/zpsS F- & \r M ' / JOSEPHI GREGOR. LENAZ SS. THEOL. DOCTORIS, ET C^ES. REGII PROFESSORIS PUBL. ORD. IN ACADEMIA LABACENSI &c. DISSERTATIO. D E FONMBUS THEOLOGIC3S PROOEM3AL.IS IN PRiELECTIONES DOGMATICO- Labaci, Literis Egerianis, K ‘ ■ ■ J > v */- ■ ; « • /( i ■y-) ¥{"’;f 'fj ;v vrv/^ >«'” ■ . r • y > < ■ ■ i je ■, u \ v va.*.- *.«r »t?** '•*-•> ' v “' ■r™****'’**'-'*'*—■ * . :r _ ■' •'* ! - ^3 S >.» ^ ^ ■’ * !ft*03>p,0Q6 6fA vii!1 ' 1 f J i • . - . , -. , ■„>. HIITAD - ^ V/f .. 'i JI \ ' I A 6 k « & A & & o & £» & I <#> l| Deum exiftere, non folum fide divi- na čredi debere , fed etiam natu- 4, ralibus rationibus demonftrari poffe , contra Scepticos , nonnullosque Theologos : idcpie fine reprehenfione, contra Voltairium , & Sančteuremondum afferimus. II. Demonftramus vero argumentis ex rerum omnium, qu;e in hoc mundo funt, contingentia , ex motu cjui in ma- teria exiftit , ex mirabiii hujus mundi ftru&ura , & ex unanimi omnium ho- minum confenfione. c A 3 IH. IH. Htec autem argumenta effe tanta 5 eonteftantur S. Scriptura, Patres, Philo- fophi, & rado ipfa, ut hominem rado- nis compotem, absque difcrimine cultos inter & rudes, remoto cujusvis inadver- tentise prsetextu , neque brevi temporis ipatlo , minus toto vitse fuae decurfu pa- tiantur Deum inculpate ignorare. IV. Deus ek Unus; nec ratio naturalis „ ut pertendit Bayle, ex phcenomenis na- turae infert neceffitatem duorum princi- piorum, quorum alterum eilet effentia- liter bonuin , & aiterum effentialiter malum. V. Deum effe fubftantiam rerum totius TJniverfitads, cujus entia omnia modifi- cadones fint & attributa , contra Panthei- flas, & Spinoziftas negamus; fed Deus eit fubftantia diftinčfca a fubftanda hujus Univerii , omnis corporis expers, feu fpiritualis , nec falva fide aliter čredi poffe, nec quaeftionem de Del fpiritua- litate u$iu$opor dici admittimus contra Beau- fobrium 9 aliosque. VL VI. Deum afferimus fubftantiam limpli- ciilimam, attamen ita ut contra Euno« mium aliquam diftindionem inter attri- buta, & effentiam diviuam concipiamus; excludamus vero diftindionem realem in¬ ter eademattributa & effentiam, qua)em dicitur erronee propugnaffe Gilbertua Porretanus ; aut inter effentiam & ivtpyti*V) & operationes , uti errabat Gregorius Palamas. VIL Infuper in Deo dari vere ac realiter tres Perfonas, non eft novum Recentio- rum commentum ; fed dogma Catholicura, quod ex SS. Scripturis Veteris & Novi Teftamenti, & conftanti Eccleiiae Tradi- tione adftruimus contra Sabellianos an- tiquos , & novos Socinianos. vin. Contra eosdem Sabellianos , ipfo- rumque fautores Petrum Bayle, & Joan- nem Tollandum Myfterium Trinitatis redae rationi repugnare negamus; aft li- mul propugnamus iftud rationem natu- ralem longe fuperare, nec poffe natura- li lumine line revelatione cognofci. A 4 IX, IX. Filii Divlnitatem, & confubftantia- litatem cum Patre ex Sacrls Literis & Ecclefise Traditione probamus; eftque hoc fidei dogma capitale, quod nemo fine magno piaculo negare potefl;; & errorem contrarium in Eeclelia tolerari poffe negamus contra nonnullos Prote- itantes, & Socinianos. X. Špiritu s Sandi Perfonam effe Dl Vi¬ nam & confubftantialem Patri, & Fiiio contra Macedonianos , & Socinianos ; illumque divinum Spiritum a Fiiio, noa minus quam a Patre vere atque interne procedere contra Grascos Schifmaticos afferimus. XI *. Deus fumma & infinita Providentia res creatas, feu cceleftes feu terrenas, easque etiam humana s , aliasque mini- mas omnes adminiftrat, & regit, ažquc hanc Dei Providentiam Deiftse in caffum redarguunt ex malis feu phyficis, feu moralibus, quae Utic contingunt. XII. Ex fumma Dei Providentia inferi- mus cum S. Thoma i . <2. qu. $1. at. 2. exiftentiam Legis Naturalis ; eandem kem evincimus argumente SS. Scriptu- rarum. XIII. Quam fubinde Providus Deus Genti Judseae fpecialiter dederat per Moyfen Legem; ita dederat, ut aliquando ab- rogaretur; atque revera fuiiie abroga- tam afferimus contra Judaeos. XIV. Contra Machumedanos vero afferi- mus , Legem Evangelicam duraturam ufque ad finem mundi; in eaque conti- neri non modo praecepta fidei & cre- dendi, led etiam praecepta morum & agendi contra Lutheranos & Calviniftas. XV. Deus animabus juftorum, quibus nb hil lvendum fupereft, poft hanc vitam fine ulla dilatione beatificam fui vifio- nem concedit. Unde fabulis accenfemus mille annorum regnum, quo Beati cor- pore refumpto in hoc mundo cum Chrl* fto fruituri dicuntur. XVI. Impios autem Legum transgreflores punit pcena seterna Inferni, ut ex SS. Scripturis & Traditione probamus. XVII. XVII. j Non tamen quaerit gloriam juftitiae fuas in punitione impiorum: nerainem vo¬ lu nta te antecedente prsedeftinat ad Infer- num: non prasdefinit peccata , tanquam niedia damnationis, nec ad ea movet, aut impellit: verbo, non eft audtor peccati. XVIII. Eft aliquod peccatum originale, quod in Adas pofteros omnes transfundi proba- mus ex SS. Scripturis Veteris, & Novi Teftamenti, & ex Traditione Ecclefiae. XIX. Deus peccata omnia non punit pcena »terna Inferni, non folum eo quod bonus & mifericors fit; fed quod natura fua & ab intrinfeco fint diverli gradus peccato- rum, fintque aliqua natura fua & ab in¬ trinfeco venialia. XX. Hujusmodi venialium peccatorum, vel reatus pcenae temporalis fubinde refi- dui poft remiffiun reatum culpje mortalis, & pcense »terase, nifi in vita expiaverint, animae juftorum pcenas luunt in Purgato- rio, cujus exiftentiam probamus ex SS. Scripturis, & Traditione. DIS- © & JL, $$ J.* w %}}. ^ , •#% . 'V V* v* 'V' "V* 'V* 'V' *v» *v» «v* *\z* •v’ *v* v* *Y* "V’ ‘V* »A* X «A» X «A* Jt» «A» «A» «A» «A» čtor Expoftimis Fidd inter cpera S jufti- ni: „ Nulla divinarum rerum namtefta „ eft homimbus: quod Grascorum quiuam „ Sapiens dixit. “ B $. VIII, 18 Jgitur infiftendum Revelationi. Quamobrem, & pro inftituti no- ftri ratione pio aftedu ad fidem (a) inii- ftamus revelationi, qua li fecreta multa & noftro intelledui impervia docemur; ea non nili vera efte, quia revelata a Deo, fonte omnis veritatis, & fapientiae, quem implicat vera non loqui, firmiter teneamus. Habes revelationem ? Ha- bes veritatem, acquiefce, črede. Audi apte pro me Caffianum: ,, Sed rationem „ didi quaeris ? Non reddo. Interim „ Deus hoc dixit Deus hoc locutus ,, eft mihi, verbum illius fumma ratio „ eft. Removeo argumenta: removeo ,, difputationem. Sola mihi ad creduli- 5 , tatem fufticit perlona dičentis. Non „ licet mihi de fide didi ambigere; non „ licet dubitare. Quid mihi quaerere, „ quomodo verum lit, quod Deus di» ,, xit, cum dubitare non debeam, quin ,, verum fit, quod Deus dixit. 46 (b) (a) Auguft. Epjt. 222. fcribit: „ Ut ergo in „ quibusdam"]'ebus ad dodrinam falutarem pertinentibus ? quag ratione nond im per- cipere J) „ cipere valemus, fed aliqnando valebimus, „ fides praecedat rationem, qua cor mun- „ datur, ut magnae rationis capiat, & per- „ ferat lucern; hoc utique rationis eft. E£ „ ideo rationabiliter dičtum eft per Pro- „ phetam: Nifi credideritis, non intelligetis. „ (Ifaice 7 .) Ubi procul dubio difcrevft „ haec duo, deditqus conftlium , quo prius „ credamus, ut id quod credimus, intelligere „ valeamus. Proinde ut fides praecedat ra* „ tioneiri, rationabiliter vifutn eft. “ (b) Uk 4: de Incarnat. cap. 6. C A P V T L DE SACRA SCRIPTURA. 5 ix. Cujus fides eft S. Scnptura. Revelationem continent libri Cano- nici veteris, & novi Teftamenti, quos, Špiritu S. dičtante , Sacri Aučiores ex~ ceperunt. Hi primum conftkuunt cano« nem veritatis. His fuperftruenda eft no- ftra Theologia. His quae confentanea funt, firmiffime amplečhmur; quse ad' verfantur, ftrenue rejiciamus. * Hune canonem femper fecuta eft Ecclefia. Hune conftanter inculcant Patres; lic S, Dionyfius de divinis nrninib. Jib. t. cap t. initio, „ Nemini,ait, committendum efie „ uti dicat, ac vel cogitatione quidem „ tračlet aliquid de fuperfubftantiali & ar- „ cana deitate , praeter lila, quae divinit us „ nobis a faeris Scripturis declarata funt. “ quae verba Dionyfii paucis infertis deferip- fit S.Joannes Damafc. Lib. t. de Fide Orthod. cap. 2. & adducit S» Thomas i. par.qu 3p. ar. 2. arg. 2. Dionyfio confentiunt S. Bafilius Hornih contra Calumniatores S. 1 rinitatis : „ „ His,quae Jcripta funt črede, quaenon funt „ feripta, ne quaere. “ S. Cyrillus Hiero- ( 61 . Catech. 