K*k \\ X ,., 4 ^ i > A . ,v,Vi,VvV> .r- .4» v’1'^ desiderii erasmi roterodami epistolae SELECTIORES EX LIBRO EPISTOLARVM DECERPTAE Q^V I B V S ALIVNDE PLVRIMAE ACCESSERE. CVM PRAEFATIONE IOH. ERHARDI KAPPII ELOQV. IN ACADEMIA LIPSIENSI PROFESSORIS. WRATISLAVIAE APVD 10 a i a C. KORNI VM C ID ID C C L 11. 11 pl LECTOR BENEVOLE. oftquam Nobiliffimus Biblio- 0,rcsr pola Vratislauienils , Io- tionis. h annes lacobus Kornius, confiiium cepit Selediores ERASMI ROTERODAMI Epiftolas, Baiileae A. cId Ioccxix. 8* typis exfcriptas, in viiim fcholamm dentio publicandi: eodem tempore huma-niflime a me petiit, vt eifdem praefationem adiicerem. Ego vero honeAis eius precibus eo facilius locum reliqui, pro-pterea quod,vti aliis Magni erasmi icri-ptis, ita etiam epiftolis eius femper magnum pretium flatui, ab adolelcentibus priuato ftudio legendis, et a viris doctis mi diiu in priuatis Icholis , cuni quoad dicendi Tegentis, tum quoad res, quas enarrant, vti- sendae-liter illuftrandis, ab aliis quoque eruditis-a 2 limis / Notitia illarum fepara- tim ex- eufa- tum. fimis hominibus nunquam fine iucundita-te ac fruclu euoluendis. Prodierunt iam viuo erasmo variae eius epifiolae fepa-ratim; excufae etiam funt variae illarum in diuerfis Europae vrbibus collectiones, quae et excellentifiimum audtoris ingenium, et faciem rei facrae et literariae illius aeui, eleganter repraefentant, mirificeque illuftrant. Perrexerunt viri eruditi in euulgandis eras mi Epiftolis poft eius obitum, faeculo decimo lexto, decimo feptimo et hoc nofiro , fed variae adhuc manu exaratae latent, eo digniores quae etiam in lucem protrahantur, quo maioris omnia tanti Viri monumenta ingenii funt facienda. Recenluerunt epiitolas er asm i, etfeparatim et iunctim editas, diligenti fiudio Viri Clarifiimi, m i c h a e l maittaire in Annalibus Typogra-phicis, et silv. ioh. ARENHOLDvs in Conlpectu Bibliothecae vniuerfalis hiftorico - literario - criticae *, et ille quidem in iis fubftitit, quae viuo erasmo lucem viderunt; hic autem notitiam illarum quoque dedit, quae pofl; eius * Prodiit Hanouerae A. Cio Ia CC XXXXVt. 4. cius obitum, et faeculis fubfequentibus, tjfc-pis funt excufae. Prodeant hic primo in confpeclum Epiftolae feparatim exqpfae ex maittairii Tomo quinto Anna-””**' lium Typographicorum et quidem ratione temporis habita: Anno clD Io xxiii. Lutetiae apud Petrum Vidouaeum 8- prodiit erasmi epiftola apologetica ad Epifcopum Bafileenfem de interdicto efu carnium &c. Anno cId Id xxviii. eius epiftola vna cum alia brixii ibidem apud Chriftianum Wechelum, et eodem anno epiftola eius confolatoria, Lugduni apud Sebaft. Gryphium imprefta. Anno clD Id xlv. Parif. apud Sim. Colinae-um eius epiftola ad fratres inferioris Germaniae de controuerfiis in religione lucem vidit. A Cl. A RENHOLDO 3U- «Aren- * holdo» tem lequentes enumerantur: erasmi Epiftola ad avg. evgvbinvm 8- fine mentione loci et anni. Haec stevchi epiftola, Friburgi fexto Cal. April. A. e Id Id xxxi. exarata, mihi ad manus eft, et quidem ex editione Lugdunenfi g. A. clD Id xxxiii. apud Seb. Gry-a 3 phium * * Lucem vidit Londini A. cI^Idccxli. 4. jshiumexcufa,atque avgvstiNi stev-chi evgvbini in Pfalmum xvm. et cx^xvni. interpretationi a p. 167-197 inferta, quam stevchi reiponfio ad erasmvm fuperhis, quae ab eo dicta funt iuper Pentateuchum, excipit, Regii Lepidi vm. Calend. Auguft. A. c 1 d Io xxxi data. Ambae etiam am-pliffimae Colledioni Leidenfi Epiftolarum e R a s m 1 funt illatae, et e r a s m 1 quidem epiftolaP.il. p. 1374. stevchi autem p. 1919 habetur. Mentionem etiam facit Cl. arenholdvs epiftolae eras-Ml de mofeftia profitendi linguas, Bati-leae 8- fine mentione anni excufae, tum epiftolae eius contra quofdam, qui fe aaditant Euangelicos, Argentorati A. do lo xlu. 8- impreftae, porro epiftolae ad Francilcum I. Galliae Regem perferiptae cum differtatione de bello et annotationibus hiftoricis, Irenopoli A. cIdIdclxxiv. 12. typis repetitae. Praeter has a maittairio et ARENHOL-do indicatas, mihi ad manus eft eras-m 1 Epiftola ad quofdam impudentiftimos Graeculos, fine mentione anni et loci 8-excufa, quae quidem inter epiftolas eras mi in editione Leidenji, non vero PRAEFATIO, in ipfis Operibus delideratur, T. X. eoranV p. 1745 illata. Ab his Epiftolis feparatim cxculis ad iunctim editas eft progrediendum, ordine temporis obleruato ex maittairio et areNholdo repetendas. Et ab illo quidem fequentes Coi- Notitia lectiones indicantur: Epiftolae aliquot af0lnum erasmi et ad hunc aliorum apud? Theodorum Martinum 4. Louanii A do Id xvi. xvii. eaedem in aedibus Frobenianis 4. Bafileae A. do Id xvm. eaedem cum audtario apud eundem 4. eodem anno editae: Farrago noua Epiftolarum ERASMI ad alios, et aliorum ad hunc, admixtis quibufdam, quas fcriplit etiam adolefcens, Bafileae, apud Ioh. Frobe-nium menfe Octobr. cId Id xix. foL Epiftolae erasmi ad diuerfos,et aliquot aliorum ad illum, per amicum ex ingentibus falciculis fchedarum collectae apud Ioh. Frobenium, Bafileae fol. A. cId Id xxi. erasmi breuiores aliquot epiftolae, ftudiofis iuuenibus admodum vtiles, Parif. apud Simonem Colinaeum A. cid id.xxiv. et A. cId Id xxxi. §. eaedem Coloniae A. clo Id xxv. apud Eucharium Ceruicor-num: Epiftolae aliquot Telestae ex Eras-a 4 miafiis> ex A ren holdo, mianh, impreflae Antuerpiae apud Gui-lielmumVorrtermann4. A. cId Io xxix. Epiftolarum opus fere ad trientem auctum apud Hieron. Frobenium et Ioh. Herua-gium fol. Bafil. A. do Io xxix. Epiftolamm florulentarum liber apud Chriftianum Wechelum g. Parifl clD Id xxxi. Quae autem a Doctifli-mo ARENHOLDO indicantur Epiftola-■ rum e r a s m 1 collectiones, fuperioribus et hoc noflro fac culo typis exfcriptae, illae hae fere funt: Epiflolae felectae cum horto colvmellae editae§. line mentione loci: Epiflolarum floridarum liber I. Antuerpiae apud Ioh. Steelfmm At cb Id xxxvii. cId Id xl. et cId Id lvil 8. Epiflolarum opus auctius Bafil. cId Id xxxvii i. apud Frobenium, et in Operibus erasmi, A. clo Id xl. IX Tomis apud Frobenium et Nic. Epi-fcopium iundtim editis, T. III. in libros XXVIII. diuifum; Epiflolae illuflriores in III. Centurias diuifae, Bafil. A. cId Id xxxviii. A. cId Id xli. et A. cId Id xlvi. apud Bartholo-maeum Wefthemmerum §. Epiflolae quaedam ex editione pavli mervlae A. cId Id c vii. 4. Epiflolae cura petri scri- PRAEFATI'©: scriverii Lugd. Batau. cId Id c xv. Epiftolae VIII in Epiftolis C1L Belgarum fcleciis Lugd. Batau. apud Elzeuirium A. cId Id c xvii, g. Vita Erafmi cum epiftolis illuftrioribus, Lugd. Batau. A. cId Iocxlii. 12. Petri scriverii et feutorum aufpiciis ex officina loannis Maire. Desiderii eras mi Epiftola-rum libri XXXI. cum e hi lippi ME-lanchthonis Libris IV. et adie&is THOMAE MORI et IO. LVDOV. VI-v i s Epiftolis, Londini cIdIdc xlii. fol. Epiftolae in Operibus omnibus e r a s M i T. III. partibus II. Lugd. Batau. A. clo Idcc m. Erasmi Epiftolae fe-le nis anxiam affeclationem, fua (ponte cun-5,cla profluxere, plane vt diuina et inex-„ haufta in ip(b ingenii vis atque vena re-55 luxerit, ipfaque eius, flue (iiauitas, flue 55 facultas orationis, le flo rem non minus „ quam „ quam aliorum expolita atque accurate „ limata phrafis deledauerit, affecerit-„que. Ipfum id, eius plurima, et „infignia monumenta, quae omnis ad-„ mirabitur pofteritas, perpetuo tcfta-„buntur. Qualia certe, fi ab Sado-„leto aliisue expeclare liceret, mundum „ quemdam, vt ita dicam, doctrinae cer-„ neremus. Porro, fi quid ego iudico, „ ab nullo huius aetatis quicquam in lite-„ris eft editum, quod cum vnico Ada-„giorum opere conferri queat, eft enim „ quafi quaedam eruditionis opulentiffima „ penus. Vt caetera vero taceam, an „quid in Theologia fcripierit Sadoletus, „quod parem Ecclefiae vtiiitatem attule-„rit, ac Noui Teftamenti translatio, alii „ cenfeant. In Pfalmos vterque quaedam „icripfit, fed Erajrmis, animi ab grauio-„ribus operibus redintegrandi (vt ipfe-„met dicere folebat) gratia, alter vero „iufto ftudio ac negotio: vt quod ille „ aliquot .diebus effuderit, hic annum for-„te totum cuderit. Et tamen, fi ferio „idem Erafimis voluiffet, paria meliora-„ ne an facere ne potuiffet, diuinare facile „ licet. Quanquam vterque modeffe fua „ferrea, alterius aurea effe dictitabat b „ Verum- „ Verumtamen, iam non de eruditionis „ excellentia, aut quis meliora, fed quis „ elegantius fcripferit, quaerere te dices. Atqui fi. mea haec lis eflfet, malim ego opera mea ab vtilitate, quam ab elegan-„ tia laudari. Et fi elegantiae eft, verbis „ numerisque Ciceronianis adftringere „ orationem) hoc fecit quidem accuratius „ Sadoletus, nec minus tamen puto po-3, tuiffe Erafmum, nifi eam curam folici-„ tudinemquc aliis maiore cum fructu „ impendere maluifiet In fumma, vti „ Homerusi\o- an Virgilius magis excellat „ iudicare difficile elt, et tamen Latino-„ rum eft nemo, quin Virgilium fe efie „malit: ita et ego, quantumuis Sadoleto „ elegantiae praerogatiuam conccfferimus, „meliorum Germanorum partem, Eras-„ mi tamen nomen longe augultius ma-„ gisque venerandum habere exifiimo. „ Bene vale, Hermamie ChariEme. Ex „ Ingolftadio, 5. Decembr. 1540. „ Facile hic conientient aequi huius controuer-fiae iudices, a partium fiudio alieni, zv 1 c HEMvm nihil hic fere dediffe amori, quo in erasmvm ferebatur fu ramo , fed eius in Ecclefiam et literas meritis Verum Itatuiffe pretium, ac Sadoleto qui- quidem elegantiae praerogatiuam concef-fiffe, erasmi autem nomen longe augu-ftius magisque venerandum exiftimaffe. Quod vfcro ad gerardi io annis vomi v o s s 11 comparationem erasmi cmii rati^ vtroque Scaligero attinet: illa habetur in ^ v_ eius Epiftola, Lugduni V. Id. Maii A. tr«que r r r ’ i , Scalige- cb bc xxvii. ad franciscvm go-10. marvm perfcripta ex qua periochas huc pertinentes transferemus: Prodiit nunc, inquit, Epiftolamm (lofephi Sca-ligeri) opus. Praefatio eft ab Heinfio, fed iub Efeeuirianonim nomine. Magnifice extollit Satligeros. Ait naturam quotidie homines parere non miracula. Sed quid tota poflet, voluifie in vtroque Scaligero experiri, inque iis duobus bis omnes vires fuas effe periclitatam. Qiii-bus ego laudibus non inuideo : Etfi non arbitror, Erafmum tuilTe iis minorem, praefertim quando cogito tempora, in quae huius pueritia incidit; tum etiam, quam praeclare de Nouo Teftamento, ac tot SS. Patribus meritus fit. Nec enim perfuadere mihi polium, minoris momenti aut frutius, effe operam iftam, b 2 quam * Inter felectiores T. IV. Operum Voffii p. 5d. quam quae fubtilius faepe quam verius aduerfus Cardanum lulius diiputat; aut quae de re Poetica, vel caulis L. L. idem nos docet, praefertim cum ne filius quidem in iis, quae de Poetis iudicarat, Parentis indicium fequendum putarit: Et opus de caulis L. L. quaerat laepe quod non eft, Alchymiftarum inftar, vt ipfe eius ancior agnouit, quemadmodum ex Bordonianae fabulae confutatione accepimus. Quodque ad lofephum attinet, vt nec inuidia negare poffit, ad temporum cognitionem, plurimum eum contuMe in fibris de emendatione temporum, et animaduerfionibus Eufebidnis : ita religio quoque fit fateri, plus inde vtilitatis ad Ecclefiam redundaffe, quam accurata illa opera, quam Erafmus antiquis Ecclefiae Dodforibus vertendis, corrigendis, cen-fendis, impendit. Et aliquot interietiis, , de audacia Critica lofephi Scaligeri, de eius animo parum candido, in Frcmcifcurn Iu- ; nium iniurio, verbis etc. ita Vojjius pergit: Vt igitur ad Erafmum redeam, de quo infti-tutus erat fermo: is vtroque illo Heroe non minor videtur, praefertim fi laeculum infelix attendam, quo Erafmus inter indoctos Monachos, in tanta tot librorum bonorum mm penuria, qui necdum, vel corm-ptiffime prodierant, ad illud eruditionis fafHgium potuit adfpirare etc. Quemad-. modum igitur hi Duumuiri, zviche-mvs et vossivs, verum erasmi decus ex editione Noui Teftamenti Graeci, pariter ac variorum Eccleliae Dociomm vindicarunt, et hoc in primis nomine eundem cum fummis Europae ingeniis contulerunt: ita eloquentia et doclrina eius et adhuc viui, et hac vita defuncti, varios natia eft praecones. Inter illos cft referendus stephanvs ponche- Lauda-rivs, Epifcopus Parilienlis, cuius lau-doque» des GERMANVS BRIXIVS A. Cbl0XVI.“*ar-‘a adErafmum his verbis perlcripfit * : Age Era£™ vero, inquit, Erajme, accipe, quale fit,cherio. quamque fingulare Parifienfis in te meritum. Is cum primum ad hos legatione ea, quam ante elixi, fundtus rediit, nihil potius habuit, nihil fibi magis praecipuum duxit, quam te, te inquam vnum, .Erdf/i/ze,praedicare, quam tuum ingenium^ tuam dodtrinam, atque eloquentiam, Graecam juxta ac Latinam, tum publice, b 3 tum * Habetur haec epiftola in editione Leidcnfi n. CCXII. P. J. p. 151. tum priuatim pleno ore referre, et apertis , (qmd aiunt,) tibiis propalam decantare. etc. Quid non ille praedicat de Eras-mo ? quid ille Erafmo non tribuit ? eius de te fermones fuhne&ere libuit: facef-fat tamen interim iubeo procul hinc adulatio omnis. Magna Erafmum fama prae-cefierat, maior inuentus ed: quid enim vetat eadem nos de Erafmo pronuntiare, quae de Ifcteo quondam fuo Plinium pro-nunciaffe legimus: 0 vere Atticum leporem, o vere Neftoream eloquentiam! o raram eruditionem, ac certe nonfaeculi noftri ! Nihil vnquam Erafmo Cifalpi-nus orbis produxit omnibus literariis dotibus cumulatius: Abfit verbo inuidia; habuit noftra haec aetas bonarum literarum proceres duos, Hermolaum Barbarum, atque Angelum Politi anum, Deum immortalem, quam felici ingenio,quam acri iudicio, quanta facundia, quanta linguarum, quanta difciplinarum omnium ftientia praeditos ? Hi Latinam linguam iam pridem fqua-lentem, et multa barbariei rubigine ex-efam, ad priflinum reuocare nitorem conati lunt, atque illis fuus pro feci o conatus non infeliciter ceffit, funtque illi de Latina lingua tam bene meriti, quam qui ante PRAEFATI Oi ante eos optime meriti fuere. Itaque immortalem libi gloriam, immortale decus parauerunt, manebitque femper in omnium eruditorum pectoribus confe-crata Hermolai ac Politiam memoria, nullo aeuo, nullo cafu, nullo fato abolenda. Vidi et ipfe in Italia olim aliquot magni nominis, magnaeque in literis opinionis , in quibus et doctrina non vulgaris, et iudicium acre, et rara adeo inerat ia-cundia : fed tamen iitud ego citra inui-diam, et cum Italiae pace dixerim ; cui equidem cum faui antea multum, tum tribuo femper initudiis plurimum : vnus profecto Emfrms tranfalpinis ac cilMpi-j^™'15 nis omnibus palmam praeripit: .vnustus^ Erafmus omnium lumina eruditionis aCpin"/e"t facundiae fulgore perftringit: et, quodj^; eft in prouerbio, cornicum oculos confi-mam_ git. Etiam nunc Erafmum ipfum loquen-ptu!" tem videre videor: Dii fuperi, vt omnia apte, omnia appofite, vt nihil non erudite , nihil non eleganter et ornate, nihil non dittincte et ad amuffim loquitur ? Summa e it facultas, copia, vbertas: oratio eius pura, aperta, facilis, dulcis: fermo proprius, terfus, exquifitus, granis; fen-fus abttrufi ac reconditi: Occurfant ver-b 4 ba, ba, fed cuiusmodi ? LatiniJJhna, atque haec quam copiofe, quam affatim? vber-rimum quoddam dicas eloquentiae horreum ; multa leclio in familiari, et vel extemporanea locutione, multa eruditio apparet: incredibilis memoria, repetit altius quae loquitur, ne fyllaba quidem labi-tur: breuiter Mulam ipfam Atticam non hominem loqui contendas : vt illi Rheto-lica fubferuit; vt illi ad vnguem nota eft, vt domeflica illi ac familiaria rhetorices praecepta, vt fchemata omnia, figuras, c icendi genera lingula, pro arbitrio modo hac, modo illae, in cerae modum, in vfum fuurn flectit ac reflectit ? lurares Demofthenem efle, aut fi quis Dernofthe-ne fuperior elfe poteil: vt poetas omnes tum Graecos, tum Latinos familiares peculiaresque habet: vt carmen vtraque lingua, non poenitendum icribit: vt feliciter fcnbenti Apollo arridet, Mulae omnes certatim alpirant, quo in genere nimirum vel antiquos ipfos prouocare videtur ctc. Repetut deinde germanvs BRivivs laudes, quibus Epifcopus Pa-rifienfis Theologiam et Philofophiam erasmi ornauit, et, tandem recen-fitis aliquot eius libris, haec fubiunxit: Qui- praefati q. Quibus omnibus, inquity quid aliud pia- Lauda, neErafrnum effeciffe credimus, nifi quod ^ofoic manifeftiflime nobis indicauit, quam fe- quentu „ . /-» Er a Imi lici ingenio, quam tagaci nato, quama G=r-purgatis auribus, quam diuina memoria, ™r3™0> quam vbere facundia, quanta vtriusque linguae eruditione, quanta flyli exercitatione ac maieflate, quanta diiciplinarum omnium fcientia praeditus ornatusque fit ? Ac per Deum immortalem, quis iam in-ficiabitur, Erafmum quendam veluti in-exhauftum perennis eloquentiae fontem latiffime manantem in pectore ac praecordiis ge flare ? de quo tam varii paffim, tamque exundantes riuuli in tludioforum vireta copiofitlime deriuantur ? Quis in-ficiabitur, in aliis quidem permultis, alias atque alias dicendi dotes ac virtutes eminere ? in Erafrno autem vno t&jv ttottcov 'dyxSdoV cruqov, Tifjy 'KCiVTOdV dyd&Ctiv ttfav, TMV 'irdvTMV dyad-Sv SdAacrcrciv etvxf. Hactenus stephanvs poncherivs et germanvs brixivs, quorum laudes erasmvs ante annum fextum decimum laeculi poft Chriftum natum decimi fexti fibi conciliauit, plures deinde intra vicennium illud, quod viuendo exegit, (mortuus enim eft anno tricefimo b 5 fexto, ) «Domi- nico Eaudio. fexto,) aliis ingenii monumentis, in cultiore Europa affecutus. His fubiunge-mus alium eloquentiae Erafmianae laudatorem et vindicem, imo vindicem etiam religionis et orthodoxiae a fufpicione haerefeos Arianorum, quam nonnulli ei imputarunt. Eft is dominicvs b av-d i v s, ICtus et Profeflfor hiftoriarum Lug-duneniis, qui in epiftola ad pavlvm MERVLAM*, ERASMI vitam editurum, A. cIdIocvi. perfcripta, praeter alia haec in laudem incomparabilis ciuis fui habet: Facis rem optimam, inquit, et acceptiffixnam candidioribus ingeniis, quod opere hactenus inedito memoriam maximi hominis non quidem vindicas ab iniuria obliuionis, quae tantam lucem obruere non poteft, fed grata tamen no-ui muneris largitione rurfus eum velut in Famae theatrum producis, vt et plaufu excipiatur ab Erafmiani nominis amatoribus, qui bona lita norunt, et malignitatem fui taedeat, quae tantum heroein tam parui pendit. Nam ne quid diffimu- lem, * Centuria II. epift. II. p. 246 feqq. ex editione, quam iohannes friderichvs, lingua-rum et hiftoriarum Profeffor Lipfienfis, Lipfiae Ai ClD Idc xxvxxi. 8. procurauit. lem, ferio indignor paulatim elabi de manibus doctorum hominum monumenta fummi artificis, atque iis anteferri nonnullos abortiuos partus eorum , qui magno conatu iaepe magnas nugas agunt, ct quorum praecipua virtus eft iapere ex indicibus atque inuentariis. Porro, fi recte calculum poiui, duo po-tifiimum genera funt eorum, qui de homine fequius opinantur. Quidam ftyluni ejus et dictionem carpunt: alii (quod eft longe grauiffimum) eum infectantur tan-quam fiibiannatorem omnis religionis, et fautorem teterrimae haerefeos Ariano-rum. Priores illi fine populi fuffragio tyrannicam dominationem libi arrogant, quod legem ftatuere audent, qua quis loqui aut fcribere debeat, quum Orator ille furmnus, nec dicendi folum, led et cen-fendi auctor optimus, quaefierit, nec vn-quam inuenire potuerit, quaenam eflet in vario ac multiplici eloquentiae quali vultu praeftantifiima forma dicendi, magisque animo et imaginatione complexus eft, quam facultate aflecutus abfolutam effigiem eloquentiae. Ad retundendam eiufmodi didatorum infolentiam fuffi- ciet, fi dicamus, erasmvm efle fecu-tum venam et ideam ingenii lui, quod longe conlultiffimum arbitror, nec aliter aequabilitas et vniformis, tenor in ftylo feruari poterit. Quod fi primaria dos fermonis in eo verfatur, vt perlpicue fen-fa mentis euoluantur, hac laude nullus cum e r a s M o paria fecit: tam admirabili felicitate ac facilitate vox et manus fecuta eft-internas animi cogitationes, vt vix vnquam litera in eius icriptionibus apparuerit, et tamen tanta lux eruditionis paffim effulget, vt fcires ex foecundiffi-mo pectore copiam i fiam ledtiffimae orationis redundare. Spiritum et vitam ei debent renafcentes literae: nec vlla eius fcripta plus habent in receffu, quam quae minus illecebrarum et vanitatis fronte ac titulo praetexunt, A flagitio irnligiq/i-tatis abunde hominem ablbluunttotprae-clara meditamenta, quae prorfus fpirant veram et viuam pietatis indolem. Nam vt nihil vrere potefl nifi ignis, ita nullum artificium, nulla affectatio vnquam exprimet tam natiuas affectiones, aliud veritatis ingenium eft, aliud fimulationis figmentum. Facile cordatus iudex deprehendere potefl; Quid Quid /olidum erepet, et piStae tectoria linguae. Cur autem exiftimetur, fauifTe partibus Aricinorum, caulae nihil erat, fed inde arrepta eft occalio calumniae, quod in Annotationibus ad Nouum Teftamentum faepiulcule neget, quidquam ad rem la-cere nonnullos Scripturae locos, vnde Orthodoxi aeternitatem filii Dei, et eandem cum Patre efientiam comprobari credebant. Quis vero tam holpes eft in Patrum libris, vt non lubinde animaduerte-rit manifefiam in iis oiKoy^lav adi grjhov dhX’ x mr sntyvunv. Omnibus armis praeliabantur aduerfus haereticos, etiam plumbeis mucronibus, et, vt olim augur Fabius Maximus dixifle fertur, faluis au-fpiciis ea geri, quae pro reipublicae fa-lute gererentur, ita boni ifti patres credebant, recle et fapienter infiitui, quidquid pro defenfione veritatis tentaretur. Non debuit autem ob acrius et accuratius iu-dicium atque examen vir optimus venire in tam atrocem iufpicionem, a qua fatis fuperque eum liberat explicatio primi capitis Euangelii fecundum Iohannem. Salibus et iis interdum aculeatis abundant nonnulla nonnulla eius opera, in quibus craffos errores et aniles quafdam fuperflitiones orationis libertate perflringit, vnde orta eit opinio contemtarum religionum: fed norma Chriftianae charitatis fuadere debuit humaniorem interpretationem. Videtur autem erasmvs magis habuiffe quid fugeret, quam quid fequeretur. Vnus omnia peruidere non potuit, et rem haud exiguam praeditit, quod in tantis ignorantiae tenebris oculos attollere potuerit ad inueftigandam lucem veritatis. Meti-culolior fuit, et timens offenfionum, atque hoc vnice in vita ftuduit, vt omnium ordinum et generum beneuolentiam colligeret. Id forfitan impedimento fuit, quo minus cornicum oculos configere aufus fuerit, et omnia iniquitatis myfte-ria velo leuato patefacere. Multum tamen, imo infinitum ei debet pofleritas, et forte non haberent reprehenlbres eius, vnae famam confequi potuifient, nili ipfis dediffet quod reprehenderent. Hactenus dominicvs bavdivs, laudatoribus eloquentiae et Vindicibus religionis E R a s m i fummo iure adfcribendus, cuius verba eo lubentius hic repetenda duximus. mus, propterea quod fimul caulam no-ftram, qua memoriam Viri fummi et fe-lecdas eius epiftolas rurfus vehit in Famae theatrum producimus, mafcule perorat, et de eloquentia et religione eius vere et incorrupte indicat; quanquam io annes albertvs fabricivs, non inter-moriturae famae Polyhiftor, argumentum de religione Erajnii lingulari exercitatione critica,Hamburgi A. clo Id ccxvii. primo defenfa, luculentius excuffit, quae auctior in Sylloge Opufculorum * Fabricianorum habetur. Quemadmodum autem ea, quae hactenus diximus, partim ad notitiam epiftolarum e r A s m I, olim typis excufamm, partim ad auctoris propiorem et interiorem cognitionem aliquid facient: ita non polTumus non iisdem aliquot elogia virorum dodtorum fubiungere, quibus fuperiore ac noltro tauda-faeculo eius epiftolas condecorarunt. Pri- Erafmi' mus fit vincenti vs fabricivs, fapelft“-Conful Gedanenfis, qui in epiftola fecun- vincen. da A. cId Id c xxxi. icript#p. 241. b“,cio,' ita * Edita ert Hamburgi An. cla Id CC XXXV m, 4. et habetur a p. 356.40J. a Mor-hofjo. ita de iis iudicauit: „Vnius Erafmi epifto-„Ias cum lego, praeter quandam rena-„fcentium literarum quafi hiftoriam, in ,,primis legentem tenent, quas circa extortum purioris doctrinae fcripiit. Quip-„pe qui medius et neutrius partis nihil „gratiae, (quis enim in epiitola ad ami-„cum ?) nihil det odio. Quid autem in „iitis libi placeat, in illis difpliceat, ge-„nerolb candore exponat. In quibus ta-„men nihil magis, quam lingularem viri „verfutiam, qui hos ita libi demereri po-„tuit, vt illos non offenderet, mirari ib-„leo Alter fit d aniel georgivs morhofivs , qui in Polyhiftore luo literario L. I. c. 23. p. 279. nihil iis elfe fuauius et acutius dixit. Latinitas, ita pergit, in illis non mala, non quidem talis, quam ad imitandum aliquis fibi proponere debeat, (hic enim antiqui Scriptores omne ferunt pun&um) fed natiua, extemporalis etc. Et pagina fequenti ita inquit: Erafini Epiholae propter rei lite- rariae * * Prodierunt FABRICII epiftolae cum eius orationibus et poematibus Francofurti et Lipdac Anno cla lac lxxxv. 8. rariae multiplicem cognitionem legendae, et velut ad locos communes redigendae liint etc. Continentur in iis arcana /latus ciuilis, eccleiiaiiici, literarii illorum temporum, faceta nonnunquam et iocofa, vt ipfe fuit ingenio mire feftiuo etc. Lites in Theologorum palaeftris tum ventilatas, et quicquid ad illarum hiftoriam pertinet, illic deprehendes, Quanquam Erasmvs fe medium femper gelferit, ftudium tamen partium non raro deprehendes. Magna fuit eius viri veneratio, et merito quidem, ingenium excellens, vallum, diffufum, fecundum, acre, prom-tum, ad omnia paratum, in decus et miraculum laeculi natum. Triumphare his ciuibus Batauia poteft, erasMo et GRotio, quibus pares poftera faecula non facile datura funt. Tertius denique Iit GREGORI vs MAlANSlVS,Cele- a M»* berrimus Hifpanus, qui in praefatione ad ,'‘ni‘u, epiftolas fuas in hanc fententiam diflerit: Ger ardus Gerar di, notus omnibus nomine Defiderii Er a fini, praegrande fcri-pfit Epiftolarum volumen, in quo ex-cellentijjimwn eius ingenium, extern-c pom- poralis facundia, incredibilis facilitas apparet * Atque haec quidem ea fini de Magno Erasmo in medium afferenda, et huic nouae lelectiorum eius epiftolarum editioni praemittenda effe cenfui, vt alios ad S/ eius venerationem, ad lectionem ope-sum, et in primis ad lectionem adagiorum teAunt et epiftolarum eius noftra etiam aetate *e.en magis magisque excitarem. Magnopere praedicanda eft ecclelia Graeca hodierna, quod magnum er as mi operibus pretium hodieque ftatuit, et optandum effet, Vt alii coetus Chriftiani idem facerent, fumma eius in rem facram et literariam promerita magni aeftimarent, in vtilita-tem fuam conuerteruet,' grataque profe-querentur mente. Ego certe magnopere mihi gratulabor, fi his virorum docto-rum praeclaris de erasmo iudiciis a me allatis , lectoribus quibusdam operum * Editionis Valentinae p. Xttl. ** Vide plura in thomae t-OPESt oVNT Cenfura celebriorum amStorum, in i o A c H i MI FRIDERICI FELLERI Monumentis ineditis P- 405. et in IO ANNIS FABRICII Hiftoria Bibliothecae Fabricianae P. I. p.32,0. et p. 359* mm vel epiftolarum eius nouum calcar me addidiffe deprehendero, certiffime perfuafus, illis huius confilii ac ftudii poenitentiam nullo vnquam tempore comitem futuram effe. Laudandum etiam eft confilium Bibliopolae, quod cepit, nouam epiflolamm Er a fini leledtiomm editionem in vfiim virorum doctorum et ftudioforum iuuenum euulgandi. Qiium enim illae antiquiores Colledtiones hodie fmt rariores, grandiores illae, Londinen-fis et Leidenfis, pretiofiores, Balileenlis etiam epiftolarum feledtiorum editio iam dudum diuendita, in tabernis librariis per aliquot annos fruftra fuerit quaelita: is certe haud leuem apud Erafmiani nominis amatores gratiam inibit, dum earum editionem longe emendatiorem et audii orem exhibet. Ego enim dodto Cor- Qa;d in rectori, Chrifliano Friderico Forwerkio, uTepc lenenfi, optimam editionem. Leidenfem dedi, vt beneficio eius non modo errores typographicos, in Bafileenfi editione fre- pnctti. quenter occurrentes, corrigeret, ied etiam «it. f“' integras voces etiperiochas in illa omiffas inde reftitueret. Fadtum etiam illud eft omni fiudio, vt vere hanc editionem c 2 mm- emendatiorem, variisque locis auctiorem praedicare poffim. Adiecit is etiam fua-iit meo indicem, in quo epidolas, quibus annus eft adieclus, fecundum illos digeffit, vt lectoribus illarum, qui feriem temporum amant, et imaginem er asm i adolefcentis, iuuenis, viri nofle cupiunt, eo commodius illas euoluere liceret. Animus quidem fuit his felectioribus epiftolis nonnullas erasmi et amicorum eius epiltolas manu exaratas et nondum promit- publicatas, nonnullas in editione etiam noua ^ Leidenfi neglectas, et quafdam poft illam epifto- bine inde in Belgio, Heluetia et Germa-latum nia impreffas , appendicis loco adiunge-tarum, re. Et ineditarum quidem ad manus mi-rumTn hi funt duodecim, ex tabulario quodam fitoue". maximam partem defcriptae,rerum memo-Gionc rabiliumplenae; harum autem odto, qui-obuia- bus etiam emendationes a Viro Clariffi- tum. ITKX _ HVGONE AB HEVSSEN, in quinque Epiflolis erasmi editionis Lei-denfis inititutae *, funt adiiciendae. At mutaui deinde confilium, et malo illas alio tempore Sylloge quadam compledli, prae- * V. eius Hiftoriam Epifcopattuim foederati Belgii P. IV- in appendice. praecipue quum jfperare liceat, fore vt alias Erafmi ineditas epiftolas adhuc impetrare queam. Auftor enim eft mor-hofivs fupralaudatus*, Marqucirdum Gudium quinquaginta erasmi Epiftolas inter MSSta fua feruafle. Me quidem non latet, PETRVM BVRMANNVM tres earum in Colle&ione cpidolarum Gu-dii et Claudii Sarrauii publicafTc, ab Hcr-manno de Viuien focum communicatas, in Leidenfi Eraimianarum epiftolarum editione repetitas, fod illud ignorare me fateor, vbi erasmi epiftolae aGudioolim polTeflae deliteicant. Rem igitur viri eruditi, harum rerum amatores, mihi facient gratiffimam, fi Bibliothecas vel publicas vel priuatas haud grauatim mihi indicare velint, vbi hae vel aliae eius epiftolae habeantur, quo illarum exempla mihi expetere , iildemqne Syllogen meam adaugere liceat. Si vero nihil earum impe-trauero, nec hoc Jfpicilegium meum ha- c 3 rum * In libro de ratione confcribendarmn epiftolarum ex editione io. bvrchardi maii p. aj. rum deliciarum amatoribus plane dilpli-cebit, aliis virorum fummorum epiftolis «vexSoTotf, quae praefto funt, forte locupletandum. Tu vero, LECTOR BENEVOLE, Erafmiam, Ii fapere velis, ama, et hac promullide inuitatus, in aliis eius epiftolis et operibus apparatius et hilarius coena. Scribebam Lipiiac, d. xxi. Sept. A. R. S. cId Id cc li. INDEX INDEX EPISTOLARVM PRIOR QJVI EST CHRONOLOGICVS. I490 \ rnoldo Pag. 174 1496 ■Cm. Chrirtiano 129 Montjoio (Gulielm.) 130 1497 Falconi (Joanni) Batto {Jacobo) Witfordo (Richardo) Pifcatori (Roberto) Gulielmo Gouda.no Joanni Bruxellenji Lubecenit cuidam Aurotino {Cornelio') Canonico Chrifliano Greio (Thom.) Batto fuo Evangeliftse 1498 Nicolao a Burgundia. Lutzenburgo {Anti) Batto Jiio Bergis {Henr.a) Epifc. Camerae, Chrifliano Jacobo, Tutori fuo Batto {Jacobo) 124 13S 125 159 130 137 127 126 166 265 169 264 173 267 269 261 262 J75 15* INDEX I. 1498 Pifcatori (Rob.) 264 Caminado (Angujlino) 150 Benferado (Nicol.) 271 Coleto (Joanni ) 161 Montjoio {Guiliel.') 164 eundem 256 Sixtino (Joami ) 154 Gaguino 263 Gaguinus Erafmo 263 Greio ( Thom.) 265 Amico cuidam J45 1499 Batto 255 ad eundem 273 ad eundem 274 Joanni, Canonico Bruxellam 272 Lutzenburgo {Anti) 268 Benferado/mo 270 Moro fuo igy Montjoio (Guil.) jgy Andrelino (Faujlo) jgg Faufto fuo Caminado {Augufiind) 149 Nicafio fuo 137 Chriftiano Lubecenji 276 Guilielmo Goudano fodali 140 Gaguino {Robertd) 144 ad eundem 172 Ludovico fuo 254 Notho (Petr.') 254 150® Adriano Chrijlo Amicijjtmo 259 1500 Ed- 1500 Edmundo Sacerdoti optimo 25S Edmundo, ut Fratri ■, dilecto 260 Olaho (Nico/.) 