funt,& Cochlesedicuntur: 1 idque,vel hebetius, qua?generis proximi nomen feruant, aut etiam fuperioris: vel acu- tius, ideft, longiore, magifquefaftigiato, velmucronatodučlu, & vocantur Srrora* Strombi

Dia Te t( ^r UIT1 fcriptorum teftimonij,s comprobaripoteft, velcerteeft pennittendum, vtde re- ftacea. bus ipfis commodius verba faciamus. Nicolaus Perottus Concham ab Gftreo ficdiftin* ^ Cocha ab xit: Conchae dicuntur,qux teftamlaeucm habent & politam, fiue vniformiter ruga- Oftreo di- tam, fiuc dcnticulatain: Oftrea vero quae afperam fcabramqj, quamui$Jgenerali nomine ftinguinu, Oftreaquoq; Conchcedicantur,quaIcsfuntCochIearum. Ouidius; Ojlrea^inConchistutA fucre fuis. Ha:c itle,& rurfus: itaq; Purpura inter Cochas potius numerabitur,Murices inter Oftrea, ob fcabritiem corticis. Sed cum teftarum fcabrities fit diuerfa, alia fcilicet in Oftreis, pertotam ttft$ fuperficiem, alia in Muricibus & Purpuris, eminentibus quibufdam aculeis, Perotti htecpoftrema fehtentia vacillabit. VVottonus feribit Conchas appel- laria Plinio, nonquar teftaadeo fragiliclaudunturatque Coclca:, Peftines,digiti, fed qu?firmiorc , vtPurpurte, J 3 uccina,Pinnte. Atqueita fane PJinius; firmioris, inquit, iamTefta: (de quibufdamfragilis teftee dixerat'prius,nempč Vnguibus, Pedtinibus , Cochleis,Echinis & Cancris) Murices,& Concharum genera.Quandoque feparat a Con- chylio, vt cum ait: Concharum ad Purpuras & Conchylia eadem quidem eft materia, feparatur. fed diftat temperatura, Aliquando pro omnibus Teftaceisaccipit: Concha; omnes.ee* lerrime crefcunt, pra:cipue Purpurte: aliquando pro pretiofioribus: Populatio moriitn atqueluxurianon aliunde maior quam c Concharum genere proueuit; de Margaritis nimirum & Purpuris & Conchylio fentiens. Quidam etiam hoc citat ex eodem: Inter Conchas principatum tenent Margaritte. Feftuscx Varrone: Imperito nonnunquatn CSchapro Concha videtur Margaritu, Accepit pratterea Concham pro teftaexteriori,inquiens: Tefta. Polypi vefeuntur Conchyliorum čarne,quorum Conchascomplexu criniumfrangunt. Itent vbiapud Ariftotelemlegitur, raV o 'uZ /uapz5 /uiTetrchv o\ptLx.a>v , ip* n lib.x.dear f e tranftulit fic. Et maioribus quidem Purpuris detra&a Concha auferunt. “ Oui- ,f * dius. Lit ar e cjuat Canch&jotfunt in Amer e dolores, */i.2 demt. Columella. 4 Ctr ' lm^licituiCon iiaftes Homeri ad h a? c verba; »o^Aza daAetasia icrn-aAmpov. V nde & Dardanus dicebat. marina ufi Nonfacit ad nojiros area Concha fonos. pnfci loco Et u Plutarchus:namiicutpecoraorationem hominisnon intelligunt,(ibilisautem,&pal uibx. pationibus accuratis & fiftulis aut Conchis excitanturacfopiuntur a paftoribus. Reperio *J n . ^ iad - item Concham fumi pro Cochlea terreftri apud Hpicharmum in hoc veriii: ^ L J'‘ S ,}'™ «r/ \ \ t V t Ol ; pol K oyxpv d riaquatuordedm, Conchas maiores duas & mino res duas/ Plinius alibi ferrea Concha „ dixit;&infacra 2 Hiftoria proditur decern fuiife lutures, feu Conchas teneas, quaruffl qua?q; tenebatquadraginta batos. Hinc &cymbalaa poetis Latinis Concha? vocantub quod Conchas fimilitudine fcutulata referant, & ab earundem fimilitudine 3 Lycophroft Ko'y%pv vocat hetnicranium feu caluam capitis, nam & ipfa eft fcutulata, T vnds minapfV xo'yoyov t v3i ia'taov.zpud Ariftophanem dupla ai&npd ndyyo;,» ris s dno^dyei 7f?.iiyie l\l3av. NecnOll *dyx 0t nominantur eodem modo ra' iyxjoi?& rav dcpSuAptuv o' napi tok fiMipJpois ^ piSpojuos, tefte eodem Polluce, hoceft cauitate§oculorum,feu cauiinquibus,oculi latent« nam & ipfi fua figura Concham repradentant: ficuti & auris caua pars extrinfecu$, quaM etiam M'yypv ipfejRufusfco^/e# nominariferibit: deniq; patellaingenu eidem *o'y%nt vel %dyyos appellatuik Sed de Conchis didis in corporc humano, plura in anatomic* 5 Vefalij aliorumq; Ied-orcuriofus irmenict, Eft praterea Concha locus in aedificijs čarne* ratusadfimilitudinem Concha?, & Teftudinis, vt meminit b Calphurnius poeta pr*' daru s. Si pincet , antra magis , vicinaq\ faxa petamus » Saxa cpmbus vindis shllanti vellere tnujcus Dependet ,Jcopuhf

e ' - minit. Nauigeram ftmilirudinem,& aliam in Propontide vifam fibi prodidit Mutianus: Cocham dTe Acaci) modo carinatam, inflexa puppe,prora roftrata.In hanc cOndi naiip^' >' um animalSepitefimileludendi focietate fola.Idem d Calcagninus notar calculos Cofi' >» chasdici,dum ait:calculos fuiifeIapillosabinitio,qua!esin ora per lufum kepe lcgim uS ’ >* & quos fpolia Oceani Claudius C^iar vocauir, cum parata cxpeditionc milites iuilit g a ' leas Conchis, & hoc genus lapillisimplere, hacratione de Oceanotriumphaturus: nO' men ipfum oftendit.Conchaquoq; nomencftmenfure, tefte Galeno. Eft c autem ah^ magna, aliaparua. { Vtriufq; capacitatis mentionem facitidemauthor ex Cleopatra : ,» Magna, inquit x Concha eandem oxybapho menfuram feruat. Eius enim menfura cap 11 » cyathum vnum femis, pondus vero drachmas quindecim: minor vero Concha menih',» ra femicyathum, pondere drachmas quinque exequat. Suntqui ex eo didam putent, quod tantum capiat»c}uantum Concha:fic Cochlearium etiam Chama & myftrum, m efl furarum no,minafunt»a capacitate teftarum, quibus ciufdemnominis Oftracodermu aquatiiium animantium conceguntur , defumpta . In quo fenfu dicebat S HippocrateS’ menfura quata eft Cenene tefta terito.Sed & Concham ferihit Gulielmus Philander do diifimus Vitruuij fcboliaftes, figilla imagunculafq; relidis in parietibus ccdicuiis (” iia nichios appellat, čredo quodimbricaris Conchis foleatcarum fuperior pars ornari' nam Hetrufci Conchas r.icchios vocat,) coJlocandasappellari. Poftrcmo»o'^oc apu d Athenamm, ii benc memini, genus eft fabte cum cortice fuo elixa,ad differentiam rab? fref^ qu£ line cortice coquitur, a fimilitudine Concharum,quod confrado cortice velfi £ implicira Conchis fuis čaru n cula videatur, Citat Athenteus hos verfus. A n n Ji y^ x du$iiAt’n tu ndyycp E 'ihludcdv , n na o:a mpispo' quodq; abijdtur, cum corncditur. k Ira enim PolIuxde h lib.6.c.i $ purgamentis eorum, qua? in menfa apponuntur, xoyyy\im, zofi A«* ; KXj’ ogpiav, vJy%v <,. , ‘X&o'm A't-/rn, Kdpufiav c operna. Nifi fortereponendum x,o'yyjss. Koyy)a dinnnu- K oyyia Stormadixerunt Strabo & Dioclcs, ficut Jatine Conchuias Piinius & Apuleius. Apud Diofcoridem repericur quoq; xoyyalpiov. K oyyo’Xvt hincquoq; deriuatum videtur, fed quod figmficareinuenioPurpura;vtSuid:ein hocloco, «/ zoyyp'Xcy o 4 ^ h* ofiioat /poj’- Qv / ' ^tAidri oporopMttj. Hefycflio quoq; Koyyo'Xaj funtr d ofipist r i cej' 1 7 roppo'pcti , venim v ^ & t$ .ideft, gallae, fbrfan obfimilitudinem. Seruius Conchse vocabulum a Grteco *°yX* deducit. AliquiLatinum putantaconcauitatedi&um :itaq; fineafpiratione feri- c 0 ncha:c- bunr, Ifidorus veroConchas & Cochleas indedidasarbitratur; quia defic-iente Luna tymum'. cauantur,id eft, euacuantur,& minuuntur. Hinc& zoyyo?uov »apudLacinos Conchyli- Čonchyliu Um.idcm nonnunquamquodxo'y%H & xo / yy°^ » nitniruin totum teftatorum genus com- $ pfehendens: nam ! Piinius vtfcribit Conchasomnes cclerrime crefcere ,pr2ecipue Pur- hb-6 c. $6. 1 lib . ___augeri «^oncHylia> fpirirum fentire,quibus fan a _ bt. Athenatus. E Conchili jsaiuum fimul & vrinarn cienr,pra?cipue Mituli,Oftrea,PeJcd haud dubie pro zoy%v'xtov . Poftremo Da- chns. ^tftiSjVt annotat Gyraldus,Conchylia vocabat mukorum martyrum iepulehra. V GENVS. ?39 Vijlsis Aldrouandi 'iti b lib.p.c . 33 . Tcftacco-- ru vanetas plinius ex- phcatus. flib.$,c. 11 , Tethyum. Lepas. Mulculi. Athcnsi lg cus conu- ptus ani— maduerius Vnipalue , & Biualae guicl. Digi - e(TiQ d:; Vniual uibus. Turbioata cjuaba < Co.har Ve nere«e vni- ualues sur. Patciia. G E NV S. PIF F E RE N TI/E. F O R MA. NATVRA. vičtvs. ANT A in hifce Teftaceis ludcntis natur« varictas eft, totcolorum di£ ferenti«, inquit 3 llondcletius, tot figura;, v c vix nuracrari poilint.£qui dem S 5 Plinius varietatem iftam exphcatur.us, & iple iucunda & elcgan- ti verborum varietate &copia,natur« ibecunditatcm, miramq; ac mul- tipiicem in procreadisomnibus lolerfiam ingeniofe imitatus eft,inqui- ens; Concharum genera, in quibus mira ludcntis. natur« varieras , tot coiorum differepti«', tot figur«, planis & concauis, longis, lunatis, in orbetn circum- » adtis, dimidioorbecgfis , in dorfum elatis , l«uibus, rugatis, denticulatis, ftriatis, ver- tiče muricatim in torto , margine in mpcronem emifto, foriseffufp, intus replicato, iatn „ diftindtione virgulata, crinita, crifpa, cuniculatnn , pedfinatim, imbricarim, vndata> » «ancellatini reticulata , in oblipuum , in red um ejtpanfa, pr«denfiita , porredta, finua- F tajbreuimodpligatis, tptplatereconexis, ad plaufum apertis, ad buccinu incuruis. Huc „ vfq; ille. Cu planas & concauas dicit,Pedtines inteliigit quibus folis hgc nota cotingit,cu ad Buccinu recuruas,Cochfeas & Buccina coprchendir.Eafde fere dififerentias,ex ? AriftO tele lic rccitat Athenams, interprete Dalechapip.Anftoteles in opere de animalibus ha*. Teftaceprum (O \pim) fpccies rečen icePinnam, Gftrcum (fpeciafim didum) Muicub’' n (Mftilum Zoographus)Pcdunem, Solena, Coneliam , Lepadetn, Tethca, Balanum • Hucilluc vaga progredruntur Buccinum, Purpura, Hedyporphyra, Echinus, Straf?P*. ius; (tanquam Oftreajdkantur proprjc, qu«punq; Teftaforum biualbia funt, & Patella qppqup vniualuis : eademq; omnia progrediendi vi & inifiumenm. careant: Greifih* yerd fint, Buccinum, Purpur«, &aliqua Turbinam. No n ramen lola h«c,fed ex biual* uibus quoq; nonulla inoueri conftat.vt Pedlines.) Virgatus eft ex h is & afpera teftaopd- rus Pedten: Tetfieum Goncha lami tediuni, & nullis j diftindta virgis,. Pinnarum tenuius eftps 3 Oftreis Biualuibuscraflum , (Pinna tenue os.habet, qupd Gftrpum habet craflum> teftamq; vniforinem & leuem • Patella biforis eft, l«uemq; habet teftam.Na tališ de Co- mitibus.) Lepadibusconcha &ea l«uis, vnicaeft. Mufculorum duplex tefta vno loco tantum coh«ret. Spienis & Balant vndique tota cpaklci-t &cpnii,ingitpr. Ambobus id cpmmune generibus eft, quod operiuntur tefta . Gr«celegitur. fcpizoTt cf’ iv m %cJeov, o spia. tpm) , 71 hm , dVpeop , pivs, %rjk , cuAkt > ndy : ^n. , A ivratt, , «r»3oj , /S UopiVTtu^ rt'^t<&£w)dicat,Patel4^ Concham vel tefta vnant .duta.xachabeant,ea tamen non commentur autincludutun altera parte nuda lunr,qua laxo adh«ret,quodcisaltenustefYlocoeft:Quaobreautm ia ftatim, DeTeftaceis. Lib. III. 2 ? 1 ^ ftatim, vthtc Ariftoteles, non turbinatorum poncmus genera, aut potius bina tantum in pfima diuihonc ,ira vtcorumalia dithyra fint, aliamonothyra, &horum rur ras lpcLK*> duc: vnaque teftafuafe in orbcm colligente čarnem occultat,vt Conche \ ener* ‘ utc - ra, vtParella, que čarnem ex dimidiaparte nudam oftendunt, Addit <3t quartum gcnus Ariftoteles, corum qu?omnino& orani ex parte lblidainclpdantur, vtluntTerhya. Teft a toru * ,. 0 pdft,cum fcribit: Papauer Conch^ omneshabent, led alia parte Patell§, alia quartum-» - videtur Patellas ceu vniualues, binaluibus opponere ; quod quidcm eo modo S enus • sn poteft,vt iam didum eft. V er um quarto de partibus animalium cap. 5,e i olis Patel- „ ls Vl detqr vniualuium gcnus conftituere Ariftoteles; Vniualue gcnus , inquit,qudd fa- Xls tc ^ a ba dorfum dataadh«eret,feruari poteft: fttq; alieno fepto quodammodo biualue, Vtqu? Patellf vocantur.Sed neaduerfeturipfe fibi Ariftoteles, ita,vt pra?diximus,vniual- muin genusillud Concharum quas Venereas cognominauimus ignotufuifle quis putet, Coch? Ve- ftuod non in Mediterraneo (ni faIlor)fed in Oceano tantuuygenerentur,& c* India etia, nere ' E Ar ‘* aut alijsad Orientom fttis regionibus maritimis adferantur. Plinij quidem fteculo no- Garcii igno ta s zuille dubiumnoneft, Dubitetetiamaliqyisan thyrae, hoc eft, valute noraen, in lx ‘ globam fe colligenti Conche rede poftit attribui: Patellarum fane teftis multo aptius ftuadrare videtur,qure etiaft ftmpliccs funt, biualuium tamen teftasreferunt. Hadenus oographus.Sed vt vndc noftra digrefta eft oratio,reuertamur, lfaacus Cafaubonus eun Cm Athenaei locum ceu mendofum,& pauci faciendum arguit.Solet,inquit,Athenteus, ftuicqmd de eadem re varijs locis difperfeferiptum inuenit, in vnum congercre.Sic curii f xn er .^Afeisait, $* pleraq> omnia defcribunturqu£ede . b'eis philofophus dixerat, non in ijs folum libris, qui hodieextant, fed quxdam etia lr ltjs quos hodie non habernus: nam hiftoriarum lib.4.cap,4, d^paudJkpuMv diuerfa non paium inftituitur diuifio; qui ramen locuscum iftoefteonferendus. Redeautemdodif- uuus Zoographus, quo loco feriptum eft,etiam in membranis,ctiam in bpitoma, A«W? dtdvpov ^ a ao^panov, legendum cenfuit faovoBupov , (Se^p^do^aJcaf.Nainfihaberet pa! . e ji acut * a ft'Haduas Stfpa?, ideft, teftas, harrerefaxis non poifet,quod huic Oftreoproprium atq; f axis n01v - 5) ‘/vtutm eft. Ipfius Ariftotelis verbalunt, departibuslib.4.cap. 5. tc* vovc/Supou h*rca*. C » /umov ,ofov rals Mnacn . Oftreorum diftributio , qua? ex Ariftotele htc ^ Cx Athenaeod affertur in duo genera av^ifum & p 4 oto'cpueiv longe clarjus in philofophi hi- lorij s expiicatur. s-^uiV, ait Athenams, fdvs. piovopvčs eh' im' te o', e*lariora& delucidiora verba qu a? aferi bera us ? t2ji< SiOupcov t«' [x*.v tgtv ivdirivrv*. , °f ot ' °< ^Ti'np , im' 01 /ut-vi? . 'Itt tiX 7 &- yctp ra' tviuZtvi, rp avfX7riouis . Ait Conchas, qute pcculiaris eft fpccies Teftaceorum , naturam vtriufcp gene- ^spar tiči pare tara eorum qu^clauduntur, quameorum q aa:ab vno tantum extremo. ^ Ic Gafaubonus. Nos omnia s qu£ecunq; ad difterentias varias pertinentia memorite pro- ‘dit Ariftotelesex Theodoro Gazareferemus vel ea ratione,quoniam a!iquories in hoc ^ e ?* ceo "’ npereex vfu funtfutura. In quano iraq; dc partibusanimalium:quintocapiteita fcribit: ^ 1 erea bunt Fcftatorum genera plura. Alia enim turbinata funt,alia biualuia,alia vniualuia.Sed ^ Qt ^ e Arl " tlu binata biualuibusquodammodoa{Iimilantur,quippequteomniaoperculo quodara Tur bi na ta congenito,čarni patulte appofito claudantur,vt Purpurte,Buccina,Natices & reliqua ge- cur biual— ft^ris eiuldcm :4dq; prrefidij caufa. Qua enim tefta non protegit, facileoftendi poftetab uibus .Til- fts qua? extrinfecus inciderent.Cteterum vniualue genus quod faxis tefta in dorfum data ra, leutur. a dhaeret,feruari poteft ; fitq; alieno fepto quodamraodo biualue, vtquat Patellte vocan- tlIr ; biualue fe concludendo tuetur, vt Pedines,vt Mituli. Turbinatum crufta illa prarte- ^ij^uasafront? integitur, quaft biualueex; vniualui ^iiicitur. lnquarto de biftoria V 2 cap. Caro Te- ftaceori5& Cruftacoru Echini car ne čaren:. Limax. Cocaiia. Biualue_j, & quiduni ualue. Biualuium diflfereruia. Vngnis. Vercibula. Diftcremie a teftis. A motu, Pinna im- mobiiis. A čarne. Ab opercu b. Vc mouea- tur. Difbreciae parmi inte ritnim . T urbinato rum ciilcri- men & de- 'fcerptio. Caro. Capuc. Os. Dentes. promuici— des. Venrer. G tila. Intcftinu. papaUčt q,- b 9 Koru ge ncru mlit. 23 Vlybs!s Aldrouandl i cap. 4. hcc habet omnia , Qua? vero tefta operiuntur an im alia, vt Vmbilici, Cochlef. onima qua? Oilrci nomincappellamus,atq; etiam Echinorum genus čarnem cjuafciin'» que , lirnihteratqueCruftata habent: quippequa?intuseamconcineant, teftaq ue forb >, claudanrur, necmtra fedurum habeat quicquam. Sed ipfainter fefe numerola difere-,» panr diffei t ntia , tuni tefta?, tuni carnis interioris ratione. Alijs enim in eo genere nulla ,► eft caro, v t tchinis: alijs eft led penitus inclula, nec vila ex parte eonfpečh,excepto capi* ,► tc-,v( terrertrium Limacibus,& i j s que Cocaiia quidam appcllarunr,& aquatilium Purpu-» ris,Buccinnis.Cocleis& reliquis omnibus Turbinatis.C^tera ant dupliciconftant valuo- » la aut limplici, vt gen us alterum biualue, alterum vniualue poiFit nominari, Biualue ap- » pello,quod gemina tefta continetur: vniualue, quod tefta fmgulan clauditur. Suntitdtf» quibus altera pars fupei ficiei deteda čarnem oftendat, vt Patella?. Biualuis gcneris pars p cluiihs eft,vt Pcctunculi & Mituii. hiubmodi namq; omnia parte altera ligata, altera io- » luta conftant, vt & conciudi poffint, & aperiri. Ali a binis q uidem conclufu val uu lis funW » v er um vtroq; latereconnexa,vt Vnguesftiue Olgin. Non deiunr,qu?? tefta tota occuiten- tur, vt nulla ex parte čarnem deteda babeant, vt qua? Vertibula fiuc Tubera & Callos ape >> lamus. 1 p far um autem teftarum magna varietasina a 11 te la?ues, vt V ngucs , Mituii,& C d- f* charum qua?dam,quasaliqui Caladas appellant: alice icabra?, vt Odlita?, Pinna?, Sc f p clia 1 nonnulla? & Buccina« Qua?dam etiam pedi na tim diuiba?, vt Pedunculi,& Cone ha- p mm nonnulle. Craflitudine quoq; differunt, Sc tenuitate, rum rotius, tum partis: velur » Jabi orum. Alijs trum Iabra temna,vt Mitulis, alijs crafla, vt Oftreis.Item alia fe mouent, p vtl edinesj qiiosetiam voiarenonnulhaiunc: nam &dc ferramento,quo capiuntur,!#' ” peexiliunt. Alia item natura immobili funt, vt nmicjuam fedem, in qna herenc, fpon-» te iplamutare valeant, vt Pinna . Oinne bane furbinatorflm genus mouetur & ferpit* * ” Patella etiam laxisabfolui, in pafturnq; ferri bolita eft. Commune autem & ijs, qu £ a d' ” Ime enumeraui & catteris Teftacei generis , vc tefta mtus equalis la?uifqt habeatur. Caro v biualuis & vniualuis generis ira tefta? adherct, vt niti per vi m nequaer detrahi. At rurbb » nati laxior continetur & abiolu tior: cui generi peculiare eft vt tefta? portretna a capite io ” torqueantur. Opcrculum etiam cadetn iam indc ab orru natura? omnia peruftt. Mouen- ” ttu 1 tc m tadem omnia paj te clcxtta,non ad vertiginem ftueclauiculam,icd m aduerfuin* ’’ Partcs exteriores ciusgenerisdifFcrentijsijs variantur. Interiorum natura iimilis quoda » modo in omnibus, eft,maximeq ; in turbinatis. DifFeruut enim inter ie magnirudinis,e*' cclbubqj afbcdu. Nec vero multtim-vniualue , ac biualue genus concluhlcdibidillidcnt , ” quippequa? parumdifFerentia? in ter le afferant:quanquam longe ab immobiltbus difere ” pcut; quod latius poftea patebit. Natura ergo Turbinatorum Iimilis conftat, nec nili tna- ” gnitudine vai i ar, vt modo dixi. Alijs enim partes maiores atq; euidentiorcsiaiijs mino- >» res, (dnem 101 dq; funt. AdhaecdilcrimenilluddurititE , mollirt^, ceterarumqi generis eiuldem affedionum . Caro enim prima in ore refte, quam omnia toroliufculam habeb >’ alijs magis ta lis,a.ijs minus. Cap ut c i us med 10 partis prominulum iun cT itur, & cornicU" la duo qua?ptomagnitudineanimantis plus minus capiunt inerementi. Exeruntcapot more omnia eodem-, idemq; permotuin retrahuutintro. Nonnulliseriamos,&dente 5 ” at uri, bi c ut s & tenues, vt Cochleis. P ro m u beida s item gerunt more mufcarum : quod p q uidem ntcmbium lingua? eliigiem prc fe fert. Habent hoc idem & Purpura? & Buccina> ’’ firmum,& iOiofum,quoftmiliter.vt Aiiliatq; labani ,quadrupedum tergorapenctranr- p i mo longe vaud i us. tefta s enim cfcarum polfuut perlorare. V enter os protin us exci pib Iimilis in Vinbilicis gutturi auium: habentq; parte inferiore duo qua?dam albida torofa» p mam m is fimilia, cuiufmodi carunculas , vel in S epi js efle animaduertimus, bed hcc toro- 1 ’’ liora. Cula a ventre duplex, longa porrigit le vlq; ad Papauer, quod poftremum lundo p cotnmillum tft. Hcc ergo, vt in Purpuris & Ruccinis conlpicua, in clauicula teft^confb » neniui . Quod autem gulg bubiungitur, inteftinum eft,gule ipd con ti mm rn, (i m p lexq j ’’ toro, vfque ad exitum: cuius initium circa anftadlum papaueris eft, qu;i & laxius h e ret. p Q uou enim Papauer appellainus,quali materia vacans,atq; cxcrementitia,magna lui P‘ ir ’’ tem omnibus generibus I eftaceis ineft, Hinclurbum veri us replicans, carnis repetitf^' p dem, finitq; ad caput: vnde cijcituv excrcmentum, pariter in omnibus Turbinatis gene? p ribus, tam aquaricis, quam terreftribus. Membrana in grandiufculis Vtnbilicis a ventre » gulg attexitm continua,pcr quam meatus pro!ixior albicans colore,Iimilis fuperioribns p illis mammillantibuscarniculis tendir. Habctetiam incifuras, qualesin ouis locuft* 1 ' p rum babe n tur. vci um hoc albidum , illud rubidum eft. Nulius cxitus huic, nullum ft? 1- ramen poftremum pater, icd pr^tenui membranacauoprodučtus anguftocontinetur< * Tendunt De Teftaceis Lib. III. 233 A Tenduntab inteftino adimum nigrantia qua?damafpera,atq;continua,quaIiaveI in „ Teftudincvifuntur, vel minus n gra. C^teri quoq; Vmbilici hx’c habent eadem , fed quo minores, eominutiora. Vniualueautem & biualuegenus partim ijsfimileeft, par- Biualuia& tim diuerfum. Caputenim &cornicuIa &osobtinent, atq; etiam quod lingua? fpeciem vniualuia, gerat: ver um harcin minutioribus fgifum pra?fuaexiguitateefifugiunt. Nonnulla etiam uciturbi- exinanimatis,autnon mouentibus percipi nequeunt. Papauer iliud>qu6detiam muretn nans c *‘^ c ' appellamuš, omnia habent,fed nonloco eodem, nec par, necex xquomanifeftum , fed Patellsein imo, biualbia veroad partem qua mutuo teftaram complexu continentur. j, a ^ auc ' rn 5 Capillamentis etiamillis ha?comniacircundantur: & quod .ouum appeliant, tempo- 0 ibui co- re, quogigni/o!et,ambitu alterius lateris ora?continentur, vidclicet ijs, quibusi)da- dem loco „ tutn id a natura eft, ficut etiam albugo Vmbilicis: id enim illis iundtum iimile intclli- Ouum. gimus. Sed eiufmodi partes, vt dixi, cum confpicua? in mag ris habeantur, in paruis tamenautnullo padlo, aut vixfentiuntur: quamobrem in magnis Pedtunculis prtecipue patent, quod genusideft, cui altera valuularum latior, velut tegmen fuperpofita eft: j Oftium excrementi carteris alatere eft. Faramcncni m quo egerant, omnia habent: Anus nbi. quippecum papauerillud, vt iam didtuin eft,excrementitium quiddam omnia membra- p a pauerex na contentum fortiantur. At illi, quod ouum appeliant, foramen, nullo in genere, tri- cretučurifi. butum videmus, fed čarni ipfi intumefcit; nec eadem, qua inteftinum, parte contine- tur, led dextera, cum inteftinum habeat finiftra. C«eteris ergo tališ cxcrementi ex : tus eft. At vero Patella fera,quam marinam aurcm quidatn appellarunt, parte ima tefta? r ,, excernitur, qua foramen habetur, Ven trem etiam poftosefle, in hoc eodem Patclle n^nualis". genere canftat, atqucctiam ouis illa ftmilm. Sed quis eorum cuique fttus fit, diligen- tiiis ex diiledlionibus petendum eft . Heec omnia itaq; philofophus , qui & in feptimo libri quarti departibus animalium capite de partibus horum Teftaceorum cxterioribus iftha?c prodidit. Teftat-orumcorpus nonmultiplexeft. Cuius reicaufaeft, quod co- Teftacec rum natura ftabiliscft . Qua? enim nohiliora funt, ha?cplureshabcant partes necefle cur P a “ cl ® eft :quoniamadtiones eorum ftnt&ofticia. Pluracnim defidcrantinftrumentaea quce cac plures motionescxcrcent. Ad ha»c> aut omninoimmohilia funt, aut paru m morusadi- pifcunrur. Verum naturaconfulcnseorumfaluti,duritiam tefta? obduxit. Sunt alia Tcfla cur ~ vniualuia, alia hiualuia, alia turbinata, vtdidtum iam eft. Tarbinatt etiam generis cifdcm. • alia in anfradlum intorta funt* vtBuccina: aliain globum tantum circumadta , vt Echi- Tmbinat® norutn genus, nec nonbiualuium: aliareferatiliafunt, vt Pedtines & Mituli. Ah al- rumdifte— tero enim latere nodo ligantur ,qu£dam vtraq; laterc connexa funt, v t Vnguium ge- r P Kia * nus. Habent omnia Teftatacaput infra, plantarum modo. Cuius rei caufa eft, q uod ci- bum deimocapiant, vtplantaeradicibusfuishauriunt. Itaque ijs vfueuenit, vtin- j n fia, &C feriora habcant fupra, fuperiorainfra. Membranaobducit, quaportio potulentahu- C ur. morištranfmifla,liquataq» ciboaflumitur. NuUumex ijs eft, quod capitecareat. Ca> tera?corporispartes nomine vacant, preeteream, qua? cibum recipit. Differunt praete- Loco realocogenerationis interfe,quemadmodum idem diligendftimus J philofophus hi- f £rrcTci a fce verbisdocuit. Tcftacea ofafpontc natura? in limo diuerfa, pro diflferentia limi ori- ^ Untur: naminceenofoOftreae,inarenofoConcha?, Kimis caucrnifque faxorum Ver- caD ' l ^ tibula generantur ScGlandes, & cjuaepe-r fumma adha?rent, vt Patella? & Natices. Omnia id genus celeri inerementoaugentur, fed prtecipue Purpura?, atque Pedtines c.uippequaeannoperfici poiTunt. Nafeitur ergo Conchamm genus, quemadtnodum £ expofitum eft, fed locis vari js: nam alia vadiš, alia gurgite, alia durislocisatq ; afpcris, aha arenofis; &alia fedem mutant, alia ftabiliter degunt. Piana ex ijs qua? fedem nun- quam mutarc folent, radiceinnituntur. Vngucs & Conchae nulla innitentes radice per- manent: euulfa? viucre praecerea nequcuntpinna?. Miru m quod prodidit c Strabo, Conchyliorum qua?da,m efle, qua> mugitumeduntin Ndo. E.x recentioribus Honde- letius quam breuiffime,& loculeter differentias Teftaceoru lic compIexus eft. Ab his,alia TeftVceo— abalijs,teftaeduritia fuperanmrvtSrellae, Pulmones, Holothuria, Echini, (omnia rud fferen enimifta Oftracodermis fubijcit Ariftoteles . Nos ftellas pro Infedtis marinis cdidi.nus tls « R-oa in opere noftro de Infedtisj longe minus durateftaconteguntur, quam Pur pura?,& Buc- cina. Alia vndiq$circumteguntur, vtinterioris corporis, nihil cerni po fte, vt Oftrea, bu l s ci Icllina-, Pedtines. Alia altera tantum parte teftam habent,alteri parti teftx loco eft fcopo h parscui hfret.Cham^& Dadtyli liuc Solenes vtrifq; extremis noinreguntur.per queca put&pofteriorem parteexerunt. Eoruqu5?vndiq;integuntur,qu£turhinatafunt,vt Pur- ») Pura, Buccinum,alia turbinata non funt, vt Concha? quas a noftris Porcellaines vocarur. V 3 Alia cca. . Hiši. fede muce ntdd” quce non. */» 17. Gco. A icgnimi** Vlyfsis Aldrouandi A motione. Pe ptfrtiu T eltacco— rum ulia. T elta. Caro. Cur tefta no habeat. Cur dura_» fint tefta. f£xcr.i 11. Pufmo ma rmus cvr¬ li 6 tečlus. Lepus ma¬ rin us . Carcinas . * Scft. 2 1. P robi-$ 6 Cur Telite in mari ro- tunJa? red dantur. Strias cur hsbeant te fiata. h Exčrcit. » 20 . * llb. 4. de rer nat. Ocul) an_. •finr teftatis k llb.ihlji. cap.?. 2J4 Alia vnica Concha conftant, vtLepades,aliaduabus, vt Mituli .Teftarum alia: James , vt Vnguium, Mirulorum, alia:afpera:yt Purpurarum, Buccinorum , Oftreorurn, quarum rurius teftarum permagna eft in afperitate varietas , qua: in fingulis declarabitur . Co* lore etiam diftioguunrur,qubdha:c vniuscoioris fit, vt Mytulorum tefta nigfaeft.a- lite flaua:, ali? rubra; lunt, alise varijs coloribus depičfa:. Differunt & motione : nam qu?damin ftabili fede permanent, vtPholades? qusequein faxorum cauis»&alijs in locis degunr, vt Oftrea, Pinnte. Mouentur Purpura: &Turbinata,&Cham?l?ues, qu aS in gyrum verti inaqua vidimus. DifFerunt etiam teftarum adhadtone. Etenimalia vin- cuiis validioribus alligantur teftis vt Mytuli, Pinn^e, Vngues. Qu? vero in Turbinatis teftis funt, nullo eis vincuIoannexa funt, fed pofterior tantum pars circa teft? volumen clauicuiatim intorquetur.Sunt & ali? fere infinitse Oftracodermorum differentise,quem- admodum ipfa in finita fere funt, quaeex fingulorumhiftoriapetendte funt,nec diife* renti? folum,fed etiam,eain quibusomniaconueniunt, vtqnod omnia fantova habeant, fed non loco eodem, nequeteqqalem, nequeex ?quo manifeftum. Quod modo ad pat- tes eorum pertinet, earumq; vlum ac neceflitatem , de his licet qu?daui enam fupridi- „ ftafint, cumnonvnoinlocolocutusiitphilofophus,nonnulla hic rurfusrecenfebimus. * Interhas primum occurrit tefta, dequaille ficin fecundode partibusearumq; cauhs» capiteočtauo meminir .Cruftata omnia extrafe munitafefuantur,velutCancri>genufqJ >» orane Locuftarum, atq; etiam Teftatorum, vtqu? Oftrea: appellantur. His enim omni-„ bus carointus:terrcnumautemillud, quodcontineat&conferuet, foriseft. Nam pr«- ter ipfum continendi odicium, quoniam eorum natura parum caloris obtinet,cum fan- guinc careant, idcirco reftaveluti furnulus quidam amplečtens conferuat inteftinurti calorem, & tuetur. Cur vero non mutentteftam vt Cruftaceafuatn Cruftam, ttiplid de caufaid fieri putant, nimirum quianon mouentur, q uia non ficcantur, durior enim tefta & craftiorcjuam Crufta, & quia parum viuunt. Caufa duritiei eft tenerum eorum corpus, quod meminit etiam f lulius Scaligerhis verbis:MolIiaigituripfaintus, opus „ habuereduritiaexteriore. Ita oflfa tum alijs, tum Sepi? conftitUrafuere intus ad confi- » ftendum. His extra & ad eundem finem , & ad mollitiem tuendam. Qu? proportio ,» etiam in multis fručlibus eft. Vtquibufdam interna,alijsextimafuafit duritia. Ita alijs,» alia adiunxit pradidia; alijs denegauit: vt Pulmonibusmarinis, ob vilitatem, Echinis, >> ne ad duriora afftičtarentur, cirros proanchoris: Lepori marino admirabilem faculta- ' r tem. Is taraetfi informi?, ac molliscaro: tamen n ul lis tempeftatum agitationibusitafu- 1 * peratur, vt in litus eijci poffit. Quibus vero non fabricauitmunidones, ijs ramen dedit,» qua fibiiam fabricata compararent, vt Carednadi: vacuasenim indigenis Conchas&»* qu?rit,& inuenit, & lubit & fubinde mutat: fi ita ei fadta fit acceftio corporis, vt priori-,» bus?dibus capi nequeat. Catus & inquilinus, & oeconomicus,magiftra natura. Extat,, item problema apud S Ariftotelem, cur lapides& teft? in mari rotunda reddantur ? An ,» quia cxtrema,inquit, compari ademptu circumfratfta, in rotundam fe colligant fpecie? >* hec enim fola ftmili extremo clauditur,mare aut quoquo verfus agitando pariter circum ,» vndiq, frangit,atq; obtundit. Eft & leitu dignum,cur ftrias habeant nonnulla, nonnulli 1 » vero non habeant :fuperquare audialiam h Scaligeriexercitationem aduerfus Garda-,» num,qui ftriarum in hife? Conchylijs ordinem, cum vellet ad certam fibiq; notam redu ccrecaufam , itaferibit. Fitautem varietastumftri?certoordine:quoniamresparua, variata ac mifta, etiam obiter, dura ?qualiter crefcunt fpatia,certo ordine laborata vi d e- » tur. SiccineCardane, inquitScaliger,quare manus duas habeam,cauafm reddis ? Qjh a »c manus duas infanseum haberem, fimul cum corporeereuerunt. Hocnon eft, ra iX aV * fed , oftenderecauflam. Strias habentBuccini,quia eis ablati non funt:,» Ego vero, fi me, caufas hafccquod nefciam irridcatis; non iratus dicam, vos omnes ,* philofophosfubtiliores infanire. Namq; partim caufas ciim exvtilitatibuseliciamus, )* quarum partium nullus vfuspercipiqueat, e?partcsfui quoq; caufasnobisignotasha- »» bent. Eiufmodicftcolor, l?uiras, ftria,fplendohor?inplantiscrenat?, ferrat?,den-'»» tat?, ftnuat?. Quippe in calidisacfrigidis «qu? fpečiantur, Natura vero plus luftt in noftrarum mentium agitationibus quam in ftriarum, macularumue tum ordine, tum v^ rietate. Atque hsede teftis fiue operimentis, quibusaddequodait 1 Lucretiusnat^ ram omnia fere fua dedifleoperimenta: canitcnim. Prvptereaq\ fere res omnes aut corie funt Autfeta, aut Conchis , aut ca.Uo , aut cortice tefta . . Ariftoteles k Teftatis oculos efle negat. Etenfm ftc feribit: Habentprofe&6oculos,tum ca: t era De Teftacels. Lib. III. 2 3 * ^ cafteta animalium genera omnia pra?terqua tefta inteda, & fi qpid imperfedum eft aliud. j Lego tamen in epiftolaquadam Plinij,■ Infe&orum omniu & quibus 'f eftacea operimen- Epift.i 3 6 ta,oculosmoueri,tanrumabeft vtnegethabere. Deinternis partibus & excretnčtis, haec n fere philofophus reliquit. Cruftatorum & Mollipm more binos dentes habent primores, &carnofum illudquod lingute proportionatur, ad cibum fentiendum,fiuequo volupta- p cn[es t tem efculentorum difcernunt: tum ftomachum ori continuo iundum , exiguum propor- Stomach'. tionefuorum corporum magnitudinis, hicq; a vcntreexcipituodein inteftinum limplex vfquead exirum inteftini dirigitur. Singulaautem Teftatorum generahas cafdemobti- nent partes,fed aliaexplanatius,alia obfcurius, quanquam maiora conlpedum earu prse- be^nt euidetiorem. Ori autemiungitur quafi ingluuies auium,in qua ftomuchus eft,quem Ingluuies. excipitventer, inquolitumdl quod papauer (^or) appeJIatur, mox inteftinum conrb Venter. nuum tendit fimplex, originem a papauere illo ducens. In omnibus enim Teftaceis ineft inteftinum hoc excrementum,q uod vel efculentum efle pratcipue fentirur. Et mox rurfus. Caro non *que omnium efculenta eft. Etexcrementum,quodpapauer vocatur, quibufdam cibo p aio ‘ - idoneum.Contincnt hocTurbinaraomniafuaclauicula; vniualuiafuofundo,vtPatellte, bu S P sTubn biualuia,quanodo ligantur, quod autem ouum vocatur, latere dejttrobiualuia habent, Q uuni , altero latere oftium cxcrcmenti continet. Sed erroreouum id vocatur, qpippe cjuod tale? ftt,quale eft pingucin fanguineo genere,cum viget. Quamobrem fieri Polet perici tempus. anni,quo viget,Tcilicet vere & autumno.Laborat enim Teftara omnia per frigus, & ^ftum- atq; exuperantiam temporis pati nequeunt. m AJjas ctiam Teftatum genus omnino partim m Mollibusfimileefledicit. Qua enim foris, inquit,terrenam portionem, intuscarneamha- c *?- 9 ' bent, Cruftatisaflimilantur: qua autem forma eiufmodi corporis conftat, cum Mollibus' Y c ^ r ^j' conuenit omne quodammodo,fed pratcipuč quar ex Turbinatis cuniculoin anfradu coi*Sj 1 [ 3US torquentur. Natura enim eorum vtrorumq; perinde fe habet, quali quis direda linea t inquadrupedu&hominum genere eft) primumextrema linča? partefuperiore os fitum inteiligat: qua a: mox ftomachum,qua b: tum ventrem, qua c: dcindeinteftinum vfq; in • oftium excrcmenti, qua d: hspc ita in fanguineo genere difpofita funt; & caput pedusque . locum obtinent primum. Reliqua ipforum gratia, aut motus caufa a natura Sfticcta funt. ’’ Sedh^c anteetiamfuftusdiximus. Hermolaus Concharucarnesintcriorčs,Gr£ceSpon- Carnisno- - dylos fcribit, latinecallos, item omnemcallum Pinna? & Conchilij interiorem , papauer mina^. quoquedici. Ariftoteles vocat t/co trap**, to' trapna cT«?, to' taca toiv c“ zp&cdt- to 1 actpnai^a. Hanc Teftaceorum, vti & Cruftaceorum čarnem decrefcete Luna diminui,crefcente Vero L “ na < * e " ” augeri &philofophi&aliorumultorumfcriptorumteftimoniocoftat. Plinius 11 de luna. ” Qyo veraconiedatio exiftit, haud fruftra fpiritum fidus Luna? exiftimari. Hoc effe quod Q. a l c ' 3 ' terrasfaturet, accedensq; corporaimpleat, abfcedensq; inaniat. Ideocum incremento ram eius augeri Conchylia & maxime fpiritum fentire, quibus ianguisnon ftt.Lucilius apud 0 n /J i.c.99 Gellium. Lpna alit Oftrea,& implet Echinos,muribus pecori fibrasaddit.P Horatius: 0 Lt 7.c.zo Eubrica nafcentes implent Conchjlia. luna . Oppianus ^ hinc capiendi tempus deiumit. E^v^ctS'' og-pM r Jpivct,Tctd OaAacvv. llctvTa /uh'vh; at%o juivns zctrd , 7ripi7ihn'3&v , n&i ova van'pia> S’mv . OS/pa avs t% dvTis d (pavporipo/s P/Kf-a cdraj. volu r)s iv) a * jplc orem q U ddidomne genus Teftacea nočtu pl uri m um palci folent: compertumq; eftplcnilunio „ ' ea magis pinguefcere,propterea qqodliceat his to ta tune nobtepabularncopiofionbul- quetuncefasenutriri:vndepinguiores fiatu,vt ij exiftiniant,qui plenilunio nullam m* effe vim ccelitush*c in Cruftaceis efticiendi, rcmq; ita ad commodiorem natur* ratio- nem deducunt: quamuis vna tum Jfiafilio magno, magnaphilolophorum parsfentiat' t lnHexa. bafilius autem ficfcribit.p Atqui corporibus anirnalium conftituendis, c*terarumq; re- »» bom'U.6. rum,qu* a terra nafeuntur, non mediocriter Lun* mutationes conducere reor.Nam ali° „ Baiiltj opi- modocorpora cum ipla deerefeit, alio, ciim accrefcir, afficiuntur; etenim nune rarah- ^ mo. unt,inaniaq; cumimminuitur. Nune contra Luna accrefcente & ad luminis plenum » properanteorbem , corporarurfus diffarciuntur&implentur: propterea qu6dhum°' » reinquendam caloriimmixtum, inprofundum vfq; tumimprimit occulteatq; immit' » Luna ms. t] - t} Declarant id ita effe tum i j qui iub diolunaq; dormiunt, capita quorum vitram 0 ' » dum humorcreplentur, tum animantianuperrimeiugulata, qu* mox incurfu impref- >> fjgneq; lun* permutantur: tum etiam anirnalium cerebra> &animantium in mari de- » gen ti um caqu* humorecopiofo pr*ditafunt: arborumq; medull*, qu* luafane m 11 " ’» tatione conuertere lunacunčta non polTet,nifi quid immenfum (vt feriptura teftatur) n V c nutrian exurperanfq ,• vitibus effet. H*c ille, lam dicamus de nutritione. Nutriuntur O ftraco- » dermamoreplantarum, pcr.poros vtinquit Aibcrtus, vndiq; nutrimentuin trahentia > cuius,inquit k Lignum eft,quod pifcatoresplandrie & Germani* colligunt Oftreumqu°d eft vnius tdf|* fpiralis inftar Cocle*, &ponunt fub arena iuxta mare: quamobrem na- 'lib i HiH turanon format eis caput. 1 Ariftoteles quoq; aquatilium plurafaxisaftixa vitam om - ‘ j’ ‘ nem traducere feribit, vt Conche (ov) genera plura: non deeffcq; complura 3 q ,!3e ciuiafintabfoluta, mouere tamenfe nequeant,vt Oftrc*, & qu* tota limplici mitioriq; G HI 8. fitfl. tcft&opera, Vercibulaappellantur & Calli,& Tubera .Alibi u vero de corum nutritionis cap. i. modo italoquitur: Cumanimaliatrifariaminaquatile& terreftrediuidantuna.ut enim ,» recipiendi aerisaqueue neceffitudineautcorporis temperatione, aut tertio vičtus ratiP' » ne: vit*prorfus diferimen prohis diuifionum membris confequetur. Aliaenim tem* >> perandi corporis grada,& vitftusratione,atq; etiam recipiendi aeris aut aqu* neceiCta- » te ita degent: alia temperamenti, vidtufqi caufa tantum: Igitiu:eorum,qu* teftaoperi- >» untur,nonnulIaimmota aluntur h umore dulci,&potulento,qui per fpiffa trafmittitu.r* cum tenuior ipfe mari concočto eliciatur, qucmadmodum & primo natur*ortu inft 1 ' ” Bulcisaqua ruuntur. Dulcem autem contineri numorem in mari,atq; ita tralmitti & percolari con- »> inman eft. f^ at eo experimento, quo ii ex cera vas tenuilatercfinxeris ,idq; annexa lineain mare ,> demittas inane die ac nočte vna, humoris copiam dulcis.intra fe colliget. V rtič* pi^ cl ' ” culisforte incidentibus verfeuntur. Os in medio habent, quodin maioribus euidcn- 3 > tius eft, Meatum etiam vt Oftrc*, qnoexcrementa lecedant, habent parte fupcri° re ' ” Vrtiča enim ipla quafi Oftrcorum caro elTe videtur inclufa faxo., perinde vt tefta • h a ' »L teli* etiam feceduntabfoluentesfefe vt vefcantur. Qu* autem mobilia eademq; cal ' 1 ne vefcentiafunt,ijsvidusexpifciculiseft., vtPurpuris: funt enim carniuor*, ’’ dem efca huiufmodi capiuntur, quanquam ijs etiam, qu* mari pullulant, aliiciuntur * i!i 8 Hlsl ^ nn ‘ P^ uul j °°dem f trde, hifce animalibus profunt, pr*terquam Purpuris,cuiu s yCl esp io. inditium efteaitquodfiamnisin marefluentisaquam guftarint,moriuntureodem^ e * purpurz i« Viuit Purpura extra mare, qu* captaeft, dies circa quinquaginta . Alitalteraalteram, flumjsmo- eo quod fua tefta agnatum veluti algam,mufeumue gerit. Qu* autem pro cibo iisafte- riuntur, run t, ponderis cauia adhiberi aiunt,vt in libra fint grauiores.C*teris fqualorincomm° vttftincs. d us cit,nam & pauciora nedduntur & deteriora. Et q,uidem Pedines tune magis trah ut rufum colorc.Iain Pyrrheo Buri po Pečtmes a!iqundodefuerunt,non modo propter f°r- Otrl-i olu fa^ntum, quo pifcatores ahradendo vbertim caperent, verum etiam propter ftccira' uti ^ tiaV. tes * GiJctens etiam Teftatis imbrescoducunt,propterea qčf mare dulcius redditunfedft 1 ' gusfacitprofe tia? eft Ariftotekč libro meteor um primo, quam dicitin dies magis magifej; exarefcere* & a Nilo. totamuTe inueskam aggeratamej;. Sed quia longo teuiporum trači u paludes ob!imentur,& habitationi reddantur idonetc, initium reiobliuione inuolui. Atqj idcirco ab Homero 1 hebaidos mentionem lolam fieri, Memphi vel nondum cnara, vel needutn eoprogreffaj vt digna commemorationehaberetur. Signum etiam efle»quod paulatini lit aqua exiccata , quod Sefoftris didicerit, mare rubrum altius efle Aegypto: atq; eajde caufa, quod in anitno habebat, foiram a mari Ery thr^oin Nilum non duxiife> maiorem igitur Aegypti cauitatem, quam eiusaiuei efle, quoErythramm mare continetur .lani vero fi Aegyptiorum regio, quos omnium mortalium antiquiffimos efle credit, ita reces litenata, vttantaab Hom eri tem pore fačla lit co.mmutatio; par eftdec£terisquoq; ter- ris idem cxiftimare, & tanto pofterius exiccatas efle; quanto homines in ijs habitantes> Aegiptijsfunrpofteriores. Atq; hinciameffici, vt neqi flumina vila lintpcrennia ? ncq» fernper mare illud fuer-it, quod nune mare efle čemi tur, led viciflim modo mare, modo terras,eodem locofieri,certisqu bufdam temporum conuerfionibus,quibusfaroquodatfl nune maxime liccitates, nune maximi humores ali js atq; alijsIocis exiftat: atq; id quiu e in Icngiffitno quodam annokeri, haud aliterqu:un inanno communi teftatem & hye- meni fi eri videmus. I ta Tanaim & Meotida paludem, & ipfurn etiam Pontum exicca- tum in, atq; fimiliter omnia permutanda in temporis infinitiinfinita duratione. Haec & huiulmodi plura A riftoteles, partim ex Herodoti de Aegypto hiftoria, partim de Plato* ms Atlantide infulavidetur hauftfle . Purat enim cum Platone mare extracolumnasHet cuiis vadofum efle, & nauigtjs maioribus minime peruium ; non alia, vtoppinor , cauta quam quod lica magiftrofuodidiciflet. I ’Straboquoq; Aegyptumaitprilcis tempori-bus ad Peluiias vfq; paludes & montem Cafium,lacumq; Sarbonidem maris inundanonibus >» opertam fuifle: & nune quo.q; inquit, per Aegyptum huiulmodi effoditur lalfedo,etiam fub arena falfa referta ConchyIijs fone te reperiuntur, perinde ac agro maris aquis inun- dato. Et 1 ru.rfus, loca Aeg.ypti, qute valdelublimia funt,Conchylijs irrigantur. Ideniin pnmoair mirarialiquos quomodo fiat, vtduobus tribusue ftadiorum mili ib us longbn mari in Mediteraneis Iocis freqnentibus Concharum , & Oftreoruni, & Cheramidutn magna cernatur multirudo & laik Iacus. Et tnox ibidem. Eratofthenes air multis in I°' cis a mari longinquis vidiflclapidibus inhasrentes Conchulas, Pcčtines & Oftreoruni lb r ” mas, lalfumq3 lacumin Armcnijs. Plutarchus in Oliride, vbiplurimus eftin Aegy* ptiorum anriquitatibus inueftigandis, de Hom eri teftimonio docet Pharon vnius diei na uigationeab Aegypto retnotam fuifle,& totam Aegyptum mari olim fubfedifle,e6qtipd fuo etiamnum. tempore Conchte in fodinis & monnbus etiam plurimce inuenirentur, & omn.es purei & fontes aquam falfam & araaram haberent, illius videlicet maris reliquias» quod loca ca olim occupau.it . PoJybius idem fen ti t, fed verba eius non citabo, prop& rea qu6d is videatur Ariftotciiefle pedaneus in timore, quo veretur, ne pontusaliqnan do nauigationem cxcludat. Lego & apud k Ouidium. V tdi ego quod fuerat cjftondamfolidtffima. ullus £(fi fretum : vidi fa čl as ex aquore ter ras , Et prdeula pelago cone ha tacuere marina Et vetus inuenta ell irt montibus anchora fummis. } Solinus quoq; in lua polyhiftoria: pergam,inquit, ad refidua qu«in Theflaliam & ^ moniam porriguntur: funt enim arre&iora quam nufquam procentas montana attom *’ valeat: n ec eft interris omnibus, quod meritoadiftas eminentias comparetur, quipF e ” quasiolas diluuialis yruptio.cuin vn i uerfa ob.d u cere t h u m i do fitu, inacceffasreliqnk. purant veftigia non languida fidei,quib.us app.arct,hos locos luperftitcs vndofa? temp^' ^ fiati fuifle. Nam in latebrofis/upium cauaminibus, q.uae fludhium confligijs tuneade^ lunt,reduuice Conchykorum rdederunt, & alia muka, cjutcaffatim mari incitoexpunn' tur*> (J H >* n DeTeftaceis. Lib. III, 239 A hir,itavtfintlicetfaciemediteranea vapparenttamenfpecielitorali.^Subfcribithorurn m ^ntentiae praeterea Ifidorus, Conchas concretas & edam Oftreas, qua? in remotis na on- . » ^usrepcriuntur , inditiumdiiuuij primieftefcribens»Necnon" tertullianus .Muta- aoa °^' » uit, inquit & totus orbis, aliquando aquis omnibus obbms: adhuc maris Conchae & 0 u'de pa Ufa » buccitia? peregrinantur in montibus cupientes Platoni probare edam ardua fhmalTe, fed & enatando rurfus infima mutauit, rurfus orbis alius.idem mutat & nune Jocaliter habi- c Us,ciitp htuslteditur. Curinterinfulasnullatam Delos,arena? Samos* dfc. Econtra- Refuratur f'urn {entientibus in primis eft Olympiodorus dočtiffimus Ariftotelis interpres, qui hac tuperiores 111 re authori fuo aduerfatur. Is enim ad hxc philofophi verba (Sed quoniam natura om °p inlones • jedrca generationem quoq; rerum mutatio fit, &c.) Caufas, inquit, explicat, quare uuiufmodi mutationemhomines ignorant, cum tamennondum docueritaliam i'peciem» * SUafecundumhumorem paluftrem mutatio effiettur . Suntenim fpecies tres;, autquo- juam exiguutn vita noftrae fpatium eftad bane mutationem,qute pardculatim in his duo- businfimisetficitur, difcernendam > aut propterconfe^tos hominum interitus, vel quia j ^ottalcsalto nonnunquam migratutn fiueexulatum abeunt, velIaribus fuiseiečtialibi ° § e ntiumfibidomicilium qutmmt, aliafq; fedes inexteras dedudicolonias fibi compa- r ant. Eodem quoq; tnodohominum habitationeslaterenosexiftimandum eft. Stcut e ntm peregre profečliones atq; exijia hominu particijlatim efficiunturdta & cultus habita tI oneiq; moftaliu particplatim fingilatimq; eftecoufneuerunt. Id autem fieri air, quod & paluftribus & ftagnantibus Iocis regio ficca teperataq, efficiatur, ficut eria peregre habita- tJ ones propter caufarn contraria f HuicftmiIequidcirca Aegyptiacu quoq; agrum euemflfe att. Na Aegyptus cu ab antiquo mare effet,ex co quod Nilus ilyn femper & limum aggere re blitqra|ifqj tota eflfeda eft,adeo vtin pofterura paludes laculq; ibijicutrelatum eft, efte °ccoepenpt:atq 5 in vna Mc^otide palude,huc rurfum limicongerjeaduečta paludes plana c atnpeftremq; natura accepcrunt.Quem admodum autem Aegyptusantiquitus mareexti- ter |t,& paucis poftannjsin terreftre folutn induruerit, ex eo phtlofophus oftendit, quod °ftia Nili manu hominu excauataatq; elaborata fljerut. fcxeo quoq : quia poeta antiqui- Utis.&veteris cuiuflibet pater Memphidis nulloloco memmerit,quab huiufmodtvrbs ter r cllricutecontignatanondumeftet.Id autem exeointelligi poteft,qu6d fquammearqi ^oria Conchyliorum diRefcentia item Gellinorum (Teliinarum, čredo)adhuc ibi paN ^ ‘ lt h reperiantur, qu,aequidem refidua 2 reliqui£e funt Oftreorum Concharumq; ,qua; ibi inari terreftrem iicilicctcutem recipientereftiterunt. Atq; itaphilofophus interpretatur, Ce nfetq; Ae gyptum mare olim fuiife, & poftea in terrte faciem conuerlam ..Mihi autem Potiusvidetur, paluftrialocaeafuifse,&obhancrem inhabitabilia atq; incplta cum ^^Nuo tem pore fui /sen t, mox fitno inuesfto confotidari, ficcari, coliq; a mortalibus ipfa C( £pifse, cuiusfimileqtiidcirca Argos quoq; accidit,vtpaulbpoftdi6l:uruseft. Argo^ lla mq; ill ut i quod hodiehomines habitanr,paludofumolim fuifse proditur. Atq; acfhac Suidemcxpofitionem quadrant quoq; rationesallatte . Ob id enimoftia funt manufa- namqt quanquam Nilus limi vim magnam ingereret arq; diifiparet, tamen quia ma- 8’htudineaquarum quafi obrui Aegypti incol^ videbantur, oftiaac exitum fluminisex- ^°gitarunt. Quin & poeta Thcbarum tanquam opulentiffim^ vrbis meminit, de Mcm- P^ite autem retieuit, haclorralitsdecaula, proptereaquodnondum vrbsillahabitare- lUr »fed paluftris ftagnansq; adhuc eflet. Quanquam autem teftajConchyliorum ibi re- Periuntur, non tamen ratiohtecneccflario oftendit mare quondam fuifse Aegyptum: na T ^ ^ lla montibus quoq; altillunis,, qui Iongea mati diftant,eiufmodiTeftacearepcriutur:fbr ' ta fsequia vehementiores ventiinaltumipfaabripientesa finibusmaris vfq; adiugamo- t ibus repe-, hum celbjlima proiecerint. Secundum auteminterpretationem magisad veritatem pro mntur. P 1 us accedete,ex ipfo quoq; Ariftotelis intelligi pot'eft,Infert enim eiufmodi verba.Iti ea |p c aqiicecx humidispaluftribufq; ad terrtefoliditatem peruenerunt.lmmohancquoq; ^tionem profert. TalequidcircaAegyptum quoqj contigit. Quo dičto poteftpatere ^‘ttnonem efse, quemadmodum ex paluftri humiditate in ficcam fiemitatem mutatio. ^ ac * Hucufq; Olympiodorus . Sedloan. GoropiusBecanus longealiter, qutim 01ym-, Goropij o- P^dorus veterum opiniones refellit,cui doftidimo viro egolibenterafsentior quamohre pinio. hu?ctile fuper hac curiofiffima quceftione,in quam plcriq; viri dočtt inetdere fcepc fo- ^nt.fcripbt, cum ad rem noftram omnino faciant, neutiquam mihi bfentio inuoluenda ^bimo. Is igitiir poft allatas aIiquot veterum opin ioncs,nimirum Herodoti, Platonis, ^ l 'iftqtelis,& Plutar.chi^, neq; alios inquit, rogabo feriptores quid hac dere fentiant,po- ttfia qua videp totius eruditionis coryphoeos,& non antefignanos modo i fed ipfos etiam impe- Tcftse cur in (unurus ^lpiu lUg!S. Al pes Tri- dtutin.E. r/ iu-*' t > In marmo- *e Pečlen, Chapiai fi lice* Perca in la pide. Reftttatio philojfophi ica. 240 Vlyfsis Aldrouandl imperatores omnium difciplinarum in eadem efle fententia , & vt fint,eifdem rationibus niti.Non igitur eft mirum,linoftratesquoq; homines eildern argumentisindučti,quibiis E prifci illi lcriptores, nihil certius habeant , quam totahanc camporum laritudinem, qua? Mofa?, Scaldis, Oceani, Arduenna?que finibus continetur: Delphinorum, & re- J(qui Phorci exercitus ftationem quondam,non terreftrium animalium , fuifle. Viden- dum igitur mihi, an quicquamcontradici quear, quovetufta htec&forte Ogygiaaf- fertio velcleuetur, vel (quod fortefpero) tutanihiJi effe&flocci pendcnda videatur: fed modorationum pondera , non magnifica teftium nomina, ftatera? appendantur, Pi im um igitur iilud quod de ConchyIijs magnoapplaufu arguraencum Herodotus& PJutarchusducunt, vanum omnino&quauis paleajleuiusefle contendo. Eodemeniin peruinciqueat, fummasalpesaliquandofubOceano|atuifle: quod fi admittant, non plus contra regionis noftra?, quam contra omnium terrarum, vetuftatem pugnent: nam & in illis Concha? & Oftreorum teftae inueniuntur . Nihil eft ram altum, nihil tam ab gquoreis fludibus remotum, inquononlit reperire teftas eorum , qua? infolis aquis marinis vitam agunr. Quod cquidem cum aliorum relatu, tum experientis diuerforuin montiumfumedodus. Cum inalpibus Tridentinis & vicinarum gentium ( Veronen- fibus maxime, vbi ego ipfenonpaucaConchy!iareperiJ perreptarem altilfimaqua?q; F montiucacumina,vtroq; pedefenis vncisinnixo& manibuspinnato baculo grdfumnc mantibus& ipfeConchasinueni ,& ab ijsquiCapricornos,fiuelbices & Da mas in- fedandur, didicinon raro inueniri. Etcrebrius haud dubid inuenircmur, ii lapide s a?queillic atqueinfimis locisexciderentur. Nune cum vedura illinc nulla eflequeat, nullaeftlapidicina > nifieum arcescxiplisrupibusexcauanturanguftis prtecipitijs , & capreolorum femitis vel-funibus fubeunda?. Cum igitur eiufmodi telite internis, vel tena?, vel faxorum vifceribusdelitelcant, & in fummisalpium rupibus interna tenen- tur; non poteft beri, vtillic crebro videantnr. Viden tur ramen-, faxis torrentium vi deralis , aut immani gelu, magno tonitru diuulfis, vel flumine, turbine, aquarumiie violentia prtrcipitatis, aut difruptis, vel alia vi quapiam natura? dehilcentibus: quibus fiat, vt, qua? intus condita fuere, prodantur. Apud vicinos noftros Limbuj;gps,Leo’ai- os, Chondrulos, Namurcos, Hannonas, Atrebates, Tornacenfes, & alios multos.a quibns, vel marmoranobis, vel alia lapidum generaaduehuntur, non parua eft tefta- rumcopia& varietas. Vidi ipfein marmore ccerulco folidiflimo Pedinem & ipfiusfe- dem itaalfabre delineatam , vt nihil arsfimile pode videretur. Vidi inliliceduriflimo 0 (Habeo& egoinmufceo filicem quemcum forte rutnperet quifpiampro excutiendo igne,alperam Chainem,eiufqj- fedem intus, oftendit.) Jiethunisaduedo, q uo via? apud nosfternuntur,tot Conchuias totas lapideas,& conclufis valuulis integras,magna, vt cura & arteex illis fuiflecoementoaliquo compadus iudicaretur» In fuburbano Pa¬ rili: nfi agro, qui fuperne copiofa fruge luxurians, fubtus caua magna fui parte eft, & vehicuhs peruius, inueni tcllas nonpaucas Turbinuin marinorum, elegantifTimo or- dine & tortas, & turbtrculisinlignitas, atque ita omnibus modisperfe&as, nihil vtpr?- ter viuum pifciculum, ad integntatem deeflet, Vidi in Anglia lapidem, e fummis mon- tibus ex idfaciat, quod iongefitcalo excellentius, cogirandi intelligendhfue facultate. ^on igitur čadu m formas dat; fedadformasrecipiendas, materialu difponit&aptat, ( l u ® quidem difpofttioeoufq; pertinet, dum id tantum produe ; tur,quod caloris, frigo- ^Sjficcitatis & reliquarum qualitatum quce his funt fccundana?cificacice,produci poteft. *' 1 B ur ? igitur forfan qucedam cado debentur; fed fi vita accedat, ali us nune opifox qua?- lc ndus, qui cado fitpra?ftantior. Hunefortnarum datoremnuneupemus, quifeperto- Formarum JUni vniuerfum infinuans, vbiq; adeft, vbiq; materije preparata formas dat, & easin ea dacor quu jatitifperconferuat, dum materije compago & prjeparatio ferre poteft. Hic, liue vnus U liue multas fub feintelligentias habeat, imperio &poteftate fua tora formarum or- cm adminiftrat, & cuiq; materije dat pro eo,atq; ad fufcipiendum eft idonea. Hic raniš & pifeiculis in aere, hic murihus & vermibus / , & caueris animantibus elimo genitis>ma- tC!la pri us a cado preparata, formas infundit. Vbicunq; igitur humor fiue liquor inue- n iturad Teftaccorum vitam idoneus, viua Tcftacca generantur. Vbi vero materia erit Conchylia Ca pax,illa quidcn form^eius, qu$ dat, vitefta quid ftt& vocetur, n on poftir vero vi- cut quan- 110 pifciculo liquorcm idoneum prceftare,fiet vt tefta dumtaxat, non pifciculus, genere- c * oc l5 v,u *i tUr. Formas au temiftas, fiuefiguras accuratas & animaliumproprias,noneadoaferibo, ^& Tc - MUodinftrumentorum peculiares formas dare non poteft;fedipli formarumdatori, que :* n gulis fpecicbusalium &aiium adcffc,tamquam eiftcientem quandam ideam,fidixero, lc * dixero, quod poffem tueri. Antuerpice latomus quidam viuum bufonem in medio Bufo viuus ^armoreinuenir. Quodfieo locoaptus humor bufoni fuitinuentus, quidvetat quo in medio lTll nus aliquando Iiquor in faxisinueniatur, quo marina quoq; animalia generentur: marmor«. v ma čjuidem fi locus & humor ferat 5 corporata vero tantum, fi humor vitam non admit- tat * Opifej; enim progreditur eo ,quoad eius materia patitur, vitra progrelfurus.fi loči & materije inopia non excludecetur.Non eft igitur miruceftasin montibus furnmis in- ^cniri: minus vero mirum in illis inueniri, in quibus falfugo aliqua eft , marince falfu- 8’^icompar. Similis enim materia ad formas r-ecipiendas eft apta. In Aegypto igitur, rc gionc non falluginismodo,fed nitrictiam ferace, quisadmirabitur Conchylia gene- rari ? quis etiam in noftrce regionis ea fubterraneaarena , qujeIoco & natura marinis Va dis refpondet, illa admirabitur ? Cum ea temperamentu quoddam liquoris marini t5cu gat, Oceano in terras furfum per omnescanales magna vi irruente. Cauis igitur fub- |cfraneis, & maximeeiarenje,quaeproxima eftaquis,perorbem terrce fubtus meanribus, Jl quorquidam apud noscommunicatur, qui Conchyiiorum figuras fiicile induit,vicam ctiamaccepturus,ii locus viuum pifcioulumalerepofset, Videmusitaque Antuerpice qui pro P e “Ufdamlocis,poftquamadaquamhancfubterranpam fodiendo uentum eft, magnam lUandam eruftam ad duos pedes, vd eo craftam: aliquando etiam tenuiorem, quce to- taefteseiufmodi variaConchiliorumcongeftionccoagmentata, quafi vcnaquadam la- untq j # pidis aurmarmoris efset. Necporro vfquam inmariautlitore tantacongeries Con- c harum cuiquain vifaeft, vtfruftrafomniemus, ita paulatim mari recedente fuifse con- §cftam.Nam fi ita hoc cuenifset, cernerenausadhuc in Zelandije,'Hollandice & Flandrije htoribus tantse craditudinis congeriem iacere. Quid ? quod Peitinum in litoribus no- |d'is magna eft raritas, adeo vt a D. Iacobo e mari Gallaico pro monftris afferantur ? at e ,dsis noftris infinita copiaeft edudta quam in vallo,quod montis inftar eft cuiuis licet vi- ^ re. Et, qui Conchulas legere volet, ei nihil opus eft adlittora proficifci, in moenibus f abet plus multo,quam litoribus abundantice.Ego igitur no magis hic mare fuifse čredo ( i u im in lapidicinis Megarcnfiu,e quibuslapis cffoditur Concharu marinaru coaiitu co- Lapis Con , ar *sceteroqui candidiifimus,quem d reipfa Cochida appe!larunt.Quod fi mare huic ori- cll ’ s rePer * g'nccaufamq; nafcedi dedifset,in Pirco potiusdebebatinueniri.Iamcura tota Grcecia va g^čfes 1; js promontorijs in mare excurrat,varijs finihus mareadraittar, nufquam ramen Cochis:, c * Ua Megarisjinuenitur. Vtina noftracrufta lic induruifser, vt Japidequoq; fohdu copone* lc 't.Na Megaiicus ilieadeofolidecoiuitjVt Caris.Phoronci lilij lepulchru &aliar. 5 pauca Dentes in ^Pcraex co fačla fuifse Pauianias teftetur. Ad eade caufadetes ilu in folfis inueti.refered-i foilis ined. u dt 3 qui Carcharie dedbus adamuilim refpondent, nifi qd de tcrra.in qua diu iacuerunt, , , ' X pro / Linguse fer pentina: de tes qui di- čti. Buglolfas lapis. glelTope*- traiutn co pia v bi. Serpentes laxei. Cancri fa-; xei. Pcrcae fa~ xex. Lapidcs p: Icibus prt- gnates >bi, Cappx 16- % x - Vlyf$i$ Aldrbuandl f 242 pro candjdp, pullutn colorem videantur traxi(fc: in his aliqui funt ferrati, aliqui citra B jerram inacumentendunt: omnes tamen acutjifimi. Sedquiapaucifunt,quiCarcha- rite Canis dentes viderunr, fit vt non dentes, fetj linguje ferpentinae vulgo nominentur* quibufcpm tamen nihil habentfimilitudinis. fiuius generisfiuedentes, fiuelinguas, efolliscirca Antuerpiam frequenter extrauntminore miraculo, qudd pilcem, cuius dens videti qucat, non cognofcanr, a!ioqui damatura, carcharias hicolim habitafle. • Quibus lapidcs hi lingua; videntur,gIoftopetras cas npmiqaxent. Hos pari ratione bu- glolfum lapidem illuin vocabimiis, quifimiljrerefplfis vrfiis noftra? eft extradus. Huic longitudp fefcjuicubitalis; latirudoquamaxime paret ? dpdrantem aequat-, paulatim 111 pufpjcein obtufamadljngu« formam prodijcta, coiore & duritie bafaltem refert, po n ' dere ferrum, parte fuilatiore &cradiore foramina duohabet eaamplitudine, qua tu caluaria equina oculorom cauitates videntur, cteteralinguce bubulas non difiimilis > vt meritd vel ab ea, ve} ab ingenti magnitudine buglolfus vocari polfit. Cuius, rogo, ma¬ rince bellute, &quodps in hupe lapidem tranlijise dicemus,iiomniaid genus ad ant- malium parteslintreuocanda. Egocertepujlam inuenio,nec fuilfe quidem opifl° r > non magis quam animal aliquod fuilfe , cuius vel ling.ua , vel dens glolfopetra dicatur,- Nam quamuis his locis a m ari non longo interuallo ciiffms fufpicari quifcjuam polfeC Carcharia’ dentes clle, non tamen idem libi perluaderetin colleillo, qui Aquilgrani imminet, tam um id genus pifcium fuilfe,quanrum fuilfe de glolsopctrarum copia con- iečfari deberet. Gcnerantuc hac interra, perinde atquealij infiniti generis lapides > nihil cum viuis animanribus habentia cornniune. Eodem , & ad eoffiem foptes, arnan- do fm psfcrpent^s lrlandia, quqrum vnum in Apglia vidi fpiris in fe contortum, q ul pon ^.lja ratione prouenit in lapidum metallis , quam Concha a p ud Megarenfes* Apage ilios, qui viiios hos ferpentes fuilfe, & incantamento in lapidem verlos elTe > quibus nefcio fabulisperfuadere nituntur. Naturariunt ficec, non hominum, miracu- la: &nemiracu!aquidem, cum vifienturperindeatq; catera, ccaulisfuis apta.Qu°u VerQqu^dam in ter haclapidefcant, quadamnon; id fuccis & frigori tribpendum^ Muhi enjm humores |iue liquoresfunt, qui japidisindurandi vim habent . In Teft lS igitur Cpncbyliorum quafdam eft videi« Teftas gdhuc efse, alias etiam in lapidem tran- lijlfe. Cancros vidimustptos faxeos, inquibuscrufta Sc quicquidintuserat, inlap 1 ' dem degenerarat. quo minus pft mirandum fi in Conchis id fiat, natura fua multP d u ' * rioribus. Sed quid ego de Cruftaceis dico , cum Perca priam faxca lint inuenta?>atq* adeolapidei ferpentes? Ad yim itacjj fprmatricem in ConchyIijs noftris recurrimus quaf in quaqucre id facit, quod praftantiflimum in ea fieri poteft, pro elementorum ltiilh 0 ' ne. Vbiergo vipa fieri non tulit materia? difpofitio, aut locus, illic figuram fakemi 0- duxit, vitam additura,li locus & temperamentapermililfent, In litore Ancoiuta n ° faxa magni ponderis , quinquaginta & plurium etiam librgrum, e utvari trahuti® r / hiscolps&conftitutio exteriprea eft,qualapjdi aetiti, rudispimirum & nondilh cl ' lislafpaut tritu; interior verocrulfa, auttunicaduraeft,&qua poliri polfit, haud fecusatque interior aetitatunica; coiore etiam fubcarujco , ne bac quidem nota ah aetite difcedpns. Rumpuntur hac faxa maioribus malleis ferreis , magna vi imp 3 ' dis, non qud intus, vt inaquila lapide, aliuscalculusinueniatur, fed qud pifcicuh deliciatiffimi cxtrahantur,eiufdem generis cum Solenibus, qutrs Ca p pas iongas VeneP appellant;fed eo delicatiorcs quod non aqua marina,fed rorc qupdam tenuiftimo,pe r ^ pičlem imbibito pafcantur. Hiplures numero,ad viginti, modp piures,modb pauciore s ^ itafaxo includuntur,vt fingulis fuus/itnidus, ad magnitudmem & figuram pifcispnani' bus lineametis refpondens.Inter nidos faxeo interftitio reličto,ex hisveluti e vaginulis x a pto lapide eximunturintegri Soknes,ad palatu & lumfios dclicatiorum plurimum ri.ln his igitur foljdiffimisiaxis,inquihiisaquanulla,nullusliquQr,inuenitur,prartereU’ quempilčis conrinet, non figura modo Dadyli (iue Splenis , fed vita etiam & omn ,s pifciculi lau s perficitur & abfolu j tur, meliorvtmultofit,quarnfiinipfo mari extra la¬ pidem natus fui/fet. Si igitur in his laxis viuos ablolutofque cum vnguiformi fua f 1 ' ItulaSojencs intelligentia harc, forrnarum difpcnfatrix fopmauit, quidin eidem fufi' fcdicemus , figurati quidem ad pifcem hunc corporis, non vero viui procreandi, cultatem ? Figurarum enim, qute animantiuip corporjbus funt propriae, tum earu« 1 etiam, quat corporibus non viuis eodem feni p er modo inlunt; conftanti fiinilitu4f n ‘ s perennitate, caulam egoab e/fcCtricibus ideis , nonacadi duntaxant materia& ma, eiufque motione circulari, pendere čredo : atque ita in vniuerfum ftatuo vu 0 vnatu- DeTeftaceis. Lib. III- 245 A v nam quamquc fortnatricem tantum vbique producere , quantum matcria caperepo- atque ita multa corporatura quidem boe, vellliudanimal efle, vita vero nequa- quam. Esi aliquo prodi? e tenu s ,fi non datur vitra. ^canitnalium etiam terreftrium ofla, neduna marinorumdn terra generantur;atq; modo ‘hudem ofla perdurat,modo vero fucci Iociq; natura in lapides tranfeunt.GeorgiusAgri c °la m agro Luneburgenfi teftis eft ofla belluarum marinarum orra efle, & in lapides co- Uerla. Plmius etiain e Theophrafto ofla in terra nafci & in lapides t ra n lire author eft.Huc lorfan referenda fint ofla illa enormia, qua? gigantum bulic vana hominum ingenia čredi derunt. Venim ne vlterius quam Conchylia noftra & ofla belluina poftulant,natura? feri- nuieKcutiam ; hic finem huic confiderationi impono, certus neminem fare, qui no- bra ha?c bene ruminarit , quinmox fit conclufionem iliara e Conchilijs connexam derifnrus, Hoc igiturin commune refponfum fit omnibus ijs qui Conchas, & magna pdcium ofla nobis ingeflere. Miror equidem Plutarchum hominem philofophum , iftud non anitriaduertifle , velex eofaltem, quod in montibus etiam vicerct Conchy- B^a inueniri. Quod fiverum fuit, quare non a?que afleruit, fuperiorem Aegyptum «que inferioren! mari coopertam fuifle ? Hoc fi faterefur, in Thebaida tandem & ip- um Aethiopiam mare deduceret, & ipfos tandem alpes fubmergeret hac fiia^colle- ftione.Sed vereor fi multus fim in hac conclufionc infirmandame ego prius ambitiofte in reclarareprehenfionisaccufer,quam Plutarchus inconfideraqtia?.M.ulto certe prius Era- Gfthenes fefe torfit inConchulis& falfuginiscaufis apud eos inuenta?qui a mari lon- £ e fiint remoti , pra?cipuam illam qua?ftionem efleaiens, Quinam fiat, vtduobus tri- frufq; fladiorum millibus a mari intra mediterranea,plurimis locis , Concharu & Oftreo & Cheraraydum, ingens multitudo cernatur, & prseter ha?clalfi etiam lacus inue- niantur, quafi maria eflfent (vti fit) circa templum Hammonis, & in ea qua? ad illud du- dt, via, qua? ipfius teftificatione longitudinem habeat tri um millium fladiorum. Hfc e nim plurimam Oftreorum colluuiemefle, & falis etiamnum multum inueniri, 8 c mari- n as exhalationcs in (ublime ferri,prope ipflun etiam nauiurn maritimaru fragmenta mon fttari,quae hiantibus terris fint effufa:tum etiam columellas extare, fuper quibus delphi« n ifunt, habentes hanc infmptionem, avpnvamv diapZv . His Eratofthenesindudus , C Stratonem Phyficum, & Xanthutn Lydum laudat, quiinter ca?tera, qua? multa recitat, e xiftirnarint ipfum Hammonis templum prius admare ftetiffe ;acdeinde.mari defluen- te >in mediterranea regione manfifle: atqueoraculum , quia mari adiaceret, eb celebri, tatis,& nobilitatis peruenifle, non efle a rationealienum: alienum vero arationeef- fi dicatur, quam habet claritatem & exiftimationem hoc tempore.eam in tanto a ma~ ninteruallo acquirere potuilfe . Aegyptum pra?tcrea prifcis temporibus acl Pelufias v ique paludcs & montem Cafium &lacum Sorbonidem, maris inundationibus fuifle ^'biedtum, inditio efle, cum falfugo effoditur »puteos ipfos arena? &Concharum ple- n °s inueniri, quafi mare antea regio fuiffct. In his Xanthi didismhil Srabo inuenit a t>(urdi, (ed ad Stratonem reprehendendum, qui inter cartera argumentuin de fundo m arisattulit,quod riec Straboni, probatur, necquicquarn habet momenti ad ea,qua- ^odb ftatui, eleuada.Aduerfusaut fc‘ratho'ftene,Stratone,& Xanthum, eadem diciin- rdligantur, qua?contra Herodotum& Plutarchum funt a nobis dida. De Conchulis lf aq; & Oftreis fatis eft refponfum, illic ca nimirum reperiri, vbi fuccus idoneus ad ip- ^ birum generatlonera inuenitur, nullain maris delapfi induda ne^eflitate. Haec omnia ^ ^oropius. Sunt&alialoca, in quibu's iftiufmodi Conchylia loftge a mari diflitisin- ^eniuntur, vt in Eleluetijs referente Zoographo in agro Solodurenfi. Scribit & Gyral- bus multasConcharum fpecies in medio terra?,& in montibus & in lapidicinis inueniri» f . Sip® funt prope Syracufas. Maius miraculum eft quod leribit Gyllius (ex Athcna?o, vt s > vifletur) fuper eruris e terra ConchyIijs his verbis. Pofteaquam,ficut ait Nicolaus Da- s > ftiafcenus, lib. 104. Hift. ad Apameam Phrygi« vrbem Mithridatici belli temporibus ** ^otuterradifcefliflet, lacus qui ante ibi nunquam comparuiffent, repentč extitifse, ** fluuiolq; &fbntesnouos exeifdem locis terr^motu excitatosfuifle, veterefq; multos n c xaruifle,ac nimirum plurimam aquam rum dulcem,tuni falfam, tametfi ab eis locis ma* *’ rc longe abeffet, ex vifceribus terne fic emanafle,vt tradum vniuerftim tum Oftreis, tum ®lijs pifeibus marinis referferint. Ofla in ter ra ge.aeran tur. Ofla in la¬ pides . plutarchi inconfide* rant.a. Cochse fofl files. Loca alia-! !onginqua« a mari Co chis refer« ta. X a SEN- 244 Vlyfsis Aldrouandi S E N S V S. M O T V S. Quib. fcn- /ibus care- tac, & bus non. Senfus extc riores habe re. Infečtoru fenfus • Molliun). Apuguftus An videih, & audiant Canchjlia, Naticcs, vt capiantur. Echinus, ILIC E A tefta inclufisfid eft,Teftaceis) fatendumeft,inquilt Plinfes* nullum ineffe fenfutn, vt Oftreis. Et rurfus: Carcnt, Conchae vilu > om * niquc fenfualio,quamribiče periculi. Atquehoc eft,quod & Suida« fcriplit, Conchas ( tcsj vaflifadi) quamuis careant vifu, efcas tamen le - qui videri, odorandi fciiicctfacultate. Cetoram commums pra?cept 0r Ariftoteles vifum&aliosexternosfenlus Teftaceisnon negat* Nam m quarto de animalibus capite očlauo difputans, docenfq; quibus animalibus iniit fentien- di vis, Mollia, & qux vel crufta, vel tefta operiuntur, atq; etiam Infečta fenlibus dira elfe omnibus conftare alferit, nam & vifu & olfaftu, & guftu, fnfečta enim, inquit» ta „ pennata,quam non pennata,procuI fentiunt,vt mel Apes & Culices dičti Muliones. lam Sa:pire,Polypi,Gammari,odoreefcarualIe(ftaticapiuntur,& Polypi quidem iraadhatfe- fcunt,vt auelliin.de non poffint, fed truncari inde non patiantur. At vero puiiearia her->E ba admora,protinusab odoreciusreiiliredicuntur, Guftus etiam limilis ratio:inte r ' dum enim cibum profequuutur diuerlum,neceildem laporibus omniadelečfantur.Nam Apesnullam adrem putidam folcntaduolare, leddulciapetunr, Culicesnulla dulci® -geftiunt, fed acida, Taftu vero lentire omnibus datum animantibus eft. Qu£e autem liliccotegmineoperiuntur, olfaftum, gufturmp hahereconftat, argumento efcarutn* Purpuris enim efcas putidas Purpurarij emoliuntur &aecedunt ipfje ad eiufmodi efcatn a longe, vtpote odoranres, S eni us nem laporum ijs ineffe, eifdcm illis rationibus p3' tet.Sapore enimrerum earundem quteq;deleftantur, adquas vcniunt odoribus in® 1 ' tara, quos gratos fenferunt & difcreuerunt, Adde quod qucecunq; osobtinentjjs & vo- luptasper laporum artraftionem.cuenit & dolor . lile vifu & auditu quanquam nim* certi, manifeftiq; habemus, Vngues tamen ad ftrepitum fefubtrahere, inferiufq; fublt' derecernuntur, quotics fercamentum fentiunt admoueri. Exiguonanq; extant, reliq u<> q autem toro corpore perinde acin cubili, occuluntur. Peftines quoq; admoto digito hifcunt, moxcomprimunt fe vtcementes, Naticcs item qui capiunt, nonaducrfo fiat® fed fccundo adeunt, quoties efcam perfequuntur: nec voce vila, led filentio agunt, vt- potecum&olfaciant& audiant, Necfieripoffe aiunt , quin fubterfugianr, ii voxpf°' fcratur, Echinus inter Teftacca gencraquibusfacultas i n g r c d i en d i e-ft, V e r ttb u 1 a, G la®' defq; inter immobilia ciufdem generis, olfaftumminimehabere videntur. Hačtcno 5 Ariftoteles, apud quem in quartode partibus capitequinto, cum explicaffet partcs lium, Cruftatorum, Tcftatorum, atq; lnfcftorum, ad cibum accomm.adatas, ieghnus > oportere certč vt illud habcsnt quod eiparti proportionetur, cui fenticndi principatu s 111 M otu s, a lib 14 - de anim. tratt. t-c.i. fang uineo genere mandatusell, boe enim in omnibus animalibus inefie necede efi e ■ Quod modo ad motum Teftaceorum atJtmer.>° Aibertus Magnus tradit ideo paruam ‘f 1 iplis partium cxteriorum diuerlitatem elfe, quoniamanimantia, funt, qu£ vno eodemd' loco remanent,& fi moueantur,paruum elfe motum: effeq; qurenullo padlo moucant® 1 ”’ fed ufbxa lemper harreanr. pit autem li4c dodlrina Ariftotdis. Nocoe unt G rani cuncur do n patiut COITVS. PARTVS. GENERATIO. ^ ■ D E M philofophus, quiamnium animaliumnaturas quam diligetiti^* limeperlcrutatus eft, caitum, quin& partum iftiubnodi anmraut 1 ' umgeneribus, qua; tefta integuntur, adimit. Nam etfi in decižn® 0 ' quarto capite libri primi de hiftoria animalium fuper eo ambtg^ videatur ,inquiens: An Teftati generis vllacoeant, incertuin eftg ^ _ plurima tamen noncoire apertumeft- Inquintonihilomimis f<* lU . dem hiftorire capite decimoquinto hoc vnum fere genus totumexpers coitus eflede- 11 ; bit,&innoni capitetrigeltrao , tefta intečta > inquit, vt Pečlines, omaet|; ( j ac | i um line Conchiarium genus, atque etiam Crufta inteda tune optima funt f , jed uida, vt late in Locuftis & rcliquis huiufmodi patet: fed quanquam tefta intečia g ra ' j} riut. uidadicimus, tamen nulluum eorum, vel coitum*vel partum videmus. Sic ille* tarutm DeTeftaceis; Lib. III. 245 tatnenindočUfllmo Gallieni Imperatorisepithelaniiolegimus . —Noti murmura. vejira columba , , Brucka non beder a,non vrne ant ofcttU egnebee. fctinmarirubro quafdam etiam Conchas nafci feribit n Aelianus,teftis tum non Ieuibus, «/j #io .c.io y°ncauts, & fefturis diftinčtis, tum labris acuris, qu« eiirn coeunt inter fe fic alrerno Conchaev- tncurfij coniunguntur, vt tanquam duram ferrarum coeuntium dentes videantur inter fe bi coeanr. ^'onuenire, vndenat, vt fi pifcatoris natantisquancunq> partem,etiam fifub eam osfub- ntordicusapprehenderint, atnputent: & fimilitcr fi■articuli locum comprehendcrint, riec l> id mirurn efle, eum tanta fit liiarginum acies.Vt vero exačiius quifpiam de Tcftaceo runi ortu & generatione volens fatis fiat, non ab re fuerit ahius ca cx eodem b philofo- ^ f phorepetere, qu« is integro fuper ca capite complcxus eft. GcncratioTcftatorum, in- anm^Ti. Sutt,quoq; partim fimihs, partim diflimilisc«teriseft. idq; euenitratione:quippecu Teitatorii a UimaIium comparatione piantis , plantarum animalibus aiTimilentur, ita vt femine gi- generatio Sniquodammodo velutanimalia videantur; vtalio modo non femine, & tum (pome, quibus co- 5 tum ex fe; aut a!ia fponte, alia cxfeoririj. Sedquoniam naturam proportionepiantis rt- J? aretu f« dpondetem hoc genus habeat,hinc tefta inte&ura aut nullum in terra gignitur,aut paruu: ^uale genusLimacum eft,&fiquideiufmodialiudfit,fedrarum.Atinmari,fimiliq; hu- ' maai01 nioremulta & varia gignuntur. Genus plantarum contra rnari locifq, huiufmodi parum & nullum fere: in terra autem h«c omnia oriuntur.Habent enim naturam proportionale, at q; difiundam. Sedquanto vitaliushtimidum, quam ficcum,&aqua,quam terra eft, Teftatacur tar *to natura Tcftatorum,quam plantarum, viuacior eft. Nam alias co quidem fpečlant , platis vma Vt bcut plant« ad terram,fic teftata ad h u morem fe habeant,quafi plant« Oftrca terrena, ciora • Qftrea plant«aquatilqsfint. Hincetiam fir,vt multifonniora fint,qu« in humore gignu- torm^mul ^ Ul ' > quam qu« in terra. Humor enim naturam habet adeffingendurn afFormandumque ia habiliorem quam terra, nec mulco minus corpulentam eam,qu« potiffimum in mari ha- n “™ oie bentur.Humor enim parulentus duleisquidem,alumnufq; eft.Quam ob rem qu« fangui Que^ in Ia- čaren t, nec natura calida funt, ea nafci in lacu non poffunt; minus etiam falfisaquis, C unon na- Slu? fintporulcnriores gignuntur,vt Teftata,vt ivloilia,vt Cruftata. H«c.n.omnia fangui- fcantur. ne vacant,Sc naturafrigida funt. Sed ftagnis marinis & iuxta amnium oftia gigni folent. £ ^uaerunt enim vna teporetn, & aIimentura.Mareauthumidum,multoq; corpulentius a ftua potulenta eft , atq; etiam fua natura calidum eft, vt particeps omnium partium fit, ' v ideli.cethumoris,aeris,terr«.Itaq; omniaadipifcuntur,qu« fingulishis locis gignuntur. Plat*tene piantis enim tcrr«incolasqnifpiameflellatuerit,aqu« aquatileanimaliura genus, ae- m col*. ris pedcftre, fedquod magis minufue&remotiusautpropiusresconfter, magna miraq> dtffercntia exiftit, Quartum genus non his locis qu«rendum eft, quanquatn aliquid efle Cx 'gitordineignis. ldenimquartumcorpusenumeratur. Verumignis femper formam . , n °n propriam habere videtur, fed in alio corpore. Aut enim aer, aut fumu*,aut terra efle rer * ratlu .* v idetur,quodignitumeft.Sed enim genus hoc apud Lunarn qu«rendum eft:h«c.n.quar- an j ma ;. * 'Bm illam diftantiam adipifci videtur.Sed de his alias.Natura reftatigeneris cofiftit,par Teftatoru" *}«» fponte, partim aliquaab ipfis emiffa faculrare,quanqua fepenumero ea quoq; fpon- gcnciatut tinaoriantur conftiturione.Sed generationes plantaru acccpiffehocloco congruit.Oriun mo- Grenim earmn alia?femine,ali«auulfione, nonnull«etiam fobole, vt c«pe. Hoc igitur llis - te *"tio modo Mituli gignutur,quippe qui minores fubindeiuxta principium adnafeutur. Pečina&Purpur«,&qu« fauaredicuntur,quafiafeminali natura humores quofdam b ^lucofosemittunt. Semen vero nullum effe corum putadum eft,ffd quodiximus,modo, Parpararu P^ntis aflimilantur. Quamobrcm larga eorum copia prouenit, cum primum conftiterit car m agaa aliquid.H«cenim omnia, vel fponte vtoriuntur, eucnit.ltaq; ratione tune magis , cum C 0 P ia • 0r ig° pr«ceffent,confiftunt. Aliquid enim excremcnti fingulis proficifci credendum me r «Q eft ab co principio,cui foboles qu«q; adnafeitur. Sed cum fimilem habeanr faculta- te ni cibus excrementumq; cibi, fauantium fubftantiam fimilem efle conftitutioni prim« Confentaneum eft: quapropterexcremento hoc gigni probabileeft.Qu« autem vel fobo- q_u* (‘p 3n nullam procreant, vel non fauant, eorum omnium ortus fpontinus eft. Omnia vero te naican- hoc modoconfiftunt, aut in terra, aut inaquacum putredine gigni vifuntur, & im- tu r. admiflo.Cum enim dulce in principiu conftituendum fecernitur,quodfupereft,talem a ccepxt formam. Nihil autem gigni tur putrefcens, fed concočlum . Putredo vero 6 c pu- lr idum excrementum rei concodt« eft. Nihil enim ex toto efficitur,q uomodo neq; m fj ? » ab arte conduntur. Nam nifi ita eflet.facere non requireretur.Sed quantu inutiie eft, ' Nam a natura,aut ab arte detrahitur. Generantur autem in terra humoreq; animalia & X 3 plant«, Vlpfsis Aldrouandi tocunt. UITI. planta?, quoniam humor in terra, fpiritus in.humore, calor anirrialis in vniuerfo ineft» ® Ar.'fn*om iravtquodammodo plenafintanimse omnia. Quamqbrem conliftunt celeriter>ciimca niapKna. ]prillecomprehcnfusfiueexceptuseft.Comprehendituraute,&humoribus cOrporeis incalelcentibus efficitur velut bullafpumofa.Seddifferentianobilioris ignobiliore&e generis confticuendi in comprehenfione principi; animalis eft, Huius autem rei eau.fa«i» ; & loca habent,& corpus quod comprehendirur. Inmari vero multum portionisterre- ncc eft. Opocirca ex taii concretione natura f eftati generis oritur, ita vt pars terrcna c®-' citerdurefcar,cogaturq; eodem modo,quooffa& cornua (funtenimha?cilhquabih a CocHIeae igne)corpus intus contineatur, quod vitam obtinet. Vnumexhisgenus Cochiearum coire perlpedtum eft. Sed an ortus earum per coitum lit, nec ne, nondum fatis explota- tumhabemus. Sed enim qua?ret quilpiam rede , quidnam in his fit, quod fecundum materialeprincipium genitaleamareprofedum mouens potentia tale, quale ideft de- quo venir,animal efticit. At in his quid nam haceffe dicendum fir,& vnde & quod priti- cipium genitale lecundum rnarem ?■ Ponendum igitur in animalibus generantibus calo- rem inammali contentum,fecernendoex ciboingefto , ! &conquoqucndo facere excr£' Conrcptus me ntum,quodconceptusprincipium fit.Necfecusin plantis,nifi quodin ijs'&quibul' Ji princjpoj. animalibus,nihilo maris principium deiideratur. Habent enim intra ft hoc nuftuffl* Atplurimorumammalium cxcrementum illo principioeget. Alimentum autem alfi 5 aqua,ali js terra,alijsquodexijsconfbt, Itaq; quodcalor inanimalihus contentus eX alimente efficit, hoc tem poris calor in aere ambiente contentus cx mariaut terra coti- cernitconquoquens, atq; cpnftituit. Quod autem comprehenditur exceptum in fp‘ rl ' tu animali, id^nceptum fiacit, motumq; imponit. Conftitutioigitur plantarum» q u f fponteoriuntur, fimilis eft. Qua.’dam enim ex parte contrahitur, & alterum eius part 15 Animaiia_. principium genitale,alterum alimentum fit primum ijs,quat oriuntur. At vero anima^ (angutnea, q ua , ( j am vernic nafeuntur, tum esahguia, quffi.nonab animalibus gignuntur, tum e £ ia trxputreu- p an g U i ncajVt Mugilum genus quoddam, &aliorum fluuiatilium piTcium:adhatc, An* Corfangui glfiharum genus. Utečenim omnia, quamuisnaturam parum fanguineam habeant, £a " ris.principi men fimguinea funt, & corobtinent: quod principium fanguinarium corporis eft. OH- 32 autem inteftina terra? vocantur, vermis habent naturam, in quibus corpus anguillaruui confiftit. Quamobrem deprimahominum, atq; quadrupedum gencratione,fiquandp i primum terrigena? oriebantur, vtalkjui dicunt, non temereexiftimaucris alterodeduO" bus his modo oriri. Aut enim ex verme conftituto primu,aut ex ouo,quippe pum aut in £t ' a ^ fchabeantcibum adinerementum neceilefit, qui quidem cpnccprus vermis eft: aut ah' undeaccipcre,idq; aut ex parente, autex parte con^eptus. Itaq; fi alterum fieri non teft,vt alfiuatex terra,quomodoanimalibusex parenterclinquitur neceffario, vtex p ar ' te conceptus accipiatur, Talem autem generationem efleexouoaut verme fatemur. E r " go fiinitium vllum generationisomniumanimaliumfuit,aIterutrum dchisfuiifeproba- bile cfie apertum eft. Sed minus rationis eft vt exouo prodierint: nullius enim genera- qu$ ouo ge tionem animalem talem videmus,led alteram tum fanguineorum,qua? dixtmus;tum e* a nerentur. gium qualiafunt Infcdorum nonnulla & ea,qu£ teftaoperiuntur,dequibus agitur. No® enim ex parte aliqua oriuntur, vt ea quae ouo nafeuntur. Incrementum etiam fimilher * vt vermes capeftunt. Vcrmes enim augentur, in partem fuperiorem , & qua principiu 111 continetur. Alimentum enim fuperius ah inferioribus miniftratur.Atq; idquidem coni- mune cum ijs quat ex ouo proueniunt,habetur: fed illa totam materiam abfumunt.ln h 5 Ex verme^ veroquat ex verme gigguntur,cum cxconftitutionein parte inferiore contenta pars fu' ' cjua: gene- p Cr j or c rcutrit,mox ex reliquoalimentoinferior articulatur.Cuiusrei caufa eft,qudd ci' buspoftea quoq; in parte fepto fubieda conficitur omnibus . Incrementum autem h° c ** Infeda 'vt modo fieri vernvium, apertum in apibus, ceterifq; [fimilibus,eft. Principio enim parte® 1 '' ineremen- inferiorem magnam,fuperiorem habent minorem. Idem augelcendi modus in Teft atlS turo fumat, etiam eft. Quod & ipfurn conftat in genereTurbinato; fcilicetanfi-adibus eius,qui luh" T Ttac»a_. ttide, accreicentes plures efliciuntur in partem priorem, quod caput vocatur. D:xi h’ r& fpomeon- quemadmodumgeneratio,tumeorum,tumcarterorumfponteorientiumagitur.Omn 2 xi. autem genus Teftatum fponteinftitui; apertum hinceft, quod nauigijs putrelcente f^" ce fpumola adnafeuntur, & locis multis, vbi nihil tale aderat ante, poit per inopiam h®; Genitalem m oi is fado coeno Oftre^prouencrunt: vtapud Rhodum infulam,cum claffis apph cUl * habroc le h J t, & fidilia proieda eflent inmare temporepofteceno obdudo teftis Oitrea? m ijs tfiC C * pvricbatur. Nihil autem partis genitalis cmitri ab ijs argumentum eft,qu6dcum tbhft quidam ex Pyrrha Lcsbi infulae Oftreas viuasponailent,& in loca quyda marrs redp r0Cl c c Animalia-. DeTeftaceis. Lib. III. 247 X'teftus& Iuto finlilia dimiflijTent, plures nihilo fuere tempomfpatio, quanquam incre- iflento corporis plurirhum profecem.it . Ojaeautem oua vocantur, nihil ad generatio- O ua Jefta, ne -' n conferunt , fed inditio funt muricatio us meliorts, qualein fanguineis pingueeft: ceoru g cne S^amobrem fapore per id tempus praeftant , ciboq; laudantur, argamento quod & Pin- r i atI0nl lne > & Bučana, & Purpur#continent q uidem femper ouum illud vocatum,fed alias ma ^s,alias minus. Sunt ctiam qu2e non femper fed vere id habeant. Mox enim rempore Quado o— jArocedenteminuitur, demumq; totum aboletur, vc Pedines,Mituli, Oftrea?. Tempus ua-vocata Pocenim prodefteorumcorporibus, Alijsnihil taleaperte venit,vtCaliis. Sed fingula habeanc. ^orum, &quibufnam oriantur Iocis, petere ex hiftoriadebes. Hcec omnia itaq; Ariftote *^s,qui & i n quinto de hiftoria capite duodecimo genus oran e quod tefta integitur verno a.UtU!nnahq; tempore haberecerni teftatureaquxouaappeIiant, exceptis Echinisci- boidoneis,quippequibusetfi per ea temporaprtecipuc ybenasouorumeft, ramennul- fo tempore committimr, vtouis omninocareant,fed maxime plenilunijs,diebufq; tepi- disreftituunturreddunturq; pleniores:quaderefupra pluradiximtis: Concharu quoq; corporaLunteeffečtu (inpieniluniojaugefcunt. Plinius.Idemomnes Conchas celer- * r iwecrefcerefcdbitj pr^cipue Purpuras. T E M P E R I E S. IG E NT Teftacea vere& autumno:Iaborantq; per frigus&seftum ’ temporis exuperantiam ferre impotentia. Argumento eit, quod Echi- nis euentt, habent enim id iara indeabortu nature & pienilunijs vbe- rius, non quia per id tempus copioftiis pafcuntur,vt quofdam putaredi- ximus,fed quod nočles tepidioresfint propterlucern pleniorem. Ca- Echinoru lorcm.enimdefiderant,quoniam frigori patent,vtpotequa? languineca- natura. fcant. Exquofit, vt teftate potius vbiq; vigeant, pr*terquam in Pirenfi Euripo, nam jbi non minus tempore hyberno probanturcuius rei caCtfa eft , quod tune vberius pa- bulentur, cum pifces perid tempus ea locarelinquant . a Anftotelescum dixiilet latere 'lib.s.HiJl. a ’iquorum genus totum ,a!iquorum partim latere, partim non latere, tefta inrečta om- cap. 13. v Ria latere-tradit, vtin mari Purpura, Buccinum, omneq; id genus. Sed abfolutorumla- ouaelaceac.- ll balum euidentius efte: condi enim/feceifu vt Peftines facere videntur-. Aliqua leuiore Sinodam tegmine fuperimpofito delitefcere vt Cochlea? terreftres, ideft Limaces, & ad- e?, ~ vf: bakrentium murationem incertam efte. Non tamen eodem tempore omnia latere,fed Li- atc * nc ' ^aces Hyeme, Purpuras & Buccinna canis exortu diescirciter tricenos condi, Pečtines c ^am tempore eodum. Sed eorum plurima fane latere & algore vrgente & asftu, Quando k , tcant PR/ESAGIVM. ANTIPATHIA. ** ONCH£ adha?refcetes,inquitPlinius,tempeftatisfignafunt.Antipathiamqua- V^i dam cum tonitru habere videntur, etenim funt qui velint Conchylia & Oftrea to- ^itru teuiente margaritas quafi abortiendo vomere, ideoq; multasjn arena reperiri. b denominata. ] OyX*^‘£ iV authore Hefychio , 7ri7ra'PiSaj aVo' tS %yj4 tat r,oyy/j>v , a foni- 1 tu Concharum. forfan a fonitu, inquit aurhor thefauri lingute Gra?ca?,que infiata? reddunt: inflari autemeas &fonare,ante cum ex Piioio, tum ex alijs diximus. Ko 7 /^uA/tuT»Vqui conchylia venatur, Conchyliarius, feu Conchy- ta, vt a Plautusloquitur. 'In rudete . Saluele fures marifirnt , Ccnchyt foli Megavenfes Conchiten habenr,& in ciuitate muka ex eo ®dificarunt. In primis vero candidgseft, &reliquis lapidibusmodior,cuiConch£ marin® femper infant. K oyx u ^ yo-is Hcfychiofunt yumita; tu/apuj. Q‘‘?paztv$ci Pollaci lufus genuseft, quodudtalinea difparricos inparrespuerosdifpedit, moxproiequh cadeftis eft, fedobctecato corde in ignorantih voraginibus de- ? inentur & p rop terca in his qui fquamas habent, nequaquam adnumerantur. Quare Pau- lus fornicatorem, auarum, idoiis fer u i en tem, m al cd i c u ra . ebriofum, detračtorem, leg um bonorumcp m or um corruptorem,a fratru m commercio fub.mo.uet: Oftrea enim ha? ducentis. —Et nostra potuit cmftirgere Concha ■‘^icitur & Inda, quoniam Oceanus Indicus mdxime mittit Margaritas ,qua:oriuntur in ^onchismec non etiam Sidonia, quoniam apud Sidonem frequentes fuerint, vel propter ^-onchyIiorum fanguinemquo ftebat purpura. Cur Conchylia Horatio lubrica dicatv tu t, lic explicat T u r nebus. b L u brica Conchylia dicuntur, intus polita, leuia, nitida, etft ^Uhdam foris fcabra funt & afpcra,vt cx his qute fubijcit Flaccus, apparet, alioquin funt. Polita foris Conchh, & qua?dam ah hiftoricis Vocantur Lioftrea, quod eorum fitleuiga- j IOr & hquabilior foris tefta. Lunata vero vocauit Plini us, vel quod curua lint in modum bicornisLuna’,autquod nouaimpleantur luna. Concha: quoqueapud Ouidium cogno- biitiatur,marina,tenues. 7 er?a cams fuper obftta Conchis . Idem de četo dicebat in quarto Metamor-' * Idib-. 14 . Epig. 209. Erycin.a_» Concha. Margarits vbi nafcan tur. Conchylia lubrica cur dičta. 6 Lib. l. c „ 24 .aduerfa. Lunata cur dičla Pii- nio. 2 jQ VlyfsisAldrouandi Metamorphofios, Sc in decimoquintohabet: Detritis Conchis Icttior . Horatio dicuntur E ''Gcor. x. v iles 5 capaces: fqualentes c Virgilio,aliqui lordiaas interprptantur, malim aridas vel a* lin Rudete. fp Cl - as> Cicero grarides dixit, led hoc differentia,non epitheton eft.Nominantur a d Plan J 7 * C ’ 2X to egenere Concharum Plagufia ,quonomineeas venireexflimat c Turnebus, qua?etu¬ dam tegumenri latam patulatnq; habenc, quafi nAcutotasa) dicancur. Nam a de- ducitur,inquit, quonomine cum fit motiš Ciiifice,idera tamen etiam mons Placutiu« vocatur, ■ PROVERBI A. ConcEa di °'Y/Js > Concha dignus, Quoloco author adagiorum: Rem nullius.in- emoindi- t l u ^’ P ret, i Poneham dicunt Grpci, quemadmodutn Latini nauči & floc- cantur. ^ cum. Viidequadcontemptidimum, nulliufq; rei fignifieabant, id Conchasle dicebant.Conchaslegere prouerbio dicuntur, qui a d anmium remit- ^ gere. tC ndum nonnunquam ad ludicraqugedam fefe dcmittunt. Ita f Cicero.Sed f li.2.deQrv pud/a)$ rt miavrcav. ot<> v * vaviov sV) to' ve * ^ Conchyliumdifcerpere. De imbecellis, inquit, & viribuslonge inferioribus diceba- tur.namillifajfolo rumpuntur Conchae,quocibus eximatur: autincifo neruo , quoL‘ contranunt acdiducunocontrahuntur.titeclllc: videtur aurem anguftiorem fecifle.vt vul£ Zoographus,prouerbij vfum , quicornmunioreflepoteftadrcm quamuis,qua: nuli 0 *liL 4. de negotio peragatur, lllud quoq; ^ O uidi j piM- l,i tor a quot conchns , quQt amoena rofaria flores . Item lllud in eodem fenfu 5 Litore quot conchx,tot fant in amore dolores , prouerbialiterprolatum videtur, dereinnumerabili, nV*.375 M?r^ 7 rpoai'^iTa/,ide{i’ Vt Oftrei in_> vertit Adagiorum author, Ojirei ftue concbjlij in moren ndh&rct. Ariftophanes dixit in a ' morem ad num , q U ^ a gre a iuuene diuellebatur. C $ ter um Lepas fpecies Conch^ eft, Sc non Sucrerc. oftreum vertitur, V S V S IN V A R I 1 S , ii C RIB IT Ferrantes Imperatus Neapolitanus lapides Cocharum fpccie s references in catcem cel eri us redigi poffe, Sed Sc Hollandi aiijq; circuH 1 ' uicini populi maritimi calcem exuftis in fornacibus Concharum g ene ' ribus confidunt candidiffimum , & ad adificandum perquam vtilem > quamquam minus qudm noftra ltubrcs perferat, Antiqui in vitium cuRn' 'Georg, vi- ra i eltacets vtebantur, vtinnuit * Marohis verfibus, thm.i. JSpiodftperefi qu,ecunq .; premes virgulta per agros $ Sp Ar ge fima pingui cjr malt a memor occule term , y_Aut ldpi de v, bibulutn , d ut fquxlentes infode conchas , lntev enim Ubentur aqua , temujep • fubibit , bidhtus: diq ; ammo.s toiUnt fdtd . VbiSeruius, Cochle^f melius Conchte) propter admittenda fpiramina infodiunto r; lapi s / DeTefhcels. Lib.III. 25! * j^pisvcroarcnarius & propter fpiramina, & propter immodicu hauriendum 1 fifortenimiusfuerit. Artificesaliquas quoque Conchas, prafertim vero iilas, vel e lamini« ftannt • ragia. quo typi diutius coferuentur, Ad quod aUuftffe videtur f Ariftophanes. Kot'/ *dyyy rij T7t *'>v quemadmodum nos ^ntk]uq$ Europce fačtitafte ante diximus. In Africadn Tcbutoregrjo pecuniap vim habent Conchyliorum Perficorum tegumenta> vt Leonius trudit , In Aethiopia item Conchce quas porcellanas Itali, Luljtani Buzios vocant,monette loco fui)t;nec non Bengalte Con- charum ipeciebus loco Baxaruchos moneta? vtuntur, ficutilegereeftin primapartena-* jftgationisHollandorum in Indiani. Apud Athenamm Didymus inquir folere aliqu6s 1 y. r *iocoConchylijs& Oftraciscollifis concinnum quendam ion um falrantibus edere. aetoribus quqque in vfum ccdpnt Concharum tefta?, quibus lua infundunt pigmenta . ^ l atexijfdem liifiiscjuidatn quem ipz^v^f^dv liue i^ozpxKi 7 ,uo\, id cft,relegationem di- S™ a nt. In eo populus teftulis in vrbem millis aliqucm relegabar, cuius nomen in ijsipfis. dracis infenptum erat. E? rorpMiarvt.Js vero lucjus erat,quo Conchte per fuperfieič aqua: ^ftuntur, & laltus ipd Concharum proiedarum numerantur priufqua.m mergantur, cx C faltumn numero vičtor pronunciatur,vt plunbus Pollux Jocet in npno,vbi etiam v?ro ?paKi 7 ^o\ vnoig Iocofcribitur,fcd male,nam l?ro?px)tl'^v agnofeit Suidus; & i-vo^pet- E u (tathius,rcribens elle t?$os 710.1 Jtzs,xa$ lw 6 i<, , ndkluj 7 roiiivTctt 7 rpojo^tv . Vade dicit manaOe illud iV/ T< *v o 7ro» ry%n ^tsTas/SMAo^VotK' , prouerbium , o^pdzn 7npi?popij- , liue o^pdxH7fipt^papiv~ TOf > Vel piiTamucli/TOi ; id eft, 7 rp.xyfX.dTCi>v i^xEKxy^vrMV d); iTit%p, rebus torte foruma ^nmutatis. Dicitq; ibidem Euftathius, etiam abeisqui dspxxit$x ludimt,prauerbiu hoc 0r tum fujire. Polluci idem ludus d '?oxxlyS'x dicitur , citans Platoncm in Phoedro, vbi ait; W yjyviTOLi ix thtwv , dTTi^iomdp V7T ivdyx^ , o 7rp/y ipjLsh , O&pctKU ,UiTX- . /brat/ i puyn /MTufizAcov . p cPi 1 dtxyxx'(imi J)'J>khv ctyxvaxTa>v, iTriSattfar , ^etaphorice vero de lubita rerutn mutationc dicitur & conuerfione repentma, qualis cit Co rumqui o?/>^*/(r. EV-vra trarrcav ix\adiumz čzpdza, y.iiii, 7 ri 7 Qi't~ T °2, izd v iavTov pdpm «s cTaA^ou' 7 npt O- ftracifmo . Oftracif- mus qui fe rebatur. Quando pieliora. 3 Lib. $2. • Li.?. Hi. cap.^o. Aluum cur cieant, &C qu£,& que non. tur 2 5 2 Vlvfsls Aldrouandi interirneffet frudhisftjos acapere. EratitaqueOftracifmusn5 improbitatis caftigatio> b led vulgaribus animis infra? inuidise placatio f De lufu vero Oftracorum ante ex Pollu- cediximus. V S V S IN C I B O. VANT OPERE' varijs Conchylijs delečlati fint veteres, ac maxini c Romani,ojbiter antea innui, & in lingulorum fere priuatis hiftorijs pa' tebit.Athenreus Oftrcacea quandoque humorem habere fcribir ladd h' milem,eoq; tempore fuauiUIma effe. Omnia autem tefte 3 Phnio modi- cecojluiincibis oportet, quia laporis gratia peric. Optima funt cutn grauida iunt,licet nemo,vt ex Ariftotele diximus,eorum vel coitum» ve * partum viderit. Commune vero omnibus hoc eft,vt falfum quendam in fua čarne fuccutn habeant, quo aluum citarenata funt,idquod vnicuiquemagisminufuedatumeft. Qi iaJ enim dura čarne ponftant,minus hoc habent, quam Oftrea?, qua? faneomnium Teftaceo- rum mollilfiroa čarne habentiparute vero Chama?,5pondiIi,Solenes,Purpura?,Buccin?q> & alia id genus, duram. Itaq; Oftrea? minus quidem nutriunt & aluum facilius mouent: tjua?autem duriorafunt,vberiusalunt,& difHcilius concoquuntur. Purpura?Buccina?qu e duriore lunt čarne, fuccumq; eftidunt craftioremacd caro iri alijs,pr§fertim in Oftreis hu- inidior tenaciorcj; eft. Prtetcrea qute duram habent čarnem,& conco£fudiihcilia,itaCor' ruptioni minusobnoxiafunt. Quaquidem rationc ftepiuseaexhibercfolemus ijs,quibus ex malorum fuccorum copia ciuusin ventre cQrrumpitur,{iueeo ex iecinore affluant, fen Quibus dp in iphns ventriculi tunicis contincatur. Dantur autem, inquit Galenus,ijs quibus cibus in ventre corrupitur in optima aqua bis teruč decočfa, ita vt cum falfa prior iam fentiatur in alia qua? pura fit,transfefatur:Ex ijs quae duram čarne habent,fuccus procrearur, queia crudumvocant,ficutiquacmoIlem, pituitofus-Opemadmodum vero eaquc fuccum ib luni falfum exuerunt,čarnem habent corruprioni repugnantem, & qua? aluum fiftat, iw» (cu fale & garo condita fuerint)eoru ebiberis iufculum,venter quide abunde moucbitur* corpus vero nihil fere fentietalimenti;at caroipfafolidior& diflicilius concoquitur, & crudum eraffumej; ac frigidum gignit fuccum:maximaq; ex parte lentum ac pituitofum* quamobrem fer.ibus maxime incommoda eft Oftrearu, & Feftatorumomniu caro. Mne- q litheus Athenicnfis de Teftatis ha?cprodidit;Oftrea,Cham:e,& Mituli,c£teraq; id genus> čarnem habent,qii£ ob falfum,qucm in fe continent fuccum,egre concoquitur,&,li cruda cdantur,aluucienr.Quod licoqcoquantur,vel inquouis humore, magna falfuginis par£ e in eorelinquunt,qudfit,vteorum iufculaaluu turbent:caro vero ipfaftalfi illius fucci expers,minime ventrem perturbet. Qu6d li prohe aflentur Conch?, maxime tu m falf# - cuadenr,vtqua? fuccum iam habeant ab igne veluti fuccenfum>& propedixerim, abfum- ptum. Ad aluum vrinamueciendam eteteris prteftant Mituli,Oftrete, Pečtunculi & Cha- mre,vtauthoreftDioclesCariftius. c GalenuspariterConchularum maris &cacterorurtt fere Oftreorum fuccum plane tum falfum eife tradit, tum ventre foluendi vim obtinete> quamuisearum caro, inqu.it, ventrem reprimat. Pauloaliter Cornelius Celfus,aluum u 10 ucreaic Cochleas,Qftrea,Pclorides,MufcuIos,& Conchulasfere omnes,Et Plinius Pha* niam phylicumcitans,Vrtičam codhim cum Conchulis aluum ciere author eft. DiofcoO' des verd,Chamarum,Conchularumqi in exigua aqua decočl^rum ius, aluum ciere, idft’ cum vino ailumi vult. Lego &apud Serenum. Ven tri mohendo H Jiluodcjue futis melius verbis dicemtis Horatl, Cfriugdts & vtles. pdlent obsianita. Conch<£. Aerius,quire venerca vti non poffunt,cdere Polypos,&Concharum omniageneraiubet' Infigniter fane Venerem incicat earum efus, vnde Venerem Concha Cyprum vediam* ali) e Coucha natam voluerunt :atque huc pertinere putat^ Adrianus iurnebusift u _ e Plauti: Cauc bantm Cbnclms fpreueris. Quod ad condituram Conchyliorum attint' 1 - In otmne genus Concbyli°rum cond;menta(umcs,inquit ^ Apitius,piper,ligufticum>P e ' ’ trofelinum,mentam ficcam,cumini piufculum,mel &liquamenfti voles, foliuin & mal^' ’’ baihrum addes.DiodorusS Siculus Copchas permagnas legi in Aegypto fcribit,quaru‘^ teftis faxis artritis, interipre čarne cruda fipore Oftreis perlimili vtfcuntur, vbi vero te - peftas ventoru vi diutius perfeuer^t,C onciurq; dcficiunt.ad offa cofugere iam cumulat^' Cor.chas,que čarne habeant, hoc modo Ichthyophagi tefte - Strabone nutriptiijs inf° "■ lam vel lacum immilfiSi pifciculos in cibum iaijciunt,atq; in penuria pifcium vt.untuy* Nceumen- ta. Aluutn &T vrina (\ux facif us mo ucatur. Vcn s eCo- cha nata- cur drča tur *li.\y.c. 2 i * ln Rudete Vccodian- tur. ( Lib 9-c.7. * Li. 4 «Č- 3 > b Lib. 16. Gcog. DeTeftacels Lib. III. VSVS IN MEDICINA. 253 ONCHYLIA, inquit Sauonarola,&Oftreamagismedicin« quam ciboidoneafunt. a Galenus ad *giIopes cum teftis fuisteri&apponi iubet:aliquos vero etiam aloen & mirrham mifcere air, & ali is in lib, de compofit.medicament.Conchas vftas vnutn ex validillimis medicamen —— ds adachoresefle. Eorundemteftarum cinis vlceribus malignis pro- Ra{isConchasmarinasaduftasabftergendodenrespurgare,ex non v tt«! j contritis emplaftrum applicatum aduftionem ignis lanare alfe rit. Quomodo ve- 0 viantur docet Serpitor his verbis. Oportet qui vult combu rere T eftas Conchyliorum, SUod terantur & ponantur in olla munda,& ponantur in-furno figuli vna nočte, deinde x f r ahanturficutcombuft«,ficijtcinisalbus:lm autem ponasiterum in furno panis vel 0 em dimittendo, necfintalbacalcinata. Etfunt quiponunt Cochleas fuper prunas& ^ Xl nflant, &dimittunt, doneč fuerint alb«, & tcrunt & ponunt fuper Teftam terream lu- P e rcarbones &exufHant, doneč fint alb* fecundum voiuntatem eorum. D E TESTACEIS TVRBINATIS IN GE N ERE. Cap. II. S Y N O N Y M A. Tin genere di&a f*pius Ariftoteli, intcr Teftacea > masime vbi de Cochlearumgeneribusei fcrmoeft, Theodorus Gaza Turbinatainterpreta- tur. Sunt autem h«cqu«cunq; in volutas & anfractus, leu ipiras, qualcs in -s. tt- pr«lis & torcularibus vi funt ur, Teftas fuas quoquo modo rcfiečtunt, vt in C c oc h]eisin primiscemereJicer.H«enimomnesTurbinat«funt,fedbreui r - *‘ e srofundiorefqj, nec cxeuntin mucronem fuo Turbine, vt Strombi proprie & priuatim Zoographus etiam dici poflfe putat, quoniam Gr*ci fA/*as vocant, quas ' x i'Pus volutas, ftueanfru#us. Rondeletioin genere fumitur pro omnibus Ur binaris: quemadmodum hilce verbis nobis feriptum reliquit.Maflarius vir admodum in fuisannotarionibus in nonum librum Plini j exiftimat Cochleas a Gr«cis appel an , ideft, Turbincs. Eiush*cfunt verba. Sunt autem Cochleeinter Teftacea, ^ u *(anguinecarcnt. Venim ali«aquatiles,ali«terreftres funt, qu« item inplures fpe- Cles diftinguu-ntur, Aquatiles Cochle* funt,qu«Gr*ce Strombi,Latinccp Turbincs com j^Uni nomme nuneupanrur, qubd ex amplo in tenue deficiant in vertiginem torti. Sed il- err >ea quidem fentenria fallirur. Nam Strombi a Cochleis fecernuntur, vel ipfo 3 Plinio aLJt hore, qui in pifcium marinorum catalogo, feorfum Concharum genera & Strombos re cenfuir: &alioin Ioco prodiuerfis ponit. Quartaniš Cochle« fluuiarilesin cibo recen- tes > Geinde: Strombi inaeeto putrcfačE, lethargicosexcitant odorc. Reuera Cochle« ^ 7poufcu)3'(cv notni ne coucluduntur, veruntamen 5 pofz^Sa>S'n Thpnrriri vf rftKn « ° l nbus, 6c Cochlea ceu fynonyma nominantur. 1 Euporift. z. 106. Ad aegylo- pcs. Ad Acho- rcs. Ad vlceraj maligna. Tefta; Con charum vc comburan rur. Turbinata qui. Strombus pro genere Cocle^ quc Aquatiles C 'chlea: i Scrobis dif ■ferunt R6- deletio. * Lib- 3 x. c. 1I.&C.19. Scrombode quid. Cotra Ron delec. Jtt in hifce b Theocriti verfibus °loyl.p. T lw S trob'las. Strabelus., Turbo epi. Turbo lu- fonus. * Lib 4. de fariib. c. 7. Tiubmato rum d uo geneta. 6 Lib. 4 Hi Jio r.i 4. Echrni ary. Turbinatis annurne* randi. Turbinatis 'quid pro- prium; Cona Ro n del. A rili. expli ca c us . Echiucs in ter Tekata im,merat_ Auilot. Tcftatoru tliuifio. m Vlffsis Aldroliancll T ludcd c/k' spoptficp zaAov dg-pcMOV, £ zpiai dvrds j Snadttu, jffofifttfir pv Vtoipfauoi dozipcrac, f ‘ ) " 7 Tl ivW m ped v , irivt Seni': d £' t'yza,vct‘yyi craro Jto^A® K^iltert vero Conchx pulehram tettam, cuius c ar netit ipfe • Comedi, quam infcopulis harps captaucram, * £luam in qttinq\ partes diuifi prafenttbus. lile vero infonuit C on eh a Sic Strobilum quoque& Strabclum & Čochlon, & Ooncham,prGCochlca marina, fiue ©mnftftuegeoere illo, quoad buccinandum vtefeantur, authores vfurparc, ijsquae fubij- ciemus teftimonijs, čonftabit. Srpo'/S/Ag/, inquir Sitidas, dicunturGoehlea? ek Buccina marina. ’2, r tpa(diiXa , to> zdy\a d ladh7ri'Qv, Hefjrchius. Te v ? Tphava! tpvaav v yi'vo .! } hoc eft Turbinati generis alia in anfračtum intarta, vt Buccina, alia in globutn circumačta, vt Echinorum genera. Aduerfus quam diuifionem infurgit quodammodo Rondeletitis, dum alioinloco dicit Ariftotelem in Tur- kinatis Echinos non recenfere, quamuis tefta opertos, vt ex his, b inquit, verbis perfpi- cuum eft. Qiice tefta operiuntur, vt Vmbilici, Cochlea?, Purpure (iti textu (»rseconihii eft, quod Purpurerefpondear.) & omnia qureOftrei aut Conchu?( nihil quoq; eft,quod Conohae vocabulo relpondcat) nomine appetlanSus, arq;ettam Echinorum genus.Pe¬ terca 1 urbinatis tradente eodem (ibidem ) hoc peculiare eft, vt tefta: portretna a capite c 1 a u ic u la ti m i n t or q u ca n t u r. Operculum etiamea omnia iam indc ab ortu natura? ge- runt: qua’ Echinis n ulic modoconucniunt. Sic ille,qu3e &ne argumenta neurkjuam meo iudiciaconuiiKunt, quo minus Echini in Turbinatis litft recenlendi. C ura enim Turbi- naris propriumeRe dicit, vt teft^ portretna a capiteclauiculatim intorqueantur, opercu- lumq; iam indeab ortu natura: ea omnia habeant , loquitur de ijs tantum quce vere,hoc eft clauiculatim Turbinata funt, & non de rotundis, vt funt Echini, qui per fealterura» nimirum rotund um Turbina torb m gefras cfticiunt. Neq; etiatn verum eft, quod in eo la coauem adducit Rondelctins, Echinos a Teftatis, feparer. Etenim philofophus eo toro capite agit de Teftatis, eorumq ? inter fe differentijs: vndc a principio fere capitis,pauIo poft ahata verba, led ipfa( tefta ta nimirurn) inquit, inter fc numcrofa dilcrepant clifferen tia, tum tefte, tum carnis tnuvs rationejalijs.n.in eo genere nutla eft car©, vtEchinisralijs eft, fc-d penitus incl ula, n c c vila ex parre confpcda, excepro capite, vt terreftrium Lima* cibus&c. Difcrtiflimc vero in decirtio eiufdem libri philofophus Echinos Teftatorum generis facit inquiens: Echinus inter Teftata genera,quibus fačultas ingrediendi eft; ver tibula, glandelq;, inter immobilia eiufdem generis, olfačtum minime habere videntur., Qnid clarius?Pofte preterea & alia philofophi loca adducere,nili & ipfe Rondeletius luo fe iegladiooccideret vel binis falte* qua: fubueniut nune mihilocis,quoru prioreftin ca pitecodede Strombis vbihtnepofuitTeftatoru diuifione. Sed nequalitin Teftaceoru diuifione obfcuritas,ealic perfpicue diftinguemus. Teftaceoru alia funt vndiq; contečh* alia parteduntaxat altcra.Vndiq; cotegunturTeliin 9 ,Pe£lines,Mytuli,Conch^ aliat.Al- tera tantu partc,vtlepas,auris marina. Ilurfus eoru qute vndiq; integuntur, alia tefta co~ tinuapenituscoclufa funt,vtnulla-ex parte čarne detcdla babeanr, veluti Holothuria,Te- thva,Echini.Alia tefta cotinua influla qde 3 ncc vllaex partecoiptčla,depto capite^vt Buc ; . cina, / G B DeTefhceJs. Llb. III. 255 ina,Purpura?, Cochleae: denique T urbinata omnia qu£ capitis operculum habent. Alia c vndiq; conglobata quidem, fed aoa in gyrum conclufa funt, qux rimam habent fi- nc °perculo, vc Conchffi venere*. Alia vndiq; duabus teftis contedia, vt Pedtines, Cha- Dadyli & c . Alter locus eft, qui nune in men tem fubit, in primo capitc libri eius de e taceisprimi, vbi quoq? eorundem Teftaceorumdifferentias ponens fic loquitur: Ex (s (Teftaceis) alia ab alijs teftte duritia fuperatur, vt SteIla:,Pulmones,Holothuria,Echi- n> ’ (ornniaenimiftaOftracodermisfubijcit Ariftoteles) longe minus dura tefta cante- ^unturquam Purpura:, & Buccina&c, Fateturitaq; Rondeletius Echinos a Philofopho e ftaceis annumerari, & ipfemetille in fua diuifioneita feribit: quare mirari fubit, cur Poftmodum Echinos inter Teftata non repofuerit, loco de ijsagens inter Teftata: & Cru hita medio: Nam quod Pliniutn in Cruftatis recenfuiffe fcribir,locus ille Plinij quem ad- Plinius in- wicit, mihi valde eft fufpedtus, quin dodiflimus Maflarius longe alitereum interpre- Ccr Crufta- latur * Agensenimisauthortotononolibrodevarijsanimalibusaquatilibus, nomina- ta Ecluaos p 111 Verocapite vigcfimo de ijs qua? fanguinecarent, & trigefimo deCancris, Echinis & P oiuit ' g chinonictris, vbi de Cancriseftet locutus, fubit, Ex eodem genere funt Echini &c* v nde Rondeletius ea verbaad proximareferenda arbitratur vna cum Zoographo,(quan* S u am illead Cancros, hic ad Locuftas refert) Maffarius vero ad exanguia; & meo iudicio *fdte, nam in fequenti fubinde capiteidem Plinius nullo interpofitoalioanimali iterum ll bdit:In eodem genere Cochlete &c.Q_uare fi & hocad Cancros vel Echinos, de quibus P hmum eratlocutus, eifetreferendum Tcftacea qualia Cochlea? furateum Cruftaceis c5 mdiflet, Nonmelatetinterim Plinium in ea fuilfe opinione, quod Echini fint Cruftacea, g c y ni Rondeletius id videtur ignoraffe, cum locum Plinij minime adducat. Isautem in eo- ^cci” PU- de libro capitc duodccimo legi tur, vbi agit de digeftione aquatilium per fpccies,atq; ita n ; 0 , ln nt: Aquatilium tegumenta plura lunt, Alia corio & pilo integuntur, vt vituli & hippo- P°tami. Alia corio tantum, vtdelphini: cortice vt teftudines: lilieum duritia , vt Oftrca; ** Conchte: Cruftis vtLocuftae:Cruftis& fpinis, vt Echini:fquamis,vtpi(ces ; afperacu- * e >vtfquatina; molli, vt murena; alia nulla, vt Polypi.Sic Plinius. catterum nos, Philo- lo phum potius fequcntes,Echinos inter Teftata ponemus, &alrerum Turbinatorum ge- faciemus. Vtiraq; diuifionenrPhilofophirepetamus, Turbinata quidem non omnia Turbinata £ »A^habere conftat ex verbis eiufdenvPars poftenor in Mollibus addudta eft in anterio- omma non rct n,ficutin Turbinatis Teftatorum.In vniuerfum enim tefta, partim cum Cruftatis, par- habent^ . tlrn tum Mollibusconucniunt.Cruftatisquidem, quod partem terrenam foris,carnolam mtus habent. Figuram autem corporiseodem modoquo MolIia,Teftata etiam quoaan> VtCL ' modo omnia habent: maxime vero eTurbinatis ea, quae volutam habent, /ua^a Ji t cit ?P°u/3vfce>p ra' rlw »VdjtZtv^Gaza verrit: quat ex Turbinatis cuniculo inanfradtum atls coue CQ ntorquentur.) natura enim horum vtrorunq; perindeie habet, quafi quis diredk linea manC “ ( vc inquadrupedumachominumgenereeft,) primumextremalinea: parte fuperioreos hiumintelligat, quaa:mox ftomachum quab.tum ventrem, quac. deindc inreftinum ; ad oftiurn excremenci, qua d. Hxc ita in fanguineo genere dilpofita funt &c. At ve- f °Mollia&Turbinata, inter fequidein proximeconftant,fedillis econuerfo.Finisenim a d principium fleditur, quafi quis lineam infledendo(in circulumjadducat d. ad a.Cum £ni:u ita partes interiores eis collocentur, (foris) ambit alucus in Mollibus, to' j&Jto? : in J c ftatogenei^, Turbo,o' epo'/ufios. ( Notandum hic monct Zoographus,quod Strombus Scrot "hus ^ pro tefta exteriore tantum, & pro animali rotoaccipitur.) hinc ftt vtexcremcntu meatu $ te vicmo emittatur. Ha:c Anftotelcs. Hehcen autem forte ea tantum habuennt,(inquir p ro toto ^•oographus )qu^in tnrbinem, veluti pyramidisformaexeunt,alia, vt Cochlete qutc- mmah. , lineas luas aliter digeftas habent, circulorum fere forma: qui plures ita coniundi , Unt > vt minores a maionbus contineantur, quod in helicoide linea non fit. Quomodo a Mollibus difFcranr,etiam in Mollibus dičfcum eft. Ab vniualuibus, biualuibufq; diflfe- Turbinata* ru nt praeterea,quod illis adnata fit caro,cum turbinatis magis fit foluta,vti idem Philofo- ^ P^us prodidit, apud q uem plura de Turbinatorum partium forma inuenio,& ne frpe in P^rticularium hiftoria veniant repetenda, hic adferam . Inquarto itaquede partibns, differantd f a pite quinto , cumdixiffet Cochleas & dentes prceduros ,acutofq; habere , & quod ,n ieriacet dentibus, carnofum fimiliter vt Mollia & Cruftata,promufcidcm etiam inter ^euleum Sc linguam: infuper ori iungi cjuafi ingluuiem auium a qua ftomachus eft, & fub hocventer, in quo fitum eft id quod papauer vocatur, mox inteftinum continuum tendi Hnplex,originem a papauere illo ducens.ln omnibus.n. Teftaceis ineft hoc excremetum l lUod velefculentumefteprarcipuefentitur.fubdit: c ^ ter a etiam Turbinata, vt Purpuras, Y z Buccina 216 Vlvfsis Aldiouandi Dentcs, Prorslufcis. Vcnter, Gula. Intcflinu. Papauer,, Bpccina (W/5VJM?)firniIitervtCochle?£ conftanr.BiualuibusquomQdQ diflf£rant,modddb E ximus,at quoinqdo hjfce eifde a(fimilentnr>diximus lupni in Teftacpis in genere, nimird Opcrculu, Vt operculo qqoda congenito čarni parula? oppofito claudantur. In quirixo hiftoria? c-f 5* cum dixifleteundem modom &idem tepus gignendi dTe Buccinis,quod purpuris»adiun git,Operculum kem oris idem tam huic vtriq; gcneri adhserec naduti q.uam ctereris d ur- binatisomnibus, Palci quoq; exerta linguaappellata fub illo operculo iolent. L>jximus Čarne qaae quoque čarnem alijs Teftatis n ul lam efle,vt tchipisjalijs efle,fed penitus inclufafri »nec haheant, vila ex parte confpeidemq; per metum retrahuntintro. Nonnullis priam ps & dentcs acuti,breues,& tenues.vt Cochlca?. Promufcidas enam g e ' runtmodo Mulcarum: quod quidem mcmbriun liflgua? fpedem pr« fefert. Haberfl hoC idem & Purpur? & Buccina firm um & torofum,quo fimiliter vt afih & tabani quadrup e " dum tergora penetrantfirno longe validius; teftas enim efcarum poflunt perforare. Ven* ter os protinus excipit, fimilis in Vmfiilicis ingluuieiauium;babetq; parte inferioreduO albida, torola, mammis firmlia,cuiufmodicarunculas vel in Sppijs efleanimaduertirous* fed ha?c torofiora, Gula d ventre duplex,!onga, porrigit fe vlq;. ad papauer, quod pofti" e ' mum fundo commiflum eft, Ha?cergo vt in Purpuris & Buccinis confpicua indauicul* tc-ftse Continentur, Qupd autem gula? fiibiungitur, inteftinum eft * gula? ipfi contmuum ’ fimplexq; ex toto vfquead exitum;cuius initium circa anftadum papaueris cft,qua & xiusha?rer,quodenim tdmM , Latini verbum e vei bo papauer appellamus,in omnib 11 ^ Teftaceis generibusineft- Hinc furfum verlus teplicans,carnis repetjt fedem,imitquead caput,vndeeijcitur excremctum>. pariterin omnibus. Turbinatisgenerihus tam aquadci s quam terreftribus . Pisec e ft interiorum partium, quibus Turbinata conftanr,dčlcripU 0 3 q prout ex Philofopbo citat Rondeletius: qui item poft traditas omnium Teftaceorum dit' ferentias: Ex lfts omnibus, inquit^ ea tantum hfc tradamus,qua? teftam habent vnic.atfi totam continuam , atq; hocquidem 1 urbinatispropriumefi, quoareliquis fecernamr 5 ipfis tameticmnibuscommunecft,quod iamdiximus,quodqi tefta intortafit- C&#\- ru hoc de anfractuofo genere tantum, non de rotundo intelligcndum efle diximus. fup r ; 1 cxAnflotele. $cituqupq; digpum eftquomodocre(cant. Huiusquoque meminit Pb 1 ’" lofophus in tertio de generatione cap.vltimo, vbi cum demonftraflet 'feftata crelcere, V 1 vermes, id ipfum eriam in Turbinato genereconftare teftatur, fcilicet anfračbbus eius» qui fubinde accrelcentcs plures effieiuntur in par tem prior em> quod caput vocatur. fta illa praetenui, quse a fronteintegitur,quafi biualue ex vniualui efficitur, eodem teft c >■ agenteque de Tefta toru m omnium congetfito. operculo quo čarni patulse oppo.fi t0 clauduntur. Alias etiam ciim dixiflet Nerites quafi tegminedimoto adha?rere,quod v< :- lutoperculurn fibi poflident, Vlum enim, inquit » quem biualuibuspars vtraq; adm.in 1 ' ftrat,eimdem altera exhibet T urbinatis,Cotinent papauer fua omnia clauicula, vrin qua r to departibus, capite quintodocuit, & in quartode hiftoria animabum capire quin t0 fil Echinos feribit habere quid amarum necelculentum, idq; efte etiam in teftudine, rube- ta, rana atq; etiam in Turbinato genere,& in Molli,fed colore diuepfo, & automninOiu* guftabili, a ut magi? ab vfu cibario alieno. Alibi cum fcripfiflet,Echinis euenire, vt quo« caput appellant, & os verfus terram fit, quod vero ad cxcrementi exitum deputatum eft* id fupra habeatur,idem omnibus Turbinatis Patdlifq;euenire tradit:paftuni enim de iu 1 ^ peti neceli e efle. Mouentur etiam T urbinata atq; ferpunt omnia, parte dextra, non a clauiculas, led in aduerfum. Ex eodeni, qui deroum quomodo coeant, etiam nobisb oC reliquit in quarto de partibus capite nono. Mollium,inquit,partium interioresamdu 11111 eseterorum expofui, tune exteriorem ordinem profequemur. Habent b^efons alu el1 ^ corporis indifcretum,& pedes par ti priori iundos circu m caput, infra ocu los, circa O&s* dentcs . Sed cum c^teraanimajia quibus pedes aut parteanteriore, pofterioreq; eosb*^ beanr, aut latere, vtea quse multis pedibus innitunrur & languirte čare n t, hoc vn.um nus pedes parte,quam priorem in co capimus,onmes contiuet c Cuius rei caufa eft* pa rs Ttubinati^ quvl pro- pnum., Qui cre- Icant. Operculu, A m ari ali- quid ha¬ bent,. Ouoraodo Coeant. DeTeftaccis. Lib.III. 2 57 j{ pare eius pofterior ad priorem eius addu&a eft, extremaqi coeunt & confunduntur s quo- modo Turbinatis inter Teftata accidit &c, DE TESTACEIS IN SPECIE. Et Primem DE NAVTILO. Cap. III. V'M vtilitatis, tum partium prsftantia, quam hic potiflimum obferua- ° r< * inis u mus, Turbinata caiteris Teftatis anteponenda videntur. Inter ha?c vero tl °* Nautili hiftoriaprimolococongruetexetur. Eteniin cum Cruftaceis ac Mollibus, dequibus proxime iam diximus, conuenit, quia pedibus in- _ _ ftručius eft, vnde Polypis accenfetur ab a Ariftotelej cum Teftaceis, quia * Lib.+.hif. Telia includttur; cum Teftaceis aute turbinatis,quia Cochlea? fere in more eft. ca P u , , ‘.. . . . / ' *■•• •'. V’ • £QVIVOCA. SYNONYMA. etvriAo! legiturinter fabulasTimothei Milefij: &apud Varinum mvriAos 8 c pifcem & nautam fignificat ; qute fane figjiificatio noftro turbinato conue¬ nit, quod Anftotelesaiijs muni Ao» & taunuop, & &o\ TrcAtba-o^oj nuncupari fcribir;quanquam Theodorus Gaza hsec aliter lege rit] Naur/Aopautem nau¬ tam ver ti t, v t poft patebit. Suida: etiam vavrtis dicitur. Naupliu Plinij idem aniraal effe cum Nautilo(etiamii & hunc nominet Ariftoteles)dicemusmox,vbi de gene- ribus agemus. Robertus Conftautinus Nauplij Concham nune a Gradis S*Acfptlw ra*- < r«7roJ'/i», vocari teftatur. Nautilus Plinio etiam Pompilos nominatur, dumait: Inter prtecipuamiracula eftquivocatur Nautilus,abalijs Pompilos. no^zr/Aa? Euftathiuspa- gina 1070. diciteffe '(dov šttAdasm ipmvtdv , mniAav, nnAuptiJi. iotvis . Etpag. to 67.tr a' C dit hunc 7 rop* 7 TiAov a quibufdam nominari kpo\ ix$t>v, vt a Timachide, vbi ait 7 ropi 7 riAoi itpol , quod hemiftichium & apud* Athenamm legitur,vbi mulca de hoc Pompilo. lbidemex Thalaftijs Paneratis: Tlo/Li7r'iAoc oV KdAiocrff ctAiorAoot hpJv /^ 3 ur. id eft, Pompilus quem vocant NauUJkcrum pifcenu . Cafterumdr amore huius pifciserganautas.ibidem ex Nicandra. Ho^ttiAos p s volut^hv dfnptovdovcrt xtAi'vSois M wv atu . id eft,vt vertit Natalis Comcs, E st ajfuetus iter mtferis oflendere mutit Pompilus. Et ex Alexandro Astolo HtiSaAlep ccpcpcp itti 7 rOf* 7 rlAos bideja. Pompilos extremo refidens torno ne gubern&U Aliquanto poft ex Corinna, nou 7 riAi , vaiitmtv vri/JOTim orAoor i U 7 tAoov i%SuS HojU 7 rtv'ra/s TrpupimSif t/ub dmipa,v: ^ Pompile,fehccm qtti nauu per freta. curfum Pr&bes, ipfe meam rtxijh Utus amicanu . 3 bidem ex Apollonio prolixe refert fabulam de Pompilo illo,quem feribit Euftathius ab Apolline comprchenium,in cognominem pifcem transformatum efle, nauiquaeum ve- hehatjin faxum conuerfasfed aliter quam Euftathius fabulam enarrat. Ibidem ex Diony- »> fioIambo,quiitideanautis Us>/wlAw vocari ‘upov tradit, eVtJV 7rtAdyjos, ^ 71 a~ »> pd tJ; mus 7t\md lamydifimilis,quiadnauesfepe cofpicitur. Aliquatopoftex Clitarcho. oi nartntoVvro/A- vriAov, kpdv }% 3o'p 7rpQjayopt J vovot, Ji d to' e* 7siAayovs 7rpD7n'pt7rKv ra'? mu( tass J s Aijutm, JW7iofx7riAov xaA« 3 a/, %pwo F arsuttel>aut Schiffruttcl, GENVS. DIFFERENTLE. N librum de Teftaceis, inquit Guliči. Rondeletius, Polyporum genera duo Conchisinditareijci pQ0ent,fedcum Polyporum tractationem ag grefli fi mu s, 1 u pcriori b u s; v rpo t c quorum gencra finr,vt'* Ariftoteli p' a ' cet,redrcadiungentur; I?t/ J’’ aMoi cTvp ot oVp«W: o', rt mAa^tv* 0 rhav vctur/Ags , KS/f o vavTiJttjs, m ivttpv dv TroAbirodos, To' f*' K«} ct/Aos or d^pazcp o tor zozA/%?, ds n\ i^p^trdj iz ?S ohpdx,n,d?Ai % Kfff i%co ivion yrpe( r Teftahuius PedEnis tefta.’ fimi!is,qu«č caua eft, nec ira vt ci cohtereat. Sepiiis is iuxta ter- ’’ ram pafcitur,vnde fit, vt in eam a fludtibus eijciatur, & tefta excufla capiatur, vel in terni»' pereat. Ifti parui funr,& facie fimiles Bolitamis, Altcr Cochlea? modo tefta munitur,qua ’* nunquam deferit, led brachia dunraxat interdum exerit, Hadtenus Ariftoteles interprete Rondeletio,quimeoiudicio probe vertit,tanquam duo tantum gcneraNautilorum Ari¬ ftoteles deferipferinnon, vt Gaza de alij eum (ečuti,tria.Qj3bd fi pro verhis iftis, o rao^ , legaš, drjfvavračs, nihil prorfus duhitationis fupererit, Plinium quoque pro ge" q nere vno omnia hec Ariftotebs verba accepifle apparet, Alterum deinde genus eft,W a ^ Ao<, it dfpdzaibfor kc%a dat ,, & c , Enallagte etiam numerorum,cafuum & huiufmadi.nim lU familiares Ariftoteli,hic quoquemouere Gazam potuerunt, vt genus vnum in duo dt- ftraheret,nam cum in fingulari numero verba & nornina aliquot rediepofuifter philoD* phus,moxnumero temere mutato eeude pluribus vnoloquens, inquit : Eic) efd avro) h 1 * Kpo\ &c. Sed quilibet etiam mediocris iudicij, perledis philofophi verbis, generafoluti 1 duo eum ftatuere animaduerteuvnum in tefta Pedtunculi, tefta: fu^ non adnatu; alteruit 1 vero in Cochleari tefta, dc adnatum ei. Si quis tamen < iazte translationem adhuc defide' ret,eahuiufmodi eft, Duo item vifuntur gen^rafPo^porumJConehisindita^uorumal' terum Nautam aliqui vocant,alterum Pompilu,fiue ouum polypi. Tefta ijs ( *v t« eius» Griece in fingulari numero} vt Pe&unculis, &c, Eft etiam qui Cochlearum more filicee tegmine ita muniatur,vtnunquam cgredi ioleat, fuaqueinterdum brachia exerat. Exhj s conijcit idem Rondeletius prioris generis teftam efle eam,quam capiti de Nautilo pram' xit,nimirum eam quam & nos depi ei us; nauigeram fimilirudinem , inquit, & aiiamin Propontide vifam fibi prodidit Mu- j» t>anus: Concham e (Te acatij modo carinatam, inflexa puppe,prora roftrata: in haiic condi » Nauplium,animal Sepitelimile ludendifoeietatcfola:duobushocfieri generibus. Tran- j, quillo enim večtorem tlemi (lis palmuiis ferire vt remis, Si vero fiat us inuitenr,eafdem in » v.fu gubernaculi porrigi, pandiq; Concharum finus a ura?. Huius voluptatem efte, vtfe- fat, illius vt regat; fimulq; eam delcendere in duo fenfu carentia: nifi fortc trifti (id enim c onftar)omine nauigantium humana calamiras incaufa eft. Ha?c Plinius. Pro cuius viti- m isaliquot verbis alia lečtio lic habebat: n >o,in hanc condi Nauplium animalSepie fimile.Nauplium quidem,fi rečlč,fcnbitur,di- ^umaliquisconiecerit, anomine &vcrbo7rASp : hocnauigare, illud nauemligni- ^cat. Sed in eo faltem iure a Rondeletio reprehettditur Bcllonius, quod tria Nautili ge- a PhiJofopho memorari feribit. Robertus Conftantinus in fupplementč fuo Jingu® l^tinae afferit maris Indici Nauplij carinam muko latiorem efiequam aliorum, vt Vene- ^jsobferuauit. FORMA. DESCRIPTIO. ContraBel lonium . c Lib.j.cap. 30. Nauplius Muriani ; Nautili f e - cunda fpe- cles qu^ 'authon. Nauplius Plini) qui. Nauplius vnele di— člus. Bellom'; error. RISTOTELES teftam Nautili primi generis,quem hic priuatim de- fcribimuSjPečlinis tefta? fimiletn efte dicit, cauamq; , nec ita vtei cohas- rereftaepius iuxta terra palci, ideoq; fieri,vtin eam a flučtibus eijdatur,& tefta excufta, vel in terra pereat :efteq; paruum & facie limilem bolitsenis. Bolitrenaaurem Polypi fpecics eft,Polypiq; genusNautilum lecit idem RŠPftI Philofophus. Oppianus quoq; Nautilum PoIypo limilem efte feribit his verfibus. EJI qnidem cumo tečiusfnb corttce pifcis Toljpodi fimihs, qucm dicunt nonune vero j, Nauttlo;}, tnfignem ponto fua glona fecit. nobis Nautili delcriptionem reliquit Bellonius.Eius Concha, inquit*, tribusfra- 8 u ifntisconftarevidetur ,(carinafcilicet& lateribus:cum tamen vna& fimplexfit,) M u orum latera vtrimq;ceu carina iunčla? apparent, ea vt plurimum magnitudine, quam a 'nbemanusamplc qualis eft iuter palmipedum digi tos»fed ha?c mag is eft ‘ e nuis,in tel« araneap modiim, robufta ramen qua etiam aura infpirante velihcar # Cirris { ! U0S vtrimq; multos haber, pro gubernaculis vtitur, atq» vbi metuir,tum Concham pro t‘nu$ marino humore oppletam demergit. Creterian Pfttaci roftmm habet, fuifq;cirris 1 °lypimodograditur,atq; eodem modoaeetabulisforber, H& extra teftam emittb.non video» c ORT V S. M O T V S. :is E gcnerationeincremcnto^ue huius pifcis nihil adhuc exploratumha buit Ariftoteles: non autumat tamenhuncex coitu gigni, led vtcattera: Conchas prouenire, neque vero an Concha folutus viuere poffit Nauti- lus. Rondeletius fecundum Nautili genus fponte nafci, vt ccetcras Con- 3 chascum dixiftet,addit:Dc Nautilo (primo nempe genere) idem fentio, cr,a, 'nfi id fibi non exploratum effe fcnpferft Ariftoteles, Cirris Polypi modograditur,& £°dem modo acetabulis forbet, V T N A V I G E T. RI$TOTELES n on minus elcganter quam iucunde Nautili Po!y- pi, nauigationem depinxit hoc fere modo, Eft Nautilus quoque Poly- pus & natura^cadlione mirabilismauigat enim per marisfumma elarus« t x imo gurgite effert fe tefta inuerla, vt afcendat facilius, &. inani fcapha nauiget, Cum vero emerferit, Concham conuertit. Brachia membrana congenitaconnc x afunt:quemadmodum palmipedumauium digiri; fed 5 > haec craftior eft & denftor; illa longe tenuior aranearum teliš fimilis: hac v.t vt Jo Ipirante Suraibrachijs vt gubernaculis vtitur:(aV) jircLv 7rAwmvZ>» Trzpunadtrm. Gaza n Ver bt. Cirros pro gubernaculis vtroque demittit latere.) Si quid metuerit, teftam proti- ^istnari replet,atqueitademergit,De cadem natandi peritia Aelianus, Nautilus, inquit, 3> c genere Polyporum Cocha vna prgditus eft,is cum ex ima maris fede ad fumina aquam s> ^ffertur,inuertit&mutat Conchamdeorfum vcrfus,vtnehauftaaquarurfus demerga- ^ r 'Vbi veroadfummam«equorisperuenit,&;marc abaduerfiitempeftatccon juiefcit, #> ^Pin^m Concham vertit. Hac enim tanquam fcapha nauigadone fertundc duofego tria potius Cirri.- Roftrum. Plinij crror Sporne na¬ fci. Membra¬ na vt in pai impedutn a um m t>«- dibus. Vt' fempe- flatc-vitet. a Li.p.c. zg Plinij !oc’ fofpeclus. Plmius&T' Oppianus. eonciiiati. Naaigia-. v n de snu£- ta. Nautilu.m vlji venari \ion Hceret. Liburni« naues. Vlvfsis Aldrouandi ^ • Vs m potiu? dixferim,nam & Polypi odohabent)brachia in vtrumq> latus demifta, fenfim atq> Vt moderare mouensremigat, domefticarnqf&: natiuam nauem propellit» quodfi ventuf,, flat,bričhia quat tanquam remos prius longč latecp porrigebat,gubernacula conftituitjat*« quascarrerorum brachiorum media eft merabranula prtetenuis, ea pafla & inrentapro v e- >, Jo vtitur:ficque ciim eft fine metu, nauigat . Sin quippiam a valentioribus beluis metuit, „ fe demergens Coočham aquacomplet, & fimul ex ponderein proflindurn delaberis, & e » oceultat,atquejta hoftem cftiigit, Poft vhi mare eft tempeftate vacuurn, & a Rcluisquie- „ tum,de imo maris gurgite feextc)llens, rurfps per ftimmuip mare nauigat, vadenoinen „ habet.Hucufqne Aclianus,* Plinius quoque Nautili mentionem faciens,eandcm munga-, tionem defhaufta femergensaqua, Oppianus tradit Nautiin „ trpm , id eft, pronum e gurgite furfum natare; Plinius fupinum:vterq; quidem rede, fe» alter fortead teftam,alter ad animal ipfum refpexit.Senfus quidem clarus eft,nam fi q uis vas vacu.um in aquam caua partepratraiffa adigat aequaliter, rurfufq; etiam cximat,aqt ,a fton intrabit,obftantc aere. P ropi us autem ad Ariftotelis menrem acceffit Oppianus, ne<* mipusperfpicue Nautili nauigationem cecinithis verfibus ex Lippij verfione; —— -r^uem dicunt nomine vero Nautilott , infignem p en tofua glorti fecit. F er freti dum cautus fttb nauis imagine ludit , Infabulo domus eB,fhmmadefer tur i»vnda . Pronus neufontumcapiat,pknusj ; grauetur , C um nande vehitur perflučius C/imphitrites , ^ Pxtemplo: •verfus. tumidam per marmor is %/ndttm Lab it ur,vt nandi dočluspuppisfa per it us. ^dtque pedes gemtnos tendtt de more rudentuns „ J^uos inter medios tenttes membrana turneji it, Mxtenta atque pedes conUngunt Ksft SpitJptns- i 5 ,&c. Smyrn§ plures fuerunt,&earum vna Aeolica. Deouo Č i,c yones, non habeo, inquit,quod dicam. Idem Epigramma ira ver tit Natalis Comes. Cone h a vet usfueram Zephjris impulfa per vndas, Depojuum pr imam nune Venus ipfa tenes Nautam,fulcabampontum,fi ventus & aurn Dum men natutus vela rtidens tenuit. Si traaquillus er ut , pr&bebat remigts vfum Ipfepes, vt noftn norninafigmfcant. Litoribus vicina fuijimulobuta lulis Ejfm fpeftandus fudus vt Arftoncs. non m thalamis velut olim, mor tu* cumfunt Ouum peioris nune pario zAlcjones C lini . jLimacum Concbis 5 quanto Indicus aer, ac terra, njm aqya> noftris ejementis funt praftantiora, multorum enim fteculorum cur- fures. melioreseuadunt. Htecille. Habeshlc primo Jo* coNamili teftam rudi cortice obtetiam ac vartega to colore caftaneo,ahero vero teftam lamiga- tain, Vtruipq; autem aperta & perfora- ta prora. terno loco Namili tefta eft varijs ab Indis imagini- q hus extimocQrticim- fculptis exornata, quarto ac poftremo tefta per medi u m fetia confpieienda proponitur, vt in tenor fhučtura appareat, 7 Natitilus 2 64 Nautilus ab Indis varijs imaginibus cxtimo conice Infculptis csornatus* DeTeftaeeis. Lib. III. 2 67 DE P VE. P VE. A. Cap. V, V R P V R A M Turbjnatorum generfs Concharp nobiljffimarn efle ait Nobili dočtiflimus Rondeletius. Quod plane veriflimum eile, np$quiinterorm n ^ ai p c *b niaturbinataPurpursequoqi primastribuinms.nullo poenenegocio af- * ur ' n ar0 ferereatq;affirmarepoflimus,curnex pretio,incjnoapud prifcoshabe- ^ batur,rijmexvfueiufdem, Theopompusapud Athena?umauthoreft, Purpuram(itaquoq;eiusflQrem,quoveftestingebantur,nonijnarnus,) Ppctiurn, Onm vel regibusrararn, & expetiram fuiffe, tapti quic)em pretij ( vt ab boeaufpicemur,) Vt eqpali argento penderetur. Plipius pelagipm, hoc eft, Purpuramin libras quinquage- ^ nos nurnrpos,& Buccipum centenos ponir, id eft quinquaginta fohdos & centenos Galli- c 9s>vtie2£BudeoiupputatBayftus, quietiam addit vjolace« Purpura? libram denarijs centum,ideft, decem aureisfolatiscapftitiiTe, ftuelibns Turonjcis viginti, fuppurante Robertg Cenali; dibapbam Tyriam> denarijs milie, id eft, millelujijs veleeptum aureis iolis, vellibris Turonicis duceptis, Acceptum hocquoq; ex Plipig eft, apud quena fic le- pnustNeposČorpelius, quidiui Augufti prinčipatuobijt: Meinqpir,iuuene violacea Purpura vigebar, cuius libra denarijs eeptuinveniebar, nec multo poftrubra Tarentina. "^ic fucceflit dibaphaTyria , quse in libras denarijs piillenon poterat erai. Celebrat ltCm Purpura? prefium Epigramrpatarips.dum eanir. > Emi/ lacernas mtllibus decem Baffus ^ , 7gr Us, calons optimi. in Manqinum - Molhbus decem dixti, _ Emptas Ucernas murnu effe pompila, dem poeta ip Proeuleianif inquit Bayfius,) veftis Purpurea?imrpenfutq pretjum ponir, ^JUatn trabeam fuifle puto, vel togam pi&am, dequibus paulb poft fiftius dicetur. Ludit q invxoreip qusediuertita viro, propterea quod pr#tor eflet renunciatus. Suid, togo, cjuid faplum eftijkbiti qua c$uf* dolom ! Nil mthi refpondes? picam ego, pr at or erttl. ConHaturafmt Megalenfts P ur pur a cent um A tJMtllibuSjVt mmtum munera parua darfs , Rer Magalenfem Purpuram intelligit togam pi&arn,quaornabantur prjetores celebran- Magal^fis dis Megalenfibus ludis. Vel fortafle Megalenfts Purpura accipienda eft ea qua? a prano* P« l P ura • Pbusin orpatum fhori ip ludis illi$? partim emebatur.partim conducebatur.partim eria COl nmQdatd rogabatur. Cuius memipic Plutarchus in LucuIIo, vbi loquitur dequodapi P f xtore de fpečlacuhs ambitiofe folicito: qui cum a Lueullo in chori ornatum Chlamyt L ucu iijlu« des Purpureas petere.t,refpondit,infpeifturum fefidomi haberet, daturuinque , poftridi^ xus . Ve ro interrogauit eum, quotfibieiTptopus, illoauterp affirinantecentum fufficere, iuftit a cciperebis totidem. Hačtenus Plutarchus, quiex Hqrgtio fumpiifteh^Ovidetur, epi’ ‘°laad Nupiitiunpdumait; -- ChL *nydes,Lucullus , vt aiunt , ^ Si pojjet cen(umfcena prabere rogat us , Simpojjfim totf ait,tamen & quaram, & quot babebo , CMit tam-, pa/l paulo feribitfibi mtllia qutnq ; Ejfe domi chUmjdum, part cm vel tolkret omnes , . ^ Exilts (lomu/ e/l, vbi non & muka fuperfunt. j, V erum vt ad Purpura? pretium reuertarpur,id h quisalius maximecelehrauit Pliniushi$ Vcr bis:Conchylia&Purpurasomnisora(hgra)attent:quibuseadem mater luxuria pa- 1-11 pene etiamargaritispretiafecit: Proximeautcmdixefatdemargaritis , a?ternse prope P°ffefTK)njseaseflfe&icquihteredem.EtaIibi:Pretia,(inquit)medicameto funtquidepro „ I[ rriIita leiftoru viliorainon tame vfquapelagij libras quipquagenos numos excedere,& * Uc cin; centenos fciant,qui iftamercanturitntnefo.Sed alia funt in fine ipitia;iuuatq; lu- if lipendio,& lufus geminare mifcendo itcru,& ipfa adpherare adulteria natur^ficut Jftudipes tingere 3 argentu auro cofunderc,vtele vil Hi. \y c.li Togaregia lud^ormn. %Lib .8 c. 8. T oga pitPca tja^. Regum or nauienrum Purpura . Euripults i i Vl^fsis AldmuandiV crares, referente Plutarcho in libro de Animi tranquillitate, quendam amicorum au‘P diens dicere: quam fumpVuofaoft vpd;s ? niifta ve#iituir vinunv^hu^n| Purpura tribus* mellis hemina q'ufequeddnarijs:adduxit aft iarints;dieens,iextai'iuš vettditur obolojff u* galiter in vrhe viuitur.-tum ad o!uus;cfnobus ameis cha?nix; demde ad oxonides;hcc de- ceiJi drachmis venditur ved is: vil.es- liint in vrbe - Ste Socrates, innuens bene quempiem ac honefte v e Iliri pobe, e til ex tam pretioia Purpura tin<5ta n on cifer. Erant ramen omnes Purpurai fummopere aftian tes, adeovf tinčtoresillius & qiii bam aduehereiit s a vedtip- libus immunes Mberentur : Quare nec mirum erit,quod de VTadisIao Polonorum rege 'Jegimus, Valachis quadringentarum Purpurarum tributum impoiuifTeAStraboafltritTy riOsoh tingendi Purpura? peritiam ( qiianqiutrn m;.xiroa Irtu ultra., d i (Inunarun mul- titudoeormn vrbe-m redderc.t grauiorem) locupldiorcsfučtos eife , & non: ioliim d regi- ,bus,fcd aRamanis etiainlihemtfc donatosfuiflt. lam vero qui Purpuram viurparint, a!iquid dicamus, & quiea ddečtati iint, quales profečto reges fuilfe, ac fummosma- giftrattjs inueniemus,qum etiaui ficerdotes., & quod amplius eft, ipiofmctdeos. Atq; iti Palladis vulous Purpurea iaieia obligatum luilTe legimus, faicia iciiicet, que deam dece- ret inrmoiTalem, quando morra-libus alba fuffic-cre poteft. CorfftMquoque veftes Purpu* F rdiinbutds dqsfuis vetere.s, tanquam eximia ac iingularia donaobruliife 5 inquofenfu ; apud b Sluti urm legimus funoni iapmgtrae a Tyrijs.peplumdono oblatum, cjuodPur-- puradn primiš condecdratum elTet; . . - . ■ Peplnm-eiiam dana , cmus mir ubile texiuM • Ntrila mantis Bertih . nec d (Joaatamarilt) - ' Verfardt cdU^hif i ‘ed®ie?v.eU>mna dtu# Haudfpernenda fcrnnt , va*ij$. vbr phtrima flor# ■ . , x . ■. i Purpura pičla mediš , mixtoip incendttur aurv* d. Ornabant autemetiam deorum templatam pretiofo appavatu, quemadmodum idetn poda lub excmplo c Vcncris demonftrat, canensi * Digna De& Jtdes mudiš nec fordit ab afiris ' ‘ HiC-LtVjdiis I J br"jgmsq. i Jikx,hic dura Laconum Saxa njftcnt , hic[li'xus c:ijx. & concolar alt o - . 1 Vena ruari, rupesep nttent .•■quis Purpurafapi ’• Oebahs c? Tir tj moderator imet ahem. . » * ■ I d Claudianus illuftris admodum poetaeiuldem dea? fuperbf/?imum comptum deferiptu- rus, non inuenit colorem ptapftantioremidquo veftitum eius commendarct, qudm Pur- pureumicanit aurem: , . -.•» • . .? lili mulpplkn-crinhJtmatnr ih-orins- -' • • idaliadm/fus aeti , (udaiafnaulo 3 " !j Fibula,Purfureos getomajufpendit amičlus. b Exrecentioribiisnoitri jcui poetis non ignobiliš Aclius Iulius Crotta de Apolline aiti < phesbe pater lateTjrio fpetiabiln oPtro . In Tyro Hercuh v facerdos, referente Alexandrodb e Alexandro, cum infula & Purpura incedebat s Sed & Hcbraorum Saccrdorcs Purpura vfum magni admodum feeiife non dl ; a ratione a u t ver it a tea lic n u m. 1 raditenim f S. Ifidbrus Araonis- cingulum Purpura*. Cocco,& Hyacintho fuiflecontextum, ex quibus prreterea tabernacula dci confcčla tuli¬ le cx diuino pra?cepto faera pagina teftafinv non line alto myflerio, vt fuo poit loco pate- bir, Inuenip item Purpura & aureo rnonili vt-endi poteftatem ab Antiocho cognomento Sedete daiam fuiiTclonathanidud & Pomrifici Iud^orum , qui fummi facerdotis apud H- cos munere fungebantur, Erat veruntatnen Purpurategum accre teror um procerum pr?- cipuum ac pecuiiare ornamentum 1 Togam eorumregiam aepidam didam fuiife S La- zius autumat, quanquam & Ro mani sv oif. poftmodum!, vt modopatebit, ex vfu Hierit, Trat autem-eodem icribcnie ndn modo Purpurea, fed aureis etiarn flofeulis exornara»' ■Quantum vero decorisatqueceu authoritatis regibus adderet tam pretiofum omamen-r ' rum ,.vel quilibet penes feiudicarepoteft. Plutarchusin prreceptis reipublicce geren- Ha:id obiterinrmit, inquieiis: At.vero magni illi reges,& aloue, vt Homcrus ait, pregnati, Purpuris, fceptris, ftipatoribus., dcorumque oraculis feipfos extollentcs» vbi maieftate fua tanquam praftantioris ipii natura? vulgus iibi fubieccrunt & ca?tfc- « ra . Audi quafo quod nobis facuncliflfimus ac Diuusinquit Ambroitus : Qxiid euam Purpuras memorem , qua? ornant regum comiiuia , amičtus imbuunt ? Aquarum eftigiiur,quod inregibus adora-tur . Quamobrenitaxatura-nsultis Eunpides., quo4 De Teflacefs Lib.III. 269 b Lib.$. Metam. * In arte poet. k Lib.i 6- Geogr. Perl* Pur- purati in- cecitbant. 1 Lib.\. A j” Veftl .^w laceris introduxerit reges &principes,& e contrario laudatur SophocIes,qui ^ aurcis (ScPurpureis. Veteres quoque poeta? ,eofque fecuti recentiores omnesami- c us pretioliffiinos, nominaturi, eos Purpureos Temper faciunt, vt pluribus lubinde lo- spaccbir, nune de regibus ipfis profequamur, h Ouidius. - Medio rex ipje refedit ». . Agmine Purpureus, fceptrou ; tnfimis eburno. M edea apud eundem de laične: i p 1 Rideat & Tjrio iaceatfub limis tn ostro. ftganter etiam Horatius dicebat: Regali confpečius in auro, naper & ojlro. '£teruin ne in vna tantuni regione Reges Purpura refplenduiffequifpia credat,de non- p Ll Is diueriisaIiquidquoq> diccndum effe videtur. k Stiaboauthoreft apud Nabata?os urpuratos inceaere reges. Perfa? autem in priinis Purpura induebantur. Teflatur 1 He- 0c ° rusre gem Aethiopum, cum confpexiflet a rege Perfarum miiTam fibi veftem Pu r- purcam,&ab Ichthyophagis didiciiiet tinčture rationem, dixiife, oAtoaV /'-V dv^pahms ^ j ooMpa} Ji' dvTi'm to' dputra ., id eft, non folum homines effe fubdolos.fed & veftes e °nun čile dolofas. Plurarchus quoq; in libro de malignirafe Herodoti de Purpura & vn- 8uentoaitdixiffe,dolofas formas,dolofas veftes effe m Perfarum. Et in Sympofiacis j ,u dem dičterij meminithisverbis: A ut vnguentum potius& Purpnram auerfamurob m Ii.3^.1 bxum ijs adb^rentem,tanquam dolofas veftes,dolofos co!ores,vt barbarusille dicebat. ( ein rurfus author in oratione de fortu-na Alexandri Perfarum Purpury meminiife vide- ,yjdum a ^ C: Noli meg virtuti detrahere, noli ineam gloriam deprimere : tuum opus eft arius, qtiem cx feruo& afiandaregis domin urn Perfarum fecifti: tuum Sardanapalus , [ Lu Purpura m peetenti diademaregium circumpofuifti. n Herodotus, 0 Valerius & p Stra 0 clarilfuniferiprores, quam grataPerfarum regibus fueritPurpura, nonobfcure in* r Ullnt > afferentes Purpuram imperium pepe^iffe Sylofonti apud Darium, quiolim curio- , ac °ntemplatione videratSylofontem amiculo Purpureo indutum, eiufquepu!chritu- , ln J ca ptus idmercari volueratrSed Sylofon,Ego, inquit, amiculum pecunia nulla yen- 0, fed tjbi dono doji modo tuum perpetuo effe debet. Mox Darius memor munerisli- e |aliter dati Sylofontem remuneratione regia remuneratus eft:namq; pro vefteilli re- C j U[) uit imperium Sami infulae fomraatse&optimae. Legitur praeterea epigramma Phi- .'PPfin quoLeonidcsLactedetnonius Xerxi Perfarum regiinfultat, quod eius corpus |, nt ercctera cadauera inuentum ob fingularem virtutem Purpura contegendum curaf- ct > refpuens ipfius honorem, proditori tnagis , quam Laca?da?monio, id eft, vire forti ^nuenientem . Charon apud Lucianum cum a Mercurio qucfiffct, quiapud mortaIes e eilet, cui pallam Purpuream fibula nedebat, quemq; corona adornabat, intellexif- et ^li Polycratem Samiorum tyrannum effe, affirmat fe huiufmodi hominum quecunq; nu dum in fuo nauigio agnoucrit, maximederifurum, quando, inquit, neq; Purpuram, nec b rc 'gium capitis tegmen , deniq;neqj folium fecum adferanc aureum. ^ Virgilius c J u °c]; de Latino rege loquens canebat: Talibus llionei dičtis defixa Latinus Obtutu tenet ora,folcq, tmmobtlis h&rct Intentos voluens oculos, nec Purpura regent p r PiPitt mouet,necfceptra mouent Priamaatantum ttr poftrurfuiv ( j, Orbis pici a croco,& fulgenti murice veftis trn s poeta de domo regia Didonis c^di domus interior regalifplendida luxu InHruitur , medijpp, par ant conuiuia tečiis. y Arte lab or at £ vejies, oJlroq\fuperbo ClT1 eadem regina venatum cum < \enea eunte, Reginam thalamo cunttantem ad limina primi Pasnorum e x peči ant', oHroq ; infignis (fr auro Statfonipes, & frenaferox fpumantia mandit . 1 andem progreditnr magna comitante enter ua Stdontam pičlo chlamydtm circundata limbo C ui ph ar etra ex humens, črtne s nodantur m aurunt Aurea Purpuream fubnečitt fibula vejlem , T Z 3 Aena?as " ln TbaJut 0 Lib. 4. p lab. 14. Gcog. Sylofon rex Sami quomo.do fačtus. 1 lab, p. At neti. T Vib. 9 . * Lib.i, Didonis ha bitus. 270 Vlyfsis Aldrouandi Atntx . Aena^as etiam apudeundem vidoribus pramia proponit, qure funt: Armaq- & oUrt E Perfuft vejies, argenti, auriq; talentu. 3cd& Mercurius ibidem Troianorum regem Acneam fundantcm arces ac tecla nouantcm Confpicit, atq; tllt slellktus iafpidefulua Enfiserat , Tyrioq\ ar debat murice lana Demiffa ex h umerit > diues qua munera Dido Fecerat,& temi teUs difcreuerat auro. ^L-^.dec.i. t Liuiusver6fcribitHieronera,liliumq; cius Gelonem jSicilice reges nec Purpura? ve- Ris habitu,nccalfo vilo infigni differentes a carteris ciuibus proceflilTe, contra Hierony* mum Purpura acdiademate.&larellitibusarmatis quadrigilq; etiam albornm equorum Dionyfius interdum vfurn efle, Dionyfius ver 6 eiufdem infulte tyrannus noa modo ipfe Purpuram Purpurat*. induebat, led referente f DiogeneLaertio,iufIitaliquando inconuiuio, vt finguli in ve* t inAnJtif j^ e p ur p Urea falrarcnt. Id cum Plato renueret, dic-ens, O vx ad ^vvrt)/uLut} ShaIu/ ivduvctf tgf yi'vas dppmg t hoceft. F Effarminata veli e mn pojfum tegi Cum\Jim vir ,& vir tli nat us siemmate. fumptaea Ariftippus feitiduit, & cimi faltare inciperet, proprie promptecp dixit • - K oti ydp iv ftctK^vfActcnv ObSs d acltppeov s’ J)u ^ <|ubd popuiariter dempto capitis infigmVPurpuraatq^ alioregio habitu a?quauerat (ecX ,# terisin fpeciem.Pr^terea Plutarchusin librodefraternoamorede AntiochoSeleucifm >* tre sit:. Antiochus hoc nuncioallato ( Seleucum nempe a Galatis deuidum) Purpuram ,> Ph* 3 =nix ^epo&it, pullaqs fumpta vefte,& claufa regia, fratrem luxit. Phoenici regi, vt Suidas ,* primo Pur teftattir*.Purpuraab HerculeTyrio,cum hanc tinduram, canis fui maxi!lis cruentatisre- u puramgcf- periflet s oblata eft, is vero rex primus Purpuram geffit. Cleitus Alexandri familiaris co- dt. grvomine C.andidus, ejuotiesadeuntibusrefpondere vellet, amidus vefte Purpurea# obambulansimm i j s q ui compellauerant, fermonesconferebat,vt Athenasus prodidite* Agatarchide (Inidio libro decimo de Alia. Et mox cx Phylarcho,Alexandri quotidianoS fmnpttisdeferubens, ait primosclauarios Perfas quingentos circa tabernaculum fuum n aftitifte Purpu reisatq; melinis( coloremali Cydonij) veftibus indutos,cxtra taberna- culum Purpuratc >s quingentos, quibus cum veRirum indulferat. Scripfiffe tu m Alexan* Tributum drutn ad loni^ cit litates & primum Chios, fibi Purpuram vtmitterenr: velle namq> c <;x Purpura familiaresomnes 1 ^urpurea Rola veRite. Sed deregibus h^ccitaffefufficiat, Rede qui* Re g alls dem rega lis inde P urpura dida eR . Ciceropr o Scauro: Quem Purpura regalis non com mouit, eumSardor um maflrucamutauit ? Maftruca vefti$erat Sardorura epellibus. & * Clau4ianus regia; aeam nominauit, canens. -- Cum regia circi Comexn m gradibus veneratur Purpura vulgus, ipfos vero reges Pi u pureos. Suh tua P. urpura venient vettigia reges. Reges Pur Hincquoqj Purpur, ara petere pro ad regni gubernacula afpirare Latisiidicunt, itemq» maf CUC tjr ? cu Plurarchusli bro defraternoamore: Contra Antiochi, Seleuci, Grypi, Cyxiceni Pmruram CUIJ1 n on didicifTent fecundo a fratribus efle loco, fed Purpuras ac diademata appeterenb peric ^ci. feipfosinuicem, ipfai nqiadeo Gr?ciam multiscalamitatibus oppleucrunt. Virgilius. . Non tlltm p optili fa/ces, non Purpura regum. Et alibi — -Nec Purpura regem Piplamouet. Chnftus Opamobrem vefleet; iam Purpurea in hunc modum creatorac redemptor humani g e ' vefte mdi nens > ve int fcenicalai ua regem Rditiu agensacridiculua nefarijsillisludaeisilludeba* tui &iur. uir >eh alioqui Purpu rt i illa grandi no Vacaret my flcrio,de quo pofl agemus: ficur & tuhef * pileus & purpura,m C oncilio vniuerlali dccimotertio Lugdonen/i concefla funt S. R* Gardi* curdtda Purpura. *Lib.S. DeTeflacels: Llb. III. 271 A ardtnalibtis, vtadmonerentur fe fcmper paratos efle debere, pro Chriftiana religione i es cur p ur ^ngui n em,q U i per Purpuram Chridi defignatur.effundere. Amidusjidius Cardinaiium, puram ge- lultriffimi HyppoIiti Eftenfis exempIo meminit^ Ariodus: Rent. J^uei cbe m ponafical habito tmprtme y G ant - J» Del p ur pur e o C apel la Sacra eh orna ft' 1 4* < ^ d liberal, magnanimo,fubltme, Gran Cardinal de la Chtefa dt Roma Hippolite, eh'k pr oje, a v er Ji, a rime Dara mater ia eter na in ogni idioma . vero Lacedaemoniosad praeliaeuntes puniceam vedem (tpoimlc T*, & d in eam fanguis e vulneribus influerer,ter Graffo. nbiliorfpedatuhoftibusfieret.Simileplaneeft quodde Laconibus narrat Eudathius, ^ L J- 6 - Var ' e d tamen veftes in bello Purpureas gedalfe prodidit, vt not# fanguinis vulneratorum, c ' B c o’oris cognatione tegerentur,& minus alij terrerentur.Verba Eudathij 3 h#c funt.%p»ra' y e n es p ur btccf cy Troteju pomnokvda poptt/ucnu , 4 ’ pavu hcJ cv I Aid Ji nctrtt i3o.s A anemnov , cls cv’ pure# cur U7F0K\t'7rT0in » ra dl piane (State did t ris dpiottpdu ixdvatct>s. Vt modoad Roma- m bello. jtos accedamus, hos fere vel a principio vrbis condit#purpureo amidu deledatos fuifle * Gdyjf. 1 Uceclariuseft,quanquam alij Tullum Hodilium, qui pod Numam Pompilium vixitre- §nauitq;,primum Purpura vfum ede velint,alij.Numam Pompilium ahata Regis Hetruf- p omani ^rum vede,alij ipfum Romulum qui primus regnauit: venim ego alia Romulum, aha r * Numam,Tullumalia vfum fuiife lulpicor. Plmius, Purpura? vfum Rom# (inquir) femper ^ JpJ" ^ide video.fed Romuloin trabea. Nam toga pr#texta & IatiorecIauoTulIn Hodtlium puravii. Cr egibus primum vfum Hetrufcisde uidi s fatis condat. Trabeaautem, (de qua mox plu- i ^ptoprie regum erat,eaque podmodum altos vfos fuiflbluipicaudum ed: quare cecinit . Virgilius: Trabca - Jpfe Spuirivali lituo,paruatfc Jedehat Succinčius trabea, laua/fc anale gerebat « ^ufonius b vero illudrisadmodutn poera ac vir confularis iddeclarat dilucide, du canit: ^ Paulinum, Aufonium% vir os, quos faera Jguirtni n Epifl. 2 . 5 . _ Purpura, & auratus trabea velauit amtClus . ad Paul. xpi vero trabea erant induti,trabcati vocabantur,quod ex O uidio innotefcit,apud qucm ^Romulo IegimUS. Trabeati Hoc igr tur vidi trabeati cur a Ouirini c * u '" t)] C um rudibus populiš annua tura daret, ac uit podea & confulibus Romanis(dequibus pod)atque Imperatoribus Purpura,atq; ]}3 primo aufpicemur,de eo apud Ciceronem inuenio, C#far cum Purpura vede procel- ! U: Etrurfus de eodcmipauloanteinteritu C#faris, cum imtnolaret illo die quo primum Ji 1 cella aurea fedit,& cum Purpura vede proceffit, in extis bouis non fuit cor. Djon Cat- IUs c Odauium Augudum tedatur peculiares d bi habuiflc purpuram, palmatas pidalcj ; c y e des,ideoq; c#teris interdixifTe earum vfum. Legitur idem Imperator,ipfe quod cmerit Jj 1 ®' '‘'J' ln otficinis Purpuram, vt fi qu# praedanrior eflet alia,fibi cederet in vfum. Caligula refe- i , ^nte Suetonio Ptolom#um & accerfitu e regno & exceptum honori-fice non alia de cau- ^ cr ^,[ a a repe m e percuffiffe, quain qudd edente fe munus, ingreffum fpcčtacula conuertifle ho- Caligula^ ^ tr 'inumoculosfulgorePurpurc#aboll#animaduertiilet.Nerover6, vtidemSuetonius cur Ptolo- ^ftatm-jpifcatus ed rete aureo,Purpura coccoq; funibus tinčfis. Lego etiam apud Xiphi- mxam per tnutn, eundem Neronemvela, qu#in theatris vel amphitheatns fuperinduci lolent, cuilerit. ® r cendo #dui & foli,Purpurea iufpediffe,deilis aureis varie interdinda. Eius verba iunt. j N ,‘'.™ nis / ulu) 7rapx-/itTdajuxvx, tol Jjal tu dipos dsuTiSikrzi, ovras toV »A tov dmpvna , ctAup- ^ ** > HsJ vt faiTcp clvtouV dpiict iKzdvm o' Ni'pat tvi^kro , d^lpts JV %pvapi vrf/)/^ iW- p UlC2 ^ ^Uvov , id ed, Vela etiam qu# per aerem exptfn]'a ad arcendum lolent, Purpurea erant: ln queijsmedijsNeroacu pidus,currum agitans(vide]icet indarPhoebi, vfaitdodidi- ^usUpfi^circu^^fdvndicijaureKdel!#. M.Antoniusapud Adium, vtfcribitAIe- ^nderab Alexandro, Purpureum velum prstori# naui proinligni dedit. Idemfeciffe J* Gr ^cislegimus Alcibiadem. Plinius.nefcioan deeodetn Nerone,vidimus,inquit,iam ^ viuentium ouium vellera Purpura,Cocco Conchylio fclquilibris confeda, velut illa lic ^fcicogcnteluxuria. Huc quoque fpedare videtur quod lulius Capitolinus in vita Clo- dij J lab. 8. Variar . f L 1 Hijl. Sccle.c. 17. Purpura vlus & di- grutas; a- pudRoma nos. ("'onfules Pvomani .Purpurati facnfica- bauc. f Li 1 Faft. Strnatus Purpureus d.čl us. t Li. 1 . Syl. \ln CraJJo. f Lili.z. 272 VIyfs is A 1 drouan di dij Albini fcrfbit. Sanevttibi infigneaIiquodimperatori;e maieftatis accedat, habebis E vteodicoccinei pallij facultarem , me prsefente &ad me &cum mecum fueris, habiturus & Purpuram, fed fineauro.^Athalaricus rex luftiniano Imperatori apud Calfiodorum 2 'principio. Non vos , inquit, (innuensomr.es Imperatores Purpura vlos fuiile) maioruni Purpurarus tantum ordo cIarificar,non lic regiaiclla lublimat, cjuantum Ion ge Iateq; P°' tens grada vdira nobilitat.Etrnrfusad Hildericum regem Vandalorum.Materquinimo haberi debuir, qua? nobis regna profudit. Nam & hoc nobiiitati vdira; fuiifet adiecfium* fi inter bas dinorum ( Halidirigorum ) ftirpetn retinuilfetis Amafi/angninis Purpuram dignitatem. Adeo vt equidem luce fitclarius omnibus Impcraionbus ac regibus Pur p 11 ramplacuilTe,ClaudianusdeHonorio Augufto quanum confulc: Omnibus acceptis vitro te reginJolum Protulitpatri o felt X adolefcis in oHro. Herodianu? de Commodo;finu)I, inquir, Purpureas fibi auro intextas veftes circundaret, non fine omniumirrifione . Quippe eodem ic h em u te &foeminarum luxum & heroum virrutem repra^fenrabar.Sic & apud t Thcodoritum legimus D.Ambrofium,cum iulnfle vt 1 heodolius Imperator cum reliquis Iaicisconfifteret, quia ad loca interiorafolis Sa- cerdotibus aditus pateret,dixilTe, Purpura Imperatores, nonSacerdotesefficit. I uit fian c Roma; Purpurte vfus Jam indeab initio vrbis conditte vt diximus, diftinguebatq; , vtait Plinius abiqifitecuriam, id eft, inligneerat Romanimagiftratus, atq; idcirco quamph 1 ' rimo vendebatur. Huic( Purpura; flori) fafces ficurefq; R omanjeviam faciunt; (coniu- larusautera infignia erant duodcciin fafces, totidem iidores, Purpurca prancxta,curuuS fella) idemq; promaitfiatepucmišeeft. Diftinguit ab equite curiam: Dijs aduocatur p* a candis, (confulesenim non nifi Purpurati facrificabantj omnemq; veftem illuminat: m triumphali mifcetur auro. Quapropter excufata & Purpura lit inlania. H a’c Plinius. fi ul ' bus fanc mirum in modum Purpura; dignitatem extoliit,adeo vt mirum fit Purpura; vlurfl tam rarum vel penitus nobis potiusignotum elfe, cum alioqui tota pofteritas luxurio» admodum fuerit. Hincpalfim Purpura pro ipfometmagiftratu aecipttur, vt apud Oul' dium de Pifone. Cum tun btjfenos numeraret Purpura fafces Sic &Iuuenalisait - Sedquinq\ taberna. q Jžuadringenta parant,quid confert Purpura maius Optandum,f Laurenti cujlodit in agro Condučlas Coruinus oues. Eleganturac clareCIaudianusde tertio Honorij confulatu canebat: Diues idafpeis augefcat Purpura gemmis Succedant armis trabea, tentoria ličlor Ambiat,&Latin redeant adftgria fecures . Aeque dilucideLucanus in panegyrico Calphurnij Pifonis. Jthtis digne refert, ati ah s tihi luce fubilla Gloria contigait, qua tu, reticente Senatu Cum tun btjfenos numeraret Purpura fafces, Cnfireum gr ato cectniHt pečlore numen ? Nec non & Martialis. T e pri mu m pia turba rogent , te voce filutent, Purpura te felix,te colat omnis honos f! Etrurfus de confulatu Syllij: Rerum prtmafalus (f vna,C*far Gaudenti fuperdi adhuc quod oplet Feltx Purpura, terttufp ; conful. Plinius fde gallo gallinacco: V t plane digna; aliti tantum honoris prtebeat Romana Pu f ' pura.f Ouidius de nono confule. lamojg, noui praeunt fafces,noua Purpura fulget. Quin & ipfum magiftratum fiue Senatum purpureum vocari legimus. f Statius Cantu Purpureum trahes fenatum. Deponebant nonnunquam Purpuram, nimiru vel allato triftia!'quo nuneio, vel ob mor- tem cuiufpiam affinis, quo tem pore pulla fefe induebant: q uai Pl urarch us ai t: Fcrtur eo dicCraflum non Purpureum(vt Romanorum Imperatorum mos erat ) fed atro palub¬ ni e to ad milites procelfilfe.Lucanus de toto magiftratu prte uidete calamitatcs belli ciuil lS Ergo I DHIEefbacels. eLib.IIL m A" I.ygo vbhoncipiunt ,cjudnlis fit cladibusvrbi ■ . Confiatura. fidcs fuperum, ferale per vrbetn ' lushtium jatuitplebete teči tis amttttt Omnts h ono s, nullas conntata ejl Purpura fafccs. ^ . . - Efat au.tem Pwi?u.w,.inqmt.. k Lazius, apud Romanos per omnes vedeš, nnnii um ui- purapra?ttxta, Purpura in lato clauo, Purpura chlamys, & Purpura paludarnenrum. I a- cuit autem trabeam, de qua ramen alij m ikra fenbunr. cereruai Puipuiam um 0-n fies eas veftes ('quodnosqiuerimus) etiam conhrmataftruitq; doentlimus c us ^ anu dus his verbis: lleftat color: quem fuifle Purpureum non modoin lans clauis., vei mn m f cliquis etiam tunicis,yeterum teftimonijs probabo. nam ii tirnic« expertes lan dam ur pure«funt; cur latosdauosddcft, h®biHflimtun;tijnic*genus Purpura pnueimus. F.unH c as autem lato dauo carentes Purpureas fuiiie, aperte doc er Ouinnlianus his veibis. t Purpurc rede defcendaht Jeuis curaeftaiotatur interim -ncgligcntia. Non loqmtur de lunica Jati claui,&Purpuras tiunen nominat.Cicero etiam Purpuream tunicam non mo do inordineSenatorio, vertun in plebeijs quoq; hominibus videtur agnpiceie, cum ait de .L. Pilone in oratione pro Sextio> Veftitusafpere, noftra hac Purpura plcbeiaac p.ene fuica. Noftra, dixit, qua netkvcitnur Senatores: plebeia vero, quia Puipuiea Pifonis tu- ®ica lili prafitudiac plebeise Purpura? fitnilior,quam fenatori«, videretur.deinde lubiun- xit de color e Acq cene Tulca: quia varius erat P.urpurarum color, vt ex Plinio liquet, e- rum de tunicaiati clam Purpurea, vt omittancur dubi^ fortasbs fidei teftimonia,, atis sperta fit fignificatio in boe Ouidij verfu. lnduttura, humsris cum Uta Purpura cUuo. , . . r Plinius ni autem , cum dixir : Pui pura diitinguit cquicem a curia : non figmficaiut m Se* • natoria runi ca Purpuran? fuifle, in cq ueftri non fuifle: iam enim probamrnus ui puram in o.mnitunicafui.iTe, Ted de lato ckino Purpur-co locutiiseft,. qdi Senator euv ab ecjuite Purpureum quidemclauum, anguftum ramen geftante, tjiftingueret. id explanat idem p Plmius: Annuli diftinxere aicerum ordinem a plebe, .fic-ut tumea an unnuiis enatu.m iantum:quanquam & ho.cfci-d: vu!goq; Purpura lauore tumea: vfos muemmus eitam praecones. Qui s non videt latum clauum figmfican ? nam, ir folus furpui * color Senatu r . abequitibusdiftinxilTetj non dixiffct, Purpuralanorc turne?, fed 1ur purea tumea, Ap- C peUabamr autem tunicaiaticlam,ab ipiisclauis PiupureisqiutuBic«.infcrebantur,vt ex i-dlo patet , quanquam cum palm ara confundat, vt didum eft, Oftibus clauis. Im pmeis Vt opinatur Bavfius rnapp«quoqoad limbum, varrari folebant. Et hoceft quovi ait Mar- tiališ: Et Uto zvrtata mtpdta dauo. Graecieam vocabant.^T««-* T/httrtlamn * Iniercbam inreiulmodi ckui Purpurei ad eam fere partem qua pedus tegebatur. Horatius. BtUtum dtmiuttptcioreclauum nonqu6d reuera eftentclaui,fed quod viderentur clauorurn Purpu r ca capa a fuperemmenria in tutiicae fuperficie,. piccbatur item ha:c lunica, Purpura Stla- tar ia, quoniam veteres ilarum dicebant pro latum & flitem probtem.tluuenabs, St/oiidtt enim. 1 v to Stlataria Purpurafilo. ^ravenra v ero toga didta eft a prartexendo, quia ei Purpura, vt ait Maciobius, prajteKta Cl 'at:hoceft, quia'liurpuram inorahabebat; vndeetiam Grad mpiTro^vpov vocant, id e ft>circumquaq; Puipuram habentem. Hacvtcbanturpueriviq;adannum dccimuni ^ptiinum qui an.nus tyrocinij dicebatur. Cuius moriš caulas plures Q Maciobius lndi- c; t« Hanc intellexit P Iuuenalis, cum ait ——*-— Vtftem E ur p ur eam teneris yuec [; Mecmattbits aptatn. k Ub.S.c.S Pllipu Romams per omnes veftes • 1 Vib, 11. m L, 9 c. ? (5. Pumus ex- plicatus. n Lib. 53« cap : . rc Tumea la? ri elani vo¬ de didira. Toga prae- ; texta ciuaJ Stlatariii- Purpura. Annus tyro cinij quis v fSat.j. JT ^Untedderat, . • ; ^ Et pnnccps Tjrio vefltm prquod antea D ^*57' vetitum fuerat, neminem quidcm ipfe reprehendit aut mul&auic ; fed cum forte pluifset inconuentuquodam, puila pamulafe induit, quofa£fca vti alio genere veftium nemo deinceps eft aufus. Ethinc liquet inquit idem Lipfius , quotiens interdi&us Tyrius color, non ad togas id referendum ( albce enim & pullae tantum in vfu ) fed ad pjenulas & lacernas . Phafis libertus, vt citat* Martialis, cum legitimum cquitis cenlumnon c Lib. f. I) haberet, lacernis Purpureis volebat videri eques, & cum nuper Domitianus iulfilfet feruarelegem Othonis, ne cui liceret federein decimoquarto gradu, nifi equeftrem cen- E< l ui m fum haberet, hic in thcatro iačlabundus laudabat legem, quau ipfe efset eques; fed Le- cctna • ^ius cui ordinis thoatralis cura erat dcmandatajiulfit eum furgere, Ed/ flum domini, deif, ttoftrt £uo fubfellta certiora funt Et puros eques ordinis recepit Dum laudat modo Phafis in theatr9 Phafis Purpureis ruber lacernis Et taci it tumido fuperbus or e Tandem commodtus licet federe Hune efi reddita, dignit as equejiris Jttrba nunepremmur, nec mauinamur* Hm »1 Sume. Purpura.* cur plebe- ia .US:a . Lvges \n r .x aduerlus Pu' puram * Lib. 4p. * Ll.^.c.i § PurpurjL* i)lcbe;a_. tjualis . Proceres cur Purpu- ra vteren- tur. Purpura; in uentio. Hyciro ha lica. Veneti pa- tritij quib 9 Vfantur ve fhbus. Ve(les Pur p ure a: ai.£. % 7 § V"Iyfšis Aldrouandi Bac & tali a du *n rrfe rt fuptrtus ' £ J Ut s purpureat & arregantes lujjit fitrgere L ciius L tcernas . Eodem modo lego a p ud -\rhenatum iuuenem quendam exIoniaindutum Purpura, aile rc-is fimbrtjs Ahenascum profedas elUnterroganticuidam, cuias ellet, refpondiile, fe cfle diuitcm. Vmon videatur hiirum Purpuram a Ciceronealij(que plebeiam vocari,Eo enim procdfit Purpura, vt neplebsab ea fibi tepcrare vellcr,aaco vr (epe leges aduerlus illam latas efselegamus.Suetoniusilulius Cacfar Cqnchyjiatt?.veftis yfura,mfi ceniš per- lonis& attatibus, pcrq; certosdiesademit. d Dto Caffius longe aliter : Cap far edhdtne tjuifcjuam nifi Senator,qui cum snagi ftratu eflet,Purpuram geftaret, quam iain vulgo fu- mi videpar. Incodice Iuftinianietiarn priuaris hommibusvfus Purpurasinterdicitur, in ntulo quat res vendi non podit. Nero vero 1 yrij & amerhyftini coloris vfum prorfusin- tcrdixit referente Suetomo. Etapud Syracufanoskgeeratcautum,nePurpuraautauro faemina? feexornarent. Practerea a feuerioribus omnibus probro dabatur eadem, vt ap- paret exoratione Ciceronis pro Cadio : Si quem etiam minimorum liorum aliquid of* . fendat ii Purpura genus &c. PJutarchus in Cratone : *V«' 7 roptpt$pt/Avluj , dvro; t) vnde & in latinis literis (inquit h Cadius) virgarce veftes, & apud pod- h Lib.^.Ae *am fagula virgata qua: habcrentin virgarurn rnodum dedučtas vias: eui ientenria? fub- neid. fcribit f Diodorus: tametfi ineoallufumScruius purat ad Gallicam linguamquavirg£e .Lib. 6. diceretur Purpura. Virgilij verfus eft. V trgat is lucent ftguliš , tum lačiea colla r^Auro innccluntur < Paryphes. £ Paryphes etiam nominatur apud Athenceum tu s p^J^uam meretri liercs ferrent vedeš Purpura prstettas, *op9«P* eundem. [hrt** ^c- ThfrivrM ces. tvMvzort, notama ^ ^ ^ ^. ap56 _ , fychio eft o Tnptmpvupos gnc : & ' ’ /;fw^*,quonia-m ita habeat k Pol- k Li. 7 .c.i 5. Zoographus legendam putatquatuot iy^ a _ ^p^iva: n noptpvpa »6x*v ra lux: ntphna3*brixpoe -npftor*** 7C* ™ p - p * 0 j T S • hoceft, ita . TiA« t2 čpSaptuTvs ynptipXjraj,vncTH ayjiv* no* m areinfulam includeret; vtfor- vtambiens vndiquaque Purpura, vcftem l ernjua > viriles veftes a eoloribus dičtse teeandem veftcm Anaxilas r^av id eft, infulam voc _ • _ ve p tis tra gi ca mu Iie- 3vvp)s , aAoup^s , Anftophanis in Nubes. alb Itis bris,&cxponitur no p>» mpmpo, potim, legendam ur ' “‘S non fimplkiter.fed peripotphyron C t»J« iAw 0 '^ ; quanquaholoporphy e nimdicituraddiff« 5 tiain peiiporphyn &dia P orphyrooppona„tur (Ho opmph> foi; . mi au t j n!H texi t urqnib U fda,T.ceu v.rgts | diaporphyn, qmbus I urpmJa ft ) E mox ib idem:Cratcs(inquit)mSami)sde r»rpurets,dequibusex Cilto pr*dictu t ; . {&%„,. Eadem Comrci Purputeis veffitnentls dtxit: ravrac a at to, p p- p D etiam vocarefolent, vtEupolis: »' Pluto aAarv^apa 1,udrta nominat. Hi for.efuntlat. clau, Roman,s a l«mdi«md* «« f "n d,ai vt (up, a didtum eft. ISS eundem vbi habet, ^ legendum eft **t>*;£g* Memi.ft" cmlWiatoihanSin «,ui- ^ . w a-/20 SaP&asta xoyAa jivopaiM 6 P> a C 0|M4W * . c . , , , „ i • c , r n fi r u-,e tibus hit; vetbis, dtpyla l^JLi***,**' ***** ‘V vblSchohafte, n- Hrfychm» ft-i-pretatur nopfitiffimd vfurpauit pro galero Capina tum c °2 1 ch i a mydesCoccinas,c*teraque ^pntifici, vtquondara Eumeni, caufias 1 mpu . ’ pj^unis f nopipvpnr eft apud Hefy- fdavdinalium ornamenta, arbitratu luo dilargni. w ' ^optsvpa. loannes Tzet- chium: & in fcholijs Ariftophams legitur , * J** ^ p urpure am pifturis&gem- Antiftfienis Svbarita: ipictrtov cttepyiSi ldctt, * & viginti talentis, !% infignem , deferibit, Carthagincnfibus venditam ccntum, & ^ ? 7 § Vlyfsis Aldrouandl Allica. df authore dubitat:fufpicatur autern apud Plutarchum fclegifle/Ego apud Ariftotelein $ Admirandis legerememini & Athenarum in duodecimo. A 'X(spyci EtymoIogus vroptpvpf intcrpretatur,Suidas 3&Aaasp7ro l py aS foActs apud Atheuaeum lego.:qui & Hippia?h£c vi rba citat: aAxpya pičv dtmv/p' pt/3dActJ4, Hgf ivJldvKO 1 'np 7yfo/TOO to' -7icui?,ov i/udripv, rt td' Troptpvotsv ,apud Varinuin: Bh- 3 o<; vero Polluci c&X tTeo - v * :rxas < ^ ,££ ' c ompr ob ant „ n hl Mo - Et n alibi ruriusinquit: Purpura ntus occultanda efl, aurum turpe mulicri Pulchra multer nuda e rit , quam Purpurata pulehrior. Nec a H a m ob caufam Babylon qupndain oumis 1 uxus plena a Diuo Hieronymo PurpO" 4 Babylo cuc rata n;cretrix nominara eft. Hiecnimioquadatn epiftpia vocat iecolonum Purpurata Purpurata ci^ct i;icis . žv/u/unplctv, rjo/ ynuva 7 i;odnpn dAtpydv v.\yAcp muliercs quafdam in com^' dijs gertaHe inuenio apud Pollucem. Niruius: Mulieres ppertae auro Purpuraque. ° Pl u '. tarchus iuxum mulierum in I^urpura texat in Syn)pofiacis ) inquicns:exiftimo autem p er ' ’ imiltuin lnrerdTe inter.fupcruacaneum cultum & munditiem, Nam mulieres fuco, vD' ^ guentis,auro,Purpuraq; dum vtuntur, curiofe& impenlius quatn pareft ornatui indul' gtre viden tur: Et rurfus in libro, de cpniugalibus pr^ceptis. Aegyptice mulieres maiord ’ mUicurocalceis non, vtebantur, vt domnneminiilent tempus exigendum , hodičdoitt 1 pianlura’ fiat plc-i aq; Ci aurcos calceos & armillas & perifcelides & Purpuram atq; vlij 0 '' nesauferas. Aurhor eft Lampridius Alexandrum Seuerum Purpurae clariikmce non ad fuum v'u.n,'(ed ad matronarum ii qu-x.aut(vujpo(k'nt ant vellent, cvrte ad vendendun 1 grauidimum authorern f ui(Te: ita vt Alexandrina Purpura hodiecp dicatur , int]uir, q u;g Al exandri \ ulgo . Prpbianadicitur,idcircoquod Aurelius Probusbaphijs. prtep,olitus, idgenus naO' na p irpura rjeii reperilkc. P Artemidorus citante Turnebo tradidit ingenuas, mulieres albatas fuiflf» p Lih. io Jjpcrtinasatrutas.nobiliores Purpuratas. Arque hačlen.us de tam vanjs Purpura nobil 1 ' merccriK Mulierum Purpura. ? Li. 6 . q. 7, Murnu p 'u- tar ^ s veftibus:quot vero eriam ulice a Purpura nomenobtinueredicebit videre in dcnO' i 1' minatis. Dicam inrerim & illud quod fummopere edam jPurpurce rnasnilicentiama 0 pura mciu- - 1 • ■ 1 • o a 1 - 1 • ■ •. honorem indicar,quod nimirum Sc mortuos ta induerčt.cuius his verbis meminit BloO' dusin nono triumphantis Romar: lam Purpuram pretiolilfunam fuifle eleganter rube°' ^ tem conftar. Hitiš odgrnem lic edocet Placidius Grammabcus. Murex Cochlea maris» eJC p{ qua Purpura magiibacuum color,de qua Liuius in trigefi n >poft M.Catonis verba con- rra tribunum plcbisdegem Oppiam abrogare conatura. Purpura viri vtemur pr^te^tati in magidratibus& faardorijsdiberi noftn prartcouis Purpura togis vten.tur: magift r3tl * bus in colonijs, in. municipijs , toga? pra:texta2 habenda?ius cft.-ncc id vt viuifolum ^ 3 ' beanttantum inligne,fcd edam vt c um ciscremcntur mortui,& cum tibi viroliccat P ul / pura in vefte ftragula vtij m a trem familias tuam Purpuretim ami&um habere nonu nes,& equus tuus /peciofiiis inftratus erit quam vxor veftita? Hucuiq; Blondus. Morv |n vero mortuos iu Purpureo amičtu fepeliendi poft ad pofteros dcfcendiflc verifimile mn 1 videtuijnam & apud C laudiapum lego. Has dedit tnfertas turnults, tuuenumčp duorum Purpurcos mer sto placauit'pmguine manes . , Eqm Pur- Eq UOS vcr ^ vt ex BIondq dixnnus, Purpura fiiifle decoratos cum apud alios , tum ap ud ’ Romanos vero iplo veriuseft .Id enim edam indicatornatuscaui Didonis, qup 0111 Aenca k rau. DeTeftaceis. Lib.III. 279 ^ Aenea ad venatum proficifcebatur: cuius cum fupra fačta fit mentio, htc non rcpetam. n Alias apud ^ eundem poetarn legi tur: lnflrati^ oHro alipedesjtcliffc H fetiš, Elegantcr Claudianus canebat: Vtepite tuis primitmfonipes calcaribus arftt, Turban tur phale?*,fpumofis morftbus aurum Tumai, anhelantcs exudant fanguinegemma. Ipfe lab or, puluify decet,confufa,% motu C a far tis,vesi is radtato muricefolem f Cornbibit, ingelio crifpatur Purpura vento, Mcminit item Silius Italicus: - Stratumfr ostro cpttem ceperat ipfe Cornipedem . Scitu quoquedigniffimumeft, exfericone an ex lana iftiufmodi quas dhcimus veftes •iPurpureae conftiterint. Mx vellere faftas fuiflc demonftratapud Lucianum Dcmonax, j. hic enim confpečk) quopiam ex molliter & delicate conueftitis, propter Purpuntlatitu- dinem fuperbiente,infolentiufq; incedente.admotoad illiusaurem capite,apprehenfafy ' vefte&commonftrata:heus tu,inquit,hocante teouisferrefolebat&ouis^/jo^aro^fuit. lam vero Purpura pra?terquam in veftibus, in alijs etiam rebus placebatantiquis; in ta- pedibus inprimis:Cirat enim GiraldushocIulianirhetoris verfus j Jam tanfles tapetes cbrij fuco Jfuos Concha Purpura tmbuens venenauit. Conchy!iata periftomata Cicero nominat in Philippicis: ConchyIiatis Cn. Pompei pe- riftomatis feruorum in cellis lečtos ftratos videres. Inuehitur autem in nimium M.AntOi nij luxum, vnde fubiungitj: quamobrem define mirari ha?c ram celeriter eflfc confumpta: „ non modo vnius patrimonium quamuisamplum, vt illud fuit, fcd & vrbes dcregnatan- „ ta nequitiadeuorarepotuifiet. Taxateandem ftragulorum Iuxuriam Plutarchus in libro „ de cupiditatediuitiarum: ficutenim Agatho(inquit)fiftuIam econuiuioad mulieres emi fir,futficercratus fermones conuiuarum.\ita repudiaucrim etiam ftragula Purpurea,men- v ,fas fumptuofas,& fuperuacanca omnia,videns diuites ijfdem vti rebus quibus paupercs. C Athenarus item fcribit Purpurea ftragula in foro fubftrata fuiflfe in conuiuio Coty is regis. Purpura&auroftratu$eratla dum librum manu tencns progredc- »> ris,cuius aluta Purpurea,bullul;£aurca2funt,at tu barbara vocelegis,deformans,& euer- tens fcriptoris dignitatem. Martialis libro primo circa finem: De primo dabit,alteroue ni do Rafum pumice, Purpura^ c uit um Denarijs tibi auinaue tMartialem. Et in fccundo librum iuum alloquens ait : Et te Purpura delicata velet Et cocco rubeatfuperbus tndex. In quinto rurius ad Mulas: Nuncpuamgrandia nec moleti a pojčti -'*■ "* A a % * ti. 7. detis Ex Perico an c lana Purpurea veftis olim fa&a. Conchyli» ta pcrifto- mata. Lecti ftra- gulis Pur- pureis orna u< Libri Pur¬ pura ornati 2§G IS • cedro dtC4*4t*.futfufa%, ■■'. ; • - : ■> „. v . . , K igr is pagina creuit vmbthcis. • 3 , ? . Nec porrexens iJ}a,Jedteneto . , ‘ . Src tancjuam nthil offeras , agajcjf Si noui domtnum nottem fororum . f V Uro purpurenm petet libtllum % Nec non in decimo: Perfer i^dteština n on dum vulgata Sabin* C ar mina., Purpur ea Jed modo [uta toga . Si itaque Purpura toram fupelledilem coh mcitaret, & tantoperčcolorilk pIacerct,noty iSat.14. eritquod miremur s luuenalem, dum fcribiteis qui ambitioie viuunt, magnoffumpCttS.. elle faciendosjacperindeanimum ad varias rapinas conuertendum, proinde canit; J— Peregnna tgnotaj nobts Adjcehis atque. nefas quodcunqueefi Purpura ducit. - Sicqupq; piutarchus libro deCqnfolutioneadvxoremexclaniat: Quidquaefomagise(l p araiionpaiicnum,quam nimiumnlum&gaudiuamputare,flctui& etulatui ex eadem , . fonte promanantifiuxumliberum permittere? autde vnguento& Purpura nonnullos ,r cum vxonbusdelirigare, intenm concedentes toniuram lugubrem, atratam veftem&c.-* Pm-para in q ^ 10 p^do etiam idem Iuuenalis Purpuram inter preuofilfunamfupelledilemrepofuit> ]edV'Tpre- de vidiš Cilicum piratis;canit hos verius: nulam. Non idem gemitus olim , non vulnus er at par Damnorumjbcijsfiorentibus, & modo zricias Plena domus tune omnts & tngms Hab at aceruus Numrnorum, Spartanachlamjs,ConcbyhaCoa.. purpufeu 5padana chiamys,id eft, velhs Purpurca• Hincquoqj Purpureum a poetis pro pulehrp jP pulehro. ac venufto poniex, illius colori$ p ra?Ran t4 & pulchritudine non eft ignotum: atqueita. V irgilius luincn vocat Purpureuauy.crq.ue Purpureum, quod vere pulehn deptur flore?* quos & ipfo$ Purpureos nuncupauit,vr —— CMambus dat c U{n pleniš Purpureosjpargamflpres. jtem: Q. Purpureiis v.eluticumflos.jucajiis. qratrq. Lucianus Hi ppia’ ibalneum defcri.ptmus>dun?.ptuo(i/fifna,fpleqdidi/Ilma^5 -eius ornamen¬ ta & ltruduram. mil iš cxtpjlens laudibusait: O- Jftjtfot.olm ros n - ^bp^vpa Wuv Si<7^*W.,-|cLeft:,pQjrrointeriorhabiutio o umi amoenitate " rcferca,plurimaluceconlpicuaedacinftarPuj-pur* flpribusac venuftuterenitet.Cur vc _ ro Purpura feu color Purpureus tantopere cacteris coloribus cum a regibus varijs, tuni: purcus nii- et i‘ irn uiagiftratu toto Romanorum , qu\a t Ijnperaroridus anrepofieus iuerit , non video alijs pnk- quenquam qui id feripferir. Raritate idladym e(Te (quod enim ranim eft, idem & earu) non videtur elTeallirmandum , cum fatis obuia fine hoc genus ConchyIia: nec etiam ott tindurx artificium, vrbesenim atque adep iutcg^r.egipues hacarte celebranturmcc de- niqueob clegantiam fuam , quia & aureus.colp^ppn.minus oculos dciedatquam Pur¬ pureus . An itaquequiacum Jana? permixtuseft »dftrifpi non poteft ? Hocautem de Pur-' puratcftatumreliquitnaturafcientidimus 4 rquek{Kiq.uiiIimusLucretius inlexto dere- rum natura libro. v . PurpureuJJ colos Conchjlrj iungitur vva H . -.. * Gorppte cum lana, dirmirqura-non queatvnquam. NonfiNeptuntjluclu rcnouare operam aes IJon mar e Ji totum veht eluere omnibus vndis. Coccicolo (juoquc\yidemus in Cocco.cuiuscolor eadem ratione pr*ferturin panno: quibu^ - ns przftan tnim niliil ex co permiktum ell,fubindefplepdor em,colorisq, bonitatemamittunt.fcrat tia • poftremo Purpur* in nienfčc’luxu,quod inter alios innuit Macrobius,qui fcribit,quo dic In menfis Lcntuliis flamen Martialis inauguraretur,hanc cienam fuilTeiante caena vrtica?, murices, politi ur pm-pm-jg. nccnon porphyrius libro fceundo de Abftinentia abanimatis, Oflrea(inquit) omnigena,Purpuras,vrticas&c.dcushomini condidit,vtiurisdc.fercuIornmC^^.^i vr*oadsv7r>/«r) copia nohis fuppeteret. Sed hac de re poft nQnnuUa-alia*,'Smiidantqi h XC in Purpura: laudem,quaiolamoti,eamcaeteris tur^i^^pr^tuUimus , rus i': - parx. . 4 . *.* « v &oyi- A DeTeftaceis. Lib. III. 281 £QVIVOCA. SYNONYMA. ConchyIi5 a Purpura quid diffc- rac, A U.9-C-U * li.fs, j 6 '/A.9.C. * Li, ti.c.1 R/ESTANTISSIMVS iftecoIor,cumnon e fola Purpura,fedetia e Conchylio,murice,Buccinoq; colIigcrctur,multi viri dodii omnia iftgc Conchylia vel fimul confuderunt, vel faltem non refte diftinxerunt. Sunt quiConchy!iumnihiI aliudcfle quam ipfam Purpuram arbitren- tur:quorum fententiam erroneam eiTe,fic ex a Pliniocomprobamus: ait enim: Conchylia& Purpuras omnis oraatterit, quibuseadem materIu- »> jturia paria pene etiam margaritis prctia iecit. Et de Purpura loquens: Calculofa? appei- ») lantur acalcuio maris,mire apto Conchilijs & Ionge oprimo Purpuris. Sic manifcfte C6 c hylia a Purpuris feiunxit. Alijs Conchylium idem cft quod Buccinum; quod b Plinius, cumduotantum genera Turbinatorum continentium fiorem illurn tingendis veftibus *antopereexpetiturn pofuerit, alterum Purpuram, alterum Buccinum necefleefle videa- tUrrBuccinum effe qui murex mpu% & ConchyliumappelIctur, cum etiaconftet& mu¬ li ric eTyrio infečtas veftesdici&Conchyliatas«,Qusrratioetfivalidanonnullis videatur, cam tamen facileconuellere podTurn eiuldem c Plini; authoritate:quieuidentiffime Con- chylium a Buccino leiunxit. In Conchyliata veftccieteraeadem fine Buccino prcetcrque *» 1 p S temperatura (alias ius temperatur) aqua proinuifo humani potus excremcnto. Et d auo in loco:Conchyli;s fuu florem colorcmq; proprium tribuit:luxuria veftibus quoque prouocauit eos florcs qui colorccommendantur. Hos animaduerto tres effe principales: Vnu in Cocco,qui in rofis micat,gratius nihil traditur afpečlu: & in Purpura Tyria, diba- phaq; Laconica:alium in amethyfto,qui in viola,& ipfum Purpureu, quemq; ianthinum a ppellamus .Genera enim trajam us in fpccies multas fxpe fpargcntia. Tertiuseft qui proprie Conchylij intclligitur,idq; mul tis modis. His adiungemus Diofcoridis teftimo- *uu>qui cum dhciflct dejPurpura & Buccino, aliquanto poftdeConchyli; opcrculo feor- ^um fcripfit, & in fine addit : A uto' rtt yito$ 7?op fid eft, Purpura? flore ) admodumalligatur, nimia?q; eiusnigritia? dataufteritatem * Reperio & apud Seruiutn a Phcenicibus pifcem, cuius fanguine ferieum in Purpura tin- gebatur,Sarappeliari. Sed 11 Paufamas in Eleorum terra vermem nafci feribit, qutm Se* rcmGrteci, (npa. anominatiuo Turbinata fitetur Ariftoteles, cui non vnumearum genus notum fuifleex hifce eiub ctle. dem verbis difcimus: Ji' tZv 7ropvpm yt'vn to'M» , ngf ivtctj /u&jj pti- , oiov at tnpt V ž/j&ov, \iKvtv, di Jt' /ulzpctf , ofor cv' tu> E 'up(- 7 iqt,i(py Tript tlw zapiav. Ka) at idp' cv' to 7s x.o'A r /j oig f/.VyaAg.t,t(yjf‘ Tpafa&f- ,, avTcav at {${j 7i\ r < P ys l er t & Caria. Pela gia: magnat lcabrjrqj funt , quarumflosmagnatxpartcniger,fed t) p° nn ullis rubidus pufillum.NonuIlas cxmagnisvel ad pretium mina? euaderc nouimus, ai ua? ad litora & oras ( cv to7$ aiytaAo7s ^ vnp) azrcis ) reperiunturilorerubro, ondeletius Purpurasqua? cv' t o7s koAttois nafcuntur, pelagias rečleinterpretatu fuifle azarn ait, quia*o'A^-«^ tV s da^cicur,! Gra?ci tcs' TtatAcA/niva, appellant, & pi- : & qualcm hicflorem pelagijs tribu t Ariftoteles, taleai pelagio unus.ftilicct nigricantem. Additibidem Ariftoteles in partibusitem AquilonijsPuN Purpuraoi PUras habcri nigras,& in Adftrinis magna ex parte rubras,Ex quo forre Vitruuius Purpu« g r;e v b>» **quoq; colore diftingui tradtJu: Septentrionales nigriufculas&fubobfcuras, Orien- tales Purpura pluribus mucronibus horrens. »urpura mi nus Echina 2^4 Vlyfsfj Aldrouandi ri liui . das - M / ridionaics rabras&genuinas.Kdon« quoq ; OccMerr E Purpura.. fcnbitferrugnnemeflePurpur*lubnigr*colorei^uarfitin.Hi- Rondclerij fes 3 , W ’ *"»'« tUr *\ Ib,r “- Mlh ' rubras Pu,purasjq ; uigraš vi- fe^ Rondeletrus dcping, t ,, nnurocraM quibus h / c * fe. c° cshibefupjin hoc potrffimum diffm, quod pluribus fpinis fiuc mucronibus horreat. maximevcr6 in poftica partc, vbi Tur bi' naraeft:extraq; modo candicat,modofl^ Uefcitjint 5 modo vio!aceicoIoriseft>m°' do rubicundi, cum Rondelctij Purpura vndiquaq;, extra mt)tt)s,intus magiscan di^ et. Al tera echinata parirer eft, fedjvt minonbusjir? quoq ; rarioribus fpinis, a c breuioribus predira: eius tota parsturbi* nata rubicpndo colore confpicitur, dor* /um vero(iracam partemquamagisgib- ba cft, aurextuberat,Jiceat appdlare) par ? tim ruber,partim viridefcit.Antcriormu- cro acutus non eft,vt in priori,fcd notabb lilatitudine fpečiabili?, & velut cxqua- tuprvel quinismucronibus conftas* Intus color ferrugineo, flauefcente» ac eleganti cteruleo variat.Ex hoc ge ticre nonnullas alias fpecies obierua ui, quas in gratiam ftudioforum & defcribere & depingere libuit. Qu* it.icj; ab illa prima e/l>eiufdem plane magnitudinis, colore tora cinereo» intus quandoqj candicante, quan- doq; /ubcteruleo, fpinis etiam Jonge breuioribus,qninfermenuIJis, ciiin q extuberantia? hic potius fintappel" banda?. Variat hoc genus Purpur# y urpurc* intus iiibccrulca, “ m l)uan "' 3!C0 " Purpura aUera minus mucronata. Purpura pc vt ex duarum icone adie&a videre licct. Huius quoq; potius quam alterius generis efle lagia. vidcturpulcherrimaifthaec Purpura, pelagiaforte Ariftotelis, longisvndiq; tuberibus« vbiq; ftrmeduplicibus,atminime acutis,ledobtufis plena, labro latiffimo, quafi ca n ah' culato,bina?enim id foueae percummt,totafere maimorcae duritiei,vndiq; candida,p r ?' Purpura-, tc ,-q Uani in extremis foraminis oris,qua? purpurafcunt . Hucrefereda pra?tereaqua: iub- inarmorea. j na g ea inami0 rca pingirur,totaex cinereo candida,minorquam priores omncs,labr° fubtus fpinofo, feu ecninato, cimi alioqui nulla? alia’ Ipina? in toto corpore dentur. c£te- rum in hoc ab omnibus fere Purpuris dirferens>quod vjx viiius Turbims figuram habeat« ventrem DcTeftaceis Lib. III, ~ Pufpuramarmorcai*. 4 ^ vetre enim plane eft feffili. Quas hacordineiequitur*fa?piusa me obferuata,ex cinereo nigricans, a Zoographo prim um depi&a fuit,fcrjbente fe eam ex Adriati- co m ari accepiffe. Poftreme ico- nes Purpuram delignant prone fupinecj; depiČtam a Pet. Bcllo- nio, appellatam penrada€lylum ciimalioqui fex dadyJisinftru- dam depingat. Purpuram fuam Rondeletiusitadefcripfit. Pur- Defcriptic? pura noftra oui eft magnitudi- ex Ronde- ne: nonnego alibi multornaio- l ctio * rem reperiri. Tcfta rugata,afpe- ra, dinerea, aliquando flauefcen te, aIiquandoex viridi cinerea, intuslutcocolorč. In anfra&us conrorta eft . Aculeis veluti cla- uis ordine djfpofitis munita> pri mis minoribus, medijs longiori busmultd, vnde f PJin.clauata e fle Purpuram dixit, ad turbi- nem vfq; acujeisin orbem lepte nis ferc. Roftrp eft Jongo,tubu- li modo excauato, perquod lin¬ guam exererc čredi tur. Ante id foramen eft rotundum, opercu- “ lo intečium,quQfi feparatim de- pingendum eurauimus, dequo . i ventre non turbinatp. ( ^ _ ptiamfeorfumdicemus . Exhis pecfpicuum eft quajn alienas ftnt a vera Purpura aliorunfpi- duy?,quorum hi roftrum rubulatum,illi turbinem omifemnt. Carointerior,quaIem in Turbinatis antea ex Ariftotele deferi pfinius: Iuntq; falfiflima> qua; nonnulli de Purpurarum bran Contra Bel ehijs ( Bellpnium notat) &alijs partibus fepercepifleblate- Ipnium- rant.Htecille.JBelloniusvepofichabet. Eips Cpncha Cochlea P ellonI j penitus referret, nifi clauata eflet & canalcm ad Jatus, qua lip ^ ctl P uo ‘ guam exerit> haberet: Cornua Limacuni moreattojlit, atq; eodem modoferpit, ijfdemque cornibusitcr fibi pratendit. Linguam ex tubulocanaliculatoinlatere procurretem habet, qua callofahuicpartiadharefcit :cuicaroipfi teftse adiungi- tur . Eftautem eacaro, mufculus quidam fortis accandidus, Purpura Zoographi ex mari Adriatico> media tefta.aIIigatus,quo Pur purataquam congcnito quo- dam operculp, čarni patu)? op polito diutiffime extra aquam . ? viuit. marinam enim aqua hau ftam afleruat,qua pluribusdie bus refouetur ac fuftenratur. Caputillicartilagineum aedu rum. Osineaparte, quafco- ^ puliš haret,rotundo fbramine peruium, quo lapides arrodir, & in ftomachurn exugcns de- mittit.Percepiautemexiinato , me Purpura in canaliculo per quem linguam exerit, duo fo- ramina ENflFercfrtij vnelo fn- mantuc. Magnitii-t do. Ariftoreles STAthe- natus corre P ar!r uitate, floris fiue lucci varietare: m#? nimirum ex Ariftotele paullo ante di- cebamws.Quod ad magnitudinem at ‘‘ tiner, Aelianus Purjpurasac ljuccina fanta e (Te teftanjr in Indico mari, vtfr .. cilecongium capiant. & apud Arift°' f tel cm in modo praecitaris ver b is legb' ttff , y'iWTcij S iv/ctj rav jutydhc& v quae Gaza venit; n©niullis eX magnis vel ad preti urh minateuadet* noti im us. Zoographus no da* busfyl!abis f quanquam & Athen^ 1 codex ncrecitar)led tribus pitai»7etf legit,quia&Xenoph6n A/&? /uva/u/n; dixif inlib lC> qui inferibitur Magifter equitum,& in altero de reequeftrj, neq ; de pretio vt Gaza ac#' pit,euius eo in loco nulla mčtio,fed dc pondere& mole. Ad Carreiam, vt author eft Stra' bo citanteBelloma,inueniri tradurur Purpura? & Buccina? JizamtvAs, , hoc eft, quaru° j tc fla decc m cotulaiurn luntcapaces. Opafcs fanePurpuraspclagiasefleconuenit, qna~ ru.:n caro tefte Xenocrare carteris durior cffefolet. Earundem plura genera tradit PIinin s ’ pabulo & foJodifcrera:Lurenfeputrilimo,&algenfeenutrirum alga viliffunum. V tri Al* melms rcnienfein Tenet marisoracollečtum. Hoc quoq; tamen etiamnum leuiusa^ a dilutius. Calculofa? appelhtntur a cakulo maris, mireapto Conchilijs, & longe optin 10 " f Purpuns. Dialutcnfe, id cft.vario foli genere paftum, Inucnitur item apud Arhena#' 01 H■ftonptufi* »hedyporphyra,quam aliam a Purpura , vel faltem genus auoddadfuerftnn l !Te V V otronus exiftimat.latn vero parres Purpura exarninemus> (omnia eninVTurfr* 1 ^* ta,vt Purpuia?,Buccina>fitniliter vt Cochlete fuis parribus,vt inquit Ariflotelcsjconfta 11 ^ ac (lmilitudine.Speuftppus fimiles facir,Purp U ras,Buccinas, Strabelos 8c »to«?, maU.**' *o*A«:,ideft»CoehIeas,Plin.Purpuram clauatam cffe feribitad Turbinem vfq • aculeis ^ orbe feptems ferd, qua? deferiptio Purpura a Rondeler.& Zoographo pičfc* & meis. fauct maxune) qut (mquir) non funt Buccino, fed vtrifq; orbes totidem, quot habeantannos- Oitod poftremu abtAriftot. mutuatus eft.-qui fic fcribir.Singulis anms inerementum eius patetper orbes,quibus totid£,quotannos habet, teftaintortacuniculatim in crepidine« 1 denmt > Sic tile ex Gaza? verfione , verba Grjeca lic habent: Vtisov tulurfr P** Pipa t’r» « W faftifAug, rtis cr’ ta, 0 'fpcMvn's ša,xos , Aliasidem Pliniusait-’ Alterum DeTeftaceis. Lib.III. 287 A Altenim genus Concharum Purpura vocatur, cuniculatim procurrcnte roftro&cuni- culi latereinrrorfus tubuJato(tabuIatolegit Vuottonus,& interpretatur leui,quod ramen °°graphus non probat.)qua proferatu* Jingua. Alij codices, mquit Hermolaus, ctiam an ^qui,canaliculatim habent & canaliculi: fed legendum videtur cuniculatim vel clauk c ulatirn,ex Ariftotele, qui fcribjt zo^A/oscTS«,. Sic ille. Atqui Plinius, h*c non aliunde, eo >quem pauloanrecitauimus.loco Ariftotelis tranftuli(Te videtur, vbi Grčeče ni- aliud, quam to' t»'$ 4A/*«s c hn^tl[/ atu. legaš, id efl, clauicula? interualla , nam quod <^4,. > * n vitibusGraecis eft,id Latini capreolum autclauiculam vocitant, non dico vocem *<%Aj?np Yjpuv Aže^a\', ov dv dp&ipcoji, SAt/Zo/utvos cfi' @J r /rxet , • JitrJta Ji d ut Ju torni preffacp tingit & rnficit manum; diftenditurautem vt vena;arquein hac biftdem eftf loS Purpura?jreJiquacoagmcntatio eft velu ti alumen. Ha- funt medjo? parres,de quibus D 10 ' fco/ides. Hačfenus Rondeletius. Quod vero Ariftoteles «WT#jo/V, hoc eft alumen dijrtf*, Plinius fterile vertit, ca’tera nihil ab eo diflentit, Purpuras florem illum in medijs fauci- bus habercfcnbčs:liquoris(inquit / )hic eft minimi in candjda vena, vndepretiolusille birur,nigrantis cerejhrum dcaliaspartcsindifcretashabent Purpura?&Teftaceaomnia. Vndeconftatn gari eos,qui cor,hepar, branchias, fe in Purpuris inuenifle pra?dicat. Florem vero ilium ianguirjis loco efleduhitandum non eft, idej; praerer alios Plinius feriptum teftatumque rehejuit Ris verbis: Sanguis non in cunčtis terreftribuseft, verum fimilequid vt Sepi^ in F man fanguinis vicem obtinetarramentum, Purpurarum generi infečtor illefuccus. de „ cuius varijs fynonymis acdiffcrentijs,aiitequam ad alias partes pergam,primd dicendtun [mihi effe v ide tur. Vlpianus Purpura' (ftcp|erunq; vocarur)appellationeomnis genetis Purpuram contincri putat. Argaman & Argeiia Hcbraica? voccs in libris faeris Daniel*?* & Paralip. 2 . 2 .Purpuram inttrprerantur, vitri ferieum Purpura tinčtum: vnde& Amorg c Grarcis per metarhefin fačrum purat Zoographus, Ariftoteles,vtdemonftrauimus,atqU e a!; j Grjpci to 1 h$os rav Tropov p &v vocant: Plinius ali jq; florem Purpura? transfčrunt:! * Lih. 7. Oftru quid D /J z. noči. esinkar. c. 2 6 . Oltrin 9 co lot' an 3 Ma ricc diiFc— lat. Oftrum vn de didnm. Sairanum O Rl' um v n de. tih.'. Fucus pro flore Pur.*« pura;. 1’clagiuro . Ven e n um Tynum. Oxos quid Suidae. m us črtam inccnm,vtcum a s neti m vita fua fuccumillom euomunt.Etaliasicum fbetif c£ f uere,flpxps habent fuccos. Vocatur & liquor,ros,fanies,pelagium,fucus, a Vitruuio e rl ’ Oftrum: Siccnim fcfibinlncipiarn indede Oftrodicercquod & clariFimam & cxccH c11 ' •tiffitriam babet praner hos colorcsafpeStusfuauitatem, Omne quidem Oftrum PurpuF 1 cft,fed non omnis Purpura Oftrum, vt tradir b A. Gellius, quod exuberahtiam fplend 0 ' remq; ruboriš habet,hoc cftdjluftratur fplendore,quo reiiqua Purpura carct.Hunc ip[ ca " derem cocco incendi tradunt. Nonius Oftrinum colorem diftinguit a murice(qui & 'F e , pro Purpura multoties accipitur)quod Oftrinus color Cit fubrubeus , murex PurpuT £ ' uS ’ ^ Sed hatca fcriptonbusconfunduntur.Liem Genius Oftrinam,inquit, (fcilicet veftern dj cunt)ab Oflro colore, qui eft fubrubens. Citat item ha?c verbaTurpilij: Interca afpC xlC virginem vcdtari, incapitericulam indutam Oftrinam: tt Varroms, Aurora Oftrina^ ( Ol t r i n u m )h i c i r i d u tu s fupparum. Vtebantur autcm,vt Zoographus coni jcit,non tin^ 0 ' resfoluin feu i n fečtores vefti 11 m, hoc colore, fed& p i Stores. Dičiu vero eft Oftrum ct J r0 tS os, iGAo£f Helychioeft flos rol® &c. & Purpura marina, Ht Nicandri St.no- liaftes aitefTe florem icu animal marinum quo Purpnra tingitur. Hermolao chal- cacft(ex Suida vtvidctur,apudquemidem legitur) hcrb®genus qu® Puipuu tingi- *ur,quod & Huellius meminit ex Phocione Grammatico , cui tamen eadem voxetiam Purpuram fignificat, Sed »aA^« potius feribendum eft; vnde verbum HaA^aVmit-Scnona- ftesLycophronis, vbi hic habet ttž ttA!#; KaA^npopuim«?, CaIche,inquit,piopiiecft ur- puratindta: nune veto pcplos fimpiiciter m ul tis tindburis infečtos intclligit,& variegatos & piumaricos. d C®liuscalchen Purpur® operculum ab alijs vocari tradit (vnde,inqtut, diitusCalchas) a Galcnoonycha; tametli dicatur onyx» vnguisodoratus que oftiacion icem appellent, veloftracon quoq;.c®terumh®c poftremanonad ipfumflorem, dum adhuc inanimali eft, led cu triad vlum accommodatur, pertinent. ira & Purpura fimpli- citerapud Romanosalio.sq; veftimenti genuscominemoratur. A v9ivct) tamen ab iploflo- reveftes Purpurc® didt® funt, & togapidta a florido Purpur® colore , Teftiseftfeftus ” Pompeius, Pidta, inquit, qu® nune toga dicitur, antea Purpurea vocitata eft, eratq, fine pidiura. Eiusrei argumentum eft pidfcura in jede Vertumni & Conti,quarum m alreia 1 . Puluius Flaccus, in altera T. Papyrius cetifor triumphantes ira pi&i Pint. de hac plura lu- perius didta funt, Ita pariter veftimenra Purpura infedta eo temperamento, vt ametnyiti colorem referrent,amethyftina dicebiitur. Plinius c de ametbyftis loquens: Indic® ablo- lutum Purpur® colore habent,ad hanccji tingentium otficin® dirigunt vota:fundit enim afpediu lenirer blandum,neq; in oculos vt carbuncuh vibrant . Nec non Purpuram voca- bant extremam oram veftis pr®texr®,cui,vt diximus,purpura inferebatur,vnde tefte 1 - #«. doManutio, 7ript7rdpvocabatlimbum huius veftis. in lummaa urpurisfconc is) ipfas quoq; veftcs.vt Hermolausquoq; voluit, Purpuras vocamus. Accipnur etiam pro lubore faciei, vt apud Propcrtium. 7 m Sl a rubore gertas ,pauiatim purpura ve si it . ktapud Manialem lib- 9 * Et libata femel fummos modo Purpura cultut Sparferat &c, ^nniusin hocquoque fenfu, Bt Ji m uli er erubuit ceulatte >& Purpura, Atq; ita pro purpuriflo etiam accipiebaturiAfranius, . Mea nutrix Curie , profer Purpuram , ^onabfimili ratione Galhs exanthcmata feu maculas peftilentiales, quia f®pe Purpuret ftintcolorisjPurpur® nomine,vttcftatur Ambrofius Par®us,intelhguntur. e vta -o rem i p( ] us p lirpura? reucrtamur.tempeftiuum eft, vtde differentijs eius aliquid dicamus. Tria at; tem Purpur® genera, a varietate coloris fumpta a veteribus memorata muenio. D; coloris violacei faturati, & fubnigricantis, quocolore nop^pm *«/*«, ^P^piov Homerus dixit; Tališ fuitamethyftina, & qu® e pelagijs Purpuns lohshebat, ^^uccinis. Voim'«?*, puniceam rubentem colorecocci, qualisfuit 1 yria & Tarentina , v nd e & venenum Tarentinum dicitur,a colore punicco matur® palmul® didtam. *a *pyi- colore glauco,irato mari fimili,auftero, diluro,qualis fuit C onchyliata. Tyria ommu c eleberrima,qu® Oftrum quoq; dicebatur,quoobfcurior & nigncantior, eo crat canoi, d quafanguis dicitur purpureus, admodum fplendida & tulgore lummofa, u dfolisradiosignem repr®fentabar, quare ignea vocauitIuuenalis, & a cnus . ar dentemd uit Ione etiam huiufmodi, quam in Britannia nafci laudanflimam Beda me- Ul °ratinitio Eccl.hift.gent.Angl.Hacideodeterior habebatur Tarentina, quod fine luc ^ ipiendore eftet. Non enim omnis Purpura fulgorelummofa erat, led quadam obicui - tatc ccnfetur,quin & iplendenrium qu®dam nifi altius tollantur, non p en e ct ‘ , ,iVl plebant oculos contuentiu. Hinc Auguftiiocus innotuit,quicum olim qu®rerc u °blcuritatc Tyri® Purptu ®, quam emi mfieratidicente venditorc: Enge aftm s «^uip^ce, Oxybaphi3 KaAe0. Chalca. d L.8 . c. IX. Purpura $ rubore fa- CJCl« Pro exarhe matibus . Flons diffe rentia;. a coloris va rictate tria Purpura ge nera. Saguis pur purcus vn- do . Augufti io- cus. VIyfsis Aldrouandl 590 hisvfuseft falibus. Quid ? Ergo vtmepopulus Romanusdicat bcnecuItiimV infolarioE, Parpnraj ainbulaturus fum ? VocabarurcaclariflinuPurpura, quodmeminit Lampridius in vita clanflima. Alexandri: Purpura clarilfimanon ad vium fuum fedad matronarum, li quaaut poflent A tcxan n- au( . ve u ent:j certc ac ] vendendum grauifiimus exa&or fuit, ita vt Alexandrina Purpuraho- “ die dicatur, qua vulgo Probiana dicitaf>idcircoqu6d Aurelius Probus baphijs prapofi* tus,id gcnusmuricisrepcriflet, Mcrain.it Flauius Vopifcusiu Aureliano Purpurci pallij quod Pcrfarum rex ab indis interioribus acceptum Aurelianodederat, ad quod cum ma« tronafuas Purpurasiungerenr, cineris fpecie decolorari videbantur, diuini comparatio- Sandyx In- ne fulgoris. Talcm Purpuram Sandycem Indicam facere,fi curetur, idem tradit dici, me« dica . moratumq; pallium eo Purpura genere, quod poftea nec vila gens detulir, nec R omamiš orbis vidit,in templolouis Opt«Max.fuifTe. caterum fplendidiftimus iftecolor, li ex fan* Differcntie ^y ce erat, hic non pertinet: faltem hoc conftat Purpuram loči varietate omnino variare. I l oco; ■ Teftatur Vitruuius,oftrumquodlegiturin Ponto. & GalIia,qu6dharegioneslint proxi- inaadSeptentrionem, effeatrum. Progredientibus inter Scptentrionem & Oceidentem inueniri liuidum :quodautem legiturad Acquinočtialem,Orientem & Occidenrem, in- ueniri violaceo colore. quod vero meridianis regionibus excipitur,rubra procreatur po- P teftate, & idcohocrubrum. Rhodoetiam Infula creatur, caterifq; eiufmodr, rcgioni- violacco ^ ^ us ’ qua? proximafunt Polis curfui. Sed hic animaduertendum Purpuram nigram fumi 10 a eo. p ro v j 0 j acea ex faturata; lic enim fapč nigrum a veteribus fumitur. Amethyftina Purpu¬ ra,quii etiam ianthinam fcu violaceam appellabant,abamethyfto lapide nomen. obtinui& Aroethyft’ de quo Plinius lic fcribit in nono: Non eft fatisabftulilfc gemma nomenamethyftum,rur gemraa. fusabfolutus inebriatur T yrio, vt lit ex vtroq; nomen im pr ob um Tyriamethyfi.il s. Et ali* bk Amethyfiosgemmasdledicuntperlucentes violaceo-colore. Caufam autem notni n is amethyfti adferunt,qudd viq; ad vini colorem accedens, priufquam e um deguftct,in vio¬ lam delinit. Fulgor quidam in iila Purpura? non ex toto igneus, fed in colorem vini defi* ciens. Eftenima priuatiuaparticula»&/«s'S> 7 ,idefteL>netatenominata , tanqaam ame* thyftinus color fit fobrius & colore vini minime inebrratus. Ad huiufmodi Purpuram al« ludit Suetonius in Nerone. Et cum interdixilFet vfum amethyftini ac Tyrij coloris, furn- plilTetq; qui nundinarum die pauculas vncias venderet. Alludit ad eandem & Epigram* inatarius in Aphoreticisdelanisamethyftinishoccarmcnfubijciens; Ebria SidontA cumJim defanguinc ConcbA > Non video, cjuarefobna lana vocer. Huc arbitror etiam pertinere, quod Plinius fcribit: Purpura viofacea me iuuene vigebat, inquitNepos Cornelius,qui diui Augufti principatu obijt, cuius libra denarijs centuna Dibapha. vaniebat: fuccefiitdibapha Tyria, qua? in librasdenarijs mille non poterat cmi. Dibapha tune dicebatur,qute bis tinda elfet,vcluti magnificoimpendio:qualiternunc omnes pene rulea 114 ^ comrno ^^ ores Purpura? tinguntur. Erat deniq; aliud genus Purpurte carruleum, oranium viliffimum ex leuillima ac deterrima Afrkarra prope Succubin Affica? vrbem.Extat & ho- die eius imagoinholofericis violaceis deterioribus, qu* ad ca?ruleum colorem accedunk & vino inficiuntur. Abhoc genere Purpura?, mare Purpurcutn vocauit Virgilius ia quarto Georgicorum. In mar c Purp ur cum violentior infiuit amnis.. Plutarchus quoq; citat in libro de exilio illud Simonidis. T enetme Purpurci mar h Fremitus circum agitati . jj Et in libro defacie,orbis luna-: Et maris quidem,inquit, colorcs conatus eft Homerus vt« cimqj nomin.ibusexponere, mare viola, viniq; rubri forma praditum dicens , & alibi glaucu, vndara Purpureatn,tranquillitatem albam.Ciceromare Purpureu videri fcriplit, Fauonio nafcente. Primum itaq; locum obtinebat Purpura quo ardentiiis fulgerer, vt de Tyno,didtuin,aIteru amethyftinus;omnium vilifsimus qui magis ad caruleum vergebat. fL.- 7 -Hcr- loannes 1 Goropius Becanus,vt aftruat Purpuram, quo magis ad ignem vergat, eo haberi matbens. praftantiorem.Purpuraetpmologtain ex Cymbroru vetuftifsimalingua deducit, quibus Purpar vn- Purpura Purpur, quafi pur vur, id eft purus ignis vocabaturrcteterum cum multa aduucat de dicatur. hanenoftram hiftoriamdilucidare atq; amplificarepoftint,egoeapraterirenolue- rim. Inquit itaq;. Purus fit a vur,quo ignis denoratur,eo quod omnia per ignem purgen- tur.Vur itaqj puru& purgo,dat Latinis: nobis pur, a quo purpur color pure igneus,quali pur-uur. Sic tamen Latini vli funr,vt purpur color lit purus purus. Sic dixit ille,quifquis nomen Virgilij fumplit: —Carminapurpureacandidmamue. EtValeriusFlaccus: ' Hie DeTeftaceis Lib.III. 291 e» Hic/ale Purpureo viuaq- nitentia lympha s iC Horatius 1 - 7 empcjitutus tn dorno Pauli, Purpureis ales olonbus Comefabere maximi. x l |olocodemirorintolcrabilem Lambimaudaciam, qui cfim poetae elegantnim nonin- L arr binic e mgeret, pro Purpureis pofuit marmoreis, operofa teftium denunciatione, docens mar- *** micE ^oreum pro candidodici. Citantur Lucredj, verfus, citantur Virgilij, citantur Ouidij, quo vetus fcriptura ac genuina lečlio corrumperetur. Ar non vid it hic Lynceus, cornicum oculosconfigcreparatus, hanc Jedtionem non in omnibus modo vetuftis exemplanbus ^ueniri, fed iam olirn etiam a Seruioprobaram germanamq; habiram fuifle, vt interim cronis ei tcftimonium contemnerc penruuam, lile enim hunc Virgilij locum ■™ 1 ■ Namq\ tpfe decoram C a far tem »ato genetrix lumenq ; iuuentrt ^ Purpureum , cr latos oculis affiarat honores. ^interpreta tur, vt Purpureum pulchrum & floridum vocari dicat: quod vt probabile re ddat, hanc ipfam Horatiani verius partem adducit, Purpureis ales olonbus. Vellem equidem Lambinum interrogare quod fibi Columella voluerir, dum dixit: Fron- csPurpurat auro. Saneficonientire fibi Horatium emendanti vellet; necefle haberet, Vc lne ptum authorem dicere, vel locum caftigare. Quis enim vnquam aurum vidit Pur¬ pureum, li Purpureum fit rubrum ad atrum declinans ? Nefcio profečto qua? fit effrons corrumpendi impudentia dicenda, fi h^c correčiio & emcndatio (it vocanda. Nos igirur 1 urpureum id dicemns quod floridum eft & pulchrum, idq; vocis origini conuenienter, qus nihil aliud fignificat, quam vel purum ignem, velpurum putum. in igneautem non tam color , quani lux & fplendor confideratur: quo videtur Horatius refpexiffe, inarte poetica canens. I»C(ptis grauibusplerunq ; (jr magna profefsts Purpureus late qutfplendeat vnus (jr alttr vt isf/Juitur pa»nus, ■, £ N ecinde ahenum eft illud Aulonij in Mo/ella | - — Phtcbusq ; fereno Lunnne Purpureum referat tamfudus oljmpum f cit;taq; Purpurae nomen ad rcčiam rationem vocatum, ne Purpuream niuem, ne Pur- purcos olcres, ne Purpureum fal admiremur: nec abfurdum iteputaremus, ii quicquam a uro Purpurari diceremus. Furius apud A. Gellium ficlegendus. V tfulic a ipfaleuis volttat fuper aquora clafsis ^ Spirttus Pur or um virtdos dum Purpurat vndas. ^mplarmeuhabebaNficutfulicaleuis.^uod non placet.nifi ex fulicafulea facias,quod P cr nieliberum efto. Hic Purpurat fic interpretaturGellius, vr idem fit quod nitefcerefa- C1 |’quod non poteftdifplicere, maxime, finitoremquendam fplendidum & igncum in- '-mgat, qualis incrifpanti mari viderur, adeo vt nočtu etiamluceat, Purpureu itaq; ignis Phfidorem vbiq; indicat,quiqu6dinoftromaximusfit&excellentiffimus, Purpureum ^ h° tinčlis potiifimum applicatum. Eieganter Virgilius, Tyrtoq ; ardebat Murtce lana. Il 'ius in Laodamia: lile Afiarico ornatu affluens,aut Sardiano ac Lydiofulgens dccore. Qui nt ilia— Cne dixit fulgens, vt igneus Purpurat fulgor intelligeretur. Addamus & Quintiliani lo- nlis corre- Qmi infigniter corruptum,ex libri duodecimi capitedecimo & in eo corrigendo,fi minus ftus. placebo, Lambini audaciam dicar temulatus. Sed euanefcunt htec (inquit,) atq; moriun- ^ Ur c °niparatione meliorum, vt lana tinčta fuco citra Purpuras placet: at fi contuleris etia ^ Ilae lacernte, confpe&u meliorisobruatur, vt Ouidiusait. Si vero iudicium ijs corru- P tf s acrius adhibeas,vt fucis Purpuramfiam illud quod fefellerat,exuat mentitum coloie, oc quadam uix enarrabili faeditate pallefcat. Luceat igiturhtec citra iolem, vtqu»da exi~ b ll aanimaliaigniculi vidcnrurin tenebris. In hisaliaalitercorruptafucrunt, vtliquebit ^onferenti.Quod autem dicit, vt Ouidiusait,nefcioan aquopiam fitadiečlum. fciuscer ^ aha eft comparado. Tyriasenim Amycl?is confert. Eftautelocusinremedioamoris. C on f er Amyclais medieatum velltts ahents, ... tMurice cum Tyrio , turpius tllud. er it. ’ 'tiihi citra exemplarium fidem coniečiandum fit, pro lacerng, nonLaconic^,fed Tyn ‘5 UCCinx icgann vt alludat ad luuenaltsillud. b Eb z 7yrUs Caro, * Li. 7.C.J4 Lingua, linguanc tcftas pcr- foret- Lana non cftin Pur¬ pura, K Ll i.c.Sj Purpura: vana figni ficata. Vlyfsis Aldrouandi 2Q2 —— Tjrias htimero reuocante lacernas « . & illud.vt Ouidius ait, a quopiam fciolo dicaci margini adiedfcum» cui vifa fuerit eadem vtriufq; authoris collatio.cutn ramen Horariuspotius citandus fuiftet, apud quem eft: Non qui Stdonio contendere callidus ojlro Nefctt Aaputnatem pat ant m vellera fucum Certtus acciptet dammtm , propiujue medullis , Jfuiim qui non pater tt ver um diftinguere falfo. Hicenim fucum Purpura’,pcrindeatqueapud QinntiIianum,compawi videmus.An ve- roAmyclis iuxta, ac Aquim fuco pro Purpura vterenrur, an Purpura quidern vterentutv fed pallidiore,quam effet Tyriorum,abjs conictlandum rdinquo; pcnes quosetiameft° eius,quam velint,le .prioni m occurrere vidctur ipfa caro:hac penitus includi,nec vila ex parte, exceptocap ire confpici author eft s Ariftotclcs, item teftis fuis Purpuras adhercie.Aelianus Purpura n* fcribit vehemcnter gulofarn efte, Iinguamquehaberelongarn;ea autemetiam penetra re quacunq,- poteft&attrahitad comedendum,eaq; demum capi. Purpura & Buccina, in ' qui t Ariftoteles,promufcidem fiuelinguarn firmam,torofam habentadea validam, vt£ a tcftas efcarum poifint pcrforare,vt afili arq; tabaniquadrupedum tergorapenetrat. Etrft r fus:pafcitur(inquit)Purpura exertalinguafub operculo,qua Purpunsdigitolongiorcm £ qua tum Conchulas(velut turbinum,quorum efca capiuntur) tum fui generis teftam p e . forarc potcft. Et Plinius in trigefimo lexro noni libri. Lingua Purpura longirudinedig 1 ' tali,quapaiciturperforaudoreliqua Conchylia,tanraduritiaaculeoeft. Et alibi: Purp u ' ’ ra vocaturcaliculatim proeurrcnteroftro& caliculilatereintrorfus tiib-ulato, qua pet^° nuur lingua. Rondeletius vero diligcntius confiderandum proponitdinguane teftas p cl ioret. Lingua (inquit) omnibus animalibus in ore eftios autem in capire, quod opei' cU ° tcgitur in Purpura atqueadeo in turbinatisomnibus. Inroftroigitur Ion go 8c tubula t0 lingua non eft, fed per id eam profert &c exerit. At linguam Purpurarum & turbinam*' 11 lT1 omnium promulcidibus mufcarun;,qua inter cornua lunt,comparat,qua firma eftR° r ° fa ac rotunda, quaqueexeri potcft: quain tamen fi per anatomen propius intuearc & 11 ‘ l vpu1 A ookO?, q U | fcfiptlon?, generč &fledendimodocongruircum nAapivi, 0 'JV . nam apud ; Clychiurq per iotanon rede fcfibG velipie literarum ordoarg.fic, interpreta- J- 1 * * wtc ^ Ir > 'idedr, tomenta. Hinccompofirumefi: noiiieti icdoaua^uo^ , quod e{l °ccormn ledio,qualis ab adulatoribus fieri foier. idem tpovjhtfučs dicicur Sc id facere, *fnitv'j/fiv fonat, vtannotauitCaelius 1 Khodiginus,qui&ipfe tamen per i 6 ta ciibit, non per ypfilon, deprauatos forte Gaieni codiees fečiitus, nri?quis Koonidct vode ^ 10 ‘ c ‘ tniinutinam c (Te veiit a xpo'xM, quod filum & fubtegmen interprerantur. Marcel lus V ir- * ’ ’ giiius Diofcoridisinterpres, inipfis Purpuraru CorichiS fin p par um imagine vcllera qug- dam effeputauit: qutealij ( inquit) tomenta, alij lici a', alij iimbrias dixerunt: nos rem Sc notriinis fignificationem fecuti, a ftuppis rem indicauimus, Kfw&>£*$ enim Diolcorides dixit, qua voce Graeci adhuc , quod contufo & depexcjlino craOiifiirfum fupereft , figni- Marcclli bcant. neq; hicpluribUsalijslocis aliudea vocequam ftuppam fignificat: & fepe Paulus error * Ae gin«a»iLjbens Jtjsoaudh imponialiquid. Inmariautem quotidie Purpura? capiuntur, S u >£ fuperiore ftu parte villofie funt, tam tenui & fequaci vellere , vt in filum lini modo trahi Sc confici podit, Hic ille, fed in Purpura? conchavillofum quicquamreperiri ceu ■ Mfum redarguit quidam Germanus, qui in eos quos citauimus, Gaieni libros, dodifli- nucommentariaconfcripfit, & pofteura Rondeietius: qui Jt/mt/ePas ( ipfe xpoxlda feri- bit) lana? Purpura ttn&a?cratfiorem,ininufquecuraram parrem interpretatur. Sednihil prohibet fimpliciter etiam vcllus Purpura tindurerinterprerari: e quo tamenne temere mmptus fieret, ad cremandum cralfius & minus pulchrum feligebatur. poffent Sc e vefte Purpurea, pra?fertimatfrita, difccrptaautvulfafilafeu linamenta aoozt/cf?s nominari. Gotnmentator ille Germanus in cornmentarijs in Galenide compofitione medicamen- tprum libri tertij caput primum. In 'fine huius coni polit] on is (inquir)in Gra?co exempla- n corruptelegirur, Kff-V Kponj^a 7rpo7rupid r. ipfe wp : pro Mpvptctri v ocenullius iigniHcationis legit KpoM',u&ri vel Kpox,iSJi, quorum poflerius approbo. & v ertit, Autatramcntum iutorium Purptir^marina?rumentoinuolutum vrito. Lanarijm ^nim vftarum & prpdertim cx Purpura ipfedarum, viseft efcharotica> Oiofcoride tefte; . 7 . m °x »poKucfa hapfum lan te, iiue lanam conuolutam fonare dicit. Ex oualongaora- done, vti etiam ex allatis primo Hondeletij verbis fatis dilucidč conflat in Purpura’ Con entt nullam reperiri Janam, vel tomentum , fed Diofcoridis Galeniq,- locum de lana in- : te lligendume{fe, qute Purpurte fuccum imbibit. Hic interim Hefychij & Suidte lapfns Hcfychij ctI am obiterannotandus venit, quorumille /3tWof aitede^p^!* dn) rh> vcry»<; vrapa.^ & s u id>B fo,u(3xvo,umv , & jSu'ffcnva etiam exponit 7 ropfed delicatiffimi lini & diuerfi a Purpura, vt ex Luca etiam pa- q’Jam fr-tapudtpvcm d r 7rAyJcnaq imftdua-MTv 7 rop$u'pav j&f fiderjop, Poftremo Purpuram oper- cu Utin lineintegumentum, apud authores cum veteres tum recentiores, in eonfidcratio- 5 ^]^ u a ‘. frcni veniunt. k Ariftoteles id d verbo KceAuTnv , ivriKctAufaua fiue zd.AvfA.uct nuneupauit, ^ bi etiam »V/TrTU^a, E ^ TO ' *Vi*aAv pcpirtra nxvx t aura' djupoTipa, ^ ra' cap. t j. 5 -po^ddn 7rctvTa.vi'ptovrai yAwTTxs v?ro ve’ K^Au/n/aa. hocdl, opercu- t u h u ic generi ( Buccino Sc Purpurte) adhteret natiuum, & eteteris omnibus i urbi- - Palci quoq; cxerta linguaappellata lubillo operculo folent. Etajioiri loco: E v r/ i 'srht)ypict 7ratn %x H hoceft. OpercuHim etiam iaminde ab ortu omnia ,^ Cl V.Pfr de Turbinatis Ioquitur (lib. 4 .de hift.cap. 4 .) Statim ab ipfa procreatione Tui bi- B^tisopercdlum elfedicit, addiferimen Cochlearum, qute iplte fibi exglutinofo humo- Cochleaiu rc » fiue tx hiiico fuo opercuiuin confičiunr. Dicitur aliter* dGrtecis 7cu>pici, vt a G.aleno, 0 pciculu . , l ] U! ieorfurn de eo htecprodidit: nd/uxTt 7rop(pupa>v S 7radi'vrct aTrAludas oiduAms SPci^dp T/j/fj id&aj ; dv/uidpnvet JV t a '9 7 ivty r JiJtt!vac, v$ipiKCt>$ dfiAci , i K/Sa/A« v? ^iyp/xiva % 0 'pict . Opercula Purpurarum ex aceto pota fcriplerunt quidatn tumenti lični Cochlca; ederijfuftituautem cxcitarefieminas vuluteflrangulatu oppreflas, &morantes fccun- operetua- detrahere ; Eodem nomine operculum Conchylij nominauit Diofcorides, Sc res. B b 3 Cochleas Blattcr by- zantn?. Blatteus color, Error Ni colai My- repfi. Murepfus corrtčlus. Opercu!a_. vt differat. Blatta By- zaci^odor. Blatta pro Purpursu Indica. 1 lih , i 2 . cap. i. PrunaOny china. “ Lib. ii. sap. io. 2 94 Vlyfsis Aldrouindi Cochl.cas quafdam alpium Liguria? 'Trcc/uarlctc , id eft opercular«. Dicftur iHftCfl 1 E quod eo Teftatorum fot amina claudantur , vt vala operculo fyo . Cartii hffj? vt vngtiis nofter, ac tanquam ex filis fiueex fibris coagmentacum quid &: duratum e “; C cli^s: Diffcrt lubftannaa tcfta, qua?multd ficcior eft, ncq; fumum emittic, nifi fiacccnia Iiquore aliquo exringueretur. Opesrculum vero pinguedinis nonnihil in fe.habens furtid redditcornu modo, pharmucopole hodie inofticinis habent Conchy!iorum BuccinP r : l!C l ; a opcrcula permifta, quae Blattas.Byzantias vocant, fedhocnomine Pur puram m taP^ 111 operculaappellanda erant. nam /3 a«tto< fiue/SAarT/of Purpuram figmficat. vnde BbU^ us color pro Purpureo. Caftiodorusin eptftolis de chamadeonte. Colores fuos multUad^ qualitate commutat, modo Veneta,modo Blattca.modb pralna, modo cvanea. Eutro- plus ; Neroinufitata luxuriafuit, vtqui excmplo Caligula? frigidis &calidis lauaretpr vngucntis,hamisargentcisaurcifq? pifcaretur, qua? b!attcisfimibusextrahebantur: q uGS »i> Suetonius Si Orofius intcrpretantur Purpureos. lile: pifcatuseft, inquit,reteaurato, Pu f ' puracoccoo; funibus nexis. Orofius, Luxuria?, inquit,rarn effrenat? fuit Kero, vt penbijs aureis pilcate ur,qua? Purpureis iunibus exrrahebanrur. Hxc Hermolaus vir pereruditU? in fuis in Plinium glolTematis annotauit. Sed etfi /Sa^ttoc Purpuram fignificet, ta men p r0 f. operculo foliim Purpurae vlurparidocer Nicolaus Myreplicus, qui tamen non fine error redixit Blattum JByzantium .efte oVSr r»V pirog t«\ 7rop$i>pns , id eft os narium Purpura? 0 Hodie quo,q; in oificinis blattarp byzantiam cflfe čred um, quod in ore &-naribus Purpu* pa? reperitur, quo ineptius nihil {lici poteft. Purpura? enim neq; nares, neq; naftim,, neft> oila intus habent, cimi Teftacea omnia foris durunj. inrus motile contineant. RefteigP tur Rondeletius legendum čred,it, ogfMov « pho\ 5 Purpuris & Buccinis rorundiorafint. Vires quoq; adremedia minimum differre verifi' mile eft, pra?terquam II vngui odoris ratione peculiare quid attribuitur. Blatta B,yzantnB inquitquidam Germanus,ingrati dutp vritur,odoris eft,&Caftorcmn reFert:vnguis odoratus, fuauem odorem fpirat, quare& res inuicem diuerfas efleoportet. At KondclC' tius inConchylioaflTerit tvuSa non modo fuauiter, fedaliquando vehementer & g raU F terodoratum l)iofcoridi fignificare : & vngucm caftorei odorem referreidem Diolcor 1 ' des & Plinius tradunt, Sed cur fuffimugio mofchato & abjs quibufdam adijciimturap^ Aetium,fieiufmodi funt? An dicendum non ex omni regione vngues bene olere fuffit° s: Si eiufdem generis plures forfitan fpecies dTe, vt &lalens longe diuerfoodore ? Plinin 5 Purpurarum cauum pro operculo earum dixit: ncruos prtecilos Purpurarumcauum, q u ° feo.periunt, tufum glutinat. Ah Altano & Mjpepfo /5 Asittos & 0Aot!rriov Bt igm-tos 3P' peilatur, Ea tetate, inqii.it Ruellius, qua feribebat Ačtuarius,Blattam, Purpuram Indit^» & Blatteum, Purpureum colorem, periti etiam authores appellarunt. Sic Lampridi u ®i H Heliogabalus parauerat fitnes blatta & fcrico & cocco intortos.Galenuf Indici Conchp^^ teftam inter oftraca ac teftas Purpurarum ac murieum generatim comprehendtr. eorun 1 ' dem enim vi m habet: & ptyterea fuffita, ab vtero ftrangulatas fieminas, & comitiali prehenfas morbo excitat, quod tamen etiam de Purpurarum teftis Galenus in vndecin 1 ^ dcfimpltcibus tradit.Meminiteius Onychis 1 Pliniusquoq;,cum ait: Inuenipapud d 00 ' dam oftraciutn, quodaliquionychen vocantrhoc fuftitum vulute poenis mire refift elC ',, At vero ab hac Blattse barbara appellatione, Blatteus color pro Purpureus dičtus eft a f/; Vopifco in Aureliano, vbi inquit: Veftem holofericam, neq; ipfe in veftiario fuo habu 1 ^ neq; alteri vtendamdedit &cu.n abeo vxor fua peteret, vtvnico pallioBlarteo k[ lC ° vtcretur,ille refpondir: Abfit,vtauro fila penfentur. Libra enim auri, tune libra FefiF 1 ^ u,r * jPlinius Blatteum colorem Onyehinum dixit de pyris: Segnina alia a colore Teftacea ap' peIlant:ficut onychina, Purpurea. quemadmodum enim Purpureus color a Purpura »ft c r.Sic quoq; m Colutnella prunaQnyC*H- De Teftaceis. Lib. III. .295 Ouyx gem ma vnde_> dičta- Aclfur af>» thaib. 1 ^Purpureaappellauit, vr annotauitcommentator Germanusin fuiscommentarijs ad (»aleni librum decompofir. fecundum iocos.Sed Plinij verba, inquit Zoogra- Signina py V 1 f S / a ^ CO rccitata depyris, Onychina non interpretantur Purpurea:hoc tantum volunt, ra. 1 ! gnina pyra a colore fuo Teftacea dicantur: fic Onychinis quoq;, lic Purpureis, no- a colore fačta. Quanquam autem Onyx operculum eft Conchylij, & e Gonchylio t0 or Purpureus tingitur: nihil ramen adilJum colorem, nihil ad tindturam illam facit Pnyx°p ercu j urn; vt Onychinum colorem ah eo appellatum exiftimare ridiculum mihi 1 earur. Columella pruna Onychina nominat tantum, colorem.non ex p rim it: ego hunc or em ex albo purpuralčentem putarim , qualis in Onyche, id eft, vngue humano fpe- atur;quicoloretiam Onychigemmtenonienfecir, quanquam eaetiamalijs coloribus ” re P ent ur. Onyx gemma( inquit Georgius Agricola libro fexto de natura foffilium }exeo ‘Idod eius candor limilitudinem ad vnguem humanam iiabere folcat,=nomcn inuenitmon ^iro tamcn eft ladtea, maxime in Zonis. idem vocatur Onychites, & lapis Onychinus: in c nnanis& Scquanisreperta, eiq; fimilis, vocatur nune Chalcedonius, multum autem Balanth«. p Va ' !a tcolore&c. Gentilitium cognomen Byzantiarum Blattte fecundum Ruellium rc- erunt, qudd adeps forfitan Indi demittant, &hincad nosdeferantur. Inuenio& a pud Syluaticum Bakotham(vQx videtur corrupta)e(Tefquamam, (imolaminam) pifcis *JHandam, e fronte pifcis degentisin Concha rotunda & tortuofa.,, concaua; led nos ait Vu iilatta Byzantia qua? ferturde fan.dto: fic habet, fandti autein nomen dceft. Belluneufi latta Byzantia eft operculum Conchilij cuiufdam emari rubro&alijs locis, quorum I^enainit Auicenna Canone fecundo, capite proprio. Eft autem durum & in gyrum con- tortum( hocad totam Concham pofius quam operculum pertinere videtur ) inftar lima- •cts, fed oblongius & rnaius, quam corpusquo limaxcircundatur. Operculum hoc ait in oreefte Conchylij, claudiq; acaperiri proanimalisarbitrio. has Conchas fatpe vidi, in* tJUit, cumoperculisadhterentibus, cxportatas e mari rubro Damafcum.. Blatij Byzantis, noceftjodis anterioris naris Purpur«e( vt iple interpretatur) Nicolaus Myrepfus memiait antidoto 425. DefcribunturhucBlatiteab Auicenna 2.8. nomine Adfar althaib.. Apud ^yiuatici}m multa barbara nomina palfim reperias, qute Blattas Byzantias interpretatur; "^Achafar, Affaratibj, Daablcdtos, Dafarbachali, Funoblaron, Gafecolvel Hafefol, C ^uačiil, Hiobothor, Hudal, Curafie: fed Auicenna:qua? de mari rubeo funt, inquir,.no- mina ntur Curafcia?. Item Egedde, apud veterem Glotfographum Auicenna?. Latini nii- ^obarbari, pro BlattisBIaftas; pro vnguibus vngulas aliquando elferunt. lamdereme- bs qua?dam ab ea dicamup. Bfatta Byzantia (inquit Syluius ) Coochylij tegumentum 5 a d fuffirus idoneum: ipfa enim tefta mox liquaturigni, bituminis modo, quod ctiain ^probeipfaolet.quidam albicantemodoratam magiscommendat. Et alibi: /SAarro^ & appellatur Ačtuario in aurea AIexadrina. Diamargaritocalido. Vnguis j^aoratus velaromaticuslib. r.compof. pharin. part. a Galeno (cilicet, additur autem j, jP^icamento ciiidam ad alopecias, Qute Serapio& Auicenna feribunt, ex Diofcoride re nautuati funt. Inuenio apud quofdam oftracion vocari, quod aliqui Onychem vocat, lllc |uitPlinius,hocfuffitumvuluapoenis mirerefiftere:odorem efte caftorei, meliufq; cuiTieo vftum proficere. Veteraquoq; vlcera&cacoetheeiufdem cinere fanari. Et alibi. ^eruos prtecifos Purpurarum cauum quofeoperiunt,tufum glutinat, Galenus Onychem detraftum ex Conchylio,potum(fuffitum potius) ftrangulatis, cx vtero, conuenirc.Apud , icolaum Myrepfum, os naris Purpur^ mifcetur paftilload cardiacos. &apud eundem b ^guesaromadcimagni & parui, inijciuntur in thymiama Eldrte, &in alia quxdam fuf- h ’^enta, alias fimpliciter, alias magni: & fimiliterapud Aetium: qui fuftumigiomnfcato cosadmifcet. Dcmocratesapud Galenum dccompof.fec.loc.8.10. in malagmatis S Ul uldam deferiptione bdellium Onycha nominare videtur, optimum bdellium & quod ln cenfumacfuffitum, Onychis Indici Cochylij teftte odorem referat. tale.n.Diofeorides °ptimum efte refert, ivciufts cv rti 3v/uict%f<, icmog ovuyj: quanquam Marcellus Virgil. ^o!o rc bn mano vn .g U i (jmile traftulir: fortalfis ex PJinio indudius, qui lib. 12.cap. p.Ba- hiano, inquit, nidor ficcus, multiq; candidi vngues. Verum ha?c Pliniusex Grtccoali- ^Uoferiptore non fatis intelledfa tranftuliffe videtur, vt refert commcntator Germanus 111 co mmeiuarijsfiu$in Galenilibros de compofitione medicam, fecundum loca. Remcdi* cx Blacta-. Bjzantia . LOCVS Differant loco, Ap^br..cor rečtus. a Liki. »ti Regio pur punsidc- nea . Acjua d ul-, A necari. In Arena-. aliquailni latern., Loca>. ob Piupuras celebrata . Fucus ma- riuus . *JLikyC.i. \tn Laco- nhis. Fucus Te- n ari us. */Jb> i.S-jl. Oebalis Purpura. Co® Pur- piir c. *Sat. S- 2 pč V1yfsfs Aldrouandi L O C V S, V R P V R A R V M alias altum pelagus habitare, alias contra litorales dici,hafcj; minores, illasmaiorescfledam antenotum eftex Ariftotde* Sed notandum quid in'Gaz* verfioae. Paru a; Purpura?, inquit, ad R°' ra& ©ras (unt:a/ «&' c/ rols itfNzrots /uiyot?@ryj^ rfux^ttf t hoc cftin « ,n bus vero magna?,fcabra?q;. Gaza non in finibus, fed pelagia? vcrtir,q ll ° approbatjvt patuit>R5deletius.Atqui a Oppianus etan depelagiisalijfp aquatiiibus prius dixiffet, fubdit. A Ota J)t ouAvpolut dpnpdn yv7ct "yjad>ai. $, %jtj Tioctpv' paj dvTctf. Ex neotericis Belfonius par uas quoq; Purpuras, vt pl urim um ii torales effe tradit». l° cis o uidem fcopuJofis naras. Coiumella de pifeibus loquen$ voluit limofam regionem id°' neam efle Purpuris,aiijfq,; Conchis nutriendis.Maris verd adeoamantes funt, vt autb ^ de natura rcrura(ex Plinio, vt citat, > dicat, cum femineces fucrint, mari redditas reuin»' feere. Sed Plinius hoc non de ipfts Purpuris, fed iilis,quibusinefcantur Conchis my tl1 lotu.liroiiibus len bit. Ait infuper aquadulci nccari,& fteubi flumen immergitur, ( fieubi fl arakuiimnerguntur,) aiioqui captas diebus quinquaginta viucre. Atq; hocier ex Ari fto tele, apud quem legere eft: Teftaceo generi anni pluuij profunt, pr$terq ua! ^ purpuris, cuius rei indici um eft, qudd fiananis inmare fluends aquam guftarint, m°r 1L ’ tur codem die. Viuit Purpura extra m are, cjutecapta eft,dies circiter quinqUagintadde philofophus Purpuras teftaturalkjuandiuin arena latere, ftcutetiam PeCtinesatem eant exorru circiter dics tricenos condi. Porro non inconueniens fuerit locahicrecenfere>4 u * a Purpura cclebrari merue-re. Apud Virgilium vbihabet. ’ : K^ilba. nec K^dfsynofncatnr lana veneno aliquiexponunt Purpuram, licet Acron ad herbte genusreferendum putet, quae fucus n 1 ^ rinus vocatur, vndelana infieftur. Purpuram tamen Afs^riant in pretio fuUie Petronius Arbiter, dum canit:- \.y!fi'jrui Concham Uudabat mfties in vneta., telim e nitotetrtmerat ofiro , Vitruuius in Afiicapunicei coloris Purpuram procreari fcripftt. At Plinius pra’cip uatt! efleinMeninge rtfrica\ Mentnxautem Africa infula eft, non longe a Syrtibus fita,q lJl1 ^ Lotophagorum terram putant, cuius Homcrusmeminit. Aitq> ibidem Pliniusi J urp ul ftorem Aiia’ prači pu um eife, & Gctulo l i tore Oceani, in Laconica Europa?. k Getuiorn ia fcopulorum alias etiam meminit his verbis: Etquidem minus mirorincomperta q u ?^ a i I I<; efle ecjUeftris ordinis viris, iam vero & Senatorij nil demirantibus quam luxunanoe ul >* efScaciflima vis fentitur atq 5 maxiraacum c boricitroq; ( ccdrocp ). iylua? exquiranr uf > >* omnesfcopuli Getuli Muricibusac Purpuris. Laconicum autem mare etiam fčrre ^° n ' fi chylia, ex quibus adinfečturam veftium Purpura com parat ur, nobilitateijs folis, qu^ J rubro mari capiuntur, inferiora, teftatur Pauianias. Celebrantur ea?dem ab t Horab° Nec Laconicas tnihi tradunt honejla Purpuras chentes. Purpura Laconica Valerio Flacco dicitur fucus Tenarius hoc verfu. Illis. T enario pari ter tremit ignea fuco. A c Statioquoq; alibinominatur Oebalis Purpura, Zoographus Laconicam interpre r ^ tur,qua alk), inquir, nominc Oebalia dicitur. Sed Plinius alias Laconicam Purpura c °'^ mendat: Purpuriftum, inquiens, Puteolanum laudatur potius quam Tyrium aut Getu cu, aut Laconicum, vndepretiofiffima? Purpurte. Cose Purpura? nominantur ab Horat quartocarminum:eafdemq; intelligit d Iuuenaliscanens. -* Spartana cblamts, Concbjtia, Coa. Purpuram Mauram nominat Valerianus apud Trebellium in epiftola. In Muxa emp° r ‘ c ad mare rubrum habetur Purpura s tum eximia,tum vulgaris,vt teftatur Arrianus, fi b e memiu 1 * r,„ la i! ti * DeTeftaceis. Lib. III. 2 97 D X metnim,in Pcriplo, apud qucm etiam lego , a duobus emporijs Perfidis, quorum vnum A pologi vocant, alrcrum Omana , in Arabiam auehi Purpuram. O^Ennius in Phagclio- rum Jragmento Atarnae Purpuram laudare videtur,riifi fone quid delit,cani t aurem: Polypus Corcyra, c alti trna ptnguia ^Atarna, P ur p ur a, murtcult,mures, dulces quoque echini. Gcnus quoddam Purpura? a PJinio fenienfeappelJatur,in Tenei mansora,vtinquit col- lečtuunled Teneumilludmare:vbilocorumtir,inquir c 7 urnebus,cumeileneminem,qui ' Li- 9 -c$. lciatputem,fulpitiononleuis animoincc(Fit,hic emendarores, vr in deletiii charra& pa- ^ u ' CQ ' Jimphefto lufifle & deleuiffe qua?non placebanr,qua? voluerunt fcripJilfe, no qua? Plinius * c ^ S C ° r literisconlignarar>edidilfe. deriiq> prouocarum eft ad venniculatos & erofos libros in qui bus reperimusjin Tenei maris colicčtum, arbirratur aurem idem Turncbus in ta?nijs ma- ris colle&um Jcribendum efte. Suntautcm ipli t^nisein m ari candicantes cautcs iongo tra&u fafciam imitanrcs,aquibus Tamienfes Purpura? vocantur,quae in illis degunt Joči?. Tienienfes Eft & Purpura? ineogenusdialutenfe, quodoriginem Gra?cam JedformationeLarinam krpati. prrefefert. Nam vr e Gra?co& Larino compofitum elfe vidcatur,nonalfentiar,inquitibi- Dialijseics. B dem Turncbus,vi Ji Amminei vini & Chij nora mixta cifer. libri ramen antiqui refragan- turedirionibus, quod ram frequens cff, vrquandocunqueaIiquid obfcuritatis in eo au- thore eft, fere femper dilfen.fi o reperiarur: & Jubentius plerunq; fccundum vereres tabu- Jas litem dederinuin illis aurem ita feribitur , mire aprum ConchyIijs & longe optimum Purpuris dialucenfedd eft, vario ge n ere foli paftum. Dialutenfe retenta fuperiorum ge- nerumforma,erit ranquam Jolutum & vagans,nequeeidcm adha?rens fedi: atdialucenfe per falfum a?quor repens & vario eadem caufa gcnerc Joli paftum,ex pra?poiitionc Sia} & ceAvKor, quod eft Jalfum, hoc gcnus aprum Conchylijsdicit,id eft Conchyliata? vefti. Sed p 0 >y r j tI _ regrediamurin viam. Porphyrufa Ariftoteli, vtcitatSrefanus Aqua?us in commentoad taV ndc di- caputduodecimum libri quarti Plini;, a frequentia& pulchritudine Purpurarum didatla. eft: licu ti & Mebboea Purpura refte Fcfto.a nomineinfula?, m qua tingkuneuius meminit Lucretius, f dum canir: tMehbeeajffulgens Lib.z. Purpura Tbeffalico Cvncharum tefla colort Melibar* K^turea Pauonum rident imbuta Upore . * Meminit etiam in quinto Virgilius; ■* V> flori clamydem auratam quam plurima circum Purpura rJMaandro dupltci Melibaa cticurnt. Sed hic Hortenfius Meliba?am MagneJIreciuiturem dfe ait.Caeterum T yria Purpura olim omniumceleberrimafuit:quodteftatur Srrabohis verbis: 7ro\v yjp 04 vraacov Tv- p j, piu 7roppu'pct: hoc eft,longe omnium pneftantillima haberurTyria Purpura. Pii- » nim: Tyri nobiliras nuncomnis Conchylioatque Purpura. Quia vero Tyrus prius Sana vel Sar vocaretur,itaque Sarranum Oftrum dixir Virgilius,& Sarranam Purpuram Iuue- Sarranum nalis: vndeEnniusPoenos SarraoriundosfcripJit authoribus Probo&Fcfto. Dicuntur Oftrum. quoqueabfolurčTyria?,veftes Purpura Tyria infečta?: Ouidius, Stue er it m Tyrijs , Tyrios laudahts amiflus Martialisin primo Htfpanas , Tyriasq t , coccinasfa . Etin fextorurJus: Te Cadme a Tyr os,me pinguis G alti a veji it Vis te Purpurcum , Marce,Jagatus amtm ? Idem quoque J yrias Lacernas dixit: Vtlutulenta linat Tyrias mihi muha lacernas . Tyria iacer ln dccimoquarto lame Tyria? apud ipfum gloriantur fe in Laconia quoque vbi Purpura " a ' nun minusfrequenseft, habirasfuiJfepreriofi locomuneris, quodargutedicunt, dum * aiunr fe a Paride donatas Juilfe Helena 5 & Purpuram Ledae, hoc eft, Purpuram Laconi- cam fuilTedeteriorem . Nos Lacedemoniapaflor donauit amica Deterior Lada Purpura matrts er at, Tyrius quoque abfolute videtur color a Plinio dičtus,nam cum de Purpura amethyfti co- Murex Ty lore dixillet, addit: At Tyrio laus fumma color fanguinis concreri, nigricans afpečlu &c. ^ Virgilius etiam Tyrium muricein dixit, Tyrio^ardebatmurice lana. & Ouidius: Ntccpuade T _ TyrtomurtcaUnarubct. Cochleam Tyriam Vranusin Arabicisdixit ,ciranteSrephano, s ^ IO , pro Purpura niimrum rupm . 8 Ouidio Purpura Tyria,ConchaSydonisdicirur: Metam. Collocat 2p8 Vlyfsis Aldrouandi Collocdt baneJlratis Concha Sjdonide ttniiis. .E Sidontum. Sidonium Oftrum Horatio. Eftautem Sidon vrbs Syrise> vndq & findones dici conijdt Oftruqmd Zoographus: Statius in Propenaptico Meri; Celeris: £hid pretiofa T'jr os rubeat,qua Purpurajucco St donij s it er ata v/tdts. Lucanus etiam tneminir in tertio :• Et Tjros infldbs.lt s , prettofajf murice Sjdon . Purpura di Iftiufmodj autem Purpura dicebatur dtbapha,quod bis tinčlaeflfet, veluti magnificoiin- *Lib% c 8 P en< ^* 0: dibaphum Ciceroappellat. ^ Lazius refert in Tyro Coccineam pratparari fole- l - ’ ’ ‘ re,& a Cocco,hoc eft, grano rinčtorioappellari. fedfecus ] > urpuree inuenno oftenditin Hercule 7 yrio,de qua mox. Succubiranara Purpurarn quandoq; ab Africa’ oppido quod Succubi vocant. Valerianus inepiftolaadTrcbellium Pollioncm,Claudioqui pofteaGj far fačius,dari pr^ecipit a procuratore Syria? albam fubfericam vnam, cum Purpura Suc- Purpuraj cubirana, Subarmale vnum cum Purpura Maura. PoftSyrrim lacum effeferibit Strabo Succubita- nomine Zuchisquadringentorum fere ftadiorum: ad quem lit vrbseodem nomine :Eam na Maura. Purpurificium & varias pifcium condiruras habcrc.AuguftinusNiphus Purpura Con- ? Purpunfi-- c hy]jum,notiffimum , inquit, eftlapud Tarentum . Varinus -retpem-tvov ipidrtov , Tarenti- T a renti n u num veftitnentum , tenue& translucidum, non omninb Purpureum, vt quidam pura- Veftimen- runt, cxponit, fed & Tarentinas tindfuras . Obrn etiam nota & laudatafuitTarentina tum. Purpura. Meiuuene,inquitCorneliusNepos, Purpura violacea vigebat, necmultopoft rubraTarentina. InSardinia infula Purpuratitem excellentes tingebantur. Miratur Bay- fiuscurinter doftosconuenia; quod Purpura vfus noftris temporibus prorfus ignotus lit,cum in Carteia,inquit, B tetica? prouincia olim murices & Purpuras nobiles ( Conchis vel decem corylas capientibus)ex Strabone conftet. In Sardinia quoque fuiffe conftat ex prouerbio, Tindura Sardonica &c. Šali; poeta; tempore Purpura etiam Ancona ringi fo- lebatjVt verba eius oftendunt: nec Sydoncvtltor ^Ancon^JMarice nec Ijbico . Acton explicat illud Horatij: Non qttt Sidonto contendere calltdus oftro N (Ji it Aqumctem pot ant ta vellera fucutn , Certius accipsel damnum.propiufue medullis qut nonpoterit vero dtHinguer-c falfunt , ^ Sufis ma— Purpuras Aquinates Tyrijs fimilesefle icribrt . Suiisab AIexandro captis memorabilis j, n a Purpu Purpura vis & copia,in ipfius deuenit poteftatem. Vbi aiunt(inquit in AlexandroPlutar- rx copiare chus)& PurpuraHermionicainuenta quinquagintamillia talenta, rcpofitaquidemab perra. annis fermeducentis,recc-ntemq; adhuc coloris florem nouumq> feruantis. Huiufce ve¬ ro reicaufamadferunt, quod infedura Purpuraex melleiadafit. Atque hac devarijs locis vbi Purpurafiebat. Miretur fanealiquis,nonin Europa folum & Roma(vbi Purpu¬ ra vfum femperfuifle Plinius tradit) fed in Africa quoque & Alia &toto terrarumorbe defecifle,cum ex Africaolim,Afiaq; & Perlis,actotalijsregionibuslocifuepeteretur.Eo- rum quidem qui noftro faculo varias & rcmotiJUmas nauigationesaliafq; peregrinatio- nes literis mandarunt,Purpura(quod fciam)nullus meminit. 1NCREMENTVM. MOTVS. .€TaS. OLFACTVS. « O Nf C H /E omnes,inquit Aritdoteles celerrime crefcunt, pracipue ve¬ ro Purpura atque Pečiines,quippe qua annoperfici(magnitudincm im- plere)poffint. Aittamen tempus viuendi Purpuris& Buccinis longum efle,Purpuras enim annos circiter fex viuere,& iingulis annis ineremen- tum earum patere perorbes, quibus totiaem quot annos habent, tefta clauiculatim intorra in crepidinem definat. Si itaque quotannis nouum fcamur. adi;ciuntorbem,vnoanno pcrfici non poterunt, caterum abfqueorbibusetiam per- fečia funt,& ralem lupra defcripfidn qua vix primi oibiculi rudimentum confpiciebatur. Quodad aratemattinetjPliniusannumadijcit, inquiens Purpuras annis plufquam fe- prenis viuere. Athenausverd Ariftoteli fubfcribens circiter fex etiam teftatur. Extra ^aquam vti paulo ante exijfdem authorihus diximus j capta dicbusquinquaginta viuupc faliua Celerrime crefcunt., Aetas : Vc anni ea rum copuo DeTeftaceis. Lib. III. 299 Cliuafua. Parum admodum progrcdiuntur tefte philofopho, quipr£tereafcribit>Pur- P u riscfc 4 s putid^s cmoliri> & accedcrc iplas adeiufmodi efcam a longe, vtpotc odo G E N E R A T I O. £ VPLICt' M effeoriginem Purpuris, Buccinis,MytuIisq; cx cirandis Duplex ori vetcrum authoritatibusconftabit. Plurima in mari,inqutt Ariftoteles, g 0 . fpontetX'ftunt, led non exeadcm materin oinnia. Purpur« & oftraco- derma ex m at eri a putrefcente & limo . Et mox: Oftracodermorum ca qu« fauosconfidunt, eodem modoquoalia oftracoderma fiunt. H«c prior ift origo: Altcra eorum eft, qu«dicunturxwpi*£brideft fauoscon- , c erc, quod fauificare & fauare conuertit Gaza,fiue /MAmpav, tu to ex fuperioribus liquct, Purpur« rar ■ Smirne fiunt, fed dum putaminibus cicerum fimilis congeries fauago Gaz« dieta fit, cx u^Ucofo humore,qui faliuarius lentor a Plinio nominatur.huius tenuiore parte in tcrrair^ e j^ a »proueniunt murices, & Purpura?. Huiufinodi ortus rationem) idem b Ariftoteles t> ^ de 3ubicoinpararplantis,qu3e»* t 5 wcepa/3 Aas"*W, id eft ex fobole, aut fiverbum e ver- g eneri c , ri; uoexprimas, exadgeneratione procreantur, vtc«parum genus . Hoc modo, inquit 'Ariftoteles) Mityligignuntur, quippequiminoresfemper circa eosqui primi nati funt, P r oueniunt. Purpura? & Buccina qu«q; fauosconficerecrcduntur eodem modo. Quare ^P a gna eorum copia.oritur ' * '' : 1 4 - C S Ouado ma i » ... r, quando origoaliquaprius extitertt: nam cumomnia htfc tioniconfentaneumeft,cum origo aliqua prteceflerit, miiirb g na copia 'pontefiericontingat, rationic_ - D ± , P'Uraformari. A fingulis enim eorum ,qua? prim« funt originis, quibusq; reliquaad- na feuntur, excrementialiquideffluit. Quod veroprimaiftorumorigoexmateria pu- Exputredi. rrefcentefiat,certilfimainditioeft,idquodin ftagninoftri parte, qu«eftadoppidum neoiiri. jaleruc vernaculalingua nuneupatum multorum,ac magnorum Mitulorum feraci, acci- difle vidimus, H«c & alia Hondeletius. Conftatitaq; purpurarum generationem fpon- feuatura? ficrilinemaris, &fa?mina?commiftione, fineouis. Qiiamobrcm inquitidem ondeletius in capitc de Purpura , hoc in loco tmprobanda eft authoris libri de aquati- Contra mus fententia, ab Ariftotelis fententia alieniftima, etiamfi eam exponere velle vidcatur, i on i um _ ^uam tatnen mifere deprauat, & corrumpit, vt ex eius verbis perfpicuum fiet. Vterq; ?. UtCm pifcis (de Purpura & Buccino loquitur.) Purpureum colorem fundit,eftq; Maffi- ur > Genu«, ac Venetijs in cibis expctitus: fed Buccini caro Purpur« čarne durior eft . Buccma;ca Aniboquoq;fauaredicuntur,quod fanehocpačtofaciunt. QuafubIapidepronapar- jo dunor rooblonga,albaq; deinceps pendentiadtfponunt, qu« itadifpofitafaui nomen habent, UI P ura -’’ a °apu fimilitudine (vticon lubfequensoftendit.)Supini aute fub Iapide ftabulatur,cimi a uificant: quo vero tempore fauos extruunt, fi incoquantur, & abfcindantur,oua intro ^Ontinere compericntur, qu« faliuariolentorelapidibusj & caucibusferruminant, vr in- ;, - .... - . de 3 oo Vlyfsis Aldrouandi MiAhvpa Purpurarum Ariftotelis fiue fauago. (up. x j • Cur pon cq cant tefta* pca^. cap.ii. Oua Purpu rarum non aci genera- tioncm c 6 ferunt, Quando fa vuficenc. Fauificare dicuturPur puia:. laua^u* dedeciderenon poflint, qu oc * ta magno artificio conftruunt» vtnihil coaceruatu cfte videa* tur. Hxc autem fauificatio vet na elTe lolct .Primum vt h xc& veritate, quam maximeabhof rcrc intelligas, eftecj; planet' gri fomnia,explicandum q u0 ' modo procrecntur Buccina & purpura?jdeinde quidfitfaua- re,fme fauificare. O m ne codermoru genus exper$ c 01 " tuseft,inquit c Ariftoteles* Et cuni Purpurce, tum & reliq ua p teftis inclufa e Iimofere& nia teria putrefcente oriuntur • Quod & neceflaria ratione c° n firmatur.Etenim nulla natura- Jisačlio fine partibus ad ean 1 apte confirinatis perfici p° rc ^ : nam partibus fingulis fua funj temperamenta) a quibusracU* tates, & ab his ačfiones pr 0 * 1 ' cifcuntur:quas rationes c°rr uC re necefleeft , imo ne cfle q ul ' . . . dempofiunt, fiharum funda- mentum vel lubicdtum nullum exiftat.Atqua? in Purpura,Buccina, turbinatifque pa rte* f nt femini generando^ontinendo, emittendo, recipiendo & fouenda [doneče ? QuxnatH ali^ pra?tereas,qua?fuftinendonutriendoq; fimpliciteranimali deftinatce fffnr?Pr#te re3 n quce commiftio corporum vndicj; tefta conclufis efle poteft ? Dices fortafle ex d Arift° tc ' le,Genus omne Oftracodermorum vere autumnoq; habere ea, quce oua appellant, exce- pus Echmis cibo idoncis, quippequibus etfi per ca tepora pnecipud vbertas ouorum ^» tamen nullo tempore commitritur, vt ouis omnino careant, fed maxime plenijunijsdi* “ u ^ teptdis relhtuuntur.Hatč quidem Ariftoteles prodidit.fed locus is cxalio intellig 011 dus,qm legi tur m terno de gener. anim.cap. 11 .Quce oua appellantur.nihil ad generati°' ” ne conferunt.led Jndirio funt melioris nurricarionis,qualcin fanguineis pingueeft:q 03111 ” obrem faporeperid tempus prafthnt cibocjue Iaudantur: argumento quod&Pinn*#” Buccma & Purpura?continentquidemfemper ouum illud vocatum,fed aliasmaius.alia* ” minus, Quare falfiim eft oua huiufmodi per fimilitudinem ficappellata, non ex ntfpex firmi n ae & maris coitu concepta.ira difponi.vtfaui nomen habeant,ab apuin fi lTli ' ntudine.vr hoc fit fiauare,fiue fauificare. Eft enim longe aliud apud Ariftotelem, Athe- nceuin.PJinium . A/ Jv 'nop$vpaj i tS {upot auMurpot^opavetj tuvto\ voincn ***, V**hvipa» • d'’ igtv cTov Mpkv,Tfrlu} u'x «T (O ^Actpvpov y aAK' (laTTiO a v tx> pav tp «/StvScov Mvtav vfoM «' ov,u 7 iXrv^w . hx avta>ypi t 'tov pot vSčv tst ecv,Hch 7 ‘ l0 ’' tf i cij at 7topQ{tpq, a~/ha (pvovTcu , uutu\ , %cq' to' aM.a i K 7«? y^f' lAvos 0'fP** 0 ' dippi*. Tuto Ji avptfiutvu uawip uvozadappta , to7? x»pv%t. Kupidfen yap W oirff?’ „ X 4 ?, ideft,l urpurs verno tempore eundem inlocum fiefiecolligentes , condunt, quam & uagmem uommant,qux velutj fauus eft apum, verum non ita elegans, fed quafi expu ra ' , mmibus ciccium aJborum multainterfiecompofita,ftruem vnam fuacohefionecoagu 100 ,, jaiam. ^ullum ljspatet fbramen,neq; exijsnafcuntur. Sed cuniPurpurai, tum etium Jiqua teftis melula a limo fere & materia putrefcente oriuntur. IUa vero coagmentati° ‘~ J ' „ uoiimiiis,purgatnenrum tam ijs,quam Bucciniseuenit.nam Buccinisquoq ; fauificare } 11 piorc cli.Igitur xnp/agw, fiue/UiA/Mpuv, fiueo/ov znphv votZv, quod eft Gaza interpretef l ' uarc " l!C l au ‘Ecare,vel vt Pliniusloquitur, Ientorem cuiufdacerij faliuarc, dicimtur P 01 ’ - pm x & Buccma,cumemittuntlentorem qucndam, fiuehumorem mucofum , vcJutale- mmisnatura,Jemen vero eorum nullum efleexiftimandum eft, Ex eo lenrore concrct° & exftccato fiteongenes velutiputaminum cicerum alborum, inter fecolmentium, inlitus DeTeftaceis. Lib.III. 3 or .