4. „ Oportet de divinis ac „ fančlis fidei myfteriis ne tantiilum qui- „ dem tradi fine faeris litcris. “ S‘ x - N on fufficit Jok. Veram dum ad tantum faerorum librorum iumen confedtmus, muitis te- nebris imbeciliitas noftra obfidetur , & non paucis senigmatibus teretur. Quis enim nefciat, quot, ac quantae, quam- que varite moveantur quaeftiones de fa¬ eris Scripturis. Difputatur de legkima quarundam origine & exiftentia. Du- bitatur de fincera, cui tuto confidere 51 poflimuš, verlione. Non conftat fubin- de de genuino ipfarum fenfu. Gccur- runt multa obfcura, & in fpeciem con- traria. Ab ambitiofis & contentioiis me- ridiano fole clariora in transverfum tra- huntur. Ne cceca terneritate agamur, fubfiftamus hic, & Biblia Sacra, quae prše manibus habemus, pen fe ipfa & nuda ad fidei dogmata plene & liquido probanda effe infufficientia agnofeamus, neceffe eft. * Biblia per fe fumpfa funt opus manuum ho- minum. Praeter libros, quos in ipfis legi- mus, Hermam , feu librum Pafferis , ut fa- cram Scripturam, laudant Clemens Alex. Strom. lih i. č? Irenaeus lib. 4 cap. 37. Origenes lib. 10. inEpiJlol. ad Rom. Eundem librum, & ex iis, quos legimus in Bibliis, „ Sapientiam, quae vul?o Salomonis in- 5 , fcribitur , & JESU Filii Svrach librum „ (feu Ecclefiafticum ) & Judith , & To- „ biam ‘ c negat effe in Canone SS, Scrip- turarum S. Hieronymus in Prolog Galeato. Synodus Trid. Seff. IV. in Decreto de Edit. č? ufu Sacr. libr. ex omnibus Latiois Editionibus, quae tune circumferebantur, declaravit, ut haec ipfa vetus & vulgata Editio, quse longo tot faeculorum ufu in ipfa Ecclefia probata erat, „ in publicis s , Iečlionibus, difputationibus, praedieatio- „ nibus, & expofitionibus pr o authentica s* B 3 „ ha- 22 „ habeaiur. “ VuJgatam igitur noftram cef eris folum praetulit Latinis Edidonibus , ipfique ex Latinis foli puhlice fidem adhiberi voluit, vetuitque refragari, nec aliarum Latinarum prohibuit ufum privatum, ficut nec publi- cum Hebrasorum, & Graecorum Exempla- rium. Vid. Joan f Opftraet de Locis Theol. DiJJert. 1. lqu fecere ambi- „ guam. “ (a) (a) Ibid. m nota 2. %. XIX Si evadit notam beerefis vi Decreti Trid. Fateor Trid. Decretum effe inde- finitum, aicjue quum praster mere Orales lint aliae Traditiones lnbaefivse, & De~ ciarativse; poffe trahi , & ardari ad fi- gnificandas Traditiones inhaeiivas , & I)eclarativas j quoniam quum quod 31 Scrlptura continet papyro , id viva vo- ce doceat Traditio; vel fic integra vi- detur conliftere Tridentina profeflio: Fi¬ cki veritatem , £r> morum disciplinam conti- neri in libris Jcriptis, fine Jcripto tradi- tionibus. Vereor igitur not ant er vi Trid. Decreti me o privato judicio hserefeos no¬ tam inurere ei, qui negat Mere - oralium Tradidonum exillentiam Decreto Trid. eiTe 'dejinitam. * Vid. infra JT, » Nec ipjirn Ecclejiam in dogmati* „ cis ullatn traditionem , tanquam mere „ oralem fidelibus propofuiffe acceptan- „ dam. “ Sed jocari magis, quam ex fide loqui virum Catholicum puto. Non videt in eo Decreto , quod oppugnat, recenferi Sacrorum librorum indicem, dein concludi: „ Si quis autem libros iplos integros, cum „ omnibus fuis partibus, prout in Ecclefia, „ Catholica legi confueverunt, & in ve- „ teri vulgata Latina editione habentur, j, pro Sacris & Canonicis non fufceperit; • - 33 „ anathema fit. “ Dicat, ubi in Scripfuris legatur Catalogus ille iibrorum? Propofuit dogma de exiftentia Scripturarum, fi non Jignate, ( utar terminis Arabifmum olentibus) exercite faltem, dum conftanter recurrit Eccle- fia ad libros Canonicos, tanquam fontem veritatis. Ergo dičtas faltem de libris Ca- nonicis mere - orales habemus TradiCiones, & definitione, & praxi, ad credenduiu propofitas ab Ecclefia. Vid. jp. 6 i. jo. 77. infra. §. XXI. Vindicatur Tvid. a ima nprebenfione. Quaeftio de traditionibus eft fa&i potius , quam juriš ? Sit ita ; attamen eft iadti revelati ; ejusmodi confequenter, de qua certura eft judicium Ecclefiae. (a) Quod Anonymus infuper advertit, ob- fervavit pridem celeberrimus Concilii Trid.Theologus Melch. Canus Proteftan- tes fciiicet „ non adeo effe ftupidos, ut „ verba Chrifti , quae modo Chrifti efle conftaret, infirmare pergant , quod „ non fuerint ab Evangeliftis fcripta. Sed ^ quoniam quid Chriftus, quidve Apo- ftoli fuerint locuti, eos folum nofle j, putant , qui Chriftum & Apoftolos ?*> audiere, colligunt, apud nos nune ne C ,, ununa ,, urnim quidem dogma poffe traditione „ probari; quin oportere omnes fidei „ & religionis controverfias facrarum li- „ terarum tefiimoniis componere ; finire „ vero nihil, nifi quod facris literis lit „ expreiTum. 44 (b) Quetnadmodum igi- tur Proteftantes indefinite negabant om- nem Traditionem ; ita Tridentinum inde¬ finite declarat omnem veritatem conti- neri in libris Jcriptis , fine Jcripto tradi - tiombus ; non laborat fuppofito, fed dP rečte errori veritatem opponit. (a) Vid. joan. Opftraet de loc. Theol. DiJJ. IV. qu- s- S- s- (b) De loc. Theol. lib. 3. cap. i.fkeod lih. cap. po - jlremo , ita refpondet Proteftantibus : „ Ri- „ diculum eft credere, ApoftoJicas Tradi- „ tiones non eadem fide ac diligentia poife „ in fidelium cordibus affervari, ac fi in „ papyro fcriberentur. Nam nec Scriptura „ Spiritus Dei vivi facilius, quam atramenti „ deletur, & funt p!era?quetraditiones, quas „ more & ufu faciliime videas retineri. Quod „ fi Chrifti providentia Ecciefiae Chriftianse „ deeit, tum vero nec traditiones afierva- „ tas ego defendo, nec certam Scripturas „ aučloritatem : utraque enim juxta res fi* „ ne Dei procuratione non conftat, quam „ fi tollas, neque. traditio, nec Scriptura „ vindicatur. “ §, XXII. 3 > $. XXII. Deinde ah altera. Anathema Trid, non eft vagum ; nam tantum prseftitit, quantum definirl oportuit contraProteftantes. Genus enim lili potius, quam lingulas negabant Tra- ditionum fpecies. Genus igitur ftabiliri oportuit. Genus ftabilitum ett, dum eft definitum ^veritatem contineri in libris fcriptis , & fine Jcripto traditionibus , nec fuit neceffe Catalogum texere, & lingu¬ las definire, quidquid ganniat de tem- poris brevitate Anonymus. (a) Unde quum Traditiones in genere compleclan- tur omnes, feu Divino - Apoftolicas, feu Ecclefiafticas, in eis individuandis non mediocris lit difficultas, poffitque ex ignorantia & imbecillitate eis contrave- niri; Tridentinum congruenter anathema dicit folum in eos 3 qui Jcientes , & pni' dentes contempferint Traditiones, & pu¬ li it duntaxat eos, qui iilas veluti huma- nas adinventiones, aut fuperftitiofas ob« fervantias univerlim abjiciunt, cujusmo- di £unt hseretici. Ca (a) O#. 35 mmm (a) Cit. cap. 2. JT. 3. in nota obfervat; „ Ni- „ mium fuiffe in petendo Molinaeum, po- „ ftulantem indicem omnium traditionum; „ hic enim duorum menfium fpatio, quo ,, Seffionis IV. diverfa & profundiffimae in- „ daginis capita ventilabantur, aTheologis „ confici haud poterat. Suffecit in thefi „ ftabilitam fuiffe authoritatem traditionis, „ atque in hypothefi per decurlum Concilii „ unam alteramve, quae ad rem faciebat, „ proponi. “ Suffecit, inquam, non quia anguftiaa temporis prohibebant; fed quia eaufa Ecclefias cum haereticis amplius non exigebat. CAFUT Sil. DE ECCLESEE TESTIMONIO. §. XXIII. TracUtion.es depojita Jitnt apud Ecclejiam. Traditiones depofitae funt apud Eeclefiam ; quam enim Chriftus verbo & exemplo tradidit do&rinam, eandem afcenfurus in ccelum jubet Apoftolos tra- di: Euntes docete &f c. Matth. 28.1 9. Difci- puli fideles ftrenue executi funt praecep- tum boni Niagiftri, etenim profecH pr#~ dkavmmt ubique 7 Mare. 16. 20. Paulus coni- a 7 commendat Thimotheo Chridi do&rinam cuftodiendam, tanquam pretiofum depo fitum, & committendam fidelibus homi* nibus, cjui idonei funt & aliis tradere. (a) Non eft praefumendum, cceteros Apodo- los, & pod ipfos alios viros Apodolicos, fuiffe fegniores Paulo. Unde eruimus, Ohridu m mandaffe fuam dotdrinam pro- pagari Traditione; & id fuiffe execut.os Apodolos, eorumque Succeffores; effe proinde Traditiones depofitas apud Ec- ciedam. (a) En verba Apoftoli i. Tim. č. ir. 20. „ O „ Thimothee! depofitum cuftodi. “ 2. Tim. 1. ir. /j. Č? 14. „ Formam babe fanorum „ verborum, quae a me audifti - - - Bo~ „ num depofitum cuftodi. “ Item 2. Tim. 2. ir. 2. „ Et quae audifti a me per mu!tos „ teftes, hcec commenda fidelibus hominibus, „ qui idonei erunt & alios docere. “ Porro quanta folicitudine viri Apoftolici traditiones quaefiverint, eonjiciamus ex S, Papia, qui lih. 4.fui Operiš. „ Quod fi quis, „ ait, interdum mihi occurrebat, qui cum „ Senioribus verfatus fuiftet, ex eo curiofe „ fcifcitabar, quasnam efient Seniorum dicfta: „ quid Andreas, quid Petrus, quid Phi- „ lippus, quid Thomas, quid Jacobus, quid „ Joannes, quid Matthaeus, quid ceteri „ Difcipuli Domini dicere foliti eftent; - - - C 3 „ Ne- 38 „ Neque enim ex librorum ledione fanta m „ me utilitatem eapere poffe exiftimabam, „ quantam ex hominum adhuc fuperftitum „ viva voce. “ Commendat nobis exem- plum Papise curam Traditionum, etfi ipfe abufus fit abiens poft opinionem Millena- riorum. Quod a Senioribus difcebant, fideliter tradebant pofteris. Id conjicimus ex S. PoJycarpo, qui ut refert S. Irenaaus in Epiji. ad Florinum apud Eufebium lib. p, Hijt. Eccl. cap, 20. „ De Miraculis Domini „ ac dodrina, prout ab iis, qui verbum „ vita? ipfi confpexerant, acceperat, edem prorfus modo referebat, in omnibus cutn „ Scriptura facra confentiens, “ de quibus S. Irenaeus fubjungit: „ Ifec ego , divina „ mihi largiente dementia, tune Studiofus „ audiebam, non in charta , fed in corde meo „ audita deferibens: eademque per Del „ gratiam ajjidue repeto , ac revolvo. 