582 1503 jEgidio (Petro) i45 1506 Coleto (Joi) 292 Linacro (Thom.) 281 1507 Wentfordo (Roger.) fuo 251 Coleto (Joanni) i85 1510, Halfeyo (Tbom.) 285 Ammonio (Andr.) 237 Moro ( Thom a) 213 1511 Ammonio fuo 240 ad eundem 242 ad eundem 234 Coleto Jiio 284 Ammonio (Andr.)Jiio 241 Gonello fm 217 Ammonio 235 Coleto Jiio 284 Ammonio 236 ad eundem 238 ad eundem 242 ad eundem 239 1512 Cardinali Nanetenji 291 Egnatio (Jo. Bapt.) 286 Ammonio (Andr.) fuo 238 Adolpho, Principi Veriano 289 1513 AmmonioJuo 243 ad eundem 244 c 5 1514 No- «514 Noviomago (Gerard.) ■ffigidio (Petr.) ad eundem ad eundem Linacro (Thom.') Ammonio (Andr.) Zafio (Ulricd) ad eundem Wentfbrdo {Roger.) Servatio rever. Patri Caraffe {Petro) Epijcopo Thcatino 395 287 224 230 283 237 308 308 252 625 2X1 J5r5 Moro {Thom.) Grymano {Dominico) Cardinali Raphaeli, Cardinali S. Georgii Ammonio {Andr.) Leoni X. Pontifici Max. Gonello {Guiliel.) Sylvagio {Joanni) Leoni X. Pontif. Max. Kirhero {Joanni) Thom*, Cardin. Eboracenfi Waramo {Guliclmo) Archkpifc. Cantu- arienfi Gonello fm 204 ad eundem 206 ad eundem 228 Theologo cuidam igi hero {Ludov.) 28 Watfono (Joh) injigni Theologo 21 Grejo {Thom.) & Viterio {Petri) 20 290 5r 61 250 35 205 2X0 68 233 1516 Deloino (D. Francifco) IO Budxo (Guliel.) 12 Francifco, Galliarum Regi 17 Copo {Guliel.') 16 Canoffx {Ludov.) Egifcopo Rajocenji 19 • Rhegio ( Urbano) 72 ^gidio {Petro) 217 Bartholino {Ricardo) 32 Ammsnio /iw 248 Rhegio {Urbano) 377 Thomte, Epijc. Dunelmenfi 209 Thorax, Crfri y Archiep. Eborac. 246 Moro ( Thema) 21I Aigidio {Petro) 77 ad eundem 228 Leoni X. 25 Sylveftro, Fpifcopo Wigornienji 27 Sapido (Joami) LiberaLArtium Dociori 30 Ammonio (Andr.) fuo 249 1517 Berfelio (Pafcha/io) 103 Poncherio (Steph.J Epijc. Parif. 2 Moro (Thomte) 214 Fabro (Jac.J Stapulenji 82 jEgidio (Petro) 84 Paczeo (Richardo) $8 Gonello fuo $7 Bovillo (Henr.) 89 Batto (Cornelio) 2I9 Clavas (Antonio) 219 Laurino (Marco) 220 Coleto (Joami) Decano S. Pauli 116 index L 1517 Rimaclo fuo 309 Latamero (Gnil.) «l3 Urfewico J110 047 Budaeo fuo g Paliuro (Luca) ^ Stromerio f/fozr.; Aurbachio Medico 96 Richardo Jiio ^ Noviomago (Gerard.) qoq Fevino f>.; 2, Lyftrio (Gerard.) ^4 Noviomago (Gerardo) Budxo fuo In Bergis 293 Ammonio _/?<» Chriftophoro, Prajuli Bajilienji 94 iEgidio (Petro) 222 2Lafio yzlo jjj Hoochrtrato (Andr.) 309 Noviomago (Gerardo) I03 151$ Erardo, Epijcopo ac Principi Leodienfi 106 Philippo a Burgundia, jEpz/r. Eccl. Tra- 108 Nefeno (Guil.) 297 iEgidio (Petro) 225 Glareano (Henrico) 91 Bufchio (Hertn.) 117 Henrico VIII. Anglorum Regi 90 Grimano (Dominico) Card. Tit. S. Marci 85 Lafcari ((foanni) Confiantinopolitano 86 Parcio (Thonx) 231 Bombafio (Paul 74 I KT D E X L 1518 Hueo (Guil.) 2q- Zafio (Udalrico) gg Oswaldo gg Amorbachio (Bonifacio) 370 Buslidio (JEgid.J 10I Efchenveldio fChrijloph.) telone Popar- dienjt 120 Werterio (Joanni) n? Gerbclio fAYr.J Juris Pontificii DoBori 119 yEgidio (Petro) 215 W eundem 225 Cuidam 337 Bombafio (Paul.) 299 Sampfoni (Richard.) J. U. D. 81 Zafio foo lio Velio (Cafp.) 202 Banifio Juo 203 TEgidio (Petro) 218 Oecolampadio (Joanni) 232 Buslidio (PEgid.) 296 iEgidio (Petro) 223 Barlando (Adriano) 317 Lypfio (Mart.) Bruxellano 343 Glaveano (Henrico) 366 Lypfio (Mart.) 374 1519 Noetio (Jodoco) 342 Marea ^ Abb. Belliloc. 368 Marea (Erard, a) Epifc. Leod. 279 Carino (Ltul) 307 Vivi (Ludov.) 281 Budaeo yzie Il3 i5r9 1JI9 Lypfio (Mart.) Bruxellcnft 372 Longo lio (Chriftopb.) 113 Cordo (Euricio i~ig Jacobo Hornen/t Draconi (Joanni) j-g Croyo (Gtiilielm.) xg2 Hutteno igg Alberto, Card. o Archiep. Magunt. 191 Bcrgis (ds Anton.) 193 Thorax, Epifcopo Dundmcnfi 197 Richardo, Epifcopo Wintonienfi 106 Friderico, Duci Saxoni a 183 Schalbo (Gafpari) 184 Eobano HcJJb 197 Papinio (Anton.) gor iEgidius {Petrus) ErafUno Rotcrod. 220 Banifio /ito 194 Claymondo (Joanni) injigni Theolo-g° 121 Collegio Canonicorum Metcnfium 279 joanni, Epifcopo Roffmfi 315 Zutpenio (Petr.) 303 Haco (Chph.) 302 Conrado rd Laurentio Abhat. 356 Ifelrtein (Florentia ab) 317 Grymano, Card. 322 Budxo fuo 332 Beraldo (Nic) 333 Pacxo (Richard) 326 Montjoio (Guil) 329 Dancaftro (Guil) 328 1519 1519 Lupfeto (Thom.) Thonue, Card. Eborac, Guilfordo (Henr.) 32- Robino (Jo.j 340 Nicolao, Prapojito Edano 336 Montjoio (Guil.J 198 Noviomago (Gerard.) 200 Marliano (dloyf) Epijc. Tudenji 333 • Moro (Tho.) 345 Lypfio (Mart.J Bruxdlenji 373 ad eundem 374 ad eundem 374 eundem 375 Vivi (Lodov.) 516 1520 Gruingio (Henr.) 355 Sylvcftro, Epifcopo Wigmunfi 318 Campegio (Laurentio) 319 Chiregatto (Francifc.) 320 Richardo, Epijc. Wintonienjt 313 Alberto, Card. Mogunt. 335 Mattliiie, Saxon. Ducis a Decimis 334 Lupfeto (Tho.) 354 TurZoni (Jo.) Epifc. Uratisi. 361 Vilingero (Jac.) 344 Marea (Erardo a) Prafidi ac Principi Leo- dienji 320 Alberto, Card. Mogunt. 347 Ofhufio (D. Gabr.) Carthujienji 1 Reuchlino (J0.) gn Sbrulio (Richardo) 338 Cnoplix (Andr) 358 1526 Bedello (Tbo.) 36^ Ritio (Paulo) 345 Pacico (Richard.) 346 Rliodoftegrio (Gothofr.) 348 Leontio fuo 364 Scavpinello (Auguftin.) Neapolitano 369 1521 Bartholino (Laur.) 420 Cattinarius (Mercurmus) Erafmo 615 PacaSO (Rich.) 357* Livino Abbati 416 Harii (Caro!.) 418 Tai eo (Gulielm) 419 Frobenio (Hieron.) 419 Pacxo (Rich.) ■ 353 Linacro (Tho.) 350 Schudelino (Jo.) 352 Alciato {Andri) 513 Hajoni (Hermam.) Frifio 367 1522 Wattenvilo (Nic.) ^4 Ennio, Enifcopo Verulano 313 Adriano VI, Papa 350 Heresbachio (Conrado) 467 Francifco, Archicp. Ebrodunenfi 451 Sucqueto (Jo.) 552 1523 Chriftophoro, Epifc. Bajil. 513 «524 Chriiiophoro Epifc. Bajil 380 Scarpinello (Augujlin.) 382 Molino (Franci) 469 Thomse, Cardin. Fboracenfi 386 Tonftallo (Cutbert.) Ep. Lond- 384 PacKo _/wo 229 1524 1524 Bero (Rich.) Abb. Glajc. ^ Tonefio Confdiario Cardin. Eboracen/is 381 Henrico VIII, Regi Anglix 3g~ Sadolctus(J/zc.) Erafmo 462 Idem ad eundem 613 Wimphelingio {Jac.) 38r Camerario (Joack) 387 Molino (Franc.) 470 Voltzio (Paul.) Abbati 511 Euftachio QAndrea) 379 Grueriis (Leonard. a) 412 Truchtes (Chrijloph.) 453 1525 Naufeae (Frtd.) 471 Cornelio, Bergen/i Qnxjlori 457 Georgib, Duci Saxoni & 464 Hunno {Martin.') 463 Felici, Epifc. Theatino 466 Puccio {Ant.) Epifc. IHftorienfi 411 Barlando (Hadr.) 448 Berquino {Lodov.) 449 Antonino (Jo.) Medico 472 Calvo {Franc.) 473 Barbirio {Petro) 473 Vergilio {Polydoro) 474 Budxo {Guil.) 4^6 Egnatio {Baptijl.) 402 Lafco {Hieroslao a) 403 Polo {Reginaldo) 405 Critio {Andr.) 406 Naufex {Frider.) 409 Bombafio {Paul.) 408 Apocello {Jac.) 408 Benedido (Dati.) , 450 ^ 1525 1 N D e X I. 1525 Aldrifio (Rob.) Laurino {Matthia;') Bnmsfeldio {Othoni') 1526 Naufeae {Frid.') Budzeo (Guil.') Bernardo, Epifiop. Tridmt. Barlando (Hadrt.) iEgidio (Petr.) Cuidam »527 Cafimbroto (Lconardo) Bertulpho (Hilar.) Tuffano (Jac.) Molino (FrancP) Georgio, 'Duci Saxoni* Copo {Guil.) iEgidio {Petro) Afui ano {Francifco) Carondileto {Ferico) Schydlovietz {Chrijloph. a) Lafco {Hieroilao a) Pifoni. {Jacob.) Bernardo, Epifc. Trident. Fettichio {Thcobaldo) Mornyeo (Petr.) Vergilio {Polydoro) Aldrifio {Rob.) Schydlovietz {Chrijloph. a) Critio {Andr.) Epifc. Plocenji Francifco Hajfcltenji Zebridovio {Andr.) Medico cuidam Fofla {Tielmann a) Vivi {Ludov.) 521 4i5 455 409 535 529 520 518 <20 525 410 522 532 401 45S 541 542 540 544 544 545 392 389 524 537 539 393 394 399 398 4i3 394 422 1527 index i. 1527 Caduceatori (Henr.) Ferdinando Regi Margaretse, Regina Navarra Maximil. a Burgundia Borfalo (Joanni) Waramo (Guil.) Cochleio QJoanni) Folia (Tielmann a) Bibliopego (Joanni) Schydlovietz (Chriftoph. a) Tomitio {Petro) Botteo (Henr.') Antonino (Jo.) Medico Lafco (Joanni a) Nova Aquila (Herm. Com. a) Maxiiniliano a Burgundia Georgio, Duci Saxoni a Pacaeo (Rich.) Bembo (Petri) Cuidam Moro (Tbo.) Bayfio (Lazard) Talefio (Quirino) Vario Marvillano (Hic.) Manrico (Aiphonjb) Decimario (Petro) Henrico, Anglia Regi Joanni, Cardinali Lotharingid Gattinario (Mercurino) ' Decio (JuJlo) Agathio (Plieron.) TolTano (Petro) * 42f 547 459 437 400 4'4 432 37<5 46i 443 445 447 396 44r 435 439 391 440 504 436 446 433 548 434 429 43$ 486 479 477 495 497 50X index I. 1529 Danefio 491 Decimario (Petro) 495 Alciato (Andr.) 498 Brixio (Germano) 490 Vefuvio (Nicol.) 499 Stadio (Chriftoph. d) 502 Joanni, Archkpifc. Pamrmit, Zebridovio (Andr.) 488 505 Budaeo (Girilel.) 478 Bernardo, Epifiopo Tridentim 482 Petro, Epifcopo Cracovienfi 483 Nova Aquila (Herm. a) i 484 Davidi (Mart.) 525 Mornyeo (Petr.) Abb. 481 Salamancx (Anton.) 506 Egnatio (Bapt.) 494 Bernardo, Epijc. Tridcnt. 508 Hajoni (Hermam.) Phryjlo 503 Grapheo (Corn.) 509 Lotzero (Joanni) 533 Piftorio (Sim.) 423 Balthafari, Epifc. Hildesheimpiji 424 Valdefio (Joanni) 425 Grueriis (Leonardo a) 426 Javando (Claudio) 492 Francifco, Thefmrariu , 493 Fuggero (Ant.) 427 Bero (Ludovico) 554 Ricio (Hier071.) 526 Joanni, Brifgoico 534 /Emilio ab JEtpiliis 558 Maximiliano d Burgundia 562 1529 1529 Cornario {Jano) , Frobenio ( Jo. Erajmio) Henkdlo (>.) 660°| • Francifco, Tbefaurario Alciato {Andr.) 527 1530 Rofino (Jo.) 602 Manrico {Alphonfo) 579 Dingen (Co?zr. ,) 622 Cantas (Jacobo) 1533 Senatui Befontim 616 Leigniero (&?«.) 620 Ludovico, Abbati 619 J535 Bembus (Petr.) Erafmo 614 Bero (Ludov.) »621 EPISTOLA ABsqjVE ANNO ADSCRIPTO, Clavae (Anlon.) Confdiario 23 Cuidam 146 Cuidam / 146 Cuidam 14^ Bofchio (Arnoldo) l65 Fauftus Erafmo fuo Erafmus Faufiofm 171 Fauftus Erafno Erafmus Faufto fuo 171 Fauitus Erafno fuo 171 Ludolpho Juo 172 Dorpio fuo 208 tEgidio (Pezro) 226 eundem 227 Dingen (Cowr.^) Prxjuli Wirtzcnhurg- 314 Theologo cuidam 341 Henricus VIII. Anglix Rex, Erafmo 556 Grunnius (Lambcrtus) Eraf no 5^° INDEX #*##*#**#*#*ee*#e# INDEX POSTERIOR, feu eorum, ad quos Erafmus Epi/loJas has dedit, Medico Cuidam 413 Molino Francifco 532 Montjoio Gulielmo Comiti 130. 164.187.19g 256. 329. 591 Moro Thomx i8?- 211.213.214.290.345.446 ■^laufex Frid. 409. 471 JL 1 Nefeno Gulielmo 297 Nicofio Sacellano Cameracenli 137 Noetio Jodoco Conjiliario Brabantias 342 Notho Petro 254 aNo- X a Nova Aquila Comiti Hermanno 435. 484 Noviomago Gerardo 97. 102.200. 295. 309 /|ecolampadio Joanni 232 V_y Ofhuuo Gabrieli Carthufienfi 1 Officiali Leonardo 4l2.426.58) Olaho Nicolao ^ga Ofvaldo gg Papae Adriano Sexto defignato 550 IT Papae Leoni X. 25. 35. 68 Pacaeo Richardo 88« 229.326.346.353.357.440 Paliuro Lucae 93 Parcio Thomae Secret. Urbis Caletienfis 231 Pafchafio 103 Pauntgartnero Joanni $72.568 Pflug Julio, Duci Sax. a Confli. 611 Pifcatori Roberto 159.264 Pifoni Jac. Praepofito <5cc. Hungaro 545 Pi florio Simoni 423. ^gt Polo Reginaldo Anglo 405 Praepofito Edano Nicolao 336 Principi Veriano Adolplio 289 Phryfio Herm. 367. 502 /^Xuinono Gulielmo ' 599 V31 Qnintino 597 Degi Anglix Henrico Octavo 90.385-486 IX Rex Anglix Hernicus Erafnio 556 Regi Galliarum Francifco 17 R6gi Pannonix Bohemixque Ferdinando 547 Reginx Navarrx Margaretx 459 Reuchlino Joanni 3U Rhegio Urbano 72. 377 Rho- Rhodo Gothofrido Richardo a Sacris Gulielmo Montjoio g4.12S Ricio Hieronymo 526 Rimaclo 209 Rinckio Joanni 574 Ritio Paulo 345 Robino Joanni Decano Mcchlinienfi 340 Rofino Joanni 602 CJadoletus Jacobus Erafmd 462 O Satnpfoni Richardo 8* Sapido Joanni 30 Sasbouto Jodoco 564 Sbrulio Richardo 338 Scarpinello, Ducis Med. apud Anglos Oratori 369.382 Shalbo Gafpari 184 a Schydloviez Chriftophoro Cancellario Regis Polonize 392.443.544.598 Scliudelino Joanni 352 Sixtino Joanni 154 Sodali Gulielmo 140 Stibaro Danieli 590 Stromerio Henrico . gfy Sucqueto Joanni . Sylvagio Joanni Regis Catholici Cancellario 210 nr^aleo Gulielmo 419 JL Talefio Quirino 548 Thefaurario Ecclefix Befontinae Francifco493.594 Tonefio Confiliario Cardinalis Eborac. gg* TolTano Petro 501 Truchfes Baroni in Walpurg 453 Tnflano 175 585 425 434 202 6o8 474- 537 499 Tuflano Jacobo Tutori Penfionario Antverpienfi X Taldefio Alphonfo V Valdefio Joanni Vario Nicolao Marvillano Velio Gafpari Vergarae Francifco Vergilio Polydoro Vefuvio Nicolao Vilingero Jacobo Rom. & Hifp. Regis Thelau-rario 344 Viterio Petro 191 Viveti Ludovico 281. 422. 5x6 Vlatteno Joanni 582. 602 Urfevico 247 "VUTattenwilo Nicolao Praepofito Bernenfi 514 XV Watfono Joanni 21 , 25I- 252 117 38i 98- no. in. 308 398- 505 303 Wentfordo Rogerio Werterio Joanni Wimphelingio Jacobo ^Zafio Udalrico JLi Zebridovio Andrese Zutpenio Petro epistolae SELECTIORES E *X DESIDERII ERASMI ROTERODAMI Libro Epiftolarum decerptas;" Qviibus aliunde plurima; acceflere. ERAS MU S ROTEROD. D. GABRIELI OFHUSIO CARTHUSIENSI IS dudiis ac negotiis vix erat otium ^ fcalpendis, ut ajunt, auribus: Tamen mitto tibi tuos verticulos , ne queri poffis ulla in re non morigerum animo tuo fu-ille Erafmum, vere tuum in Chrifto. Scio quam multa mala doceat otium. Proinde malo te iftiusipodi opellis transmittere tempus, quod A datur datur a Sacrorum penfis vacuum, quam ad de-feriora prolabi. Attamen longe fatius erat, e facris libris Chrilti Paulique imaginem vivam & efficacem pectori tuo penitus imprimere, quam plumbo , xre , chartisve exprimere. Quod ipfum arbitror te facere mi Gabriel, nec iftam induftriam tuam aliud effe quam felicis ingenii luxuriem, quam in fuo Nepotiano laudat etiam Hieronymus. Non arbitror a Chriflo nato feculam fuiffe malitiofius. Quo minus oportet vos poenitere inflituti vefiri. Me mea fata in has procellas abripuerunt. Nec tacere mihi licet, nec digna Chriflo loqui. Chriftus clamat: Confidite; ego vici mundum* Mundus videtur brevi clamaturus : Ego vici Chri-llum, adeo pro dotibus evangehcis palam regnat ambitio, voluptas , avaritia , audacia , vanitas, impudentia, livor, malitia: etiam inter hos qui le lucem ac filem hujus mundi profitentur. Revifam vos, utprimum licebit. Interea falutabis optimum Patriarchen veflrum. Oeconomum, & eum qui nos obiter, magno, ut apparebat, affechi filutabat. Bene valentem & ad coeleflia femper anhelantem te fervet ac provehat Chriftus, unica fpes piarum mentium, mi Frater in Chriflo chariffime. Ex Anderlacc. Pridie Id. Oiftob, Anno M. D. XX. eras. rot. STEPHANO PONCHERIO Epifc. Parifien. Chriflianiffimi Regis apud Catholicum Oratori S. Quan- | nanquam Francix Regnum totius Orbis Chri/iiani longe florentifllinum efle conflat, ornatiflime Prxiul, mihi tamen hoc nomine prxcipue felix eiTe videtur, quod Principem naclum fit, non titulo tantum ChriflianiiTimum: fed omnibus vere regiis dotibus eximie cumulatum , tum tetate florenti, ut Ipes flt hanc felicitatem veflrx Galliai ac nobis Vicinis & Amicis diuturnam imo perpetuam fore. fndoles erecta vividaque, animus, non Rege modo, led tali quoque Rege dignus, iic ardens coniis Pofteritati commendem , atque inprimis hoc hoc divinum reilitutze Pacis beneficium , te cumprimis adnitente, partum Orbi Cirrifiiano. Precor Deum optimum maximum, ut pofiea-ejuam ilii complacitum e fi pulcherrimos i/ies impetus animis veflris immittere, idem provehat, beneque fortunet. Vere profecto feripiit i Rex ille pacificus, corda Regum in manu Dei effe, & illius arbitrio huc aut illuc impelli. Quis enim dubitet i/tam mentem hujus afflatu vobis dari? Proinde fpes eft fore, ut qui novam hanc felicitatem Orbi Chriftiano largiri ccepit, idque per te potifiimum, idem munus fiium veftra pietate, confiantiaque quam maxime diuturnum ac proprium velit effle. Is Ma-jeflatem tuam Rex. Excellenti/Iime diutifflune felicem, ac rebus omnibus florentem Regno, imo Orbi terrarum fervet, ac tueatur, cui me totum trado, dedicoque. Antvvrpiz nono Ca-lend. Martias. Anno M. D. XVi. R. D. LUDOVICO CANOSSffl, EPISCOPO Bajocenfi, Erafinus Roterod. s. D. 1 felicitatem iflam tibi gratulor, cujus I J meritis favore Leonis Pontificis vere Ma-. ximi, contigerit.iila Dignitas, & animum tuum erga bonas literas magnopere probo, denique pro tuo de me judicio, vel, ut melius dicam, pro i flo tam amico de nobis errore, gratiam habeo maximam, neque fecus debere me puto tua; Benignitati, quam fi quod offert (offert au-B 2 tem tem conditionem liberalifiimam, ac plane meis meritis ampliorem) jam accepilTem. Casferum tjiioniam nunc abeft Cancellarius Burgundii? cujus opera pridem adfcitus fum in famulitium Catholici Regis Caroli, non habeo quod certum in prxfentia refpondeam, id tamen faciam propediem. Interea perge favere tuo (ubi ubi terrarum futurus eft) Erafmo. Bene vale, cui me totum addico. Antverpix fexto Calend. Martias. Anno M. D. XVI. ERASMUS ROTEROD. THOMZ GREIO & PETRO VITERiO S. D. |_J odem die mihi veftrx redditx funt lite-JLj rx, querelarum plenx, quod nihil refpondeam. Prxter has pollremas expoflulatri-ces, imo objurgatrices, binas duntaxat a vobis accepi, hoc eft, a lingulis lingulas: Quibus hactenus non refpondi, fed tamen nili fallor, jufti vos falvere in literis ad Badium datis. Nec ideo minus vos amo, li fcribo rarius, qui lic diftrahor, partim his Aulx tumultibus, partim iniquitate Fortunx, nonnihil etiam Ifudiis, ut vix lim apud me. Hxc fcripli graviter xgro-tus, non pituita, fed verius pelle, qux plurimos hic jam tenet. Quod deploras mi chariflime Viteri te iltuc a me mifliun, quo mea confue-tudine careres, fcis ipfe te quorundam malitia Caletio depulfum fuifte, quem exitum ego lemper expedtabam. Atque utinam nunc ea tibi cfTct fortuna, qualem ego optarim. Sed tamen eft aliquid in Patria vivere , przefertim tali. Et fortem tuam ita reddes tolerabiliorem, fi quod fis eife velis. Quod fi quid eft, in quo requiras officium noftrum : fac periculum: num idem fim Erafmus, qui femper fuerim. Literarum officio non poffim omnibus refpon-dere, etiamfi nihil agam prxterca. Tuum mi chariffime Greie, ftudium atque animum tam pium, dici vix poffief, quantopere exofculer. De Filii indole gratulor ex animo. Quod ipfe Sacra potiffimum amplecteris, hoc eft, ea per quas vivas feliciter, & moriaris felicius, prudenter facis, & recti (Time tibi confidis. Quan-quam tu quidem fuperftes eris in liberis, quibus bis pater es: quippe non contentus in hanc lucem produxifle, Chrifto parturis eosdem. Valete ambo, quos, ut seque tum mihi, tum inter vos charos, epiftola quoque conjungere vifum eft. Bruxellse, Idibus Februar. Anno M. D. XVI. ERASMUS ROTERODAMUS JOANNl WAFSONO Infigni Theologo s. n. |Xuam mihi rem Optime Watfone narras? Ita ne tecum in ipfam ufque Syriam peregrinatus fum? Neque fecius ipfe, cum Ami-. cos omneis, tum inprimis Watfonum meum animo mecmn circumfero, quoquo terrarum me recepero, memor fuaviffimx familiaritatis B 3 noftrx, noftr$ , & notiium etiam Fabulis jucundilli-mis citra taedium nobis transmilTarum. Quin & illud voluptati fuit, quod veterum Amicorum , quibuscum Venetiis egi, confuetudinein, memoriam mihi refricuifti. Cxtemm cujus nomen tibi exciderat, Marcus e fi Mufurus. Novi Candorem illorum ; fic Erafmum onerant fV|is laudibus, ut fi Superis placet, funt qui illi invideant etiam. Id quod ego proledto nunquam expechram fore, ac vix' etiamnum mihi periuadeo. Novum teflamentum tibi, hoc eft. Viro tum integro , tum erudito probari, non moieile fero : de quo tamen ipfe nihil aufim profiteri,nili nos annixos pro virili, ut quali-ctmqiie induftriola noflra, Chrilli Philofophiam bonis mentibus commendaremus. Tuumque mi Joannes animum magnopere probo, qui fic in Scoticis Labyrinthis verfaris, ut tamen h$c fimpliciora cralltoraque non afperneris, pariter & illis fatisfaciens, & tuo nihilominus truens judicio. Convenit hoc illis tuis moribus ita piis, ut fupercilio careant, ita comibus, ut abfit levitas , ita feveris ut abfit afperitas. Sed definam ne hxc videantur sx £Ttciivoc, akX’ dfiafiy- Pe' trus Falco, Vir apud fuos primx autoritatis, domum reverfus, multa de duobus Anglis fcri-pfit, oblitus opinor nominum. Mihi illico tetigit animum. At, at, hic ille Watfonusmeus. Nam profectum acceperam ; Jam equum con-fcenderam, Cantabrigiam aditurus, & eece- quidam mmciat K, P. Epifcopum Rolfenfcm vefirx Scholae Scholx Cancellarium, eodem die Londini futurum. Hunc dum in fingulos dies operior, defedi dies aliquot Londini. Nec tuse Literx mihi redditae futit, nifi poft menfes aliquot. Quod mearum Lucubrationum indicem petis, jam id infcio me praefliterat Adrianus Barlan-dus, homo venudo ingenio, nec inamoena fer-monis facilitate. Ipfius igitur Epidolam ad te mitto. Salutabis Amicos nominatim omnes, & fi id ipfe nominatim non jubeam. Bene vale Amice mellitifume. Bruxellx, Idibus Januar. Anno M. D. XVI. ERASMUS ROTEROD. ANTONIO CLAVyE Confiliario S. D. ||e Sororis obitu, confolarer te Vir orna-JL/ tiffime, ni perfuafum haberem , aegritudinem iftam, quam in aliis lenit adimitque tempus ipfum, in te lingulari tua fapientia jam du-dum eiTc fopitam. Nos ita diflraxerunt, hinc morbus, hinc Studiorum non unus labor, hinc crebra migratio, ac remigratio, ut vix apud me fuerim. Nec inter luec tamen unquam excidit nobis Cla\ra, Candidiflimus Literatorum Patronus, nimirum ipfe Literatiffimus. Scri-pfimus enim femel atque iterum. Roberti no-flri 'Koh.vTsyyiav probo, opinor omnibus tcn-tatis aliquid fuccelfurtim denique. Is ad me mifit non Epiflolam, fed ut ipfe vocat Tragoediam, ac prorfus Ihiab. zmzojv , verum hanc B 4 ipfe jpie comicis falibus mire condieraf. At mihi nondum liquet, utri pejorem gratiam debeam, ei-ne qui me tam inimice laceravit: an illi, qui me publicitus apud populum nimis amice laudavit, hoc eft traduxit, & invidiofum reddidit: nec enim ulla res ell, quse acriores invidentia {limulos excitet inter Mortales, quam fi quem immodice praedices. Non ierimus id in Summis Viris, & quorum virtus invidia major efle debuit.. _Quo minus mirum , fi non ferunt in me, qui fmn dt infra mediocritatem. Imo quod I aroc hus ille fic in me debacchatus eft, Prasco-ni lih meo debeo: a,:icii^og swoix, sSev ex&(>pis mcips^et. Quorfum autem attinebat te nugis ejusmodipnvolvi, melioribus occupatum ? Nec teierebat, quid hi aut illi inter fe debacchentur, ad me perfcribere. Juxta Poetas, nec ipfe Ju-piter placet omnibus, five pluat, five ferenus fit. Inos quidem dedimus operam & majjis in polieram dabimus, ut placeamus univerfis: in-terim tum recli confcientia, tum illo me con-folor, quod optimis quibusque certe non improbamur, fortafits omnibus placituri , fimul atque livor ab obitu conquieverit. Mori Uto-piam ubi legeris, putabis te repente in alium Orbem translatum cffe. Adeo illic nova funt omnia. De tnefie non fum anxius, modo ne reditum fuperent impendia. Efr quod huic animo , quod huic otio fatis fit. Et hxc vita mox EXTETo^euTETav. Porro famz farcinam lubens etiam abjecero, ac propemodum in Epicuri fen- ten- tentiam pedibus eo A«6e (luucrac. Sed heus jam abs te Literas expeclo femigrxcas 05 rgnov tjciri srog e Arivi^etg. Cacfarem meo nomine falutato diligenter. Cancellarius ex animo tuus eit. Bene vale. Antverpise. LEONI DECIMO ERASMUS ROTE-RODAMUS 's. d. A y t ubique, Beatiffime Pater, incredibilis V ifta tua bonitas pietasque vincit, non fo-lum merita noftra, verumetiam vota. Quod meus pudor contratlius parciusque rogabat tua Benignitas largius ac prolixius indulfit. Nec illud fane me clam effe voluit, quibus hoc beneficii deberem, cum ipfe cuperem in folidum tua; unius debere Sanctitati, Sciebam Regem Catholicum me fuis Literis tibi commendaffe, fed alia de caufa, atque id tamen factum eit, non folunrabfente me, verumetiam infeio, An-glorum Regi licet aliis pluribus nominibus deberem, tamen hic calculus me prorfus latebat hactenus. Intelligo, intelligo Beatiffime Pater, quam gravem, quamque multiplicem farcinam humeris fuitineam. Primum enim manibus pedibusque adnitendum eit, ut iito munere, quod tua Pietas indulfit, iic utar,ut tum dante, tum accipiente, dignum eit. Deinde conandum eit, ut aliqua certe ex parte tantorum Principum commendationi refpondeam : quandoquidem his beneficii tui gratiam communem effe volui-fti. Poftremo danda eit opera, ut non dicam B 5 officio, officio, (quis enim praffiet officium, aut Chri-fio aut huic proximo Pontifici ? ) fed tamen aliqua grati 'animi fignificatione refpondeam accepti muneris magnitudini, quod ipfnm jam protinus difficillimum effe video : deinde Leo- nis Amplitudini, fic modis omnibus Maximi, ut quantum Romani Pontificis faftigium inter reliquos Mortales eminet, tantum Leo inter Romanos Pontifices excellat: id quod multo etiam difficilius. Hoc an prasflaturus fim, ne-fcio, certe fic adnitar, ut omnes intelligant mihi praeter vires nihil defui (Te, fuppetat modo vita, quam mihi non optarim longiorem, quam quae Pofteritati confecrandis Leonis Optimi Maximi divinis virtutibus ac meritis fufficiat. Minus infeliciter aggredi folet ardua, qui & libenter aggreditur, & fufcepti negotii pondus non ignorat. Quod fi nos juftae vires defiituent, auxiliares Eruditorum Hominum fuppetias implorabimus, quorum nemo e fi ufquam, qui non fateatur fefe plurimum ture Pietati debere. Pacis publica; Vindici, quae femper honelto-rum ftudiomm altrix fuit. Libet interim, tum mihi privatim hanc gratulari felicitatem, cui contigerit probari, non folum Pontifici Maximo, fed Leoni, inter maximos fuis dotibus maximo : tum autem publice Seculo huic nofiro, quod prorfus aureum fore fpes e/1, fi quod unquam fuit aureum : ut in quo tuis felicifli- mis aufpiciis, tuisque fanftiffimis confiliiS) tria quaedam praecipua generis humani bona, refit- tutum iri videam ; Pietatem illam vere Chriftia-nam multis modis collapfam ; Optimas Literas, partim neglectas hactenus, partim corruptas, & publicam ac.perpetuam Orbis Chrifliani concordiam, pietatis, & eruditionis fontem, parentemque. Haec erunt nunquam intermoritu-ra, Leonis Decimi trophsea, quas dodtorum Hominum Literis, asternas memorias conflcrata, tuum Pontificatum, tuamque gentem femper iilintrabunt. Deum Opt. Max. precor, ut jftam mentem tibi perpetuam efie velit, te nobis quam maxime diuturnum, quo rebus humanis ex animi fententia compotitis, fero in coelum redeat Leo. Bruxellx. M. D. XVI. D. SYLVESTRO, EPISCOPO WIGOR-nienli, Sereniflimi Britannix Regis apud Summum Pontificem Oratori Erafmus Roterodamus s. d. I g iplicafii beneficii tui gratiam, Ampliffi-me Praefui, dum fingulari officio, qv.o me nihil promeritum es profecutus, addis Literas humanitatis plenas. Multa mihi de fingulari tua inDodtos bbnitate praedicaverant multi, fed nunc omnem famam infra verum fuifie com-perio, qui mihi videris huic potifiimum rei natus, ut de omnibus bene merearis. Quid enim non praedaturus fis aliis, cum haec praedes Erafmo, vix de facie noto? Proinde mirari de-fino, quod te pari favore, parique benevolentia pvofecuti funt pridem Hernicus ejus nominis Septi- Septimus Regum longe cordatifiimus, mine ejusdem nominis Odtavus, Patri fimillimus Fi-lius, quod te Leo Pont. Max. fingulari chari-tate compledituv. Tot rerum, fimilitudo vos conciliat. Utrique virtus utriufque fortunx vicibus exercita, fa&aque illuftrior. Utrique (ludium benemerendi privatim, ac publice de ommbeis. Utrique ingenii lenitas ac benignitas mira. Ipfi per Literas utcunque gratias egi, ied id per te fiet rectius, ut cujus opera factus fum illi obnoxius, per eundem me gratum eiTe cognofcat. Non gravaberis hoc vel ut audtarium addere tuis in nos,'officiis & alioqui maximis. Bene valeat T. R. Sublimitas, cui me totum dico dedicoque. Bruxellx. M. D. XVI. ERAS MUS ROTERODAMUS LUDO-VICO BERO s. n. A n merito mihi gratuleris opftme Bere, £ \ nondum fcio : tu certe amantiffime fa- cis , fomnjans eam fortunam mihi contigiffe, qualem amor ifie tuus optaret. At qualis qualis eft hxc mea fors, fi fcias quam ambierim, nova quaedam videatur : fi merita xfiimes, magna : fi animum, fatis : quanquam eam prx-bendam vertimus in penfionem, cenfui detrahentes, ne quid otio decederet, cujus nobis prior, quam pecunix ratio. Te merito amo Vir Humaniffime, qui pari (ludio procul abfentem profequeris, quo prxfentem femper complexus es. Invidiam merebantur fortafTe, qui preciarum aliquid profitentur, aut rara quapiam eruditione premunt aliorum gloriam, aut fubmotis plerifque fe jadlitant. At quid rei mecum eit invidiae, qui nec profiteor quicquam, & vix mediocri literatura, nullius officio luminibus, neque cuiquam mortalium meipium antepono., aut aequo etiam. Tantum mea qualicunque opella, pro viribus adjuvo publica ftudia. Sed nonnullis alicubi videor liberius incandefcere, verum iis, qui non perpendunt quam indignis modis accepta; fint Sacrx Litera, ac Virorum landtilTimorum Lucubrationes. Cum in ipfo graflarer opere, fiepenumero fiomachum ob rei indignitatem effervefcentem cohibuit ratio, ubique diflunulare non potui. Et tamen pofihac moderationem fecit mira quorundam morofitas. Etenim fi qua fieri poffit, ita cupiam prodefie Iludiis, ut neminem omnino mortalium offendam. Id fi minus contingit, lenit nonnihil hanc , moleffiam primum redii conficientia, deinde quod adhuc probor a probatiffimis. Et fipes eft fore, ut quod nunc placet candidis, mox placeat omnibus. Certe quod indo dium fit, aut impium, abfit ut mihi unquam placeat, vel in meis ipfius Libris. Bene vale. Apud R. P. Epi-fcopmnBafilienfem,tu fac mihi lis Epiflohc vice. Memini, memini, femperque meminero, quantum ‘illi debeam Principi. Bruxellx, Calend. Januar. Anno M. D. XVI. ERAS- ERASMUS ROTE RODA MUS JO ANNI SAPIDO, Liberalium Artium Dodtori s. d. Z^armen tuum, EruditilTime Sapide, tam uni-ce placuit toti fodalitio, quam tu illi unice charus es. Mihi fane, ut non fuit ingratum : ita voluptati effe non potuit. Neque enim unius eft hominis deleclari & erubefcere : nifi mihi forfitan adeo nihil oris effe credis, ut ifla tua prxconia citra ruborem legere queanw Verum, eft quod tecum expoftulem. Tot eruditis jux-taque candidis Amicis meam confuetudinem gratularis, nec mihi viciflim de illorum gratularis , contubernio, quali minus fim ipfe felix hoc nomine, quam illi. Nam mihi prorfus in amce-niftimo quopiam Mufaeo verfari videor : ut ne dicam eruditos tam multos, & eruditos tam non vulgari more. Nemo iatine nelcit, nemo grasce nefcit, plerique & hebraice fciunt: hic in Hiftorix cognitione prxcellit: ille callet Theologiam, hic Mathematices peritus eft: alius Antiquitatis ftudiofus, ille Jurisconfultus. Jam hoc quam ftt rarum,, ipfe nofti. Mihi certe hacftcnus non contigit in asque felici verfari contubernio. Verum ut hasc ftleantur : qui candor o-mnimn, qux feftivitas, qux concordia? Unum omnibus animum effe jures. Nec eft quod complores te ab hac menfa abeffe : ut Platonis more loquar, tam ades quam qui maxime. Nullum prandium, nulla coena, nulla ambulatio, nulla con- confabulatio fine Sapido nobis agitur. Porro fortem tuam, ut laboriofam efie non negaverim , ita tragicam ut tu vocas, aut deplorandam efie prorfus inficior. Ludi liternrii Magi-flrum efie, proximum Regno munus eft. An tu putas fordidam efie functionem, primam illam Eetatem tuorum Civium optimis literis & Chri-fto ftatim imbuere, totque probos & integros Viros Patriae tuae reddere ? Stultorum opinione humilius eft, re longe fplendidifltmum. Etenim fi Ethnicis quoque femper praeclarum ma~ gnificumque fuit de Republica bpnemereri (di-. cam audacter) nemo melius de ea meretur, quam rudis Pueritiae Formator : modo doctus & integer : qua', duo fic in te paria funt „ ut nefciam utro teipfum fuperes. Jam quod in Salario diminutum eft, Chriftus ipfe de fuo pen-fabit abunde. Siquidem ipfa Virtus fatis amplum fui praemium eft. Neque vero quicquam moveat animum tuum : quod vides quorun-dam ignavifllmo otio, tantum annui cenfus e publico decretum, qui fibi vivant, vel Principibus inferviant, at non ex ufti Reipublicas: ei vero qui communis eft omnium Liberorum Parens , dc in te maxime omnium necelfaria, tantis fudoribus agit publicum negotium, tam malignum Stipendium exfolvi. Integrum & incorruptum Virum Munus hoc requirebat, cuique vel gratuita Pietas cordi fit. Itaque magnitudo Salarii, Dignitasque propofita fceleratifii-mum quemque ad hoc negotii pelliceret. Ipfe , mi mi Sapide Dignitatem addes ex tuis dotibus, Muneri, fi parum apud homines fplendido, certe apud Chriflum magnificentifiimo. Nec efi quod hanc fodalitatem invideas Bidi lex. Habet & Sletftadium /zy-eiey fuum, fortalfis infrequentias , fed quam multis aliis unum opponere potes Paulum Voltzium Curienfem Abbatem ? Deum immortalem ! qux mentis puritas, qui candor ingenii, quam prudens fimplicitas, qui ftudiorum ardor, quam nullum omnino in tot dotibus fupercilium. Tales tales opinor fuille prifcos illosReligionisAntifiites, Antonium , Hi-larionem, Hieronymum. Proinde fi numeres contubernium, perpauci fateor e/lis: fin expendas , multi, cum tot homines tibi prxfiet unus. Majorem in modum te rogo, fac ut is Vir in-telligat me fui memorem e Ile. Mellitiffimam Conjugem tuam, nec leve tuorum laborum fo-lamen, quovis margarito candidiorem Margaritam meis verbis faluta diligenter. Bene vale. Balileat. M. D. XVI. ERAS. ROTEROD. RICARDO BARTHOLINO s. n. X/lirum quam me coeperint Hendecafyllabi pa- 1.vjI fparisVelii, dodtiffime Bartholine. Tam erudita facilitate fluunt omnia, ut facile deprehendas ingenii venam non elegantem effe modo, verumetiam divitem ac benignam, qe parcius eum laudem oportet, quod me tam jm- Modice laudavit ipfe. Utinam hanc operam in argumentum felicius collocalfet. O felicem Germaniam! 