* Llb.de Sq- lert.mm d> A 1 in litu$ere&am pharmaeopola? quidam pro fpuma maris,alij pro alcyonio false vfurpat. ‘Vpocirca procreantur purpura? & buccina ipontc, vt alia oftracoderma,e luno & materia Putreicente.vt iam dičtum:& prseter faliuarium letorem tenui h umore in terram recepto. . cc l u emadmodum fu n go rum decočto in terram effufofungi permulti breui enafcuntur, lt a purpurarum originealiqua pra?cederne, multo maior copia prouenit, a fingulis enim f l ^gi vrmui ptuementialiquideffluit,quod quidefemen non eft. Atque ha?ceftduplexpurpurarum, Cl na Latur * . uccirjorii,mytuloru origo ab Anito tel e rradita, & a dočtifs. Roncieledo fufius expbcata. V I C T V S. .VANTOPERt' maris aqua purpurte delcčtentur iam anteex Arifto- teledičium eft: apud quem etiam inueniocibum purpurarum efle čarnem, Cibus. Ž5 item ex plantis maris. In odauo enim de hiftoria capite fecundo,qua? mo- bilia iunt(inquit) eadem čarne vefcuntuivjs vičtus ex pifciculis eft,vt pur ^ -r— t- • pu ris: funt enim čarni nora’, & quidem efcahuiufmodi capiuntur : quan- ijsetiam quce mari pullulant,alliciuntur. fct rurfusalibi: AlitalteraaItera,co quod ? a fc 'ft a agnatum velimalgam mufcumuegerit:qu3? autem pro cibo cisafferunt,ponde- rj s caufa adhiberi aiunt,vt in libra fint grauiores. Quod poftremum repetit,fed paulo ali- n, tei a Plutarchus Mufci & algce quicquid eftefui,itain fuas teftas recipiunt,vt ijsin orbem ” pp ™' s circularem conuiuationem prsebeant, vna alterius alimentum depafcente. bili us purpurarum genera pabulo & folodifcernit,vt fitlutcnfe p utri limo-algčfe quod a 'gaenutriturn,viliflimum;dialutenfe vario foli ge n ere paftum. Tcftatur Gilliuspurpura ,u fnultumq; confideraife,cum aliam Conchamordicus tam diu premerer, quoad fuffb- Voraces «f c . ata hifccret. Voraces admodum e (Te vel ex prouerbio notu, quanquam nonnulli hoc ad fc. imčluramreferant. C A Pl E N Dl RA TI O. E modo capicndi,ac de tempore captura? idoneo, necnon de cfca qua al- liciuntur,diccndum. Ariftotcles purpurariosaicefcas putidascis purpu- ris emoliri, hafqs accederead eiufmodi efcam a longe, vtpote odorates. f^tidis ca-, Quod repetens Plinius/oetidiscapi (cribit. Alias carnibus ranarum(ru- p 1 cannb. betarum,Ilidorus & Albertus) vel hamo, inquit,addi tis,preči p ue purpu- ras certum eft allicefed nefcio quam re<3x*:vix enim hamo eas capi čredi- Hamo rvon ^ ei 'im. Hicefius fcribit purpuratores chamis ad inefcandum vti. Tarentinus efcam quan- E a P‘* f dr nad polyposdefcfibit, quapurpur* etiam alliciunrur. eam in polypo recitauimus. ** '^tlianus capiendi modum eiufmodi delcribit: Paruam naflam. denfo contextu, exiguis , ^ ^ 1T1 aculi s purpuraiij pifcatores contexunt. Intusin media nafta Strombus pifcis illeccbra anima i xa p ; a Ppenditur,ad eam alliciendam, Purpura maiorem in modum linguam diftendere coten- 34 . Clls >eo pertingere & ftrombum ipfum aflecjui conatur:& neab eicaquam ligurit,aberret NaiTis par« ^nem eam necefle habet cxerere:itaq; ipfa cxerta fugiteicam, quoad plenitudine intu- uiscapu ^čfcentem retraherenequit: vndefit vteam pifcatorliguririoneirretiram comprehedat. Aeiianusex Oppiani halieuticoru quinto,qui jsv/jt/J 1 «?, id eft, riaflas exiguas huiuf- niodi calarhis (t<*A 2 /:o/?) fimilcseviminibu? nečlicanir. Ariftoteles quoque cd (pop/uieiv ^ C >ai tpurpuras: Gaza tegetes &crates interprctatur, quam fignificationem alibi fone : i0c vocabulum habet (qupniam ftorese huiufmodi fimiliter e iuncis te^ri lolent,) at hoc ln loco naOfas potius, vel naflis fimilia retia interpretari mauult Zoographus: quoniam & Ppulo pofteadem vafa philofophus Jty'/)TS? appellat. Et Plinius, Capiuntur,inquit, par- l, nlis rarifep textu veluti naflis in alto iadis. Ineft ijs cfca, clufiles mordacefque Conch^ wpud Athenceumlib. 3 .Conchaea j usAa;radicitur& %oyxo§dpct ,) ceu mitulos videmus, as fomineces fed redditas mari auido hiatu reuiuifcentes,appetunt purpura,porrcčtifq; Jn guis infcftant,at illee aculeis ftimulatg claudunt fefe comprimuntq; rpordentiauta pen- bentesauiditate fua purpura? tolluntur. Sed plura, de his nominibus, < pop t uc!s primiti alio( & diminutiuis., (po p/ul s , q>opt*mo% , (pdp/uov , iit Arift. deterrimu florem gerunt.-paruas cum teftis contundunt,alio- quidiffioileeft fuccumdetrahere. Maioru florem teftaablata detrahut: quamobrem euenit,vtCollu:n a papauere feparetur.Hos.n-pofitus inter hec eft fupraeam partcm,quam ventrem appellant.Itaq; detrado flore, diuidantur parres ifta? necefle eft. Oant operam vt viua? frangantur.nam fi prius quamfre geris,exfpirarint,florem omnem cum vita cuomunt:quapropter folent eas afleruare innaf fis,dum ipfa? fccolliganr,atq; rcquiefcunt.Breuitcr dehaere Plinius: Viuas,inquir,capere contendunt:quiacum vita fuccum cum cuomunt. Et maioribus quidem purpuns detra- da Conchaauferunt: minores cum trapetis frangunt:ita demum rorem eum excipicntes Tyrij. Dilucide Vitruuius. Conchylia cum fint ledafcrramentis'circumfcinduntur,equi , Phoenices ^ LIS pM , 'P^ rca fenies vri !achryma profluens, excufta in morrarijs terendo compa- ■ vt 1'm pura Fatur. Phcenices, inquit Gyllius, purpurarum captarum teftas confringunt, & carnesad faccrent. tinduram condiunt,& aqua dilutas & fordibus expurgatas, fuccenfis ignibus inlebeteco quunt:earum fanguis vt ab igne incaicfcit.partim cyanco colorc fit, partim in ali.um colo- ** a remconuerrirur, aciam qi>icquid impofueris, inilliuscolorcm commurarur. Ha?cilleex i I C -4' onomaftico 3 lulij Pollucis,vbi verbaaliquot qu«eGra?celeguntur: EVt/r« xo4i^t«w/ to' oštami zv rauta tluu etapna , TztpL^ioaavri'? ti tir) Sivacnroiietv , SSart tlu) azUu *t- KvSvpctrTtz , t i/j,7rvprp to 1 3« pu.ua. to' 3«A«'tt/op: ficinterpretatur Zoogra-- phus,aii:er quam Gyllius:Phoenices captis purpuris teftas fimul & carnes tundunt & dein tiecondiunr(falenimirum vel nitro faniei admixto)vt color firmiorac tenacior fiat,& for dibusaqua ab!utis,fprimum vidctur vt tundantur, fecundum vt lauentur, tertium vtflos o n j eximatur,condiatur,coquatur,)in lebete ad ignem coquunt. Notandum vero purpuram* mm. c. j. vt Scneca b philofophus tradit , eodem Conchyho non in vnum modum exire . Intereft* inquit,quantum macerara fit,craftius medicamenrum anaquatiustraxerit, fepius merfa Fabe mifce ftt,an femel tinda. Admiftio fabte proderat, quod me docet Plutarchus libro de Oraču- pj batur. Jorum defedu,hi * erbis: Alia alijs funt conducibilia: Sic faba Purpur£,nitrum cocei tin¬ duram expedit admixrum,& vt Empcdoclesait: G Utici flore croci byffus mifcetur amcenus r Lip Orig. c Ifidorus omnem purpuram prima tindura ferruginei poloris efleait 5 quo.d verum vt bit cap. i S. vereor. Ex Ciccronis Hortenfioapud Nonium in ver bo imbuere, didici eosqui combibi Lana pnmfi pui punim voltfnt, prius lanam medicamentisquibufdam fulficere. Inficiebanturautem uncta Pur- j n j t j 0 p U rpura folse lan«; vnde Scneca d Tragoedus: pura d In Hercu. Oet&o. Nec Stdonio mollis aheno Rcpetita btbithm ruhores . Et yirgilius Ipfe fed m prat is aries Umfuaue rubenti tMurice. Horatius: Murictbus Tjrijs it er Met ipellera. lanee. Ti b u 11 u s. Nec qu£ de Tyrto mttrtce lana rubet. Ouidius: Pbocatco bibulas ttngebatmurkelanas Iteraba- DeTeuaceis. Lib. III. 3°5 £ l Jte rabatur tinclura.vt magis cplorarciitar vefles,quod conftat ex eodcm Ouidioin libcl- 1° demedicamine faciei,vbi au? Veller a fkpe eadern Tjrio medicantur ah eno. rortafTe dibapham Pur puram dicit, quam pretiofiflima fuifle conftat: dequaetiam Flac- *aisad Grofphum fcribens,inquit: c Tebis Afro f JMurtceunči*vesiiuntlana. Tyria autepi Purpura apud antiquos laudatiffima exiftimabatur, vt fsepe didtum eft . t Papirius —-— Rupef^ nitmi,cpueis Purpurafepe Oebalts &Tyrij moderator huet aheni. Jnter Conchiliata autem & Purpurea iutereft, quod Purpureum inficitur Purpurse flore , &Buccini fucco,certo quodam tempera m e to: in Conchyliatis vero,non mifcebatur Buc- cinum,vt Piinius fcribit,fed ita obfcure & mendofe, vt intelligi non magis poflit, quam fi »* ^ienigeno vteretur fermpne . In Conchyliata vefte eserera cadem fine Buccino, prsererq; » »us temperatur aqua pro indiuifo humani potus excrcmento, dimidia & mcdicamina ad- duntur: inuifo ramen pro indiuifo malunt emeudatores, femper non intelledla mu tare fo- ^nni infaniaconfucti, inquit ? Adrianus Turnebus > qui fe in veteribus indiuifo reperifle teftatur,& ius temperatura,& qua\Sic igitur legit: prseterep eius temperatura, & quse pro indiuifo humani potus aceremento remedia&medicaminaadduntur. Nam inficiendis Gonch.ylio velleribus,cum humanum admifceretur lotium, vt eius odoris foediras emen- daretur,medicamentaq usedam & remediaadhibebantur. mifcebatur & lotium tingendse purpurse,vnde & indiuifum dixit,quod & in Purpura, vt in Conchylio tingendo addere- tUr.quare de grauiflimo & teterrimo odore dixit Martialis Sinod bi s Alurice vellus inquinatum. Hucufq; ille. lam vero pidlorcs ipfo purpureo vtuntur cruore trito in mortario.ficuti in- dicat Vitruuius, aut creta argentaria in eum ]iquorcm feruenti ahenoaddita & inebriata: bibit enim eum colorem celerius lanis:purpuriflum vocat Piinius in fexto trigefimiquin- ti:Argentariaautem creta nitorem argenteum reddit.eodem authore didti lib.cap.xy.Ge^ orgius Pachymerius lib. fuo r 2 . decolorc, Purpurse colorem rardiusconfiflcrenotauit. ttenimeumhanc,inquit,contudcrint,omnemq; exeahumoremeluerintatq ; expreflfe- r int,effufumq; in ollis coxeririt,primo quidem nullus prorfuscolor in tindtura manifeftus eft. Gaudet hsec eadern rindtgra it) fole verfari: nam ab co raciiata illuminatur, & magis • e nitefcit. Notauit& illud Gyllius ex Polluce, cuiuselcganrifTima verba Grseca commit-. terc non poffum , vtomitta : e/V #A icp optjRuaa JvtIu} dtenrvfHrftn*,, 7rhu’oo 7101 « , ix.quibusfiuefpontefiue artificio inhaerebat: Sičeni;« 1 * Apollodorus apud Athenatum /Seundem fuccum appellaflieinuenitur. Itaq; lCS quantum ipfe iudico,hunc in madum fefe habet. Conchylia fine Purpur;r,alia? erant p u ' ničeis, alicecandidis cor tičih us tečfa?: nam fefe candidas habuifle Zoographus teftatur, vtraq; tarnen eunde fuccum ab Ariftot, Plinio & Plutarcho nuncupatfi emittebant: Igitur Purpura? ddigenter contundebantunfi erant paru#, vt Ariftoteles docet, fimul c teftis tundebantur,oh faciliore fucci exprefsionem, ac in maflam vna cu fucco reda&£’ 1 ante fex menfes in vfumadinfečturam trahenda? erant,abfq; aliocdferuabatur,finaiitetfi multotemporeduraredebebantjpunicearum malhe in melle, candidaruminoleoexo ' uis immaturis,albis a Galeno atq; ab alijs fisepenumero nominatis fačio, immerfs c0 ^ e uabantur,adeo vtfuccusvelutirecentermaftataru Purpuraru integer&floridus longp »-7.C.3 3 teporemaneret.Sed fi Purpurse magna? erant,quemadmodu* Vitruuius, &* PolIux tti ib. i.c.4. duntdjs Cochas auferebant,atq; ita modo integras earnes totas fale coditas; modo iucc illum in cadida vena ab Ariftotele & Plinio comemorata contentu & a čarne feparatum» ^ fimiliter melle & oleo a corruptione tuehantur, Atq; hoceft qnod in fineillius capitis vo luitnobis fignificare Vitruuius hifce verhis. Id aute propter fallugin&cito fit fiticulofunn nifi mel habeat circumfulum, Quafi vero fuccus ille,quem Vitruuius vocat oftrum, cit° corrumperetur, nifi ita melle fiuifiet mcrlus, vt vndequaq; circumfufum id habuidet . V Olcum S>C enim °^ eum a d tuendas a putredine res magnam vim habere omnes fciunt, fic melle n 011 meli putrc modo alia corpora, verum etiam humana cadauera per annos plurimos. conferuari mm dinc cofcr- fuifle pr?e ca?teris tefta tum habemusapud Xenophontem & Columellam« Plinius q u ° 9 ’ uandi^ vim narrat fefe principalu Claudij vidifle Hippopocentaurum in melle allatum. EtVan 01 ^ magna ha- s c jomachia fcribit,Heraclidem Ponticum plus fapientia? habuifle,quod pra?ceperitjvt c ° ** ?m - burerentur corpora, quam Democritum,qui voluit vtin melle conferuarentur,quafi d 1 fačtum eflet a vulgo, ingens melliscaritas extitiflet. Vtexijs omnibusliceat conijjcem* cadauera Purpuraru m vna cum flore,vel florem ipfum cum fuo folliculo tot annos me* acoleo candido immerla,fuifle integraferuata, acpropterea Plutarchum qui lciebat v fex menfes Conchylia contufa manere,necfuccum florem vocatum vitra coferuarip 01 recentem, addidiflerationcm tot annorumdurationisacfubvciice intellexid cve (J totum eum rudcm contularum Purpurarum aceruu,obidq; talenta illa potiiis fuifl^P 0 , derisquam pretij,vel(quod magis čredo) ipfummet flore cum vaginulalolaaut etiam carnibus estra^um.Hjrc omnia MercurialisadPlutarchilociexpiicationcm, in quanO' nulli defiderari aiuntratione.cur potiiis melle puniceasquamoleo,ac econtrario cur P® tiusalbooleocandidas Purpurascondirent, cum alioqui & mel&oleum a?queputred 1 ni accorruptioni refiftant,cumq; eiufdem coloris florem habeant punicea? Purpurtecui u ^ habent alba-. Cuius qua?fiti foludonem fi quis a me hfcexpedet i fallitur, Neq;. enim ^ Alb® Pm- li°h' e fadum exiltimo quod alba oleojphanicia mellecondit^ eflentded fortuito id elie ^ put® qu® nifle,fi modo verum eft albas Purpuras a Plutarcho nominari ratione teftarum,vt Mer^ plutarcho. rialiscredit. Secusenim mihividetur,quoniam Mvxav nonhabetfuum aKridvrov;neq u atepyciv priuarim punicearum interprerandum puto , fed vniuerfaliter Purpuraru^ ’ Etenitnfi colore Plutarchus Purpuras diftinxiflet, dilucidifisdixiflet Trop^ujim aut (poivkm , qualem fanc diuifionem diftinčHonemueapud veteres n 00 . 1 ^ uenies: quamobrem fuipečta Temper mihi fuit Plutarchi lečtio, crediderimque < lečtToau defiderariqu°daddifttonem pertiiieat,quamTufpitionemmihiadauget H ihon°fulpe uius in allatis a Mefcuriale vcrbis, in quibus mellis quidem, fedolei minime, mcntioh J ^a. Si enim & oleo conferuatae fuiflenr Purpura?,haud dubio,vtde melle, ita quoquc de ol e ^ meminiflet,non iuerim jntcrim inficias etiam oleo potuifseconferuari,Ted non »q u0lT l do,mel enim fimul cum liquore illo fiue flore permifceri poteft, quum oleum fctnp cr) ^ natet,vbi cum liquorealiquo permifcetur,quod forte in timduranon requirebatur;dL l, ° Olcum cur obiter di De Tefhcels. Lib. III. 30 S *t<}; C°h c hylium tingit,hecqua?min profundo murices. Intereiufcemodi herbas non v tlniuni locum obtinere videtur coccum. Huius enim colorcum Purpura maximecon- ^ e nit,quod Iiquet in primis ex euangelio Matthah, Marci & Ioannis de veftequa luda?i ln Uci 'unt S,eruatorem noftrumlefum Chriftum. Siccnim Matthams: Tnpdbmiv avrS) ^AaTrt; «F« jcojm urlw, id eft: circumdederunt ei chlamydem coccinam: Marcus vero: K$j tv- v TQV Troptpupat: id eft:& induerunteum Purpura: Et loannes: t&f iptarjot, inquit> obupni vnpn'(šahov av roV. & palJio Purpureocircumdedcruntcum. Quam iraq; Marcus * loannes Purpuream vocant, Matthamscoccinam appellata coloreeoquiidem eft, vt 1x1, cum Purpureo,cum alioqui materi a plurimum dilcrepcnt,adco vt Matthcus colore, illi veto materiam & colorem iimul exprefferint: quamobre Purpura: apptdlatione coccu ** on cotineri rcdecenfuit Vlpianus,in lege,fi cui Jana. Coccu aurem a Diofcoride*o'x;co? didum eft,idtft,granum infečlorium,cuius (atisniagnacopia-paliigitur in Gallia Narbonefi,vocatuiq, a Gallis ¥ermilIon,ab Arabibus Kermes, vndeKermefinus color. Gloflarjjs grana xc 'xxo/; granit um *ox*oroV dicitur:Hilpani coccum granain a grano fru ncis,& a grana Granatam vrbem appcllant p rop ter cocci copiam. Braiauolus in libro de oyrupis multa feribit de Chermes: nos indc* paucula mutuabimur. Coccum (inquit ) Ita- bs vulgo granam dici,& effe veluti femen fruticis ilice refcrcntis,&c. Chermes vero(qua- quam & ipfum ab antiquis cocci nominc comprehcnfum videatur.vt litfone coccus fco- leciusjid eft,vermicularis)ex radicibus herbarum quarunda burni, ex eoq; charmcfinum colorem tingi,ftoridiore quam e cocpo. Egofinguit) frequenterexcauaui, & granula cir- ca radices coIlegi,qu;g breui tempore in vermiculu tranfeunt.Aperitur enim iemen(fi ita vocandum eft)& parua qusedam formica alata exit,qu$ auolat: exrerior correx inanisre- nnquimr,ad tinčluraminutilis.Et hic eft cocci vermiculus,quiapud D. Hieronymu re- peritur,& in faeris litteris legitur tinčtura ex vermiculo &c.Sunt aute piures,herbe,quaru radicibus inh^ret chermes. Vnainteralias parua,incifa multu,qute pitnpinell? foliaimi* tatur,fcd magis incifa.In multis Germani* locis colligitur; excellentius vero in Polonia circa Cracouia. In Hetruriaquoq; nafcitur:putatq; Hetrufci gen us pimpinellte effe,ftrel ’ * am vulgo appellant,alij thrialmum-Nafcitur aurem & fub alijs herbis. Nam Poloni tres ■ herbas habet,fub quibus nafditur. Vna eft qua ipii appellant Hiedofpialek: putat effe au- C llcu i a murisjed no eft illaquam Diofcorides fic vocar.Nafcitur & fub parietaria & fiiigi- he(fecali potius^uam Gra?ci olyram,Poloni Žito,nos fegala vocamus.Scd hanc no exca Ua nt,quiamaioreft prouentusexfiligine,qua ex chermes,&c. Ego chermes illud de quo ^ ra besicriptoresmeminerut.nonaliudeile video quam coccu Grtecoru, efrutice videli- Cer ilicis aqui|bli* pumilo:cuius grana matura vermiculu alicjuecmittere putarim,fi no y^iq; & cuiufuis,alicu.bi tamen &fpeciei alieuius m code gen ere, vt coccus feolccius vel leolecias cognominari mereatur,grana vero illade radicibus herbarum,eorumq; vermi- cu jos&exeis tin&ura, veteribusplane incogniraarbitror. Ha?c& plura ille. Pluribus e fiah^c profequitur Hermolaus, qu* tamenobis minimefunt prastereunda. Saxifragatn (‘nquit)aliqui eande effe putat,qua? pimpinella & fanguifforba dicitur,&c.E radice vt fe- ^nt,quibulda horis vermiculuseruitur,qui curatus fericis-prtecipue tingendis,Purpura * ac itincoparabilem.cteteroscoloresfplendorequoda & hilaritate fuperasdnuetus vt alia < iu«q; multa,cafu,excrernentis galjinaceoru itacoloratis, igitur purpuriffum ex hoc ver- ^iculo carbafinum.a praftanti amphiteatralium velorum,vt arbitror, colore, dicitur.Qui bani carmafinum appellant co!orem:quoniam vermiculus ille Punica lingua carmes ap- 1) Pdlctur, oucmadmodum & coccus. Poteft & ab vrbe Charmi,qua? Sardibus eft, nomen a ccepiffe color is,quod lanasinliccre Sardibus coeptum fit,vtinquit Plinius. I)c hoc ver- ubculo nihil apud veteresinuenias. Hieronymus in faeris litteris vermiculum & vermi- culatas veftes nominat, granum (vtopinor) aquifolix fignihcans, quod authorePlinio ^uibufdam locis vermiculi fimilitudineconfpicitur. Hincderiuatum arbitror, vt cocci- uca v eft is fcolecidata(fcarlataquafi fcolecata)hoc eft vermiculata, vulgo dieeretur: liue luali quifquiliata(ctenimgranum coccietiamquifquilium vocaturPlinio)aquifquilijs, °pinor.Suntenim quifquilite,vtFeftusait,quicquid ex arboribus minimu cadir.De ver- ^iculo Purpureo Democritusquoque meminit, tinduris vtili, fed čPurpurisac muricc, vr coni jciotnam & de vermiculo Galatia:, hoc cit iligno meminit. Hxc ille in corollario P>ioic.bquoCa?Iius etiadefcripfit,quiinfuper, Carmefinu,inquit , 1 funt quiopinetur curomaiinum quoq; nuneupari poffe quiafitradix Syria,qua? vocetur chroma, cuiuseft a Pud rheophraftum mentio. Egoomnino carmefinu a Kermes Arabica feu Punica voce c °ccu indicante,non vel acarbafo vel chromate didu arbitror. De chromate Theophra* C c 3 ftusin Coccum in fečtorium. Putpureus color idem cum cocci- no. kermes. Granat? vr bis Hifpa- ni£e oppidui Tin&ura ex Vermi-- culo quid i faeris Iute- ris. Herbe qua rum radtei bus inh*- rei Cher— mes. Chermes Arabu eft Coccu Gr."E corum. Saxifraga. Carmefin*’ color vnde dictus. Coccinea veltis cur dičta fcole cidata. Quifquiliu ! LIS. Anf. leči c.11. 3©5 Vlyfsis Aldrouandl ' JU ftus in libro de Odoribus his verbis meminir: ypau(tri r (%,cri &c.ideft , colorem vnguentisrubrts vnguenta_. ex anchufafaciunt,amaracinu aurem echromate:quodradixcft eSyria vehi folita.App a ' tingcbanf. ret autcm eam radicem non vilis prerij fiuifle: quoniam myro^oIas pretiofa tantum vn- guenra,quanuisnonoinnia»colorarefolitos tradit, Et paulo poftjMardn & chrdma,quod Chromau amaracinomifcetur, calfaciendi vi m habent. Carin efini colorem rubrum elle contot; dix. chromatis veroradicula? qualis fuerir, non inuenio expre(Tum : rubrum tamen non fuiffe ex iam recitatis Theophrafti verbisapparet: vt nimium Ieuis fit quorundamconicdura* carmefinum achromate dedudum. Piofcorides quidem in eius confedione non memi- nit chromatis;quodan fitradix curcuma hadiedidta,inquirendum , colore croceo^ Sed quoniam Hermolaus carmefinum quafi carbafinum, a pra?(lanri amphitheatralium velo- DeCarba- rum colore dicipotuiflc fufpicatur,decarbafo qua?dam addanms;quam ipfam quoque vt jfo qu*dam amorgen & byflum(Vt poft dicetur) propter materia? pretium ac ten ui ta tem, ficut & f frl ' cum,Eurpura coccoue ringi folitam conijcio. Carbafus igitur (generis faemtnini» ficut & byflus;quanuisaliqui malculinum etiam facianr, & in plurali neutrum) genuseft.lini mi' . rx tenuiratisjin Hifpania pri m hm repertum tefte In Plinioiitem velum ex carbafo fadum* i' x Virgilius in tertio Aeneidos —^ &aura Vela vocantjumidoif inflatur carbafus auUro Lucretiusin fcxto. Carbafusvt quondam magnis intentu tbeatris , Virgilius in odauo: _ Ettm tenuisglauco velabat am clu Carbafus. Et in vndccimo: — Tum croceam chlamjdemf (inufj ; crcpantes Cr:rbafeos,fu!uo m nedum cc/I*g< rat auro. Pluralegesin promptuario Trebclhj .Vndeapparet carbafum alijs quoque pro arbitf*^ *V\ i$.c, i, coloribus tindG fuifle, Poliuxcarpafum, »ap-zrairor dixit,vtmox patebit* Meminit“Pfi' . nius. Hifpania citerior habetfplendorem lini pr£ecipuum,torrentis, in quopolitur, natU' ,* ra,quialluitTarraconem. Et tenuitasmira,ibiprimum carbafis reperns. Et aliquan t0 ’» poft de veliš tindis loquens: Carbafinadeinde vela primust in thcatro duxilfc traditn r »» Lentulus S p i n ter. & c, Ga 11 i ca quidevox Crefpe,a Carbafo fen carpafo tada videri poten* Inuenio vero & apud ° Paufaniam,nafci in cocci fruricisfrudu breue antmalculum , ftatim acin aerem frudu iam maturo eft emilTum,voIare,ita vt culici fitrulefin •.■juir)videa- tur.nunc autem priufquam perficiaturanimaiculumftrudum cocci coIligi,-<8danguinefl® infedi lanas tingere. Monachi qui in Mefuem commentariosedtdcrunr, ftraiauoli lente** tiam fecuti funt:quosreprehendit And.Matthiolus iccapitede coccoinfedorio: vbi etiam eius verba leguntur: Chermefinum nouum iampridem conuchiturin Isaliaine* Hifpanijs,ab occidentali India importatum:quod cum copiofiffimum ad£eratuivcherrP e ' fina ftamina nune vilefcerecoeperunt. Deeodem puro P Cardanus intelligit, his vcrbi s: Adutbunrurad nos nune femina pro Purpureocolore fcrici conficicndo,fimiliacimid* bus,:iquibus fublatafunt capita: vnde pretium fericornhenti irmninutum fere ad či&f dium.cum olim ebibinella: herbce tuberibus radici adnafcentihusfiercr. Sed fortevterfi« iftt coecus,ilicis nimirum,& qui cx tuberibus plantarum colligitur, etiam antiquis cogn J ' tušfueritJogo enim apud Ctefia in Indicis: Hyparehus amnis pcrlndiam fluit, ad cui uS ’’ lop res fios Purpureusnafcitur,quo Purpura,fioridior etiam, quim Grarcanica, ringitut* » Ibidem animalcula canthari magnitudi ne vifuntur,rubro cinnabaris colore, ped ib us p 1 ? longis& vermisinftar mollia. Oritmtureainarboribus, qutE fuccinum ferunt: & frud*'»» busearum vefcuntur,ipfafq, perdunrrvt pediculi vites apudGraacos. His tri tis. Indi P ur ' ” purco colore veftcs,tunicas, (t a\ poivatSac, bjf T « s ) Sc qua?cunq; voluerint, in ' ” ficiunt;qua?Pcrficisetiam tinduris pra?feruntur. Sic Ctefias: lUudautem prattcreund UII l ” non eftjPurputa? fucco veteres coccum Plinio teftante permifeuifte: Quin & terrena 011 »» fccrecoccocj; tiudumTyrio tingere, vt fieretbis byffinum .Inuenio &hunccolorcco < '- & Purpurapermixtum,hyfginum fuifte nuneuparum, Rubiaecolorem Garancia vu * In PhocU fft. Chermes ex lndial, p Lih. de Variep. ur. os Indic* F1 Purpiuam tingens. 15 Li.9 c.41, H y Ig in um quid. Kubix co- lor. EsSacdice pr*uoius color l'ur- purcus. co gus m/edorum vocat, quem tanroin prerioefleferibit Iul, C*lar Scaliger , vt&nuncff gium coloiem multi nominent,&celebratus lir a principe poetarum lub Hiberat ferrugi- ms commcndatione , intcrcolorcs militares. Superius diximus quam pretiofa Furp u, . a apud Ineos heret ex landice, ad cuius rei corroborationem cum hic potuis illud era*^ 1 ' cendum,binas quas rcpcno.authoritates^uaiumaltera Hermplai eft,altera C dij, addu' cere 1 DeTeftaceis Lib.III. 307 A cerelibuit.Sand«Indica, inqui t Uk■ dec,ua in Purpuram inquit,ex fandice parari,produ biftiS li appofita ali a quxuis, fpecie dnem dccolorari animaduertatur. y *• dyttco hec- mento dvticon apud Dcmocracura.herba ad Purpuram tmgendaa da^ » ba igoDia- tereaqualis fit monftratunln Thcophrafto & Plimo £ J d h er mola« m. Video ph y ‘ii ant « nofas,iedmitioraculeis,&ab radicetantum foliata. ha \ g • ^ hemQn phy ii6desap- h«rba. autemTheophtaftum chamttmebigenus,quod caulc r ’ cam dicunt, P aiiquandoq; Amorge. pellarc.Caplius inter amorgcs figmftcata(iraautem G ‘ inficiendis, qux in triam vini fa?cem)ita quoque vocari uit herbam Purpure * panicula’ portio di- dedicanturamorgins,quanquam,inqu.t,& pr3etenuis aiundina P J ^ He . A,W« catur atnorgis. A»>*«>tloris & 1 P eaes ab A "‘S * '! yj™ ua , . jvflb-. Sis n ibcat& ™ ica , Amorginatunicaftcdiciturabamorga,quodgenuse c° 0US ’ \ > Q ./ a A/^p- V*ftcm.pWtiofam. A’iW>>«»,0>W m^ J, T0 ' A 17 TT 0 - 7B. ^ e > /Uop y 4KO 's, A?- exponit,amurca olei.item Purpura fecundum vctere • \ )is i*«x«tb. Fx bisappaict amoigtn (, ( r j cum & byCus,aliaq; fubtilius,&quoniam foni Purpurcc, colo,.i anpta™“ n Pni pu.ann & an.orgi- tenuiiTima lini gcncra & vtik ra pradantio a ’ , , ^j us (,yflinuin?urpun:um) naP„ I purca,a£ I uo S intcn rt ^c,W^u ; (^^-y il|lorIllls| P ;affi0 , ratcnim ctiam aliocolorc tingi* i a i? B poten Cclijivliod. r Li.i.c.io. Lib. I f. gin herbam Purpuream veftibus inficiendis aptatn fuifle . Quare Zoographus amorgen eu ^r q dičiam fufpicatur per merathefin ab Hebraico Argaman, quod eft Purpura, vel fencum Purpuratindtum. Dehac ctiam haecPlini; verbaaccipiendaexi(limat: Liniquartum gc- ntis Orchomenium appellant, fit e paluftri velutarundine, d:;ntaxat panrcula cius. r Cie- n H-nsin P?dagogoconrraluxum muliebris vcftitus & Purpmvc vfum: Oaz ati t«s o’3o- Tas *7ro' h’iyv7i, fcilicet t« ipiep) Kfit&at, >(CLj s to7c, aa.yua.cn aaylu >.) Edeautein huiufmodi etiam ferica,byffoex quibufda torticibus excarminata, »x t/w» ^aivopti^ fiuaaa. tanquam fericalintea e byfio C( -U materia & lana fiant. Deanchufa fcribit Nicol. Myrepfus: Coria alba vt Purpura: in- , ,C1S an Kar tingantur,anchufe radicem aceto irrigata illine. ldem in fine remediorum ad dyfen- te Ham,anchufam eflfe fcribit herbam quandatn tingentem to' a A «3/^' zripia , nefcio quo ^nfu,niii legaš dp, tunica hy%c(vel hyfgino colore ) tin&a, dicun- l ur&inncutro pluralinumero vaym(3ari ( fupple lužna. ) itaille,apud quem u* (malim vaync s, quamuislitterarum ordorepugnet) tinčlur^genuseft« Ta' zozKoio fia.vivTa., v^ltoto Stpjfpa,, ^erfusaiuhorisinnominati, Videntur autcm hyfginus&coccinus cognati colores cfle, domine ctiam congruente. Nam Paufanias in Phocicis author cft, fruticem, quem loncs d^Grecicoccum appellant,Galatasqui fuper Phrygiam incolunt, lingua vernacula hys nominare. Galli quidem Europarihodieq; ilicem aquifoliam hus vel vtipli fcribut,hous d lls Galhs dppellant:frutexautemcocci ilexaquifoliapumilaqu£cdam cft. T"ayim, Hefychius& m xA q ul ° Varrinus exponunt ^ • In quorum vulgatis lcxicis hoc nomen non rečte oxyro- ia ' num fcribit ur. Mciuinit huiusdidionis etiam Plinius,dum ait, in vigefimoprimo:Hya- c inthusin Galliaeximieprouenit:hocibiprococcohyfginum tingitur: Etintrigcfimo " quinto: * Sat.pr . Ferrugo. Hyacimh,i- na. Hyacinthi nus color. Vrtica'am- inal Purpu reo fiio. Hercules l- uentor fe- cundfi Ty- J10S. Hercules plulo top h 9 30S Vlvisis Aldrouandi quioto:Purpuriflum PutcoIanum,inquir,potius Iaudatur quam Tyrium>aut Getulicuflb ’ vel Laconicum,vndepretiofifTima? Purpura?. Caufa eft quod bylgino maxime inficitur* » rubiamcj; cogitur forbere. Hyfge igitur herba eadem,qua? hyacinchus yidetur:ex hyacin- „ tho autetri non cocci fed fui colons veftes rinčtas opinor. 1 Perfius: Hi c ahquis, cut c ir c um humeros hjaantlnna, Unn eft, vbiouidam legunr lumbos.&ianrhioalaenaeft.ideft.violaceicoloris. Bayfiusex Nonio ferrugineum,aite{fecoIorem ferroardenti haud abfimilem,vtquidam(inquit) putaueffi* qui & hyacinthinus ex Virgiliorait enim ferrugineos hyacinthos. Er alibi: Hyacinthina, ir.quir, dicuntur vtftimenra,qua? cum eius floris colore certant, vel etiatn ciuldem notni' nislapide. AntoniusThylefius,inhyacinthino colore Purpuram lucae fubnigram mat. Hyfginum inquit idcm Bayfius.planta eft colore flaua&indt vr)tvo0ctxp% dičta,q u ? ah ca pianta tinda funt, ra' vVo' av\ a /Si/Sziuptivu „ Hoc Icgilfe m c mini in ichoiijs * n Nicandrum.fi ribi probatur author. Hyfgimeriam mentionem Vitruuius in odauo facit* Rucllius vero hyacinthinum colorem non tantiim ex proprie dido hyai inrho.vtfcre ere- ditunfed e viola quoq; qua?fylueftrisdicitur hyacinthus, traxifle nomen Plinio videi 1 putat; nifiquis,inquit,ianthinum malit,quam hyacinthum legere. Atque ha?c de plantis* K ouibufcum Purpura fiebat. Inueniopraeterea animal. Rondeletius enim quartam vrtic? fpetiem deferibens: Ex interioribusetuspartibus (inquit) filum longum deducitur Pur- pureo colore tam iucundo, tamej; florido infedum, vt cum pretiofo illo Purpura? fucco certet. Verifinailecft hanc vrticam Purpura? adha?renrem (teftis enim alienis adnafciN* 1 * & maxinre Purpuris) a cane Herculis demorfam fuiffe, &c. 1 N V E N T I O. V K P V R A quo pndo & quando fitinuenta.eft legere apud Nonnunj inquadrag( fimo, & in onomaftiio Pollucis libro de verbis idotieisad j C ommodum primo, qui inquit: Tyrij feruntcaptum amore Hercule 01 ** cuiufdam nymphar indigenf.cui nomen Tyros,lequebaturq; eum carU s » oui irreprantemfcopulisPurpuratnconfpicarus , perefa caruncula • ^ q fibi labra cruore puniceo infecit. Cum igitur ad pudlam adiftet Hercu* Jes,delegataillainfuetatindura,affirmauitfibicum illonihil fore,nifiad fe vcftenini ferret,etiatn canis illiuslabris fplendidiorem.Quocirca Herculesinuentaanimante, col' Iedoq; fanguine,tnunuspudla?detulit primus vt Tyrij dičtitat.punicac infc-dui ae auth° r *” Sedquid fi fabulofam hanc inuentionemefte dicamus ? nam Georgius Cedrenusin cor pendio hifloriarum nympha? nulla fada mentione,etiam Herculem Purpura? inuetorem* pbilofophum fuifle fen bit his verbis. Inferioribus temporibus (poft regnantem Mercu* , riumin Aegypto) Plioeniceregnante, Hercules fuitphiJofophus cognomento Tyriu s * f> Is Purpuram inuenit. C tim enim in eam Tyri partem adfcendilfet qua? ad mare pertinet« paftoris canem vidir Concham vorarerpaftorem a cane fanguinem emitti putantem, lan* ab oueacccpta,quodcx orecanisdeflucbat,abftergere. At Herculesqui rem obferuareb tinčturam eius lana? cgregiam cum admiratione vidit: animaduerfoq; liquorem eum e3£ Condiaiftafluxi{Te, Janamifiam magni doni locoadregem Tyri Phoeniccmattulit*^ fpedaculotinduratifiius atronitus, iuffit hoc modo Ianamtingi,atqueexea fibi regin 11 veftem parari:qua primus hominum indutus,omnibus admirationifuit. Nam antea tenr" PhG 2 nixpri mus Purpu ja vfus. poris colorum tinduram ignorauerant homines« DENOMINATA. rSoptpvfn- opf>ao$ *’£»$, n oppvpov- * s > Purpura? fpcriem gerens,Purpureo colori fimilis, Euripides Tropov po* $4 a Ji d?&, permarenigricansinmodum Purpura?. Voppvpodavfa quiPurpureo cauleeft. Uoppvpo- $, Purpura; permixtus,PoIluci de veftium generibus, 7 rop(pvpo/uiyiit, uy7\a- Tloppupdpa eft non n aiLLv'$atTv$ Troppvpa, fcd qux tm tftp/u s & vrop linius.hifceinquamauthoritaribus,&vt grammatici fentiunt, efieait colorem purpu- 1 > S * reurn nigrumruborequodam admifto. Nos lupra multiplicem purpuraefeu purpureico- jorisdifferentiam exauthoribus oftendimus, nam & ipie in Concbisflos , in litore& pe- lago variatjitem in regionibus diuerfis, & in tin&ura apparatus mixturteq; ratio varia eft, Vt expofuimus. Semperquiderubi:ialiquidcontinet,fiue id fimplicius fit, fiue ad nigrum a ^t violaceum ca^ruleumue inclinet, Purpureum & phoeniceum colorem hilce verbjs di- ftinguit x Goropius.Qui fpadicem, quem Virgilius in equis probat, eundem cum phoeni- x pb. it. ^ e oarbitrantur,a veritate tonge diicedunt: decepti videlicet hincgrtrco palrn^ noinine, ^"™f rcus "‘ncPlinijauthoritate, qui phoeniceum & purpureum diftinxit colorem , florem vicefi- ^ «0 tertio vicefimi primi libri capite deftribens. Quod ad arborem phoenicem & cius fpa- diftiguuur. dicem attinet, ftultum fuit finerefe homonymiadecipi: maxime cum nufquam legant fpa Phemcis ar dicemcolorem phoeniceum vocari: &profedio egregie rififlet Virgilius, fiphoeniceos bons color Cc |uosabipfodemonftrariribipoftulaffes , Quid ? annon phoenicopterus auisnomine pj fuo Serubris pennis fatisoftendit, quis fit color phoeniceus apud Graecos ? Verumcum purpureum colorem a rubrodifferredicimus, phoenicei coloris nomen pro certa forma . rtl bri coloris accipimus, qui nimirumin granatisinteriusfpedlatur. Plinius amethyfti- lm-^arTi* r 'Um & violaceum colorem proprie purpureum dici oftendit.licet & hoc nomen ad quem p ur p Ureo u *s rubrum colorem diuagetur, Differunt igitur purpureus & phoeniceus,vti carbun- difFcrac. culus fiue rubinus vulgo vocatus j & laudatilfimusamethyftus 5 fiue vt rofa & viola ,Qua dereliquct eosplurimum aberrare qui phoeniceum colorem non folum cum purpureo c °nflindunt, fedindeetiam rubrum colorem diciferibunt, quia purpura primum in Phoeniciafit inuenta. Hxc& pluraille. Purpureus quandoque pro purpurato poni- p ur p Ur eu* tur, atqueitapurpureostyrannosdixitHoratius , purpureosregesClaudianus , purpu- p ro Purpu- t^um fcurram luuenalis: aliquando purpureus propulehrodičimr , vtfupraetiamdi* li.uGttrg. dtumett. y Virgilius: ... Et pro Purpureo poem dat Scylla capiLLo . Martialis in odtauo. - • Htc 3i° Vlyfsis Aldrouandl E Ute jletit Ar Boiformofus puluere belit , Purpureum fundens Cafar ab or e tub ar . „ Annotauit& hanc fignificationem Ant. Thylefius his verbis: Rubrum colorem maxitne indicat animalium ianguis,&quo Janainiicitur, coccus: oftentat tamcn hunc colorem pra? ca?teris rebus liquor Purpurae:cuius adco gratus eft color, vt fi quid paululum habeat ruboris,modo vifu lit illud non iniucundum, Purpureum fa>pe dicatur, vt funt violam & varia florum genera 3 quin & candidusus enim quoque oculos remoratur, a poctis vocatur nonnunquam Purpureus: nam & olores Purpureos dixit Horatius, & niuem ipfam pur- puream Albinouanus.Depurpureocolore& verbo 7rop$vpu7Uf erudita qua?dam depro* ‘*Excrcit. m j t z Scaliger. Varia in primisfubftantiuapurpureoadiungiinuemo,vtin primis fang ul “ 5 2 P 1 3* nemmam Homerus Ttoptpu'pw ixit, norante Euftathio, necnon Plinio, apudcjuefl 1 Anima in i e g ,rnus: Tyrius(fucus,colorue priuatim di&usjnigricat afpetftu , fanguittis concretr mo languine. do;vnde& Homero purpureus dicitur fanguis. Multorum autem opinio fuit anima et e ianguinem fiue(vt Empedoclesarbitrabatur)infaaguine. Hinc illud apud poetam: P ur * puream vomit tile animam . Et, Vitam eumfmguinefudit. Homerus, inquit Pierius Valett* nus, eos qui validoaliquovulnere(vtpurpuras Conchas purpurarij vno fiixi iiftucon 1 * r Purpu rea <3unt ; )pcrempti fuiffent, purpu rea morte fublatos dicit. Purpureoscriflis iuuenes dixit Va' - gilius in nono. Sic in deeimo Purpureumpennis &pacl&ccmugts oftro. nam rubris criftis VtC “V ^ U1 1_ b ant ur anriqui, vt videre licet in nono vbi ait -criBttfc tegitgalea aures rubra , & in duodeci" mo-&rubr» |>urcum. idem huic noftro videbitur. Purpura,inquit Pierius Valerianus,non nifi inimo reperituf pelagOjVttradit Apolionij Argonauticoruminterpres, qui verbum Trapov'pt° axpxTM? to/5 to?. cKtcrum, to' 7iop fimili(a colore)epitheto r.oniinatur,quod partis eft , ad tptum refcrtur. Ha?c Euftathit lS ' Sic& ipSricpi\ mare dicitur . Idem alibi quoque Ttoppu-piar avjua , ^f v 7rop» purpura tiučlum dhovpyo \, woppupH». K/^Aac (pifces) ahi&Jtac dixit Numenius. Purp u ' Purparoa. feam mortem Homerus in Iliade . cauu ^ 111 fsVhctS tropis fortead marepotius,cuiidem epithetontribuitur, quam i^ 01 ' Csiij Kho tera refčrri dtbent. Sedhic obiter Cselij Rhodiginilapfum detegam. Dignum fcitu, ,l1 ’* jligmi ap- q U j t ill ej d e purpurario traditum infedore.lcgiimis, qui vifus f ra ude agerein tingendi ra- tioneteum eo nomine,vt tum mos eratad vltimum ducereturfupplictum, iociseriamnut 11 locum fuperefte arbitratus, ad Homcricum illud potiffimum adiccit animum: t ov Ji £Ma/3ž 7ropoV, cum Sapphiro, nardo, &c. ad Minnagar metropolin Parthorum * K? ! fubd itam, vehi tradit. Hune quoq; purpureum quis non incongrue interpretetur. apud Hcfycllium funt, o/ tav uAtztpudvMv 7 ia>yang, na/ 7 Tciv troptpppostSig XP^~ iubiungit, %IM eft' ra' 7101Z1A&. kb£ 7 tap Aiyv 7 rtloi; ypcepttt zaAatvdv, Nosdeoftreis c alainis vel callainis feribemus, qua? forfan vel purpurei coloris erant, vel ad Purpuram ^ngendam vtilia, vel ad valaaliquaconficienda: nam & Murrhina eConehis fiebant: vt calainijs color purpureus lit: nam Purpura alijsnominibus & Caltha &CalyxappeI- a bat ur. Reperio pra?terea apud eurtdem Hefychium & Varinum pro xaAXlavBn cxpofi- tUrn 7 rop/ (°xytonum forte leribi prteftaret) ^ 6f*atupta x a ^fJ.cttos 7rM?l ov dntoivrii * a Coloftis blicet vrbe Troadis. Vndc& Coloftenfcs illicelcbres diui Pauli epiftolis, tanrum abeft * vt *a Coloflo Rhodio dičli fint. Color autem is purpureus eft,aur in purpureum declinans. j larn cyclamini florem coloffinum deferibit in vigeftmo primo Plin i n s: & nos teftes ocu- Cyclnmini 0s habemus.huncenimcoloreminflorecyclamininuncagnofcimus. Quin & Diofco* florum co- bdes cum licdcfcribit: KoxA«jW/ro; 7 ropop}?,purpurca veftis,vbi lubaudiri poteft no , •^cnopho ino£ka.uoP$dix,a£iv {An p I adit £iat to' »ctMoj trn iv tti tH 7 roppvpZv. Uoptpvphttf , purpurans, ttoppuplns A/Bos Lapis Porphyri- ’ “ ' — ’ es lapis. /J.36.C.7. ln modum Purpure rubens. Cuiusmeminit d Plinius, dum ait: Rubet porphyrites in ea- tes iapis. dern y£gypto. cxeocandidisinteruenientibus punftisleucoftidos nominatur. Eiusfa’ vt D UlU | n ^°P < P v f‘ TI ? ’ nigricansin modum Purpu rte, Purpura? nigrantis fpeciem gerens fto >o=p ly ritis fi cw apud c eundem. Uoptpuplcov, Latinis porphyrioauis nomen apud Ari- G* '• lC & Plinium, & Athena?um> qui inter aliaex^riftotele tradit a^/cTaroVocTa avtov ca P lS - v „ ,qui c .* CLI \ l P'-***' XpP v ! ia ‘ Kvdviov, and An ptanpoi, pi!yxps »py/uivov iz t«? zipaAt/ c tpotvtzovv, /a r syi- „ , os aAizrpvovos. Aitcj; ibidem Callimachum in libro deauibus diferimen facere inter -/top- yndc ?e>w >,,'wr« a» s . „& ipfe aurora^b eodcm dicit« M*"^ «7 rubcrc »lore. Sa.piua ueurrali fignifica.ione ponilur pro purpuro. at EZSn '" ?1 ,° VCl ™ bc °' ? a P“ d Colu.Belhm.purpL,« vrolai vidita p P :nium,purpura vtolacea. fct in fcpigrammatmn libro lcpcimo vropp^pcov /3o'dM> Purpuransracemus.feupurpureus* Sic 2 Ouidius canit: " ^ ^ ^ .S 1 ««/ aurofimles longis m vitibus vu* Sunt & Purpure riopptpa . Sic & Troppvptov xot**» Sa^cef PP UWfpCC,Cra S em - R “ rfu,nE Pig«‘»">™-»Ubtofando,paflir EucTia ptt ( v 7ro'vros 7roppvpivzi • placide purpurafcit,placidisflua.busnigrefcit. Duma Bafiiiusouooue in Hcvamerodi- citmare mppv pouaetv ypoav « avavLuj *a7c „ /j ... c .. 1 K > uc in ncxamcro _ musaiiomicdirfrm- vuuri' ' • ^ 07 Trpocr/BctKVan. Sicur veromctaphoriceani- Se uanslam verhnT ■ v C0 “ C "*“ S & P“tutbam S> (v,t& latine flufluareamji t!UOqUe OTW °>*' «• h0;n "’ ia animam va„, s cogta- ir „ ' a umacflučiuantem transf'ertur:autprofundiusaliquid meditan' Marc vbi tem. nam & mare qua profundius eft.nmrius amnrer-fr m.rm.«. rv„ i ? ?. G pigrius. profundo,potiflSmum petnntur. For-te frnnl-i„ ’ ir, c r c P c dag°jidc » deanimoauou-diucr/ ; i r.Mi/ilia • dcquiapuipuraad folem diucrfos colores rec!dit» • -- V ’ ' ‘ c ' )n j''taagitante, & mutante fubito, vt purpura fi ad lolem cele- riustnoueatur,wOiO(py As? verbum in «r.,»n. ^ o. •' o 'J P ura 11,10 10 iemu 11 do malignecogitare figniHcat De ta vir/iš h“‘ V f r ^ ulK ^ c & anxm,&aliquan' I m’ , 0*^* *&**>*&«*, Krf oTof Kt^ivfjuns V tin illo 1 Ho- men, xp*h n A ot vroppvpi. K^» quoquepurpuram fignificat ,& verbum SicTnirnHeSr’ U ^pZ^ P L manaZZ 0 ^V ta r r ' ^ SchoJiaftiNicandri etiameft, L' Z«w?Zm&fona* fr de m0tU maris » f iam placidiotč ponitur . Ad ^ eft Tuaao.oZ^u l'T, & fi S nl b’cationc acccdit wpn&fm. Varrino mptrif*** q / A t > pofitpas. 1 hcophraftus citante Scaligeroait: noppupsTd /» n pZ;S-ruboremappelianRtufu,,, OuidiuV ^ tul S™«apurp„reu.n aSeneca. PAtefecit ab ortu Purpnreasaur.orn fores. Et Virgilius - guam primum crafttna. celo Purpureis imeti* rotiš aurora rubebit . I te m —— (Methere ab alt o iMurara in rofets fnlgebat late* bigis Igitur go deni modo mptfpaf aurora a Nonno dicitur, quo a b Homero vocatur- pl utvAOS* * llkd.A De Tefhceis. Lib. III. 3)3.. ' , pjjr[jurarii colore tefero.purpnreum colorem reprefento, ve! imitor; Gptumella diqr purpuran* viola . Piofcorides d c thyino , t'x^' ^ »**/» #*- r j*, w vovpvoigonct. Plinius de thymo nigricante dicir: Alrcrum gvnus nigrius, flo- n, g ri - Idem enim teftatur & purpuram nigricare, itnmo rubentcm colorem purpu- '* ni b' an te efledeteriorem . E 7 rt~roptpvpl£eo , ati purpuram accedo > ad purpuram incli- e 7 ri 7 ropiua7& vocant. O v I^d qui firmo, probo acgenuino colore tingit. verbum idem eft quod A 4 k®- I J roprieq uidem J'vj ^ *' MfMr0v Tohu^pptuop,. vt Plato indecimo derep.ofterjdit. A vnp TroppOpu)? vnquit Adianus) oratBupcicni 7 roppopav, £x d? avdoat-rav rpoplvj , a/d c'$ tpta v /3ap!w', k ^ ^ ^ piive/p ^ppa cTiUTOTOio'? J' U7ixvt7rxos, Qt* Ti tIuj' (Zapito 1 ^ n \ m .c. 1 . P^aTa&cil ywaiut>, uaK 00 ’ JižoAa/aivlua, pata A 13* xarctpopx 3iap3'pct t lui' Troppvpav dv c^pano/p. id eft, Purpurarius pi!cator,fi poftquam purpuram non irj hominum cibum, Cc adtingenejas lanas comprehendcrit, inexhauftum,ponftantem & genuinum velit fier 1 vpior • uran ■*orem jV nofaxiičlu purpuram vna cum teftainterii^it. Purpurarius,ad purpuram per- j^fj ls > vto ftici n apu r pu r aria,in quapurpura nt: pifcafor purpurarius,proquoLaurenrius 1,1 ? derodoto purpuratorem dixit:tinčtor purpurarius,qui purpuras tingit. nam purpura- ^ Us abiolutepro vtroq; accipi poteft,& promercatore etiamqui veftibus purpureiseme ls >Vendendis,negocietur. nofitpup‘ps&neppupturaf' Polluci nominantur, n oppuptos Aelia- ^° e ft,qui tingit, ilicefiusapud Athenaeum chamis, inquit pro efca vti t«'j vroptpvpivopii- ./>>deft,pifcatorespurpurarum. Purpuratus,purpuraornatus; vnde purpurati dicuntur l ,c |uiapud principes dignitatc antecellunt. Ciceroin primo Tufculanarum: Iftisqu£efo ^ ur P uratus ^ l ^Hit)iftahon f ibiliammitare,purpuracistuis. Liuius de primo bello Macedonico: Cu Athenagora vnoex purpuraris. Idcm lib. 10. belli Punici: Sopatrum ex purpuratis p) F^°pinquis regis efle. Ciceroinquartain Catilinam.Gabinium appellauit purpuratu. 4) e purpurara meretrice BabyIone, vt in faerislitteris nominatur, malta C^lius Rhocii- 6 nus„Purpurafcere, purpureumfieri: Ciceroin fecundo Academicarum . Quidmare, BabyIon ^onneetrluleutn;aut eius vnda.cum eft pulfaremis, purpurafeit ? rio/j^o/iiiBii, Auis&pi- P l,l 'P' Jiara , ls nonien, vt fupra monuimus; cafterum ita etiam homines vocatos reperio. Porphy- racrcCnx * ^^ piav , tefte Scholiafte intertium Argonauticorum Apollonij Sifyphi bili us p orp ] rio 0 / . Zatrem habpit Almum nomine. Conftat&intergigantesprcecipue principatum i 10l -^ 0> finuifte Porphyrioncm & AIcyonem . Uoppupiav, verovrbs eft Phcpnicia?, cuius S ntilep 0 rphyrconius, & Porphyreonitcs eft apud Stephanum . Pralinus quoqueau- b a > Teu cquorum„agitator reinporibus Neronis celeberrimus, cuius in Nerone Tran- SUUlus memionem facit 3 Pralinus Purpurio dictus eft: cuius etiam menunit Martialis l l0 cdlfticho: Prafinus Nomen habet magni voluerh tam parat gigantis , Et nomen Prafinus Purpurioms habet* Purpurio . Dd Sic 314 Vlyfsis Aldrouandi Sicenim IcgitIuftusLipftus.cums do&iffimi viri iudicium inemendandis acclihici an " dis authoribus ego maximi facio,& rede quidem fic legit,namrdem Martialis iu decun 0 ,, quartoeundemintel!igir,dmncani : ” Proficies nthil hoc,cadas Itcet vfcjueflagella ” Stttbipurpureo de gr ege curnt ecpuus . Gicx pur-. gregem purpurei]ra,cquo.s Purpurionis qui velodtateprajftabant.Alialečh' 0 ^ pmeus, g et £ t namen Prajim Porphyrionis babet. Porphyritc Troppup/Ttj Stephano eft vrbs Arabije iuxra Aegyprum, Porphyra infcript a * a bula Xenarchicomici» ant Timoclis comici (dubiratur enim de auihore) cirarurap uct Athenceum.Saxa Lacedemonia &porphyrerica nominat Lampridius in Hdiogabajo* Porpliyri— Porphyrites lapis,inquit Kiranides,notus eft, maxime in Melantide regione. Chynftft teslapis. feferenteHermolao aftiden pro chryfQlitho & porphyrire& chryfochromocognQ^ I - n ^ Macedonico & polych torno accipiunt. Inuenio & apud Pltnium m primo trigefimiq ultl ti :> ne(cio natri deeodem la p ide, Vt ouatus eflet Numidicus lapis, vr purpura diftingu e ' i retur Sinnadicus,qualiterillos rtafci optarent dclicia?, Porphyrus, T,opQvpo$ 1 Aeliano q ul porphyrus dam ferpens eft Indicus^odraruis magnitudin,e,colore accedentead purpura: f atur ^ f ^ {erpens. fimilitudinem.capite vero plufquam niueo,,& lade multacandidiore,locis,inquifJ ncJl cafidiftimis reperiturtei mordendi idcirco poteftaseft niilla,qudd dentium expersfit Cett Por--. (j et j p 0 rphyrij didiex Ptocopio irameminit Cafi i us. Author Procopius. eft apud^J' P iyr*um. zan , j um i to*, fingulari nuinero) comparuiffe magnitud^ nis,mirte., Porphyrium(inquit)iUi vocant. Id veroannis quinquagintalocis infeftius cir ^ cu trtic dtis omnibus fiteratmecab Iuftinian.o,etiamft pereupido, vllaquiucra.tratione cX ^ • pugnari . Demum dclphinos infedatum auideaciralimo impadum explicari haud ata plius cualuir. Sed accolis hinciride accurrenti,bus,funium ac machinarum. vi pertradu in ficcum,cubitorum trigintameafum perIongitudinemcxcdTit, per latiitn veto dere 111 * Purputiffum in tet floridos colores enumerarur a m Plinio,dum inquit. Suntautem c° l . resaufteri aut floridi. Vtrutncj; naturaaut miftura.euenir. Floridi,funtquosdominusp’ genti prteftat,minium,Ai mcnium,cinnabaris > chryfocollaJndicum l putpuriffum*^^ te ■ *■ Indicum &• aufteri* Quo loeo dodifiimus Dalecbampius ho.c addidit fcholiolutmVt Indicumdpu 111 ^ pnrpurtCsfi eft innatans cortinis, in qnibus glaftum cocjuitur pannis iingendis: fic purpuriiTanyP u .' ' ma eft collcda effeiudccntc purpura, cum exea tindura conficitur. Loco purpuridi p' , dores nune vtuntur lacca,mixta cum catruleo. Ouomodo vero purpuriflTum fiereteoq c capiteprope finem docet idem Pliniushis verbis: E'liquidis colonbus quos a donai n ^ dati diximus,propter magnitudinem pretij, anteomneseftpurpunflum ecretaargen t3 ? 1 ’ 1 rta; cum purputis paritet tingitur,bibitq;. eum colorem celerius lanis. Prtecipuum eft P m um, fetu en te aheno rudibus medicamentis inebriatu. Proximum egefto eo addita ere in ius idem. Et cjuotics id fadum eft, leuatur bonitas pro numero dilutiorefanie. Puteolanum potiuslaudatur quam Tyrium aut Getulicum velLaconicumrVndepF ct, ^ ’ fiftim? purpura:. Caufaeft quod hyfgino maximeinficitur, rubiamejue cogitur forbef (Hyfginum,inquit Dalechampius, tindura eft ecoeco prius , deinde e purpura Tyf ia pra lib.p.cap.41 .nune tindura erubia cocci loco & purpura, vel purpura: loco,.hy>g in •* Vitruuiuslib.7.cap.i4.Eftautem hyfginum hocarbufculaquam cap. r 8:. lib., i6.y& nium Plinius appellat,& cap.2<5.1ib.,2 iftalfohyacinthutnexponit, quiahyacinthu : y’ t Magaleb. corum,Latini quidam vaccinium interprerarentur. Vulgusmagaleb vocat. Ex hp ius ,. bufcula nigro frudu fuccus exprimitur ad purpuream tinduram aptilfimus.Virgifip 5 licetideo vaccinia nigra dixir,&interpres Nicandri zpriitar/ l n3 tale lignum eft] ,w*Xa.v [ tališ eftfrudus] ^rpoV }o/3st(p£v Vililfimum a nu fio. Preti urn huicafingulisdenarijsinlibras adtriginta. Pingetesfa.ndyceftiblir ari1 ouo inducentcs piirpuriffum,fuIgorem mini; fiiciunr. Si purpuram facere tnalunt , cX leum fublinunt,moxpurpurifTumexouoinducunr. Hueufq'; Plinius. Hodiepidores , s u ;q ruleo fublinunt,deinde laccam inducunt, Author libri de fimplicibuS medicamenris iKusqui j e p 0a f tr ib u ti,purpuri(ru m »inqiiit* quod &fucumaliquidicunt, glebul^hunt q ua ‘‘ &• pufil.Iae in modum teffularum: qua? ab inft-doribus ringuntiir colore rofeo. tale el 1 , ximeCanufinum,fequens Puteolanum. Vires habetaliquantulum ftypticas. Aliuet meo iudicio fuir purpurilTum,quo vtehantur mulieres ad labra & genas tingendas* e ^ fcilicet mentiofit apud Plautuin Moftelaria.Vnde.n.hoccecoftaret purpuriftum ip lc g docet me Plautus in Truculento,rubrica id nominasma ctim dixi(Tet. Quia " uCC bdle ^urpuraffaiashabes:nd multo poit fubijcit; Buccas rubriw y cer'0 odauo in caput dccimum feptimUm Luc* fignificant hareticorum eloquentiam. mnne tihi videntur ,inquit,in quadam purpura & byfio ftratis iacentes thoris, qui pro , t Vtr | s fucata defendant,ditibus abundare fermonibus; cum iadant domipico terratn tre- ’> niu iffe fub corpore,c*Ium tenebris obdudum, excita vei bo maria vel fedata, ver um ta- ? cn dei filium denegantes ? In enarratione vero Pfalmi centefimi Sedečimi odaui, ^cclefia (inquit) ipfatanquam benemerita regina Chrifti fanguine coronarur, ficut 5*ptum eft. Etornatuscapitis tui ficut purpura. Sanguis Chrifti purpura eft, quiin- p urpur3 pit fandorum animasnon folutn colorerefplenacns, fed etiam poteftate, quiarcges o UiS chu- ac Ula Coccoque bis tindo, variatas opere plumario facies . Purpuram, quiacolo- ^ c m fanguinis oflendit, & vera quoque Purpura Conchyliorum fanguine tingitur, ^■u°t a eorum corda defignare» qui dicere cum apoftolo poffunt : Ego non.folutn ‘ J! gari , fed & mori in Hierufalem paratus propter nomen Domini 1 E S V : ^ c um Prophcta Dauid: Quoniam propter te mone afficimur totadie »ftimati ::i: • . d D d z fum us, mes, Sacraraen. cum domi- uicarpaffia ms. c Apoc. 17. d £xod. z 6 . •Ih IQCS- tnČt. in Luc. cap. i?. Chnlt* ptir pura indu- tus mi- ftcri) ha— hcat. Hornoma* ledicus. De guhu, mukati. Vno exam inatiiduty pus. ScceiTus, A colorc , Conchylis cur d ičta. 3>S Vlyfsis Aldrouandi r fum^fouesocdnonis.Oiiid verofecundum Matthamm,chIamydecoccineainduitur E (Umitusja mihtibus,& feaiduIohanne,veftepurpureaarcumdatur,myfticefignificet, „ ua e X pofiiu inucmo alMmbroho: In altera defignans marryru palmas;in altera regi« p o „ tcitatis infignja, quod caro emsfufctim roto orbe terrarum fanguinem eflet fufceptura „ pl o nobis & paflioregnum parirura pro nobis, Si c ille, & mox. Deniu; fecundum Mar- eum exueruntcum purpura,qqod nec myfterio vacat, Chnftus enim afcenfurus crucem, rtgal-a vefhmemadepofuit, yt fcias quafihominem padlim ede, non quaii deum,etfi vtiumqueGhndus,quafi hominem, ramen non quafideum cruciedefulfaum;fedmili- res non Iud*i fcmnr quo tem pore, qualia Chrido vertimenta conueniant. ludicioenira ! r l P . U / pUra qUa VlčtOL ' ad paffionem vcrd in iuis veftimentis quafi reus humilis venit, HIEROGLYPHICA. AL E DICVM hominem,iuquitPierius Valerianus ) probosimp r0 ‘ ^ boiq; «que carpentefignificarequi volunt, purpuram exerta ping ut l lingua,qu« quide illi tam acuta & vaiida eft, vt ea & conchulas &' cunq; fui gcneris teftasperiorarepodinqu«cum ita fintomniuor«,! 1 ^ quens iiiud in edaces didum emanauit, Purpura voracior. Atque int >» fone prouerbium, quod purpura plurimum pcr linguam efcas niq u1 '^ rentcm capiuntur, Et qui hominem qui deganeapoenasdederit,fignihcare volunt ,con chylium huiufmodi nad« per linguam applicitum pingunt, iiquidem eiuscapturainn f«pius eflicitur modumtparii« denfrrcj; admodumnaflaeftrombuspifcisinciuditur »h auididime captat purpura,quem iinaul aciiluc occlufumolfecerit, inferta per nad« cos liugua eum aflequi contendit,dumq; illc volutatione Iučhtur,eamagisac magis k guamprotendiuaccidit vero,vtin eoconatu tumeiiat, vt nullaeam extrahendicopia r ^ iinquatur,atqueita derenta per linguam captiua fiat,Verum hocpidur« genus in huiu ^ modi fignificatum aliter etiam figuratur; Conchulam quippe pingunt, qu« purpur« guammorfu comprchenderit, Pifcatores fiquidem cum purpuram norint Concharu ^ paftionem auidiusappetere, h as innaflas magno numero conicdas mmare demitrun » oblongofunead nadasalligato;fentiunt optatamefcam purpur«,porredifq; intra na a rum iuncos Iingms,eas infeftant: at il]«aculeoextimuIat«incolumitati fu« confuh^ r ^ contrahuntfefe, corticibufcj, clauiis m orlu pcrquam acri linguam infeftam compri®^ 1 .* * pertinaciflimeqi detentam Iiaudquaquamamittunt:atqueita pendentesfuacapt« aUl ^ tar« purpur# tolluntur.Homine vero vno interemptuidu oftenderequi volunt, purp u ^ ram iaxo elifam pingunt: dquidem infe&ores aiunt, quas purpurasin artishu« vlum p a rant,faxo vno idtu collidendas, vndefubirarius illefanguisad tindura optimusemana - quod ii idu fefellerit,neque purpura ftatirn exanimata fuerit,fruftrarepcti, quia pr« c ° lorc fanguis in vniuerfum corpus diifufus euanefcat. Hinc aiunt Homerum totiens de tj qui valido aliquo vulnereperempti fuerint,purpurea eos morte perempros dicerer q ue imitatus Maro.nuncPurpuream vomitille animam.nunc quid eiufmodi ficpep-rotulei » quamuisadhinguinem,inquoanimafedem habeat,Seruius hocreferripurat, de qu° tišinaccipitriscommentario didura .SuntquifecdTum perpurpuram oftendant, P r pterea quod purpura non nifi in imo reperiatur pclago: vnde verbum apud Apollon* 11 Argonauticon primo, quod purpuralcere dicere poflumus, vbi profunt u eil'einterpresexponir,eaquam memorauimus purpur« natura repetita. Hinc mare P u pureum,pro profundum l«piuspofuere. Huc vfque Pierius, E P I T H E T A. 'ipITHETA purpurreabauthorihusattributaadcoIorem,tin cam,(item Statius ,& Strozius quihus Ocbalis, id cft, Laconica nuncuparur ) Lucretius, ir giiius,& Aufonius Moelibcani,Mantuanus Romanam,Sidoniamq;: qui pr*tcrea 16- gam dixir,nimirum a vefte,vndc mollis dicitur Pontano, Crort*, lacra Aufonio & Stro- A veftc bbata Martiali, Prudcntio liippkx. Dicimr denicjuc ipfa purpura dibapha, id cft > PROVERBIA. cv 7 rop(pv'pa, id eft, Sitni a purpurata. In varios vfus poteft adhibcri pa- 1 oemia, nempe vel in hos, qui tamerb magnibeopultu fint ornati , tamen ,cuiufmodifiot,£xipfo vultu moribulq; cognolcitur; vel in hosquibusdi- gnitas indccora additunvel quorrensrei per k foed*, aleititia pengrinaq; ornamenta indcccnter admouentur.Quidenim tam ridiculum,quam fimia ^fiitapurpurea vede? Atque id ramennon r.aroberi videmusapudiftos, quifimias ha- bentin delicijs ? vt quajn maxiniepoflunt,ad bumanum morem ornem ac veftianr,a]iquo tJ tns & purpura,quo paru attentos,aurimperitos bil!at,proq; hominefaluterur fimia, aut k deprc henfus fucrir fucus,res magis fit ridicula. H ?ropJ s 7 iop ^ tdv^pvgov diapn/ua/ ^ox»fia,^opzji/ C lT ‘'pa Trapu^avvonis .i. Sed quemadmodu purpura $c aurum confideramus ac probamus, P^rpuram cum Purpura conferetes. Haud arbitrarnim prorfus, jnquitadagiornm author, ^ TrpOff^iovu&ov forc, fi decoferendaPurpura locum huc afcripferimu$ex Aureliano Hauij j) topilci: Meminiftis, iuquit, fuiffein remplo Jouis Opr, Max. Cppitplini pallium breue P Ur pureum,lan£dre;ad quodcum matron*,atque iple Aurelianus & Probus & proxime •*^iocletianus milbsdiligentifiimisconfečloribus, requifiueruntralegenus purpura*, nec kmen inuenire potuerunt. Dicitur enim Sandyx Indica talem purpuram facere b cure- tUr * Allufit huc Quintilianus lib. 12.de generibus dicendi, agens de didtione, qu*, qudd ^ediocris eft,pcr le habet admirationem,led admotis ijs qu* funt cximia, debnit eflfead- 'krationi. Habet,inquit ? admirationem,nequeimmcrito 5 nam ncillud quidem facileeft, lc deuanefeunt h*c, atquemoriuntur comparationcmeliorum: vt lana tindtafuco, circa Pprpuras placet: at b contulcris, ctiam lacern* confpečtu melioris obruatur, vt Ouidius ait * H*c ide: Athen^uslib.^.dipnofophiftarum ex Apollodoro huiufmodi quoddam re^ krt pjtouerbium, ?\iyvonpa 7ropqu*pafcitur deuorandore]iqua Conchylia;tanta duritiaaculeoeft , Conuenietin 4 ‘daces , aut in eos qui omnia in Arum compendium vertunt. Fortafte durius, fed non ine- kganter accommodabitur,inquir, idem author, ad reges Smofidpns , autaduocatos, qui PPrpurati omnia conucrtunt in bfeum fuum:dc quocunq; fe conferunt, abradunt aliquid, lile. Sed ?\Jyvcc, Grsecis non tam voracem & muhi cibi hominem aut hcj!uonem:qua ^quifitidclicatiq; liguritorem & catillonem fignibcarc videtur;quod non animaduertit bje. VAp.fj.ct lap^avučtv , id eft, tinchtrASardoruca ., decoloreprafccllcnti diccbatur,pi a’- C 1 puepurpur*, per locumautemtransferturad eum qui pudefit, autquiob plagaslan- §binetingitur,Sardoenim infulaingens eftOppofttalraIi*,inqua vari* pu-rpurarum ^ti(ft:urse,laudaullim*q; fiebant;Ariftophanesin Pace. HV t\mos le Ariftopha- giti!r,reponit žctp<$avuo\, vt Scholiaftes & Suidas reči e Jcgunr, Sic ctiam carmen melius pes cone—. conftabir,inquit,& ftmiliterin Pacc,(vbi & in textu&in leholijs 2 ctpfetvmV rečtefenbj tur .) a Sardibus quidem Lydise,Sardianusderiuatur,prociue: & Sardianicum , poffeiii' us^n.authore Stephano.. ab infula autem, qua? Gratcis Sa/)cT&\ Latina« Sardinia dicitun Sardonius,Sardous,& Sardonicus probederiuatur apud eunde Stephanum: fcd hoi-urti mhiilapud Ariftophaneni Jegipote#, cum verfus quinque fyllabarum dičlionein podu" knt,Qiiamobremaurhoradagiorum 2 «p«Tnecrečiclcgit:quanquam • Suidas quoq; in 2«jo, habet @dptpcct 2apJWxo'i>. Ariftophanis Scholiaftes Sardiniaca Sardini* interpretatur rubram vel puniceam. 2«pcf«'(inquit)infula vna e feptem:ftadijsLX.dn a inful-e de- a Corlica. In ca purpur^ hunt xciyiSr' i%prm rlw @0iVtxtJ'a , .T&ujiHctlr do ro'f /Si fictTrctj /3d/upia K vfaluundt * K,Ara (p{wya vrpcv.ms diaorip i7Z7iateKTpvuv T«f cov%) \iSol! dvv>v dipcd^ ai> ’ ^ ^btnduv doTa viOMauj to' ct a- /M« • T a efi' x.ctTu$jdiv&v chs tori ipic&v t Kpticrono', cL/o' KSd ri7Tov cos 47 r) iptarla . 1 inčtura Cyzicenica, vt feribit author idem adagiorum, dediču non eluend um appellabaturapud Atticos, dicebaturej; in eos qui metu quippi am . in ^‘ e- corč facerent. nam Cyziceni duobus nominibus notati funt,timiditatis & mollitici. ^ cenfctur in Plutarchi collečlaneis .Meminit & Hcfychius, addens Cyzicenos ob 11101 trem notatos,qu6d Iones eflent. Eadem fere Ariftophanis interpres. Stephanusac.elit^ iuiffe graues Tyrrhenorum pratdationibus: Hasc ille: non fatis aperte. non enim de q u nis dedecorc non eluendo accipicnda eft Cyziccna tinfturaifed demollitie, & de p ia T ^ ftera Venere in primis,vt paulo ante ex Ariftophanis fcholiafte citauimus: aut de co taffisfcelere, quodGrteci toff/Sigvp, Mt/Siu^v , n tpoinvS^v dicu n t:cu i u s teterri m a h &execrabilisfuror,vt Lacdanti] verbis vtarmecaDitiauide parcit,dequo pluralegts ^ ( cen os fuiife g!aut's PyH h en or um deprtedationibus. Zoographoaliud Stephanus dice rc videtur,in Cyzico vrbcPropontidisiuxta Cherronefum. Indefinciuit Stephanus)fit Cy doneshomincScIsokmautem^S^ 1 ^ 1 n y rrncnosill ^P——., - cis habere cognomen. Simili mnrii moj l a ^ a 8 ,oruni author) tinčtura? infignčs a 1°' vao ' v - Ego vero Syracufiam tin c mr ‘ Um C i ZvpaKsem, & /Sd/uju* nio,& deceptus m ih/ videtur ilbin -?!” pU y“ r ‘]. rniJ ^ a Pud authores nullam hudavi iriuc- rrnbamma , %gtj' to' in$a.uua ^ ^ U / C1 ychius icripfit:/$st?w*aQ melius 0*f*f**) nind. pte m Bummatis CvziccnimenrinL™’ ' n ° n r •) qua? verba mox ctiam ir> c ~ y ecmmentjoncrepetitafunt.Embamma Gr^cis communiter niun viraffijvelut tinčhira quadam,vndecarbone notari dicuntur,qui damnantur,& no- & ura nota - js tuni eft illud Ennianum apud A. Gelliuiu: Jguatmciamalis , autqu& bono diclo . Addatii rI ' S ll od eft apud 3 Herodotum. Quum Aethiopum rex confpexiffet a rege Perfarum mirtam » 4- v efteirf purpuream,rogauit ti n dura rationem.Eam cum ab Ichryophagis didiciffdadoA«- P*s ui v dv 3 pca 7 nts i vtatur,intus' tamcn,id cft,anirno, luxu difrtuat. Sumptum id ex hiftoriateum Anti- intus bol°- pati um quidam laudibus efferret, quod effet appriinefrugi, ac aufterus, & vidu pratpar- P 01 ! 1 '- 1 lis ' cUs: b‘^ct) 3 w (inquit AJexandcr) A'v 7 t 7 rcnpo 5 MM.071 a!pvtpo ? e Vi, Ta' Ji' iftSov oAo7rdptpu- j • Tanquatn euparyphusexcomoedia, &Wt/» iV 7 rdpvcos Jk HcopitiJias, Plutarchusin Sympo(iacis prouerbiali figura dixit,hominem fignificas magnificeveftirum, nam huiuf- n, °di finguntur in comardijs milites gloriofirquoru infigne eft chlamys purpurea,quem- šdmodum indicatDonatus. ItaLucianus de milite: toV tuvrapvtpov M'ya to'? o?’ %AupidJi. V S V S I N C I B I S. V A N T V M ad purpurarum vfum in cibis attinet,inquit Rodcletius, vniuerfeferibit Galenus Purpuris, Oftreis,deniq; oftracodermis omni bus hoc effe communefvt falfum in čarnefuccutn cotineant, quialuum fubducat,cat 1 o vero dura fit: led fiate vnicuicj; magis minufq; ineft,qua litatis quantitatisq; ratione. Sed in purpuris'diuerlat partes,diuerfam naturam haber. Athenzeus ex Dipfiilo: lnter pinnaš & buccina purp ura 31 tucdijg funt nature,quarum traefieli muiti funtfuccfiori grati: reliqua partes falfa funt & 33 °ulces,fi lc ilediftribuuntur&humorescorporis vitiofosad iuftam temperationem (tVi- £ */ )a ott) reducunt.Rurfus Athenams ex Hicefio. Copiofiiis a!imur,matoriq; cum volupta- te vefeimur papauere purpura,quam cattcrorum(quam buccinormn) magis tamen lapit ^ifiam,vt&Gonchatota. Pcculiarecfthis& Vnguibus, quod co£ta iufculum fpiffant. ^^txi quoq; feorfum purpurarum traefieli ventriculo maleaffedo profunt.Hadenus Ro- ^ e Ietius. V Vottonus quoq; cx eodem Galeno, vt videtur, čarnem purpurarum, ficuti & catterorum teftatoru, dura effe fcrihit/ac proinde ijs exhiberi folere, qutbus ex malorum tUccorum copiacibus in ventriculo corrumpitur. Et harum quidcra & buccinarum car- 11 c m duriorem effequ:im aliorum, fuccumcp gignere craffiorem , minus tamen glutino- ftini tenacemque: led In earum partibus diferimen effe. Quod collum namq; appellatur, P 1 '« duritiedentibusaegreconfici; parcioremcjue fuccum generare &ftomacfio graturn tffe. Partes vero inferiores,& quse fifaavtt, id eft, papauera vocantur, molles effe ac la- c ’iius quam collaconfici:aluum moucre& vrinam,fudorefq; aclaliuas ciere. Harum fre- S^entiorem vfu choleram gigni. Purpura? maiores, inquitXenocrates, duriores funt, & Ca rum coria mediocritcr corrupuntuncolla difficulterconficiuntur,egrc fecedunt,egrecj; COl 'rumpuntur. A p ta: ftomacho, pauci fiumoris funt, vix mandendo diffol uta:. flindum b V{ ‘to aut earum excrementum,fiiciIeeonlkitur, facilefecedit, maiorem pilcis facultatem ? ffert,vrinam ciet,fudorem mouct, fputum creat. Si quiseo largius vefcatur, bilem nau- ^‘amq; facit,& atri humoris copiam gignit:partes autem ad caudarn pertinentes, autex- ttemitates earum>quae ciufdem funtgeneris qua: turbinatte funt, omnium funtaptiffimc, e; ttumq; vfuselixando&affando humorem ex feemittitori graturn,ventriculoidoneu, a bium fubduccnrem,dulcium vrinarum motorem,parum tamen carnis facitad Cochlea- r nm proportioncm.fed&orifuauem odorem conciliat. Ad vini porum incommoda::eli- *ata:nutriuntraffatae vero durtc funt: earum excrementum , quod tefta continetur, fiftit ptorebuccinarum. Htecomnia Xenocrates. Ab Archigineapud ('»alenUin, Scribonio ^ ar go , & Cornelio Cclfo purpurae & muricescenlentur inter cibaria 5 qua: ftomachum ls °borant. Cellus etiam minime in ventriculo vitiari teftatur. Et Aetius ex Oftreoru ge- n d' rc purpuras& buccinas rcliquis prafert in curatione colici affedus d frigidis & pituito- *? s humoribus.Scribit Lucianus in Cynico purpur? čarnem non in cibum modo couerti, Cf l tingere etiam poffe. Coquumur autem tefte Platina eo modo quo etetera Coehylia. vsvs A lun m fub dude. Tracheli muki lune tucci. Papauero- ptitnum. Coctc iuf¬ culum fpif¬ fant . Ca 10 dura eft. Collu a-gre conficitui. Maiores duriores. Bilem lar¬ gius fump- tum earunl exerem.en- tum facit. Sromacho vtiles lunt. Vt coquan tur. 3'20 * Lib. 32.(5. Ad venerta Mingac do loiem. A d vulne- ra gliuinan da . Ad hemi- craniam. ° Lib. 3 i.c. 10. c Li z.Eu- poriji. i j. Ad oris re- tros abvl cere odo— res. * lib z.c- 4 - Dentes ab ftergunt. e Libg.cg, Cintris fa- culcas. lonifi qtiid. /ti. 31.09. A d puflulas pil dendi. Ad pulmo- nes malo affečtos. u Lib. 11. SimpLc.ii A d v!cera maligna. - Ad vlcera pucrefcčna, “ JLm . c . iS . Pilos atte nuanc. Amuleta. f Li.]. Fen. 5? c. to. Vipeic ca- pitis mira., facultas. Vlyfsis Aldrouandl * w VSVS IN MEDICINA. V R P V R tefte 3 Pliniocontravenena profunt, Nicander quoqu e contra dorycniurn incibo pradicat ftrombos & calcham.id eft,pu r P' u ^ a ’_ Purpurg tora partesinterna? in oleo pereočta mitigandi doloris vim m* bent, inpuit Kondeletius: & faliua tarundun , quaadmodumlentae > liccantnr & aggurinanrurvulnerareccntia,maxime fi eum palico bi n S u - _ ne draconisadlubeatur. Kiranides iibenementiniadhemicraniamica crudaporphyra,inquit,illita fronti mitigar. Callpm quo leoperiunt,tufutn glutinare ^■ uos pracilos b P lini p s uftatur.Ad oris retrosabfque vleereodores, c Galcnushocicce remedium cuporifticutn: Ex Pftrejs,purpura&huccinocum mytrhavtuntur quidam » cun q; cubitum cnnr,aceto acerrimocoJluunt.Purpura vftafecundum d Diofcoride,d e ^ tes abftergit,txcrcfcentias in čarne cohibet,vlcera purgat,& ad citatricem perducit.Ga nus in vndecitno Simplicium paulofufius eadem docet, atq; e Aeginefa purpura crcm ‘* ta teftiseandem vim tribuir,quym pompholygi,ideft, ficcandi finerofipne. Secundu ^ vero Aetium purpurarpni tcftacum aceto potit? lienes tpmentesfanant, §c fecundas mo rantes dcrrahunt. Vflarutp cinis ad eadem confert,ad qua buccinarum,de quibusiuo co. His addit Dioicoridesjonia vocaptur purpurarum buccinorumcp medice!partes, cir^ ca ouas tefta volumen clauicuJarim inrorquetur, Cremata umili modo maiorem purp u ris buccimfq; facultatem vrendi confcqinjntur,quoniam apprimendi naturam obrtne« * f Plinius purpurarum tr fta? eiperem difepcere puftulas ver.cndorum e melle pit. ^ X P U ^. puris vftisdcnrifricia opripta fic conficipips, tas vffas vino extinguimus , aRluimuiq * deir.de aceto rofato,podremo aqua rofarnm, trnu melle fcillitico, vel oxyraeliteexcep I: » & ad cenfc člionis formam redačtis, odoris boni, fapprifq; concihandi caufa rofas & ca ^ ryophyllaaddinHis. Idem cinis eum p u 1 u c re g I y cy rr hi z a, pa pa u en fcp lemine, ex crem° re hordei & pauco vino albo fumptus.pulmpnibus male affedtis mire auxiliatur,fluxK )n inhibcndo,&id quodiam iluxit abfumcndo exiccandoque. buccinorum purpurarum 1 » tefla,inquit p Galenus,quandoquidcmduriffimaeft, nunquam ablq; vftione vtor. AN q vfta quidem deficcandi vim pcffidencceterum ad vnguem e^m l£ruigare,plancq; p°'f in in mod urn necefle eft.tundendo fcilicer & cribrando > quod tihi contmuue fit in oinni m lapidofis teflaceifq» fubftantijs piKccptum , Napi nificxadte leruia fintreddita, arcpis 1 milia funt. Perfeillarum tntaium farina vkeribus maligniscompetit. idquodip u quoquecommune eRomnium qu^ citra infigpem morfum defiecant vchementer: q ul P t pecumalioqui fluxipnum caufa exiftant. Sed &aliudeft omnibus id genus commun^ nempevteum aceto,gut oxycratoaut oenomelite aut oxymelite idonea Rnt vlceim putrefcentibus. Idcircolapides omnes,vbi ad eum vfupi appltcantu^alij magiss abj 111 ^ mis,eqrte omnes conferunt.Ham ll Galenus,qui etiam lib.de compof.mecl. fecunduni nera,purpuras eum ijs recenfet, quapropofiti albi emplaftri (aduerfus vlcera cacoemc dyfepulota) candorem tiieripoflint. Adduntur& tefia purpurarum vfta apud eunt CI eodem libroin quintocapite, vt?etiam apud Aetiummedicameptis. pilos attenuantmi * ldem cinis vtilirer eum melle illipitur vlceribus capitis &fimiliter rnulierupi fananpanisetiam rcfiftit vtroq; mododiueopus fit incipientesdifcptere,fiuecodiosemi^ tere.fi rrdte obfcurus quidam cx Flinio citat. Idem ex Diofcoride purpurisppribuitj qj! , pf apud Galenum oftreis aferipta leguntur, retnediaquadam. Paulus Aegineta tert “| > ^ operiš volumine, eo capite q 110 ngit decolumeRa orisinflammatione, authore Ga’e^ docer,plerifq; oris&colli affcdfionibusp)rodeffefulpcnfumexcolIoautadalIigatum mini funiculum ex marina pprpura, qui vipera collo circundatus eam ftrangulaucii ^ Verba Aeginera hac funt Gracar vt Marcellus Virgilius recitat,ex quohocexfcripfimu • K a) «Ao/? 71 oi‘7 hmv d-no' Tiopcpvpas 3aAaTT;a? wžp,m3sV r xp r J.yy\a , Kffj avrlu}: ra 7iipn7r to'/ umv F)a.v/j,a.$oo<; ovinen , Trap/cft/Uiccn , ugi bat*. 7rto) 7p*X n ' A0V ’ Q fictprvpS TcrAWc: hoc eft,adgingiuasetiam falptpreeftfilum e purpuramarina> viperafueritccrukicircumpoiitofuffocata, hoc circundatum tonfillis& omnibuse ■ ^ caufts,mirificeiuuat, vt Galenus teftattir, Ego hoc apud Galenum pon memini kg c ^ 1 Auicenna,eft (inquit) certum inter experimenta qua aguntvi qppdam occuha fceffibus.vndeluffocationis pericul um eft,& vua& tonfillarum&omnino om J 15U ,^ tlir turis partium,fi filis tinčlis eum ^rgiuan (interpres ver tit muriccmarino) ftrag Ul \ < vi peni’ De Teftaceis. Lib. III. 321 A Viperaideindecireumdetur ciscollum cegroti.Mirabiliterenimiuuat. fc PIiniusabaliqui- usftrumas circumligari ltno(fimplicirer,nonpurpureo)fcribit,quopradtgata infra ca- L \.50 c.j Pf^>era pependerac, doneč exanimaretur, Inuenio & ex lana vel veftimento purpureis, I c “ , P ur purainf’eč'lis,mncdia.' Aetius purpuram hircinofelle madefa&am muliebri vm- 1 /i.i 6 .C. 54 . Uicodiebus feptetn imponi iubct;& deinde crefcente luna,fi cum viro congrediatur, co- cepturam eife ejdftimat, Meminithuius etiam Galenus opere de compofitione medica- 1 conce ' ttientorum fccundum Iocos,apud quem ibidem in rerrio, capire primo Andromachus me mwaa icamenrumquoddam auribusinitillari iubet; deirideJance purpura infečtce romenrum jomemm indi. Ineodein libro Archiginespoftmedicamentumauri infuiuuf, purpurce Jana iliber lanspurpu °oturari. Itemlib.^. cap. 6. tomenta PurpurceLaconicse mifcenmr arido cuidam Afcle- ra tinftie piadis medicamento adoculos. Mcthodi etiam y f & 8 . panniculo c purpura marina fine quis opere 1 yna vtitur,quem & modiceaftringeredicit. Er in libro de pra?cognitione ad Pofthu* tiu ‘ - n ’ um imperatoriqui exa(fumpro cibo grauabatur ftomacho, purpuream Janam nardino P^mento calido imin&am , oftio ventricub imponit. Lana per fe Conchvlio infečta , in- ^ quir i ljnius, auribus magnopere prodeft: quidam aceto & nirro madefaciunt. Fimbriati t utcin marinarum Purpurarum floccuU cremari foient, vt Jana?, mundi&carpti, in fi- ^licrudo. •' DE B V C C 1 N O. Cap. VI. JE Q^V I V O C A. Ariftoteli Buccinum eft,vtmox fufius patebit,’Homero,cceterifq; Grg- cis prarco,cui varia ab illo tribuuntur otficia.vt populum conuocare ad co- cionem.filentium indicere, comitariinitinere virosaliquadignitatepracdi- tos,autcos,quos illiad obeundum munusaliquod mitrebannpreterea fun- gebaturaliquibus in facrificijsmyfterijs,&epulumetiamapparabant:in q P l ‘imifq ; caduceatoresagebant,& nominatim quemadmodum legimus apud Liuium ča¬ du ceatorem mitti, qui inducias ad fepeliendos moftuos petat. At vero apud loiutac ora- fI onis feriprores Mpvz s? funr,qui prsconurn vel caduceatojrum munia obeunnde quibus °uanibus fignificatis confule thefauru lingucc Graecac. Praeco autem ab hoc animali m'pv% v °cari fortaffis meruir. Cum enim Triton Conchatn inuentam excauatlet, lecum eam co* tra Gigantes tuliffe feribit Hyginus, ibique fonitum quendam inauditum per Concham cmififfe:ho(les autem veritosnequaeffet immanis fera ab ad 11 erfari j s add u » tior,& tibia? quaeftu dck čbbiiior,& ftftulae fufurra iucundior,& buccina? fignificatu Ion- „ ginouior • Sape tamenbuccinam protubapoliraminuenimusaut cerre proinftrumento tub* fimiii,eundem in b.ello vfum habente, Cicero pro Mureto. Te Gallorum, iilu buc- » nuccitiaop cmarum cantusexufcftat:tu adionem inftituis, illeaciem inftruit. Fft & buccina no m en pidum. ' oppidi in Sicftia Dionyfio, quo nomine etiam di&a eft infula, Pontiani pontificis cx:lio & morte dara. Sed vt ad Gratcam vocem,vnde digrefti fumus, oratio noftra reuertatur» K»0tW nootine vocatafuit qu*dam familia Athenis,a filio Mercurij qui nn'p^ vocaba- tur. Horum wpt!>mv fitmentio ab Hefychto & aSuida, Eftdenique x»ov§ auis qu£ti a * a^t/^auis. ciug&npiafips dicitur.. S Y N O N Y M A, * Conchy!ia k buccinis an diftin— guenda. Murex vn¬ de dičlus. Ceryx an *nurex an ' Cochvliu. Murex no- me «als t Ariftoteli,vtiam didum eft,buccinum, vel,vt Gaza vertir buccinav’ 0 '’ ,J-j catur. Plinius nonnunquam rnurices tranftuiit, vt in trige fimofexto cap lte *£rj noni libri,vbi de purpura agit: Latcnrvtmuricescircacanisortum triceni diebu sjhocenimde buecino.dixit Ariftoteles.Iacohus Galcchampiusine* plicationeeiufdem horum verborum : Sed quota ha?c porno eft reputan 11 bus purpuras : Conchylia,margaritasi l Conchylia pro buccinis dixifle aurumat. eteteru 111 non eft necefte meo iudicio ea hic diftindione ,ciim & Conchyiia propriedida p ur P u ^ reum colorem , quem & per k Conchylium dicunt, proferar. Vndeitem eadem dift‘ n ^ dioapud cundem Plinium,locum non haber,vbiait:fed vnde Conchyli js prctia, ne p a ^ can do to\-A tipvnct pes transftgatur.Dalechampin 5 ^ oC addidit Ichoholuin: Ha-c vox (mpv$) ftgnificat & prcconem & buccinum Concham, n ° [1 equidem clauatam aut acnleatam, fed tuberculis mulriseminentibus afperam & ineq o:l ' km. Buccinum proaculcata purpura dixiftc videtur Stratonicus negligentcr.llaciu* iaubonus m fius annnadtierftonibus non rede murices venit. In prScedcnubus ver - DeTeftacefs. Lib. III. 3 25 K eratpraecoihiceft murex: nili tmirieis nominegeneralius accipiamus, vtetiam iub fo purpura comprehendatur. In Gloftis rede, m uri ces, »»'/ ji/jmc , Troptpvpict . lnde Latinis Sarcirulitarimuricesdidti qui Graecis rp/fiahoi, vel eav/Jts junp^ra/': Aggregator tnter- pretatur ceryces cancrorum (legoconcharum) eirefpeciem,vellimaces marinas,qua? Ve- g uoua i; • fletijsdicantur buouali, Atque ha?cde diueria authorum inrerpretanone, Zoographus x»pv% fcribiaitcum circumflexo in prima,vt j n corol (inquit b Hcrmolaus) cerycas a poftris verbum ex verbo buccina conuerfos effe, quod Dlojc.lib.i, idem q UOt ^ pr^eco;quanquam & a cera , quam muco fimilem attritu mutuo fali- tap.zo f. nant,cognominari poffe videantur,quod Grteci wptx%Ht dicunt, Bellonius buccinum ab Etymum. slijs vocari tradir,vel quod buccis admotum lonos mulicos edat, vel quod buccas inflare k jnbicines cogat. Eiusenim conchaantiquis tibicinibus fuit idonea. Htcciile, fed etymu buccini habemusapud c Plmium,dum aiubuccinum minor adfimiljtudinem eiusbucci- c Li- 9 .c .$6 ni quo fonus editur,vnde & caufa nomini, rotundi tare oris in margine incifa . Buccinus e nam a Pet.Gillio mafculino genere effertur alicubi,& buccinus minor,Romanis delphi- Buccinus nium!eft,vtinternomenclaturasapud Diofc.Icgitur. Gaza Jatinefeminino genere buc- tninorg.ographusait fe audiuilfe,hodie a Grarcis , &concna?nonnullae qua’galadesa quihufdam vocantur: alia?afpera?, vt Limnoftrca « pinna, & concharum genera qua?dam & buccina.PIinus: Praeterea clauatum eft ad turbi- >1 nem yfqueaculeis inorbem tcptenisfere,quinonfuntin buccino . Qua?nota? omnes cum ccrtiffima?fint, & inhis buccinis qua? proponimus maximeexpreffa?, noti■poft« 01 ' non in cadem permanere fententia, etiamfi Plinij iocus vnus. repugnare videatur, in q u0 harc fcripfit: Concharum ad purpuras & conchylia eadem quidcm eft materia, fed d ut a . temperamento. Duo funt genera,buccinum mifior concha, ad fimilitudinem eius bucct- ni,quo fonus editunvnde & caufa nomini.rotunditate oris in margine incifa:aJterum p u _ r pura vocatur,&c. At contra euenit in noftro littore. Purpura enim femper minor bucci¬ no repcritur.Scd hunc locum corruptum effe docent nos vetuftiora exemplaria,in qutb 115 q pro minor,maior legitur,quemadmodum etiam legendum effe res ipfa demontirat • ^ or ~ ruptus eft etiam Athenaei iocus, ex quo colligunt omnes, qui de pifeibus noftro latcuD icripferunt, buccinum minus effe purpura,qudd filius purpurar vocetur. Locus Ath.cn 3 -* 1 eft huiufmodi: vrtp) Ji tm KupJnat o A y picnr^os -m’ Jt : xn'pv% BaLcJcjtis rpof 1 ^ 0 ijo\ -so ptpJpas. V bi pro ijo\ Jcgendum ris. id eft, buccinum marin um abunde nutbf v£ purpura.Ha?comnia Kondeletius. Fuitautem Archippus Athenienfisveteriscoma? 1 -; 1 poeta Athenteo, tefte, & fatpe eius verfusab Athen^o citantur. Etcum fenarium pmb| c verbis,inquit Zoographusfiam recitatisconftitui appareat,non conueniet £/o's- mutatt ds, quod Rondeletioplacuit, Tpricpiptoi etiam non vcipfe,qu6dnutriendi vimhabeal* cxponendum iudicat idem žoographus,hocloco,fed proeoquod nutritur&alnur* _ fit buccinum maris alumnum,purpura? filius, vt Carlius Rhodoginus quoque conuerti Qua ratione autem filius purpura? dicatur, magnitudinifne, an alia cjuadam afijs lnua - ganduin relinquit Zoographus. Ariftoteles inquintohiftoria?cap. 15« operculum o* lS idem tam pffrpura? quam buccina:adhxrerenatiuumquam carteris turbinatis omnib u . authoreft.Etinquarto de partibus cap. 5. Operculo quodamcongenico, inquit,carni ^ patu!a?appofitoclauditur,vtrcliquagcneris eiufelem, idq; pra?fid.ij caufa.Qua enimt e ' fta nonprotegit, facile offendi poffet ab ijs cjute extrinfecus incidcrent. Et alibi dixerat» f Promufcidas vt purpura? habent modo mufcarum,quod quidcm membrum,inquif>ft 11 ' gua? eftigiem fe fert.Habentautem hoc firmum torofum, quo fimiliter vt afifi tabani quadrupedum tergora penetrantfimo longe validius: teftas enim efcarum P°“ tin perforare. Venterosprotinus excipit,fimilisin vmbilicisgutturi auium :habentq; P ar inferiore duo quadam albida,torofa,mammis fimilia,cuiufmodi carunculas, vel in ft“P ) effe aduertimusife-d ha?c torofiora.Gula a ventre duplex longa porrigit fe vfque ad p a P uer:quod poftrcmumfundocommiffum eft. Htec ergo vtin purpuris & bucciniscon cua,in clauicula tefttecontinentur. Quod autem gulae fubiungitur,inteftinum eft, ^P: 1 ^ tmuum,fimplexq; ex toro vfquead exitum: cuiusinitium circa anfra&um papaueris qua &laxiu 5 ha?ret. Quas vero etiam parteseum cochleis communes buccina ^ a£>e fe luprade teftuds in genere diftum eft & in cochlearepetemus«.foriiafunt qui (lozeV ^ DeTeflacel* Llb.III. 32* A credanteum, qucm Purpura: vt Ariftotcles fcribit, habent& Buccina mcdiura in ter pa- pauerculum & ceruiculam, vt Athcnarus teftatur . Eft auteni papauerculum in Buccina ^ a P auct * parseiusimaelculcntaq;: quamquamomniscallus Pinn* & CJonchyIij interior papa- tierquoq; dicitur.Ego inquit HcrmoIaus,in Diofcoridc non ionia,fcd cionia, hoccft ver Diofc. cot bum everbocolumcllamlegontafcriptum inexempiarjbu$aliquotinuenias. Rondele- redus. tiusincancelii hiftoria legit /W,& interpretaturmedias turbinatorum partes.circa quas teftje volumen clauiculatim intorquctur,ejc Diofcor,lib,2,cap,4. His (incjuit) cacellorum mollis caudacedensimplicatur & alligatur,vt teftas circumferre polfint.Šcd de hac par: e pluractiam in Purpura: hiftoria dixim us . Habeshicduas isucciniicones j quas exhib:t Rondeletius,itcm altcrius cx Zoographo fiue Cochjetfdiue Buccina;, quam apud ciue n quendam fe vidilleait, mucronc pertufo, circuloftanneo ambicnte, vtaptaeflet inflari. Uondeletij,inquir,pofita edigics, noftrte quidem fimilis eft, led tuberculis rotundis fcitč clauata.Venduntur pa Is im huiufmodi Buccina apta inflari, & ego habeo quod arncus cir- culusambit.Habesitcmaliudgenus magnum colorisitem violacei, fcdcuiusoibesfla- , Uefcunt,& in orecandicat.Zoographusetiam aliud gcnus Buccini fe vidiffe tradit,Purpa- Uralimilius figura & magnicudine propius, qu;im vilumejf ijs qua? pida dedit; fed tuber¬ culis vndiquaq; difpofmsjdeinccps rpturidisfcitc onninoelegatercp s-/^» tempu« Buccia* » -tnanu puipuraspaullum generali b paul6antedixerar:purpurasnimi‘ tvm veit, butana hycme abeunre. Eodem auihore femen ad general' n n, habei, '’.^ < l uo ^ 0 qua/i a/emimli natura humoren q*f mdis tanciuam nuroimrn/ u P ura dičfum eft ex eodem. lJJa enim coagmcnrario fauofi' fauifiearem more eft vt ra ‘^.P ul P uns quam buccinis euenitmam buccinis quoq l ’ c prona parre oblon »a alb in- m s pendenriadifponunr,qu«itadiipofitafauinoinf n rienrur-nu* falimrin i -j! Jn ^ ur & abfctndantur,oua intra commere conV j? poffin :quod ara m oioT, s P n “ S& “ u,iI,us ^ununam, vtinde dccidcrc no. poiimt.cjuoataramagnoarnficiocanftruunr, vtnihiicoaccruatumeflc vidcamr. - Ori gratae catnes. Stotnacho Conuemut. VSVS IN CIBIS. VCC’lNORVM carnes,inquit Diofcorides ori graf« funt>& cho vtilcs.fed ahvum non molltunt. Archigcncs apud Galenuin > c-x• (lacdsjftomachis maxime conuenire tradtt buccina, & purpuras. lit ni u.s buccina & purpuras Malfilia?, Genua?, & Vcnetijs ait jn cibis tX P. n ti,led buccina?čarnem purpura? carnc durioremeflc. Apud P r . tef pretio etiam fitifle inducor vt čredam. Charmus enim Syracuianus 1 ^ caere ra s puioemiaS feu hemiftichia,qua?de vnoquoqueferculo in promptu habebar* b ucci no hoc vlurpabat , Xx'ip%Tt v.tipvttv, ayyiX.cu , . ex Hom ero vidcliccr, qui de pra?conibus in exercitu haec verba protulit: a quibus etl ^ conchae ift# marina?, prarcoftum fuo cum inflanrur,fono fungentes vice, nomen runr. Alexis etiam buccina,cochleas & bulbos inter ciboscelebratapud Athen^utn, nerem ftimufahtes: pražim i autem colla eorum video. Dtphilus enim Pinna?, inquit» v nam cienr,difticile concoquuntur, &limiliter buArina, quoru colh(rpct%>iXcii) ftrom aC couuemunt,leddifficulter concoquntur>quamobrem ijs qui ftomacho infirmo lunt.c Papauer . ducunr,difticulter etiam excernuntur,alunt mediocmcr. Papaucra vero eorum circa ’ dum tenera funt etfacile corrumpuntur. Hicefius qUoque,buccinorutn colla, inqu* c > «. , .r ■ , n r t: __n: n r ihllS ^ Colla pr?fe run tui'. Imbecillis ftomacho profunt. machoapta funt,&minus alunt, quam mufculi, chamar,pečhnes. Profunt ijs quibw s imbecillus ventrftilus,ac quibus non facilc cibus ad interiora exaluo digerirur,quon | ■' vix corrumpuntur. Nam qiiK inconfdTo efl facile coqui,ediuerfo incommoda fun f c1 ^ Teft? vis Colii. Aqtt?ex eis etuanamis Vis t modi ve n tn c u! t a ffedhri, q u i a s pa ru e nego ti o ideO cormmpuntur, quod renera fin tac J tim dilloIuantur,(Iiquentur & in chyli naturam vertantur.fed praui &c improbi,) Qi) alTl '" obrem horum papauera (excrementa inommbus fere teftaceis , qu* membrana contin^ ^ tur ad txtien,a ,u c teftar pArtem,elufuauiora reliquis partibus } qux ftomacho valcnriort noti conuermmr,deoftion ventriculoeongruunt. Alunt magis&delicariora funt purpu- jarum quam hoi um papauera,fed acnorc, infuauiore, &ad lcyllam magis acccdentegU- llu, quaJjs t i tonus conchylij. Hxa fiuntq; ori graf?« Luna cxoriente plena: & arftate graciles . vsvs DeTeftaceis. Lib. 111. 3 2 p VSVS IN MEDICINA. B C H TIV S in cura colici affedius a frigidis & pituitofis humoribus, ex o- ftreorum genere purpuras & buccina reliquis prgferenda fcribit.Trallia- nus buccinaetiam inter alia tcftacea.enumerat, qua? raro & modice vo- luptatisgratia offcrre tympanicis conuenir. Etin Cardialgia, Cibaria A dCardiaI (i n q u i t) eo n ueni u n t, q u a? non facile alterentur& concoquantur, & mor- giam. dacibus,acribufq; humoribus refiftere poffint,vt funt aftaci, pečiunculi, 5 c fycia,id eft,buccina. Indolorc etiam oculorum ex biliofo & aeri influxu, Kgrum vefci Adoculoru *ubetalimentis mitibus, minimemordacibus & ineraflantibus; inter alia Mpmtots . Item d °l° rera * *upurulentis,fi falfus humor eft,pečiines aut buccina aut aftacum dare non elfe alienum t, podagra? dorycnium Contra do Jsattenuat, rycnium,& f --—----..... arrigi pol- cicucam. htjbuccinum vftum lotio bouiscaftratiextingui iubet: hocq; incibis aut potionibus vti, A d pene m quod veroremanet in vafe reponi, Ad oris te tros ablq; vlcere odores,ex code;Ex oftreis, amgendu. P Ur Pura& buccinocum myrrha vtuntur quiciam :cumquecubitum eimt acetoacerrimo „ OS odoce' c °lluunt. Ad parotidaš gmplaftra qua?dam molliora fiunt, vtidem Galcnus alibi tradit, U °" 0t ° U ” TK- at i ^ orma > cx blityrq vel oefypo conflata,oftreis aut buccinis aut purpuris vftis additis. bidemq; nimirum in libris de compof. med. iecundum locos Archigenes aduerfus idem ^alum buccina marina, aut purpuras vftas melle aut axungia excipi & imponi iubet, vt c onfeftim difeutiantur. Ait etiam,buccina,purpuras,&oftrea,vftaconuenireindurefcen- ^bus.ac vetuftis inflammaridnibus. Ad choeradesdifcutiendas, Hippiatros quidam , ce- r ycia marina vri iubet,& cum melle cočlacataplafmatis inftar imponi. Ad alopeciam & Ad . ^ne defluuium capillorum a!phofq; diuturnos,hocmirabile habet Nicolaps Myrepfus: dam! °^ £ ' "Uccina vfta & tritainoico veterifuHicienti fubigito, & ad glutinis craffitudmem redu- Clt0; rafo prius &fridto , illinho. Ad aurisdolorem a colore,ex eodem: Viuabuccina in Ad Anris oie o elixailline. Hoc enim natnra!em,inquit,quandam vim in feobtinet. Galenus pra?- d °k>rem. ter eaad epheJidas &lenticulas,purpuras & buccina, vbiexpifcatus fueris, iubet in ollula ^° n *jci,&in furnum alTanda mitri, deinde cx melle triris vti. Et apud Aetium quoq; me- djcamentis adimpetigines mifcentmsteftae buccinorum vftorum. Teftatur Zoographus Vu lgusapud Germanos inferiores Sc oceano vicioos contra tu dim , inanem prrdcrtim & Contra tuf pUerorungpotum folitum e buccini.vel cochlea? marina? (Kincichorn ipfi nominant)con- fim. ^hahauftutn prodefteputare. Ioan: Guinterius Andernacus buccina exfuccolimonum detritaad genasmulienim dealbahdtsccmmendat.praftertim ii aliquidargenti viui fub- | ,r uati vt barbare vocant,ijfdem inieceris. Paulus Aegineta in fuisfuccedaneis, item Ga- ^uus buccinorum loco oftrea (ubftituunt: Diofcorides vero mituloscrematos eundem ^ccinis effečlum prrebere fcribitmec non buccina cremata eadem prafare quc purpure, *^d vehementius vrere,fiquis falis plena.finern P C ^ rrCI ’ c l uo<:t ^ x '»kem bgnei, & labdarei: fed &ferret ignem artifrcioium g Cneia . J, ntes »Smlnis muerombus fuis vbicunque ia&ati fuerint.arhguntur, & flamma quam> r 0 an k ■ cui affixj funt,comburunt ,dcquibus etiam ignem ferentibus idem Hie- p n ^^initjCK his duo poftrcma, pndcrtim tertium , vfque in hodiernum diem in vfu nt * fcx quoarbitror M.C.atopcm cenfuifTe forum muricibus fternetidum, quodfcilicct utar cbus in libro dorbenbre effb ait dat/SH* %ct>pav , hoc eft, impiorum regionem. Vfus B mo di muricum vel fimilium in tormentis,quodme docct A. d Gellrus, detnorte d Heguliagens: Tuditanus,inquit,lomno diuprohibitum,atqucita vita priuatum noči.c. 4. ” ,, cr Gldq; vbi Homar cognitumeft, nobiliffimos Poenorum captiuos liberis Rt guli a 3 ’ natu deditos,& ab ijs in armario muricibus pra?fixo deftitutos,eadcmq; infommacru- at0s interijfle.Cum iraq; purpuiisacutiffimi fint aculei.has ponus murices,qu;im buc- n . na priuatim,vocandasarbitrarer,quanquam muricesceryccs vertatnonnunquam Pii* c j US: nec placet eorum iudicium,quiproprie lolum buccinum fignificare volunt: buc- Mur icesg.d enim quiaculei ? Appellocjuevnacum Kondeletio murices, qui & turbinati ftmt, p r 0 prie(uit ^_ lo ngo s £rmolq; aculcosliueclauosbabenr. Proboitem Perotti etymum quimurices Etymon. c *e^iftimat abafperirateJmurorumSicquoque e llidorus, murex, inquit, cochleaeft * Lib. iz. ^'rsdidaabacumine & afperirate qua?alionomineconchylium nominatur, proptcr Orig-c.6. ^ °dcircumcifaferr.o Iachrymas coloris purpureiemittat,ex quibus purpura tingitur, ^>ndc oftrum appellarum,quod bffctindura exrefta?humorcelicitur.Nonprobovc- ^ ontra p e i c °squia Grčečo vorabulo x»pvx.ts , latinummurices dclumptumconijciunt, exqui- | Q>&Zoo _ Us ' Un t Bellonius,& Zoographus. Prjrtereapraner buccinum concba Venere a inuticis g, a phum. q a ^ 0rrun e comprarhenditur a f Plinio, vt dum fcribitmuricem lariorem purpura, neque pero,nequc rotundo,ncque in an ge los prodeunterollro.fedfimpliceconcha, vtroque ConchcVe ^rere fefe colligente. His enim verbisconcham veneream defcriplit.vt fuoloco part bit. nttcar de— l ° buccinoaccipi ab eodem- cum in purpura, tum in buccino didum eft. Idem Plinius murieum generis dTe feribir, qua? vocant Grarci colycia ('alij corycia) turbinata Colvcia^ duefedminora mujtotefficacioraetiam&halitumoriscuftodientia . Athenarus vero mU r * c (inquit Hermolatis)non mufieum, fed chamarum generibus contribuir,eafqi in M a- nus. c edonia Kaptimi dici,Athenisxpž^ 5 , incartera Grrecia tracheas,hoceftafperas vocari t rodit: quod & Plin. fecutus fere, alicubi videtur, ficille.Nofter SPlinij codex fichabet, 8 generis funt quae vocant Gneči colycia, alijs corythia,rurbinara £equc,led mi- |" CUS n ° r a muho. Hermolaus' corycia (ufpicatur legendum,quod Athenarus fcribat,chamje ge 11 quoddam Grjecis vocari xo>pvx.h\ in jVtacedonia,quas Athenisxpc/«5 dicant.Sed mu- r!c Um & chamarum genusdiuerlum eft. Hoc etiam ammaduertendum , inquit Zoogra- pus,poft corophia,autpotiuscorythia in verbis Plinij, commatis non puntti notam e (Te J 1 gnandam,vtperappohtionem moji fequarur,concharum genera. Vuottonus tamen co- ^ r yphia(fic enim legit pery.non coriphia)a colycijscorythijfuenon diftinguit. Congene- onmium,inquit idem Vuortonus, qua:cunqueicilicet turbinati funtgeneris fuauif- ItTla rudicanturcoryphia: Sunrq, ori& ftomachograta:aluumq; & vrinam cient^arque Ori sbonum reddunt odorem, Copiofiusaluntiurulenta, afla vere) dura fentiuntur. Ho- papauer buorinorum more hrjngit potius. lam vero muricem cojorem purpureum Procolore. miniirum quemlibet,purpura?,buccini,&conchylij)Noniusfignificare feribir.Er Tacrum Saccrmu— Juričemapudiurilpcritos ideo nonnulli dici volunt, teftanteGcelio, quia eomficeren- rtx c ui di- j, lUr v dftes Imperatorja?. cauu lun ^ p Horatius: Tebis Afro niurice ttnB&veftiunt lati& . pemis. r *cipue tamen colorem purpura? bgnificat:quarc &apud Cjelianum legitur.vt Rayfi C 1 tat,Murices quoque purpura? vfum pra?ftant,in Tyro nobiles. Horatius in epiftolis; L _ MurtcibmTjrijsitera.txiellera.hnA. didiusquoque Tytium muricem de purpureo coloredixit: Nec jut dt Tjrrc munce lana rubet. Item ius v> K *o'^Ao5 . Contra Pc' rottum. Murices. in ter Co.chas. nuraerari. Muricis epi theta. Scolymo muricata cacumina* Muricati grt lius qui Muricatim Salfecfo vt txi matur. Stomachii roporant. 3$2 Viyfsis Aldrouandl Item alibi: Thocnico bihttUs tingebut murice lanas , g Virgilius. Ipjefed inpralis anestam Juanerubenti Murice. Et alijs in locis,qua?vti etiamaliorumauthoritatescumfintmnuniera?, fuperua-i caneum fuerit citare.KaVt;^ dixi effeflorcm vel animal,quo tingitur purpura, fcilicetex Scholiafte Nicandri,qui prancreain hunceiufdem poetaelocum:s-po'n/3 m 7 toxC 7iXiov, vnt x.ctA%n<; K^apiJo^annotatK^A;^ effefpeciem‘*-(pv|t>«?,ideft,Purpurpquamulicres tingat xax%ior, vnde#»A%afr«r,TOVoj8pii/?«r,SchQRaftesS©phodis dicitefle^Agr.Ko^Aoj a ute m funt,qui velint effe pifcem a Earinis Muriceappellatum, diuerfum a purpura. Vt- cunque iir,x«A^» non maleexponitur purpura (intelligoaurem depileč} quam &jm'au»* vocari rradit Hcfychius:nam de loquens, ait: wpa}p s «A' rkv y šzT&osIm mp- $v‘ptu. GENVS. FORMA. EROTTVS purpuras inter conehas potius enumerat, muricem inter p oftrea ob fcabritie corticis: quod idcirco non laudat Zoographus, quo- niam fcabrities teftarum longe diuerfa eft, in oftreis fuperficie tota exa- fperata,in muricibus vero & purpuris eminentibus per interualla aculcis quibufdam. At vero nullo modo accipiendam effe eam opinionem exfu penoribus liquerepoteft, in quibus muricem de purpura quoquefumi de term in au im us :approbauimufqueiudicium Rondeletij,qui murices longos &fmnos aculeos habere voluit,quod Plinius quoque comprobare videtur,dum ait:Firmiorisiarn teftjB murices & concharum genera. Sed ciim huccma,quat & ipfa murices Plinio vocan- tur,a,culeis careant,ac tantumobtufa habeant tubera, exiftimo, vtanteetiamdixi,muri- cera praccipue purpura m fignificare ob allatam rationem. Prajterea cpitheta muricutn purpura? pratcip.ueoonuen.iunt vt Afer, Tyrius,Sidonius, Getulus, Baianus, Phocacius, Tarentinus,AfTyrius,Oebalius.Ab hifce enim locis purpuram celebrari in purpura di&& eft:csetcra vero cpitheta qua? a colore petuntur,ad buccinum quoque minus quam ad pur puram extenduntur(Purpura?colorem ex Plinio,buccini colori praetultmus.) vtfulgens, fuaue rubens,olidus,auratus,facer,radiatus.ftcllans, rutilus.ardens, purpureus,puniceus ^Q fiagrans..Murex vero, intortus Valerio. Flacco,meo iudicio buccmum eft,in Argonauticis* DENOMINAT A. ■« V R ICIS nomenadaculeosplantarumquoqueextendi,quodfupraatv notabamus, habemus apud Plinium,qui Scolymo muricata cacumina ek fedixit:&alibi,carduocum fatiuo,tum fylueftri,folia,inquit, paucadpi*" 10 " fa,muricatiscacuminibus. Muricati greffus Fulgentio, funtformidulofi & pauendi. Intucmur(inquit)arua,quibus.adhuc impreffae bellantium plan- t£,muricatos(quod aiunt)(igillauerimt greffus. Muricatim,aduerbium, inquit Budaeus» eft conuolutim,in modura muricis: fic Plinius, vertice dixit muricatim intorto,quod Co- luraella,marginein mucronem emiffo. Colores,nuiriceus,oftrinus,conchyliatus»aThy- lelio nominantur cumpurpureo. In Codice luftioiani libro vndecimo, titulo de mo ne- R tarijs & murilegulis,murileguU Buda?o dicuntur,quaii muricarij a muricibus legendis. V S V S IN C I B O. C^ -adfSSJEN OCRATES, vtininterpretationeIoannisBaptifta?Rafarijlegitur, murices fcribitefle fallos, viroiosj veru fuccurri eis liquore Cyrcnaico, ruta 1 & acetojventrem turbare,vrinarn ciere, ori ingratos,concodu difficilcs, ob- Q it tu ere crailo fangumc,pituitam gigncre,& magis adeo rccentcsudcirco par randos effecum aeribus, vt finapi, erucacjue: affosdifficulter fecedere, ma, gnam fititn inueherc,grauareque: elixatos,contritos & conditos,minus virofos effe.Attai. men conchulamarina,purpura, & murices tanquam cibi ffonuchnm roborantes laudan- ' -t tura DeTeflaceis Lib.IIL 333 l urdScribonioLargo compofit. 104. & Celfus quoq> ™ miC '' • c . 0 „i o ua0 dic numefamtem apud Macrobium muricescum alijs conchis appon ■* t . ’' i Lcntulus flamcn inauguratus e’ft:deniq; apud a Horatium egimu c ■ c JMunCe Bxia,no meltor(2.\\is potior) Lucrinapelorts . n „ ^cquuntur autem murices & purpurte> vt fcribtt Platina > coc cm m * q chyiia * VSVS IN MEDICINA. VRIC V M carnesappofitae.pilos in mammistollunt. De maloqui- dem pilari in mammis qui voluerit,legateaqua? incancris fluuiatilibus dixrmus. Muricum cinerem cum nohjinat Plinius (nam is fere folus ex eis hoc nomine remedia praeicribit)cx tcftis dunraxat crcmatis cinerem intelligi vulr Zoographusiid quod, inquiraliquando exprimitur, ple- runq;omittirur. Semel tamen ad difcutiendas verendorum puftulas, . , t, nimirum Plinius) vel purpurarum tcfta? cinis cum melle prodeft: effr- cacius crematarum cum carnibus fuis.videtur autem eadem firme vis & communis tefta- *. llrn marisomnium cineri inefle: nifi quod efficaciorem exdurioribus folidioribufq; te- * , sc xiftimo. Etquonkm mipvM Pliniusalias murices,alias buccina inrerpretatunreme- dia qua? fuperius buccinisattribura funt ex Grtecis authoribus,muricibus etiam Plinianis prorfus conuenire idem Zoographusexiftimat:mihi purpurisquoq; ea conuenire vidcn- ' jur,cum lcilicer purpuras vna cum muricibus non coniungit, vt aIiquoties facit, nam lic ouccina imelligit. Mituli quoq; crcmati eundern bucciniseffečtum pra^bent, tefte Dio- C°ndc: addir Zoographus, paulo ignauiorem: purpura? vero & conchylia vndiquaque 'milem. ProbuccinisoftreafubftituitauthoranribaIlomdn»n. Mituli quoque vtmuri- ^s,cinerecaufticam vira habent,&ad lepras,Ieririgines,maculas. Lauantur quoq; plum- m modo,adgenarum crallitudines&oculorurn albugines,caligincfque, arq; in alijs par- l) P u s fordida vlcera,capitifq; puftulas. Hxc Plinius,ex quofequentia etiam remedia om- q nia »vbi alterius authoris nomen non addctur.deeerpnmuš. Myaces cremati, vt murices, ni °tluscanu hominumq; cum melle, lepras, leiitigiries fanant. Muricum cinis cum oleo mmorcs tollit. Muricum vel purpurarum cinis vtroq; modo, iiue difcutere opus lit, fiue coucočtos emittere,panis refiftit.-quidam ita componunt medicamentum: cera? & thiiris d f achmas xx.fpum*argentix i.cineris muricum x.olei veteris heminam. Capiris vlceri- mus muricum vel purpurarum tefta? cinis cum melle vtilitcr illinitur ,(item ) conchylio- ru m:vel,Ii non vrantur,farina ex aqua doloribus. Muricum vel conchyliorum tcfta? cinis ln acuksinfaciemulierumpurgatcum melle illitus, cutemq; erugat, extenditque fepre- nis diebus illitus,ita vtočlauo,candidoouorum foueanturfalias foueatur.) Muricum ge- J 'eris funt,qua? vocant & longosfirmofcj; acuJcos fiueclauoshabent, quos, vt internofcerentm * quam maximeproprijsnominibus potuimus, diftmximus. £umquem hicexhibemus,a candoreduritiaque, qua marmor candidum amiulatut parte cxterna, marmoreum appcllamus. Parte interna ex albo purpina- fcit. Tefta grauis eft>denfa,folida,aculeis multis horrens,figura inter buc pinum & conchylium picdia, ampla, yt merito sJtctitoVvAoc djci pollir, quemadinpdu m purpur£fpetiesqua?dam. Terrcseeft fubftant?#* frigidae & ficca?cnm detergendi vi ,ob falfug inC quam feruat. Quare ad dentifricia vti poffumus > & in epuloricis medicamentis. Vritur facile atc D in cinereo) redigitur, & acrimoniam aliquatn 0 empyreumaacquirit, quam diligenti ablu u ° ne deponit. Calcisiraque modo elota cum oleo ro¬ bato invnguentum reducitur. Ambufbs mec ^ e * tur, picatncemq; pulchram inducit. Adhtrc otQ* nia fdiciter vti poffumus. Čarnem atque operem Jum, puipurarum, buccinorum čarni operculmj* rede affimiiari iudico : fed b?ec in vniuerfuni e murieum fubffantiadida fint. H#c Rondelen uS * Cuiusegoiconi aJiamadieei cuiufdam nruricis* velconiimilis conchylij buccina? ab vna parte j miliš,fine vllis aculeis,fineq ue vila afperitate> rnedio dorfo tubera habet fed valde obfU& & de Q preffa, & tutben cius pro tota cochlete portione exigpum quinqueinuolucrisconflans: Subna 0 ^ tiatotaeft marmorea duritie,color cum intus» ^ foris flauefcit,& nonnulli$in locis candicat. > U P na parte valde latus eft ,& longe vitra turbine latitudoextenditur: foramen autem mediana * e repartemoccupauit, quafi vtin conchis vene confpicitur, vtindefortaffis Plinius hasquoqb e fub muricis appellatione comprchcnderir.Alia^ 1 addidit figuram Zoographus, qua?quoquen^ Alteri* far-: adiungitur: Air cffeconeh« cuiufdam feumuf 1 ' maex 2,oa Orientalis,quam Venetijsfenadum feribit, & in ea tnargariras quoque gigni, aqn° gtapho. jjajp audiuifle,fed nefcirefequam vere. Colorforinfecus pajkfcit,inquir, intrinfecusc puleherrimo fpfendore exalbo rofeus eft. babrum exterius protendit fe & dilatat in tna ginem:mucrones infra caputfeu conum teftee duo magni fed obtufi prominent . In ip*° \\ cono paruiadtnodum & fubrotundt perfpiras deinccps non aculei fed tumores vifuntiff* Addidiitem ego afium marmorcum muricem, turbineacutiffimo atque longo$£exi l > vndique ftriatum , aut potius vndatum • Habes deindealios duos inuriees marmoreos > ^ vnumitem rotum candidum;alterum purpurafeentem. Poftremo loco datur marniore duritite murex afpdis mucronibus infignis,colorerubro,cinereo & albo, prona & fnp lir parte depidus. Alteriasde fenptio, pE MV' DeTeftaceis Lib. III, 335 Myjrex rn^rmoreus fupine depi^us. Murcx marmoreus idem prona parte pi&as* De Teflaeels Lib. 11 L 337- Murex marmoreus Zoographi» Murex marmoreus ftriatu$,& virgatus. Murex marmoreus purpurafcens, Murex marmoreus candidus. Ff M uri ds 3 3 8 Vljfsis Aldrpuandl Muricis fpecies appendieibus afpcris, colore rubro, cinerco & albo, prana ac f u pina parte depičta. DE MVRICE TRIANGVLARI. H Cap. X. I C altera parte Myr^,inquit Ronde!etius,pIanus;aUera fere rotundus* led ira vt vtrinq; dqo fintlatera, tertium plana pars elii«at» a qua ra,qu? huic propria eft,triangularis iure dicitur: aculeos babet breucs oc brmpSjVarioeft colore,fbramenduplexhabPtrugofum,quo ob plitudine& breuitatem.fonus editur grauis& trillis.Teftatotaad ^ on ' chylij teftam magisaccedit,Qperculum quum vritur, fumum id pingue aliquid habet. Quare in oleo amygdalino deco$mn in aurium doloribus vd" liter viurpatur. JVlurex trian- DeTeftaceis Lib.III. Murex triangularis Rondeletij. 339 DE MERICE L A C T E O. Cap. XI. VRICEM, quemhiccxRondeletiorepra?fentamus,aIa<3eocolore, lačlcum nucupauit.Turbine,inquit,obtufioreeft,quani cffteri. Exochas & tubcrculapotiushabet, quam clauos fiueaculeos. Teftaadfucos vti potfumus Concharum Venerearum vice. a Quem La&co ei Murici con- *r at ,r iunximusceu vel eudcm.vel laltem congenerem,exochashabebat paul- C ap.^'. lolongioresquam monftraticon Rondeletij, pauciordcj;, vtpoteternas tatftum. prxtereaangudioti,ed forarpine,quin & toto corpore,quod Iongitudinefua vix Eptemdigitos tranfucrlalesnon excedit: poRremo turbeneius oblongum&inacutum definenjj, ferem iq turbiqibus prpprie vocads, atq; in eo fex voluta:, exiguis tuberculis decorat'a?.Addidi prjeterea alios duos.vnum turbine acutiiImio,& ampliilimoforamine. Alterum longe minorem tuibin? jtem acqto,mucrombus infignitum rettisjbreuibps,ob¬ eliš, colore fubcinereo. Murex lačteus Rondeletij* Murex lačleus noRerpriqius. Ff 2 Murcxla- 34 ° Vlyfsis Aldrouandl Murcx lačieus authoris alius. E DE MVRICE PVRPVREO ORTHOCENTRO, Cap. XII. c ^ _ 1 I A Rubicundo colorc,& re&itudine aculcorum Muricem,qui hfc modo depingitut* nominaui orthoccntrum purpureum. Totus enim inrrinfecus & forinlecus ru- bet,magis tarpen intrinfecus.Turben vero cius candicat. Mucrones habetduo- decim rečk>s,robuftofq; } in finiftro quam in dcxtrolaterelongior^s. Sexconftat volutis# ac in ij s exigua qua:dam & obtufa habet tubercula. Murex orthocentros purpureus. DE M V- DcTeftaceis Lib. III. 34i DE MVRICE CORACOIDE Rondclctij. Cap. XIII. V F Anatomici,inquit Rondeletius.omoplata; appendicem a roftri coruorum fi- milirudine,coracoidem appelIarunt,iranosmuricem hunccoracoidem abacu leis infirmis & roftris coruorum fimilibus.a nota illuftriore & huic propria no- men ponentes. Htec illc. De coloreinterim &magnitudine nihil additrvnde albidum ef- fcfufpicor. Murex coricordes Rondeletij, Murex Coracoides idem ex Zoographo. DE APORRHAIDE. exeodem. Cap. XIV. POR PHAIDVM duobus in Iocis meminit Ariftotcles: Gaza muri- ces interpretatus eft. Natices(inquit)(axis adjmcfcunt more pateliarum & muricum(aVo/3/;a/cr&)f)acc£etcrorum generis eiufdem, nec nifi tegmi- ncdimotoadba:rent,q^od vejut operculum fibi poffident. V Pum enim qucm biualuibus pars vtraq; admibiftrat, eundem altera exhibet turbi- natis. Carointusquaoris habitus.Modus hicide muricihus (dvroppeti' ai) Caro. purpuris,atque omnibus generis eiufdem, Exhis funt, quidubitandioccafionem fumat, ^ A fintne aporrhaides in ,Muricum,anin lepadum genere. In Icpadum quidem genere nec ab Ariftotcle,nec ab vilo alio diferte ponuntunduas enim duntaxat Lepadum fpecies ponit ex munc - •^riftotelesj & MrdJa dypiotv . Sunt tamenqui cx Lepadum genere effe inde anlepadu c ffici putant, quddlepadum moreiaxisadh^reant. Sednonrefte. Nam quanuislepadu genere. fnore adhtcreant Aporrhaides,non inde tamen efficitur, eiufdem generis effe cum lepadi- kus. Etenim neritte adhaerent vt lepades,vt ibidem dicitur,tamen a {epadihus genere dif- ftrunt. Qt_iod fiquem mouere debuit Ariftotelislocus, in quo vnacumlepadibus Apor- r haidu mcminit-& is qui mox fequitur,ab ea fententia abducere debuiffet, in quocu pur- P l >ris & turhinatis Aperrhaides numerat. ToVauroV /d t po 710» tu 7 s d Trop pat id quodpropriumefteit}ibm;uis iam dbdmus. Qyibus fubdit Ariftoteles operculunine- rirarum,aporrhaidum atque aliorum turbinatorum eundem pratftare vfum ,quem in bi* Vn-itiV uahiibus conchis teftam aiteraro. Quemadmodum enim in biualuibus, clufilibus & rek* ratiiibus a duabus teftis tota interna caro tegitur, ita a turbinata tefta & addito foramim čarnem oftendenti opereuio tota turbinatorum caro oeculitur. Ex his cfficirur, Nerites Sc Aporrhaides in turbinam haheri, Ac Aporrhaidem rečtemuriccm mihividetur Gaza couertiffe,ob aculeos m uit os & longos atqueacutos,quibus murices omnesav.mati funt» qualisefthicquem proponimus. Dicam pratterea quod fufpicionibus & coniedturis ta* tuni indu&us de A porrhaide fentio. Nimirum eflfe eius muricum»fiue turbinatorum gene Co!yciaef ris,cuius mentionem |acit Pi i ni y s Iib.3 2.Muricum generis funt,qu£e vocant Grčeči coly- feAporriiai cia,alij corythia,turbinata a?que*Ied minora multo , cfficaciora etiam & oris halitum cu- des. ftodicntia, Quod rnurieum geniispriufquam explicemus, de varietate lečlionisdicenuis ex Hermolao,qui pro colycia,alij corythia,legendum cenfetex Athcnceo coIyciafiue co- r;ycia. Etenim charnat genus quodda Graccis ait vocari kcoovkus in Macedonia,quas Athe- nis dicant.Caeterumeasnon inuricibus, fed (vt dixi) chamis pratfertim trachasis adfcribit,quod & Plinio placuiffe huius libricalce video. Facit hoegenerum aftinitas« Htecftmt Hermolai verba,quae vero confentancamihi non videntur, neque is Plini; Jo* cusex Athen£eoernendari poteft. Nam fi naprav nomen chamiscompetat 5 idem t-urbi' natis longe diuerfi generis competere minime poteft. Neque illud verum aftinitate g e " nerum fieri,vt idem nomen vtrifque conueniat:ob id chamis etiam tribui in calceopens» nequeenimideopoftchatnceglycymeridas ponit colycia fiuecoryphia, quod chamis m nominis tribui vclit,fcd quiaelementorum ordine piices recenfet. Quam ob caufam p 0 y chamcetracheas, chameleas,chameglycymcridas,fubiungitcolycia & coryphia quia š plinius col tera Cbncipiunt.Vtroq; igitur Plini; loco corypha?a legendum conijcio,intclIigiq; id nlU iedus. ricis ^ uc turbinah genus,quodaporrhaidem vocat Ariftoteles.nomen enim optime qu*' drat,quonlam adomniaextrema&fummatransfertur;indexo i oiA7>*7oi', quod Tuni' ^ mum eft & cxtremum. vode turbinata h ate in quibus aculei eminenr,corypha , a dicentur. __ Id etiam conuenit, quod multo minora ftnt reliquis. Sed htecprofufpitionibushabean' Aporhaidit tur . Hsecitaq; Rondeletius. Sed de iconequam ponit,nihil loquens.Egobinos huiuhnO' .iinnoriš, c t ]i muricesreferuoin tnufteo appenfos: quorum maior cuius hiceffigies prone & fupJ° e ,^.ipno_. pi^a datur,marmorea eft duritia,& c um forinfecus,tum extrinfecus candicat: altcr, intus ex albo purpurafcit:-extra fere croceus eft: Vrerq, feptem habet aculeos,non in dorfo.aut turbine>fed ab vno tantiim latere,canalicu!atos fere,hoc eft,in quorum medio fouea con- ipicitur. Turben etiam non vt in alijs turbinatis,integer delcendit,fed dimidium eius ta- tu m confpicitur,nam altera pars intus latet. In dorfo tres potiftiiniun habent extuberafl" . tias ku proceftiis,at in turbine plures,fed exiguos. AporrhaE 1 DeTeflacels. Llb.III. Aporrhaidis pars interna * 343 DeTeftaceis. Lib.III. 345 Pro purpu- ra_>. Cochvliata vcftis vade DE C O N C H Y L I O. Cap. XV. A TIS fupcrtjue oftenfum a nobiseft nomen Conchylij & pro vniuer« fo teftaceorum genere & priuatnn pro vnica rantum fpecieeorunde apud veteres accipi:& cum fpecies eft priuara,non purpuram fignificare, neq; eriam buccinum, fed ab hisconcham eflfe peculiarem, nimirum qualem hiccx RondeIerioexhibebimus fubinde, buccinovalde dilfimilem,& nullispurpurarum moreaculeis muricatis circumuallatam .Muricis ta* ^cn fpecies eft,cum fcilicet murex pro colore furnitun quod innucre forte voluic Franc. Maffariusjdum ait;Murex conchylium perexcellentiam dicitur; vode vcftis tinčla muri- Cf>conchyliata dicitur, I trurfus: Ha?c vcrba Plinij, In conchyliata vefte caetera cadcm fine buccino,fi vo!umus,iuquitille, exponcrc,vti certealiqui exponunt, conchy]iata ve- ftc,ideft,tinčlamurice,crircontradičlioin verbis Plinij. nam (i verumeft, quod fupraex v erbis Ariftotelis & Plinij inuicem collatis oftendimus,hoceft,Plinium Ccrycem modo Juričem, modo buccinum conuertifle, ac propterea buccinum efle, qui ceryx, murex, & c onchylium appelletur,cumduopr«eferrim concharum dixericeflegenera, qua? tingen- 'ffis velbbus viui eflfent,videlicet buccinu minorconcha & purpura,quo pačlo verba ha?c, lulicetconchyliata vefte,exponi poterunt tinčla murice, fiuc buccino, cum buccinum & *nurex, vti retulimus, eadem elle conftet ? NeceflTe igirur erit vel negare coniečfuram no- ftran] Ariftotelis fundamentis fuperius roboratam:vel dicerc, quod verba, conchyliara v efte,hoc loco non figmficent tinčla muriee,fed ipfo conchyiio,vt concbyhum iit concha rum genus diuerfum a murice fiue buccino. Plinius trigefimo fecundo volumineinquit, tnuneum vclconchyliorum tefta?cinismaculasinfaciemuiierumpurgatcum melleilli- ” tus,v t fitlenfusrcinistefta?earumconcharumqua?murices, velearum qua? conchyliaap- Pellantur,maculas in facie muherum purgat. licu ti etiam inferius eodem trigefimo fecuti ^ volumine muricem a purpura diftinxit liis verbis: murieum, vel purpurarum cinis v- tr °quemodo&c.NorauititemMalfarius poniconchylium 3 c pro ipfo colore, ficut pur- P u ramurexque.Quod authoritatibusalicjuot veteru nconfirmare nonfuerit abre. Pli- ^useum de luxuiia concharum in cibo dixi(Tet, fubdit: fed quota ha?c portio eft reputan- 3 ) fibus purpuras,conchylia» margaritas? Et alibi: In Apenninofrutexeftqui vocaturcoti- nil s,ad lineamenta modo conchylij colore infignis. Et rurfus: Tranfalpina Gallia herbis ^yriumatqueconchy!ium tingit, necqua?rit in profundo murices. Item alibi:Tyri nobi- b ( asnuneomnisconchyIioatquepurpuraconftat« item: Vidimus iam & viucntium vel* leta purpura,cocco,conchylio,fefquilibris infečla,velut illaficnafci cogenteluxuria. De c °nchylio,murice,purpura coloribusac veftibusmulraidcmhabetlib.p.cap.jč.Sed vn- dc »inquit,conchylijs pretia? quis(quibus)virus graue(vnde & caftorij nomen forteei in- fifium)in fuccftd eft in colore, vel tinčlnraralias fufco,quod non probar Zoographus) co- s '°raufterus in glauco,& irafcenti fimilis mari. Et mox: Concharum ad purpuras & con- 5> c bylia eadem qujden> eft matetia,fed diftat temperamento. Et cap. 3 7. Purpura? calculo- fi*appeliantur a cakulo maris, mirčaptoconchylijs, & longe oprimo (alij aliterlcgunt) I) PUrpuns &c. in con. hyliata vefte cartera eadem fine buccino: pra?terque ius temperatur a< lua proinuilo humani potusexcrementodimidia& medicaminaadduntur. Sicgigm- tUr laudatus jlle pallordaturara fraude,tantoq; dilucidior, quantomagis vellera efuriunt. (‘d eft non faturantur.) Et alibi; Phycos thalaflion (id eft,fucus matinus) conchylijs fub- ‘lernicur. Harc ornnia ex Plinio. ConchyliaCoa etiam luuenali dicuntur in očlaualaty- ra,vtftes conchyliata?aurconchylioiniečlte. Et Marcellus Empiricus meminit lana? pur* P Ur ca? oprime in conehylio tinčla?. Confundunrautem authores i fta?c nomina, conchy- 1,u m,muricem & purpuram,ob confimilem colorem:quam enim veftem alij purpura tin- feribunt, alij conehyliatamrvominant,alij muriceinfečlam. Ita Varinus x.o>^ **ponitpurpuram,&Suidas concham exqua purpurafumirur. etiamHely- " clll o funt oftrea & purpura?. R cčlius tarnen dicemus ta. nam & V arino, qui pleraq' C f. filciychio hanfit, *oy%iiAia. lunt to' ogpict . quo loco in gene ConchyIii! pro colore. Conchylia Goa. f, genere conchylium accipio: na °qui difFernvnde Plinius: In Ponto conchyfia non funt cum oftrea? abundent. Vbi de f c 'cie certaeumlentireapparet,namcumcommunius accipitur conchylium , oftream quoque *Lib. 3. Conchy!iii. quid. Blatta By- zantia Aj a bum. 34(5 Vlyfsis Aldrouandi quo.que complečtitur: Sic a Philoftratusin vita Apollonij: Byblu$ infu Ja parna eft apu^ A Indos v bi n^axima conchylia,tqUricefq} eximiae magnituditfis nalci perhibent.Cum itaq; conchylium,diuer(um effeconfteea nracronatis murieibus,nec non a buccino: iam quale ipfum fitcx:plicemus. Conchy]juna,inquit Ropdeletius, feruato Gr#co nomine vocatur aiatinis. Suntqui Oftracium putentdid .Sedillinomcn partistotiaccommodant, vej Plini.us nomcn totiuspani dcdinfic enim Iib.3 2.cap. 10. Inuenioapud-quofdam oftraifiji yocari,quo.daiiquionychen v.ocant, Atonyx (inquit DiofcorideS, *#/ ’na>m aih, id eft operrulum gouchylij, proquoetiam oftracium fumi a Plinio dcclaranr ipiiui- met vei bamoc fuilitum vulua* pce.nismirerefiftere:odprecaftorei,mdiu/q? cum ep vdani proficei;e. Qua? eadem funt cum his, qu«e operculo conchylij tribuit Dioicoridcs. Com- mendat enim yngues,qui odorem caftorei refcrunc,eorundemq, iuflnu excuari tradit mkias,quae vuluarum ftungulationeconciderint. FORMA. DESCRIPTIO. O N C H Y LIV M fecundum cundem Rondeletium eft ex magnorum turbi' natorum genere,ea parte lati us qua in turbinem deficit, fine aculeis tuberculu uC vllis. F pramen qup carp interior oftenditurmon rotun,dum,vt in purpura & buc* cino, fcd longum • Taje Concbyliuni Rondeletij,cum fuis operculisjvna cum operculo Purpurse. etiam eft operciilum* de quo feparatiin hzconf nia Icripta relicjuit. In purpura fatis demoftraP de nos arbitror,opercuIfi cius 0Aa!rrov fine * i0f 0^C%\ r uov fine a Ppcllari debuftk' Nuncoftcndendumiie^ " bAeftblattam Byzantiz >r Arabum nihil aliud e{fe> £ quam concbylij operen ium.:c]uos finimi pbaf- macopok noftri conchy Jiorutn, buccinorumc ju® ppercula permifta ven" d vntes,blattasbyzatiaS Voca nt,has rotundah ib laslongas. Serapiohbr 0 dcSimpUcJbus cap*9 u Athfar atheb , id eft, v fl ' - gula aromatica & blattt '* byzutia Diolcoridist eft c°nchyliuin ex fpecie - bus Oftreorum Se eft d" m Hiter de cochylijs p$* p pir& 'reperiuntur in ee- gionibus Indice, in aq^ s iuxra quas oricur fpi° a navdi. odor autem eiu s eft aromatibus,quonia b diud animal comeditn ar dum, & ipf a colliguntut tempore aeftiuo,cjuand a aqua? dcficcantur. Ref e riurur etiam ex eis toribus maris £uxini> & color eius eft d celi na adalbcdinem &c*ftpin, guis* DeTeftaceis. Lib. 111. 347 Conchyli* A guis.Sedilla qua?nafciturinBabyloniaeftcolorisfubnigri,&eftmaior illa, &omnes babenr bonum odpreai»quancio fumigantur,cum eis fcntitur ficutodor caftorei. Quando igitur fit fumigatio cum eis mulieri habenti fuffocationem matricis, &c fimiliter habenti cpilcpfiani,confert > & quando bibuntur,molliunt ventrem & faciunt omnes operationes 1*1 tegumentum eft,ei fimile quo purpura integitur,quod in Indije nardiferis Iacubus in- . >> ueWnr>fuauemideofpiransodorem,qubdconchyliainibinardipabulo vefcantur.Col- optimju ngiturpofteaquam ftagnantesaqu«a?ftiuisfqualoribusinaruerint. Laudatiffimus,quia qux. nian rubro defertur,candicans,pinguis, Babylonicus nigrefeit, atque minor confpidtur, Amboodoris gratia luffiunturded aliquatenus caftorcum olent, lidem fuffitu exgitant minas vuluceftrangulatu oppretfas,comitialcfque. Poti ventrem molliunt, Ha?e Diofco- rides:quibus plane fimilia lunt,qnas Serapio de blatta Byzantia literis mandauit, Dicitur Vn guis car autem vnguis a figura:eft enim operculum oblongum, auium carniuorarum vnguibus fi- f lc dičtus. « mile. Altera tantttm parteadha?rens,id eft, craffiore, Quum incenditur, fumummultum ernittit,valetq; adeaqua?tradidit Diofcorides, Sed idpropiusintuendum quod feribit ln India? nardiferis Iacubus inucniri,fuauemq; ideo fpirare odore, quod conch ylia inibi nardi pabulo yefcuntur,colligiq; pofteaquam atftiuis fquaIoribus inaruerint, Nam fi c6- chylia marina fintanimalia,quomodo in Iacubus inueniuntur, colligunturq; aquis a?ftu e *iccatis ? An tnaredderuntturbinata, vt fluuioslacufq; fubeant ? H«ca Diofčorideex aliorum fententia dičia efle crediderjrn>eaq; ex alijs defcripfifle,quibus expofitis, prefert ^a,quai ex mari adferuntur'. Sunt qui blattas Byzantias negant elte onychas,fiue opercu- An fint O- iaconchyliorum»qudd blattaByzantignonfintodoratsejed fostid«.Quamopinionem nychcs. pollum facile ex eo refcllere, quod Diofcoridesnonlemper iuZiJls voget id, quod grato folum & iucundo odore placet,led aliquando id quod vehementi & graui eft odore. Sic Pix dicitur ab eo , quam tamen fuauis odoris efte nemo dixerit. Sed de hac re p!u- ra aliasdi&uri fumus. Quod autem hoc Joco rc&činterpretcmur, idmaximoeft ar gUtnenrojqu6d qua1itatemodoris cxprimere volens Diofcorides dijdt: Krx.