41 $. XXIV . conjlat ex Paftmbus , C 5 5 popito* Quum fides, ut alt Nicolaus I. (a) univerfalis fit, qu$ omnium cornrnu- 9 , nis eft, qu£e no« folum ad Ciericos, venim etiasn ad laieos, & omnes om- „ nino pertinet Chriftianos , 66 Tradi¬ tionum , quae fundant fidem, depofitum commiffum eft toti Eceleiiae , prout haec cor« m corpus eft ex Paftoribus & populiš fide« libus compofitura. (a) Epift. ad Michaelem Imp. relatus Can. 4. DiJt.XCVl * Apte Lirinenfis Comm. adverf. hueres cap. 22. „ Quis eft hodie Timotheus, nijt generalu „ ter univerfa Ecclefm, vel Ipeeialiter toturn „ corpus Praspolitorum, qui integram Di- „ vini cultus fcientiam vel habere ipfi de- M ben£, vel aliis itifundere ? “ §. XXV. Depofitavius igitur eft quoqae rudis populus . Nec obftat, plerosque in popu- io efte rudes do&rina, hebeteS, & tar- dos ad exponendum id leve, quod anl- mo & fide tenent; nam funt aliqua dog« mata , quae seque ad omnes, etiarn ru- diffimos ftipkes pertinent, quorum fen- fum & fidem praxi & modo agendi no« bis produnt, * Ex. gr. rudis populus fignat fe figno ctucis: frequentat Sacramenta : expedat Coelum , & timet infernum : igitur prodit nobis fi¬ dem Trinitatis, Sacramentorum, immorta- litatis animse. C4 §. XXVL 40 $. xxvi. Sublimiorumjunt Jolurn Sapientes. Sunt alia dogmata, de quibus fi vulgi fententiam roges, perinde erit, ac ii a cceco fenfum colorum poftulaveris. Eorum igitur Depofitarii funt prudentio- res & fapientiores in Ecclefia. * Ex. gr. Fruftra poftulas a rudibus, an Epi> ftola ad Hebraeos fit Canonica: an Chriftus fit regnaturus rniile annos. Vid. Canum is loc. Theol. lib. 4. cap.pojtremo Resp.ai 14. $. XXVII. Nota Traditmiis. Porro quia fide divina Id credl- imis, quod revelatum eft in verbo Dei; Traditio non poteft effe recentior; im© tam antiqua effe debet, quam antiqua eii revelatio. Et quia verbum Dei eit ver¬ bum veritatis; quae unaeft, & limplex, & invariabilis ; Traditio eadem & lina ubiqne effe debet, nec patitur alteratio- nem a locorum diverfitate, nec divifio- nem a contradi&ione aliquorum, Unde Traditio Divino - Apoltoiica Antiquitate, Um - 41 Univerfitate , Conjenjione fulciatur, neceffe eft. (a) (a) Lirinenfis Comm. adverf. Hctref. cap. j. * Ex. gr Dodtrina Donati fuit error, & non traditio , quod Donatifte unius Africae ft- nibusconclufi, contrarias habuerint univer- fas Ecclefias Non traditio, fed haerefis fuit Arianifmus, etfi Arii venenum non jam portiunculam quandam, fed pene orbem toturn contaminaviffet; quia antiquae fidei noveilam perfidiam praetulit, Vid. Lirinenjl ibid, cap. j*. §. XXVIII. Ruando igitur adeji Traditio ? QuapropterquumTraditiones de¬ po fitae fint apud Eccleliam ; illud igitur omne & folum eft de Traditione Divino- Apoftolica , quod Ecclefias per orbem univerfas, unanimiter , & perfeveranter obdnent, tanquam a Deo fibi traditum, §. XXIX. Abbreviatur modus. Neque opus eft, nos , Traditio- nem Inquifituros, remotiffimas adire Ec- defias, nec fmgularum perfcrutari fidem ; funt enim fingulae filiales unltse in uno ft- C 5 dei 42 dei fpiritu matricibus fuis, Metropolita« ris , Primatialibus , Patriarchalibus Ec- clefiis ; hse dein omnes conlpirant ad linam Romanam Ecclefiam , quse cen- trum eft univerfe unitatis. Igitur fin« gularum filialium fidem cognofcimus ex fide Matricium Ecclefiarum; fidem de- nique Matricium ex fide Romanae Eccle- fige. En tibi diminutum laborem, & abbreviatum iter. * Unde ad Matrices immediate mittit Tertu- tianus Ub. de Prajcript. adverf. H&retic. cap. 21. „ Quid autem prasdicaverint(Apoftoli) id- „ eft, quid illis Chriftusrevelaverit, &hic „ praefcribam non aliter probari debere, ni- „ ii per easdem Ecclefias, quas ipfi Apo- „ ftoli condiderunt, ipfi eis praedicando, „ tam viva (quodajunt) voce, quam per „ Epiftolas poftea. Si haec ita funt, con- f , ftat proinde omnem dobrinam, qucecum illis 5 , Ecclcfiis Apojlolicis Matricibus, & ori- „ ginalibus fidei confpiret, veritati deputan- „ dam , id fine dubio tenentem, quod Ec- „ clefia ab Apoftolis, Apoftoli a Chrifto , „ Chriftus a Deo fufcepit. “ Laudat dein illas Ecclefias infra cap. 36. „ Age jam, qui „ voles curiofitatem melius exercere in ne- „ gotio falutis tuae, percurre Ecclefias Apo- „ ftolicas, apud quas ipfae adhuc Cathedras „ Apoftolorum fuis locis praefidentur, apud j, quas ipfae authenticae literse eorum reci¬ tali- » 43 „ fantur, fonantes vocem, & repraefentan- „ te s faciem anius cujusque. Proxime eft „ tibi Achnja , habes Corinthurri. Si non „ longe es a Macedonia, habes Philippos, „ habes Theffalonicenfes. Si potes in Afiam „ tendere, habes Ephefum. Si autem Ita- „ liaeadjaces, habes Romam. Unde nobis „ quoque audoritas prsefto eft. Statu felix „ Ecclefia , cui totam dočlrinam Apoftoli „ cum fanguine fuo profunderunt: ubi Pe~ „ tras Paffioni Dominicae adaequatur, ubi „ Paulus joannis exitu coronatur, ubiApo« „ ftolus Joannes, pofteaquam in oleum igne- „ umdemerfus, nihil paffus eft, in Infulam „ relegatur. Videamus, quid dixerit, quid „ docuerit , quid cum Africanis quoque „ Ecclefiis contefferarit. “ Ita Pres- byter Afer. Non inficior quidem poffe aliquas Ecclefias deficere fubinde fub cura minus oculatorum Paftorum; attamen non ita, ut morbus diutius lateat, nec fentiatur a majoribus Ecclefiis ; Eft enim Ecclefia fimilis corpori humano, cujus parsminima poteft infirmari, quin ftatim membrum im tegrum, vel tota Machina asgrotet; aft fi vel leviufcula lasfio non curetur, ferpit, ferpendo afficit membrum , machinam ipfam , ita ut tandem non liceat non. fentire. §. XXX. 44 §. XXX. Cottigitur ex praxi Ecclefia. Hačtenus Ecclefiam accepimus pro ccetu fidelium. Ecclefia fic accepta non eft judex, fed teftis Traditionura, ipfasque non tam magijlraliter docet, quatn fačtis fuis & moribus pra&ice eloquitur, Quoniam moreš fidelium funt tot voces, qu$ manifeftant fidem ipforum internam, & fpiritum illum, quo animantur, & quo prodeunt in operationes ; praxis Eccle- fiae non minus infallibilis eft, quara fi- des, ex qua fideles defcendunt in praxim. * Ex. gr. Ecclefia baptizat infantes; ergocre- dit validum paedobaptifmum: non rebapti- zat ab Haereticis baptizatos; ergo validum credit baptifmum haereticorum ; & ficut er- rare non poteft in fide; lic errare non po¬ teft in praxi baptizandi, vel non baptizan- di, quas fidei eft effetftus. Vid. Melch. Ca* num de loc. Theol. Lib. 4. cap. 4. $. XXXI. Non Umen ex omni. Sed funt aliqus praxes, etiam bonse 9 qu$ regulantur opinione proba- bili, bili, & non indubitata; unde fit etiam, ut has praxes pofiit mutare , & de fa&o aliquando mutaverit Ecclelia; quamob- rem lila duntaxat praxis fundat fidei re- gulam, quae ex certo judicio & fide di¬ vina procedit. * Ex. gr. Circa finem Seculi XVI, ac deinceps per annos plures communis erat Probabili- ftarum dodrina: Pračlice certum} ejfe, quic- quii ejt fpeculative probabile : praxis abfolven- di confuetudinarios communis fuit in Eccle- fia anno 1^8. tefte Petro Šoto, & dura- vit Seculis pluribus , tefte Anonymo anni 1675. Francifco jacops, Alexandro a S. Therefia. Vid. Joan. Obftraet. de loc. Theol. DiJJert . III. p. j, $. XXXII. Ratio difcernendi jpraxes. Porto ad difcernendas praxes dog- matieas a praxibus probabilibus folum, vel prorfus erroneis arbitror elTe atten- dendum ad notas Traditionum. Nam nec opinio , nec error antiquus eft, aut diuturnus, aut communis ? aut fine con- tradičlione. * Ecclefia Catliofica non eft: ort a cum Seno- lafticis; non concluditur fola Itaiia, aut Kuro- 4 „ credendum. u Haec ex antiquo canone Ecclefiae docet Lirinenfis (a) & quidem re&iiiime. Nam Ecclefia univerfa in credendo errare non poteft. Patres funt depofitarii fublimiorum fidei & morum Traditionum. (b) Igitur fi Patres univer- li errarent, falleret Depofitum Ecclefise, & Ecclefia tota erraret > quod nefas eft cogitare. (a) Comm. adverf. Jueref cap. 4. (b) Vid. fupra S■ 26. '* Aregulahic ftabilita receffit, celebris Theo- logus Cardinalis Cajetanus. Is in Prafat. Commmentar. in Genes. „ Si quando, inquit, „ occurrerit novus fenius textui confonus, „ quamvis a torrente Dodorum Sacrorum „ alienus, aequum fe prsebeat ledor cenfo- „ rem. “ Et paulo poft: ,, Nullus, ait, „ deteftetur novum SacraeScripturae fenfum, „ ex hoc quod dilfonat a prifcis Dodori- „ bus: non enim alligavit Deus expofitio- „ nem Scripturarum Sacrarum prifcorum „ Dodorum fenfibus, fed Scripturae ipfi t , integrae fub Catholicac Ecclefiae cenfura, „ alioquin Jpes nobis & pofteris tolleretur » exponendi Scripturam Sacram, nifitrans- „ ferendo, ut ajunt, de libro in quinter- ,, num. “ O vana fpes! Quando enim uti- Jius impendimus, quam quando genuinos eruimus fenfus Scripturarum? Senfus vero foties genuini funt, quoties funt conformes una- unananimi confenfui Patrum, qui depofita- rii funt Traditionum. Deus autem alliga- vit fenfum Scripturarum fenfui Dodtorum, quando voluit ipfas veraciter intelligi. Non intelliguntur veraciter fine traditione; nec traditiones fine tefiimonio Patrum. Tgituc voluit ipfas intelligi juxta fenfum Patrum. Caftigat Cajetanum Canus de loc. Theol. lib. 7. cap. 3. ubi obfervat quoque, eundem erro- rem fuifie Wicleffi, Petri Abailardi, & pri¬ dem Arii, Neftorii, Eutychis, Diofcori, & aliorum, quos pridem fadlo fuo damnamnt Synodi Oecumanic* V. VL VII. & VIII. quae laudarunt Pa f res, ut depofitarios Tra¬ ditionum Vid. Natal Alex. Hijlor Eccl. Sec. I. & II. DiJJcr. XVI j r to. Sc nuper 'Trii Se[f. IV in Decr. de edit č? uju Sacr. Ubr decrevit, „ ut nemo fuae prudentiae in« „ nixus, in rebus fideiff morum — Scriptu- ,, ram ad fuos fenfus contorquens * - - „ contra unanimem confenfum Patrum - - - 9 , interpretari audeat. “ Vid. fupra jT. t /. * 3 < 37 - §. XLII. Non ita; Ji impitne unus , alterve dijjentiat, Sed limita proxime di&a. Equi- dem efl certa fide credendum, quod omnes , uno alterove diffentiente, tra- duntattamen tune folum , quando unius D 4 aut, 56 aut paucorum fententiam Ecclefia peni- tus exploiit. Nam quamdiu reIiquorurn, licet pauciorum, opinatio ab Ecclefia non eft reje&a; tandiu res non ceftat eflfe contraverfa, diviii funt animi Dočto- rum, non adeft unitas fenfus , quae eft argumentom adfiftentise Divini Spiritus, & nota infailibilis veritatis, tandiu deni' que abfolute diffentire licet au&oritati plurium abfque fidei detrimento. * Ex. gr. Fidei contraria eft opinio S. Cy- priani & aliorum, ab hasreticis baptizatos efle rebaptizandos, quia expiofa eft ab Ec¬ clefia. Contra etfi falfa lit opinio S. Au> guftini & aliorum, Angelos efle corporeos; quia nondum damnata eft , tanquam fidei contraria ex communi Veterum lententja evinci non poteft. Vid. Camrnde loc. Theoh tik s, Concl. j. XLIIL Quid tune /nadet prudentia ? Sed fuadet prudentia, ut, relidis paucis, fequamur pluralitatem. Erant enim Patres aiieni ab ambitione, & frau- de , ingenui, iinceri. Si igitur plures confentiant in eandem dočtrinam; quum veri- veritas una fit, nec patiatur divifionem; Signum eft, eos confenhffe motos veri- tate. Quare tune obligamur , vel ad ipfis affentiendum; vel ad inquirendutn in rationes, quibus moti confenferunt. * Non dedecet examinare Patrum Scripta, Id docemur exempJo Auguftini, qui Epift. 19. ad Hieronymum feribit: Scriptores non Ca- nonicos „ ita lego, ut quantalibet Sančtita- „ te, dočtrinaque praepolleant, non ideo „ verum putqm, quia ipfi ita fenferunt; „ fed quia mihi vel per illos Aučtores Ca- „ nonicos, vel probabili ratione, quod a „ vero non abborreat, perfuadere potue- „ runt. “ Verum meminerimus, fummam effe rationem, quse movet omnem Catholi- cum, fi unanimiter omnes confentiant. Vid, fupra jT. 2(d. %. XLIV. Non temere procedendum. In examine non temere proceden¬ dum ; fed prše oculis habendum, quod prseferibit Facundus Epifc.Hermianenfis: (a) „ Quid ergo fi aliquis Theodori, vel 9, cujusquam in Ecclefias pace defunčti ,5 nobis errorapparet; adprobandus, at- ,5 que fequendus eft ? A bik. Sed que- D 5 „ ren- <8 mmm „ rendum eft prius, & cum inftru&iom- „ bus conferendum: ne quod culpabile y 9 nobis apparet, ab a udore fuo aliain- „ tentione prolatum fit: nec ex eo, quod „ nobis videtur, non interrogatus judican• „ dus eft ille quid dixit; maxime li alia ,, dixiffe inveniatur contraria illi errori, M in quem creditur incidiffe. 44 (a) Ad Juftinianum Imp. pro defeti/ione trium Capitulorum Concilii Calcedonenjis lib. n. $. XLV. Non vindicandi dijlorte. Quod fi reipfa erraffe deprehen- dantur ; meminerimus ipforum errores „ Luminarium ejje defeftus , ut ait Her- „ mianenfis < a) quse licet nonnunquam „ fplendoris fui d etrimenta fuftineant; non „ tamen amittunt luminaria efle quod funt. Imitemur modeftiam Auguftini , (b) qui „ reddens , ajebat , debitam re- „ verentiam, dignumque honorem, quan- 99 tum valeo, perfolvens pacifico Epi* 99 fcopo, & gloriofo martyri Cypriano, „ audeo tamen dicere eum aliter fenliffe s? de Schifmaticis, vel Hasreticis bapti- ,, zan- „ zandis, quam poftea veritas prodidit, ce & ab eis recedamus. (a) Ibil lib. C. (b) Lih. g. de baplif contra Do- natif cap 2. Nec fubeat dubitare, eo quod Auguftinus recedat a Cypriano tune, quan- do ejus error jam eflet damnatus ab Eccle- fia; nam feribit univerfim Epift. 111. .,Ne- „ que enim quonimlibet difputationes, velut „ Scripturas Canonicas habere debemus ; „ ut nobis non liceat, Salva honorificentia , „ quae illis debetur hominibus, aliquid in „ eorum feriptis improbare, atque refpuere; „ fi forte invenerimus, quod aliter fenferint, „ quam veritas habet, divino adjutorio , „ vel ab aliisintelledta, vel a nobis. Tališ „ ego fumin Scriptis aliorum, tales voh ejje „ intelleclores meorum. “ §. XLVI. Patres Jiibinde Jiint fevvidiores. SedinPatrura examlne plura funt obfervanda , quam ut hic recenfeantur, quorum tračhtionem exadam a Patriftis repetes. Interea ut alterius adminiculi neceflitatem intelligamus; illud adverta« suus, Patres fubinde fuiffe fervidiores, „ cum adverfus Ecclefise hoftes pugnam 9 . confererent, ut ait Theodoretus, (a) 6o >9 99 99 99 99 39 99 99 quod ipfum agricolis quoque ftirplum cultoribus ufuvenit: qui cum incurvam aliquam plantam viderint, non folum ad rečtam normam erigunt: fed etiam ultra dire&um in partem alteram in- fiedunt, ut ex vehementiori in con- trariam inclinatione ad redum datum perducatur. iC (a) Dialogo j. adverfus Tiare/. * Aft cave, ne Patrum fervorem ita'interpre- teris, ut putes ipfos confulto, dum erran* tes ab errore abducere ftuduiffent, in con- trarium extremum agftu difputationis abripi fe interdum fiviife. Vid. Card. Henric. de Noriš Vindic. Augufiin. cap. 3. Id de Pa¬ trum ftudio affirmare nos prohibet ipforum ingenuitas , & Eccleiiae firmitas, quae mini- me indiget hujusmodi oeconomia ad fuain fidem fartain fedam tenendam. Sed fervidi erant Patrts , quia intenti rei, quam age- bant, in eam fubinde ita perorabant, & difputabant, ut e confpedu dimififle videan- tur veritatem connexam cum ea, quamtue- bantur. Sic S. Auguftinus in ouaeftione de arbitrio voluntatis, & Dei grada ardua, & ut ipfe ait lih. de grat. Chrijii cap. 47. ad difcernendum dijjicili, ita difputavit pro divi¬ na gratia in fua Epijlola ad Sixtum , ut fue- rint ex Monachis Adrumetinis in Africa, qui „ cum defenditur Dei gratia, putarent „ negari Iiberum arbitrarium , ‘ ‘ ad quorum in- inftručtionem S. Dočtor fcripfit librum, cui titulus eft, de Gratia , df Libero arbitrio , ut ha bet lib. 2 . RetmČi. cap. 66. %. XLVII. Non fcribunt omnia. Non tra&antomnia; fed inunutn aliquod intenti, alta praetermittunt; alia levius atque obfcurius exponunt; ea prae- fertim de quibus nulla fuo aevo exorta fuit quaeftio: nulla adverfantium haerefum veluti tempeftas ac procella , contra quam acriore ftudio & vigilantia niti oportuiffet. Tune minus folicitos, & minus accuratos ipfa fecuritas reddebat. Hinc inepte ac maligne filentium ipforum trahitur ad praejudicium deprehenli, dam- natique poftraodum erroris. * Sic Chryfoftomum homil. ad Neophytos, ubi negat, baptifmi „ gratiam in reniiffione tan- „ tum peccatorum confiftere, “ S. Augu- ftinus lib.\ 1 . contra Julianum cap. 6. ait, lo qui de peccatis propriis; dein addit: „ At j, inquies, cur non ipfe addidit propria? ,, Cur putamus, nill quia dilputans in Ca- „ tholica Ecciefia, non fe aliter intelligi ar- „ bitrabatur \ tali quaeftione nullus pulfa- ba- 6 2 o&imm „ bafur, vobis nondum litigantibus, fecu* „ rius loqueba£ur. “ 5. xlviii. Continent malta ardaa. Tempus edax antiquitatis, (jute extabant Patrum monumenta, multa no= bis corrolit, alia confudit. Patres om- nes non vixerunt eodem sevo: non erant ejusdem ingenii, indolis, linguse: non nadti funt eandem fcribendi occalionem. Hseretici, quos oppugnarunt, iisdem vo- cabulis diverias haerefes fparferunt. In- terpretes Patrum frecjuenter non vertunt exačte. Voces vim habent ex genio, & ufu gentis, linguae, literatura. Va- ria fata experta eft literatura. Igitur qui inoffenfo pede Patres percurrere, & luilrare vellet, fit peritus oportet variae literatura, linguarum , morum, haerefum, indolis , & genii Patrum, anticpiitatis, omnigenae denique facra & profanse eru' ditionis. * Mabillonius de ftudiis Monafticis fcribit, fe accepifle a non indodo viro, intelledum non iri Patres Graecos ab eo, qui Septuagia- ta, «3 ta, Homerum, ac Demoftenem autogra- pha lingua non legerit. Scripferunt vero Pa- tres graece vel Iatine, fi excipias S. Eph- rem Diaconum Edeffenum, Barcepham Epi- fcopum Syrum, a!iosque pauciffimos„ qui quum Arabice , Syriace, vel /Ethiopice fcripferint, Graece redditi funt, nec ultra lingua apparent primigenia. Nuper tamen Syriaco, Latinoque fermone editus eft S. Ephrem opera & fludio D. Affemon, cui eara curam demandaverat Cardinalis Qui- Trivdto ingenio igitur non JubrniniJlrant necejjarium Argumentum . Eft igitur fupra humanam imbe- cilHtatem unanimera , verum , & genui- num fenfum Patrum ex ipforum Scriptis colligere ; & talem praefertim, cui tuto, & certa fide confidamus. Sit enim ex- cellentiffima noftra peritia, & tališ, qua- lis requiritur ad certam Patrum cogni- tionem; quis ille eft, qui confidat fuis privatis viribus adeo, ut fibi certa fide perfuadeat, fe non erraffe in ufu fuae fa- cultatis, fe efle affecutum certam omnium Patruni mentem ? rim. $. XLIX. H C A P U T V. DE ECCLESLE JUDICIO. 