11 tandem licear a bellis conquie-fcere : id quod Frincipum lapientia brevi con- fore Ipes ell. Etiamli nonnullos adhuc habet ignobile vulgus, qui belli in Gallos fufcipien-di faces fubjiciant. 0 cogitationes impias! Chriftianus Orbis adverfus Chriltianae Ditionis purifllmam ac florentifllmam partem confpira-bit ? Sola Gallia nec Haereticis eli infecta, ned Bohemis fchifmaticis, nec Jiidxis, nec Semi-Judxis Maranis, nec Turearum confinio afflata: quemadmodum alix, quas & citra no- menclaturam fuo quifque animo agrtofeit. Non alibi Senatus auguflior: non alibi Schola vel celebrior, vel fandior: nufqumn major Legum autoritas, nufquam iimilis Regni totius concordia, Qtii magis Imperio digni, quam qui imperant optime ? Quid quod nobis interiitt pellime confidunt, qui bellum moliuntur. Gallis fic undique finitimi fumus, Ut ipfi potius Galli fimus : jamque Civile Bellum futurum fit, fi Galli cum Gallis pugnemus. Ad hxc quid confultius, quam cum Vicino proximo, tum autem Vicino tam potente benevolentia conjungi. Atque iflis quidem caecum in Gallos o-dium certam vidoriam pollicetur, nec in mentem venit, quot annis, quam infeliciter ludati fumus cum Gelriis: nam de Frifiis incertus adhuc eventus efl; Sed ut contingat vidoria, quid aeque votis expetant Tureae, & fi quibus C etiam etiain invifius e(t nomen Chrifti, quam pulcherrimam ac munitiflimam Orbis Chriftiani partem ferro, igriique vadari, Jloremque noftrz® Religionis indignis modis proteri. Prohibeat Deus Opt. Max. ut idorum amentia: Fortuna; favor, aut Principum calculus accedat : ciXhci ravrct v/uv ys Porro Carminis edi- tiom favere quipofTum, dodiffimi quidem, fed tamen immodice de me mentientis ? quod nihil aliud, quam illum qui fcripfit admirabilem, me ridiculum faciet. Faverem illius Gloris, fi frontem perfricare queam. Abitum vedrum utcunque tulero, fi propediem nobis reddamini. Nam & te propius introfpicere, & Velium node cupio, Poiro Paulus Ricius fic me proximo colloquio rapuit, ut mira quasdam me fitis habeat cum homine faspius ac familiarius conferendi iermonem. Praeter Hebraea; Linguae peritiam, quantum _ ille tenet Philofophiae, quantum Theologiae ! tum quae animi puritas, qui di-icendi ardor, qui docendi candor, quae difpu-tandi modeftia ! Mihi fane Vir ille primo da-timguftu placuit olim Papiae, cum illic Philo-iophiam profiteretur. Nunc propius intuito magis etiam placet. Is demum vere mihi videtur Ifraelitam agere, fuoque Cognomini pulchre refpondere : cujus omnis voluptas, omnis cura, omne otium ac negotium, in Divinis eft Literis. Dignus nimirum animus, cui otium contingat quam maxime honorificum, Erudi-tiffimo Eruditorum omnium Mxcenati Cardinali. / dinali. Gurceufi facito me commendatum. Bene vale. Antverpite, decimo Mart. Anno M. D. XVI. BEATISSIMO PATRI LEONI DECIMO, Pontifici vere Maximo, Erafinus Roterod. s. d. ^■i Celfitudinis tua; ratio habeatur, Beatifii-O me Pater, nemo vel Summorum Pryici-pum inveniatur, qui non veriturus fit ad te icribere. Quis enim non metuat eum compellare literis", qui quanto exteri Mortales Pecudibus antecellunt, tanto ipie Mortales univerfos Majefiare fuperat, <5c inter Homines •■prorfus ccelefte quoddam agit Numen ? Attamen fin-gularis quxdam Naturx tux bonitas, & incredibilis Humanitas, qua quidem illam ipfam fuperas Magnitudinem tuam, qua fuperas & maximos, non folum publica totius Orbis voce prxdicata, verum etiam ipia, quod ajunt, fronte, totoque corporis habitu relucens, mihi vero, cum olim agerem Romze, domertico etiam congrefiu deguftata, tantum addit fiduciat, ut nec ipfe, infiinx pene fortis Homuncio, dubitarim Sublimitatem tuam meis interpellare literis. Atque utinam liceat vere beatifftmis ifiis advolutum pedibus ofcula figere. Video pafiim, audio paflim, quacunque patet Orbis Chrifiianus, fummos pariter atque infimos fil>i de tali Principe gratulari. Qiiod quidem cum omnes meritifiitno faciant, nullos tamen asque C 3 id id facere par efl atque eos, qui verae Pietatis optimarum Literarum fludio ducuntur' pri' mum quod nobilis illa & nominis immortalitate femper victura Medidum Familia, cui Leonem debet Orbis, femper excellentium probitate ac literis Virorum, & Altrix fuerit & Ornatrix. Ex qua nobis, vehit ex Equo Trojano, tot eximii in omni dociriiur genere Proceres, paucis jam annis exilierunt, tot Cicero-nes, tot Marones, tot Platones, tot Hieronymi: ut vel hoc unum omen Studiofos omneis fum-mam in fpem debeat erigere, Numinum Providentia Leonem Orbi datum, ftib quo prx-clarx Virtutes, fub quo Bonas Artes omnes re-florefeant. Jam vero ab illo tuo Genere adeo non degeneras, ut Domus alioqui multo omnium laudatifhmx Gloriam, tuis fuperaris Virtutibus, atque hoc ipfo reddideris illuftriorem, quod illius lucem Ornamentorum tuorum fplendore quodammodo obfcuraris. Nimirum ad optimam Indolem optima accciTit Inflitu-tio : & feliciflimo Ingenii tui folo, longe bel- liffimus obtigit Cultor, politiffimus ille Poli' tianus : cujus opera non fpinofis illis ac rixofi* Literis, fed veris illis, nec fine caufa Bonis appellatis , ac manfuetioribus, ut vocant, Mulis es initiatus: qux ferum etiam Ingenium mite pla' cidumque folent efficere. Neque vero initiatus tantum, verum etiam abfolutus. Itaque duse res, quas in Principe Civitatis requirit Plato, Naturas bonitas & redta Educatio, ftc n®bis v conflant conflant in totius Ecclefix Principe, ut am-piius ne votis quidem concipi poilit. Neque vero defuit hifce tam egregiis primordiis, vel tua ipfius induflria, vel Divini Numinis favor. Quibus rebus facflum eft, ut cum Roma- nas Urbis libertas integerrimos quoque Viros non raro foleat adfpergere: tu ut vitam, ita & famam modis omnibus illibatam ad iftam attuleris Dignitatem, ad quam ufque adeo nullis pecuniarum aut Factionum pneiidiis penetrafli, ut nec ambiens, nec expedtans, non tam Flomi-num fuffragiis, quam Divini Numinis calculo delectus fueris atque adfcitus. Neque vero mediocriter illuflravit laudum tuarum Decus, illa Fortunae f.evicntis iniquitas, qua; fane Superum permiflu videtur incidilfe, quo nimirum genuina Virtus Animi tui, velut aurum igni exploratum fpectatior redderetur Mortalibus, Nam ut Mario plurimum addidit laudis Fortunas viciflitudo, ita quidam Alexandri gloriae hoc detrahunt nomine, quod perpetuo pene rerum fucceflu fuerit ufus. Timothei vero felicitas , pidturis-etiam fuit exagitata. Egregium Nauclerum adverfa tempeflas arguit. In lignis Sculptor, quo duriorem ac minus obfequen-tem nacflus eft materiam, hoc majus Artis fux jniraculum praebet. In quovis rerum flatu explicat fefe genuina illa Virtutis vis: nufquam tamen clarior , quam quoties Noverca Juno Herculem fuum omni genere malorum exercet. Magis illuflrarunt Ulyflem tot exantlati labo-C 3 res, res, quam feliciter excifa Troja. Qiianquam il-Jua fepenumero videmus accidere, ut qui res adverfas fortiter pertulerunt, Fortunae blandien-tis indulgentia corrumpantur. At tu quam integritatem in rebus afflictis femper przftiteras, eandem hadtenus ad fummum rerum apicem evectus prsefiitifli; Nifx quod nunc tuam Bo-”’tat^n ™agis fentimus, dum nobis expreflius Chnfii refers imaginem, cujus haud dubie vicem geris, pofteaquam ad fummam Bonitatem lummamque Sapientiam, par acceffit Potentia: nt quantum pro tua Bonitate prodeife vis, quantum pro tua fingulari Sapientia , qua ratione fuccurrendum iit Rebus humanis, per-ipicis, tantundem pro Summi Pontificii faftigio potus. Ut enim nihil poftit accidere pellilen- , tuis, quam fi Pravitas ac Stultitia, Summi Ma-giftratus annetur autoritate : ita non alia res aeque falutaris a Superis dari poteft Mortalibus quam fi ad eunda moderantis Dei fimilitudi-nem, tria haec in Principe copulentur. Porro quo major ert Potefias, hoc perniciofior eft, fi maderit in Hominem vel finitum, vel malum. emit illico Mundus Leonem gubernaculis rerum aamotum, repente Seculam illud plus-quam ferreum, in aureum verfum : ac tanta, tam que fatalis fuhito rerum omnium commutatio, ut nemini non palam efiet, hxc autore Deo geri. Compofitae Bellorum unda?, cohibitae Principum inter ipfos minas: acerbis odiis diffidentes Maximorum Regum animi in Chri- fiianam fiianam adadi concordiam: fublatum perni- cioiiflimum1 illud Schifma, & ita fublatum tam ingens malum, ut ne cicatrix quidem fu-periit. Ut fileam interim, quod aliquot Italias Principes fu is Civibus, quod complures Cives in exilium ados fnx Patria; reddidiili: quod tuam Familiam diu Fortuna: injuria vexatam refHtuifti : quod Florentiam Civitatem tuam, qua: Majorum tuorum prudentia diu florentis-iima fuit, multo reddidifli florentiorem. Hoc nimirum erat Gentilitio Medicis cognomini re-fpondere, tot tam immedicabilibus pene totius Orbis malis fubito mederi : idque non vi, neque feveritate, veluti fedionibus ,• inuifuris, aut alioqui tri/tibus pharmacis: fed conlilio, fed prudentia, fed Animi moderatione, fed man-fuetudine. Alii laudibus vehant Bella a Julio Secundo vel excitata gnaviter, vel gefla feliciter, Vidorias armis partas recenfeant , Triumphos regaliter ados celebrent: quantumli- bet hifce rebus Gloria: tribuent, tamen eam cum multorum dolore conjundam fuilTe, fateantur neceile eft. Ut interim fileam , quod ex Rei Bellica: gloria, magnam partem fi-bi vendicant Principes, quorum dudu aufpi-ciisque negotium agitur : majorem fortalfe Miles, cujus periculo, manibusque res geritur: maximam vero Fortuna, qua; nulla in re magis dominatur, quam in Bello. Ad Leonis autem gloriam nullus eft qui ingemifcat, nemo qui muffet: neque periculum eft, ne quod in C 4 ple- •plerifque fieri folet, damnet Pofieritas, cui fua epplauferit^tas. Accedit huc, quod tua gloria, prmterquam. quod nulli non . falutaris, nulli non Jztiflima fuit: tota tibi coelefiique Numini propria eft, ut quas publico omnium bono bene fortunante Deo, incredibili tua Sapientia contigerit: atque vel ob hoc ipfum magis eft propria tibi,, quod illius munere contigerit, qui non ravet immerenti. Ut maximum declararit Julium totus pene Orbis ad bellum excitatus, certe majorem teflatur Leonem pax Orbi reflituta, Clarius arguit tuam magnitudinem, quod inclytus Ludovicus Galliarum Rex, fe fuaque omnia tuo iubmifit arbitrio, quam Julii, quod abeo bello vicius eft, aut certe vexatus. Magis illuilravit Autoritatem tuam Serenillimuti Angi i as Rex, hujus nominis O(flavus, quod te Antore de-pofmt arma; quam Julii, cum illius infiin-cfu fitl cepit arma : propterea quod ad capef-iendum bellum facile quemvis, aliiciat1 Victoria; fpes, nemini non blandiens, & haud fcio an illjs potiffimum, quibus infidias finiit Fortuna. At vero efficere, ut tantus Rex, imo ut Juvenis excelfo atque inviefio praeditus- animo, ad haec tanto rerum fuccefiu velut exultans, Victoriam jam certam amittat e manibus, atque ex hofie acerrimo in fummam tranfeat concordiam ; id vero plane Divinitatis cujufdam elfe videtur. Denique ut pro tempore neccffa-rid fuerit Julii feveritas, certe magis fidv.ta-ris fuit Leonis manfuetudo : multoque pro- pius pius ad ejus accedens exemplar, cujus Jocum inter Mortales occupat Rom. Pontifex: nempe Salomonis illius pacifici, qui fua concordia Coelum pariter ac Terram conciliat atque conglutinat, qui tolerantia vicit, non copiis : qni moriendo triumphavit, quique non aliorum fangui-ne fibi vindicavit Imperium, fed fuo fangui-ne nobis Regnum coelefie comparavit. Proinde optimo jure fibi gratulatur Orbis Lhriftianus, talem Leonem, in cujus ore reperit Mundus plus quam melleam dulcedinem. Quid enim pace dulcius ? d r refert i m poft gravilfimos ac diumms Bellorum uimuitus, quibus inter nos collidebamur, immenfa Chrifliani fanguinis jadtura; ingenti bonarum Mentium dolore; magno lurarum gaudio. Ad ipfam etiam illorum temporum recordationem inhorrefeit animus. Sed cui-cunque malum illud acceptum fciet Po critas , Medici certe debemus remedium. Quod iuper-eft, confidimus fore, ut quemadmodum Samfo-nis amigtna jam perfpeximus, ita CHRISTO res tuas bene fortunante, mox-_& illud Apocaly-pfeos in te quadret : Vicit Leo de tribu Judn, Sapientis Moderationisque tua; dulcedinem jam fenfimus omnes. Et Leonem videlicet illum victorem, brevi fpedtabimus. Hoc nobis de te pollicentur Virtutes i fias tuas jam incomparabiles: hoc utrimque nomen ominatur, & quod ad fummum Pontificium attulifii, & quod creatus Pontifex adoptafii. Etenim cum Joannem audimus ac Leonem, quid aliud intelligamus, quam eximiam C 5 Boni- Bonitatem cum invido Animi robore conjun-dam. Qiiin illud quoque felix aufpicium habeie videtur, quod non folumLeonem habemus: quo nomine nullus adhuc fuit Romanus Pontifex, non egregie laudatus, verum etiam Leonem Decimum. Nam quicquid ingens elfet, id decumum appellabat Antiquitas. Proinde quicquid Virtutum in lingulis Leonibus excelluit, id totum expedamus a Leone Decimo. Primi Leonis felicem Autoritatem ; Secundi eruditam Pietatem, & facrx Muficcs ftudium; Tertii praeter lalutarem Eloquentiam, animum quoque ad Utramque Fortunam infradum; Quarti limpli-cem illam & aCHRISTO laudatam Prudentiam; Quinti fandam Tolerantiam ; Sexti Pacis ubique farciendae ftudium ; Septimi coelo dignam landimoniam ; Odavi integritatem ; Noni effufam in omneis Benignitatem. Haec inquam omnia nobis promittunt, non folum Notpinum ipforum haudquaquam contemnenda auguria, verum etiam hxc quas jam abs te prxllita videmus,, qux videmus apparari. Felices Rerum orfiis, felicem portendunt exitum-Porro Vidorix fpem hoc nobis facit certiorem, quod optime perfpicit Sapientia tua, ut eft gemina vidoria , ita Bellum quoque geminum eflfe, alterum cum vitiis, nimirum omnium pe" fiilentilfimis, & haud fcio an folis Chriflianas Profellionis hoflibus: Alterum cum impi*s barbaris Clirilliani nominis, & Romanx Sedis m illud, ut magis ne-cella- inimicis. Ac prius quide ccflarium eft, ita & longe difficilius, & a nobis maxime pendens , coque majore tractandum cura. Quod firaul atque a nobis rite confectum fuerit, poflerius hoc facile CHRISTO auxiliante conficietur. ■ Ut ne dicam m-terim utriufque Bel)i longe diverfam elle rationem. Alterum eft ejusmodi, ut a bonis nonnullis improbetur. Alterum uno eundorum ove laudatum. Nam ad Bellum cum »ims g=-rendum, haud dubie, adhortatur C HR1 i> i u», extimulat Paulus : at belli cmm Tureis fufei; piendi nec Autor eft CHRIS T U S, nec adhortatores Apoftoli. Ut demus utrunque gerendum, certe majore fiudio moliendum , quod Sxit Spiritus ille cceleffis quam quod mfh-tuerunt Homines. Et haud fcio, an, 5P61™ ' modum ipfe CHRISTUS, una cum fms Apo-ftolis ac Martyribus, beneficentia patientia, fanda dodrina fibi fubegit univerfum Orbem, ita redius Tureas vitas pietate fubadun fimus, quam armis: ut iisdem rationibus vindicetur Chriftianum Imperium, quibus ohm paratum effe confiat. Quod fi utrimque probandum eft, probandum autem proculdubio, quicquid Romanus approbarit Senatus, neutra certe in re cefiat inaudita tua Pietas, Pater Beatiffime, quae fimul & Chriftianas Plebis Religionem, jam olim multis collapfam modis, & indies magis ac magis collabentem, faluberrimis, ut audio, Synodi Confiitutionibus farcit ac reftituit & hujusmodi Confiitutionibus, non quae quac- ftum, ftura, aut dominandi libidinem, aut tyrannidcin oleant 5 fed quos vere fpiritum reierant Apoitoli-cum ; quas quivis a Patribus, non a Dominis profechs pollit agnofcere; in quibus pix Mentes ipfum CHRISTUM veluti loquentem venerentur. Hac igitur via molitur Sanctitas tua, ut CPIRISTI Ecclefia veris ac fuis opibus locupletetur, ut lua prxmineat Gloria, ut fua polleat Ditione; breviter iis coeleftibus donis cumuletur, quae nonnunquam tum potiffimum exuberant, cum exteris illis deflituimurmaxime. Qnan-quam nec alteram illam Virtutis functionem videris negligere, ut qui conciliandis omnium inter fe Principum animis, componendisqueChri-ftianonim rebus, pulcherrimam pariter ac tutif-ilmam (truis, viam ad impiam Turearum Gentem vel fubigendam., vel profligandam. Non ferent aliquando Leonis noflri rugitum immanes illxBelux,fentient,fentientinvictum illudLeonis manfuetifltmi robur quantumvis truculentae Ferx, impares erfmt Pontifici, magis pietate quam copiis armato, ac Numen etiam immortale fecum in bella trahenti. Video jam dudum, Beatiffime Pater, quam ingens laudum tuarum campus le nobis aperiat, fed longe impar eft hujus ingenioli vis rebus tantis explicandis, ad tam divina facinora nofira non adfpirat Eloquentia vel potius Infantia. Atque utinam hoc fludium detur Eruditis omnibus, ut velint, tum ea facultas, ut poflint omnium feculorum memoria dignas Leonis Decimi Virtutes, dicendi viribus exx- quare. Me quidem procul abfterret tua Celfi-tudo, quem enim illa non abllerreat ? Et tamen nefcio quo pacto, mihi vehementer geilit animus pro virili omneis ingenii nervos in hoc explicare, ut quanta extiterunt Leonis in Chriltia-nam .Gentem merita, tanta & polleris habeantur ac celebrentur, nullo unquam tempore in-termoritura. Qua de re diu cogitanti mihi, cum exploratum haberem, nequaquam ingenii no-flri przfidio- confici polTe, propemodum vilmn eh, fieri polle, ut hac ratione utcunque, quod liceat allequi, fi ad id efficiendum im- conor, fuerimus ^"'“k^fpkieban^divuni Hieronymum fic apud Latinos elfe Theologorum Principem, ut hunc prope foltim habeamus, 1 heo-logi dignum cognomine: non quod cxteios damnem, fed quod illuftres alioqui, fi cum hoc conferantur, ob hujus eminentiam velut ob- fcurentur, denique tot egregiis cumulatmn dotibus, ut vix ullum habeat & ipla ooc a vx cia, quem cum hoc Viro queat componeie. Quantum in illo Romanas facundia; ? quanta linguarum peritia ? quanta omnis Antiquitatis, omnium Hifioriarum notitia, quam fida memoria, quam felix rerum omnium mixtura, quam abfoluta Myflicarum Literarum cognitio : fuper omnia quis ardor ille, quam admirabilis Divini pedoris afflatus, ut unus & plurimum delectet eloquentia, & doceat eruditione , & rapiat fandtimonia. Atqui ut hunc Vi- Virum tintim habemus digniilimuin, qui lega» tur ab omnibus : ita unus fic depravatus erat, iic contaminatus, fic confpurcatus, ut nec a Doctis pofTet intelligi. Videbam facinus quidem pulcherrimum,-fi noftra cura Doctor tam eximius Orbi reffitueretur. Verum perfpicie-ham tantum efTe in eo negotio difficultatis, ut ea res non unum defideraret Herculem. Tantum aberat, ut unum me parem efTe polle con-hderem, adeo non Hercules, ut vix etiam ho-mo* Attamen certatim adhortantibus Eruditis , efflagitantibus Epifcopis .* nominatim autem unico illo, non meo tantum, fed & o-mnium Literarum, omnis Virtutis, apud Britannos Mascenate, D. Gulielmo Archiepilcopo Cantuavienfi. Quo quidem Viro ut nihil habet illa Infula, vel eruditione, vel integritate, vel omnibus denique ornamentis Epifcopalibus abfolutius: ita non alium habet, ad provehen- dum optimarum rerum fludium propenfiorem : porro in omnibus negotiis, quze ad Sedis Ro-inanz dignitatem, amplitudinem, ac majefla-tem pertinent, ea pietate, ut majore non pof-iit. Deinde jam veluti reffitantem, & ob im-menfun laboris magnitudinem, fufeeptai provinciae fuppeenitentem , Reverendi in CHRI* STO Patris Joannis Petri Caralfe Epifcopi Eheatini, qui nunc apud Anglos, nomine Sanctitatis tute Oratorem agit, dentio redaccendit oratio, fuaque voce & applaufu reddito mihi animo in certamen revocavit. Quid enim non perfundent illa tam fingularis Hominis Eloquentia ? Quem non permoveat, tam integri, tam gravis Autoritas Praefui is ? Quem non inflammet tam rara Optimi Viri Pietas ? Nam ad trium Linguarum haud vulgarem peritiam, ad fummam cum omnium Difciplinarum, tum praecipue Theologicae rei cognitionem, tantum homo juvenis adjunxit integritatis & fandti-moniac, tantum modeftiae, tantum mira gravitate conditas comitatis : ut & Sedi Romanae magno fit ornamento, & Britannis omnibus abfolutum quoddam exemplar exhibeat, unde omnes omnium virtutum formam fibi petere poflint. Hic tantus tantum tribuit hifce meis laboribus, ut ne, fi immodefliflimus quidem jim, poflim agnofcere. Et tamen nefcio quo patio laudibus illis fuis, jam feflb caltar addidit, fatifcentem erexit, deficientem reflituit. Horum igitur & his confimilium hortatibus extimula-tus, atque inprimis ejus auxilio fretus, qui non fblet unquam piis deefie conatibus, veluti novus jam ad intermiffum opus redeo. Epiftola-rmnVolumiha, nam haec mihi proprie fumpfi, a mendis, quibus extintia fuerant verius quam depravata : partim veterum collatione Codi- cum, partim noflrapte fagacitate repurgavimus : Graeca, quae vel deerant omnino, vel perperam erant addita, repofuimus diligenter. Quod idem fatium efl, & in Hebraicis;, verum ctveu dyrecof, ut graecum habet Proverbium, quod eas Literas ipfe primoribus modo labris degufta- rim. Ad hoc quoniam divus Hieronymus, ut ell omni genere Literarmn abfolutiiluuus, ita mirus eft opum fuarum ofientator : ut qui pal-fim gaudeat infulcire, quicquid ufquam apud omnis lingux Scriptores abftmfum ac reconditum habeatur : unde fit, ut eruditus etiam Le-ctor ad plerosque locos, vehit ad falebras, re-flitet. Adjecimus commoda fuis locis fcholia, quoties occurrit, quod Lectorem remoraturum elTe videbatur. Praeterea quoad licuit, in ordinem redegimus omnia. Nothos ac fubdititios Libellos quos partim cafus, partim Librario-laitn quaertus, aut infcitia, partim improbifii-mi cujufdam Importoris temeritas, Hierony-mianis Lucubrationibus admifcuit, non rele-cuimus quidem, fed ab aliis femotos, ademptis titulis, in ftium relegavimus Tomum : ut ne- que fit, quod defiderare poffet avidus magis quam elegans Lector : neque rurfum tam in- fulrte neniae, fefe porthac tam incomparabilis Viri titulo venditarent. Atque id ne audacter magis quam judicio fecirte videremur. Praefationibus & Cenfuris additis, quid 'in his fecuti fimus,Ledorem docuimus. Quid multis? Tam tum hic laboris exantlatum ell, ut parum a0" fuerit, quin meipfum enecarim,dum fedulo.ad-nitor, ut Hieronymus renalcatur. Neque verebor illud vel jurejurando confirmare, minoiis ipfi Hieronymo confiitirte, fuas fcripfid’6 lucubrationes, quam nobis refiituifie & iliuitu -fe. Fervet igitur jampddem ingens Opus, ^ apud Inclytam Rauracorum Baiileain totus nafcitur Hieronymus : idque in Officina Fro- beniana, qua non eff alia vel accuratior, vel unde plus bonorum exeat Codicum , prafer-tim qui ad Sacras pertineant Literas. Neque vero unius hominis hic labor eft, neque unius hominis impendium. Nam in exteris Hieronymi Monumentis, qux mihi non fumpfi, eti-amfi pro tempore nonnihil opitulor, a compluribus eruditiffimis Viris jam pridem efl defu-datum. Inter quos efl 'eximius ille Vir Joannes Reuchlinus Phorcenfis, trium linguarum Grx-cx, Latinx, & Hebraicx pene ex xquo peritus: ad hxe in nullo Docirinx genere non verfatus, ita ut cum primis certare poliit. Unde merito Virum hunc ceu Phoenicem, dt unicum ftuun z Decus tota fufpicit ac veneratur Germania. Neque parum attulit momenti Conon Nuren-bergenfis, Theologus ex inftituto horum, quos vulgo Prxdicatores vocant, Vir ut Grxcx Li-teraturx callentiilimus, ita in adjuvandis Bonis Literis infatigabili quadam diligentia, cumque his Beatus Rhenanus Seleftadienfls, Juvenis tum exquifite doctus, tum in judicando naris emunCtillunx. Porro plurimum attulerunt momenti, Fratres Amorbachii, quorum & impendiis & fudoribus cum Frobenio communicatis, hoc negotii potiflimum peragitur. Qux quidem Domus in hunc ufum ab ipfis fatis parata videtur, ut ejus opera revivifeeret Hieronymus. Pater, Vir omnium optimus, treis Fi- D lios lios in hoc Graecis, Hebneis, ac Latinis Literis CU-» rarat infiituendos. Ipfe. decedens, Liberis fu is Studium hoc velut hatreditariuni Commenda^ vit : quidquid erat facultatum huic negotio dedicans. Atque optimi Juvenes pulcherrimam Provinciam, ab optimo Parente mandatam gna-viter obeunt, fic mecum partiti Hieronymum, ut quod ab epiltolaribus Libris fupereft, id ad illorum pertineat curam. At quorfum haec, inquiet Sanctitas Tuar Nimirum huc ibam Beatif-lime Pater, nihil elt Hieronymiano nomine celebrius, nihil ipfo comprobatius, & tamen video quantum huic lucis, quantum ponderis & autoritatis fit acceffurum. Leonis Gloria nihil luculentius, & tamen haud mediocris, ni fallor, huic adjungetur acceflio, fi tam n . um, tam ingens , tam inclytum Opus, feliciffimo tui Nominis aufpicio, veluti denuo renatum , in lucem & in hominum manus exeat. Et pulchre videtur convenire, ut omnes BonaeLiterz, quai Pacis alumna: funt, per eum Pontificem reflo-refcant, per quem otium & pax Studiorum altrix , Orbi terrarum parta elt. Et pulchre quadraverit, ut primus Chriltianae Religionis Poetor, ejusdem Religionis Antiltiti fummo dedicetur : & optimus omnium Theologus, o- ninium optimi Pontificis titulo commfendetur. Equidem haud fum nefeius, religiofe quoque tentandum, ut Beatitudini tua: quicquam dedicetur: dignum Numine fit oportet, quod Numini confecretur. Attamen fi fenfero haC 1° 1 c tuse tn$ quoque Majeftatis favorem, non folum hafce Lucubrationes, verum etiam univerfum Studiorum meorum proventum cupiam Leoni confecrare. Ipfe ex tantis fudoribus non a-lium expecto frudum , quam ut noffra qualicunque induftria, Chrilliana Pietas ex Hieronymi Monumentis adjuvetur. Is abunde rependet praemium, in cujus gratiam hoc laboris de-fudo. A pluribus legetur, 11 fuerit a pluribus intellectus Hieronymus, fed & libentius legetur ab omnibus, it tanti Pontificis calculo fuerit comprobatus. Sandritatem tuam nobis & univerfre Reip. Chrifiianas, quam diutilTime fervet incolumem, femperque felicibus incrementis in majus provehat idem, qui te donavit Orbi, Chrifius Optimus Maximus. Datum Londini tertio Calend. Majas. Anno M. D. XV. DOMINICO CARDINALI GRYMANO Erafmus Roterodamus. S. D. |Xuo minus a primo illo , & eodem po» vx. ftremo congrciTu repetiverim Amplitudinem tuam, quemadmodum & illa julferat, & ego me fadurum receperam: non mea negli-gentia, fed tua magis inufitata quaedam, Sc lingularis comitas humanitasque fuit in caufa : ac prorfus novo factum elt modo, ut quae res vel maxime debuerat ad reditum invitare, ea fola deterruerit ne redirem. Quid tandem ifluc nova rei fuit, inquies. Dicam equidem fim- D 2 pii- plicitev, & quod Hominem decet Germanum, ingenue. Id temporis omnino decretum et at adire Britanniam. Huc me veterum neceliitu-dinum affeclus, huc potentium Amicorum am-plifftma promiffa, huc Regis omnium floren-tifftmi propeniilVimus in nos animus vocabat. Hanc Infulam mihi Patriae vice, adoptaram; hanc Seneduti meae Sedem delegeram. Invitabar, imo flagitabar crebris literis, modo no» montes auri pollicentibus. Quibus ex rebus, homo Arenuus alioqui pecuniarum contemptor, tantam auri vim animo conceperam, quantae vix decem Pactolos eluendae fuffeclu-ros crediderim. Proinde verebar, ne fl rediflem ad Tuam Celfitudinem , verterem animi decretum. Etenim qui primo Aatim colloquio, fic labefaclaras , fic inflammaras animum meum: quid fadurus eras, fi diutius ac propius fuif-lem congreflus : Qiiod enim vel adamantinum pedtus non fledlat, tam amabilis ifla morum tuorum comitas, tam mellita facundia, tam ex-quifita dodtrina, tam fida juxta & amica con-filia ? Denique tanti Primatis, tam expolitus ad bene merendum animus ? Sentiebam jam tum fenfiin labafcentem animi fententiam, &■ coeperat quidem inftituti fuppamitere, & tamen pudebat Virum parum conflantem videri. Sentiebam Urbis amorem, quem vix excuderam, denuo tacitis audtibus glifcere : proinde m me repente Roma divulfiflem, nunquam deinde fueram Romam relidturus. Abripui me, ne rurfus afflarei^ afflarer, & in Angiiam avolavi, magis quam profe-tius fmn, Qiiid nunc, igitur inquies, numpocnitct conillii? num pocnitet non obfecutum fuiffe amanter admonenti ? Mentiri fane non eft meum. Varie res hsec afficere iblet animum meum: neque enim non poffiim tangi Romae dehderio, quoties tantus tantarum iimul commoditatum acervus in mentem venit. Primum Urbis omnium multo celeberrima lumen ac theatrum, dulciffima libertas, tot locupletiffimx Bibliothecae, fuavii-fima tot eruditiffimorum Hominum confuetu-do, tot literatae Confabulationes, tot Antiquitatis Monumenta, denique tot uno in loco totius Orbis Lumina. Speciatim autem quoties fuccurrit cum aliorum Cardinalium, tum vero praecipue R. D. Nanetenfis, mirum quoddam erga nos Rudium ; Card. Bononienfis propen-fiffimus favor : Divi vero Georg. Card. non jam favor modo, verum etiam benignitas haud-quaquam vulgaris : fuper omnia feliciffimum illud cum Tua Pietate colloquium. Haec videlicet faciunt, ut nulla prorfus Fortuna, tam be-nigna poffit obtingere, qux Romx femcl de* ouflatae defiderium eximat animo meo. Jam apud Britannos ; tametfi Fortuna contigit non ufquequaque poenitenda, certe meis aliquanto major meritis: tamen, ut verum fatear, non omnino refpondet, nec votis nofiris, nec Amicorum pollicitis. Qux res non tam accidit illorum perfidia , quam temporum iniquitate. Nam Regem ipfum, alioqui multo Regum o-D 3 mnium mnium benigniflimmn, ad hocljoptime de Erasino , tum fentientem, tum loquentem: id quod partim ipfius ad me literis, partim multorum praedicatione cdmpertifliinum habebam : fubito ingruens Bellorum procella prope totum nobis eripuit. Tanto animo, tanto fludio, pius ac generofus Adolefcens Bellum apparabat, quod ad Ecclelix Romanx dignitatem tuendam pertinere judicabat. Et Gulielmus Montjojus, ve-tufUflimus poli Hernicum Bergium Epifcopum Cameracenfem, ftudiorum meorum Maecenas, fic obrutus ell belli oneribus, ut magis amaret quam fuccurreret. Vir antiquae fane Nobilitatis, & incredibili beneficentia erga Bonarum Literarum Cultores, verum ut inter hujus Regni Barones, animo magis quam re beatus. Ut ne quid interim meam ipfius lentitudinem incu-fem, homo ufque adeo non ambitiofus , ut plane Timothei fortuna fit opus, quae dormientis impleat rete. Attamen quo minus poenitere queat aditz Britannis , Gulielmus -Archiepi-fcopus Cantuarienfis, totius Anglias, non titulo tantum, fed omni decorum genere Primas, po-tiifimum fuit in caufa : Vir modis omnibus incomparabilis ac prorfus unicum ejus Regni Ornamentum & Prasfidium, fapientia, judicio, doctrina, autoritate maximus: fed hoc tamen feipfi> major, quod ob lingularem quantam mode- fliam, folus ipfe magnitudinem luam non agno- fcit: mira vitae fobrietas, fumma dexteritas ingenii , animus