jdeo couchyliorum opercula, vel vngues efte non rede inficiaberjs. Eximendusfcrupu- Il ? s alius, quem nobis inijcit Diofcorides cum dicit: Vnguis conchylij tegumentum eft, Antcgume ei fimile,quopurpura integitur. Qua? confentire nonpoffunt cum ijsqusediximus de cum purpu c °nchylij operculodongo ftri(5toque, buccini vero & purpura? rotundo, niiihanc fimili- t x , ffidinem ad vfum fubftantiamque, non ad figuram referamus:vt fit fenfus; Quemadmo- purpura operculum haber,quo foramen clauditur veluti tefta altera, ita & couchy- bum,velfubftantijivinbufque fimile eft conchylij operculum purpura operculo, non ^Utem figura. Ha?c funt qua? de conchylij Sc buccini operculis dicenda putaui. Hačlenus *'ondoletius,ex hibitis vtriufqueiconibus,quarum qua? rotunda eft, buccini eft, caetera? c°nchyljorum,Conchylijs fuccum inefle, inquitidem , purpureum fatis reftatur Plinius Succus Co , fib.2 i.cap.8.Tertiuseftquiproprieconchylij intelligirur multismodis. Vnusin helio- ch y ll i- tr °pio,& in aliquo ex his plerunque faturatior: alius in malua ad purpuram inclinans, j ibs in viola ferotina conchyliorum vegetifiima. Ex eodem fuccolanas tingi folitas faci- ex veterum feriptis confirmare. Marceli us medicus de effečtibus aurium feribens ^faudendam aurem lana infečlo canchylio marino monet: exficcandi enim vires habet. ^^-ritoapudGalcnumlib. 5. medicam . wra' ref-ms , conchyIio infečios flocculos in b a narinfe- ^nreni inimittendos, Plinius perfe conchyIioinfedam lanam magnopere prodeiTeauri- b Us iradit. Quiconchylia legebant,conchyliarij dicebantur,& eonchyleguli, & conchy- Ul ' L0V ' Platno/ vsvs A d vtcri Jrtrangula- titr. Actauriurn doloies. Scholiaftis Gal eni le- čho fufpe- adi- -— pem Anferinumjvel butyrum vel refinam, & C6chylij internam partena a?quis partibqs trita luper aurem ponendamonet, Quoin locaeius Scholiaftes Germa- nuslcgcnduin fufpicatur non A/a to' *W?,fed to' * *T$V,Qpinionemq; fuamhacra- tfone firmare conatur,qu6d tefta & operculn vim habeant refiecandi line morfu, Sc quoa cauum Purpii.ri,Plim© tefte , valeat ad pra?cifos neruos. Sed malim ego priorem le« 10 ' nem, inquit Kondelctius, fequi, Nam eoin 1 ocq magis dolorem fedare ftudet Galenus, quamexflccare,vtalia qua? enumeratafimt,oftendunt,fcilicetadepsanferinus,but^rum. p relina,quae doloris alleuamcntum afferunt,caIore & h umore, Opare per ^ čarnem iurelligo,quae ob lalfum fiiccum digerendi vim aliquam ohtinet:& ob fubftatiam pinguem glutinofamq; ^apvpopindf quidhaber, Ob eam caufam vermes & afelli, qu* lpo aquario vafe ftahulanturdn eodem aurium affettu a veteribus commendantur. Tefta ve¬ ro magis exfic<;at,quam vt dolorem leuantibus medicamentis admifcert debeat:exftcca n- docnim conftringcndocp dolorem augerent potius quam lenirent, DE TVRBINIBVS. Cap. XVI. E smuPcIAti fiue turbinatis aliquot diximus,n5c dicemus de ipfis Aifffiuedeturbinibusproprievocatisj quorum quanquam multasip^ cies dcpinxerit Rondeletius, atq; etiam plurimas adijciam, tamen P* 11 " lofophus interturbinara vnu fimpliciter turbinetn nominat, omnese°” demoominecomplexusneq; magnitudinis, neq; qualitatis aliqua°^ bita ratione. Sunt autem $pdp@oi ftue turbines qui in longiorem Sc acU ' tiorem verticem deficiunt,quam turbinata Sc cochlea?. Rondeletius non ieui conie# ur spop/Sus cofdem efle putat cum fpafivMn Sc »s-pafidp&ic , quorum meminit 3 Athenaus* A ’yictg h&\ s Ai 'pxv?w cv dpyoMxol (, t 3 j $pa/3>lAae d ut m t7!t ' •m£t!ao> ovreor «s to' xaA7ri^r , boceft, Agias& Dercylusin Argolicisftrabelos vOca flt aftrabelos,de bis hoc tradentes quod tub« modo fonum edant, DE T VRBI NE MAG N O. Cap. XVII. Ondefetius prim o loco proponit Iiunc longum & magnum turbinem. multi^P ^ voluminibus conftatem,procorporiscraffitudine,margine»vt ait,lpifto&a p CIO.. i<)>tefta alba,, lineis tuberculifq ; multisfcabra &afpera. Foramen rotundum* mquit, habet & rimam qua excernuntur excrementa. Saxis h«ret turbine furfum veri©« Qux de tefta? carni%e vfu in Purpuris. Buccinifque didta funt,huc pollunt accomm ni, oda - tpE TVR - A l De Teftaceis. Lib. IIL Turbenmagnus Rondo!« , r v •-.A 34P c D DE TVRBINE AVRITO. eiufdem. Cap. XVIII. VNC turbincm ordine fecundum collocauimus, quod magnitudine pracedenti proximusefset. Vocafscfe turbinem Rondeletius aurirum rjominis aitob alterius turbinat* parti aduerfi latam vtrimq; appendicem. Efse uc io. autem hunc turbinem perelegantem, & rarum in mari Gallico. Teftce volumina tuberculis extantibus,pulchro ordine difpofitis diftin&a efse. —Horum imaginem imitari artifices in vrceis efformandis, additabafi. ^didicgoauritiTurbinis vel alterius ftromboidisiconem infignis equidem magnitu- dinis& pulchritudinis. Concha efttuberofa atquean Turbcn auritus Rond. fračtuofa nec non & aurita. Pingitur prone & fupine. Oraeius dentatsefunt vtin concha Venerea:Color intus & in rergoreferrugineus,ca?tcracroceus. Atq; hoc etiam aRondeletij figura plurimum differt,quodhuiusturbo f^refitfelfilis.cumeius valdefitoblongus . Similis pla¬ ne cft fublequens turbo, nifi teftam fu perne haberet leu- cophaei coloris. Cum hifce meis Turbinibus non paru m fimilitudinis habenthtepoftrema? conchae, quarum pri- mamihipro Trocho Niloticoalbo, alterapro Trocho Nilotico maculolo miifa eft. / Gg DE TVR- DeTeftaceis. -Ob, III. Turbo auritus tuberculofus alius, tcfta l leucophajajnferne crocea,prone & fup erne ine. \ •Gg 2 Trochus Vlyfsfc$ Aldrouartdi Trpchus Niloticus albus. Trochus Niloticus maculofus, DeTeftaceis. Lib.III. 353 de tvrbinibvs tvberosis. Cap. XIX. N Turbinum generibus hic iurc numerabitur,inquit idera Rodeletius, qui a tuberculis multis tuberofus cognominatur. Is finiftra? manui pro- ximus eft,longus,tenuis,in mucronem definens. Huiufmodi funt quida albijquidam nigri,quidam varij. Pollicis magnitudinem nunquam ex- cedpnt. In his cancelli cum parui funt,viuunt,authore Ariftotele: funt- Magnira* __ que longiores ijsquineritarum funthofpites.Huiusgeneris turbines do. in terrarepcriuntur , qui cochlearum nomine comprehenduntur: nam praiter cochleas fiuniim teftaceum gcnus in terra viuit. Eiuldem turbinum generis funt aliquot fpecies di- uerf£e,q uaeda 15ge,tcnues Turbinis tuberofi icones Rondeletij. acutiores, lceues, cuiuf- ® modi funt trcs tuberofo propiores. Alij, poftremi fcilicetduolpidura huic capiti prtepofita, intequa- les,tuberofi,fcabri,virga- ti. Vita,moribus,fubftan- tia non diflferunt.Hucufq; ille. Ego iftiufmodi tube- rofos turbines plurimos Authorisro obferuaui, atq; etiam hic berofi Tut aliquotdepingam.Exqui bi ncs busqui prior eft in ordi- ne & fcparatim depičtus, forinfecus cinerei nigre- fcentis eft coloris , albis _ tuberculis,ac fpeciofis co- furben tuberofum. fpicuusjntrinfecus amethyftini,circum oras ex c^ruleo viride- fcit. Habesdeindetabulam integram,in qua turbines expri- muntur quatuordecim. numero primo turbo tuberofus & a- fper,in quonafcitur cancellus.2. Turbo ftriatus ex monte eru- tus. 3.4.5.Turbinis tuberofi & oblongi tresdifferentiaMS.Tur- bo alius ftriatus ex montibus.7. Alius Hneatus 3c leuis. 8. Tur- bocircacaudamlineisquatuor protuberantibus. 9.1ongus& acutus inftarvnicornu. 10. Acutus, punčiulis extuberantibus plcnus. u. Aliusexrubro& albo variegatus& ina:q ualis. 12. Tuberofus alius &Iineatus. 13. tuberofus extremo aliquantu- lum oblongo.i4.Turbo eft muricatus. Quorum omnium ico- nes habes proxima pagina. ?“tbenang.lofus Rond. DE TVRBINE ANGVLOSO. Cap. XX. ONDELETIVS exhibita hac icone, hic tur¬ bo,inquic buccinis fatis fimilis,quia teft? volumi- naitaafedifcretafunt, vtin medio angulos effi- ciant,cognominaturanguIatus. In turbine tenua- •tur inferiore in parte, fuperiore in longum & acutum roftru. Sicenim cum PlinioIoqui poffumus, qui purpuras roftrum dixir. Colore eft marmoreo. Vftusdentifricijs conficiendis vtiliftimuseft.Sicille. Buccinse item figuramreferunt turbi¬ nes ifti a meadiunčti: quorum primus oblongus eft , & ftria¬ tus,e montibus erutus: alter ftriatus & verrucofus; item tres aliteexalbocinerea:, Gg 3 DE yiyfsis Aldrouandi r| I SJf •§ r ■ I I .. ; v ' | Turbmes ali j quatuordecim diuer.fi . DeTeftaceis. Lib.lII. 355 . | Turben albus oblongus ftriatuscx TuAiriis fpčcles dii$yna alba, rnontibuscrutus. 7 ' altcra. iubalbida. DE TVRBINE MVRICA.TO eiufdem. Cap. XXI. furbcn inuricatus Rott& f ^ V R B O hic afpcbluquidcmbuccinodifIimiIiscft,fcd JL a tuberculis muitis,brcuibus quidem & obtulis murica- tus appellatur. Superiore parre tumidior eft. Inrus tcfta pur- purea eft, foris alba & vcluti calccillita , Habcs hic prsetcrea cčtoalias vnica tabula icones, quarutnaliaeangu!aro Ronde- letij turbini acccnleri potftnt.alias vero muricato. Addidi item auatuoralios muricatosTurbincs, quiiconi Rondcletij abfi- milcs omnino non lunt,praftcrtim duo,vt icones oftendunr. D E TVR- L, 4 DeTeftaceis. Lit*. III. Turbines quatuor ali; muricati. 15 3 57 4 ' C d e tvrbine pentedactylo ET TESSERODACTTLO. Cap. XXII. N T E R. cochleas Plinius PentedačtyIos quofdam nominat, Dehifnc turbinatis intellexerit,qu;» proponimus,inquit Rondeletius, nefcio. Illud Ene omnibus notum efle poteftex turbinatorum definitione &c, natura, potius turbines eflequoshig expreiTlinus,quamcQchleas, cuminlonguin protendantur, voluminacj; Icabra& veluti ftriata habeant, cum cochleae t Uj p > lrne rorimdaefine, & turbinecomprdifo, nonextenfo. Dicitur autem Pentedidylos w ®nwV» r Cs quiuquehabcatappendices!angas&acutas, fiextremum turbinisannume* raao * # iL ,Usc ft turbocuiquatuorduntaxatfuntda£lyli. Ex his turbinatis alij funt albi, ali j b ri cant,alij varij funt. Ad primum genus ncinpepentada,etylum redigendus eft turben <)i]j ^^P^s, inquoanimaIculuinconfpicitur,coforefanguineo. AJalterum vero 'iquefubfequentes. i.2.Turbeneftpencadačhdosparteconcaua& conuexadepiilus, S ”UUX : • . T" rr!, _: - n J . _ _ _/■_ i_ ‘us fed minus auritus.4. Tcftcradadylos niger. $ .PentedačlyIos cum efeftara. DE TVR- i 3 5 S Vljfsis Aldrouan dl Turbines quinq, proxime nominati, a DE TVRBINIBVS LEVIBVS- c Cap. XXIII. J.EPERI V NT V R itetn in Turbinum generibus , qui nulli s funtTuberculis, vtex fequenti,hac tabulaconfpicerelicet, in q ua P \y. loco darur Turboalbus glaber & obtufus. 2. albus acutus & glabef* P ^ pideus,glaber acleuis.4.1euis iteni in ftagnis degens. Preterea poiR 3 ^ ______Turbines in fpongijs delitefcenfes non pauci exprimentur, qui nun? ^ bentVvel eminentias vel tuberculavt-mirum fit,cur & Rondeletius fcparatitn dc p lS egeriuEx.cifdemfunt qua:alieradanturtabula. Horum iconesvideproximapag 10 * DE TVRBINIBVS INTRa SPONGlA S V1VENTIBVS. Cap. XXIV. » • niS- P G N GI AL' cura fecantur in ffufta, in ijs maxima Conchularutn generis,conchylioru paruonun.buccinoru, turbinum vis reperitui'* modi ; aliquor, partim a ; Rondeletio partim a me obferuata 3 hic exm > ^ omnes enim perfequiinfiniti effetoperiš ac vani taboriš , namqu jS ? eognitione ac vcrbis tantam natura? rerum foeeunditatem aifeq ul P ^ v( a Pufactk. Piffcrunt ha:cc6chylia inter fe gcnere,na vel funt cochlea?, vel turbines,vel nerit?« u i bilici.Differunt & coloribus. RondeL.de eo tantum paruo turbine air,qui finiftr# ^ qui proximus eft 5 rimamcji. longiufculam veriusquam foramen habet,tefta non int° & intra fpongias,& extra reperitur, conchulacj; lačleaa candido coiorenomin ar | P jU{lr yf U5i Hac in fucis vtuntur muliercs,in iucco pomi cifri j. diffoluta & fublimaro vt nup c . fucus. mu- 6 u r, perm ifta: lic enim facies fplendidiores & candidiores effici piuant. Sed quia_ u coV Vtmiji.. a^limjija.faciem.comrahua.tjdt eorrugant vi & acrimoniafua cas^peifrnac 1 D e Teftaceis Lib. 111. 3 sp Turbinura kuiwn quatuor fpecie$> quarinn fubinde fiet mentia *■ ! Potcelaine Gallorum. EtjuoruHi ornatus. Ab autho- j;e obferua- %s fpecics, Vlyfiis Aldrouandi fulcrearbitnri fc rciTtcait Rcmdeletius. muho^; vtiUusforeaitinpin^uedinefelis4 0 . Utre, Hucaccpdit,inquit,quod hacfucirationetanquamcruftainducitur,cuiusparti c la: fi exiliant,atqueeximantur, turpiflimefucus detegitur. Hanc conchuIamapp e '{^ petke porcelaine,eamque equorum karnis & phaleris nonnulli accommodant, Us.i) & gagatarum globplis mulieres monilia &i cingula contexunt, prsefertim vidu«q u * #us tem pore, non nift nigrisi candidifq; ornantur, Sed qu?e equorum ornamentis addu ^ tur,craquolu^ tant pueri,Trochos appcllar. Alij funt parui, inquit, qui a luperiorea plaq; parte ftatim in breue acumen deiiciunt. Alij oblongiorcs. O nl icues funr,& varij. Tella vcluti cruftis duabus conftare videtur j ^ minus nitet,qua» lubiacet,vnionum eft fplendore. ProcterTrochos«- adiccit Rondeletius aliquotdiuerlasStromborum formas, quaru 111 a ^ ad Buccinorum,alia? ad Conchyliorum ipeciem accedunt. V t ei vitio verti pode non 1 cietur,li qua?in hocgenere illultria funt,& a veteribus diferte exprefla,pr2etermitt eret ' Q curiofiuscerte,inquit,facere videremur,atq; fuperuacanetediligentize acculandieu ern <.• fi omnia & minuta Conchularum, Turbinum, Cochlearum genera perfequi velR nl ' quis enim otio abundans in marinis litoribus fpatiari velit,& in faxa maris penetrare> ^ tamillam remininiiniraifta varietate verlari videbit. Genera igitur & illuftriores p ciescognofcenda?, atq; vtquaeq; vel minuta? vel neglečia?, velnominibusnonesp 1 ^ fuerint,ad genera lua erunt reuocanda?.Sic ille. Et certe fi quis omnia iftarc con fina in_ a • pingere velit,nunquam fatisea ob nimiam diuerfitatiscopiam indagare poterit. Adm ego iconem Trochi maximt fub flaui abfq; vllistubarculis: item alterius plane PY ra ^ dalis. Adieci pra?terea pyramidalis figura? Conchulas quatuor alias hic vnica tabeli preflas,i.TurbofeuTrothus colore par ti m ametheftino, partim fubalbo. 2. A^ usC ‘ l cn - neuslineis qifihufdam albis.^.Fuluus cum maculis albis.4. partim rofeus, partim ar § teus. Trochi Rondelerij. Trochus De Teftaceis. Lib. I i I. 3^3 Trochusmagnus. Trochus alter pyramidalis. '•v V 4 DE NERITE. Cap. XXVI. »/)/7wc apud Ariftotelem Theodorus Gaza natices conuertit,ex Feflo for- tallis>apudquem citante CalcpinodiclegitunNarica eft (Iofephus Scali- ger legit Narita)genus pifcis minuti. Plautus: Muriaticam video in vafis ftanneis, Naricam bonam & canatara, & taguma, quinas farras conchas pifcinarias. Naticem pifcem leges apud antiquos per t, non per r, & vi- detur a natando di&us.Hsec Feitus. Arecentioribus nerite, vel Neritaef- ler tur genere declinatione fecunda:ego cum Zoographo, mafculino genere,declinatione ^ma^licere malim.Sic enim Gra»ti lemper viurpant. Habet autem fyllabas omnes lon- in omnibus cafibus,quamobrem paroxy tonum femper cft, excepto nominatiuo mul- H h z titudinis 3<*4 Vlyfsis Aldrouandl ritudimspcnanffexo, vvplruf lic enim fcribendum eft, quanquam cuulgati codices qui- H dam Gra?ci id non obferuent, Nicander, HV T daj#, /3v&di,d'n fiodutraetf aApj, Ntipha), copiofo,excellete, incomparabili:quo cum nihil aliud in codem genere conferatur aummtendat; a »n, priuante particula & ver- bo »/ 5 /£«v compofitum. Inde wptOTC*uu$o $, a d iv rti ipfam vrpii pt, t/3a$: & vmro^oA- &ov , 7roj\vspv?hov , Idem Hefychius ripnov interpretarur pro monteIthac* e regione Hpiri: (quem aliqui lic didtum accipjunt qua(i ftipt? oy, q' t p£*V «Ma 7 ictpunrAr\cnov . q/c. Longior eftqui turbinem fubit, ^ auam qui neritam cancellus. genus e.nim diuerfumeft, quod in neri te n degiTjCtetera quidem non abfimrie,&c. Erpaulo poft,oo-a T o\ ipt$ipov Tt.oda. ,T«V 7 a zv p 4 tV to« fpo^/So/? «x iyytv\TU.t, zv ii' roli vvpkcus *yyiptTttf. Quibus lipifter pes grandior eft,ij nunqua cum turbinatis he^pitantur, fed cum neritis ta- tum ineut focietate.Hic Ariftoteles de Turbinibus & neritis,yt de diuerlisloqui videtur, atq; ab hisneritasfeclufifte.Sedlirem diligentius expendas, eam aliterhabere compe- Nerite vt 4 ries.Nam nerita a turbinatis non genere,led fpecie differt.Cum tprbinatis igitur couenit, tm binaus qnod tefta lit dauiculatira intorta led rotunda $c ampla,qua ab ea turbinati fpecie diftat, ditFcrat, c ui tefta eft 16ga ftričtaq>, IdeocancelIus(de hoc.n.in locis modo citatis loquitur Arifto- teles)logior eft qui in turbinatis logis hofpitatur,qua qui in neritis,turbinatis quide, fed *li. 4 . Wfi. n 6 Iongis.Qualis verb lit nerita,& quod fttinter turbinata collocada,ita explicat b Arifto- 4 - teles: Nerita tefta eft leui,ampla rotuda,forma buccinis proxima, papaper tn no nigt u» Vt bucdnajfcd rubrum habet, Teft*annexuin corpus cius mediu lirmitereft • Palamtur in mari quid. Etymon. Ottogra- RondeL Nerite authoris, DeTedaceis. Lib.IIL 3 6 5 A Jflmari trancjuillo a faxis foluta: (enallagegeneristpro neritte foluta?:) at quoties flatus vr- ” § nt > can celli hofpites fefe in iaxa recipmnt,nerita? faxis adha?rent lepadum more & apor . » ^ atdijrn acca?terorum generiseiufdcm, necnifitegminedimoto adha?ret, quod velut a • 55 tuK CU Um p0flident< ^ um en ^ m biualuibus pars vtraque, eundem alteraexhibet ren ' » r ^natis. Caro intus & in eadem os * Modus hic idem eft aporrhaidi , purpuris, atcjue omnibus generiseiufde. H tec Ariftoteles . Huiuf- modiKeritam efse arbitraturidem Rondeietius, cuiusimaginem veram, non magnitudinem ficcx- preffit. Eft enim,inquit, concha ampla & capaci,ro runda,lguuturbinata, adformam buccinorum ac- cedcnte, Exhocgenere fuerit cochlea? vel potius nerita? gcnus hic a meadditum,colore albido, dia- phanum, venulis pluribus refperfutn, belliculo ad inftar cochlearum infigne:prope osquo continetur $ animal.tuberculum quoddam confpicirur. Eftau-Tefta. tem figura eius rotunda. Rotundiorem autem efie nerites teftam quam fit turbinum VVottonus hinc Pparere ait,quia oblongiorem formam reci pit cancellusille concharum hofpes,aturbi- tefta? forma, quiturbinem (ubit, quamquineriten. Ego operculum nerita? non vidi, abere operculum habemusapud Ariftotelem interprete Gaza, vbi ficlegitur: Natices Operculu. & reliqua turbinata operculo quodam cogenito čarni patula? appofito clauduntur. G E N E R A T 1 O. S E N S V S. N A T A T I O. E R IT M fiue natices & patella? tc-fte eodem Ariftotele, rimis,cauernifcj; faxorum generantur,celeriq; incrementoaugentur. Quod adfenfus atti- Inf " axls ge- net,aitnatices qui capiunt, non aduerfofiatu, led fecundo adire, quoties ncran * efcam perfequuntur :nec voce vila fed filentio agere,vrpote cum & olfa- J ciant&audiant,necfieripofle,vt atunt,quinfubterfugiant, fi vox profera- Audiuntitaque & olfaciunt.Scribit Bellonius, in Mediterraneo mari, in quo a?ftus n °nita reciprocantur,pifcatores conchulas Iegentes in lintre effe oportcre. eofque fi neri- t$ >qua? tune faxo extra aquam ha?rent,fenferint,tunc fefe a faxo foluentes, in marepratci- ruerefe confpexifse. Atque hoc quidem efse putat, quod Ariftoteles ait pifcatores n ^ f itas Iegentes tacere,ne ipfos fugianr, De Neritis ha?c a Plinius:Nauigant ex his (e con- *ii.p.c.jj. ^haruni genere)neritae(alia lediohabet, Vencrea?,) pra’bentes vt furamoprouentuindigeoa?,dum teftusabfceffit,magnos aceruos e (axislegant acbuljiant (bullirefacianr) car- nemcp e reftis ( quo lcuiiis fcrantur) cximanx,& accolis F mediterraneoruni tra&uum diuendant. Pulmentaaute qu 2 B ex his eonfieiuntur, minio.tinčta efle dixeris: quod a rubro ipfarurn papauere prouenit.Prifci enim (Arifto teles»vt ex Rondeletio recitaui,) naticem fiue neritam, te Ram b a b c r e I a? u e m, a m p lam, rotundam,buccinofimi Iem:papaucre ramen non (vt buccinum) nigro predita, fed rubro.Eft enim id papauer, excremetitium quidda» membrana obuolu tu, omnibus teftaceis generibus pr*- eipue efeuIentum’.Naticesfuafaxarelinquunt m ari tranquillo, ac fordibus vacuo,, vtpa- refta 1 qya^ičan.tur.Teftam habentleuem,rotundam,exiguam, vt nt:q; in Gceano, neq; in Mcditer- Ib;- raneo pollicis crafsitudinem excedant.Huius autem carnes vulgus Grcecum crudasedit* quibus appetentiam maxime exdtari ait,3e potifsimum,fi cum caepis etiam, crudis conie- dantur, DECOCLEIS. Cap. XXIX. a /EO.VIVOCA. T O.C. 1 Cocelea in itrumen.tu.. *Lib.6.c.Z. CochJ.cc" in ycmum. Pampa in< {mirnemu. E S Y C HIV S (fic autem potiRimum Cochlea? Grteets voean* tur. ) non folum exponit to' t&dfiv* £aa,animantia quae in cibi vfuttt veniut,fed etiam to' zv’ tus apydtois %vMtcc. Et a VitruuiusCochleattt defcribit,qua magna. vis aqug podit hauriri,fed non. tam alte tolli q uata rota.Fi.eri autein eam e tigno per očto crafsitudinis diuifiones inuolutos habente canales,& iuRam Cochlete naturalemqueimitationem: verfa- tiones faccre hominibuscalcantibus.,Sic idemlib«5.cap. 11 . dicit:Coch]eis,rotis,tympa- nis collocatis, iocus exinaniatur k Acalibi: b Torcular fi non Cochleis torquetur,fedvedti« bus & prado premitur ,Meminit eiusmachina? etiam Athenams de Diodorus Siculus, & vterq; Archimedisinuentum eflcinquiunr. Sentina, inquit Athenatus, in naui maxima PJieronis de fi plurima erat,cxhauriebatur tarnen ab vno homine Sti xox.Atb( hoceft, Co- chlea fic didia macbina,) commento Archimedis.Diodorus vero in 5 .Iihro ait:deHifpa nia feribens,eiufq; fodinis: Subtus terram reperiuntur nonnunquam flumina decurren- rentia,quorum curfus (tepe quteftus vi magna recedunt:aut qnod mirabilius videtur,Co¬ chleis,quas dicunt Aegyptiacas,diuertunt, ab Archimede, cum in Aegyptum profedtus e{i,adinuenras.Eiu{modi inftrumentis Ioca,vbi meralla ehfodiuntur,eiečta fuperiiis aqua, fumma arte diligentiaqj exdccant. A uthor promptuarij ncfcio cx quo authore nobis hoc inftrumentum defcribtt:Cochlea (inquit) hauRorium organum, quod vulgus pompam app.el!at;In mediototaeft,qua?dumacalcantibusverfatur, machmaintrorlumclauicu- laum detorra, incer (trias de Rrigiles aquas exorbet ex aquario fepto Sc retrorfus emittit. Etrbrfustf oddea in torculari lignum efteredtumclauicuiatim , id eft, fpirulatim deca- preolatim (tiiucuai; quod per medium prielum ftriatum Čc ipfutn rrafaCum, verrigine tollendo H DeTeftacei S Lib.III. 369 tollendo demittendoq; praelo inuentum eft. VuIgo(a Gallis puto) vifa torcularis dicitur. Vuruuinsnommatalibi aicedentem machinam;dequa Gulielmus Philander:mox(in- e li.i9x.19 ^ yit yOcabituracceflus,Gr*ce imfZiQp*. Sufpicorautem fuifle machinam quaeocculro ^uodamartifieio&exp«ditis machinationibus infubiimecrefcerct;&in cam altitudi- co^h, . ceretur »qu#opuserat: tum retinaculisfiftebarur. Poterant& rabulata excitari pačto in torculari pr?lum tollimus & deprimimus: nifi interpretari velimus * um de machina, quam tollenonem Vegetius appellat. Eiufmodi torcularia fiue co- ° cn0 ' Weasnobis vocantur torchi,Germanis pres,Belgis pors,eorumq; fere vfus cftad expri- cndum,vnde Palladius: In cochlea cxprimis. Eadem uel faltem fimiliaxntcllcxic Pli- 1 1US -^ Um a ^ t: * ntra cc ntum annos inuenra torcula Gr*canica,mali rugis per cochleas bul * ant Jbus,palis affixaarbori ftella,a palisarcaslapidum attollente fecum arbore,quod ma ^ xime probatur. Oribafius in libro de machinis cochleas inftrumenta chirurgica defcri- <> ca.+.et {. n U ’ ltem cochleam f*minam,qu* Grabce 7npMo'%\tot appellatur. nos breuitatis caufa le- ad ipfum remittimus.GuI. Bud*us cochleas & fcalas cochlides dici fcribitin ScalarCo- g jlpbcijs^udd anfračiuof* fint,in raodum cochlearis teft*,& quod clauiculata & tortili chllcIes . ruduraa triclinijs in c*nacula euadat,cuiufmodi funt,(inquit)in *dificijs Gallicis fca- Tališ fcalaapud Philopon, in Proclum, xo^a/o«v* volumen *Aorto nimirum (ait)errore ex la« «nalinguadn Gr*co enim »o^A/as legitur pag.3 47.de Paneo feu Panisfano, ' ia quod per cochlea afcen- Tormcn - dituc. Athenasus vocat tXu!w’. Erat praeterea tormenti genus cochlea voca- '!r « U k m . t . erfe ? urn &tffc tradit Laurcntius Surius S. Ionarn a Magorum principibus b iuiiu Saborij regis Perfarum. quod rormentum forte fuerit equuleus cochleatus, cuius jbeminit Pomponius in decuma fullonis,vt citatur a Nonioivbi infilui in cochleatu equu Eculeus co ieuna > vbifolutim tor tor. Ego de hocce tormenti genere perociumaliquando inregrum chlcatus. tradatum confcripfi . Praetcrea Zoographus feie Rom* obieruafte traditiuxta forum C * Ul flelocum,qucm fcalas vocabant annularias, quas(inquit) eruditiores itanuncupatas au guranturab annularijsofiicinis.vel a propendetibusannulis. Aliorum conieftatio eft, 1Ceas dici,qu*incochle* formam cihngantur & orbiculata figura rotundentur:quod c 0C hli um . § er >Us cochlium dicitur.Suid* quidem & Varino »ofcAi«? eft, o', ll c habet: Ad conciones galeata procefsit,cum limbo purpureo, gemmis dependentibus P Cr vltimam fimbriamimediaeft coclide. Videtur(inquit C*lius Rhodoginus)abfimili- |udine fcalarum vel animalibus verbum corrip^tum. Humelbergius cochlcam ait efse j a pidem ex flumine rotundum, ad fimilitudinem cochle?: qui aque inditus, eam contra La pis in f!a at erum dolorcm efficacem reddere creditur, quod&fealiquando expertum teftatur. mme Co— Maftario cochlos & cochlax marinos..caIcufos fignificare dicitur:c?rerum apud feftu chlcx figu- ^chlac*dicunturiftiufmodi lapidesrotundi, ad cochlearum fimilitudinem. EtC*lius ra ^ ems ^hodoginusin Gr?cisannotatumauthonbusefteait,fluuiatilesaut marinos lapidesdi- ^^j accE ^Suoq; trochalosjirem charmadia &cochaclas. quare vbi apud Varinumdegitur, Tpo’~ oc a >TL'«: o/ xo'A^ai«?,o /Kgf xpiudfai At'>orTct/, nempefluuiatiles &marini lapides, e 8^ndum cenfco pro xo f A^ax»c xo^A<*xt5-&pro KptuaSa. %ipnaSa. Inuenioitem in lexi- ftuodam Gratcolatino, xo^Aa'cT»? exponilapides attritos perpetuain aquis voluratio- e, glareas, fedfineauthore. Mihih*cquoque didtio corrupta videtur& xo'^Aaxt? le- gcndum« / L 370 Vlyfs!s Aldrouandi gendimi. Nam &idem Varinus&antecum Hefycliius (qua: vos ad latiaam g 2 rca accedit,id eft, vt grammatici interpretantur,minutiflimi Japille,qui in fluuiorum np 1 vel maris litoribusreperiuntur, vnde, glareola,glareofus,) exponunt ac^Aaf• Btyrno gus vt a včos , na.% fft, iic a ad^Ao?, vtonAa^ fieri ait: Thucididem tamen 01X1 per alpha • C^lius Rhodoginus eoldem Iapillos alibi apud latinos dici tradit vmbilico Vm belici ( vf a p U( j Ciceronem de Oratore libro iecundo ), a Gra?cis,vt commonuit Arift$ el qm Japilli . j n niec j ian i c i s quaeftionibus, appellari crocas. Oparit enim (inquir) quid fit quod in *. toribus cx lapidibusaut teftis grandioribus fiant,qua? vocantur croc«e» S Y N O N Y M A. Cboiu-eth.. S9 *@!u6®L(fs5 H O M E T H Hebraicam didioncm Leuitici vndecimo,& dccimoq ua ^ to Numeri D.Hieronymusinterpretaturlacertam,quam oinninoiig n ficare putat Zoographiis. Alijs eft Limax, vel Tcftudo, vel Cochlea re p reftris fccundum Rab. Dauidinlibro radicum. Sed teftudinis no^ |1 j 1 . pro cochlea multi latini fermonis imperiti abutuntur.Schabul,potiti^- max cft,vt Dauid Kimhi interprctatur,& Rabbi Salomon Pial-5^* c ° n X.ifchmat. fentit AbrahS Efra quoque:Chaldaus vertit tibelela: A rabi Lifchmat, firedefcrib° v °j iul. calcs. Septuaginta x»po'?:Hieronymuscera, item vermis. lntrihngui lexico inuenioh Mcfibara. & Mefibata pro cochlca:prolimace vero chomet.chumeta.Sachcl, Limaza. Halzum 'C nomet . ra pj on j C ( )rri mune tftncmcn cochlea marina: & teireftri.Syluaticusquoquecap*3 2 - 4^ -- a3 ^ a ^ zum efle nomen Arabicum a Serapione vlurpatum in ea fignificatione. Item Auic e ^ a n ‘ na?interpreslib.2.halzum fcribit &interpretaturlimaces. Albertus veroexeodemr n£ ‘ wlemcoU- terea r isbabul. Izum". p retc in hiftoriaanimalium vOcabulum alzurn ponit, vbi Gra?ceapud Ariftotele 01 c ° rupta puto apud eundem Syluaticum:cui P r3e . icr r j Conada eft cochlea marina,item Sadaf: A uniči > limaces terreftres qua? degunt in H Haalcena Conada. Sadaf. chalegitur. Vnde & Haalcena vox corr agni caftifted forte ab agno limaces illi, agnici potius dicendi fuerint: Lulientia ver0 , cieslimacum:ca?terum innumera apud iplum vocabulacorruptafunt, vtietiamha^c . , bara nomina, Cafia, Cotia, Coliris pro limace accepit. Ko^a/ssj volunt Ariftoteli v 0C G Ko^Attfs. edehleas terrcftresjGaza limaces reddit,vt vbi habct intertio de generatione cap* II * ^ ftatorum genus naturam proportione plantis refpondentem ( anfcpctpov ) habet: ^ quod niallum in ten a gignitur,aut paruum,quale genus limacuiti eft ( to' rav xo%A ' o appellat, eum Diofcoridcs jto^A/a? aitnAov. Epicharmus,inquam,apud Atenam 0 ! ‘ fecundodicens, noyx ov criaiAov airay i\ rov' tpdopov, cochleasquar crc'o>Ao/dicu ^ abijcein nulamrem.Et ^Diofcoridcs toV sYojAci- »o^A/of effe Tupa%rtxo\ MiAtM DeTeftaceis. Lib. III. 371 h t^X H *V«*-M5*WiM‘taautem vocatqu£Evepribus&frutetisadha?rent.In eodem locoapud Athen^umApellas cochleam ait vocari a Lacedtemonijs ai'po*Aov. Apollodorus vero 2i 'ptAos. ib.fcctindo Etymologiarum quafdam dici KooAuaiddTrv *;, id eft, vt Dalechampius in ujs leholijs explicat, tam amplas vt lin g bla: adeamam fufticiant& aliafercula tangi pro- *>ibeant.Quidam(inquit) leguntcolycideipnos quod colycijs fimilesfintilltecochlea: . Eaacus Cafaubonus alios Grammaticoshatcaliter tradereait. Spattanisenim cochleas tfenAos* cici Avaid httths appellatas.Ego exiftimo contrarium efte vcrum, & ths x»- At Hnddmas qui ferius ad condidam coenarn ventitarent,&moram facercnt diligentiori- bus quos vocabatit , conuiuiali ioco didos efle xo^ Ate?: qiK>d cochleam vin- cerent tarditudine,vt illeairapud Plautum.plurima funt hoc genus ct//« 2 roma' d^iia/uct- in fcriptis veterum. SufpitioeftlcriplilTe Apollodorumin explicanda origine huius vocis,ortam videti a jm/^a® verbo antiquo idem lignificanteac yvp (hte funt grttmmaticOFum ineptiae) dAiav primo, deinde *o^A/ai> didu quod B non reda procederent,led pergyros, Trap o j£o^A;«$ AiytSraf raV »oAuOT^V^af.H^c a nt fimilia Apollodorus:qu£eledanegligenter&properanter , neq; intelledaabeo vi- ^ e ntui,qui hecita lcripfit,fiue Athena:us,fiue eius Jireuiator. Hadenus Cafaubonus. 2t- A«t«^ ,Hefychio& Varino eltquoq; xo%Afas .fbrte oVotAoj. Ss/ztAo?, »o^Alas ijfdem, . ^■VusAoipl^a/, o/ a J'41/' ZiAvpuc;, h$ tnot At^MUS. 2/trt/AA.o?, vd pacrptct (vdon/ux tovtc)xci3d'/rtp ^*«A«x/acr ln prima inepte, debet enim peroprodudum fc-ribi 7ra>,uxTfcs, qudnia:n #6,«« oper- c ulum eft. tfuptoms id eft, domiporta, epitheton cochlea?, pro ipfa cochlca vfurpaturab “omiporca. He liodo: AAA. 07TC)Tct\> (pipio/HOS aVo' yjo0\'0's d V tpVTCi' /3xivt1. quanquamenimdeterreftriloquitur> cochleis tamenomnibustefta opertis commune tft epitheton,& teftudini quoque, quod notac quoque Vari n us, l ' m cu ndum alios locuftarum , lecundum alios apum. Quibus addit quofdam legere ct7rpo'~ eoq; nominc intelligere Anv, prtedonum feu latronum. Ex quo intelligitur, hoc tt &po , 7wv i] ue ct7rpo'rci)v efle pluralis numeri & genitiui cafus,non autem nominaiiuum fin Snlarem, vtcxiftimaruntvulgarialexica. Colyiidipnos (MAuaidelvrviis, vocari cochleas colydipnos SHafdam Apollodorus libro lecundo Etymologiaiu teftante CJasIio authoreft.Et in Plu- * ar chilympoliacistardiores i Conuiuženuncupantur coIyfidipni. Quibus autem cochleis h °c nomen conucniat,& quam ob caulam dubito. Conijcio autem terrenum efte genus, puodvel citofaturet, &edendiauiditatem circuncidat: vel^vomituautaluo cibosinge- Eos egerat. Grtecorum vulgo hodie ko^A/o? vel non paroxitonus, vt quidam inepte ft r bunt, formatur »omnis enim primte declinationis genttiuus pluralis circumfkdi debet' tribus exceptis,. ^AaV«?, cot , «Vwr*W^Et Paufanias, jcc^a ov Aano)vix.La foeminino § e .^ n ere pro tul it. Et in Arcadiris, t^s Tphma% cpizavpam th*' r nTpv7rrifJAt»<> • ^ ftoteles tatnenmafculinogenereeftert. Primain huius.vocabuliGrteci &latini ah L l ua docorripiunt.S.erenus. . v Contritis ptodetf cochleis per dneve frontem . (5 De Muribus in batrachomyomachia Kopunu 'AiTTicov Kaipmt* ppiKuAvvrTOr, Anaxilas apud Atheneum in fenario: A^/^oTspo? a tZp ko%A/cov ttoM« 710!tv. « Ifidoruscochleam perdiminutionemdici fcripfit quafi conchulam^ quod!vt ineptim 1 ®^ reprehendit Zoographus, Buoualo Italis commune nomen eft marince & terreftri : n tamen quamuis marinam cochleam,fed maiufculam fignificare puto.Maflarius Buba Venetisappellari aitquiaequinam vel potius bouinameffigiem referant« Suntaho|l qui cochlcam Xtali.ce interpretentur la Maruza, la Zameruca. Nobis vt& in plerifq; ^ li? locis limax eft lumaca,lumacha,lumaga,led apud Tufcos chiocciola * & nieehio * rina Hifpanis & Lufitanis caramuyodicitur,notante Amato Lufitano, abalijsalmeia''G caracol dela manfed hoc pofterius,vt&coragulQad neritem priuatim pertinenr-R ® 11 - ktiusverd Hifpanis & ProuincialibusScaragol vel cagarolo,cochleam terreftrein ug n . ficare tradit, Galli vocanr limaflbn,efcarcot., Germani ein SchnecK vel Schneggeorn ad terrenas & marinas nomine,vtietiamSchnegehFlandri & Brabanti Slecke, Bolht 0 ^ vero Slegghe vel Siagghe, Anglinon proprie dicendas cochleasfed conchas b^ u . quafdam vtpcdunculosCoKlesappellant:aliasaSnayledicunt:; Bohemi& Hlyrij H jiivzd velhlemayzd t G E N V S. DIFFERENTI^E. O C H L E A R V M acpotiffimum terreftrium differenda?(inquft graphus) ftimuntur vel a magnitudine, vnde minores.& minuta ^ tun vel a figura, vnde longedatan vel a colore,funt enim albat,nigr?>m ^ ruffte,varite: vel a tefta,qua alfie carent, teguntur aha?, vnde nudas ^ loiigafuecogno pi m i 0 . 1 ' minatmominatvero latasaIiquoties,vtinterremediapatebit. Zoographusquoque apud iuos(Hcluetios)in terra,vt hortorum & in collibus apricis exiles quafdam teftas cochlea- ruminucniritraditinmucronemturbinatas,plerumq; femper vacuas: fed animal ineis jeprehendere non meminifle:Strombos terreftres(inquit)dixeri5. Pr«ter latas in figur« mfcrimineetiamoblong«funt,atqueinter hasquibus (vri Vuot,tonus notat) tub«loco ^ vrunturtubicinesrEchinophoros vocant,aliqui eclinophoros.Sunt autein h« marina?,ex- Echmoph® quibusetiam danturrotund« inoleario vfu,quibusfciiicetoieumeffuuditur,& pentada- ri. %li & quibus clauicula in acutiflimum acumen intorquctur.Emfcemodi figure cochleas, mmirum oblbgas forte omnes Strombos eiTe dicemusiobtufiorum vero & rotundiorum Pl«rafq; vmbihcos,pr«fertim qu« magn« non funt, vt olean«. Inter terreftres cochleas r< - 4 petirialbas,nigras,magnas,paruas,mediocres annotauirMatrhiolus,&anteeum Alber Color ; s ru s limacem inueniri ait,albam,rubeam, croceam & nigram. Sed Albertus limaces cum f ere ntia. ^ Rodine confundit.Tamen Adamus Lonicerus Limaces ruffos,a!ios nigros confpici etia ' lcr ibit,Tefta carenres limaceshicexcludimus, cum de ijs inter inlečlaa6fum fit,& hic ra- Tefta * J tu m de tefta opertis dicedum. Ariftoteles cochleas terreftres tefta intečtis annumerar, ea- ru,T >c]i čarnem penitus includi aflerit, nec vila ex parte confpici cxcepto capite . p 0 matl* , cochiea opercularis dicitur, gypfeo operculo per hyemem : Italicelima- qux. ga delle vigne inrerpretanrur. Bellomus perpera fcribic pomacea, Sc eius magnitudinem ^U'oexcedereait cancellum qui teftas vacuasingredirur. Penes loca, permuitaquidem mot cochlearum genera,at tria potiiiimum apud " Diofeoridem,cui ali« funt ^soc rahi fiue |crreftres.ali« 3* \aarjloi , id eft marin«,ali« Trorctuioi fiue fluuiariles. c Marinas Brafauo- | Us ahasait efle in teftis, alias teftis carere. Diofcqrid.es terreftrium qu«in Liguri« alpi- busreperiuntur, pomatiasappellariaboperimentoluo, qu« vero fylueftribus frutetis 5c kntibush«rentes,fefilos: Plinius etiarn fy lueftres; ita enim Maflariusinterpretatur, item Sefili. Arafauolus,&Zoographus,quorum omnium ego veftigia libenter fequor. Habemusfin- 9uit Brafauolus & fylueftres cochleas feu arboreas, qu«frutetisadh«rent& fentibus. 5 x hisali« alb« funt: ali«pr^ter albedinem nigris, rubris vel luteis (punčiis vel lineis) lri ipr e fl£efunt, & fereopere vermiculato a natura elaborat«. d Demetrius Conftantino- P°htanus,quideaccipitribus fcripfit, cochleam terreftrem nominat. Matthiolus po¬ mahaš cochleas,interpretatur vuigaresnoftras maiores, qu«pr^cipueincibum veniunt, Vt cimi exdefcriptione r tumex figura adiunčtaapparet, necdiflentitZoographus. Non rn cfugit,(inquit Matthiolus)quas Diofcorides pomatias vocat, plurimas reperiri inmo- Tridentinis,vicinifq; alijs locis,& eas quide pr«ftantiffimas. Eruuntur enim e terra ^eineiSc frutetis,vncis quibufdam ferreis,propefruticum radices terra circumfofla. Co- oluduturh« contra ffigorisiniuna,qUodaalbooperimento,duro,gypfi fpecie referente; ^ lc q; coteCt^ terra fe codunt.Fit.n.ob hoc vt in cibis ijs longe fuauiores,gratiorcfq; habea- tu r,delitefcatq; fub terra, circu fruticu radices,Hctruria plane ignoratteum tn &ibi eode • d modoab hiscruantur,quialibiartedichcernnt.HaecMatthiolus. 6 Pliniusetia cochleas s, lafere fcribit.fed indeeria interfe diftinguit,inquicns:SiraiIi modo &cochle?, cf a uatic« 1 (fratru vtferpenteslatern) Illgquidem iterum & «ftatibus, adh«rentes maximefaxis : cochlča na v *&iniururefupinat«auuifeq;, non tamenexeant.in Balearibus vero infulis cauatic« tura. Ii appel- ° U.z.c.ii c In coment. z.Aph. l8. Sylusflriu flifferencig. i lA.zxq\. Pomati^ v- bi mulca:. L atent,5^T DifferenrR a tegignibj ‘Afričana. $ A.i.3 o .c. u ^ dani locis e# magnitudinibus non fintdifpariles s nam Se valdeamp3a?lunt, quanquamc Africa qua?vocanturSoIitana?, ita vt earum calices guadrantesodogintacapereponm ■» Se fic in alijs regionihus eardem inter fe colldcata? Sc minores fiAitSe maiores.Htfe m ‘* ra pariuntinnumerahilia, Earum femen minutum ac tcfta molli, diutumitate obdure c • ■ Plini us cum dixiffet Fuluium Hirpinum cochlearum viuaria inftituiffe,genera quoq* “ - ftinxiffei!lum earum notauit,feparatim(iqquit)vt effentalba?,quaein Reatinoagro na c * turdeparatim IUyric£e,q uibus magnitudo pr^cipua: Afričana? quibus fkcunditas > Soli na? quibus nohilitas. Afričana? cochlea? vnum genus teftum elfe.alterum nudum>app- ir ex eodem Plinio,qui n ud a: meminit in remedio ad dyfenteriam, alibi quoque g Afričan*. iaudatiffimas effe icribir,^ ex his (exinJegunt'ai!jf5SoiitanasjAftypalai‘caš,Siculas mo * casquoniam magnitudo dufasfacit & fine fticco:Balearicas,quas caudtieas voeant, q i5 ° niam in fpelunciš fiafcuntur. Laudatas Se ex infulis caprcarum, Quod ad Aftypalai<#sat tinet,Srephanus Aftypalcasqqhiq; numerat:.vnaitn e Cycladibus, fecundam oppidumm Coo: tertiam infuiam cum oppido inter Rhodu &-Gretam; quartam, oppidum in Samo« q uigra in promoatoriuaf -prope Artičam. Hinc cochleas Aftypalaicas deriuant, ficuta Atlienis Athenaicusjvtantepenulcima peta ferihidebeat, non per e vdl ae. Sed h Fhni in očlauo onim u m laudatiifi-mas iq Aftypa!a?a infu la effe fcripfit, Diofcorides Sardoč cas., Africanasb AftypaIaicas,Sequa?inSicilia SeChio aaicuntur, & in liguria? alpm u » pomatias id eft,vt diximus,operculares cognominatas.Strabo cochleas prardicat linuba ab agro cui nomen linaeft,iuxta Pityuqtem,medio inter Parianam coloniam & Pfiap UI ” fpatio.Gcrmanas cochjeas nominat Demetrius qui G ra 1 c e de accipitribus IcripfitA c J e ^ tiusetiam in potioneequiprophyladica intercetera cochleas Gennanasadmifcef* ■ minatcj; eafdem Marcellushis verbis: Vuamcaniculatamj&cochleam germanam ' bure & contere, atque ex eo puluere mixto, pollice fumrno, vel certe cochleario 1 vUi q ie-iuno tange per rriduum, Aq vero germanatn cochleam a gente & regione dixcrint» alio quodam fenfu, Zoographus negatie nabere quod affirniet. Africanas quidectm 1 a remedia requirit Marceli us, vcras interdmn(quas & germanas &genuinasdixeris,)de' 1 ^ iubet. Sunt preterea cochlea? quas aceratas Plinius vocari ait, latas multifariamq> nm cCl | tes,de cjuarum vfu fuis fe dičfurum locis promitrit , Sed cum nufquam alibi de memmitdatarum vero ffpius, Zoographus t on late forfitnaduerbialiter legenddme^ ftimat,fed Jata? nornine adicčtiuo fkminino plurali: vt acerata’ cxdcm fiqt qua? latar.Sk Maffarius legit:Sum& acerata?(inquit)Iata:q; multifariam nafcentes. Iduenio iteni li®* cis genus cocaUam ab Ariftotele vocari,iqquit Maifarius: Sed Ariftoteles cocalium reneutro dixit>& per» fimplex > non per duplex vthabet Vuottonus, Eftapud Arni telem (inquitille) xoxxaA/o?, apud Athena?um mktmAov pnifi in alterutro eodieum m 1 menda ) Cochletc genus & vt videtur, tcrreftreTeftaceum , aLimace diuerfum L° cl ^ Ariftotelis eft in q uarto capi te libri quarti dehiftoria animalium: Gocalia (k vt quidam voeant,teftis integnntuneorum caro,vt&aIiorum limacum terrefirium 5 p cn ^ tus includitur,nec vila ex parteconfpicitur excepto capite.In eode loco Ariftoteles(qO® per tranlennam dičfum edo,) effe ait inter cochleas qu#intra fe beftiolas habeant fim J gammaris pufillis,qui vel in flumine gignuntunfed ea differentia.vt prarmolle filtra teftam carunculam habeant,Atqne hstc de diuerfis cochlearum generibus, FORMA. DESCRIPTIO. RISTOTELI cochleteturhinata?vocantur,earumquečarnemP el ^ tus inclufam effe ait, necvlla ex parte confpici s pržeterquarn ca Pi lt 0 I a Pliniusquoque cum de turbinatis acpoftremo de echinis & ech 1 ^ metris locutUs fuiffet;in eodem (inguit) genere cochlt Je aquatiles te ffrefque , exerentes fe domicilio , binaque ceu eornua protendeu comrahentelgue ; oculis carent: itaque corniculis pra?tentant j . - Quod poftremum alibi etiam repetit his verbis: Cochleis oculorum vicem cornieu a nap r ?‘ De Teftaceis Lib. III. 375 * p"#tentatintnp 3 ent. c $caliger quoq; negat cochlcis oculos efle: itaq; neque vifum,fed « ] n m lil j e Pr° vilu tentamenta(vt eius quoq; verbis v tar) proportione puntfti atrioris in fummo cor plmtis. > Jcularum: qualia forraifis pundtaPliniusin trigefimoarenulas vocauerit: Cochlearutn Arendla: q pcomibusharenulajcjua? inueniuntur, inditae rtatimdoloreliberant. Etaiiasin eocletn incornub 9 ibro ait: Inueniuntur in corniculis cochlearum arenacete duritia?.f iufdem opinionis fuit cochleaiu-. lbertus,oculorum loco cochleiscornua qutedamnioliiae0einquiens> & in ijs duo mi¬ gni pun& caput in corpuš:eodemque modo pcčien , °“reum,fi quis digitosadmoueat, fubito claudere oculum ; exquocognofcitur (inquit) Anuideant nabere vifum. Sicfcrc illc,atq; mihi plane videre videntnr, nam miru quam folicita fue- & oculos rit natura punda ea iiue oculos conferuare.lnuenioq; etiamin antiquiflimo grypho. habeant. ' r ixn^ 7 notm Trpo/utfatta x J ezivriotm. ■y > vulgaris nobis im precatio, ti veriga, il cancro , doue hanno gli occhi le limaghe , hoc eft, au guror tibi cancrum,eo lečoquo oculos habentLimaces fidd cochleat, auguranturau- tem e o modo cancrum in cornibus: cornutos dici nihil ignominiofius, ita enim vocantur, Suibus propria vxor miponit.Teucer deniq; iimacem adexemplum quteftionisUidicrae, De fi nUl ° Jta fihit;animal fine pedibus,fine fpinis,fineoftibus,cruftatum (teftaceum porius ) oculos coth ^ rE ’ nuneexerens,nuneretrahens. Videtur* 3 Pliniusduotantumcornuatribuere. Aiteniih d iin.c.tf ^ornuadataeilecochleis ad pramen randum itencorporea ha?c»ficutceraftisialiquando & ornuu nu nngula(nimirum ceraftis,)cochleis femper bina,& vt pra?tendantur(protcnduntur legitur men«. 3n nodicemanufcripto) aerefiliant. C£terumquatuqr habere videmus, rnagna duo quaj pofteriora funt,& in quibus. funt quos vocauimus oculos,& minores totidem ferc in fron- te,quibusforte quod obtuseadmodum videat,iter pramenderit, haecenim vltimum exe- Ht. Lirqax(inquit Albertus cornua quatuor hab.etid.uo breuia & duo longa: qua» extedit, €Um progreditur: contrahit, ciun recolligitur inleipfum. Idem Albertus cochleam capi- Caput atfi * ls £guracafereait,cumalioquiapud c Plinium,capita cochlearum equorutn capiribus «^ ant * nmilentur:quominus(inquit)miiemur cquorutn capi ta in tam paruis eminerecochleis. * ■ 3C - Z ' _ mailanus bouinam porius eftigiem prafterre aflerit,ideoq; V.enetis abeiufmodi fimilitu- ^ nmč. eas bubalos appeilari. Omnes iiliceo tegmine clauduntur,clauiculatim intorto,Te- Teda. eiuf- . did vulgo vocatur, alijs tegumentum &voluta arecentioribusquibufdam, cochlearis que nomi* a Budseo:cochlea fynccdochice a Celfodi bene memini, cum ait ferpere in cochlea, na. &conchyliorum »^A«?, hoceft,tcftasapud Pollucemlegimus:)Sammonico &Sta- * l0 domus,Piinio etiam calyx»Diofcoridi xž'a uin quo fitum eft quod papauer vocatur, moxinteftinum continuum tendir fimplex, ^ ra * Zginem a papauereilloducens.Plura de cochlea; dentibus, Jingu« ingluuie, vetrc & pa- i ; , tel ^ r n ‘ ura pauerelegesapud eundem departibus animalium lib.quarto, capite quinto. Porroom- p a p auer . ne;, fangume carcnt ac repunb tegmina fua, vt dičium eft,fecum ferentes. Vmbilicorum (cochlearum) venterfimiliseftgutturi auium tefte philofopho. Membrana in gran- Ventera- njniculis umbilicis (*o'^Ao/?) a uentregulseattexitur continua, per quam.meatusproli- uiumguttn albicans, colore fimilisfuperionbusillismamillantibuscorniculis/ dequibusdixit rl ls ‘ 3 ?n furbinatorum genere, fub ventriculo ftatim effe binas, albas, folidalcjue) tendir. Ha- j nc jf ur ^ et etiam incifuras qualesin ouolocuftarum habentur: verum hoc albidum, illud rubi- j ut j j n c _ f^ndmn eft. Nullus cxitushuic,nullum foramenpoftrcmum patet, fed prattenui mtm- locuftarum yana cauo intus auguftocontinetur. Tendunt ab inteftino ad imum nigrantia qua> ft niafpera atquc continua qualiauelin teftudine vifuntur , fed minus mgra. Carteri V8 j n ouo Ii 2 quoque Vlyfsis Aldrouandi quoque vmbilici hsechabcntcadcm:fcd qua minorcs,eo minutiora, fixc philofophiJSi ^ 'Alb o quarto de hiftoria capite quarto:vbi denique pr»terea vmbilicis albuginem a natura aa- • U5 °‘ tam efte aiuGraece eft te'vw :idautem,jnquit, talequideffe incochleis, qiaale qyodvQ' catur ouum in biualuibus, Qui echinejdem vidcredimaci magna: fitniiem efte dicunt te* SaliuaCo- fte Plinio.Saliua cocblearum,qu» puftis acu vel ftilp carnibus manat„a Gr »ds j Vt cHiearum. Galenus,myxa dicitur,hoc efoipuccofus kntor ? fiue mi}cqr,muaifu4 * L O C V S. V P E A' intcrpofitas differcntjas, ex pr£cipuisfuitquajalocofurn ltl it> Suntenim marince, fluuiatile$& tcrreftres, Hrepoftrema? fjduaspou Svluas a- tnanc tetre ftrcs. Aeniema. m um amanr,quod nobis fcriptum reliquit Achamsapud a Athenceutf> verbis : H* ncstes d'’ alvvn tpi'(p^ }co%A/ct$ x(pa'^as: velquot cornutasc chlcas alunt ne mora, Vndein conuiuijs teftanteibidem Athen»o proponi hoc amigmatis vice de cochleis, TA° ym\, dvdšhvšos, dmipiccros, iypoxi Amdos, Infjlttts UAt&iffiinis ca retjs i exavguis , burni da via tncedens . Vbi fylua? noraine ego accipioloca omma arboribus, vel alijs ftirpibus confita j quibu^ viditantcochlear, Quocunq; vero eunufuamfemperdomum fecum fcrunt, vndedotn^ Aatifthcnis port» nomen,vtdixi,meruit:atquehinceft quod Antifthenesriderefolitus fit Arhenien ictum ae kj,q.u nempequ6dnonaliundee6cornmigraflent> necpatrk bas Cni£n 4 fedemmutaftentvnquam;dicenshoclaudis illis eflecum teftudinibuscochleisq; & 0 L’,S. bifi, mune ' Nam&hcecanimantianunquam mutant domicilium, in quonafcuntur. ca * ,, ftotelescochleas tcrreftres hyeme latere aitmec vilam bane eo rempore cernereeft>kd , f de Vt in terra, recum aer tepidior fadus eft e fuis latcbris prodeunt. Athenams Theophraftum cit at ktitenu animalibus qua? fcabfcondimt, aitqueeum fcribere cochleas hyemelatere, fcdam; 1 ^ magisdtaqueplurimas prodirecum autumno pluit, illifq; peraeftatemlatibula q u$rI » in rerra & in arboribus, Quo loco Cafaubonus, Ariftotelis ( Theophrafti> Icgirur ap' Atbenaeum>vt dixi)inquit,qui affertur Iocus,diciturcxtare c/ stžmstt« 7rtp) '(dav. 0 P tl ( j e libri babent, sr tp) tam yopim. Suftulere vocern /uoplav, qui animaduerterant in.lib rlS (j partibus afcripta verba nonreperiri. Sunt enim ex tertiodegeneratione animalium-, grum locum afcribam quando fentenciam impcrfečia lucledor inucniet. \ xdJicy.m idparctj na' t&j KO^A/m yivos , e’J" t« autSvaau.H ri yi'ncnc dvrm K ^ tV« kasfSj, Hadenus Cafaubonus. Vt modo vade digreffi iumus,reuerramui» nius c cum dixiifet viperam folam ferpctium terrafecondere, cteterasarborum aut i ;lK rum cauis. Etalias velannua farne durare,algoremodo dempto, Omnia feceilus temp i;c veneno orba dormire:addit, Sitnili modo & cochleamlla? quidem iterum & ’ adhtcrentes maxime faxisjVtetiam iniuria refupinata? auulf»que,non tamen exeant« b rent itao; & byeme & a?ftate } quod non meminit Ariftoteles. Cum enim temp us and ^ uidum& reftuofumeft,fiuecumagri folisardoretorrentur,hominesautemcalore&» .. Rore vimic laborant,tuna cochlea? in occulto delitefcunt,fuoq; ipfarum fucco viuut,nifi forte alift ul (Jrtcctptiuis. rorisecadadecidat, vnde^ Plautus £htaficum caletur y cacblea in occulto Utent SuoJibiJucca vimnt, rosfi non cadil. _ \ Afiftiascomicusquoqueapud Athenteum dequodam quicaptaretcochleas, inquit* $ xo%Atu( > ^itoput/ts dvnyp'tvir dr* Act%ttva rrn ctvra^Sorm : quis enim ne hoc potiftimum rempore cochleasapparere: nam nequcpluuiam concitatiorem , neq“ 'Lik j. ie magnos caIoresferrepoftunt:vt fignificauit etiarn c Varro,cum de illis alendis fedulo m rr . rit ^\ t;l pt*ciperet,inquit enim, defede difputans. Locus is melior quem & non concoquit • wa & tangit ros. 4 wdcochle caprea , lepus: alteram item extra viilam ,quse funt, vt apes, cochlea , apudvete- es ■ Et alibi . Titus Pompeius in Gallia tranfalpina , tantum leptum venationis r ^ % li 3 habere 3:78 Vlvfsis Aldrouandl habcre dicitur,vt circiter triginta millia pafluum Ipcum inclufum habcat: prfterea in eo- £ demconfcpto haberefolet,deanimalibus cochlearia &alueariafcAtjochloarum vero ifta viuaria inftituit tefte PJinio d Fuluius Hirpinus in Tarquinienli pauloante cjuile bel* Qui prim” lum,quod cum Pompeio Magno geftum eft, diftindisquidem genenbus earum; quin & cochleas (s f a gi narn earum commentuseft,fapa&farre,alijsq; generibus, vtcochle£equoquealtiles gmaric. g ancam implerent:cuius(inquit)artjs gloria in eam magnitudinem perdudje fint,vtodc»- gintaquadranre5caperent fingularum calices. Hucufq; PLyiius,authorem citans M.Var- ronem: Quod autem PIinius,inquit Pet.Bellonius de cochleis altilibus ait, id ni faljor de marinis eft intejligenduift, Nam neque lllyricae neque Afričana? aut Solkana? > terreftres Fluuiatiles effe CtlifenturacfauOfluuiatiles, Omneenimfluuiatilium cochlearum genus(x<%Ab«(;re vuus olenr. c j V pcant)virus oler. Praererea terreftribus viuaria non inftituuntur.Sic ille.Sed cochleas lonium 1 in viuarijs apud Romanos,non marinas vt ineptiffipeputauit BelIonius,fed terre- omum, p u j0- £ ve | caecus C u m ex Plini j mm ex Varronis verbis videat, Idoneus lub dio, in- quit Varro,fumendus eft locus cochlearijs:qucm torum circum aqua claudas, ne quas ibi Locus apr* polucirs ad panum,non liberos earum fed ipfas qua?ras. Aqua,inquam, finienda ne fugi' adal?iidq. tiuarius fit parandus: locus is melior,quem & non coquit fol & tangit ros, Qui fi naturalis P non cft(vt fere non funt in spričo loco < Jnequehabeas inopaco,vt facias, vt funt fubrupi' busacmontibus, quorumalIitantradiceslacusacfluuij, manufacereoportet rofcidum: qui lit fi edu^erisfiftulam &ineammammi!Ias impofueris tenuesqua? erudcntaquam» ira vt in aliquem fapidem incidat.ac late diftipetur. Paruus ijs cibus opus eft,& is fine mi Cibus. niftfatore. Et hunc,dum ferpit,non folum in area repitded etiam fi riuus nonprohibehin parictes ftantesinuenit, Peniqueipfa? exgruminantes ad propalam vitam diu producut, cum ad eam rem pauca lauvea foliainterijciant, & afpergant furfures non multos. Itaque coquus has viuas aut mortuas coquat,plerumq; nefcit. Hucufque Varro,notandumitaqi in loco Plinij pra?citarocum omnia quidem fere ex Varrone tranfcripfiflc,fed poftremura Soliun* dUid non vere,faginandiartecochleas ad eam magnitudinem perdudas, vrodoginta tmanc^ ma quadrantcs caperent fingularum calices,non enim hoc de altilibus Varro , fed fimpliciter gnmidnis. deSolitapisdixit,qu®in Africa tantre proueniant. Csterum buluius Hirpinus hicfuit* qui (vtmetninitPliniusinodauo) primustogatigenerisfuum ca?terorumq; fylueftnum * 1,1,3.c, it, animalium viuaria ii^ftituir. De hoc & alibi Varro. Quintus ? Fuluius leporarium dicitur Lepotanu habere in Tarquinienfi feptum.iugerum quadraginta: in quo funtinclufa, non folum ea G q. Fiiiuu. C[U3C dixi,fed etiam oues fera?,etiam hoc maius hicin Sratonienfi:&quidam inlocis alijs, ^urn Ti ^ e * nc * c de T.Pompei fepto fubiungitdn quo is cochleas habueritaltiles., vt fuprarecita- .,3. u j t # deFuluio id non dicit, vtin hoc etiam forte memoriaaut feftinatione lapfus fit Pii* nius. Ccrterum cochlearum hsc faginatio non multum temporis durauit, Macrobij f?cu* Joignota.Isenim,ficui(inquit)mirum videtur,qu6dait f Varrolepoces a?tateilla folitos faginari, accipiataliud quod maioreadmirationc fit dignum j cochleas faginatas, quod idem Varrorefert. Plinium quidem de terreffrium faginationelocutum s Platin® etiamfi (jiapaldo & Zoographo vifum eft, E PITHET A. N A XIL A S cochleam Viptomov vocatjd eft domiportam. Eadem vo- ce(vtdiximus) tefte Athenteo vfusfuitantiquifsimus Hefiodus. Alijs Gr^ cis vt Achteo etiam dicitur tenigmatice, vAo7«f«V, apai/uu 1T05, W Cyp quodnonex coitu, fedexterralimoue (vt ha :c v'a us nomine accjpiamus potius quam fyluas)oriantur. Zoographus autem id epitheton ta marinis quam terreftribus conuenireputat:ca?terum vypox,i'MvSQs marina dicitur quod per humorera *Ltb x de re P at > nam dcipfiusmarispcriphrafiseft vpya, s niMvdct: terreftn’5 veroamolli inceffu. diuinat' v 'yp 0 ' r onim pro molli vfurpatur. Vertit itaque ? Cicero terrigenam, herbigradam,domi- portam,fanguine caffam potius quam hominum more cochleam , Addidit a'utem fangui- necaftam(inquitMaiTarius)vtexcluderet abhac defcriptione teftudinem fanguinecom- Comuta-, potem. Kc^A/a? Kipa'?*!, id eft cornutas idem Achteus cognominat, Anjmalculum onin* cur fioc minutila in inceflu protendit cornua>vi® jndices,in cis geftansoculos, Athenamsah® Cochlea. p j c tj am alium cen gryphum qui fere ex meriš epithetis conftaf ? recitat es; Teucri definb tionibus. Z-bov a r /rav , dmx.oud », OfpcadvuTOV. O*jufAtnar' vM^TrTOrT* Trpof^nau^ Sed DeTeftacels. Lib. III. 3 79 A Sed alterutro I050 kgcndum. OVp««''« 1 ™ hic »Iicuas fruftra aduolare: & cum inanes viderint, tanquam inuriles abijcere & fc recipere l0 ? redire ijlos ad fuam quemquedomum,St cibo iam faturum Si dolo fuo incolumem. sV J TiBviads vt ex Plinio & Varrone diximus,fatis eft manifeftum, vbi etiam m c museum vfum tempore Macrobij fereextindumfuiiTe:quodfbrtee vcluitdicerc Martialisin dccimoquarto,dumcanit: Dum pinguis rmhi T urtur cnl,Lačluca valebis fj eochkas itbt habe,pcrdere nolofarnem . > ^ Noftro vero terr.porein Italia quouis fere anni tempore eduntur. Suntq; qui colhg a ° f autumno tempore pluuio,feruentq; in cella aliqua vbi ftrati fint furfures vel arena vt P^ genturtdeinde parietibus & paffim fe athgentes per hyemem reiinquant, vt verno dragefimalisieiunij tempore in cibum veniat.Non ita pridem apud Heluetios tefte ■$ grapho,menfi$quoqueganeonumqu*ncoeperunf . Alibi tamen etiam e fuis&G^ ^ cifalpin* funtregionibuscolligi & trans atpes vehi Italiam verfus audiuiflefeait • G vtaudiqab earum efuprdrfusabftinent, ae potidimum Hollandi, apud quos nem in aiuntnemanibusattingcre, tantumabeft, vtedant. QuOdad carnis bonitatem a^ 1 , iunt qui laudentjfumq; quiabijciant, funt qui loči ratione diftinguant.Cornelius C c cochleas bonifucci effcauthoreft. Alibidurosait ex mediamateriapifces ftcmach da K toseffe,oftrea,pečiines,murices,cochIeas. Etrurfus: Minime(inquit)intus vitiatur( ld minimein ucntriculocorrumpuntur)aucs,bubula,omnilq; duracaro;omniafalfa nlC ^ cochlea?, mtirices.Eodem tefte cochle*aluum mouent,interq; ea numerantur, q u3Jl bccillimaemateri* funt,id eft,qu* minimumaIunt.Quod poftremum equidem non P barim, omnes enim cochle* dur* & coricodu difficiles funt, II tamen redeconcoq ua . tur,vbemmealunt.Superquare audiamus veteres: Dura eft cochlearum terreftrium c ro (inquit a Galenus)Gr*cis vbiq; in quotidiano menfarum vfu,eoq; concoqui P er . tin eIt eadem tamen fi cocoquatur, valentifllme nutrit.Succus earum vfteftaceoru in ac l u ^’^ 0 trem fubducit,quamobrem aliqui conditis eis cum oleo, garo,& vino, iufculo inde vtunturad aluum fubducendam. At II nutrimenti tantiim gratia čarne earum vefci b* 3 rit:in aqua priusferucfacitOjcaq; poft effufa,rurfus in alteraelixato:deindedecenter c° ^ diens ter ti inn deeoquito,vfque dum caro tota pr* teneritudine intabefcat. Nam hunc modum pnrparata vt aluum retinet.itaalimentum non contemnendum corpori P r ? ^ Ita quoq; Archigenesapud eundem de compof.medic.fecundum loca, vbi de ftomaf affedo loquitur;abexolutione& deliquioanimi refocillabis,inquit,panem in vino di toexhibcndojautaliud quippiam exhisqu*aceruatimreficere vires polfint, vtfunt 0 forbilia,bulbi,cochle*.Sed vinum aceruatim rcficit vires,quod ftibtilitate fua ihco p en ^ £ tretjoua etiam tumfacileconcoquunrur,tum probe copiofcq; alunt:bulbi&cochle^’^ craffioris fucci funt,ita ventriculoimmorantur diutius. fed quia folidius alimentum P , ftant,&cochle* infupernS facilecorrumpunturin ventriculo, vires eius confirmar^ P, funt. Alioqui enim tardius &paulatim alunt, (ac difficilecoquuntur) bubula, ^ fpond,ylij vt idem Galenus annotat in commentis fuis in aphorifmos Hippocratis* quoquc leptentiacft dočtiflimi Mercurialis in varijs ledionibus hunc eundem locum . .notaRtist 15 Archigenes,inquir > cum curationem corum inftitueret, qui pr* fam? in 3I ? deliq uia t)eTeftacefs. Lib. III. 381 ^ ^|j u * a ^cidunt( v t fcribit Galcnus)prxccpit, quam primum viribusreficiendisincum- en um effe,&ideo iam foluto deltquio ca ftlico exhibcnda,que belic nutrirent& ftatim ccontertim corroborarentiqua]ialuntoua forbilia•> paniscum vino, Cochlea?& Bulbi, xi!OJnlqcovehementerfufpicormendumaIiquQdlatere;quoniam illaqua? ri$po'as iiue c r> U< ?/ irn nutl 'irc poftunt, omnia umitimi & ato in parna mole nutriunt. Cochlca? vero u ft>t,tametfi nutrimenti multum corponbus prteftare valeant,nihilominus tardiffime e ntnn alimentum fuum membris impertiunt: vt hac rationc c Galenusapertiflime ne- chl 03 accruanm nutrirc, Accedit his,quod Aetius ha 1 c omnia ad verbum transferens, Co e as&; Bulbos non habet 5 fedlocoearum hakcam cum vino pofuit,quemadmodum Iatn a pud Galenum ipfe Jegendum puto. Nec obdat qubd paulo fupra Archigenes pro Ofnachicis Cochleas & Bulbos(licut& Diphyius apud Athenceum) probarit, quoniam, ^ C ! iJ 0 corroborantlurn ventriculum >pro quo ibi laudantur, valent; ficad reparandas atirn vires minimecongruunt.Harc Mercurialis.Pfeilo quoq; Cochlete & Limaces d i tli - Her c ° n coqu6tur;:&quidam apud Athenteum,fi benememini,cibi (inquit) qui aliquid ^ ^toiutn habentjvt ona acrocolia,Cochle£e, mptypd$wi 7 r 0 ft.lv} frocooiv, hoc eft, ribi hiditatemprohioenr,vel po:tius,ncquisdenuonouumcaperecibumftatimindigeat, & ‘UoJentore inhcsrent,aliofq; quofdamfuccoscomprehendunt, Inucnio etiam apud drseli dem eadem qua? nominaui alimenta(oua, Bulbos,Cochleas Sc fimilia, modice glu f 11 a ? ic i^ cc [’)fcmen augere videri,vbi notadum & didionem negatiuam auferendam ef J’ ^'Cxis enim quoq; apud Athenajum eadem ha?c tria cum Buccinis & Acrocolijs,ideft unculis fuillis, inter ea quce Venerem mouent, recenfet, Ca?terum carnes Limacum an CKter * s ^ nt laudands, dilputat Petrus Aponcnlis in quteftionibus iuis,qua?ft.68.Co- tfueseomaesdnquit Mathiolus, in vniuerfum, licet colore& magnitudine diflerant,ean- «ern naturam obtinent.Si vero aliquo padlo inter le difterunt,id natalis foli cau/se aferibi- Urmam qu v T in apricis admodum locis.odoratis viditant herbis,ijs fane prteftant, qua? in ^pacisdeguntac paluftribus. Id enim guftu faciledeprehenditur, quod ha? vel infipidte 'ftesntur, vel paluftrem refipiantlimum.-illte vero fapidiorcsefuicj; gratiores exiftant. jdu^ndoquidem abiynthium depafta?,amaritiidinem reddunt; ficuti qua? ferpyllum, pu- le 8uim s ca!amintham.or;ganum, (petrofelinum, fceniculum, ftichadem, AmarusLufita- 5 ^)alialej; odoratashtrbasaftumunt, odorisgratia commendantur. Harc Matthiolus. ^ ^iofcorides terreftres Cochleas ftomacho vtiles efte fcribit,& no facile corrumpi.Opti- 5! as Sardonicas, Aphricanas, Aftypaleicas,& qute in Sicilia ac Chio gignuntur, & quai in ~*guHae aipibus,pomatias,id eft,opercuIares,cognominantur: Marinam ftomachoidonea tlačile aluo cxcerni:fiuuiatilem virus olere:qua? vero vepribiTs,frutetifq; glutinatacoh£- TM-^uam vocant nonnulli fefilon, ventrem Sc ftomachum turbare, vomitionesexdtare. Jl t)ius vero nuliascibisgratasdfeauthoreft,neq; veteresncc]; recentes.fluuiatiles&al- virus haberejncc non lylueftres (hoceft, vtexponit Dalechampius ftomacho inuti- Jes j)aluum foluere:item omnes minutas . Contra marinas ftomacho vtihores.efncacilsi- lll as tamen in dolore ftomachi. Laudatiores tradi, qu^cunque vina?cum aeeto deuorat^. Galenus etiam diuerfis in locis, vt in Elencho fuo annotauir Brafauolus, Cochleas docet c flecralfifucciftanguinem craffum acnigrum generare j vidum efte Alexandrinorum, vi-. reficere pofle,cibum cffe hyemis,a muko carum efu cauendum fenibus,non admitten- ^as epilepticisjftomachicis conucnire,tota fubftantia iecori conferre viden, denique car* llc m earumaftringere,fedeaemplafticapotius quam aftridloriafuerit. Notauitexeode v e Galeno Caftius Rhodoginus, in AIexandria Aegypti falfamenta & limaces, quoidam ^iam Alininas carnes cdere,vnde (inquit) elephantiafim eis frequentem efte contingit. Larina? in ltalia? mediterraneis, feribente Matthiolo perquam raro in cibos veniunr, ijs Ver b quimaris litorainhabitant, frequcntiori vfuiefte, Ete potifsimiim aluum mouent ptopter falfuginem,quare etiam citodeijciuntur: nec tamen vniuerfim autcito nutriunt, paulatim,ea fcilicet fua parte,qug a fuperfluoeijciendo vel eiedo fciungitur & rema- ^cr. Alij aliter eas edunt,pra’parantq; ad edendum, Nicolaus Mafta cum fua cas humidi- 1 lt f &lentore nutrirc duifte^ &agere reliftendo aerimonia: caloris inftxi membris, Edun Gr,inquit,elixa?,faccharo & cinnamomo afperfaj raro tame quia difficilis cočlionis funt. 'atina verocoqui multifariam pofteait, Iadtasin vas, vbi modieum aquceinlit,per no* autdiem reponi iubet,coopercuIo addito ne prodeant,purgari vehementcr.Efte qui ladepernoftem palcant&purgent; lllatasdeindeincacabum,cuinrecentiaquaad ° c umtamdiuretincant, quoad lemicodte ac bene fpumata?fuerint. Ex Cochlcis vero Srut as, ac primum ex aqua calida bene lotas, dcinde ex aceto & faleconfricatas rurfumq; lota« Galeni lo- cus fufpe* čtus; . c L.z.slpho rifm. 18. Mcliorcs qu«fmt. d Lib.l.c.$, Terreftres ftomacho vtiles, Vičtus Ale xandrino- rum. * Lib. z. ad Glaucon. Elephada- fis cur Ale- xandri^fre quens. Coqui mul tifariam. fin coment, S.tpborij,, 3 , cap.i S. La&evt pa icantur, Pulte v c pa leamur. E(us earu impcoba- tus, ?JLik> 30. 8 Lh.de dl vlnat. Dolores mi tigaut. Ad cspitis doloiero. - A d capillos inuidplica- doi. 3 S 2 Vlyfs?s Aldrouandl - ** lotas a c farina?lnuolutas,in feruenti oleo a ut Uquamine eiTe frigendas: fri<3a$ aut trten ^ fylucftri,allio,pipere, croco, tunfis & agrefta diffolutis, aut lalla viridiluflfundi iubet • . Cochleas li lincmultoallioautmoretofuerinr, bonialimetiefFe, pe&ori &puImoni^P^ tulari;hepar,eius fibras laxandoiuuare,he<5ticifq; prodeflfc. Noitra? mulieres inquif ^ da Brafauolus qui Ferrari« vixit, lecretum quoddam cočtur« genus fciunt, quo a e nellaeelhciuntur,vtin ore liquelcant &nihil callofitatis habere videantur. Sicil* e ’ e creturnnon explicat. Tribusfere modis Bononi« coquicommuniter aduerti: ve ^ ^ elixasvnacum iurequodamex petrofelinocontuloacaromatibuscondito, tuaxim IC perc,apponunfur, vel cum falfa viridi, velfrixas tantum inolco inferunt. Ex Apnij feptimi,capite decimofexto, InCochleasla&epaftas: Accipies Cochleas, fpong lza ^ (fpongia deterges &cmundabis:) membranam (pelliculam & operimehtum quo eh« fb ramen operit & claudit,) tolies, vt poffint prodire: adijcies in vas lac & laicm diercaaerisdiebusinlac perfe:&omnihoramundabisftercus,cumpafttefuerint, vt pofsint le retrahere,ex oleo friges:mittes oenogarum. Similiter & pulte (farre in larn redado,& in pultismodum cum lačleaut lapa confe&o,) palci polfunt. Cochleas ia Ie ? ^ ro 6c oleo aflabis:lafere,liqUamine,pipere,oleo>fuffundes* Aliter.Cochleas alfas, li_qua , neq>ipere,cumino,fuffundisafsidue. Alirer. Cochleas viuentesin lac nligineu .farma nutrirum & mixtum) infundisrvbi paft« fuerint,coques. Caeceruni Marcellus giiius Cochlearum efum improbat, cuius vcrba hicpro epilogo addam,vt ij qui pere Cochleis delc&antur,fciant efle qui negligant, ac ijs abftineri velint. Quis cr ^f (inquit ille) fuifle veteribus Cochlearum viuaria ? nec minus quam muratnas Sc O ■ ahtkjuorum ganeam implifleanimal, quod non fatisadhuc nouerimusqualefit& c l _ vlus humano generi habcat, nifiqu« lolet varios & abfurdos prsegnantium modo ret appetitusexcitareinnobis,copia:&quodexcopiafitfaftidifi, taminutilem honrime mendafletmcc aliter quam vtin facietate meliores c cene falagama.gara&oleas P eterC j s lemus. Sicmeliores exmaripifces faftidientes mucolum Cochlearum callum in c® amare coegiflet, & vt pinguiorestotoanno nobis cflent gratifsimis homini cibisin vl rijšetiam padceredocuidset. FIcecille. § PHniusquoq; cnuraeratispriusomnibusg eIie J bus,nullas aut veteres aut recentes cibis gratas efle author eft. VSVS IN MEDICINA. to&S&R ^ c ^' earum vfum apud prifcos mcdicos Romanos Graecofq; in medj c!l1 ^ : f A>M fuifle, facileex hifce a M. Tullij verbis colligerelicet: Vt li quisnied lC «grotoimperet,vtfumat tcrngenam,herbigradam, dom i por tam, dangy necallam &c.Variumq; Cochlearum cum integrarum tum partium e^ r • dem apud authores vium inuenio. Dolores in primis ita mitigat, vt c tia -qui-dentes infeftant, ledare valeant. Zoographus Cochleas noffrates minutas & ! i nal1 colligi iubtt, & in mortariomarmoreodihgenter teri, deindepuluere'iplomoUH s ^‘^ dentes perfricari,atq; eo fačfo dolorem abirc. Et apud Aetium Afclepiades čarnem ® chlca: terreftris acopo cuidam liue vngucntoad fedandos dolores admifcetj item Sere 11 eapiti medendo,ait: Frofuit & Cochleis front etn trači ar e minutis. .. Marcellus Cochlete matutinumrorem pafccntiscaputprsecifum, &in!inteoIolicio a gatum,co]loq; fufpenlum, tradit continuo mederi eapiti dolenti. Kiranidesfimile e tia amuletum cx Limace nuda refert.Oleum de Limacibus ad doloresmembrorum &art« ' etiam internos & latentes,quacunq; ex caufa, vt arthritide vel Vencrea lue,ex libro q tl0 ' dam manuferipto Zoographus talehabet.Cochleas albas quae per arboresfcandunr , cCl ^ tum in pilaconrunde.&imponein faccum.longum fere dimidium brachij,latu quadi' a tem.Sedfalismanipulum plenum infra fupracj; Cochleas infundi oportet. Sulpende ^ , co calido,& quod cffluxerit oleum collige:coq; perunge partes affeftas & doletes, in <1 busnullusruborforinfecusneq,*tumorapparet. Andreas Furnerusinlib.Gallicode coratione ad capillos multiplicandos recenfet hoc remedium: Limaces trecentas lm s flisexemptas,in aqua difcoques:& exrračiis denuopinguequod fupernatatjcollige 51 ^^ in vafe vitreatorecondes,& fuperinfunde fcxtarium aqutr, in qua folialauri deco<^ a ^ rint;& triacoChleariaolei deoliuis,meIliscochleare vnum,croci fcrupulumA P 3 ! ul ^j 0 c ponis Veneti, &cochlearium communis modiceconqualTati. Bulliantlimul omnia* licjuore capillos fjepius inungesj & lauabis lixiuio fa^to de cinere combufforum 1 ■ — - caulium* De Teftaceis. Lib. 111. 383 A ulium } &c,(locus eft obfcurus vel corruptus)& percipies quotidie pilos augeri.Vnguen 'P a |iudquo capilli flauefeunt , ex libro Germanico manulcripto: Cochleas quocquoc Vt capilli 0 esin vas imponeSc falem fupereasinijce:fic veluti vnguentum fteri aiunr,quo capilli flauefcant. ^'gnilUtitolorcm flauum trahant,& magis etiam fipnmfifuerint, b Diofcoridesquoq; a Ltb-i.c -9 ^ leas terreftres feribir palpebrarum pilos reglutinare 3 fi quis traiecfa per earum car- Fe , oi;isamu /j? ^mucofolcntorc,qucm feciim acusrctulerir,pilos inunxerir. Limacem(viuam,ni , 01 )fuperftiriofi quidam panno inclufam 3 pro febris amuleto commendant 3 fi collo pen ensgcftetur, Sedauthore f Plinio cochlee ftuuiatilesljuartanismederi dicunturincibo f lt.}z.c.io. i | ce ntes;quofdarnq; ob id afferuarc fale.vt dent triras in potu, Harundines & tela 5 queqi extr ahenda lunt corpon cuocant cochlc?, ex hi* quegregatim foliaiedantur, contu- Mmpoh^čj; cum q Ua > nianduntur, exeropt? teftis: fed cum leporis coagulo , ^ , icacififime, y t idem Pliniusprodidit. Adoculoscaligantes, Marcellus Empiricus co- v; n eas-Africanasveras fuperfpifiamcraticulamdifpofitasponivuk&carbones aeres af- c * u ^ggerb vt a?qualitcr comburantundeinde mortario teri, vt tenuilfmium ex his pul- j., e * em Ucias,adie reftitui, Incertusquidamad oculorum dolo- jpdimaces teftis exemptas in aqua coquit;qu? vbi refrixerit, adipem fupernatantem col- I g>t 3 aitq; mederi eum omnifarijs oculorum doloribus. Anacollema ad reftringendas flu- ,, "f ° nes ex 4 GalenoiLimacem cum tefta tufam, toti fronti & temporibus illinito. Karani- Elt «esquoq; cochleam terreftrem contritam& illitamfronti 3 dolorem & rheumaoculorum lltef e tradit. Marcellus Empiricus ad epiphoras oculorum fedandas, limaces complures Ad ep i P ho te rit in mortario nouo vel nitido,adiečto ibi ouo gaUinačeo ineodo, tingit illiclanam fuc ras oculom <-idam & frontiimponit, Ad aurium dolores facit iecundum Afclepiadem notante c Gale- Ad aunuin flo,Afričana cOchlea inf propria tefta,cum oleo nardino aut rofaceo feruefada, lbideque ^ ol ° res ’ rchigenescochleam Africanam ad eofdem dolores componit & rofaceo implet, & fer- _ ‘ * dadum calidius per ftrigilcminflmdir.Cochlea5qu? funt in vfu cibi,inquitalibi Plinius fcelo™ 6 *’ CUn f my-rrhaaut thuns pollineappoftra:, item minuta? & lat?, fraduris aurium illinuntur ^‘ rium tlm ' ničile. Kiranides cochleam terreftremcircumfotu aurium plagas& rupturas fanare fi-adutas. d°nuit, Compohtio e limacibus ad narium vina,pr?cipue ozamam & polypum delcribi- ^ Ul aGaleno Euponfton, j.2 5,Afperitatem faucium& deftillationesleniunt cochlee,an- Ad faucju 0 tante Plinio- 3 fedcOqui 3 inquit 3 debentinI'aihere,aduerfus ficca tu ilnn,pr?fertim puerorum. Ad tuftim ficca m in equocurandam; limaces integrascufru- k ^ertto authordeo difcoques,inquic Rufius,&equodabiseamaquam in potu.ita vtaliud ^°n bibat, doneč confumpferit. Profunt & fanguinem excreantibus, fi Plinio credimus ^empta tefta trit?inaqu? potu. Qui phthifi afbciuntur, iubet Marcellus Empiricus, ma- Ad phthU r 'dtna loca vitare 3 atqueillic maxime,vbi pix conhcitur, commarari, ibiq; cocblearu car- d ra * ^cuoi vino exco6larum aftidue vefci. Zoograpbus hoc ex incertoquodam aduerfus PhtbifimannotauibVigintiauttrigintalimacescoriterein mortario, contritafq; conijce 3fl uien(urasquatuoraqute, &coqueaddimidium, offerqueatgrotanti fingulismatutinis %dfuram conuementem,& ieiunetduas aut tres horas, femperreiterando, quoufq; con- ^atelcat.Adftomachidolores miruminmodumcommcndantur cochlee,acinprimisa Ad ftoma- s, ^bnio quialibiait : Cocblece marinae effic&ciflima? funt in dolore ftomachi laudatiores chidolotes tl " a dunturqucccunque viutecum acetodeuoratce. Et rurfus viuentibus cochleisexempta car o > Africanifq; pr?fertim,ftomachi dolores haufta lenit. Et 3 rurfus alibi: Pratcipue (in- /^’ 3 0,e ' ’* ^Uit) cochlearum cibusftomacho. Inaqua eas feruefieriintado corpore earum oportet, & in pruna torreri,nihilo addito,atque ua e vino garoqs.fumi, praccipue Africanas. Nuper v Vlyfsi$ Aldrouandl Nuper hoc copcrtum plurimis prodelfe, Id quoque obferuant, vtnifruero Impari * V uus tamen earufn grauitatem haluus facitjtem Archigenes apud Galenum, omnes cij Ca ftomachuindoloresfedari(inquit)aiunt cochlea Afričana erudaintegravorata.Necn 0 UUHiaUiUlU UU1U1V.O AVUail^M^UAl^U*UWWVW*J.*V«!. Marcclius Etnpiricus, cochleas led veras Africanas conditas ex fale & paulo deicq« aS * jfednon purgatas,quiieiunusternas autquinas cotidie &frequenterfumpferit,rarft- i m liomachi dolore vexarumiri pollicetur, fed li carbonibus toftte /um ant ur , nudiusp 10 ' /»/Nrtklo-M kul ItrtnHo innnif. ft*vidni m ri kry ^nnnpnIUfl-t ltOlTltk, Acinftianv cum;lcac j a trirum Sc aqualimilitcrtemperaturo lupponendum effeait. Adinflammat nem hepatis, Aerius ex Galeno, cochlearum terreftrium čarnem optime coriteri P r3£Ct J^ niatioaem Ji ep at ris Hepans in & vini mgri cyathostrcs affundi, cakfieri, ac bibendum preberi, &fecundumoip n .^ tepedei ca- fubftantiam fuam ethcax effe. Et ex modernis Syluius,Carolimacum,inquit, hepa« 5 ^ bde Sc fri- temperieitumcalidae,tumfngida?falubrisell:totafuafubft:antia,ablatolima cum gidscaro remulris lotionibus & fričtionibnsinlixiuiocalido vclaqua calidalali autarenisj 01 * conuenu, fngicj a C nim durelcunt, Ifchiadicis cochleas crudas tritas cum vino ammineo Scp' l ? £i /. e L j . c g potu prodefle dicunt tcftante S Plinio. Ad ventris>mammarumjfemorum,coxendictf j* 1 /;’ Adtciiiuras iciffuras,Galenusin Euporiftis, marinam cochleam oblongam cremari & conteri v ° lt j/ vencris, ma deindeoui albo autalinino ladeadiečloillini. Aiyidotus Paccij Antiochi a tota ^ KZr mara &c ; iftionc(colica)liberans vt a Galeno h defcribitur inrer Alclepiadisauxilia:Cornu ce j wl eI7l Ad coIich cens cnati mollift!mi,vfti ad albedinem,cochlcaria tria magna > piperis albi grana doloira, VC J nonem,myrrhte parum odoris gratia. Omnia teruntur & cochlea A fricana (tel' 1 / ^ 'id. l). ‘ C fit^P^citer* Aetius& Galenus rurfus > cochlea limpliciter, e Scribonio) vari; color lS - ioAcap- 4 . C ' cum te ^ a ttidem teritur, vino Falerno per faccum non excolato affufo . Sit autem menfura cyathorum trium . Idicc omnia in fidlih vafe permifta ad prunas calfacinuts^.^ Hgenter mouentes, ncquidexpharmacofublidat. Caliačium in ipfis irritationibus bendamdato, itemq; lequentibusduobusdiebus. Oportetautem vnamantediem bum differrc; &rcUquis dicbus prandiololovti,ineoq; fumerecibum,qui fadleco° poteft, Marceilus cochleam veram Africanam,ex Africaallatam interpretatur, & adu fus colicam probat eam, quse quam maculoliftima lit. Glutinant cartilagines earum Sc laliua vt ait Hollerius, led fi magna vulnera funt fibula prius conducere, vel acU &P , tet: deindemedicamentoimpingere: idquein cartilaginibusaunum & narium Seri V a * Cochlea? cum fuis volutis diu teruntur in mortario vtnihilafperireliquumlit: fang' u * draconis fubquadrupla, mannalubočtuplaratione adiungitur . permifcentur in ,m 01 ^ tario&afhguntur. Errurfus: Aurium cauaargilla impleri dcbent. argilla prius co chlctB laliua, &acidi Punici liquore fubigantur. Concifte tefta? Diofcoride earum ^ nes pr^fertimcjuc neruorum glutinant. Earum carnesper fe tritas cum polh ne fm 1 ex proximimolendiniparietibus, olim (inquit Galenus citante Mizaldo ) vulneri 1 polui, cum quo etiam nenius vulneratus & contufus erat in agricola& duro hom 1 Siquis contufas vlceri impofuerit , praefentaneum fertur efle remedium . Tagautius addit emplaftro ad maturanda oedemata: aliqui etiam ad reloluen^ Si humerus (armus) fračlus autluxatus fuerit iumento , & claudicet , Thcomne • in hippiatricis j fanguincm ab eodcm humero detratftum , vafe excipito & a . Iceto oua tria , defrutum * bulbos crudos bene tritos, & cochleas, quinquag til * Ghitinaat cartilagi* Neruo, vul- neiato cpij Venujnt, De Teftacels Lib. III. 3S5 A gmta: hocremedio caliclo probe perungi iubef. Sanguinis e naribus authori Diofcoride Sanguinč č concifa? ex acero compefcunt: trita?fcilicer&fronti illita?,vt Mizaldusaddidit. 1 Plinius nanbus co Diofcoridis verbafererepetit,fedquiamendum in Plinij textum irrepfit, ideo vcrbaad- pefcunc. icribamiSanguinem fiftit e naribusfuum cx omento pecudum &c. CochJearutn terrena. l ^ i °- c - 1 Sed & ipfa? extra ftum,in vini potiohe, colo prodefle. Aretteus in iliacoaffi&u adhiberi iuberalimentaal- £ uumduceutia,autdari Cochleas valdeelixas&ipfarum fuccum. Cruda? eadem cum fuis opefimentisillita?, cutcm fubeuntium aquarum tumoresauthore Diofcorideexinaniunt, ifeppfmš deciduntquam humorem illum oranem ficcauerint. Antonius Mizaldus Co¬ chleas frijias vel affaras hydropicosmirum in modum adiUuarcaflcriti fi ijs ftrpe vcfcan- Hvdropi- fur. Et n Iacobus Holkrius Cochlearum dcLimacum čarnem aliasper fe, aliascum fuis CIS confe- volufis tritasac n iftas interdum coagulo, tda rapereatq; hydrcpicis aquam c-xugereferi ™" c ' bit,fednon pnusloluereoportere,quam rotus humorexuda,uerir.Galenusetiam innono chlru " l * deccmpofitionemedicamcmorurn fecundum locarcmedium hocex AidepiadeafFcrt, • hydropicisiniponcndum:Quidan.(inquit) cumini libram vnam, fulphuris viuiquadran- tem,Cochlearum Afncanarum libram; arida tundunr, cribrant, & tufis fieubus vna cum čarne Cochleai um excepta,ac in hnteolum infardta imponunt, melle cočfo fufficienti ad- dito.A d hydropem akitem ex Leondlo 1 auc n fino: Limaces cum fuis Conchis tritae ven- triimpontmrur emplaftri modo,doneč fpontecadat. exficcant enim (inquit) vehementen Ex an'iylo & tragacanthaillita coedcm lecundum 0 Plinium profluuiafiftunt,&inucnio P5 of ‘ uuia -' v apud Calenumin euporiftis,ad ventrisprofluuiumiC ochleam Africanam fumes, in eam 0 liquidam piceminfunde&calefačb^čarneexime,&in anum bisautterimmitte.Ademe-- ' 3 °‘' 4 dandam vrin^ incontinentiant Piinius & Marcellus efteaiunt, qui iubent Cochleas Afri- canascumlua čarne comburi , cinercmqueex vinoSigninodari. Adcalcultimrenum Ad calculu Alcxander BeneditftuS, Limaces codfas aiteum fuis teftis contritas, tresnumeroin vino renum. bibi,fequentidiebinas,& tertiovnam . Accepithocex p Plinio,quicumdeherinacei p Li.}o^t» čarne locutus fuifset: iubent, inquit & vermes terrenos bibi ex vino aut pafso ad commi- nuendos calculos: vel Cochleas decodtas, vti fufpiriofus. Eafdem exemptas teftis triraf que tres in vini cyathobibi, fequenti die duas, tertia die vnam vt ftillicidiaemendent: ^ftarum vero inanium cinerem ad calculos pellendos . Commendantur pra?terea Co- cblcteadcffečlus muliebres. Conciffenimin primis&appofiteex Diofcoridemenfes 'Adaffcčb* ducunt: fecundum Marcellum Empiricum inflationes vuluarum difeutiunt Cochleo? muhebres. Afričana? bina? cum fcenigr^ci quod ttibus digitis capiatur, additis mcllis Cochlea Vl bus ejuatuor > illinuntur aluo prius irino fucco perundtae . In cibo fumpt* teftante K K ‘iPlinio 3 &5 Vlyfsis Aldrouandi 'Ad artrm. %io,c.i4. 4 Plinio^^umaccelemntiitemconcepturn impolit*cum croco. E*dem examylo B * tragacaatha profluuiafiftunt. Piofupt |c p^rgatjonibus fumptaeincit)0j§fvp]uatnan c ^ fam corrigunt cum medulla ceruina,ita vt vni cochle# denarij pondus addatur & cyp ® rl * Inflatipne; quoque vuluarum difcutiuntexempt*teftis,trit*q; cum rofaceo , Adn*C Altypalajc£? maxime eliguntur, Alio moda Afričana: bin* trircp cum foenigr*ci qu Q< * tribus digitis capiatur,ad,ditis mellis cochlearibus quatuQr,illinuntur aluo(ncmpe ad m* fiationesdiffipandas, vtex Marcellp diximus) priusirinofucco perunft*. Podagraruiu inflammatio.nesleniunt,tefte Diqfcoride,& Piiniuscochleas latas fipotentur, toliere« 1 * ci (cribit,pedum 8c artiailorum dolqres:bibi autem binas in vino tritas. Atqueift£ c lun remedia;qu$atotiscQchlei$vel faltemearumčarnedcfumpraapud ibriptores r e P erI * Videnda? modo earum partes^c humores, quid medico pr*ftent, Saliua pr* c*teris oc* currir,qu* illica infantium oculis, palpebras teftante Plinio corrigif gignitq; id eft»P a ' pebrapum pilo? in. cilijs reftexos acoculum pungentes, Idem fere leripiit Diofcoridcspn quicns r S,iquistraiedtoper earum čarnem acumucofo ientorequem fecum acusretui' rit,,piiosinunxerit,incommqdqspaIpehrarum pilo? reglutinabit. Mucu?cochlc*, vf in ' . uenio apud Kalitmpoms per fe>vel cum myrrha vel aloe, conducit obftručlo iecori • t°^f> inemplaftro.namcaroalioquiefitata»hepati prodeft,vt fupra dkimus, Si decidat tem alter > fpumam cochlearum, vtrefert x PliniusJHitam remedio efle tradunt, E^rurm^ Cochlearum fpumam,ioquit,illinl vollimt tefti defcendenti.hoc eft.turpiterpropendem ti,vel fi demittatur, veluti laxarus v FUppocrate? vero etiam cochle* muco vtiturad je¬ dem elapfamfemittendam.iit* Pbnius Cochlearum luccum pumftiseUQcatum depene* re ait procidentiam ani, Ad {iftulam temedium vfu approbatum,ex Arnoldo de Vilia n ° ua:Impleaturolja limacihus {ineaqua,& po.natur cooperta fupet,jgnem: &eleuabi ri F fpumafuperea?, qu*colIedhi& hccatahftidasmomficat,Hollerius čarnem & faliu an ^ cochlearum enumeratinter medicamenra glutinantia > qu* natura conftant tenaci & vi fcida • Aquaexlimacibus fiuecochleisdedilIara,fiueliquor ftillatitius vfum fuumq u jT que nonexiguu.m in medicina hahet, In curanda belica febre, Antoniu? Guainerius v . 1 '' taram efte aitaquam de limacibus praeparatis:has aurem colligi vulteum rore,& viu^i furfure poni, vt expurgentur ; expurgatas cum aqua hordei bene, lau^n & dedillad * lacobus Sylui.us aquam hanc e limacibus deftjllatam ■» mane ad vnciaslex fumptam» q par imb.ecillum aflhrmat robprare)& phthificis graeilibulq; efle remedio. Tetigit que Marcellus Yirgilius,inquiensExudatoigne ex cocbleis humorepfodr^ setatisU 1 ^ , cina praefenti remedio, vtitur in, h|s,quorum corpora ad tabem iubrica funt* S? tn^ckC 0 *}, hciuntur, Ad maculam oculorumloannes Goeurotus medicus regis Galk>rum,remed l tale reliquitdimace$ očties aqua ablutas dedilla in alembico; deinde hm um lacertiiC° ra . lium rubeum,dc faccarum candiadmifce,dc rurhus deftilla» Huiusliquaris guttam deferd oculi? immitte.. Zoographus ex Arrdrea? Furnerij libro Gallico de decorad 011 natur* humana liquorum a,Uquot coJmeticorum e limacibus deftdlatorum defcfip tl0 : nes hocordine recenfet,quasnos neutiquam pr*terire voluimus < Aqua adomnes i aClC maculas tollendas: Coralhj & criftalli partes *quales pone in vafe vitreo,cum aqua l ,f j 1 num digitum tranfuerlum (uperante^ hoc va§ obftrudtum in locoaIiquofrigido, vtcej 1 vinariadn terram i m po n e s, (a d d c n d u m erat per quot dies,) deinde limaces abiedis tellj. aquamodicelalhitotieslauabis,donecomnis eorum vifcofitasabierit..tumdeftillabi s ’ „ feruabisaquam.Deindeexrapis etiam minutatimeoncifisaquadiciesinalembico-^^ tempore, accipe prim* aqu* cochleariumlecund* quatuor, ^ terci* quatuor. ji ablue faciem ,qu*tamen prius abJuta lic aqua pura. de abfterfa, Ahaacl idem mirabm 5 ' Accipe limaces line teftisluis,& laua,vt fupra didlum eft, deinde falis(alias lalis gem jn ^ contriti vncia in vafe vitreo. Iparges & limaces fuperimponer: idq; alternis facere P&r> eS ’ doneč tertia pars vališ impleatur. Tune affundes fucci lnnonum tantum,vt fupra laleu 1 /^ limaces duobus digitis excedat,& deftil.labis,Aqua ifta vteris, vt fupra feriptu eft. ft deftillandi edmoditas non fnei it,li.mul ompia mkta infolabis vale claufo,doneč vn^ uC ' n formam recipiant,eoq; vteris vefpcri.facie p.rius abiutaabfterlaq; & poftridie ma n4 ' a ^ lucs faciem cum aqua de flonbus fabaru.m. ffoc etiam in Antidotario Gordonij legi 1111 ! ‘ Aha; limaces alb^ tri gin ra, la <5t i s caprini libre du*, adipis porci vel hp.edi recentisvn c ‘ trcsjcaphor* trite dragma.F>cftillentur irr alembico vitreo,Adamu?.f-onicerus Ad clauos ^ liinacib.MaiovelOdob.mefcaqua,clauurefedu, (iinftilletur,,fanaretm^^p^ & uenucas vcrrucas pu,rgarei& ferru ipeaextindtu chalybisinduere duritia tradi.Et Gualth cl ,. ^ ftu? vcrrucas & clauos pcidi pri 9 iubet,quoad eius fiericomode poteft,deinde linte u ■ ■ Saliuap Co- chlearu vi- res $c y1us, Ad, pal pe¬ kam m in- coaamodos, pilos. 51 -c-9* Ad Jedem fubiungit, Onmiumquidetncochlearu cinis TpilTat, calfacitTmečtica vf&ide^cau- cukaš ,c,s r °iiceturpiorifq; & lepris& lentigini illinitur.Aetius quoquc eaTdem limiliter cum u!us • ikdlc tritas poft modicum temporisinteruallum aflfricari iubet ad vitiligines nigras:& in ^ enio a P u d eundem Aetium,Tmegma ad pruritus & pToras,quod tale elbCochleas terre- , les vftas & tritas cummelle adfrica, Idem etiam ad vlcera capitis & achorcs, cochlea ^ iforls a bam cum teftaexuriiubet,&applicari. Pofftint cremata? omncs, inquit Diofcorides, in Cmeriš ca* ^nerem,cinere illo calefacere & vrendo exulcerare. Lepras idem exteritcinis,vitiligines rum uiies. ^ c * e ntes.Oculorumpra?tereacicatrices,albugmelque:afperam difcoJoremq; ceuafo- Ad ambu- c c 15 te m & hebetes ocuios, integra? cum tota čarne cremata?& in cinerem tritce, tum ex da. ^iclicinunčlasemendant. Albuginesextenuare etiam PJiniusalibi ait:aliasetiamitaad Ac * lachri- a ^jbuftacommendat,vt necicatrixquidem apparear.Sangiiinem prsttereafiftitciniseo- 1 blearum terrenarum tefte PJinio. Anacollema. quod lachrymas&lippitudinem liftit ex ^ukmMn 1 ^uodam authoreincertodefcripfit Zoographus illud: Limaces & cornu cerui vres, oui Ac j emiaea aJ bumine excipies,acfrontiapplicabis. Ad vmbilicosinfantium eminentes, ex Theodo- tiam vmbi r ° Priiciano: Coch!easexarboribuslauricollečtascomburimus, & tritasimponimus, vt lici. . V n -bilicum in naturam propriam reuocetnus, Plinius vero etiam coehlearum cinere cum Cancro pe 1 iure ex oui albi lucco illitum per dies triginta eidem morbo author eft mederi. Palfio- n '* C0ldcir ^'busani,vt ex Kiranide Aggregator rranicripfifvtilišeftidem cinis cumaceto .Cancro Ad t ’ ocia " ln Kne vtiliter infpergiturji Iacobo Oliuario credimus. Ad podagram ex MarcelloiCo- gram * fblea? Afričana? cum fua čarne comburuntur, cinis illarum illinitur & medetur podagris, f undem vero efiam puluerem intus lumptum e vino phthiii prodeffe inuenio apud Pii- Ad latern jnium.item aluum fifterein fuTpiriolissdeco&orum in ptifana Hlini per felaterum dolori- dolprcs ’ busjefle deniquequifuperdoleutem lienem fuperalligant cum Temine lini & vrtica? ad- diro melle 1 ,donečperlanet. Ex inanibus teftis etiam remedia petuntur, nonnu-ilaqueex ebfeuris quibufdam collegit Zoographus,quorum nondum feripta ad nos peruenerunt. * J ol}en de teftis limacum inanibus contritis fifliiras manuum pedumque inlperlusfanat. Idem poilen cum cera & fermento Tubabtus & impofirus,paronychiam emendat. Ad m a- Ad Parouy . c ulasoculorum in homineaut pecoreabolendas: Teftas limacum collige pridie D.Ioan- chiam. C ni sper£ftatemlotas& mundascontunde,per Teraceumincerne, & pollinem in oculurn a fteCh*i infla per calamum. Ex libris manuleriptis Germanicis, Tella? limacum con tri t* cum peftilcntia Tuibus vel' bobus ingruit,in potu dan tur, per le, vel cum radice gentianae J riius cerulece,qUa? Temper diflečta naTcitur, vnde cruciatam Germani appellant. Hiero- ^frnus fabritius ab Aquapendente Medicus hac atate clariffimus feribit Scythas co- chleaereftam ad aiires admouere propter frigus quod plurimis la?dit audit-um, & vt me- busaudiant. Cinis vero coehlearum inanium cum myrrhaPlinio authore gingiuispro- : & admixrus cera, procidentium interaneorum partes extrcmas prohibet. oportet aut em cineri mifceri faniem pun&is emiflam e cerebro vipera?. Iubent & earundemci- ^crem Tumi ad calculos pellendos. Quod poftremum reperioquoqucapudMarcellum: Gochlea inanes(inquit)caTu inuenta contuTa & in puluerem tenuiihmum redačta in po ftonecalculoiisdatamedentur. Vti hocremedio hodieq; nonnullos apudTuos teftatur Zoographus. Adficosani,exinnominato;Teftas coehlearumcandidarum cremato& Acl ca j cll< Pollinem inTpergito.Si quidintergoreequiruptumfuerit,&Tanguinisaliquidconcre- l 0 s. . fUm,adipe veterimollies,vinoablues:'&fiquidputridacarnisfuerit, aruginem tritam Adficosa- ^inTperges,decočloeupatorij vel thuris lauabis: deniquepuluiTculuminTperges: quici- ni. n ere de lambuco & limacum maiorum teftis crematis, contritis, & aqualiter mixtiscon- ftat. Mirum quodlcribit Iacobus Oliuavius : Siquippiam ex tefta cochlea adufta in Sexusin u- ^°tium mulierisgrauida miTeris, petet fundum li maTculum geftet, li puellam Tupcrna- teto graui- ta bit. *.Bartholomaus Maranta coehlearum marinarum teftas vriputat, nonadaliam da: vt co— a dTciTcendam oualitatem , Ted vt faciiius terantur. Mihi vero fecus videtur. Aeque S n °Tcatur, ei ftm teruntur tefts fere antcquam vrantur . Superlunt modo lapis , arena, olficu- Jum , & cornu , quorum omnium ceu fere partium in cochleis meminere autho- >& luas etiam faculfates affignauere . Ad excfos dentes ex Galeno remcdium J Cu V ‘ eftx ^cipiens eum lapillum: Limacis lapidem in fruftula TeTami magnitudinem arquantia urantur. ^nftinge, &indentis foramen immitre: illico dolorem Tedat: led ex cera opcrculum Ad dentes krito. Meminit eius quoque Plinius s Limacis lapillum liue officulum quod inue- exefos,. indorfo, adalligatum dcntitioni mire, prodelle tradunt . Eandcmque vim K. k 2 habent iM VIyisis Aldrouandi * /j. i Vetrn. dnisc. 6 i. A.' Plinius,inquiens„cum oleo & vino potum, Venerem inhiberc. F VSVS IN A L I I S. N V E NIO pmerea alios vfus cum carnis cochlearum,rum etiam tefta Ltlli nun > vtapud Tarentinum cfcam ad omnes pifciculos capiendo. rhlric f "nrhIpnnVjtovAajlArnrnpm innnir. ncciDiens, rvrmnfic m --- i --—, capicndos ex co¬ chleis. Cochlcaru^o^A&tOcarnem inquit, accipiens, cxcmptis membra- nofis cauliculis ( x u ^ ,c > dpct^icov ,) ex ca efcam inijcito^ fed non vraris ^ totius cochlcae magnitudinc ( ped d 7 rp%pd>uivo$ t a> fxiy0?t ri ko^A/b) Corna rius vcrtit,neq; magnitudinecochlea?abutaris. Deftdlariaiunt nonnulliaquame limacibus menfe Maio vel Odobri aquam,in quaferrum extindum chalybis inducrc du- ritiam velint, Palladiusformicasabigiait,cochlearum vacuisteftisvftis, &ea cinerein foramen inic do.& Paxamus ad idem teftas cochlearum cum ftyrace vri iubet, foramini- bu(q; comminutas inijci: Cumanenfescochlearum teftasgerunt, vtftreprtumedat, dum ad(eftiuitatesaliquasaccedunt. ^ PROVERBIA. : /S/o$, id eft, Cockle&vita . Deijs dicitur,qui parce paruoq; viuunt, aut \ cOntračlianegocijs,luceq; forenfi lemoti.Plutarchus in libro 7np) t«s K wAar/«5 , Ji' TOffcuiret TTpci^/uaTst craod^»5 , v&pdrve«; ' pctxpo^oy/'etp.id eft, Tu vero tantum mo- 4*3'—i c fti ajut n luftines turbans, actorqucns reipfum, cum ob parfimoniamco* chle? Vitam viuas. Cuiaddamusillud Philyllij apud Athensum^i O*VK UjUl TiTTI^ ,&d'i MfrhlcU, ytw'ttf y Cicada,vxor,»cc egofutn.nec cocble hoc eft,vt Dalechampiusexponit,parcus,paruo vičlitans,ab hominum frequcntia femo- tus.omnino tacitus,diucrfus a cicada, quae eft tnaxime vocalis. A7riso'Tt/»& s? tuv jto^Ai^j dtfidentior cochleis: Prouerbialiter dici poteft in hominem fufpicaccm 6c nemini fatis con- fidentem,adeo vtresAiasfccum fempcrhabercvclit. Vtiturhocadagio Anaxilasapud ^ a A;hena;um ^ A7r/<^oTtpo$ fi' rut xoyXicot ttoAA« vrdvv^ q/ 7ripxpU 4 quiti nemim crcdunt , eneumferunt domum. Confulcndusfuperhocadagioeft AdrianusIunius,cuiusadagia nondum videre mihi lieuit, Domus c Atu,domus optima. quanquam a teftudine natum efle velint; videtur tamen etiam a cochlea potuiflc eius origo trahi, conuenit enim vtrifq; to' tpipčo/m . Nec male* inquit Marcellus Virgilius , vnahacrarioneIaudataeft,ncccfsariohominiexeplo, vtfua omnia (ecum ipfe etiam fcrat,& Perienad fapientis modo, eas domi fu«eopes coaceruet» q uas ncc hoftis ferat, nec populetur bzMum.Cocbleam tarditate vincere dicuntur pigerrinU« IPlaUtus: fiadprandium metnademvosdixt(femducere >( j’i Vmceretts ceruttm curfu , velgxalUtoremgradu Nune De Teftacek Lib. III. 3 H Nune vos qu'tA mihi aduoattos dixi & ttjlts ducere , P ro | ert « ^dagrofiejlis^c viciftis cpcblc*tn urdukdike. ■ inexemn! -if C Y5. r ^ UI ^Nonius in nomine tarditudo, fed longe aliter quam nune hodic nusPutar NJ 1 :U * cr *P tus & xn codicibus vulgatis impreisus eft. DionyfiusLambi- 3i recita fc„ ° nium memoria? confixum ciim libruni non cbhfuIuifsct,mcdofč verba Plan utaise. Sic autem m Nonio habetur J 0c j . čluodettispigri.tochlcas vincitis t&rditudine. n Cttam modo cophleis homines iunbios Claudianus dixit dc reimpoftibili. APOLOGI. FAR V L /E V S TIČI filiusafsabatcochleasrciim autem audirot ca? ftridentes, ait: O peffima? animantes domibus veftrisincdnfis, vos canirfe. Fabulafigni- ficat omne intempeftiue fa&um,vituperabile. Ferunt-etiam huiufmodi Incempeftf ■ am * inpi ter omniaanimantiaadconuiuium vocafset, cochlea u< ? Adtum fSarr &teftudo non apparuerunt.Qua?fiuit ergoquidcaufa? eft, cur & ipfienon « itu P c «bi- cara,inquiunt,domus optima. Iratus ergo Iupiter, eas in do- c * mnauitjvt quocunqueprogredirentur,domum If|nm ferrenr. Pe diversis cochlearvm : SPE CIE B7S. Cap. XXX I N mari precipue diuerfg funt cochlea ^ rum fpecies, quemadmodum fubin- de,cutn ex varijs^Rodeletij & meis adhibendis lconibus patebit, reperiuntur. Terreftrium prius aliquot habes, &inter Ras prius ponunturedules inuicem magni- tudinetantum differentes: dein cochlea ex Feltrinis montibuserutacumoperculofuo albo & duro, kem alia caerulea, communis terreftris alia; aliaq; ftellata cum vmbilico & operculojiiecnon & deprefsa, cuius mo¬ do alia figura dabirur. Habes deinceps co- chleanp terreftrem gypfeo operculo obfcra- tam. Sed vtad marinasaccedamus,ha; duae hic pidi? cum terreftribus non parum fimi- litudinis habenttcbntra infolentis fane ma- gnitudinisacfigura?eft quam a Ambrofius Pargus nobisexhibuit, ex mari Sarmatico. MareSarmaticum fcu quod ad Cochlearum terrc- ftrium quas Cagarolcs vocant,formam accedat.Tefta cft turbinata & ia- tis longa,caeIaturisin«qualis & fcabra, fpiffiore quam in cochleis terre- ftribuSj,intusljeui.Opcrcnlumfpifsumeft,rotundum, fuperioreparte no al perUjinqua voluta exprefsacft,vel figura turhinis Cochlea? clauiculatim intorti. Intus, Cochlea celata maculis viridibus. Z qua fcilicct partečarnem Cochlca? cantingit, tuberolum eft & ina?quale } rubri coloris. Partibus internis hcec Cochlea a ter- reftribusnon differt. Čarne eft duraj&adconcoquendum difi- Venere ftf- ficili .Succum falfum gignit,Venerem extimular.Elixa melior naulac. eft.Tefta in aceto macerata, fuperiore veluti čute vel crufta fpo liatur redditurq; Cochlea margaritifera? modo fplendens, ni- tida,& vnionis modo colorara. Sunr qui Cochleam, quam hic exhibemus, Vmbilicumappellent:fednonfineerrore, vtper- fpicuumfiet,quumdocebimusqui funt vmbilici,&quid aca?- teris Cochleis difFerant. Hucufque Rondcletius pofitaetiam icone, cum qua fimillima? cum fint,quas ego hic exhibeo, ico- nem eius reliqui.Prior maculis viridibus predita eft.Poftrema margaritasproferre funt qui putant.Addidi demum alia Con- cham qua: inter Turbinem & Cochleam celatam mediam na¬ turam haberi vid e tur. Taxatautem Bellonium Rondeletius, cui vmbilicus marinus autfaba marina nuneupatur iftiufmodi Cochleaj 394 . -- Vljfsis Aldrouandi cochlea & fic de ea fcriptum rcliquit: Cochli(W;t;Adnomine E Cocftlea duplex adinftar vmbilicum piarinum, vel fabam marinam vulgarem intelle* xit Ariftoteles atque adeo marinam cochleam, quemadmo- dum &rerreftrescochlcas, mA/as vocauit; noftris limaces dicuntur.Eft autem vmbilicusmarinus a medicis vulgaribus didusNeritemultomaior: cuius tamen moles vaftior non euadit,quamcommune buccinum. Quumq; turbinatum ge- nusomnepr^tenui crufta, čarnem parulam ambieme,Qper- culiloco icfe tueatut': hicvnus lapidirubro periimili tegu- inentooccluditur. Rotunda eft eiusforma,vmbilicum plane referensjvnde ei nomen. Altcram cinerei coloris iurfum U’> mcntem,deorfum planam:alteram vero rotundam, atque(vt didum eft)rubrum. Huius teibdola inter noftri Oceani tur- binatapolitiemadmittit. Rotundipri hiatore, quam vllum aliuc! gen us. Nam cum aiij tuibir.es opere ula iua habeant longiora vellatiora, prolui oris ratigne, hie temper rotundu P opeiimentum haber. Edulis eft, vuulgoq; buccinarupu > pur- purarum & neriraru mododiuenditur. Rugoiategminelca* broq; conftatmuius clauicula earum herbarum morequ# k-. /e ai boribus alligant, a dextra ad iiniftram inuerritur. Papa- uer (urincovit Ariftoteles vocatjvt in purpura & buccino & in eft confpicuu,quod in clauicula teftas continetur. Caeterum cohleam marinam Dioicorides fcribitftomacho Ca ! xexma idoneam efle,&facilealuo excerni:quumq; exmarinarum cochlearum teftis, vti& rcli- j ln,s quorum turbinum optimacalx fiat,nihil vetat quo minus eas excalfaciendi & vrendi fa- eis optima cu } tatern obtineredepras purgarc,vitiligines & oculorum cicatrices emendare affeuere* mus. px celatarum cochlearum genere quoque eft,qute hic exprimitur,opcrculo minia- ceo,minaceis etiam ruberculis,turbine violaceo infra,fupcrnef ere ferrugineo. Quod ia- ter turbines eft Jpacium,fiue cauitas viridi eft colore. godca c^lataalia cum fuo Cjuafi turbinis. Vmbilici marini de- fcriDtiOo Ttfla eius ■■j iitiemad iiiaut. Papauer. DE CO : ’ DeTeftaceis, Lib. III. 395 DE COCHLEA, QVM IN OLEA- RIO VSV ERAT. Cap.XXXII. O C H L E A barč rotunda eft(inquit idem Rondeletius) & tefta intorta & magna admodum, adco vt fit qu« aquse quatuor libras capiat. Ob id ^®S nita ' cam efse puto , quam Plinius memorise mandaujt in oleario vfu fuifse, quodeaoIeum decapularent,vel ea in vfusquoridianosoleumhauriret, cuius figuraad id percoromodč cjuadrar, queinadinodu vafis eius,quod ^ r y txBa . # ary tarnam vocant.velutiroftro promincntioreadhauriendum.fundoca- ' Uo & C apaci ad retincndum.Huiufmodi Cochleam etiam aurifices, additis anfa & bafi in ^osefformant cleganti atrificio,qu6d cam contra venena aliquid valere credant, Cochlea Rondeleti; qpce erat in vfu oleario. Cochlea aha fupcriori fimilis- < 3 p6 Vljfsis Aldrouandl DE COCHLEA DE PREŠ S A. Cap. XXXIII. V M fupcriori Conchylio fimifts eft ifta?c, quam Rondeletius Cochleam depid* fam vocat,ac fic de ea fcribit; Operculum Cochleat caftatte refert Cochlea,qu am hic repraftentamus, (reprtefemat aurem hanc) qux concaua eft, & čarnem inntf eft Cochleis terreftribus,qu x a!iquando in terra effotfa reperiuntur • ^' teraparteplana eft, alteraexcauatain voluminibus, quafinitioparuapauIatimcreicu n 3d ibramen vfq;, Sic ille addita hac figura:cui ego adieci aliam qua? tora eft ferrugin^ Cochkae deprefs^ fpecies caftanca » o r f. V ... : *TT" . <’ . ; Cochlea deprefta Rondeletij, RVGOSA, ET vmbilicata, Cap, XXXIV. * A Rugis,quibus tota huius Cocble?^ pertranlucrlum dučlaeft, ita elatis vC & ftriata dici pofllr, nomen obtintn*- * Coloreintuseft albo, foris flauefcente, Vlli \ c fragili. T urbinis clauicul« in acumen non de* 1 ' nunt.pars fuperior longius procurrit. Fora® c11 valde apertum &)ongum . Hanc ternam^ liautili Ipeciem ab Ariftot. proditam fdlso (n cundum R o d el e ti u m) tr ad i d i t Bellonius. P l ’ aS enim ranrum po!yporum /pedes Conchis co 11 ' cluforum ponit Ariftoteles, vt anteoftendim«?'- Neque vllas eft qui videririn ea Concha nau rI ' - lilum,qui miqor eft,quam vt tantam Concha 01 Iccum trahat, cuius etia ftrudiura a facili nat* 1 ' tione aliena eft,ob tranfuer(as rugas.cum in nnisanimantibus boe diligentiftime caueritna tura, ne quid cfset, quod natationi moram a ut tmpedimen tum afferrer. Ex hocgenerc vel con ftmilis ial tem eft iftarc a me adicdia. I De Teiiaceis Lib. HI. 9 Cochlea rugojfa vmbilicata alia, vel ei congener, 397 de cochlea vmbilicata Cap. XXXV. c quoq; Cochlea in fatis infignem magnitudinem excrefcit, qua? turbi« nataeft,&:in medio vmbilicata. Varia? vario funt colore. ali«enim nigri- cant,alia? corneo funt colore,alia? maculofe.Proxime accedunt ad formam Cochlearnm terreflrium paruarum, qua?conglomerata.’fa?nicuIi crafliori- „ .--- f>nscaulibnsadha?rent,qua.’etiampra?ter reliquarum Cochlearnm terre- Hum natura vmbjlicar£funt,carneq; funt bona.Cum hac Rondel.Cochlea non paruam r> j lmi * ltL] d:netn gerut tres ifta? a meadiečla? Cochlea. Inter vmbilicatas ha?c quoq; fuerit, . ongior&multisanfračh'buscontorta,quorum Iongitudo &obliquitas incaufaeft, quo im) S vnibihci cxtremum perfpici podit. Tcfta teuis cft, grauafi goniča, vel vneuiuin ll »bltantijefimilis. JLl DE VMr " v, Cochlcarii »n fine fpc- Cies. Nominis r»tio. Duorum 3 Rondel. a prclTorum dcfcripuo- nts. 398 Vlyfsis Aldrouandi DE VMBILICO. Cap. XXXVI. * X Ciccronis loco, qui eft libro fecundo de oratore, Rondeletius vmbili- cos C oncharum fiueCochlcarumlpecieseflcaflcrit, idquod venim efle indicatetiam (inqqit) ipfarerum natura, qua? nobis a turbinatis, Con- chis, Cochlciičj; omnibus fpeciem diuerfam exhibet earum, quae pratter foramen illud quo Cochlea? faxis inhatrent, quoq; corpus exerunt: alte* rum habent vmbilico ita fimilcm,vt nullus fit qui has viderit,qui negarc podit vmbilicatas merito vocari. Id foramen profundum conuolutionum veluti centrum eft, vel circa quod a n frači us Cochlea; conuoluuntur, veluti circa mptxo'xAni . Hac de caufa vmbilicusvocatur: nam metaphoricč vmbilicus dicitur, quicquidinaliqua remediutn eft.Hic vmbilicusin Cochleaquamhicexhibemus, manifeftiifimuseft. Cochlea; quam cadatam prius nuncupauimus fimilis eft,figura diflfert,colore & calaturis. Nam pičlaqui- dem eft varie, quod linčaš quafdam purpureas habet, denfaacfpifla, lumincimmiffo va- rictatem colorum iucundum reprasfentans: Hccille,cum cuiusiconenon parumhabetfi- g militudinis ift^c a me adiečta. Dcpinxit & defcripfit nobis idem Rondeletius, cui fereomnes iftas figuras debemus* duos hofce vmbilicos alios,vnum diuerficolorem, alterum valde cxiguum.Prior mira va* rietate a natura diftinčlus eft,fcilicct nigris,rubris & albis tuberculis corallorum omnium colorem & naturam referentibus fuperiore partelatior eft, mox in turbinem delinit. Al- ter vmbilicus eft valde exiguus ciceris magnitudine,aliquando paulo maior, qui in fpon- gijs reperitur, veluti granuiisrubri coralliemulis confperfus.Inter vmbilieum & foramen quo corpus exerit,teftam incifam habet:incifurc operculi vice funt. A« Vmbilicus Rondeletij, Vmbilicus varius paruus. DE COCHLEA ECHINOPHORA. Cap. XXXVII. Vamuis paruis Buccinis figura fimilis fit hec Cochlea, quam Echinophoram ab alperitate nominauitidem Rodeletius: nosquoq; hicpotifisquam inter Bucci- nas, eius iconem proponemus. Tota enim tuberculis fiueaculeis confperfacft- Operculo vero,fticco,fubftantia, a paruo buccino non differt . Rondeletius bane iconem propofuitmos duasadiecimus. Cochlea echinophora Rondeletij. Qi H / A DeTefhceis. Lib.HI. 199 Cochlea cylindroides prior. DE COCHLEA CYLINDROiDE. Can. XXXVIII. V' M adco foecunda fit natura in turbinatoru & Cochlearum varietate.vt omnes nom.nibus aprimere pcrdifficile fit,quod etia veteres nodecerat. alioqui retum indagato.cs fcduli, & m nomimbus mucn.endis fccucUo- ves; Rondeletius tamen diftinčhoms gratia, atq; vt alic ab alijs mteino- fcantur.nomina pofuit, qu? pnefertim figuram exprimant, vt m ca tccit, quc hic a nobis proponitur,xi/Ai^ poaS 1 , Vsq; vocatur a figura cylindro pro xima. Pvramidemetiararefert. Pyrim°d°turbinataeftpundis varij s notatafubcafta- nei s> maenitudine ac craflitie pugni, quamuis Rondeletius pollicis eraffitudmem vix lu- Perare velit.Craflipr ctiam eft altero loco pofita, turbine acuto. Cochlea Cylindroides altera. Cochlea leuis turbine obtufo. ^E COCHLEA L/EVI TVRBINE obtufo. Cap. XXXIX. C poftrema Cochlea»quam l^uem turbine obtufo Rondelet. vocauit, poli¬ ta admodum eft atque in turbinemoblongiufculumdcfinens, fed obtufum. Operculo tegitur. Tefta eft craffiore quam castera?»carnet]; minus dura. Fre- Mtienuisime circa Lcrinum iniulam capitur, eodem tefte. L1 a DE B C?lk gen*, * Lib i ,Su- Jyr 6, to t^iuerf. lib. 9.C.1 eo iauentc)agemus,interquaclrupedes explicabimus. EchTus ah F.chencide differt, ptyajon, S Y N O N Y M A. »71 C Hi N V M cum Echcneide pifciculo recentiores nonnulli admo^ LI ^ inepte confundunr, Echinus nanque cum careatbranchijs, pifcis Pj°P r L non eft dicendus • Gra?cisdicitur % pit bi uttoth lavrov cttpsttav ^ ^ craprav daav: vel per antiphraftn , aVo' ra /xn' i/Ci&OLf ^ aKcnbupp 45 -no diipdtmoi , quod teneriob aculeos non poftit.Comune^ nou.cn tuni rerrcftri, tum aquatili eft. Latini veteres, vt dixi Ericium, dc Erinaceum & terreftri dicunr, de Marino vixvnquam, fed Grrecum nomen feruanr, Echinum v°. efle Erinaceum marinum aduerfus Albertum imperite adnotauit Niphus ; fc“ e veluti caftaneu (caftancg) cardum,plenum rubro humore,alibi etiam Echinu marin . U o|2 Catduus vulgo Cardum(carduum porius) marinumappelldri feribit:Italis vocatur Rfccib,^ —* aodemare, Zino, lo incino; vel vt vocauit Scopa Grammaticusrincinodemarc> gancitola,& genusCancronem facit inepte Albertu, vt inquit Zoographus, dchuiuf . difolcecos audtQres fecutus.Liguribus Zinzindicitur. Hifpanis Erizo dela mar. Ec ■ anoftrts H mam. us. DeTeflaceis. Lib. III. 40$ A £ a ftoftris,inquitRondeletius Vrfins appellantur corrupto cx Erinaceis vocabulo,ab al ijs ^aftagnes demar,qudd veluti caftanea; echinatocalycecontedU fint, a Mafiiienfibus Vr ‘ llls > & Diiicins, qui fint edules, etiam fidulcesnon fint, fed falfi, & fubamari: maiores quiqueedendo non funt, Rafcaflcs ab ijfdem appellantur . Hos noftri Migranes vocant, S Ul acum detritiaculeideciderint, putaminibusmalorum Punicorum firm'les fint. Qm- dam Oceani accolcc Heriffon de mer appeliarunt, a Belgis fec egel vocari audto. Germa- nisMeer igel. OENVS, DIFFERFNTI/E, FORMA; C HIN V M exTeftaccorum genere efte, con tra Rondeletium ex Ari- ftotele fupra denionftrauimus,qui eoslocorum rarione potiftimum dif- feire innuit. Scrjbit a enim Echinos aliosnafci circa Toronem,qui can- * 'Dc blflor. didi funt,& fpinis,& tefta,& ouoiaUgeriq; forma produčiiore,quam c?- auim.c. j. rcri,& fpinam ijs efte paruam, nec rigidam/ed molliorem: nigraautem __ illaft^ua-carnis lococfTedixerat)ori appiicata, pluraa fefeaifiunda, & b a d foramen cxterius coeuntia. Et Eratofthenes, vtaučtoreft b StraboinInfulis anteEu- * pnratfro mir« magnitudiniscaneios, & Eihnos inueniri ait: quorum alij pilcis maiores a ° m * «iit':alij id dl, binastotylascapiant. EtinmarilndicoPurpuras, &Buccina tanra efletradit Aclianus, vtfacilecoftgium capianti &Echinorum teftas fimilirer , Kfff f#p' ic), inquit, Tac t a' SvvaiT afv rocrovrov sV>«>. Circa Daniam.Nor circa Da- l 'tgiam,& alibi Echinum rcpeririauthordlZoographus,quirotunditatefigura?, praefer- n ia,&Not tim acultis dem ptis,& magnitudinerhalum marinum referat. idcoq; Sc-eapfel a Germa- uegiam rc * tns ni!ncupari,quod malimi marinum,vt inquitille, fonat. Id eni ad fummum inftar ma- p«»n. •gni malim Oceano Balthicoinuenirirefertexauditu,durum,punicei ferecoloris, &lpi- d a ' um ‘ ria ctilis ademptis maculofuiinnullum eiusvfum efte,fed pro ornametoin domibus fufpedi. nnum ^ ■porte & cojoribus diffcrunr,nam Nicolaus Perottus. Vidi,inquit,& fepe pifcatus fum pi- maniSc l u cem hunc(Eehinum improprie vocatpifcem; etenim fanguinecaret, itemq; branchijs, qua: quidem in definitione Pifcis ab Ariftoteleprolata, includuntur) in fcopuhsquibuf- darn maris noftri aqua contedisapud Antij reliquias, & iuxta Baias purpurco colore, ac C Vlr idi mixto:vfqueadeograra-oculisea varietate,vt ficolorcsdurarent, nullacifct cum gPmmiscompafaiiorfed morfuopifcecolores tabefcunt.Htcc ille: Haberi deniq; & fiuuia- cs Echinos tradidit Hcrmolaus & Maffarius ex PauJo Acginera.Iam vero alij efui funt, "j.'j ve to non item. DifFerunt & motu apud eundem , nanvagilius mouentur quiedules fiint.Theophraftiim tres fpecies facere»rertiamq; ceu magnitudine,& craifitudi- Varrini er- dlci Vannus fcribic * Verdth c Theophi-aftus non Echini, fed Idrii n Vt ,; norat Z oographus id eft, Junci tres fpecies facit, quarum, tertia maior ho- c Lib. 4 . de @pd m° S ’ dicitur. AriftoteIes,& ex eo Athenseus Echinorum genusquoddam h ' l Jt-phnt.c. u • > ‘- 1lnanr, . vcl vt Fcribitur etiam in lexicis grtrcis Bryttum,quam vocem alij genus 1 3* i.L- ,E C a §^ : aI, j pifccm eftedicunt 5 aliqui, vt Hcfychius & Varinus rribus (vi- E „ clv f.. .. C-ribunt. B ( oi/T/c>f quoq; animal quoddam eft Hefychio. A^aro/Echino- — .* ^ s T 1 ♦ 1 1 , , Echinus dajo? . rum marmorum genus eidem Htfychio. Et alibi A'iu/3pvroi (Helychiusr duplex habet) ^poyy C JU Echini quidam ^rini,q U os Ariftiiei« fijm&m (im6 Sed ha'C vocabula, inquir, corrupta videntui ab A /Sparct, fic enim ^ Echinos>qui edendo non funt,de quibus etiam Michael d Ephefius qua?rit,quomodo (m- udepar. quit)Ariftott les,Echinos calidiores,qui etiam ad motum agiliores lunt.pleno excremen-««w. tis,ideoq; cibis ineptos efte dixitf nam fi calidiores funt,meliuseosconcoquere,& cxc- mentorum minus habere par eratmec efte ineptos cibojan dicendum cahdos: q fed voraces,& prat copia ingeft 0ru m,qu* calornatiuus comm ^ ratione Echinome tatemineisfieii?EehinometrasquoqueinterEchinos adnumeranpa ^teros tr^abEchi ' I uagnitudinis duutaxatdifferunt. Ariftoteles(inquitGilhus) 1 & calvcibus mie- nis vc dl % Magnitudine čalycis fuperare. Echinometras f nrnus pinis ong nomen f erant * s »in>iš defcri P fit ; quod quidem ipfum milu vero fimihus videtur, otnnes Echini traxerint , rečtius nommantur Echmomctr^, qm acuko u p . pi‘a?ftant,quam ob magnitudinem calycis. Ex hoc ^neic max > ouoauouer- ^culeis lunt: hos Maliilienfcs vocant Rafcaffos. Hiuu cemou > q ^ etiam ^u s pa Im os dirigeres, plufquamduorum effent palmoium era 1 u _ J: — ‘•infpexi calyce exiguo } & aculeis digiti longitudinem lupciann us L1 3 lopgitudine aculeo- ’ Vlyfsis Aldrouandi 4. de partibus. Caro«, Echini cdu les,i$č~ npn eciules, Color. * Ex /IriSl, 4 . de hiši or. OuariusE, chinus va¬ de dčtus, J)e(ctiptio<, Forma, Os. Denres. Officnla., 14 Lib. 4 . de bift urim, Caruncula Jingu?? vi- ce. Excremcca Oua, 1 Lib. 4-dC-J bifanc.ii, Quada me liptes. 