5- L. Sk/ opus eji aiiflofitate Ecclejia. Supereft itaque, ut confirmemur Ecclefise au&oritate, ,, cujus eft judica- „ re de vero fenfu , & interpretatione ,, Scripturarum Sandarum, “ ut profi- tentur Catholici cum Trid. SeJJl IV, in Decr. de edit. ujii Sacr. libr. * Sic fit, ut EccMa , ficut quaefibet Civitas, regatur Legibus, feu Scriptura. Moribus, feu Traditione , Rejponjis prudentum , feu audoritate Pa tram, & Čonftitutionibus Prin- cipum , feu Decretis & Defimtiombus Ec- clefiae. Eam audoritatem Ecclefiae paffim vindicant Theologi, quos vide, £ r Canum de loc. Theol. iib. 2. cap. (S. & fiqq & lib. 12. cap. 6. Prceceptione prima, ubi haec notanter leguutur : „ Quod fi in exploranda Scriptu- „ rse intelligentia nullus eft Ecclefiae certus „ Judex, audeo dicere RempubJiearn fuiffe „ nullam ftultius conftitutara : nullum enim „ diffidiorum futurum finem, confenficmem „ fidelium nullam, nuliam iidei unitatem. “ % LI* §. LI, Qua rejidet penes omnes Tajlores. Eaau&oritas refidet penes omnes Paftores. Nam omnibus Apoftolis per Petrum promilfe funtclaves: (a) omnes miffi lune ea poteftate, qua Chriftus mif- fus erat a Patre aeterno: (b) Apoftolo* rum poteftas debuit durare ufque adeon« fummationem feculi. (c) Igitur durat in Succefioribus ipforum; ipiique funt de jure divino Magiftri&Judices inEcclelia. (a) Matth. cap. iC. f. t j?. nam „ quod Petro „ dicitur, ceteris Apoftolis dicitur, “ in- quit S. Ambroftus inPjal, j8> (b) Joan. cap. 20. f. 21. (c) Matth. cap. 2g.f. 20. S- LIL Qiia Jinguli re&e utuntur. Rite ea utuntur linguli & diviii, & refidentes in fuis Dicecefibus. Nam dum Chriftus (a) executive conferebat audoritatem Apoftolis , jubebat iiios Euntes docere , Euntes in munduim imverjum ppradicare omni creatura,: dividebat igitur iiios, & a divifis voluit exerceri aučto« E rita* 66 ritatem, quam iplis tradebat. Sic au&o* ritatem fibi traditam fe intellexifle, fado fuo teftati funt Apoftoli, dum Epiftolis fuis Paulus Romanos, Corinthios, alio3- que: Jacobus duodecim Judceorum tri- bus per diverfa loca difperfas: Petrus Judseos per Afiam minorem fparfos: Jo- annes Parthos, & piam fceminam Ekciam ejuscjue filios, & fibi chariffimum Cajum: Judas fideles omnes, inftruxerunt. Sic eandem aucloritatem Paulus (b) voluit intelligi a Timotheo Ephefiorum, & a Tito Cretas Infulse Epifcopis. Sic eam intellexerunt Epifcopi oni ni asvo , quos contra nafcentes haerefes viriliter fe op- pofuifie, manifeftius eft ex Scriptis ipfo- rum , quam ut id lit neceffe probari. (a) Matih. cap. 28. t. 19. Man. cap. id. f. 13. (b) Epiftolae Pauli per fe loquuntur. Notan- ter commendat Thimotheo Epijl. 1. cap. 6. ji r. 20. „ Depofitnm cujtodi devitans profa- „ nas vocum novitates. “ Igitur ipfiuserat tutam a corruptione fidem praeftare. EC JEpift. 2. cap. 4. t. 3. &fepl. praedicit Tirno* theo , futffrum tempus , quo fuperbientes Magiftri fanam fidem , ut fabulam , tradu- cerent, tune ait iUi: Tu vigila, in omnibus, labora , opus fac Evangeliju , miniftemm tuum iriiple, uno verbo: occurre , quam poffis optime. Tito cap. t. f.j.& 9. pro principio praefcribit : Oportere JSpifeopum ej]e firmum in fide^ ut poffit Si docere fanam dodtrinam, tfeos, qni contradicunt arguert. §. Lili. Subinde recurrendum ad. Sedeš Majores. Quod fi incendiura majus fuiffet, quam ut viribus & judicio unius Epifco- pi definiri & fufficienter extingui potuerit; tune Epifcopus periculum denunciabat vicinis , & contra refračtarios a majori- bus Sedibus exquirebat remedium, qui- bus licebat reformare judicia inferiora. * Eam difciplitiam defcribit nobis Auguftinus lih. 2. de Baptif. contra Donatif cap. 3 „ Epif- „ coporuni autem litteras, quae poft confir« „ matum canonem vel feriptae funt, vel „ feribuntur, St per fermonem forte fapien- „ tiorem cujuslibet in ea re peritioris, Sc „ per aliorum Epifoporum graviorem audo* „ ritatem , dodioremque prudentiam , Sc „ per Concilia licere reprehendi, fi quid „ in eis forte a veritate deviatum eft. EC „ ipfa Concilia, quae per fingulas regiones, „ vel provincias Hunt, plenariorum Con* „ ciliorum audoritati, qu „ fo orbe Chriftiano fine ullis ambagibus ce* tt dere: ipfaaue plenaria fiepe priora a po* fi 3 fte* 68 „ fteriorbus emendari, cum aIiquo expe- „ rimento verum aperitur, quod claufum „ erat, & cognofcitur qaod latebat; “• ple- naria fcilicet in pundto difcipiinae, vel quaa- ftione fačli, vel celebrata , non fervatis fervandis, in quibus cafibus non funt in« fallibilia. §. LTV. Ejus dijcij;lin ver« 59 *9 verfam, etiam prout ccetus eft ex Pa- ftoribus , & Fidelibus, errare. (b) (a) Can.Error. Dift.83■ (b) VU.fupraf.30. * Si excipias fors Apoftolica , primis tribus Seculis nulla extiterunt Concilia Generalia; extiterutvero iisdem, & pofterioribus Secu- iis innumerae haerefes , quibus fuffecit op- ponere, vel Particulare Judicium Papale, SynodaIe, Epifcopale ; vel apertam fidel veritatem, & haerefis vanitatem; vel Dodo- rem Catholicum, qui haerefim impugnaret, poft quae accedente confenfu Univerfalis Ecclefias haerefes diffipatae funt. Haec col- ligimus ex Auguftino lib. 4. ad Bonifacium cap. t2 „ Quid ergo eft, quod dicunt de „ Simplicibus Epifcopis fine Congregatione „ in locis fuis fedentibus extorta fubfcriptio „ eft ? Nunquid . . 4 Congregatione Sy- „ nodi opus erat, ut aperta pernicies dam- „ naretur; quafi nulla haerefis aIiquando, „ nifi Synodi Congregatione damnata fit. „ Cum potius rariffimae inveniantur, prop- „ ter quas damnandas neceffitas tališ exti- „ terit, multoque flnt incomparabiliter plu- „ res, qu norum Coripheus Coeleftius Can. i. & 4, Patres „ perlectis in S. Syriodo Commen- „ tanorum Ačtis in depofitione impiorum „ Pelagianorum, & Cteleftianorum , quae a „ tua pietate de ipfis conftituta iuut, judi- „ carunt & ipfi “ folida, firmaque perma- nere, ut ajunt in Epijt. Synod. ad Ctejfi- num, quorum fačtura coliaudavit Cceieiti- nus in fua Epijt ad Concil. Epkef quod ob- ftinatis abftulerint extremum Hlad , quod fpem de Synodo hucufque gejjerunt. §. LXl Ecclejia liltvmto judicat in Concilio Generali. Magis arduis controverfus occur- ritur ultimato & irrfragabili legitimi Oe- cumenici Concilii judicio, quo per Epi- fcopos, tanquam vifibilia inllrumenta, Paracletus Spiritus Sančtus, quem miifu- rus erat Pater cceleftis in nomine Chriiti, loquitnr, & docet nosomnia, qusecun- que dixit nobis Magilter nofter Chriftus, manens in terra. (a) Quemadmodum igi- tur vera funt, quae reveliavit Ecclelise veritas Chriltus; ita vera funt, quae per Concilium Generale loquitur Paracletus Spiritus veritatis. (a) Joan. 81 (a) Joan. cap. 14. f. 2s. * Concilium Generale non poteft deviare a ve« Etate; nam „ id ReJigionis seternum fer- „ vandae neceliitas poliulat;. id humana? ra- „ tionis imbecillitas exigit; id Chriftuspol- „ licitus eft; id ubique, & femper, &con- „ corditer credidit Ecclefia Dei, ftatuerunt „ Concilia, tradideriint Patres. “ Ita bre- viter, & pulchreMuratorius de Ingenior.mo¬ der a f in Keiig. nsgot. lib. 1. cap. 13. J'. 1. 