impiger, & ab otio prorfus a horrens: horrens: magnus rerum ufus, ut qui in gra- viflimis Legationibus, maximisque Regum <5c Regni negotiis, jam olim fit verfatus. Unde fit ^ut tot rebus adminiftrandis, quot aliorum complures vix fufEciant, unus non modo par fit, verum etiam fuperfit quod evolvendis bonis Autoribus, quod privatis Amicorum affectibus impartiat. Nam praeter Epifcopi fun-dtionem, totius Regni Cancellarium, hoc eft, fummum Judicem agit. Is me iic amore com-pledtitur, fic ornat autoritate, fic benignitate fovet, in fumma fic ubique mirum quendam praedat Maecenatem, ut fi Pater cffet, non pof-fitindulgentius : fi Frater, non poffit aman- tius.' Unde fictum eft, ut quod Romae in tot egregiis Cardinalibus, in tot ornatiffimis Epi-fcopis, in tot eruditiffimis Viris reliqueram, id totum in uno Homine mihi viderer recuperaf-fe. Nunc vero pofteaquam opera Leonis Pontificis vere Maximi, pax eft Orbi reflituta, multo quidem commodior eft Britannica Fortuna : Sc tamen acrius etiam Romae defiderio titillatur animus, dum & paffini famae praeconio celebratur, & verifimillimum eft, fub tali Principe veluti figno dato, quicquid ufquam gentium eft eruditionis eximias, quicquid egregiae virtutis, hoc tempore Romam veluti in fuum theatrum concurrere. Ante biennium igitur adornaram iter , comes futurus R. Patri D. Joanni Epifcopo Roffenfi , Viro omnium Epifcopalimu Virtutum genere cumulatiflimo: D 4 & & ut compendio laudes illius explicem, Can-tuarienfi, cuiSubfidiarius eft, fimillimo. Verum is ex itinere lubito revocatus eit. Rurfuni anno fuperiore meis aufpiciis Bafileam ufque pro-ceiTeram. At hic quoque res quaepiam eft re-moiata, nefcio quid alii fenfuri fini, at meo judicio maxima : nam ma"ximum fuerit oportet, quod ab Urbe potuerit avocare. Jatnpridem hoc moliebar, haud fine mediocribus viailiis, Ui aivus Hieronymus nobis totus quaft 'rena-cc.ctm . quem ftc Latini fummmn habemus neologum, ut prope folum dicere liceat: fed emu em adeo depravatum , adeo confufum, :-c:° contairiinatum, ut cum non ftt alius $que e tu dignus , tamen unus maxime fit, qui legi non pojfit, nedum intelligh Hujus igitur Lucubrationes omnes, prsetertim Epiftoiares, in quibus plurimum erat negotii, primum in or-c inem digeflimus : deinde mendas, quibus obrutus erat magis quam oblitus, veterum au- Xii?uC0diCUm’ no^r0(lue ingenio fuftulimus. Addidimus cum argumentis commoda in loco Scholia, quo poffit vel a mediocriter eruditis inoftenfius legi, qui antehac, dicam audatfter, ed vere, nec ab emditiffimis intelligebatur. IVam quemadmodum olim Romulus dirius eft, non minus magnificus oftentator egregiorum facinorum quam geftor, ita videre eft in divo Hieronymo novam quandam teramenta tam incomparabilis Viri titulo diutius circumferrentur. Equidem perfpiciebam Italiam , & Bibliothecarum auxiliis, & Regio--nis autoritate ,ad Operis editionem magno ufui futuram, fed commodum offendi Baiilese quosdam ad id operis accindos, imo jam aggreffos: praecipue Joannem Frobenium, cujus <5c arte & impendio magna ex parte res agitur, nec non treis doctiffimos Juvenes, Fratres Amorbachios, Hebraicarum quoque Literarum pulchre do-dos. Atque his Literis non paucis in locis utitur Hieronymus. Ac mihi quidem hac in pai-te, juxta Grxcorum proverbium Thefeo quopiam fuit opus, ut qui Literas eas vix primoribus (ut ajunt) labris deguUaffem, His igitur in laboris partem adfeitis, Herculano (quod ajunt) animo negotium aggreflus fum. Fervet jugens Officina , excuditur elegantiffimis for-mul:; divus Hieronymus, imo renafeitur, tantis impendiis & pecuniarum & fudorum, ut minoris confiiterit Hieronymo fua confcripfifle, quam nobis reflituiffe. Mihi certe tantum hic laboris exhauftum eft, ut parum abfuerit, quin ipfe immorerer , dum fludeo , ut ille renatea-tur. Summa, ni fallor, Operis, ad decem Vo-D 5 lumina lumina fuccrefcet. Sed quorfum hoc mihi, inquies ? Primum fciebam te pro perpetuo quodam tuo erga Bonas Literas fludio pariter & Hieronymo gratulaturum, & noflris fauturum conatibus, imo fautorum Pietati Chriflianx, cui plurimum adjumenti ex Hieronymianis Literis acceiTuruin fpero. Atqui hxc res, citra plu-rimai tun & locupletiffimarum Bibliothecarum auxilia confici, ut dignum efl, non potefh Proinde fi quid habet vel tua Bibliotheca, quam domi habes ditifiimam, & omnijugis omnium linguarum Libris refertam, vel Summi Pontificis, aut aliorum, Pietatis tute fuerit, in publicam Orbis utilitatem impartire. Deinde' mihi vifum efl vehementer congruere, ut fummus Theologus, Summi Pontificis felicibus aufpiciis exiret in manus hominum, ita reflitutus, ut antehac nec editos videri pofl.it: utque Scriptor omnium eruditiflimus, ejus nomine commendaretur Orbi, e cujus familia, tot Literarum Proceres nobis prodiffent. Sic enim pariter fore , ut tam eximii Pontificis autoritate, multum Hieronymo Iplendoris, ac dignitatis adjungatur, & viciffim ex eminentiflimi Docloris celebritate, non mediocris acceflio fiat Leonis Gloria». Nec enim video, quonam alio monumento magis pofllnt illius Decora immortalitati confecrari. Huic igitur renatum Hieronymum confecrabimusprxfertim fi noftro judicio tuus aceedet calculus. Nam alioqui prope-modum erat decretum, dicare Przefuli Cantua-. rienfi, rienfi, cui debemus omnia. Quanquam is quoque lubens ac volens, hoc quicquid eft gloria:, Romano Pontifici qeffurus eft, fat fcio : eo eft in iftam Sedem animo. Et nos hujus memoriam ita cum Leonis laudibus copulabimus. Optimi cum Optimo, Primatis cum Primo , ut hac via rectius, etiam contuitum fuerit, & Hieronymo , & Maecenatis mei nomini. Edidimus praeter alia permulta, Chiliadum Opus a nobis emendatum, & ita locupletatum, ut quarta Voluminis pars accreverit. Proxima aeftate emif-furi, varias, nec infrugiferas (ut opinor) Annotationes nottras iu novum Teftamentum, una-cum Apoftolicis Epiftolis, fic a nobis verfis , ut intelligi poffint. In quo labore ita puto me ver-fatum, ut non fine caufa poft Laurentium Vallant, pott Jacobum Fabrum, Virum juxta doctum , ac diligentem : videar hoc negotii fufce-pifle. Eft in manibiis Libellus de inftituendo Principe, quem Illuftriftimo Carolo Archiduci Burgundiae , Maximiliani. Nepoti , deftina-vimus. His defuncti rebus Commentarios, olim in Paulum inceptos, in manus revocabimus. Decretum enim eft, quicquid fuperfutu-rum eft sevi, id totum arcanis dedicare Literis. Nec ullus labor ab inftituto deterrebit. Ii tuo tuique fimilium favore fulciemur. Scis enim jam vetuftiffimum illud efie, ut invidia, quavis excetra nocentior, egregiis conatibus femper obfibilet. Id quod nuper in fummo illo Viro Joanne Reuchlino, non line fummo animi dolore dolore confpeximus: Jam par erat, jam tcm' pus erat, ut homo venerandx feneiftutis, luis pulcherrimis ftudiis frueretur, & ex honeftis-fiina juvenilium femente laborum , fuaviiTi-mam caperet meffem. Conveniebat, ut Vir tot Linguis, tot Difciplinis inftmctus, hoc velut statis autumno, divitem ingenii proventum iu univerfum Orbem effunderet. Ad hoc erat laudibus exfliinulandus , praemiis invitandus, (ludio inflammandus. Et exortos audio, nefcio quos , qui cum ipfi nihil praedarunt efficere poffint ,perverfiflima via gloriam a flectent. Deum immortalem! quam frivolis ex nugis quantas Tragoedias concitarunt! Ex libellulo, imo epifiola, eaque Germanice fcripta , quam nec ediderit ipfe, nec edendam pufarit, tantum excitari tumultus ? Quis Unquam vel fcriptunt noviffet eum libellum, nifi ifti Mundo publi-caffent. Quanto placabilius erat, (1 quid ibi fuiffet erratum, ut errant Homines omnes, id vel premere, vel candide interpretari, aut certe tam eximiis Hominis virtutibus condonare. Non hoc dixerim, quod illic ullum videam erratum, qua de re fafte aliorum efl: pronunciare : illud dicam, ii quis ad iflum modum malignius, & ut Grxci dicunt diroro/xuc, excutiat divi Hieronymi Libros, permulta repedet a noftrorutn Theologorum Decretis longe lateque difcre-pantia. Quorfum igitur attinebat Virum, & literis & aetate venerabilem , ob rem nihili in hujufinodi pertrahi turbas, in quibus jam fepth mum, mum, opinor, perdit annum ? Urinam hoc opera:, utinam hoc temporis, licuiiTet adjuvandis hone/Mimis Literarum ftudiis impendere. Nunc omnibus dignis praemiis, moleftiffimis litibus involvitur, non mediocri Dodtorum o-mnium, imo totius Germaniae & dolore & fto-macho. Quampiam his omnibus fpes e It futurum , ut vellra opera Vir tam eximius & Orbi rellituatur & Literis. Hyeme proxima Roma nos videbit, fi modo faverit CHRISTUS Opt. Max. et Regia Majeflas, una cum Archi-Epifcopo Cantuarienfi, denuo facultatem permittent abeundi; quam fi non ipfe, certe divus Hieronymus ab illis impetrabit. Te in plurimos annos incolumem ac florentem nobis, imo Literis & Orbi, fervet optimus ille Samarites CHRISTUS, cui me totum addico dedi-coque. Londini, Pridie Calend. Aprilis. Anno M. D. XV. RAPHAELI CARDINALI SANCTI GEORGII Erafmus Roterodamus S. D. /'"'V uod annis jam aliquot mea: filuerunt Li-terae, non tuorum in me meritorum oblivio fuit in caula R. P. qux fane nec defii, nec delinam unquam, vel praedicare, vel meminif-fe : fed partim pudor quidam obflitit, quod improbum exiflimarem, tot graviflimis negotiis difiridtum, noftris infuper interpellare nugis : etenim aliquoties officiofiim eft, non falu- tare: tare : partim temporum ipformn iniquitas, q':x nobis plus quam ferrea inciderunt. Nam 11 leges filent inter arma, quanto magis tum filent Mufie virgines, cum tantis rerum procellis, per-fonant, perturbantur, mifcentur univerfa? Verum pofteaquam Leonis Pontificis modis omnibus Maximi Ixtiffimis aufpiciis, PaX tandem eft Orbi reddita ; compofiti Principuin motusfublatum illud omnium perniciofiifi* mum Mundi difiidium, jam non folum mete Literae Romam ire geftiunt, verum ipfe quoque mira quadam ardeo cupiditate, revifendi veteres illos meos Maecenates. Eft quidem apud Britannos Fortuna mediocris, ut minor & meis votis, & Amicorum promiifis, ita meritis no-ftris major. Siquidem Rex ipfe Henricus Ofta-vus, cujus natura, mihi crede , nihil cogitari poteft, vel melius , vel felicius : ita de nobis & loquitur & fentit, ut nemo vel amantius, vel honorificentius. Favent Epifcopi, cum exteri ferme omnes, tum prxeipue Dunelmenfis, qui Regi eft a Secretis. Item RofFenfis, Vir pietate dodtrinaque lingulari. Ad hxc Archiepifcopus EboraCenfis, cujus nunc eft incredibilis apud Regiam Celfitudinem, tum gratia, tum autori-tas. Nam Regiis curis lic adeft, ut maxima pars publicorum negotiorum in hujus inclinet humeros. Porro R. Archiepifcopus Cantuarienfis, totius Anglix Primas, in quo Viro fummum eft, quicquid eft optimum in rebus Mortalium, lic perpetua quadam benignitate, vel (ut ve- E P I S T 0 L JE. 63 rius dicato) pietate, nos fovet, tuetur, ornat, ut fi Frater eiTet aut Pater, non pofiet amantius. Et tanien non pomun non difcruciari Romana; Urbis defidevio, quoties animo recurfat, quam libertatem, quod theatrum, quam lucem, quas deambulationes, quas Bibliothecas, quam mellitas Eruditiffimorum Hominum confabulationes, quot mei fiudiofos Orbis Proceres, relicta Ro-ina reliquerim. Atque adeo nonnunquam ipfe toihi quovis infortunio dignus videor, qui te tantum ac talem Maecenatem, fic de me meritum , fic ad ornandum & evehendum me modis omnibus propenhim & expofitmn, cum quavis fortuna commutandum duxerim. Sed quid facerem? Monteis aureos, imo plufquam aureos fuis literis pollicebantur Amici. Certa promittebat Gulielmus Montjojus, & quidem ingentia, eaque rurfum cum fummo otio, vitaeque libertate conjuncta, quam ego fic am-pleCtor, ut fi quis hanc adimat, vitam efie non putem. Defuncto Regi fiiccefferat plane Divinae cujufdam indolis Juvenis, nec ineleganter bonis Literis initiatus: noftri vero adeo jam multo ante fitidiofus, ut paulo ante Patris obitum , cum in Italia viverem, Literas ad me dederit, & fuopte Marte Conditas, & propriis deferiptas articulis : fed ejuimodi, ut vel ex his lingulare quoddam & Regno dignum ingenium poliis agnofeere. Ex hifce videlicet rebus totus Midas, plufquam Pacto 1 os ac T ago? animo conceperam. Seculum quoddam vere aureum, aureum, & Infulas Fortunatas fomniabam, kSt-dvyjy^o^yjv, ut inquit Ariftophanes. Quan-quam, ut vere dicam, non tam miiti defuit Fortuna, quam ipfe Fortuna; defui, homo fic abhorrens a communibus negotiis, iic alienus ab ambitione, imo adeo focors, ut plane Timothei Fortuna fit opus, quis dormientis retibus felicitatem implicet. Itaque nihil cil, quod in-cufem Amicos, quibus una mecum blandiifi-ma fpes impofuit. Siquidem cum reliquos Amicos, tum Regem ipfum, aurei Sectili Parentem, mox fecuta bellorum procella, Mulis omnibus prasripuit. Adeo Juliana illa tuba Mundum univerfum ad Martis Rudium exciverat. Cancrum rebus jam veltra lapientia tranquillatis, velut de integro totus ad literarum accingor munia. Quanquam nec in mediis illis bellorum tumultibus unquam elt a nobis celTatum. Emilimus enim cum alia permulta, tum Adagiorum Opus, diligenter a nobis recognitum, & ita locupletatum, ut quarta Voluminis pars accreverit. Excuditur jam dudum divus Hieronymus totus, imo renafcitur, antehac adeo depravatus ac mutilus, ut nunc non tam relli-tutus, quam primum editus videri polfit. Hunc non adtimandis fudoribus, multis collatis Exemplaribus, iisque pervetullis , emendavimus, adjedis in loco Scholiis, quo polfit in-olfenlius legi. Scis enim apud hunc palfim in' fulciri, quz Lectorem obfcuritate remorentui. Graeca atque Hebraica vel repofuimus, ve^ cor* reximus. reximus. Nothos atque fuppofititios Libros, quorum alios cafusalios importor aliquis ad-mifcuerat: non amputavimus quidem, fed in fuum rejecimus- Tomum, neve quid defiderare. poffit Lector avidior, quam elegantior, neve infulrtrtimi Blateronis nugas, tam excellentis Viri titulo diutius fefe venditarent. Excuditur ingens Opus, ad decem opinor Volumina rediturum : & excuditur tantis impendiis , tanta cura, ut aufirri dejerare, his annis viginti, nullum Opus ex. ullius exirte Officina , pari fum-ptu, parive ftudio elaboratmrf. Nec arbitror ipfi Hieronymo tantidem conftitirte fuas Lucubrationes conditas, quanti nobis conflabunt rdiitutas. Ipfe certe in hoc negotium tanto incubui ftudio, ut parum abfuerit, quin memet labore confecerim, dum operam do, ut revivi-fcat Hieronymus. Verum ita fert animus, tam pio, tamque frugifero labori, vel immori libet. Nam mihi res quam cordi fit vide': anno fupe-riore totos octo menfes Bai 1 leas fumus hac gratia commorati, non fine fummo rei pecunia-rize difpendio, ut laborem & iter omnium pe-riculofiflimum negligam. Ac proximo rurfum autumno certum ert Italiam repetere, quo videlicet ditiflimas irtas luftrem Bibliothecas. Nullius unquam laboris me piguerit, modo fenfero tuum tuique fimilium favorem, noflris adfpirare conatibus. Ad bxc nondum flatui, fed ex tuo conftituam confilio, cui fit hoc Operis infcribendum. Archiepifcopo Gantuarienii ni-E hil hil non debeo. Dignifflmus enim efl, quem unum omnis mea celebret pagina. Alioquipro-be videbam conventurum, ut Theologorum omnium Princeps, Pontificum omnium Principi confecretur, imo ut omnes Bonse Liter» ejus aufpiciis reflorefcant, per quem Pax efl Rebus humanis reddita, Literarum ac Studiorum Altrix. Video viciEm & Hieronymo non parum acceffiarum commendationis, ex Leonis nomine, & hujus nomini plurimum decoris addituram Hieronymianarum Lucubrationum Dedicationem. Verum hifce de rebus coram & pluribus & diligentius. Interim oro, ut li quid Inciderit, eum Patronum przfles Eraiino, quem Roma; fum femper expertus. Si qua res exorietur, in qua infimi Clientuli obfequio non gravaberis uti, praefertim apud Arehiepifcopum Cantuarienfem, efficiam tit intelligas, omnia mihi defiiiffe potius quam fidem ac diligentiam. Sed illud pene exciderat, majorem in modum te &obfecro & obteflor, per Bonas Lite-ras, quibus Tua Celfitudo femper unice favere folet, ut eximius Vir Dominus Joannes Reuch-linus, in fuo negotio 32quos vos fentiat & benevolos. Eadem Opera bene merebimini de Literis ac Literatis omnibus, quorum ut quisque dodtiffimus efl:, ita illi impenflffime fludet. Huic omnis debet Germania , in qua primus Gracararii & Hebraicarum Literarum Studium excitavit. Vir efl enim complurium Linguarum egregie peritus, variis expolitus Difcipbnis, jam jam Libris editis clarns, & Orbi Chtifliano notus, Casfari Maxim iliano cumprimis gratus, ut cui fit aConfiliis, gravis & honoratus apud fuOS} inter quos Trimnv.ivi munere, fungitur, fama; femper hadtenus incontaminata. Ad' hzec fe-nedtute jam & canitie reverendus. Proinde & ille promerebatur, ut hac state honefiifilmo-rum Studiorum, dulciffimam meteret mefiem, & nos expedtabamus, ut quod annis compluribus condidit, nunc in communem omnium depromeret utilitatem. Bonis igitur omnibus iiidignifiimmn videtur, non foluin apud Germanos , verum & apud Anglos & Gallos, quibus ex Literis notus e/1, tam eximium Virum, tot ornamentis pulcherrimis cumulatum, tam odiofis divexari litibus, idque ex ea re, quie meo fime judicio vel ipfitm afini umbram fu-peret, in quam jocus extat proverbialis. Prin-cipum arma, veflra lapientia, cohibita fiunt, eadem & Literarum Cultoribus fuani reftituat pacem. Procul ejiciatur , quicquid rancorem, quicquid fimultatem fapit. Pofteaquam Pvin-cipes vobis Autoribus in concordiam redierunt, abfurdum efi eruditos Viros libris ac jurgiis inter fe conlMari, & cum illi tela habeant innoxia, hos fe mutuo iliiis veneno tindtis, configere. Quanto prxfiiterat hunc hominem, quod operas, quod fumptus, quod temporis his litium tricis impendit, honefiifiimis Literis impartifle. Multis hic gratiofior eft Julii Secundi memoria, quod Jacobum Wimphe-f- s lingum, lingiun, Virum pneter Eruditionis & Sanflimo-nix commendationem, jam fenio quoque venerabilem fua ipfius voce ab hujuimodi litibus abfolvit, & caUimniatoribus filentium indixit. Crede mihi, innumeros Mortales libi devincturus eft, quifquis Joannem Reuchlinum Mulis ac Literis reftituerit: Bene valeat Tua Pietas, cui me, quantus quantus fum, dico confecro-que. Londini, pridie Calend. Aprilis, Anno M. D. XV. r LEONI DECIMO PONT. VERE MAX. Erafmus Roterodamus s. D. A bunde felix mihi videbar futurus, Bea-xX. tillime Pater, ti Sanctitas Tua boni modo confuluiffet meam vel temeritatem, vel fe-dulitatem, qui non veritus ehem Pontificia Majeflatis Celfitudinem, & quod eft auguftius Leonis incomparabile faftigium, ultro meis interpellare literis. Verum hxc ut video, audacia mihi longe-feliciffune ceflit: vicit enim & Ipes & vota noftra Pietas ifta tua plusquam paterna, iponte miliis duobus Brevibus, quorum altero me meaque ftudia Jocupletiflimo limul & graviffimo teftimonio ornat, altero Regias Majeftati, non minus amanter quam diligenter commendat. Summum eft, Numinis asterni luffragium promeruifte: huic certe proximum efte reor, Summi Pontificis oraculo comprobari: plus etiam Leonis, hoc eft ejus qui lummam inter Mortales Dignitatem, omni virtutum ac literarum genere viciffim condecorat. Ea fi mihi mature fuifient reddita Bafi-lex tum agenti , ne itinerum quidem ulla pericula me deterrere potuifient, quo minus ad Beatifitmos ifios Pedes advolafiem. At nunc in Patriam reverfum, cum astas nonnihil ingrave-fcens remoratur, tum vero Principum retinet benignitas, & rarus quidam Patrias in nos af-fectus alligat. Siquidem Illuftriffimus Princeps Carolus, Rex Catholicus, hujus Seculi no-ftri Lumen ac Decus incomparabile, in cujus Ditione natus fiun, cujusque Patri Philippo, quondam fui non modo notus, verum etiam charus, & abfentem me annuo Salario beni-gnifiime invitavit, idque nec ambientem, nec expedtantem. Et reverfo ac vix etiam reverfo. Sacerdotium, tum amplum, tum honorificum detulit. Cxterum quantum Sereniffimi Regis Anglorum priftino erga me Favori, quantum Reverendiilimi Cardinalis Ebor5cenfis in me benevolentiae, & quantum Archiepifcopi Cantuarienfis veteri erga me fiudio e commendatione Tuas SancHtatis accefierit, certis argumentis habeo compertum. Ea tum mihi gratior accidit, tum apud illos fuit efficacior, quod non extorta precibus, fed ultro praedita fuerit. Proinde cum perfpiciam me Tuae Beatitudini debere permultum, plurimum eidem debere cupio. Inio juvabit omneis fortunas meas ac felicitatis fummam uni Leoni acceptam fer-E 3 re. re. Eft autem, meo quidem animo, nonnulla felicitatis pars, debere libenter. Quid id iit. Reverendus in CHRISTO Pater, Epifcopus VVi-gornienfis, invidiifimi Anglomm Regis apud Tuam Sandlitatem perpetuus Orator, coram exponet, & Andreas Ammonius Tux Sandi-tatis apud Anglos Nuntius literis iigniiicabit. Q_ua quidem in re non dubito quin eam bonitatem fenfurus fim, quam mihi,, tum iiTa na-turx tux benignitas, qua vel maxime CHRI-S 1 UM, cujus vices meritifluno geris, refers: tum Sandlitatis Tux literx ultro pollicentur: prxiertim, clun ejufmodi iit negotium, ut non perinde ad ineam pertineat dignitatem, cui candide faves, quam ad publicam Orbis utilitatem, cui omnes tux vigilant folicitudines. Poteram ad hancce rem impetrandam Summorum Principmn abuti commendatione, verum malui quicquid hoc eil beneficii, in foljdum, Tux unius debere Benignitati. Quod fane (juanquam non ignoro fore majus, quam ut nilis Mortalium officiis rependi queat, ad hxc eam eile Fortunx tux magnitudinem, ut a nemine libi referri gratiam pullulet: mei tamen officii fuerit, adniti manibus pedibusque, ne tam eximiam beneficentiam, in hominem aut omnino indignum, aut parum memorem pa-rumque gratum collocafie videaris. Novum Teftamentum, fimul & Grxce & Latine edi-tmn, a nobis recognitum, una cum Annotationibus nofiris jampridem in lucem exiit? faufiif- fimi E E I S T O L S. 71 fimi tui nominis aufpiciis. Quod Opus an omnibus probetur, nefcio : certe hactenus a pro- batiffimis, ac primariis Theologis probari compedo , cumprimis autem ab incomparabili An-tiftite Chriftophoro Epifcopo Bafilienfi, quo te-jfle liber excufus eft. Nec enim hoc labore veterem, ac vulgo receptam Editionem convellimus , fed alicubi depravatam emendamus, aliquot locis obfcuram illuflramus: idque non ex animi mei fomniis, nec illotis (ut ajunt) manibus, fed partim ex vetufliffimorum Codicum teftimoniis: partim ex eorum fententia, quorum & doctrinam & fandtimotiiam Eccle-fiaftica comprobavit Autoritas, nempe Hieronymi , Hilarii, Ambrofii,Auguftini, Chryfollo-mi, Cyrilli: femper interim parati, aut mode-fte rationem reddere, fi quid recte docuimus, aut libenter corrigere, ficubi imprudentes, ut homines, lapfi fumus. Volumen unum recens adhuc & ab ipfa etiamnum calens officina, Romam hyeme proxima mifimus, quod Sanctitati Tuae redditum opinor. Et nunc alterum mitterem , ni fcirem nufquam terrarum non jam vulgatum Opus. In eo tametfi fudatum eft a nobis acriter, quantum & temporis modus a Principe indulti, & valetudinis ratio patiebatur: tamen haud defatigabor unquam, haud conquiefcam, donec ita locupletatum, elimatum, elaboratumque reddidero, ut Leone & przeter Pontificii Dignitatem Maximo, non omnino indignum videri poffit. Hieronymus to-E 4 tus* tns, haud malis,ut opinor, avibus renatus, men-fe Septembre proximo, ingenti Podiorum omnium expedtaiione proditurus elt in lucem. Quin pofthac nulla ab Erafmo proditura eft pagina, quie Leonis Optimi juxta ac Maximi Pontificis prseeonium non fit habitura. Non pbllulat hoc tua fingularis modefiia, verum id debetur tuis divinis meritis, & totius Orbis intereft, tam undique laudati Pontificis exemplum in pofieros transmitti. Sin natura nobis ad hoc efficiendum deerit, tamen ipfa beneficii tui magnitudo, ipfe hujus pectoris tibi dediti ardor, ante omnia divinse iflx tuae virtutes, ingenii vim, ac dicendi copiam fuppeditabunt. Bene valeat Tua Sandlitas, quam CHRISTUS Optimus Maximus Religioni fuae illuftrandae propagandaeque, ac fublevaodis rebus Mortalium quam diutiflime fervet incolumem. Londi-ni, quinto Idus Augufti, Anno M. D. XV. ERASMUS ROTERODAMUS URBANO RHEGIO S. De l-( xhibuit tuas Jiteras haud vulgaris Anxi-^ cus meus ac Patronus Joannes Faber Officialis, fed eo tempore, ut non potuerit intenx-peflivius: quippe jamjnon fotum in ipfo Operis calce fimul & capite tumultuanti, fed multorum etiim menfium perpetuis laboribus ene-dlo verius quam fatigato. Quibus hoc certe debeo, quod Urbanum coeperim cognofcere, Virum, tum, id quod indicant literae, candidum, pru. dentem, facundum, eruditum, in fumma, omnibus omnium Gratiarum ac Mufarum dotibus Undique prxdiuim. Talem Prinoipem vere magnum magnopere gratulor noftras Germaniae, cujus utinam clTcnt quam plurimi /imiles, qui ad eas res, quas femper egregiis Heroibus dignas funt habitas, adjiciant animum : cui fane jam pluribus nominibus debeo plurimum, vel quod tam amanter errat in Erafmo, vel quod tam munifice provocat & invitat ad ea, quae mihi ftudiis omnibus erant ambienda, II modo liberum e fiet cuiquam me addicere, pofieaquam Illufirifiimo Principi Carolo , & meo Principi fum addictus , idque fuffragiis Confilii Principalis excepta, feu recepta potius libertate. Quam fi videbo periclitari, cuncta refignavero. Neque tamen defeci, nec unquam defecturus fim ab eximio Maecenate meo Archiepifcopo Cantuarienfi. Verum in confinio confiitutus confido futurum, ut utrique fatisfaciam Patriic, tum ei in qua natus fum, tum ei in quam fum cooptatus. Alioqui ne fenectutem quidem ex-cufarem, tametfi plus efi: fenii quam fenectx : nam annum ago, non plus, undequinquagefi-mum. Sed aetas non annis eft seftimanda, imo viribus. Quod fi feret itineris mei ratio, non gravabor bidui triduive difpendio, tam eximii Principis confpectum emercari. Cujus nomine Ut nos invitafii, ita vicifiun illi meo nomine gratias ages, pari facundia epiltolae noltrae bre-E 5 vita- vitatem fimul & ruflicitatem excuiabunt occupationes. Quae fi tibi vere cognitae efTent, mirareris etiam hoc ipfum qualecunque eft, a me fcribi potuiffe , tantum abefl: ut offendereris. Vale. Bafileae, fexto Calend. Martias, Anno M. D. XVI. DES, ERASMUS ROTER. PAULO BOMB ASIO SU O S. D. Tino, quo potius Bombafius ille Mavortius, xoc/, tvst cij.yjpkutzqov %cit(pprj)v, quam ad Helvetios ? Nec erat quod illic metueres, ne quemadmodum Trebatius apud Britannos frigeres , cum paflim etiam mediis brumis fudetur in hypocaufiis. Diftuli tuis refpondere literis, quod exiftimarem fore, ut prsefens praefentem amplecterer, vel Romae, vel apud Helvetios. Eximium Antonium Puccium Legatum apo-flolictim hic offendi, hominem multis quidem eximiis dotibus fufpiciendum, at mihi non alio nomine chariorem, quam quod Bombafio ex animo benevuh. Is ubi Bafileam fefe contulifiet, protinus per fuos me falutat, invitat infianter ad colloquium & prandium. Quid multis ? accepit Umbras meas, hoc eft, eos quos mihi notos & charos, mea caufa invitarat, inprimis Beatum & Amorbachios, tibi quoque notos. Ipfe Vir tantus coadtus eft in hoc piftrinum de-fcendere, fi vellet Erafmum complecti. Sed unde, inquies, Erafmo tantum fupercilii ? ml Bombafi, tam inhumanum, tamque fuperbum me non animus, fed morbus reddiderat, omnium fceleratiiTunus. Is me plus menfem afflixit, atque ex intervallo fic repetiit, ut Medicos accerferem, quod non foleo, nifi cum prope-modum taedet vitas, & ita haeret malum, quali deflinarit expugnare. Pacacus ad nos reverfus, non epiflolis, fed juftis voluminibus, me crebro falutavit: neque tamen contigit colloqui, quod mox a Rege fuerit in Britanniam accern-tus. Eum tibi cordi fuiffe nihil hercule miror cfxoiov ifJLciu. Is apud fuos dici nonpoteft, quam iit chartis omnibus, praecipue Regi humanim-mo, & Cardinali Viro incomparabili. Scis, optime Bombafi, quam femper abhorruerim ab Aulis Principum. Quam vitam ego nihil aliud judico, quam fplendiclam miferiam ac perfona-tam felicitatem : at in talem Aulam lubeat de- migrare, fi liceat rejuvenefeere. Rex, omnium, quos habet hsec iEtas, cordatiflimus Bonis Libris delccfiatur. Regina non tantum in Sexus miraculum literata ell : neque minus pietate fufpicienda, quam eruditione. Apud hos plurimum pollent, qui Bonis Literis, qui prudentia antecellunt. Thomas Linacrus Medicum aait : hunc Virum -fruflra tibi pradicem cum libris editis, qualis fit, declaret ipfe. Cutoer-tus Tonftallus illi ell a Scriniis, quod munus apud illos primas dignitatis habetur. Non credas mi Paule, cum hunc nomino, quam im-menfiun omnium bonarum rerum Mundum com- E R A S M I compledrar. Thomas Morus eft a Confiliis, non Mufarum modo, fed leporum & Gratiarum delicium unicum, -cujus ingenium aliqua ex parte ex illius Scriptis fubodorari potuilli. Pacatus huic pene germanus, ab Epillolis. Gulielmus Montjojus Reginx famulitio prxfedus eft. Jo-annes Coletus eft a facris Concionibus. Prxci-puos duntaxat recenfui. Joannes Stocslerus prxter Scholafticam hanc Theologiam, in qua nemini cedit, trium etiam Linguarum haud vulgariter peritus, a Sacris. Hujufmodi Viris ea differta eft Regia, venus fixtriiov quam Aula, quas tu Athenas, quam Stoam, aut quod Ly-ceum ejusmodi prxtuleris Aulx ? Quod mihi de fabro gratularis, non minus ingratum eft, quam fuit invifa Conflixftatio : atque utinam ille moderatius laceflliTet. Sed ita eft, nemo omnibus horis fapit. Hoc quicquid eft mali, meis imputare Fatis libet. Quid enim aliud faciam? Vir probus eft Faber, eruditus, humanus, denique vetus etiam amicus. Sed eam felicitatem mihi Genius aliquis, opinor, malus invidit: & nunc eo fum in Virum animo, ut mihi vehementer moleftum fit futurum, fi quisquam de Fabro mea caufa pejus fentiat. De recriminatione rumorem fpargunt quidam T qui Monomachiis hujufmodi delectantur. Cxterum inter nos animorum confenfus eft : neque vero committe- mus , ut tam veterem, tamque finceram amicitiam , una nubecula diffidii videatur aboleviffe. Si inter Barnabam & Paulum inciditTtupo^vir/itos", quid (juid novum, ii infer nos humani quiddam exti-tit? Quantum iftic Eruditi tribuant Scriptis meis, nefcio: certe hic plus tribuunt, quam agnolcam. Et tamen non defunt, qui fortiter obganniant: fed ejusmodi ferine,, ut aut non legant mea, aut qualiacunque fuht, fruftra leduri fint. Quod ni me tot bonorum Virorum candor confolaretur, jam dudum perniteret tantarum vigiliarum, quas communibus fludiis, praecipue vero facris, pro mea virili juvandis infumo. Rumores quos vulgo fpargunt de Tureis plerifque fufpedi funt, quod toties jam experti fint, alio fpedare remiges, alio provehi cymbam , nec ufquam efie verius to 'XoKhtz. t» 7ioheux zsycc. Sed quicquid ifiuc negotii efi, precor, ut omnibus bene vertat: fufeipitur enim ingens rerum humanarum commutatio non fine diferimine. De Marco Mufuro & Palasoto rem acerbam nuntias, & interim cum cornicibus omnibus certabit, 6 ttupz rr,v etToSov, ahhct tocvtcc ye 3smv ev yxvetiri -/.etTcu. Periit & apud Gallos Fauftus, Sc apud Britannos Andreas Am-monius : quorum alter diu regnavit Lutetiae, alter ad fummam Dignitatem emerfurus erat, fi vita diuturnior contigifiet. Tu cura ut rede valeas. Bafile$, feptimo Calend. Augufti, Anno M. D. XVIII. DES. ERASMUS ROTERODAMUS PETRO iEGIDIQ SUO A. D. Nadus fum hic cubiculum, quod ’n tanta JL i Hominum frequentia perdifficile ell, led perquam angullmn, vicinum tamen Aul«, & quo mihi magis commendatur, vicinum 'I on-italio. Proinde fac, ut primum licebit, libros meos huc tranfmittas feu navi, feu vehiculo, fi-mulque per alium quempiam fcribito, cui com-miferis, & quo julfcris deportari. Pompilius, ut video, artificem agit, morem videlicet antiquum obtinens, quod fero moderatius. Aliquando fortaffis tifu veniet, ut par pari referam. Vis audire quod rideas? Quod aliis diu multumque fudantibus, fxpe non contingit, id mihi pene obtigit dormienti. Rex Catholicus me propemodum Epifcopum fecerat: ubi inquies? non apud extremos Indos, unde tamen aurum attrahit nofter Barbirius, praefectus iis, quos nunquam vifurus eft, verum apud Siculos, Grx-culos olim, & nunc quoque dicaces ac fefiivos, fed feliciter erratum eft, & ex animi mei fen-tentia. Poftea compertum eft, ejus honoris collationem ad fummum Pontificem pertinere: mox Rex literis a Pontifice flagitavit, ut fui re-fpechi lineret eam collationem valere. Haec Tkuxellis aguntur, dum nos Antverpix otioli nugamur in Literis: atque id erat, cujus gratia me juflerat evocari Cancellarius, quod li fubolu-ilTet, contantius huc commigraflem. Cum advenienti gratularentur, qtriqui erant confcii, beneque ominarentur, ego nihil aliud quam ridere poteram, & tamep pro animo gratias egi. EPISTOLA. 