40 6 ac uk or um pra?ftantes,H;ec ille. Nos verd cum Rondeletio*& Bellonio potfus Ariftote- g lis kntentiam fecirti Echinometras ab Echiniscalyce duntaxar, non autem aculeisdiffcr je alfcueramus, Echinus maris (incjuit c Ariftotdcs) otnnium maxime a natura munitus efl:quippecjui tefta vndjq> fpinis fiequenubus circumuallata c£letur;quam rem peculia- rem huc in genere teftato fortiri diximus.quod quidem hoc diltycho expieisit* Martiahs: Jjie lice/ digttos teftudine pungnt netit* ■ Cera c e defojito moliti Echtnus er it, Echinum, inquit Albertus ex Plinio, habere carnes rubentes, ficut minium. cum tarnati t chinis čarnem omnino neget Ariftotelcs. Non omnibus, inquit Plinius, idem vitreus (minij potuit h:c forte Albertuslegere, vt adnoratquoq; Zoographus)coIor.circa 1 ° r0 ' nem candidinafeuntur &c, Tribuicpariterpartes quakjam fcehino Albertus,&huncic- quentesfcriptores 5 quasEcheneidiconuenireconipicuum eft . Bellonius behinosahos cdulcs.facit,alios verdnequaquanruEdules,inquu,maioresquidemaculeoshabent;c ral - fitieautem minores funt, vixq; grandis gallinse ouum magnitudine exccdunt. Diueriam his colorum varietas>& mutatio mukiplex, alij enim omnino nigri, alij albi, quidam vi- trči,alij ruftbaut flaui,alij gemmarum nitore confpiciuntur;quidam funt cyanci; alij pur- P, pura fplendentdubindecircumagentibus ieigniculis micantihus ad aculeos fcintiU^mp da. lic ille. Echinorum genera a meobferuara poft memorabo, cum prius Rondeletij c£ Bellonij defcriptionesattuJeio.PrimumEchini genus( inquits Rondeletius) quodcibo idoneum eft,in quoouamulta, & magnalunt, efculentaque non folum in maioribusde etiarn in minoribusrftatim enim parui ouis pleni reperiuntur: & mawme p!enilunij s d ie ' bulq; tepidisreddunturpleniores, Abouorum multitudine,& magnitudineouariuhunc Echinum appellat Hermolaus, Forma eius in rotunditatem conglobata eft, dempra vn£ parte parum comprefsa > in qua os eft rotundum quinq; dentibus incuruis intus cauis, inidem pundumeceuntibus munitum: ij quinq; maxillisinternisconncxi funt,qU* a ^ ore intus.ere& cadatx> vt nihil lit in toto mari elegantiusdp^* čiatucp iucundius. Quinq* igitur funt ofsicula minora,tenui membranaalligata»id totu eft quod comparat ^ Ariftot. t&> po} i^ovrt kvkAcc qu£E in inteftinum definit s l° n ' gum perteftam ftellatim uifpolitum, eius tenuibus fibi is lufpenfum* tandem in paruuu 1 foramen terminatur, quod foramen ad egerenda excjrementa deftinatum eft, ex aduer o oris fitumdta vt os in tetram vcrlum fit,excrementi foramen fupra habeatur. partus eu 1( ^ ex imo petirur,vnde fit,vt os ad partum lit verlum; excremetum vero fuperius parte p r ^ na teftte contineatur.Excrementa rotunda funt exiguarum pillularum inftar. Qualis i nt ftinorum, tališ ouorum ordo eft. nam inter nigrum id quod carnis vice eft»& inteftiu 11 ouaflaua cernuntur, qute fola eduntur cruda >oriq; grata funt, etiamft falfa»& fubam^ ‘ Enr.Sunt quidemomnibus Echinisoua,inquit AriftotelesJed nonnul!iscxrg.ua^necci apta (nili in hoc Echino.) Et * ahbitomnia teftacea vere, & autumno ea,qu£eoua.apP e ^ lant,habent:fcchini vero edules,his quidem temporibus ouorum copiaabundant»k' d . omnialiotemporehabent, nec vnquam ijsearent, acmaximeplenilunijsdiebufqi te P dis reftituuntur,reddunturq; pleniores,pr»terquam illi, quos Pyrra?us ferr Euripustna^ Spatagus & Bnilus Rondcl. recusToVaminibu^Dami^nr^‘7’ ^ 1 U1 ^, - tant:extrinfecusinexigua P tubcrculae C ri qu ^ niouc { ldl facyIratcm ntTlli aculeisfupp^ 1 ' ^ membranula fcilicet oblioata, vt m oi hrn^T acuJt01 . um cot y Icm excipientia, vidcu » culatio.Aculeorumigiturcaputcauum eft Sint ’ ** alisradijcumbrachioa rum mouetur, Hoc eft admirandum Dei Ont "? aeutumdhdelinunt, His m gy clariusnerfnirprof.ir c , . P f ' Ma x.inhocammanreopiliaum,quod v denineendnm rnrm! ° C0 ^. Jnum integrgm, inferiorediredtuin partesdua* Echinf partesinrrdlicr; nntf V ^ U rJ 1 /1™ P ‘^ ura P )anaaf fvqui pičtor potuit, intern?huius Habesirnm F i Cnt } ^^ e » us deprimpgenere Rondeletius. Echinum Japideum? 11 iC ° nem fp ° ,atUm fuis »eundemqj fpina pratditum, nccnofl vcrbiT- n dlkfj^' gen ^ lS ^ ch J non,m codc mauthorebreuiter Ariftotelesmeminhh* s veims. aMcc A < fvoytt h **T gcnusSpfi ^ axjUviU • Secundunr ac teruum Echinf genus,bpatagt,& £n/«,qua? genera pelagia iunr,raraqi iauentu, Ex his Ariftotel. verbift inguif J DcTeflaccIs Lib. III. Echinus integer« Echinus in duas partes difse&us« 407 Echinus fpoiiatus a fuis : fpinis» Echinus lapis fpoiiatus a fpinis« Echinus Spatagus, & Britfus R on Jel* Vlvfsis Aldrouandi Echinome tra Rondo Ortus. • * Vib. 4 .de bift.mm. Arift. & Pil. nies ditercr pant« Echinus fpatagus authoris. 25 , jnquit Rondclctius, neq; e?tulloanoau$orevete-£ re notas aliquas coliigere polTis, quibus hos fcchi- nos ab ahjs diflferre intelligas. Sed cum Echinum, quem hic exhibemus,pelagium, &inuentu rariffi- mume(fecertoiciam,quiab Echinometram, bchini ouarij,Bchini parui,notis a veteribus traditis facilc diftirguatur, nondubitauipro Spatago vel BriiTo proponerp. Hic igiiur Echinus, fiueSpatagus, vel Spatangus(vtroq; enim modolcgitur)fiue Briflus, minus rotundus,quam fuperior, a cordis figura no valde recedens,acuk-isparuis,&raris fcptus,altera parre,in quafcilicetoseft> magisplanus,quamfu- perior. os dentibus caret:verum maxilla inferiorfu periore prominenrior eft, ad hauriendum aquam > arenamcjueaccommodata: his enim,& luto verfei- tur. In interioieteflanulja tališ fpedtatur fabrica F qualem in Echino ouario dcfcripfimus:fed eft inte~ fiinum eonuolutum,aqua, & arena plenum, neque oua,ncque nigrutn illud continet, quod carnis loco cft.Hec iile exhibita praecedcnte icone,cui non ab- (tmilem adiceimus, Quartum Echinorum genus (inquitidem Ron- delepus Echinometram numerat Ariftotelcs,quali matrem,aut matricem dicas Echinorum, inquit Ca za,quanquam fcicndum eft,in hoc genere marem a foemina non diftingui: neq; enim ex Temine; vel cx ouo generantur,fed fponte oriuntur, vt Oftracodcr ma, Echinometrasab alijs omnibus magnirudine diftinguit k Ariftoteles:*T/ tj jcscAs^«/ /myiQctf Treinap . fed hanc magnnudineni non ad corpus feu calycem > venim ad ipinas refert G Plinius, quum feribit: Ex his Echinonrietrce appd- lantur, quorum fpina? longillimaj, calyces minnni. Cuius fenrenriam Gillius Ariftoteli fententia: pram- fe t his verbis. Ariftoteles dicit t chinometras cce- teros magnitudinecalycis Tuperare . Plinius Echi* nometrasfpinis longiffimis, &calycibusmini* mis dtfcripfir;quod ipfum mihi vero flmilius vi detur, cum ab aculcis nomen omnes Echini tra- xerint,re6liusnominantur Echinometram, qui , aculeorum procerirate prseftant, quamobma- gnitudinem calycis. Ego vero a corporefiucca lycis potius, quam aculeorum proceritate Echi' nometras dici cxiftimo, cur enim Echinoruma- trem, vel matricem ab aculcis longis norainaf- fentveteres, ctimfit aliud quintum fcilicetge- ** nus paruo calyce fpinis longis durifq;? hoc qui- dem genus pro Echinomctra vfurpafle videtur Plinius,& eum fecuti contra Ariftotehmentem, cum perfpicue vrrunque genus feparet. Quare Arftotelem h?cfequendum ccnfeo, exq U ofuatranfcripfit Plinius, Ariftot, igitur Echi¬ nometram hmcxhibeo,quemagnitudinereliquis pra'ftar,adeovtambabusmanibusqua quauerfum extenfis capi vix potftt:acuIeifq; eft mediocribus. Interna? partes ouarijs Echi nis fimiles funt, dempris ouis, fiue flaua illa parte eduli, qua? exigua eft,& plane exucca. Hame de Echinomctra ille, jtii & quintum genusexhibet, & defcnbir,vt modo,cum prius quae de Echinomctra tradit Bellonius, rranfcripferimus, Zoographus hanc Echini fuper- ficiem pinxit,mihi Echinomctra? videtur,cum qua icone quadrat aliquo pacfohgcmihii Jofepho Cafabona JBelga horti Pifani pramfečlo,orbis Echinati pomine mifta • Csterorum Echinometra RondcIcti;\ n De Teftaceis. Lib.III. 409 Echini ilipcrficics ex Zoographo« Orbis Echinati parsprona& fupina, Catterum Belloniusfchabet. Echino- £ c hinome- metr*appellantur,inquii: PJinius,quorum t ra tklb~ fpinte iongifsima;,caly ces minimi. Ego ve* tuj. 10 Ariftotelis iententiam iecurus, Echino- roetrascaetc ros Echinos caiycis magnitu- dine.iuperare afll-ucro, nnnimilqueaculei$ eilcpracditos, breuibus, &obtuiisintcrce- ptos fpiculis j colore ad cxtrema albicanti- bus, adradices Jiuentibns, & ex purpureo jmentibus. Horumautcin re/ta cinerea eft, Defcriptie. pugni, aur oui anfcrini magnhudine, rapi modo in vaftitatem extuberans: vr quo an- iiquiores euadant, ed maioresreddantur, parte prona plana;,lupina autem rotunda;. Pelagia’magis funt Echinoinetra?.qu6d au tem rcliquismaiores funt, ideo eteterisan- teponuntur. Longunjs longioribus nama: multoegent magis, quam inalijs Echinis: fiquidem Echinometra?altiori gurgite mer guntur: quas in Infulis maris Aegtei ranta craffitudine profecifle contemplatus fum„ vtad crafTitudinem binorum pugnoru ex- tuberauiflfe viderim; rariulculequam ali j Echini capi confueucrum,fed qu6 maiores funt,eo delicatiores exiftimantur. Sic iile, Quintmn Echinorum genus,ideft, cjuod Echmus faxoinh«?ensreprgfentabimusex Rodelc- ^dclecip tio ca!yce paruo, fpinis iongis pro corporis ratione, & duns, quoad vrina^deftillatio- iies foelici fucceifu fum vfus, vndeaifirma- re no dubitamus id efTe quintu genus Echi- norum.de quo fiiMriftoteles. Genus item 1 TJb. a- de aliudcfhninutum fpinis Iongis, pr^durifej; hifi.animd. gigni maltogurgitefolitum, quononn\illi ca P' P ad.ftillicidia vrince medicamento vtuntur. Ariftoteles author eft Echinos alios nafci circa Potonem, qui candidi funt, & fpinis, & tefta,& ouo. augenturforma produtfio- re,quam cxteri,fpina ijs parua, nec rigida, fed mollior: nigra autem ilia ori applicata, piuia;ifefedifiun£ta, & ad foramen exte- rius coeuntia.Hgcitaq; otnnia Rbdeletius. Deeodem.vt videtur, Ec feribit Bellon. Genus Echinorum aliud eft(inquit Ari- ftotelcs) minurum, pelagium, fpinis gran- ^‘bus,Iongis,pra?durilq> modo pene lapidis, gigni in alto gurgite folitum, quo nonnulli "° r t c 0 ad deftillationes vrina: vtuntur, Vulgus cum Italicum,tum Gallicum, atq; etiam Grarcu v 'dudco vocat,quod perpetuo nigrefcat,fordefcat,&guftusingrati percipiatur.Padim re b er itur:quod alitcr l]riftis,& fpatagiseuenitex Philofophi fenren|ja.Hic porrb minimus Echinus reliqua genera fpinarumlongitudinefuperat:neque colorem, vt illa varium ha* ^ et; teftam iuglande maiorem non promir.eftcp reliquis omnibus viuidior. Nam fi fupi- nu m ponas , mox fuas fpinas deprimit, & fe in pronam partem conuertit. Plures habet, Probofci- <) u amalij probofcidesiidcircocitius repit.firmiuscj; hxret:ouanon fert, vt alii,fed fangui des. nc um quiddam nigrumfanieifimilc,qupmanuscrucntat,atqueinEcin Dcntes itidem in Demes . Vc rticilli modo habet qufnos, idrculari ordine difpoEtos,vt & catteri, quibus algas, faxa ^ conchylioru teftas anodir.In interna eius parte mpltos neruos annexos cernas: exquo ,r ‘digena;coaceruatam dentinm congeriem itacum neruis cxiccari (inunt, vtannuli vice ^ bgnandum panem vtantur: refert enim quinquefolium, vel quippiam Emile aftabre delinea* I . v v 410 Vlyfšis Aldrouandi Ecbinm fe ‘mipidc Sar tus*. Echinoru ab au&ore cbferuaco- rum defcri ptiones. Pjimumge nus. Scc;unduii\ ( 11 S cnjs ^ ori( JcJerijv ddineatum. Ven trem in quin- jr que partes difhn&um habent, perinde ac fi plures illis vetves efient,membrana quadam ob- dučli. Aboiis aurem verticillo vemres illi tcfta? quoqueappe- ft ad foramen excrementi coe- unt, fed difiunčti funt, &quafi interuentu Jiminum difcrimi- nantur.Totidem promufcides habent Echini, quot in tettis fo raminulis pertufis apparer.funt enim vitra fex millia 1 quolibet tchino . HuculqueBelIotiius, qui& aliutn maximum Echi- num vidit in rubri maris I itorct F inter fonresamaros, & vrbetn; quam vocantd Tor,pronapar te pSanum, fuperiore gibbum > fcmipedem latu, minus, quatn tilij rotundum,paucioribufque acminus fiequentibus aculeis que hic exhibemus,pradertirn cum lc ^ en ad eius dcfcriprionem pertinent, fupra k rl ' pfimuscx Rondcletio: noftram veropo 01 ^ irsus iconcm,qua? aculeis predita efhhcpt pa admodum longis,colore tota eft ferrugi^^ Sfcjuiairhancaliafpinisdcnudata^u# 111 ^ gnitudine apricreno differt: extrinfec* jse ^ kubiofa r colorifqueferruginei; 1 ertia Echinus marinusferrugineus. Echinome- nra. pntna ,, .Echini fpecies oblonga aperta. gnisjongffcj; aculeisinfignira; tolorisf cflamethi/iini. Poftremo loco Echin onk' tram omnium maximatn damus, quani no bisidcm Bernardus Caftellettus Genuenu . hi manus panter atq; rcrumnaturaliun 1 P c “ . < > ^ \ ririfsimus,mciq; amanrifsimuscommuntca*' Capacitas. UIt >tnagrntudine ferepueforum capitis,eaq ; qua? in Tyrrheno, če Hadriarico mari na»c£ Circunfc- tur ’ ma ’°G tarna? capacitatis,vt quinque aqua? libra s caperer, in iiiperiore partegibba« rcnua, lOtunda^ininfericre veroquodammodo plana.Circunferentiaduorum dodranrum palmt. DeTeftaceis. Lib. III. 411 Echinus e mari rubro acukis longifsirais,prona partc pidus. 4 ! 2 Vlyfsi.s Aldrouandi ta 1 Echinus idera ? lupine pi&us f DeTeftaceis. Lib. III 409 Echinometra authoris. /o /<) fa 0 iš ^° 0 6 0 o° 4 fP°«^ ft:tf S^oo Jelo 00 *? 6 io^o 0 ! ■ m° 0 ? o o ft 8 L oo 2 °U l|ld on,Hg: ° 00 o,, ||e ^ al|C> 0 0 O a io a ° a : 5 oa 0 o,. 3 a 6 flo, B 0 O o O j ■ O* C Ck Oj A 0 a jžj? a«o»S go ft O CJ Mm Echi- 410 Vljfsis Aldrouandi £ chmomc.tra ametheftinicolons f De Teftacei s Lik IIL 411 EcIunometramaxima pelegica Sardica, a D. Caftellctto, Palmi . Euidenter in hac apparebat calyx,in parte anteriorealbus, in quinq; cen ventres, k Vt in Melopeponibus diuilus,quoru'm finguli treshabent tstnias, quarutn incdiacftran- '■ llc >iunt colore quan caltaneo, crcbrrs roraminibus pcrrufe, qua? ramen niti expontoe aeri tl °napparentquintuplo maioresea lutura. Os trat in parteinferna, vt econtra in lupcrna Os. premen toru m eftexitus,vtinalijs turbinatis. Dentes habebat qui nos,concauos, figura Dentes tl 'iangulari.TotaexteribKtefta a fpinis denudaraderrugineo colore eft, & in ea len a’ erant 1>ars extc II1 aiores,& minores, colore flauo ; led tranfuerlales illtc, qua parallcla erant intus, cxtra enl Jftddem quoq 5 appdrent,fed figura diuerla. Suntenim in medio latiores,in extremoangu ltl ores,& vbi latiores, ibi tuberculorum adinftar veruearum plena?; qualia etiam in inter¬ ni is conlpiciuntur, fed ininora . In quibus hocquoque nota quod p rop e os maioracrc- 1 'ora lunr,& paru a illae nori confpiciuntur.Omnium Echinoruai minimi funt,& cfi quin a Tecie a Rondeletio pičia conueniunt hic nouilfrme politi. M m z PI- M m a 412 Vlyfsis Aldrouandl Echini omnium minimi. 5 TZ. Edules qui pifcandi PISCANDI R A TI O. E P , f . ------^S^^rtuigaiHjveirriacnremjCUiusincuruiiintdenres. Hanci« c ims ubmouent, vteos abimoinfublimeattolIanr,qui fuispromucidibusfefeitaft* 1 " . ! Illnt >vtplerunq; pifcatores teftam priusatterant,quam indeintegrosdiuellerepo{fin r » idcm iefert in fuis obferuationibus fe vidifle eodein, quo Oftrea modo Echinos capi. NATVRA, GRESSVS. Chinos edules, & non edules reperiri diximus. Hos nulli funt qui pifcanturj dendo non fint.Illos(inquit Bellonius) pifcatorcs venantur hoc pado. 1 anU 5 ream conto longiore alligant,vel tridcntem,cuius incurui fint dentes. ^nc ^ ^ is fubmonem. nU ;— Aculeomm inEchinis ufus. Rouida, & benigna natura fpinas feu aculcosEchinis videtur tribuil^ quo a pifcatoribus fe pofsint tueri,quod quidem tcftatur Atheneus,du inquit:Echini tum terreftres, tum marini ipinarum fuarumobiedu, & r goreccu valloquodam fcfetuentur, quominuscapiantur. Mirurnvd cft,quod de his tradidit Ariftoteles: Eorum fcilicet corporis partes dij^' das rurfus coircs,& redintcgrari. Idem quoq;fcripfit Aelianus fortab 1 * ex Philofopho,fed clarii)s:cuius hcecfunt verba. Echinos marinos viuentes obdudos ^ fta,atq; aculeis comunitos,fi quis contriuerit,& alialeparatim abalijs frufta in mareab^ ceritjhtectamencohcerentiam, & coitioncm interlefaciunt, &®ffinempartemrecogn 0 ' fcunt,&appbcata cohgrefcunt,vclutiq; conferuntur Emul, & naturah rurfus quadam c° ciliatione (mirum didu ) inregrantur. Eadem plane & Philes cecinit. Quod ad grefl u ^ modo attinet.Echinis fpin^Piinio audorejpro pedibus funt.ingredi & his in orbem yo ui. itaq; detritisfa?pe aculeisinueniuntur. id quod ante eum Ariftoteles optime tradid 1 * Spinisfuis(inquit) Echini vtuntur perindeac pedibus. his enim nitibundi mouentun ' demq; permutanr.& alibi:Echinorum fpinte vicem pedum ei s ptaftfant, non villoruffl > Erinaceis (terreftribus nimirum). Idem agiliiis, &frequetiusmoL’eri quifuntciboidon teftatus efhcuiusrei argumentum,ait, quodfemperaliquidalga fui.sfpinisimplexum g e rant. DENOM1NATA. « f Lurainuenio ab Echinis dcnominata,qu2romnia,quoad fieri poterjV ede J Jjj! febimus. Concha? genusapud a Plinium Echinophora nuncupatur • ^ ] Polluci auricula? pars Echinifcus dida »* mp) -jAv' *v^ixlw tuto/rts* lde ^ proxhna circa velanteforamenauris cocauitasjmedia inter foranit' _ vocant)licetetiam fordescocontentas hacvoce figni 6 c etlt £S auriculam. Vbiapud Plinium legitur: Cerasexomniuarborum fatorumq; floribu-S^R connngunt exccpra rumrce,& Chenopode. Echinopodelegit Zoographus,licet, herbam quandam fuibus vencnofam noftri Chenopodem , ideft Anferispcdem v ° clU Bellonius in ftngularibus luisobferuationibus herbam vulgo Echinopoda, vel Cachy n podadidam inLemnoabundare icribit, quamIncolannlignoru inopia vrant.Echm ^ pus gen us eft fpinar Ec dida?,qudd pedes ingredientium fuper ea detineat, & remoretu - DeTeftaceis Lib. III. 4 B A v dquodEchinimarini pedibusfimilisfit, n&OT habetur, EtymoIogo aučlore, Avxo'tpa~ 70 \ Kopa ffialuiiof t vtaitHefychius . Folia GIycyrrhizse Plinio funt Echinata: ^chinataJ ^oographus vero %oinš, idefl lentifci folia glycyrrhizam habere auftor eft, non t^bov,nec *°* ia * cuifublcribo.Sunt etiam lapides ab Echini,quam repr^fentant forma,Echinites dičli,quales plures in Mufatohabeo. Echinar vel Echinades lnfula; qua?dam reperiuntur: Echinades fcu deri- l Utumab6’^Eiis fpinislapillos ad geftandum faciles tollunt,vt libamentu ac firmamentum habeant, - Vt ne procellarum incurfus,ac fua?eiedtionispericuium,aquo(ibi timent,fubeat. Et b Plu , ar chushifce vcrbis,Simone Cryneointerprete, tchinimariniquoties atftum procellaf- Š Ue praefenfere.faburra grauant fefe, ne propter leuiratem iačtcntur, neue tempeftate iam ln g r uenteauferantur, fed petris firme inh^reant. Eteos fecutus Ambrofius,Echinus,in- mari cum ventorum procellam pratfenferit, calculum validum arripit, eumq; ve- ^iaburram vehit,& tanquamancoram trahit.neexcutiatur aflučtibus. ficq; quinonpo jdlfe fuis viribusliberare, alieno regitur pondere, quoindicio etiam nautat vclut fignu * u tura? perturbarionis capeflunt,& fibi prtecauent, ne hos imperitos turbo inueniat, Hxc fruftračredi aučtor eft Kelloniusaddita ratione:nam,inquit, quum tam multis promufci- ^ibus muniti fint, a fluftu minime volu tari poffunt:neq; fpinas, vt creditam eft attcrunt. M O R A L 1 A. Tempefta« te pfaeiut. 'Lib.i. “ b Lib.vtr#J Animal. Saburrat fe tempefta- tis tcpore. Ij T Vcianus probans Tyrannum quo fenior eft, ed magis esacerbari, inter alia prsclara Tyrlni n**j Eehmoriim pioduutexemplum,qurqudplus habentstališ, tanto tefta iuntafpe- tura - PROVERB1A. rpu^vTipos. ideft Echinfi ajperior,in hominem intra Plinius,& fcholiaftes Nicandri Echini carncs nominent,oua nimirum c rum, & partem cxculentam inreUigentes. Oua vero ex Ariftotele E c . nis ommbusiunt,fed nonnullis exigua,nec cibo apra, de ijs nempe te nis intelligens, quiabeodem afipmoi id,eftcibo inepti(vrdiximus a | 1 nuneupantur. Pliniusoua tradit plenilunijs haberehyeme. Sed An ^ teles nullo tempore,inquit,ouisomninocarenr, fedmaxime plenilunijs diebufcp IC P redduntur plemores: prcererquam ij ,quos Pyrrhaeusfert Eripusjnam illi hybernis libusmtlioresfunt. Quodad nutrimenrum attinet, idexiguum, & humidum (Mnefithao audtorejventrem tamenfoluunt,&vrinam promouenr.Idem b CeTfus,& ^ lenus tradidere:&Diolcorides.Marinus,inquit,Echinusftomachoventriq; vtiliseft/ v ‘ nam cit. Qui Entcomedendi, &quid pra-ftent nobis,re^e Galenus expreffir, Echin 1 ^ mulfo,air,eduntur &garo,alui fubducend9gratia. f Paranturq; in patinis,ouis,pipere> n ’ lcq; iniečtis.Imbecilhs funt alimenti,acmedij interea,quahumorcs e^tenuantjacd^. ] d Athenaoex£)iphilo,Natalidecomitibusinterprete, tchinifuntteneri,bonumq> ^ bent fuccum.virofi funtjfacilo corrumpuntur. Si cum oxymelite, apio, & meniha co dantur, Eomacholunt vtiles boniq; fucci, & dulces . Lenioresfuntinterhosrubic u ^ melini (ao/A/io/, id eft lutei,Natalis vertit fraxinei:quod no probatur:verterem t fiores,&qui cum raduntur, ladteum quiddam emittunt. horumquicirca Cepbal^ n - un Icariam,& Hadriam nafcuntur,quidam funtfubamari, qui circa Sicilia fcopulutn ~ rur, ventremlolunnt. Hacille. Echinos ventremdeijcereomms fere (c nptores aC ^ crt j I xi runt,Galenus,Paulus,Actius,& Plinius fccudus inter caeterosraultis verbisi us P r? n DeTeftacels. Lib. III. 4 1 ? A B corum comrnendant: quo vocabuIoaquam internamefleinrelligendum putat Zoogra-ius Echino phus:nUm nifirecentes,&crudi.nonfunt edendo 9 vt inquit bellonius,digito,vel pancatte- rum quid. n ait,atque diuelli, vt hberius abforberi poflint.emundata aq ua.ac ftercoribus,q iubus( vt oftreajinterdum fcatent. Ea autem oua guftui dulcia fentin, ceu ricini pulpam. Et Nico- kus Perottus, Scinditur, inquit, EchinusIeuiperculTmhirtateftudo (cortexEchini)in QUafq; partesdiuiditur:abijcituraltcra:altera vero leuiteraquaabluitur. decidunt fordes, c l u ® in ijs pro vilceribus funt remanent quinque partitaoua, IubrufFa,ad ftella’im-iginem formata,haec cruda fumuntur, fapore non iniucundo, quamuisnefcio quid atnaritudinis Babeant, Conaicbantur etiam eiufmodi oua quod teftatur Palladius. Menfe inquit, De¬ cembri,quibuslitus infruCtu eft.vbi Lunteiuuabitaugumentutn, qua? omnium clauforu ClarisanimaIium,atqueconcharumiubetmerementoluomenibraturgere,Echinicarnes Condiunt klibus condire curabunt,quod folito more conficitur.Hanc quoque rem per omnes men- faic. bene faciemus hybernos. V bi coxeris eos,pipere, & croco ai])ergi iubet Platina, olirn ; mtecoenam,inquit Kondeletius, Echiniintegri,& crudi cumoftreis, fpondylis, pečlun- a disapponebamur,quiahornm fuccusaluum ciet. vnde Athcna’uscx DemetrioSceptio foftiuanvnarrathiftoriam deeoqui Echinos integrosdeuorare voluit. Laconem, ait, ad coenam vocatum appofitis Echinis,qui quomodoedendi elfenc cum ignoraret.ac quomo- doalij ederent.non animaduerteret,vnum in os immiftum cum teftadentibuscomminuit, & ftridere fecir, Cum igituros miferedifcruciaretur ob duram cibiafperiratem: ofoclera- j n . tu m,inquit, eduliutn, nequenunc ceomittam, emoilitum ; nequepofthac vnquam fum- te g run) de- pfcro.Noftrilapideteftamfrangunt,&flauam.fiuecroceampartemideftouaedunr,Etin uoramt La nobilium coeua? apparatu ponebantur primi, vt norat Dalechampius in Plinium. E. quo co. dieLentulus flamen Martialisinauguratus e(l,coena h£ecftiit: Antecoenam Echini,Oftreg e cruda' &c. vt aučlor eft e Macrobius. Echinus (aučtore Plinio medico) ex interuallo ma- t ^J‘ Sa ' ducatus phreniticis, ac Epdepticisaptus eft ftomacho,& vrinam mouet. Melancholico* ' * J 'utn quoque cibus eftidoneus, Et Diofcorides ijs, quibus atra bilis ftomachum mfeftare A q Epi j e . folet,pifcesin aquis petrofts degenres,& erinaceos recentes conuenirefonhic. pfiam S>C Phrcmcun. vsvs IN medicina. S jfe, C H INI inquit a Plinius viuetes tuft,& ex vino dulci poti egregie pro- jfluuiapurgant. IdemcontraDorycnium, referr, Echinosmaxime pro- , 2 Cjf deffe, & ijs,qui fuccum carpafi biberint,pra-cipueiure fumpto. Eos etia Jontra^Do k* aduerfus eadem Nicander, & Scholiaftes commendarunt. Contra D >- rY cmutn. nycniumfinquiun.r)fuccurruntanimaliaqu£ in littore,&petrismarinis degunt,vtgobij,& huiufmodi,fiuecruda,fiueelixa» teftaueedatur, fed foulfb magis iuuabunt in ciboftrombt, Echim &c. Quidam recentiores Echinum cum Echineide confundtnres , vim ei venenolam attribuunt, quod tamen a veteribus nufqua VenenatS fcribitur,quanquam b \rcefilaus Batti Eudemonisftlius(Plurarchiaua:oritate)cuminle- ftialcm morbum incidifler,marino echino in potionem per Learchu ei tradito,ad mortem mu { n * fompulluseft. Tcfta?cremat£ cinerem fciibit c Diofcorides,fordida vlccra expurgare, * Lib.i c t foetu prtcftaie echinum cutn teftiserematum dicit Aelianus. Et Plinius luxuriantem car- ad fordida. hem repritnere,eorum tcftascomufas,&exaquailliras incipientibuspanisrefiftere:ijfq; Vlcera. b himirum teftis,exaceto illis (adpofitis Marccllus)ftrumascurari(difcuti MarcelJus) d Ga- A<1 ftrumas Jc nuserinacei vtriufque tam marini,quam terreftris, refta* potiftimum, &aculci cinerem * Lib ‘ l 1 de ficultatis ait efte tum detergentis, tum detrahentis, itaq ue eo quidam ad excrefcenria, & a d fordida vfi funt vlcera . A d capitis vlcera manantia valerefeefl*eexperrum, aučlor eft v j ce ,.^ uls pondeletius,& ad eadem Paulus Aegineta commendar.Exeodem cincre beri dentifricia, Ac j [)yf ur ji fot-in aflerit. Ad Dyfuriam,ideft vrince difficulratem,& calculum echinos,inquit Marcel- pforas ab- fos, terecumaculeis fuis, &exmulfafrequenteraccipito. Intermedicamenta plorasab- ftergittefta ^ er gentiacommode teftam crudam inaffatam idemadmifceri tradit. Ad alopecias teftas Ad Alope- * ^alenuscommendatex Sorano.Oportet autem(inquit) & partem affcčtum praffricare, c e '^: Ve l per aIeyonium vftum,doneč morfum praefentifcat, vel per cchini marini vfti cinerem Bnteoloinuolutum,doneč locus rubefiat,& paulo poft.-echmorum marinoru teftas vftas p™ ' melle, & acero prarafis illine. Ad idem quoque valere teftas ex propria experientia ^°sdocet Nicolaus Mytepfus. Tefta,inquit,Echini marini vfti.mufcerdarum, iridis im- Enforum vncia,henecontufa migato cum oko omphacino> & vtere. Hocin vulnerum etiam 4l5 Vlvfsis Aldrouandi etiam cicatricibus pilos creat,ficil le & rurfus,aut Hchinorum marinorum tčftas crcmatas F /.due-rfas Eene tr ‘ tas irrigato cummelle,&illine.Aduerfus abortumEchinumvalere Airtiustraclit pbortnm. his verbis. His quas ob naturalem rercntricis facultatisimbecillitatem abortiuntur, inna- ■ta quadam proprietate Erinacei terreftris corium crematum opitulatur, fi aqua.aut'vino dilutum propinetur,&pudcndimulieriorifficioillinatur.idem poteft Echinos Marinus> jEchineis ad & Mitulae viuentes vrta?. H ase ille,licecautem fufpicari, inquitZoographus, vt Echenei- partum re r . n0ia folum,vt pilusfted etiam cutis terrena duraq; euadatdndicium vel echini Pclagij faciunt:quorum vfus eontra;vrinae ftillicidia eft, quippe qui frigiditate maris pr« altb quodcgunt(fexaginta enim,atque etiam amplius,palfuurn gurgiteoriuntur) ipfi quieiem exigui lintjed aculeosgrandes,durofq; gerunt, caulfa maghitudinis eft, quod merema* 1 ' tum corporis in ipfos conuertitur. cum enim paru m caioris obtineant, neque conco- quere polfint, multurn ob eam rem habent excrementi: aculei autem, & pili, & reliq ua generis eiufdem excremento nafeuntur. Duri vero & rigidi modo penelapidis conft an .^■ proptcrfrigus,& gelu, Hocgen-us Echini,inquit Miphus,medici conterunt,vtfcribitI h 1 * A d it-cudas loponus, ac ftranguria laborantibus humori alicui admifccntes in potu traderefolent. A r:: ; je!icaas^ ex p c }j cnc | as Eecundas S Hippocrates echinos marinos tres tenuiter tritos in vino odorato ~--mb mc- bi-bendosdariiuber. Echino marino fi corpus fcabie infečlum perungatur, ad fanitate 1 * 1 ‘ redire prodit Aelianus; Et echini combufti cinisillituslepram ianat,vt Kiranides mouefr Ad fcabic. & omne vlcusillico ad cicatricem rcducir, Alopeciam quoque,refteeodem, cinis fanar,^ Ad lepram. denfat cum adipe vrlino,vel Dclphino, aut Porcino iilitus. Echini marini apud h Gale 11 h Lib,. r.f.t. recipiunturin medicamcntoquodam,quod caluitium prohibet,& pilos gcnerat.Ibidef 11 dccompof. c f-, m rnedicameta qucdam pilos difperdentiaex comptori js libris enumerafiet, fubiung 11 ' medfec.be. Quj' n & fortiora his componunt,exechinismarinis nimirum, & Salamandra in oleo c °' r čtisammifcent autem iplis & Alcyonia, &Sandarachen, &qua?cunqueaIiaeiusgenf llS exiftut, Onem in alopccijs replere cinerem echini cum carnibus fuis cremati,ait Pli niaS ’ ^dcaladii. qui etiam contulos cum fuis Ipinis&e vinopotosad pellendumcalculum probat,na° alS fingulis(inquit)hcminahibitur,donečprolit:&aliasincihisadhocproficiunt, Venti« 1 ^ mouerc Echinos fupra diximus,idq; multi audores fcripfere,interquos Trallianus, Ep 1 ' ieptici licxechino,inejuit,lumere perintcruallacupiant,nonalienumeft, quippchab e aliquid ventri ducendo,ftomachoq; firmando, & vrinse citandae commodum, & rurn lS ’ Eorum,qui vomica(empyemate)laborar,li fordidum vlcusfuerit,vt puris cuacuatio p 10 moueatur echinumeosfumere non prohibeto', & indiabete echinum elfecaucnduni net. Aretceusin curationeElephantialis: In coena, inquit, apponantur marina £ l ll ° rc lp < u ventrem fubducunt,oftrea,echini &c. EchinosexacetoEpinididas tollere, authoreft nius.Eofdem quoquc, vtidern ait, comhuricum viperinis pellibus, ranilcjue&cincr 111 ^ afpergi potioni iubent Magi claritatem vifus promittetes.Morlis,inquit Rufus,acane^ Ad ra biofo in cibo echini profunt recentes cum vino mulfo, Aetius in cura colici affedus a h 1 bictuners pituitofis humoribus remedium affert exquibufdamoftreaceis, & interea q ll0C E \\ ex cehinis, Ex oftreorum genere,inquit,purpurte,& buccina feliquis prasfereda fu nt:d el11 de Pelorides praeftant:po.ftea echini recentes,deinde quse proprieoftrea vocantur,reliq u . a vero relinquenda funt. Trallianus in eodem affedu nimirum colico,fumunturinquib P 1 ' fces duriore čarne, vtilis & echinus eft:vt qui pra:terquam quod contemperet,refrigcre t£ l' proptereaetiam ftomachogratuseft, aluumquc , & vrinam mouet:quibusnihileftp 1 ^ ftantius. Ad ftomachum hebefcentem echinum marinum haud parum proficere, & ve . ; ^ t cam vacuam facere 1 Aelianus pariter ex alijs affirmauit. Atque h«c funt qu$ fere de e«? > ^ • 4- pj s njarinis exgrata apud feriptores inueni, de coN ' DeTeftaceis. Lib. III. 417 A de conchyliis dith yris SIVE BIVALVIBVS, Et Prim ura de concha margaritifera. SEV BERBERI. Cap. XLI. ORDINIS RATIO. N T E R biualuia,fiue,vt philofophus vocar, «Ti 3 u/)ae, de quibus nune feri- bendutn eft,ita poftulante ordine,concharum genus carteris praeferendurti videtur. Non enim concha? nomen vniuerfaliter pro omnibus teftatis nuc accipimus, fed pro ijspotiiIimumqua2intereaduabusteftis ijfq; leuibus pra?dita?exiftunt. Decceterisconch? fignificatis plene fuprd diifcu.neft* £*terum cum varia fint concharum genera, illae iure omni merito c te ter is prazferentur „ margaritas ferunt,margaritifera? inde nuneupat«. S Y N O N Y M A. IV S M O DI conchas. Gallitefte Rhondcletio Nacrcde Perles, Itali madre de Perle,hoceftmatrespcrlarum vocant& vtrolcjueimitati Ger¬ mani & Belg? Pcerle mutter; quodfrequcntiores & meliores Vniones in his,quam in ali j s conchis aut Oftreis inueniantur.Perlam enim ha* natio- nes vocant Vnionem. Latinis & Gra?cis Concha Margaritarum feu Vnio num,& Concha Indica dicitur, quodapud Indos plurimanafcatur,apud S ll os fiiptfiipi didam fuifle , Androfthencs in Indise nauigatione feribit, cicante hunc y t henKo:Berberiinquit Gillius ab Arriano vocantur noftrte matres Perlarum. Itinerum ln dicorum feriptores ifti hodie Concham grandiores baccas ferentem Cheripoin India a PpdIari tradunt. Suntqui Concham Cytheriacam Martiali dičtameandem exiftiment. r,0 |)isautem,quod&Zoographo placuit Cytheriacanonalia videturcjuam Venerea, a S^ibufdam dičta Cocha, vulgo Porcellana.Concham ipfam Margaritiferam,inquit Zoo gtaphus fi de genere biualuium fit,Germanice vocabimus Perlemufchel>fin Cochlearum genus Perlefchnegh: qualis eft Cochlea margaritifera. genvsdiferentia, D 1 DESCRIPTIO. O*N C H A R V M quce margaritas feruntPlinius (lib.3 2.cap. 11) multa generarecenfet,cuiufmodi funt,pentadadyli,melicembates, echinopho- rre& permulta?alia?. Recentioresquoqueinfinita numerant. Suntenim vt ait Albertus,quaemargaritas,funtqua* non ferunr,quainuis omnes co- chse habeant aliquid dc natura margarita*. Nos hic de vulgo margarifera vocataagimus, quam Androfthenesapud a Athenteum in India? nauiga- tlQ ne ad hunc modum deferibir: Oftreum afpečtu Pedini fimile, Concha non ftriata, led ?' at ia,fpifla, (A ?‘ov to' o quaj /Stpfiipi olim in India dicebaturfin huius tefta vniones adnatosfirpe cernerelicet,ve* Magnitudo luti in ea,quam hic appingi curauimus, haec interdum tam grandis in India reperitur> vt referant inuentam in mari infulte Bornafi cuius caro pondo feptem Sf quadragintah" brarum pependerit.DifFerunt quodammodo ab ea qute hic lubijciuntur rudimentis item amba? pnrgnantes 5 quarum prior tota eft argentea, altera colore rubicundo flamtne d micat. Concha margarklfera noftra. Cbnchaargentiriacum Ie&omargant.irum. Concha Margaritifera aliacoiorc rubco flaramcp curn rudiniento periarum * : - 4 420 Vlyfsis Aldrouandl VSVS IN CIBIS ET VARIIS. Carniurti etus. 1 J.*. fj?.l _su. i AR VM carnesquandoq; abIndiscrud«e,quandoq;afl'£B comeduntur, vtapud nos Oftreaj guftu fuauespalatocp gratasafierunt. De ijldemfor« tafiis h£c Diodorus Siculus; Ichtyophagi cura per tempeftatem pifcari no poftunt, Conchaslegunt permagnas, quarum tefta faxis attrita, interiore S-i ell ču čarnecruda, iapore Oftreis perfimili vefcuntur. Tefta; harnm Concharutn liaex ea (i- ac ^ varia fuppelle&ilis genera,ornatufq; eximiosferuiunt Indis. Nam & capfa?,pocula,co- unt , chlcaria,mcnfte,fcipiones mulierum, tabul« luforia: & alia hifce Oftrearum reftis ornan- tur. Enimuerd ex China mulra talia figurisftlofculis ac imaginibus decorata in Lufitaniam aliafq; partcs deferuntur,pra?cipue tamenin lndiaexpetita>vbt nulla p^nč domus eft,qu£ non aliquidelegantiarum habeat ex hifce Oftreis. Indorum quoque mulieres armillasfi- c ' ue momliaeiufdemoperišarnant,ac,virefert ? HugoLinfchotanus, inpretium virginita- tiseripicnd^fedulo depofcunt. Conch 2 e,inqu:t Albertus, habent teftas fubtilis &tenuis F labij incxtremo ) vbiconiungunrunalia?perquam denfas: Vtgenus illud,e cuiusteftafiut monilia & manubriaculteliorum j qua:fane Albertus mihi videtur de noftris Conchis fcripfilfe, * Nauig. ? 4 . Margatitas cjuae piofe* ram, * Lib.j. Margarit® arbores. Bellis mi¬ li or. Margarita infula. 6 U-V) e, 8 deauhnaL C hryltall*. Bcryilus. V N C tempeftiuum cft deMargaririsdiffcrere,ranquam prardičtarum c<> • V c ^ arum fibjs. Nam quamuisomniafere biualuia has producant; ramen M || piurimas atque optimas ea?cocha?,de quibus jam egimus. Hondem ©rdi- G nem doftiflinium Rondclerium obferuaflevideo,nonalio,quodfciam,ar- gumento ad id compultum. Vtilitates quoquefummar, qu*ex hifce etna- nantcum ad faJutcm humani corporis, tum vero potiffimum ad ©matom pnncipum& nobilium matronarum, item i n h g n i a a c m e m ora n d a pr eiiaear u m cupidiratem hocloco tračfandi noftram auxtrunr, quanquam non melatear, quiceunimium (cucri, ac^ 0 ' xc<7 ofores,vniones principum luxus,mulierum cupediasdeliciafcpdidtores&luper' bias appellarunt,cum natura ad perpetranda vitia nihil prorfus gcneret. JE Q_ V I V O C A. V T O R * libri de plantis,qui Ariftoteli falfo adfcribitur, arbores Aegy; pti recenfer, quas vocant Margaritas, earumcj; fručfuseradice fufpendt aiunt.De ijfdcm h a? c fcripfifle videtur Pliniusdn meridianoorbe prirci- puam obtinentnobilitatem palma: iyagri> proximamq; Margarides.E* H breuesjcandidae.rotundaeaacinis quam balanis (imiliores, Quare & nome ti Margaritis acccpere. Vnaearum arborin choraefTe traditur, haecille- Mcminit&carum Adianus. Calh Margaritam vulgo vocantilorem vrbanu , quem me¬ dici quidam vulgo primulam veris, vdconfolnlam minimam nuncupant, nos bellidem minorem Plinij. Margaritam Rononia. Nominaturetiam Margarita infula in Indico tnari a Petro Martyre & vulgo Cclmographis infula Perlarum, propter magnam Vnionu copiam,qu«e circaeam reperitur, Margarita Indica tcrrena 11 Aelianodicitur naturam ha- bcre non propriam, fc d loetura ctfc cryftalli ; non gelu concrefcentis,fed foffitij. Adqua: h are annorat Zocgraphus: Chtyftallus o.uidem in alpibus noftris foditur, caque maior& puhhrior eft,quamqua? faxisaut rupibusadnafcitur:&Berylluslapiseum cryftallofinu* lis cft,tum noniinead Pcrlam.id eft,Margaritam acceditifed figura & magnitudineneu- tra Margarita: refponda. Margarita nomen proprium fcxui muliebri in babtifmo impon* DeTeftaceJs Llb.III. 421 | felitutn,a Margaritafačium videtur, & a pulchritudinc, blandirijs &amoribus penitus profečtuin.Vmodicituralrerumcepsegenus, capitatum, quodferecircaceruiceminca- Vnio cepa: putextuberauit:incuiusnominisambitu eft,quiefimplexnonfi:uticauir,necbabuit Tor- gcnus. des adhaerentes,vt teftatur * Columella:Marficamfimplicem,inquit,quam voeant Vnio- * IM. 1 -de rultici, ehgito. Galli dc cepiš hodie hoc nomen feruant. Vnionem fetnitjino gen er e n ' ru ^‘ ^ecentiores quidam,pro concordia pofiiere,nefcionum & Veteres. SYNONYMA. R CI plurimis modis Margaritam vocant.Theophraftus, Aelianus Sc Arrianus ptupyapnluj mafculino genere.« /uxpyxphis ATSoj-dicitur ^pdro- ftheni apud Athena?um,nifi ibidem fiupyctpirns re&ius fcribamus.vt apud a Theophraftum rav Saupiuto/^jav JV AiScov iP ia ' P Qae * ne eft ridiculum. Sabinus Iurifconfultus Margaritas icribit lapillorum nomine no con ti* neri: fed hocfalfum elsemultorum exemplo declarare poifimus. Curtiusrlapihi auribu 5 pendent: Idem alibhPendebant ex auribus inlignes candore & magnitudinc lapifii * * Horatius: Ti^tcmagis huk intra niueos v'tridefq\ lapilles. _ . Vbi profedto deMargaritis & Smaragdis intclligit,lapil!os Erithra?os vocat Martialis» , Erytbraila gemmas Erythraeis erutas vadiš. De Conchis Margaritiferis,inquitlfidar.us, tradunt.ft 1 } pdh; deanimantium naturis fcripferunt,qu6d nočlu bttora appetant,& ex ccleftiroreMarg^ 1 ' tam concipiant,vnde& Eccceole nominenrur. Alibi autem nulquam inuenireeft Ecc?o la.’ nomen ;& fičtu videtur,acinnuere Margaritas ex coelo a fua (. onchaconcipi- Arabic ^ Hager. dicitur Margarita Hager(id eftlapis)Alulo fiue Albalo,Syluatico, vel vt Monachi in te f, pretes Mefue legut, Alhato& Albaro, Alioifar voce minores Margaritas inteiligunr et h De Indic. Arabes voce corrupta.vt feribit h Iohanes Fregofus Hifpanus medicus inligms, ex J- u ‘ \ medic. 011 . portu maris Perfici,vbi preftatioresgenerantur.Eodevocabulo vtutur & hodie Lu'it3 nl * * L 8 ^ am lohannes * Hugo Linfchotanus tradit baccas maiores Lulitanos Perolas appell‘ ir ^ Nauk in In ra£nores Aliofar, Arabes Lulu: Perlas vero, & eteteros Indos Motij, Malauares Motu • ^ diamOrtft. Irftula Cubagua Indije Occidentalis,Paria & Curianaregionibusdicuntur Vnionesj q noras & Corifcias, alijfq; nominibusprolinguaevarietatc, vtPetrusMartyr,alijq; £tli l rum in Indiamhanc feriptores prodiderunt. Hodie in Graecia U nonvfqueadeo mirum videri debet,tam magnos reperiri vniones. EtfVnioni- A bus quos a rege inful« Indi« Occidentalis Eubagnse acceperat Gafparus Morales, vnus C1 'at magnitudine nucis,venditufq; in Darien aučtione habita caftilianisfgenus eft mone- j? Hifpanic«)mille ducentis, hunečp pependiffe ait Gonzaiuus Ouiedus filiquas triginta ** vnam. A3ioqu:n rnaiores Cubagua? inlul« raro exceduntquinquefiliquas. Idem Go- ^Uus Ouiedus Panama? ( ciuitas ert: Indije Occidentalis) Vnionem magnitudine pilae ar cus, rotundiffimum, pondereq; filiquarnm vigintilex venditum fcribit. SuntConchse ^^rgaritifer? p rope imulam Borneo didam, Vniones ex illisoui gallinacei magnitudine ^ in regis corona quofdara a?quareanfermum ouum memori« proditum eft,tantaq; ro- lL jnditate vt menfieimpofitos vnoin loco haud maneant; fed continuo tanquam argentu Viuu m moueantur. Tam magni fane rariflimi funt, & ad noftros principes adhuc nondu Pilati. Vitra femiunciales inuentas negant tefte Solino. Petrus Alfonfus Nignus & focij, CUt p ex Curiana difcedercnt,fex & nonaginta fe libras vnionum očtunciales, pretio forte SUinque folidorum comparaffe cognouerunt.Vnionum muki auellanas a?quant,orienta- bbus fimiles:fedquoniam male perforati, non tanti pretij funt. Me pr«fente,inquit, b Pe- t> Deca ^ v, tr Us Martyr,cum apud illuftrem Mirhyn« Sydonice ducem inuitatus pranderem Hifpali, /:^ 8> ^a(vnu dicere debuit,fi vnionc intelliginfed de vno ineredibile hoc pbdus eft:forte vna e gendum nam pluralis numerus mox fequirur) fupra centum vncias venum ad cum tu- , eru nt. Sua profečto pulchritudincacnitore,me delečhrunt. Sunt qui Niguum ferant no w^ Urca na,qua? centum viginti amplius lequas diftat ab ore Draconis: fed in Cumana & ^^^capanaregiuculisjori & Margarit« infulae vicinis,vniones habuiflfe:negantq; Curia d^ieracemMargaritis. Sedhiin Conchis Margaririferis .Teftatnr Thcophraftusapud 5«enceum magnitudinem vnionis, qui in oftreoPinn« firaili nafeitur amplionbus pi* pUm oculis par elfe.CoIorequoque plurimum variant. Androfthcnes in India® nauiga- Color. kone apud Athenazum aiualias Margaritas aurei coloris efle & vfque adeo, vt ab auro vix dignofciqueantfi propiusad idadmotaefint, aliasargenteas, ocu!ifq; jpifcium fimiles. ^ ■* topiusijscolorfplendidusefl: c Theophraftusenim ad hunc m od um ait: Interillaqua® ‘ Li - kuramur,eft profečlo Margarita, natura pellucida, c quaprctiofa moniliafiunt .Coloris iUnt Margarina, inquit Albertus, ac fi parua lux penetraret in multum album , & ideo ni- Sunt& fuifufco coloreatque liuenti, item rufti & parui, quales circa Bofphorum ^ * hracicum reperiuntur tefte d Plinio, quietiam grandini fimiles, quafdam memorat & en ormes,fere co!orifq ; marmorei,aliqui legunt concolores marraori. Figura ali« funt ro- tu »da?,ali« oblong«,plan« ab vna parte,altera concau«, tuberibus in?quales, qu«dam fyri forma autouali.Horu quibufdaidcirco diuerfa nomina.EIenchos appcllanpait^ Pii j^Ienchus» 1 J !Us > faftigiata logitudine alabaftroru figura in pleniore orbem definentes:vbi Mafsarius Ll $ c i S* fi'enchi J j'nquit,funt Vniones facieturbinata,vtexamplofcilicet in tcnuedeficietes,quos f Vta modo vocat.Et rurfus:Elenchon Gr«ci Indicem interprerantur: cuiufmodi eft apud ^mm primi libri inferiptio. Nam & libros Elenchm-um fcripfit Arift. Alabaftru vero Alabaftrfi ^ r at vas vnguentariu forma turbinata,fineanfulis ,quodexlapidea!abaftriteonychean- ^S|uitusappellato,fiebaT,quonia,vti:nquit f Plinius,optime vnguetaincorruptain cofer- fLib. 36 ’ ^ ar i dicitur.Perottus putat halce Margaritas Elenchos dici,quod quomodo librorum in- ^ c es& pulchritudinc ac varietatecolorum , & magnitudinelitterarum libros exornant, E| enchic wc l csaliaslui indices: ita higeftantium habitum iliuflrarc& quafiindiceseorum videan 1 r ?fte. I u ucnaij §; Aunbm vstenfis magnos commifit Elenchos. * Xis»-e.| f. Nn Magna ‘422 V!yfsis Aldrouandi Cylindrum Magpa corum ftultitia eft>qui Cylindrum & Elcnchum idem efleputant. Ojfippč ^ Do$ carum infulgore, qurd, : abElcnchp dri Japilli funtteretes,fioceftoblongiatq; vdtibiles, inftareiuscolumelte, quaa?quan' differrc, disareis vtimur. Huiufmodi enim formam Cylindrium voeamus, dvo' n tvhfc** v0 uendo, Aren tum trmum ingenti (Pl Ruanda Cyltndra . Atq; tali forma non rcperiuntur Margarine quas natura,non ars,facit, Etenim fiartii^ addas.ftatim deficit fulgor, in quo omnisearum dos fonfiftit, Cancri vero lapiHi cx parte fieri teretes poffunt:vtputa berylli,fmaragdi,& alij fimiles ? quos noqapribus fpendere mulieres,fed circundare collo, & inne&erg monibbu§, fiue alijs ornametts co jyeuerunt,Iuuenalis; Tu nube at tace, donant arcana cilindra . Ide® alibi; Nil non permittit mulier^fibi turpe putdt riti , Dum virtdes gemmas collo circumdedit . » foyrene, Elench&m inquit Bayfius,Galli Poyrette vocant.EIenchorum meminit Iureeonfu“ uS . * l.Pcdiculis, parag, finali,hoc tra<3atu.Cum autem ait Plinius,& proceribus fua g rat . ia< V deillis fomflis fentire videtur,quos cylindros Paulus vocat in J.Pediculis ad finem in c CyU»dti^ d.em,Siquidem cylindri funt teretes Sc oblongbfiebantcj; etiam ex alijs Iapillis. 5 P^ inl 7 . vbide bery{Iis:Indimiregaudentlonguudinecorum.Etmox fubdit:Ideocylindrof5 ijs faceremalunt,qudna gemmas:quoniam eft furamacommendatio in longitudine» ** dtenus Plinius, Qifibus Plinij verbis, intelligereeft, cylindros& elenchos in eo qubd Elenchifintfaftigiatte longitudinis ; Cylindri vero proceriratis jBqualiteroryi latae«Quod fi verum eft,nofterSipontinusiftanonfatis pereepifle videtur. Conchis ,nt Tympana. dum adha?refcunt Margarira;,quE non nifilima auferri poflunt: hae ,l Plinio tefteT y nl ^q Tympania.. na appeftantur.Codiccs antiqui vt annotat Maffarius , Tympania feriptum habent , ^ Tyiinpanu. a tympano:quemadmodum inferius Crotalia a crotalo, non crotala nuneupauit. ^ tem Tympanum inftrumentum ex vna parte tumidum & rotundu,ex alt era planum branadaufiun intus vacuum, vulgo vaccarum vocatum: quod baculo feritur eCim m rn ^ «cquitum ad pugnam concitata? funt, Inde Margaritse quasab vna parte rumida: feu da’ funt,ab alteraplana:, a tympanorum fitnilitudine tympania nominantur. Pen cm q ,(quinouiflimo tem pore Ty beri j Crefaris claruit) Tyinpana fcribitfe iuuene apP e . - c patinas,lances,quasantiqui Magidas appellauerunt. Tympanorum Vnionum niem* ^ etiam 1 Paulus lureconfultus. Nospraztcr basa Plinio commemoratas differentias* 0 ^ marum . multopluresobferuauimushactabufadepičtas, aPetroStephanone antiq ult . VntQ. tum ^ u di°fifiimo mihi benigne ! communicatas . Qui primo & fecundo loco po ni tu orchitem Vuionemnominaui, priapum triorchitem amulatur. habebat enim treste* 1 los adinftar triorchis herb*e> &inreriIlos erat hoedifcrimen,qnod duoefientperfe^^ titis veroadhatrebat dextrotefticuIo in pofteriori parte, oblongam quodammodo n? ram gerens, I 11 anteriore parte videbatur habereforamen, .vel laltem figuram farami * pendebat vndecim ceratia . TertiuspraE: fe ferunt partem racemi vuk labrufca? nu |5C pata’,&cadmiabotritisDiofcoridis. SedtertiusinaqualesbabebatVnionesm^. 1 dine,tres inuicem coniun<5toseiufdem fere magnitudinis,quibus adharebant nouem JI perfečti alij figura trigona, vna cum maioribusideccm filicjuas pendebat. Očlauoai lt ^ f loco depičtus odo habebat Margaritas, velutiacinos,coniun&as, vtprorfus£emul a f etiam grana malorum punicorum,licct maiora elfenr, fed inter fefere eiufdem mag nltU ofl nis.Idcoq; botrytem nuneupaui fimpficiter.vt alterum botryteminequaletn:erathi c f s Priapitcsis dere viginti fex ccratorum.Quarto & quintolocodepingitur isqui priapum cum du° - 1 ^ tefiiculis, & lerotoimitabatur. fefticulorum aheralttromaiorerar.Qui indefequebat u ^ extrinfecus in principio figura erat hemifpherica. Eratautem eiufdem coloris & ! P icn ? e . riseum primo loco delineato,pendebat filiquas decem & nouem, & granum vnum s, quitur dcinde Scolocitesa Vermis repentisareuatim fimilitudine. porerit & S aU1 ^ ttSa ^ pellarfifimilisenim eftlacertifoetui perfečlo, ciim ineoconfpicianturrudimenta quataorpedum,capiris &oculorum.Erathicpondere vniusfiliqux duorumcp Eiufdem generis eft Sc vndccimus. Nonus & decimufquarrus prorfus vermiculum 1 L. Pidku- lis. chfics> Bouttes^ H Scolovitcs , OUJtur ( Cynofor- chites. qui oriturin pericarpio,feufrudu ipfius dipfacitemulatur. Vnicum duntaxat vrcrq; culu habet:&granuvnupendet. Decimus& duodecimus vocari po(fintCyno(orc 1 jj Duo.n.huicadhsrrent tefticuli,vnus maioralterOtErat podere duorum granoriim jnidio. In vlcimo, qui ab vna Sc altera parte depingitur, tredecim erant iMargan DcTeftacels Lib.III. 423 iun£te, q U * fnuamas re&rebant quorundam pifcmm.mde fquamo fos Vnio diftus. longus erat duos digitos per tranfuerlum, latusdi- gitum dimidium, pcndebat granum vnum, & fihquas iex. Con- 'ftantautem Margarit* multis veluti corucibus , vuumcat^ cu,e -n ^r^cal. Cardanus,ad hunc modum fcribens. Colos eis, mqui , palo,fcilicet qui ex afpedu mutetul.Caufia eft, quoma ™ CX altera ru des. Experimentum busconftant Margaritae: quse fuperficic vna politae lun > r„nprficies te^atrudem hunc a fuis Concbybj s mutuatur. Hatous iUe,, Vnio fqu»- mofus. k Li.p.c.f y. Cur color* miuctur. Kn 3 LOCVS 4 H VIvfsis Aldrouandi L O C V S, Vb? mare, ibi & Mar gači:«. In Bručan- Pia ON eftetaveroequidem alienum dicere, vbimare,ibiquoqueMarg a “ ritasinueniri,quatnuis non eadem vbiq; copiafit,atqueprteftantia. f ert InquameasEuropa,Afia,Africa&IndiaOccidetalis,quodex fubfeqP erl tibus teftimorjijs facile fiet cuiuismanifeftum, In Britrannico Oceano cojjjofiffimas effe rcfcrt 3 Ifidorus: Gagales lapis, inquit deBritraniM* 51 plurimus,& Margaritas, Et b Aelianus.;ldem(nimirnm Vnio)in Occiduo » Lh^c.6. Oceano,vbi exiftitBrittannia,nafcitur:fed magis fului coloris eft minuftp fplendidus. E Orig. . Tacitus,de vita Iulij Agricolae,Fere,inquit, Brittannia & aurutn, & argentum & aliainf' 81 Lik . i \.dt talla gignit,& Occanus Margarita,ft*d fuffufca & liuentia.*Suetonius fcribit C.Iuliurn O? n animal. 8. / arcm in Brittaniam nauigafle,fpe Margaritarum,quarum amplitudinem conferentenVO' * In Cafare. t?rc | um fua manu exegifte pondus. Diuus Iulius,ait ? Plinius,thoracem quem veneri gen e - tr i c jin tem pl o eiusdicauit, ex Britannicis margaritis fačtum voluit intelligi. Idem de vniombus, In Britannia paruos & decolores nalci, certum eft . Cecinit- hocquoque 1°' hannes T zetzes. Er B pijavo]';

sddeft ■} gitos Concharum geneds,A fanvjKit nominat) fint: quanquam in quibW■' dam fluminibus,. idq; praefertim DeaDonaq; efui ineptas iudicentur, Ha? apudhoS/d* i n gno numerorepertae Jimpidiftuviis purilfimifq; amnibus, ac nulld vnquam limo trtfbidip qua profundiffimi funt agere gaudentun ei/q; folis Margaritas concipiunt, Et paulb pOE' Sunt etiam eiufdem fere generis Conchae in oris Hilpanids»quarum teftas qui percgr ini * . r . 1 _ . _ 1 . r. ^ _ J O__ _ ... ^ f 1 r ! . .. X. T r> * a Diuo Iacobo redeut, adferunt,propterea quod. aquaialfa viuant. Nam & circumq u ^’; in littoribus S.cotici maris ingens natat»fed fterilis multitudo. Et Cardanusait: Co n “l Scotis Ma? Oceano,vbiqi inueniri poiTe,cum & in meridionaji plaga tanta fn illarum copia,& ‘j 1 . garua;. feptentrione in Scotia plurima? inueniantur. Vidi in capite puellte Edimburgi e Scotia*^ tum e feptuaginta circiter Margaritis Scoticis,& pari & infignimagnitudine.Sunt eieO 1 ® & ipfa’ catidida,rotunda?,lucid$,vt Indicaftplendore tamen & magnitudineIndicis ^ riores,nam Scoticaujua? maximce funt,vnguis minimi digiti raagnitudinem vix vnq ua t fuperant, Vidi etiam McdioHni e Scotia delatas, nec vile illis pretiumrnectam ingen^ Car tatum Indicis. Cur autem non^nifi in Oceano,nec in temperatis illiusregionibus,vt neq; m ■ jn Oceano, ljj s aut Hifpaniis •• caufla eft quoniam calor maior eft in his regionibus,aut a contineiB ’ aut propter antifpafim(per antiperiftafim potius) vt in Scotia:a continente vero vt ^ dia:ha’c Gard anus. Aptor eft Olaus Magnus nobiles Margaritas in Gothia,.Suedia & y ’ landia,,feptentrionalibiis regionibus capi, Eft fluuius qui alluit pagum Huffinez in • In Bohe mi« i .m quodam. niiaptbundans magnis lapidibus & pifcc Truta copiofus.Pra?terea ^ftate accoJa’ folcni ■ f-I eo aceruos Goncharum eijcere,e quibusPerlas eximurtt, alias maturas & IpicndidasN etiam annulis includuntur.-alias immaturas,quas medičis vfui funt, immaturasah^dan anatibus deuorandas obijciunt,&aluoredditasfplendidiorescolligunt, vtrefta d . graphus. EftapudVoigefum montem inLotharingiaamnisMargari^rum ferax. I ^uvjPer bofphoro freto. vniones nafci fcribit refte d Aeliano.Abundantijldem, Perfici finuspl u ^ ‘ n ” L loca,vndequi deferuntur Oricntalesdici cepti. Hic enim finus Orientaliseftcuin^ ftra Europacomparatus. Eft terra Orrnutij regnofubdita,quam vocant Fulfar,pupu‘ 0 \ vbi & magnos & paruos frequentilfime pifcari tradunt. Nearchus,yt eft apud c ^. tra . ul - t in Perficar nauigationis initio, infulam eife in qua m uit te & pretiofe Margaritas pigf a •’ ti adir,in alijs vero claros & pellucidos lapillos reperiri: Et Ifidorus Characenus iP y c c piione Parthise Perfici maris infulam quandam memorat, in qua Vniones plurimi lC ^ u t riantur. Hancannotat Dalechampiusin f Athenao hodie vocatam Ormuz.Gapinn autem maximi vt refeft ? Ludouicus Barthema prope Ormutium tribus diebu^tm^^ f Lik. 16 , Geograpb. ftilhh S lede ‘P er/■ $ap. z. TjJVlv DeTeftaceis. Lib. III, 425 A locushic MulaBaharcm hodie nuneupatus, drča quam jtiuImc mueniuntur ^largarita? paru* & magna?, Incol* exearum pifcatione multum lucri ytilitatifq; capiur. Klenim huiusinful*, qui paretregi Ormutij, alijq; mercatores Orauitienfcseb profi - C1 cunturemendi Margaritascaufla pro vniuerfalndiaalijfq; Iocis,qua?easdcfiderant, ctiamproregnoNarfinganoiflinato, Perf*quoquehancfrcquentant& Arabes, &qua- Uls vbjq; in finu Perfico vniones reperirc eft, veluti in Catyffa & Camoron ac Iulfarjpon tat ^ e deacopia,quacirca Baharcm, vtrefertEduardusBarbarofla. Ideoq; corexLufita- ?aice,quipjfcationi Margaritarumprofit, mictit. AdBararen vicummark imuni adlerun' ftnMargarjt* muk* & egregi*, Arrianus in Pedplo maris rubri, Aliemč eft rcgip, inquit ^ndreasBelJunen{is,qua: incipitab exitu finus maris rubri vfq; ad principium finus Per- hci;in quo eft di&us locus duo maria ? non multum diftansab infula Ormus,& in loco dup ^ana dido expifcantur Margaritas catteris pr*ftantiores. E regione Vrbis Colon etuitas dhqu*appellatur Chail diftuns a Calecutio quinquaginta quatuor miharibus, pifcantur « hic Margaritas incol*, Capi tur in Indicp mari circa Armeniam, Perfidem, Spfianam, ^babylpniam Oftreo fimilis Margaritifera Concha.Theophraftus,in Irsdia,inquit,& in- Jj ^’‘?qu*dam maris rubri Margaritaferuntjdem tradit h Philoftratus atque‘ Plinius*qui h De j* m profundo maris rubri qu*ri aitpr*ftantiftimi nitoris, fplendorifque, Quamobrem fpoll.lib .}• *EfJieronymus rubri maris grana vocat Margaritas, & Marrialis Erythr*os lapillos, & ' Ll '9 c -3 P § e Wmas Ery thr*iserutas vadiš,De Margaritis k Plinius:Indicus,inquit,has maxime mit- k Li.^.c .3 5 . f , | }t Oceanusintcrillasbelluas tales tanrafque, quas diximus per tot maria venientes, tam longo terrarpm tradu,e tantis folis artjonbus, atqueIndis quoque in infulas petuntur, & ^tnodutn paucas, Fertiliftima eft Taprobane & Toidis vt diximus in circuitu mundhite ferimula promontorium Indice. Hic proToidis quidam manuicriptuscodcx legit Trpiš, jjdiusvetus Stoidis; quam ledionem admodum probo.Nam deeadem infula lic 1 alibi. Ah l Lib.6.c.i $ norum(finus Arabici & Perfici)tradu Indiam verfus Cafiandrus deferta infula L. M.paf. jraditur:iuxtaq; eam freto interfluente S toidis q useftuofa Margaritis f Penmulam hocetia J 0copromuntorium Indi*fac?t, m AelianoPerimudaVrbsIndi*eft,cuius incol*Ich- m t hyophagj Margaritas retibus eomprchendunt, Vndececinit Iohannes Tzetzes: Ammd. V-vrti AaAa'«ja iij hJZv, c#’vriva) ntpifUhS'}] vn'va> EAvpa (3s (pvi&cLt , a »tis t ds Mapyapx? t Jn mari Indorum-, in infula. Perimude , Et vero infula Elyra>&qutl>ufdam alf infulis , Jn non profundo mari autem, atojue purijjimo , a. Ojlrea rumor efl nafci, qua panunt M ar gani as , £ e gafthenes apud PliniumincolasTaprobanae(ea infula eft maxima Indi* fubiacensad Taprobane TUrum,exquQ Oceanus Indicusinfiuittefte n Ifidoro) auri Margaritarumqj grandiu fcr- " Dih. Bliores, quam IndosefTefcribit.Plurimasetiam maximafq; gignerefcribitSolinus hanc 6-‘ ie0r i&- 1 •faful a m:& Ifidorus totam Margaritisrepletam effe.° Philoftratus:In Biblo,inquit, parua 0 Lib. $.de titula Indi* capitur in Oftraco albolapis Margarita, qu*in Oftreislocum cordis dicitur-vin tApoL °btinere , 1 ylos infulaex aduerfo regiorfts Atenes plurimis Margaritis celeberrima cum ^Ppidoeiufdem nominis narratur a p Plinto.' Prolem*usTyroshabet.Indiamaior(inquit p Li.6x.tS Faulus Venetus) inregna quinquediuiditur.In primoeiusregnonomine Var, inue- ^untur Margaritein maxima multitudjne.Nam eft ibi inter continentem & infula quan- J) atn finus maris ferme vadofus:quippequi inaliquibuslocis profunditatem habet dcce P^fTuumftn quibufdam tiium & duQrum,vbi leguntur Margarit*. q Idetn in Zipangain- q Lib.j.c. Indice Orientališ magnam copiam Vnionum rubrorum & rotundorum efle fcribit, Vniones m P r *grandiumq ; qui tanti valent,quatialbi, 6 cctiam pluris, Et r alibi prouinci* Thebeth, bri&rotu- 5> t^^BadiacetaboccidenteprouinciaCaniclu^u* regem habet rributariumagnoCha. di. ^ ‘bi.lacus,inqup tanta eft Margaritarum cppia, vt pretium earumoronino vilefceret, fi r E r ° arbitrio hominum afportari permitteretUt, quare capitis poena cautum eft,ne vllus in ? ° c lapu pifcariabfq; magni Cham veniaaufit, Man lacus&Indi* , vt citat ex Obfcuro , pographusj&aliusEamadičlus, in vtroq; pifcantur Pedas. Alterutrum fortaffis tetigic * c M.Paulus Venetus.In Chin* quoque pluribus regionibus reperiri aiunt: non tamen In Echin«. ^ modumrotundas, EftAinaminfula^nCanrammaritimaChinaeparte, vbiegdemin- ^njuntur. Maaraziaciuitas paruis& magnis abundat,I\egnum autem Cochinchina pau- habet. Vitra Chinam incolunt Chencnij populi, apud quos etiam margaritarepe- " riuntur. T ubarones piices« s 0.cean.dcc. i.llb.S. *Ocean, du. 1>W?A° In kil a per- larum. 425 Vlvfsis Aldrouandl xiuntur. Prope Zeilan infulam locuseftin mari eleuatus; huncaquadeccm&duodeci® E cubitos alta luperfluit,inque huius fundo abundantiflimi lunt, tum maiores, tura etui ra 1 ' noresdediiflima? rotundiratis, & forma pyri. Inter hanc infulam & Comorini promonto rium magna quotannis numerofaq; captura, Hic a Lufitanias regeduxconftituitur, cu® quatuor millibus, aut amplius vrinatorum, qui ex hacpifcatione tantum vidram parant» fepenumcroingenticum periculo a pifcibusquos Tubarones vocant ilue Hayos. Gene* ranturctiamimnlulaBurneorotunditate,colore,magnitudineq; commendabiles. Hra® regi parent du£ infulte Zolo & Tagina:idq; hac decaufla. Rex Burnei filiam harura dua rum infuJarum regis in vxorem duxerat.a qua cum intellexiflet patrem eius vniones uu maximos habere, bellum mouit patri. Itaq; nodu fadaclafle cum ccntum riatiibustf 12 ' praosibidem vocant, in Zolum ingrelfus regem duofq;eiusfilioscaptiuosabduxit:et carcere tam diu detinuit, doneč Vnionesproredemptionedaretrcx Zoli, atq; vtrirafl 1 ^ infulaedominatum. In Paria& Curiana Noui orbis regionibus Vniones abundare L ' trus Martyr teftatur . Chriftophorus Columbusin Paria regionetorquatosannill at0 .'' cjuetam viros quam fceminas repperitCaeterum Petrus Alphonlus Nignus infuanara* ^ gatione Cumana & Manacapana regionibus poftergatis, in regionem incidit, quamVi' rianam vocari ab incolis ipferefert,Vbi in littore pro tintinnabulis,aciculis,fpintheribns> armillis,vitreiscalculoru fertis, annulifq; & alijs eiufraodi inftitorum merabus,cum | n ' colisinhora?momcnto,Vnionum,quoscollo & brachijs appenfos geftabat, vnciasqu in ^ decim permutant: CertatimincolasVnionumlerta, noftrarum mercium cupidiflhmid banr.Tumaccus regulus,inquit z Petrus Martyr, in Noui orbis parte Vafcho Nunes (fl u magnam remotiflimamque regionum illarum partem Caftella* regis nomine occupA ult J prteter aurum, munera attulit duccntos quadraginta egregios Vniones. e minutis aUte . copiam maiorem adferri iuffit.Vniones noftri admirabantur,licet non rite candidostflra^ e Conchis illos minime eruunt,niii prius aflis,qud facilius fefe ipfe aperiant,& caro in® la fapidiiis coquatur.Tumaccus ergo tanti facere Vniones, ned ros infpedas: familiarra luis vt pifcationi fe acci n gan t, i m perat. D ičfo parent. Quarto abinde die regrediuntitf 1 brasodunciales Vnionum adferuntduodecim. Etpaulo poft: Ineodem fmu aiunt g rat ^ diorem quandamefle infulam, in quaConchyliagigniferuntur vmbellam a?quand aIt1 ^ gnitudine:aquibus Vniones., Conchyliumcorda, cruuntur, faba & interdum oleag 1 '^ Q diores:& quos Cleopatraoptare potuifleE. hamille, Narrant &aliasinlulas& mar®^ dite Occidentalis Nauigatores,in quibus ijdem reperiuntur, vt Cartagcnaminfula 111 ’ Cubaguam,qua?in mari delŠurdido lita eft,vbifrequens eft pifcatio, vndc hodieira' > Pcrlarum ei nomen. GafparusMorales cum diuturno beilo tandem regem huius jn/ u * De medic. Ind. tdiftor. frač. 1 -c. 1 1. ^imwvmn..w vjviii/viv » T- -r— J -- — j ^ f,- diores:& quos Cleopatra optare potuifleE. hamille. Narrant & alias inlulas & maria # dia? Occidentalis Nauigatores,in quibusijdemreperiuntur, vt Cartagenam infubra» Cubaguam^uafin mari del Sur dido litaeft,vbifrequenseft pifcatio, vndc hodie ira 11 Pcrlarum ei nomen. Gafparus Morales cum diuturno beilo tandem regem huius in 1 Perlarum fu peraflet, cocgit hunc fingufis annis regi Hifpaniarum perfoluere cctum Vnionum. Vndemanifeftum eft copiamingentem horum inhacrnlukefle . Concln mus igitur non modo in mari, fedetiam in fluuijs, & vbicunq; luntConchas Marg arI • repetiri, Namquamuisintemperatisregionibus, vtinGallia& Hifpania gignifi ntC l negent: vifa ramen eft in Tago flumine Toleti Concha ex i j s q u ae ibi nalcun,tur,cura r* ccfliflet magnaqusedam iicatas,vt teftatur u Fregofus,Margantam ferre.. PISCANDI RATIO. Pericula pi £ s \ le a to rum. icabi' E quis igitur miretur tam ingensearum pretium , quod mox fl mus, e taro kmginquis regionibus aduenientium per tot terras,& ,nJ * parum cognitanobis, necefleeft pericularoeminifse quibus lepilcat 0 fubij.ciunt,marisproxundaloca,dirofq; &crudeles pilces, quosTub 3 r ^ nes vocant, Concharumq; auaritiam,li modo vera funt, quae de e a °P . misauthoribus recen.fentur .. Ait Ilidorus Characenus in defcrip rl °^ Part hi $ apud Athcnamm circa ambitum Perlici maris in luk cuiuldam vbi magna n um copia ex arundinc temporarias calas?xtrni, e qtubus in mate defiliant ad vl naS ginti, Conchas tantum duplicesreportaturi. In magno verfari periculo qui Marg arl venam ur, cum in hiantem Concham rečia manum indiderint. lila enim comprefsa 10 £os d igitos ablcindi,quibufdam eo cruciatu confcftim morientibus. Hoc ipfum a l ? 12 ‘ quoq; teftatur:Concha?iplam,quum manum(pifcantis)vider,comprimerefeloop crl A ^ 1.94.3 $ quoq; violentiam multos abforbere. Hinc quotidiani mulierum ploratus fuper filio- P Jlces * rum acmaritorumfunere, cum ramen necideopifcarionem ornittant , partirn obLuftta- uorum metom,a quibus impelluntur,partirn ob pauperiem quam itaiolantur,induSorasexgenerisregij ftirpenatusimperauir. hancquidem iplam ichtyophagi inco- Rntes Margaritas retibus in orbem circa littus ampJiffimum extenfts, comprrehendunt, Margaritiferje Concha: magnorum Stromborum fimilitudinem gerentes, gregadm na- tant > 3 c quemadmodum apum examina regcs,ftc ca? habent tum coloris.pulchritudine.tu ^ a §uitudine praeftantes, Surama autem contentione vrinatores ideo certant ad capien- ®Uru gregis ducem»quod eocaptum cuntftum regem rečtione orbutunnnon loco (e moue- | err i affequuntur, Quam diu quidem rex fugiendo clabi poteft,fapienter eas rcgit & con« leruat.Iam porro captas in paruulisdolijs falecondiunt:vbi cum cotuabuerit caro, & de- fluxerit,Vnio folus relinquitur, Idem alibi: Bona tempeftate Sc tranquillomari Concha; Margaririfera? capiuntur:eas pofteaquam pifcatores comprehenderunt, ab illis Margari- *as libidinoforum animorum illecebraineximunr.Siquis a larere Conch^ manum lubij- ' c iat,facilc a faxo auelli fcribit Ifidorus Characenus in defcriptionc Parthi^, H cec ftre ve« teresdecapturjerationetradunurecentioresalia.Onnus vrbs,inc|uit e Ludouicus Homa- * Lib. 5. de nusftradam enim primum pifcandi modum apud Orientales) in infula lita eft, Procul il- reb.per/.c.z. $ hncitinercdierum triumleguntur Conch»,quce pariunt Margantas venuftioies,grandio P^ndi J cfq; casrerisbaccis, Suntibmonnulliquipifcatu Concharum vičtum qua?ritant. Hi ve- ^ otl a Pj 1 d ^icymbisinmareiaiftumfaciuntprajgrandisfaxiciependente func: idque£tabgemina ncnc “ «* ?ymba? parte.vt vtrinq; ia m equor iacitfunem faxo dependente. in naui media alius,mantica in pcdlus tergumq; dcpenden- lc >alligato pedibuslapide, fe vibrat in pelagus , fubtufq; aquas vrinantiucn more natat: 3 vbileguntur Margaritse, Conueniunt illic muki mercatores, adduce . tes mukašnaues,magnas & paruas,&conducunt multps hominesqui in profundumm ris fedimittant,pifcenturq ; marinas Conchas, ex quibus vniones colliguntur. Porro p icatoresilliquandoaquamampliusferrenequeunt>e-narant; &rurfus feprsecipites p 0 inmare,quodperdiem multis replicantvicibus.Sunt etiaminfiuu illograndes P“ c ^ s ' qui hominesfaciIeoccidcrcin,ni(ihuicpericuIofuccurrereturin hunc modum. Con ifccs^de c ^ ntur n negotiatoribus magi quidam qui Abraiaim dicuntur: &c hi incantationibus tu » fendunt. & diabcjica arte coniurant pifccs illos, vt neminem lasdere poffint. Nočte vero quando negotiatoribus Margaritarum pifcatio intermittitur, relaxant magis coiurationem fuatn.* nt fures nočfce fine periculo fefein mare demittant, & tollant Conchas cum Margarin** Fitautem hacVnionum pifcationonper totum annum, fedduntaxat per Aprile^ Tempus, pi Maium. Vcriim intantillo tempere colligitur immenfa Margaritarum mukitudo.Sok fcandi. autem mercatores ex eis regi decimam partem: Magis vero tribuunt vigefimam parte & pifcatoribus quoquecornmodam prcebent mercedem.Cseterum a medio Maij Maig a ritne non inueniuntur am plius in ilio locoifed in alio quodam, qui trecentis miliaribu* a ^ ifto diftat & ibi colliguntur per Septemhrem & Otkobrem.Vafchus Nunncy (qui cak cl! ’ regisnomine roagnam remotiffimamcjue noui orbis partem occupauit) Chiapen &TU' maccum(regionum quarundam Noui Orbis ad meridiem regulos) retia habere & pi/ c *' ria Concharum Margantas gigncntium littora,pro pnsedijs,i.ntelkxit,quas tanquam e vi uarijs eripiuntregulorum egregij vrinatorcs,ad id cxercitium a teneris educati, fed to tranquilloq; mari httus $ftu dcicrete,qu 6 faciliiis ad carum iiationes fubmergi quea !: ' Ftquo maioresConchae funt,eoprofundius inhabitant.-minores vero,vti fili?,propi° r ^ aqua? margini:minim«e vti neptes,fupercilio viciniores aegunt. Ad ima Cochyiia ad furam ftaturarum virilium,tnum & quatuor inrerdum, defeendunt, Ad filias aut nep teS dimidiofemorc tenus & minus aliquando, fubnatant: C^tiarum etiam pok fe datum a ris tempeftatibus ^quor,multitudincm in arena ab vndis proiei s: id milioftreo. plena,vel crafta & oblongatcarfiem continens magnam albam «& valde odoratam, vi- ^turautem Berberi didualijsintelligere.In Acarniaquae vocatur Pinnagignit Vniones P in _ na ' dte c Plinio. Thcophraftus apud ^ Athcnaeum nafci in Oftreo Pinnae fimili,fedminore a^‘ C * 5S ’ .•largaritam tradit. in Pinnis quibufdam Indicis quje in mari Orotigna? & infularumqu^ ‘ e ofimt,Chira videlicet,Chara & Procoli,inucniutur, quarum delcriptioncm in capite de Pin- Vlvfsis Aldrouandi 430 <3ePinni$ trademus,nafcuntur Vniones no admodum bonrlaudatiq; colons* funt,autexrubro nigricantes>& inrerdum nigri feVe.Tniienitinrur'& albijfed nonpro tur.Hostamennon negligut lndi,vbi Pinnas hasapcrucrinr. Pra?ftanrioribusenim garitismifcent.vtlic pondus & copiamaugeant; velutifi quistriticohordeumautau * mifceat.Sed mercatores exercitati has fraudesfacile nouere:quocircaminorisetnunt. fuata men fpecie rorundirate fua cum catreris ccrtant, Quod mirum multis videtur.c Pinna? iint ohlongx,& inalijs pinnis oblongi fopitis inucnianrur, vt in rotundis Cone ^ Cochlea! feu Oftreisplerunquerotundi. Plinius Cochlearum MargarRiferarum multag ener ?, Margami* fcribit,cuiufmQdifunt,Pcntada#yli,Melicembates,Echinophor£e&permultatali®* a fete. rant & Cochleas Margaritas ferenres, & Muricis gen us Orientale, margine feu labj®. l^tum fe protendente.rofeo intus colore: Vidic Zoographus gcnus Conchat Margarin nsacgentoconclufum.fpecicm vfumq; poculi pra?bere;pcde nimirum addito ex arg^n £ &!abris eodem intečris. Concha tora forma ferd nauiculam pratfe ferr,&interftitiaq u Mamili de*, dam tabulatorum inftar int-rinifecus haber,in fumrno operculum membran« inftarobte igriprio. di audiuit:qu« fane deferiptio Concha? Na ut« feu Nautili noftri alrerius oprime cogru 1 ♦ ^ Adianus in India Margaritifcras Conchas magnis ftrombis (imiles facit:Ex quibusU c l u do falliconftat Ro ndeletium, qui afferit Vniones in biualbibus tantum Conchis g 1 ? 11 * QuocircacumPlinio concludamus: non vnicoin ConchcTgenercnafeirFedtcftatoinn 1 ' qu« Vniones habent, ulia efie Strombode, alia biualuia: quamuisin hls frequenterin u ^ Qira Con- nRmtur; in iliis anteni perouamraro. In Oftrei čarne eosgigni Androfthenes eft a ut ° * f chx parte, Cardanus ? in tefta: Plini usiNon femper,inqufein mcdia čarne reperiimpr.fedalij^^ . t lib., 9 .-c- afijs.locis. Vidimufque iam in exrremis etiatn marginibus vcluri Concha exetmtes»® quibufdam quatcmos quinofquc, EtjCraflefcunt etiatn in fcnečb, Conchifqtie adhf • fcimt, nec ijsauellioueunt, niii lima, Quibus vna tantum cftfacies, & ab earotunp^J aucrfis phnicies,‘ob id tympana nominantur.Tympania hic quatuor fylJabis legit*Cf* mauultin prima inftexione gencris mafciilini rvptriatlm , & kporcthfav /uotpy<*p}Ttu>d lce . Mu! um v- Zoohraphus.C«feruni quaruor aut quinque in vnicarcpertos Concha,non eftniirUp 1 * naConcha. j n d ta e n i m c ii m niunt etiatn m i Conchas apenimr,praeteraliquotmedi6cris magnitudinis vniones ultos ve Uiti minuta grana, aut arenulafc. Narrat Americus Vefpurius^ quibufdam Oflrcis Indicis centum & triginra, in quibufdam vero pauciores tepcflf' $ Generandi p 0rr0j q U0< j ac i eorum originem attinet,variaeft ftiper ea aUtornm fententia. f Pliniu s * c “V, r . tiens alios e(fe Concharum partus, alios vero abortus, drore nafci ex quorundam feiR en ' _ tx darefert . Vcrba eius adfcribam j Has (Conchas ) vbi genitalis anni ftimulauerit pandentesfefe quadam oflitatione, impleri rofcidoconcepru tradunt, grauidas p 0 '' 1 cniti,partumque Concharum efie Margaritas pro qualitare roris accepti: n purtis indo^ rit,candorem confpici; fi vero turbidus,& foetum fordefcerei enndcm pa H ere, & cod a nanteconceptumj exeoquippeconfrarc,coeliqueeis'( Manuic.cadi quietis) maiorem cietatem effe,quam marisdnde nubilu. trahi coloremcaut pro claritate maturi na feren«^ Si tempeftiue fatientur,grandefcere,& partus. Si fulgufer, coni primi Conchas ac pr° lC) „ nij modo minui. Si vero & tonut-rit,paiudas,acrepentecompreffas,qu« vocanrphyi c ^ y ta, efficere, fpcciem modo inani inflaram Enecorpore; hos cffc Concharum abortus ** 1 g E**)* t Ctenus Plinius, qui cum i;s, qua: ab JfidoroCharaccofe apud ? Athc.narum dicuntur >J Quado pin confentir. Sic enim fcribit; Aiunt cum f«pc tonat, & imbcr largior efFunditur, mm res gpera- p in nas concipcie,V nionefq; p'uri m os generari,& infignis magnitudinis. Hyemc in Pj° fundos maris gurgites pinnas demergi iolitas;«ftare vero adnatantes hiare nočtu, diud cbmpreflas; quotquotfcopu!is iaxorii;nvecauisfeieafiixerint, radices agere, &ibid c commorantes Vniones parere. His hote continuo id cm iubiungit; Eafdem cibum cap ere ’ acfetilicare fui parte,qu«čarniadhatret; huiusetiatn Conchceoriadnafci,quem phylaccm vocant paruo Cancro fimilem,brachijs iaforfices bifidis,qui hofpiti cibum ct ^ ret i čarnem abore veluti radicem quandam perringere ad Conrham vfcjuemedia, qua Vnio genitus in folida Conchat parte augefeit,‘& ali tur quamdiu adnexus fuerit; ^ * vero abfciffuram gemmam caro fubnafcens molliter pr«fe6Fam a Concha feparauerir> antl plečii quidem & retinerc feiunčFam,verum nihil alerepr«tcrca,fed ]euiorem,nitidio , ' e[T1, Non nafci puriorem efficere. Exquibus patet Margariram parnim Concharum effe,non autemeo n rore. cipiex tore, vt Plinius tradit, &eum imitatus h Solinus. Condt«, inquif, funt, in b Cap. fitobfcurius. Quantoq; magishauferit,tanto uiagisproficjtlapidum magnitudo. Si rcpentemicauerit corufcatio, intcmpeftiuo metil c omprimuntur:daufa?q; fuhitaformidine vitiacontrahuntabordua. Aut enim perparum- fi fiuntfcrupuli,autinanes.Conchis ipfisineft fenfus,partus fuos maculari timent,cumque fiagrantioribusradijs excanduerit dies, ne fufcentur Iapides folis calore, fubfidunt; & fe ptofundisingurgitant, vtab adtu vindicentur. Huic tamen prouidcntiss, (videturquip- piam deefle) attatis opitulatur, Nam candor feneda difperit: & grandefcentibus Conchis gtandefcuntMargarita?. Hucufq; SoJinus, exquo ha’c Marcellmus; Tefta; rore grauidas Margaritas edunt minutas, binas, autternas: vel Vniones ficappellatas, quod eiusterra? (eiulmodi) Conchulse fingulas aliquotics pariunt, fed maiores, idq; inditium eft actherea potius deriuatione,quam laginis pelagi hos oriri foetus,& vefci: quod gutta? matutini roris J jfdtm infufa?, claros efficiuntlapillos, & teretes: vefpertini vero fiuxuofoscontra & ruti- $ Ms, & maculoios interdum, Minimaautem vel magna, proqualitatehauftum figurantur » cafibus variatis. Concuife vero tepiffime metu fulgurum inanefcunt, aut debilia pariunt, >, autcerte vitijsdefluumaboniuis. Haecilie. Sedqus defulgurecumSolinoait, non con^ Hafulgure. ueniunt cum ijs, qua? Aelianus, & 1 lohannes Tzetzes fcribunt. lile enim ait Margaritam 1 ct]el " 1 *•. fi^arisfoeturam eflfe, & ex quorundam opinionead partum deduci,cum in aperras Cochas 571* figuraafFulferint; hicautem eorumopinionem recitat, quiex fulgure nafci putant, con- globarique ftatim cum fulgur in Conehaš eiufmodi hiantes fulferit; verfus eius hi funt de Margaritarum generatione; A/TTa& JV A dyovs A tyovtn t»? /uapyupoyovlcb; Ov$ ptf ydp thtco.v M‘yovtw i’% d$pu,7rns yipd<&ai, Oo? JV (401 vraAiP /\i'you7ir £pcy •^sipo^otdrovf. Ka/ 7 tpmtqv (40i mrazovi rot)s dg-pctTrSt piupyctpauyjAv iKjvav, ^ Joivct) ydp iplvu dfiadri rUu BaAaasav iz»vlw Eu&t)s cnpaipoutčraf zar d vret ra' O^g-pia,/uapya!povs , Id cft » Duphcem autem rationem tradunt CMargantarumgenerationis » AltquAs enim harum dicunt ex fulgure nafci., Aliipitas aut e m rurfus mtbi dicunt manu fabricatas • Tit primum mihi audt fulguris Margaritas, Aiunt qmdtzm Ojlrea hac Margantarum Plicas cum explicauerint, manereaperta, Fulgure enim irradiante medium plicarum illarum , ( EJfe enim dtxi non profundum mart illud) Statim rotundare per fe Ojlrea Margaritas, Verum vtraquehac opinio, ficfaciletonuellitur. Quomodo ad Ofireas peruenire rofet- R e f utat i 0 dus aer poteh,fi altius in mari immerfce fint,quam dece, & duodecim orgyas, ad quas vix d e rorc ^ ipfi folares radij penetrare poflfunt, fančproditum eft Conchas eas , quxin profundo ma- fulgure.’ v »s degunt producere Margaritas maiores, qute in maris fuperficie minores, cum contra eueniredeberet, fihuicopmioni credamus. k Pliniusprajcipuucadoremcuftodirepelago k nb. 9 .ca, ^tjusmerfas,quam vtpenptrenrradij tradit.In que locumhtec Maflfarius.Videtur,inquit 1 bnius,ex verbis, qua? paulo fupra retulit,fibi ipfi contradicere: nam fi ConchaErha: Mar- garitiferae altiiis,& in profundo maris ftabulentur, vt hic libro tricefimotertio teftatur,vbi ** a h ; Vtiam minus temerarium videatur e profundo maris petere Margaritas,tantonocen- *> Uores fecimus terras: quo pačto tanto aqua?interuallo pandentes fefequadam ofeitatione Jmpleri rofeido conceptu, & pro qualitate rorisaccepti Vniones candidi, & fordidiatque P a llentes fieri poterunt? Propterea cum in fundo maris Conchas degerefecundum natu- ra m fit,cenfeoMargaritasneq; concipi,neq; eiufmodi qualiratesrolcido humorefufcipe ^ e; fed ex čarne fua generari,qualitatefq; eiufmodi eius per astate accidere.H^c illejcui Car Ex carn* a nus adftipulatur.Fabuloium,inquit,eas ex cgli rorecocipere. Ite Rondeletius fuperiora generari. unij verba cu recitafset de generatione Margaritaru, & Cocharum earundemfalfam efse ll- .j O o opinio- No etTepar tus Oftreo. nun. Pifcis ca- lumbus. Alia refuta tio non na- iciexrore. 1 HiftJnd < lib x 9 ■ C* 8 , Cociliatio opinionu • m Ub.i.de gemmU , ca. 14. Fulgurs no. nafci. * Chchu. 375 - Tzetzis o- pinio. 43 1 VIyf$& Aldrouandi opinionem, quam tradidit Plinius, confirmat; nimirumMargaritasefteConcharum par- E rus,&exrofcido fuec« generari. Etenim, inquir, tefta filicea inrečta omnia Iponte, & non ab alijsprocreanturs neque aliud quicquam procreant. Nequeidem partus adiuerlis odi c ur, quemadmodum Vniones adiueriis fpecieConchis, fiue Oftreis. Addgquod om¬ nia, quae procreant, ftatis qusquetcmpQribus foetus fuos concipium ,&emittunt in lu¬ cern, cuminvarijs Oftreis aliquando Vniones reperiantur; aliquando nuIJi.-modohoc tempore, modo iljo, Aegyptij hodieexternismercatoribus in Aegyptum proffcifcenti- bus,narrant depifce columbo, quem orbem vocauimus, eadem fere qu:e Plinius de Con- chisMargaritiferis, eum fcilicetore hianterorem excipere,ex quo deinde Vnioneseffl- ciat, Sed fabulofa funt ifta, neque enim vnquam in eiufmodi pifce inuenti funt Vniones, nequeroshauftusnon poffetnon in VentricuIoimmutari,&concoqui,vel vna cum excre- mentis alijs excerni • Hačtenus ille, Nauigatores ifti Indici alias rationes adiunguntj qub minuscredant Iapilloshofceex rorenafci, in Concha vnapluresreperiuntur, non piano eiufdem magnitudi««, coloris, forma*que: quod fieri debuiffet, fi ex rore generarentur. Etcum tradantexpuro rore candidos nafci, ac nitidos,ex turbido vcrd pallefcentes, nec tamo fplendorenitorequeprxditos J quamnobis dabuntrationemopinionishuius afsef' torcs mgrarum Margantarum, autaliorum colorum ? Nam 1 Gonzaluus Ouiedustradit (e Margaritas habuifte colore nigras, vt eft carbo, fuluas,fpiendentes, vtaurumdine fpi en dore,feu obfcuras,coagmentatasdenfafq;, adcanuleum vergentcscolorcnp itern ad viri- detn, & alijs cojoribus pr^ditas. Ouidam ex recentionbus, vt antiq uos cum iunioribus concilient, originis dinerfitatem diflimili earum geneft acceptam referunt, non autem aU' torumignauiaejautofcitanti^. Necenim video, inquit rfl Francifcanus Rueus , curcui' quam mirum viderideheat, fiprodiuerfa coeli conftitutioneillarum generatio varie f * Qgid namque prohibet ali ter nafci eas, quteab Erythra?o mari, qua?vea Taproban# , & Toidis, vel etiam ab Arabi« petuntur littoribus ? fecus autem q Ua ?. a Paria viciniVq; Au- ftrinis, yel etiam Occiduis feprentrionalibusque Oceanisab edočtis vrinarijs falertifti** petunturarte, ProindePJiniumreruranaturaliumperitiftimumnuIIius infciti^,autne' gligentiasinfimulandum cenfeo , quod de Margaritarum natalitijs »liter fcripferit, qua® Auftrinarum, Occiduarumquenuper inuentarum regionum Iuftratores, quorummoni' menta prstereo, ne prolixior fim. Sat namquenobis"in prtrfentiarum fuerit apud omnes conuenire, Conchas pro fua a?tate, ac magnitudine maiores, pro roris vero ( appeten« G gennali tempore) concepti puritate, yelobfcuritate generctfiores, vel ionobiliores eni* Qua ratione vberiorem has cum coeliaca natura,quam cum ?quorea confenium,& cogna- nonem obunuifse mamfeftum puto. H$c ille, cuius conciliatio nullius plane apud me eft jnomenti. Namquamuisinquibuldamrebusregionum, &Iocorum diuerfitasdiueii° s generandi modos proferat: tamen rationes pritdičbe non patiuntur Margaritas e rore na- fci:q uem ad m od u m ncque a fulgure, quod reprobauit n Iohannes Tzetzes,afšerens,pn r a' re le iq m ari generari Iapillos quofdarn, qui cum in Concham ceciderint huius teftff Iseu*' tate nitoreve acquircre fplcndorem, fic^ne deri Vniones: verfus eiusclarioris dotfrin* gratia adfcram: ETO* pvo/lltiv(ant H ftjai /uddar St Sonci) t*V i^apar At 'yo St ' »V« tiW BccAacvav Svctf nuBcipcoTa rlw : , Kct)' rac titfjfft Xt : ayya.s 7 ro{Zv dp^^po^poa^. Ka/ At 77 ■« t aiv 0 v St 1 rotirati rit>v juapyctpiSat , ^ loyxccvm dpyv.prJ XP0rx , ^ T * < , ^ pyaput H Q acu St 1 Ai'ctyyi$ t ! i>ro's 7 ri'aaaf tup 0 & fplendore . Igitur penetrare čarnem quamuis mollem non poffunt , Prteterea teftis Tzsizx. J-onc harum plurimos adnatos fuiffe cernimus;vnde Cardanus non admodum inepre e te- ms Margaritas origincm traherefufpicatur his verbis: Generari Margaritas in tefta , non Cardanio- j, tncarnejfubftantiseprinnunfimilitudooftendit.Vifaeftetiam Margarita tefta?fua?iunčta: pinio e tc* d & ob id tefta? carum intusina?qualesfunt« Margaritadpfa? forma diuerfa, pla?rxq; tamen itis oriri, aclrorunditatcm vergunt: &quo maioresfuerint,referunt colimboeffeptopinquiores:& ^nbi: Vidi ego nuper fruftum matricis,in quo plures Vniones intus concreti erant,non fe- e«s,ac lapidum coagmentis (qu£ rochas,id eft,conos,a figura vocant) gemmie.Nam pro- ^ndioresali«e,a]ia? altiores,rotunda?,plana?,informes, velutiin cinerecaftanea?, itain ma* d'ice lepulta? erant. Vcrifimile igitur eft,poftquam ab initio tam facile auelluntur, expreft liquorem e tefta veluti guttas in rotundam formam cogi. Inde flidla additioneex eo- ® ein lento humore pcr cortices augeri, atq; concrefccre,demum forfan eledas alia Oftrea producere: veluti pifcium ouapifces. Et vtcuntj; fit, prjegrauatas magnitudineteftas illas K |ponte eijcere, Non funt tamen Margarita?duritialapidea; nequefcio quicquam quod »> ZanimaliduriusoriaturVmblicismarinis. Hadenus Cardanus. Androftheni Rondele- ^ nc j ro ftho tius affentitur: isautem apud° Athenamm, ait toV a/ 3or %'v t« aap>c) ts O^piu yiw&tu, flis 0 p lnK) . », foj-rjp T< jjs crJaois tIu) ^d^a^czp, id eft, in čarne Oflrei gigni Vnionem, qucmadmodum 0 rib.$. ,n /uum čarne grandinem. Idem Iuba tradit referente P Plmio, Arabicis Concham effe fi- p Li'9-c-i T Riilem pcdiminfedo, hirfutam Ethinorum modo.ipfum Vnionem carms grandinifi- , *nilem. Hanc nos fentenriam tuemur, & Indorurn aučtoritate confirmabimus, praffmim S u i Cubaguam infulam incolunt.Hienim Vniones in Conchis eo nafci modo tradut,quo Cu a in Gallinis, Nam in gallinis grandiora propeque matura foramini propinqua funt, vt Generarivc excludantur citius ijs, qui minora funt minufq; matura, &r in vteri interioribus recundita. oua. «a quoque Oftrea ha?c Margaritas ferunt magnas prope reftarum ora,paruas interius ma¬ gis, vtmirum non fcripferir Plinius,partum Oftreorum Vnionem effe.Quidatn nontnepte t lapidum indiuerfisanimalibusnafccntiumgenerationicomparanthorum originem.In- Coparatio . 1 »> terquoseft Rondeletius, & Alexander Benediftus, quific fcripiit: Vidimuslapidesex q zj hAx.dc >> vefica eiedos magnitudineoui gallinacei: quos paulatim vifcofamateria obduda, veluti Uir mor.ca. ^ ln cruftas varij interdum coloris.igneus caior indurauit;atq; ita increfcere fenfim tradun- 34 . »> tur. Murgarita? ettarn in Conchis eo modo fieri tradunrur, gemtnarijs varios veluti in coe- •» pis cortices torno detegentibus.Et Rondeletius:Eadem ratione,inquit,arbitror Vnionem ln< -onchis concrcfcere,qua grandinem in porcis,calcu!um in renibus,vel vefica.Quoan- , J 5 o ^cfcriberemus,morruuseftquidam,cuiin alteroreneeratlapillus tot particuliscon- ^povascl Hans, quot in rene venularum erant ramuli, quarum particulanim lapilli, extremu veluti crc f cac , c aput marmorisrotundi,&candidi fruftulu referebat,vel Margaritje maiufculte figuram, dc fpIendorem,idex pituira virrea concretum fuiffeexiftimo.Quarc nec miru fi in Oftrcis, Conchis fenefcentibus Vniones reperiatur.Talia Rondelerius.Molliseft vnioin aqua, Mo ]j cs in & vbi ex ea eximitur,indurefcit veluti corallum,vtreferunt nauigationum indicarum feri mar , Mar- ptores.Ideji eft,quod his verbis dixit Plinius:Inaqua mollis Vnioprotinusdurefeit. In gamse. J tnari del Sur di&o feribit (ionzaluus Ouiedus inueniri Vniones centum pyri forma,ante- <]uam vnus rotunda. Incolae Cubaguse infulat, qujein Occidentali lndia fira eft, aflerunt Oftrea Margaritasferentia certis temporibus producerecertum humorem rubrum,& fan- j. guineum in tanta copia, vt tingant,& inturbentaquam eodem colore. Nemo tamen rede ^ c xiftimabit hunc humorem effemaceriam,ex qua fiant Margarita?,quia in nullo alio loco, v bi Margariix abundant,hoc obferuatum legi.Certum autem eft fuccum aliqucm darum Materia tenacemq; cfse. IUud quoq j refert ad harum , quod Androfthenes in deferiptione nionum. 11 ^arthia? tradit apud* Athenxum.Pinnarum,quxinaltodeguntclariffimoscfse Vniones, r •* Puriores,grandiores:contraillarum>quxperxquorisfummafluitanr,&furfumeuehuntur ftinorcsjcolorifcjj nubili,quia folis radijs percutiantur.Quxetiam s Plinius de vnionibus * Hh,q, ca p, *n Conchis Margaritiferis nafcentibus confirmat his verbis: Miroripfotantum eos coelo “ gaudere.fole rubefcere,candoremq; pcrdere,vt corpus humanum. Quare praecipuum cu- Hodiunt pelagia? altius merfe,qu:im vt penetrent radij. Non etiam illud,inquit Aelianus, *ne fugit,auulfis his lapidibus (vnionibus e Conchis) quafi redemptionis pretio perfolu- *’ f °, Conchas libtras dimitti,iterumqi Vniones renafei. Quod fi priufquam lapis eximitur, ^uius altrix beftia moriatur, vna cum čarne putrefcerc* & perire dicitur. Aeeto clif- foluuncur t 3 JLib$ 4.3 * Vt diffol- uantur ; Npn !iqua- Licjuad, qua: dican wr,. Margarin iius. * Lih, p,- f ap-lh Infomniu«. * Lih- 4 t ; Lachrvma rum lyi>‘- t>olum. 43 4 Vlvfsis Aldrouandt N A T V R A. . X hiftorijs,quas infra recitabimus,cum de Iuxu agemus,Hquet Marg^ f-ac i r/if A (cA Jih \/ r\Af* Dan fn nt a c» TT/■# ftlT Q Al> C0" CW tas aceto diisolui. Vode Paufanias: T« pta.pya.pu. *Tjt>Xvčra) dixit, ^ Vitruuius. Aceti vis diffipat, &difloluitouum , plumbum > & * item Margadtatn. Etobicuruscpiidam: Margarita® veluttefta ouiac-- mc>llefcijnt,df refoluuntur, DiftillaiKur etiam,&colliquanmr,qna’dp. _ —dea fnnt,inquit Cardanusjfcd oiolliora,vt Margaritrc,cora3ii)Smarag • . Vt crgo Margaritas diftoluas (nam hocpropono, quiaexpcrmm eft) ipfas integras du ’ |uccumque Umonum bis.aut ter coladnde merge,& foli expone:in qninqueaurkxdjc> CoIliquantur, vt meliis, quod ad iubftantiam attinet ? fimilitudinem refcrant. Ego Un plim noaifsemjdinespaucisdic-buseuafifsem, Hoc enim intellečio, quod nuper alio fecre to, q u o d e x p er i e n t i a didjci, poteram fex milita coronatorum in quadragm ra ’ ^ paulo plpdbus diebus fuperJucrarj, Exiftimo * fed non km expertus, aceto diftiH at0 ^ etiam pofse liquari, Paucisadiečiis etiam aurum Jiisdifsolui pofseaffirmant, Huc v c ] ’* Cardanus, Zoogtaphus dum hcec ftriberet Vniones aliquot percxiguos fiJo arneo ' acetofatisafperoad diescRcem macerauit, Vndeemolliti quidem funt, & friabiksK ’ pr^fertimkperficie; pars tnfedor dudar quidem remanfit, fed & ipfadigitisatteri P ot rat.inftlmdo vaftsarenofaafperitas videbatur.ficut in matulis calculoforum. EmoIUunt , igitur aceto, &refoluuntur Vnioncs, nanliquant-ur,autcontabefcunr, Nam qmrpropt liquari dicuntur,fiue per fe vi calods.ea tata in liquoremaheunttfedimenmm enim,M xi.areno(um in fundorelinquunt,vel tot«potiq.s in arenam refolutse fubfident,ii temp 0 longiorenitnirumrelinquantur. Acetum diftillamm vim priftinamkcut faporemodom ve feruat:vt proculdubio eadem omnia,quaenon diftillarum.prgftetifedpurius fuUciHu eft. Zoographns ante multos annos in cineribus diftillatum.ter repetita ciiftillatione ac c ' tum.feruat, Non vehemetius rameninde,quam acetumaliquod acre antedidibationem* facftum ipd videtur.OnocircaCleopatra? Margaritam tani cito difsolni pomike valde o 11 * ramur.Acerrimum faneiftud acetum fuifse oportet,quale in noftris regionibus.non rep e ^ ritur,C"onchasquafdam (rugatasRondeletij.vel n.nilcs) artifices alibi,vt Venetijsd^Pf 1 ^ ficieexterna, qu.se fufca, & afpera eft, pr^mollita nimirum aliquo Iiquo.re,lixiuia acd Q te.ita expoliunt,vtpulcherrime niteant. Cochlear c^lata tcfta,inquit Rondeietinsdn^^ to macerata.fupedore veluti čute, vel cruftafpoliatur,redditurq ; Cochlesp Margaritik r ^ modo fplcndcns.nttida, & Vnionis modo colorata.Et Syluius ait: Difsoluuntur aceto f° r ' ti pr*bertim diftillato, velfuccolimonum ( proeoinquit Zoographusmobisfuccum b £f ( b.edsacciperelicehit) Margarita,teftseouorumdapides renum,veficte,corallum vtrUt 11 ^’ 1 pa poft (iccata proniptc friantlir, Sed aUud eft difsolui, aliud friabile reddi. D E N O M I N A T A. • A R G A R IT AII H 7 S eft ncgotiator, mangoq; Margaritarum, apud F fr 011 * cum.Calcpinus /uctpyapiTtpi7iupoy exponit Grame. Poteft etiam dici Gr J yctpmv<;, vt?F oppvptds • Margaritifer qui fert Margaritas. a Plini us; Conchad 1 ! 11 * genera inter qua? & Margaritifer^ Coclilece , Apud Lexicographos inue fll ° ppiapjvpofi Margaritis carcns; fed fine autore, H I E S R O Y M B L Y P H I C O L I C A. A | upyapiTcii, cF«a hviv ScnipvM poov , id eft, Margarita?denunciantlachrp-maru^ fluxum. Scnariuseft Onirocritus apud Suidam, Vifos in fomnis Vnione« lachrymarum profluuium portendere cradiderunt Artemidorus, & ali j- ln- de * Piedus Valedanus in Hieroglypbicis Vniones, vel Concham corum» - pro lachrymaru fymbolo accepitftbrte qudd lachrymarum eutte, Vni° neS magnitud me, peripicuitate, & orbe fuo referant. Cumq; dufmodi (omnium aliqu^o jpn contigilset,relq; poftmodum fubfecuta efset,hoc vcrfu meminit: Y t f t * s eram rttueos tnanibus tračUrelapillos , V»io in bis Ut is gemma mitnic a vir is. Vniones, DeTeftacels Lib, III. 435 A Vniones,teftc eodem,qui nihil pmer nitorem>& Jscuorcm oftendunt,fignificant venufta- Venufhs. ^m.Idcirco Vefieri in ornatu in ter ccteras gemmas Vniones pracipue deberi putant: viri- *>or enim paulo ex reliquis gemmis ornatus, Vnionum plane foemineus cft. Cadarem Ve- # . n črigenetrici ex Vnionibus Britanicis, thoracem confacrafle b Plinius refert.In Huangelio Margaritafignificatpr^mium, quodredlcfacieirtibusoffertur, vtidem tradit. Sed redtius ver bura Dei mihi expofuiflc videtur c Clemcns AIexandrinus his vcrbis: Maximi autem tibus> „ P r °dj Margarita mundum muliebrem per fummam lafciuiam mi ran d um in modumin- c paddg. H. „ Ua fit:ea autem nafcitur in quodam Oftreopinnis non abftmili: magnitudo autem eiuseft, 2.C.12. ‘luatuspermagnus pifcis oculusmec pudet miferas totum fuum ftudium in hoc Oftreopo VecbuDei. n fre, cum eisliteatfandhiornarigemma, nernpe verbo Dei quod vtiq; fcriptura appella^ Uit Margaritam,qui eft peilucidus,& purus Iefus, qui eft in čarne cotemplator oculus, qui fftratio, qui perfpicuus,per que caro eft pretiofa,qute aqua regeneratur, Illud.n.Oftreum ln aquanatum čarnem contegit: ex eaautem Margarita concipitur, Saluator nofterapud d d Capq. Mattharum: Ne detis quod iantftum eft canibus,neq; proieceritis Margaritas veftras ante porcos: ne quando hi conculcent eas pedibus fuis, & lili verfi in vos lacerent vos. c Et rur- e ^ ^ £ |us: Simileeftregnum ccelorum homini negotiatori,quaerenti bonas Margaritas: qui cum „ mueniffet vnam preciofam Margaritam,abiens vendiditomnia quce poftidebat,& merca- ? ‘ tUseftillam . Eh^-oAAo?? Q/a/,inquit f Clemcns Alexandrinus , to7 s f*cipy upirat; to/ s[*i- fstrom.i. *P°‘t 6 «?, tVJV oroAAii tZ)v icty oiypct 6 itaAA/^St)? iX/\ct[Z7rv . Id eft, inter mul- * as paruas Margaritas, vna refplendct prae oster is, & in fccunda pifcium venatione Cai- vchthus. MORALI A, j A N C TIS SIM A Virgo, & mater Dei noftriperquatn appofite Marga- s. Virgo ritteaftimilatur. Etenim vt Margarita inter carteras gemmas candore, clari- Margaritas tate, perfpicuitate, rotunditate, vnitateque vnde vnio vocatur, prtecipua fimilis. habetur,& cor roborat;fyncopen,& animi defečtum curanitaetiam h^c fan -di/fima Virgoimmaculata verecandidaeft propter puritatem, &virgini- V tatem,clara propter honeftatem,perfpicua,ac refplendens propter veritatem:eius enim in- * Irna videri poterant: rotuda propter obedientia; bonorumq; operum celebritatem:vnica> p P r *catteris prcecipua,propter flngularem aceximiam fandtitatem. Animum addit timi- dls Kccatoribus,&tremorem,triftitiamq; ne damnari moriantur, pellit. Redeitaquefa- P u,f > qui inuenta tam pretiofa Margarita* omnia bona fua vendidit. * Ideoq; dicitur Vir- * 6 S° ftngularis:vna columba. L E G E S. L PIA N V S Digeftorum nono ad legem Aquiliam, ita inquit: Si mari- tus vxori Margaritas cxtricatas dediftet in vfu, eafq; infcio viro perfbraf- fet,vt pertufis in linča ( filo) vtcretur, tenetur lege Aquilia. Sed apertius a * jy lge f $ e alibi: Si linčaMargaritarum furreptafit, dicendus eft numcrus. Cadius fu.rM.47. Rhodiginus,Extricatos,inquit Vniones iureconfultis dici©pinantur,per- Extrictti politos, & ab genitiuis maculis depuratos. b Adrianus Turnebus libenter Vniones, aftentitur Accuriio, vt extricata* fine Margarita, q U * lineis intricat^ non funt, fed extra li- q u,d - ne am, & tricam per fe feparatat fint: extricatas enim Iurifconfultus, opponere videtur ijs, nh f d “ er >' Suš in linea habeantur. Robertus Conftantinus extricatas interpretatur, non pertufas, z 7- tr< 3 ne c in linea, aVoAsAv/ziia?. Scribitur c in lege Seia. Seia Vnionemcumhyacinthisle- c jf^cuur. £ a uit: poftea Vnionem. foluit s nec vllum mortis tempore inter ornamenta fua Vnionem &arg. teii q uit ; qiurhtum eft, an hseres ^ftiinationem rei, quaj in haereditate non eft , prasfta- debcat. po 3 ®PI- ( 43 Vljfsis Aldrouandl EPIGRAMATA. •m.z.epi h gum. E L L IA Vniones tam perdite diligebat, vt negaret feamplius vičluram* fieos amittcret: a MartialisigituroptathocceepigrammatemanusfuraccS Anna?i Sereni:vt Vnionibus iubreptis, Celliaoccidat: JNon per mjflica facra Bindjmenes , 7 i.ec p er N tlite 4 bouem tuuenca , Nttllos deniq\ per deos,dtafq ; Jur at Gellia-.fed per Vniones. Hos amplefiitur. bos deofeulatur. Hosfratrts vocat, & vocat forores: Hos natis amat aerius duobtts. Hi s fi quo car e at mifella cafu , - Vi ti uram pegat cjfe fe nec bor ant , Ebeu quam bent nune , Papyriane, /Inn dt faceret manus Ser eni. HocaJio EpigrammateaLino P^dagogoliberto Pofthumilla?,qui fanta? eratapud Patro- nam grada?, vr eicotnmittereturgemmae concubini totumpenus 3 Poeta idem g em * n ° S pofcit,& cum videatur vclle pueros, pedt Vniones: Crinita Line Padagoge turba, Rerumquem dominum vocat fttarum ; Et credit cui PoTtlmmilla diues # Gemmas, aurea, vina , concubinas: Sic fe perpetua fde probatum, JVullincn tua pr afer at patronat Succurras mtfero pr ec or furori , Et ferues aliquando neghgenter Jllos qut male c or meum perurunt: r £>uos (jr nočhbus, & dtebus opto J n nojlro cupidus ftnu vi dere , formofos,mueos, pares,get»ellos, Grandes non pueros, fed Vniones. Poeti ssev,-. Acnmcn poeta?exeo eft, quodad exitumvfque Epigrammatis habet lečtorem fufp eI1< fum,quab petiturus fit concubinos, cum tandem petat Vniones. men. E P I T H E T A. ARGARITA Indica,fqlgens,apud Rauifium textorem, His &aIiaexJ° c * s ' & notis ele&ionis, & ptasftantiorum adderelicet. Julius C«efarScaliger; Jut V niones lncidos,graues, grandes ; fluos dira collo fert byena rttgofo. PROVERBIA. 7 tanti vitrum , quanti flargaritum . p. Hieronymus in epiftola quadaifl pemetriadem virginem: folentmiferi parentes, & non plena?fidei ftiani,defbpnes, & aliquo membrodebijes filias,qgjadignos genero$ nG inueniunt.virginitati tradererfi tanti,vt dicttur,yitru,quanti Margadtu * Vtitgreodem prouerbioidem Hicronymuscomplgfculisalibilocis :V * patur&: aTertullianoinlibello ad Martyres. Hocedi&o fumma rcrU ^ inarqualitas fignificabatur f Si tanto ftudio curas,vt viuat corpus,quam eft dadaopera, autereta: quem egregie felicem,Vnione: contra quem inaufpicatum,nigro lapillo no- mbant. Hžcc omnia autor adagiorum, E L E C T I O. R. AEFERVNTVR, inquit a Fracifcus Rueus,candidiflima?,lucidif- * jrj £. u ^ fim£,rotundftfinKr,laeuiffim?,&minimipondem:maximeautem finatu- gem.c. i$. ra perforatče fint,Margarita?.Verum ridiculum eft aliquas a natura perfo- ratasinueniri.Nefciocuretiam prafteratleuiffimas, ciim b Plinius magis ponderofas laudare vifus fit his verbis;Dos omnis in candore,magnitudi- ne,orbe,lepore, pondere haud promptis, id eft, vr exponit Dalechapius, 1 inuentu facilibus, eximijs iliis pr^ftantite noriš omnibus in vnico vnione rebus,qui- ^ busfaneverbjsomneslaudes Margarirarumcomplexus quam breuiffime eft.Eodeloco: * in candore iplo,inquit, magna difterentia, darior in rubro mari repertus.Indicus fpecula- indici no* * r iurnlapidumfquamasaflimilat,aliasmagnitudineprecellens, Summalaus coloriseftcx- tx. ’ duminatos vocari, & procerioribus fua gratia eft, Elenchosappellantfiftigata longitudi- ” ne,alabaftrorum figura in pleniorem orbem definentes, Hoc ioco cxaluminatos interpre- Exalumina tantur quaqua verfum finefufco nitentes, & peliuddos,& ad aluminis colore accedentes, cu Jjuod optimum cčfetur,cum candidiffimum eft tefte Diofcoride, f Color igitur non omni- c L ^. ca , ' »Us idem,quj & penes reg toneš admodum differt.vt etiam magnitudo.Nam circa Boipho- x !FUm Thracicum rufti funt & parui. In Acarnia coloris marmorei. In Britannia decolores. Colore va- riant. In amni apud Volgeftjm montem in Lotheringia no admodu fplendidi. Vnde fit vr penes ti; re gionesIocaq;,in quibus nafcutur,eom laudes his verbisprofecutus fit Adianus: 4 Opti- * j Indicus,& in mari rubro procreatus exiftimatur,Idem in Occiduo Oceano,vbi exiftit mma ‘ cX C britannia, nafeitur: fed is magis fului coloris eft, minufq; fplendidus. lubain Bofphoro #J ^am fteto nafci fcribit,qui <5c Bfitannicis inferiores fint, & cum Indicis,& Erythr?eis nul- .? modo comparandi. Hodie quoq; oprimi cenfentur Vniones Orienrales, atq; inter hos, Orientales, B q\uinter Ormutium,& Baftoram in finuPerficoinueniuntur. Qui inter infulam Seylan, ^ f-6niorini caput fiabentur,cedunt his pretio,& a peritioribus facile cognofeuntunitem Bni circaInfulas Borneo,& Aynon inueniuntur,vilioris etiam pretij lunt, Itaq ; Ormuta- cxteris prseftantiores iudicantur Orientalibus.His etiam cedunt fplendore,& claritate qui ex Occidentali India portantur.Na Orienrales iumine fincero iliuftres funt. Occiden- Ex OcddS falibus triftis qujedam & nebulofa finceriras ineft. ldeo illis pretium maius, Habet tamen tali ln ^ U; etiam Occidentalis ora quofdam qui non cedunt Orietalibusjfed admodum paucos.Pon- derofi quoq; commendatiores.Pondusad hoc «eui,inquit Plinius,femiunci?,pauci ftngu- A pondere. lis ferupulis exceflere, Ex Indicis nune ponderofiftimi penderc vifi funtcentum fexaginta grana hordei,filiquastriginta,& viginti fepteni filiquas. Maximos duos poftedit Cleopa- tra Aeoypti regina per manus Oricntis regum fibi rraditos. Rex Bornei oui anferini m a- cleo t gnitudme.Margaritaemagnitudine parna? nucisauellana?,quam kptocaryon vocantGr?- vnfoTe^* J) c b& egregie rotund? nominantur apud c Heliodorum, Ad htec rnultum confert maturitas, e A Aiunt enim quo maturiores fint, eo albiores, & magis fplendidas efle, translucidas, mi -1 4etbyop, n ufq; referre colorem Concha^uialiquando areum^fere eteleftem refert variantibus pro A maturi- , muerfo ad lucern pofitu coloribus, rutilo,ca?ruleo,fubuiridi. Itaque Americus Vefputius, r ate, »> nede Vnionum maturitatead regem fuum feribit: Noueritmaieftas veftra, quod nifi per- »> maturi fint,& a Conchylijs,inquibusgignutur, per fe fe excidat, omninoperfe^i no lunt: Buinimo in breui, vt fepius expertus fum,emarcefcunt, & in nihil redadi funt, Cum vero h maturifuerint, in Oftreaipfa inter carnes, prteter id quod carnibus ipfis ha?reant,fefepa- » mntihuiufmodi oprimi funt. HseoIlle.Addit etiam inter probitatis notas lohannes Frego- ms,fi facile in aceto liquefi£nt. Refert etiam ex qua Concha exemptae fint.Nam quje in In- ma Occidentali in Pinnaru quodamgcnere nafeuntur, turbidofunt colore,obfcuro,ruffo, ^ qnamuis candidteqq?edam in his inueniantur,tamen noncomendantur. Inter Conrhas haocntur l^ues,dc alb3e,quales pro Conchis Margaritiferis exhibuimus. ^ *Lt*j.c. 43 B Vlvfsis Aldrouandi ¥ s ~ g P R E T I V M, LIN IV S * cum deluKuria, quaeexmari petitur, dixiffet: Principiuncicrgo^ inquit, co!umenq; omnium rerumprctij Margarita? tenent. h Alibi p r0Xl '" mumadarnantiapudfuosRomanosIndicis Arabicifq; Margaritis ftafu 1, Et alio rurfusin Ioco: Linum,inquit, quodignibus non abfumitur,in dele » An- IPk' **•.**■ ~~ tis Indije cum inucntumeft, a?quat preda excellentiumMargaritarum drofthenesfcripfit in Afia (nam locns erit pretij £quus a?ftimator) Per(ide,& alijs One ^ tis regionibus tanti vniones pretij fuiffe, vt pari auro rependerentur. Megafthenes, tel c « D ‘ it i. F r . t _r^mntADOO* Arriano, tradit apud Indos ter dere jeftimari, ?imi rpsg-etatov 7rpo\ %pvtrlov TO 1 a?rt munr, Tanto nobisdilicia?, &f^min«econftant. Quotaenim portio ex illisadDeosqu^° j lam v« ad inferos pertinet ? Alexander Seuerus tefte Aelio Lampridio gemmas fibi obla : Vniones ve diti ablm- peratore; Vniones do fiati. ** Vib. 2 . dr f v v" i«uvv • mvAVHiuvi »atMvt uo iv*w * * va^v — “ _*** tas vendidit. Et cum quidam legat-us Vniones duos vxori eius per ipfum obtuliffet rna » ponderis,&inufitatasraenfurje,vendieosiuiru:qui cumpretium noninuenirent,neexe plum malum a regina nafceretur, fieovtereturquodemi rionpoffet, inauribus Ven _ eos dicauit, Caefar»vtfcribitSuetonius, antealias dilexit Marci BrutimatremSerum^* cui primo fuo confulatu fexagies feftertium Margaritam mercatus eft. Quod hic dicjtu Margarita fexagies feftertium coempta , fidem facit dičto Pliniano de Margarita CleoP^ tra? centies feftertium jeftimata, id eft, aureis ducentis quinquaginta millibus«■ B u£ ^ • cum inquireret,an id verum effe pomerit, fic rationem ducebat, Dotem oranem Marg a tarura,vt Plinius inquir, & gemmarij noftri confirmant, in candore,in magnitudine,& . biculari forma,in la?uore,& pondere effe fcimus.Candorem noftri nitorem lndicum t® 1 ligunt.Quare in Vnionum indicatione omnia ha?c obferuant.Cum ha?c proderem,per cU čtatus fum a gemmario quodam primi nominis mihi familiari,quem vidiffet vnquam P tiofiffimum Vnionem,quamum pendere meminiffet. Cum de hoc verba faceremus^ 1 __ q trecenariosfevidiffercfpondiffet,idq; vtmemorabili inpra?cipuabonitatecommein°^ : retdnter fermonem aducnit geramarius alter,qui dixit pridie fe vnura tenuiffe quadr3g 111 taceratia pendentem. Hoc enim verboin gemmisappendendis vtuntur,quod infra a n bis exponerur.Is igitur cum rei pernofceda? cupidum me videret>ait fe poftridie mihi eU ' oftenfuruminmanibusincluforis,autvafcuIarij,quiiiligandum cum monili conduxe fa * Eadie ad conftitutam horam non affui. tertio diecum venifsem ad eum, comperi ab ‘ clufore redditum, caeterum eum efsein da©ad»E-. Clcopatr* gerom^pre Uj tatio. DeTeftaceis. Lib. III. 439 A candoponere fupradičto otlonaria Margarin P au ''’ nainus b^m^io^^elnccpsmaio- matione tafta effet: fic in duodenaria, & vic«*«. ^ preria PiinianS ftatua- rcq; rurfum verfusmcremento preuum augcfceret, Qya a t r rgefarcra h»us,in immcnium quoddam.pretium abibit taxatto, _Maius or c |q a $ enus Bii- «nturaquinquagintamillibus Vnionem vnumem‘fcvt a. u e ' ns Fregofus, ^us.PorroVnionemClcoparrcEadmonetai^‘^*™ L ? f }Xnnes Hugo Unfchottanus * aj t valuiffe ducenta quuiquaginta-tmlhaducatorum. £ 1: mhtericafor M. Orient . Vnionem perfeiftiim cx omni parte,qua fplendons,qua luniinis fine c«p.;>i. «U, aut in pvri fpeciem probč tornata,qui lati vn.us dncatnni vnPm ferc val«M c emma rij S eaedQSu S ltq;Wnc.inquit,c6p» t aiiodeducetnr,vtmad3mantc,carbuncnte& «gdo,,blata fcmpcr prerij parte.pro vitiorutn, aut pmeo p ,c.,io,eo- nota,Conftitutaergo rite aeftimatione pondus ipfumreputa,ac tu p j ^ i; neas Wpkntmodo, quo in rubinis, & aiamantc ded aflolet. tem« ^^ukitudinem «aaeftimabis,fimaiores,ac elegatiores plures> fint.non improbabisma č contra pares effe non poffunVac bonitate maiorum facile minorum pramtas v > itin£ _ B appareant.tum, quod aiunt, ex inanibus paleis trituram -rumen i ( c • ^ rumlndicorumfcriptores, non maiods apud no^ turop^os Margama iun t) cum magni fint apud Ormutanos, vnde ^^J^J^oTupdjs ea funt foraminibus, rum Ormutij; cnbris ex bra&ea fadtis Margaut^ vend V ^ diora f unt , Pr«* at rnqusediftindta viciffitudine quadam fubeunt foraminum. ia cnhroru fo alia minora, ofto fere in fpecies diuifa, ex quibus baccae, q . ^ ’ j x pondus ?i“ft' r us ’ nanci(cuntur. Minuta; ilte.Gue Margaritatum qu.fqu,h* A “f" “jf orenbPharmaco- M '° Venduntur,&aPhatmaCopolis,Venetijsallata:entuntm,pa P ^ emere f e pol* noftri, inquit, Zoographus, Vnionum m ‘"‘r'Xfd vkgS!& mat, onarum auntdensrijsargenteisoftoms. E > c S antl0rum ; itr j rum , 4U1 i| a brivtuntur.vndadc- ornamenta qu*dam,veftium nioncs exigui auton in Aethyopia tanti nanjsferequadragintaod:ovenit. fiscmc. v * p fiunt quanti aurum. V T P O L I A N T V R. TTVSTATE, (Sc continua geftatione pondus colorenacp mutari,& pre* tium vilefcerenotum eft: idq; Piinius 3 non ignorauit, Aiexander PoIyhi- ftor, & Spdines fenefcere eos putant,coloremque mutare, atteriq ; nifi fe- dulo habeantur. Pondus nullisremedijs reftitui poteft, fed nitor, indi inodzanonnihilcontufacum falefricantaliquamdiu, vndcperpetunsde- cor Ule, & eximia claritas. Auerroes Arabs magni nominis philofophus, & medicusfcri- bit, fi dentur cotnedend® co!umbi$ J dariores,& puriores reddi: fed occidendas efle ftatim vbideglutierint; diutiusenim in ventriculisdetentas, pondere. & pretioimminui,plufq J oatnni 3 quam lucriaccipere. In Bohemiae fluuio,qui pagum Huffinetzalluit inuentas Mar^ prit as in Conchis quibufdam immaturas aceol« a!iquando anatibusdeuorandas prx- “ent, dc vbi aiuoreddiderint, fplendidiores colligunt.Cuin eximi dchent, cauent neaere ! a ngamur,&: illico ore exeipiunt, Saliua enim ablutce conftantius iplendorem feruant, Fit j) Hlnperinterdum, vtmaculamquandamin fuperficie habeat vnip, aut pilum,autaliud ‘ipppiam^uod fplendorem pretmmq; diminuat.Ideo gemmadj tunicam primam. V nio- auferunt, habet enim plures tunicas,due cortices, vt cep«e,veluti didlum eft. Sed gem- tll arius,qui hoc opus aggreditur certus effe debet tunicas interiores raaculis 3 aur piliš čare* rp > quod facile cognolcetj fi Vnionem digiti furamis,folis fplendori lucido c^lo opponat, ^tu »ta omnia vitia facile videbit, veluti funt rimte; quandoque enim rupti V niones funt farte interna, cum foris fummže fint probitatis, quamuis ad naturalem primumque nito- ret n ,nunqqam redigi poflint. Quod & Aelianus docuit his verbis:fuapte natura rotundus, ^ l^uis eft, probecj; circumfcriptus; fi quem ex eis veliš affabre aliter quam natus eft cx- plire,is artiftcium prodit: non enimcedUjfedafper fit,& fe fraudibus atq; infidijs ad fpe- indicat attentari, Cut vile* fcant. * y Pondus no reftituitur. V t nitot re- ftituaturc Vt pilus au feracut. Vnioniscor tices. Naturalis nitor no re« llituitur. VT 440 Vlvfšis Aldrouandi vt advlterentvr. E * Chel.n. 37V- Vniones manq FačH fqrmatiqj. F % Ub.f.de vita Apoll. 'TrA/t'3/5 quid._ * 1 'ib.j. de var. £x Cdcba- luip, teftis. * Zib.io de yw-w> O H A N N E S Tzetzes a Vnioncs fiičlitios rv7ra>Tk\, id eft,fonnatQ$ VO« cat, atque x et P ovm ' t ^ »>d eft,pianu fačtas, his verfibusi T«? TI/77-0T8S JV /UcttSan HW HSH' ^Sy5077C/KTaS’ T) ai^npctui rv7rdp vi TT« To' OVpto*, i'x/ 5 s Siv , fj.at.py d pav (pipet . Id eft« jF ormatas autem drfce nune , atqne pianu facias. F er rum quodpiam formalorium in rotunditatem Margaritarum "lenem, atque veru qnicunfo venatur Margaritas^ Jngreditur , penit prope oBrtum , Ferrum iniprejforium, veru ant e m pungit Ojireum, effhut autem cfutpptam veluti fanies ex hoc, £hod fufum, atque firmatum Margaritacoagnlum fert , K«/'• t’yr}g-ct/!*cAi fJLtpyotpxe 3 ir. juapydpcev , Mirpods pictpyxpovc, Spdvonts , Aoomj iv ydp A”AA «5 epaipoutri ptdČpvas, Et arttficiofas fiio Margaritas ex CMargaritis , Paruas Margaritas y frangentts, atque refoluentes artcy Altas retundant maiores. Mutuatusautem ha?c videtur Tzetzes ex * Philoftrato; non fatis plen? tamen. Quare ipfe Philoftrati verba,Zcnobio. Acciolo interprete,ad Grsecum exemplar a Zoographo emen- ^ dara ponemus: Dignum quoque, mq.uit, exiftimaui, q,u»de altero Margaritarum genere ,% (arte fačto fc-tlrcet: nam naturalescalculos in Conchis quibufdaalba? teftse, circa Byblum v paruam Indiseinfulatn reperiri, qui in Oftreis illislocum cordisobtineant, paulo ante th* xerat). traduntur, non prše term i ttere: quandoquidem ncc ip(i Apolfonio res vifa eft Ieu* s » >* fed auditu iucunda, &mirabjlium omnium mirabilidima. Namquaparte infula pelagus» felpicit, immenfa eft maris altitudo ..Fert autem Oftrcum inteftaalba (iv iAvrpa A«ox®) quadam pinguedinereferta.Lapidem autem nullum producit.lnde maris tranquillitateai obferuanr,& aquse fupcrficiem etiam ipfi olei effufione laeuigant.Tum ad Oftrca capienda >* ingredirur aliquis, ira inftručlus paratulq;, ficutqui fpongiascolligunt. Eft autem c i fcT- reuslater ( 7 rA^ 3 H eifnpa > non irtivBos ,vt interpreslegifTevidetur. Eft autem wA» ex Margaritis confračfts fingi V niones,no mirum videtur, cum ^ Cardanus feribar e Con- cbanim teftis fieri his verbis: Non Iseuis eft lucri feplafta, cum ex Concha Margaritarum pulehemmifingantur Vniones. Adeo autem re » ^ doceret fallere. Sedconftatorigincm hocadujterinum a ralcbo ducere. Conchas palu- ‘tesaiiquiinacrilixiuio coquunt, doneč nigri earum cortices feparari poffint: reliquum alb um contundunt,&roreinter Pentecoften>& Auguftum collečfo diftiftatocj; excipiunt, .^bigunt ,&g}obulosminutosfbrmant, pertunduntcjueacicula, & filo inlertosad folem ^du-rant. Margarita: oculi labracis a Kiranide norninantur: vndearbitrorcflequi cx hu- ^orecrjrftallinooculorum pifcium quorundam,vt pote albo,folido,rotundo,& magnitu- ^ine mediocres Margaritas referente,eas mentiantur, Fieri enim pofle putant, vt pratpara- jjjonea^uatransiucidusishumprreddaturjficutiin viuoerantpifce.Nam & d Antonius j) Mizaldus Margaritas, fic fingere docet: Accipe, iqquit, candidos lapjllosexcapitibus, 8? «°°ulispifcium: quosmunda,ficca,puluera,&agitatis, dcfpurmatisque ouorumallutnini- Us ?xcipe,mifce,ac tamdiu moue, doneč fiat veluti mala,& fpiffamentum: exquo Vnio-? 