5. LXII. Exigente puhlica necejjitate , ant utilitate . Concilia Generalia non celebran- ttir, nili exigente publica Fidelium ne« ceflitate, aut utilitate; non enim expe- dit, nec decet Summam Ecclefiae Maje- Fatem detineriiis, cpias expediri poiliuit folicitudine inferiorum Magittratuum. * Alia funt omnino, alia funt ex parte Fideli- bus neceflaria. Prima appellamus, quaequj jam adultus, & men tis compos ignorat, a Regno Dei arcebitur. Fidelibus ex parte neceflaria nuncupamus, quae ignorare qui- dem licet, fed aut negare, aut in iis errare nefas eft. Utilia funt, quae homini Chri- ftiano conducunt, ut facilius ccelum confe- quatur, & infernum evitet; ha?cque alia in mera conternplatione verfantur, & iibem Cantummodo poftulant; alia prseter contem« F pia- plationem, & fidem, adlionem quoque re- ipiciunt, qualia funt, quae de moribus in Religione traduntur. Concilium igitur ex. gr. ex puhlica neceffitate providet, utfide- les habeant redam fidem credibilium de ne¬ ceffitate medli; item eorum, quorumerror everteret fidem , & bonos moreš , non ali- quorum cura particulari emendabilium; fed totius Ecclefiiae. Contra nec ex neceffitate, nec ex utilitate dirimit controverfias, quae quidem aliquatenus contingunt Revelatio- nem divinam; attamen abfque fidei, & mo- rum detrimento, non tam in Ecclefia, quam in angulis otioforum, difputantur a fertili cerebro Scholafticorum ; quas fi definire vellet, utpote quum fint infinitae, quam fupervacaneam, & incredibilem fibi crearet niolefiiam? &quam amplam ingeniis immo- derate curiofis occafionem non daret no- vas excogitandi qusefliones? Vid. Murator. cit. lih. i. cap. 13. §. LXIII. Irrefragabiliter Johim ex Revelatis . Infragabili Judicio non decernunt, nili de iis, quae in verbo Dei fcripto, feu tradko continentur. Nam Chriftus ad hoc erat venturus in mundum, ut no- bis perfedam annunciaret dodrinam. (a) Id prseftitit, & eandem juffit Apoftolos prše- pra^dicare do&rinam, in eaque incorrupte prtedicanda iplis promifit Paracletum Spiritum. (b) Non igitur Ecclefia facit nova dogmata , quia non eft organura novse revelationis ; neque eft opus nova revelatione; fed folum Judex , & Inter- pres eft revelationis primitus fa&se: ex verbo Dei liqua funt implicita, inchoata, & informia per rečtam interpretationem, & legitimam argumentationem eruit, ac- curat, & polit; fiqua jam exprefta, & enucleata, confolidat, & firmat; fiqua jam confirmata & definita, cuftodit. (c) (a) Joan. cap. 4. f. 24. (b) Matth. cap. 28■ ir. 20. Č? Joan. cap. 14. ir. 24. & Jeqq. (c) Li- rinenf. Commun, adverf. harej. capp. 22. & Srn- §. LXIV. Vnele eft regula dogmatis difternendi. Ea igitur folum Definitio Dogma« tica eft, quae eft eorum, qute fotutnmt revelari a Deo, & a Chrifto, vel a špi¬ ritu Sandto Apoftolis tradi Eccleliae com- municanda, čjf de tatto revelata £f tradita Jiint. Si alterutrum delit; dogma non eft. 84 * Non negamus potuifle Deum nova aliqua revelare a temporibus Apoftolorum ; led nifi mancam & imperfedam velimus dicere Chrifti dodrinam; id minirae fuiffe necefia- rium, affirmemus oportet. Hinc Revela- tiones , quae dicuntur fadae ad folatium quarundamSandarum foeminaram, Brigittae, Catharinae Bononienfis, Catharinae Senen- fis, Angelae FuJginatis, Hildegardis, Ger- trudis, quia fadae non funt ad neceffitatem Eccleiiae; non fundant commune Ecclefiae dogma , nec ullus hadenus gravis Theolo- gus eas judicavit habere fidei certitudinerm ItaMuratori. de mgen. moder at. lib. i.cap.ij, §. LXV, Fides Jubinde non deneganda etiam non Kevelatis. Cave taraen, ne laedas fubinde confcientiam non credendo Ecclefiae ob defe&um Reveiationis ; fit enim faepe ConcluJioex prsemiffis, altera revelata;al- tera moraliter evidenti, ita ut eviden- tiam ejus conteftetur aiTenfus Ecclefiae , & populi miiltitudo. Iffiusmodi Con- clufio non eft quidem dogma Catholicum, quod credere tenentur, quicumque funt filii Ecclefiae • eit tamen dogma Theo- logicum o cui refragari non licet ex eo folmn folum motivo , quod revelatum non fit, niii evertere velimus Eccleiiarn; imo Rempublicam Univerfam: imo niii veli¬ mus nihil čred ere, & pejores effe Aca- demicis & Scepticis. * Ex. gr. De fi.de eft: colendum effe verum Rom. Pontificem: Infallibile effe legiiimuni Concilium Oecumenicmn ; aft foiufti evidens eft: Piam VI. effe verum Pontificem, evi- dentia conteftata ab Ecclefia, & populi con- fenfione: evidens eft, fuiffe vere Epifcopos, qui confederunt in Concilio Trid. hoc tamen praetextu non abfque crimine negaretur cul- tus Pio VI. Fides Concilio Trid. Vide Mu¬ ra tor de Ingen. moderat. lih. i. cap. 18. Hu- jusmodi dubietas qu 3 ecumque purgatur per confecjuentem unanimem, conftantem Ec- clefiae confenfum; fic ex. gr. Si non fuifienfi veri Epifcopi, qui Tridenti confederant, lili us Concilii definitiones vim obtinuiflent a concordi, & diuturna ducentorum jam annorum confenfione. §. LXVL Dejiniunt adhibita diligentia. Quia Concilta eruunt ex Verbo Del dogmata , & Verbi Dei teitis, & interpres eft Ecclefia, vel moribus & praxi Fidelium , vel Patrum doctrina F 3 elo- 86 $$$$$$$$$ eloquens fenfum verbi Del ; facile conji- cimus magna opus efte attentione , & fo- licitudine in definiendis fidei dogmatibus. * Praeluxerunt exemplo Apoftoli, qui nonnifi multa folicitudine : Cum autem magna con- guijitio fieret, Ati. cap. is 1 . ir. 7. quaeftionera de neceffitate obfervantiae legalis defini- verunt. S- LXVII. Hinc nori dejiniunt, niji quod eft in quaJlione. Et quia ifta folicitudo cadit in illud , quod eft de inftituto quaeftionis definiendae ; Conciliorum decreta nonnili in eo punčto iudicium certum continent, quod concernit prascipuum inftitutum; cetera autem ,, quae in Conciliorum de- 5 , cretis, inquit Canus, (a) vel explicandi „ grada inducuntur , vel ut obječtioni ,, refpondeatur, vel etiam obiter, & in „ transcurfu praster inftitutum praeci- y> puum, de quo erat potiffimum con- M troverfta ; ea non pertinent ad fidem, 5? boe eft, non funt Catholicse fidei ju- dicia. (a) Lih. s> de loc. Theol. cap. f. qu, 4. * Ex. 87 i '* Ex. gr. Innocentius III. in Cone. Lateran. IV. relatus cap. Firmiter. i. de Sumim. Tri- nit. definit. „ Firmiter credimus, &fimpli- „ citer confitemur, quod unusfolus eft ve- „ rusDeus . . . Creator omnium vifibilium „ & invifibilium, fpiritualium, & corpora- „ lium: qui fua omnipotenti virtute fimul „ abinitio temporisutramquedenihi!ocon- „ didit Creaturam , fpirituajem & corpora- „ lem; angelicam videlicet & mundanani. “ id folum definit: Deum ejje Creatorcm om¬ nium/ & cetera ponit explicandi gratia. Cer- te poft lnnocentium fuere Philofophi, & Theologi, qui afieruerunt, Angelos ejfe cor- poreos : & Angelos fuiffe creatos ante mundum corporeum non effe fidei contrarium putavit S. Thomas i.par.^u. Ci. ar. j. §. LXVIII. Sunt quoque frma motiva definitionis. Sed Patres in Conciliis moventur ad definiendum certis guibusdam rationi- nibus. Rationes igitur illas neceffe eft efie non minus irrefragabiles, quam ipfani definitionem; illis enim nutantibus, quo- modo impofita definitionum moles firma fubfiftet ? * Solent Concilia plures conglomerare ratio¬ nes, aliascertas, alias verifimiles, & pro- F 4 ba- 88 babiles, quarum omnium fuminum pondus eft a certa dogmatis, quod rationibus fua- detur, exiftentia inScriptura, & Traditio- ne; fed fingulas rationes effe certas non eft neceffe. Sic dum Patres citant in definien- do piures textus Scripturae; non eft neceffe fineulorum textuum fenfum effe certum, fed aliquorum fufficit effe probabilem. Vid. Murator. de Ingen. moder at. lib. i. cap. 13. $. LXIX. Reliqua vel probabilia funt , vel non funt contra fdem. RelKjuavero , quse in Concilio- rum definitionibus obiter ,& in transcurfu praeter inftitutum praecipuum proferuntur, nec ibidem repudiantur, quamquam fidei rson habeant firmitatem, femper tamen fequitur, aut illa effe praeter fidem, aut non effe contra fidem. Ea enim ex pro- feffo & aperte non approbando , Ecclefia decretis fidei no.ndum intulit- Et rurffis non refellendo , tacite docuit, ea a fidei dočhina minime abhorrere. Diffimulare enim Conciliis licet, quae ad fidem non pertinent:at fidei repugnantia diffimulare r.on licet; error enim cui non refiftitur, approbatur; nifi forte ejusmodi diffimu- mmm$> h latlo inde oriatur, quod obvie non pa- teant, requirantque maturius examen. * Ex. gr Aneelos non prseextitifle mundo ccrporeo, S. Thomas i. par. qu. 61 ar. 3. putavit efie probabilius. Ut probabilius id adoptavit Innocenfius III. in cit. cap.Fir- mter, vel faltem ut non contrarium Fidei. Vid. Mura tor. cit. lih. t. cap. 23. §. LXX. Subinde dejinimt opimndo. Definitiones Coflciliares non funt accipiendae ultra intentionem Coocilii; quapropter fi Coucilium definit folum opinando aliquid, ejus definitio, non tam definitio, quam opinio eft, & folum fup- peditat probabile argumentum. * Ex. gr. Durandi opinio, qua arbitratur Chri- ftianos ex paganifmo converfos poffe reti- nereplures uxores, quas fibi defponderunt ante baptifmum, quod licut Patriarchse an- tiqui; fic Pagani de jure naturae valide con- trahant cum pluribus, nec unda baptifmi folvat, quod jure naturae validum eft; non reprobatur cap 8 . de Divort. nam folum dicitur: „ Verum abfonum hoc videtur & „ inimicum fidei Ch riflian«* “ Verbum ve- F 5 ro ro videtur judiciorum infirmat certitudinem„ Ita Canus lib. j. deloc. Theol. cap. s* §. LXXL Subinde certo judicio. Et tune duntaxat certum Concl- liorum Judicium eft, quando declarant fatis, fe ex certo & ultimato judicio quidpiara definiviiTe. Abfque