79 fed admonitis , ne pofthac in hujufmodi negotio fufciperent inanem operam, me meum o-tium cum nullo, quamvis Iplendido Epifco-patu, permutare. Habes fomnium, quod rideas : & tamen mihi non difplicuit tanti Principis animus, qui fere non favet, iiifi quos pi o-bos aut novit, aut certe putat. Gaudeo mi Sua-viflime Petre, quod te tanta levarim moleftia: jam enim me tui tuzeque Uxorculae miferefce-bat, nec mihi tamen hoc quicquid fuit mole-ftizc potes imputare. Animus ifte tuus, amore quodam immodico, officiis in me congerendis nunquam fibi. fatisfaciebat, Uxor raro tibi, qux id cumprimis habet Audio. Nunc abfen-te Erafino, fruere tua commodius. Quantulum enim ell hoc quod nobis adimit locorum fe-junctio? Quod ipfum tamen licebit crebris farcire Literis, quas opto, ut quam maxime alacres hilaresque nobis mittas: fic enim intfclli-gam te recte valere, quod ita mihi cordi ei\ ut nihil magis: hujus rei pars maxima, mihi crede, tibi ipfi in manu e 11. Plerique morbi nobis ab animo proficifcuntiir, & minus offenderis Audii laboribus, fi ratione Audia tua modereris. Bibliothecam tuam, epiAolas ac fchedas omneis in certos nidulos redigas, neque temere nunc in hunc, nunc in illum Autorem rapiaris, fed unum aliquem ex prxcipuis in manus fumito, non relicturus prius, quam ad calcem ufque perveneris, annotatis interim, quae digna memoratu videantur. Certum aliquod vitae genus genus ipfe tibi pnxfcribito, quid quibus horis agere velis. Nec alia fuper alia congere, nift prioribus explicatis: ita diem, qui nunc pene totus intercidit, tibi reddideris longiorem. Et quoniam incufas memoriam, mea fententia profuerit , fi in fingulos annos Fartos pares, non eft res magni negotii fingulisque diebus annotes verbo, 11 quid extiterit, quod nolis oblivifci-Novi qui hac diligentia plurimum profecerint: inprimis egregius ille Francifcus Buslidius, Ar-chiepifcopus Befontinus. Ante omnia vero te rogo etiam atque etiam , ut in rebus agendis confuefcas judicio potius quam animi impetu duci. Si quid offendes, ftatim difpice, ii qua mederi portis, aut 11 qua minui queat malum: id reftius dilpicies tranquillus, quam commotus , fi quid efi remedii, utere: iin minus, quasio te, quid boni adfert ira, aut maeror? nifi quod malum tuapte culpa conduplicas. Obfe-cro te per amicitiam nortram, nihil tibi fit antiquius vita & falute. Si rem tueri potes hac incolumi , tuere: lin minus, dilpendiofum compendium eft, rem incolumem prasftare falutis aut tranquillitatis jadtura. Denique fi tibi ipft parum es charns, vide ne duos eadem perdas opera. Neque enim aliter nobis videbimur incolumes , nifi te incolumi: quem ego, fic me Deus amet, potiorem mei.portionem duco. nimium operas fumas in rebus leviculis: fu" gax Sitas & vitrea res Valetudo, non quibuslibet eft impendenda , quaedam defpicicm a funt, & animus ad magna erigendus. Senecam ac Platonem tibi facito familiares: hi fi crebro tecum confabulentur, animum tuum non linent jacere. Vere magni ed: animi, quafdam injurias negligere, nec ad quorundam convitia habere vel aures, vel linguam. Fac aliquoties periculum, quanto plus valeat obfequium, Sc cordata blandiloquentia, quam animus pra:-ceps & impotens. - Patris optimi fenedtutem, ita ut facis, officiis fubleva, non folum quia Pater eft, fed multo magis quia talis Pater. Sinceris Amicis utere, fictis, abutere. Cum Uxorcula fic vjvito, ut non tantum coitus caufa te diligat, nec diligat modo, verum etiam revereatur: ei fic fidas, ut ea duntaxat communices , qu$ vel ad rem domeflicam, vel ad vitae jucunditatem pertinent. Ita tuearis autoritatem erga tuos, ut nihilo fecius confuetudinem domeflicam condiat morum comitas. De Liberis educandis frufira tibi praecipiam, cum tale exemplum habeas a Patre. Vides Petre fuaviffime, ut tibi confidam, ipfe mihi parum confidens, fed ut fic ineptiam, tui compellit amor. Redte vale cum tuis omnibus. Bruxellae, Pridie nonas Octobris, Anno M. D. XVI. erasmvs roterod. eximio juris Utriufque Dodtori, Richardo Sampfoni s. d. , Tngens ut fcribis ornatifTime Richarde, veras A neceffitudinis argumentum elt, quod tot F eximios eximios Amicos habemus inter nos communes: prsefertim cum eos neuter alteri conciliant. Pi o-inde res occulta quadam Fatorum vi gen videtur. ; quanquam & alioqui vehementer Hm inhumanus, ni te cumprimis amem, qui cum mihi pridem Cantabrigix, nuper Tornaci multo jucundiffima fuerit confuetudo. Quid enim effe potell tuis moribus mellitius ? Jam non inhumanillimus modo fim, verum etiam ingra-tiflimus: nili Sampfonem inter praecipuos Patronos meos adfcripferim, qui nec rogatus unquam, nec poftulatus mihi, nec opinanti, nec expectanti, Praebendam Tornacenfem pararit. Nam quo minus aflfecutus fim, non tu, fed mea abfentia fuit in caufa. Proinde puto me nihilo minus in folidum debere, quod per te non ilc-terit, quo minus poffideam. Reverendilfiinus Cardinalis perbenigne pollicetur , verum hxc aetas non moratur lentas Ipes. Etiamfimihi jam contigit, quod huic animo, quod huic otio fatis eft. Vehementer gaudeo vobis probari Pa-raphrafih, cumprimis autem Joanni Molendino, Homini naris emuncta;. Ille tibi meis verbis falutem annuntiarat: id officii vicilhm nunc illi prae flabis, & quidem accurate. Bene vale. Lovanii, Anno M. D. XVIII. ERASMUS RO TE RODA MUS Jacobo Fabro Stapulenfi s. d. lotiiEme idemque optime Jacobe Faber, jam unis atque alteris Literis te^"s EPISTOLA. 83 fum, quam acerbe feram, hanc anfam ohtioif]e maledicis, de nobis garriendi. Pvasfentiebam hoc malum nafciturum. Sed quia non erat mihi integrum non refpondere, e duobus malis, quod levius vifum elt, delegi. Nunc quod u-num fuperefl, oro te per Chriilianam charita-tem, per fanctiflimonim Studiorum communem amorem, per utriufque famam, quam ex Amicitia; lege par e(t utrique cordi eife , ut communi (ludio, malo huic qua licet medeamur, ne latius ferpat incendium. Vides Homines ad malum proclives, undecunque difll-diorum caulas arripere. Nullum eft pene Convivium, in quo non hinc pro Fabro ad verius Erafmum, hinc pro Erafmo adverfus Fabrum difceptetur, przfertim ab iis, qui rem penitus ignorant. Sparguntur tuo nomine diverfx voces, alii praedicant abs te parari recriminatio-nem, alii negant dignari refponfo Erafmum. Rurfus alii dicunt te non improbare, quod me defenderim; alii e diverfo incufare temeritatem meam. Ego quod ad me pertinet, haud inultum laboro, utrum refpondeas, nec ne: modo ab odiofis idiusmodi didis temperes, quje nec tibi decorum eft in Amicum jacere, nec mihi integrum diffimulare. Czeterum moleflum eft, noflra caufa feri diffidia inter Chriftianos, exultare noflra dilTenflonc eos, qui tuis aeque ac meis Studiis irifenli funt. Non voco te ad Palinodiam , licet indignis modis lim laceffitus, tantum Epiftola quapiam teftare, te Veri velti-F 2 gandi gandi Audio decertafTe, exterum inter nos ani* morum efle concordiam. Quod fi non placet, denique malim te refpondere, quam filentio tuo partes irritare, modo ea utare temperantia, quas priftinos tuos deceat mores. Nullus Mortalium audivit me de Fabro loquentem, nifi tum a-manter, tum honorifice. Tantum admirari me fateor, quibus rebus adductus ea in me feri-pferis. Neque fecus fentio quam loquor, tefte Chrifto. Bene vale Vir optime. Lovanii, 15. Calendas Majas. M. D. XVII. ERAS. ROTEROD. PETRO A1GIDIO Suo S. D. Ljer nofiram Amicitiam, qua non potefi: ar-X citior efle, per tuam incolumitatem, qux mihi non fecus atque mea ipfius eft cordi mi Petre, da operam ut revalefeas, ut reverfus, te offendam hilarem ac lubentem. Ita mihi de* mum videbor reverfus incolumis. Tempera vidhim, in reditum Adriani tui, cui mehercle plurimum fido. Eft aliquid Amico uti Medico. Interim cave ne crebris pharmacis vires nimium exhaurias, Inprimis tempera tibi ab omni vehementiori motu animi, ab immodico gaudio , ab intemperanti rifu, ab ambulatione graviore , a ftudio vehementi, fed ante omnia ab iracundia. Mi Petre, omnia vitx' pofthabenda funt. Fortaffts hxc admoneo importunius, fed utinam tam feliciter admoneam, quam ex animo. Ego meum periculum contemno, modo con- contingat te revivifcere, hoc eft, firmum vali-diunque fieri. Bene vale cum fuaviffima Con-ju^e, dulcifiimisque Liberis. Lovanii XV. Ca-leiid. Majas, M. 1), XVII, DOMINICO GRIMANO CARDINALI Tit.S,Marci, Erafmus Roterodamus s. D. Tampridem Paraphrafis in Epifiolam Pauli ad JL Romanos tuo dicata nomini, verfatur in manibus Hominum, fatis plaufibiliter ab omnibus Eruditorum Centuriis accepta, H$c eft, ni fallor, tui genii potius quam operis felicitas. Hactenus non mifi tibi Volumen, fivequod Editio prima mihi non admodum arrideret, five quod tanto itinere non facile perferri fciam, fi qua quid habent oneris. Hunc Libellum ex Officina Bafilienfi fatis eleganter excufum periclitari vifum eft , fi forte nondum ad te perlatum fuit Opufculum. Id fi fenfero gratum, imo probari tanti Viri judicio, mox ad reliquas Epi-ftolas fimiliter explicandas accingemur, ad quod Laboris me paftim extimulat Studiofo-rum efflagitatio. Accipio Sublimitatem tuam mihi literis refpondere dignatam de Novi Te-ftamenti Volumine, quod per Erronem quen-dam e Bafilea miferam, adhuc ab Officina madens : verum eas ante biennium fere miffas, nondum videre licuit, five id perfidia factum eft, five infelicitate mea. Cardinalis SanctiGeor-gii Epiftola, fic aberravit per Ammonium in Germaniam mifla , ut nunquam perveftigare quiverim, quo devenerit. Tua una cum ipto Ammonio periit. Bene valeat Tua Sublimitas, cui me meaque Studia velut Optimo Patrono commendo. Scribam brevi copiofius, certiorem aliquem nactus. Lovanii, poftridie divi Marci, Anno M.D. XVIII. JOANNI LASCARI CONSTANTINOPOLI-tano, Erafmus Roterodamus s. D. \/ ir omnibus ornamentis Clariflime Hie-V ronymus Buslidius, Homo doctus ac potens, & hujus Regni Decus incomparabile, in itinere Hilpanico moriens, legavit multa millia Ducatorum, ad inflitutionein novi Collegii apud Lovanimn, Academiam hac aetate cum primis florentem, in quo publicitus & gratis tradantur tres Lingux, Hebraica, Graeca, Latina, falario fatis magnifico circiter feptuaginta Ducatorum, quod tamen augeri poffit pro ratione Perfonas. Hebraeus jam adeft, & item Latinus. Graecam Profeflionem complnres ambiunt. Verum meum confilium femper fuit, ut adfcifceretur Graecus natus, unde flatim Germanam Graeci fermonis •.- pronuntiationem imbibant Auditores. Ac mere fententiac fubfcribunt Antores hujus negotii omnes, mihique mandarunt, ut fuis verbis accerferem, quem jndi-caflem ad hoc negotii idoneum. Quare te rogo vel pro folita tua erga nos humanitati ve HPISTOLS. S7 pro tuo erga Bonas Literas favore, fi quem no-iti, quem exiflimes & mihi, & tibi futurum honori , cura ut quamprimum huc advolet. Dabitur Viaticum, dabitur Salarium, dabitur Locus. Erit illi res cum Viris integerrimis & hu-maniffimis. Neque minus fidat his meis literis , quam fi centum Diplomatis res effet trans-adta. Inter bonos & absque fyngraphis bene agitur. Tu cura ut deligas idoneum, ego curabo ne hominem huc veniile perniteat. Bene vale DoctifiimeClarifllmeque Vir. Lovanii, poliridie divi Marci, Anno M. D. XVIII. ERASMUS GONELLO SUO S. B. I* ratum erat tuum Munufculum, gratior VJ Epifiola tam amica, gratifiimus animus, nihil etiamnum immutatus diutina confuetu-dinis intermiffione. Clementem fummze Ipei Juvenem meis verbis admonebis, ut ab in-tempellivo fiudio temperet. Memini quam ille fit libro affixus, pradertim ut a nodturna feri-ptione quantum licet abfiineat, & fi forlitan ob Cardinalis negotia cogetur feribere, fians & erectus feribere aiTuefcat. Nolim hoc ingenium ante diem perire, malimque fervari Studiis, quam Cardinalitiis negotiis impendi. Bene vale. Lovanii, X. Calendas Majas, Anno M. D, XVII. 88 E R A 8 M X ERASMUSROTERODAMUS Richardo paca;o suo S. B. /™X vere fplendidam vefir% Britannize Re-giam, Sedem & Arcem optimorum Studiorum ac Virtutum. Et vobis mi Paczee gratulor, (alem Principem, & ipli Principi gratulor, cujus Regnum tot Ingeniorum luminibus illullretur. Utroque vero nomine gratulor ve-flra Angi i as, Cllm alias multis modis felici, tum iftis fic excellenti titulis, ut nulla Regionum cum ea queat conferri. Nunc demum juvat, univeriam aetatem apud Anglos exigere, ubi favore Principum regnant Bonas Literas, viget Honefti ftudium, exulat aut jacet, cum fucata perfonataque Sanctimonia, futilis & inful-ia Doctrina quondam TteTTcu^sv/jLS- vuv. Grocinum deficere doleo. Sed rurfum video pro uno tam multos brevi fuppullulaturos. Quod negotium meum tam amanter egeris, veterem tuum in me aqitnuin libenter agnofeo. Utinam liceret hanc Provinciam edendi Novum Teflamentum alteri committere. Verum hoc quicquid eft mortarii, quando intrivi, mihi totum eft exedendum, quas res illis fiaTcuoKoyoiS Vertat male. Utinam mihi magis incidilTet in mentem, de Hominibus, quam de Portentis bene-mereri. Cum Lovanienfibus Theologis mihi probe convenit. Colonienfis Academia difiidiis inamoenis conflidatur. Dentata charta res agitur-Jam' que EPISTOLjB. 89 qtie & meum nomen paulatim admifcent. Cur-iltant furfum ac deorfum perfonati Prxcones, foedum rumorem fpargentes in Vulgus, impU_ dentifllme mentientes, quod illis commodum bonumque eft apud eos, qui nihil omnino de re norunt, non magis quam ipfi. Dorpius mihi videtur ex animo faclus Amicus. Adnitar ut ante hyemem vobis reflituar, fi modo reditum dabunt Superi. Paraphrafis rurfiis excufa eft Ba-fileze. Apologia qua Fabrum placo, nuper Ba-fileae prodiit, cum Annotamentis jampridem excufa Argentorati. Precor Deum Optimum Maximum ut tibi ifium animum, te nobis diu fervet incolumem. Lovanii, Anno M- D. aVU. decimo Calendas Majas. ERASMUS ROT. HENRICO BOVILLO Suo s. i). X/ideo mi Boville tantam Hominum perver-V fitatem Sc ingratitudinem, ut propemo-dum in animo fit, edito rurfus Novo Tefia-mento, mihi canere & Mufis. Confpirant perfonati quidam Hiftriones, qui Curios fimulant, & procul allatrant: coram nemo verbum. Spargunt in vulgus, talibus Scurris digna mendacia, perinde quafi hoc ipfum effent profeffi, famam alienam mendaciis fuis contaminare, quafique pro Hierophantis Sycophantas eflfe decreverint. Nunc mihi non eft otium, fed fi pergant, accipientur ut digni fimt aliquando. Vos iftic pro me dc Fabro inter vos concertare do-F 5 leo. leo. Scripfi nuper homini, ut aut Epiftola quapiam edita tefletur inter nos convenire, ii pudet niaktvcdheiv, aut refpondeat, ii quid habet quod defendat, modo temperet a tam amicis ac peramicis didlis, quibus antehac in me lufit. Nunc illius iilentio magis excitari difiidium video, dum quisque pro fuo animo fufpicatur. Rixarum nullus eft finis. Quod fi hoc mali conjunctum eft Studiis, mihi valebunt potius. Dormire praeflat quam icribere. Bene vale Do-dtiiiime Boville. Amicis omnibus falutem dicito, nominatim Vachano dcBriano. Lovanii, 9. Ca-lend. Majas, Anno M. D. XVII. ANGLORUMREGI HENRICO Ejus nominis VIII. Erafmus Rotero-damus s. n. ^^alutem & immortalitatem Sereniffime Rex. O Celfitudinis Tux munus, multis quidem modis mihi gratiffimmn fuit, five quod per fe ingens, five quod a Rege profectum. Prxfertim ab eo Rege, qui non minus honefiiflunarum rerum fltidio, quam Ditionis opulentia fit eximius, cujus probari judicio magnificentius Iit, quam inaurari munificentia. Tamen hoc nomine mihi praecipue fuit gratum, quod veteri tuo de nobis fuffragio, quo fzepenumero Erat-mum non minus amanter quam honorifice Tua Majefias ornavit, ceu pignus quoddam accef-fiffe videretur. Ac vehit hoc parum fit vifumtuac erga Bonas Literas Benignitati, ultro fortunam offers perpetuam eamque non mediocrem. Quam equidem adeo non recufo, ut vel gratis fub tali Principe merere cupiam, apud quem ut quisque Bonis Literis, vitasque integritate maxime praecellit, ita Gratia & Autoritate plurimum valet. Cujus Aula Chrillianas Difciplinx fit exemplum. SicEmditilEmis Viris celebrata, ut illi nulla non invideat Academia. Deum Optimum Maximumque precor, ut & illum animum tibi perpetuum elle velit, & te Regno quam diiitilfime tueatur incolumem,. ut pluribus annis fub optimo florentiffiinoque Principe, veris Bonis floreat, vigeatque. Nos cogimur edendis Voluminibus Novi Tellamenti, quatuor menfes impendere. Eo negotio confecto,totos nos Tuae Majeflatis dedicabimus obfequiis. Lovanii, 7. Calendas Majas, Anno M. D. XVI1L DES. ERASMUS ROTERODAMUS HENRICO GLAREANO s. D. g 'eminas tua; Literas conduplicatam mihi Xj voluptatem attulere, mi Glareane in paucis chare. Patris mortem, aequum ell, re quo ferre animo, praefertim tam longaevi. Fortunam illam tibi gratulor, fed ut perpetua fit precor. Solent enim illa Principum donaria 'Trgoo-Kouga etva/. Quod fugam adornas, doleo. Vereor enim ne dum illa perfequeris, id quod elt in manibus elabatur. Fortaffe przelliterat, Rem Te-ftamentariam Fratri committere. Certe fac ut fciam, E R A S M I fciam, quando velis proficifci, forfan ibimus una. Fabro te diarum effe gaudeo, Viro mea fententia dodo, integro, & humano , nifi quod in me fuit fui diffimilis. Id aliorum inflinclu fa-dum fcio. Verum non erat ejusmodi Viri, cujus quam impulfu, fic debacchari in famam hominis ex animo amantis. Id quod ipfe potui-fti ex perpetuo meo de illo fermone cognofce-re. Mea; fama; non multum nocuit, fuse male confuluit, id quod mihi fane, plus quam credas, molellum ell. Molitur, ut audio, Apologiam, ad quam nec adhortor, quod doleam Beiiuis iflis aulam dari, qui cum ipfi ob infantiam non. au-fint in harenam defcendere, nos inter nos committunt, arte videlicet Tyrannica : nec rurfus dehortor, ne videar meae caufae diffidere. Unum illud admonebis hominem, pro tua familiari4 tate ; abllineat a talibus facetiis, alioqui fen-tiet me non effe edentulum, & fortalTe fero p«-nitebit. Placuit Libellus de tribus Magdalenis, Nolim tamen eam rem in tantam angudiam deduci, ut quisquis dicat, Chridum pod triduum refurrexide, loquatur contra Ecclefiam, contra Articulos Fidei, contra omnem veritatem. Nam in has Symplegadas ille rem coartat. Primum probatio qua docet (j.£Tci valere inter, non admodum ed munita, jwerss > id ed, in manibus ; ubi jWgr» pofitum ed pro Et y.s-9-’ rifie^civ pro xaS-’ YjfAsqc&v alterius generis ed quam fisra. rgclf , prasierum cum illud vips^cig oxrw. htijufmodi orationes frequentes fint in Novo Teflamento. Poftremo Synecdoche, quam hinc arcere non licet, hanc quoque difficultatem extricat. Surrexit poft tres dies, hoc eft, poft tertium diem inceptum. Si contradicit Articulis Fidei, quifquis hoc dicit, & tot annis nemine contradicente legit Ecclefia, confultius exiltiniarim rem minus agere tragice, prxfcr-tim cum Synecdoche fit in promptu. Quod fi ille primam noclem per allegoriam aut cata-chrefin explicat, cur veretur hic ab omnibus receptam Synecdochen adhibere ? Hsec mi Gla-reane, amico in illum animo fcribo, quicqmd ille de me fentit. Si tibi non fit incommodum, admonebis hominem blande fuper hifce rebus: fimulque rogabis, ut fi mihi relpondet, mittat quam primum Exemplar meo fumptu defcri-ptum, quo vel agnofcam lapfum meum, vel tuear. Semel enim fic idtus ab illo, non debeo magnopere fidere *. & fi ille potefi infiigari ab improbis, improborum plena funt omnia. - Sin minus, nolim illum tibi vel pilo minus amicum mea caufa. Demiror Budaeum jam diu nihil fcribere. • Vale animae dimidium meae. Lovanii, Anno M. D. XVII. Calend. Febr. DES. ERASMUS ROTEROD. LUCZ PALIURO S. D. /^Xuod recte vales gaudeo: quod noltri XV non folum memor es, verum etiam Stu- diofus, diofus, habeo gratiam. Quod honeftum locum obtines apud Antiftitem omnium optimum, magnopere tibi gratulor. Opto ut tua felicitas quam maxime diutina lit, femperque major: ac precor , ut quod facis, facere pergas, ut Erafmum integerrimo Praefui i tuo commendatum reddas, quo mihi nihil magis eft in votis: Utinam Orbis haberet multos illius iimiles. Bene vale. Lovanii, Pridie Bartholomaei, Anno M. D. XVII. ERASMUS ROTEROD. RICHARDO Suo S. D. jVTon eo fcripferam de Joanne meo , ut il-1 1 lum Tonftallo obtruderem, fed ut gratum facerem, fi hoc illi fuifiet cordi. Animum erga me tuum tam amantem ac propenfum \am-plector atque exofculor. Perge mi Richarde chariflune, purifiimis moribus puras adjungere Literas, quando in hoc elle te video. Bene vale. Lovanii, pridie Calend. Septembr. Anno M. D. XVII. ERASMUS ROTEROD. PRvESULl BASILIENSI, CHRISTOPHORO S. D. jD evcrcnde Prseful, eloqui ut dignum eft IX vix queam, quantopere veterem iftum tuum in me animum, quem olim abunde expertus Bafileae, nunc rurfus tuis ex literis agno- fco, venerer atque e.xofculer. Ac jam Pru e,n circum- J EPISTOLAE. 95 circumfpicio, fi quod idoneum argumentum nancifci queam, quo fimul & tuam erga me beneficentiam , & meam viciffim in te grati animi prouenfionem teftatam efficiam, etiam Poileri-tati, fi quid mete poillnt Literx. Imo quo melius dicam, ut Pofferitas iu te boni Prxfulis imaginem accipiat, in me feduli Clientis exemplum. Sed hactenus unus in tot curas diffra-ctus, hinc Studiis meis, hinc Aulas negotiis, vel nugis potius, hinc Theologorum quorundani odiis, meminiffe magis poteram officii mei, quam proflare. Nunc cum Theologis pax elt altiffima, nifi quod reclamant adhuc perfonati pauculi, fed procul, & in abfentem duntaxat oblatrantes, prasfertim ubi calices reddiderint eos difertos. Ab Aula me prorfus avulfi. Lova-nii fedeo,cmn coelo fatis convenit. Spero dabitur commoditas animo meo fatis faciendi, nec tamen Bafileam excufft animo , led eff cur hic expediat menfes aliquot defidere. Id quid rei iit, partim indicavi Ludovico Ijero. Neque vero me iftuc perinde invitarit coeli vefiri amoenitas , atque animus ifle tute Celfitudinis, tam in nos propenfus. Pro officiis dc humanitate, qua Beatum Rhenanum rarae probitatis Virum pro-fequeris, non minorem habeo gratiam, quam fi in me ipfum collocalfes. De novis rebus ex aliorum literis cognofces. Bene vale fufpicien-de Pater. Lovanii, Anno M- D. XVIL go E R A S M 1 DES. ERASMUS ROTEROD. HENRICO STROMERIO Aurbachio Medico Se De 1 ? ruditiflime Medice, accepi per memn fa* ■ *J mulum Jacobum literas tuas multis quidem nominibus gratiffimas: fed hoc praecipue, quod’ Reverendi Prae fu! is honertam de nobis opinionem ac propefifum favorem, fimulque fingulare quoddam tuum erga me Rudium te-ftentur. Erat animus infcribere Archiepifcopo Suetonium, aliosque qui Caefamm vitas de-fcripferunt, a me pofl: omnes non temere recognitos: fed erat cur id fugerim. Nondum ullum illius in me officium fum expertus: fed tamen cum audio Celfitudinem illius tanto animo favere bonae fpei Ingeniis, arbitror omnium Eruditorum eile parteis, ut talem Heroem ■ laudibus vehant: mihi quoque hoc magis fu-fcipiendum, quod rebus piis ac facris faveat tantus Princeps- quo quidem animo fi omnes effient prxditi, melius, ni fallor, cum rebus humanis ageretur. Porro quod hortatur ad deferi-bendas Divorum vitas, utinam ficut praemium pollicetur, ita poffit huic corpufculo vires ad id negotii juftas addere. Jam annum excelli quinquagefimum, & valetudo perquam efi imbecillis, & diftringor variis Studiorum laboribus. Si pofihac continget ifihac facere iter, cu-pidiffime frnar optimi Principis eonfpedh1 ’ tua' que confuetudine. Bene vale Stromeri c*0C^'Y1J!ri" Lovanii, Natali Bartholomaei, Anno M-D- g* DES. ERAS MUS R O T E R O D GERARDO NOV^OMAGO S. D. emiror te nihil fcripfilTe, cum fcripferit ipfe Praefui. Neque enim opinor te ite -occupatum, ut non vacarit: neque tam Fortunae fuccelTu elatum, ut yeteres Congerrones fa-flidias, quod tamen optarim ita eiTe. Libellum de Querela Pacis, Optimo Praefuli non dilpli-cuiffe, magnopere gaudeo, dk. jam nunc /nictum ejus laboris abunde magnum percepiffe me puto, quod is ampledLtur, cui unice probari cupiebam. Paraphrafis ad metam properat. Liber exiguus, fed nemo credat nifi periculo fa-cfto, quantis fudoribus mihi confliterit. Mittetur fimul atque fuerit abfolutus Theodorjci formulis. Sed audi rem ridiculam. Nuper quidam expeditus accurrit, annuntians Sacerdotium meum, quod haberem Trajedti aeflimatum quatitor Philippeis, fi vellem'numerare. Primum gaudebam, fomnians novum aliquod collatum deinde mirabar quid rei efiet; poflremo fenfi nomen commune fitifle caufam erroris. Eft enim hic alter Erafmus Juris Doftor, ad quem feriptas Literas infeiens nuper legi, putans ad me feriptas. Deinde cum nihil illic efiet, quod ad me pertineret, fufpicabar me rideri a quopiam, donec Barbirius ca fufpicione me levaret. Cave ne Dominus accerlat me his men-fibus hybernis. Sic enim verfor in Novo Tefla-G mento, mento, ut nec digitum latum liceat difcedere, & certum ejfl his mentibus abfoIvere. Philippe tantum hortator ad literas efle polium, (lu0(| defierimus in unis aedibus vivere. Nihil elt Naevio meo in hac Academia vel eruditius, vel melius, vel fehivius, vel denique fincerius, nec unquam vixi magis ex animi mei fenten-tia. Bene vale. Lovanii, XVI. Calend, Decembris, Anno M. D. XVII. ERASMUS ROTERODAMUS' OSVALDO s. m Amice candidiffime, multo gratilfimas mihi tuae fuerunt Literae, quibus etli contrade refcribo, amo tamen effuliffime meum Ofvaldum, vel quod nobis adeo faveat, vel quod Glareano non femel meo Thefeus Iit, aut Ii quid Thefeo fidelius. Perge mi Ofvalde, Li-terarium quoque Decus, Helvetiae tuae jam olim armis inclytas, vindicare. Nos hinc pellis abigit, cui maximam malam pellem imprecor. Bene vale. Bafilex, VI. Calend. Septembris, Anno M. D. XVIII. ERASMUS ROTEROD. UDALRICO ZASIO s. n. jXjon pofliim obtinere Vir inter Bonos O-1 i ptime, & inter Dodos Dodiflime, quin in tuis ad me Literis tui fimilis fis, femper mei .me dilfmilem faciens, ex minimo magnum, ex infortimatillimQ felicem, ex vix trivialiter li- terato EPISTOLjE. terato verius quam erudito, omnis Docirinx Principem, atque ut femel finiam, ex Mufca Elephantum, quod Grzcis c(l in Proverbio. Et tamen faveo fimulacro, quo me depingis praeclare magis quam apte, veluti fi Apelles quispiam egregiam picturam, omni artificio elaboratam proponat, fed quae ad exemplar non relpondeat. Neque enim quicquam eft, quod ex eo mihi polfim agnofcere. Verum quando in Zafii mores non cadit ulla fuci fuipicio, patiar te tuo indulgere vel amori, vel ingenio, modo mihi vicitfim permittas, ut meo obfe-quar pudori, qui foleam Amicos effufius amare, quam praedicare: aut fi quando res ita tulerit, malim apud alios quam coram. Denique fi inciderit, ut coram quoque fit faciendum, malim aliquanto parcius. Sed quam, obfecro, ja-dturam mihi narras r Cum antehac de Zaiio praeclare fenferim, tamen ex nofiro congrelTu tantum accefiit meae de te opinioni, ut mihi videar magnitudinem tuam hactenus prorfus i-gnoralle. Ego Jureconfultum duntaxat expecta-bam, infignem quidem illum & admirabilem, fed tantum Jureconfultum. Quid autem eft in Theologorum Myfteriis, aut etiam Palarftris illis, quod tibi non erutum, non excuiTum ac meditatum efte videatur? Quae Philofophiae pars eft, in qua non ita verfatus fis, ut in ea fola verfatus videri queas ? Aut quis omnino liber eft, feu Veterum, feu Recentium, quem non evolveris, non introlpexeris, non imbiberis? G 3 Quia 1°° E K A S M 1 Quin & Arcana illa, qux vere pium ac fanchmi reddunt Hominem, comperio tibi non vulgariter efle obfervata. Jam Eloquentiam tux Li-tcrx licet negledtim, & plus quam ex tempore {criptae, fatis pras fe ferebant: at non expe-ftabam dives illud & exuberans orationis flumen, nufquam non paratum, quicquid undecunque incidilTet. Deum immortalem! qui fer-monis nitor, qui fluxus, quam felix, quam ultro fcatens, quam non accerfltus, quam non af-feclatus ! Extemporalis confabulatio flilmn tuum xquabat. Qiiis non admiretur cani Capitis tam virens ingenium ? tam prxfentem paratamque rerum omnium memoriam ? Nihil enim dicam de moribus, quibus neque gravius aut integrius quicquam effe potell, neque fua-vius. Adeo mire totum Zalium temperavit Artifex optima Philofophia. Sed pene imprudens laudum tuarum campum ingredi coeperam. Etiam atque etiam te rogo, ut aliquando tandem expolitiflunas Lucubrationes tuas finas in lucem exire. Patere hoc utilitatis Studiofis Bonarum Literarum accedere, patere hoc decoris no-flrx adjungi Germaniae, cui nunc notillimuiU efl Zafii nomen, fed dignum quod univerfo in-notelcat Orbi: Pofleritati quoque celebre plau-fibileque futurum. Cxtcra quae ad hanc rem pertinent ex Bonifacio Amorbachio , Juvene omnibus rebus affatim expolitocognofces. flrmn officium ficubi defiderabitur, ita prxItabimus , ut nos ex animo tuos eife inteiligas. Bene Bene vale Do<£tiflime Docftor, & Amice incomparabilis. Bafileas, decimo Calend. Septembres. Anno M- D. XVIII, ERASMUS ROTERODAMUS ZGIDIO BUSLIDIO S. D. /^XrnatijTime Buslidi, pofteaquam ^ Fatum V_^7 nullis querimoniis aut lachrymis veiti poteft, utinam qux Pofteritati, & immoita i laudatiffimi Fratris tui Hieronymi Buslidii memorias eloriasque debentur, ita fuccedant omnia, ut hac fane parte coepit fuccedere. Commodum huc appulit Adrianus genere Hebiaeus, fed Religione jam olim Chriftianus, arte Medicus. Hebraica: 1 iteratura totius fic peritus, ut mea fententia non alium habeat ulquam ixc Ztas, qui cum hoc conferri poflit. Qpod “ meum judicium in hac re non fatis habebit apu te ponderis, idem teftantur uno ore omnes quotquot, vel apud Germanos, vel apud Italos cognovi‘hujus Linguas peritos. Neque folum callet ad plenum Linguam, verum etiam in ipfis Autorum adytis elt diligentilfime verfatus, ac Libros omnes fic habet in promptu, ut digitos unguesque fuos. Is ipfe eft, de quo tibi nuper mentionem fecit Bruxellx Ludovicus Vacus. Expofui Theologis qualis fit, neque dubitarim meo recipere periculo, hunc unum e ile hac aetate, qui nobis fuerit votis omnibus expetendus.Eum pofteaquam Deus aliquis propitius ultro nobis obtulit, no- ftri muneris efle videtur, ut oblatum modis omnibus retineamus. Non meum ago negotium, fed impenfe faveo memori* benigniflimi Patroni, & Amici incomparabilis. Faveo publicz Temporum noflromm felicitati, cui & ipfe pro mea virili, tantum vigiliarum impendi, atque etiam-num impendo. Adell ipfe jamdudum apud nos, hortatu modo didi Ludovici. Impera tu Eraf-mo, fi quid judicabis a me praeftari polle. Bene vale. Lovanii, pofiridie Lucae , Anno M D. xviir. erasmus roterodamus gerardo NOVIOMAGO s. d. 8*4 8° Dodilfime Gerarde , cum praeclarum JLJ femper exi (limarim, & inprimis optan-oum. Summatibus placuiffe Viris, tamen nulli probari malim, quam Philippo Pnefuli, cum meo, tum omnibus modis primario. Scripfit ad nos ante menfes complures Archiepifcopus Moguntinenfis Literas multo humaniffimas, at-que adeo ipfius articulis. Scripfit nuper Epi-icopus Leodienfis, minitans fe huc advolaturum , fi graver ad fe venire. Sed ut haec mihi voluptati funt, ita rurfus mihi difpliceo, pennasque demitto, quoties fuccurrit, nihil efie in me, quod tantorum Heroum expedationi refpon-neat. Sed heus tu , rem oppido novam ex tuis Literis accipio. Nefciebam te tam virgineo pu-tlore praeditum , ut ad me non aufis fcribere. Saepeniunero vidi te