13Ut n corpufcula,dumrecens,& tra&abilis eft materiacifinge,& leta fuilla,vt fiatforamen, »> tr atisfige,tum demum reficcatacoqu,ein lade vaccino,& leereto loco procul a foIe,& pul- •) jjereiterumficca,doneč perfedamduritieminduerint. Vtdebis, quod placuiflcqueat. ^affarius fcribitfuotempofeMurianenles vitrearios Vnionesadulteralfe; primum Vnio- ncs vitreos vacuos, fed translucidos fecille.deinde materia implelfe, qua fpledidi,& Vnio- ^tncolorisredderentur in tantum,vt vix a veris Vnionibus difcerni polsent.Quapropter iuifsedecem virorum decreto vetiros. Sunt & foffiles qua , dam, & fubterranea? Margaritas cr yftalli ftetura tefte Aeliano. Aiuntin Cambaia efse qui gemmas,& Vntones faciut,quos 'dosputares; fed quomodo,nondum fcitur. Poflct etiatn q'uifpiam rudiorisfeminalitho- >> Ipermi vendere pro Vnionibus, quiha?c Plinij ? confideret:Interotnnes,inquit,herbasli- * tih. % 7 . *> jbofpermo nihil adqiirabilius.Aliquia;gqnychon vocant,alij Diofpyron,alij Heraclbon. cap. 11 . ■ c rba quincuncialis (quinquecaulibus manufc.) folijs duplo maioribus, quam rut;e, ra- Luhofper- ^ults furculofis, craifitudine iunci: gerit iuxta folia fingulas veluti barbulas, & earum in mi ‘ orma ‘ Ca cuminibuslapilloscandorc, &rotunditate Margaritarum, magnitudineciceris,duritia Vcr b lapidea. Ipfi qua pediculis adhasreant, cauernulas habet & tntus femen. Nafcitur, & ta \' a >fed laudatiffimum in Creta. Necquicquarn inter herbas maiorequidem miracuo ” 3 P CXl «rantus eft decor velut aurifigumartealteriusinterfoliacandicantibus Margaritis: ” tai ^ cxquifita ditficultas lapidis ex herba nafcentis. VSVS IN medicina. Ex vitro. Margaritx foflilcs. ’ EDICORVM quimedicamentisfuisMargaritasmifcerecupiunt,in- tereft fcire, qualesnam accipere debeant.Sunt enim perforat£e,& non per- foratte. Perforatas natura pratferri eseteris, quod per foramen excremen- Perforatas tis fint purgati, non bene putat Syluius,vnaque cum eo alij dodilfimi viri, male prx- Nam omnes perforantur arte,idque magna ex partein Babylonia,qu6ex feni. Ovmutio alijsquelndi« vicinis regionibus deferuntur.Syluaticus,qua?ad vb ’ P erfo " re triediarequiruntur,non perforatas intelligifcribit. Elfc&obfcurasquafdam fubcitrinas rentur * ^on perforatas,quat perforatis a?quipoIIent. Idcirco eligendas efse claras, & aibas; obfcu- quafi albidaSjhoc eft pallidas non efse mifccndas mcdicamcntis.Matur^,inquit Al- ^tusjfplendent & translucida? funt ad ornatum eligenda?:minus maturas aliqui in medi- c ifapraeferunt.ln iunioribus Conchis repertse meliores funt.-hodie in Bohemiaimmatura? Immatur* ^edids funtvfui:matur^autem,&fplendentesannulisincluduntur. Zoographus tradit quibus ex ^armacopolas compofitionibusquibufdam medicisaddere Margaritas minutas, phry- v f u * §°nibus inutiles, & feminarum defiderijs ineptas. Sed Serapio Margatita?, inquit,eligen- ^ funt maiufcul£,clarae,la?ues, non angulofse.Frigida»& ficc* funt in fccundo gradu cum PJUcafubtilirate fecundum Rafin:quod verius videtur,quam quod Ifaac Eben Amra Icri- g Cn d s , P^fin omnibus qualitatibus primis eas temperatas efse.Deficcat humiditates.DifsoIuun- tur, Margarita lumuis, & tempcrics. A c! cordis aftcčtus; SaGcecla- neum. 442 1 Vlyfsis Aidrouandf ; tur,& liniturbaras^baras.vel albaras Arabice,eft leucc Grarcorum,id cft,vitiligo profun E dior,Manardo) cum cis ftatim eam abolent. Quod fi quis (odam (id eft capiris ore 1 ' patiatur,propter dilatationem neruorum opticorum, & nat capurpurgium cum iitaaq * ftatim fanatur, Oculorum humiditatcs deiiccant:roborant enim neruos per quos hum tasadoculosdefluit.-eorumcjueoblcuritatemalbedinem (nubeculas) & fordesemen * Ouidamadhtec vitiatenuiffima earum puluere vruntur,queoculis infpergunt. (bg 01 puluerem alicuiaquas immifceren],)&collyriu faciunr,vires,ipiritus,cor& omnes co r P rispartes principesrecreant; quodhumiditates earum redundantesabfumant. Anti vifcerum admifceri, ait Scrapio,ac vim earum augere: fanguinem enim tenuiorem te re . Corroborare:quamobremconuenireineiusdebiIitate, tremore ali)fq; fympt°^ tibus,qua? melancholicisaffečHbusfuperuenirefolent, vt funt timores, &cardialgj*- guinem enim craflum, & fceculentum clarificare. Margarita®, inquit Auicenna,fi ml ^ s . ^ carabe (elečlro) natura, & Iucidiraterfed efhcaciores ad roboradum,quam carabe-& 1 ^ eis proprietas valde magna, & iibro de virtmibus cordis, cor confirmare ait: c | addunt putredini, drča hoc vifcus nobili/fimum exiftcnti refiftere: & quiafrigidi, & 1 p iuntjfebricitantium rcmedijs adhiberi.Vnde non mirum eft a vulgaribus peftiferifq> 01 . bis defendere. Diarhoeis, licenterijs, acfanguinis fluxuinimio, vtmenftruorumq u ® c ! non parum conferre. In locum earum, inquitrurfusŠcrapio,fuccederepoteft tantun <- * & dimidium ponderis,e Conchis earum magnis,& fplendidis:vt pro drachnia Marg^ fl . rum C6ch^partis,fciJicetinterioris ) qusefolafpIendet,fcfquidrachma.ExGr»cisatitiq pauciearum meminerc. Ingrediuntur Vnioncs incompoiitione antidoti alirei Ale^a ni defcripti ab A&uario, Perforati,& non perforati, emplaftro ad cordis fyncopen, becillitatem corporisapud Nicolaum Myrepfum. Galenus, & Diofcorides nullatu M mcdicamenra horum mentionern, quodfciam,faciunt, Recentioresduasantidotosh 2 Pharmacopaei Diamargarirum frigidum, & calidum:quarum prior frequetiori invlu atque alta, quat manus Chrifti perlata dicitur. Solent Pharmacopsei in marmoreo tn° r ^ rio in puluerem redigere,ne aliquid,vel coloris,vcl fubftanti»,vel faporis ingrati a r° er ^ licocontrahant, Hisdentesalbidiores fieritraditumeft: iedidem teftae Conchani 115 ’^ Oftrt orum,inquibus inueniuntur, prafttant, Ex eisautem oleum confici docet loh* n ^ Olcum ex _.j___ r - T _, ___ _,—__ vnionibus* C uinterius 3 Andernacus: Primum in puluerem, inquit, rediguntur, & vitro oris ang Q *- ‘De med. - vet- & non. 4ialoq.y. induntur, perfundunturque aceto diftillato oprimo, ita vt ad duosdigitos fuperem^ eat ” baln £ ° deindeincinerescalidos ponuntur, doneč fc>luantur:pofteaquod folutum eftin b al ^ exftillatur ad ficcitatem vique,& fiipercalcem hac Vnionum aquapluuialis Prillatif ,a ditur, rurluscjuediftillatur ,dum omnis humor emanarir: tune iterum affuncliturr 1 ' 0 ^ aqua,rurfusquediftiUatur,dumomnis humor emanarititunc iterum afFunditurrecB 3 ^ ftillariria,rurfusque detrahitur,vt antea:atque is labor ter quaterve repctitur,quo ad 11 aceti fubefsepercipiatur,tadem puluis, fiuecaihc Vnionum,aut in locohumidofuptf^^ m at> Calx Mar- garitarum, vt fiat. * Vib. i. Alch. trati. J- f Liquor Margarita rum. mor difsoluitur,aut ex fpiritu vini maceratur, diftillaturcjue doneč in liquorem olei redigatur: cuius grana fena cx humorealiquoad refolutionem. neruorum, eonuulfi° n . e marcorem(enilem,&phrenitidemdanturreorpus fanutnconferuatdoefumpriftini^n 1 , reftituit: lac muliebre emendar,augetque naturalium partium vina, & femen corrig 1 ^, fceffibus vlceribufq; exedentibus,cancro,& htemorrhoidibus medetur. Calcem Matg J ^ tarum hoc modo parandam docet Andreas b Libauius:Margarita; aceto prtEmacerat^’^ friabilesfadtap, potiffimum tamen limonum diftillatione, rečtiuscalcinantur iufto ig lU uerberiftin quo interdum etiam ad rubedinem vfque detinentur, inde^ue in la^uorc^ ^ cuntur. Liquorem perlarum idem ficfieriiubet: Margaritas,inquit,macera aceto fbrtt«^ ncc ftant friabiles.Tritascum oui albo componein globulos, quos calcinainreuerbej 1 Subtilitatem extrahe per vini fpiritum, Qgod non exit, calcina denuo, Spiritum dtum coagula in alcali,quod folue per deliquium;& vt foluatur facilius,torread igt>^ P 1 be, pofteaque ljeuiga exa, " t ” i ' Filius Aefopi' detračlamMre MetelU, . Salicct,vt dccies folidum abforberet, &cet& Diluit inftgnem baccant, qut Jknior, ac Ji llludidem in rapidum flumen, tactretve cloacam , Cajcilia Metella (inquit Acron) filia Metelli, Aefopum a&orem tragoediarum ditiffirnurn adamaur.Eius vxoris,ac Aefopi filius diqes,& luxuriofus fuit,qui gemmam triuit,& milit ip poculuin,vt videretur dccem jnilha deuorare,quofuas pofsct deuorarediuitias. Porrd cuiufuis conditionis fceminisolim omnibuscorporis partibusadhibuifse, crinibus, fipiris e; capifiq; toto,cono,manihus,pedihus,traditum eft. Digitis hoc ( inquit e Plinius de Vnio- nibus) fufpendere& binos, ac terno? auribus f?minarum gloria eft. VndePetronius Ar- M^rgarira biter trihaccam Margaritam vocauit t cu v t n bac-r 6)j l0 Mtrgarit* c Ara, trtbacca, Indica c 4 dieta , yin vt matronA 0 y nat a phaleris pelAgijs JolUt fedes iridomitA sir at o extra»eo« f satv.6, f Iuuenahst , G J C um virides gemmas colla circumdedit, & cum Auribus extenjis magnos commijit Elencbos . s Vib. ?. c, Video Vniones finguios,inquit ? Seneca,finguli5 auribus comparatosuta enim exercitata! 7 . debenef. 0 neri ferendo funt.lungunturintcr fe,6c infupet alij bini fuperponnntur.Non fatis mulie- brisinfania viros fubiecerat, nifi bina, ac terna patfimonia auribus fingulis pepcndilsent.,« Crctalia, Hos binos,aut ternos Vniones fibi iunčfos Crotaliaap.pellarunt vereres. Nam paulo poft >» qux. 5 citata verba Plinins di^erat: Subeunt luxuria? eius no mi na., & toedia e^quifita perditiore n portatu: Siquidem cum id fecere,Crotalia appeHannfcu fono quoque gaudeant, & collifu Margaritarum. De his, & Elenchis hos verfus Martiuhsad. Mamtiurrram voluntintelligi ; >* Et virides pičla gemmas numerauit in auro, , t < Viujdcjuid & m muta grandius aure fon at ^ Calceabanturetiamolim Margaritisiin tantum crencratluxuria: Quin &pedib.us,inquit Plinius,neccrepidarum tantum obftragulis.,fcd totisfocculisaddunt,Nequeenim geftare h Vib. d,e Margaritas,nifi calcent, ac per Vniones etjam ambulent,fatis eft. Tertullianus: h Latentifl v hab ; . vir g. cingulis Smaragdi : Gyliudras vagintefua? folus gladius fubfinunouit: & in peronibus H i Vniones emergerede lutocupiunt. Sic& Manilius 1 de Margaritis,&alijsgemmiscanit: ,» Fer/fo caput dučti lapides , per colla manuscL „ Et pedibus niiicis fulferunt aurea vincla. Chares Mitilineus apud Athen^um refertex Margaritis fierietiamapudPerfas, Medos» Afiaticosfinaures, monilia,& armillas, brachiorum pcdumque ornamenta,pluris. trftima- ta,quam quae ex auro conficiantur. Nec apud Rorrianas primata? locupletcsque matron? Pauperes v j tt j s ^ ^ 0 j aj ^ c jjj s} ^ Jcdticis Margaritisperornatis fplendebant ,fed ctiam pauperes, vt euasa mu- et j anl no ft ra ttmpeftate, kiesgem- r ^ ” —- 3;iarum ne c vitta It tat os ivus oma- , "V- . * . . c Attingit crines y ntc stol a Ion ga p e de s. k iy u j 5 Vt cum Nafoneloquar. Affedtantque ( vcruslečfiocupiunt^; ) iam,inquitPIin!US,&pau* acUtcrf cap. peres liiftoretn foeminie in puhlico efte didlitantes, hoc eft,vt dočliifimus cxpomt k Adria- io. , nus Turnebus,pauperes f?niinae gaudent Vnionibus,quodin publrco cum fint ipfis de via difce-, DeTeftaceis. Lib. III. 445 A <3ifcedatur,vidcanturq; diuites, vt Margarita pro Udore lit,& turbam fummoueant. Ideru ^ ifl:ores enimfuit lidorum officium. Horatius: cur Mama —-- Neqne confuluris rit«, Summouet liclor miferos tumuhas Mentis Ouidft dodi,quos & Zoographus fccutus eft licitatore legunt, quafi emptorem pudicitia? pi; n [ us COE Diarronalisjverbis vimafferentes,&proargutaeleganticp fentetia turpemcommilcentes. rečlus. Htnulcriptuslegitledore: alij codiceslediores, Atq; ha?cdc Margaritis,{luc Vnionibus. DE CONCHA I MB RIGATA R.ONDELETII. Cap, XLIII. O N C H A ha?c,inquit Rondeletius,cft diftindione tefta? imbricatim vn- data , vtloquirur Plinius, quamobrem Concham imbricatam vocauimus teda. enimad vndarumfefe attollentium fimilitudinemdiftinda eft, qua 2 diftindionescum ali a: ali j s infideantimbricum modo, Conchaimbricata dicitur, quemadmodum &a Vitruuioimbricaracsementa: Incerta,inquit, cementa alia fuper alia fcdentia inter leimbricara, non fpeciofam, fed fir- t> miorem qu;im reticulata pra?ftant ftruduram, Imbricata, inquit Budarus, appellat inter fe trenda imbricum modo.Snnt autem imbrices tegula? curue,quarum ali? alijsimponun- ad arcendas a tedis pluuias . Eafdem Conch*e huius diftindioncsnonineptefquamis compares,ficenim_fquam® pifcium rotunda? diipofirae funt.Conchaharc magna eft,delata 2mbituinferiore,Iaciniofo,ac eo firmircr coharente.Tcfta dura eft,intus la?uis.Caro dura, Scconcodu difficiIis,alioqui fuperioribus limilis, Frequens eft Concha in Oriente,reperi~ ,1,r etiam in Occano.A Grtedoru vulgo Aganon vocari audio & a Caloieris Arabiae,id eft, h^osnobitisqui illic funt, Tridactlam,Verum Tridacna, quoru meminit 3 Plinius, efle non i,Miint.Sicenim ille,ciim de Oftreis loquitur:In Indico mari Alcxandri rerum autores pe- ji ^ia inueniri prodiderunt.Nec no inter nos ncpotis cuiufdam nomenclator Tridacna ap- Pdiauit: tanta?amplitudinisintelligicupiens, vt ter mordenda etifent, Exhis verbis nihil C J liud rede coIligas,quam Oftreain Indiavalde magna reperiri, vbiomnia grandiora effe, ^iam apud nos lirpe diximus: quas magna Oftrea quidam Tridacna appellauit, quia non aifitribus morfibus deglutiri po(Funt.H*Ec Rondeletius.Nos veram hic Concham Tndac- Jienreprasfentare exterius,& interius putamus.Eft enim ha?c pedalis longitudinis,tefta vn- data,& fcabra, vt RSdeletij, fed magni ponderis.Pendet enim eius vrraq; tefta quindecim libras medicas; eolocoquofibiinuicem conneduntur ftngulseduosdigitospcr tranfucr- fo[ncra/ra.\intus candicant,Sc glabra? funt. Allata mihi eft ex mari rubro.Imbricata minor ^cipoterit.minor iftalonge,ea nempe magnitudine,qua hic proponitur,cjetera non abfi-* toilispriBcedeati«, Concha i mbricata Rondektij. Nominis ratio. Imbricati quid. Imbrices, quid. Defcriptio, Aganon. Tridacna Plinij. 3 Li.} z.c.6. In India omnia, qua apud nos liiaiora. Ttidacn® authons de tcripticK P p » 6 V!yfsis Aldrouan 4 i Tridrachncs pars cxtcrior. P«M : J . \ i • ■ a S j i \ .-• .. llmillMl V;. 1 * filšl mmmSmSmmm 1 ■ ■ .-a/ v ' r % - -/ V - ^ - / WšMs IP^Mip *fi'. ^\v\WfA K.;%v ;S mmmm } immmL P? 3 448 VIyfsis Aldrouandl Concha imbricata minima. E DE C O N C H IS STRIATIS. Cap. X L1111. ON CHAS ftriatastres hasnobisexhibuit Rcndeletius,quarumpri» maea eft,qua communi ncminea MonfpelienfibusCoquille vocatur, ab Itališ Cappa tonda,a rotundjtate. Duabus enim teftis conftat multum cauis,& in dorfum multum elatis, vt ad rotundam figuram multum acce« dant: intuslaues funt, forts ftriata, Ptdinum modo, in ambitu ferrata?. Harum alia funt alba,alite nigricant,alia fiaudcunr,per ginglymum col- fetuat. ligantur:vtriufqj enim tcifae apopnyfes fefeinuicem fubeuntes conior.guntur. Carodura Caro,- eft, difficilis concodu, Iusexeaaluumfoluit. Ex Concha hac & cattrisqua fequuntur vftis,& in cinerem redadis dentifricia optima conficiuntur . -A h era Cpnčhaftriata prion’ Q limihseft, nifi quod i!laaliquot lineas tantum a latereadlatus ptrftriarumtranfucrfutn dudas haber. hac non lineas fimplices, fed virgas latas ficuti fafcigs per tranfuerfum du- Goncha_. ^ as habet,Eft etiam ruffa,vnde Concha ftriata,fafciata,&ruffadicipottft.TertiaConcha ftriata, fa- flriata cateris longior eft , oui figura teftis multum cauis, canalicuiis parum prefundis* fciata, ruk aliquot hneisper tranluerfum dudis. Cum qua non parum fimilitudinis habethic a me adieda,cclorecandido:pronedutur&fupine, HisftriatisRondeletij fubiecitfpeciemil- lam Zoographus,quain Venerijs rotunda nominepidamaccepit. Iftiufmodi Concham a figura quam habet cum bucardio lapide,bucai diam 'nominare foleo.Colore eft (de mca loquor,nam Zoographi Concham, Iiceteandem arbi(rer,non vidi) candido, fafcijs vero cinereisjftrijs feirugineis . Ex eodem plane genere eft hac poftrema, nifi quod tuberofa eft. Nos etiam alias adiungemus depidas,qua & colore, & magnitudine ftriarum, ac fa- fciarum pofitu diffeiuntac colore. Prior exterius exochas habet, & fafcias q uatu or nigri- cantes.intus totacandida, Altera etiam exochashabet,& partefuperioriquaconneditur» colore eft ferrugineo, intus albo & viridi. Sequitur has Concha ftriata candida & admo- dum lucida,falciam in medio habens latam caftanei coloris,cuiusmedium percurritlinea H caftanei coloris valde farurati-.circumferentia fafcia tota eft ferruginea: intus vero tota al¬ ba, Huicvaldefimilisquadcinceps depingitur,magnitudinenimirum, exochis,atque ftrijs.duas habet fafcias tenues:alioqui totaninea . Quadeincepsdepidaeftquatuor ha¬ bet fafcias caftaneicoloris.intus tota candida.Striatisitem adiungenda iftac Concha Pe- diniformis, tota ex cinereo lutefcens,fiifcijs tribus ornata ochreis • Necnon & ifta, extra ferruginea,intusalbo,& r purpurco violaceo varia,intus animans confpicitur, luteo, caru- leo,& rubro varium . Hucdeniq; pertinent Gonchula ftriata binapoftrema, quarum prima colore prorfus eft ferrugineo,altcra ex luteo cincrea, ftrijs cinereis,fafcijs fufcis, ru bufque. DE DeTeltaceis. Lib. III. 449 Concha ftriata Rondeletij prior. I . Concha ftriata ionga,eiitfdenu Concha ftriata rotunda Zopgraphi. h Concha ftriata Rondeletij akcra. Concha ftriata noftra. Smm, 4fo Vlvfsis Aldrouandi poneha ftrlata jrotunda alia cum ^ubulis, Concha ftriata noftra pritna. Con eh a candida vnica fafci$ caftancicoloris. , poneha ftrtata quadru'plict fafcia caftanci coloris. Concha niiiea ftriata« Concha ftriata pe&iaifornnV. A DeTeftacels Llb.HI. 45< DE CONCHA ECHINATA. XL V. CHIN A T A M Concham,inquit RonclcIetrus,abafpcritate vocamus, Nominis ficutaculeatam ab acukis vocare poflimus.In hac Vnioncs rcperiri tefta- ™ no * tur* Plinius, Nam &Iuba tradit Arabicisefle Cončham fimilem Pelini ' 9 ' e ' * Infečlo, hirfutam Echinorum modo, iplura Vnionem in čarne ipfa efle grandini fimilem. Ha?c Concha Pcdlini fimilis eft, teftis admodum con- cauis, ftriatis,in ambitu incifis . In ftrijs fiueexochiseminentaculeifre- quenfes,incurui,certis interuallis a fe difliti,qui fi vi,aut aliaratione exciderinr,veftigiuin bui relinquunt. Quod a me temere didtum non eft: funt enim qui putant Conchas omnes ftriatas aculeis iilis armatas efle,fcd crcbro attritu Sc maris iačiatione rumpi,quod falfurn Aculcos B efleexperientiadocet. Nam inBchinatisfračtorum aculeorum veftigia lemperapparent; omnes ha Conchas vero ftriatas tantumetiam poftmagnas procellasin Iittorefa?pilfime videasfi- beretalsu, ne vllis aculeis,eorumue notis.Vidiinus etiam ftepe Conchas ftriatas fine vllis aculeis re- tibus captas . Quare fianc a cattetis differre certum eft,afperitate & aculeis,čarne vero in¬ terna fubftantia plane fimilis eft,Ha?c Rondeletius, cuius iconem adderc fuperuacaneum cxiftimaui,cumex eo fitgenere,quam hi'cclauftam vtraq; tefta,mox apertam reprtefenta- mus.cui & afiam adiuximus aculeisalbis, fafcijs quinquc, quatuor tcnuioribus & luteis, vna lata caftaneicoloris. Notandum autem eft aculcos efle in exochis, & non in ftrijs fcu canaliculisrprscterca eos omnibus,quashadtenus vidimus, fuperiori parte tcftarum, qua fibi inuicem connedtuntur,deefle mira natura? protiidentia. fiquidem fi hac parte fuiiTent, libera? teftaru apcrrioni impedimento fiuiflent.Qua hic cum animali appinximus,aculeata maximeomniurn quas hadienus confpeximus,exiftir,fcrrugincisaliquotfalcijsinfignira exrerius eft. His adiungere vojui eam quam Zoographus Venetijs accepit, non purat ra¬ men in Adriaticoautmediterranco mati inueniri, led Orientali Oceano. Tefta? vtrtcque inquit, figura tum forisdum cauitateinterna,qua? caput verfus recurua eft, inuicem fimi- C les funt.hocpukhrum in eis;tribusinfummitatearticuIisginglymoiunguntur,ita vtemi nentes vtrinqi mucrones mutua inferrione vterq; in oppofita? tefta?acctahula, colmeant: atq; ira fit vr quoniam Concha tora altcrnatim & ftrijs eminentibus exafperatur, & cana- licuhstauis ( quos & ftriges vel ftrigiles dixeris) lulcatur, infima parte ftrigiles oppofitis committantur & relpondeant ftrijs,hi# prominentibusfillis fubcuntibus, • /;,/ O ■ ... J; * v. — • - Concha cchinat* noftra claufa # Conchaechinataapcrta. JD Concha 45 2 Vljfsis Aldrouandl poneha echinata feu ftriata. Concha echinata alia cum fuo animalh DE CONCHA SQAMOSA. Cap. XLVI. H I G Conchatn delineatam exhibeo, a nullo adhuc quod fciam, authore vifam * quatn fquamofam nuncupaui,propterea quod dri j s feu lineis femicircularibus! fquamarum inmodum fitexornata. Buius iconis particeps fumfa&us a nobi- liifimoatq; dočtiffimo plenoq; humanitatis viro Daniele Barbaro olimAquilegiaj Pa- triarchavigilantiffirao,. 1 - • J Concha fquamofa^ De Teftaeeis, L-fe 111. v. , DE CONGHIS LONGIS. / f/ < Cap. XLVII. O K C H A S longas duas enumerat & defcribit Rondeletius. Prior dua* bus magnis& longis conftatteftis.Chama?g!ycimeridi/imilis eft. fedte^ fta? multo fpiftlores funt,magis rugata;, colore vario, in ambitu rubefcen- te,in medio albefcente,intus candido cum la?uitate. Ex qua calx confici- __ tur:& opriraa dentifricia cx eius cinere parantur. AItera,quam Concham Jongam Plini; Rondeletius exiftimat, quod nullafithaclongior&ftri- Ior J#a eft alba,alpera,lineis multis & diuerfts diRinčla.E^ga parre re|daciLtuc,forainina 511 u bf b^bet,ordine difpofita.Monfpelienfes Cullier vocant.frequenter iacentes reperiun Cullicr U Uu ih littoreprope Maftdiam.Hanc Bcllonius Da Aulo,Dafl:ylo J Solene,Donace,& Concha longa, Plinium feorfum ad hutic pilcem lus Belio " bgnificandum vti vojunt, Neq; illud re#£ ab alijs feriptum eft, Digitos Conchas longas nl i ’ vopri, I^am * Plinius diuerfisin locis de hislocutus eft,vt de diueriis rebus,lecinoris do- »^.3 ltC . p.' lo i;ibus,inqqit,Scorpioniarinus,in vino necatus vt deinde bibatur;Conchte longa; carnes ^mulfo pota;,cum aqua pari modo,aut fi febres ftnt,ex aqua mulfa. Deindemuito poft; Maresalij Donacas,aIij Aulos vocant;f^minas Onychas. Vrinammouentmares.-dulcio- r Qsfemin«efunt & vnicolores, Verum dehoc Plini; loco quid Rondeletius&egofentia- ^JUs poftea planiusexponemys, Hislongis Conchis Zoographuseam fpeeiem adnume- ^tqu¥indulcibusaquisrep?ritur:cuius teftamalteraeius parte interna expreflam exhi- ber.alterana non vidit:fed binas fimiles efle putat,& ginglymo articulari fuperficies cxter- ^fcabraeft,vtait,qua dempta interiorleuiscandicat, Margaritifera; Concha? inftar: & fi bene,inquit meminbm hisetiam Conchis Margaritas exiles inueniriaiunt,Egoquinquc |pecies longarum obferuaui, quarutn qute prima tabula exhiberur omnium maxima,mco £ ‘udicio vera Plini; Concha longa fuerit, colore eft extra albo fufcqq; varia, intus fere ro- h*o colore,Animante (uopra?gnans eft.In fecunda tabula prima>ea eft quam Rondeletius alteram conftituit. ha:c enim Gallis Collier a figura Cochlearis, qua? eft in fummitate,di- cl fur,Quinq i digitorumeftlongitudinejatitudine pollicis, Tefta eft tora alba , lineiftjue ^ltis tranluerfis, longifq; diftin&a. qua parte replicatur, foramina multa habct.ordine y. if pofita vt in aure marina:qux a natura fortaflis fačta funt, vt aer ingregiatur perfpirabi- g/Si fit Concha, apparejjt enim htec foramina interiqra Concha? penetrare,vt in eiufd em Conchte interna parte fecundo depifta loco viderelicet. Secunda priori fimilis eft, nili Hkocl Jange latior lit,foraminaq j plura in parte habeat fuperiori. parti intern? infunt qui- ^am exigui finus.in quibus animalcula latuiffe aliquot verifimilc eft. PoRrema nainor bu- perioribus eft,fed nulla habet foramina. Concha longa Rondeletij, Concha 4$4 Vlvfsis Aldrouandi Dc Te (tace is! Lib. III, t 455 Concha: longa? authorisali*. I hm DE CONCHA PICTORVM. Cap. XL VIII. N T E R Conchas, inquit Rondeletius, eam numerat Ariftoteles,qua p?- člores vtebantur non in diluendis aut afferuandis coloribus, ad quatn rem hodie pidores Mufculorum teftis vtuntunfed cuius tefta: radebatur,qudd conficiendis coloribus vtiles eflfent , nequisexiftimet ex interno corpore faniem aliquam velutiex Purpuris aut Buccinisinfedura? vel pidura: vti- tnnf * Ar flot.fi cft 1 01 "Vflflt® d f OcB^O) \oZfTCU TFcSjf< 710 A^' i ''r' ryr w lanietn anciuainveiuti ex purpuris aut Duccinisimt^ 1 * 1 ^ -cotSffum■ Ar - „*£, **»*«* ""££££2 ** * K«P& Caniculcp esortum in litrus eijciatur. Simillima nifi eadem eft, a me appofita: qua’ vero fccudo loco pida eft ex eodem genere eft, caeterum echinata ac velut foraminibus pcruia* Poftrema prone itera & fupine piifta, cum Rondefetfj Concha eadem eft, intus nimirum candida,extra coralli modo rubra. Concha corallina Concha corallina noftra» Rondeletij. Concha corallina afpera« Concha De T eflaceis. Lib. III. 457 Q.q * 458 Vljfsis Aldrouandl DE CONCHA RVGATA, IDEM Csp* \~j • ■ ; i ■ A G N A ha*c Concha, & lincis multis & elatis per tranfuerfum dutfis* valde rugara elbteftis valde fpiffis, intus laeuibus & fplendoris argentei, qua parteConcham Margaritiferam,matrem Perlarum vulgo dičtam rc" fcrt,per ginglymum articularunteftarum enim in fummoapophyfc s vic t lim recipiunt &recipiuntur:quibus acceflit vinculum robuftum,dicas e * fe dentes pečlinatim coeuntcs. Tefte ob fpilfitudinem in laminas & scquibusfpherulaprecumconficiuntur,&denrirr-3lr.^ ~- A "' r ' " liti. l&A * * ftadi/Tecantur, matre _ . . M wu4UtU - Mcmca pecunatim coeuntcs. Tcfte ob fpiflitudinem ia laminas &d rU " mtur,ex quibus fpherula precum conficiuntur, & dentifcalpia, quemadmodum Perlarum,(ed non adeo fplendida.ln hac Concha Vniones reperiri,non dubn°* Concha rugata Rondeletij. DE CONCHVLA RVGATA. Cap. LI. O N ab imo ad fummum, inquit Rondeictius, lineas dudhts Conchula,fed a latere ad latus multas veluti rugas fparlim & fine quarum qua?dam imperfečte funt, & in mediam teftam definunt. Tc ^ non funt tumidte & in dorfum elata:,quemadmodum ftriatae omnes, dc P rcffa e colorc vario,funt enim ex albo cinerete & ad liuidum aacccd ys£ipM tes r L a b r4 tcftarum crafla funt & tam artte connexa, vt line vi non a? riantur,faciliufq 5 rumpanturtcflxquam patefiat, quod a Chamarum natura prorfusa ^ num eft,quarum telite hiant.Vnde eos errare conftat (Bellonium taxat) qui hanc Cone lam pro Cbamepeloride exhibcnr.Htec Concha arenae modicum rccipit perrima.a^ 1 ? _ k fugitorequodillic fitum eft.rotudum &inambitu finuofum, HasConchas Veneti h' rones,& Piuerones vocant, Maltiličfes CIonilTas, Ligures Arfellas. De eadem ha?c h c ^ nius.Regias autbafilicasChamas Galli Pelourdes,ad Peloridarum vocem accedent^s 1 ^. Vt ^ Cal- xerunt ( Rondeictius mox Conchulam variam Gallice Pclourde nominat, & e luto e r ^ cinellis dif fcfjbit) Maflilicnfes CIonilTas,Veneti Biueronos, Genuenfes Arfellas, Hifpani Arin 1 ^ fcrant. Anconitani 1 Rauennates,& Ariminenfes Paucrazos, quali pauperculos nominant, vri}i dicuntur,hoceftfbftiles. nam in fundo feulimo marisa fodientibuseruuntur. , eftam earum lamem & albam efte arbirratur Zoographus) dici puto,quod cx rubro fffti- * u * Ua fit.Eiusautem caro durior eft quam Leuium Tellinarum & Peuarazarura. Emollire traditur. Sed & Diphilus copiofum bonumcj; fuccum gignere tradit , & ftomacho g r atum,necfacileexcerni.FtecBellonius.Conchulcerugata? Rondeletij,aut eandem, aut rlanefimilčappofuithancdepidtam Zoographus. Exeodegenereeft,-dmeadie&aalia; ^°nchula rugata Rond, Cončha rugata noftra. Conchula rugata Zoographi. £>E CONCHA RHOMBOIDE, VEL MVSCVLO STRIATO. LIL VAM hicmodb exeodem Rondeletioreprtefentamus,Veneti Miiflolo vocant; Grsecorum vulgus Calagnone, apud MdtafpMienfes 'sčvatvvpoi eft. Falso Bce'Aa tor quidam (Belloniumintelligit) vocant: nam nihil fi~ c °tra Bel ’ militudinis tum quernis glandibushabet ; neq; in faxorum rimis nafci- l° nlum * . tur,quod temerenonnulliafleruut, neq; tefta lami conte&a eft, ncq; hu- n 1 iuscaro ten'eraeft,neq; palatograta,quoddebalanisfcripfit Athenams, dura,virusolens,atq; infuauis.Opinionem etiam eorum, qui Spondylum appellanr, jSpodflum fetiš refellit teftarum conexus:de quo in Spondylis dicemus • Huius noracn nullum equi- nonelfe. dem apud veteres reperijt: quare mufculum ftriatum Poneha rhomboides Rondeletij. rede dici pofle putat, qubd tefta-lit mufculorum ma- rinorum teft? fimili, fed fpiffiore ac firmiore. Prscte- rea pars qua cohaeret teftg,reda eft,fere veluti in mu- fculis,altera parte rotuda: reda fere inquam, dempto , teftarum capire, quod in angulum fatis prominet, vt figuram rhomboidem faris apte tota tefta reprtefen- tet , vnde concham rhomboidem proprie appelljud Nominis pode putat. Ab angulo capitis teftarum dučutur par- U3? ftria?, alia? reda?,alite obliqute . Tora Concha nigricat. Dura eft admodumcarnc, fieumalijs rau- fculis comparetur . Rara eft hrec concha; quodin altomari degat. Ha?ccx Rondeletio, BelloniuSjVt dlxi, balanum Oraecis dietah, Latinis giandem . Balanos(inquit) in genere teftatorum Balam vt ^numerauit Ariftoteles . Nafcuntur vt Thytya, circarimaš cauernalcjue faxorum qui- nalcamur. bus multum adhtcrent, immobilefque funt, tefta la?ui contedi . Vulgus Graecum Ca- ^°gnones vocat: Veneti (apud quos frequentesfunt) Mouflolos, durafbrtafle mytulos dicere ftudent: Sunt enim his fatisfimiles . Porrb guercinte glandisformamhabent, Sjtde & balani & glandcs Grecis ac Latinis didi . Sunt qui SpondyIos Latinis voca- Q-q 3 riputtnt. Vljfsis Aldrouandi Jonjj difli- jnilis l Rq- Balanus Bellonij 450 - . v« y|putenr.Pliniusveroad diuerfa animalia vtrumq; nomen transfert.Columella inter con b charugeneraannumerat. Paulus concharum gen us condylos vocari fcribir,quos tu ioj- taflis SpondyIosdixeris. Athen. a log? (inquit)lortiti funt difcrimina balani:quadoquiue in Aegypto oprimi gignutur, & fuaiiiffimi, tenelli, oriq; acventriculqgrati;qui &alimentum prteftanc copiofum, Deco&umeorum (vt prodit Xenocrates ) aluum cicf- qui vero fajcis non adhaercfcunt* acresfimtac medicamentofi, magifq; aluum pcrturbant; atq; vrinam minus concitant.Galenus eos in cibo pra?cipue commendat, qui eo lovi P r ^ ueniunt,vbi aqua? marina? admifcetur fluuiatilis»faxifq; adhjprentrij namq, (inq«it) du ,' ces & habiliores,pleniorefq; copiofum pra?bent fuccum,quo & abunde nutmint, aluumfy promouČt,ori ac ftomaeho pergrati, tenerioremcp habent čarnem, & vrinarn cient. H* Bellonius, quorum ea qua? ex Xenocrate ac Galeno recitat, reterenda funt ad veros b ala ' I B 1 nos,de quibus nos poftea. Iconem vero Bellonij omifimus nequaquam, quia, vt vid eS > diilimiliseft illi quam Rondeletius ejthibuit, diuerfaq uC ab ijs quas ego hrc a me obferuatas depinxi, Bellonij c ° n cha tefiis eft breuioribus 8c obtufioribus, non ica i n an § u * p ftum ab altera parte exeuntibus, Zoographuseiufdetfl| e neris pinxit hanc etiam concham Venetijs ad viuum e®' dtam hacforma- Cochisiftiufmodigenerisaddip 0 ^ unr ! quas hic egoaddidi a nemine etiamnum pičfas, In p r *° rl pars qu£ coh?ret teft*,refta eft vt in mufculis,demp t0 ftarum capite,quod in angulum fatis prorumpit, vt met 1 ' to rhomboides dici queat,altera pars rotunda eft. Ab an ' gulo quem dijri ftrise funt,& rečla? & ob!iquas. Tota co ^ cba nigricat»partim ferruginea eft: intus candicat. P" Concharhomboides Zpographi. ' eft pars qonuexa, & concaua, Alia miner efU ut> ' hirfutain quodam loco more mufculorum»c# tC ' ro excepta magnitudine fupcriori fere fimil lS *. Addidi pmerea bina alia Concharum rhonib 01 ' dum genera 5 colorisfcrruginei,feread rofeuni 111 ' clinantis:vtraq; etiam hirlutacft, prior autem q diquaq;, altera inferius, tantummodo; priori pl' J ' res funt fafcia? nigricantes: in altera tres tan tunl . ’ ea?q; ferruginea ; poftremo in capite eft penes magnitudinem,vt pidi ura reprarientan Concha romboides noftra alia hirfutior, I DeTeftacels. Lib, III. 461 DE CONCHIS LiEVIB.VS.' Cap. LIII. OST Conchasafperas, ftriatas, rugatas, quas iam executi fumus, agit Rondcktiusdelaeuibus, & non ftriatis, quoniaro communis pršcepror a Ariftoteleseaseo mododiftinxerit,diuiferitq;. EV/ cT’ aVr^jr(iriquit-) ra* o$pd*w ftcupopai Trpaš aMii;# , &j no'y%oj ittetj a/ xqM'pw (na , £«/' x.tipvxts ; ?ir«y Ta' ^ 0 ' pa/Bdurd (nodo,Ipfarura etiam teftarum magna varietasmam ali® l®ues,vc vngues,My tuli,& Con charum qusdam,quas galadas appellant; Ali® fcabrj^vt O dres, Pinn?, & Conch? non- nuJJ^ & buccina:qusdam etiam pc&inatim diuifs, vt Peftunculi & Concharum nonnul- ^ lat.Ariftoteles teftas diuidit in Icues & afperas:rurfus afperfas, in virgatas & non virgatas, Sunt igitur (inquit Rondelctius) teft® qu®dam afper£,& non virgate, vr pinnarum teft?. Cocharun* Suntqu?dam afpers & virgat£,vt Pečtinum tcft?, qqare fig vertendum fuerat: Teftarum J '“°* Uiagnaeft varietasjali? enim l?ues funt, vtvngues, Mytu!i, & Conchequedam quggala- Gaza ia- ^es nominantunqu?damafpery,zt Limnoftrca& Pinny. & Conchs nonnulle. Et aipera- pf ul * rum quidem ali® funt virgat$,vt Pe lnde Latine fafciatam vocauimt)s,non ineptb,vt arbitror* Tefta eft adrnodum Ia:ui,dura,marmorea. Hsec fucco & fubftantia a fuperioribus non dif fert.Huic fimilem plančadiungimus|quam ob id pecuiiariter non depinximus, DifFert taritumlb neispurpurafcentibus, quas per tranfuerfuifl du flas habet a fummo adirnum, alias partifn tou c fcentc 5 ,partim albas,intus tota violacea eft, Teto eftJamiihma,fi qua fitaiia, tenu is. Vna linea caua alterius teftelongam apophyiim'cxcipit> & fic &*“ ddecolligamur. Sicilie. Adieci hic duasaliasiecP nes . Prior nullam habet afperitatem,& vndiqua-* que Ieuis eft,candida, fed tl iger rim is fafcijs ador- fiata,vtpi parrim purpurafcunt,f]cutenarn Iine*qua»dam eodem coloredecorantur. Intus tota can- dicat, Alteralineišper tranfucrfum dučtis, nigrisrintuscandida. Tertiadcnfam adrno- dum &opacam habet te Ram colore nigro in fuperiori & anguftiori parrcrcetero fubrubet & ad ferrugineum vergit . Qiiartamultopraecedentibuscraffior, nigra infra, candidafu' pra:fafciaeinfradenticulata’funr.Quintafecunda?quodammodo fimilis eft, Similisvero in primis Rodeletij iconi eft mulculus eiufdem, vt proprio Ioco videre licet, fed is teftatfl habet tenuem & fubtilem. Craflas etiam teftas habent bina? ifta® Conchae nigro, albo & fubrubeo varia?, vti quoque ifta:cclathrata, colore ferefubrofeo: craftiffimam vero ona: nium clathrata poftremo colore tota ferrugineo, DE CONCHA TENVIS TEST/E. Cap. LVII. c T ENVIS teftae Concham nominare libuit eiufcemodi Concham a tefta? tenui' rate acfragilitatc.Genuenftbus Datteri dicuntur, fortčquod Datftylorum tno* re inuicem hareant.Vnde ex Mytulorum generc eflfe apparet. Extra colore funt foedo, lutuIcnto,cincreo,intus argenti modorefplendent, Pinguntur hic aIiquot inuicena adharentes, atque vna feparatim aperta, quo modo alas auium exprimunt. DebeohoC Conche genus BernardoCaftelletto Genuenfi,cuius viri humanitatem & indefeflam.ft 11 ' 1 diofos iuuapdi vofuntatera nunquana fatislaudare poflfum, f !■ / j . J - ' , /• DeTeftaceis. Lib. III, 45p Concha tenuis tefhe. 4 6 6 Vly fsls Al drouan dl DE CHAMIS IN GENERE. Cap. LVIII. S Y N O N Y M A. | Suldaeoftrci genuseft. Alibi veroabeo exponituro' id eft, pifcis, fedcorruptum eflctum vocabulum, tum inrerpretationem arbitratur Zoographus: quoniam boni a uthores paroxy tonum fcribunt in accu- fandi cafu multitudinis, non pro pifce , led pro Conchis. Varino%»/««, eft id cft, ofcitatio. Plinius lane Conchas Margaritarum pandere k di- Nominis xit,quadamoflitatione.Vtrumquefieri videtura verbo enim, quod eft E rano, Xa>pu (hoc cft capio ) fit x^ ,m > vt a XP®> XP* im > P®> Ab eodem verbo & fecun- _ dum Euftathium etiam rdog-pcniov, dud t« x%«rsm/.vtpatet(inquit) ex Athenato. Sed videri poteft( vt Zoographusiudicat) Chama a verbo^2» deriuari in vtrauis fignifi- catione:hocefhfiue quoniam hiant,fiue a capacirate. Caua quidem,& capacia omnia,hia* revidentur; ficut&cauaanimantiumorahiant, cum acciperealiquid auent: & licet Con¬ cha? orane s, tutn cau«e,tum ad capiendum apr* fint, Chamistamen priuatim hoc nominis Pro Vafis conrigit, forte tanquani maiufculis, &capacioribus. Galenus in Gloflis, xnpotn $*» S cncrc * tIu? xo/Aot* pxt %dyyh &, i&f ' nimirum pro vafis genere, capaciore, quam Concha communisfit. Caeterum pro y*pa,ui $a ( xnpa/u.o\, vel x tt P a f* t s> nihil qaamcauematn figni« ficat) legerim ego (inquit) xipa.pjtlSa , hoc eft figlinam, vt Concha figlina (a figulo fa&a) _ , maior intelligatur, quam marina, & naturalis Concha,nam in eodem libro, fic habet (»a- ceramis ^ R nus >* 0 >^^ t ' v vrto'ov fnAoi ttpatti^os : hoc eft,Conchaceramis idetn» quodceramisfimpliciterfonat. Sic & larine vas figlinum,autfiglinumfimpliciter dicas, frttpiiict, n i[jj| i n t er eft. Haec Zoographus. ;£»,«<»*!'interpretantur aliqui argenti,& auri pra?paratio- nem, quam vulgo chymifticam, vei alchymifticam artem nominant: quafi a chymis,& h- quoribus quos parat, nomen hoc tulerit. Sed cum >l ra habeat in prima, aliundc di- £ ifta fuerit, fortč quod vafis illis, quae vulgo crucibuia nominant, fundendis metallis ido- nea, fubinde vtatur. Hxc enim xipaut£as vocari. Latine cfferri poteft Chame- ^ ama,aut Chama,aut Cheme,& diminutiumn,chamula,vt a Concha conchula. Apud leos Cha- ^‘ n * um compofita videntur chameleos, chapiepdoris, &c. qua? quidem Gra?ca funt, & mepelori«. ^ ra, ds incompofitione non vfitata, quod fi quis ita voluerit vti, cafus obliquos etiam e* integre infiexis componat, vt chameleon dicat,& chamelcas,&c. non vt quidam recentio- res chameleon,& chama?leos,inepte.Sed omnino praeftabit diuifis vocabulis efferre.Cha- mafoemininumeft.AMo?,ideft,laeuis,communisgeneris,Attice: communiter mafculinun 1 Hiatula. e ft, & f^mininumfacit As/a. quar e,8cx* f/i> ’ As/of, 8cx»tM As/a rer*ca appeliatione vti,Plinij exemplo,aquocham*nomininantur, 8c chamspelorides,&ch;un*trache*atquealia? Ciufdem generis, Chamgigitur, etfi Concharum generifubfint,hoc tamen a c*teris Con- R r chis 3 iz- Charmrit vahetas. Grcgatim natanc. Vctos qaos na fugi ant. Cautio, $c lagacitas natur«, DifFerenti^ ex Ath«- n^o. DifFerenti^ letundum Rondele- num. Chamas no men k Lati nis vfurpan dum. 468 Vlyfsls Aldrouandi chis diftabunt, quod femper hiant, & teftas apertashabent. Qpod ad formam earum atu g net, cum tanta fit earum varietas, Sc, tam parum certas , & diftindas notas nobis fupcr cts vetercs reliquerint,dodiflimus Rondcletius, certi aliquid de ijs velle ftatuere, perdimcuc efle rede q uidem iudicauit,ca?terum non erat propterea tcmeritatis, ac immodeftia? acc«- Bellonius fandus Bellonius,quem ( vt foler ) tacite rr,ordet,qudd pro chamis Conchas fpeciatim d 1 ' dcfenditur das vfurparit:nam & veterum quidam id fecere,vt Galenusin gloflis, xoyz°f, rlu>' iw,dixit;idc]; Varinusrepetitrapud quem alias ctiam,quemadmodum quoquc ^pud Hefychium Conchas inuenio interpretari x^f zcts > Idem Rondeletius in ca pite a e chameleia: Chamas eafdcm eflc cum latuibus Conchis,quat y*Aa' & conchylijs pauciflima fcripfiifc, copia Sc varietate eorum, vtopinatur, deterritum.E§ c A Conchis a Conchis, hiantibus oris difcerni chamas exiftimem, cuius opinionis quoque fuifle vid e ' orishianti- tur Andreas Matthiolus;qui ficnobis deeifdem fcriptum reliquir: Quanquam chama? 111 ' bus difcer- ter c ^tera Conchyliorum genera Ionga defcriptione ab Athenteo referuntur: nihiIomin yS niChamas, tamen tot huiufmodi tcftaceorum habentur fpecies,vtnon facile fit easinter fe difting u f' re. C^terum pi£ter c^teras Conchas id fibi peculiareafciuere chamg, quod plerurq4 uei ? Jittorehiantcsinueniuntur. Idcirco eas rede chamas dici pofle putauerim, que in rnarj' nis oris, pandentes fefe, laeui tefta contcda? reperiuntur. Harurn quamplurimas ipic v !' di in Adriaticilittore, Verum quoniam nuJlaaliafacultate funt predite. pr£tereas,q ul ' bus & re!iquaConcharum genera commendantur; ideo non eft, vt plima de his dican* uS ' G Hucufque ille, Quemadmodum vero hient chamarum genera, in fingularum fere hifi°' ria patebit. V S V S I N C I B O. Aluom, vit mouent. HAM^E Ephefie commendantur ab Archeftrato,vt& mituli (/£>&) a alijs; dequibusHicefius: Mituli (inquir) Ephefij, & fimileseisfuccib 0 ' nitate,vt pedinibus preftanr, ita inferiores funt chamis. Atheneus aluu 1 ! 1 fimul & vrinam dere feribit econchylijs pr$cipue mitulos , oftrea, p e , nes,chamas, Diofcoridcs vrine non meminir,fed chamarum,aliarumq ue conchularum in exiguaaqua decodarum vis aluum mouercait, & cllftl vinoaffumi. Brafauolus chamas dicit efle paruas Conchas, qug paflim peueraze vod n ' tur; & cx his, vel tellinis, ( qu$ vulgo peueracing) vel illis, qu£ cau? vulgo vocanti 11 > circitertrigintain quatuoraqu^ vncijs ebulliri, vtabipfisaquamarinaexeat, quf aq u ? H inifcetur: poflea cum decod?fuerint,iusincyathumfundi,& optimi vinidimidiocyam° addito, bibi: idemque ius folum fine vino preftarc: atque id non lolum ratione falfedio 15 ’ velaqu?marin?, ledquiaconcharumetiamfubftantia emoUiemem quandam naturad habet. Sic fere ille* DE De Teflacels; Litvi II. D E C H A M I S IN SP ETI E. E T P 11 I M V M. D E L AE V I C ap. ■ > J HAMELEIA a teft« lcuitate(inquit Rondeletius ) nom^ftinuenit. Teftadupliciconftat, Conchisl«uibus, qu«galadesdicuntur, fimiliseft. Defcriptio. Ab his teftarum fragilitate diffcrt: digitorum enim compreflu frangitur fa¬ cile,quod in Conchis,& pečtinibusnon euenir.Intus &foris candicRlfima? CarQ funr,caro quoq; intus candida, in quaduofbraminacernuntur;altcrum os q s> eft, alterum excrementi meatus, vtrumcj; finuofum eft, vt dilatari,& conftringi poffit,hoc Excremen- B a d attrahendum aquam,illud ad rcijciendum excrementum.Hubet & f*rixa>m,vt Conch« ti meatus. c«ter«. Latere magis protuberante lemper hiat.In arena cum tellinis.capitur,qua decau- Paoauer. la fepius aqua pura cini debet, ad arenatn cxpurgandam, qua expurgata dulcis eft, & te- ca P ia “ nera,a!ioqui vix edi poteft. De eifdem Bellonius iic fcripfir.Omhium Concharum albiffi- tur * tu«funt, quas Chameleias Gr«ci vocauerunt: Galad« autem Ariftoteli ( vt rcor) dicun- Gekcfequ$ tur. (quam opinione reprobatRondeletius,cuius Cocham Galaden fupra depdnximus.) Tarnam magnitudinem adipiftuntur in Oceano,vtquaternorum digitorum. iatitudjnem, Magn® in fenorum vero longitudincm exuperent,Qu« res multo perfpicacius innofefcetexi|s,qui Oceano. a Diudrum 1 acobi.au t Michaelis perfolutis votis redeuntes, teftas ea qua dixi magnitudi- dinede fuispileisappendunt. Frequentiiis Rom«,quum in quauis alta vrbe diuenduntur cum tellinis, ac pečiinibus: magnitudinequidem iugtandis, corporefere orbiculari, gla- bro, fragili, pellucido,rotundo, iabris ac tcrta tenuibus,l«uibus, h o n autem denticulatis. Facilea calido tanguntur: quamobrem mox hiantesfua labra pandunt: quo ftt vt parum diuabfinta rntfri,quin exanimeniur,l«uique illifu franganturrfuam qu£»queaquam facile amiminr,multalq; arenulas recipiunt.a quibus quocielui difticile po(Funr,vulgo refpuun- C turiSed recentes.d:adhuc viutc,tellinis certe poftftabend« non funt. Indrigin«caparozas Caparoza.- v el caparozolas vocanr. Nam capp« nomine Itali chamas intelligunt. rVtoueri autem a fe Sedem mu chamadeBsiaciedem in littore mutare, compertum habeo, qu« res eiinnotefcet,qui has Catu * tu vafe aqua opplctoimmerferit,quod Veneti plerumquefaciimt,vt minus exanimesfer- Ue nt,tieve arenis confpurcentur,aut deteriore euadanr, Ačcius Diofcoridem.ac Galenum ^ecutus, chamulas vocauit. Chamarum (inquit Diofcorides) conchularumcjue exigua a quadecočtarum ius, aluumciet:. qu« ramenappellatio non minus pate£, r qu;im Oftreo- fum.Omnia enim teftacontečla comprehendit;quiuetiam pro tcftaipfa nqnnunquam ac- cipitur.ConchyHa Plinius medicus lib.S.c.i.appellat.Nthil (inquit) ex eis,quod pingue Conchylia. eft fumant,vtI(ices,pe magifque in rotunditatis ambitura circinnantur, B quam rcllinae. de CHAMA NIGRA, SIVE GLY- C Y M E RI D E E I V S D E M B E L L O N11. Cap. LXI. ST &alialaeuis Chama (inquit idem Bellonius) acatterishocdiftans* quod c^m laeuis lit,tamen & robore tefte cum afpera facile certare poteft. Clonilfa quidem maioreft,&plerunq; nigricat. Gardimbusquoque,qui- bus valuas coiunčtas habet, a praedičtis ena • djffert r Pra?terca non ita vt prima la?uis in Chama glycymeris Bellonij* rotuditatem turbinatur, nec vt Peloris pla- eft. Crenas haud ita profundas in labris'habet.Quum au- ~ te Aelianusinchamisquafdameflenigras,acreliquagene- ra albaefseprotulit, hancque vnicam pro maiore tefta? par- tenigricare videam, facile mihi fu it coni j cere, hanc Aeliani ^hatnnm efle, ac fortaifisantiquorum glycitneridem.. Nam Chamajfi- . kloride maior eft,& dulcfon neque piperatoguftu perci- liani, &an- ^ Uur * Hadenus Bellonius . Ca?tcrum Rondeletiuschamam tiquorum ^g r am a g!ycymeride diftinguit, & longe alias quam Bellonius, chamas depinxit, vt iam ^ ycyin °" Prebit. ’ DE CHAMA NIGRA. RONDE LE TIL Cap. LXI1. Chama nigra Rondeletij. iELIANVS Chamas marinas varias, & multiplices efle tradit: nam alia afpera! funt,inquit,alia? la?ue$: & ha? quidem digitorum comprelfu confrin- guntur,ill? vero vel ggerrime contenm- tur,Quaedam ipfarum nigerrima? funt: ___ nonnull^argentcicolorisfimilitudinem Rc[erevKieatur.Acquemadmodum earum eft varium, & multiplex genus,lic multas & diuerfas fedes habent. P-x. his colligunt nonnulli (inquit RondeIetius)chama < ; pio Conchulisaccepilfc,quaecolorum varietateafefc ^iftanrfted non rede,vt ego quidem fentiomam luntvt ^°nchul«, itachama?* varia?, alba?, nigre, exalbo rube- Centes, ali? fradu faciles,ali? difhcilesJde de cochleis, ^ pedinibu* veredicitur. Qiure ineptč fecerunt, qui Concham nigram ( Bellonium taxat ) pro chama nigra ^hibuerunt, cum conchce rotundiores chamis efse fo- Gnr, nequehient; cham? vero tefta funt longiore, qualis chama nigra, quam hfcpropo- Gon n* Bal Ion. fil«ius,tefti& oblongis,la?uibus,duri$,fpilfifq; ac veluti marnaoreis. Rr VE Ecy*am, Defcripuo. 47z Vlvfsls Aldrouandi DE CHAMA GLYCYMERIDE E EIVSDEM. Cap. LX 1 II. H A M A R V M generi y\vx.u/xip}£t! accedunr,Plinij & Macrobij teftimo- 1 nijs, Chama? glycymerides (inquit Plinius) quoe funt maior9s, quam pe* lorides. Macrobiusincosnaadijciali Lentuli flaminisappofitasfuifsedi- xit,č% ne quis eafdem efse pelorides,& glycymeridas exiftimet,maiores k 1 licet chamas,legat Macrob. lib.3.Saturna!. Ante coenam,inquit,Echino s > oftreas crudas quantum velIent,peloridas,Spondylos,&c. Paulo poftali* eduliaemimerans,g!ycymeridas,vrticas,&c, Suntautem glyeymeridesdičta? adulcedine» vtopinor,quod fapore fint dulci,minufq; falio,quam reliqu£.Suntqui glycyameridas vo* cent, quafi ex dulci amaras,Quod fi ita fkcompofitum nomenex Graeco, & Latino fuerit». quam compofitionem improbatQuintilianus.Glycymerides igitur chama? funt maioi' eS » quam pclorides tefta oblQnga,mytuIorum fluuiatilium teftae modo, fcd duriore,& fpiPd°' F re,rugofa>non ramen ob id a(pera,ex albo ruffefcente,čarne & fucci bonitate peloridifin 11 les.Eafdem efse puto cum ijs quas pelorides maiores Athena?us vocat. Hermolaus BarM' rus conijcitapud Pfinium poft verba ha?c, Chamteglycymerides, qu$ funt maiores, quam Pelorides, pro colycia, fine corypbia, legendurn corycia ex Athena?o,qui fcribit Conchas quafdam aMacedonibus vocari Mpvxxs, quas Athenienfes*/>if«s nominant, Sedvtapud Plinium legendurn fit, non potes corycia ad chamas glycymeridas referre: fic enim Con* chasafperasvocarifcripfit ex Hegefandro Athenaeus. H^vcrcivfpoe C 7 rt(m'iu(tpop fignificat to npdfiov, id eft,magnum & prodigiofum. Vel dičtse funt pelorides a Peloro Sici- h^promontorio, qudd iuxta illud peloridesoptimae reperiantur. IuliusPoIluxde cibd- rum antiquorum prarftantia verbafaciens. Vffa or/ irctpd ro7s mtAa'/o/s « CSoki/uh t «t>_ ^«»ct iV rropBpiii )&} utipctiva rctpr/jriat, >(£f dvttoi rvpios, Ktg-ptt)s tx v»/d9n. ^ Čptpo; ** MvAu, /ig^ x6yp>aj[ mAcčpivttf, oBcv 'faac vuv x*An/xtvaf mAaiplcPlts ciroput&no-ca/. Apud v eteresinpretiofuitmursenaexfreto, Sc m urana Tartefia, placebat thynnus Tyrius ; Sc ^Ugilex Sciatho, hoedus ex Melo, Concha? etiam Pelorintf, vndefone nomen adeptar nune pelorides vocantur. Ex his apparet infignis error eorum, qui feribunt peloridas Error quo- n °men haberealuto,inquo tum mambus tum retibuseuerruntur: pilosenim lutum eft, run dam. (fieenimferipta verba reperio) r n «Ao's quidem lutum eft, a quo mAvp/fas Sc ?r#Affeoportuerat,non mAaplfas & ttiA a>pl*s 8c mAupivas, ftcuti omnes extulerunt. Pr^terea ,J Hudememoriacxciderat,autfortafle nelegerantquidemquod fcripftt* Ariftotel. Con- *has,Chamas,Pe additoq; cum iure paneinferuntur, gratjeq; Coquendi q u ij em f unt ,fcd Jutum vel arena obftat, quominus lapor refpondeat. Labra earum funt modus * cralfiufcula & tam arefte connexa, vt nifi vi aperiantur, & tepe etiam rumpantur prius quam os aperiant, Chamapcloris Bellonij, Copcharugata, vulgi Pauarazzo, A I?ui quid differat. Tcfiau, |n arenam circa litra? ra reperi? tur. Caro, Rondeleti jcon. DE CHAMA ASPERA. Cap. LXV. HAMA trachea authore eodem Bellonio, valuaseodem modo quo la?* Ijis tornatas habet, eften rotunditate pene orbiculari coftruftarhoc tamcB inter fe differunt, quod illa lami quidem tefta.hsec vero,afpera claudatur* Pečtinis modo ftriataded Pečlen rečtas. habet ftrias, illa vero tranfuerfas« crebras & profundas. Dura eft admodum Chamarum afperiorum tefta,fi t cum Iteuibuscoferatur.Ea enim non nift valido i '^ ' rpctx~aj( inquit) afpera: a te- B ftarum externa parte dičte funt, ob lineastranfuerfas* obliquas multas, cauas eaq> ob caufam mufco Lepe op- pletas, Superiorum ( glycy- tneridum ) modo oblong# funt,intus lames.Carne funt malifucci, paucinutrimen* ti,ad excretionem facili, qua tamen deleffcantur Purpura? i vnde pro efca vtuntur ea Pur- purarum pifcatores, vtanteex Athenaeo diximus.SimiIlima, nificadem cum Bcllonij ico- neeftquam nos adiecimus. Cum Rondeletij vero icone quodammodoconuenit fecun- da & tercia in hac nouiffima tabella exprdfe:priina vero ex leuibus eft. DE Chama afpera Bellonij. De T eftacels. Llb. III. A Coacharngata alij EcIIoaij.feu Chama afp era. Cham* flriara fpccics. 477 Luxus ve- terum. ViuariaO- ftrcarum quis prim« »nueneric. Pefiles bal- ne;c. * Lib,p.c.i, DE OS TRE IS. Cap. LXVI. VANTI fecerint Romani Oftrea,& in quohonorefuerint,cumillo- rum res magnitudinisatqueiuxuri«e teneret faftigium, nonnullishic ve- terum feriptorum authoritatibus demonftrabo, antequam ad fynony- ma, naturamque Oftreorumaccedam. Fuereautem in tantaexiftimatio- neapudgul^proceres, vtinremotiflimasa mariregiones ligneis lacu- busapportarentur: Brundufioquein primis in Lucrinutn lacutn transfe- fcbanrm-, quia mirificeibi pinguefcebant. Plinius aurhor eft Sergium Oratam primuom- ^'Um Oftrearurn viuaria inueniffe in Baiano, setateL. Craflioratoris ante Marficum bel- lum:nec gulje caufa.fed auariria?,magna ve&igalia taliex ingenio fuopercepifle.vr qui pri ™ us P cn bles (inquit) inuenit balineas:ita mangonizatas fubinde vendendo . Csterum r n a ! enus . a Maximuseundera Sergiumluxuriaeexeraplar fumma?,nonauariti*propofuit, c lusuria feribens. Caius Sergius Orata (inquit) penfilia balnea primus facere inftituit: »> ^p^mipenfa Ja?uibusinirijscgpra, adfulpenfa calida>aqua?tantumnona:quorapenetra- Ul t*ldem viddicet ne gulam Neptuni arbitrio fubie&am haberet.peculiaria libi maria ex- cogitauir, aeftuarijsfibi intercipiendo fludus, pifciumquediuerfos gregesfeparatismolli- ^ Us includendo, vt nulla tam ua tempeftas incideret: qua non onerata? menf« varietate pdciculorum abundarent. Aedificijs etiam fpaciofis,& excelfis,deferta ad tempus ora Lu- cr ini lacUs preftit: quorecentiore vlil conchyliorum fiueretur, vbi dum fe publicae aqua: cupidiusimmergit: Conlidij Publicaniiudicium nadus eft. In quoLucius Craflusaduer- fos illum caufam agens, errare amieum fuum Confidium,dixitj qubd putaret Oratam re- Hiorurn a lacu cariturum oftreis; natnqueea.fi inde petere non Iicuiflfet.in tegulis repertu- tUm.Huic nimirum magis Aefopus Tragoedus in adoptionem dare filium fuum > quam,bo norum luorum hčredem relinquere debuitjnon folum perdita?,fed etiam furiofce luxuri£ iuuenem>quem conftat cantu commendabiles auiculas immanibus emptas prerijs,in cena pro ficedulis ponere: acetotjue liquatos magna; furnmse vniones potionibus a.fpergere fo- v fitum.amplilfimum patrimonium tanquam amaram aliquam farcinam , quam celerrime ■ abijterecupientem.quorum alterius Tenis, altorius adolefcentis.fečhim fecuti.longHus ma¬ stim porrcxerunt,ncque enim vllum finitur vitiutn ibi, vbioritur. Inde ab Oceani littori- bus attradi pilces, inde infufa? culinisarce, cenfibuscj; edendiatquebibendi voluptas re- pertaeft.Hecomnia Vaierius,exquibus non auavitiaecaufa,led luxuriae viuariaillafecifle Oratam difeimus. quamobrem profequamur. C. Plinius Nepos in primo dodiftimarum buarum epiftolarum libro eafdem delicias oftrearum oftendit, nam cum Septimium Cia- *um inuiraflet ad cgnam,& non veniiTct: At tu (inquit) apud nefcio quem oftrea,vuluu!as, cehinos, Gaditana maluifti.dabis pc©nas,&c. EleganteretiamM.TuIIinsip epift.107.fefe quioftreis>& muioenisfacileabftinebat.abeta. & malua deceptumcfsedixit: & mulier.vt ^Uenahs canirin lexra fatyra \ Jnguinis^capitts, qua fint diferitnimi ntfcit Gr audi a qu& mediji tam noči bus oTirca mor det, ^Qratius b quoque fuyra in Iuxu perditos confaiptaoftendens hominis fobrij, & fruga-; • L,%,Sat.% « liscen- Aefopi tra¬ gedi filij luxuria. A beta ", Sc malua dc- cepti. Gulofi non funt ajnici. 478 Vljfsis Aldrouandl lis cenfuram fummisafsentionibusefse probandam,luxuriofi vero prorfusabominadam, E vtcuiusiudirium vnacum corpore, &animo ita fitoppletum crapula»& opprefsumvvt ad veri cognitionem fcfe nequear erigere,dum nune huc , nune illuc eius iententia in pakuo gratificandonurcr,ait:interc?rera etiam boe: - Non in car g nidore voluptas Summa, fed in te ipfo e ji . tu pulmentaria quare Sudando: ptnguem vttijs^albumfonec oftrea , 7{ec S c ar us ,aut potertt p er e grma tuuare Lagois. MartiaIisquoq; quotiesoftreorum meminit, eaferelemper cum al ijs eihis cnumerat, qui in haud minori eranr pretio,vr in primis in Ligurinum feribens in tenio, Ft/gerit an menfas pbocbus c ar nam % Tbjefia Jgnoro: fngimus nos Ligurme tuam, lila jutdtut U-uta eft , dapibmtj inPtručta fiuperbis Sed mini omnino , te r ec it ant e, placet. Nolomthi ponas rbombum, nmllutnj bihbrem Nec vole bolet OS) ostrea nolo: tace. f Poft rurfus eodem libro in Ponticum,qui cum laf4 efset lex a Domitio, vt fublatis fportu« lis amiciad rcčfcam coenam vocarenrur,hac lege eoačlus iam no dabat fportulam Martiali, fed inuirauir, appofuitqucci viliflimoscibosdihi vero optimos: vnde conquerirur poeta, fiefraudem fjerj legi, cum non detur fportula, dari coenam a Pontico non metiorem fpor- tuja,cum ramen legem rulerit imperator, vt melius cciiareni cliences,quamolim folebant gcccpris fporrulis: Canit iraque. Cum vocor ad c omam,non tam v anali s, vt ante Cur mtht non cadem qu Hune quem coena tibi,quem menfa parauit amieum, Ejfeputas fidx ptftus amtcttia? \_/iprum amat,dr mullos,dr fumen,droftrea: non t( 7 am bene fi čarnem,nofier amicus er is, Infuper libroduodecimo in Lentinum feribens, cuius gulam accu/at,vtpotequi febricidb H nullo genercdeliciarumabftinebat,conquerebaturq; quod febrisnon dilcederet;cuip 0 ^' pa refpondet cam rečic agerc, cum ram opulentprn, & deliptum dominum habeat. £)uare tam multis a te Lentine dtebus Non abeat febris , pw dr vfipuegemis ? G eft at ur tecum felU,parttcrtf lauatur , Ccemt bolet os,oftrea fiumen, apr um, EbrU Setino fit f*pe,& fiepe Falerno Nec mfipost mueam Cacuba potat aquam, Ctrcumfufa rofis , & ntgra recumbit amomo , D or mit dr m pluma,purpureoq l toro. Cum fic tam pulcbre,tam belle vtuat apud te Ad DammampotiusvtstuA febris e At? \ . Tantopere . De T eftacels, Lib. III. 479 A Tantopcre vcroinhiabantoftreis Romani,vt c Opidius in faftis de aurcofeculo agens 4i-« .. ,» xerit ceuquid admiratione dignum , l ' ' OflrtAjj in concbis tata, fuere juis. innuensfuotemporeminimetutaeflejfedplacereomnibus, ac fummaabomnibus indu- Romani,?? Rria nullibi noinquocumq; tandem orbis anguloinquiri, & vbiea negauerat natura,non oitreis m- enim eademfertomniatellus,importari folere, quod non obfcure etiam docuit Dipnofo- hiacinE. phifta Athena?us,qui referente dodiiflimo louio tradidit A pici um nobilem parafitum,qui fuperioris ( Apitij) nomineappcHari promeruir, vafisfummainduftriafabricatisadTra- ianum in mediterraneis Mefopotamia? contra Parthos bella gerentem, recentiflima oftrea detulifte. Apudeundem Athenammalius parafitus nomine Dromeas interrogatus, in vr¬ ije anapudChalddem lautius pararetur conuiuium: refpondit prooemium Chalcidenfis etenae gratius efle toto conuiuij in vrbe apparatu.Vocabat autem (mquit'Athena?u$ ) c?ne P rooB prooemium, Jti-mu irpooiftm, copiam & varietatem oftreorum, Eodcmcp modoalius qui- quid dam apud eundem: primum, i9qu.it, oftrea vidi,& echinos: qu*quidem proeemium funt ra ^ c? AIttv a %apnna? 7 T\TpvTctnv^vH . d Macrobius praeterea locuples teftiseft oftreorum vfiim d Sa¬ ti fuiflein prima Romanorum c?rja:narn& hocapudeum jnuenio:Quo dieLentulusflamen turn. 13. Martialis inauguratus eft,q:na haecfuit: Ante c?nam, cčhinos, oftreas crudas cjuantum vel- lent, pelpridas, fpondylos, patinam oftrparum ,&c. Quam vero Tyberij principis palato Tyberiusvt arriferint iftiufmodi conchy!ia, colligere licebit ex Suetonio c Tranquillo, qui atteftatur oftreis dcie> 1 yberium Afellio Sabino feftertia ducenta donauifse pro diaiogo.in quo boleti & flcedu ^ aremr ' oftrea?,& Turdi certamen induxerar.Elegantiftime Plinius ifonic&s ait:Ex horto pte . ln Tybe " bei macelln quanto innocentiore vidu e.Mergi enim čredo in profunda fatius eft,& oftreo mca P‘+ i ' tum generanaufragia exquiri.Deniq; ■ iuucnalis non incongrue canebat: g $ at y, ^ Dtgnus marteperit,c4net liett oftrea centum Gaurana,& Cof mi toto mer ga tur aheno . Poffim vero multa pra?tereaex authoribus clafticisadferre, qua?ad oftreoru encomia pey* dnerent,fed quia ha?c paucula fatis efse pofse cqnfido,itaq; hxc vela contraham, c S Y N O N Y M A. V A L VIV M tefta durtore contedorum maior pars authore Pet. Bel- lonio, oftrea vel oftrea Latinis dicuntur. Sed oftrea pro genere vniuerfo Oftrea pro teftaceorum fumi Rondeletius docet, vc in fuperioribus,vbi de teftatis in genere vni genere egimus, videre liect, vbi etiam quid Graecis fitoVp«», &cV|0«w, fa- uer(o tis fupercjue feriptum a nobis eft: nonraro in primis forum genus oftra- c ^ Qrura - codermorumcopledi, ficenim,vthoc hteobiter inferumus,Suidasechi- num § t*' xoyxvAtct , dstA Sicut autem Latini a tefta teftudinem; fic quoque Graea S?p** nominaue- Etymon<, funt: quanquam Euftathius ah oVpdor ( quod eft os, quod tefta veluti ofsea tega tur) abundante rho didtum cum Varino velit.Grarci nune vulgo arpifu* vocant,Pfeilus oftri- a diadnterprete Valla.voce vt apparet, diminutiua. Inuenio eti^m apud Hefychium Ypr« oftridia. ato'? pro oftreo. Italis oftreghe dicuntur, Hifpanis oftia de la mar. Galli, vtinnomina- tus quidam feribit, Onitres, &alicubilttre alle calle: fedeommuniter teftante etiam W Rondeletio Gallo Huiftres vocant,MompelienfespriuatimPeires Oftres, Flandri,& ali j Germani inferiores Oefters, Angli non diuerfa voce Oyfters. Putat Zoographus apud ®elgas etiam ijterle vocabulura diminutiuum nonnunquam vfurpari: fuper quo nomi- ^ecumBelgam confulerem, refpondebat, prorfus fibi efse incognitum, Albertus,ci- tante Zoographo, alzum ex Auicennainterpretaturoftreum. Antiqui fecundum Syl- Alzum« Uaticum oftrea eft,item Caugilen, ( Caugilel vero nominat Auicenna 2.-5 3 7. videtur Antiqui. autem notnen corruptum a conchy!i]s.) item Laralus. Alibi etiam habet.Oftracorum fiue Caqgilen. conchyliorum, qusedam funt magna,qua: dicuntur Arabice Barcora, ( hoc & Serapio ha- Pa: * lus - bet:) quseda parua,qua? Arabied dicuntur Sades, (Sadaf quide pro limace,dc pro. purpura 0 accipitur.) Alibi rurfuscanifis exponit oftrea: Auicenna vero alibi carufis habet. Etcani- feties fecundum veterem Auicenna?-glofsographum, & Gaugiel eft fpeciesoftraci, idem quoque Seigi interpretatur genusoftracorum, aitque efse venereum. Latini oftreum fteutro genere , & oftream fbeminino dic-unt: Lucilius, Plinius, & iuuenalis oftreum Sl dixerunt, 480 Vlyfsis Aldrouandi (JixerunM*tem VarrocitantcNonio; Non polfe Oftrea fe Roma; prebere&echinQ5 :Lu- £ cilius,Quid?ego fi cerno Oftrea,cognorim fluuium , Iimum accama n fapcre ipfunu Quo loco Nani us, Oftrea (mejim) neutrogenere, Sediciem quoq; Lucdiusinf*mininoge- nere dixit : OttreA nuli a fuit , non purpur*t nulla pelorip Item alij,vt Pku.tus in Rudentc: Echinos , Lepades,Orireas y BaUnos fdptAmus Turpilius Demetrio: lMačIa coopertA Age in or as O (Irc as, Et VairorNcč Ofti-ca i!la n v 1 , en?, capta quiuit palarum fukitare • Afranius quoq; Oftrcasniarinas dixi(: Cicero in co ier? * Lun.c.6. generc v|us eft. Tampam polkt (.inqnit) vel in t-guliš profcminaie O.ftreas. 3 Ilidorus Oftrcu ab vero diftin&ionem adfert hanc, vt Oftrea in genere neutro,carnes in ftemino dicanrur ge- Oftrea di- nereiqqod kne vixex ; fuperioribus eolligas, Qui vofet tamen iradiftmguere,porenr • G E N V S. DIF F E R E N T l /E. LOCVS. FORMA. D E S C R1P T10. f Tcfta, Magnitudi nm<> r ' dacia,ciboingrata,Hucufq;Bellonius, Rondelctius quoq; diffenentias furnir a loco, a te- 0 kamra varietate.acarnisfubftantia.EfTecnim qua?dam,quje in ftagnis marinis nakuntur, quiedam in ipfo tnaiijlla (inquir) A/^roVpiae vocat AriRoules,api:dquera allquotiesA/f'^> , ' perperam lcgas.pro uae a loco nomen habent; Murn enim ftagnum /ignk' catjvnde ž\iiuiodxActTTa{ marina ftagna a (kleno dicuntur, .Gaza lemper oftrea & o.ftre^ conucrtitmon ktisredte meoquidem iuditio,cum kagni oftrea dicercdebuiflet: Hanedi[ ferentiam non omilit h Athenteus qxium dicit: Ta' Ji o eoncočlu kcilem; maiorcmqj in his quani in alijs oftreis, quorum teft« multo ampliores fint. Huiufmodioftreaseffeinoftjjs Rhodani antiquis,ob inimutatum Rhodani alueu: veti' diqueetiam huiuftnode L ute ti ^ ex Sequan^ oftijs,& Burdigak-Cur vero dulciores fintd^ caula efte putat aqum dulcis admiftionem f Gaudent enim dulcibus aquis ('ipqeiic ^ Pl/' .. t nius) & vbi plurimuin influunt amncs.ideo^* pekgt* paru* funt & ranores, Illud vero ( in M uit idem Rondeletius) dil^entiusexcit- tiendum eft, maiorane ftntpelagicis Oftrea qua? in ftagnis marinis , aqmfve ex dulci permfths proueniunt. Athen*us: Oftrea nafeunturin fluuijs »lacubus & mari. Marina optima, quando ,acus aut fiuumsex proximo iniluit; tune enim fiunt boni fucci, maiora, dulciora. Oftrea ftagni marini Rondelebk DeTeflaceIj.Llb.IIL 4 8 i Oflrea hic fecundo loco pofita,cum Rondeletij icone conucnit: altera D. Antonij Gigan« tis Forofempronienfis munere le&oribus communicata, dukiora. Qu« vero in littoribus ( vrpfctoai) & faxis limi &aqu*dulds expertibu$gi- I) gnuntur,parua funt,dura, acriaj ( Oftrea. Briunica. Lucrinus laeus. fibra? multae veluti fimbriam conftituente$,eam aliquandoambiente purpureo crine^u* praeftantia? notaeft, authore Plinio: Addunt (inquit) peritiores notam,ambiente p UI> pureo crine fibras ,'eoq; argumente generofa interpretantur, calliblephara appellantes* Noftrapallida funt teka, alibi coloreditferunt. Variant coloribus ait Plinius, rufaM Hifpania,fufca in Iliyrico,nigra & čarne & teka Circafis. Talia nonnunquam vcnduntuf Burdigala?, MedoKina a loco vicino MedoeappelIato,aIla"ta . His caput nigrum ek 5 caf° minuscandida.Palmamenfarumdiuillistributaeft,vtfcribitPlinius: iunt&apudnos^ pretio. Etquemadmodum diuerforum in procreandis Oftreisoiim diuerfeerantlaudc 5 quas profequitur Pliniusjita noftroatuo cupediarum amatores Oftreorum cenfuram&' * ciuntdunt enim vt Horarij verbis vtar Oftrea qui callent primo drprendere morfu, & acria a dulcibusftatim difcernunt.Britannicaomnibuspraferunt, Santonica magis fa & acria iudicantur.Britannicis Burdigalenfia fuccedut, inter qua? MedoKina nigra, fa 2 ' uitatepričeliunt: quemadmodumCirccea,qu3enigra funt, ab f Horatiocommendannk Lubrica nafcentes implent conchjlti luna , Sed non omne mar e eBgenerofafer tile testa; Murice Baiano rnelior Lucrtna Peloris oBrea C ir c at s, Mtfeno or i unt ur echini, Ptclimbus p a tul is tačlat fe molle T arentum. Plini j vero locus,quem citat Rondeletiusin fuum fenfum,eft ifte:Dicemus&denationi' bus, ne fraudentur gloria fua littora, fed dicemusalienalingua,qu£equeperitiffimahuiu s cenfura?innoftroaeuofuit. SuntergoMutiani verba,qua? fubijciam : Cyzicenamaiof 2 Lucrinis.dulciora BritannicisduauioraEdulis ( GetulicrsMaflarius) acriora Lepticis,P^ e ^ niora Luceniibus,ficciora Coryphantenis,teneriora (tenuiora,Maflarius) Iftricis, candj' H diora Circeienfibus.Sed hisneq; dulcioraneq; tenerioraelfe vllacompertum eft.Sic P^' nius. Abydena oftrea olim a ganeonibus celebrari folita memorat Clemcns in P 2 edag°S°' Inueniocp apud Archiftratum: Tž? ATpoj quodfb rtC Ennius poeta antiq uiffimus fic vertit: CM ur e s funt Acmtifpta oBrea plurima Abjdi. $ Alibi Plinius Eritannica non parum commendauit; inquiens. Nondum Britannicafcr* uiebant littora, cum (Sergius) Orata Lucrina (fcilicet littora) nobilitabat.-poftea vi* fum tantiin extremaltalia petere Brundufium Oftreas: ac ne lis eflet inter duos fap 0 /" res,nupcr exeogitatum, farnemlongae aduedfionisa Brundufio ccmpafcere in Lu crl ' no. Polydorus Virgiliusquoque Oftrea non alibi delicatiora,necplura quam inAn- glia fine Britanniaefte fcribit. Lucrinus vero laeus omnium celeberrimus apud večere^ eft, quodibiBrundufioalijfque locistransferebantur, quiamelioraficbant, atque pin- guefcebant: De T eftaceis. Lib. III. 483 f A guefcebant:eorumq; ibi nutritorum laudabilioraerant, qua? capiebantur, vbi duleis ad- ■ mifceturaqua, maximeq>ihdulci portu,quinuneportus Phanariusappellatur, quem ni¬ trat amnis Achcron cx Acherufia palude profluens, vnde dicebat Marcialis? Oftrea tu fumisfiagnofaturata Lucrino, . Caudent autcm,vrait Plimus,peregrinatione> transferriq; inignotasregiones. Atq, jBi undufina in Aucrno compafta, & fuum retinerc fuccum, & a Lucrino adoptari credun- tur. Forte ctiam limofus fuerit. Limofqui ibi capiuntur. Apud Cumanos quoq» ptaiftanciflima Oftrea inueniri author eft Strabo in quinto fua? geographia?. Et in Hellefponto,phyco,id eft alga nutriuntur dicente Ariftot. »Iacobus Sana?;arius>ne{cio ex quo cecmit. Oftrea Mifenis pendenttbus er ut*Jaxis Milk tihi mift; nam Horatius Mileno echinos oriri dicebat , & OftreaLucrina vocauic; 2 \o» me lucrtn * hiuerint Conchjlia. Ita & alij. Petronius Arbiter. -— Lucrtnis B ErHtdliitoribusve»duntCon$yliA)CAnds V t renouent per damna farnem Poft ha?c inuenta fuifle putat Britannica Maffarius, eaq; Iuuenali Ruputina dici ab oppt- dolmorali. h Iuuenalis verfus funt - Circeis nat afurent , an Lucrinu vtoptitnaiudicentur>qu3?in tjs aluntur lo- cis,quo ftuminainuchunturiqualia fuburbana Veneta: vrbis videmus, qua?multis tlumi- nibusalluuntur:qua: res poteft Oftrea reddere muho commendatiora. Haec illa funt fci- licct, qus gloriam menfis pepererunt: quorum lpondylus (ita čarnem interiorem voca- tnus) plus habet calli.H^c funtdeniq; quae vulgato proueibio, viduarum cupediasappel lauit antiquitas.H ? c Calcagninus. Extat & epiftola Aufonij fuper his Oftreis ad Paulum, quam pranerire nefas fit: OTtrea nobihtim c&nis ,fumptufy nepotum C ognita , dtuerfo^ mar is defojfi pr o fundo tametfi ab eis locis mare longe abefset,ex vifceribus terras.fic ema- nafsc,vt tračfum vniuerfum illum tum oftrei$,ram ali/s pifeibusmarinisreferferint. Atq» htecdelocorum diuerfitate dičta funto. Altera eratdifferetia penes colorem.Plinius enin 1 Coloris dif coloribus variare fcribir.nemperuffaefsein Hiipania,fufca in I!lyrico,nigra & tefta,& ferenti.r. ne Circcris. Inuenio,& apud k Aelianum,mari$ rubei ad Arabiam pertinentis oftrea flatn* k Lib. io. meisilluftrari zonis.ca vtdiceres varij coloris temperatione ad iridis fimilitudinem acc^ c ‘*3- dere,adeolienis perpetuodučtu £queinter fediftantibus diftingui atq; defcribi.Iam 0 Mclioram meliorum oftreorum notasauthores has ponunr,vt Plinius:Pra?cipua (inquir) habentuf* pot*. inquacunq; gente fpifsa, nec faliua fualubrica, craftitudine potius Iptčtanda, quatn ted' tudine,neque in Jutocapta, (etfi Veneti eacsterisantecellere opinentur) neque in are- nofis, fed folido vado,fpondylo breui atque non carnofo,nec fibrislaciniolo.ac tota in uo. Addunt peritiores notam, ambiente purpureo crine fibras, eoq; argumento generoW* Calliple- interpretantur, callliblepharaappellantes. Iouius maxime probari tradir,qua» magnarunt phata. nauium carinišadha?rent,&ab vrinatoribus demanu colliguntur. Sed GrapaldUSjOmn^ j (inquir) tune in cibis meliora exiftimatur,cum oua appellata habuerint, qua 2 tamen nihn Lib. ?. de a( | generationemconferunt, fed indiciofunt melioris nutricationis, veluti pinguedo in o”rc* h *& ^ n 8 ujnc,s,v? 1 Ariftoteles afserir. Quodad formam oftreorum attinet,BellOmus inter bi- pt&m 'ad ualuium genera hoc peculiare ait efse oftrea?, & pe&ini, vt partem habeant pronam, peculiarc. pinam,quarum altera fit turbinatior, ac pržtumida, altera vero plana. Plinius alibi origi- ' ' š , , nem DeTeftaceis. Lib. III. s in K fiem atque genituram conch«, qu« Margarftas fert, efseaithaudmuhumoftrearumcon- La pide chisdifferent cm: Alibi quoq*tethya oftrea? limiliaefsefcriplit.EtHegefanderapud Athe- capitc He- hepatum pilcem in capite duoslapides habere,colorefpiendorcque oftreis fimiles. pad. Capita oftrearumgencrinuUaauthoreeodem Plinio: m Galenus oftreis pilos efsenegat, Capita nul ledmelius Pliniusoculoscarereoftreasomncsdixir,Eidemprasterea oftreorum prcecipua fpondylo breui funt,atque non carnofo,nec fibris laciniofo,ac tora in aluo. Perottus fpon- ™ L ^.i.dc dylum in oftreis dici fcribir callofum illud rotundum albicans, quod intus habent in me- Oculis ci- ftio,afimilitudinefpondyli,quodnos verticulum dicimusappofitum fufis,vtmelius nen- re n C< do verrantur: nam reliqua caro circumfperfa.lacinia dicitur.Quod ouum vocatur,Vvotro- Lacinia^ nus non Temper,fed vere habereoftreas alserit: moxq; procedete tcmpore minui,demuq; qaid. totumfereaboleri.Ariftotelesilludin aheratatum parte eis fieri voluit,idemq; efsequod Ouum. tchinos haberealiasdixerat. Eodemauthore oftrea? meatum habent quovxcrcmentum Tecedat partefuperiore, Idem Ariftoteles teftas ijs tribuit Tcabras, alibi ctiam labra crafsa. Excrcm £ t j Er Plinius qua?dam lilicum duritia tegi, vt oftrea? dcconcha?, dixit. O ur vero dura fint,di- C Tputat aduerfus Cardanum dočliffimus Scaliger,ciiius verba minime praeteriundacenfeo. Cur dura-. E Ais(inquit)algammollem: vtmariseuitetimpreftiones,cedenfq; vincat. Siccnim po- tefta ccgan liendofunt ifta tua, & afpera, & mutila. Et addis: Conchyl:a in imo manent, & crafsa ab tur. jnitio creantur.Dic igitur quare crafsa ab initio fačta funt. Etenim fi admittis inter tua hec ftluftriora:fuccedanea noftra dicam.Quia cum futura efsent immota oftrea,parandum eis fuerat munimentum. Mollia igitur ipfa intus,opus habuere duritia exteriore.Ita ofsa, tum alijs tum fepi^conftituta fuerunt intusad conliftendum.Hisextra,& ad eundem finem,& admollitiem tuendam. Qua? proportio etiam in multis fru&ibus eft.Vt quibufdam inter- Fru&uum na,alijsextimafuafitduritia.Itaal'jsaliaadiunxit prselidia: alijs denegauit: vtpulmoni- durida. busmarinis,obvilitatem.Echinis,neaddurioraaffli(ftarentur,cifrosproanchoris.Lepori Ehino cur marinoadmirabilem facultatem.Is tametfi eft informis, ac mollis caro: ramen nullis tem- cirri • peftatum agitationibus, ita fuperatur, vt in litus eijci po lit. Qmbus vero non fabricauit ma munitionesjijsartem dedit,qua fibi iam fabricatacompararent:vtcarcinadi: vacuas enim "‘jVj* mdigenisconchas, & qua?rft, & inuenit,& fubit,& fubindemUtat, fiitaei fa&afiracceflio cultaSf a “ ftraT" S * Vt prioribus *dibus capi ncqueat: catus, & inquilinus, & oeconomicus, magi- G E N E R ATI O. STREORVM ortuscaufaputredoqua?damefsevidetur.Etenimphi- lofophus, qua ccenum,ibi originem earutn cotififtere teftatur : & alibi in In a limocoenofooriri fcriplit. Apudquem plura deoftrearum generatione f clii leges, circa finem libri tcrtij de generatione animalium, qua?omnia nos fupracitauimus,& hicnonrepetimus.Plinius AriftoteIifublcribens:Qu£ * filiceo tegmine (inquit)operiuntur, putrelcentelimo proueniunr, aut fpuma circa nauigia diutius ftante, defixofque palos, & Jignufn maxime. Alibi ramen iti petrofisčarentibufqueaquarum dulcium aduentu oftrea gigni tradk.Qiiidmirum fi ex li¬ mo nafcantur, cum fexu carere oftreas conftet, cuius quoque rei reftis locuples eft Plinius s exu his verbis:Scxusdiferimen in eis non eftmeutrum eft,& oftreis genus,& ca?ceris adhieren- tibus vado,veI faxo. Et * Oppianus: Eft non diftinflo femperlcttis oftrea fexu *' • Nos inter piftes,nec mas, nec fantina nota, » Ex quo Gvllius, oftrea (inquit) neq ; coitu nequc.parenre procreantur,ac nimirum omnia ex ccenonafeuntur.Ulorumenimnequefoemina neq; masdiftin&us eft, fed eiufdem na- funr,atqueadeo inter fe fimi!ia,vt non marem a foemina internofceu poffis. Nihilo ^ * * “ * * ' 1 f J i -^ — - - —A/,«« i caret< * Lib. i. de pijcib. iSfenus*’ Ariftotelesalibifcriplit,oftracodermorum naturam confiftere param fponte,par- D ^ tim cmifsa a fe aliqua facultate,quanquam ea firpe fponte oriantur. Qu* tamen fententia ^ fuperioribus contraria non eft,litri enim poteft, vt quae ex putu nata unt,ipla deindequid t u prolifieum obtincant,!icetinterim non coeant,vt in hifceanimalibus vlu venit: qu>bus la licet ineft humor quidam candidus: Plinius iac appellat:Grandelcunt quidem fyderis ra- Lacoftrco- tione maxime, vt in natura aquatilium diximus: led priuatim circa initia atftatis muho la- mm. «e piaegnantia atquc vbi Sol penetrat in vada. Et alibi. Nupcr compertuin m oftrea «)s luimorem oftreis foetifieum la&is modo efftuere. In eo itaqueineft: vis tila ex qua pamm 4^5 Vlvfsis Aldrouandi generantur, Pelrus Gyllius vireruditus,& fide dignus affirmat fedeviris non paucisfpe- g Byzantios £xerc.i 9 j. meminit: In aere (inquit) & aqua,qua? cibum capiant,nondum memini,nifi oflrcasputc** mus cum alijs rore ali nihilominus ,quam limo,& aqua marina, A N T I P A T H I A. O S T E S efle oftreis cancros inuenio, & Stellas marinas. Cancri oftrea- & rum čarnem mireappetunt, fed ipfaprasda potiri propter indumentuna teftx difbcultcrqueunt. Nam teneram čarnem quodamquafifeptonatU' ra nonfacile frangendo munijt, quun;q; duaj concauitatesaccuratefibi inuiccm iun^xoftreum ipfum complcdtantur, neceflario chela? can^j|| nihil efficcre pofsunt. Quid ergo molitur ? Quum oftreum in locis vet^p non cxpofitis cum volupratepercalefcere, fuafq; plicas ad radios Solisaperirc videt: tufl* vero clanculum iniečto calculo, quominus easrurfum claudar, impcdit; quodq; viribus nequit, folertia quadam perficere deprarhenditur. Ea verfutia eft animalium,qua?neq ue rationis,neq; vocis vfum habent.Meminit huius quoq; verfutia; diuus Ambrofius hisvef bts:Canceroftreis vefcirur,fed quiaoftrcu elaufum,nu]la vi aperiri poteftjpericuloium^* eft,f] (helam cius includat,ad argumenta confugir,& infidias nouafraude moIitur.ExplO‘ r rat enim fi quando oftreum.remotis in locis ab orani vtnto, contra Soliš radios diptyeuttt Dc T e ftaceis. Lib. III. 487 A riludfuumaperiat, vtaerclibcro vifcerum fuorum voluptatem quandam capiat: & tune clanculocalculumimmittens,oftrei conclufionemimpedit:ficq; apertaclauftra reperies, tuto chelas impendit, vifceracjue interna depafcirur. Eundem prseterea dolum author de natura rerum ex Ambrofio, & Ifidoro,fic recitar. Cum teftas aperit oftrea,vt clementioris aur® del icijs gIorietur,cancerinfidias ei repentinas pra:tendit,& lapidem inter eius teftas proijdt,ne illas coniungerepoffit,&ficoftrea?carnescorrodit. Oftreaquidem in ficcoia- cens,iam vt in domo Conchas tener,tempore acceffionis maris,Alij oftrearum hoftes funt marina? molli crufta inteda?,vero tam crudeliter (vt* Aclianusait) inimica?,vt ha?c Steli® o- J pfa exedant, &conficiant. Ratio infidiarum quas cis moliuntur,eiufmodi eft. Cum tefta- ftreas deuo cea fuas patefaciant Conchas,cum vel refrigeratione egent,vel vtaliquid pertinens ad vi- rant / <^um incidat: ea? vnode fuis, fiuecruribus, fiueradijs intra teftasoftrei hiantesinlito eas * tib.f-cAi claudi prohibens > carne implentur. ll * G R Y P H V S. pitp.dJii illudin Epiftola AufonijarithmeticaadThconem, dcoftreisadfc miffis legitur: Aut ter,vt Aeolidi menfis ttnet ignicomus Sol. Innuit, vt exponit dodiftimus Iofephus Scaliger, fibi totoftrea mifTa,quot menfes tenek Sol,fi ter tot menfibus coftet annus,quot olim in Aeolide con- ftabat .Decemenimmcnfium,necamplius ,annumapud AeoIasfuifletemporeHomeri Menfibu* veteres Grseci teftantur, vt&apud Romanos fub Romulo. dece olim conftabac V S: V S IN C I B I S. ELLONIVS omnium aliorurateftatorum Galeno oftream nobilif- fimam haberi ait, Galeniq; lententiam a Corn.Cello comprobari,eo ve¬ ro maxime, quod aluum mouere dixit. Sed Galenus in libro de boni, & Quale fuc- vitiofifucci nutrimentisoftreorum čarnem humidiorem, & tenaciorem cum genc- efledocet,admodum craffi fucci,& partes eorum lolidiores ferius ob craf- rent * fitudinem concoqui,acgenerare humorem crudum,craflum ac frigidum. Verum quidem eft, quod Cellusaluum mouere dixerit, led ait pra?terea facile intus cor- rumpi. Connumerat tamen etiam oftrea inter ea, qua? ftomacho apta funt. In vniuerfum (inquitIouius) oftrea,vt ait Galenus,falfum humorem aggenerant,pra»fertim fi cruda co- medantunpropterea tentiginem in falacibus plurimum adaugent. Platina etiam ea, quod demortuam Vencrem excirant, apud lautos, & libidinofos in pretio efte fcripfit. Muitum Venere cx- pra?terea oftreorum efum idem Galenus damnat in libro de attenuantevidu, eumq; feni- citanc. , businterdicit inquinto de tuenda fanitate, & in confilio pro puero epileptico,oftrea om- niaeicauenda praecipit. Actius quoque Galeno prtrceptori fubfcribens, buccinas,purpu- ras, chamas, patellas, pedines, & omnia tefta inteda, vt etiam oftrea, muitum craiTi fucci alimentum gignere feribit. Patellas Hicefius faciliiis excerni tradit, quam chamas: oftrea Vero minus his alere,facile replere,excerniq; promptius. Athenteus de oftreorum fubftan v tijs ex Mncfithco: Mnefitheus Athenienfis (inquit) libro decibis ait:Oftrearum,concha- W rum,mufculorum,&fimiliumčarnemvixconcoqui,obfalfumhumorem,quimipfisin- eft.Quamobrem qui cruda. eduntur,ob falfuginem,aluum fubducere,cum vero elixantur, falfugincmfuam,velomnino,vel magnaexparteexhumorequoincoquuntur, deponere. ltaqueoftreorum decodum (inquit Rondcletius ) perturbat, & citat aluum. Elixa vero eorum caro humore fuo deftituta, murmura excitat. affa autem, modo rede id fiat, noxia |pinime eft.Etenim igne vida non perinde ac cruda concodu difficilis eft,exiccato humo¬ re,qui in ipfa inerat,quiq; folutam aluum reddebat. Alimentum humidum concodu con- Aluum mo tumax oftreum omne praeftat,nec facile ad vrina? excretionem.Atque ita Celfo, Areta?o,& u en t. Elinio medico aluum mouere oftrea dicuntur, nam & Galenus in tertio de fimpliciu me- dicamentorum facultatibus conchularum maris ca?terorumque oftreorum fuccum, plane Utm falfum efTe, tum ventremfoluendi vim obtinereait, quamuis eorum caro (inquit) v entrem reprimat. Additcp verutn quod dicit, deprehendi,fi ea qupquequo modobrafli- cefuit,preparate non graueris.Et in tertio de facultatibus alimentoru feribit omnium oftra- 4$8 Vlyfsis Aldroftandl V > Jj ©ftraeodermorum commune eflfe, fuccum falfum in fe haberc, quo venter fubducatur: Ted g rationemaioris,& minoris differre.Oftreaenim molliffimam omniunv čarnem habeucha- rose autem parua£?,fpondyli,foienes,purpura;,buccina, atque alfa huiufmodi duram. Iure igituroftrea.ventrem quidem magis promouent,minus alimentum corpori fuppeditanf. duriora vero concodfioni magis rdiftunt, & magis nutriunt, &ha;cquidem coquuntur, Cruda quo 0 ft rea V ero non codtaeduntur.Sed quamuis,quae hadtenus diffuse fatis fuper horu oftreo- que cdun T rum a ij m £ t0 didia £ me f unt , f u ffi C ere poffinnadferam tamen integrum caput ex iulio Ale- Kandrino, quiin decimoquarto de falubribus,capite decimotertio eleganter docetoftrea, quodalimentum exhibeant,autquem humorem generent, & dehumoriserudi, vitrei* glutinofi,copofitiq; ex his,differentijs,& natura fic'fcribit:Iam teftacea, qua; depatfftpf*? Gra?ci vocant, oftreaq; inprimis, autfola, aut maximeinter ha?cefculenta, falfum itidetn cundla fuccum obtinenr,deijciend« aluo idoneum.Hiatulae aurem &ipondyli,&folene* & purpura?,& buecina; duriore omnes,quam oftrea čarne con (tantri d circo minus quoque edulcsatq; advfumpotius medicutnadhibitaeinterdum quoties ob praui fuccialicuius pr£efentiam,qiu vel ventriculum, vel tUnicas eius occupet, aut aliunde etiarn, maxime ve¬ ro cxiecoreeQconfluat,affumptuscorrumpiturin vcntriculocibus. Neq; enimduritiail- f lainter concoquendum promptein corruptionem humoris, quicunq; illefuerit,trahetur: quin ne trahantur alia,obftabir, & humorum in totum putrefadiioni refiftet: magis autcai fi fecunda tcrtiaveelixatione, falfedinem humorem^ue omnein. corrumpi facilem edu- dlum depofuerint, tune concodta id genus teftata nutribiliora, firmius in alimentum cor¬ pori elargita,fient:fed crudi tamen plurimum quem fic vocant,fucei gignent interea.Natn Facilc con- oftrea ipla,vt minus alant;at ob mukam carnis mollitiem elixaconcodtu faciliorafunt,ac coquuntur. piruitam potius ,qiiamcrudumiliurn, quem diximus, humorem procreare folentt qui°^ Pituna gc- ip/b. q U idem tamen a pituitae natura difceftit, fed inftgni fiigiditate, fubftantiaq; fufi vitr* in modum glutinofa craftacjue.Crudus vitreufque a noftris: a/nfif, & taAafvs Gratcis diet* tur,fi modo pro eodem ducendus eft is atque ille humor, (vitreusdico,df crudus) acnon potius aliusatquealius. Vterq; quidem cruditate damnandus,fed inalterolentitiescuifl fi igiditate inftgni,in altero crafiiries, in vtroq; autem cruditas fit. Qute in vnum quoq> pe inter fe conuenire poflfunt qualitaces cundta;, atque tune humorem facient iahaiSn pri - mum Praxagorae didfcum: tum deinde PhiIippo,feu potius Philotimo,infecutifq; Grseco* rum medicorum ^tatibus crudum, craflum,vilcidumq;:eiufmodi prouenirecotporibusifl £ non valentiflimo vcntriculoex fuilla? carnis efu, aut azymo, aur non fale fatis condkopa- ne,fubcineritioq;,atque ex cafeis inueteratis quibufdam,& huiufmodi muhij,poflir.HunC »ctfoa&r non minus appellatum fuifte inuenio authoribus eifdem, glutinofum fcilicet,e* craffo,& glutinofo compofitum,qui obftručfiones maxime,ac maximas efficcre folitus ft f » nec diffecantibus tantutn,qua craifusded abftergentibus praeterea, qua vifeidus tcnaxquč» Humor ex indigeat,ficuti plane,qua crudus,maiore concodtione. Alius eft humor, vade epialis ixp e quo febris febribusorigo, & colicis cruciatibus: praefertira vero,ft Ientore, frigiditateque immodica epiaia, fuperet, vt fubftantia,ac colore vitrum referatifrigiditatis autem tantum canceperit.vt tiec intra corpus, vbi calida omnia natiuo calore concalefcunt, neque motu .estra delarus p°' tuerit,ac vel excernentibus frigidus cxcernatur,& tangere volentibus appareat: is Crudus hu propriehabebitur,exfrigidiorum eduliorum cruditatibus quandoq; colledfus.Sicuti crU - * morqm, p r0 prie diceinus,frigidarum, erafsarumej; partiumhumorem,necmagnoperegltit 1 '" nofum:qualetn nobis largitur freques Icguminum,vtmacerati lupinbaliorum^; qtton 111 ' dam;ac recentisded non omnis tamen gencris,cafei: multorumcp prasterea eduliuin,ipf ) ' rumquemer, deouibus nune fermonem inftituimus,teftaceorum»fed duriore tantumutO' H do čarne prtrditorum > vfus. Nam oftreorum proprie ftc vocatorum, fiue oftrearum mah s alimentum, quiamolliffimacaro,pituitam potiusexhibuerir,illamipfam quoq; frigidarri omnino,atque etiarn crudam dicendam, quando vlteriore concodlione fanguificari poifip fedbtne humidum, & cum flarulento fpiritu. Crudus, autem, quem proprieita vocari djr cebamus,humor ille,frigiduscraffufq; eft,ex dura; terreftrifquefubftanritealimento,qu c ^| neq; in ventriculo,ncq; in iecore deinde iuftam concodtionem acceperit,procreatus:ftc^ ti vitreus item crudus,fi igiditate eriam immenfa,& glutinofitateconftat,atq; ambobust^ vnius efculentifubftantiam coeuntibus,frigidus,cra{Tus,glutinofufqj exiftet,crudus,&jP'' femerit6exiftimatus,di(kufq; humor. tlixorum oftreorum iure emollirialuum diKimU 54 quod verumefkproledloita,edudloq; elixatione,falfuginofofucco:quofadlo,reddeturca' yo,corrumpi quidem difficilior illa,at eadem ratione conftci quoq; contumacior,& qua »*" Oatyr venter, praefertim teftaccorum dunoris fubftanti* fi fucrit. Nam oftrea moUiffim^ carnis DeTeftaceis. Lib. lil. 489 A carnis, vel cruda deuprata multis concotjuuntur hodie edammulto maxima tamen pars melids, falubriuscj; aut elixanr, aut in craticula addito aromate multo, ac falis momento, fcd teftis tamen fuis non auulfajeuiter torrent.Mandi eairritad« Veneri,Se rentigini pro- ducenda?,nimis creditum hodie receptumcj; eft, nonobfcurarationeflatulemi«,ex pitni- tofa materia excitata?; falecjue &calorifica?aromatum facultads vij au liberare voluit: quod fane nimis late aeccpit MarceMuš, in- dmem na- *luiensoftreaex mulfo, & piperecotfta, vdliter contra tenefmum accipi. Peculiariter«vcr6 rl " m ’ Contraleporjs marini venenaoftreaaduerfantur,fi eidemPliniocrcdimus. Stoinachum tcne ‘’ Cinquitidem) vnicereficiunt, faftidijsmedentur. Addiditque!uxuriafiigusobrutisniue mura * Lttnmamontium,& maris ima mifcens.Gariopontus hydropicisetiam oftreas dari iubet: Ac | hydrd- EtTralljanusin colico affetftu pifces duriore čarne pr«ditos, & ex teftaceis pe«ftines, & p cm . . oftreas, Tefta veroeorum maiorem longequam ipfacaro vfurn apud medicos habet,vfta & non vfta, Eam ficciffimam elfe Galenus in fecundo de tempcrainenris dixit. Labiorum Ad labioni ^kera,& omniamaligna fanans medicamentum,ex Nicolao Myrepfo; Oftrea vftatenuif- v iera. funč tfita infperge, Ego vero non vftis contrids vfus fum, Sc bene celftt. Ad procidentem ^ pmddc fedem,ex Aetio; oftreorum reftas crudas tritas, dc fubriliffimocribro excuftasappone, Ad ^nib- k Perniones: Sextus Platonicus fepum ceruinurn combuftum fimulcumoftrea tefta minuta nes.^" 10 ' U w.mmixta, & fa£l:um quafimalacmaimponit, &mirefanare ait. Vcgedusinfecundode v eterinaria, ad vulneraiumenrorum offa fepiarum,dc teftas etiam oftrearumin puluerem Ad vulnera rc digi iubet,Se «rei quoque vafis fuliginem pariter mifceri;eaque bene tunfa fi frequenter iumentoru. 'dperferis,fiecatum vulnusducere celeriuscicatriccm, Oftreorum tefta vftaauthore a ()a~ LUnn.de 'enojftmilis eft facultads buccinorum teftis, tametfi etiam fubtilioris: itnmo vteertius ve- r j(|fqi (inqnit) dicam,minus crafs«. Nam terrenam duramq; corporis fortitaconftftcn- ^amconcretionemcjidmpendioomnia craflarum funt partium,itaqueaccurateeal«uiga^ necefse eft.Cum autem dicimus horum aliud alio efse tenuius (cum tamen omnia craf- fint,fed alia magis,alia minus,) itaaccipiendum eft,vtli Vlyfsem Therfitedicamusma- l0 r?m ,cum tamen vterq; fueritpaums. Cseterum omnia id genus, vtSr anteaeft diftum, Co gendi quandam in fe facultatem obtinent: per quam condcnfata eorum eisenda, dura, te dofgq. funt reddita; quam vbi per vftionem depofuerint, contrariam afeifeunt faculta- lCll »*quam vocantdigerentem, Porrofilauerisea,vfserifq;, (ficGraecus textusbaber,led pr«ftat Ad caua vi cera. 490 Vlvfsis Aldrouandi pratftat (inquit £aographus ) lcgere.fi vfleris lauerifq;:prius enim vruntur.demde lauati> E rur huiufmodi medicamenta, igneain aquam natura depofita, ipfam efficiuntcum tenut- tate excalferientem, adeo vt & putrefaciat. .Sed nonnunquam reliquutn illud terreniun eft.morfus expers: id quodmaximeimplendiscicatriccc]ueclaudendis vlceribus humidis eft vtile. Igitur teftaeorum,qua; peculiariter vocanturoftrea, combufta vtor addiuturnas px fluxione,«greq; čarne implebilescauitatcs, nempe qu£ fiftulofa? funt atque profunda?. eam foris cum fuillo adipe veterato ( vulgo axungiam nuncupant) circumponens • A t ib finum ipfum aliquideorum, qute talia čarne implait.imrnitto: quale etiameft vftutn dj a ' phanes:quodfpecarium (legolpeclarium.nominedeprauato. Latiničnim fpecularemja' pidem nominantdnterpres Latinus in marginediuerfam ledi o nem afcripfit.ais vftom,dy* phryges,,)nominant. Parem in genere facultatem habem»& ca?terorum oftracodermorum teftte deuftte; maxime vero ( vt dixi) oftreorumukinde buccinorum,& purpurarum.I ta “ queciniseiusgeneris cmplafticis mifcetur faculiatibus di-gerentibus,& cum quouisadip tf digerit.Sed quoniam verus plus digerir.illi magjsmifceri lolet.Rorro potentius hocmem* camen digeret, fi acrem illi adipein quempiam mifcueris: dequibus fuperius determina' Detes fple- tum eft,Quin fed &afperitatefubftanti£, velut & piunexy&teftaclibani. Verum in vfueiul- ^ ic * modi non eft necefie,qute fic vfta funt, admodum latuigare. At in vlceribusrebellibus p ! f omnibus diligenter funt lteuiganda.aeinfpergenda.Porro excrefcentiam carnis mcdiocB' Ad dentes ter cxterunt,comprimuntq;. Ad hteccum faleomniaidgenus vfta d en ti um fmegtna r e< *' dcaibadoi. dunt efficacius.adeo vt non modo laxiratem mollitiemcp gingiuaru deficcet,verum efi arn vlccra putrefcentiaadiuuer, Haec omnia Galenus, Emplaftroalbo Ariabarzanio, quo nccratesabfcefrumiaminaltcratumcircatarfumdifcuifit, apudeundem in primoapp Galenum de compofitione fecundum genera, cap. 16 . buccina vfta inijciuntur. Vbi nus: Valide ( inquit) exficcat ob buccinorum cinerem additum, non diftimilis au £e!!l quodammodo facukas eft, & purpuris, & oftreis concrematis, Nofum eft autem finec<> r ' nibus horumanimalium teftas concrerrtari. Mqx etiam cap.iS.oftrcaconcremata.purp 11 '' ras, buccina, & fepia? partem oileam cum ijsreccnfet, qu$ propofiti emplaftri (aduer‘ u . vlcera cacoethe, & defypulora) candorem tueri pofiint. Et rurfus in primo capite quarti: Buccinorum teftas contrematas, purpurarum, oftreorum, aliorumque id genB $ 31 ^ aridas vlceribus malignis.ac contumacibus infperferis, mirifice videbis citra mordicafi 0 ' nem ea deficcari, Puluis cx oftreis: Cadmiar .thuris.fingUlorum vncia femisioftreorfi rum vncia vna femis: fic ille.fed vlum eius non explicat. videtur autč vtiliter infpergi P°' fe vlceribus malignis,&dy,fepulatis. Galenus alibi teftas vftas tum buccinorum,tum p ur ' purarum, aliorumqueoftreorum, pharmacis pilosattenuantibus adnumerat. Ex combuftis.&fermentomedicamentum prohumorefuppurato ab eodem in fecund°“ c artecuratiuaad Glauconedefcribitur.Pliniuslcribit veteri vrinar mifceri cinerem ofc e °l Ad parati- rutn aduerfus eruptiones in corpore infantium, & omnia vlcera manantia. Idemcinb' 1 das. Marcellocredimus,cumelleimpofitusparotidascito foluit.Emplaftra (inquit b GalenB 5 ’ b Lib.i ,. de quar fimplices parotidas curant,laxatoria appcllata,omnibus nota funr.Exempla jpforq l11 comp. fic. f U nt; t mplaftrum Mnafe^,& quodex fuccis conftat,& quod ex ptifana.Hisadhuc moli* 0 ' ra funt cerati forma,tum ex butyro,rum cx oefypo conflata,oftreis aur buccinis,aut pu^' ris vftis additis,adipeque porcino.fingulis quadrantis pondere. Prtc-ftat & hoc,buryri vr T ciam vnam.ceite fextantem,& vncite dimidium, oftreorum vftorum,quam tenuiftim^ trl ' toru m fextantem: liquefcibiIialiquefacito, oftreaq; infarcito,ac vnitis vtiror confide* 1 ^ 1 ’ Efticaciflimum hocad parotidas. Et paulo fuperius: Buccinis, purpuris, & oftreis vftbf)? durefcentibus.ac vetuftis parotidibus vti oportet. Eft enim pharmacum,quod omncn' ,;l ' fiidionem,&acrimoniam mitigat,& difcutit, noniplum fi melle quis eorum cinerem i(Tl . buat,fed & multo magis fi adipem fuillum infulfum,vetuftum & a fibris dcpuratum fceat. Citraomnem enim moleftiam omnesinueteratas infiammationesdifcutit, etia n) ‘ l ex rheumaticaaftedlione fint oborta?. Idem code libro buccinamarina, aut purpuras v^ s melle aut axungia exceptas imponi praecipit parotidibus, & confeftim difcuticndas it‘ 3 ' ferit, idemq; oftreorum teftam vflam.&cum melleimpofitam facere. Alibi dcnique eandem prope teftis purpurarum, buccinorum, &aliorutn oftreoru tribuit.oftrei- nom eI1 generalius accipiens:quamobrem fi quid remediorum in vnaaliqua fpecie omiftum vid e ' bitur, in alterius hiftoriarequiratur. Marccllus Empiricus cinerem harum teftarum fi 311 Ad nariurn n iorcm fi 11 ' 5 P ane tolligatur, & voretur, ftatim ad remoucndam grauedinem narium pf°' grauedinc. ficere fcribit: necnon cum melle illitum tenuiftime contritum, vute prodcfle. Plinius m e* dicus loc.c+i. De Teftacels. Lib. III. 4 St ‘A dicus citatne Iouio oftreorum teftasambuftasdyfentericis prod e (Te mulit. Aliud ad d^- fentericos ex Marcello Hmpirico: Succinurn decerafbfyluaticaexures, & de teftaoftrei a?quefadesiparibulque m en fu ris puluerem triruni, cum molite t fbrrčdxyTnclite,aut tale quidlegendum )autci:m vinoauftcro, ferrbcandenticalcfačto, bfberŽdum dylcnterico dabis, mire proderit. Ad coli inteftini dolorcs ex'GaIeno:ft>ftreoiurn c teftae cremata?, & tritae potui dcntur: duarum ligularum modus lit ex calentis-aqu*r cyathis tribus. Ronde- letiusexperientia comperit ex cinerc, fiue ex calcc teftarurooftreorum fačiam aquam lixi- uam ad minuendos tumores oi^n/uciTceJ'^ pcdurn, & genuum plurinuim eonferre. Exio čatenim,inquir,multum digerir,& calfdcit (i poft vftionem cinis iioti latov ur, lotus minus calfacit.Cum itaque & e teftis vftulatis optima calx ftat,BclIonius cinerem oftreorum ca- dem cum čaicefacultatc poliere arbitracur. Pro buccinis oftrea ad reinedia aflumi licere, & ex fuperioribus conftare potcft, &in tabulis legitdr, DE OSTRE1S SYL VESTRIBVS. E Cap. L X V11. STR E A (inq uit Rondeletius) reperiuntur in noftro mari, qineavul- go Scandt bec vocantur, proptercaquod laporefuntacri :ob id delicato- rum labra nimiumcalefaciur,& vlcetant.nam $candcbec,idem eftquod roftrum vrens. Tefta conftatpel!ucida,partibusquibufdamflauefcente, alijs purpurafcente,foris crinita,&crilpa,intus fplendida, latuiftima.can- didiffima. Caro par.ua, falia, fubamara atque iniuauis eft: quare etiam a plebe negligitur.Hancoftreorum fpeciem efle puto fimilcm ijs, qua? fradiiPlinitis a gigai In petrofis, carentibufcjue aquarum dulcium aduentu , ftcutcirca Grynum, & Myrinam, vel potius oftrea efle dyoia, qux vocat Athenajus. b r lwtuj JV tiv n ngj aypi dimoueri vix pofsut. Quoniam vero m ul rum profunde immerguntiir , indigi^ Jongurios fcrro muniuut, quibus fcrijs ičlibus valido mucrone Concham qua- tiunt;quam vel confringunt, vel, fij inte- gram deturbem, rupis partem aliquairt iecum auferonr: vix enim alias cedcref» de inde manu ferrea eodem longurio in¬ dice marisfundoin fublimeattollunt* Qwod autem aqua per faucesBofphort G 1 hracij deorfum ranto impetu feratur> Pgnum eftlocum iilum Gaditano eflea* tioremmam li «equaIis’forct, haud cqui" dem tantoimpetu delaberetur, Quemadmodum autem Gratcorum Gaideropoda a vid' gari noftraOftreaipfa forma differt,fic etiam guftu ingrara, dura, amara ac naufeabunda TefU* percipitur. Huius teka aut conchaeximio natura artificio fuperior inferiori infarčfa eft, vt quibufdam veluticardinibusannexa»nigroq; neruo in eius mediointer tubercula & ftnus coaptato vinčfaacconftridla efte videatur, Tubercula quoq; fuperiora duobus acetabuli* inferioribus bene correfpondent,vt & inferiorafuperioribus, qute in noftra-vulgari oftrea delunt. Proinde apertas Gaidcroppdas, ftquisattentčintuebitur,inhisbranchias(hoC certe ridiculum eft, nullum enim ex teftaceis branchias habet)& ftomachum, & reliquas partes nutritorias contemplabitur: im mo etiam auriculasfungi crifpi figuram referente* magnitudinegrandiorisacetabuli poiypi,qucr diIatari,accontrahi foleanvmbilicum vid - gus efte putat. Hcec oftrea alijs carno/ior eft, minus tamen guftui grafa. Nam venter eius atquc hepar peffimi funt faperis. Ccrnru-m nulli etiam in hac cancelli, feu pinnoteres re- ** Caro, peripntpr»H^f omnia }taque{kllonius.Rodcletiuseiufcemodi oftracodermi genus fpo n- Venter, dylum efte conijcit, & de eo ira fcribir.ln oftrocodermorumgeneribusrecenfentur a Ga- Hepar . leno,Plinio, & alijs, fpondyli,ab Aihencco rp*x»Mt nuncupati,a Grcccis hodie Gaidero- Spon m agnam fimilitudinem,quam cu afini vngula habent: gaidaron enim hodieafinun* Rondd. vocant> Galeni interpres enot #verrebras conuertir,fed vtendum nomine grčečo cen- feo, Plinijexemplpquialiquotlocisfpondylium vocauir,3c Macrobij, quum fpondyl° s inrer ca^napontifjcalis prima fereuh numerar. Itč Columella cum reliqui 5 teftaceis fpon- Pefcriptio, dylosrecenfet.Spondylusduplici tefta conftatintuscaua, &la?ui: forisfcabra.ad vngul^ afini formam rotundatadatiore parte,qu£ 6? inferior dici poteft, tenuioreft,& muitd mi-* nus denfa,minusconcaua 5 ar(fta valde& firma articulationeconnexa.vtriufqueenim teft? binsapophyfcsfunt, ftue tubercula, qu« binis acerabulis viciflim recipiunr, &recipiu n “ turcvinculo medio,nigfO & vahdp cohatrent, Caro interna oftreorum čarni fimilis eft: cir- cahanc DeTefluceis. Lih. 111. 4P3 A ca hanc fimbriata eft mebrana. Branchias fpondy!is falso nonnulli tribuunt.Omniaenim oft raco d er m a fa o g u i n i s c x p er tia, & cxiguo calore pradrta toro corpore perfcnfum fugi c a tcscuris meatus xara' S/a-rtolw' relpirant. (Taxat tacite Ikllonium Rondelctius,fcd Ari- ftotcics lic ea reffigerari dicit , non refpirare ) quemadmodum infečlaauthore Ariftorele. Intus caro eft fatis mulca,fcd d uri or, virus olcns, imuauis, & ingrata. Galenus libro tertio de facultatibus alimentorum interoftracoderma , quaedurain habent čarnem, recenfer. Spondyli faxis adnafcuntur, & ita haerent, vt non niii malico, aut fracfta faxi partecapian- rur.In mari noftro pauci reperiuntur.Egoin faxis I refconijs Agarheniis finusreperi,led ij parui funt.-itah^rent, vt in littusreijciuntur.Teftacraflioru eft parrium,quam teftaoftreo- ru m. difficibus vri tur, magifq> ad lapidis naturam acccdir. In fp4ndylis cancri parui rcpe- fiuntur, quemadmodum inoftreis, & myrUlis marinis. Horum nullam quod fciam men- fionctn fecit Ariftoteles. Athena?us lib. 3 , rpa^ntov, aVo' r»\ rpu^Tmos , id eft,ab afpe- ntare,meaquidem fentetia,appelIauit.Spondylos verosa nobisexhiberioftendit firmior J n his,& magis exqui(ita teftarum articulatio,quam in vilo alio oftracodcrmorum gcnere, a qua fpondylinomen fortiti funt; quod vcrtebrarum fpioa? modo firnnifime articulati B fint: qua; vertebrtBo-Tro^cTvAo/ a Grsecisdicuntur. Haclenus ille, cum cuiusfpondylo ma- ^unam limilitudinem gerit, qui hica meadditur: intus candidus, extra purpurafcens. In fecunda tabula quatuor proponuntur, colore albicanre: tertiaoftrea, proutftepenumero baculis, vel alij reiadhcerentceu Zoophyta. Addidi,&aliudelcgansfpondyligenuspro- n a, & fupina parte depičtum. Plurimis extra tuberculis praeditum eft obtufis.ab vno late- rcrubicundis, abalterointer viridem & cceruleum ambigentibus, quibus ramen rubra ctiam permifcentur tuberculaifummum caput,feu vertcx candicat.Intus circulus fatis con ^picuus colore viridelcente totam fere concham prope extremitatem ambit: dein color fe- *}uitur caftanearum,dein albus & fubuiridis.In mcdio velut vinbilicus eft,vt icon indicat, Cx ijfdem coloribus, addito etiam luteo conftans. * L' A / Spondylus Rond. fiue oftrea gaideropoda Bello- c nif ,exRondelctio, Spondyli faxis adna Icuntur. SponHvIi authods. T t % SpondyIus 494 Vlyfsis Aldrouandl Spondylus authoris primus. Spondyli; ali;. 4 i T De T eftacels. Llb. III. Oftreacea annexa baculo. 495 Tl } SpondyIa» 495 DeTeftaceis. Lib. III. 497 to. * Aeneid. DE P E C T I N I B V S. Cap, LXIX. AE C^V I V O C A. t«? , fiuePedten etiam dicitur, quocapilIi pedtuntur, & extenduntur: quod p c <4inis v* Euftathius fic Graece nominarifcribit w«p* to' fVr«W ra\ rpl^a c. In Di- r ia ngmfi- dbonarijs Hefyctiij,& Varrini legitur,*T» -Trape? to' fzrif- cata, nav v *a/W? , tyy l ttccP<£* , -tet hoc eft manuum carpos, & pedum,itcm pcdus,fed Zoographuš metacarpia porius, B fic dici putat tira vero dici feribunt «Vo' t&t «5 tccV rpfras (V/ T» Kctteipfyjov 3 inquitEuftathius; id eft, pars qua?dam corporis humani occulta, fic didta a virgulis, quse circa eam funt. Pečfen a Latini« Grammaticisexponiiur mufieum inftru- P ro mufico tnentum,quocytharam pullamus . Virgilius: b fnftrumcn- -_ TO j am pretinc ptdfat eburnp. _ Gr^ci videnturincy!hara,teftitudine ) autalioquopiam fimilimufico inftrumentocollum v appellaffc : xriVi«, inquiunt ,rav tttdapav, o uV^j^oj ti§ a^at« Aiyo>ra/. ? Scatius Pa-« A \ pinianus; 1 ■ - Nune obuia verfa Pečline \_Am*zonio modo , culatis, atque ijs, vel roftratis, vel denticulatis medium culmum (ccant, multi mergis,alij * Li.i.c.n. » Pedtinibusfpicamipfamlegunt, idquein rarafegetefacillimum» indcufadifficillimum eft. f Ouidius; / i.deremi Temper ibm cer tis defečias alligit herbas , um. Et tunfam rarp Pečline ver rit humtttn , ^ APlinioetiamdicuntui 1 Pedtines in arbonbus,&earummaferi.i.perlongitudinem rečla* >, Pedtinum modo linece, & interuaila,Graece ztmJ' o'h?, vt dum inquir: Fagts pedlines tranf- %n ^ v% nerfis. Nam inquibus variant pečtinum illorum linea?, adijcerePlinius /olet uliquid quo varietas illa poflit indicari,obliquos, crifpos,nodofofve diceqs. Germani in ligno hos ve- lutj ncruos, appellant annos. Simtautem vente^ feu fibra 1 ,^ diuifiones in lignis pečtinum modo, hoc eft .Intelligiturquoque noninfrequenter inftrumentum tcxtorium eodem nomine,fic dičlum quod fila in teliš figat. Virgilius; Arguto C omux percurrit pecline telas , Et Polluci orjfTd um* ( Zoographuslcgtt mna^Tivot ) Ktrdnirm trapd rlu) dav oropptipat! , 7ri'rn *ti'w/> ivvtpaaiuitoc id eft>T unic^ quod oram purpuream habentes, quin- que pečtinibus texebatur, Apud Galenum libri de fafcijs caput centefimum, & decimum inferibitur pedien,feu vinculutn fufpendens ad colem. Pedten Veneris herba> quoque Pii- Pcften Ve aio didla a peftinum fimilitudine. 0e£1 *: .tAcbil. * 4 .Hiflor. M- Pe&enipe ttunculo differt. Gaza de- jfenditur. Pe&unculi Peftinis e* tymologia. Leguados. Alberti er- ror. * HiH.0,4. €• 7* % Lib. j . Genert. 4 p 3 Vlvlsis Aldremandi * *" * S Y N O N Y M A? E VOD Latinis Peden, Grarcis*™^ dicirur, Gaza? modo peden mod6 pcdunculus,vt vbi a Ariftotelesait: t cev fiBvpcev ra /ut'v t\ir ara^TC^*, otov oi KTi‘vit,: Bipaluis generisparscluiiliseft, vtpedunculi. Etpaulo poft: E "tj ra' /ut\ Kirurad dvToov & Conchula? ‘ mine vocant,fcd Gongolam pronunciare maluntrHec Bellonius,qui pedunculum nelltr* parte auritpm depinxit:capite tefta? ita fere fe colligeme,vt in Tellenis,& Chamis, dam condecoratur ruhra, cuiitem alia lutei coloris ma- cula iufidet. Afper eft,qui eburneo illi adiedus eft colore fubfufco. Auriculasexiguas «equalismagnitudinishabet Pedenfubfequenti deinde tabella adiedus,extra cinerei coloris,intus fuperiori ora nigricat:cgtera ex fubceruleo, acalbicate varius. Candidi funt duo vitimiChamequ°~ Pcden-cburncus, Peden afper, DeTeftaceb. Lib. III. jo j Pedunculi aiij auricularum figura variantes, ^ 3 L O C V S. Y T V LI & pedines, tefte a Plinio, fponte in arenofis locis proueniunt*» ub. f. el - Columelladepifcibusloquensait: Limofa iegio idonea eft educandis 51. & Conchylijs,& oftreis purpurarumcjue tum Concharum pedunculis.Ca- 'J piunrur infinu Aquitanicofrequeterpedunculi,vbi maioresfunt,quam . d in Mcditerraneo mari; quanquam & hic copiofi, vt in Normannia. Pe- Capiendi dines ferramento quodam capi abradendo tradit Ariftoteles. raU0 ’ S E N S V S, VOLA T V S. N A T V R A. IS V M habere&oculos,videturex a Plinioprobaripofl r e:deanimaIium a Lib. p. c. oculis ficloquens; Non omnibus animalium hi, Oftreis nulli:quibufdam 37 * Concharum dubij: Pedines enim fi quisdigitos aduerfum hiantes eos pcu ^°* moueat.contrahuntur, vt videntes. Video dubitatum a do< 5 tis,num pedi- ^ o le n*t • nes voienr. b Ariftoteles id affirmat,fic inquiens:Generis tcftari,& expedis o pcden poriffimu plurimumque fe motiet volatu . Nam & purpura,& eius fimiliaparum admodu progrediuntur. Vnde c PliniusrLoligo etiam volitat,cxtraaquam c Lib.?.c. fe effcrens, quod & pe&unculi faciunt, fagittae modo. Vbi notandum Plinium ita intelli- 3 9. gendum efse,vt dicat pedunculos volare,non autem extra aquam ferri,vt Loligines.Nam Volatus. pečtinumvolatum abauiumatquevolantium quorundam aliorum pifcium difterre au- ^bnius e **: thor eft ^ Ariftoteles,ita fcribensrCartilaginei generis nonnulla ftridere videnturjVerum P onituu ab his.vocem emitti vilam rede dici non poteft: at fonum, fiueftrepitum reddi vere dixe- d HiPio.p, 1) ris.Nam & pedines quoties per fumma humoris nitibundi feruntur,quod voliraredicunt ca P ftridere fentiuntur.Idcirco Mafsariusad ea Plinij verha:Aquarilium pedines ftridere cum St ridor. tolant traduntur; ha?c commentatur. Quoniamiua cuique poteftelse fententia, ego non esiftimo pedines volare pofse per aera. Ciim enim callo illo interiori ambat tefts adeo connexte ftnt, vtdifficile diuelii queant. non poflunt italibereaperiri, vt volare valeant, p bnius «- Opamobrem volare hoc in loco pro falire celeriter in modum volarus,& difeurrere de lo- P licatur * coad locum potiusinterpretarer. Pedines enim rama velocitate dehifeunt: vtex vehe- men ti reperculfione faliant, & fuperiadent, vt quafi volare videantur. Hatc Maflarius, fe- cutus Ariftotclem, qui fic' fcribir,deanimalium teftatorum differentijs tradans: Item.in- • Hijlor.4. & b NoEi.jitt. lautitijsinlcripfipvtteftatur b Geilius.Laudanturetiam Tarentini: Horatius: lik j.c.\6. Peftimbus p atrij s iačiat fe molle T areptum. Qu* er it fortaffe ratio, cur in numiiniatibus Tarentinprum frequenter inueniantur: ApU - leius verfus hos Hnnij corrpptoscitat: ^ CMures funt ^4cm , afpera ojlrea plurima /tbjdi, ** \jMtts Mjtile.n£ ejl,petltn Curadrum,qux apudi^imbracidamnes. Quialiquaex parte reftaurari ppilunt ex Archeftrati apud Athengum verfibusjvndeetian 1 translatilunt: Ta? /uv 9 hhoc, Zyft , o V r p> s Parium > P e fitnes vero Mrtylene , Plurimos vero Ambracia exhibet. Peftfnes o Xenocra t es;Pedines,inquit,pptimi iunt, qui ad iuftam magnirudinem peruenerunt,cau«t ptimi qui. cplpre n igripre: predan t autem vcre,ac zeftate, fiquidem ep teporead Lunteincrementui« maxime augentur, Omnibus autem anteccllunt Mitylenei magnitudme, natura,humor«, w .. . bonitate. A ‘Pcedag. lib.i. DeTeflacels.LIb.III. J 07 A bonitate. Hisfimileslorjium mareiuxtaIHyrida,Hetruriam,Salonas,&Latium producit. lam vero & Chios, & vidna? infula?, kem Aiexandria eiufmodi pifces ferunr. Pont us qui- dcm etiam multos fert; fed minutos, & qui stgre augeantur. Ha?cXenocrates. Ariftote- lcs autem optimos eflfe cenfet, cum grauidi funt, vt aiia tekata & cruftacea. a Galenus pe- dincs craffi admodum fucci eflefcribit.Q{Sidam Myas,feu MytulosEphdios eilque fimi- les fucci bonitate, vtpedincsfuperaie; itacedereChamis. Hicefiusautem Chamis alere vberiusj fucd autem peiorisefle, & excretioni minus facilcs. Vnde Trallianus podagram pituitofam prtecefliffe conijcit plurium pedinum,& buccinorum vitiofos fuccos generan- fium frcquentem vfum. Stomacho ( ait Cornelius Celfus) apti funt ex media materia pi- fces,£>ftrea, pedines, m u rices. E t Archigenes apud Calenum pedines connumerat ijs,quae ftomachicis in cibo conueniunt. Galenus fuccum corumaluum ducere, nonaliter quam a, ladisferum fradit. idem confirmant Galenus,& Diocles Charyftius. Deeorundemfacul- »» tatecoquendique modohsecXenocrates:Dulcesfunt, ac facilius, quam oftreaconco- ciuuntur ,’Exacetofurnpti adexcretionemaccommodantur, & cum ex pofcaconcoquun- tur,dulcedinis participes funt, quam affandodeponunt; pari quoq; modocontriti aluum « foluunt: idque fiuerecentes, fiue vetuftifuerint. Parum autem vrinamcient, quibuxeis coloris funt,ficutoftrea non facile corrumpuntur.Elixi affatisadaluum ducendam aptio- fesfunr: quique magis aflfati funt, minus fucci habent, & difficuJterexcernuntur. Exifti- mandum quoqueeft, eos qui in fuis teftis aflantur, minus huiufceincommodi habere, & facilius alere,& minus eos perturbare: valentiorcs autemafsati funt:quique expurgati pla¬ ne pureque fuerint, ij grati ori funt, & facile concoquuntur, & teftaceis antefcrendi funt illi ,quifaleconditi funt, necadmodum perturbant .natiuam autem dulcedinemin mu- ria conferuant,&vrinam mouent:accandidiquidcm,& lati, funt dulciores: atqueal¬ bi funt duri: (Diphilotamencandidi molliores funt) ruffivero funt virofi, & vrinaro *, cient: vari j autem medij funt, & eorurn aliqui fucis funt fimiles: qui per fe dati difficul- i, ter concoquuntur, & tamen vrinam mouent. Ha?cille. Vvottonus teftatur pcdunculos facilius concodionem afsumere,quam oftreas. faporeefsedulces: at nimiam illam dulce- dinemcodioneexuere. Aluum magis mouere virulcntosaffis:&quomagisafsentur, eb minus fucci congeniti reliftqui, minufque aluum tentare ;ted fi m teftis fuis afsentur magis nutrire. p*' * Dcalim. bon. & ma¬ li fucci. V S V S IN E T MEDICINA. A L I I S. RALLIANVS in cojico affedu dari iubet. Idem in cardialgia con- uenire eos fcribit. Etalibi in vomica, feu empyemate fi falfus & bilio- fus humor eft, prasbet. RurfusidemTympaniusraro,&voluptatisgra- tiaoffert. Ego eos faepius preberem: Nam authore a Pliniu vrinam cient, ‘ Li.)i.c.p & qua? in vefica funt, modice detergunt; quanquam in hoc morbo magis flatus, quam humor abundet. Xenocrates fcribit pedines remedio ijs ef- fe,quorum vefica vlceribus fcatet,quod eaexpurger. Quidam pradici in febris biliofa? de- clinatione pedines concedunt. Ad Venerem excitandam non minus valent,quam oftrea, quorumfpeciesfunt,tefte b IohanneBaptiftaPortaNeapolitano. c Plinius pedunculos • Lib.^.ci ^ faIfos tritofcjuecum cedriapilos palpebrarum euellere author eft. Contra Dorycnium in ^-Pytog. ciboiuuant pedines,vtcecinitNicander. Pharmacop^orum vulgtisproConcha Venerea ‘ ^ib. 31: pedinesvfurpat, vtait Rondeletius. Pedinum maiorum vfus alicubi eft in temploadfal ca P- 7 ' continendum,quo confccratur. Vu 2 t>E Mvfticetus * Lib.i. in £ utr op. Mufculus bakn^. s iib. 1 6 . cap.i i. Contra Bel lonrnm. Mufculus no eft pars bal$rue. f Lib.i. de diutn. Mus exi- guus. Sonces Ga 2X. d In ycfp. * L\. 1.C.2 i. Mufeuli meditis, qui. Mufculus jnftiumen- tum bcili- C ITI ♦ / U&.1-U, 1 1. K Do rt; mi- lu.c . 