piaculo enim refragari non licet Definitionibus Conciliorum. Igitur ut debitum iplis praeftetur obfequium, fatis proponi illas neceiTe eft. J. LXXII. Cujus nota Jiint. ima Si id manifejlo dicant. Subinde id Concilium expnjjis, & dejinitis verbis declarat, fe videlicet definire, ac terminare. * Ex. gr. Trid. Sejf. XIII. in Decreto de En- char.cap. i. ait. „ Principio docet Sanda Sy- » nodus, čf aperte, ac fmpliciter profitetur, n in almo S. Euchariftiae Sacramento, polt „ poft panis & vini confecrationem, D. N. » Jefum Chriftum , verum Deum atque ho- „ minem, vere, realiter, ac fubflantialiter ,, fub $1 „ fub fpecie illarum rerum feniibilium con,- „ tineri. “ J. LXXIII. jsda Anatkma latum. Si vero obfcurlus exprimit Con- clllum judicium fuum; illud debet colli« gi ex notis aliquibus; qualis eft, ft ana~ thema ferat in contrarium fentientes. Ana- thema enim praefcindit a corpore Eccle- ftse membrum corruptum ; nemo vero eorruptus eft, qui confervans redam fi« dem animatur fpiritu Eccleftse. Igitur praefcindit folum iilos, qui recedentes a reda fide ? exanimes funt fpiritu fidel Eccleftse. * Ex. gr. Trid. cit. prox. Seff. can. i. „ Si „ quis negaverit in SS. Euchariftise Sacra- „ mento contineri vere, realiter , & fub- „ ftantialiter corpus & fanguinem, unacum 3 , anima, & Divinitate D. N. J. Chrifti... „ anathema fit. “ Haec regula maxime ob- fervanda eft in Trid. Decretis intelligendis, qunm enim Trident. quod fufms in Decretis ftatuit & declaravit, praecifis terminis in ca- nones redegerit ; iilud tandem ibid. eft certo & ultimato judicio definitum , quod ftatu- tum & declaratum in Decretis; & cujus con- 9 * contrarium anathematizatum in Canonibus invenitur. J. LXXIV. $tia Excommunicatio fernda. Vel li in eos, qui contrarium dog- matizaverint, fententiam excommunica« tionis ferri jubeat. * Ex. gr. Honorius III. cap. 7. de H. 2. JT. i. $. LXXIX. Unde Tbeologus dejumit argummtum ne- cejjarium. Atque hoc argumentum, quod ex Verbo Dei, ej ustju e Interprete Ca- tholica Ecciefia, atejue ab eadem Eccle- fia receptis Conciliis ducitur, eft neceila« rium, &quodcertam habet, & ad ailen- fum cogentem concludendi firmitatem. '* Quapropter apte Muratorius lib. de Ingen . modem. i. cap. 12. J'. j. „ Ubi enim di* „ vina revelatio occurnt, ubi Ecdefia jus „ deeer- mmm s? „ decernendi habuit atque decrevit; tune „ reda rado monet; repudiendas effe inge- „ m; noftri fallaces argutias, & audienda „ effe Dei & Ecclefiae fidiffima Edida. “ Vid petav. loc. prox. cit. jp. 2. CAFUT VL DE PHILOSOPHIA, §, LXXX. Succedit opinio. Quod fi alterutrum abfit; dum adefl: fciiicet probabilis Scripfura; fi ab¬ fit tefiimonium pra&ice, vel dodrina li¬ ter Interpreris Catholicse Ecclefiae : vel dum cum Scriptura fimul adell hujusmo- di probabile tefiimonium; fi abfit ejus- dem Ecclefiae Catholicae judicium, atque pubieum magifterium ; tune innitimur particulari, privato, fallibili judicio ; nec nifi in probabilibus verfamur. * „ Quum vero divina Revelatio, ait Mu- „ ratorius loc. prox. cit. defideratur, & auC „ Ecclefiae nuilum ferendae fentemiae jus „ fuit. aut nulla adhuc irde manavit fen- „ tentia, liberum erit ingenio nofiro iis in », rebus fentire, quod veritati propius vi* ,, debitur. “ Vid Petav. trox. laud loc. G l LXXXl 9 8 §. LXXXI. Haurienda ex fontibus Dogmaticis. Divina Revelatio eft quidem per- fe&a ; attamen non omnia quae in ea con- tinentur , eruta, definita, & ad creden- dum propolita funt ab Ecclelia. Hinc cogimur fubinde Scripturas luftrare,ipfa- rum fenfum ex Traditione coliigere , ex fimilibus Conciiiorumdefinitionibus Tra- didonem firmare, & corroborare. Unds confecpiltur, eosdern fontes effe opinio- nis in Theologia , qui funt Dogmatis. $. LXXXII. Eft necejjaria PlnloJopMa. Eft vero Philofophia, eaque Ra- tionalis, quae docet, ratiocinari: ex no- ds ignota inferre: confentanea, & čopu- lata conjungere: feparare disjun&a & dif- formia: quas viam & ordinem tura difcen- di,tum doceudi prsefcribit. Philofophia igitur , eaque rationalis, ieu Logica eft juagno ului Theologo. * Emanuel Caleca pro ufu PhiJofophiffi in Theo¬ logia centra Nicephorum Gregoram ita diffe- rit: 99 rit: „ Qui Syl!og:fmos, &argumentatione 8 „ penitus exc!udit a Theologia, primurn id, „ quod huraanes natura: proprium eft , & „ hominum inter fe co]Ioquiuin, & Commu« „ nionem tollet e medio : tum B. Pauiura „ redarguet reprehendentem eos, qui ex „ afpedlabilibus rebus de Deo ratiocinari mi- „ nime potuerunt, & ex creaturis agnofce- „ re Creatorem. Quin ipfius Salvatoris „ fententiam labefadabit, qua fcrutari Scrip- „ turas jubet. Perfpicuum eft enim eum, „ qui Scripturas perfcrutatur, non nifi ar- „ gumentando legere. “ Ob unitam fibi Divinitatem Chrifti humanus intelJečtus fuit fapientiiiimus, vidit omnes termi nor um con- nexiones, non indiguit ratiociniis; aft uč breves illorum, adquos loquebatur, inftrue* ret intelJecftus, nosque fuo exemp!o ratioci- nari doceret, ufus eft frequenter iylIogilmo, velut dum ait: „ Porroft in digito Dei eji- „ cio dcemonia, profecfto pervenit in vos „ regnum Dei. “ Lac. cap. ti. f. 20. Item: „ Si autern & Satanas in fe ipliiin „ divifus eft ,quomodoftabitregnum ejus?“ Ibidem t. 18- Item: ,, Non eft Deus mor- „ tuorum, fed viventium, e ' Matth.cap.22 . Uti obfervat. Laud. Caleca. §. LNXXIIL Sed pme adbibenda . Sed parce in Theologia eft phi- iofophandum. Natn memiaiffe debemus, G S divi* loO divina effe, quaein ea perfcrutamur, effe magis augufta , quam ut hutniii noftro intelle&u confpiciantur. Revelationem effe lumen, quo praslucente in inquiren- dis diviniš incedendum eft; proinde effe fubfiftendum, quoties iftud delitefcat, & lic ftatueuduin, Deum non fuiffe manife- ftius locutum ex alto Confilio impercep- tibilis myfterii, quod latet , quodque decet nos venerari humili folius fidei ob- fequio; vel ex confilio innocuse fuper- fluitatis, quod ilia obfcuriora abfque fidei morumque detrimento ignoremus; hinc merito effe temperandum noftrae curiolitati. * „ Ut igitttr fol ita videndus eft, apte ait Hilarius lib. de Trinit. cap. i o. „ ut poffit vi- „ deri: tantusque excipiendus Jurnine eft, „ quantus admittitur: ne fi plus velimus „ expetere, minus quoque quam poffumus, „ confequamur. Ita & ratio cceleftis in „ tantum intelligenda eft, in quantum ap« „ prehendendam fe dedit: ne fi contenti ,, induigentiaemoderatione nonfimus, omit- „ ta m us indulta. “ Difcamus ex infelici Haereticorum experimento, quorum Patriar- chas fuiffe Philofophos , teftis eft Tertul- lianus lib. adverfus Hmnogenem. $. LXXXIV. $$&&&$$$> IOI $. LXXXIV. Praferenda Socratica. Prseferendi funt familiares fermoneš dif- putationibus ad prscepta Diale&icse ac- commodatis. Sunt enim colioquia illa , quibus mutuo quasrere, & refpondere folemus, oprima inveniendae veritatis ra- tio; nam dum difceptantium more con- gredimur; funt non raro , qui probro- fum fibi potant erroris convinci; quin, & illud accidere folet, ut argumentatio- nes optimae, & ad coarguendum quam aptiillme inftručbe, ridiculo vertantur Ad- verfariorum confuffis clamoribus , qui obfirmato animo ea defendunt, quse af- fumpferunt, quin & animi adeo etiam exulcerantur , ut dolorem quidem pre- mant nonnuuquam, nonnunquam etiam quiritationibus aperte prodant. * Ed quoque promptior hasc philofophandi methodus," quemadmodumenim, „ fiquis- „ quam dare volsns praecepta ambulandi, „ moneat, non efle levandum porteriorem, „ pedem, nifi compobierit priorem, dein- „ de minutatim quercadi'nodum articulorum „ & poplitum cardines oporteat movere, „ defcribat, “ verum quidem dicit, „ nec G 3 „ ali- „ aliter ambu’ari poteft, fed facilius hotni* „ nes hsec faciendo ambulant, quam ani- „ madvertant, cum faciunt, aut intelligant, „ cumaudiunt; ita plerumque citius in?e- ,, niofus videt, non efie ratam conclufio- „ nem, quam praecepta ejus capit, tardus „ autem noneam videt, fed multo minus, „ quod de e a praecipitur. “ Ita Augaftinus Lib, de Docir. Chri/L 2. cap, 37. §. LXXXV. lnquirendum in Dogmatum exiftentiam. Strenue laborandum eft, ut ex regulls canonicis, non intelligenda, fed credenda eruamus ; fi enim credenda erui- mus: li exiftentiam dogmatis habemus, fatis eft ; quum quse credimus , intelli- gere fruftra regulariter contendamus. * Eft haec prsefcriptio Auguftini lib. p.deTrin. cap. 1. „ De credendis nulla infidelitate du- „ bitem us ; de intelli^endis nulla temeri- „ tate affirmemus. In illis aucftoritas tenen* „ da eft; in his veritas exquirenda. “ Sic ex gr. deUnitate, & Trinitate Dei nulla infidelitate dubitemus, quia tenenda eft au- tftoritas Revelationis , quae dogmatis exi- ftentiam nobis certo tradit; aft ratio con- nexion;s terminorum nulla temeritate affir- metur, quia veritas eft exquirenda, quse impervia eft hic humano intelledtui. CA- 103 