rubentem, verum ruboris caufam eaufam non quivi conjicere. Quod fi vera praedicas , mea fententia, nec Aula dignus es, nec Cuculla. Quare fi rem facere cogitas, fac quamprimum frontem perfrices, & inutilem pudorem abftergas. In Opere Novi Teftamenti jam eo progremis fum, ut licet adhuc jacter aito, tamen portus procul fefe ofientet, velut ad quietem invitans. Mitto Libellum Paraphrafeqs, fi fortemondum accepifii, eum Amicis eruditis iin-perties, & fi commodum videtur, etiain ipn Principi, cumprimis autem optimo Philippo Montio, Aulas, ut fcribis, Procuratori : quem equidem nonpofTum non vehementer redamare» fiio fiudio me provocantem. Ei fac multam ia-lutem meis verbis annunties. Nas vius ac Borla- lus te refalutant. Bene vale, Neomage candidtl-fime. Lovanii, M. D. XVII. ERASMUS ROTERODAMUS PASCHA SIO BERSELIO s. n. '^T;e Hominem bellacem oportet e fle te, J. x qui nihil nifi bellum, telludines, vineas, ac tormenta erepes. Age munito te quantum voles, nos tamen te vel cuniculis aggrediemur. Nunc hoc faxtun volvendum eft, vel potius in hoc molendum piftrino. Sed gratulor tibi jam, opinor, Semideo facto, cui contigerit epuli*s accumbere Divum. Cujus tamen feliciflimi Convivii , me quoque participem efTe voluifli, cum adeo graphice depinxeris, ut etiamnum inter Deos Deasque mihi videar tecmn accumbere. G 4 Extra txtra jocum , totam hanc noctem cum Epifco-po tranfegi fabulis mutuis. Eum haudqua-cpiam torquerem diutino mei deliderio mi Pa-fcliafi. Sed primum vides anni tempus, quo non folum innavigabile mare, verum etiam ter-ia immeabilis, ut tecum agam verbis poeticis. # Deind^ ea_ corporis valetudo, ut vix eam tueai omi abditus > & ad focum luculentum obambulans, aut Coccycis in morem nido im-meritis, & tamen hic nidus mihi plus quam pini inmn efl. Verior enim in labore longe omnium molefliflimo, in quo tamen jam eo provectus fum-, ut per derdiflimas montis per-ofli tenebras , qualis penetrandus elt Nea-P° i Cumas adeuntibus, procul exiguum Lumen *:enfL‘rte^a quaedam exitum promittat, atque in fluctibus laboranti, e longinquo Portus appareat. Intra menfem, auxiliante Chrillo, ex hoc Labyrintho me extricabo. Quod fi nunc labor hic interrumperetur, nunquam animo meo queam imperare, ut rurfum fefe in hujusmodi piflrinum immittat. Nunc dum captus ell Proteus , rtringenda funt vincula,donec in fe rever-lus Oraculum abfolvat. Et mox fe remittet Iiyemis rigor, ut liceat cum Ciconiis & Hirundinibus evolare. Quod Principem omnibus an-tepofnis Prasfulibus idque 'in omni Virtutum aut Ornamentorum genere, non admodum tecum pugnabo, przefertim cum nec id fohis praedi-ces) & mihi vel Aleander evedhis, vel ipfius denique Epifiola novam & inauditam > vere gene- generofi Ingenii humanitatem prae le ferens, fidem faciat. Et tamen Archiepifcopus Cantua-rienfis znihi talis efl, ut commodiorem ne pof-fim quidem optare. Hoc uno fat felix efiem, fi aut hic contigifiet, aut Britanniam nobis pons aliquis jungeret. Adeo male odi Fretum illud immanifiimum, & Nautas Freto immaniores. Verum ut olim apud Scythas parum fecunda: famas fuit Polyphilia (quanquam video <5c Hefiodo juxta turpe videri, cl^tvcv &vct/ 'tccXvPsvov : ) ita fortafTe apud Populum poeticum parum honefium efie ducitur, eidem multos effe Maecenates, etiamfi mihi nihil magis in votis efl, quam optimis probari, quandoquidem omnibus non pofiumus. Atque id fa-ne nobis non perinde male contigit atque fero. Jam opus fit Mxcenate, non qui in Fortunae fcenam producat, qui Fortunx ornamentis oneret, fed qui corporis vires larciat, qui ingenii vigorem reflituat. Quas res femper in me exiles, partim aetas, partim jugis Studiorum exhaufit labor. Nunc & animus honefium otium flagitat, & valetudo etiam imperat. Reflat enim extrema hujus Fabulae catafirophe, quam utinam fic liceat agere, ut Chrillo Chorago probetur. Amplam Fortunam nunquam ambii, ut parvis animis & parvo corpore majorem. Nunc etiamfi ambiam, par elfe fufti-nendx non queam. Proinde fiat fententia otium hoc meum tueri mordicus, in quo tamen fic verfabor, ut quoad per vires licebit, Reipu- G 5 blicas blicx fim profuturas, etiamfi ab hujuGnodi Ia* boribus, plusquam juvenilibus, quibus nunc conficior , fum in pofterum temperaturus. Sub Qvia-dragefimam incipiam evolare e nido, fi Prxlul boni confulet, res in hoc tempus differetur. Sin minus, vel cum valetudinis periculo tanto Principi gratificabimur. Vides mi Pafchafi, ut me totum in finum tuum effuderim. Bene vale. Para-phrafis qux te terret, ut fcribis, magis placebit, Ii propius contuleris. Lovanii, poftridie Epiphaniae, Anno M. D. XVII. ER ARDO EPISCOPO AC PRINCIPI Leodienfi, Erafmus Roterodamus s. D. mpliffime Praefui, & idem Princeps Illu-jLJL ftriffime, ut paucis citraque Prooemium, ad humaniffimas Celfitudinis Tux literas re-fpondeam , quod me fama jam olim notiffi-mum, coram etiam videre concupifcis, ifiius-modi przeconiis onerat Erafmum Dea illa apud Homerum Offa, apud Maronem Fama, non in me tantiun vana, & in immenfum attollens omnia, ut nec deprecari liceat, quod illa tot linguis tribuit, nec tueri queam quod imponit-Scio nihil effe pulchrius quam principibus pla-cuiffe Viris. Sed interim dum ipfe domi me meo metior pede, quam gratum eft animo eos Viros bene de me fentire, quibus ut probari pulcherrimum eft, ita difplicere turpiffimum : tam moleftiun eft, nihil elfe quod illormn vel amica de nobis opinioni, vel magnificas expedtationi refpondeat. Ut jam, non aliam gratiam Famas buccinatrici debeam, quam indodus Citharoedus ei , a quo in Theatrum irequentifiimmn producatur aurea palla, aurea infignis cithara, mox ut canere coeperit, exibilandus. Nihil in me vifendum: & tamen fi quid e(t, id Lucubrationibus meis exprefium efl. Ulic optima 110-ftri pars efl. Quod fupcrefl, teruncio non emas. Attamen tam amanter invitatus, cupidifilme advolaflem ad Tuam Celfitudinem. Sed primum deterret Coelum plusquam hybernum , deinde valetudo cum per fe imbecilla, tum immodicis, in qtibus nunc verfor, laboribus, iic afflida, ut eam vix domi abditus tuear. Tanta enim contentione defudo in Novo Teftamento iterum innovando, ut ipfe his inveteraveiim, dumque illud a fenio lituque vindico, ipfe mihi geminum fenimn ac litum contraxerim. Certum efl enim aut immori negotio femel fufce-pto, aut tale reddere, ut & Leone Decimo dignum videatur, & Pofleritate. Jam vero eo progrefli fumus, ut licet mediis adhuc in fludi-bus ludemur, tamen procul Portus paulatim fefe aperiat. In quem, li Chrifti adfpiraverint aura;, ante Quadragefimam appellemus. Tum & coelo mitiore, & animo magis vacuo accurram ad Amplitudinem Tuam, vel Hirundines ac Ciconias przevertens. Quod li ne hoc quidem moras indulget Tua Cellitudo, contemptis ac polihabitis omnibus, advolabimus. Sed hifcs de rebus aliquanto copiofius fcripfimus Optimo Pafchafio, cui multis nominibus feliciffimo, hoc tamen praecipue gratulor, quod gratus efl Principi non minus benigno quam potenti, quem nobis quam diutiffime tueatur Deus Optimus Max. & incolumem, & modis omnibus florentem. Lovanii, pollridie Epiphaniie; Anno M. D. XVIII. r r PHILIPPO A BURGUNDIA, EPISCOPO Ecclefias Trajectenfis, Eralinus Roterod. s. 1). IDrasful Amplifllme, & idem Princeps Cia-•*- riflime, Cellitudinis Tuz Jiteras non femel fmn exofculatus , perbreves quidem illas, li quis verius numeret, fed eafdem egregie prolixas, Ii humanitatem xflimet. Verum, ut oc-cupatiflimus cum occupatiflimo paucis agam, Pacis querimoniam primum tanti Principis calculo , deinde Dodliffimorum Hominum fiif-fragiis comprobari, magnopere gaudeo. Nos ita Coccycis vitam agimus, ut interim in p i (Irino verius, quam in nido verfemur. Multum antiquitatis, multumque fenii mihi contraxi, dum Novum Teftamentum iterum atque iterum novitati reftituo. Dumque iic latito, maxime verfor in Theatro Mundi. Sed quonin-dam Spectatorum perverfiflima malignitas facit, ut me tam immenfi laboris nonnunquam capiat taedium. Rurfum me confolatur redti confcientia, & ni fallor, non mediocris hinc ad bonos reditura utilitas. Sive huc natus fum, non oportet Besfj.ay^eiv, Gigantum exemplo, five ipfe hoc mihi intrivi mortarium, par eft, ut idem exedam. Pofteacjuam in hoc Profcenium prodii, peragenda eft Fabula, ad cujus Cata-ftrophen jam pene perventum eft. Peragam autem & libentius, & accuratius, te Hortatore atque etiam Applaufore, fuper omnia vero approbante , ficuti fpero, Chrifto, cui vel uni pla-cuiffe, abunde fatis eft. Video mirum Eruditionis ac Pietatis proventum in hifce Regionibus fi contigerint aliquot tui fimiles Mascena-tes ,’qui ceu ftgno erecto, ad operas evocent Ingenia, qui pnemiis extimulent, autoritate ornent. ’ Quod ii plures tui fimiles fperare nimium eft, illud certe optandum, ut te Superi nobis, quam diutiftime velint incolumem „ tibique iftum animum femper in melius augeant, atque animo ifti quamplurimos annos addant. Pro paterno quodam animi tui in me ftudio, video quantum debeam. Casterum mihi jam pene ie-rurn eft, cum Hera Fortuna conferere manus, & in eam harenam defcendere, a qua Juvenis etiam abhorrui. Ingens onus eft ampla fortuna, quam non minus negotii fit fuftinere, quam parare. Hxc astas, hxc valetudo, hic animus, paratum aliquod ac facile Prsefidiiun poftulat, quod literarium otium non adimat. Sed longius provehor in Epiftola quam par eft. Bene valeat Tua Reverenda Sublimitas, cui me meaque'ftudia dedico omnia. Lovanii, quarto Idus Januarias, Anno M. D. XVIII. ERAS- ERASMUS R0TER0DAMUS Z.ASIO SUO s. d. T|ecretmn erat Zafi, Vir nmneris omnibus JL/ abfolute, Friburgum, tua potifllmum caufa, vifere. Verum Rhenus exundans, ita corruperat viam, ut natandum fuerit verius, quam equitandum. Nos tui videndi magno tenemur defiderio. Sed ante omnia mi Zafi, fac valetudinis tuas rationem habeas. Nolumus hanc voluptatem noflram tanti conflare tibi. Me, cum tua redderetur Epiflola, languor quidam tenebat dies aliquot, periculofe obrepens, fimilli-mus illi, qui proxime nos coegit mutare locum. Sed gratia Superis, fubduxi me ei periculo. Parcius quidem fcribo, at nihilo parcius amo. Rurfus in hoc Pilirino non una farcina premimur. Operis tui guftum, quem polliceris, perlibenter accipiam. Neque enim addubito, quin Zafio dignum iit, hoc eft. Homine non minus erudito quam eloquente. Sentio quidem Literas tuas, velut ab occupatiflimo ex tempore fcribi, mirum tamen quam me deledtet ille feliciflimus orationis fluxus, non fine candore. Haec mihi fecundum, nec minus exercitatum arguunt ingenium. Ad harum igitur gu-flum non dubito, quin opus illud tuum fit re-fponfurum. In quo quid ego tibi poffum prx' itare, non video. Nec enim mea eft harena. Animum tamen ad quidvis obfequii promtifii" mmn polliceor, neque hac in re folum, verum in aliis quibuscunque de/iderabis Amici officium. Bene vale cum tuis omnibus, Emditiffimc Zafi. Anno M. D. XVIII. ERASMUS ROTERODAMUS ZASIO SUO s. d. V^cripH per Philippum noltrum, perque eum O dem Enchiridii Codicem dono mifi, nec dubito quin utrimque acceperis. Nos laboribus propemodum obruimur,' & gemina difficultate, nempe Hieronymi & Novi I eilamen-ti, iic diftringimur, ut exiflimem Herculi minus jfuiile negotii ciun Excctia & Cancro. 011 potuimus tamen committere, quin incomparabilem Amicmn Zafium vel falutaremus. Pec hos labores non licet ullo frui Amico, cum tam multos habeat Germania. Sed dabit -Deus his quoque finem. Tu fi cum tuis recte vales, fac nos tuis Literis certiores, quo magis gaudeamus. Bene vale Doctiffime Zafi. Philippo fa-lutem ex me dicito. Refalutat te Beatus, cumque eo totus hic Eruditorum Chorus. Anno M. D. XVII. ERASMUS ROTERODAMUS BUDiEO SUO s. d. T)o(l tantas Epifiolarum procellas, quibus me folebas obruere, Xmde quaefo tantum, tamque fubitum filentimn ? Gaudeo fi totus es in explicandis Pandedis Jureconfultorum, fed non adeo es, opinor, ut non vacet, vel paucis figni- fignificare quod poftulo: quod ni fecis, colligam, aut offenfmn te, aut priorem illum tumultum fuiffe ludibrium. Si quid offenfus es, ape-. ri quid doleat, quo vel mederi, vel in polieram certe cavere poflxm. Sin ludus fuit, illa prior literarmn Tragoedia, cupio, quicquid elt cognofcere. Bene vale Dodiffime Budxe. Lo-vanii. Natali divi Andreze, Anno M. D. XVII. ERASMUS B UD Z O SUO S. D. A d poflremas Literas tuas Eruditiffime Bu-JL JL dee e, nihil omnino relpondeo, fetis enim hujuhnodi concertationum. Non ambio, ut in talibus argumentis videar difertus. Nec mihi placet Vidoria, quae jadura Neceffitudinis emitur. Quid apud te de nobis fufpiceris, nefeio. Illud non dubitem per omnia Sacra dejerare, neminem hic efie, qui de Budsei ingenio, Hilo, eruditione candidius fentiat, aut honorificentius praedicet, quam Erafmus: etiamfi tu neque moraris nollrum lliffragium fat fcio, nec hoc eges prascone. Mirum quam fj.ic-of/.x&oi toto fere terrarum Orbe o-vyx^T&vcnv, & quicquid poliunt, fuis adjungunt copiis, quo magis oportet & nos inter nos efie concordes. De Literis quae te videntur offendifle, faciam quicquid voles, vel aboliturus, vel leniturus: aut li mavis , noxae dedam, ut tuo arbitrio pcenas luant. Bene vale. Mechliniae, XII. Calend. Aprilis, Anno M. D. XIX. ERAS- ERASMUSROTERODAMUS CHR1STOPHORO LONGOLIO S. D. /"''Xun multis nominibus mihi jucunda fuit, V J Eruditiflune Longoli Epiflola tua, non illa quideln ad me fcripta, fed de me, tum hoc praecipue quod mihi renovavit veterem Ingenii tui notitiam ac fpem eloquentias nequaquam vulgaris, quam ante complures annos conceperam, exOratione Panegyrica, qua laudes divi Ludovici, ni fallor, Galliarmn Regis admodum adhuc Juvenis es profequutus. Epi-ftolam exhibuit Ruzeus Urbis Lutetia; Supprae-fecdus. Homo tum Eruditus ipfe, tum Eruditionis aiienx mire candidus xftimator. Tantum autem abeft, ut xgre feram mihi praeferri Bu-dxtun, ut in illum pene parcus, in me prodigus laudator fuilTe videaris. Abunde multum illi tribuit tuus candor, fed quoties Hominis Dotes prope Divinas contemplor, videor mihi videre quiddam majus omni Facundia. Mihi vero tantum tribuis, quantum nec agnofco nec poftulo: cui abunde palmarium eft ac triumphale , cum Viro modis omnibus incomparabili comparari : neque poteras mea quidem fen- tentia, plenius honeftare famam Erafmi, quam fi illum faceres ita pofleriorem Budxo, ut eum non longo intervallo fequeretur. Majore tamen cum voluptate Budsei laudes legi quam meas. Vel quod illius gloriae fic faveam, ut nullius atque, vel quod quicquid illi polTeffionis eft ho- E R A S M I nefta, id meum etiam cffc ducam, non tantum publica illa Pythagoricorum lege, qua; vult inter amicos e fle communia omnia, verum etiam peculiari foedere, quod verbis rite conceptis, & Syngraphis j obfignatis inter nos jampridem pepigimus, ne alterutri fas fit infitiari. Belle tu quidem me mihi depingis, fed haud fcio an o-mnino meis coloribus. Et tamen ad hanc tabu-lam-pfemihinonnihU blandior, non quod illi pioi us cre am, fed quod juvet Apellis manu e^.10,|l". . . orro cum indicas, quid in me defide-rcn i itici, non minus coepi utilitatis quam vo-uptatis. Qiianquam ad quaedam utcunque tergiverfarj poteram, nifi tuo judicio tam im-pvii e averem. Nam quod fcribis me favere meis Vitiis, crede mihi non tam lavor eft, quam vel mfcitia vel potius pigritia. Sic fum, ncC poffum naturam vincere. Efllmdo verius quam Icnbo omnia ac moleflior eft recognofcendi quam cudendi labor. Jam ut in deledu verbo-mm nolim omnino videri indiligens j ita non arbitror congruere ei, qui res ferias pcrfuadere cupiat, in affectandis Dictionis emblematis efle moroluiti aut anxium. Neque vero mirabitur Eloquentias nbffras rivum alicubi turbiduin ilueie ac lutulentum, qui cogitarit, per quos Autores decurrat, nimirum fordidos, & impuri fermonrs, ut non poffit hinc non aliquid bmi ducere. Ufu venit hoc non raro funtmis illis Eloquentia; Proceribus, ut in Gnecorum Voluminibus verfantes, frequenter impvuden- tp» tes grfflce loquerentur. Illud haud fdo an Scri-hx debeat imputari, quod mihi tribuis immodicam fermonis ubertatem, quee dos nimirum Budxo peculiaris cfl. : nam reclus ac nudus orationis duclus, fimplici naturx congruit, nec mirum eft humilem efTe fermonem, cujus humilia funt omnia, corpus, animus, fortuna. Porro nimis crebras & immodicas digreiliones, quas, nobis communiter adfcribunt Critici (nam fub horum ni fallor perfona maluiHi tuam indicare-fententiam) jam mutuis literis uterque alteri objecerat. Cumprimis autem demiror , qut tibi fuccurrerit demirari, cur Galbarum Princeps Francifcus Germanum Gallo, exterum civi f ignotum familiari prxtulerit. Neutrum alteri prxtulit Rex, fed utrimque alteri ftuduit conjungere. Neque enim cuiquam fuo loco cedendum erat, fi me in Galliam contuliiTem.. Tantum abeil ut Budxo fuerim ofTedlurus. Quod feribis & Ditionem & Patriam & Linguam mihi tecum elfe communem, non tani mihi gratulor, quam huic Regioni, quam vene-menter gaudeo talibus, hoc eft veris femperque duraturis Ornamentis indies magis ac magis il-luftrari. Proinde nihil optatius mihi pollit accidere, quam multos exoriri tui fimiles, qui nobis in hoc laudis Stadio, non modo fucce-dant, fed etiam antevertant, & quicquid eft hoc nominis, quod mihi mea peperere Studia, fuo fplendore obfcurent. Sed tamen agnofeet opinor Pofteritas, nobifque nonnihil debere fe H 2 fate- fatebitui*, quod parum felici Seculo, quod his Regionibus „ in quibus prorfus extincla; luerant & invife Bonsc Literx, longum & invidio-fum Certamen fuftinuimus adverfus pertina-ciflitnos meliorum Studiorum Hofles. Sed utcunque de nobis cenfcbit jEtas fecutura, volupe efl: interim optitnas Literas pafiun feliciter efflorefcere. Bene valeLongoli Dodtiflime, dc in hxc Studia ut crepifli conflanter ac feliciter incumbe. Lovanii , Calendis Aprilis, Anno M. D. XIX. ERASMUS JOANNI COLETO Decano S. Pauli s. n. Vj.itronorum Optime, pro tuo ih me officio S. jam egi gratias per Francifcum, & Syngrapham tradidi, qua teftor mihi de Regia Pecunia fatisfachun. Accingor ad iter periculo-fiffimum, ob nuper dimilfos fceleratiffimos Praedones, qui millibus aliquot conglomeratis ex fua libidine graflabantur in quofvis. Hxc efl crudelis Principum Clementia , parcere impiis Parricidis, & facrilegis nefariis, non parcere Civibus fuis. Adeo chariores funt illis, per quos opprimunt populum, quam Populus ipl"e-Utinam adjeciffies duobus verbis, quare in capite feptimo tibi non fatisfecerim, fortalTe quod ego ad affedtus retuli, tu malebas, ad Legem Mo-faicam referri. Sed Paulus illic adeo * lubricus ed, nunc Erafnuis hic patitur fuos Manes. nunc huc refpiciens, nunc illuc, ut in his explicandis fmnmopere fudet Origehes. Alias polliceris te fcripturum, verum hoc alias ferum erit. Opere jam abfoluto totus ad vos advolo, priefeitim fi quid bonas fortunae paratum erit. Quod ut fiat perge, te quasfo, adniti. Bene vale. Lovanii, Calend. Majas, Anno M. D. XVII. ERASMUS HERMANNO BUSCHIO SUO s. n. TrVffidium ifiud indies glifcere, vehementius U quam credi pofiet, doleo. Demiror autem non pudere Theologos, & fimdlilfimas Religionis Profeflbres, tumultus iftiusmodi concitare, quorum exitus cujusmodi fit futurus, incertum efi. Quid lamentationibus illis, aut ineptius, aut inamoenius, aut indoctius, aut virulentius? Optarim ego Clariflimum Hermannum a Nova Aquila Comitem a talibus Portentis continere ungues, unde praster peftem ac pus nihil queat auferri. Cum Populis res eftei, qui cum Dominicano belligeratur. Lyftrium, fi verum efi, quod narras , fic ineptifie moleftefero: Hoininem Literis objurgabo, licet id jam fero facturus, fi Liber eft editus. Bene vale Doefiillime Bufchi. Lovanii, IX. Calendas Majas, Anno M. D. XVIII. ERASMUS JOANNI WERTERIO SUO S. D. t? quidem antehac putabam Germanos armis JlJ duntaxat invictos efie, nunc video nulla in H 3 re re non cffe invictos, pofteaquam tu-ab Erafino, & valetudinario, & fcribendi laboribus pene exanimato Literas etiam otiofas extorquere po-tuifti. Verbis-contequi nequeam, quam mihi gratus fit tuus in me tam propenfus animus : & utinam affedtibus tuis refpondere liceret. Magis tamen philofophicum arbitror, moderationibus affectibus Amicos prolequi, & tempefii-vis officiis adeffe potius quam fupervacaneis onerare. Quoties laborat Amici fama, quoties fnorbo gravatur, quoties eget pecunia, aut alio-qui malo quopiam premitur, ibi convenit Amicum agere, mederi fi liceat. Sin minus,, Oratione ac Literis lenire moleftiam. Alioqui quod officii genus efi ,quod & prrefiantem Ixdit, nec ei cui praffiatur quicquam prodeft ? Aut quale efi hoc imputare Amico in beneficiorum ratione, unde ille nihil fenferit commodi ? Sic quidam divo Jacobo imputant , quod illum magno iuo malo adierint, aut Chrifio imputant, quod ingenti periculo fuo Hierofolymam vife-rint : cum utrunque verioribus officiis domi li-cuiiTet demerere. Jampridem in Libris melio-ren> Erafmi videras imaginem, fi qua tamen bona efi, imo juxta Platonem, totum videras Erafmum. Quid igitur fuperernt tantis expetendum itineribus ? Veras, amor animis confiat, quem faepenumero vel diffiolvit, vel minuit Corporum conjunctio. Sed inhumanus fim, fi vere fuccenfeam tibi, qui ob hoc ipfuin dignus es, qui redameris, quod amas impoten- tius. Bene vale. Lovanii, XIII. Gaiend. Novem b. Anno M. D. XVIII. ERASMUS RO TERODAMUS NICOLAO GERBELIO Juris Pontificii Dodtori s. . n. X Zt inligniter Sc ex animi fui fententia me V meus Genius malus hoc anno exercuit, Doclifiime Gerbeli. Tragoediam malorum meorum cognofces ex meis ad Beatum Rhenanum literis. Adhuc in manibus Chirurgorum lum domi alligatus. Dabit Chriflus Optimus Maximus ubi merebimur, imo ubi dignabitur ipfe, meliora. Nos in tantis malis ammo iem-.per infradto fuimus. Utinam audiam Schuie-rium meum revaluifie. Salutabis Sodalitatem totam, fed prxeipue. Sturmium, tum Gebuvile-rium, & Rudalphingium, qui folita fua benignitate in diverlorio me immunem effe voluerunt , quali parum fuifiet fuo convictu, & ornaf-fe, & voluptati fuifie. Jam fcis, opinor, Bruno-ni quoque Amorbachio elfe quod ainpledtatur in fomnis. Precor ut tibi res feliciter coepta, fe-liciilime fuccedat. Saluta diligenter novum Amicum Bathodium. Sic ditefeo indies. Invifit nos Helius Eobanus homo candidus, in verfuNa-fonis facilitatem referens, nec in profa oratione fui diifimilis. Venerat ab Erphurdia, tantum in Erafmum videret. Animum probo, officium non probo , quod gravat praedantem absque fructu ejus cui praedatur, Coelum Juc adhuc pu-H 4 rmn nim efl:, laborarunt pauci, fed malo aliunde in-veflo. Bene vale DoctiffimeGerbeli) &Erafmum ama, facturus hoc, mihi crede mutuum. Lovami, XIII. Calendas Nov.embr. Anno M. D. XVIII. ERASMUS ROTERODAMUS CHRIt STOPHORO ESCHENVELDIO Telonae Popardienfi s. r. | |uidtam pncter fpem evenit, quam quod Cinicampianum noflri ftudiofum Po-pardix reperi ? Imo Telonen Mufis honeftis-que Studiis addictum ? Chviftus in probrum Pharifaeorum vertit, quod meretrices & publicani prasccderent eos in Regnum Coelorum. An non seque dedecorofum, quod Sacerdotes & Monachi per luxum & otium ventri vivunt, dum Teioiise Bonas Literas amplectuntur ? Illi fe totos gulas confecrant. Cinicampianus fe Castari , Studiisque partitur. Satis prx te ferebas, quam de nobis opinionem concepifles. Praelate mecum agitur , fi nihil ab ea detrivit noftri confpectus. Sed heus tu, vinum illud rubellum mire placuit Nauta; Uxori, mulieri mam-mofx bibofasque, adeo ut fxpe appellata nulli voluerit impartire. Haufit affatim, fed mox ad arma : Ancillam pene occidit magnis cochleati-bus. Pugna vix poterat dirimi. Mox egrella in fummam navem Maritum aggreditur, & pe" riculmn erat, ne illum e navi in Rhenum Prxcl' pitem pitem daret. Habes vini tui energiam. Tragce-diam malorum meorum ex meis ad Beatum literis cognofces, fi modo vacabit legere. Bene vale Vir animo meo chariffime. Joannem Flaminium Virum eruditum vereque Chrifiianas puritatis , meo nomine faluta. Lovanii, 14. Calend. Novemb. Anno M. D. XVIII. ERASMUS ROTERODAMUS Infigni Theologo JOANNI CLAY-MONDO s. y. Ej' gregiam illam prudentiam fuam, qua jAMemper publicae Famae praeconio commendatus fuit Richardus Epifcopus Winto-nienfis, nullo certiore argumento nobis declaravit , Claymonde, non infimum Decus Ordinis Theologici, quam'quod Collegium magnificum fuis impendiis extruclum, tribus prxci-puis Linguis, ac melioribus Literis, vetufiisque Autoribus proprie confecravit. Nam qua ratione melius mereri potuit de rebus humanis: aut quo monumento rectius nomen fuum aeterna: Hominum memoriae dedicare ? Iftuc pro-fecto demum efl: Ecclefiae columen, ifiuc eft Epifcopum agere. Majorem autem in modum gaudeo Thomam Cardinalem Eboracenfem, Cardinalem Campegium, ac ne caeteris commemorandis fiam prolixior, ipfum etiam Hen-ricum Octavum, Principem nullo hujus aetatis vere Regiis Dotibus inferiorem, toto pectore huic favere negotio. Quorum ut Autoritas fa- H 5 cile cile coercet oblatrantium improbitatem, ita Benignitas abunde fuppeditat, quibus inyita-tur induftria Profefforum, quasque poflulat otium Literarum. Complures Regiones vulgare monumentum aliquod nobilitavit : ingenti Co- joifo Rhodus e(t celebris. Caria Maufoli fepul-chro : Memphis Pyramidibus : Gnidus fcul- ptili Veneris ligno : Thebx magico Memnone. Mihi praefagit animus futurum olim, ut illud Collegium ceu Templum facrolanctum, optimis Literis dicatum, toto terrarum Orbe inter praecipua Decora Britanniae numeretur : pluresque futuros, quos trilinguis illius Bibliothecas fpe-ctaculum, quae nihil bonortim Autorum non habeat, unde nihil malorum non exulet, pertrahat Oxoniam, quam olim tot miraculis vifen-daRoma ad fefe pellexit. Quin & illud mihi quidem fagax conlilium pptimi Praefulis arguit, quod te potiflimum ex omnibus delectum, Virum haudquaquam novas, fed jam olim notae perfpedasque probitatis, novo Collegio pra:fecerit : qui primum polus eas Literas & cum dignitate profiteri, deinde poliis vel unus elfe documento, optimis Literis cum optimis moribus maxime convenire. Facit enim paucorum improbitas , ut qui Bonis Literis parum bene volunt, calumnientur hoc Studiorum genus corrumpere vitam humanam, & avocare a Pie-tate Chrilliana. Sunt autem apud nos, praecipue Germanos, Juvenes aliquot, vita quidem inte~ gra, fed qui fic aberant meliores literas, ut m harum hoflcs, magna libertate vehit dpici^duv debacchentur. Equidem non nego veniam dandam yEtati, imo etiam Genti, prxfertim cum tam acerbis odiis irritentur, ut in Adverfarios nihil poilit fatis afperum dici. Sed tamen mea fententia, longe plus adferet momenti tua modeila Gravitas, & erudita Lenitas, hos etiam qui modo reclamabant, qui arma contra ferebant, in fua cailra pertradhira, ex infefliifi-mis Hoflibus fideliiHmos Milites, ac Propugnatores futuros. Plus efficit, qui fua moderatione omnibus commendat Bonas Literas, qnam qui cum pertinacibus harum Sycophantis affi-due rixatur. Ego quod tandem contumeliae genus non fum paiTiis ab illis Philobarbaris ? Qu6s tumultus excitarunt? quas movere Tragoedias? quas ftruxerunt infidias ? Mihi fane nec ungues deerant, nec dentes, nec telum, it libuilfet uti: neque fum ignarus, quibus modis ejufinodi Portenta tractanda funt: vertun judicavi non folum Chrillo elfe gratius, verum-etiam ad provehenda recliora Studia conducibilius, aut moderatis rationibus placare reclamantes, aut certe cedere, donec temporis pro-grclfu aut evanefcat ille llolidi pedoris impetus , aut ipli rcfpifcant. Nec adhuc me hujus confilii pcenitet. Non aufurus eram DodilTune Claymonde, te meis literis lacelfere, nili Cut-bertus Tonftallus, Thomas Morus, Ricardus Pacastis, fuis literis magno confenfu morum tuorum tc hxQwrov, ac facilitatem integritati parem parem przdicaflent. Qiiibus Autoribus fretus, non veritus fum, vel hac manu tibi fcribere, qua i oleo cogitationum mearum celeritatem atqua-rc. Bene vale. Lovanii, quinto Calendas Julii, Anno M. D. XIX. ERAS MUS ROTERODAMUS JOANNI FALCONI SUO s. D. ____ Epiflola Jocola. ' 1 ’u cave Salutem a nobis expedtaveris. De--B- voveo te, quoties tua mihi convicia in mentem veniunt, quoties torvos illos oculos animo contueor, quoties os illud, ad meras Contumelias compofitum. Itaque amare te plane non polium. Minus quidem odero, fi Bonas Literas lucellis tuis prxponere poteris. Fata mea me hactenus perfequuta funt. Iter enim habuimus ad prodigium ufque afperum atque, firvum: castera Batti mei fatis debeo. Nam Domina: candorem, beneficentiam, humanitatem , comitatejn, modefiiam, fi tibi perferi-pfero, cum vix aliquam efiem partem oratione confequutus, inendacilfimus tamen viderer ei qui ipfe expertus non efiet. O te miferum! qlU me fequi fis gravatus. Quid te ‘fuifiet beatius ? Sed gaudeo tuam fuperbiam tibinocuilTe. Poft* hac lape, Poetas fuge, & Lanios fequere. Brevi iflhic adero, fi Superi adjutabunt. Tu &qu3C habes mea ferva, & quze potes contrahe, ne quid in mora fit ubi venero. Finem imponam Epiftolae, fi te paucis monuero: Fruftra fapit. t[ui fibi non fapit. Mirare literas, & lauda, fed lucrum fequere. Cave tibi ipfe diipliceas, ea res Formvc venuffatem obfcurat. Cutem ante omnia cura. Omnia tuis commodis poftpone. Amicitiam tua caufa cole. Eruditionem parce attinge. Ama ardenter, fiude modice, verbo-rum prodigus, pecunix parcus efto. Plura monendus eras, fed vale eft, aulico ritu, Domina; dicendum, & cras in Hollandiam avolo. Meliorem veftem domi relinquo. Scis quamob-rem ' 'Eimeo ne Sorores eam tux laceient, E enim mihi Antverpiam faciendum iter. Nunc vide, num nihil in me fit falis, & tu fapias fo-his ? Literas tuas adeo non expecTabo , ut haud fciam, an has ipfe prasvertam. Tu tibi vive & vale tibi, & te folmn, quod facis, ama. Ex Arce Tornenhenfi, tertio Nonas Febvuar. Anno M. CCCC. XCVII. ERASMUS ROTERODAMUS Ricardo Gulielmi Montjoji a facris s. D. /'^opiofiffimam ad te Epiflolam fcribere ge-Vy fliebat animus Ricarde Candidiflime, ni & otitim deeffet & propediem vos ipfe vifere decreviffem. Non purgabo me, quod antea non fcripferim, coram eam caufam agere malo, & abfolves me fpero. De tuo Comitisque candore plurimus & frequens cum meo Batto mihi fermo fuit. De veftro quidem animo gaudeo, at tam fero eife cognitum doleo. Nos ubi Patriam viferhtms, iflue continuo recurremus, tum plenis (ut ajuiit) buccis nugabimur. Interim cura, ut bene valeas, teque tua Philofophia obledes. Priori apud divam Genovefam, Gulielmo Canonico conterraneo tuo meis ver- bis falutem dices, praeterea Familiaribus reliquis nominatim. Ex Arce Tornenhenli, Anno M- CCCC. XLVII. ERASMUS CORNELIO CANONICO S. D. /V deo-ne fuperbum te Gallia remifit, ut ple-bejos Amiculos faflidire coeperis ? Satrapis feribis, Erafmo non feribis. Quo meo merito ? fed habes caufam' probabilem, & haud fcio an veram. Nihil minus opinabar, inquis, quam te in Francia refedilTe, qui tum certo confli i0 in Italiam iter parabas. Age , nihil refello , accipio caufam, modo hoc damni quam verbo-filEima epiftola farcias. Novi quod feriberem nihil erat. Metui elTe amantiflimum vetus eff. Bofchio quid acciderit miror, jampridem enim ab eo nihil redditur. De noflro receflli hic muf-fatttr. Tuiac, de toto tuo itinere, rerumque tuarum flatu ut feiam. Si quid hic meo ftudip, cura, diligentia prae flari polfe judicabis, id pro tuo jure audaoter a me flagitabis. Meam Dignitatem ne tibi commendem arctilHma noflra & vetus Necellitudo poflulare Videtur. Gulielmum meum, imo tuum, tuis monitis excitare ne defluas ,, ut aliquid fe dignum moliatur. Meis de rebus certi nihil fignificare potui, cum omnia ,, penderent. Valemus adhuc, & te vehementer ^ amamus. Petrum noftrum, quod facis, fac quam ardtiffime compledtare. Si in his quae tibi pro noiira Neceflitudine impartii,' ut Harpocrati fa-( tisfecias, admoneam, videbor parum recte de , tua fide, deque tuo in me animo fentire. Quan-quam funt qui te, nefcio quid, infimulent, tan-quam meam abfentis Dignitatem parum integra fide fueris tutatus. Mea vero fic efi de tua ^ integritate confirmata opinio, ut de meipfo ‘fim, priufquam de te, dubitaturus. De nobis hoc r tibi perfuadeas velim, Erafmum tui amantifli-; ifmm & efie & dum vivet, fore. Bene vale. Lu-1 tetix, AnnoM. CCCC. XCVII. 