4 - * 3. dcgen, arnm. c. 1X. Myiuli. tria 508 Vlyfsis Aldrouandl DE M V S C V L I S, Cap. LXX. i Q_ V i V O C A. O CIS huiushomonymiaimpedit,quo minus intelligamus,quid auifto- resintelligant per mufculum,de quo modo a nobis fermo inftituitur. Et- enim juufktirov apud Ariftotelem mufculum reddit Theodoricus Gaza Pliniumfecutus, Genus id eft pifcis,quivtinquit a Ciaudianus ,paruo moderamine cauda? iter regit, ne Baladna in fcopulos jmpingat,quaquani Bellonius Balama? partem quandam,quamgerit ad iterpmentandum Ariftotelis mufculum efle puter. Pmenturas,inquit,quas anteoculos habet Balina, mu¬ fculum Ariftotefesnuncupauit, quem etiam Oppianus veluti quendamalterum pifcetn efle cecinit. Hac rat ione, i n q u i r, comts cunftts duBorcp vUrum Mufculus e H paruus vifu, fed corpore hng o Et temi c audi p nulo Jemotus ab tila Pr&cedu, Etpaulopoft. Hune pifcetn vero duel or em nomine dicunt. Ca?terum Rondeletius b Ariftotelem r neper fomuium quidem id vnquam cogitafle dicib ncquemufculi nomine vti, fedGažam ex Plinio, quem fi dra^pd/3nToe, , inquitlegiffet,Ji* tam foedum errorem haud incidifler. Eius enim verba funt.Mufculusetiaro pifcis pilos n* ore intus habet vice dentium. AriRoteles /uv?Ikhto> nominao Cum vero hoc folo loco tnU- fculi, fiue luvfiKHTit mentio fiat, quis inde colligar,inquit idem Rondeletius,partem Bal#” nse, fcilicetaftulas illasmufculum vocari ? ncque Plinius tribus in locis,quos citauimus> mufculum partem Balama; facit,fed belluam marinam, Ex his autem larinis verliculis ta tlS liquet eum nunquam Oppianum legifte, qui tantum abeft, vt Balama; partem mufculum ^ faciatjvtmufculnm ne nominetquidem,fed pifcem alium effe dicat, qui ftalamisiter pr#' monftrat, Ham ilje, Mufculus prsterea apud c Ciceronem eft mus exiguus: quam bomo* nomiam vitaturus Gaza, apud Ariftotelem /uuac dpovpa.1 «?, interpieratur forices, & fi v * ex teftaceis Mytulutn,fiue mufculum maiorededoucm Ariftophancs ^ vocat,«^, muretf*» feu foricem ammal notilfimum fignificat. Sunralioquin mufculi, vt Plinius c refert, medicisaccipiuntur, partes corporiscarnofae.ncruorum fibrismotus gratiacircumie venifque,& arterijs confperfig.his ad natiui caloris cuftodiam,illis ad alimenti diftributio- nem, qua?omni? tenuiscomplečtitur tunica, mufculum definiens, qui m s etiam Gra?ci* appellatur. Habet pra?terea mufculus nomen in artificiatis, nam antiqui conficiebant in- ftrumentaqua?dam in bcllis,qua?mufculosappellabant,cuiusmeminirlfidorus, { mufcu¬ lus eft, inquit, fimiliscuniculo, quo murusperfoditur, ex quo & appellatur quafimunU- feulus. Ponuntur icones a Roberto S Valturio machinarum quarundam, quas mufcuIos> vt is refert, vocabat antiejuitas; ipfe vero machinas minores appellat, quibus protečli bel- latores ludibus pracmuniras oppidorumfpflasdemolirentur, quibus turris ambulatori* iungeretur,fine impedimento ad murum, jj S Y N O N Y M A. > YIA S, iftiufmodi teftacea Plinius quandoque vocat,quandoque My** fcas,nonnunquam myfcos,&pcetiam mufculos.Athenams/atfas (vtflO' ^ bis certeoftendunt fapor dulciorin his,& fuauior,quam in mytulis,iten3 paruitas,rotunditas,tefta hirta,atque alia,qu£ a Plinio,& Athena?o hif cC tribuuntur.) Ariftoteles a tt«s /Svit , qui plurimos , autftor eft, cir ca vnum principiumaliquodadnafci, quodquoqueconuenit.Rondelc tluS figmficae etiam /mvjs in fbsminino gqnere Arhenseo, appellari putat. Maioreshismvtuli vocantuf' Hamoko. Diofcoridi s , de quibus poftea dicemus. Hermolao tria genera animalium, dicun tur / De Teftaceis. Lib. III. 509 * tur /4vm , nimirum teftudines, fed tune non /utia in plurali, fed /uC vol 7rpfe apvatv^oifM G^/ri^/onMvs-fi/OTr&fAa/apudeundem Pollucem a m' ivrpoipaTtpot JV JW ta pu'ytSos ta yt 'n o nit' toii 7 vi , hoc eft, minores & veluti hirti, magis vrinam prouocant,& melioris funt fucci ijs, quifquiliae fimiles funt, minus tame alunt,quia minores,&quia natura funthuiufmodi,& aliquantb poft . A/ JV /&/' tar piva* 2»?, a inquit,xoc 4 '»Tts to' avro 1 Spaeri to?? x»pu%ir> tt&hipav JV orAt/0or»? a>$ /uoAif3£u<; yjmv o/ ui'v E’p /SiAr/ocif , ffcf o V ^n/uuiv A®tt 3 u.^ 00 /: »p«T/*6j. fxi?Q\tc t,«’ fVl xof?\,lat> tpifio' jiflfjoi. na) cT gVi-a? tf/o/ o/ Tipot tčHp axi?fi.u)J'cev, etrpo^da^poi JV S ia' -rt, ra' f 4 *A«ttoi') *a{ t ayi'ta o'r«s w3to/. hoccft:exmytujkEphefij,&quifuccibomtateek paresfunt, ta °tb funt ehamis inferiores, quanto pe&inibus pradlant. Vrina magis,quam aluura cient. Sunt qui ex eis fcilia refipiat.mali fucd,& guftu ingrati;qui vero his minores funt (mufcu- v mtelligit) ijs,qui fcilia referunt,& vrina magis promouent,& fuccO generanr probiore, winus tamen nutriunt,ciim paruitatisfua; caufia, rum fui generis natura, Hatclile; ex qui- Mytuli fcil bus facile conijeio my tulos fcjllodes nuneupalfe ab ingrato admodum fapore,qualis fane lodes vnde Jedlar eft,nam & ipfe habet srpd-s r!w yivcriv «>«$, M vV? 7 tv \Theodorus Gaza apud a ' cb ’ Ariftotelem m V tu los foliatos reddit a figura, Niphus mytulos latioris vel ampliorts con- j^ uIi eha’. Sed eos Kondclctius reprehendit, & in imo maris, fiue gurgice nafccntes conuertit, ej> tjuoniam Gazaeodem apud* Ariftotelcra loco, pro wv»A««ft3r/ t«M«. interpretatiir gur- ror> ■ -§be.Cum vcro,inquit Zoographus,nongurgite tantum Gazaeoloči verterit prohac vo- * Lib^.de ce , fed, (oftreanaicuntur) alia vadiš, alia gurgite, mallem ibi legere non aniiAd^iai, led biftormim fim , , nsq' #*'A*w*: huVvoc non modo folium, led altavafa diueffa fimilis figurae rcuu *‘ fignificat,qu¥,quoniam nihil ad nos fpeftant, aligs lebbor adeat feriptores. Con :ham ma¬ rinam oblongiorem H ippocrates vocat (ivan*, vtmonetGalenus in glofis & Var in.is, pi aic, pit]7TDQ7xyooiun7i, multi myacein appeliant; W a JtaA^/v legit Zoogra- phus ( hoc enim ipfe Hippocrates vritur) non 7rpo7xyopm7i , Mytulos vocat bellonius Bellonij cs *iw'j>chi$ ,fedrefliuscrz/M^ojlegit Zoographus,quod vel mihi magisarrider>pra’fernai r° r » cum Icillam eosrefipere lupra ex Athengo dixerimus,Idem Arhen^us traditTellinam vo* tari a Romanis ^o>a or, ( ego ptu'rvAov potius legerem.) cui etiam fententia’ ha ret Augu- „ ^ f ftmus Niphus.Matthiolus vcrbincominentarioad b Diofcoridem multisratiombuspro- s q bat tellinas amytulis Ionge dilferre, Nondefunt, inquit, quimytulos,& tellinasidemeffe jiilenc i cen]eant,inquam fententiam potiflimum veniffe comperjo Paul um Iouium virum appri- mvmlis an meeruditum :quippe quilibello, quem de pifeibus Romanis edidit, malit (etfiinedicus diffcranr, effet ) cum A thenato errare,quam cum Diolcoride redite fentire.ex cuius leriptis faris aper- ” ai d l l oui i re conftat,aliud elfe mytulos,aliud tellinas;narn,prseterquim quod de his duobus diuerfis *-' rror ‘ capitibusipfedifferuerit,difFerentes etiam vtrifque reddidirdotes.haud ncfciusilhsinef- . ^ IU fe differentiam. Idem limiliter fenfir c Galenus, qui cum de viperis dilTerat eodem capite dc faphZ mytuIorum etiam meminit, tellinarum vero particularicapite fingulis proprias, & diuer- m d funlt. lasreddens facultates.Non fecusac illi lenfitPanlus Aegineta.fidelis nempe vtriufque fe- člator i quamobrem dicendum purauerim, differentes nimirum efle mytulos, & tcllmns. Noriffiinae illse funt, pradertim Romar.vbi plurimse venales circunferunttir,qu6d edendo fint,&ori admodum gratK,fuamenab arena oprime repurgentur.Catrerum qualesmytu- li fint in Italia, quj hac noftra tempeftate explicauerit,inueni neminem, pratrer vnum Maf- farium Venetu,quieoj: mytulosputat,quos Hadrjaticiaccol^ vulgo appeliant mufciuoli; quafi mufculos dixerint, cuius opinio nobis maxime probamr, quippe quod & forma, & nomine conchylia ita vocata legitimos referant mytulos.Sut enim tellinis paulo maiores, tefta exterius lineis quibufda fcabrafinrus vero pellucida,& tota pondere leuis. Hucufque Matthiolus. Larinis vocantur pariter,& Italis mituli,fic enim fcfibiturinnoRro Plini; co- dice,quafi a Grarco , quandoquidcm ita d nonnullisgrtpcisfcriptum reperio,vin Uconuerfo, a W f fit diminutiuum AtuT/Aos,, vt a mt/rm »avriA 05 . quarc latineetiam, vel mytiiiure<5td fcribemus.vel mutilum u pro ypfiIo poncntcs,fi quis ramen mitulfi vitandje Amarchafc cauffa homonymi?,(quonia adic-aiuum qucq; Iatinis muriluseft,) fenbere malir,per me, inquitZoographus,q uidem liccbit.Arabibusdicuntur Amarchas,Hilpanis Mixdhus,Lu- fnanis Mex?Ia, nigricans potilfimum, GallisMufcles, Germams Mufchlen, fed quoniam nomen hoc conuenit,& minori,& maiori,Zoographus ita appellat maiores,minores Klek ne Schuuarrze Mufchelen.Belga:,vt audio,etiam magnitudmis tantum habitaratione no- tnen non mutant. D GENVS. Mytuli fl ti- iii a tilis dc- fcriptio. Marini de- fcriptio fc- cundu Bcl- lon. Pcrcrior vbi nafca- tur. * Lih ■ 4 ,'de kišio. anim, cap. 4 . Labrorum diffcrcntia. CanccHi in quibus re- pcriantur • * De parti- Ifus artimal. quafcopulishasret,per quos alimentum(quodarguit Rondeletius) exugat,atq; arenulas* & marina deiečlamenta attrahat.hincq; fieri,vt qui Jocis arenofis crefcunt,aut inter reftas figlinas gignuntur,deteriores euadanr,qui vero algofis tra&ibus nutriunrur, meliores, ac F muko gratiores iint,vbi mukadulcisaquamarin« permifcetur. Mytuloiq; cancrumpin- n«modoinconchanutrirc,orbicularem,paruum,iuis ficmembrisabfolutum, vt& inče- 1 dar,& alatur,& oua exdudar grandi lente muko maiora,& craffiora, -humi accubare, cun* tamen glandes, iiue muicioli adhterendo pendeanr. Difterunt ab alijs oftracodermis teft e 3 Ariftotele,craifitudine,& tenuitate.tum totius, rum eriam partis, vclut labrorum. Alij 5 enim exbiualuibuscraflfa,vt oftreis,alijs,vt mytulis tenuia. ratione etiam teftarum, qua* rum magnam varierarem reperiri in hifce teftaceis aučlor eft, ita vt Mytulis, vnguibus, & quibufdam alijs conchis, quasnonnulli galadas vocanr,(int laeues, oftreis,pinnis, bucci* 1 r>ilq; fcabrae.Ipfimet vero mytuli inrer fedifferunr magnitudine,vtanrea dizimustctenin 1 m maioribas cancellos fcribit idem au&or inueniri,cum minorum reft« cos non caperenf* dufiles enim omnes funt, vt& biualuisgenerisomnia,qu« parteakeraligata, alrera fo- luraconftaret,vtconcludipoirmr,&aperiri,concludendoautem fe ruentur, vt b Ariftore- 1 les loquitur, Plinius etiam alias differcntias pofuit, quibus fcilicet a mufculis diftinguan- tur. H« funt magnitudo,rotudiras,guftus;falem enim virufqj refipere mytulos ait: ea ve- , ro effemagnitudine,quaeffe legitur nonnunquami n communi textu, c nullo paško ad ve- o ritatem accedere videtur. Legitur enim ibi Mytulos rernas heminas capere q uidam aife- runt,cui rei ndem tamen adhibens Simon Maiolus in eolibro,quem Dics Canictiiares in* fciipfit,loquens de mugiru Aquatilium, & praefertim conchyliorum, prcedičlam Plinij au* cloiitatem adducit,. Qua“dam, inquit, conchyliorum reperiunturin Nilo,qu«mugitunt emittunt, non fine admiratione, vt teftatur Strabolib. 17. nam is mugitusnonadeoexi- guus eft,qualein edere poffunt conchylia,qu« quotidie profpečiamus; nam q uardam fufl c eorum genera ingentia valde, My tulus enim pifcis concharum genere inuenrus eft capa* fuiffe heminarum quatuor (trium heminarum legitur in noftro codice) vt tradit Pliniu*» vndeconijcerelicetconchas, qu« mugitum in Niloemittunt, eiufmodi eflfe, ac maioris amplitudinis, Ha?cille. C«terumalij eo loco pro MytulosJegunt Vitulos,quodceu ine- ptum improbat Dalechampiusinfcholijs.Rondeletius capite de Phocareponedum cen- luit Lepores marinos, quod neq; mukum probaturipii Dalechampio. Ego etiam MytU' ; os cgerem, fed voce ea non fpcciem hanc teftacei, de quo agimus , iigniftcari putemp Rt genenceaccipi quo qualibetconcha magna. Nam & uvu** Diofcortdes pro iofa teft* J. accipit,vt lupra a principio diximus. Quod modo ad fpecies Mytulorum , attinet,* ego in' ^ uentomukaš,licetvniustantumiconempofuerit Rondeletius,quinon alijs verbis dC' fcribit, quam Plinij, nimirum quod magnitudine, ac rotundi' Mytulus Rondeletip tatedifferat a Mufculis. Andreas Matthiolusquinq; depin* 1 ** fine vila defcriptione. Quibus & alios nos addimus.Primo 1 °' Mytulummediocrem fubnigrum prone, &fupine: fecundo alium paruumucrtio anguftum coloris caftanei: quarro Myt u ' lorum quatuor alias differetias: quinto & vltimo loco habetuf Mytulus niger cum tuberculoadnaro. in altera tabula haben- tur primo loco Mytuli muki fimul coniun&i fupraoftreacin • fecundo Mytulorum glabrorum minimorum dua; differepri ti«, tcrtio Mytulus fluuiatilis maior. altera figura vnius tantum Mytuli minoris fluuia- tilis icon, in altera figura My tulus eft maior niger cum ftrijs flauis. > ~ 9 ? GENE- DeTeftaceis. Lib. III, Mufculi Matthioil, 513 Mufculi authom. Vlvfsis Aldrouandi ¥ Mufčuli authoris alij« SSII graiM DeTeftaceis. Lib. III. Mitulioblongi. Mitulus nigcr cum flrijs flauis in fuperiori parte. 515 X x j, 6 Vlyfsis Aldrouandi generatio, |n atonofis prouenire. YTVLO$ Plinius, auemadmodum & Pečtines fporite natura: in areno* t$! fis prouenfie tradit, qucd & Philofophus fcripfit. Sed non fetnperex pu- de gene- *nim. c. xi. več¬ ine ornim haber, ficuti Maflarius etiam (c nfifle a A n do ulem tradit h»'S vabiš.Natura teftati generisconfiftit partim fponre, partim a!iqua ab ipfis cmefla faeultate, quanquam Ia?penumer6 e a quoq; fpontina oriantur con- ftitutionč,'Sed generationes Planrarumactcpiflc hoc lococongruir.oriuntur enim earum Sobolepro. aliar far.ine,a!ia:auulfione»nonnulla'etiam iobole, vt ccpjc, hoc igiturtertio modo My- pemunt, tuli gigputltlir, quippe minores Jpbinde iuxta prir, dpi um adnafeuntur, Buccina, & Pur* pura?, & qea? fauare ciscumur, quafi a it minah natura humoresquofdam muccofos eirnt- tunt.Sernt n vero tvullfi t-fle coru puntndum eft,fed modo quo diximus,quaniobrem Iarga eorum copia proiienit, cinn p umu m conftitenral.iquid, ha?c er. im onuna vel fpome vi o- rianmr,cuenit:iraq; raticne rune magis c um origo pr£eceflerit,confiftunnaliquid enim ex- crementi fin guliš profiti fci credcndum merita cit ab eo principio, cui foboles qu^q; adna fcitur.Scd cuip fimijem habeanrfacultatem cibus,excremenrumq; cibhfauantium fubftati tiam fimilem elfeconftiturioni pri m a? confenrancum cit, quapropter cxcremenro hoc g 1 * gni probabile cit. Qaaeautem vel iobolem nullam procr.eant, vel non fauant.corum om¬ ili um ortus fpontinuscft.Cmn igirurdicateorum,qua*fobolem nullamprocrcarir.veln° * T>c hifto,. fauant,onum fpontinum efle,Myruli,qui ex ipfo b Ariftorele,(ohole generantur, & fauifi* mm. care f 0 liti funt,non fponte proueniente; Hačtenus Mailarius. V S V S IN C I B 1 S. F Puri maio res. A ffi ficirn. excicant. TROS QV E Mitu los, maiores nimirtim & minores in cibos venire con# pc rio,maiores duri fint, vtreccniet VVottonus, ex Oribafio , coneočtioni rcnircmts,fanguincmq; procreantcraOum, & pttuita: multmn, & fuccU® q dcniq; non adtoprohum, copiose ramen afunt, ventrem, & vrinamcient« .. Hi quoq; fia(fen.tur Rti m vihementer excirant, (I vero dixentur, & aerio* ribus quibufdain,vtfinapi,nafturtiouecondiantur,nonadeo virus refipiunt,lrcet eosfcyt Jam viru(q; redolere ex Athenaeo fupra docuimus. pro diuerfitatc loči ctiam vbi nafeun- Deteriores tur , diur riam fortiuntur bonitatem ; nam deterioreseos efle ad cibum x idein V Vottoniis qui. /ubiungit,qui inlocisareno(is,aut inter teftas fig!inasproueniunt > quamquiinalgofisgb “ Li -i lc -2 gnuntur, * Pliriius etiarn non omni tem pore anni eandem boniratem feruare tradit, Mya- ces,inquit,gratiflimi funt au tunino,^ vbi multa duldsaqua mifcetur mari, ob id in Aegy Nocumen- pto laudatiflimi. Procedente hyeme afnari rudi nem trahuqt,coloremq; rubi um. E.iufrno* l a - diacnmonia: cauffa fauces ab cis vexantur,gula,&ar.teriaexafperarur.bi tuifim ficcam, & raucedinemefficiunt, vocemcji obtundunt.HKcille,nQn vni fped dan m inus.Sunt cfiam qua? non femper , fed vere id habeant ; mox enim temnore procede* 1 ^ q^‘- minuitur,demumq; totum aboletur, T yt Pediines,Mituli,& Oitre^. H^c Arilt. c Martiab 5 do habcSt. tnam iptercibariahuiufmodi exangue,fed parui pretij recenfet hoc verfu : c Uib j. Sumit ur inči [o CMjtilm Ote mi hi. Siirs vr pin Ius illornm, ficuti & Concharum,corpusaugeretefi:atur Plinius, quod etiam fuibus pr®* guefianr. beri.indcq; piguefcerc audlor eft t! Leuinus Lemnius,Concbarum, inquit,hocgenus,q u ^ de littora,oraečj; maririma?apiid nos fcatent,Mitulos vocant Muifclen, tniriiicefues, reficit>» occult. nat . " ‘ " * VKUk-ul.C.J vs vs DeTeftaceis. Lib. III. 517 A VSVS IN MEDICINA. IS D E M fcre facultatibus pollere mitulos, quibus & mufculos in pr£- fenti capite a nobis reccnfebitur. Verum quod illorum carnes ad canis morfum valere vejit Diofcorides, id non probat Galenus. Tar JV # vd- inauit, dpiucfrvav tAzitrtt 6710 x,vto\ Sctxo'v 705 yiyovdt tu, iyd eT’ d Ji. fAiar svpitriu Juuua/utv J'« to/ ra' roHavm rav tAzav, (Jo 7 rip tbro' t2 Au- _ 7TTuZivi xlujo's $a.Ki)orm ^{^'^a.Ideft.PorromituIorumcarnemtra- duntvlceribusamordentecaneinflidtiscompetere.cgo vero nullam infigncm faculta- tern inuenio, quam requirant id genus vlcera, tanquam ea, quae arabido cane mordente fint mfličia. Ad vulnera vero valenr.Nam & Marianus Sandus in compendio fue Chirur- gix habet haec verba. Ex Conchis marinis foris nigris, intus fplendidis (Zoographus,qui nunclocum adnotauit, dicit myaces velle intelligere) ad confolidada vulneraremedium pulchrum eft. Multas rribuit vires 3 Plinius mitulorum iuri, quasomnes ex alijs feacce- E pifledocer. Myaeu,air,ius tradiruraiuura, & veficas cxinanire, interanea diftringere, om- flia adaperire,renes purgare, fanguinem,adipemq; minucre. iraque vtiliffimi funt hydro- picis, mulierum purgationibus, morbo regio,articulari,inflarionibus. item prodefle felli, jpituita?que pulmonis,iocineris,fplenis vitijs,rheumatifmis.faucestantum vexant,vocčq; obtundunt,quod fuperius nos diximus. Vlcera,quae ferpant,aut line purganda, fanat. item carcinomata: cinis eorum potusemendatcaligines,gingiuarum,&dentium vitia,eruptio- nes piruir^sSc contra Dorycnium,aut Gpocarpathonantidoti vicem obtinent.Hžecomnia il!e. Pratterea, de horum animalium facultatibus m vfu medico, nonnulla traduntur a Ki- ranide • Hic enim eorum dcco&o cum fmirnijs,pomis,& Apijs cum vino poto Ifchiadicos curan, ait, potumqueiusnioIlireventrem; teftascombuftas.&inpollinem redačlas apo- ftemationes fiftere , & cicatrices ferre, ( auferre) cum melle vero illitas cralTas palpebras attenuare, & leticomata.eadem in fumma,inquit,qua 2 bnccinapra;ftanr,oportctautem la- uare cinerem aqua. b Catoquoquein deicriptioneadaluum deijciendam intercatera re- pomt mutulos, Jnitulos legit Zoographus. A tque hac de vfu eorum medico. Vtuntur ve- toetiameius conchaad excipiendum oleum loco cochlearis, vtannotauitetiam c Dio- C leondes decicino oleo. o£av JV avaia/ r iv avTOis vypo'rn 7 U rfctactv upap to' Af/3»ra civro T * 7ivpo^ to' iiimAiov iAajov ezTTOTiSiao, vbiinfitum prorfus humorem reddiderunr,fublatoab igne vafe,innatans oleum mituli conchatollitur, & rcconditur,& UiOxdcoleo Amigdalino. E im a7roOA//9u>v vrpo^ vrAttuci 1 'g/vrn, to' aVo' tu>v $ax tv'- «is pcvaxa avaAaptfietnt, mox tabellis premitur > & quod digitisladit, mituliconcha *xcipitur. DE TELLINIS. Cap. LXXII. A d canis rabidi moc fus non va- lcrc. Advulncra glutinada. * Vi. 5 i.c .9 Iuris vsres. Ad vlcera fordida, SC ferpentia. Ad gingi- uarum , Sc dentium vi tia. Ad ifchia¬ dicos. “Cap. if 8. c Ei.i.c.jS Vfus ado- leum exci- piendum. SYNONYMA. E Tellinisdiuerfasinuenio opiniones. Etenim Athameuscandcmcum Larinoiuvn mytulo (ficenim pro jMVTAor legit Hermolaus) eHeopinatur, Xcll«nse Sc mytulumque & Tellinam, dequibus noscapitibus leparatis loquimur, čon inuicem confundit. Nos Ariftotelis^a?, & Diofcoridi suvana.*, mitu- f un duntur. los Pliniodiciputamus:namprjeterquam quod Diofcoridesdiuerfafa- ciatcapita, diuerlas quoque illorum tribuitfaculrates. Plinius pe&uncu- lis,qu£e Diofcorides rellinis, tribuir, viderurenim pedtunculos proTellinis accepifTe. Marcellus vero Diofcoridis interpres Tellinas opinatur eas ConchulaselTe, quas etiam nune Tellinas Romani vocant, Ariftophanes grammaticus citante Per.Gyllio Tellinas di citpatellisfuniles cfle, eifdemque pueros procornibus vtifolitosfuilTe: aquibus, inquit ille.longe diuerfa? fole clarius videntur efle,Zoographus Rondeletij,& Rellonij fententi? Tellin« fubfcribit, qui Tellinas faciunt, quas& Galli Narbonenfes, & Romanietiamnum fic vo- qus. cant. T ellinarum alieubi meminit Martialis, vbi quoque interpretes perperam mitulos in- terpretantur.DicunturTellinaeacrcfcendiceleritate.oTi rd^ct yimTa] t^a««*/, ocyffime E t y mon< enimperficiuntur,quod Ariftotelespraetereapeftunculis,acpurpurisetiamcommuneef- ait,annoemmniagnitudinemtotamimplent, mAAi^, ^ot/ao/, & giipv^pia aVotto- •«; Xx a nopo- 5 18 Vlyfsi$ Aldrouandi no ponutifur pro fynonymis, nos Vero & gipv^piov tantum:fic enim & hodic g, Gred vocant, Romani vetus,vel Gr^cum rnauis vel Latinum nomen retinent.Tdlinedi' centes. Veneti pifcatores vocant Capparazzole, fi ue capparole ? Hermpjao teftea cappans Calcinelle. fimilirudine, Nos Bononicnies vocamus Calcinelle. Arabioe dicuntur Scdef, & 1 aJlai-n» Hifpanice Brignigcis, Galjice Flion. basnon agnouilfe Lutetiam refert pellonius: raro Cftinades ; ctram a Maffiltenlibus vifas. apudLesbiincolasChinades vocantur .nompnautcm Ger- manicum Tellinis prater Conchularum connnune Zoographus ait le non inuepiile f G E N V S. D I F F E R E N T I PESCR.IPTIO. * ;. Marina;, & fluuiatiles. Tcllin^ re~ g'*- fluuiatileš tjuales. Bafilic?, fi- ue quales Bafilic^rna pnže Athe- neo. regiE ‘ Bellonij flelcriptio. Du# fpe- cics,earuq; flefcriptio- nesex R.6- fteledo. F El JN AR V M dupgcnerafunt® Athenao,marin®ncmpe&fluuia¬ tiles, vel quse in fluuiorurn ollijsreperiumur. TtX\.7tcy ait, A* 4 '* 1 if xai fflV« ttoM«/, t!w Ctto (/.it tS N it Ah dvafiuotv 7 rA>,(jv'HTtv , dr M7TT0" pot pl iv 'e 10 'tv hi (in7l?yll(aS' fiia^OjpKT Jt iiCp' KHfOj , iti $'i tiCt-t'? po 01(151 > \ eti di vtoTdfj.uif yXirKo ^pctj . id cit, l edina in Canopieo oftio mult? funt> & in Nili afcenlu, (fub Nili innndanonem venit Zoographus, fed ide«i diucrlis veibis mthi dicere videntur,) quarum qua tenuiorcsfunt regi® vocat®,aluum dcnbventriculograuesnon lunr,pra»rercabenenutnunt. fluuiatilesanteni diftdoresfunt. Hac ille.Tcllinseautem fluuiatiles, au&ore Oribajio maiores funt, & plus fucci habent, qualesait Afgyptiasefle, Bnfdicas,idelf, Regias Athen®odid:as,Rondeletius fufpieatur maiores, & fluuiatiles. licuti Bafilicasnucesdicimus proluglandibus, & vulgochartum regalem,fiue Bafilicam,qua maximaeft,cognominant.Athena?us vero,cuius graca veiba recitat Rondeledus.pro prima Tcllinarum fpecie,Ba(ilieasfacit marinas M-moripas, id eft tenuiorcs, vel fimplicirer ininores(Ffermojaus vertit tcnuiores, exiliordque,) aitquedfe minus dulcespnagisadalui lolutionem falfedine ni miru m fua,idoneas.Quanquamautein fluuiatiles, vel propter magnitudinem, vel quia in cibo dulciores funt, regiarum cogno- men potius mereri videantunminores tamen lic appelluri ctian\ fennr Zoographus, (quac ppinio nobis quoquemaxitne probatur) fubdens Bafilicas & niarinas eisc faluhrioreS ( praflertim qua in arenolis fludibus obnoxijs litoribus degunt, vt ferefolent) quam fin- *■ piatiles; qu® improprie lic dicunturcum non tam in iplis fiuuijs, quam eorum oftijs,, vbi plu rim um coeni,aggeiirur,repcriatur. Quod autem liilubriores lint,yel indeetiam liquer, quod aluum lubducant, quodin lanitatistuend® rationc valdefalubreelt»id veto fluuia¬ tiles non item facere compertum elf. Hx quidem cum dulciores fint, nutrire quidem am- plius, fed ci ti us laturare, & faRidium fui inducerepcfsunt. Belloniusq^oquedeminori' , bus loquens,Bafjlicas nominjiri vult, nulla veto addita icone, lic deferibit. lauis eft Tdli- narum tefta, candida, nequaquam ffriata, crenulis tenuiffimis denticulata, in longitudinC diffulajdc angufta,mediocriter fortis,& quodammodo teres. lic ille.Rondeletius exprefTis etiam iconibus, duas differentižs fe in Agathenli finu reperifsefcribit, minorem & maio- rem,rufli cploris.Priorem lic defcribit.Du Tellina i.Rondel. Tellina 2.RondeI. Tcllinarum fpecies Zoographi. plici tefta conftat, liue concha, vtraqu.e ft- milij Jaui, vali da, & fatis fpilsa, inambitu ferrata, qua dccaufsa ad vnguem coniun- dte funt. intus leuiter faua lunt,caro alba> inqua ; A»x&'i' cernitur. Altcrum Tellina- “ rum genus, inquit, in litore Agathenli ad oftium Eraris fluminis inueni luperiori li- mile, nili quod tefta lit maiore, tenuiore > minufquefpifsa, & ex rubrollauefcente* parre, qua tefta colbga ntur ’ ,n acutiorem angu- Juni ddinente. Addit praterea tertiam Tellina- rum fpeciem,qua cum ftgura fuperioribus lit li¬ ni i lis , merito rertij carpni generis cam efse pu- tat,dc inter tellinas connumerar. his rantum dif- ferre dicir, quod colore lit candido, tefta perfpi- cua,& pellucida,cx additanientis multisconlla-^ ra, intus lauiftima. TcnuE admpdum, & ambitu De T eftacels. Llb. III. Jjp jfi magis rotundo. HuicTellinae non abfimilesfuntbinar i(ix a meappofita*,licet minores'. Ponuntur pmerea a Zoographo-Conchularunt quarundam icones, quas Venetijs fe ao cepiffe refert, Tellinarumque nominc mereri,& magis q uidem illam,qu2e A. litterse fubij- citur: quamuiseamaliqui pro Concha? Peloridisfpecieaccipiant,alteram,fublitteraB. p euarazz •> VenetosPeuerazzaa pipcrc cognominafle prgdicat.Nosaliquotponimustabulas,inqua- ^uthoris' rum prima habes duas Tellinas foris candidas, laeucs, modice flauefcentes, in ambitu non x e m n *, ferratas,parum cauas, intus autem magis ad flauum tendentes. fecundo Ioco funt quinque ali« magnitudineinterfe diflFerentes, in altera tabula primolocoeft Tellina cum duobus dentalibus;tefta albicat,eiufq; fupcrficies,& ambitus flauefclt, l«uis, neque ferrata. fecun* do eft Tellina, cum dentalibus,quam Bafilicam.feu regiam appellarem,a priorenon mul* tum differt,nili quod rotundiorappareat. Ex Tellinarum genereetiam videntureflequa- tuor poftrema rabulaexprcffa?. Prior earum partim candicat, partim flauefcit, diapha- na,& fragilis admodum. Altera fubcaftaneo, & albo colore eft.Tertia,& quarta fimiles,ci* nere^dineis purpureis tranfuerfalibus. Quas verdcx Zoographo medareiam dixi,habe- &s in calce operiš. Tellina tertia. Tellina: congeneres. Tellinse ali« colore,& magnitudinc diuerf*. --■.Sc- I Xx | Telita« Vlyfsi$ Aldrouandi T ellinK cum dentalibus. Tellinis čongenercs. E f 6 V S V S I N C I B I S. VANTOPERE commendenfur Tellinaeiacibis, & quam pakta grajse (jut, fatis teftatur earum fappr, qui cum cseteris furs gencris de fa- poris principalu contendit.TeIlinaMt\quit ? Oribafius,aluum lubducut* fluuiatiles maipres funt, & plus lucci habent, quales Aegypti£e funt. eli- xata? dulces funt, e^rumcjue iusaluum foluit, ekufa? vero fale fpargun- tur, & per teftas hurpprem trahunt. frigida kuaoturaqua,& ex oleo, & aceto, vel menta.velruta comeduntur. qui aluum foluere voluerint.eas folubili apparatil pum oleribus cpndient: qua? florem setatis agunt, ft comedantur vere, funt optima?. Mero yDeA([iM cj e jfc rCl gf er b Xenocrates,aluurp fubducere, Ipcifcjue arenolis prouenire,& portubus vn- Caro mol- dis quascx Oribafio diximus,dotes,illisincfle.Addit Belloniusefle earum car- Imr reli n $ nerT * mQBk)!rem,quam reliquarnra conchularum.harum qua?pauIo plus extraaquaman- B Conchis, f eru, E’ teftas pandere inquit (forte, tefta? fe pandere , Zaographus) hiantefquearenulaS exciperefolere,dcquibus Romani rnerirqconqueruntur. Quamobre multomelipreslunt in vrbibusjqu*inrnari abluuntur, vt Venetijs,& Iapuae. Rpma’ ruftiri infaccisperV r ' Bellaria bcm Tellinascircumfernnt, quas modiolis dipendunt. Cum enim exiguo corporecoa* funt, ftpnt, necfacileapcriantpr, guftuicjuegrataefinr, mirumimmodumobidexpeti, bellario-^ rumcmc locoafturni folent, cuius etiam meminit Iouius his verbis. Paru* illae Conchul# a veteribusLatinis mytuli,a Romanis,aut hodie Graeco nomine TelJinje nupcupat^CftU*" 1 Curlaucn- fententkm capite.de mitulisex Matthioloirnprobauirpus,) belkdorum locum obtinent* tur. funt enim grata?guftui; verpm arenulis fcatenr, & proptercacalculofispffiriunr, Hxc ilj c * VenetiIchthyopol;£ aquamarinademerfasin lagunculis folent adferuare. viupntenio 1 in arena ,obid nifi priufquamcoquantur, diutiusin aqua agitentur, vt arcnula: excidant» vefcennbus tnoieftar funt.p^rum etiam funt cpquend£ ex acetp.vcl omphacioicum pip crC Diffieilt-* ffa:>appetennamex£itant. meminit etkm Matthiolus poflta illartim iconein commenta- concuom. rioad jDipfepridtmcapitt dc Tellinis,vbiinquit,notiflimas efte in Italia Tellinas,prac(er- • « • tim DeTeftacei*. Lib. III. 521 A tim Roma^vbi pIurima?yenalescircimferuntur,quQdorifintvaIdegrata? 3 eafque vero £b » In 7^ arena optime repurgari etiam iubet.Iam vero earum carnern difficile coqui tradit b Caftor J an i t . J)urantes,ventncu|oqqeeflenoxiamjdefIuuiariIibusforteinteIligit:etenim marine,& in- Ventriculo ter has tenuiores, quas Baiiiicas (vt iam multoties dhpmus) vocat Arlienarus, ftomacfip n«™* grauesnon funt, tefte vej eodem aučfore. Huuiatiles autrnn dulciores dixir,hasitaq; ven- uianles. triculp minus conuenire non ab re putari poffit: nam fitim excitare eas, calculofcp gigne- re idpm aučior eft: contra illas, fi optime ab arena pnrgentur, & cepiš frixis, vino mpdico pgjrpfelino, & arpmatibus cpndiantur,pr?eftantipres efte,ac falubriorps, poriffimum feni- b«s,omnibufquepituitofis,hyemis temporemagisconuenire,maximeverd maiores, ntq; J'ecentiorescanerisanteccIlere.Recentes,inquit c DiofcoridcsTellin^aluo vtiles funt,fed c Li.z.c.t. maxime ius earum,falitar vruntur,trit£e in cinerem,& cpm cedria inftillata: auujfos palpe- brarum pilos renafci nonpatiutur, quod poftremum etiam tetigit ^ GalenusabipfoDio- a *P C f ,nt ' tuatus, Tellinas falfas (m pftvpcčs ) vftas cincrem relifiauere, aiunt, cau- r lc ' fcoride fone mimutus, -- v , ^ f ....---v,---.— . fticum, adco vtis cum Cedrja mixtus, & inftillatus, euuilosradicitus palpebrarum pilos 11-5 renafci pfohibeat. c Idem alias ad pilos inutiles, & pimgcntes in palpebris, euulfis mox ' tib ~4 de B oblini iubet. Earunuem tenuiffimum puluerem Archigenes apnel cundem commcndat, f c ~ fed cmeriš,quam pulueris vismaiorfutura videtur.Cinerem eariim cafum pilorumin pal ^.^^' j pebris prohibere tradit louius ex Oribafio, nonadmodum 1 efte, vt putat Zoographus ; cus 1 Vota- quibus vacat, apud Oribafium inquirant. Hum autem, reperio, / elinas, (Tellmas per 1. tus> duplex legerem,)vcl Xiphydriaadaluum fubducendam abeocekbrari, idqueante feri- bufenex* Kippocrates. Mituli,airpc & ipfarum fuccus , aut Tellinarum. Htpc funt, quae fpedantad vfum medieum. Sunr pranerea piie^ ris in vfuTellinte, vt&lepades, ad tuba: fonum imitanduni; referente S Arhenxo, cuius * ^ib. 3 * „ haec funt verba, interprete Rondeletio: Callias Mityleneus libro de Patella AJc^i, apud »> Alfaeum odam ede feribit, cuius initium eft Petre, dc cani maris filia: ad cuius finem fcrl- ptumeft, Expatinisanimumrecrees,o marina patella. Qgo in locopro ideftpa- C tella, Ariftophanes legit ideftteftudo,^ aitqueDic¥archumnonreoe?, vtrefert Athe- Nominisra n*us, nomen fumpjit. Catterum, BaAc»o$ fignificat multa , qne omnia, ticT™ i quoad fieri poterit,paucis perftringa: omnia fcilicet, qu^ apud nos glan- Kalani qu£ i dts vocabulo comprehendunrur 5 pitpcipue tamen jta Da*'- buvot Jpdhai glandes quercina.’, d BaAaro/funt *«/ Caftanc^, (vtPliniusdocet,) etiam eft cclcbris B»'Aaro? /u,opi 4<*»\ quam Plinius, & Aetius (tvpofidfam vocc compofira Glans vn- dicunt. Glans vnguentaria, fručrus arboris myric 3 B firnilis, magnitudineauellana? nucis, gutntaria. qua?quod in Aethyopia> Aegypto,Arabia, & Petra oppidoiuxtaIudaram nafta or; MQto- ©«/Saix», h', Ui7rpa!ia,2v pimm\ Ajjm/a didaeft,vtrecenfetGorra: s,ad- dens Vlyfsis Aldrouandi dens falsč) quofdamopinari efle cam,qujehodienux mufcata nominatur.Eft item E Gorraeo extremi penis carnofa fnbftantia.in giandis fimilitudinem fačht, vtruncjucpenis meatum,quem natura vrina?, &femini communem eifecit,coaipledi:ens,&ambiens,vnde Cinadus /3fy#3r ds tq\ jtc/^Ao? a^npior } quod Sc vocetur,Rfl: poftremb Baianu.s nomen V rbis in bpiro, SYNONYMA. po; 0 l i 6 c. Pholades , &n Balan:. a Lib-i.de kisi»■ anim. ',18- dcs. VAS Rondeletius Pholades vocat,Ba!anos quidam efle iudicant. mihi diflerre videntur, atqueiccirco feparatim de ijs agam. Qyse hfc pingun- rur teflacea Grtrei noftrar retatis, adhucantiquo nomine, Balanos vujgo: nominant,Plautus,& Columelia etiam Balanos aglandium fitnilitudme. Lamesfunt, vt inquitPetrus Gillius,&incauernisfaxorum ftabulantur. Veneti no rcčte Da&ylos vocant.Ab Ariflotcle inter teflacea numerarur, LoJaclvoi, & glandes con učni t a Theodorus Gaza, fed ex eo non poflumus, inquit Ronde- ietiuscolbgere, quidbodic glandes appellarc poffimus: earum enimmeminitbrcuiter« TTipi ?a<\ mpciyy*<* ao g!aa- dium gene ra. Balanus Rondel. H-Or^KT: i N .LiguRicolitoremufculorum eftgcnusqt]oddam, inquit Rondeletius* in faxis latens,nonnulligIandes vererum efle putant,fed pholades efle p° tius exifrimauerim,de quibus poflea dicemus,fi quis tamen n im is' perfra- Ytč defenderit glandes efle, non refragabor. Libcre dica quid femio. duO> meaqnidem fententia, glandium genera funt, v-nnm quod in Gallia ,& . Britannianoflrapruflepiezappellar. Pollicipedes nominantquida,qubd UC1 ^ S * poilicum inpedtbus fimilitudinemhabeant,quod nomen, eiufcj; interpretationem noi* probo. Idgenusglandemeflecolligimus, qu6dil|* cum glandtbus magna lit fimilitudo.Nam vt giandis quercus> vel Ilicis pars prior Iteuis eft, 8rin acutu« 1 tcndir,pofierior afpcra,fic ha:c,qu 2 e faxo affixa exh l ' bemus,poftcriore parte,qua faxis h£eret,rugofa fun^ ^ & afpcra, glandiumquecabculis pofteriorem earu^i partem ardte reti nen t i bu s, fi m i l i. Pl u ra ex vnaradR e pendenr efaxorum rimis. Ex teftaceoru genere fuO f * pars enim prior longa,rotunda, exduabus tcftiscoifl pomtur,colore, & leuitate vngium, in medio rimul^ eft,ex qua capillamentaquedam veluti pluma rubC' fcentes prodcunr. Concha vna velutiex multisacU' tis vnguibus confiat,tota in quinque digitorum l otl ' gitudinemaccrefcit, craflitudinefunt poliicisinfb" ipania: in Brirannia noftra funt minores. Pars rior, qute faxo alligatur,corioduro,afperoq; potius* quam tefla conflat, ex nigro flauefcit.Htecomnia^- le. Addens pr k terca fpeaera alteram paruam; glan-. des De Teflaceis. Lib. III, 523 A des ha?, inquiens, ficuinon placeant, alias prapono, qu* glandibus fhuftihus fimiliores funt. Nalcunturiqfaxis,&inrimisnauium, qu*diutiusitnmot* vnoiniocomanferint; adnafcuntur etiam mitulis, Vidi equidemmitulos, Mitulis ad Balani fectmda fpeeies Rondel. vetuftos, & mortuos totos ifti§ glandibus opertos,8t nafcutuur. r\ • 1 ' n' pas dem, aluum foluunt. Alias mr.g.s falfas funt. Eadem locorum competi .Oucmadmodumenim Aegypti* glandes adNihoftu capta? duluores mn »c piofiorifd; nutrimeti,&fuccijitaoftrea in oftijs Rhodani,Scquane,Garuna? capta,duicto- oftrea u bi ra funt alkan* proculab aquis dulcibus capmtur,ac promde h*c,quad magis falfa fint, *el.ora . ma Jis alumn folicitant minus nutriut. Quas Bellonius pro Balam* reprsfentat tcones,nos eones Bel ££cwE : thombSspoSimus, dcljs autem habcth« verba.Pluresab vno esort« coagmemantur, veluti fi quifpiam fingat aliquot ocreas fimul alhgatas de quodam t eduiore pendere,quaru foleae deorfum (it? fint. minons digtti cr^lfitudmem habcmt:qum- quedigitos longi funt, ac magno aceruo fimul coagtnentati, ab eodem exortu,faxo himt- C ter adhserentes, teretes, nigracorio veftiti: quorum extrema,feu capita eodem modo pio- minere videntur,quo pes ubie ailigams eftdn qua quidem extremitate rima in ter d.uo ««- rioravelutiteftaceaoraapparetjcuibranchi« fubfpnt, H*cille.'D-u* a nobis tabula? Ba- Tabula: ab lanorum hic exhib.entur, in prima habes Balanos multos medice rubefcentes fimul adna- authore e- tos;inreliquis a fuprd allatis deferiptionibus non diffcrunt.fccundo loco funt ali) Balam a d.«r conf,- D Antonio Gieate mihi commumcati a prtonbus haud tonge diffinvtlcs, rali quod in hts tolor rubeus non appareat, pratterca ftriati funt, foramen habent, ex quo frondem quam VOcant,non,vt prior«, etnittunt. in altera tabula primo loco oftreaceum cxp.tm.tur, quod naues pra: vetuftatepurres, quibus frequentiffima? adpattefuerarit, Ha? glandes ftriat* funt, foramen habent,equo veluti frondem emittunt, multa? fimul nafcuntur.Intusparum carnis continept,paruxfem- per manent. Quamobrem has paruas glandes, illas magnasappellare poflumus. Nofiri prorfus negii- gunt,ac ne deguftantquidcm,Sic Rondeletius. Dif- M a ■ 1 ' . . z j • r ferentiam quoque radon? magnitudinis agnouit* -mo-J* B Athena?us: eteriim effe alias alijs maiores, A ] /3a'M- > 0 /, ait, A' i 1 iv'tKKpivH , >(?/ iUfijuoi. GJan- des j id eft. fi maiores fucrinr, aluofaciie fubducun- paat Trapa pa v• ja,p ai-yu 7 mctj yM- a loco. tur,&placent palato,Eodem authore,tT/aipt'- Differenti^ Kitaj uvraAai, iv?optot, Spunt^ 7roXuyv\oi ,upin- iuzo tKtoi . a! d’ d'/^af ctAvKcoTipaj. Glandes pro locorum va.rietate differunt, Aegypti«e dulces funt, *enera?,ori gratžt,copiofi hutrimenti,multi fucd,vri- Balani rubei. Balani ali j a D, Ant.Gigantecommunicatu polyceps 5 2 4 Vlyfsis Aldrouandi Balanijfiue PoIycipedes alij. * poiyceps appcJIan meriti poteft,quoni3velutcxmultisBataniscompaSumeft»ffgura^ haliet Balani, ( quare Miter Balanos inihi videtur adnumerandum. ) latue,rubefcens,cf ' £ ' tK » P rri ' a ‘ s fimul coniunčti cuidam conchylio crainfcd* colorc nibelcente. Tm.ua polpccps ab hifce nond.ffert. Quarto, & podremo locol>»- bctur Balanus i feu polycips icflilis in parteinferna» vbi infidet»maxiuuiin habetfb r ** men, ~ • - — • De T eftacels, Llb. III. 525 A VSVS IN GIBI S. 3 N tantum efui eflfe balanos, verum etiam gratos efle palato, nobis Epi- charmusfcriptumreliquit, quiinnuptijs Hebatanquaniin lauiiftimis epulis nominat , At/ras,& a!bos interalia teftatarecenfet.InHifpaniaparte ea>auacl quam alligantur,dextra vero caput arripientes: quod pofteaquam contor- w r * ferint, pulpam a thecaextrahunt, vtambienscorpusrdinquatur vacuumcalamimodo. Eulpa autem,qu£ inde egrefla eftriumbrici modo oblonga,rubra,teres,aceto piperato ma- ceratur, ac manditur. alanos pranerea, feribit Archigenes apud 1 Galenum, ftomachicis * Dccopof. conuenire, idemej; iam oftendimus ex Belionio, mi - *• DE PHOLADE. Cap. LXXIV. M Q^V I V O C A. H O L A S dicitur,quod amris,& latibulis conditur,vel quod in cauernis pholas^fl. & luftris delitefcit, vnde $uidaeex Babrio afterenti Aa'£o, vel p<»A?'ce>verbo, & ^»Asv«, quod fi- gnificat fpecplareojvt primitiuura Mo\ ,ft U e ?oA«a\id eft fpecus.Iatibu- lum, luftrum, te7v, &dicuntur, aučlore Euftathio, aues,repri- lia»vrf£e, alia^;animantes,cum in terra,faxis,alijfue latibulis condita?adaliquodtempus Jatitant,frigorisaut a?ftus vitandi gratia:vndeetiam vrfaa Grascis (pcoAa^ivs cognominan- tur. Suida’rurfus Aa\ eft «fcTo? voaov. DePholadevero conchyho,einlqueiynonymia nihil fere inueniocum aoud Gr«ecos, tumapudEatinos» Rondeletiusin quibuldam Ita- li£e littoribus, dici teftatur Balanos, fed differunt, quaaiobrem de Pholade feparatim tra-; dauimus, Vrfar cur pholades dittx, GEN VS. DIFFERENTIAE FORM A. VALE litexTeftatis, quod?®Aa'jGraecivocant, folusRondeletius, adhibitaetiam icone,ftudiofis communicanit.lrain faxis latet,inquit,vt iaxo vndique contcgatur ,-per foramen duntaxat exiguum 5 & leniui vix patensaqua nutritUr, teftisconftat duabns,longis,non inlatum extenfis Tefta. mvtulorum modo,.led rotundis, Intus eadem fere eft caro,qua' in mitu- Car0, . lis. In faxis adeo duris nafeitur, vt noti nifi lerreo tnailco diffradto faxo ^iftrahatur.Suntqui putent in laxis aqua (alfa vi excauatis praueftire,alij in lutoin faxo- ai ca ” * r um caucrnulis aceruato. Ego credidemn in faxorum cauernulis, vel vi, vel natura fadtis, R-onfltlenj a quamarinaappulfuprocreari, atqueinconcham verri,quacauitatis,fiucfbramims fi- op 11110 ' g«ram ferilat. Vidi huiufmodi conchas in portu Vcneris. Miffum eft ad niealio ex littore ^xum, cuius partem hicexpreift,in quo nulla nma,nulla cauerna, fed foramina tantum , appare- 52 6 Vlvfsis Aldrouandl apparebant tam cxigua,vt vix acum admitterent. Eo igitur i&ibus mul tis confra&o caut- P tates interna? muka? eranr, vario fitu,& diuerfa? magnitudinis, in quibus Conchas iftas re- Balanosno peri, quas cnm faxo depidfas exhibco. Quare figuram diutiuscontemplatus, antiqiiorum • Balanosnonefleiudico,fedip<»Aacr«s ) dequibushaecAthena?uslib. 3 . A/ ir* Muitu nM'v«t y qubd laterefignificar, iti nihil in marims rebus reperias, quod penitus in faxo lateat, ficuti coneha:, quas proponi- .Vuur&oMtu m us, deinde notic Athenasi his propria: funtmam virus olent, & mali fucci funt. Harurn nuilus, quod fciam meminit praeter Athenatum. Haecomnia ille. Noftra Pholadum icon ab illa Rondeletij nihil, vel parum differt. In faxisenim latent.earum teffa? (duabus au- temconftant)coloris funt rubri adalbum tendcntes,longae,5c rotunda?:in reliquia fimiles illis,quas pofuit Rondeletius. Nos quoquefupradeeiufcemodi teftaceorumonu muha diximus ex Goropio, quaehic non repetimus. Cum Rondeletij figura conuenit, vr dixi> quse hic a me adijcitur: & nefcia num etiam iflha?c altera quinq; digitos longa, cinerea. t rano Pholades Rondeletij. Pholades authoris in faxis hofpitantes« m Pholas concha alia. DeTeftaceis. Lib. III. £27 A DE SOLENE. Cap. LXXV. AE CtV I V O C A. AN ALE M, fiuefiftulam,vtmaqu?du<9:ucra>A&£wvacauitPlurarchus in libro, qui vnp) pi@ctwn$ tk a’M’ ix.axlw etiam, fiuc /u,n%atm\ Ghirurgorum inftrumentum eft rotundum, obkmgum, cauum , inquodcrus, autfemur fra&um conijci- tur, & continetur : Umile quidem gloffocomo, fed figura differens»tefte Calenocomm. 2 .ds To v 7r*p) ^H ,nec non & fdzrvAoi , quorum fynonymorum omnium Phnms ^ meminit hisverbis. Solen,fiue Aulos,fiueDonax,fiueOnyx,fiueDačtylus: Ejgl diciturautem Solen a canalis, fine tubi fimilitudine,« ^Aos tubas modoex- *w*«njcauatus, a figura arundinis craffse,concau?,apud amnes nafcentis,quae x l** ca » £o'va%, Sc Cypria arundo nominatur referente * Diofcoridc. d »/£ vero id eft vnguis ab ex- lis ' ^ tremis,tenuitate,&figura vnguibus fimtli.vel a tefte colore,& fubftantia vnguibus noftris Vnguis cu^ iiondiifirnili. At oW£ itidem apud k eundem prore longe diueria fumitur.m/Ao/cur dicatur. dičannir,habemusex c Plinio.Cotacharum egenere;irtquit,funtDa£ty;iabhumanorum 0 Lib.tu C vngiumfimilitudineappellati. SmA&o' apud Euftarhium dicitur »* ra ao» ng} *ra t/Ao$ paftvli. eao,\!u} & percrafin infigmterenim auenuant,incidunt,8cexficcant,quodfiti«ieaturinexficcando mor us j e( t arutn a bquis priusfuntlauandi. Sicille.Solenasfoeminas vixedi pofle,nifi optimeabaienaie- c j n j s . purgatas (multam enim deglutiunt) teftatur Bellonius, ln ore mandcntium cos relucere Solenes f$- Plinius fcriptum rcliauir.His natura,inquit,in tcnebris remoto Ipmincaho fulgorcclare- roinae.vc «- r e,& quanto magis humorem habeant lucere in ore mandcntium,lucerc m mambus, atq; ,n folo,atquevcftedecidentibus guttis, vtproculdubiopateatfucciillair»naturam erte, S u ammiremur etiam in cprpore. Hucufque Pliniu&HumsfpIendoriscauffam etiam g u- tinofo Solenis fuccoadfcribit Rondeletius, fiquidem quac tenacia, & vel uti g-utino com splendoris Padla funt, ea la?uia, aeciualia . nrciue neroolita trte folent,atQue ob io rclucv ntta, vt P IX > ratl °* I c ,___ - - - -— -v «| w*v»v»* > 4» v * * M j v. ‘ lis, & aegremeientibus perutiles funt, Foeminae vnicolores funt, & dulciores. Sumuntur frixi,& elixi.meliores funt in prunis torti quoad hient,qui hos pifcantur folenirt? didti fue runt,vt narrat Phanias Erefius in libro,cuius titulus eft, Tyrannorum in quos vindicatum Soleniftje eft ca?des,his verbis. Philoxenus Soleniftes ex tribuno plebis fadtus eft tyrannus,initio pi- . ni * fcatione vidlitans, & Solenas venari folitus, occafione vero data mercaturam exercens Ja- H cultates libi parauit. Rondeletius cum falc,aceto,8coleoediait, alij oleum improbantoh cius lentorem,& ad glutinofi eorum fucci attenuationem acetum, & fal multo magis con- ferre aiunr. In prunis torti deteriores funt, quia magis exfucci, duriores, & ficciores. Illud ^ . .. n;.. Jioi-di: _ » a .i « .m- • ,: J -.* - c -* m e funt, Athen^us eofde calculofis, & difficilc meientibus vtiles erte tradit; AR IB V S Plinio tefte facultas ineft cienda? vrinse, foemina? dulciores . c eademque, qu* Plinius, de ijs habet, vt ex eodem auČlore vtercjue tran- icripfiHe videatur,inquit enim Athenacus; Solenes a quibufdam vocati, a nonnullis a ros. Intus pro fpondylo grandis caro eft . Quy orani a ei, quam cxpreflam h:.c pro- p.onmius, niaxime coinpctunt, pratfertim figura fuilJi cruris,vnde nomen habet: dicuntur enim - er me tarn priorcs,qu im pofteriores coxte porcina? falitar. fic ilie,addens.eius gene-, ris nanc e/Te Pinnam , in qua vniones nafci cx Theophrafto traciit Athenseus. Eius Verba Pinna m « g^caitareepLimus .e^, i v Sav^ct^/nivcav Ji ^uuicvTi ?uwv tti >(cu 9 ^.apy%phn; Siapatis pa\ r? ptlcr«. Tioikai J 1 ’ duru t a? tto- Theophr. * v * iXet S OjJ 1 ’ iv da c mio. referat,quainquam parte planior efle conftat, qua autem parte feie in latum expandit,ea' ByH'umlea dem byifum, ideftlaneum villum (mytuli modo) continet: quem ternis digitis longi^" lana. rem exerit.Eftautem veluti capillarnentum quoddam coaceruatum pra?durum , acnigf u ' quod lapillisafftgirur,limumque,ac fpurcitias indeadftomachum attrahit.Nam cu pio fli longaht, & fubreda ftet, turbinatiorem partem fmbxam habet: Iatiorem autem furfum c * aqua attollit, pra?cipuamq; interna; partis humo propinquiorem oftendit. Nam & maio r Pinnoteres p*P n * capaciras in fublimeattollitur: in qua etiam plerunque tres pinnoteres videas» tbi lateat. qi»andoduos, vt plurimum vnum. Idem Belloniuspinnam maiorem nominatPerna ,0 > qua? Rondeletio pinna minoreft, cui Zoographus aflentirur. Maior, inquit BelloiW°* pinnapelagiacftaugis profundiscaretiduriore teftacontegirur,bipedaIis /a.’piRimeinuC** ni tur:Pinnophy lucern, vt minor alit:vliginofo,ac paluftri tradu nafcitur,profundiore g ul> gite imrnergitur: jnuitum ingrati faporis. Similem fere pinnam cu Bellonij iconc a l, , neJ au Sittardoquondain feaccepifleferibit Zoographus, eamexeodem hic exprcflimus.N‘ ,s 14 as , " pmnarumquatuorfpeciesponimus. primolococft pinna aculeata dodrantis vniuslon- gitudinc DeTeftaceb. Lib. III, 533 Pintu Zoognphi. Pinna acuicata authoria. gitudinc»teftaforis rugofa,intus glabra,coloris rubel.Secundapinn* paru* Rond.fimilis cum capillamentis m acuta parte, quam Pernam efle perperam putauic Bdlonius. Terno pinnar Pcrnae forte genus, cum fetiš illis,vt vocanr, tefta foris fcabra,vt Ariftoteles voluit. Ouarto loco exhibetur alia pinna parte interna, & extcrna depifta tefta fbris fufca,rubrai &afpera, intusfanguinei, &coerulei coloris,in ima parteacuta;qu* fenftminamplitudi- nem extenditur, Poftretno loco datur pinna cum tubere verrucoto intus adnato. 534 Pinna?paruse Rond.fimilis. . , q ,; yi DcTeftaceis. Lil). III, 535 Perna? ecnus. 53 <* De Teflacels. Lib. I11. Pinnae cjuartas pare conuexa. Vt fibi vi- člum tjua* rane. 538 VI jfiis Aldrouan di Pinna alia cumtubereadnato« natvra, moreš. V O M O D O pinna in cibo fibi comparando femper comitem, a c cium Cancellum, vel Squilla ferrur habcre,& quoiriodo id rcfellat deletius, lupra proprio loco videre licet. Cum autem in terram defi^f finr,pabulum per ca s fetas (quas Ariftotclcs Byflum vocat) ^llicere fer 1- bit Bellonius, quod improbat Rondeletius. Suafedenondimouefl tur ’ quin pcreant:nifi iterum eodem ftatu,humi defigantur.Nam cum ei s ° a ' turahaecinfir, vtrečtas ftare,&per villosarcnulamattrahere neccflefit, iaccntesviuc r non po(Iunt,hinceft quod Ib Ariftoteleambigitur animalnefit pinna,an planta,hifce bis.Sunrenim tnaris nonnulla, qua? ambiges animalne fint, anplanta.haercntenim trafra plura, &idgenus percunt. Pinna?quoquenaturamoptirne his verfibus Phdes e*' preffitjin cuius tefta & vniones,& byflum reperiri teftatur. ^ ^ ' -4 US // .] V!" / DeTeflaceis. Lib. III. 53 p A Genu s ofireorum e JI pinna, qu£ plicis domum Htantsbus recludtt , in qua conditur Per aquiftj fuja porrtgit carunculam * corpus ambit molle , cajfum humile £>up mamaJidecepta credula aduolet, Conuttior eius,atque cujios pinnoter Hlam admontt morju leni carunculu, H,ec momta pandit amfliusfinumjrruem Hoc implicatur mcena non pit prouida . Pinna quod humidum effiuit de vifcere 3 ui fulgur N Acarnaniaquam vocant,Pinnam oriri,& vnionesgignerePIinius tc- ftatu reliquit. Democritusappellat pinnam Concham quandam Aegy- ptiam,quam Paralioncognominant: venim hanc intellexitfe a Plinium negat Maffarius, ciim in Acarnania, non in Aegypto reperiri tradat, fed potids pinnam concharum generis, qua? in arenofis, limofifque fubrečta iemper nafeitur, tefta fcabra, intus pellucida, nec vnquam finecomitc. Africanas pinnas muho maiores, quam circa Europam efle icribit Zoographus cjjaudt- tu. In Occano an fint, necne,ambigitur,quandoquidem Bellonius Lutetia:nUnquam ha- beritradit: & Rondeletius inlocis, inquibusmarefluit,acrcfluit,vixreperiri, quodcirca Occanumcontingere videttir. Pinna qua?, vtinquit Belloniqs,rar6femipedalem (fefqui- pedalem forte, vt notat Zoographus, nam fuperius fic feribit. Qui pinnam nunquam vi- derit, mytulum pedem longum, & femipedem latum fingat, &c.) excedit longirudinem, & Nericos haber,quos nonnulli,vt Plinius in perna fpondy!os (aliter fpondylum in pin- nis Rondeletius interpretatur) vocant,quibus vtraque valua foluitur,accontrahirur. Ve¬ neti js non vilitur: fed in Propontide ad latera eius finus, qui Nicomediam fertur,qua rer- ram pertingunt, frequentia magna exiftit. In ruiuis ciuitatis Nicomedia: pinnas quoque,| feu pernas reperiri refertidem Bellonius in fuis obferuationibus defixas>& erc&as. 2 z HI n* Conchsu Aegyptia Paraiios. * Com. in S.P lin. In Ocenno an ficambi ginu« » 540 Vlyfsis Aldrouandi * L\b- 18 < Pemlas, 8e lafciuus ah ineunte x* me- H I E R O G L Y P H I C A. INNA fetus fuos oftentans, GierogIyphicum erat apud Aegyptios ib Jius(vtPieriusValerianus* aurhor eft )quiab ineunte letate cceperit in petuiantia lafciuire, & munera Venerisexercere. ConchuliE enim huiuk modi in concha genit?,antequam exdudantur,intraie quamprimum col* XMj r ? dicuntur, vt pon immeritd concha ipfa £t Veneri dedicata> atqueeatn ex concha genitam veteresfabulentpr, Ego non omnes conchas promi* fcuč Veneri facras fuif$e comperfeverum qua(dara eiegantiores tantuin, 'V S V S IN C I B I S. . f IN N A S. vt & alia oftreacea in cibi vfum venire, & multum prebere Mitri* * lAb. iJU. & mcntijtradidjt* Athemeus, At concočiudifficile, corruptioniquerenitens:collo nanque eorpusreliquum facilius corrumpitur:elixis afsse duriores euadunt, praženim (i vino fiie* rint afperfe. Earum autem caro,qu£e in vino,& aceto macerata? funt,mollior eft,fed fiatus Qijo! mo- generat, Ha$enus ille. Multis modis pinnas edi pofse vultBellonius, Sunt, ait, qui tefes dis cdinir. ra odico pipere, & butyro addito fuppofitis prupis incoquant , quem ego modum melio" rem efseputo; ea?nanquequaeexiureincoquuntur, guftuinonita placent. Quod fpefta £ ad vfum medieum ftrombos\pinnas, & echinum contra Doricnij venenum praeftare ba- bemuse^Nicandvo. Eanrrnquoqueteft:Eeandemcummytulorum teflis habent facui - tatem, DE B Y S S O. Cap. LXXvk. S Y N O N Y M A. h V M in faeris atque etiam in profanoruin libris byfsi, byfsinarumque ? e ' ftium faspefiatmentioj varia?queTheologorum, atquealiorum fupe r ^ fint opiniones, haud ab re, quin opertepretium fore duximus de eo q u ^ Bur, breuiter dicere. Latinorum byfsus,vt & Gnecorum /Sfafos a Buz Hebr? 1 " Schcfch. co dici apparet. In trilingui lexico Schefch etiam pro byfso legi^ 1 ** ApudItalosnomennonhabetipoisumustamenvocarebyfso.GaIlic^* Crefpet vt citat Zoographus! interpretantur crcfpe* p IF F E- DeTeJlaceis. Lik III. 541 I F F E R E N T I M. VPLJCE M efTehyflum,terrenumvidelieet acmarinum,apud ferlpto- bviT.s r Pr - resinuenio. De terreno fic 3 Plinius.Asbeftino (inquit) lino principatus remi, x . intotoorbe, proximus byffino,mulieru maximedeJicijs, circa Eltpim jn tnannm.. ~ Achaia genito, quarernisdenarijis ftipulaciuspermutata quondam > vtau * Li!? -v c ■ ri. Hoc geniiš fbrrč inteilexit Cardanus bylfihum lini fpecicm effeferi- By(Insqi4 bens, tenuiifimam,validam,& fplendidam,velfortequodin arbore nalci L^datAo.’, fciibit Philoftratus. Homines, inquit, qui fecundum Indum fliitncn habitant lineis a/ni* ciunturveftihusictenimlinum inagrisplurimurn nafcitur,calceamenta geftantex papyro, flobiliores byffoinduuntur. Byflutn vero ex arbore nafci ferunt, quae bafi quidem populo perfimilis, folijs vero falicis.Plinius quoque no folum voeauir,quod ex herba contufa netur,fedetiaquodexfru&icibus, &arboribus carpitur. Superior (mquit) pars^ Aegypri ■> ji 9 C \ ln Arabiam vergens, gignit fruticem, quem aliqui golfipium vocant, plures xylon,& ideo GoiTip-^rt.j £ hnaindefafimileinc|; barbare nucisdefmfrudum.euius in exterio- feu xyion. rehornbycekftuigonetur.Siei.lle. Lini genuscJfe byflum rradiditluhusPollux., Porio byiiina quoque & byflu$,inquit, lini qua?dam fpeciesapud Indos. Huneapud Aegyptios BvfTus ar- arbore-qnifdarn lana fic, ex qna veftem confe&ani lino maxime fimilem elfe qukpiani dixeritjfoladenfitateexcepta: denfior enim arbore fručtus enafeitur, nuci Jhmlis, duplici *nunituscortice, quadirempta, povndefubtcgmenconficitur,ftamen autemfilli fubtcnduntlinedm. By(Tum Non alia Gr^ci? parte nafci prodidit Paufanias,quam in Elide tanta tenuitate,vrne ludai- coquidem by(fo cedat,etiamli colore minus referr, quam ludaicus,qui colorem,& fplen- dorem auri referebat. Erar igitur lini, non lana? fpecies, vt ex Plinio,& Paufapiadarer in Lini,no kr Graecia, & Iudapa nafcentis, Hy(fus vero marinus molUftima, & delicatnfima lana eft, & a ** ^ et? * cs iamdidilimilitudinenomenhaher.de hoc Rondclerius, !iyftus, inquit,mannusex■puma delicatiffimus, & mollilfimus ferica? lana? eomparanduscolore fufco, a firnihtudme by a „^”^1 Graeci.vel Iudaici ficnominatus, priusenim cognitre funt diuitice terrena?,quam marina?, ibfi modo Jeras illi byffi nominemereridicamus;{ed tam ditferta pinnarum byfih, luni s;. vic qUctm fiuppacannabina a tenuiflhno & delicatifsimo fcrico. Ems magnitudo pinnarum & vt ab Y l ” magnitudini refpondet: in ma^imis fcnnii pedem vnnmlonsus eft, in ahjs breuior. Huc- io P mnx «fqueille. 4 ‘labiac. C O L O R. N faeris literis, inquit Zoographus, byfsi colorem ahqui pro candido ac- ciptunnquod isfortč natiuus fit eius coIor,antequa tmgatur. (edaurhores non ita vfurpant. Cardanus colorem lini efse dicebat, & parum a glauco differre. Scaligerfubfpedebusflauirepofuit. Aureo, mqmt, P roxnnum ftaruunr byfsinu a by(lo lini genere. nfic quoqi ex fencis^fibs ci udis quid- dam Amile texut,quod faltem de Iudaico bylso verum efi,hunc enim auu 8 Lih de a • , . . _ r ..., , 7roi' /2.z Plinius ) * Libn e. ^ndumjT^io tingere, vr fieret bisbyfsinum. quo loco Mafsariuš, anriqua,inquir, lcdio, 4‘- • Vt fieret byJsinum (in noftro codice habetur hyfginum) fcilicet cocco, & Tyrio, Hcrmo- Jaus verč nlauult legere bisbyfsinum, Vt duplex fic, vnum narurale, & fuce pulligmis ex ” t tyfso lipo, autlanaillapinnali, qua? byfsusetiam vocataefti alterum tindurrartificio ladum,vt doceti J linius hoc loco, etcnimTyrio primum tindus, mox & cocco tingere Z z * IUOS Vlyfsis Aldrouandl Ariftote{i$ Jocus con- trouecfq§. * Lik. j. dc iiii.f.13. Rondelen; opinio. Zaographi opuuo. vfus viiu pinna?. Cpcra Ran delctium, 54 * noserat:&eeontracoccatin id eft villo,feu lana illa pinnali proueniunt. Athen?us h?c verba repet enS habetpro itaYtpinqa?re femel tantnm, hoo fcilicer locom modo rede iili ftcinterpretantur. Sed hyfsus quum pra lana accipitur, fceminini generis cft. itaquelegioporteret i*. /3^?«. tun? roV /3uQdv, fiujvoi (malim {Svvcr&v) My HIJI * Schofiaftes Ariftophanis; Atftenaei kiftiomfauet articulus mafeulinns t*, dc parum refcrt , an legaš; eadem enim ftorum fignificatio vocahujorum eft apud Gra^os, v£ dc faciliseftaojin^velcontrajtranfitusbbrariarum, Ego Zoographo ftibfcripfcrin^ nam Pinnas e vado (cui fua radice adharent) nafti conftat. a vado enim reda procedunt* (ed vil 1 us ijs eft ad laterasVillum itaque potius e pinna oriri exiftimauerim,quam pinnatn d villo. Pnpterea villus hic pinna? fubferuit,& vcilis eft eam aliigandodtem fuperioreni> aC latiojem partem aperiendorecludendo^ue, non alimenti hauriendi caufsa, vt Rondele* tius eredit, Neque Vt per id eapillamentum limus, ac fpurcitia? attrahantur; nam circaoS ppfttus non eft, fed vt veluti e medla ventre neruofte fubftantiae alligentur^ V S V S. E S T E S, & caetera ornamenta by-rlina, qux meo iudicioex lini ea fpCClC quam lupra meminitnus ftebant, veteribus ceu pretioftllimahabebann 11 * dc in ftimmo honore, vt mul tis in lacis meminit feriptura faera, & p« ua ' tim de diuite illo in Euangelio, qui induebatur purpura,& byfso. brat> vt * De nobib fefert 4 Tiraquellus ex Philoftrato, moriš apud Indos bylso«qbiles ta 1 *' K * tuminduere,habehaturenimpronobilitatisinfignnNaminatim exby‘' Pilcum no-. facanficiebatur quaque veftisqu*dam,quam vocahant pileum rotundum (tefte b Ifid®' tuadum, ro Jquaii fphatramediacaputtegens facerdotaIe,& inoccipitiovittaconftridum , Gr^ cl ’ ^ origen. noftri tiaram,vel galeam vocant. Erat pr*eterea byftina veftiseandida eonfeda, ex qu°/ dam generelini grq(ftqris, Suntenim (inquitaudor idem) qui genus quaddamlini by 1 ' Fum eise putant, MYSTICA. MORALIA. ABERNACVLVM (inquit Peus Opt. Max, in facrisEiblijs) cies« dececortinasdebyfsoretorta,&c,quo in loto Vencrabilis JJedaM 1 " ius, inquir,qu?edeterralongoexcicirio ficcandi, tundcndi,purgaodi> c °' quendi, dc nendi graminenm loletperdere, dc candidum in le recipe rec °' Joiem ,corpora deftgnatcaftitatis nitida decore;quem cum caro JS demilleeebris magnocontinentia?labore, quafi natiuumexudant bumorem,atqn c deeorem Peo, drgni puritatis folerti ieiuntorum, & vigUiarum, orationum, «$čledi°' 4 Cor,(< *P^demia ?,dc humilitatisinftanda perueniunt, dequibus redepofsit illud * Ap ( ’ft?' lieum dici, an nefeitis, quoniam membraveftra templum funt Spiritiis ian berous. Alij vtMatth.Lobeliusin iecundaparteieonum ftirpium fuarurn non ex arbore dependentes pingunt, fcdtruncofimul adha?rentes*quo$ etiam imitari voluimus, ne quid vnquam in noftris debt lucubrationibus, qqod e lečtorum re efle pofllt, Habes pritno loco Concham Anatifč ra tri-* bus partibus conftantem cum vmbilico annexo: Altera itern vrobilicum habet adnexum, &d quinq; partibuscompobra eft.Tertiaapertaeft,eiq; vmbilicus inleritur. Quarr* tcfta eriamquinq; partibus cpnftat.hiulca eft ea partequa primu plunula?prorunipynt,Quinta fetum intra valuas fitutn oftendir. Sexto laeaexhib.etur embrio v feufbetusnnpcrftttus c Valuis exemptus.Septimo,& nouiffimo loco datur Bernic!aauisadula,exeiufcemodi con cha nata. Dcqua vide noftram ornithoiogiam. Habespoftremo alias soncbas Britannica? conchsefimiles,de fbrte congeneres. Conchae anatifera? ex arbore dependentes <* - ' v ' Tr, $ Vlvfsis Aldrouandi Concha? anatiferje trunco adh«rente$ cx Lobclio, De Teftaeeis. L ib. III. DE VN1VALBIBVS. E T P R I M V M. DE LEPADE SIVE PATELLA. Cap. L X X1X. S Y N O N Y M A. ^ «W? dicitur Orsecis.Galenus in gIoflis,vbi ab Hippocrate Lepades nominan ^ tur, etfponjt conchas fax is ad ha?rc u tes. I ta quoquc fecitVarmus. C um ani- mal ligniti ca t, vlrimam ac uit: nam penuhimam acutns, AtV«? proniotuo- riumligniiKat,autmoncanamalperitarem,vt Ammonius,& Cyrdlusobfcr- uaranr. Ihcodorus Ga?,a apud Ariftottlem vertir Patellam, a vališ elcarij. I ' atc k* Ga fimilitudine.vt Rondeletiusautumat.Zocgraphus Lepades didtascredir,quod linr petra zx ‘ rum in tnari quafi Amlcfti, idcft* fquamae qu2fdam: & peužecum eis fpoliantur, vtlud A*'- 5jt&etf x Mm iQ£df , videantur, hoc eft, delquamari, A Plauto vocarur Lopas, in Paralito Lopas. medico, vtNoniui citat, nililocus mendofuslit:Habemusechinos,lopadas,oftrcas,baIa- piauti !<*• t)oscaptami)s,comhas,vrticasirjarinas..Gia?cisctiam mcojuzuct vocamur.vt Zoographus cm lufpe- autumat,ex hoc Tara)tihi: Denalfis,qutmadmodum Icriptum inueniin dogmatibus nh & us * thyophagorum : Invasquo pifcanrur pateilas ( Andreas Lacuna vertit vinbilicos) faxis hasrentes( tu' »p TO 7 4 -7t*'t/5«/5 Mydptn # •nooudu'*, ) & carunculasearunj accfpiensconij- cno & venator, Vulgus vero Graecopura hodit Pctaglida appellat: Veneri paru m mutato petaglida. tiomine pantalena.Scholiaftes Nicandri.vbi hic n jtpari/u*** id elLTethea m bryis (herbis marinis) crcfccntia, vel capienda: Teihea ( mquit) vocat pateilas feras, Techca. C qua? nos wt la , Ariftoteles auttm : fed oVp«o» nomtn ad omnia teftacea perrinet, & 1 ethea lpeciem a patellisferisdiuerlam conftituunr. Otia vero nominanrur a Piinioca- pite poftremo libri trigefimlfecundi. Er patellam feram aliqui marinam auretn appelianr. Crseci otion, & otarion. Aporihaisdequaintcr murices diximus, murieum, non parella- rum, vr Bdlonius putauit,gcneris exiftit.Nubes,inquitauthor denatura rerum,letundum Ariftorelem eft pifcis in aqua viuens, applicatusad petram,a qua non difccdir,necfepara- tur, nifi perattračhonem in/pirationis concitus. Sicilie,qui pareliamne, analiud animal petris adhaeuns hoc nomine inrelligat, Zoographus inquirendum proponit. Parella Hi- Ipanicedicitur Almeia,apud Lufitanos l'regigam.Ligures,& MafTilicnleshaca?tate eriam pateilas vocare,ait < yllius: led Rondeletius a Malhlienfibus, & Mompelicnfibuslapedo clici teftatur, a Gallis ocil de buoc, hoc eft hirci oculum, a Nonnannis berdin , & berlin, Angb dicunt a Lympyne, vel a Lempet. t) Arhenjeus G E N V S. D E S C R I P T I O. \ , s H P A D P M cfle ttovoSvpcv , hoc eft, vniualuem habemusapud Ariftore- lcm . Vniualue genus (inquir) quod faxis teftain dorfum daraadhaeret, ieruari poteft, fnque alieno fepto quodammodo biualue, vt qua> patellae vocantur.Quamobrcm, vbiapudAthena"umlegituralicubiex Ariliotc- le, Mm-ds JlSvoor, i(ty A^o^panon ,\c^e /uovdSvpov Adem Ariftotelcseitanre COIrcuus * Rondelctio lepadum duarum meminir; lepadis fimplicirer nominat?e,& AtTracTaf dypiaf , quam vocantnonnulli SaActTTiov ^c, id eft aui em marina. Djphilusve- Lepasfera. ro apud Athenjeum lepades diftinguir magnitudine, inquiensquafdam t fle paruas, quaf- dam elle oftrcis fimiles: fed & hoc podrem um genus de magnis, liue fylueftribns intelli- gf ndumeflerede mihi iudicafle Rondeletius videtur. Magna quidemexpirteparuula? (mquit V Votionus ) gignuntur lepades,qua? tameji nonnunquam oftrearum tnagnirudi- neni 5 quant;maxinieautem in Indico mari,vt& alia omnia inueniutur.Quod ad formam Fc attinet, Fottna. Os, Papaucr. Lepr v s ma¬ jor f^oncl. Vlyfsis Aldrouandi attinet,Ariftophanes GrammaticusJepadesfimilesefledicebattdlinis.Sed tellina?biual- £ ues funt. Ariftptdes inquit lepadibus fiue patellis alterasn partem fuperficiei deteftam * čarnem oftendere. Et alibi: Patellis os verfustcrramefle, & excrementi exitum fuperiu* haberi: papauer fuum irem effe in imo, hoceft, in fuofundo. Bellonius fcribit tantam eiiC magnitudinem, quanta extrema oui putamjnis parsabfciffa eflepoteft. colorem teftarum liucrc,vd cinereum e(Te:cornuaquc vt iimax,excrere,& os,& capur habere huic perfimile. Rodeletius diligcntiflimus,& maiorem* & minorem defcripfit, & depinxit maiorem faxQ hfcrentem, eandetnq;faxoauulfam,&inuerfam,■fiuefupinacrt.eius icon poftinter vrticas dabittir. Nos prarter magnas, & paruas, madiocres quoq; addidiijjus quarum qu*in pri- ma fabula propcnuntur, cum Ronddetij iconeconueniunt: qu*verp in fecundapida? funt,alterius funt figura?. Habes deinceps patellam Cypriam maiore ftriatam, ifem aliam pon ftriatam. Maiorem fuam defcribit Rondeletius: lepas igirur e teftaceorumeft ge- 547 Dc Teftaccls, Lib, III. nerc: cuius partem alferam tefta Integit, al te¬ tam faxum cui ha?ret vndiquaqi, vt ab exter~ nis iniurijs tuta fit, Parsanrerior eftquam fa~ K»m opern,pofteriorquam tefta, ^nteriorem vocoeam, inquaos,& cornuafuntoculorum vicetfubeft caro dqraqua maxime faxo hatret, qu* fcurj pidti formam refert, Os fuperiorein loga mamfeftum eft, inferiore ori aduerfo,ex- gremcnti meatus.nain tefta, vt in eaque agrfa dicitur. Os ven ter feq uit ur, in eo eft #*'*»», in imo vetureetiam pars, qu*ouum appellarur. Tefta non cxquifite rotunda eft,fed m$qualis, intus lamis, foris parum afpera, cui aIiquando mufcusinnafcitur, gibba,in ambitu Jiuefcens, & ftriata,inrus cauatcarnofam fimbriam habet in corporisambitu,quam expandit quum h^- ret.foluta contrahir, Ad hoc genus lepadis re- digenda eft lepas maris rubri,Beilonij,de qua is fic: R uhri maris patella, cautibus vt c*ter* adh?refgit;fed pry ter bas tabellis (qua$ in ter- gore gerit) corneis numero o&onis, tranfuer- fi$ loricae modo contegitur,atque vndecunq; cartilagine obiepta eft * mulris fpinulis horri- da, ijs perfimilibus, quar in fteliis marinis vi- iuntur;fefquidigftum lata eft,ternos vero lon- ga.Difl^cile a fuo fcopulo vulgaris patellg no- ftratmodoaufertur, Eius caro rubrilimacis colorem, ac naturam haber, efturque cotfta,vt patella vulgaris, H^c Bellonius,lam vero Ron deletiuscumresmarinas etiam minuriffimas diligenti indagationc perfequeretur,lepadem paruam fa^o hxrentem depr*hcndit, quam ( vtdixi) a faxo auulfam repr*fentaui, Tefta (inquit) vna integitunalterius vice eft faxum, cuiatfbcacft, Tefta media nucleis pinearum micum figura fimiiiseft,& *qualis. Ex multis laminis Lepas ma¬ ris rubn Bel lomj. Vtcomeds tur. Lepas par- ua Ivo n d. Lepa s par- ua Diphili. Authopis arfaciorura lap/iis. J4$ Patella Cypriamaior Umu, nu. r, Patcl|a Cypria maior non firiata.nu.it Lcpasjfiue Patella Bclloni}, r -in. s paruis confiarčarnem inrus balbet, fed P ruiratern par ris vix difcernuntnr. Bancexifti' latcisc icpademparuam Diphiliapud Atheniru, ()UO€l Ic rrptr paruamaneat, ncc.vncuam ad fupe- >nscrjam mcdiocris magnirudincm acccdar. E* cjiij us cninibus chrifsi me liquct error authofis fr.,y i ° lbm \ qui *. n ^fHearrofi ehuhis prouerhialis m ^ 'k' 1 r;a? ’ f ' a ^ ŽS 7Tl0re tdh&refctt) Icpas (inquir) « J] C ai um § £mis , quod capillamcmis infcr fc co- - C teriu5 fitaduerfus vndarum mčftus.Hoc itn a umc/šedocercxperic-ntia:nequ'’enitnIc- pat.esintcr fc cohkrcm, fed fanti) m fa xis fpar/lm De T eftaccls. Llb. III. 549 A affixar funt. Adhafc »s AsVa? TrDoal^naj, melius fpeciei nomineconuertas,quam generis 5 vt Ule facit; Oftrei in morem haeret; neque enim oftrea alia codem modo haerent»quo lepas. L O C V S. NATVRA. A T E L L A S aiunt multis vrbibus ad mare fitis folere in magna quantitatc videri,in mediterraneis vero raro. Lepadiifa?, M?ruJSeretf infulsp qua?dam dičtže . Lep»duU funt tefte Athena?o a lepadum circa eas copia, Codex impreflusalpha habet in m “ *• prima:fedautomicron,autepfilonlegendum& f duplex. Eft enim contra&io pro Aw«cPoV(r*/, Euftathio tefte, RondeletiusafTerit permultas reperiri in faxis littoris Aquifanici, & Britannirimimirum maiores; in Maflilienfisatque Agatenfis finus fcopulis i n f ax i t minores. Ariftoteles author eft lepades a faxis folui,paftus qua?ritandi gratia;idq; bis ter- uemn. uereperir. Id ramen Rondeletio vero confentancumeftenon videturtnullis enim (inquir) An A faxis B ad natandum partibus predita eft, nifi temerehuc & illuc ia&ara vndis feratur, neque vi- kluatur. bUn illi quaerenduss nam maris Ipuma, & aqua vefcitur,qua alluuntur faxa. Quod fi aqua allui faxa definant ea»qua? in tefta rdičia efrahfumpta>contabefcere,& emori tandem nc- cefse eft. Ariftoteli fapet Bellonius,qui feribit, patellasquarnuis faxis adhaprendo viuant, tamencochlearummorefcrperepofle,eaquequandoquerdičla inpaftum ferri, &alio Cochlearu tranfire f Fgo Rondeletio afsenferim, putauerimque perpetuo faxis aiiixas efse, quod non moro fer- ©bfcureinnuitTheophraftusinquartodehiftoriapIantarum,inquiens,quercus& abies pet«. marinas,radices nonhabere,fedadh?rere tiv7tip al ficUti Iepades.Itaq; perquam facete,ac eleganter facetiflimus Comicus Ariftophanes dixit in vetuiam,qu3e aegre admo« dum a iuuene diuellebatur. O '9 {vreftug & 2iv /3a.a/Xiv to' ypctiS'w tttmp , %) pts/pctua 71 poaiobiraj, ftc author adagioi um ver cit: O tepiter^Ham form er conch&moda V V! • ^t yr *° ieieapplicat, vt nunquamaucllas. Cultro igitur (inquit Rondeletius)autaculeato dmellatur. ferro opus eft, inter ipfam & faxum immifso. Quuin mulca? faxis atfixa? funt, capita dauo- rum faxisinfixorum efse diceres.Tradit Bellonius,cimi adoras Oceani Armoricorutn vuf gus cautes harum admodum feraces in littore videat, pueros indigenarum incuruum fer- rum dextra tenentes, incautis fupponere, vt in caniftrum, quod finiftra ferunt,melius de- turbent. Nam fi Iepadem tetigerint,eam ilico faxum tam arčte comple<;, ius-opot. hoc eft durar funr,pauci fucci,& non admodum acres:fed grare ori,& faciles c6cočfcu:elixa: aliquanrulum fuaues funt. V Vottonus pro ivmTf)'pyct$ot, legit Jiuiripy cuiu.s vi in vnum locum ftarim omnes pifces conucniunt: Ex mari patellas ( Asmadut) ac« cipito, earum fcilicet, qua? circa faxa nafcuntur. quarum quidem contundens čarnem, ex- primenfqueex ea in tefta aliqua infd ibito s qua.’ fequuntur: fubitoque non fine maximaad- mirarione videbis pifcesin vnum locum fluereconfcrtim: Sunt vero ipfa nomina» I cu t 6 ac&, qpibus fane ichthyophagi vtuntur. P R O V E R B I V M. CL’am\p Amas Trpoal^ruf , Lepadis , vel VMelU in morem adh&ret: prouerbialis locutio cft apud Arifto.phanem, pro eo quod eft tenaciter>& orani ftudio alicui rei dedirus cft* & im- moratdr afiidue« j’i. s DE AVRE MARINA SEV PATELLA* FERA R ON D E L E T II. Cap. L X X X1. : N . ....' !;»•••* • • • - • ■ < ’ -■ • i •» • . • '• ‘ V R IS marina,qua?&A«W<, dypia ab Ariftotele dieitur,non fatisrečic arccenrioubus (Bellom um irvelligit). patella maior appellatur. Quum enim maior dicitur, magnitudine ra n rimi a minorelepade iam delcripti diffnre imclligirur: at magnitudine foia non differunt, led alia multoil- luftriorenota, f.ilim forma. Hoctantum vffifquecommuneeft , quod vnica teftaconftent, carnofa partc faxis aftixa..quarn ob cautam Jepados r.omine Ariftoreles donauir. Prarterea differt a iupcriore, excremenu m čaru, vt annotauit Ariftotclcs: tjj i J j' iyp'iCt Avnd.$i, »v t m? *«*aS at SciAuttidv ■S' 5 , v^okcltca ra ogpdttU ® TTioimajic i%i p%hcli . 'nTpv , 7 rmtq ydp r o 1 o Španov. Pateilajfcra?, quam aurein marinam 6 cuidam appellatunt, parte ima tcftae excremcntum egetitur, qua fbramen habetur. Ted# huius cauacft,argenri vel vnionumcolore:forisgibbadtneismulitsdepičtarpartc vnaeo- chlearum modoclauiculatim contorta,a quaforaminaindpiunt, initioparua, qua , dein-' de magis,ac magis augentur. Hic annotare oportet aurem marinam appellari.ob magnati cum aure noftra‘fimiluudinem,vt pičfura perfpicuc oftendit,qua? ramen diuerfa fitabaU" re Venens,quam dndp/ov , fiueS^ A’^ patella? inquit Belionius, copeha aurifieum pinci nas illuftres reddit, apud quos maxiti^' fieri folet, quam pcllucidam,ac perpolitam in renucs laminas diflccant, vtindeelcgand^ ^ firaa vafa ineruftent. Vniualuiseft acquadruplo eaeteris maior, magifque in Iatitudin^ fe effundit: quinque autem habetforamina, pcrquteaquamadmittit, atqueexpellir, ^ de hanc Ariftoteli Aporrhaim vocatam fuilfe fufpicor. (Hocno temerč repr^hendit H° n ' delerius) Eam tnim morelepadum faxisadhaerercferibit: Natices(inquitquartod e ^ 1 * ftoria) faxisadhtrrefcuntmorepatellarum, & aporrbaidum * Theodorus muricem in tcr ' pretams cft. Sicille. A Rondeletij iconenehilum quidcm differuntaures iftje, qua? in h aC tabulaexprimunturnum. i. 2. 8.9. &quacprone&: fupinčin fecunda tabulaexhibetuf« Sed quia,& longe minores inueniantur, itaqne has etiara depingere libuit* faK" DeTefbceIs.Llb.IIL $ si Patelte fera? fiuc Aurcs marina< t 4 # 5 Otion flue a .ricula alia» Aaa j 5 2 Vlyfsis Aldrouandi DE CONCHA VENERE A. Cap. LXXXII. ConcKa 1$ uigata. Porcela¬ na concha Calculi terinu VfNIVALVIBVS potius,qpariiveJbiualuib^]s,velturbinatisadijcerep!acetiftiuf' y modi concharum genus,cum quia turbine carent,tum quia vnica licet rotunda velut valua conftent, SYNONYMA. r AS SI M in omnifereltaliaeiufcemodi genus coch?venditur,emiturq; a mulierculis ad polienda fua ornamenta hnea,vt fpIendeat,quamobrem ■afj i ■ellonius Iamigatorias, vel l?uigatasappcllauir.Gallis dicirur porcellai- ne, vndevulgus etiam porcellanam conchum vocar; fedquarehocnomi- f \;4 neveniant,haudfatisliquet,Zoographusinomnireobfcuraindaganda, cumdiligentiffimus,tumlaborio/ifljmus,idfibin 6 conftareairericiquan- p cuc dieta. q Uam & Gra?ci (inquit) %oip}vit$ ( dequavocemox ) vocarunt, Conijcitautem nomen hoc eis fačlum a quadam oris fuijli fpecie,quam parte fui inter labra denticulata dehifcen- te,vel potiusalteroexrremo rdte,nempea N cutiore, &eminentioreroftri luilli inftar,quo- dammodoreferunt. rd vt,op'ia yiwotix,HO> t'om'vaj. tH n to.>v ^ ro yiu>ccf- fine ( vt Atbena?us inquit) dclphaca,vtcopiofiusin philologiade fue oftendimus. Sunto *«o taitfol ‘gitur dičiseporcellana? dtd t im 7 rpo\ to' yuv*ntZov dtfoiov ottoiorma, doneč aliuscertiora (J „ afferat. Pellonius porccllanae nomen a purpura detortum videtur innuere. Purpuraru te- ftas (inquit) Irali porcellanas vocant, quo etiam nomineconchylij genus omneintelli* gunr. Fiunt & g!obu!i,quibus fuas preces mulierculje nuneupare folent,ex teftis maiorum purpurarurn,autmuricum,Gallipate noftres de porceleine vocant.Hucufq;Zoographus. Cochlea^ Co* hleam margaririferam vulgo dičtam ab vnionu colore fplendorecj; ( na vniones in ea rnargami- n 0 n.reperiuntur,fed in ijs,qua?conchis binis conftant) quam nos nautili fpecielupra con- lanadičt* ftituimus, Belloniusetiam porcellanam vulgo vocari abartificibusfcribit, quod muricis concha? ^ua fimiliter porcellanam nominant,) formam habeat.C?terum videamus nun« quid nomen apud veteres habeat clegantiflimum hocceconchylij genus,Hermolaus Bar« barus Plini; librum trigcfimu,& iecundumemendans,pro Veneri cymbia,legi poflecen- CochaVe- fet, Venerea?,Senecam cttans:Venerea? ( inquit) fpondyli,&oftrea.Kondtletius Vcncrc$ nerca. concha nufquam alibi metionem fadlam fuiffenouit,putatc|; eam efle,qua?apud Gnidio- Lib,*>.c. rum Veneremcolebatur,vnde concha,vel cochlea Venereadidla lit,quam deferibit* Pii" c ?? n ^ us ^ x Mutiano^uimuricem ( vtpoftpatebit) nominabar, & remoram. Nauiganc (i fl< *5* C *3J q U j t Plinius) Neritde(alias Venere*) pra'bentelqj concauam fui parrem, & aur;eopp a ' ^ nentes per fumma a:quorum velificant.Vbi in annotationibus fuis Gelenius:Rečliuslegi' tur Venca iv.Sunt enim concha? nongrat? modo Veneri,fed etiam cognat^.ob comuneni e marioriginem: celcbrifcj; eft eius de? effigies,atq; haud fcio,an ex hoc iplo genere.p^ premens, dcinde mirum,quod nyn concauam partem aur? pr?beat concha,fed diuerfam» cum concaua lit velificationi aptior. Sequenda igitur & hic,veteraexemplaria:Nauig ant ex his Venere?,pr?bentefqj concauam fui partem,&aur?opponetcs per fumma ?quoruni velificant, Sic Gelcnius, Et fane d pulchritudine,fplendoreq; & l?uore, qu? dores Veneri f<’.rmofiq, corporis pr?cipu? funt,nomen hoc merentur pr? ceteris conchis.lndodii quida fuperiore fyculo,vt Syluaticus,& ali;, vt inepte fcribebant,Veneras,Soneras;ita etiam im* perite interpretabanrur proconchis quas peregrini a D. Iacobi fepulehro auferunt»hoc { ’ l4t ' efl,pcdinibus, c Marrialis kolt t%cyjw' concham fimpliciter nominare videtur: l, venifle eum in antrum Scyll«, cuius amorecaptus eraf, H* JaipHti* & in fecudo libro de ijs,quae in peregrinationibus fuis obferuauit, fcribar Ca- rolo Clufio interprete, ad mare rubru vicum efie nomine T or, ibiq; viginti camelos onu- ftos confpexifse his conchyIijs rotundis,quibus claues in Europa appendi folcnt. At Cai- riincolasijsvti ad l«uigandam &expoliendampapyrumatq; tclascoloribus permixto gummi infečhs.Belliculimarini quoq; a medicis,& pharmacopolisdičd, e«dem videtur Bellicutt p a' fiOtpins vip^A^Hf: qui verfus inVdpis Ariftophanis legitur, & hi paulo antfc Jf S)t sz*. A/3w Mi Trdtnaot , i?oor (to' yumx,»i9t ptdpiov) contrcdet. Hefychiqs toiph*!* calculos marinos (4 SaAaasia^ ) iqterpretatur,cum non calcu|i,fed conchul« finrjquae calculorum vicem in fuffragijs olim obtinebant: quod Pollux etiarn teftatur: Hc/Aa/ yap ^ptpUou? arr) 4 »V™ , dtmp wyx ai $ a ~ fpiphcu AthcH?ofunr placent« ct$A* ri^nrai rak Trmttfthi t« ^tttyp\j 7 Ttnaxvn. Ab ^gdem iq deciinouuarEo nomiiuntur yoipip licet diuerfa depingunt,defcribuntque: ego plura.obferuaui, & hi c etiam addidi, Rondc*' leti) concha prior oui hgura eft,purpura maior &latior; Funt Concha Venerea i»Rond, enku (inquit) qua? in magnam amplitudincm accrefcant* teftalami , in cuius extremo vtroque foramen eft, alterum cib< capeflendi gratia non afperum, non rotundum, Fed parum pr°' minens,non tamen in anguios procurrens: alterum ad excrc*' mentareijcienda: concha fimplicc at.que vna, vtrimq; Fecolb - J ffortnandam, d«obus eKtremis, ql ur prius in piano oppoFtl uum (tTnVir V ' C .’r tC! - ,c , 1Unf ^‘ s * & cohmrentibus, dempta rimf« ,ji - 1 ls uFpenuFcuIa eft: qua parte comprefla eft,& JtT n T m r “ bro >&Oceano. Haceadera partenauib«- ' »vi m c auo a ‘bž I P Uto, arque earum cutFum remorari,eft e ' quc cmoram Mutiani i cuiufmodi plures cum inhar/iftent, vt tam ex l ltniodidtum eft.plena ventisftetit nauis.portansnun- ciosa 1 eriandro, vtcaftrarenturnohiles pueri,obeamquecau- tfoue Rondf>W;.,c am Concha? e« apud Gnidiorum Venerem colcbantur. Huc- ; r t • Qu ^f cquitur,Con Zoo g ra pbieft.fimihsRondeJetij.inhocoenerc.Vt eft concha e* gencredlh, nm° ean \ VOcat > & fic dcfcribit - Porcdlanaruffa dici pO' ’i vtrindue Fe cotlment/ ir ^ ro F >rIC P or ceIlana? nominantur,mlxima,tefta fimpli- lUcTc cotli^entc, ita vtlatus vnum m parte plana, vbilabrum denticuJatum con' ftituih gente, quod vt mtejligas, inquit Rondeletius, concipias amin 0 concham fitnplicem per planum extcnFam:dcinde vtram^ue 111 ^ partern rtduci,& comphcari,ad rotundam.ftueouata concha 111 ** De Teftacels, Llb, III, 555 Concha V enerca Zoographi, ftltu|f,terminetur;alterum vero cui dcntes, ant longiore$,ac minus prominentes introrfum conuer- titur, &in fefe conuoluitur, vtin cochleis. Superior pars gibba h*mifpherij figura, fed maior eft, fpecie ouali: longiufcula enim eft, & terminatur in partem alteram acutiorem,alteram obtufiorem. Magnitudo eft fere,qu* anferinioui.Nufquam inniti potcft,nifi parte plana, qua? candida eft, vt intus quoque gibba, qu*h*mifph*rium canftituit, ruffa, maculis nigris diftin$te,fed paucioribus,minuique fcite quam ftel- lata, Eamitate ita refplendet,vt imagines reddat,fed obfcure, fdem Zoographus aliamruffamminorem Porcellant appellat; parua eft in hoc genere,quadruplo minor, ruffa mi- autamplius,quamfteliata, (dequamox)oblongiu- nor Z.00- fcula*Ventre, (fic partem fimam appellat) ruffo:qui S ra pb l * in r?Hquis omnibus, quas vidit, candidus eft, In la- bris ertam denuculatis ftriges ruffa; funt.ftri^ candi- <&x. StrianominatjVtmeolumnis ftriatis Vitruums, partem eminulam ; ftrigem vero cauarn. Dorfum in fummo varium eft,albis,pallidis,&r glaucis maculis, V trinque per latera glaucutmin imo ruffum.Pars in- terna candicat. Magnitudinem eius, & formam ico¬ ne adiun&aaliqua ex parte ex eorcpraffentauimus, Quarta icon Altera fpe- Concha venerea mi- Rondeletij eft altera fpeciesConch* Veneree.de quafic breuiter dts Rond. not ruffa Zoographi, ille fcribit: Coneham bane raram non poffumus non vocare Ve¬ nera; fpeciem.ob magnam & figura;, & natur* affiniratetn, Eft enim oui figura, concha fimplice vtrinque fefe colligente. V trinque fara- Fl § ursu tnen vnum habet, inter ha?c rimam, Ad vlcera, & ad alia exiccanda pofi minus probahda, quam fu perior, Varia quoque eft, fed ita m a- culas infperias non habet, fed pro his lineolas, tefta eft tenuiore, & minOre, magifcjue perfpicua, Tertiam fpeciem idem Rondcletius a T crt j a f pe - fcdepi&aufnonminus Venereis conchisfubijci poffeputat,quam cieseiufdč. prteeeddmem, ob teftam eodem modo vtrinque fe colligentem, & rimam iriter foramina duo, Parte qua plana eft, compreffa eft Concha Venerea a,Rond, magis, quam fupradičt* altera magis rotunda. Maculis ro- turtdis notata eft, durior & fpiftior fecunda, colore candido. Quartafpecies, quam denique exeo hlč depinxtmus, fempef Qu arta 0 . parua,inquit,manet,fuperiorum modo rimam habet,& nulii j U fd em . redius,quamconcharumVenerearum generi fubijcipoteft. Parte altera plana eft,altera in tumorem eiata,in qua circulus eft aureicoloris,aiioquitotaforis candida eft, intus c*rulea, Tefta eft valdedura,eadem viexiccandi,qua fuperiores.Qute Ge " era a “ deinde pingitur, clegans genus eft Venere* Conch*,oui jConcha Venerea 3.Rond anferipi magnitudinem excedens, tpta ex ruffo candicat, ma¬ culis pertotum dorfum (iue fuperiorem partem refpcrfaalijs oblongis,alijs rotundi?, fereferrugineis. Pars prona tora ca n- Pavs pro- dicatacnitetadmodum. Dentesflue ftri* pro portione to- tius Conch*, breues, at profund*, Macularum plane vndi- J^" rcs - . quaqueexperseft, quam prioriloco tabula alia oftendit, ma^ 11 a gnitudine oui gallinaceifted pau- lo oblongior,toto dorfo vero ita Concha Vener,q.Rond. ouo fimilis, vt primo intuitu ahq uem fallerc poff t, Prona parte color cafta- neas ita refert, vt earum corticibus oh- du^la videatur. Dentes habet admo- dum exiguos, quorum radices lute- fcunt. Intus tefta candida eft, Secunda in hoc ordine, cum eam aliquando de- pingerem lutefcebat, & maculis orna- Aaa 3 batur Tettfa« Qjjar;% Qaia??b, Secmhe ta¬ bu 1 /e. Prima . Secunda. Tertia . Qua rta. Quinta. Šesta- Septima j Vitima. Buzips* 55<* Vlyfsls Aldrouandi »i , , . , . batur fubpurpureis : fed ctitn in humidiori loco g . . v «.nerea authoris pnma. eam feruaffent famulavfuperiorem corticiš cuticu- lam exuebat, & longe pallidior euaferar. Eius ma* gnitudinemicon oftendit. Tertia eiufdem ferčcfi prima in hoc ordine magnitudinis, eodem etiani modo refplendet ac micat, fed denfior huic eft te- fta, neqj vt in illa,diaphana;coIorq; in haccontra* rio fe habet modo: nam toto dorlocaftaneus eft* prona parte candidus. Maculze per dorfum aterri- ma?,omnes rotundj£,atina?quales.;Quartacxeogc ncrc eft, quam primum feparatim htc damus, tot* candicans exruffo,maculii(^i rcfperfa fubpurpu* reis aut ametheftinis,quin etiam fubcteruIeis.Vtr* que prapterea per dorfum lineam habet recuius & iconem & de/criprioncm elatum minoris. Quarta dorfum habet admodft wor e ft cld d. ffima A d I ,‘ !ac “ lfin " ,S macu,is P“«^ ftnugincis rdermm. Par, Candkat ’ &™*cul M hab«ftrrugineas, maior« dis genus elcgantfffimu^coloris S^ciZJulIStum ^faragmmnudorcs m rcrgore, ma iore s a latcribus.prouč candicat.Nono loco alfa co tibus rubiauidis!Nwnerodecim^Dro^*X a f^ C * eS ““ “ ndida ftr ’ ,S fiue lincisa “Š kn ' delctio quarrolocodcp,rximTr n M “ & »“.“P"® 1 ex <)uam cx Ron- tirnumterdepingirur, (edIongis:f n < il! 1 Td PC V tr ^ U j’ 1 | n ^ aL * lnd ^ da * ijblemqua?vi- turZoographo,flU*in q uitpZtt P MSl & h and « '7" voca- « ftrisvocatur,Lu/rtanis&Aethiopibusbuzios-vnrli^ C • f |K CU ft vt ^ u ’^elmatricisano- bina? flauentjin oualem fere fpeciepi coniunčia: • f d '' 01 qut J- in dorfoJnlC? paihuum eft «uc fcWuteum.Par s (nterior č rofto ad crcrulcum teridit. P jSŠ&%ŠLmS& "ser Conchac 5 5? Vlyfsis Aldrouandi Concharmn Vencrearum decem fpcci«, v S v S. Ad alui fiu xus. Pcčlines CogaVene rea vfurpa ti. Ad detue$ dealbados, Ad ffgilof pas, O N C H JE Venereaj tefta aliquem, habef in medicina vfum»nam repe* ritur,(inquit Rondeleuns) in deferiptione pilularum debdellip M ad alui fluxus conftringendos,& inteftinorum atq; vteri vlccra.Recipitur aurena apud Mcfuem & Serapionem; fed. Monachi Mefuaei interpretes purpura- rum teftas aut matris perlarum(vt vocantj fupponi iuhent.Ego cum Z oo grapha Rondeletij fententia porcellanas interpretantis ample<9:or,quan- quam pharmacopoeorum vulgus prp Concha Venprea, Ps&ines vlurpet, Optima etiam exeadem fiuntderuifricia,& vtiliseft ad vlceracanthi ocidonmij&ad Jegilopasjreficcan- di. vim Jiabctinfignem fine ealiditate. Belloniusrradithisrubri marisincolas masnola- bore in aceruos coile&is, ingentem qu?fthus fcribir in eiufcemodi concha maiore faciem feuiptam & pulehre cxpreflam vidifle. E DE CONCHA PERŠIČA. Cap. LXXXIII. O C quoq; Conchylij genus, quodex Perda allatum Serenitfimus Fran- cifcus MediceusMagnuspi* memori* Hetruri*Dux Secunduspro fin- gulari fua erga ftudiofos, maxinie vero eos qui natur* rimantur arcana.hu manirate mihi communicauit>veIut vnica tantummodo valua coftans, in- ter monothyra fiue vniualuia collocaui. Concha eft maiori fui parte rubi- cunda; c*tera candida', Margaritas proferre ex fide digno relatu idem Sereniflimus vir affirmabat. Eiufdem plane generis eft minor altera adiunda Concha, tota cineritij colo- de *dab raC1Ue tur ^* ne careret,ex I’urbinatorum genere videretur.Vtriulq; icon fubin- DE P E N I C I L L O. Cap. LXXXI V. ESTACEOS iftiufmoditubulosPenicillosvocaruntnonnullirecen- tiores. Eos hi c potius quam in alia quauisoperiš huius parte pofuimus, quodlicet amfračluofi fint,turbine tamencareant.Penicillos(putem)vo- carimt,quod in eoru cauitate contineatur, quod fimilitudine fua Penicil- los,quibus pičtores vtutur, qui ex caudarum extremitatibus ftunt.vel eos quibus albarium tečlorio parietum inferunr, exprimant. Penicilli iftius jconern moxex Rondeletioexprimemus . Tubulus , inquit, eftteftaceusmolliquadam &laxa fubftantia fax s alligatus.ita vtaquarutn vndis cedat & agitetur.Gum id carnofum (quod mmirum intus latet) feexerit,frondcm expandit,vtin pičtura Rondeletiusexpref- fit, Icones duabus rabulis a meadiečteoftendunt jftiuftnodi tubulos non tandem fem- ** perhaberefiguram .Hucquoq; pertinere videntur tubuliillialij, ft?quibusvermesdeli- tefcercin Inlectorum hiftoria ex Rondelctio retulimus, necnon& minorestubulialij, q uorum etiatn eicooem fubtndc dabimys • Concha Concha 'Perficaminotv 5 6 1 DeTeftaceii. Lib. III. Pcnicillus marinus Eondektij, Tabuji alij ab authore obfcruati,in quibus vermcs dclitefcunt« Vlyfsis Aldrouandi Peniciljus marinus alius, J <*3 VLYSSIS ALDROVANDI PHILOSOPHI ET MEDICI B BON ONIENSIS- de animalibvs EXANGV1BVS RELIQVIS QVATVOR- Liber Quartus, QVIEST DE ZOOPHYTIS' SIVE PLANTANIMALIBVS c . Etprimum DE V R T I C I S. Cap. I. PROOEMIVM. ORDINIS. RATiO. V nec animalium,nec fruticum feu plantarD.fed rertiam ex vtro que naturam hahent > & vt loquitur Ariftoteles,T« , %7ra{4quibus multi annumerat Spon- gias, quasnos inter plantasimperfečtascollocahimus. Sextu.s Em- pyricus,non ignobdis philofophus,recenfet Zoophyta,qua?ex igne generantur.Nam ant malium differentiasenumerans fecundiim varios generandi modos, (icloquirur. Eorum qu* abfquecoitu generanrur,alia cx igneeduntur,vt Zoophyta,qu* in cammis videmus: alia exaquacorrupta> vtCulices&c. redqusenamfinth^cZoophyta,plančignoro. Nam quae hoc libro examinanda propofui, omnia in aquis nafeuntur, aut i js locis, qua> aquis quotidie perluuntur,Qua?ftioeft de Vrtica.fitneanimaban Zoophyt.am,qu*fanecontro- uerfia hoc loco diluendaeft.vt cur hoc in libro primum Vrticae locum tribuerimus,cluce^ fcat. Ex recentioribus Bcllonius Vrtičam inter Molles pifce&reccnfuit, infirmo argumen¬ te,nimirum quod Mollium more in obfonijsedatur.Rondeletius etiam animal čile i-nper fe&um,idque cx genere Mollinm r n on Zoophyton eflfe fcribit:& idcirco Polypo,& Lepo^ ri marino fubiunxit:maximequod modo frondeexpanfaPolyparuiTunftar pedes multos habere, modo fronde contrafta mafsa tantum carnofa, informi (veluri Leporis marini ) Bbb conftarc Zoophyt5 quid. Spongiae. S>-xti Em- pyrici opi- nio deZoo pHy r 's- Z »ophva vbt naican tur. Vrrica a n ZoophvttV B. 'Ion'j 8c opimo. I 5^4 Vljfsls Aldrouandl a Li.Ti.de conftare videatur. Exveteribus a Aelianusetiam Mollibusannumerauit:aitemm:Moil>a E enim.c. 37. ex aquatilibus vocantur,qua?offibus,fanguine & vifceribus carent,vt Polypus,Scpia,Lo- ligo, Vrtica. Eadem apud Galenum quoq; verba leguntur in Glolfis, vbi /«eeAa »/a > qu^ finr,exponit. PJinius veroatq; anteeum Ariftoteles Žoophytum faciunt Vrtičam, addira * De part. etiam ratione. b Philofophi verbaha?e funt: Quasautem Vrticasappellant, non tefta ope- 4 * c - 5 * riutur,fed excluf?omnino funt ijs,qu«c in genera diuifimus,ancipiti natura hocgenus d > ambigens & plant£ & animalhabfolui enim & efcam petere nonullas, & lentire occurren* tis polise, atq; etiam afperitate corporis vti ad le tuendum,animalis eft. A t vero,qudd mi- perle^um lit, & faxis celeriter adhžerear, nec a!iquid excrementi emittat manifefte, quan- * Lih.9. c: quarnoshabeat,plantarumgenerilimileeft.Vnde c Plinius:Equidem&his,inquit,ineisc 43* fenfum arbitror, quar nec animalium neq; frutieum, fed tertiam ex vtrcq; natura habent» Vrticis dico,&Spongijs: Eline eft fortafsis,quodpedicuIoseiusfrondes potius, quam ci r- ros appellarit.Spongijs Zoographus, nullumfenfum inefse alt, ideoque Zoophytis inre- Zoographi r j ores h a keri. Vrticas cum & fentiant, & infuper eorum animalium, quaj Mollia in maU opimo, V ocant, naturam pr se fe ferant, Zoophytis fuperiores perlediorefcjue exiftimat. Nos qu_ 1- dem Zoophytis annumerare maluinius rationibus,& authpritate Ariftotelis cofifi,& 3^)3 quaedam earum magis animalis naturam habent,quam ea,quae-faxisfemperadhaerenr,ta- circo primo loco de ijs hoc libro agernus. Quod autem Vrticarum nullum genus Molle ftatui pcrfe&um debeat, ex ijs, qute primo libro huius voluminis relata funt in genere d® Mol]ibus,facile licebit cognofcere, M Q.V I V O C A. xaA!'< 55 H,& hlfti. vocaturherba, fa< 5 himanumvren$,ideoq; Latinis Vrtič* n&ncupata. Ta\ xv',Sa s, inquit a "Athena?us, EupolisinAutolyco vocaj eotaAjfpa?, vt & Ariftophanesdn Phcnillis Trp&ro* •%a'*ro* tf , <[uZcti: Jd’ t’£« ? t a\ zpaiact 1 5 dzaAKtpmi, id £ft: Potuit omnium primul* iphiagignere, deindecontinuo mprdaces Vrticas. Hac etiam voce idei^ poeta vlus eft in Vefpis. Phcrecra^er^i Transfugis, K’a\ * ot . q faov xpo'm etnSraf. Pari temporis ipacio Vrticis coron#ri. Qua? omnia de V rtiča pl* 11 ' ta,nondc marino Zoophyto intdligendu else annotjt.Dalechampius. Suidas,& Scholia* ftes Ariftophanis a%ttkriX dpi! ti TfC?!)'( id eft T o' TitpITTCdUU. ) rrOpOV, i'ql Tct f $ Eftig 1- ” tur ei Vrtica ctu iftdufa oftrei caro: reftam r y cro non haber, fed car* "j 1 ud a eft, & pro teft* faxum,cui adhaeret.Hincaliquisiiiter MoIJia,& Tella ta Vrticas amb igere coniecerit.ill** dico, qute faxis adhterent, aut femperaut a!iquando. Vrticalecundum a!iquos eft ittv/a?,quam Ariftotelesdixithyemeedulem clse.Zoographohic locus eft fufpedus,quod ftois Conchce fint, qnasaliquimytulosinterpretantur, fMlat vero Afulca: infeda i quafl' quam RondeletiusjMo/«j in eodem Concharum genere vocari putat. H S Y N O N-Y M A. jt«A n'(pcij,i'pH Attj - cum eft, non k- 'tS'n vt fcriplit Zoographus, quod nomen etiam * Plinius in p 1 ' Icium caralogo recefuit.Cnide,inquir,quamnos Vrtičam vocamus.dicituraute »d«?« a ' 7J ° viiKvt^iV, hoceft 7^ xv»tTpvov t iva t uttci^v ffci) V ctTTTOutvoiv ^spu/, morfum,aut pru- ritum excitaretangentium manšbus.Padem MiZu per m etap hi fai u dicitur etiam xv)s*yM(- Eulhnhius. Ccf, }(^j tla} xvidlw TTOtli , ha /uiTottAacct^ xviS'a M'yft s O 7rtrn*v6c, . lO vulgari Lexico feribitur etiam xnSh per«, quomodo feribiapud b Gazam annotanr.Ea ra¬ men fcriptura,nec eft apud Hcfycbium,ncc Suida,ncc Etymologum.Nam apud ; Helychium» Pro Coa- chy!io. * Httlo.%. ‘tap. 1. .An mcer te ftau enu* jnerarit Ar iiftoteles. Arilloteles correttus. Etymum. * Lib. j i. c. 11. Gnide. & Lib. Grm. DeZoopKyds. Lib. I V. J Sdf Htfychmfn* nen eft/uo loco, fed inter a itldmi, & vidci! ; adco vt xw«P»m« pro co reponen- dum vidcamr. AjtaAVpiM^uidariuvtannorauit apud Athenaeum Dalechatnpius, interpre- tantur efaroAt!?« tZu>' d p Ud fenfum corrumpentem, alij vt Athenaeus «V*A/w' t% a pij, id eft tajili moljem,ac lenem per antiphrafin,cum fit afpera,& infefta. Quocirca ex hoc ety- mo rnanifeftumeuadit, deprauate in multis Iocis, apud veteres fcribi «*«Avv a v dp&or st 7tt, pai7 pidicov Sed c tethearum robuftifjim*, & matercuUrum Frticarum, Matriculi nefcio qui nominantur ab Ennio in Phagiticis hoc veriu, vt citat c Apula?iu$: PurpurA,M qu* faxis, vel alterireihaerent, aliae per- ex Ronde< petua ftabili^ue fede illic degunt, qux funt Vrtica parua in rimis faxorum latitans: qu« !etio ; Purpuris,& Buccinis adnafcitur:qu? cinerea eft,longifq; cirris conftat.Aliae fedes mutant, vrtica pai ž^liberepermareferuntur, natantaue (&cumlibetfaxis haerent,) vtpurpureaVrtica. u», : : : r - - - -- Bbb 2 Semper Fa?? 5 i Vrtič* par ti? Runde Jccij deicrj ptio, Vrtigo, Cpjor, Rpfo vrtir C? genu?, piqer(ltas. SerpflE per inare« Purpur^ in uenuo, Purpurain V rtiča co- \ 6<5 Vlvfsis Aldrouandl $emper foIuta?,Iiber*quefuntea?,quas vulgus Potesappellat;exhisvnaeft,quaequatuor R pedes,fiuebrachia habet: AIteraqua?odo, Polypibrachijsnon valdedilfimiles. Dchis omnibus exceptisfolutiseodemordmedicemus hoccapitecx Rondeletio, & fiqua? fp e - pes a nobis, aut ab ahjs obferuata? funr.addemus, fingulis genenbus; primum ab ijs, qu» faxis, aut Amili rej adhjeremes defcriptionem incipiamus, Vrtica parua Rondeletij nucis iuglandis magnitudinem vixfuperat, obidparuaabeodicitur; Totacarnof* eft, cirros breues haber, con trakta redi inteftini extremum refert, colore vario eft. Qua?dam eni«* eft viridis 5 aiia creruJea,alia fubnigra, fed pundis aliquor ca?ruleis,vel flauis,vel rubris no- tata.Maifilienfes Vrtigo vocant,kra?corum vulgus a quo fortalhs Normanni k ul dafne.BurdegalcnfesCubafeau, Vrtica autecinerea,ficappdlatur a Ro 11 dcjetio propt-cr polorem itenuiseftadmodum, quia ffondem magnam, fiuecirros multos haber,carnis parum. In faxoru rimis viuit; comam lemperexplicatara habet,nec /nquarfl comrahitircuera ramen Vrtica eft: acrius enim pungir, ac mordet, fi diutius manibus con- tredetur. Tertium Vrtica genus, noftri,inquit Rondeletius, purpurcum fiue phaeniceum Rofam appeJlant;abjs Pofterol, quod conrrada redi inteftiniextremum cum mufculo Iphin&cre, fiue podicemi referat,quem Pofterolnomineintelligunt,qubd pofteriorc loco P fitus finali j Pouilepie Britrannorum,alij Cul decheual vocar. Eftautem harcprimsefirni- lis.ndi qubd frondem,&longiorem,& copiofiorem habet.Carterum Pouffepic Brittanno- rum,Bellonius Pollicipedes nominat, & vulgoapud GaliosPouIfepieds,aceos fic vocari nabit, qqos Rondeletius Balanosfacit, quod pollicum in pedibusfimilitudinem habcar, racematim Oceanicautibusadha?rentes, Ideautbor de Vrtica agens,duas tantum lpccieS Vrt ? ce pra?didas Rondeletij deicripfifle videtur, du fic de ea laibir: Hanc cirea Norman- nia' littus obletno vocabulo (ml d afnea cirrorum contradione, atque cxplicanone ap- pellant. Gra?cum vulguscum rerreftrem Vrtičam Zuchindas vocet, marinas tamefiGoli- cenas nominat, antiquurn vocabulum imitatum, quo iplas etiam marinas Vrticas Coiy- cia, d Coryphia vocitabanr, Maris potiusdeiedamentum,quam magni fieri debeat. Piifr* res eius obferuantur fpecies, Qua?dam enim rubro colore luffula eft, aleera magis eprulefr gramilis in gyrum drcumfefsa, Vtraquemannum tuber conrratta refert, explica ra cat la- riem, rotum corpusrotundum ambientem, nam infinitiscirrisantennarum papilionibus, aut fcarahafi craffitudineconftat. Confračta porroVrtica orbicukrj$eft,aut teres: fcopulk - Jitroraljbus (ijs patiflimum marinis tradibus, qui ventorum imperum minus fentiunt) U tam pertinacirer inhaeret, vtnifiprimo impetu diucllatur, vix poftea nifi in frufta concila diiimi polfir,adeo fiias trichasardilfimecontrahit". Certum eft Vrticas Cochlearum mo¬ do in mati ferpere, ac moueri, led id quidem parcifis, Porro vtriu(que moles magnitudi¬ nem iuglandis raro explet,cirros habet molles, duos digitosoblongos tenerrimos,gracil- Jimos.ac fragiles, infigni hac dote a natura pr^ditas, vt quicquid atrigerint,luis acctabulis retineant, Htec Bellonius, cuius Vrtica? explicat«e, dcontrada? iconesetiam addidimus* Nosaliam figuram fubiungimus in quacontrada? Vrtica? fpecies cernitur prone, & lupi¬ ne depičtae. Hanc fequitur cincres Rondeletij congener, Saxisenim & htecadnafcitur, d colore cinereo eft, curris admodum tenuibus. Qu«e deinceps depidaexprimitur in medjo earum ti ium, cum Rondeletij rubra conuenit; eft enim ex purpureo colore violacea, ieb « quia non nihil djfferre videbatur, eius iconem adiecitnus, Priorforte fuerit ex leporis ma¬ rini genere, coloris etiam partim purpurei, par ti m albi, nouiffima pilei fere forma colore tora coccineo,excepta fummitate,qu^ eft viridis cum nigra rotundaquentacula.Ouartui ? 1 iticarum genus iacit Rondeletius, quod inftar Holothuriorum teftisalienisadnafcitur> ji d maxtme purpuns. Pars exterior dura eft, & rigidiufcula, fpilfiQrquequam in alijs Vrti- cis, curos breuimmosin ambit« habet. in exteribribus eius pardbus filum longum dedu- citur purpuicocolore, tam iucundo ramq; fluidoinlcdum, vt cum pretiofoillo purpuraJ lucco certet, Idciicoopinatur Rondeletiushanc Vrtičam purpura? adhcrrcntern a cane Herculis demorfam fuifse, qu* tam excellenti fuauiquecolore ridum dcntefque canis ib leucnt, vt negarir puella quam deperibat Hercules, fore vnquam cum oprati cornpotem» ■ p r »useocoloreinfedam veftemdedifiet, Indepurpur^colorcm imientum fuilse. Et- enim fi mortuam purpuratn denribus arripuit canis,iam vna cum vita fuccns ille euolarat: fi vjuam,ea vndique jtamunitaeft, tum teftaclauara, rumeapitisoperculo, vt vndiq.ueab omnibus tniurijs tura fit.Pryterca purpura tanta eft duritie.vr dentibus canis robuftiihmi mimme cedat, F uit & in Lepadecompertum Vrtičam nafci; de hacad me NcapoJi fcripfif rerranteslmperatus,Indorfoefsefexrimašapertas ftellam jetnulantes: in medio dorfi foueam parua!n,cqrn figura quadam inclufa Conchse Rhomboidi fimiii,fuftineric]ue .i I4* teribus DeZoophytls. L1WI V. $67: teribuslepaclls tnedlante membrana continua*& cauitatem qu3s efl in animali.non habe-» re aliud intermedium quam membranam.A parte anreriore confpici fručtum Lepadis in- ftar penicijli pidoris inter fe reuoluti , Duas alias Vrtiče fpecies nobisdepidasexhi* bet Zoographus ? fine vila defcriptione, a Cornelio Sittardo ad fe miffas ex Itaiia«opinor redi us ad pri m as d Rondeletio 4'efcriptas polTe referri. vti etiam quam ego hic addidico Joreexa!bo & ferrugineo variam, triplici afpedu depidam. De folutis Vrtieisfequenti capite trademus. nam ea quae de Vrticis commenta funt a veteri h usipati us ijsconueni-* re puto,& attribuijoua? alicui rei aanafcuntur. Vitica parua Rondeletij, Vrtica cinerea Rondeletij * Vrtica Bbb 3 $68 Vrtica rubra Rondeletij Vrtica expIkataBcll, Vrtica contradaBell« Vrtica coritrafta noftra Vrtica marina faxo innata De Zoophytis. Lib. IV. 5 6 p Vrtica? quartae fpecies Rondeletij, tVrtfc# fpecies du*, quas in Italia pi$a$ Zoogra- phu$ accepit a Cornelio Smardo, Lepori marino congener« nmr, Vrtič« rubr« Ro;iU. congeacr, nu.2. Vrtica pilei figura, nu,}, S/o VIy£sis Aldrouandl Vrtica marina aba triplici uipe&a, M m IV E K S A diligunt Ioca,-& in varijs generantur» fecimdum fpecieruffl diuerfitatcm . '‘Qu*dam enim nunquam abfoluuntur, fedfaxir femper adhaerent, reliqua quac vagantur, lirtoribus & planis locis gaudeuf. Sc- ” cundum Vrtič* genus Ariftotelis, quod corpore eft maiufculo &duro, c6 circaEuboeae Chalcidem gigni tur tefte a PhiJofopho. In Oceani faxis& Vrti« pa niaxime in Sanronicofinu frequens eft Vrtica parua Rondeletij. Etns at* . tem cinerea in fcopulis Frefconijs Agathenfis finusreperitur. integra a faxoaueIii non p 0 ' teft, tum quia tenacius h*ret, tumquiamolliorfaciledifcerpitur . Rubiaautem quatfl idem Rofamappellarifcribir,faxisaliquandohaeret,aliquadofoIuta vagatur. Vidiceniu® huiufmodi Vrticas cum alijs pifcibuscaptasretibus,quod non contingeret,(ifaxis perpe* tuo affix«e cffent:quoniam cum h£rent,pqtiu$ di(ccrpuntur,quam audluntur, VICTVS. A DeZoophytis. Lib.IV. V I C T V S. 571 IS GIC V LIS forte incidentibus vefountur tefte * Ariftotele. Et b Pii- * Hijlor. t. nius čarne eas vefci fcripftt, De faxo, inquit c Philofophus, quafi de tcfta c. 1 . viuit,& prcenatantes pifciculos excipit,reunetq;, ficut manu admora ho- e ^- 9 c-4f minisagidiftumeft,deuoratqueinhunc modum quaecunque načheft £ or ' 4 ’ efculenra, Abfo]uietiamfaxis genusquoddamVrticae( vt mododixi) notatum eft,quod &echinos,& peftunculos,in quos offenderit,corrodit. ORT V S. N AT V R A. O D V S idem gignendi ijs eft,qui tefta inclufis: per rimaš enim & cauer- nas, & fauces faxorum oriuntur, vt tradit Philofophus. Viftum eodem authorequamuisin humoreexerceant, necforis viuerequcanr, nihilra¬ men vel aeris, vel humoris recipiunt. Cornelius Sittardus ad Zoogra- phum fcripfit Vrticas, quae Cochleis & faxis adnafcuntur, cum abrum- __J- puntur, mutare colorem , Peculiariseis modus Veoandi pifciculos: tefte Ariftotele: Senčit, Vrtica,inquit, & manum admotam corripit: adh«reicitqueperinde ac Vt pifcicu- Polypus fuis brachijs, ita v-tcaro intumefcat, Os mcdio in corpore continet i & de faxo los vcnen “ quafi de tefta viuir:& prarternatantes pifciculos excipit, retinetq; ficuti manu hominis ad- tur ' mota diftnm:deuoratque in hunc modum quajcun<^uenaftaeftefcu!enta. a Pliniusquo- *Zip.c.4f que Ariftotelem fecutus ait: Contrahit ergo fe quam maximerigens, & pramatante pifci- culofrondem luamlpargfocompleftenfcjuedeuorat. Alias marcenti fimilis ,&iaftari fe * paflafiuftu algse vice, conraftos (contraftos pifcium quidam manufcriptus codex ) attri- tuque petr* lcalpenres pruritu.ih (Dalechampius legit petras fcaJpentes obprurirum ) Colorem jnuadit.Eadem noftu peftines,& cehi nos perquirit:dum admoueri fibi man urn fentit,co- qaado um lorem mutat. & contrahirur. Tafta vredinem mittit, paulumque fi fuitInterualli, abfcon- tet. ditur. Ha?c ille,qui & alibi aiebat vim illis mordaccm pruritu inelfe, eandemq; qua? terre* ViSior. 9 . Itris Vrticae:quod ante eumfcripferat b Ariftoteles,inquiens:Non ore.fed taftu totius cor 1 porismordent(& pruritum excitantinftar herba? Vrtiče) quod & Scolopendraemanu# or" 8 "^ faciunt.f Aelianusnon tamacrem vredinemconcitare memorat,quam Scolopendram . ( J-^herb* Oppi^nns; „ t Lib.j.cie £# inf sme pectts Vonti Scolopendrt marina anlm c 3 c. Corpore ttrrejlri fimilis f(d damna doloris ' Vb.i.de H&c maitra facit , f quts modo cominus illam p l f ■dtttgertt,feruet focda pmrtgme corpus , Vrtica facit cognomme vitla doloris Pifcantt infejia est . Quocirea Diphilus Siphinius apud d Athenseum tradit eos, qui Vrtičam marinam colli- gnnt,& conquirunt,manus primum inungere,ne a pruritu,aut vredhie infeftentUr. Vib. 3 . PROVERBIA. RISTOPHANES in Vefpis iubet aVo'. tws o’py »s dnzAvpliu . atpiM&uj: hocefta^/ra aufcrre Vrtičam. Scholiaftes interpretatur afperi- tatem,& mordacitatem. Chryfippusapud 4 Athenceum 7rtd) ra tra- n qilld> 1 * 1 ■ '1,1 C .. ^ J 1 f . % m t » , *r * * . -v J. srn. -V ^ l dithuiufmodi fententiam: Mwor i&i-citctAntpM) l^cac yjHfMovrj^ » Jjjj vpet-, ideft ne Ruando comedensolea>n t qmmhabcas Vrtičam kybemotempore. De Vrucx Oportet illum fentiredeherba,nondepifce, inquit authoradagiorum: efa ptouer Nec vfumadagi.j videa, nili ftquando-figaificabimuscxtre(natn viftus parfonouiam. vt bmm ’ nec vrtic? quidem adhibeatur aliquid condimenti, Mihi quidem, vti etiam Zoographo de Vrtica marina pottus , quam de herba fentire videturprouerbium. Herba enim hyeme vel non extat, vel inepta cft cibo.per id tempus.' Marina autem hyeme, & capitur, & com- mendatur,ac pro paradipnio habecnr,feu condimento quodam,licut & oiiua.gftate autem inepta 5 72 Vlyfs[sAIdrouandt' (H? t * Lih Tytbag(#$ Sym- bv-thago* ras ettpnDflf edcret Vis tiča?, 9 w r # «* j*. * Hi/Sor 4. -nepraefl: efui>quod tune marcefcat, vt his verbis teftatur b Philofophus: Sunt omnes hy- $ f ' 6 ' . bernis menfihus čarneconftante&tque rigidiufcularat ®ftate r^refaint & refoluuntunpr?- 1 S me- »nadent enim & marcem, vt ii tetigeriš,facil£ difcefpantlir atque difpereant,denique nulU qua o me- euelli integra poteft:aca?ftusimpatientia faxa/ubireinterius iolent. i&iep 5 rž»' »xA«tt3c: id eft vel uti VrtibAredemantehirHneltnes funfiberis' Čhorus in Equitibus Ariftophaniš ad Alan topolam:. V bi Schokaftes: Ante hirundines di- 3 qt,quoniain poft hirundinem ( vere eXačto) Vrtica? non kmtedendo. Senfus eft acutifib ino fpieftiifimpcjuč ingenio a c ilVrtkaspninoV^reediiles: tanquam&iila? fua aerimo riia, ingenium^ fjcuti & nafturfium, (acujtnt) ftuatusesihoe eft,callidiftimu|far es, quan- quamautem Šchohafte&tum pro herba,:tu;n pro marino animali Acalephashic interpre- tetur, de herba tamen omninofenfifle videtur Comicus, vt placet Zoographo, ha?c enim dvim t^nera pil vefe prhko edhur,Vnica marina hyhemis mehfibus in cibo pr#fertur« V S V SIN C I B I S. O M E D E B A T V R olim Vrtica, vt nuncetiam: cjuahquain Pytha- goras tefte 3 Giraido pratcepcrkdkcipulisfuis, vtabftinercnt, quod Ve- lieris ftimulos afferre-diceretur; vel vt ali; volunt, qu6d Hecata?iacra 'ftt> queniadmodum & trigla quoq,. Philippidesin Amphianioapud b Athe- naeumC- ^ O v ?f*’ a x.uAniXi fj.it Ofire* m:hi.Lep V rt »ca & fiffa funtofum finciput aurc: : • iuuenalis,qui iubet his ves iibus vilem cibum parari; fed de Vrrica an de animali accipiem di fint, dubnatur Chrybppus, ait Poxphyrius,dicebat, fuem non aliam ob cauffam a Dco ftčlum efle»q«am vtrna&iaretur (in cibuui hominisvtvero iuris etiam,& veluti obiteraC' ^ ci d en ti um cibomm (ta? 7r ctp&\H7ivMv ,) copia nobis dedTet, omne genus Odrea cCs c la- • čiaiitem Purpuras, Vrticas, & variasauium iormas: Pofb#quine$;ium Vrticarum genus eiculentiusdse leribit c Aelianus.-inrelligit autern gquinodtmtn quod h?hybcrno tempo-* re,quo eas etiatn fumraopere Jaudat d Anftotcles,vrdido!ocft. b c cum duplcx genus Vr¬ ticarum ftatuar, vnum corpore paruo, alterum grandiori & duro, hoccibo ineptius^uan* iliud efse tradit.Defcriptusa Bellomo,pra?terquamqub'd e-xocbetb & muHi auidiffime ap* petant, etiam Gr^ci hodierno temporc libcnnifimd comedunt ob lentam muccilagincni# quam limacum modo emittunt. In ehlicijs habetur Vrtica parna Rondeleri) apud Santo- nes,vbi frequens naicitur in faxis Oceani.Rubra atneabcodem deferipta eleulenta etianl eft,fed prjedičla durior.Čarne muko durioreeft quamtm eius Vrtiče genus,ideoq; a mert fisreijcitur. 1 Apicius in apparatuapuce, fine aqua: Defuper,inquit,leuiter compones Vr- ticas marinasjvt non cum ouis mifceantur: impones ad vaporem, vt cum oiiis ebullire pof* iit»&c. HucreferendusPlinijlocus, vbiait: Alex peruenit ad Oftreas; Echinos, Vrticas. Cammaros,Gr^ci,vtauthor eft Bellonius,hoc tem pore plurimas Vrticasligneo veru traf- ftxas,& aliquantulum afsatas primum ex fale,& aqua feruefaciunt: deinde farina confper-^ gunt, & ex oleovelbutyro in fartagine frigunt, Apud Santones, &Itafos primum ablutaf* &; leuiter cočlae friguntur. Diphilus Siphinius apud t A thcna?umjfcnbit Vrtičam aiuo du' cen d a? idoneam efse, prou ocare 1 oti um, ventriculum iuuare. Vrrica, & oua Echinorum,# eiufmodi,fuccumalimentiparcum,&humidum, pnrbčnfed qui aluum foIuat,& vrinam moueat*Mnefitheus. Vrtica?inquit Xenocrates,grar»funrori,& ftomacho non medtocri- ter inept «gre cpnfpicuis in of' bem c6nninitur?vt Lepus marinus^Cru- cifprmesquoq; cirros ? ftriatos,cralfosdn G modum ftell# radiatos, numeroquater- nos,parte interna natationi accommo- datosbabet: quosvt exačie confpicias, erit in ltbeiem aqua? fincerioris conij' piendus: quj fi fupinus deupluatur, mul- tas fiffuras in radice cirrprum oftendet. Os quoq; habet parte prpna fitum , qUO ea qu? venatur, abforbet, in quem vfum quaruor cirri ad eius latera lubiacent, co lpris finopidis,quafi eius branchi? efle nt vel inteftina.Hinc fit,vt intuentibus pub monem in mari pabulandi gratiadiua- gantem grandis videatur quaii picuira? globus: qui vnicum tantum colorem re* ferret, nifi rubris illis quatuor circulb H jfigillaretur, & ea cruce, qua interna pars ftriataeft>diftingueretur, Ha&enus Bel - lonips. Sedad primum gcnus referend* eft ea Vrtica, cpius iconem nobisexhi- buit Matthiolus, bub nominePulmonis marini, itemea cuius nospiduramda- musprone, &fupine. Quantaaurem fft . . . . harumdifferentiainter fe facileepiftu- pa oculatus Jeaor colligerc potcrit,idco nos ab vtriufque defcriptipne fupcrfedemus. Pulmo De Zoophytis. Lib. I V. Pulmo marinuj Matth. 575 / - Potta $76 Vlyfsis AldiouanclI Potta marina,vulgo prana & fupinayxtrcc. natvra; t 577 De Zoopjbytb. Lib. I V. N A T V R A. C , < > M N E S priiritiim in pudendis & vredinem in manibus mouent 5 & acrimonia Pratit*i ia fua Vcnerem extin$am,& fopitam exeitat, qua maxime de caufsa cum Vrticis pudedis t» numerand« funt,tefte Rondeletio.BelJonius Pulmonem luu nil pratter aquam refipereainos ramen lem'čalore incendere.Naribusqnoq; admoturmmarinum virus olere,fargos»melanuros,fcaros,fparos,auratas, & idgenus pifcium co vefcij infrufta defcifsurmac in marereiečtu viuere nihilominus,ac moueri:extra mareautem exanimera . apparere:Emonuum in abo marbac in littus reie vtHolothyrijs > PuIraonibus J StelIis,n»'iw>oy«f dicun- 47* tur genera qujedam in mari viuentia. (ed abfque fenfu, Hefychius, AE Q_ V I V O C A. AMICES tefteNonioMarceIlQ ; dicunti]rPulmones,veIhernia. Plautus Mercatore: Tui caufsa rupiramices,anu m dumfputQfanguinem,& Varro 1 amica9 * Trihodite: Prius quam in Orcbeftra Pnhaules.inflet tribias domi fua?rami- ces rumpit: fed in ijs,qus bic adfert Nonius teftimonijs,ramicis nomine no pulmo (hoc eft vilcus illud Ieue, & fpongiofum, in quod tanquam follem fpiritus in refpiratione recipitur , ad cordis tempera.ndrnn eolorem) fed hronchoccle in- telligi Zoographo vidctyr * S Y N O N Y M A. Atu>orts Atticepro^Vor^ dicuntur ab Ariftotele. Latine Pulmonesvo- fl £,$.