CAF XX T vn. DE METH0D0. & LXXXVI. Candidatis manuclucHo necejjaria. Eft incipientibus manudu&io ne- ceflaria ; quoniam ut pulchre difcurrit Auguftinus, (a)„ Ad difcendum dupli- ,, citer ducimur, auBoritate , atque ra- ,, tione, tempore aučloritas, re autem „ ratio prior eft. Aliud eft enim, quod ,, in agendo anteponitur , aliud quod ,, pluris in appetendo seftiinatur. Itaque „ quanquam bonorum audi or it as imperita ,, multiludini videatur efle falubrior; ratio ,, vero aptior Eruditis. Tamen quia mul- ,, Jus bomo , nifi ex imperito peritus Jit , nul- ,, lus autem imperitus novit, qualem fe ,, debeat praebere docentibus, & quali ,, vita effe docilis poffit, menit , ut omni- ,, bus bona , magna, & occulta difcere „ cupieutibus non aperiat , kj/i aučfovitas „ januam ; quam quisque ingreffus fine „ ulla dubitatione vitse optimae praecepta 9 , fečlatur, per quse cuni docilis fa&us G 4 „ fuerit, *04 9 , fuerit, tura demum difcet, & auanta w ratione przedita fint ea ipfa, quae fe- cutus eft ante rationetn, & quid fit ,, ipfa ra ti o, quam poft au&oritatis cu- ,, nabula firmus comprehendit. u (a) Uh de Ordine 2. cap, 9, $. lxxxvil EJl Jut aufforitas ScMaflicis . Eft fua Au&oritas Scholafticis Theologis; etenim habent dočtrinas, & artis prsefumptionem. Efte vero artis peritis credendum , vel ipfa ratio fua- det, quod cenfeautur rerum rationes penitius iufpexiffe. Suftinent deinde ut« cumque vices Magiftrorum , & Dodo- rum Ecclefi.se , qui fi confentiant eadera mente, oreque eodem; arguunt dograa- tis evidentiam, & Ecclefise confenfum. * Unde efiam Rečentiorum SchoMicorum vo- luit haberi rationem ConciJium Viennenfe relat. Ometi, unie de Summ. Trinit. „ Opi- „ rionem iilam, quae dicit tam parvulis, „ quam adultis conferri in Baptifmo infor- » mantem grafiam, & virtutes, tanquam „ probabilioiem , & JJoclorum modernorum „ Theol. i$Š „ Theo'o?i2e magis confonatn , & ccncor- „ dem, ffTeaCatholiciseligendam. “ Vid. Canum JUb. de loc . Theol, s- cap. 4. 5. LXXXVIII. Sed nec Joti audi or it ati; Verum profictentibus minitne fuf- ficit fola audloritas ; enim vero eloquar verbis D odtis. Petri Ballerini, (a) „ ru- ,, des erimus femper, ac cceci matura ,, ac devexa jam setate , fi infautum ,, more ex alterius fententia toti pen- „ deamus, & quae ab aliis didta lint, „ čreda mu s continuo, neque antea pro- 3 , be excutiamus: quaii vero ratio, quse „ cum aetate crefcit, ea de caufa nobis ,, a Deo data effet, ut deftdem interea vi- , f tam agamus, aut ferviliter fequamur „ eorum opiniones : qui quod ante nos nati lint, non idcirco vel luminis funt „ inftar divinitus alfulgentis, vel errori- „ bus minus , atque nos fubjedd : lae „ agendi ratio , tefte S. Auguftino, indigna „ eji, mn modo homine Pbilofopho , verum „ e Ham rationali. 46 Quae de Studiis a Bal- lerino generice didla audivimus, podori jure ad ftudium Theologicum traducuu- G 5 tur tur, in quo quam minus laudabiliter ver- lati fuerint muki Scholaftici, libri ipfo- rum loquuntur. (a) De Methodo Jtudendi excerpta ex operibus S- Augiiflini cap . * „ Ego magno cum afTenfu omnium dicere „ me video, inquit Canus lib.deloc. Theol. S-cap, i.„ Miferam effe Scholae dodrinam, „ quae fe titulis magifterii defendat; mife- „ ram etiam , atque haud fcio an multo ma- „ gis, quae detrada Scripturae Sacrae audo- „ rita te, SylIogifmis contortis de rebus di* „ vinis philofophatur; imo ne de rebus di- „ vinis quidem, fed nec de humanis, ve- „ rum de his, quae nihil ad nos attinent. „ Intelligo autem fuiffe in S ohola quosdam „ Theologos afcriptitios, qui univerfas quae> „ ftiones Theologicas frivolis argumentis „ abfclverint, & vanis, invalidisque ratiun- „ culis magnum pondus rebus graviffimis „ detrahentes , ediderint in Theologiam „ Commentaria vix digna lucubratione ani- „ cularum. Et cum his Sacrorum Biblio- „ rum teftimonia rariffima fint, Conciliorum „ mentio nulla, nihil ex antiquis Sandis „ oleant, nihil ne ex gravi Philofophia qui- „ dem, fed fere a puerilibus difciplinis; „ Scholaftici tamen , fi Superis placet, „ Theologi vocantur : nec Scholaftici funt, „ nedum Theologi, qui fophifmatum fceces t , in Scholam inferentes; & ad rifum viros „ dodos „ docftos incitant, & delicatiores ad con* temptum. “ §. LXXXIX. fiJec mrnsro credendum. Quamvis ex multorum confenfio- ne, ut hic affirmavimus, oriatur pi* 32 - fumptio veritatis.; numerotamen nedum tuto confidimus; Nam Scholaftici, di- camcumSeneca, (a) pecorum ritu pergunt, non qua eundum eft , Jed qua itur : & ut aptiffime ipfos expinxit Dantes, imitan- tur vervecum morem ; cjuod primus fecerit, & reliqui faciunt: is li procedat, & hi fequuntur: fiftat ille, & alii fiftunt; ul¬ tra non fapiunt. (a) Cap. i. de vita beata. * Sequi numerum major fervitus eft. Hanc ferviant, qui a natura nadti funt crafiius in- genium, ita ut inepti fint ad inveftiganda arcanaDei; aft meliorem fortitos naturam dedecet profiten: fe male infanire cum mul- tis, quam cum paucis fapere, quapropter ter- rere tempus pretiofum in conquirendis fo- ciis, & aučtoribus fui praejudicii, quod uti- lius impenderent eruendae veritati. Vidit noftri principii veritatem S« Auguftinus, dum diffimulavit Juliani Pelagiani, oppofi- lo8 tionem : „ Non numerandas, fed ponderandas „ elfe lententias; nec ad aliquid invenien- „ dum quidquam multitudinem prodeffe cce- „ corum. “ Lib. 2. contra Julian. cap. to. & manifelto probavit, dum alibi ex Juliano ipfe quaerit: „ Nunquid ideo vim verita- „ tis effugere poteris, quia nobis. . . im- j, portas Jocios falfitatis? “ Lib. y. contra Julian. cap, 7. §. XC* Sed ratio conjtderanda. Pondus igitur ipforum examine- mus, neceffe eft. Quibus principiis Theo- logia Revelata nitatur , hačtenus fatis deduximus. Ad ea principia funt exi- gendi, & quo ad eadem magis exade locutos adinvenerimus 5 eo probabiiio- res reputemus. * Seu audimus,feulegimusSchoIafticos,agen- dum eft cum iis, quemadmodum Paulam Romanam fecumegine, narrat Hieronymus in Proccmio Epiff. ad Galat. „ Cum Romae » eflem, nunquam tam feftina me vidit, ut „ non de Scripturis aliquid interrogaret. „ neque vero more Pythagorico quidquid „ refponderem, redu m putabat, nec line „ ratione prsjudicata apud eam valebat au- » doritas, fed examinabat omnia, &fagaci men- M „ mente univerfa penfabat, ut me fentirem „ non tam difcipulam habere, quam judi- „ cem. “ Quod fine reprehenfione fuftinuit a Paula Hieronymus, id fuftinere a difci- puliš fuis Theologos Profefiores non de- decet. S- xcr. Sicut & ratio oppojita. Neque fuafibilibus ipforum ratlo- nibus praecipitanter aflfentiamur ; fit enim, ut fuis indudi ftudiis proprios cancros colorent, feu non videant, feu diffimu- lent, qu3e minus probabilter in rem fuam allegarunt, vel contra efficaciter allegari poffunt. Sunt igitur expendendse omnes & fmgulae objediones. * Tradit nobis hanc regulam S. Hilarius Ub. i. de 7 rinit. „ Parum eft in rebus ad falu- „ tem msxime neceffariis fola ea ad fatis- „ fadionem fidei afferre, quae propria funt: j, quia plerumque blandientes (enfuin fallunt „ didorum noftrorum inexpIorant£e affer- „ tiones, nifi etiam propofitionum adver- „ farum demonftratae inanitates iidem no- „ ftram in eo ipfo, quod ipfae ridiculae elTe „ arguantur, affirment. “ Hinc Eufebius Lib. i. de Pr aparat. Ev ang. n i. O p tirno Confilio fic ait: „ Fadurus operae pretium ,, mihi iio „ mihi videor, fi aggreffurus hoc demon- „ ftrationis Evangelicae opus pauca fternen- „ dce ac pr «3 quitur, ferse, inlreviam? Erubefcatre- tra&are quod erravit, qui non conditio- ne, qua omnes nafcimur ignorantes 9 fed voluntate peccavit. * Quapropter fiqua incaute conceffimus, qui* bus implicamur; ad ea foluturi redeamus. Nam TrigeJIio qucerenti, licetne tandem ad ea, qu „ difplicentiam noftram non publicaflemus in revelando ea, quae ab ipfis dicuntur, „ ant fiunt, partern habere mentis aifrntien „ tis pravae uniascujusque haerefis opinioni.*' §. xcvnr. Recordandum denique infirmitatis nojlra. Denique,qui credit fe ftare, vi- deat, ne cadat. Kadem qua alios homi- nes, nos circumdatos infirmitate, ieu le- gimus, ieu fcribimus, feu loquimur, re- cordemur; nec multum noftro coniida- mus ingenio, ne dum alios reprehendi- mus, ipli reprehenlionem incurramus. Hinc memor tenuitatis mese audeo ver* bis Magni Dočtoris S. Auguftini conclu- dere: ,, Cetera quae in hoc libro difpu- „ taiido locutus fum, ad hoc valeant 57 legend, ut aut noverit, quemadmo- „ dum line affirmandi temeritate quae* ,, renda lint, quse non aperte Scriptura „ loquitur; aut fi ei ide quaerendi mo* „ dus non placet, quemadmodum ipfe „ qu3eliverim fciat, ut li me poteft do- ,, cere, nonabnuat, fi autem non po* „ teft, a quo ambo difcamus, mecum 5 , requirat. “ (a) (a) Lib. 7. de Gentf. ad lit. cap. 2 $. NARODNA IN UNIUERZITETNA KNJIŽNICA 00000320988