1 ERASMUS CUIDAM LUBECENSI S. D. Oalve Vir integerrime. Filius tuus apud me O vivit, & a me docetur, iis quidem conditionibus , quas ab Henrico accepi, qui mihi nomine tuo triginta duos corortatos, & veftem promifit. TEgrotavit graviter nuper, fed convaluit Dei beneficio,' & Medicorum opera. Fuit in tutela mea complufculos menfes, quo tempore ei quibus erat opus, fuppeditavi. Menfe Octobri puerum in familiam meam adjunxi: curatur a me non ut alienus, fed ut ex me natus r Ingenio przeditus efi lingulari: 'Mores pro ea retate traftabiles funt, & tolerabiles. Dabo operam quantum quidem in me erit, ut tibi eum reftituam, & me Praceptore, & te Patre di-v gnutp; gnum. Libros ejus nondum ad manus meas perferri miror. Antverpienfis ille.Mercator feri* pft fe per quendam Mercatorem Parinenfem transmififfe, & cum nominat, verum is con-flanter negat. Pecunias adhuc nullas ejus nomine accepi. Auguftinus, fub cujus tutela erat, dum ego valetudinis caufa in Patria abelfem, ab Henrico quinque aut fex fiorenos fefe accepide fatetur. Is eum tres menfes & aluit, & docuit, quod ego me tum in Italiam concefTurum putabam. Ei eas pecunias reliqui pro opera fua: praeterea quod de ratione diminutum erat, adjeci , apud illum enim aegrotabat : praeterea meo fumptu veftitus eft. Cccperat hic , nefeio qua; Febris pullulafcere, fed non admodum frequens : quate in locum urbis apertiffimuni atque faluberrimum demigravi : quod malum fi repullulaverit, longius forte concedam. Nihil enim nobis falute antiquius elfe debet & vita. Nam bene vivere, nili vivamus, non polfu-mus. Qua in re de tua fententia certior fieri cupio, placeat - ne puerum me confequi. Narrabat enim Hernicus, etiamfi Filium tuum in Italiam duxilfem, me id te approbante fadturum. Habes de rebus nollris omnibus: reliquum eft, ut de toto animo tuo nos facias certiores: verum neque pecunias, neque literas, nifi per certifli-mum Tabellarium miferis , nec Parifios miferis, led ad eum Mercatorem Antverpienfem, ne fi bine conceffero, illae ad alienas manus perferantur. Hoc quoque ad me perferibas velim, cui vitae generi Filium tuum deflinaris, dt quibus potiilimum Literis imbui placeat. Finis enim unaquaque in re praefigi debet, ad quem omnia tanquam ad lignum conferantur. Nam quan-quam omni quidem Literarum genere Pueri fint infiituendi, refert tamen, quo fua Studia defiinent, ut cum omnia perdifcere non liceat, faltem aptifiima difcamus. Haec pluribus ad te fcripfi quam debui, & quidem latine, lion fafii-dio Linguae noilratis, fed quod neque facile id potuifiem, neque tu facile intellexiiles. Fecum optima Conjuge tua, univerfaqne Familia bene valere, precor. De me ita tibi tuisque perfua-deas in inflituendo Filio, mihi neque ndein, neque folicitudinem, neque diligentiam defu- turam. Lutetiae, Anno M. CCCC. XCVIL ERASMUS CHRISTIANO S. D. "^Ton tu Erafmi calamum metuis ? tam JL 1 audacis tibi facinoris confcius? quippe qui Henricum delitias meas a me difiraxeris. Deferuit me & Robertus Anglus, fed alia lon-pe ratione : fumma nimirum perfidia , ita ut filum decuit. Sed extra jocum : confiliqm ve-Rrum non modo iniquo animo non fero, verum etiam vehementer probo. Confultius enim eft farcinam majorem abjicere, quam fub onere iniquo concidere : illius virtuti perinde ut meae gratulor. Tu fac Fratrem imiteris, & Erafinmn vel abfegtem diligas. Rodolphum I ^ Lau- Langium admoneas velim, ut & meis literis, & fuis promiflis fatisfaciat. Bene vale. Lutetis, Anno M. CCCC.XCVL ERAS. GULIELMO MONTJOJO Se D« Oalve vero nomine Montjoje. Deprecatio-O ne utendum erat, led Purgatione uti malui. Crimen admifTum agnofco, quod hodie vos lectione fraudaverim, fed neceflitas in cau-fn fuit, haud voluntas. Cogor duos Tabellarios fnnul Literis onerare. Tu cave flatum transferas , & falfo neceffitatem a me praetentam objicias. Tum enim qui Rei erat, Actoris flet, & qui jurisdicialis, conjecturalis, aut certe definitivus erit, ut quaeratur, quid fit neceflitas. Sed vide callidum Defenforem, caufain meam ago, nondum in judicium vocatus, fcilicet ut nullo accufante meipfo & defenfore, & judice abfol-var. Bene te valere & Mufis quam charifUmuin effe jubeo. M. CCCC. XCVI. ERASMUS GULIELMO GAUDANO SUO s. d. Vuc 9/t profecto, deerat, deerat hoc unum infeli- citatis meas numeris, ut abs te mihi Eprflola tam contumeliofa redderetur : perinde quafi nobis hic dolorum materia non abunde fuppe" teret. Tu vero mi Gulielme, & vetiifhd'im° noftro amore dignius, & meis fortunis aptius facturus eras, fi pro objurgatione confoUd0- nem nem mififlcs. Quid tu Amiculum tui perpetuo ftudiofiflimum, miferrimum, convitiis infectaris ? Ego in hac rerum conditione, ne confirmationem quidem ullam a:quo animo tulis-fem, & tu aerumnas meas etiam maledictis ex-afperas ? Quid tu me ab invidis noflris expe-ctare jubes, cum hnjufinodi mihi adferantur ab Amico, non modo vetufliffima neceifitudine, verum etiam, quod arctifTimum vinculum puto, Studiorum focietate conjuncMimo ? Deplorare Fortunas meas magis libet, quam te confutare. At vide interim qusfo, quam merito me incufes. Indicatum elt, nefcio a quo, jne tibi indignatum abiilfe. Primum, cur tu illis indicibus credis'tam facile? tum fi maxime indigner, (utar enim eo verbo invidiofo, quo tu uteris) cur id non quaeris potius, quamob-rem tibi indigner. Expoftulavi tecum fre pius per literas, nuper etiam coram, quod cellares in literis, quod nihil tuo ingenio dignum molireris. Hortabar, ut quam maxime Nominis immortalitati confuleres, aliquid excuderes tale, quale omnes abs te expedtarent. Nihil tuae Glorix anteponeres, Voluptatulas illas Vulgo relinqueres: fi hxc funt hominis fuo commodo confidentis, fi inimici, fifuperbi, nihil refello , quo minus tu me jure criminatus fueris. Sin potius amantis, & tui Nominis avidilfimi, & melius etiam de te, quam tu ipfe fentias, fen-tientis, quid tu ejufmodi hominis infelicitatem atrocibus etiam didis incellls ? Si quid I 2 fui» fum in fe ftomachatus, id unum erat in caufa, quod tu non tanti ingenium tuum, quanti ego facerem, faceres. Sed odiofe, inquis, obtundis. Nulla igitur venia dignus elt, qui intemperantius amat? Non vides hanc meam improbitatem ab immenfa quadam Gloria: tux cupiditate profectam ? Nunc fludium in te meum ferre xquo animo non potes, qui faflidia per-fxpe tulifti. Quid autem flbi volunt illa, mi Gulielme, quemadmodum illhic vivas , ipfe fcis, nec ego ignoro. Me mifemm! quam metuo, ne tu me hic otiofum ineptire atque amare credas. Tu vero mi Gulielme, Erafmum non ineptum, fed miferrimum finge: & illum quem tu prxhactum appellare folebas, jam plane fractum, dc exanimatum. Cave me tu vel ex veteribus moribus vel ex tua Felicitate metiaris. Quod autem Gaudx paulo liberius tecutn pro nofira familiaritate garriebam, eam loquendi petulantiam vel vino, quo tum, ut fcis fx-pe madere cogebamur: vel valetudinis fiudio tribuere debebas, quam ut penitus confirmarem, paululum de priftina vitx feveritate prudens remiferam. Cxterumis mihi efi animus,ut ineptire fi liceat nolim: ea rurfum rerum conditio , ut fi maxime velim haudquaquam tamen liceat. Stomachaberis & hic quoque for-tafie : Quid te, inquies, ita male habet ? nuin eges? non tibi fumma faciendi, qux libitum efi, libertas? Coram vix meas Tragoedias explicare queam, tantum abefi, ut his Utendis poffim confequi. Ego ne Ulyfleos quidem labores cum noftris conferendos cenfiierim. o me hujus libertatis nimium expertum ! & o te pa- rum ! Sed quid ego his querelis amantiffimi hominis animum exalpero ? Quod fcribis, i filii c te Gloria; mex invidiam fuflinere, quorfum illud attinet ? Ego his in Regionibus Famae tuae pro defle pofliun : tu porro cur invidiofam eti- am noflri defenfionem fumis? Quis nefcit, Gu-Jielmuin Erafmo vel in caufa iniquiflima aequif-flinum fore ? Qiiod ut non facias, nemo tamen non expedlabit. Qtianquam tuum in me Andium , non gratiflimum efle non potefl. Sed fi me mea Fata non linunt, tu fajtem tuis Literis primum Patriam noflram, deinde teipfum quam maxime nobilita. Crede hoc mihi Gu-lielme, nihil non poteris, modo animus non defit. Sed veniam dabis amori nofiro, qui te rurfum hortari incipio. De Henrico cave quic-quam nili amiciflimo Viro dignum fulpiceris. De te enim omnia amantifllme prasdicavit. Si quid apud me pro conjimctiflima Familiaritate noflra queflus eA, fecit id & modefliflime, & ut faceret is, qui te ex animo amaret. Apud me quidem delatus efi, quod apud Anglos, dum ifihinc abiflem, parum finceriter egerit : quod ut de alio quovis (ell enim inter mortales rara fides, animique hominum mutabiles) facile credi polfit, ita de hoc nec credere libet, nec fufpicari. Tum, fatius efle puto, his in rebus halluciuari, quam odiofit diligentia ea perqui-I 3 rere, rere, qdz rcdius latuiffent Quod tibi de N. tua veteri taciturnitate fretus indicavi, per fidem te obteftor, cave vel nutu fignifices. Tibi enim nihil commodaris, illi vero juffiflunam in me ftomachandi materiam prsebueris. De Henrico fcripfi Servatio : Hominis ingenium fatis mirari nequeo : verum quid facias ? His moribus nunc vivitur. Quare illud Chilonis probemus, necefle eft. Sic ama, tanquam aliquando fis ofurus: fic oderis, tanquam ali- quando amaturus. Ais ifthic multa de me renuntiari, auditu neutiquam jucunda. Ego vero, Gulielme, innocentiam prxflare pofiTum, id quod facio : quid homines de me loquantur, non polium. Hoc magis vereor, quid tu tandem de me fentias : quem unum, ita me Deus amet, pluris facio, quam reliquos omnes. Quid enim fibi voluit illa tua Epillola, qua vitam meam notare videris? Vis igitur fcire, quemadmodum hic vivat Erafmus ? te enim nihil mearum rerum ignorare par ell. Vivit: imo haud fcio an vivat: fcd vivit prorlus miferrimus ? omni lachrymamm genere confectus: quot in-fidiis petitus, quoties Amicorum przefidio delu-ms, quot cafibus furfum ac deorfum jadlatus ■ fed vivit innocentiflimus. Scio me vix harum rerum tibi fidem facturum. Veterem adhuc Erasinum, & libertatem meam, & fi quid elt fpkn-doris, cogitas, verum fi coram loqui liceret, nihil mihi facilius fuerit quam id tibi perfuadere. Quare fi verum Erafmi fimulachrum tibi fingere Voles, finge non ineptum, non commeiTatorem» Ron amatorem, fed afflicliflimum, fed Jachry-mofum, fed invifum fibi ipfi, cui jam nec vivere libeat, nec liceat mori. Denique miferri-mum, fed Fortunae iniquitate, non fua culpa, mi-ferrimum tamen: quid enim refert? ledtuiaman-tiflimum, fludiofiffimum, ardentiillmum. Ita velint Superi has meas aerumnas aut in melius mutari, aut matura morte finiri, ut nunquam mihi vel mea Dignitas antiquior, vel Gloria jucundior, vel Vita charior, quam tua fuit. Si exteris Mortalibus fim invifus, nihil miror. Quis enim hominem tam miferum non jure optimo oderit? Tuum vero etiam amorem, mea infelicitate mutari, qui timere potui, in cujus unius fide femper acquievi, quem hc complectebar, a quo me non vulgariter, fed prifeo illo more amari credebam. Si & huic me invifum intelligo, & ob id invifum, quod fini miferrimus: quid eft cur vivere velim? O mi Gulielme, vetus meum, & utinam perpetuum folatium, dolor tantum non cum lachrymis & vocem exprimit. Si quo gravi & nefario fce-lere nofiram Amicitiam violaflem, tu tamen in-felicifiimo Amico , pro jufiiffima ira mifericor-tiiam & lachrymas impendere debebas. Nunc eum cui nulli unquam cafus, nullae rerum mutationes tui charitatem excutere potuerunt, maledictis potes inceffere, potes probris infectari , tanquam defint, qui manibus pedibusque-' in meam perniciem incumbant $ qui me ferro I 4 igni’ ignique extindhim velint. Quid mihi irthic tam diarum fuit, cujus inter hos cafus non ob-repferit oblivio ? VidiiU ipfe me nonnunquam veaviEuovTa, & rififti faspe. Scis quod pedus loquar. Quid unquam amavi tenerius ? Nunc mirum'eft didu , quam frigeam. Omnes amores illi vulgares excidere potuerunt: tu unus pedori noflro inhxiifli; & ita inhzfi/li, ut charitas con-fuetudinis intermilllone auda fit, non extinda. r V1.1 ^m?cumt£,m pertinaciter tibi deditum, cui ichci invidere non polfes, miferrimum odiffe poteris? Novi Vulgo quidem hunc elfe morem, icd o me miferum ! fi te Literae a Vulgi moribus vindicare non pofilint. Qiiid tu igitur me y adem tuum, quid Thefea appellafii ? Quan-quam invertere debueras, & Oreftem potius ac Pirithoum appellare. Sed fit lachrymarum fi- ms. Hoc unum te charifiime Gulielme (jucun-dmimum enim dicere non licet) & per veterem nmrtram ^enevoh,niiam <5c per meas fortunas amidiffimas obfecro atque obte/lor, ut fi me non odifie non potes, fi mifereri non potes, fal-tem parce maledidis crudelilTimum vulnus ex-afperare: & quod vido Holii dare debueras, da Amico nihil commerito. Tu tuam valetudinem tanto cura diligentius, quanto mea defpe-ratior efi. Patri tuo Viro humaniffimo, beneque de me merito : prxterea Jacobo convidori tuo me quam diligentifilme commendabis, d l,us Jafparus me fibi habet devindifilmum, & Pu* det me hominem tam amicum tam indiligenter amplexum fu i fle. Paridis, Poftridie Id. Decemb M. CCCC. XCVII. ERASMUS JOANNI BRUXELLENSI S. D. t? go vero quodnam ad te fcribendi initium jLJ capiam, prorfus haereo : nec quem incu» fem, fcio, quorundam-ne hominum, quos tu plus fatis nofli, perfidiam, an Antoniae ineptam argutiam, an meam potius credulitatem? Sed tota hac de re mutire ditius. Hoc unum dicam : me pro meo officio fummam invidiam undique contraxiile. Itaque ex illis aedibusEradnus exu-Jat: alii regnant, invita quidem, ut fufpicor, Antonia. Sed haec coram melius. Interim fac antiquumidum animum in nos obtineas: omnes quibus - cum idhic viximus, nominatim meis verbis falutabis diligenter. Seorfum'autem D. Vicario me etiam atque etiam commendabis. Bene vale, nosque mutuo dilige. Lutetiae, Anno M. CCCC. XCVII. ERASMUS NICASIO, SACELLANO Cameracend fuo s. n. /|uanquam antea mihi Literarmn nomine XX, chariffimus eiTes Nicad Dodtilfime, difficile tamen ditiu fuerit, quantus cumulus meo in te amori ex illo nodro convidu accclferit. Antea me tibi deditiffimum habebas, nunc multo devindiorem. Sed fufpeda quaedam res eft, verbis beneficium rependere. Tu fi mei in te I 5 animi animi periculum £icere velis, aliquid viciilim oneris imponito. Nullam farcinam tam gia-vem, tam moleftam injeceris, qux mihi tua cau-fa non leviiTima , non etiam jucunda videatur. Epiftolam tuam reddidi diligenter. Thomam Cameracenfem tuo nomine falvere juifi. d u quod es pollicitus fac prxftes, ut ad me quam f.vpilTune fcribas. Michaelem Pavium Prxce-ptorem meum, nominatim vero illum Holpi-fem, Virum (ita me Deus amet) Epifcopatu dignum, cujus nomen excidit, humanitas, comitasque, qua me iflhic tractavit, nec excidit, nec excidet unquam, meis verbis falutabis accurate, & tuo more, hoc elt, diligentiilune gratias ages. Bene valere te cum tuis omnibus precor. Pari Ilis, poflridie Id.Decemb. Anno M. GCCC-XCIX. ERASMUS JACOBO BATTO s. n. Vnlve meum Prxfidium, jucundiffime Batte. O Si Domina Vcriana valet, quondam tua, nunc mihi tecum communis Patrona, & fi omnia illi funt fecunda, ita efl:, ut & optamus, & confidimus. Literis committere nec poflim, fi audeam : nec aufim, fi polfim, quam fcire cupiam , num illa jam iflhinc evolarit, nmn fua charifiima pignora una fecum abduxerit. O te beatum! o Superis charum! fi tu illos fcopulos enavigaris: fi felicitate tua, qux mihi quidem fumma videtur, fine invidia frui p olfis. Qu°d Ut fore confidam, Dominas virtus facit, cui Superos omneis propitios, beneque volentes efTe non dubito. Evenit mihi mi Batte, in i fla, quod in te fzepenumero folet, ut tum ardentius amare, mirarique incipiam, quum abfum. Bone Deus! qui candor, qux comitas in ampliflima Fortuna, quas animi lenitas in tantis injuriis, qua; hilaritas in tantis curis : tum quas animi conflantia, quae vitae innocentia, quod in Li-teratos fludium, qux in omnes affabilitas, proinde ita prorfus fentio mi Batte, te effe unum Mortalium omnium feliciffimum, fi ifla quam diiitiflime potiri dabitur, & dabitur haud dubie, fi (quod facis) illius in te animo, mutuis officiis refponderis. Nos Antverpiam incolumes appulimus. Auguflinus cum fuo comitatu jam Parilios praecellit : pollicitus eft fefe ali- quot dies illic me operiri. Quare properandum mihi cenfeo, ne tam certi comitatus commoditas praetereatur. Nihil eft quod te admoneam , & tuam enim rebus in meis diligentiam novi: & tanta eft Jiberaliffimae Dominae in me benignitas, ut rubor mihi plane quidam oboriatur , cum animo reputo, tanta me ab ea beneficentia cumulatum, de qua nihil unquam fim meritus. Sed meum erit, etiam atque etiam cogitare , ut non prorfus perifTe in nobis illius beneficia declaremus. Revolabo ifthuc quamprimum, fi Superi finent. Precor ut vos omnes incolumes , & refte valentes offendam, illam in-primis, unde noftrinn utriufque fpes, falusque tota 140 5 R A S M I tota pendet. Non debes tumultuarium mirari char adiere m : feri p fi enim haec in navi jam io liturus, omnibus undique magno fragore perit tepentibus. Bene vale. Filium herilem amabili indole Puerum, una cum Sorore, Fratris fui Matrisque fimillima reele valere precor. Familiares tuos nominatim meo nomine falvere jubebis. Ex Antverpia, pridie Id. Fcbruar. Anno M. cccc. XCVII. ERASMUS GULIELMO SODALI s. P, Oalve unica mea voluptas. Gratulor tibi O quod iflhic fis, fi tu modo gaudes, gaudere autem debes, nam te gradum ad Gloriam na- qm™- tumque mea canf-i velis. Effice ne vel illum fua Ipes, vel me mea de te opinio fallat. N. quidem tibi novum Amicum comparaveris, me vero ardius devinxeris. Vale. ERASMUS CUIDAM. Z^rebrius ad te fcripfilTem N. Humanifll' me. Soleo enim hujufmodi officiorum genere cum Asnicis perlibenter uti: verum ve- rebar , ne fi aut tua Studia interpellatione mearum Literarum interturbarem, aut non pei ini e iisdem officiis delectavere, improbus potius quam benevolus videri poffiem. Nunc certe continere me diutius nequaquam potui: dicam enim iimpliciter : non quod otio 1 abundarem, quod unum in totum mihi interdixi, fed ne confuetudinis intermiffio, de priftina mea in te benevolentia quicquam minuifie videretur. Ita de te prorfus fentio mi N. ut ni tu me lingulari animo complecteris, tota errem via. Quid rerum faciam rogas ? Amicis operam do, horum' confuetudine gratiffima memet oblecto. Quos tu tandem Amicos mihi jaditas, inquis, Homuncio leviffime ? an quifquam te vifum aut auditum velit? Equidem non diffiteor Fortunatorum Amicos die plurimos: at nec Pauperibus defunt Amici, &, quidem iftis non paulo tum certiores, tum commodiores. Cum his me concludo in angulum aliquem: & turbam ventofam fugiens, aut cum illis dulcia quaedam «luffito, aut eos aliquid infufurrantes audio, K 2 cum ERAS M X cum Iiis non fecus ac mecum loquor. An q|uc' quam his commodius ? Arcana ipfi ^ua ce ant nunquam, commifla fumma cum ct,nI:l* nent : nihil foras quse liberius inter Familia- res effundere folemus, renunciant: vocati prsc-flo funt, invocati non ingerunt fefc: jidll loquuntur , injufli tacent: loquuntur qux voles, quantum voles, quoad voles, nihil aflentantur, tingunt nihil, nihil diffimulant ,*vitia tua tibi libere indicant, nemini obtrectant: aut jucunda dicuntaut falutaria: fecundis in rebus moderantur , confulantur in afflictis, cum Fortuna minime variantur : in' omnia pericula te le- quuntur, ad extremos ufque rogos perdurant: nihil illis inter ipfos candidius. Committo fub" inde, nunc hos nunc illos mihi adfcifcens, omnibus aequus. Cum his Amiculis Optime N-lepultus delitefco. Quas ego tandem opes, aut x qux fceptra cum hac detidia commutavero? Verum ne noftra te fallat Metaphora, quicquid de Amiculis hactenus fum locutus, de Libris dictum intelligas, quorum 'Familiaritas me plane beatum effecit, hoc folo infortunatum, quod non tecum mihi hxc Felicitas contigerit-Te quanquam nihil opus, hortari non definam, ut toto animo prxclara Studia complectaris, quid plebejum, ne qmd mediocre mireris, ac fumma femper enitere. Spero futurum aliquando, ut me & fideliter, & amanter confulm e, non femel fatearis. Concepi de Facetiis, r0 verbiis. Sententiisque negotium. Dcgtmamenta quasdam ad te dedi, quorum plus tria, millia me annumeraturum brevi confido, Opus (ut auguror) tuto gratiofmn, tum perutile, hactc-nu^ a nemine tentatum. Quod fi tibi cordi cfic intellexero, erit cur & libentius, & ardentius eum laborem fufcipiam, Interito vale, nosque, quod facis, ama, ERASMUS AUGUSTINO S. D. Tta—ne ut Medico tuo (nefcio cui) giatifice-1 ris , me unico taedii mei folatio fpolias ? Nam munere quidem, non audeo dicere. Ego quidem ita hujus Autoris ardeo amore ut quum intelligere nequeam, afpeflu tamen ipfo recreer ac pafcai'. Casterum vehementer iniquum ra-tus tibi ulla in re, vel parum aequa adverian, prasfertim in rebus afflais. Homeri partem ad te mitto, & ut Medici illius improbitati latis-fiat, & ne ego omni folatio dellituar. Nam ita quidem cum Jacobo vivimus, ut foli vivamus. Itaque mifer expedio, donec in pri(linam con-fuetudinem redeamus. Id-quidem propediem futurum video, quandoquidem audiq Adole-fcentulum vehementer recreatum. Interim te oro, ut vel literis mutuis, mutuam quandam Gonfuetudinem imaginemur. Non polium te exorare, ut Epiltolamm Opus mihi mittas, quum tantopere mea interfit & tua nonnihil. Quod ad Jacobum pertinet, ego me tibi quovis periculo obligabo , me illi ne literam qui-R 3 . dem dem communem facturam. Ita affuefeci Homii nem, ut quid agam, ne refpiciat quidem, ^atve, vale, Chariffimc Auguitine, noftram communem fortunam fuftine animo, quo foles. Salutat te tuus Jacobus, & hoc nomine meus quoque, quia tuus. Epiftolarum Opus expedio, fi n°n totum, at certe Codicem imurn, aut alterum, ut aufpicari faltem liceat, & hoc Opus interim videtur a me abfolvi pone : nam reliqua fine fum-ma Librorum copia, qui perfici poffint, non video. Cura ut valeas Optime Augufline. M. CCCC. XCIX. ERASMUS ROTERODAMUS AUGUSTINO fuo s. d. 1 ^3 meo in te animo, ex literis, quas ifihic X- * reliqui, potes cognpfcere. A bimefiti pene peregrinatione, vix'demum apud Battum nortrum conledimus. Crebri huc rumores ad-feruntur, peftem ifihic populari omnia. Quod fi tu e re tua ducis efie, ut huc commigres: quod fcripfi id ipfa re comperies. Cave fufpiceris meam illhinc roidrationem ulla cum malevolentia, dolove fume conjuncTum Emoriar,” antehac unquam perinde nolens reliqui Lute^ tiam: fed crebra me Funera territabant, Ql10 fi propter veteres olTenfas., nonnulla animiun tuum habet fufpicio, noflri periculum facito • intelligas fixo, fic te a nobis amari, ut aI'te aC frigtufle videamur. Toto itinere nihil 11 de tuo reditu potuimus cognofcere, i partim dolebam, partim etiam mirabar. Tandem Antonius quidam narrabat audifle fe quen-dam, quite Lubeci afevifmn, conventumque affirmaret vel hoc argumento, quod Laurentia-nas Elegantias a me quondam concinnatas in compendium, tibi tradidiffet. Nec ad hunc usque diem, vel cenus, vel incertus huc rumor allatus e 11, te Lutetiam revertiffe. Eoque fcri-plimus tum brevius, tum neglectius, ne majoris operx aleam tentaremus/ Tu li jam reverfus es, faltem de toto tuo Itinere, reliquisque Fortunis Epiftolam quam longiffimam texito. Ru-dolpho tuo multis de caulis quam commenda-tiffimus efle cupio. Nicolaum reliquosque Di-fcipulos tuos, optime de me meritos* meis ver-bis falvere jubebis. Tu cura ut valeas. Huc u advolas, quanquam hoc vix audeo fperare, nihil polliceor verbis, re faciam, quxcunque digna funt gratiffimo homine, atque amantiui-mo. Apud fanchun Bertinum, Anno M. CCCC. XCVIII. ERASMUS JACOBO BATTO S. D. Ttane tu revixilli, ut me contumeliofa Epi-X Hola occideres ? jam nuntiatus eras, ledo affixus elTe, jam Empirici fecturi ferrum cxpe-dare. Nos luduoli ac trilles Epitaphium meditabamur. Et tu, li Diis placet, fubito exortus,ad invedivam me provocas. Quanquam longe malim mi Batte, vel acerrimis invedivis bel-K 4 lum lum tecmn gerere, quam Epitaphii fcribcncli officio, pium etiam Amicum agere. Agedum accingamur igitur, quando tu prior ad arma provocas. 0 perditam audaciam ! audes Virum tam magnifice nummatum , treflis Homuncio contumeliis laceflere ? Quod fi opes meas con-tempfij d, num vel calamum Erafmi metuebas ? Scis quibus machinis foleant bellare Poeta;, quas fi iratus in te torfero, actum de te fuerit, frufira te foilx iiix; iffi aggeres, ifia mccniti , quantumvis munita cinxerint. Sed hactenus prxluferunt Velites. Tu nifi pacem ultro petes, jutta tecmn acie decernam. Verum extra jocum, gaiydeo oppido quam ex animo mi Batte, tibi ridendi otium non deefie. Nam mendax illa Adriani Epinola me mifere exanimarat, ita nt mecum deliberarem, num ifihuc recurrendum effet. Qiiod de farci na elapfa fcripfi, utinam ejusmodi fit, ut joco fcriptum fuerit. Quorfum tendam, te ientire fcribis. Id ego tibi verbo expediam. Pergam , non quo curium infiitueram, fed quo me tempeflas agit transverfum, nifi tu novas fuppe-tias miferis. Hxc neutiquam joco dicta, mi Batte, re ipfa propediem experieris. Quanquam nos quidem probos Naucleros imitabimur, & arte cum tempefiate pugnabimus. Et vel iratis ventis, fi recto curfu depellemur, velis tamen uteinur: etfi eum Portum quem maxime petimus, contingere non licebit, certe in quodvis littus ejiciemur. Hadlenus migrando & remigrando nunu* tumultuati, ac vixdum etiam confedimus. Omnia mea mea contraho perdiligenter, tu fac afellum no-ftrmn quamprimum luic clitellatum extrudas, cum tibi chartacea furina oneratum remittam. Tu praeter Veftes meas, de quibus fcrigfi, Epipolas quoque tum meas, tum Gtiilhejmi mittito. Campanus hic venalis elle defit, & nimio dum eflet emebatur. Tamen & hunc & Sulpitium mittam. Sed afinum noftrum expedio, neque, enim ignoto jumento tantas merces commifero. Natalis Theologus diligenter me tuis verbis fa-lutavit, ex quo Dominam Verienfem iter Romam una cum Sorore infiituiffe, cognovi, me fibi comitem velle oflendit. Qtiod ex arce brevi fis evolaturus Lovanium, gratularer tibi, niti te tam infolentem nova libertas redderet. Tam ferox es fadus, cui diutina fervitute afflidto, vix tenuis quaedam libertatis fpes affulfcvit. Quid tandem futurum eft, ubi Lovanii cum tua pompa regnabis? Fac me diligenter toto de animo tuo certiorem : & quid in te nofiris de rebus fttalis fpei refederit. Nam fub dilcefium meum nihil dextre mihi vifus es confuhiiiTe. Quibus jubes feribam per Natalem. Comes qua eft comitate, te refalutat plurimum. Medici puer nunquam concedam, ut me tam veftigarit, quam fuerit a nobis vefligatus. Jam ne nominibus aulicis bonam Epifiolae partem occupem, quos par eft, & (ita ut quenque par eft) Torquatos iftos meo nomine falutabis. Adolphum alumnum tuum feliciter agere precor. Vale. Parifiis, M. CCCC. XCVIII. D- ERASMUS roterodamus JO ANNI SIXTINO S. D. ^Juam vc'lcm nuper, ut expediar am , ita noflro ilii Convivio interfuiiTes : vero, inquam, Convivio, non Sympofio. Mihi qui-dem omnino nullum unquam fuit fuavius, lautius , mellitius. Deerat nihil. Belli, ut inquit i e, Homunculi, tempus ledhvm, locus lectus, apparatus non negledlus. Iis lautitiis, ut vel Epicurum ipfum, his fermonibus conditum erat, ut vel Pythagoram delectare potuerit. Homunculi non belli fotum, verum etiam bellilTi-mi, & ejusmodi, qui Academiam poflent facere, non modo Convivium. Quinam, inquies ? Ac-cipe, quo magis te doleas abfuille. Primum Richardus Prior, ille Charitum Antifles : tum I healogus is, qui eodem die latinam habuerat Conctonem, Vir tum modcrtus, tum eruditus : deinde Philippus ille tuus, Homo lepidiffima: felhvitatis. Prxfidebat Coletus veteris illius Theologia: Vindex atque AfTertor. Accumbebat dextro prior, Homo (ita me Deus amet) non minus mirabili mixtura, ex omnium Li-terarum generibus omnibus, quam ex fumma Humanitate, fummaque item Integritate con-fiatus. Ad laevam recentior ille Theologus, cui nos quidem laevum latus claufimus, ne Poeta convivio dccflct. Ex adverfo Philippus, ne non adelfet Jurifperitus. Accumbit deinceps mixtum tum & fine nomine Vulgus. His Ordinibus ita digefiis, ftatim bellum oritur inter pocula, non tamen ex poculis, neque poculentum. Cum variis de rebus parum conveniebat, tum de hac, "pugna erat acerrima. Dicebat Coletus, Caynr ,ea primum culpa Deum. offendjiTe, quod tamquam Conditoris benignitati diffifus, fuasque nimium confifus induftrias, terram primus pro-fciderit, quum Abel fponte nafcentibus contentus, oves paverit. Contra nos pro fe quifque niti. Theologus ille fyliogifmis, ego rhetoriis. Ne Hercules quidem contra duos, ajunt Grasci. At ille unus vincebat omnes, vifus eft facro quodam furore debacchari, ac nefcio quid Homine fublimius auguftiusque prxfene. Aliud tonabat vox,-aliud tuebantur oculi, alius vultus, alius afpeclus, majorque videri, afflatus eft Numine quando. Tandem cum & longius procef-fiiTct Difputatio , & effet quam ut Convivio conveniret, gravior atque fcverior. Tum ego meis, hoc ell, Poetae partibus functurus, ut Sc eam contentionem difeuterem & fefiiviore Fabella Prandium exhilararem. Res, inquam, perantiqua ell, & ex vetufliflimis Autoribus repetenda , de qua- quid ipfe in Literis repererim exponam, fi prius detis fidem vos , id quod fum narraturus, pro Fabula non habituros. Ubi pro-mififient: Incidimus, inquam, olim in vetufiis- fimum Codicem, cujus & Titulum & Antorem retas aboleverat, tineaeque Bonis Literis femper infeltae, deroferant. In eo unica tantum pagi- 15° ERAS M I na, nec erat carie viciata, nec a tineis aut fori* cibus arrofa, Mufis credo quas fua funt tutan» tibus. In ea hac ipfa de re, de qua decernitis, legere memini, aut veram, aut fi vera non eft, certe veri fimillimam Narrationem. Quam fi vultis recenfebo. Jubentibus illis: Erat, inquam, Caym ille, homo quemadmodum induftrius, ita famelicus & avidus. Is a Parentibus perfe' pe audierat, in Viridario illo, unde fuiflent de-pulfi, fegetes hia fponte provenire lastiflimas, fpicis ampliffimis, granis praegrandibus, culmis adeo proceris, ut alnum noftratem aequarent. Eis nec lolium, nec fpinam ullam, aut carduum internafci. Haec quum ille probe memini fiet, videretque eam Tellurem, quam tum vexabat aratro, vix malignam minutamque frugem producere , dolum addidit induftrize. Angelum illum Paradifi Cufiodem adiit eumque veteratoriis technis adortus, magnis promifiis corrupit, ut fibi ex felicioribus illis fegetibus, vel paucula grana clam largiretur. Dicebat, Deum jam olim hujus rei fecurum, ac negligen-temefle, tum fi maxime refcifiet, facile impft-ne fiiturum, cum res eflet nullius momenti, modo de pomis illis nihil attingeretur, de quibus folis fuerat interminatus Deus. Eja, inquit, ne Janitor fis nimium diligens. Quid fi ingrata etiam efi illi nimia tua fedulitas ? quid fi fafii etiam cupit ? magisque illum Hominum calli' da indtifiria, quam iners otium deLecfiabit ? A11 vero tu tibi ifio munere magnopere places ? Ex Angelo Carnificem te fecit, ut miferos nos & perditos crudelis arceres a Patria; te foribus cum romphaea alligavit, cui muneri nos canes nuper coepimus addicere. Nos quidem fumus miferrimi, at tu mihi videre conditione- non paulo afflicliorc. Nos quidem Paradifo caremus , quia pomum nimium dulce guftavimus. Tu ut inde'nos arceas, pariter & Cado cares Sc Paradifo : hoc miferior, quod nobis quidem huc, atque illuc, quo fert animi libido, vagari liberum eft. Habet <5c hax noftra Regio, fi