«,.& cauit a PJinius: alibi idem Z.oophy tum Halipneumonem appellafse videtur. 47 , Germaniseiufdemfignificationisvocabulo Meerlungg vocari potem. In- terpres Kiranidis Pulmonem marinum exponit Cunnum marinurfed fle nu- Cunnua cupant Vrtica fo!uta,de qua fuperiori capiteegimus. Vndeexiftimo hucin* 1 terpretGvt muIrosalios»nempe Mafsarium,GillimBellomu,hanc Vrtičam Pulmone ma¬ rina veteru (ineptiftime tamen). putafse,Nam Pulmo marinus.vel a Pulmonu noftrorum figura,vel ab eorundefubftantia lax i, yw\Wi fšMMA %«mm v 35 o Llb.8. c, Lib .+, JliP vw\\\« ar i i%lg§S%m Vitam Pul moms ma¬ rini viucf? cjuid. J h Vbilcbo, Intertefta- cea poni- tur. Pneumo- nia. digi, ncc in aquadecoqui corporealiquofupeftite pQffit,verus Pulmo cfte flon potcrit• g qucm decodum in aquacommendant medici,itemq; pius ciherem. DESCRIPTIO. NATVRA. V L M O NI S marini hiftoriam adcopaucis pomplexi funt veteres, vt puidnam lita tnultishadenus dubnetur, patetramenex pratdidisčarno- fam efte fubftantiam. Nos, jnquit Rondeletius, pum illa qu£t faxis affixa funt.diligenriiisnmaremur, & contemplaremur, muenimus fubftantiam quandam iliis ha?rentem,cOrio duro,& nigro inrečtatndnrus moljem fun- golatn, & fiftulofam, fpongiarum apjyfiarum modo. Ha in faxorum rimis nafcitur,cuius imaginem non cxhibemus,quia commodeexprimi non poreft, VeJ Pulmo marinus diet poreft, poi pus quoddam rotundam, pila? marina? modo virefcens, foris /ubftantia fel- tro ftmile, intus totum ftftulofum, veluti fpongia aplyfia, In mari aqua plenum eft, & graue: extra p mare in fe concidit, & flacefcit: in faxorum rimis delitefeit i & inter algas. Ego potius has Vrticas puto,& ad eas fiirfutas, quarum prinio huius libri capite mendonem fecimus, referendas. Nam Pul- mones per mare feruntur, vbi imminet tempeftas: qupd fcripfit etiam a Plinius ficinquiens: Pulmo- nes marini in pelayq,pluriiim dierum hyeme por- tendunt.Et Epheftas mterpres - Ariftotelis de par tibus animalium , & ibidem etiam Philofophus, qnanquam Zoopbyi'd fint, & fruticis naturam vi- Uant, non ramen adh • (cribunt, ledabfoluta efte, dent etiam in plantisqu£dam> vt epithymum,& epipetrum. P R O V E R B I A. G Iuj /3'm tmv/uovcs 5c(Aatoj/h , id eft vit um Pulmonts marmi viuere . Proucrbium eft in eos,quiotiofam,& fecuram nim;um,ftolidamcp vitam degunt,fine fen fufere, (ineprarfentione vila futuri, finepratreriri temporis ratione. Poteft etiam appofttediciinhominem ebriofum, &abdomini,>tV ivri- §v/uiat<, ( vt Aretes Csefariefts loquirur) addidum, farcirt- corpus fplu prom- ptum,ingenij viribus nufquam vti.Plato %Uo v^Mvm^ §a\*TTi* 7rvid,uovc <;, id eft vitam viuentes marini Pulmonis :loquiturautem d r e voluprarijshomini- bus, qui iti gancac libidinumq; vfu fummum bonum ponunt. BA«*« ( ira?ci hominem ni- mium iiinpHcis ftolidique ingenij appellant fmrtaphora duda) a pifcequodam filuro fi- mili,fed a dl'o vili inuril jq ; vt necanes quidem gnftare dignetur.Hincquartode Republi- ca ( Plato nimirum ) l^Ka^i%d v ^ d ud v to v 7ictSo g , as tiM'yoi tis Tnivnovtav , avro' ra~ 3u- 0 fretmou £rex oitvs dvctf&t tu. oj J' aVo' tov. -n po c, th K-ti ,uriftopia (ihaM.ua.<,tSvptvn\(xoniV h nitt' Api^QTi f /\m , id cftjlgnauia noftra feu ftolidiras,quam quis pncumoniadixerit,ab ani mali marino fenfu carete,vel vt ali; volut.a regione prope Cuma Blacia dida,cuius & Ari ftott les niemiuifj^uidas^nde verbu^Actzdt/s»,exponut pigntari,tardareoflitanter,ncgli' geteraliquid fatere,& forianPulmomarihusquoq;,quauisanimalefsevideatur, rardius farne & pigrias cft,qua animaliu natur^ coueniativt inde Plautus forte in Epidico dixerit: Oij tmmertales foccts iujji udimere pedibus. Pulmo entm.cjuodperfnbent^rtus v(»ijfet,quam tu udutnitti mihi. Authoradagiorum prouerbium accrpit in homineslentos, &cefsatores: opinor, inquit, quod Pulmo, ciim perpetud moueat,nunquam tamen loco fe promouet: quod deanima- liurn fefpirantiUm pnhnoneinteUigit.Zoographusad pulmonem Zoophytum adagi; ori ginem referri pofte arbitratur. vsvs De Zoophyt!s. Lib. I V. VSVS IN MEDICINA. J7P O M M E N D A T V R impnmis ad pilos euellendos, aut prohibendos t nenafcantur.* Plinius, Iecurcriam (thunni) tritum (inquit) mixtaq; ce- Lib ' dria (pfilothrum cit) plumbea pyxide alferuatum. ha pueros mangoni- zauit Salpeobftetrix.Eadem viseli Pulmonis marini, Idem quoq; tradi- dit b Aelianusjhis verbistlam vero fi quis qui nondum exct flerit ex extre <>£? de anU ma pueritia, Thunni fanguineillinatur, non pubefcet: hocidetn torpedo mal .i 3.0»- &marinusPulmoefficiunt. Naminacetoputreia<%eorum carnes& mento afperfae,fu- ptt.ij. gam pilorum faceredicutur.PulmonismarinicinisaiIigatus,inquit Plinius, egregie pro* Cmeriš vi« lluuia purgat,hoceft vt exponit R©ndeletius,menfespromouet, ldem tradit Pulmonem marinum decočhun in aqua calculofis mederi,pernionefq; emendare ex oleo, ad pernio- nes & podagras commendat Diofcorides recenter illitum. Pulmo marinus impoiirus pe* B dibus podagras & chymcthla fanat. fufiita vero olfa eius auenunt omne maium, ficut & Stella,exKiranide. f *i*. ,* ... !i if , 1 VSVS IN VARIIS. IG N V M fi eo confricetur,ardere videbitur, tefle* Plinio, adeo vt facu- ‘Z.J* *.xe lam ita praeluceat; videtur dicere, inquit Zoographus, confricatum eo li- gnum itaardere.vt fualuce faculam quoq; vincar.Thitini (lego I hynni, nam & littcrarum ordo confentit,& mox plura fequu tur de 7 hynna) ocu los & Pulmones marini (marinos) fi quis triuei it & confpexerir (conipcr- ferit) in re&o domus fero, putabunt qui in domoerunt ( vel vndecunque tc&umafpicientes) fe ftellas videre. Siautem virgam vnxeris dea^nbulansfero, cum luna *ion lucet,putabunt lumen de virga emicare. Si vero in muro vel in charta depinxeris fe- .j* ram,aut imaginem aliquam videntes admirabuntur, b Kiranides. D E H O LOT H V RllS. Cap. IV. S Y N O N Y M A. * Lib. 4. D OLOTHVRIA aTethyisdiflferrefacileexAriftoteleprobari poteft» difficulter ex eius interprete Theodoro Gaza tis enim quodam in * loco G»r*incS Tethyia vertibula & callos conucrtit; Holothuria vero Tubera.alibi Te- ftantu. thyiavertitcallos.rurfusalioin locoomnia h^c Latina nomina Holorhu * U6. 4.* rijstribuit,infuperq; defuoaddmTota ipfa( Holothuria dico ) fimplici P ar \ c * ?• mitiori<^i teftaoperraeffe, Ha?citaque nominum confufiomagnastene- brasdočlis viris,quieius verfionemfequebantur, offudit, Bellonium^j errdecoegit Ho- " or ' c ‘ u !othuria&Tethyaconfundentem,item Maflarium,quamuishicdiuerfas rescx Plinio lic fufpicatus.Miphus non tantum cum Tethyjs Holothuria, fed etiam cum Vrticis confudir Niphi cr- O '&$otfpJOt Hefychio& Varrinoeft genusanimalis marinum, Vocabulum compolitum ror. cfle apparettfed vnde, non video, inquit Zoographus, ©ot//j«7oi& ©o^afHefychiusimer-. m. pretaturimpetuofum,falicntem,bellicofum,audacem,fortem, magnum, validum, libidi- nofum,cupiditateinaliquidprocliuem. Sic& ©o Zpn a*/>*? dicitur , & $oipdos vraMpms , #Vo' t 2 o* »V* , Sed 3o/a«s libidinofum fignificat, & 3 o- p>! tpei d%«at & 3a/»o'c genituram . Holothuriorumquoquememinit Plinius ac ea inter Zoophyta connuraerauiti Multis»incjui{»eadem natura quae frutid vt Halothurijs, P ul: monibus> Stellis» Ccc 3 G EN V S. ■ je; v A Teihyis quid tiiffe- runc. * ii\. I X. I. 5 ' 8 q Vlyfš's Aldrouandi G E N V S. D.1 F F E R E N T I A. " D E S C R I P T I O. J f. : ' ; 3 1 ' • i y • tijl ■ ■ • ?>:/%< A V CIS SIM A fuptab Ariflotele & Plinio de Holothurijs traditajab aJijs nihil:quia in eibisnon rccipiunrur, led in littoribus negle&a i a cent* &axis pop haerent > qua in re maxime differunt a Tethyis: authore habeo a iAriftoreieip qui fieferibit: rioMee' abquand° conftringitur. Scqpitur corpus craffius aculeis m ul tis rigens^videtpr in caudam deficere> ex cipus vtraq; parte duae funt appendices pedum,pinnarumve loco> fed differentes. Su- G peri pr enim ftridtior eft,in ambitu incifa, in acutupi defpien$>ad|quan 3 d ceruict pvpdučH eft lineaialtera larior vbiquc.Harum benefkio metu aliquem haberevidefur, tifiuS pior- fus expers eft primum genus: quod aliqpando acetabulis fuis, laxis hjeret, fed foluitur • Secundum hanp fpeciem Rondeletij* genitalis viri]is quandam fpeciem pra: fe ferre att Zoographus; yt Holothuriorum nomen di&um Videri po/fit, qdjlfi to to corpore ad huiw£* modi fpeciem flt copibrmatum. Holothurij altera lpcci?? eiufdem, -i S , č * ,A fe (fS * * ',-w. * Uk., ... r •& > i d i t.: c; $ B DeZoophytIs. Lib.IV. N A T V R A. f-L A N T A S potiuseffe Hoiothuria ccnfct AriftoteIes,quam anima!ia,ficenim ! loquirur: Quse autem Hoiothuria vocant, & Pulmones,atque etiam plura eiuf- ^ j mo< ^ a ^ a mari >P arum ab ijs (piantis) differunt,fua ipfa abfolutione.Vluunt enim fine vilo fenlu, perindeac plantseabfolurse, Nam in terreftribus piantis iunt nonnulla eiufmodi,quce & viuant, & gignantur,aut in alijspiantis,aut abfoluta»qua- le eft quod Pernafus fert, vocatum a quibufdam epipetrum. hoc enim diu viuere poteft* etiam a paxiliis fufpenfum. Haec il!e, D E T E T Y I S. Cap. V. S Y N O N Y M A. j *Soc, , & T n‘$vot re&us fingularis a Grxcis effertur , vt r« , & zpt'pt/uvo? . Pro per « apud a Ariftotdem in penultima rtpono r» 3 *«.,apud * qvem'&T*' rt/Suz, & T S Iegimus.In b Plinijcodicibusquibufdam ctp i*. Icgumur Terbeae infbemininogenere,vt muf«: Hae, inquit,fugentes,&c. * 31* & c mojt Tethe«e vtjles funt. Et in pifeium catalogo Tcthea,vt Mufa.Ti 3 *i 9 ' ( pertorain prima»Zoographusmauult per %ra.) %oyx ^> a , oVpwnotni ' Ca ?‘ 1 °* naritur a Polluce. Tj/Suti ytpam'iutm fujom > Nicander, id eft, Terhe (vt Čete ) quae m j ct ^’ rttufeo, aut in algi« crefcunt.vel narant,aur : capiurur,Vocat autem Tethe, vt exponit Scho- liaftes, Patellasferas,quasncs Oda (ideftaures) Ariftotelesvero d Vjo«a,&Homerusfi« nolittr eommuninomjnecfVp««.Homerusmeminit t 2 > inquit d Athenseus»lege * Lib .3. •*«S*s«r, Namflc Homerus: e V 'xo/mV«w dtdp o«A' rn'$ict iocum commentans Euftathius; t« $*<*,■ inquit, ab vmiaforibus cormečtanrur Oftreorum generis, fic d:da a terraquam Tethyn nominant. Sunrcnim prx cseteris marinis natura; terrena?,proptŽrrambientis teftae duririem: auifčfr&n' nominantur anutrice mftntiu,qua 1 didtun proptcr teneriim eius(eorpus) velimque Ia&cum,&rofddnm: qua ratione eiufinodi (Oftrea) etiain «V« w 7 »quidam cognominat.Quod 3 d Tethe quide fiue Oftrea attinet,antiquos aiuntnon pifdbus tantumifed ethrin Oftreis mri bo vfos fuifle:quaquam isnequevtilisadmodum,nequedulcisfit: fednequeparabilis,cum egurgitis vadovbi iaecnt-( %v r$ 0o9ep x«to' $» 3 * 9 : atq; proprie diči-a Tethyia fecundum riftotelemfa- xisadhasrent,)uona!iterquam atvv.tinantibusaufcrriqueant, Ha?ci!le.Etrurfusa verbo Ody 3 . A. Scb quodeft lado, deducuntm & r^/ 5 , (qua: nominaauiam fignificant:T>u% aliquixndonutricemquQque) 8eTJ)3««quoque:ouorum fingulariscafus,&re£fuseftin. , Ariftoteli vfurpams his verbis; Uiwi, o’Vp«», , *t«Y A«Vdš, n 3;, ■ : Etrurfuscumaito /*t\ xr«5 vptt&vifptm > p*0£am\ t t»3oc dov&mov, X) Hincin multitudinis numerocafus contradus:vtcum fcnbu Athenaus: t«' vrttpavM*"* to/9 prpotuptudnit koh TroAvrpotpanpa: & quoniam in.de gfnitiuus quoque for- matur TJtS*« 1 ’ , fieut f n$ia>v f n3dv ; iocandi occaiionem incie lumpfit Anflophanes in Lyfiftrara,; , . , ■ , CL (tvfpaontm ^ /uuTptficpt de induftria fic aUoquens veluti amatas nutrices, ac matres. Sunt enim veluti t n- id eft nutrices, iMrpid«* vero Vrticae marina?:huc vfqueEuftathius,quiT»' 3 H qu«nam efit nr, ignoraffe videtur, & ab Oftreis non faris diftinxilTe: fieut & alius innominatus Ho- Ab O/lrcis liieri Scholiaftes,quinihil quthn Oftrea,feugenus Oftrearum interpretatur:EtNi~: r f nint candri etiaquiputat Patellas feras , a qqibusea plurimum differre eoilatisinutcera i ctnea - hiftorijs!iquebit.ATethyiodiminutiua vox videtur TH3t4o«'x £ rost, Callos,Tubera) confudi/refuperioricapicemonuimus.Tethyia,inquit Gyllius, 1 hcodo- rus vertitTubera,& Callos,& Vertibula.Tubera q uidem qu6dficnullisfibris,qucma4- modumTubera terrcnanitantur. Callos verbquodcallofamateriateganrur. lamntmC Sphcrdo,* Graeci non Graeco nomine, fed plufquam Barbaro Sphcrdocles ( forte a fpaehra> vnde dc ^** Vertibuli nomen Gazam finxifleconijcitZoographus) nuncupant. Incptius ij, quiacco* lunt Adriaticum finum, ex eo Spongias nominant, quiacura premuntur tanquam fpon* gia?,ficaquam fbraminibus reddunr. Hoc genus pifcium Maffilia? in vulgus ignoru a pau« d? cognofcitur,Quidam fenes cum huius defcriptionem fub eorum oculos lubiecifiem,& multum inculcaflem.nominarunt V Vichonos:Veruntamen propter tempeftates hos mihl oftcndere non poruerunt, Ha&enus Gillius. Ab eo,ait Zoographus,quod fpongi« fimih- tudincmquandam habcnt Tethe, mufcofo(fi benememini ) & fiftulofo corpore, Veneti Nipti «r- fpongiasnominant vulgo fponge. Niphus alibi Verubulum, fiue Tubercum Vrticacon* fundit, Gallus verb,inquir,ranquam a Vcrtibulo feparans, (cum alibi eundem faciat ) ad magnitudinem iuglandiseft:cuiusdurities media eft inter teftam,&corium. Alibi Verd- bula nonrečlč Vrticasa nonnullis vocari leribit. Vertibulum inquit idem forma rotunda " cft.fubter cum aliqua cauitate, crufta callola,a qua & callus dicitur. Vulgo apud T arenti- Vercici|13 k nos dicitur Verticillum, propter formam & paruos quofdam anfradus quibus deferibi- nir-.Tubera a colore, & tumorcdid idem Niphus ait,& alibi. Tethya, inquir, apud non* nullos funt Vrticasatqueca!liquidamad magnitudinem iuglandis,duritic inter teftam,fi£ corium »colorefuppallido, & rubenri. ea frequentcrin Pyrgorum littoread centuncella* reperiiltur:qu£ ficuti palačo & iucundilfima,ita deftomathis minime infaitibria effe conij- Cum Vrti- cimus. Quidam confundunt Vertibula cum Vrticiseademeffe volenres, Ted error eft.cut* cis cpnfurz diucrfaomnino fint.-Vertibula enimtefta leabra ve!u:i*coiio integuntur,& pedibusearet* duntor« & mobilia funt. Vrtica vero ( vti retulimus ex opinione Ariftotelis) radiani tc ftamjhabefc fed corpus omni ex parte čarnem pr« fe fert: & pediculos habet,vt Polypus, & fax is abfo» luta vagatur: decepti fbrfan verbis Ariftotelis odauo debiftoria dicentis: Nonnulloruitl naturacorporis carnofa eft, vteorum qua» Tubera (Te 0 ': £ia‘ictfcdj tumeio corpote: eamque in alterutra partefcindas a fuinmoad im umi Continemr in Tcftaris idcjuodouuni etiam vocatur eiuicemodi cernere Iicet,vt tradidit Philofophus. Hishate paucula Rondeletius addit: Ea, inquit, non folum petris.fed edam Oftreoruno- ftrorum tcft*rsaffixa funt, & in ijfdcm veluti tumores duri etik cernuntur, Oui figura funt aJiquahd'QIdngiore. Teftu extra fufca, ina?qualis,&rigida, inrusargentea,laeuis. Tethyo- rum čara membrana alta alba inuoluta ventriculi formamrefert, rotundam fcilicet & ob- B f on gam, m ca r ns-cnrifiiar f & amplior gulae proportione refpondenalter minor podici.V ter- <]ue colore eh rutiJo,vel ruffb,reliquum eorpuscroceum. Id totum corpuscorio.nudatum ieorfum depingendu curaui,quod ex duobus. meatibus cminentibus,quos modo defcripfi lcčtor a g n o fce t, R el i q u a Tethyacoriafuote,quodfignificat quod & pro la&are, & fugere atcipnur, V Vottonus ha?c fere ex Xenocrate:Te- thya gignuntur in eauernis faxorum; maxime vero in ceno,& littoribus,qua? phyco alga- ue marina abnndenn Inueniuntur & in mufeo marino,autalijs in hei bis folij Are marinis, N A T V R A. F • V BI T A RI fummopere poteft,quam habcat naturam Tcthya. Ego ali- quando fui eius fententise plantas imperfečriffimas efle, ficut Spongias, & fungos: Itaquc oprime dixiffe Plinium: Tetbya fungorum verius generis, quam pifcium funt; Pein.de nihil deanimalisnatuia habere, cum nullum vifcus intus habeant,fed čarnem tantum vniformem:Motum autem & fen fum qui inett illis, ab interno prouenire, cum muha Conchylia,& Cruftacea intus habere fepc confpexerimus; a quibus Icilicet rootus prouenit, tanquam fit in fpongijs, Sed & * princeps Philofophorum,paruma planti$differreeft opinarus:Spongijs tamen viuaciora efle (fttutditp«) hoceftanimalium narura?propinquiora: Et mcx: f Tethyunri igitur in- quit, & quidquid generis eiuldemtft, quiaadha?rendo rantummodo vrnit, Amile plant* eft: fed cum aliquid habeatcarnis, fenfum aliquem habere videri pote ft. Itaque vtrona® modo ftatuendum fit.incertum eft.& paulo poft cum dixiffetnihil excrementi ipfis inefle, , fubdit:Ex quo Ht poufl:mum,vt ex boc,& quidquidEmile in animaiium genere eft,plan* ' J ra iure appellari podit: necenim planra vllahabetexcrementum« V S V S I N C I B I S. RVSTICIS in foro pifcario vulgo diuendi folere magnitudine oui gallinacei, author eft Bellonius. Et Maflarius rubea Tethya cibo idonea elfc: pallida vero aut fublutea,aroarulcntarecitat,tanquam ex Ariftotelet apudquem tamen id me leg ere non memini. Prteftantiftima e Smyrna Aftae. * Arhenaruscum Nicefio (vt videtur) deTeftatis quibuidam di- xiflet, vt Purpuris,Buccinis,Phloadibus,fubiungit: Tethe vero prsediftif fimilia funt,& vbertus alunt. Plurimum darcaiimenri tradir Xenocrates, coriaq; tor um non confici. Secari etiam & lauari.ac liquore Cyrenaico,& ruta,muria,& accto,v^ tx acero conduri-.operaeprerium cfle ea cum viridi menta conficere, ^ V S V S IN MEDICINA. jfte Nicandro. I S ineftfaporfalfus,cumamarore,obquemdcterget, flatusdifcutit, vt non ftneratione feripferit* Plinius: Tethya tormintbus, &inflationibu$ fuccurrere, & tenefmum difloluere renumque vitia • in cibo fumpra late- ris doloresleniunteodemtefte. Conferunt etiam ifchiadicis venrnque fuperiori vna cum ruta »item cachedicis quorum corpus macie conHci- tur cum ruta, &melle« Contra Dorycnium iuuant in cibo fumpto te- » DE De Zoophyt!s. Llb-IV. DE MALO GRANATO, FVNGO, PYRO. Cap. VI. A NI E L Barbarus vir cum humanitate,tum fumma dočlrina atq; nobi- Danieli* litatisfupremoordineapud Venetoscofpicuus,treshafceimaginesad me Barbari mifit fub nomine Zoophyti, fed quia aliquantulum a Terhyjs, fcilicet ra- laus. dice in mulras fibras diuifa,differre videbantur, abjllis feparaui. fubiun- __ xi tamen, quod conijcerem ad eorum genus proxime pode referri. Terna labent foramina fatis infignia. Primum a fimilitudine tum forma? tum coloris malum pu nieum appellatur, eiufdemq; mali magnitudinem habet. Secundum fungum tam exadte refert.vt non in mari, fed terra natum videatur, vnde Fungus marinus appellatur, colore eftcoeruleo.Tcrtiumpyrum a figura pariterdicitur,fimilisferecumfungo coloris. ^ Malum granatum Zoophyton. Fungus tnarinus Zoophyton« Ddd Vlyfs?s Aldrouandl Pyrum.marinum £oophyron P K DE MENTVLA MARINA.' Cap. VII f m-b E N T V L JE marin* mentionem facir * Athen. ex Nicandrp inquien$* CoIybdenam Epjcharmus dixirinijs qua? fupra nos adduximus,mentu- Jam,vtinquir,Nicander,marinam, yel vr in OpfartyticoHeracbdesfcri- pfit Squillam. Recitarat autem anteaharc > picharmi : En-/ S' a^axo), XoAvfi£a. it ct in i^ovtrctj 7ri$bx /nuptt', ječi Xtipct( sA' %etptt/3oS ' rflM to/uce .: Adfunc Cplybdcn* & ARaci, qqibus parui pedes»longaque bra- cbia: carabos npneupant. Rondelerius Vrbicam paruamhodiea Cr*coruni vulgoColi' Colieacn* . cxmm meliusdixeris,yt HaIofydna,Halofachnejnam Halipneumon* datiuoeiusnominlscpmponitur. Mentula? marin* meminit Albertus: Suntin marbii 1 ' quir, animalia quaedam jlmilia veretro virili: ied lopotefticulorum habent alas crefceO' ■ tes, qu* prominentiafuaefticiunttefticulos. Imperfcčtafunt, tardi motus.nec viuuntnin in aqua, Pudendi qupquemarini vtriidque fexus meminit Apuleius in Apologia prirna* Vcredllum nor ninatautem virile veretijlam (mahm Veretillum genereneutro.vt fitdiminutiuuni * vinlc. verprro) Sc muliebre viaginal (forte vjrginale vel vagina!) quod ab indo R5 fcribit; Neq;Zoophytu deldcM . iftud a Mentula; contra- p C i 0 , £tx forma multu diftat, fi. eam cum fcroto accipics. Ex duraquidetcfta con- ftat, fed veluti cartilagi- nca, fp i (fa, r u gofa, perfpi- cua . Foramina a fefe fe- iunčladuo habet, quibus aquam reijcir,quum com primitur. Partes internas indifcretas habet veluti reli quaZcophyta. DeGenitali marino htec Bellon. Exan- B e lI on ij de gue maris purgamentueft: fcrip. Men- iolutum vagatur,fed eiusea tuli mar. eft natura, vt a pifcibus alijs minime tetetur neq; a quo- quamin cibo expenec alium quenquam veterani meminifleputo, hocquidemnomine. ObferuauiPennammarinamcolorelan- ^uineomounihil a Rondeletij differentermcuius h ase eft icon, Penna marina Rondeletij« Penna marina fanguinei cploris« e DE V V A MARINA RONDEL. OSTRI pifcatores ona fepiarum racematim compa&a > a pediculo vno dependentia>earundem atramenta afperfo,Vuam marinam nominant,de qua re dičtum eft,cum de Sepijs ageremus. Sed de ea Vua non loquitur a PliniuSjcum fcribit: Rerum quidem non folum animalium fimulachra * L.$.c.i o, ineffedicet intelbgere intuentibus V uam,Gladium>Serras. Sed eam Vua intelligi opinqr,quae hic depingitur,quae externa in parte vu? ftores opri¬ me expreflos refert„ Eft antena oblonga qua?dam & informis mafla > ex vno pediculo de- pendens, Partesin- Vua marina Rondeletij. terna? indifcrete sut, £) inter quasaliquanda reperiunt vcluti gla- dul? paru£e,cuiufmo di vnica feorfim de- pinximus. Ha&enus Rondel. Vuam ma¬ rinam in vino pume- fačtam , ijs qui in- de biberint, vini toe- diumaflferre, author eft Plinius. Vuam vinifafti- marrnam tufam &madefa&am cgm vino (ufficientida bibendam dam ieiuno tribus,& dium vtpsj efficies vini faftidiiim Nicolaus Myrepjus, qui e teftudige etiam fimile remedium > cuius rctur. Ul . . ' D d 4 3 virn * r, > 4 * 59 i Vlyfs!s AldrouandJ vira admodum diuinam pr£dicat,affert. b Vegetius in ter diuerfas res marinas Vuam quo- E que adhibet in fuffitu conrra languorem morbi peftilentis. Vuam leu arapelon Graece ali« 43'ui vocantgenusalgteinaquisdulcibus,quod florem frudumejp, , ideftracemi inftarcongeftum habet.Ampelisquidem&botrys Aeliano interalgasfunt, Haffguflcitt OceanoGermanicedidum, magisreferrfrudum^uarnpifcem, vraudiuir Zoographgs, ijimirum vtCucumis& VuaPlinij. Sed Žoographus vocishuius Ptymologiam nona/"- fequitur.Vua pifcisfnimium extenditurhic pi(cisnomen) eft,jtaappellatus, qu64b 0 * tryonis ideft racemi Vua fimilitudinem habeat, Maffarius. DE MALO INSANO MARINO. Cai X Kctmcisra Uu. 1! V M nulRim nomen apud vereres recentefque feriptores reperiatur huius Zoophyti,alimiiitudinernalorUminfanorum , quas Albergaines Montif-S petffuianivocant, alij GalliPomesdamours,maliinfanihuicnomen ac- commodauit K pnddetius. Vua? marina? fpeciesquibufdam videripoflet* lcdquia flores Vutenullosrcfert, verum’ foliorum potius, vel plurnarum fprmam, quia etiam pediculo differt, dilucidioris diftindionis gratia ab Vua marina fe- creuirj& 'a. fimilitudioemali eius terreftris,quod oblongiuseft (nam eft&alterumrotun-. dius) malurn ;pfanuai appellauit.Facultateab V ua marina non differt, Mal um infanummarinumRondeL DE CVCVMERE MARINO. Cap. XI. Vcumerismarini meminit a Plinius his verbis: Rerum quidem non folum anP malium fimulachra indTein mari licetintelligereintuentibus Vuam, Gladift ferrasjCucumim vero &c colore & odore fimilem. Gillius,Cucumis,inquir,pi $ fcis a Plinio dicitur colore & odore Cucumeri limilis. Sed is magis limilis eft cij quem vulgo peponem vocamus j nifi arbitremur Plinium peruulgarum Melonem Cli¬ cu merem appellare. quodipfum fimile vero videtur legend ea, qua? idem feribit de Cu- cumeribus,ha?c Gillius.Is qucm proponit Rondelerius Cucumerem paruum colore dgu* ra & odotc referr.Digitiefteraffitudine&longitudinc,tuberculisaliqnqr afperfis, veluU in Cucumere terreftri paruo.Partes internas indiferetas habet. 593 De Zoophytis. Lib.IV, Cucumis marinus RondeIet ? / D E M A. N V MAR XII. I N A. ' s Ik/f Anus marina di&a a fitnilitudine quadam, Zoophytum quoddam eft,cuiu$ pi&uril ■ ■ olim a Cornelio Sitrardo accepit Zoographiis, edendoq; eflc negabat,neqqe apud authorcs de eare reperiffe k quicquam. Manus marina RondeL 1 .CU \ Finls Libri quarti, & totius huius operiš,ad lau- dem & gloriam Omnipotentis Dci, Sc Beatifs. Virg. Maria:. I N . D E X, Siue Enumeratio animalium, quorum hiftoria in hoc opere Libri primi,qui eft de Mollibus, Capi ta. E Mollibus in genercJ . Cap. r .foi i. De Polypo. Cap.2.fol./ De ceteris ‘Toljpi gtneri - bus. Cap De Sepia* Cap.4fi.44 ID e S epigla. £ap. /fi. / 3 De Loligme maiori (§7. tninori . C. 6 fi 64 De Lepare marino. Cap. i.fi./8 Capita Libri fecundi, qui efl: deCruftaceis. D E C' ud at is inpcnere, De Locujla. De Jjlacg. De Leone, fiue Elephanto, “De dfiaeoparuo marino. De Cammaro fine cAjlaco Cap. 6. DecAfiaco Carahoeidc. De Gammaro terr/ftri. De ScjuiUjs in genere. De SautlUUta. ' T J r : De Vrja mirne. De firangone. De Sq mila gibba. De SčjudU parila. De ScjutlU mami EondeL De (fancris. De C cmero marino,. De Cancro . De Paguro. De [anc/o Equite. C a pi-f' 9 * Cap. 2.9 S Cap • 3. l o S Cap . 4. j 1 g Cap. g. 12,$ 127 Cap./. 13 j cap.S. i 3 J cap 9,13 $ Cap. 19.143 cap.i 1.1^7 fap.1,2. 14 S Cap, 1 3.1 J o cap.14.1 cap 1/. i jfi eipvidcijfi yp.i7.17i cap. 1 8.1// e a p-i 9. 1 8 6 cap. 20 .197 ” t 'V~ - 7 ' v l ' r • Z • c. De Cancro flatto vndulajp "Rgndd. C a fi*b 'J? De fanero vam/iue m ar mor ato-C- 22.20.0 De Cancrts cheiarum longitudme dijficren- t}bus. cap. 13. 200 De fianero cordis figura ,. cap 14.20 6 . De Cancro jluuianli. C ap. 14.20 $ De firuftaceisin conchis degentibus , D p rt ‘ mum de cancrts paruis. cap. 2/>A z De fianceHo . cap.26.21 S Capita libri tertij, qui eft de Teftaceis. • - ■ * i E Teftaceis /iue fionchylijs mgenere. Cap.i. 223 De Tejlaceis ttfbinatis in genere^ . Cap. 2. 2/3 De Ndutilo . cap.3. 25/ De Nautilo altera . cap. 4. 26 3 De Purpura. cap./.26 7 De Buccino. cap. 6 . 31 1 De Buccino p arno (fifi flriato,. cap. 7. 3 29 De M urice. cap. 8. 3 3 9 De M urice mar mor eo. cap. p. 3 3/ • De M urice triangulari , cap. 1 g. 3}$ De v/Mance Lfteo . cap. 1 1.3 D De tAdunce, purpureo Qnbocemro . Cap. 1 2. 340 De M uric e faracoide . cap. 1 3 34S - De cAporrhaide. cap. 14.3 4 1 De fiqncbyho. cap. 1 /. 3 4 f De Turbintbus. cap. 16.34$ De Turbme naagno. '* cap. 1 /. 3/9 De Turbine aunto. cap. 1 8 . 3/9 De Turbintbus lubcro/is. cap.i g. 3/3 De Turbine angulifio. fap. 20.3/3 De Tu>btne mnneato . cap. 21.3// De Turbine pentedaBjlo fg) tefjeradacljlo- / cap. 22. . > 3/7 De Turbmibus lauibus . fiap. 23.3/$ De Turbinibus tnter ffongias njiuentfius • cap. 24. 3 S S De Troch is,. eap. 2/. 3 6 2 De N er it e, cap. 2 6.36 3 de Nerita Aeliani. cap.27.36f de Netite Bellonij . cap. 2 S 36$ de fiochleis . cap.29.36$ de diuerfis Codjlearum fipecickus. d $9 De I N D E X. DeČochleac&latd , cap.$1. 333 De fichlea cjua er at ftl vfu oleario. cap. 3 *. 393 De fichlea deprefja. cap.33-326 De fichlea rugofa, imbiltcata » fip 34 ' 32 6 De Coch'ea vmbilicata. Cap 33*297 B. Dc ficke* Echinophord. cap.37*39* ji. De Vmbdtco, cap.36.398 De Coch e 1 fijlindrotde, cap. 38-329 J)e Cochlea latu turbineobtufo. c.39. 329 De Rchtmis. Cap 4.0.40 0 jpe Concbdijs dithyris (tue biualuibus, & primum de fine ha margaritifera fen Berberi. cap 41.417 De Margaritis. cap.42.4z o De Concha mbrtcata, cap.43.44S De Conchis Hriatis. cap 44. 448 De Concha echinata. cap. 43.4/1 De Concha Squamofa. cap.46.4Ji Do Conchis longis. cap.43.433 De Concha p: flor um. cap. 48.43 3 De fincha corallina. cap.43,436 De fincha rugata. cap.3 0.438 De finchularugata, cap.si. 438 De Conchdrbomboidevel muf culo Jlnato. cap./2. 439 De finchis Uuibus. cap.33.461 Dc Concha Galade (ff Concha m gr a Ron - del, cap. 3 4.361 De Concha fafciata. cap.33.461 De fincha crafpt tejla , (F conchts varijs • Cap. 36. 464 De fincha temis ieHa. cap.37.464 De [hamis ingenere. cap.3Z.46 6 De [bamis in tfecie, ($3 primum de Uui, cap-39' De Ghma piperata. cap. 60.471 De Chama ntgra , fine glycjmeride. cap. 61. 47 \ De Qhama uigra, cap. 6 z 471 DeChamaglycymeride. cap.6 3.471 De fhama peloride . cap. 64.47S De fhama affera. cap. 63.476 De OHreis. cap. 66.477 De Oftreis SjlueHribus, cap. 67.491 De Ojlrea Gaideropoda. cap.68.431 De Pcčhmbus, cap. 6 3.497 De Mufcuhs. cap.70.398 De Mytuliš. cap.7i.j19 De Telitni s. cap.7z.j17 De B tlanis. cap. 7 3* J z 1 De c ThoUde a cap. 74.32/ DeSolene. cap. 73. Ji 7 De Ptnna. cap. 76.33 ® De Bjffo. cap.77*34° de concha Anattfera ; cap.78.343 de Lepade fine ‘Patella. cap.73,3 43 de dure marina , fue \Patelja ferd . cap. 8 z. 33° de concha Venere a « cap. S 2332, de concha Perjica, cap. 8 $ 33 J de D en tcillo. cap.$ 433 3 Capita libri quarti, qui efl: 1 de Zoophytis. I D E Vrtič is. de 'Unica foluta. de Pulmone marino, de Holothurtjs. de Tethyis. de Malo granato , Fungo cap. 6. de Mentula marina¬ de Penna marina. de Vua marina Rondeletij, de Malo inf ono marino, de Cucumere marino . de Mann marina. cap. 1.363 cap. 2. J7 3 cap. 3 -377 cap 4-379 cap, 3 .5 S 1 Pjyro, 5 8? cap. 7.3 8 8 cap. 8.3 9 o cap. 3.3 91 cap. 10.391 cap. j 0.331 ctp.il / 3 $ I N D E X> In prjEcedenres libros de auatuor animalibus reliauk exanguibus, Latinus, Gra?cus, Hebraicus, Arabicus, Indicus, Italicus, Gallicus, Hifpanicus, Germanicus» Belgicus, Polonicus, Anglicus, Hungaricus,Bohemicus. D tAbortum reme * dium. fol 416. E. Academici polypis ft- rmles.iS.H. I tAcatium.26}.A. ' tAcatosibid. Accipitresmarini grcgales funt.7 j. A, zAcetabula polypi rjualia. x o 6. zAceti vis, 43 4.£. A d Achoresis j. A* tAcipcnfcris auidifjimus Cjallonius. 142 .F. Acomtum cut cammarum vocetur. 109. A. eiut radix qualts. 109. B. Mi .8. sAdulatoris Hieroglyphlcum polypus, 3 2. (j. moreš. 3 z. H.polypo fmilis. 1 8H. Acdaon 5 8 8.E. 1 Ad Aegylopcsremedium.Sj.A.ij 3. A 538.FF Aegilurus.99.C. Jn Aegypto c ur Concbylla repcriantur. 237 D.2^8 E. Acnertbabitus 270.F. Actbiooes, yt Concbis Fcnereis dele- Flentur. 5 5 9.A. Agcinos, nueConcha.44 l ).B. tAlabaStrum quid.+n . ‘D. Ad Albuminoculobouis 6i.E F . Alcx qmd A gregalis esi.j j. A. Ad Alopecias. 60, ti■} 29.B. 41 5. 0 . 416.F. Alcxandri magni luxusin purpura^. 270.9. Amnntcs fspijs capicndis comparati. 5 i.C rmamatam fUbito rclinqncn- fv.im Hicroglypbicum. jo «. Ad AmbuSla ^290.^87.A. tAmethySlus gemma. 290*F. cius co * lor.189.8. v s Am-cumfictum , vt Loligo fignificet. 71 ° cAmoris coniugalis in vira firmi, in mulicre lubrici typus fspia. 5 7. D. cius firmitas pcr polypum notatew. 31 A. Amorgebcrba, qtu 3 07. a Unigcnus cjl. 3 o 7 B. vndc diffa. 2 8 8.F. Ampelis alg$ genus. f p 2. E. Ampbi Iromia quando fiebat 3 S F. Anitfi.ro, C oni bo bistoria, & icones. 5 4 M 44 «. AncbufttradicU vfus. 307. C,qn&vn- gucnta ca tingerentur. 3 o 6,E. tAd >.Anginam 211 C. 21 2 .S. tAnguilU ex p utr edine. 24 6 Jr. Animaomnia plena. 24 GE pur p ur ea, qtt. Aquadulcisinmari.i 2,6.(j.. Apuatiliumtegimenta Aquila a polypo in aquxm detraffa-j . 34.F. zAd Aranearum citrinarum morfum. no.F. Aranca marino Rondeletij dcfcfiptio. 201. D.icon joi. AriHotchs,qux. zoi,D. Alberto qua. 21 6J]. Araneus marinus. 186,Hquidita ro~ cent Germani. 46.S qni (jallis. 177. C deferiptioneseius.io 1 .icones ibid, & 202. Araneus pifcis vbi venčnim contineat . 85 C. Arcani reuelati typus. 168 G. Ardcolo cancros nidis cur imponant . 163.D. zAmhufoimagoin numoSyracufano- rnm.}6.F, Aristoteles correchis. 4 G. I i-Dat-F 529,33.0 68.6. 74 * 9' 13 8.F.2i4 fJ.t 86 .G.z 96 .E. 299 ’ C ^64 G. SapUcomparatus.jb-"’ zAriHopbancs corrcSlus. 318 .£. Arisiulo gregales funt 75 -A. % , Armillas quas Conchas FJiJpdni d Armos /mffoj.3 84F/. ArflUs quas Conchas vocent ZdttlCtt* 458 H. A d Arthritim. m.A.^^.E. Arytona vas quale. $9 S-A. Ajinus marinus.p.A. Afmiculus quid Cjallis, 588 F. AStacenusfinusvbi.io8.tJ. t . , AStaci oqmuoca. 1 08.JJ. eius antip 4 ' tbia cum polypo. \ 17. A- ab authoF pofiti deferiptio, 111 . B. icon. 1 capiendi ratio. 1 16. F. cum ctff confunditur. 10 9. A. carnis boridff 117. £. Cbela faciem bominis rW.. culam reprajentans. 11 x. icon. 1 1 P Cbelo vfus pro falina. 117.6}- tintinnabulo. 117 G cočlus cur rubi' fcat.i 3 2 F. cur raro viuus videatut' 116 G.curTarentinieum nnmisfuit impofucrint. it 7. C. eius deferiptio cx Bdlonio. 11 o H duodecimpedci longi, qui deuoratur a rbinocerotcJ > marinoftcon. 125. Etymologia. 1 op« C. D. genera ciusquot, eornmj, dif' ferentie. 11 o. E. bominem prabett- fum fuffocantisicon 124 eo inftgnt « ta numifmala. 117.C. eum male de- p nxit Bellonius. m. A. cius natu¬ ra, & moreš. 116 H.eum non nouit Cardanus, & cur. no .H-pcdiculi* marino fmilis icon. 1 2 3 pulmentutU vt ex cisfiat 12,2, A. quo loca amet. 11 6.S. quando pariant. 11 6-G.quait dofcnecJutem cxuant. 116 FJ.querrt Hicroglypbicč fignificent, 117. ‘D- quibus noceant, & qutbus profint• 117.G Sexus.u6.FSynonyma 1 op« a A. & inde . temperamenturn. 117« D vbi meliores. 117..E. vbi maiores• 117 .G-cius vfus incibis.i 17 .S.vfuS in medicina. 11 j.G.vt rcfpirent. 116. G.vt coeant.i 1 6 G.vt a Locujladif- ferat 99. ‘D no E. vt inuicem pu- gnent. m. A. vtpatriam ament. I I6 ti. AStacorum aliorum Lcoms %nndelc- tijfimilium deferiptio. 122.6. Aftaci I N D E X. jtfim Cordboeidh hifloria■ t 3 3.C. Ačlaci fiuuiatiles an brancbiashabeat. i z8. F cruslarum fartura. 1 3 2.H, defcriptio ex Ranici. 127 D. cx 'Bel - lonio. 12 8. E. £mblema, 131 .D. ge- nera.iipB.kones. 119. excitius, -vt fiat. 133.tA enrum lapillorum vfus. 15 4. H. vt a. fcemina dijferau »3 1.1}.natura. 1 ji.C.bom emnes co- člirubcfcunt. 231.E. otiorum facul- tat. 13 5 .S. tjs pcrpcram quidam ai fulmonumvitla vtuntur. 176. H. Ruando mdiores.13 i.Cj.quanio cru - Siam exuat, 131.C. g 1 «;' meliorcs,& quipeiom.i$i.F.(j.quot & qno lo¬ to lapillos habcant, 128. tf. 129. A. fupjnapartepičli ,&oua oflcnden- fis icon. i^o.SynQnyma.i 17 C.tem feramentum 1 3 2 E. cx ei s toru, & alta cfttia. 1 ? i. G. vbi abundent, & vbi nonfint 130. F. vičlus. 130.5. H v[us in cibis. 13 2.F. vfusin me¬ dicina. 13 3 C vfus in varijs. 13 5. 7 ?. Tf 4 eroMfra^»Mi 8 .F G. Tfrtai conferuentur. 131.5. n carnis aui di.13c.tf.vt capiantur. 130.tf.vt toeantA 31 % 4/iJlacoram medu magnitudinis defcri- ptio 111 .C.ice«. 113.114. kAHaci parni Rondelet. defcriptio, & icon. 116 F. jiHact faxatUes > qui. 1 z 9.7? & 4 ftacus vrbs io8.tf. Bytinulocus. io8.tf. ■ Jtftago tjuiff Plinio medico. 117 G c ur ita Locnfim vocent Gr&ci. 99.C '. jid Afihmj.ticos.6 i.Q. Jkfiura quid Fene tis. 330 G. Athenaus correčlus.i yD.p3.B-32. H. IiO.E. 160.5 233.(7.286 G-3 14. C. locus corruptus animaduerfus i i 3©.G locus alius. 3 3 D. %dttfanienttm qmd in moliibus,& cm vfus. 3 B.. Attramenfarlus pifcis qui.64.tf. jid Atrophum, j 3 3. D. 13 q.E. Auaripo.ljpis fimiles. 19 D. Augufti iocus in emendapurpura. 189. D. purpuram ipfe emit. 171. C. quo prouerbio delečlatus.168 G. Auli,qM Conchx.433.fi. jiuhsfH,& ynde dicatur.327.8. %tfuriscauitasConcba dičla.i 18 F.ad eitts dolorem.} 2 2 #*3 3? , ^ , 348.E. adeiusrlcm.ii*-?'' . Akris marina • 545 * e,us * 3 5 o. F. lAuricula mufis coccuM proferens. So? C- Aurora cur purpurtut rubot dicttu « jit tf. ^iufonius correČlus.43 8. B B Abyhn cur purpurata meretrm 17S.F. Bacca provnione^iz.E. Židani ntquiuoca.32uD.eius defmpt‘19 322 Hicon.322.323.324.non effe Cancham Rhamboidem.439.C. eius Synonyma. 3 2 2 .F. qu(t ita VQcentur, 3 2 i.D.quot eius gener a. 32 i.G.vn- de dičlus ; 311 .D. eius vfus in cibis. 5 2 3.A. vt nafcantur. 5 49. D. vt cq- quantur 323.A. Balani Bellonij icon. 460. fialens, capite carcnt. 93 £. Suh ventre duo babentforamina. 12 H. Bdnca pcnfiles. 477. C. 'Bdellium onyxvocattw.293-D. Bdlis minor. 420. tf. Bclliculi marini,qu&Concbte. 333 A- Bellonij error.i 11 .A. 1 19ČD. 197. B , 299 C.D 379. D. Berberi Concbagenus. 417. C. Bernardi qui Gallis. 24 6.G. BernicU auis icon. 3 44. čBifas quid.p9.C.i$6-H. 'Bisbyj]inim. ^ 41. D. Biualua quid 2 ? o.G. Biualuiutn diflcrentU, 232.fi diuerfi- tas. 13 1 C. vt a turbinatis diferant, 233 A. Biumncs quas Conchas Veneti dicant. 438. tf. Blatta propurpura Indica. 2 34.6. £x r Bla:ta 8y~anua remedia . 2 9 3. C. & inde. tArabibus, quid fit & eius icon. 346. C. eius vfus, .& vires . 147 tA, Blatni , Byxant\a officmamm 3 & multa deea.zc) Blatteuscolor.2p4.fi. Bolbidia,qu<£tfippocrati. 40. G. 43.^. Bolbatjne.iuE- Boliuna. 1 i.CfiD. vbinonreperiantur. 4 3. D.eius vfus in cibis,& medicina, & vt praparentur.44.fi. BoliunA Bellonij icon. 43. 8ombylia exgencre polyporum,43 .A. ‘"Botrjs alga genus. 391.fi, ad Brajficam fjluesircm ab equodcuo- rat.vm.17-j. A. Brifficchini forma, <& icon. 406. 407. 408. Bryttus quid.4.0 3 C. Bubalos cur Veneti Cochleas vocent ^ 3 7 3. C- Bucctzquid.32\. r D. Bucbia. 323.B. Buccina $quwacx. 321 .C. At as 327.D. quid proprie Latinis, 3 j,i. D. excis emanantis aquA Vis, 328. H cur purpurne filius dicatur. 3 24. E eius deferipm 313-®* diffirt a Conchy- fo,ii{.A.atuba,vtdijferat 321 S, Etymum 313. A fauificat. 300 tf. em genet4tio,.3 2 8.£.299. A origra tit funt, & Slomacbo conueniunt. 3 2 8. F. partes eius, qu$ meliores in cibo 32 S.G.quando lateant.317 D. Synonyma, 322.F, e turbitumunt genere funt 323. ‘f>. vfus in cibis. 3 28.F,in medicina.3 29 • A. vtfaui - ficeqt.328.fi. Bttccinarim duarum Rondeletijicones. ns- Buccinte alterius fpeciei ab autbore ob- feruataicon.32 7, Buccin « par uh} autborisicon. 330. Buccina peregri ns.icon.327. Buccina oppidum. 312.fi. Buccina pajioralis, 321 .D. Buccini Zoograpbi icon.326. Buccini parni bislorja , 319. D. icon. 330. Buccini slriaft defcriptio. 32 9.D. icon. 330, Buccinus minor quid. 323 B. Buglofhis lapis qui.241.fi. Bufo viifus in medio mamore inuen- tus. 241 .B. £y[fus an expinna, an contrd pinna ex byffo oriatur 542.f, ByJJi color.341,C,difterenU, 341.A- diuerfm efie a purpura 29 3. C. Li¬ ni, nonlanafpecies efl. 3 4i.C.deeo myftica 1 &morali#. 342 ,H. quidfit Cardano, 341 .A Synonyma. 340. tf. purpura tingebatur. s41 -D eo aui induerentur apud Indos. 342.G, eius vfus. 3 4 2.G, By(fus arborcus,&vbi nafcatur.3 41. IT, 8yfius marinus quid. 341.B. C Admfilaasmid yocet Aufonius. ^ as-B. Cedtj crror, ? 10 tf. C<£mentaimbricata > qute.443.B. C cena Cbalcidenfis proamium quid* 479. A. Calaina vafa qute. 3 si. A. Calamarite nomen pcrpcram fy.'belorum deferiptio- nes. 1 oi.g.iconcs 185.2 04.1 o 5; Cancrorum ebelaium longitudine dif- ferev.tium biftoria. 100.6. & inde^j Cancri cordis figura deferiptio, & icon.206.c. Cancri curfores qui , & eorum forma. xGi,g.f. Cancsr dapisaffc&ator. 2 r 3 .a. Cancri equitis &qumoca, & Synonyma. 17 7.1-1. ampbibius cit. 198^. cur fic dklus 162.fi. 1p7.fi cur in tetram egrediantur . 198. g. cur non edules. 199.0. deferiptio. 197.0. 199.-a.eius mira vclocitas 1 9 8.g. nat ur a,more s 1 9 8.g. vjus in cibis, & medicina 199.6. Cancri errones, quiOppiano.i98.k. Cancri flaui vndulati Rondcl.icon.199, deferiptio ioo.fi. Cancrorum fluuiatilium caro qualis,& quantum ad pbthyfim valcant. 1 7 6. b. cur canis rabidi mortui prefint. ni.fi deferiptio 206 g.h.cx cis clc- čl ti ari um ad marafmim 1 3.3.0 de cis emblema . zo.8, b.,inuiccm dcuo- rant.zoti.e.eorum natura. 108 fiocu lorum ris. 11 i,e. eorum falubritas. io9,e. Synonyma.2o6.g.vbiahm- deni 207 c. v bi non fint.ibidcm. vis contra leporem mahnum. 90. e. vh člus. 208, e. vfusincibis 209. C. in tnedicina.210. b.in varijs 211 g.vt capiantur 208.e.vt co,quantur 209. c. vt amarinis differant, 20 G. g. vt vrantur.210.fi. Cancri fluuiatilis Matthioli ieon-j. 207. Canccr Heracleoticus cur ftc dičlus. 188 . f. cur Cjallus marinus dičljts. 188 f deferiptio 1 8 8.g, qui Scalige- 70. 144./. vbi abufident. 1 94 h, vt a p figuro differant. 1 So.g.b. pfontl, & fupine piši icon.i 90.altchus deferi¬ ptio, 1 88.6. Hirfutiprons,&fuffif pitn i con 191. Cancri Heraclcotici Rondel. deferiptie. 1 So.icon. 1 84.' _ Cancrorum birfutorum defcript ! ° nes ’ 1 SS.b.icones 192 194. Cancri hirfuti, Somniolo Rotri£ icon. 192. 193. Cancri hirfuti minoris icon. 193- mi.ibidem. Cancri in tapidem indurati vfus intac- dicina. 17 7.6. Cancer lapidofus t qui Alberto. 1 2 9 *^* Cancri latipedis deferiptio. 197 -d- ibidem. Cancrorum lutarium aflus 199.fi* Cancri macrocheli albicantis dcfcript t•/• Cancri marini Bellouij icon ij\A^ e ‘ rius ab a ut bore obfevu 'ati icon. 1 7 ?* Cancri minutmis bracbyi 'beli prortt, (j fupinč pičli j c on, 20 s,. . , Cancrorum occiiicttalis mat is tuddi 194 .g. Cancri parih cur in pinnis degant 2 f. 4 * b.corumbifloria. 2 XX-b, HitPl ^ pbica. 21 5 .fi, natur:a, moreš, ? U' non proueuiunt fpont e , fed co^ ' 2l ?' c ' ’ . ' Jel Cancri parni in pinnis viu ettth Rot" deferiptio, Rt icon.21 ^..''■.prudentkr & folertia. 214/ vt gena en:ur 2 1 *• D. vt a caneellis differ ant . *■ 1 i ’ 115.D. Cancer ruber viu us x -pt mcnfts dpP 0>il po(fit.i$ 5 -6- Cancri faxei, & eorugeneratio. Cancri flagni marini Ronficlcl . ***** 174 -/- ' \\ s t ■ Cancerterrtfbris. t63.fi. Cancri varq , (jr marmor ati RondcUBf bifloria.200.fi icon ibid. dd Cancrum in mammis. 13 +>.6. , - Canc er morbus cur fic čfičlus, 1 5 'tum0 I ,-tumor qutlis 1T9.&. lAiCancros vterorum 44. e Candys vellisgenm 277.6 Canis mannus 42 7. a *tfd C4?»s rabidi morfm 97. d. 13 3.f»' 171.6.176./? 177.4.210.^.; 5 j c. . 416 g. c«? - ciijuri flumatilcs eis pro¬ fitu.11 \.ab Cantbarm pifiis locutfa caphur io8.g. vt capiatur 41 ,6.c ./di CapiUos multiplicandos, 382.6. tč flatiefcant.j 83.4 Cappts longte qua Ecnctis 5 2 -] t.icon~>. S19. C app ar 07 ola 45 9,4 Carabis nomcn ioci 98 6 Carabm c um ašlaco confunditur. 109. a.Etjmum 99 balocujlanon diffcr- re 99. a.b■ quo aflu capiatur d poly ■ po. 18.0.2 6.f. pro tfuibiiS arimalibus apud Gracos accipiaiur 99. a, Carabus caupo 98.6. Carabus inf. Sum quale, & vndcdi- Sum9%.f Carabuf obfophflgus quis 9%.f Carambis promontorium 99 a U Carabafoqit£darn 306-/ Carbone notan qul dicantpr 3157. <* eo notareqmd 447.4 jidCarbumulos8^.a- 172/ ■ Carbunculot pudendortm 34 ;.d. Carcbarke pifis dcntibus fimileslapi- dcs,&eorumgeneratio 242.e./. > Carcmades qujc animalia 1676 > Carclnia quilapis 12 8.f Garcinoma, & cancer morbus idcm—>. 159. 6. ad id rcmedium . 172 f. Carci«j Etymum. i 60. g. f/zid Simeoni " S«7?0 186 g.vtfetucatur 254.5 Garciam Sopbifia .15 9. d. Tragicm. 1 \ 9 -d Carcinias lapis 160. e Cardanus aflacum mn nonit , c 4«- m<»2110.6 eimerror 9z f.i9'C jid Cardiacam 40 / ./dd Cardir,Igiam 117.g. 3 29 . 467. 6. wde 466,0. tč 4 to« cfe/if diftinguantur 467 «/ 468.e chama afpera, vi d leni dijfcrat, 47 6,e, /or?B4 ibid. chama afpera Bellonij icon. 476 del ibidem. chama afpera in medio filice 1400 cbarnte glycyrntridis Bčllonij hilioria,& icon 471 . 6.47 3 474 - cbamte Uuis deferipno, & hiHoria tata. 469 a.&indc. chama nigr& Kontiči, hišloria, & icon. >4/ ud chama nigrte, fine glycymeridis 'Bellonij hifiuria & icon 471.6. chama Pcloridis caro qualis. 4^^ c. de- feriptio 475.e. uo?? 475.Y?zdcdi^4, aetota hiftoria 47 {. a. vt d calcincllisdifferant 475 ci chamst Pduridis Bellomj icon. +76- chama pipet au hiftoria .471. *x/. €7* inde, chama rugatte Bčllonij,feu chama afpe- r& icon. 4 77. zrem aliarum. chama vafn genus a,C,6.f chamdea vndc dicla 469 a.dincrfarum icones\7Q. champleon cur in colorem album nor u» mutetur $7. g. cur fc inalios culores mutet 37.C chamula 466.^ charmadiim quid 3 69.d charta ,tj o/i >»poliretur 2 e ‘ li abfiineant 3 80.33 quibu.\,bcrbis infe- Slg 377 d. rore vichtar.t. 3,77.0.ea¬ rum faliug facultas, & vfus 3.86 f. Ece Soii.n I D E X. Solldi funt nittrimenti. 580.fr. Syno- nyma 376 feas tarditatevincerequi dtcantur 7$S.k.tefli earu cur vran- tur ^ij-d-tefia eiufq; nomina 3 7 5.c. c um teftudine confundit sAlbertus 371/. variti earum dijfcrentii. 371. fr ad vefcendum ut prpparentur 3 80. b-vita earum brcuk 377. b.earum vi \a de quo dicatur 3 88. g. viuar]a ea- ifum aptid veicres fuijfc 3 77. d. qui primus ea inflituerit 3 7 S.e. vnde di- fli 23 5^.5 70.fr.roca/c* rfri 373.4. vfm in medicina 3 8 2. g. vfm in ra¬ fij s 3 88./. vt e m faginarcnt veter es. 37%.e.vt fugcntur 3 79.fr.rf lafiepa fcantur 3 82.e. vt pulte. ibid. vt mo- ueaniur 3 77. a. rf eis fimiles Athe- nienfes dieti 376 f. vt lateant 247.c. rf a strombis diffecant 2 5 j.c.vtcon- fcruenttir 380/ ffochlei a cer at.e qui 3 74.3 Cucblearum Africanarum difjercntii ? 74 - e gochlcp Arioncs, rf perdiccs decipiant. 5 79-4 (foiblci Aftypala\civndc difti 374./ Cocbki Balearici qui 3 74./ Cochlci cilati biftoria, & iconcs 395 . 3 94 ? Cocble£ cauaticdt natura 373. rf Cocbki cylindroidis biftoria, dr fconej 3 9 9.altcriusforma,ct icon 336,337 Cocbkti dcprcffi dcfcriptio, & iconcs. 3 96, Cocbkti duplicis ad inflar quafi turbi- nis icon. 3 94. Cochlci cchinophori, 373. fr.em dc/cri piio&icon.jp^ h 399. Cochicce Cfcrmam qui 374./g. Cochlci Uuis turbine obtufoforma, & , icon.$99.d Cocblei linufti vnde difti 37 4 f Cocbkti lupinorum magnitudinc 373.fr Cocblca margaritifcra 163. d. cim no¬ mina 450 e Cocblearum marinarum diffcrftil 573. d.a firombis differunt 2 3 3 .c.vfmpro tuba 117.c.icones 390.392. Cocblca margaritifcra porceUana difla Cocbkti mxxbni, ac rnonHruofi mark Sarmatici dcfcriptio. 509. d. 391 - Cocblae operculares 293.294. Cochleipomatici qup 3 7 3 .c.d.vbi mul ti- 375 •d Cochlci qui črtit in oleario vfu biftoria • dr ico«e* 393. Cocbki rugofi , vmbilicati biftoria, & icon 3 p d.alteriics 3 97. Cochlci Scfeli quc 3 7 3-d Cocbki ftcuh qualcs 374• / Cochlci folitani qui, & i> n ^ e affcran- tur 3 74>e Cochlcarufylucftrium differcntii 373-d Cocblearum tcrreflrium defcripuones, Cr iconcs 3 89.390. CocbleaTyria 297.d Cocblearum vmbilicatarum biftoria,& iconcs 3 97 Cocblis quid 3 69.d Cochlonpro Cochlea marina 234.? Cochlionquid 3 69.c ,/dd Colicos affeflus .117. g. 142.g. fr. 41 <^.4894? .^d Colicos dolores 13 3 .d. 3 8 3 • fr-49 1 in ijs cur cancri probibcanm 17 i.c Colora quid 109.4 Colpffmus colorqui 311.C Colybdena quid 137 .c. 36 j .fr- mcntula marina difia. 3 88./ Colycia qui Bellonio 3 63.fr. f/?e rbaidcs 342 muricu gcnm 3 31 c. Columbum pifccm non generare mar- garitcts 43 2. e -
. 32 1.a Concha chartapoUtur 23 i-a. a Conchy liofeparata iz6g.cur Veneri dicata 24 2 ‘g.cur lunata dieta Plimo 24 9. d, pa d'4«i qui dicantur 2 3 o./, čara di- uidcrcqu\d 230./ earum diuifio cx •uirifr -4 61 .a.b.cas legere quid 230. f.omncs celerrime crefcunt 298.fr.afr oftrea diflinguitur 12 6-g.ponitur ali quando pro Cochlea 227. fr. pro Co¬ cblca marina 2 5 4. c. pro oftrea 2 27. c. pro vafe 2 27.d- pro chama 468.?. pro vna fpecie 2 27. a. protefta a 16, fr qmFencri dicata 3a,.o,c quiapud veteres fuerint in pretio 47 3.fr. quid ftmplicher Martiali 3 ii.h-ijs refer- taloca longinquaa mari 243.d. ci«f fignificata 2 26./, fenfus 413.a. ftlicii, duritia teguntur 4 fr. 2 3 5 .fr rade d<- £ii 219.a.vteas capiantpolypi 13 a. vtachamis difterant 467.d. 4 6 8. c Conche aduem cancello, fot Bernardo beremitapleni icon 219. Concha Aegyptia Paralios difta 330 g Conchl Anatifcrebiftoria 343. icoac* 344 - Conche candidp vnica fafcia caflanci colorisicon 430. Concha ceramis qui 4 66-f Concbi ebeerinp qup 333 .d Cone!)p corallinp biftoria 436. iconcs. 4^-437 Concharum craffp tefti iconcs 463. bi¬ ftoria 464. Cocba Cjtheriaca qup Martiali 417.c. Conchp ecbinatc biftoria ,431. icoaej. 431.432. Concha cricina 248.^ Concha erytbrea qup 5 3 3 .a Concharumfafciatarum biftoria,&ico,- nes 462.463. Concbf fojjiks que 4 3p a Concbp Cjaladis biftoria, Cr icon,46 1. Concha Herculea que 282./ Concha D.lacobi 4 98./ fonchp imbrlcatphiftom 1 & leott 44 3 < minimp 448. Concha Indica qup 417.C Concha huigata qup 3 j 2.e, Concharum Ipuium bifloria 46ud. dif¬ fercntii 461.e Concharum longarum biftoria 41 k a ’ <&indeicones 43 3. Co»cfr! * 44 9- aliarum tr\um, in quibus fua-*. confpiciuntur animalia iconcs 431* Concbi tenuis tcllp forrnp 464 g. kod-* 465* Conchp Venere p Ariftot incogniti i 3 f * fr. dr c«r 333. c, deferiptio. 331- (*, 334./. icoscf 5 34, 353. 336. 357 * 538. vniitaluesfhnt 2 3 o fr. utr vnk ualuibusadieflc 5 3 2 .e.vbi abundctd 3 39.a. rfri moncta loco , 5 39 fr. r/<^ 5 3 8. a, Concbi s quid 22S.fr Concbida lapidem qucm JMcgarertf* voccnt, 241 d Conchitcs kpis vbi 24 8. c. Conchjle quid 219.d Concbylcgi 247.d Conchyleguliqui 3 47 -d Conchylicts laph 2 47-d. Conchyliariur qui i 47.d Concbyliaan vidcant,&audiant 244* f.caro čorb curfenibus inutilis 2 3 i-f‘ eoru a carnUbonitatelaus 223.d.cttf crcfcente Luna mn augeantur opinif Cardani. 2 3 3 .d. Pierij 2 3 6.e.Baft^i\ f cur in motibus , dr locisamart I iijjitis repcriantmiyy.il- c«r lubri- ta dicantur. 149.4. cur potna morit ■ tii£la.224.e. ab ijsdcnomina ta. z 47. d.dcfcriptio, & icon.346 bifloria iti genere, 223. & inds. in ijs luxus Ro - tnanornm.il 4.f.motm. 14^.g mu - gi tum ttdentia vbi. 1 3 3 .d, eorum no- c umen ta. 231/ de ijs prouerbia 230. f.fubtcrrancA vbi. 14 i.c.tešlfifacuk tas-i4%^.tc!i^vt comburantur.2 33. a.cincris vfus.2 3 5 .a. varia ftgnifica- ta 345. a,vbi max':ma.i^y.c.vbinon fmt.it, j.c. viduaritm cupcdi.t funt. 174.fi. vfus ad agriculturam. 13c.fi. in uarijs.i 3 o.h in medicina 2 3 3.« at cbdiantwr.zyzh.vt nutridtur. 1 3 6 f. Cpncbylinmcum purpura , & buccina confunditur. 1 81 .a.ab ijs differt. 1 Si. aquid fit.z 81 .cl.346.fl.ciaj varia ft- gnificata. 219. a. b. pro cokre firm. 34 3 c. eiusficcus qualis. 347 .d. cius fucco lan e infečlp vfus,& nires 3 47. d. Synonyma. z 1 5. a. vnde dičhun,. ng.c.vfus in medicina 3 48.e. Conchjlij S.lacpbi 3 04 g. Concbylium Indicim quid. 194.}). Conchyliata } & purpurea differat.j 03,« Concbytaqui 147 d. 347 .d. (um Congro bella polypo. 16. h. cur lo- cufLeetm vincant. 104 .b. eutn cur metuat polypus. 104 -gh. Conftlij fymbolum Pagurus. 1 96.0. Confules Rom. purpurati faera facie- bant.271.fi Confulatus Romanorum inftgnia.iji.fi Conuiciatores locuflis marinis campara- ti tod./. ' Conjza odoreni moUhtm cxtmguit.y.d. quid prattet in polypis. 31 .a. Corallumaceto diffotuitur^^.e. Cor fanguinis princ ipium. 246./»* Conmafiue Comiola. 5 5 \.e. Coruuligregalcs fnnt.-j ventri ittnčla babeetnt. 96. g. curtc- ftaceis eapraferat author. 9 1. d. cur ctpitc ca carerc dixcrit Gdenus.9 3, N P e : a. cur offibut careant. 92. h. cur cor- nuababeant. 94.ficurchelas. 94-g. cur paruum caput,paruumque os ha • beant. 9 3 .c. cur inflagnis marinisgi- gnantur. 14 3. c, dentes in ore ,&in .ventriculo habent • 93. d. & quales. 94.e.eorum d1ffcrcntiA.9z.g- ea dor- mire.9y.a.eorum generali.fhiflo- ria. 91. vfque 98. lapides fib crutta habent 94./?. mas dfcemina^vt diffe- rat. 9& mcliora.97 b. quas partes cum reliquis exanguibus commnncs ha- beant.9$.a qnibus vitanda.97 d quo afiu ca veneturpolypus.z6.e.quotpe desbabeant,& cut-94.g}exu disiir\- g!(i.9<;.d fexus pmcipunmfignum^i caudm L1.titudo.96 g. fonum, aut vo- cem nullam edunt. 9 3 .b. Synonyma. 9z.c.vakntgujtu, <& odoratu 9ya. corum viblus. 93. e. vifus corum be- bes,& c ur. 9 s a.vfus in čibis.97 .b.in medicina. 97-d. vt co.eant, & qnan- do.96-e.vt icslaceis,&mollibus fimi /14.91 b.vt coquenda.97.c d. vtna- tent,& qnst eorum.9 3 .b.vt pngnent & cum quibu> • 96. b- Tuhta qualis. 93 d- Cuarajfa gam trt ari genusin India in ter • ta latitans. 13 5 ,d. Cucumcris marini bifloria. 391. b. icoti. 393 ? Culices ,qii£ appetant. 244.fi Culus aflni qu\d.^)S%.f Cunnus marinus. 3 7 7.d. *Ad Čutim tingendam. 13 5■ b- Cutiones,qux animalia 8 Cylindri qul 42 z.f.ab Slencbo difterre. 4ii.e quilap\lli ibid. Cymbala cur ConchA difta. 228.6. D. D sAclylusqttid. 317./». qtdd Vtne- tis. 312/. Da6lylus flue vnguislSdlonij. 433 ,b. Dalecbampijcrror.zi.a.44.b. 231 -d. Daniclis Barbari laus. 3874. fielpbini corio tantum teguntur. 4- h. i 3 3 b duo babent foramina, & cur. iz. h. in portum fe conijckntts tem- peflatem fignificat.76.e. Ad Dentes dealbddos 6z /.133.4.490. e. ad eorum dolorem-6o.a>\7 i.b-ad eos exefos ^Sj.d.ad eorum vitia-^tj. b. 3 5 8 .b.fubterranei 3 & eorum gene- ratio 141 d. Dentalequid , &eius natura. 181 fig. 71 i ,c.quinqi diffcrftiA dcpitU. 18 3. Dcntalium 2 81.g. quid cordo. 3 3 yb Dcntex cum polypo pugnat zS.f.grega- lisešl.7ya Dentifricium ex murke 3 3 3 c Ad Dcntitioncm. 17 i./j. 212. e. 3 8 8.e. AdDefliUationcs , 489. c. Diabolm polypo fimilis i9,b.fepiA, vt fmilis 3 7 .a Diacarnij defcriptio.i 1 o. h DialcUicam difccntcs caneris fmiles vorantibm 168. g AdViarrbocam 441./ Didonis babitus.169 d Pigitosnoneffe Concha4longas, 433,6 - ‘Diogencs Cjnicus polypum crudum^t vorauit-49.a T)sionyftHS purpuratus.2 70.fi Diofcorides corrcclm 89.a, 313, a. cx- plicatus. 287 .c. Dhites polypis comparati 19, b Ad T>olorcs mitigandos, 310 .c.aurium 3 S 3 .a.capitis 3 S i.b. 38 8 .c.colicum 3 S 4, g, dentium .382 .g. flomachi, 383 .d Bolofl bomines per cancros defignati. i6j.c.vt vindiccntur 170./ Dcpm čara, domus optima , prouerb. 388.6 ‘Domiporta.iji.b Bonačx qu& Conch& 4 3 3 6 Donax quid 3 27 -h.&indc. Contra Dorycnium 8 9.d- 108/17 7 «. 3 20.fi. 3 zg.,a. 413 c. 397,1/. 3 17,6. 340 g. 3 86./; Dramo cancri genus- \ 91 -b Ad ‘Djfuh.im 60 b,. 415 -d Ad Dyfenteriam IoS.g. 117. g, 49 H *A. fi. E Cca6le.421.fi Sebinades InfuU 413 .a fiebineides visad partim refmcndum, 41 6. e U)c Ecbinomctra •Arifl, (jr Plinius di- ferepant-408.g.eius deferiptio ex Bel lonio 409.a.icon 409.ab fiebino dif¬ fert, eiu[que differentia 4 oyd EchinometrA ametheftini co/oris icon, 41 o. EchinometrA maxim& pelagicA icon_j. 411. EchinometrA RondeleU forma, & icon . 40 8,g Echinopos berba 41 z h Ecbinorum acitlcorum vfus, 412, F. Aqniuoca 400, e. »An turbinatis an vero cruflatis anntmerandi. z 3 4 - g. in arborihus qnid , 4Qo.g. ijsajperior qui dicatur • 413- D - čarne c arent. z 3 2 E. 406.fi, caro eorum quA 414, Q. crufUs, & fp' in i f teguntur .233, B. cur tirros babeant. 483* B. eo¬ rum deferiptiones e\ Rondcktio, & Ece 2 Btllo- I JEldlonto.4o6.f- ab ijs denominatru- 41 i.b.edules,&no edulcs, qui.4o6. e.epitbeta .4 h-/ cfus eorum quibus cb.ucmat.41 \-b.cx ijsgarum. 1 33 .a. Hierogljpbica, 41 ^.e.huegrijtcm in „ partes diffeffi icon. 40 j .integrum qu\ ... deuorarit. 41 5.6. eosintcr tcfiacco-j enumcrat Ariflotcles. 2 J4 .g.h. inter cruftaceaaPUniorccenfentur.i 55 b. eos lauigare quid, 413 .d. magni rbi- 4o 3. b.toru natura. 247. b-nunqmm ouiscarcnt.i47.a.olfaffu caret.144, - g.ortus. 40S.fab qsprafagia.4i3-b. ona eorum quando habeant nutrimen tum exigmm4 14.g. ouorius,qui & cur ftc dittits. 40 6.f.p artcs eorum dif- feffarniuntur41 2.g.eos pifcandira tio. 412./. de ijsproiterbia. 413. D. quando meliores.4 o6.g. qui mdiores in cibo4\ 4. h.quomodoirtuicemdif- ferant40<;.a.b. fpinis teguntur.^.b. leflanm cineris ris, & rfus.41 5. c. rftis eorum in cibis.4 14-g in medici¬ na ..41 5. c. yt ingrediantur. 41 2 .g.rt contra tempefiatis rim fe muniant . 413 • C. Ecbini velpotius Ecbinometra fuperfi? cies cx Zoograpbo.409. Ecbinus diuerfi color. 40 3. c. Ecbini lapidei fpoliati a fpinis icon.40 7.. Ecbini fenuginci icon 41 o. Echinoru maris rubriicones.41 1.412.- Echinorim omnium minimorum icon. 4 >if Ecbini oblongi aperti icon. 4 1e. Ecbini quinti deferiptio. 409. c. icon-j, ■ 410I ecbini Spatagiautboris icon.40%. ecbini Spatagi, & Briffi forma,& icon, 406.407.408. ecbini fpinis fpoliatifitem akerius cunL-> adiunčia fpina icon. 407. ecbinus ciuitas qua. 400. f. ecbinus planta ^«4.400 g. ecbinus ras qnale. 400.«. cchijiifcus quid- 41 i b. eebinites lapides. 413.a. Eledona, 1 i .e. qua 42 ,f.an cum afpira- tione feribi dcbcat.^i.f. Etymum—>. ibid . eius deferiptio.^z.Stjmum fe- tmdum aliqttos. 10.c, flcgini gregales funt.j 5.4. elenchus quid. 421. d. qua margarita, ibidem. cur margarita, ita rocentur, 4ii.d.& qua.43y.b- elepbanti culis cur canccllata ditttu, 21 f.c. elepbanti hišloria. 11 j.h. locufla ftmilis cfl.ioi .c.cum Leoneidem eft.n9.c. clcphfmtusTlinij Aftacigenus. 110.e. Ad clephantiaftm 4 16 g; cur Alexan~ dria frcquens. 381,d. embamma quid 9 1 8 .b. Adcmpyema,i 3 3-d, Ad entero selen- 8 5 a. entbalium-zii g. N D E XI ephaptis vettis.iyS..e. . Ad cpilcpfiam.. 13 3 a. epipetri gcneratio.5 Si.a.forma, & icon, S 90. cquifaliu§ ris, 13 4 gad eius capitis do¬ brem. 1 1 2.g. purpura decorati, quu 27 Z.h, cquuleus CocbleatHs.3 69E. tsdd equorum oculos lunaticos. 13 <;.b. erinos berba .400 f erucarum cum cancrisdiffidium. 1 6{.d, &i 66.C. euripid c scur a multis taxatus. i 62 .h, cxercitus infiaurati Hicioglypbicur/t-j, 4*4 f _ cxanguium animalium quotgenera Ari flot. 1 .d. caro eorum inuicem compa- rata.12.3-d. exanthemata purpura diffa , & quan . 289. c. F . F Aha snarina quid. 353 b. Faba zcyxir difta. 228/2. zAd Facicm dealbandam. 62 /329. c, 3 ^ S /2. ad eius maculas 33 3.C 3865 g.cius ruboi purpura di 3 us. 289.c. Farchncn tcutbis diftum 77.C. Fauare,&fanificarequid.299,a. Fauaginis deferiptio. 300 .b icon.ibid, Ad Faucium afpcritatcm. 3 8 3 .c. sAd Fcb.rcs. 11 1 b. tertianas 40./. Felis marina 65.4. Fclis marina Hifpanica quid Belgis, 46. e. Ferrugo lberet.306 h. F c fina lente, prouerbium vnde ortum , 1 6S.b. Fibri pedes qnales. r98/, Ad Ficosani.^&j.c. Ficus fru&umpcrdat.i 1 i g, aAd Fiftulas. $ $6.f. Fišlula jat ra quid. f 27 .b. Fios Indic us purpura tingens. 3 o 6 g, eAd Fluxmalui 55 S.b.muliebrcs.ui, d. albos 135.4 fanguinis ipi.b.& menjiruorum 442 .e. rcntris.Gi b. Fancratores polypis fimiles, 2 9.d: eAdFatm mcnuoscpciendos.ni.d. Forma multipliccs in bumore geni ta. i4 f. Forum muruibm (lerncndum cur C ato dixcrit.$3 i.b Fru&um rt planta conftrucnt. 173 c. Fuchs quid 3 14. b pro flore purpura accipitur.iBS.b, Fucm T engrius. 196.}}. Fuldo infečli genus (jaga.9 8 f Fuluus color qui.4 5 .c. F un gor um mira proercatio. 486 e.rt mulii nafcantur. 301.' a. rt fubito. 299-b.marini Zoophyti icon. 587. F ur ca quid Apulco in cruftaccis. 94 g. Furuus colorqui.4^.c. - ; •’ Aideropoda hifloria,& \con49* J Cfalada qua Anft. 4 69./». ■ > Galcnus correilus. 9 3 .c. 143 ,b, eius er* ror,9$.b. 161 b. inconflantia. eius locrn qu\dam explicatm.2% % -l' GaU0nijgula.AnfquHfis.141f (fallusmannus. 7 9. a. cur ita vocctid canccr Hcracicoticus. 18 S f. Gambarcllus Italorum. 13 6.b,. 1 Gambarella.ii-].c.1 37.C, Gammariin cauda pimas.babcnt.96 't coUum coru qualc. 11 o .g, color Us. 11 o./, cornua qualia, 11 o ffor c j" pes qualcs 11 o. g. pedes qualcs, v quot. 1 \o,f.quid ]].d- Bami0ta.i4y.d- ‘De Bammonis tctnpli locoprimo confl” deratio.143.c- Hayi pifces natantibus infcftl 417 a - Ad I A% Hcttlcam febm%, jj 5. d. 143.6, M 5 d-Jog.črf 1U.C.J5S .d- JJedyporphyra.i$6.h. Hcledone.tz.e. Ad Hemicraniam.3 zoe. Ad Hepaticos 61 g. Ad Hcpatis inflammationem. 584./. In Ei opati pifcis capite lapidcs .485 a. Herbx ex quibus purpura fit. 304./;. Idercules cur cancnm occidiffe dicatur, 170 .c. qu\ purpura inuentor.30 8 .g. Uermolai error n6.g. Hefychius correttus.vjg.d. 177 .c,eius \apfus.z93.c. Matula qua ^6y.d quldGa7tft.^66.g. Mppocampus marinus. 197 .b. eiusrc- nenum.6o.h. Jdippocarcimbifpl dcfcriptlo. 180. e. ficon.179 • Mppopotami corio,& čute teguntur.±. 6.2556. Mirando pelagia gregalis eft 7 5.4. hirundo pifcis volat. 73 .b. qualis 1 i.f. hcedus, qui apud veteres fucrit in prc- tio 475.6. boloporphyrus intut , extra leucoparj - pbus,qui dicatur. 3 19 a. Molotburij Etymum 579. d. rndedi- &um 5 8 S.f.genus.diffcrcntiadefcri- ftio.<; 80 £. icon« 580581 nama. 5 81 -a Synonyma. 5 79.c.d.a Tethyis differre. 5 79. d. 46 tis differant . 5 80. e, her\le6lioanmaduerfa 31.6. humanigeneris Hieroglypbicu. 149. a. humor mucofus natura feminis.199 a. hyacinthinus color 308 e. Ad Hydropem. 40, /. z t 1. c. 3 8 5. c. 517-6. hyfgequtd. 307.d. hyfginumquid 3 i4 g- 306.6. quaber - 64. 3o8e. hyfplax.zt \.c. I. I tAnum cur bicipitem 'veteres finxe- rint.209 a, Ignauia, rt cuidam per Loligincm ex- probrata.j 5.d. Jn igne cur non generctur anmal.i 4 5 .c. AdStrum.i^^.d. Ad lleum. ioS/. imltricesquid^S'h’ imbricatum quid-44S-b. hnpcrantis fua nationi typus-30 f. impofiorcs, dalofi,& perfidtper can- crum fignificati. 167* e< Inconilantia Hieroglypbkum. 168/. J* ownu apad »® f maiora. 445.C. Indic um quid a purpurijjb diffcWtt» . ? I4 '£ tndifcrettm quid Plinio. 42. d. infelices quos meriti dixerit cflc Aefo- 6 /. H D E *4d mflammtment lingua,&guttu- ris.iuf. hfeftorum fcnfus 244.0, rtincrementa fumant.i^C.h. Itifidiator naturam polypi imitatur. 19 a. In fomniorum interpret cur a polypis abjtinere iubeatur .3 o.g. intempefliue faftum vitiipcrabilcj. 389.6. iaaidi locujlis marinis fimilcs. 1 oo,f, ionia.qua 3 20./.314,6.315.d. joa^ error. 5 6 5.6. ifclnam.384.g 585.6. iudaorum toga regia. 168.6. iuditiorum feuerifatis Hieroglyphicum. 414.0. venenim.i + i.h. iulisoppidum 163 6. iumenta Luna dccrefccnte imbecilliora. l^.d. , iuncus qmd apud Aegyptios fignifica- ret 5 7x.qu.0t eiusfpeciesapuiTbeo- *, pbraEtum. L. A D Labiorum rlccra.^v.c. Labrax cufquillis pugnat. 140.0. vt a fquiUis occidatur. 153.6- ei/tf oett/i margarita dičli.441 .a. Lacedamomj, quando purpura indue- rentur 371.a. Lacerna , qux vetih. 175. 6. 7“yriqui fouio. toi e. Leonem, & Slcpbantum Plinius fepa- rat 12.o.g. Leonem Plinij, & Elephantum idem ef- fc 119.c, Leonis Rondeletij icon. ti z. Leofontis cuftos qui. 118.a. Lcoferpens qualis.i 17.6, L)e Lcpadeproutrbium. 550 .c.vndedi- 61 a 545.6. vfus in cibis, 5 4 9.d. Lepadis Bdlomjicon. 5 48.6. Lcpasmaris rubri 547.d. Lcpatparua Dipbili.^8 b.Rondeletij. 547J. lepadufa infula vnde ditla 549 a. ^Idlcpras 333.c. 387.4.41 6 f: leporem cancris comparare quid. 170. g. eumeapit canccr , prouerbium-j . I7 °g. leporarimn O^Fuluif. 37 8 g. leporis marin. xquiuoca. 79. a. ciusad- mirabilis facultas. 48 5.6 an peculia- ritcrUdat pulmones. 86 g cineris yis. 85.6 cur maffa in formis dka- tur. 8o.e. eius deferiptio 80 e.duplca: esi Alberto.79 a duo eiusgencralo- co differentia 81 d. liusgenera & eorum forma 80 g eius bifloriam cur inter molita ponat autbor^H.b.locus & yiclus 8 2 .d. mollibus annimera- tur. i h eiut piElura quid figmficct. 84 6 . dceoproucrbium s^.g.Sevut difiindio.S^.f. Synonyma 79.6 tret eius fpecies ex Rondclctio depiELg,. 81. eius vfus in medicina 84. h.cius ve¬ nčno qui vfi. 8 5. c. d venenum, & eius curatio. 85 c.& inde. venčni tem feramentum. H6,b. ad id remedium. 209-d. venčnifumpti induia 86.6. exeo fymptomata, quai. 8 6,g. aclii remedia. 8 8 e f. * 1 o.g. lepus marinus non venenatus 79.a. Leporis mar. veri icon 82. alix fpecies depitUSz.S}. leucoparypbus extra, intut boloporpby- rus qui dicatur. 31 9.a. liberis quid 12 6.e. Ad libidinem excitandam 44 e. 60.6. libri purpura ornati. 279 d. libumteutbis di6lum-77.c. tAd lientcriam.441 f. Ligornbaudios quos Afaffilienfes v o- cent.\o9.d. limax.370 f. anaCochlea differat. 3 71.' d čarnem habet tefhe indufam. 232. £ Etymum 3 71 .e lapidis eius vis,& rfus.388e.eius mctamorpbofis. 3 77 c. cum rnctuunt fimia. 37 9 <*■ ortus. 245 b.falc infpcrto liquejcit. 37 96. Ece 3 Limacct I N D E X. Eimtues ctgnkl qui. 3 jo.P. Emacia.ijz.S, Eimbo ■a rij- qui,zjj.A. Limbuš qiii'X 2-7.^. limnošlrea, rur d ulj 'tora alijs , 4 S o, EL. qux fint Rondeletio 480 (7. Jimus vt ftis gcnits. 277 tA- E\ngux jerpcntinx , qui dintcs difii. 242 .£. Linum Grchonicmum. roj C. Linum Xilintim- ^ 41. ZJ. EuHrca,qux Spartiano, 467. A. A d Lippitudincm 775 .<4 287 E. Eiquari,qux dicantur 4 34- p. Litcrarum fa.cra.rnm Hkrog f yphicum, 57 C.Dj. Lithofpcrn.i fbrma.A^-C. Loca modo term , modo mana fccun- dum pbitofopbum 2 3 8. F. Lr>cudx£quiuoc4.9&.F. xtas. 103. A.. ■arUipatbiam cum quibus cxerceat.- 104. Cj-H-ctrma eius adpugnd qux. 98.fi, afperitas c or por is, &aqnibtcs^ eadijferat. 100. F. AHacoprxslat. 1 o 8. S. ab authorepofitx def riptio. loi. B. icon. 10 z. carnis q nalit as., 108. E.ex cim caudaifttia. 107. 7 ). Conditura 107 D. eius cornua qua- lia. 100. G. H & corum Synonyma. x o 1 .A. crufia tega ur. 4 H z 3 5 B. c ur eaudarn babeat. roo G.eur cru- ftam txuat 97. A.cur gammaropzg- frrat tAriJl v8-£ abea denarnima,- ta 1 o (S.£. dentes vbi. 1 00 G difiri- ptio e\%ondeletio, 100.H 1 o 1 A. eam dum decoqwtur cx aheno fma¬ tur poljpus 3 4 E < \m epitbeta \p6, G.Stymum. 9 9 C.furcipes babercA, joo. E. forma 99. D.gcnera. 107, B C HieroglypIvca. 106 G.ho/tis ‘ ji muren x. z 7. Ca.I a pi ieam,qu&. 107. B magnx vbi. t o 7 C cim rnutis om- ntum par ti urn fdpi difjima . 107. D. mas, vt a fcemina difjent . 104 E. moralk 106 F. natura, moreš 10 4., jp. nigricantes vbi ic \. A in pretio . babitas cfle 1 o 7 . B, pugna c um poly- po. 104 G qux cligcn U 107 C.qux loca ament , & vt mutent . 101.D. qn.uido crullam exuxnt 97 .*_A.quo- modoab Ašlaco,& seamrnaro diffe- tat 99 A quibits viflitcnt. 105 tjuibus (onueniant. 10 S. F. Synony- ma.op.A tcsht.fm crusiit ris 108* Cj in ca tria ejfe commoda, & qux, 9 S F. quot mtnfjbus late ant 104 F. vbi abundent 101 F>. eas vincitpo- lypus.& quomodo. 2 6 JtJ vfus inii- lis.\o6. H. in medicina, k 8 F.vt vcuent. 103 .C. vttlixemur. io,8 E. vt a canero differat■ 100 F 16 •. A. vtcoquantur,& qupcottura melior. 107 C.vtpuriant. ^.£. vtcocant ) & qti.indo. Locufta infettum.9$.F. ineretrix ihti. Loligfnispquiuoca.6^.F Mns.j 3 C Q, eius attrametu/n. 66 E, caroqualiS , 7 6 H. cočla cur fub purpurca redda tur.6S.Cj. t on j peci a cur (empeftatis dicatur prtinuncia. 7 < 3 . £. cur uigra, jHoratio dičia ,y6.G. cur binas hx- bcat promufcides. 4 6. Cj in delicijs babitam ejje, & etiamnum baberi. 7 6 H. abea denominata.p 3 -C.epi- tbe(a.j6 Cj Etymum.6s B ciusgla- dj defcriptio,66.H icones 6 7 ex ca iJcia.jj. D mxgna,quta 6y.Cj mas , vt a fcemina dijfcrat 73 , D mor s, & ingenium 7 s A eius nomaiorem, ej?minonm Plinius cornornhcndit. G s C oua qualia 74 H prdes ti quot & qualcs. 46.(7. pedum confiitutia, & rfas.6s C praparati0.j7.ti pro mufddes . & car um vfus G s C ah (a,qiu prpfagia fmantur j6.£.quf loca arnet & vbi abundet, ■> z F qua parte pjriat 7 4.G.auo tempere me¬ lior j J. A- Sapia aftuiior ejl.jt;. A. B Squamis car rt 66 E. ab ca Sym- bola jc, D Synony na 64 6’ tempe- ramentum jG.FJ eius ventrem quii vocct Ariflotelcs .66. E. ritim 7z, G.volatus j2,.B.vfus\ncibis,76 G, vfus in medicina, & aiijs.jS H. vt cocat.74 E.vt fauiatur.jj C 7 8 Cj. vtcapiatur jz H.vtcontra tempe - flatcs Jcfcmumat. 6\,C.vta fspia, differat.6s.FP. Eoliginis maioris autboris icon. 69. & 70.Saluiani.jt. LoUgines paru&,& tnagn £, vt coquar.-. tur.j8.S-F qu£ pqui cis conucniant , 6 s E, Loliginis minoris Tfondcl cumfuo gla¬ din icon jz. deferiptio ex B din mn. 68 H cxRondclet.ibidem Synoay-> ma 64 St. Loliguncula quid.js.C. Lolp deferiptio ex Bellonio , G? ex Roti-, delet. 62 S F Q eius dun funt gene- ta 68.Cjgregales funt 75 -A-Loligo maiorcii 6 4 (7.67. Z). Eolius rbetor qui 6 4 F. Eolliat, Vaulinxluxm in margaritis Lo-, pas-s^s B J oricarum inucntio vnde.gZ.S, Luculli luxus z6j.C, A d Lumbricas. 143.fi * Eumenpurpurcum dittum z80 F. Luns, v s in comhylqs. z 2 9, B vis eius in bh inferioribus. 23 6 F. quid in te- ftvccis , & alifs animalibus poffit. 235 .C .eius natur a. 4 8 6. F. Eupus marinus, qui dicatur%om<$. 192 .F. Squillas deuorat,&ab cis fu peratur , & quomodo ... 140. E. ver fquillam tapitur 14 ? .C.vt tim occi- dat fquillagibba. s 3-b. Lucern vt noŠlu ederepofjimus. SJJ-B. Euxus vetetum in oftreis.yjj.B. Lyr& lom,conchylii vbi. 13 t .'B. Eyra pifcis lepus mar mas putatus * 79-tA. M M Adnetta canrri genus. tj\£* \Ad AdaCitl.is corporis tok n ‘ das. 6 \.A, ‘Ec Mxa variaopiriiones. r 77. C- Vt" de M iii, M(galeb, 314 .( 7 . Magislratus dolofitypus 1 68.S. Adaix deferimio tum miriš , tum fcernt- ne, ■ j8.S.F. Eijmum. < jj.C.inte^ ranra,quf. 1 j8.F, maret quando,& quind; hm-tut ad ciburn requirM‘ tur. 1 S 6 . E. vbi abundent, & mio* rtsfmt. \86 E. vtroquantur.i86> F- vt a paguro diffe y at. 17 8 -E- AL.ii# alte rim deferiptio. 1 8 o. G. icort, j 81. alterius plttr'm's fpi»h borren- tis deferiptio. 1 80 .Cj. it on. 18 4, M ja Rondelctio qux. 17 7. C, eius de* feriptio. 18 j.C. icon.ibid. (JM.dediči Hieroglyphicum. 3x6. F. Maligrattati Zoopbyti forma, & icon, 5 ^ 7 * . , M li Banica quatuor fpccics, qn# s 8 9. C. Mali infani Zoophyti forma , & U^‘ M a lignit as per Loliginis fuccumindt‘ c ata. 7 5.D. M alleoli gregales funt. 7 j. A. 'Alanus marina forma, & icon. 593 * A.B. cA'l Marafmum. t 3 3,(7. Marccllierror z9 j. A. Mare purpureum diflum. ; ro G. & cur. z 9o.G,cius epitbeta. 31 o-G- vbi nigrius. 312, G. eius E/icroglypbi“ cum funt Con1 byli. e. 2 3 7. .Al. sJM- irgaritd aeeto diffolut 4 34. S. eius xq tiuoca. yzo.H, atrx vbi.fl ab authore obferuatarum forma-* ' 422,6. H,icon. \ z 3 exus antidotiti 44 2.F.1 alcinaiio per acctumimpro- ■ bata.y\x > .A cxqs calx,vt fiat 44 2 * Cj,ex čarnegenerari .43 1.4 3 2, F c*' rum color. 42 1 ,C colnr cur mutitn r ‘ 423 C. colcre variant. 43 7 B’ 0 $ elenchi dicantur. 421. £> cur vile' fcant, 4; 9. C. cur tribacca difJu-" 444 Cj. ijs curfe pauperes muli crcS ornent. 444 H ab tj s denominaM' 4346’ carum dosin fulgore 42 2>£' cltffio 43 7 A. Epigrammata.s, 3 6: E figura 4 zi.D. g, nus diffcrcnti.t> def riptio .423 A Hicroglypbt' a* 414 F 4 ? 4 FI hnmaturis qui vtcM' tur. 4 41 D nit or n at uralis e ar um nanrcftituuur. 439 . D. vtrefFitu. 44 2. C.exteftisoriri.4^ J. A. rndegene- rcntur.41 c.G, vnde di£lee 4 uC.vbi n afi ant ur. 249. D. vbiintieniantur. 414.5.rfus earum in medletna 4 41. C rtcxteliis Conchartmfiam.440. H. rt per forentur. 441._D.vt diffol- uantur. 43 4. £, rt adukersntur. 440 .£. 'Mariama arbores^ua.4 2 o.Htherba qu£.ibid. Margarita Infula ibid. Margaritarius-4 34.(4'. Marganufcrarum Čoncbarum ortus, &generatio 419./?, ride Conchtu m irgamiftra, t 5 M'argantum '4 n.B. S Maria Margarinifimilis.42 j.B. Mafiacara. 144 G. Maffarij cnor.i^.C. 5 79 D. Maflruca rdlis,qu£. 270 fj. Mdtricali. 563./?. quod Snnio.m.B, Melanums pifcis c ur c um ftpia confun- ’ datur.^.C. Meliccmbatcs 470.£. Melite ris contra putredinem. 304 F. M doni s pagina tjuid Aufonio. 45.B. Mempbidis cur tl omeniš non memi- riiUi' 49 -C. iJMendactj Hieroglyphicmn Sttpia~>> Sl c > < 4 dM.enfcs ciendos. 40 H 6 \.A Meni fančla per purpuram indicata. ii\.D aUonit£ cončlernatioperpo- lypum not ati 1.3° _ M entuls, mar mA hifioria, $ 8 8. £■ cur ficdičla. s B 9 D.cim deferiptio. 588. H genus,dijfsrentiA,forinti.^ 8 p. A. & nde \ s>o.E,icones489- T 9 °- tJMcnynxh:fida,qu£ & ybi 296G. t-Mcrctriccs peljpis fimiles. 29 C■ pur¬ puram vfurparmt, 278 F.Sgpi£,vt fimiles . 578. Ad Merulascapicndas.i4i B. Meffacara. 144 G. Mdutis pifcis roUt.jtj.B. Mituli byfium gignunt>& rta byffa NDE pinna differat. 541 .C.ad canis rabi- di morfus non ralere. j 17. A. dete - rioresrbinafcantur. 512 .F. eorum generatio. 24 f ,C. 199.A-C.mls eo¬ rum rires. 517. B, magnitudo 412. G-qui Plimo, 3 10.H. 517. D.cx pu- tredine 0x1x1.199.D.quando in cibis dcntnr.jič.H. quandooua habedt. 51 6.H. qut praferantu r.aiS.G.fa- lem,& virus refipimit.5 n.G. cim tellinis confttndumur . 517 .D. rbi meiiores, &rbipciores.^i6.G. rbi generentur. ) .iAquxl\a animaliat,£.quan- do meliora. 7. 71 . quid fint. 2 F.quot pedes babe ant, & qualcs. 4 .£. quot eorum genera Arift. 2. H. de eorum fenfu. 5 - 0 . 244 E.fcxus. 6 E-fom- niant. 3. D. Synonyma eorum, & Stjmum.i.F. riftus.6.F.rfus in ci- bis 7 -'B- monetg locoCbdu,qu&&rbi.]\p.A. Monfiroft pifcis cuiufdam forma. 11.C moram,& cun&ationcm ftgnificat can- cer.i68.G. Ad morbos muliebres. 44. S. 60. H. 29 3. £.385- D. Ad morbum regium f 17. F. moroft hominis Hicroglyphium 414.£ mortem qualcm pnrpurcam dixit Ho- merus.i89.D purpuream obire quos H omeniš dixit. 303 .C, ca fublati qui dicebantur.^io.F. morttri rnico ičlu Hieroglypbicu. 31 6; G.purpura induti-i7$G. mofcbtts rt roče tur Cjermanis .41.h* mofebites vnde diffa. 42 b. mofcbytapolypi genus ibid. sAd mugiles capiendos. 145 B genus quoddam corumexputredine. 246. f.cos renaturJspia. 48.9 & modo 55 .h, mulicrum munus quid. 24 8. h. ad ea¬ rum morbos. 40 g. mullus curfacer habitus. 8 4. D. cur in ‘Diana faeris artemisijs gesiaretur. 8 3 .D. gregalis c sl j. 3 31.£. epitbeta. 3 32 f.intortus, qui dicatur. 3 3 i.g. nomen generale eft. in g aboftrinocolorcdiffert. 288. g. quid reteribus. 2 81 C. quid pro- prič 331 h facer cur dicatur iurifpe- ritis 3 31 D.rude difhts 322 .g.rftts in cibis. 3 3 i h. murieum bcllicorum tria genera . 1 }}-A. murhiscoracordis deferiptio, & icon. 34 1 * . . murices fcrrci qut 3 ? i-A- muricus lačlci deferiptio 3 3 9. r B.icones, ibdem. 340. miri es marmorei cur fic difli. 3 3 4.£. deferiptio,hi(loria,& icon 3 34.3 3 5. 336.537. muricis Mutiani deferiptio. 54 4. E. _ muricis purpurei orthocentri deferiptio, & icon. 340. murk is triangularis deferiptio .538.0. icon. 33 9. _ muricis fpccics appendicibus afpcris , col rubro,iinerco, & albopronč , & fupine pičla. 338. c Murex I N D E X. Murex T'jAus. % 9.7.A fnurilcguli qui.i 4j.d. muricatim tjuid 3 32 g. muricatum enoumen quid. 330 .h. mirileguli qui.] iz.h. musmarims .1309. A\ in terrarn exit, i o,fi. mufcardinus.ifS.e, tnufiaralus. 25 8 . c, mule uh, vari n. figmficata.4 o 8.e.vftis cq~ rim m cibis. 3 j o.e.vfus in medicina. 5 1 o.g.-pf coquantur, 51 c./^ tZ diffe- rant.fog.b. muf culi Rondekt. deferiptio, & icoii^s. 50 9.6. mnfculislriati hi Hort a. 4 3 9. c, Tnufculi Zoographi forma, ieorLj, f-OJJ.C. mufcultts BAcna qu\d 508./. muf us quid Af affitienfibus,42,b, mufif& barmonia capimtur paguri. 193.4. mutis t quid. 47.Ji.non effe bepar 148 .h, quid in moUibus,& cius vfus. 5 -fl- myaca , (J/a Oribafio , 5 10. h. quando optima. 5 16.g. myis,quA Plinia. 308 h. mjif A,qnA, eidem, 3 08.6. myitcs fopis.f io.c. rnyrxb\na vafa vnde diffa. i6q c anea- dem c um Calainis. 3 x 1.6, myfiicetus.^o8,e. N Acaro C ar dani , qu&C it edtmtur.4 8 8.e. t«r rf«w it/?4 */ uenerit. 477, b.vfus in cibis 487 ci* medicina 4 8 9. c, vt cancer ea capiat * 166.fi.486h. ' . OffreA GaidcropodA bifioria, & lC on * 4 sn> Oslrearum martnarum icones . 4 ^ ld quando optima 480 h Ofirea Ruputina,quA inucnali 48 3*^' Ofirea pelagia,& marina,qux dicantur 48 i.rf. 0 /?rciC ffagni marini Rondelet, i c0g ‘ 480.6. Oflreorum fyluefirhm bifioria. 491^' icon.ibid. Offrcum vir ga virilis fipecie. 388.6- Ofireaturn tergum gefiare quid. 248/* Oftrcofus.248.fi. Oflrifer ibidem. Ofirumqu\d 288.g. qnaUspurpHW i89 ddiffcrenti£(tloco igo.e.vM* dfiffum.ii 3 rf iSS.g. Ofirum Sarrantm vnde diffum. 1 p 1 ,c ' z88.g. Ofirum Sidonium vnde diffum .29» * Oslrinns color a murice diflinguisnf * 2 S 8.g. OzŽ4 quid Plinio. 543.c. 0«4 malacodema, & oflracodtt xi f.d. EK I N D E X. ExOuoqua animalist generenUtr. 146, g.quidintcflaceis.m.b). Ouurn polypi. 11 .c, 1 if 158./. Vxybaphum qutd, 1Z 9.a. vnde diHurn i88.fr. O gena an cum Ofmylo cadcm. 4 i.e.ciut defcriptio^ .b. tam profequiturmu- rsna.4yd.vbi abundet.ibid.eius ufm in cibis,ty vt praparetur, 44-6» Ogoliš. iz.e. Ogoliš 'Bellonij icon. 43. Oxos.i88.h, P, P Aguti £quiuoca. 18 C.g.earnis qm-. litas, 196.b.cruttam,vt exuant. I 9 . 196.6. in Scorpios mutari ditti. 1 96, €.Synonyma.i%6.g.vfnsincibis 195. b. vt coquantur 196. h.vtmuficam ament. tj^.d.vta. mata differant. 1 78 .e.vt a cancro Heraclcotico. i8q. g.h.vbi maiores,194.g. *Pagitri authoris defcriptio. 18 8.e. Fagurus fluuiatilis qui Galcno.ioC g. Fagurusqui%ondelctio.i77 c. ciusde- feriptio. 17 8. h. r Paguri Fene tor um defcriptio. i8i.g. icon. 18 1 jasmina icon 185. Talladis vulnus fafcia purpurea obliga- tum. i6$.f. Talmata toga qua.174.fn Ad Panos.m.c. Tantbcra,vt capiantur. 41 4, Tapauer quibus, & quo loco, 43 3. B. quidin moUibus tArifl- 34. Polypi quale,io.f. Japanerculum qu\dinbuccina.i 3 <{.a. tapilio cancrialis detentus quid fignifi- cct.i68-g . Fapilla pilofa, cancri gentts. 1 92.C. Paralios, Concba Aegyptia. 5 3 9 -c- Paralurgcs.277-A- Ad Paralyfim, 13 4-£-' . 'Parafui cancris comparati. 108. g- 0- cfr/e.c. 3 7 *>.c. in cos emblema. 1 3 ? •«• 109 b.typus corum polypu s - 3 1 *S' Parictaria vbi coccum profetdt • 3 0 5 • c * Ad Paronycbiam. 3 87.c. Parotidas.490g • Partum accelerandum , 38 6,e.ad continendum. 171. g. ad mortuum-> eijciendum. 17 i.g. Parypbes. 17 7.a. Paffmis dominicp facramentum,utpur- pura fignificat.3 13 .«f, Paftinaca radij mira vis, 834* Pafc//<£ anvniualues. % 3 o-fr. 4» ?conw.. 3 90. 33 ?! Perc« i« lapide. 240.g. fcquiturfepiam, prouerb. 3 8 .h.faxea, & canm gene1 ratio. 14 2.g. Perdices Cocblcas eiunt. 3 794. Perfidi per cancros fignificati. \ 6 7, c. Periculi Hierogljpbkum fepia. 3 7. c, Perinefa vcfiimenta,qu£.2774. Perittomata conchyliata.i79 fr. Perlarum mater Concba,qita d]tta. 417. c. čaram infula, qu$ & m ftc ditta. 410.fr. f Ptmaquid. 3 31.c. Tfeapolitanis. Xgog.Tlinif,qua.^o.b. tAdPcrniones.489 1 77 -b-n^d. Pcrotti error, 3 31/. Pcrfarum regibus quam gr ata fuerit pur pura. 169. fr. rfc eoram vef^e regis Acthiopum.169 fr. Teruerfos, & inemendabiles cancriper fomnum vift fignificant . 169 e. Petulantis, & lafciui ab ineunte statt Hicroglypbicum. 3 4 o c. peueroni qus Concba, & cur ftc ditta; 466.fr. Peueragga vnde ditta. 466.fr. Pbahnacum proquocolore fumatur * i88.fr, Pbercecon.tfi.b . Pbicidifsare quid.i 18.fr. Pbilippmpuipuram refptiit. 27o f. PbilQxeni poeta ridiculum teftamen- tum .3 8.fr, 3 9.a.eius voracitač-lZ g, A d Pblegmoncm c mr um, & pednm . 3834. PPhceniXiAchillis praceptor cur pagu- rus dittus, 18 6 g. Phcenix qui prim us purpuram gejjit, I70g 308.fr. Phceniceus a purpura dittinguitur, 309.C, Phokdis aquiitoca. 323.fr. an balanus. 521 f.defcriptio. 3 is;-d.iconcs. 326. non cjjc balanof .31 6. c. vnde ditta, 3264,- Ad Phtbifm . 13 3 .c • ? 774.3 8 3 .d.j 87. fr.176.g- r Pbycisfquill.iS deuorat. 140.c. Pbyllanthcs herba. 5 0741 , fbyllanthion dyticon herba ignoratur . 3074. Pica Aflacos venatur. 1314, Pilar em mor b um. 177.fr. ruber quando Cardinalibus con- ((jia. 271. a, fileum rotundam. 7 41 g. Adpilos eucllendos.84.h, 834.fr, 379. a. 5734. Ad eofdcm emammistollendos . 3334: Pinna aquiuoca. 330.^ a« fine cancro parno viucre pojjit. 214 .fr car ca an by(]us o natur. 3424. ci<^, ežr cancri parni focictas 2 ? 4 •/ PT?«« bgenera, <&■ differentia 550.fr. efe ca /ikro- glypbica 540 c. meliores qua.^4o.f. natura, & moreš, 3 3 8 fr. quot modis (dantur.s t 4Q.g.Symnyma 330/471- .e.gcmra qtm 4 2 f.quotapud AnP\. 1 1 e.grcf- fus,natatu! 20./. Hicroglypbha 30. e. ingtnium vafrum 8 .c eoinjignita nimifmata 3 6.f. iconcs 14. 15. 1 6. inftar corum qui fefe cderc dicantur 3 yc. locušlam ex aheno fitper ignem f matur 3 4. e. mas vt d femitia diffe Tat 1 i.a.matrcm conficit.i6.g. men- tem eius cur debeamus habere 3 1.& 31. eius mentem obtinere qui dican¬ tur 3 4, b. de eo moralia. 2 S.b.de cius moribusingenio,&fagacitate 24. h . eius mutationis tres caufa 3 7.^.3 8,ff, nidus.feu cubili 1 i.dnocumenta 41. d .42 e.nonfolum lapidum colorcm—t imitatur 16 e. nulla čute tegnntur 4. h itj.b.odoratu valet 17 a eiusouii qualc 23 .c. pedurn conHitutio i o.g. & vfus 9.c. 11. a. per fistulam pa- riunt 13.4. de eoproblcmata 37 .a. prouerbia 3 4.^ /;. pugna cum locufla 1 oq.g.quam cautehamumpifiatoris circumrodat. 25 b. quando meliores, & quando deterlores 38 fquantope- TC efl libidinem cxcitent 40 h. & cur 41.4. qui ita prouerbialiter dicantur 34 g qui allegoricd 19 a.eos qui ol[m (oluerint 28 .h. qulbufcum pugnent. 16.g h.quo locogaudcant,& vbi non fint 17 .b juo ajlu capiat carabos 18. c.vtoliuasedat 18 e. quo afl-u vene- tur crujlacca i6.e.quot mcnftbusla- tcat 21. c.fienfus 1 7. a- mortuum fefe fingens, vt emptorem deluferit 344. fcxus ii.a. slupiditAS 14 h.Synony- rna S .g. tabo peric 13.14. interrarn exit 20 f.ad varios vteri ajfcBus va let 40 .g, vbi magni,& vbi non 17 .b. vbi eum venari non liceat z S. b. vbi boni & multi 3 8. g. iis veteres vfos cfie in cibo 3 8./ vičlus 17 .d.vifceri- brn caret 10 e. vndc diffus 8 g. eius voracitas 1 7. d. rjus in cibis 3 medicina 40.1’. in cxtcmis 41 -b.rt ~ c Meriš mollibus dijferant 9.c.rt con- ebets capiant 2 f -a. vt pifces. ibid 1 ’ t elixentur 40 e. vtnatent 10.g.vtte- fpirent 20 b. vt praparentur 3 9- b-c< ' vtcoeant n.c.vt hycmale folflithtn fignifu are poffint 3 1. c. vt in varios colores fe mutent 1 3.4 b.eorumbeca- tombequid 3 G.e.vt magnitudine va- rient 13. c. vt oliitis capiant ur 18* b. vt venttrn prcefagiant 3 4 g DcPolypis maximis falfamenta furan* ■ tibrn admirand& btflorh 33 a De Polypo maximo, & monttrofo morabilis bi flori a r 3.e. Polypus Mofibyta 41 -h. De Polypo Septentrionali biflom/iufji farma 13 .d Polyp\ teni a fpeaei fccmdum Rondclct. icon.4 3. Polypns morbus qualis, & vnde dletu* i.f.ad eum rtmediurrf 40.fi. Polypodine ii. c e Tolyphi%f Polypodis borba vi cancer chelas dtp*' nit \61-d Poljpodium vndediSitm 28 .g Polypofus qui Martiali 8 g. Pompa ad hauriendam aquam it mentum 368./2 Pompilus 1 ic.zjj-b.duos pifces fig#’ ficat 25 8. e. amor cius, erga nani^' 2f7 .c fabula 1(7 d. Potna maris cur concbylh diBa 1 i 4 e , PorLellana curftcdiBa 264 cfiind ItaU fic voccnt 5\2.,g. Porccllana concba cur fic diBa Si z ‘ e Porcellana ru§a \ j 4 h.icon. s j d Porccllanicavafacur fic diBa 1S3. « PorccUiones, q:i& animalia.S.f Porefh cancri genus 161 b P or c um quid voccnt mulieres s j 1 ./• Poni vt dolorem capids fanenc 212/ Porphyrd fabula 31 4 - e Porpbyrio au\s vnde diBa jii.i Porphyno pifcis 3 12 c Porpbyris auis 311 d 3 r i.C Porphyrites Lipi* 311 d 314^ Porphyrium čete 314 / Porpbyrus ferpens 314 -f Porpbyru[a vnde diBa 1 97. b. Potu marina vulgb ciiciec hiflorh 5 7 b.icon jj6- Pr&conis officia 311 c Prpmium recle facientilus pcr mati* ritas fign fii atur 4354 Prafumcntis nimium typus 171 •<* Pr at c xt a toga vnde diBa 2 7 3 -c. e(t ett £ vtebatur magiflratm 17 j-d ea cur vterenturpucri 2 yi-d Frafinus ftirfum 313 principcm I N D E X. Tmcipemcur fignifkel c&Hcer fiuuia« tilu in fomno inuentus 1 69,c t/id Pmidcntiam ani 489. c. Trodigi , & omnia confumentk H\ct9» glypbicm polypm 3 o. e Proditorespolypis fimiles z 9.d Adproflmia 3 8 j,c.d. ad eafiftendus, PrudentiA fymbolum 196.e. 37 9 d Truna. onycblna-i9^.h. Scgnina.ibid. AdPruritm 387.4. AdPforas 387.rf.41 3.d Ptolommm cur pcrcnfleritCaliguhu * 17 i-d AdPudendorumfiHulas 333.6. Tuerpura , rt purgcntttr quid offeren- dum 40 g Vulkana bcrba tnolliumodoremextin- gnit 3.d AdPulmones exulceratos 176.lj.z1 i.b £Pulmoni marino cur tcgmcn natura nc- garit i^.g.antcpiaceum animal,an PZoopbjton. 377 .c.(equiuoca 377.c. inter teflacca ponkttr 378. g- defcri- ptio,natura,icon. 378 -eo qui pifices vtfcantur 377. a Sim infiarviucre quid 378. d deeoprouerbia 3785. Synonyma 3 77 d. vfim in medicina , tir in varijs 579. a. icon 575 \.\nuen* tios66.h Tulpm quid Kiranidi 9.a. Turpura . 2.43.d. ab eadenominata 308 .b.dif- ferentu vndc fumantur 186.5 difi- fert a concbjlio z 81, a. cim diuerfia partes diuerfam natura habent. 31 9. b. differentiA a loco 190.C dibapbtu* vbi 398.6 qute zgo-g.epitbeta 3 16. b. 317 a. em cffeex turbinatornnLj genere z 83. d. Etymxm cx Cimbro- rum lingua 190 g- fauaginis earum icon. 300. Flaris Synonyma z8S /. Flos vbi z 87 .dfilorem fanguinis loco *g* z 8 8 e. pro flore accipitur,& pro vefte eo colore imbuta 18 i.d. Flot vbipofitus 302 ,fvbi colligatur 301, fflorue differentip a colorc z 8 9 4. fo' tidis cambus capiuntur 3 o 1 .egene- tatioiuplex z 9 9.a. gcnera,& diffe- renthe z83 .d. eam gešlarc quibus frobibitum. 176. e. Hmoglypbiu, 31 6.f,ignea,& ardes quA ditta z 89. d. inuentio 176. b. 30S.fi aditerfus tam leges lata, z 7 6 , e. pro magiftrattt accipitur 17z,fmagnitudinis diuer- fitas.z%6.g.in menfts vfim cius z8o. h.de ea moralia 3 \ya.carum motm 199. rf. nigret vbi, rubra vbi z8 3.d. noneflelanam 191. b. eam non om- nes vfurpajje 167- 26S. nonomnes cademlocaarnant. z o 6. f. opcrculo- rumicon 34 6. operculi confideratio, 29;. c. oua earum non conducunt ad generationem ? oo.g.panitm dfleri- ptio &examinatio. 291.f.eam pete¬ re quid 170.6. pittorum qualis 303, b■ eiuspretium 167.a. decaprouer- bia 317. a. adpurpuram aliam diiu- dicanda . 317. d. ex putrcdinc orirt. 199.d, quurpura prabiana vneledi 8 a. 17S.5. 290.C« PurpuraHlatariaquA 273 .c. Purpura fiuccubitana 2 9 8 .c Purpura tarentina z 9S.fi. c ur riliorTj- ria 2 29.d Purpura tpnienfis qux 197.4 Purpura tyria quA 29 7 .c.qualk,&qug melior 2S9A Purpuraria officina 313.6 Purpurarius 313 .c_ Purpurarepro niteficerefitcerc 191.c Purpurafico 313 .d Purpuratus 3 13. c Purpitreus color qualis 3 og.c.idem cum coccineo 305 .4. ex quibus concbylqs colligeretur 281.4.4 pbccniceo diflin- guitur 3 og.c.pro purpurato accipitur 3 09.11 propukhro.ibid.d conchylia- to differt 303.4 Purpurificium 313.6 Purpurina 313 .4 Purpurifjum 314-/6. quidPl\nio io 3 * b.vi fieret 314 5. Pyri marini Zoopbyti forma, &icon. 587,588, Pytbagoras cur non ederet vrticas . S 7 l fi ad Vartanas z 1 i-b Quintilianur correffut 19 t.i Qmfquilitm quid 305 d ■ R Acemus marinus vocantur oiulj fepm&cur 52.6 Ramiccs pulmonesditti 5 77.C Regum ornament um purpura 268.26«? eoscur ftgnificet cancer marinus pet fomnmirifus 169. c Rcmora Mutiani 5 54.6 %homborum difficrentia ratione loči. 18 S.c Romanorum luxus in conchjlijs 224.fi qui prius purpura rti ijub.vt oflreis deleftarcntMr 479.4 %ondeletijcrror 2 .fi. 74.e. 42.5.177.c. 18 S.e. 2 5 45 6. Rofia vrticAgcnus 5 66 fi tAd RubctA rcnenum 210.5.8 j.6, %ubiA color 3066 tAd Rubipncm ariftarum 1 73 .c Ruta polypos reddit immobiles 28/ S. S Acerdotes quipurpttram vfurparenS 268.5 Sacramcntum dominicp paj]ionis,vt'pur pura ftgnificet 313.d Ad Sagittas extrahendas.2 1 t.i Sagula utrgata.277^a Saliuarc 299.4 SaliuarmlcntorquidPlinio 2 8 i.c. ExSandyce pretiofus color purpureus. j 06.6.307.« Sandyx I N D E X. Sandyx Indica 290.6 Sanguinn principitm z 4 6 .f. ad cum [t - ftcnaum 40./, purpuuus 31 o-c- ra¬ de diclus 2 8 3.6 S.mit as pi\• f ejiudincm ftgniftcata rbi. x 6 c/.a Sapicniia p er pagi;rum,& cancifum ubi ftgniftcata 169.4 .Sar pifiis & infečlun j 282/ Sarranum quid 18 8.g Sardini a infuU deferiptio. 3 18.c Sargiaci gregales funt 73.4 Satrape pur puran car dičii > &pr$tcxta ti. 27 3.6 fn Saxis rarias y e petki figur as pifcium 13 8.p Saxifragacoccum preferens 303.c « 4 'g ftcolecid ita veftis qu$ 30 j.d Scdljmi muricata cacumina 3 3 2.g AdScorpionisiBpm 143-6.172/210. c. tranfutrse incedit 164. e. vt doma expeilaiur. 173.6 vt f agentur 212. g. v: [mul conueniant. no.f Scylla quid Plimo 13 6 g Siyilar um 141 6 ScyUaron fcu Scyllamn.if>,.a Scyt!*ri [cucanielliin netit a concba. 41 Z»? 4 g 0 2 2 t. $cyibsicocbleas auribus admoucnt , i.c.cur& qunndo auramtntum^j crnittat 5 5.4. curfugitiuam vocar.it jNicatidcr 53.6. tur er ura ei breuia. 46. g. car Laligini pr^ferat antbor. J>h*s attramw,ciudmpoly.- pi babedt. 1 o.fctir binas habcatpro- mufcidas 4 9 c Sophisiee Hicrogljpbicum x 69. f Spadiceus coior a pbpnicco differt 3 09-^ Spatagi cekini forma icon 406.4 408. Spondylus ({ttidinoslreis 483 c. Spondylum non effe concbam tkanih 01 " dim 439 c f\xisadnafeuntur 493-^ Spondylorumautboris icones 494.493* 496. Spondyu Rondeletif icon 49 2.493 • De Spongijs opiniones 364.0. quid ma¬ ti s Adriatici accolis 3 82. c e^d Sputum cduccndum 3 8 3 .c Squatina afpera cutc tegitur 4 6.. x f J* b.colores mutat s 6./ eiquiuoca 136. c, 4» ebelas ha - 6c4f .!}$.[. antipatbia .140.0.f«? midtos babeat pedes 1 3 8, e. curfo" nerem excitet 14 5. 4 .i» deliajs fuifjft 14 2,e. denominata 1 41. a.dcfcript li in gcnerc 13 8 .g b diffcrcntiei 1 3 8^' epitheta 141.0. genera quot. 13 8.g* mas ut d f amina differat 140 .g.deA eaprouerbium 14 r.c. quplocaamet. 138.0. cornuet babeat , € 5 “ non. 13 8.g.qualc ounm pari4t.140.6- o.trani 072« auidifjmi fuerint 142.0./* cfitibus uiBitcnt. 13 9.d. quibusauxi- lictur 14’ -g- Squillis quid propriurtt 138./- Synonyma 13 6. g. tempera - m e n tuni 14 2. g.tanquam pteciofiji- mus pifcisd quibus norninctur 141.d. **6i boe nomine pampana nacctur* 1 3 6 [ubi magnp, & ubi multg i jj)< d.ubi maxwcis ebelas babedt 13 rftes f I rfvtn eihtix {rj.vfusinntedicint &alij* \ -n a vt a cancris ,&reli- q tls crudiccis differant. i 3 8. e. vt eip'mw -1 40.e. vt dgammtro dif- fent i 3 8.6. vt coeant.140.h- vt ca« qmntur 14%.g SquiRa c dat A 'Kon del. 1474.144,6 Squilla frangonis hifioha. 14 S.fivtd ' gibba differat, 147.4. vide crango; Sqmlla ftnuiatilis 1 27.C, SqttiUx flmmilis Bcllonij defcriptio , *H-6 Sc]uill$ gibba caro femper laudata 1J 3. t.cur fic 4 'tcia 1 5 o.g, defcriptio 1 5 1, a.vfque d.gcncra quot Scaligcro 14 r. 0 generis nomine intelligitur i 3 6 .e. natura,& moreš 1 5 yapartus Syno- nyma ,130, g. vbi abundet, 153.4. 'vfus m cibo 15 3 ,c.d.yt lupum pifcem occitf.-ir.i 53.6. SquilLe gtbbee autborh ko* 158, Squilfe gibba Rondel.icott r 5 1. SqMUgibba Zoographi forma 15 j.c. icon. 131. Sq UL« indic «, vt mulcem differant , 138, h $quill& mantis coittut.partus, vfus 137. d.curfic dicia 15 6, defcriptio 13 6.6. ex Bellom & Ronielctia .157 .b. icon. 1 3 %.Synonyma 156/ SquilUtmantis Rondel.l/fitoria i \6.e ■Squlila vti-ilm, qu& Scaligcro , 154.??, erisiron 12 r. £.juillxlnt cq u:ioca.\ 43 d coitus,par- Vti 144 b defcriptio c % Ranici 3 43. d- Ety num 144 e. qna loca amt. 146.!» Synonyma. 144.e. vfiasin ci¬ bis 146.6. Sq ’tUU lata atatborkicon 143. Squilldt lata matom defcriptio ex Bello- nio 1 44.fr. SduilUlata Rondcl-icon 144. £quilla parua i\;. a eitt genera. t 3 4 « h.quaCicernni>& cim folertia 114. g Synonyma 13 4 c. vbi dcgit,& ca- piatur 15 3,c, v fes in cibo, medicina & alijs j 3 3 d. ^quUU> parit# Rmd.icon. 133. Squtlla parna Zoographo Venetijs mif- faicon 135- Squ tila qmborba Hetrufcis 303.6. Steli# marina aftreas exedunt 487.4 Stcrnrn (pM Ttalliano 163.4 Strabelu* 1!> 4 ,c ' 3 4 ^>g MStrangttUtionem vteri 348.« AdStrimgaham 177 .a.iga.g Strobilus 234.C Strombi qui /«*»» el- bis 3 2 o.g, T empeftatis fignet 7 S e. 147 .C .413 Templa deortam ptarpareis ycHibuf or- nata. 268 ,/ T encfmiam 489 .C .3 8 6 .b Ai Tertianas 212 e Telia concbyliortant, vt vrantitr % 3 3 .a. cur in ftammis alpham tugis, 240 e. cur in mari rotunda H ant 234 g Teliaccaanoculos habeant 154 b & inde Caro sortam qiaaiis 2341 ? camis nomini 2.3 3 .c.eam Vana deeref. ente minili, atageri crefcente 224 . 4 - & W~ dc.ctar os infra,papra verd excremen- tomm far amen habeant 13 6 . b cur tcjlamnon mutent. 97 . 4 . curcruHa- ceis ea pr afer at autbor 91 . d cur po- firemoloco de ijsagatur 223 d curin fiagnis marinisgignantur 243 -c- cur phntis viuamra. 245 . b. cur alutam cicant,et qtta & que no.i 3 i.c cur in monttbui reperiantur pbifofpbica ra tio.i+o.hmr quandoq; viua qnaio- que vero tortam tejis tantum mf. an- tur 241 , 6 . c H y oraaia caput habeant infra 233 .c.cur in montibus r spehan tur. i$ 9 .d cur pauciorcs habeant partes 233 .b.cur teftamhabeant, & cur eam non mutent. x 3 \.f eoruvLj differentm 230 ./. iy:.d ' 233 .tf.ea. rum diutjio 2 3 4 .b. ciar alta slriat*-', alta ttrijs careant 2 3 4 . g. epiihcta-i. Z 49 .c-fria%ibuscomparantur 224 e. generantur duobtas moliš 2 4 3 c. ge¬ ti er ati o eorum quibus comparetur. 243 6 genitalem partem non habent 246 . b. grauida dicuntur, &tamen non coeunt . 244 .h, ab eis tiicrogly- pbica 249 . 4 . non coeunt. 244 . 6 . ea- rumoua generationi inepta . 247 a. forum mira varietas 2 ? o .e.panium inteinarumdefcriptio.i 3 3 .a.b.&in¬ de earum dijferftia 232 g.earmiem forma, & vftis 2 3-3 • a & inde , ute eorum čarnem habeant . 2 3 6. e. qtaa alutam & vhnam facilm moucant. 2 3 2 ,g.qu& lateant t^y.c.qux papa- tacr habeant.2$ i.h.quy čarne vcfcan tur 2 3 6.b quAfedem mutent,& qu & hyflus qnid.i9oJ Tynum quid 28 8. g. V. V A[a Calaina qu£ 311,4 Vela Carbafma 306./ Velišpurpurcisqui vfus 17ud AdVcnena 172-/2.110.0.320.6 Vcncnum Tjcium quid 288-/2, Veneti patritij quibus veHibus vtantur , 27 6. h. qui & quando purpurati in- cedant 276-/2. Venti prafagum 3 4 g Ad Venerem ciendam. 40-g.i 4 3 4,15 6. e- 2 5 l - /2.5 77.4 tesiudinem ealcens pičla, 248. h Vcnuslatis fjmbolum 43 5.4 Ver cur purpureum dičlum 280./. Vcrmis 3 70./, co qu£ generentur. 2 46.h.vtaugeantur 14 6-g Vermium in tabulis delitefcentitm icon. 562. Verfusretr ogradi cancri dičli 160. c Vertibula čarnem nulla parte detečiam habent 232./. corum forma 582/, cum vrticis canfunduntur 581./ 0/- fačiucarent 244-5. Vertieillum 582/. Fefii* purpurea ccntum, & vigind ta- lentis vendita 277-1/ dijsoblata 268 f.vtrum olim ex lana>autfcricQ.x79i A.B. Vcfiis virgata 277.4 7 ^/ž« viri/cs i colore dičla que 27 7.h Večlimentum Tarentinum 298./ Vičloria vd nefeiusper polypum, & con grum mtattis jo.e Viduarum cupedia 5 3 0.6 Vinitccdiuminducendum 592-0 uigrat,TtVirgilio dicantur 122-/ »žira faeultas 3 20, /;. ad mor f tim e\us 21 o, /. e;/« oaa ^«4/24. 2.g, VirgadiUavbipurpurea 283. b Vifas quid 9 9 • d c. Vitam bominum tinčlura notari 319.4. cono, pilo tegmtur. 4, /2-255-/2. ylcera moetbc. 29.5, c.c4p«w. X. j3 3 r .maligna 153.4 32 e>.g.pude n ' dorum 134/2 fordida 415.C.517."' Tferi intečlinorum 558/2. Vlyffcs eurfapiens exičiimatus 3 2.6. Vmbilicos infantim etninentes 5 84 /387-/2 Vtnbilicus Ga%x quid 3 70 g.quldCiee* roni 370 h, Vmbilici marini qui 553 b-eorim hip' ria,&icones 398.0 Vmbiiicus lapisqui 3 70.e ^/20 c on c ha vocatus 228/. Vnguis quid,& curfic dičius 347 ^ Vngv.is.fiuc dačiylus Bellomjqui 453 ^ Vnguis odoratus, velaromatieus z 9 S- c ’ Vngulaaromatica 346.0 Vnionum color curmutetur 423-^ ^ quiverus ibid cortices 43 9-d.exalu~ minati qui dicantur 4 3 7-/2. eorum^* materia 433.1/. očlrcorum ojfa nori cffe. 42 2.h pluresqudm vnusinvtti concha.421 d quindccim icones4ii » 00 fignare quid 43 7,4. Synonymitv 421.4, venditi ab imperatore 498/- vndc dičius , 421, i/. vt poliantur« 43 9 -f- Vniones manufačli formatiquc 440.6 1^22 io ccpx genus 4 21.4 Vniualuc quid.i 30. 5. rf 4 turbinatis dijferat 2 3 3.4. dc ijs digreffio 2 5 o»h, VocAgregalcs funt 75.« Voluta quid 287. /2 «^4.5-4» ^00 phyton. 5 63. i/. 0420 eari.' m quando melior 5 72.0. cur excrcmen,taperfu- permaemittat 565.1/- ni i}scur Fy~ tbagoras absiineret- 572 f deferiptio 565.o.t/. differemiti 565.c.t/o0/21 c4- ra?» prouerbi* m Sl 1 -d. £tymum • 564-/2 04222 4 & /2*4 auferrequid 571» d. ortti' 57i-b.exijs garum 13 3 mollibus annumerata■ 2. h. cur cx ijt rtonftt i,h. dctjspioucrbium 57 1 I qutt lota, mtnt. f 7 o. h.quando cela - trnmutent Ruandomcliores 571 -g- qu\hm viuant 5 71 .a.b. pun- pmtmore vrtica herba 57 1 .c.Syno- tiyma ^6^.b. variarum icones 5 67. l6S.j69.yjo.vbi eisfitumos 572. /v/foitf medicina j7$.a. vt colliga- tur 171. c. rt pifcictdos vcnetur 171. b. vt nutriatiir 23 (J. £• Zoopbytott tfe 564-0 * * J Vrtica animalpurpurco filo 3 o 8, e Vrtka parna vbiin delicijs. 5 72. g. J Rondel.obferuaU dcfcriptio <66.e Vrtic&quint£ , Rondcletijko- n f s 574 - Vrtku foluubiftoria 17%. h.c, defcrl ptk. j ji. d. natura 1 Tja.ab ca prač, /fj&* • 5 77 • b. pmritum in pudendis taftu rnouet. 577.4. Synonyma^ . 573 c- frerta -rade difta 5 64./ Fua alga genus 592 c mafmx hiftoria 0 icon 5 5? 1 .facuP tas 191 .d.ipi.c Vua purpurca curfic difta 312/ uddFuas 490. h Vua marina P linij 11.h utdVulnera glutinanda. 320.0.517.4 ^ Fulnera umcntorum 4 89. d ^'itlpes pedibus ab adšlaco dctenta ca~ pitur m. h. dcea,0cancro^po- logus 176 f Fvkboni qui Adajjilicnfibtts 5 82. e. X A)/«# 541.4 Z. de y Oopbytis cur in boe opere agal •-J autbor id.v'n nafcantur 563. d^d. ^' C ' d e V s wr <‘ c opiniones, Zygcna horrcnda.i 19 d, Graeca. A jgf>»TW.$7i. d A| 3 pv 7 o<- 4 0 5 *C A^ptt-Tff 37 I *C A epoTsf 37*'6 A^/Aovppf 99-^ eiufque fignificata 564.fi A”>;p (f 58.f.non cftlocuftamarina«-, 99 -c, Av.povoptpupoc 3 ° 9.4 Ma.pSh( ido.g Aa«,x,ii j6o.g \l 7 T 0 D^’jpOL 277.C 278.c A^mdpiov 5 8 S.g. A 'povpy tf 277X0189.4 •A 143,d 4 J 4 .g N D E VpUpvlu 4©5.c.d A n»jynpf. ibidem. B\Xrt.q l ’ emGncc * vocent 578-h BAtfKžv«''578-h BA arhv, & ^Kti^ov /!v£ctv]ior J hkutUov 294.C BAttAf liv^etvriof. ibidem. B)A;Tetti'* 42.h.43.a Bsa/S iV/ci qua:recundumGalenum. 45.a BpajS/t/i'« 43. a Bpoj-j/aV« quid 405.C Epd&oi echini genus 405. c jjovtiVm 405.C E-Jvii vndedidus 540.fi A. Adx]vtot quid 5 27*fi AeA/^«>v» 4i g* Aevt>in>]ov quid 5^3.0 H. H'/W«ppyp4 28rii 2 1 f.c K«*« veftis 177. C Jci£.A^c«i'«i'. qUld . 289. A. 313. G. 3 3x.e fi^Auj 2S9’ a »3 32 .e k=t'A7 v Mquid 3 3i.e.i89-ajti.g K^Ictp/f quid Galeno 12 7. c KitUjUoppf 109. C k ttw «pei'quid 127.a Ka'(,$ V( ycftis 277-b ka.pa.VtoV »o(J-e Ka.pa.Vc 98.fi.quid Tralliauo 99.fi kdpa-Vc vnde duftus 99. b kap*Vs Infcdum cur fiediftum . 98.fi Ketpa.pdS'nc \06.Ct , K' 141 -a. KaplVov 136.fi.141. a. Hj.a.differt » Scyllaro 154.C kapi^oudl quid 14^. a k-*piV vnde dičta. x 3 6, H. Etymuna, 93*c ~Ka.pif*( abficefliis quales 1 } 6 . F kapHivd^nc l67.fi. ka.px.iv&c 21 5.d KapKivoc quid Grxcis 92-g* kApxlvov xquiuoca 159-b k,APAiv»c S&Kaarioi 173-d. Fffi 2 KajkIvo* I N D E X. K^t(W 10 tf.g U.cte*.tvav&ou. I 6 ji$ lunpKlvtilitt 167. h K«p*b*/**quid 1 f p.h.vnde di&um. 1*7.1 k npontrtv jo6 .( KdfX* 160 -g k*r quid Arift. 3 3.d Jz&vrid. 1 77, d . Kctx A,4 £ 37°-e Ktyx?b*( Serpens qui. 11 ;.h, quid. j oz.e 99-c quid 299.« k»/’«lMS!' J*}.» k»j»w*« «yraum j 23,1 k#/>»f j7o.f» K»>k|,& eius 'varia fignificata*. 3ii.c k>»>«| auis j a 2. e, K/yx.ki'S'a 2 1 klvcuiof quid Indis 42I.b Xlon* qas.i87.c 'pot qLiicolorj.b. xk<5Si,eiufque fignificata 3*4,? JCsi^uAiof’ 2l9.d Jf.:yyjt,Ki£ > t , v. 2 47.d U.°yX*P ,0V 22 9. a lCo>X **^>> 22d.fi Koyp^«f 216. f J 70 h Hoyxyhiov 21$. a.b« *°>X yf 119 a KsyXVKtiyavtf 348.fi K«>X WA| < 21 9 a.}4J.d JCo>X UA XoAu$,f */(»<* j) j.C KaAuavJ^Vrof J71.d * 8A X c, ^ lf J d9»d X«A^-etKff. ibidem. K’?«*.* quxconchae 473. S Kovph ije-s «J7.d, X'X\*Š’} 7 °-e Ko^ajV J70.f.g J2.fi.370, g Kj•*»# Ariftot. qua; iccundumSca« ligerum 139.» Xpctya>v 148.6 kp*"f 3J t.c.qusc concha 43 3.f KftKn 29J.a K/MoJV/mV 393.» Xp»KuKtyiMt» ibidem. kpaauf quid Galcno 291.h krnV quid, & eius hiftoria, 497.», & inde. Krivi* 4 9 *-f Km far it 497. d KvonVde quibus coloribus dicatat. I t?.f. ku^ToVpVU^f 1 3 **•§ k»pv^i d 1 ’*? A; ^ay«oV SaAttar/or 79.!$ A«j 3 w/i/V 21^-C A"/ 2 * 37 **X Ast*V quid, A: eius hiftoria f 4 j.a.& inde. Aeorpro elcphantiafi *r$,a. Safta- tionis (pecics. ihifti A iSopptv* 12*.C Aiyvo( quid.ji7»cJ Aiftvtfte zid.e Aibtt ipuip«. 7 ot 411 .b A f[Avorpt* qux Arift. 480. g M. M*/*?etytnum & hiftoriatota.177.fi Ma,\*X.t* qU2 GfZCis 2,f.ft M*A**»f** non dici mollia.l.f M( 4 34,g 'Mapyaphlt A<^ar 42 1 Mdpy*pov 42 1.a Ma.pya.pof IriTo«-ibidem« M*s-A«f quid 14I. c Mikav qmd in mollibus vacec Arift. 3 b. MtkiKaplftf 1 f 4. f MtA Utpnv 299.2 MnjJvn quid t i.b M«x«, quid Arift.f, c. qu* apituali* idhabeant ij f.a.b Murpi^m ?6j.a.b MmSup* 2 3 o.h Mt«a tpinoi Wwoi 3 ; 3. b Mvcquid Arift.f i7-d.5o8.h Mutit* quid Dioic.J 1 7 >d Mu*kh qua: Dio(c.^o8-h Ms/bf^o/ 309.a Muhi* j09.a Mu*tm p quid Arift.4.g Mv«’ tria fignificac Hcrmolao joS.h Mvf rKukkultt quid Achen«o j u. a MvrtAi* f09.d Mur/aMTsf 308. fi Mvrpirrokcu 3 09. d MurptU’ 309.d MuT/f quid. 47, b. quidin mollibus, & ciu? vlus.f .a. N. fiavTif 1 37>b bavTiKof 237,b N«.ut/ao<-, 5c eius yaria HgniEcata.. aS7*b VtlpiTr.f 3^4. g N»I-4TH } eiu/quc hiftoria J 4 d Ntfpirty quid 3 64., f N npit 3 64.f Nircr veftis 277.b X. SifilfM 37t*j$ %t$v$pi .srquid ar«S7t veftis qux 277«b O. Q”^it/r* 4 2 " g.h o^A/r 42.i1. ctymutp ibidem. o*a .oSovptoV’ 37^*^ O^Aof 47tC. , - q>'vi<*Kb/'* 248.c.Judus qui.231* c OrpnKtrnat qui ludus 2 3 I.b , Orf C 277 a Tlotpuijof. ibidem. ITotp^ujsof J 86.h n«/)iu;quid Numenio 388.f TleAaijj/orj fiue ngA^c>>,quid 47 3** Tfi[x(ka. quid 6 4 f TlfpiGokojct 277-b n«p/«j.it7of.277,b. Iltptx.ox\ior 3 69, a Iliplvtiara. 277.b TTe piv norcu*, ibidem. Uepioropfuptf. J09.b T!irpa. 7 ct polvpi epitheton.j ^.h niTpof 2tj.a n/r^ftuid.jjo.f I7AiU/49r«X 3 77.d ^AitJIf qmd 440 g ^ K> Xl i * f 1 ** a Uvii/por tt qui Hefychio 577 ‘ C • I N D E X. H»A/T9 8 * h tla\t)Tof 8«h flovKunifnt J?. 3 28* g flahvrofivn 2S.g *W^oos-polypi epitheco«. j, G ^■fupia 3 12. h 'fIop$vp&vot*iv or 308^ ■tiapipvpevlcu 3 o 8. h flopVvpttlpiilpel 284.e 2 8p.d Tloptpbpitov 3 ij.d , 277.LC.311 ;cv Thpipvpt^a 3 13.» arr^ 3 >up/T« 314.« Tlopipvpirii 3 11.d Tltp ^ Tlop$upa 3 I 2 e »«/>?u/>o/2/ytfV 309^ »apfvpapiATtt 3 1 3.a mp^tpomkvi; 308.H **ppupi>t ferpens 314,? ' v VfopVupiav 3 1 j .d * r f’ fopietqwcl 11 , a w ’u8\o<' qmd 3 i i,t> »»»Alt* p8.f. J li&Tto ^ 4 j.b r . F. P»w* 294 . £ •* »«■? *** S. 2*At» '(2Tl!r 371 b quem Gnectvocenr 43. c vc fcribendum 45'*'d 3 6 .h 2«T;«r promontoriu«) y;ade di&um* ^ 44 h. 2»t/ j' xpioy 3 6 .g ^HTTt^/at 5 6. g * '■f- j.:/: f i auid 47 -d S^.e 2 »«ot<«»V 37. d ^P quale tnimal 282.fi i .n. ■ 4 * - '-• G .;■ ^KiipvPpitt 37 I.C 2 »oA(oVpolypi epitheton 3 6 .h Sitt/AAapor differt a Caridio 1 J 4 .e Sr/aa*. x 3 6 .f SrpAiSiiAor quid Hefychio 2 3 4 -e 2 to( 3 xao<- quid Suida: 2 34 ,e. pro btic- cinaaceipitur 3 i 3 .b. Srpoma/ qui. 348 .g ‘S.Tpof/.^of pro buccina 3 2 3 , b. gengrj- ce fumptus qvxid 2.5 3 -c SrpomaS~» 233 .C .2 3 o.h 2 tut 7 »p/i* 288 .C, S^A^guidjeiultjaebiftoria 527.3 T. Ta^TttA« 282 .h Terji^ Wa/c? I 47 .d Tei/ 3 -/a'#ar 7 j.c TsuSnfir varia fignificata ^ 4 .f Ttu&if 64 .I 1 Tey£a>c?n mollia vocata. z. g.quae vq- centur AdienaeQ .7 3 .c - t Teu^or, & tsi/tk vtdifferant 64 .h ) 'Ttvžoc Loligo maior eft 64 .g T» 5 -» vnde dičta. j 8 d.e. qua: Nican- dro ^Si.d T nžo <, fine T>i Suov , Sc eius hiftoriij. 38 i.b.&inde. TnSuoctKiov 3 81 .d T pi4-ix? cu{ 12 .F 3 6 .h TpifioKof 33 i.a ’Ipt4-tXP a( 1 2 -F Tp/^-v«. quimorbus Arift. 2 ii.f Tp<^®fn quid Ariftor, in mollibus. 4 . h. Tf ®X^Aas- quid 3 6 <>.d T - TV®Tap?yp«f jop.b T^oa-opipi/p/^® 31 J.M T’pTetxa<- 479 *C TVya J 07 .d TV}./m 307 .d. «2 * . *ctpp/.itx.«i;«r 288 . h iApm^tu 2 ’ 88 .K •btptoiKof 3 71 b ... , . 318 .h ^/Aa^Jtstritr 5 J 3 .d $ 5 m-us-. 277 . b. 3 i 8 .f. guas-Veftis. 271.2 iotviKi^HV quid 31 S.h $0 tviKi< 289 .d toptvftrtit 3 0 ?.a , švrimip quid 4 .g X»kh( qw® Grreci vocencp 4 .g %nyn jquid 46 < 5 .f qiud 466 .* xA«tTi»Vip*sr 273 . c ^Ajipof 3 70 .C ^apiKa./tfri' X 54 .f . ^AapeHvpliPtc. ibidem. j^Aalpof colorduplcx.ibid. ^a ilTctpiov 3 5 0, g flV/itquid 345.c Grabca recentio- rum. Apy.iviTct.pi 263 *d Caiagnone 4 ^p.c.d Cararais & Caramidia I 27 .C Carida& caramidia, 5 ^_ cararais. MO-g Chinades J 18 .e ILa^Kiot 3 7 r.d Colizena 5 6 ?.b ■ Lichnda, velLuzuda iop.d Mopyoptntpn 4 2 2 .g Mongi. 573.0 Pecaglida 345. b Pfoli.f$9.a d SctMyya. 37I.d Spherdocics 382:0 Strophybda 3 23.c 4 >>!x.ivi>v 32 3.b Zuchinada ^ 66 .L Hebraica. Argaman, & Argeuan. 288 .f. Buz. 540 h ChometjChimieta }70.£ Limaza 37 o.f Lul. ibidem. Mefibafa. ibidem. Sachel. ibidgra. Scahul. ibidem. Scliefch 340 .h Tibelela 37 o. f A rabi ca. Achafar 293 .b Adfar althaib 2 93 .b Affaratib 293 .b Alareinam iS 2 .f O Albafo, Albato,Albaro 422 , Alhuda 334 -e AlcofFar 42 i.f Allllo. ibidem. AIzmn 479-d Amarcas 3 I I.d Antiqui 479 . d Aftor 333 .a.b Achfar atheb 3 46 .C. Aunici 370 .f B. r "' Balanthan 293 .a.b Barcora 4 79 . d C. Canifis 479 d Caniffem id 2 .e carafis 47 ?.d - Fff 3 C i n 'I ■ »b«i '4 idif. A .h^pi - A .U £ X.S.V-~ • ’•* . : i ? « 7 f ificn-’:." Cafia I N D E X. i.ulu.4ii.f P, Palpar. 282 .f Pulpia. ibidem- R» Rathiaha rčo.e Reiben Aiticennae 169,e Remigi. ibidem, Rubien 45 » 4 S* Sadaf. 3 70T $ades 479-4 Sarathan4f.c Tčo.g.jod.g« Sarachannheri 2p6»g Sedef 518.e Seigi 47^.4 Tr Talfara f iS.e V. Vrbien 45.4.206.5 kalica Alagufta 99 c Arfclla 475.4 AtUfe iq 9>4 B. Beuerazza 471.1 Beueroni. ibidem« Biaua i 54 h Biueroni 47 5 4 Eogancitola 4 < 30 .h GambareIlo,& Gambaruzolo % f 4-g GambacOjVel Gammaro 199 .d Gambaro di mare 13 7.C Gambarozola 137-0 Gambaruccio j 34. h Gongola 5044' Grancella 173 -4 Granceplo 17 3 . d, 177,0 Grancetco ipS.f Granchip, feu granzo.r 6 o.h, I 7 J- 4 « 20<3.g Granchio Spiantatio.jčj.a Granciporro i 86 .h Grancicella I 77 .C L Incino 400 H Judep. 409.4 u Tagoulta 99 .C Lanchrina. ibidem. Limage delle vigne 373,9 Tumaga 372 .g M- Macinctta 174 . 0.198 f .Jvladredellepetle. 4 J 7 ,c Maruza 371 . g Mazzacara 344.5 Moleccai 74 .c Mofcardinc> 4 i. h Mugettino.ibidem, Mulcarolo, ibidem, Mufcioli.f 1 i.c Mutrolp 4 $j.c. 4 fp.a Grampella 177.C Gritta. ibidem. 1 p8.f Gronaut7p.a Guernette i 3 o.h H. Hannons S04.f Herillon de mer 40 j.SL Hormar iop.d Huiitres 479. d Hus. 3 07.d I«. Imbriago 79.d Iraigne de met. 177.c Ictre allecair 475». d, L. Langrous io?.d Langufta 99. c Eapedo 543.5 Ligombaudos jo^d Limallon, 371. g lamallon petič de mer 3 ^4.« M. Manfotz 527 .d Mi/rane l^.g. 4 ^g poytetre 412, e pregedious 1 36.f prulfepiez 3 2 2.g purpc9.b. R« Randemer^ c Ratcaffos 40 5.a RoullTaeu 186.h Rubtile 6 5.a. c' v © Salecoques vel Salca Krebftein 129.a Kuttelfifchp.b Magling.j 82 g Ideibcr 144.g. Mergeifs.i jo.b Meerige^o^.a Merkrab 173. d Meerktablc 2x3. b Merkrcbs99.c Meerkrebslein 137.0.215 g Meerlung 377. d Meerfpin 4 6.e. 177*d. 18 6.H. Meerccfchcn 187-a Moefchelen 309.a Muicheln 467.8.31 i.d.yi6.h ^Meerlchum 373- c Mutcrftein 3 J <>.h. Na- m^KT**'** ^ r .fcmutcer. 417.C oJfifch.p.b PolKuttel p.b purpurfneck 283.C Raankuttel. 6 $.b ReuterKrab fP7-b SchifFkuttel if 8. e Snegg velSnecK. Schuumling {82.g Sceapfel 40f.b Seegitzle 1 fo.h. Sceban7p.a Sechafs.7p,a ' SecKrebs 187^ Scefehaan 5 8 p. a Seefpin 187.4 Seeftcrt 5 8p.a SpigelKcab 177; d Spruzling 5 82. g Stachelfneggen art z8$,c StecKmufchel 530.5 Thulkrebs ižp.b Vtlfuif 9. b Zuuergkrebslcin 1 f 4-g Belgica. Bitlegen. 589.» Crable 1 to. c Crabbe i7j.d.2o^.g Creuits 127.c GernardjGernier 13 7. c Gernat.ibidem ifo.h Holoffbol 148.6 Kinckhorn 3 29.C Krabbe 160.11.173.4.187.8 I N D E X. Luyfenoffnoppcn 248.6 Moflfelen 3 09,a Oefters 479A Ondocht 11 p.b.cur ita vocetur 12 6.0 Perle4i2.g Seeegel4oy.a Seekatte 4.6.e 65.a Setjuabbe J73.c Seefchuym 47.d SlecKe vel Slegge* Snottolff.7p.a.f73,c ,t. Spaenfche SeeKatte4 dele ab eo. 5 1 1 'B.T'abuli,ltubuH 5 61 .tribias l.tibias 3 7 7 .C. G K JE G A C O R R I G E N D A. &Xiy’$tPietc \.i\tyo$t!>ij.a..l.°.lZ'xiS'av>i} rtu^)i.l.B.’xtS''i>itn,r>rrleL,rtv 5 ih.i.\'iTAXvjpor. \.ira.yyjlpov.j.c.tlo~ 2.U to'. l.Tcv/.uTor. 8.h TouAoTor.l.TnuAuVof. ibidem faea-dTov.l.piirctTiv.iff.b. Trvivovlof^.TrvHovjoe. ibidem. •rvrovt l *Vtot/. 3 i d. 'cc&m. l.edvor^ 3.a. riA8*7*‘'<*d.s'A6«73it'«t.39 d. ToAVTo.J'/:'ii , .1.5rtiAus-o<5'/ia (.79 b.Trpuy.tLT»(.l.7rpoy.&]!>(.$6.h.iv«.K.3tAit:.\.h’it Tn.d. To»f.l.To«f.93 .a« 9 »*<&»feaV. l.dtSrnficov.c ); .a. uvroyp«.pluj' pLortuj.l.uiroypcLphjj xivcLaivbJJ.pl, b. Ez&s.l.EiS - 0.98.2,. TtAtoi.l.rt- > e «C lo^.d. d/JoiHuiolciv l.tLfLoigcucna-l tpovoitrtv.lQ5.H.7rpcUTrv}v.Lx.pvjT r vOV,lQ6.2 ) .&'t-rlxiif. 1. Patihiat. I 07-2. K/rdits/. 1 mo.xclic.oi. 109. b. ^An.I.^aom. i 3<>• h. mcpt^tf.l.mtpl^tf. ibid. ydp»trctv. 1. y*p rircLV.i 3 8 f. fiyjv.\. t^HVAbi.nov^m.i.fcovtpJ; 138 h.ovy.tytS>i.l.iviAtyi$n.i 39 A. 8 c torus verfus fuperiori antcponcdus.aV«|'.l. tLTa.e,x^,({.y\jvcuiuav \.yjjJMLo>v 143 a..flpyyuuTo l.&p^pauTi.liO.g.H.ctpKivoV.br.*' teivov I ^ 9 .C.Sx.ivav,\.o KivaV l < 5 o.g. nctpiiivov A. >t cLpx.lv av, l6l.(.a , n\>ipujJtTcu.\.crxKiipuvtTai.l6j; si.KcLpKivx<’V• ^u! '• I 97 .b.K.!i 7 )«.«A<«Tiiu.I.fca^» 6 A(»Ti«». 2 \ 3 .C.txtxpiv]o.\.ix(.yyiv\o. 2 26 .xpdy.cL!.\bid.TriLxd‘ro/xovA TcLXi]soiJ.ov.ibi,cLKvi>fpcLxi>v.\.s-pcLyjj'orpcLxor.2 3 \ ,b.sK.l-oux..2 3 ^.b.TreTrontStiu.l. m-roitiTcu xa,"].d.Koyyy\icL%lju \.xoyyyKiv ' reL ‘‘ i S l ' ChKoKK ‘ et< ^ ,KO X K '“ l< ' 2 5 8-f. bis. <0 iLoKpoou 1 .Juo^poov 271.b .\xiU7cLS l.Š^ou eotf. 2 77. a.a Aoup^ttf \.LK r ii>oyi{ ty ■J.d.xlx\v.\.xvx\o IjS.f.Topvpav \.7ropTTa.l 9 $-d. KopptL.L^ep/cL. 293.d . 1&4 Voli xdpU't.\ K&i TCLUTM,K&J To 7 i XriPV't.} OO.b. VcL$dKCtll.\.yVCLipcLAaV.} 07 .C-ipPnftt. l.loi' Vtepli. 3 IO.g.E’Maf. l.tM 7 i. 4 . 9 jJa, n-ttparoijtoiffht.l.TiLpecirr.HTkt.JtpS.li. fiv&tLS. l.$Aw$>.j4l'd. g<«r .l.hd« Jtf 4 ..GK 3 wp' ' ' .s A J 'i' 7 i _ i 'i i ;i m .Vi V o 9 l tC : , v <1 1 - - • , , a ..f , - - » t •- -v » * ; -**. • t * -r ? f..- ' • •/- . / - - ":.-i ■ * C. , .Vjii,*- :l Y ■ •* •' —A. » J 4& • •' A '4 "~Y' {■. , “ /i I-l f ; o • : j bas« mannsai boo « 5 • > s V '“‘V t * i i .v ' ' r ; r i-.; 7 ; ■ i A ■ : 4 v ■ . o ) afliuurt utruui tim qiu tuncftis db tprnui n us. turnmnem aiaž? q (iifticr juflmrao dir sigiu .Cctrauraotuie abiip marin. mamtUis aiuaihis.Jurta qnnn n tu tollctie troj um, fdiiabitis ami ulq; aDqttatrnmain otem inoifisbiu? :imoinbttq; ai minita mititutnfih oni tirad av u dpr! .Ct fiimdrtriinigurarid nmr fiiU utruq; pftnn: a tu {uftdiinmanbus rpiiioi’fii qbi CDiiiftnir tHiuii.CF rtrnr ramo? mrrr lila aflas agm; d atuiuB pan® cula ctiictB agndhbj.flo co mctms črto cmdum {Jo nirfoctii Ojtia :ird ami tfii igut.Capubcu iniibirtuscrinmhiite uonibttss :cro6 ausno cofiingms. ucrmuad? er ao ufq;inar.©i qd idiom fmttigiu rom biufl}8.©iraut orfttis iiiu.tfvnuB utnsacngc tis: calciamm iriutis m t«ilb).tnictrs bado; J ui inaiub);rt coiudrtis "■ fflhuaiitrs.Cilautaii laiiunlbfiHttus dni, 'ii Vqr mrdnr. tmctlio. abhommrmahiaiiiioim j quo litrr.i mc.V.tCLiu cngt šj tfliimTr maha is m cortr trna d ir coirfhmfbaf pha. Tpfllaiaiuit iuiguns iius nairthitftBiiaiaiuafpiDii (nldabijs au?SltTi!*laj i mrdnr trmami frrratoiG a aMumiln iiuijsiiba mr, Vidim atjttniinr {urnimi tntr gufliis moBabfcun tmrt (aiiiai nudili tftfimre atniminrttia niuu jiritb) mdsmrta mn (rariD.ilii {cfumir mV>