no* fcis quibus exilium nortrum confolemur, nemora comis virentibus, mille arborum genera, & quibus vixdum invenimus vocabula, fonticulos paffim ex clivis, ex rupibus fcaturientes: flumina limpidiffimis aquis ripas herbidas lambentia,- montes aerios, valles opacas, ditiflt-ma maria. -Nec dubito, quin in intimis illis fuis vifceribus claudat Tellus aliquid bonarum mercium: quas ut eruam, fcrutabor omnes ejus venas, aut ii mihi defuerit tetas, Nepotes certe mei facient. Sunt & hic aurea mala, funt fici pinguiilimi, funt frugum omnijuga genera. Multa adeo paffim fponte nafcuntur, ut Paradi-fum iilum non magnopere defideremus, fi liceat hic aeternum vivere. Infeftamur morbis, <5c huic rei inveniet remedium humana indufiria. Video herbas mirum quiddam fpirantes. Quid fi & hic inveniatur aliqua, quae vitam faciat immortalem ? Nam Scientia ifia non video quid ad rem pertineat. Quid mihi cum his quae nihil ad me attinent ? Quanquam" in hac parte non ceiTabo, quando nihil efl , quod non expugnet pertinax induilria. Ita nos pro uno Hortulo Mundum latiffimum accepimus, tu utrinque exclufus, neque Paradifo frueris, neque Gcelo, ne Terra quidem, perpetuo his affixus foribus, romphxam femper verfans, quid nffi ut cum vento pugnes ? Eja age fi fapis, tibi fimul & nobis confide. Da quod fine tuo detrimento aigiri potes, & accipe nofira viciffim, quae tibi ■acimus communia. Mifer fave miferis, exclu-ius exclufis, damnatis damnatior. Pcrfimfit pef-iimam caufam, Vir peffimus, Orator optimus. Paucula grana furtim accepta diligenter obruit, enata funt non fine fa-nore, id fcenus rurfiun terra: gremio commiffiim,- iterum atque ite-rmn, aliud atque aliud. Nec fiepius x/las recurrit, cum ille jam ingentem .fpatiofumque agrorum tractum hac femente occuparat. Qu$ res ubi evidentior effe coepifiet, quam ut. Superos latere pollet, vehementer iratus Deus: Quantum intelligo, inquit, juvat hunc Furem labor & fudor. Eum ego illi magnifice cumulabo. Simulque cum dido confertiffimum undique agmen immittit in fegetem, formicarum, gurgulionum, bufonum, erucarum, murium, locuftarum, fcropharum, avium, aliarum-que id genus pellium, quae fegetem partim adhuc humo conditam, partim herbefcentem, partim jam flavam, partim horreo compofitam depafcerentur. Accefllt ingens coelo calamitas grandinis, & venti vis tanta > ut cjuernis roboribus zequales culmi illi, ilipulie arida: in morem defringerentur. . Angelus ille Cu/ios mutatus , atque quod Hominibus faveret , humano corpori inclufus. Caym, quum Deum incenfis frugibus placare finderet, nec fumus fubvolaret, certam illius iram intelligens, defpcrat. Habes fabulam Sixtine, inter pocula dictam, atque, inibi inter pocula natam, atque adeo ex ipfis, fi libet, poculis. Quam volui ad te perfcribere: primum, ne nihil fcriberem , quum meas effe partes agnofcerem utYcriberem, quippe qui tuas Literas poflerior accepiffem: deinde ne tu ejus Convivii tam lauti prorfus expers efles. Bene vale. Oxoniae, Anno M. CCCC. XCVIII. ER AS MUS ROTERODAMUS ROBERTO PISCATORI, Agenti in Italia Anglo s. D. Oubverebar nonnihil ad te fcribere Roberte O chariflime, non quod metuerem, nc quid de tuo in nos amores tanta temporum locorumque disjunetiy detriviffet: fed quod in ea fis Regione, ubi vel parietes fint tum eruditiores, tum difertiores, quam noftrates funt Homines: ut quod hic pulchre expolitum, elegans, venu-flum habetur: iflhic non rude, non fordidum, non infulfum videri non poffit. Quare tua te expediat prorfus Anglia, non modo Jureconlul-tiflunum, verum etiam latine gneceque pariter loquacem. Me quoque jampndem illic vide- res$ res, nifi Comes Montjojus jam ad iter accin-1- CCCC. XCVIII. ERASMUS ROTERODAMUS GULIELMO MONTJOJO, Comiti generofo s. D. Vn tu tuaque Generofiffima Conjunx, Socer O Humaniffimus, reliquaque Familia, valetis , eit cur maximopere gaudeamus. Nos luc quidem valemus perbelle, & indies bellius-Dici non poteft, quam mihi dulcefcat Anglii tua, idque partim confuetudine, quhxc, ut volumus, conficere non pollimus. Metuo inprimis ne tantum iter & Regionis a*-mim & valetudo hxc non ferat. Denique reputo, nec in Italiam venire", nec illic vivi fne iummo fumptu. Ad Titulum quoque parandum grandi Summa efl opus. EtEpifcop118 Camera- E P 1 STO L JE. 175 meracenfis dat perparce. Omnino benignius amat, quam largitur, & prolixius omnia pollicetur quum pne/lat. Ipfe propemodum in caiiia fum, qui non inflem. Et funt tam multi, qui vel extorqueant. Faciam tamen pro tempore, quod factu videbitur optimum. Bene vale. Anno M- cccc. xc.' ERASMUS JACOBO TUTORI SUO S. D. CMc eft animatus Abbas, ut Dilmam & An-O tonium a fermone nortrate omnino procul abciTe velit. Sic habent res tuae, ut nolis fine Nortratibus vivere. Quare Antonio Lutzenbur-go, qui toto pectore tibi bene cupit, meque Au-toribus, jubet eos in Jacobi Danielis familiam remigrare. T11 tamen mi Jacobe tuo more uteris, dabisque operam, ut Adolefcentes quam o-ptime, & quam maxime ex Abbatis fententia, quae te non fugit, collocentur. Idem Augulti-num facturum confido. Utrique gratum facietis Ornatiffimo Humaniffimoque Praefuli. De meis Fatis fcripfi Auguflino per Cornelium tabellionem. Pofteaquam Battus periit, quis dubitat & Erafinum periifTe ? Praeterea autem exteras res llc habent, ut pejus non poffint. In una virtute fpes omnis falutis reliqua. Vralc cum Augufiino nofiro, quem audio tecum victurum. E divi Audomari, poflridie Calendas Julii, Anno M. CCCC. XCVJII. ERAS- ERASMUS FAUSTO, POETS REGIO S. D. T)uer meus tuo juffu tuifque verois fonni' JL dolofum me appellavit, quod ob nelcio cujus Peftilentiolse metum, Solum verterim. Non ferendum convitium, fiquidem in Militem Helvetium dicatur. At in Hominem poeticum otii umbrxque amantem neutiquam haeret. Qiiait' quam hujuGnodi in rebus nihil formidare, equidem non ftremjd Hominis, fed ftipitis effe duco. Ubi eo cum hofte res ell, qui propul-fari, qui referiri, qui vinci contrapugnando poteif : ibi qui fortis videri cupit, per me lice- bit. Lernea illa Hydra extremus duriili-musque'laborum Herculis, ferro quidem domari non potuit : at grxco tamen igni confici potuit. Huic malo quid tandem facies, quod nec cerni queat, nec vinci ? Quaedam melius fugiuntur quam fuperantur. Vir fortis Alneas non congrelfus ert cum Sirenibus, fed longe a peri-culofo littore proram deflexit. At nihil efi, inquies, pericuii. At ego interim citra periculum inultos interire video. Vulpem imitor Horatianam : quia me veftigia terrent pleraque te ad- verfum fpeclantia, pauca retrorfum. In hac ego rerum facie, non Aureliam modo, fed etiam acl Gades illas Herculeas, vel ad Orchadum extremarum extremam ufque non dubitarim avolare , non quod meticulofus fim,. animoque parum mafculo, verum ne jure metuam: non’ ne moriar, cui rei nafcimur omnes, verum ne vi- tio meo moriar. Si Chriflus fuos monuit Apo-ftolos, ut mutatis fubinde urbibus, Perfecuto-rum jladios effugerent, ego tam capitalemHo-flem, cum commode queam, non declinabo? Quanquam ad remigrandum jamdudum tum Muf® me hortantur me®, qux quidem hic inter Accurfium, Bartolum & Baldum mifere frigent : tum acre hoc fasvumque gelu, penitus ex-tinguendis hujus morbi reliquiis nimis quam opportunum. Sed faciunt adhuc fcrupuh ne-fcio quid, illa ingentis incendii veftigia, fumus, odor , favillas, & haud fcio an etiam ignicuh fuppofiti cineri dolofd. Scio quidem Huma-nillime Fauhe, operam me omnem ludere, qui quidem id te orem, quod ipte tuapte iponte facere non delinis : orabo tamen, ut Adagia no- flra, qu$ nuper abortu ejeci, quo maturius di-flrahantur tuo teffimonio commendes, atque exornes, idque non tam Operi quidem ipn, quam noflrx NcccHitudini dones. Neque enim ufque adeo mihimet affentor, ut cujufmodi fint non videam. Verum parum proba meix, quam velis extrudere, hoc magis laudatore eget, quo minus meretur. Et nos iflo tibi nomine non paulo plus debebimus, fi tuum fuffragium, non tuo judicio, fed omne noftrx Benevolenti® accommodaris. Ne dicam interim, quod nec integrum tibi reliquifli, non laudare nugas meas, quibus jam femel adfcripto Epillol® tu® elogio, nihil non tribuiffi: ut alterutrum jam tibi fit neeeffe, aut illas cpnftanter laudare, aut te in- X/f nnrt- conflantis Hominis notam incurrere. Denique a nobis enixe dabitur opera, ut illud idem prima manu deformatum Opus , non elimetur modo, verum incudi redditum, totum quam tumefl, diffingatur: eaque demum facie exeat, ut neque te Teflimonii tui pceniteat, neque illud tua: Laudationis tanquam parum convenientis, fuppudeat. Qua quidem in reFauftuin non modo Cenforem adhibebimus, verum etiam Architectum. Bene vale. Aurelia:, poflridie Natalis diva: Elifabetha:, Anno M.CCCC. XClX- erasmus roterod. joanni DRACONI Suo s. n. I audum mearum Eneomiiun decantaturus, J-J & flili veniam poflulas & adulationis fu-fpicionem deprecaris. Mihi vero perplacuit Didtionis fluxus & perfpicuus & facilis : prve- fertim in Juvene: qua: res facit, ut mihi de te raram quandam Eloquentiam pollicear. Porro nihil efle caufle video, cur mihi quifquam vel invideat, vel aduletur. Quod enim futurum fit adulationis praemium ? quanquam autem ifliufmodi laudes, quas mihi quorundam vel Studium, vel Candor tribuit, non levi me onerant invidia : tamen Amorem, unde profici- fcuntur, non poffum omnino rejicere. Atque Utinam aliqua exparte vera effient, qua: tu Commoda narras ex meis Scriptis, Orbi Chrifliano contigiffie. Nam quis ego fum, ut magnam aliquam utilitatem Orbi prasftare queam ? etiamli conatus EPISTOLA’. conatus fum meum quantulumcunque Talentum in Domini mei lucrum impendere. Si. fuccelTus defuit, voluntas bona non defuit. Qui. dain nimis odiofe reclamant; alii rurftmi immodice probant. Illorum virulentas obtrectationes non mereor, horum laudes non agno-fco. Ego interim me meo metiens pede, neque crefco laudibus plaufuque faventium, nec omnino dejicior perverlitate obtrectantium, confq-lans interim meipfum recti confcientia, ac vigiliarum mearam praemium a Chriilo expectans, fi parum grati funt Homines. Quanquam video meos conatus optimo cuique probari, «AA* ol y.woi. Quod Erfordieniis Acade-mix publico nomine mihi Studium illius, ac Favorem & in prasfentia tellaris, & in polieram offers, vehementer fuit gratum a tam inclyta Schola probari : neque enim fic amarent > nili probarent. UtinamEobanumtam non poeniteat fure ad nos profectionis, quam ego gaudeo mihi contigille Viri tam eruditi, tam facundi, tam probi, tamque bene morati notitiam : etiamli jpfe Hominem parum humaniter accepi, videlicet id temporis occupatiflimus, quanquam nunquam non fum occupatus. Bene vale Draco Chariffime. Lovanii, XIII. Calend. Majas, Anno M. D. XIX. ER ASM. ROTEROD. EURICIO CORDO Ludimagillro s. d. X 7tinam tam facile liceat omnibus, mutuis v literis , ut amore mutuo refpondere, non M 2 com- committerem, ut quoquam in officio viderer inferior : nunc quando unus a tam multis la- ceiTor, cogor in altero cedere, prxfertim cum praeter viciffitudines literarum, qux mihi non minimam temporis adimunt portionem, & tot alioqui'Studiorum laboribus degraver, ne quid imputem interim, quod opera? refellendis Ob-trectatomm calumniis datur. An aliquos (ut fcnbis) Cbriflo lucrifecerim, nefcio : quanquam a multis hoc nomine mihi aguntur oratiz: certe conatus fum, atque utinara meipTum Chriflo ucrireciffem. Etiam atque etiam noflrx gratu-or Germaniae, quam video indies magis ac magis melioribus Literis manluefcere, ac fylve-jtre ingenium exuere. Quod Erfordiz Ludum iterarium aperis, ut felix fauflumque lit, precor. Academiam multis nominibus celebrem, reddes induftvia tua celebriorem : fed quo ala- crius verferis in iflo Munere, lac memineris fecundum Principes & Epifcopos, neminem ma-gmncentnis poffe mereri de Republica, quam Ludi hterarii Magiffium, fi rudibus adhuc , & in quemvis habitum lequacibus animis mentem inllillet Chriflo dignam, easque Literas, quae femper optimo cuique placuerunt. Quod fi me audies, plus operae fumes in propagandis optimis Difciplinis, quam in refellendis harum Hoflibus. Ad claram lucem vel fuapte fponte evanefcunt tenebrarum Portenta. Eobanum Svi noftri Nafonem, fed callum ac pium, meis verbis falutabis diligenter. Bene vale Cordatis- fima EPISTOLAE. 181 fime Corde. Lovanii, XV. Calend. Majas, Anno M. D. XIX. ERASMUS ROTEROD. THEOLOGO Cuidam s. d. T)rzeceptor Eruditiffime, video virus hoc obtrc-Jl dationis indies latius ferpere, & lethalius reddi, tam manifefta mendacia licentiflime de me prz-dicavit N. quidam Licentiatus, ut vocant, primum Lovanii, deinde Mechliniae, mox Antver-pix: nec video remedium, nifi tua Prudentia atque Autoritas finem imponat huic malo. De modo viaque convenerat tecuq§, & cmnDorpio. Me mea confcientia non remordet, quod Scriptis meis unquam offecerim Chriftianx pietati. Diflidii caufa nolim efie, cavebo pro virili, ne fim occafio. Latomus invitarat, ut rationem rationi opponeremus: id fecimus fumma lenitate , ut ni morofifiimus fit, offendi non debeat. Sed prasffat omnia coram, fi dignaberis horam przefcribere. Chriftum mihi iratum imprecor, fi quid affedo, quod Chrifto difplicere fciam. Nullum convitium non feram, etiam falfimmum, modo ne falfo traducar Haereticus, quod a nonnullis fieri prasfens docebo. Bene vale. Anno M. D. XV. ERASMUS ROTERODAMUS JACOBO Suo Hornenfi s. d. Oane quam lubens nmpleclor tuum in nos ^ animum , vel ob hoc ipfum quod ultro M 3 1105 nos ad amandum provocas, etiamfi non parunt apud me valeret, vel Patria communis, vel Li-terarmn fimilium idem amor. Nam quod exi-fi imas me tibi Davcntrix confpedtum, vel hoc argumento facile deprehendes, te vana ludi Mentis imaginatione, quod cum ego Daventria difcederem, nondum Fluvius, qui Urbem praeterfluit, ponte jun&us erat. Nec Daventria di-fceuens, adii Britanniam : nam ante decem & novem annos demum vidi Britanniam. Daven-tnam reliqui, quatuordecim natus annos, nunc sgo annum quinquagefimmn tertium. Qua> fiionem abs te exputatam, nullus adhuc exhi-fcuit. Bene vale mi Jacobe. Lovanij, XV. Cal. Majas, Anno M. D. XIX. GULIELMO cardinali de croy, Archiepifcopo Toletano &c. Erafmus Roterod. s. d. ■3 everendifllme Domine, idemque Prin-JLv ceps Clariffime, Schedula tua Laconica quidem brevitate, fed fenfu arguto, mihi fpe-ciem acris vegetique ingenii praebuit: nam hic, opinor, permittes Erafino, Leonem ex unguiculo acflimare. Felices Literse! fi tales habituras funt Fautores; feliciores! fi non faventes modo, verum etiam Cultores habebunt. Probe vero divinas Libellum hunc reliquorum fimilemfuturum: prorfus illis fimillimus efi, hoc e/1, ineptlffi111115-Mihi vero nec libuit in hujufmodi nugis feriam operam ponere, & vifiuit eil convenire, ut di- gnum e r I S T O I, /E. 183 grimn haberet patella operculum. Si tua Celfi-tudo dignabitur Erafmum numero Clientulorum fuoruni adfcribere, dabimus operam, neprorfus ignavum aut ingratum allegiffe videatur. Qimm Chrillus Opt.Max. indaurandx vcrxPietati, Bonisque Literis evehendis diu tueatur incolumem. Lovanii, duodecimo Calend. Majas, Anno M. D. XIX. FRIDERICO SAXONI# DUCI Erafmus Roterodamus * s. n. TlluWme Princeps, pro ftudio, quo tux 1 Celfitudini Cxfarum Vitas a me recognitas dedicavi, jam nunc abunde magnam gratiam relatam exiftimo, polteaquam amantilli-mis literis Bi non ingratum fuiffe tellatur. Nam cum id operis deftinarem, nondum mihi perinde prxdicatum erat, atque nunc elt quanta animi propenfione faveres Bonis Literis, adhuc cum veteris infcitix Patronis digladianti-bus, fed ita, ut Hortes nihil aliud artequantur reluctando, quam quod & nortram illurtrent victoriam, & fuam denobilitent rtultitiam. Quic-qUid autem favoris, quicquid benignitatis, quicquid fubfidii tua Nobilitas inftaurandis honertis Studiis, & evehendis tuendisque Stu-diorum Alfertoribus impendit, id totum m me collatum effe duco. Neque vero te poeniteat ifti-us ammi: non erunt ingratx Literx, quin magis'trilingui facundia Vindicem fuum immor-* 6 ' M 4 tali tali Glorias confecrabunt. Erit olim Fridericus adjutis Studiis, quam Stemmatum luce nobilior. Ego pofthac non verebor & alios ingenii mei foetus tibi dicare, quando feliciter ceilit hasc mihi audacia. Celfitudinem tuam Patrias, Studiis ac Pietati, quam diutiffime incolumem tueatur Chriitus Opt. Max. Lovanii, Calend. Junias, Anno M. D. XIX. ERASMUS ROTERODAMUS GASPARI S C H A L B O Suo S. D. ||bfecro te Doctiflime Schalbe, utrum ifb-huc efl rogare, an cogere? vides mihi vix otium elle ad tuendam valetudinem, vides tot Studiorum laboribus obrutum, & tamen efflagitas Epifiolam ? Adeo violenta res efl: & impotens Amor, prxfertim Germanicus, cui fl coner reluctari, nihil agam. Itaque relpon-deo tuis Literis, fed ita ut verear, ne dicas tibi nihil efle relponfum. Quod ii brevitatem hanc apud te non excufat mifericordia noflri, faltem excufabit publicorum Studiorum ratio, quorum jacflura dillrahor in hxc officia, quxfingulis, quibus praertantur exigui momenti videntur : mihi tamen, in quem unum agminatim glomerantur, ingentem farciriam addunt. Quando tu Jonas non cedis in amando, par arbitror, ut fe non minus quam illum redamem. Deplorarem tam longinquam profedionem tuam, totque periculis obnoxiam, noflra caufa fufceptam, ni tu t^i tan- tantopere gratulareris etiam. Id fi judicio facis, non invideo fructum : fin imaginatione, remedii pars efl, non fentire malum. Illud autem quam Germanice ? Negas te fufiibus depelli pofle, ni detur, quod in Patriam reverfo prsefentem Eras* mum referat. Os impudens, non tibi fat eft, oculos, aures & animum explefle noflri copia mellitiffima, uti fcribis ? ni me totum tecum auferas : & auferas in tam procul diflltam Regionem. Quantulum autem Erafmi tecum auferes, ii hujus Corpufculi imaginem pictam aut expref-iam ad tuos retuleris; Optimam Erafmi partem in Libris videre licet, quoties libet, fi quid tamen omnino nofiri efi, quod fit vifendum. Bene vale Gafpar Chariflime. Lovanii, tertio Calendas Junias, Anno M- D. XIX. ERASMUS ROTERODAMUS COLETO Suo S. D. 1 "\e reddita quiete dici non poteft , quam JL/ tibi gramler. Suffraganeum demiror quid libi velit, quum lias exactiones fciret indictas jam tum, quum penfionis onus reciperet. Atque id temporis de communicando onere Decimarum ne verbum quidem. Sentio te fub-flomachari, quod iterum te infalutato Londi-num reliquerim, & impatientiam taxas meam. Equidem non inficias eo morbum meum, verum nihil tum fuit ejusmodi, cujusmodi fufpi-caris. Primum nihil erat, quod tecum age-M 5 rem. rem, & palaiti admonuit me tuus Gulielmus, te literis fcribendis occupatiiEmum eiTe, ne qm obturbarem, quanquam ego nec in hoc veneram , fed ut literas ad me miffas a tuo Guliehno reciperem. Et adeo me properabam iflhinc fub-ducere propter metum Peftis, ut ne cubiculum quidem meum fuerim ingreffus. Item quum redirem, avecturus Libros, folus omnes Libros resque compofui: quo peracto, fero autem perfeceram, ifthinc abduxi me: nec in cubiculo meo cubui: negotium de transferendis farcinis Jodoco commifi. Hoc animo non falutavi te. Literas tuas feptimo Octobris die fcriptas, pridie Calendas Novemb. accepi: & ego iisdem de rebus iterum ad te fcripferam. Si Matthxus non eft apud te, apud Roffenfem eft, id quod magis etiam conjectabam. Sed quia feparatim dederam, non adjunxit reliquis : quod fi periit, mihi ipfi imputabo, & repetiti laboris txdio facilitatis poenam a me exigam. Nos hinc paflun fugientibus omnibus, & ipfi rus concefferamus, fed vini inopia fortafTe nos Cantabrigiam rediget. "Gratulatus fum proximis literis , & iterum gratulor, quod ad fanctillimos illds ac faluberri-mos concionandi Labores redieris. Arbitror enim ceffatiunculam illam in bonum etiam ver-fum iri, dum avidius audient, cujus vocem ah-quandiu defiderarunt. Incolumem te tueatur / Opt. Max. Jefus. Cantabrigix, Calend. Novemb. Anno M. D. VII. i$7 ERASMUS ROTERODAMUS GULIET Mn MONTJOJO s. d. 1U |Xuidnam iibi vult illa tux Salutationis dvci^t-VX, Trhcairi;; o falve mi Praceptor, falve mi Praeceptor ? Utrum doloris erat, quod a cha-riffima Conjuge divelleris, an gaudii, quod ad ‘xquc dilectas Literas fis rediturus ? Mihi quidem, quanquam hic omnia duriffima videntur, flat tamen lententia, omne taedium amore tui devorare, omnem exforbere mojeftiam: ne quum tu in amando conftantiflimum te praeftiteris, ego viciffim in obfequendo parum conflans fuifle videar. Fac eum ad nos animum adieras, ne vel tu fine caufa confuetudinem Uxoris neglexiffe, vel ego fruflra tantum txdiorum pertuliffe credar. Bene vale. Oxonias, Anno M. CCCC, XCIX. ERASMUS THOMiE MORO SUO S. D. X/ix ullis literis confequi queam , quibus V diris hujus Tabellarii caput devoverim, cujus vel indiligentia, vel perfidia factum arbitror, ut cxpedatiffimis Mori mei literis fuerim fruflratus. Nam in officio ceffaffie te fufpi-cari nec debeo, nec libet. Tametfi fuperiori-bus literis vehementiufcule tecum expoflula-vimus. Neque veremur, ne quid noflra libertas te commoverit, qui non ignores Lacedaemonium illum ad cutem ufque pugnandi morem. Illud extra jocum oramus, mellitiffime Thoma, ut ut aegritudinem quam ex nimium diuturno tui tuorumque Scriptorum dcfiderio cepimus, ufura aiiqua farcias. Expediamus omnino non epifto-lam, fed ingentem literarum farcinam, quae vel fligyptium dyJSoCpoqpv degravet. Si qui fint iflhic Bonarum Literarum Cultores, tuum erit officium, eos, ut ad nos fcribant extimulare, quo videlicet Amicorum orbem omnibus numeris abfolvamus. Non aufim illos lacelfere prior. Nam tibi nihil referre putamus , quomodo fcri-bamus homini facillimo : ad haec mei, ut mihi perfuafi, amantiffimo. Vale jucundiffime More. Oxoniae, Anno M. CCCC. XCIX. Natali Simonis & Judie. ERASMUS HUTTENO S. D. , 1 'ot Studiorum laboribus obrutus, ut mi-JL rum iit me cuiquam omnino refpondere, fxpius tibi refpondi, quam tu ad me fcripferis, fi modo perferuntur quae mittimus: & tamen pertinax filentimn meum accufas, mecumque delitigas, quafi parum fit hominum, qui me-cum rixentur. Ingentem voluptatem mihi nuntias, quod tali animo fit in me Archiepifcopus Moguntinenfis, & tibi talem Maecenatem gratulari non defino. Caeterum Libellum illi dicatum, jampridem meo fumptu mifi per Juve' nem quendam, una cum literis ad te, fiinulque Praefationem ad Wolphgangmn Augud1-1111; Eum ex literis Rhenani, intelligo Bafilea,n 11" E r I s T O L jE. Jgg que pervenifle: quid egent'Moguntia?, nefcio. Demiror fi non peregit mandata, cum addiderim libellum memorialem. Praefiximus libello epifiolam eruditam & elegantem Archiepifcopj, non perinde ut extaret illius erga me favoris monumentum , atque ut alios tanti Principis exemplo, ad Bonarum literarum ftudium accenderem. Et videor mihi profecifie: nam Cla-riflnno Juveni Gulielmo de Croy Duci & Epi-fcopo Cameracenfi, Archiepifcopo Toletano, denique Cardinali, quanquam alias latis videretur ad honefta Studia propenfus, tamen ex Mo-guntinenfis epiflola leda, non mediocre calcar additum videtur. Aulam tuam, cum faepius efiet in manibus, tamen femper exculfit hade-nus aliquid negotii, ledurientem interpellans. Quod legi perplacuit: quid enim Hutteni non placeat? Febrim ac Phalarifmum, nefcio qui curarunt rurfus excudendum. At Febris Lova-nii vetita eft diftrahi, quod quofdam ‘HyoSto? nominatim attingere videretur. Alioqui perplacet omnibus. Phalarifihus quoniam adhaerebat Febri, una cum Febre exulat, fed Lovanio duntaxat: neque enim longius fe profert hujus Schola: tyrannis. Sufceperant & Orationem excudendam, nec fatis fcio, quo confilio prorogent. Sed quid ego audio ? Huttenus totus ferreus in acie dimicabit ? Plane video te bello natum, qui non calamo tantum & lingua, fed & Mavortiis armis pugnes. Quanquam quid magni, fi nunc aufis inter tam multos adverfus unum unum pugnare, cuin olim Bononia; unus tam multos profligaris. Laudo-fortem animum, fed tamen fi me audies, fervabis Huttenum Mufis. Nam unde nobis tale ingenium, fi quid accidat , quod avertant Superi ? Nofti Martem tiKhoTteoytt.Khcv, nec fatis propitium bonis Ingeniis , utpote Deorum omnium flolidiflimmn. Bene fit, fed tamen fi quid acciderit, ipfe tibi tuis Scriptis extruxifli Monumentum aere perennius. Neque nos tamen defuturi fumus officio noftro. Nam fi quid Erafmi Scripta valebunt, nulla dies unquam memori nos eximet jEvo. Triumphum nondum vidimus. Gratum erat, quod nofirq confilio tam diu preflerint: nec dubito quin totum argumentum fint moderati. Rixarum nullus efl: finis. Ut exteris omnibus fimus fuperiores : Sycophantiis , menda- ciis, convitiis longe vincimur. Non poflum non ingenue fateri, quod vero verius eft. Sed prxfiat hac parte ultro herbam dare, quam turpiter depugnare. Neque enim folum perpendendum nobis eft, quid dignum iit iis, in quos feribi-mus, verum etiam quid nobis dignum fit, qui feribimus. Pulchrius eft aliquando modeftia quam caufa fuperiorem efle, & funt quae nobis potius agenda fint. Malim ego totum menfein in Paulum aut in Evangelium explanandum infumere, quam diem hujufmodi rixis conterere. Bene vale Mortalium Chariflime. Lovanii, IX- Calend. Majas, Anno M- D. XIX. erasmus roter O da MUS Eruditiffimo M. Petro Viterio fuo s. D. T)ene cecidit Optime Viteri, quod mea, qua-JL# lis qualis fuit, expoftulatio, tam amicam, tamque copiofam Epiftolam abs te extudit. Veterem illum tuum in n0s animum, non fine voluptate agnofco. Incolumem efle te la:tor. '1 ot moleflis occupationibus diflrahi te, dole-rem, ni tales effent, ut hujufmodi vel immori cupiat animus vere Chriftianus. Gratulor autem Virtuti tuas, quas tot laboribus fufficiat: quod Corpufculi viribus deeft, Pccloris ardore fuppeditante. Proximas Literas tuas fcito mihi non efie redditas. Si curaris ut fciam, qua de re commendari velis Stephano Poncherio Epifco-po Parilienfi, promptiffime quod voles faciam. Eximium Virum Balneum Decanum Turonen-fem meis verbis refalutabis diligenter. Vir malus fim, ni amem Hominem Literis ac Virtuti cumprimis faventem: ingratus etiam, ni redamem, ultro provocantem ad Amicitiam. Bene vale, Viteri Suaviflime. Anno M. D. XVII. ALBERTO CARDINALI & ARCHIEPI-. fcopo Maguntinenfi Erafmvts s. D, D everendiinme Domine, Princepsque Cla-IV riflime, non dubito quin Libellus, quem Celfimdini tux dicavimus, redditus fit eidem. Qui an tuo fatisfaciat animo, nefcio: meo certe non fatisfacit: verum id temporis nihil aliud erat ad manum. Circumfpicietur aliud, quod & tuae Magnitudini, & meo in te fludio magis refpondeat. Richardus Paeanis , qui Regis fui nomine Legatus ad vos venit, praeter alias innumeras Dotes Vir eft infigni utriufque Lite-raturx peritia praeditus, apud Regiam Majefto-tem multis nominibus gratiofiffimus, fide iiu-cerifltma, moribus plufquam niveis, totus ad gratiam & amicitiam natus: quem fi dignaberis propius noffe, fcio gaudebis te a nobis admonitum fuifie. Apud Angi os triumphant Bonae Literae. Rex ipfe cum tua Regina, Cardinales ambo, Epifcopi ferme omnes toto pe-(Store tuentur, fovent, alunt, ornantqUe. Rabulis omnibus per Regem impolitum eft filenft-um : Spero idem fore apud Germanos, fi tuas Ampliffimx Dignitatis, tuique fimilium favor adfpirarit: quod ut faciat, etiam atque etiam rogo. Nihil enim non moliuntur Sycophantx quidam, praefertim hic, ubi Barbaries Terris ex-cefllira videtur extrema pofuifie veftigia. Quan-quam & hi mitefeunt, incipiuntque fuam llul-titiam agnofeere. Hutteni ingenium indies magis ac magis exofculantur omnes: cui tua Cel-jitudo tam candide favens , multum laudis, imo gratix fibi parit apud Eruditos omnes: quam incolumem diu fervet immortalis Chri-ftus Jefus. Antverpise, XIII. Calend Junias, Anno M. D. XIX. ANTO- ANTONIO DE BERGIS ERASMUS Roterodnmus s. D. /^XrnatifTune Juvenis, antehac uno nomi-V_Z ne duntaxat amabam te, quod honertis Studiis ac Moribus delectareris praeter vulgatum morem Nobilium: nunc hoc quoque debeo nomine, quod expertus fum mirum Patris tui in me Rudium. Ejus totam fpem in tua indole fitam clTc, ex illius fermone peripeSum habeo: nec dubito quin optimi Patris expecta-tioni fis per omnia refponfurus. Bonx Liteia: palfim efflorefcunt, fmfira reludantur veteris Infcitise Patroni. Apud Anglos triumphant reda Studia, Regis, Cardinalium cc. Epifcoporum auxilio. Rabulis, qui tantum ad maledicendum linguam habent, impolitum ell filentium. Hic quoniam tales Patronos non habemus, fx-viunt adhuc, & Libris quoque grafiantur, fed quibus nihil aliud quam fuam traducunt fiul-titian^ ac mentis floliditatem. Mitefcunt ta- ^ men & hi paulatim, vehit ex gravifluna Febri refipifcentes: obmutefcent etiam, fi Principmn adfpirarit favor. In Ferdinando magnafpes ell: in te quoque non mediocris. Carolus abelt. Ci-verius non mirum fi a Literis efl alienior, quan-quatn non adverfatur. Cardinalis Adrianus Bonis Literis nunquam admodum favit, etiam-fi non eft adeo devotus hoftis, quam funt quidam, qui fe non putant incolumes fore, nifi oppreflis Bonis Literis. Hunc Richardum Pa-casum, Sereniffimi Regis Anglorum Oratorem, N eique eique gratiofifllmum, li propius complcAeii?) gaudebis Hominis confuetudine. E/i enim, pix-ter mores candidi/limos, utriufque Literatunc periti/limus. Bene vale. M. Adriano Barlando inultam ex me falutem dicito. Antvcrpix, XIII. Calend. Junias, Anno M. D. XIX. ER AS MUS ROTERODAMUS JACOBO BANISIO Suo s. d. ^7ir omni Decorum genere cumulati/lime, V audio te nova, eaque eximia Dignitate mictum, quo nomine tibi magnopere gratulor: neque dubito quin Fortuna fit aliquando benignius etiam tuis praeclaris Virtutibus relpon-fura. Nos hic plufquam Panicis tumultibus jadtati fumus, adeo Theologi quidam novas excitarunt Tragoedias : neque quicquam ta- men aperto Marte geftum eft: omnia technis, cuniculis, ac ftrophis adta fuht. Male habebat i/los, negotium Linguarum procedere: metue-•bant, ne /1 fublifteret Novum Teflamentum, laba/ceret eorum Autoritas: nihil itaque non tentatum, fed refipifeunt. Prodiit Novum Te-/lamentum, venditur, & quidem felicillime. Aufus e/t quidam & Libellum adverfus me feribere, fed magno fuo malo, mea fumma cum voluptate. Triumpharent Bonae Literx,/! Principem haberemus domi, qualem habet Angha-B.ex ipfe non indodtus, tum Ingenio acerrimo, palam tuetur Bonas Literas, Rabulis omnibus flentium indixit. Cardinalis Eboracenfis o- inma rnnia Studia in melius rertituit, fuaque Benignitate paffim omnes invitat ad amorem Studiorum : nec aliud agit Cardinalis Campegius, Vir omnium & optimus & doctifiunus. Aula Regis plus habet Hominum Eruditione prxflantium, quam ulla Academia. Video Germanos quoque Principes honorem habere Literis, tuo tuique fimilium hortatu : nos nondum hoc di- fcere polTumiis. SerenilHmus Princeps Ferdinan-dus, Adolefcens, ita me Deus amet! ad omnem Virtutem natus nos amat noftnsque Libellis delebatur, ut & ab aliis accepi, & # nailu narravit Libellum de Principe femper habet m manibus. Huic me Praeceptorem dare conati funt & ipfe videtur id ambire : fed cum alia me deterrent ab Aula, tum prxcipue valetudo tam imbecillis, ut nifi temperetur meo arbitratu, mox periclitetur. Mortuus nec Principi fim ufui futurus: nunc utcunque profum calamo. Exiit Paraphrafis in duas Epifiolas ad Corinthios , & in Epiftplam ad Galatas. Hac certe parte probor, & dodis & indoctis omnibus. Si inciderit commoditas, commendabis me Illu-{IrifTimo Saxonize Duci Friderico : ei fcripll- nuis nuper, opinor Epiflolam efle redditam. Bene vale Patrone fingularis. Si continget congredi cum hoc Oratore Regis Anglorum, Ri-chardo Pacxo, fi nondum tibi ‘notus eft, fac ut hominem cures npfie propius: Niliil ejus in- genio candidius, utriufque Literaturx peritiffi-inus eft : pro fuis Virtutibus Regi Cardinali-N a bu§' busque, atque adeo Romano Pontifici gratiffi-mus eil.' Rurfum vale. Bnixellac, XII. Calena, junias, M. D. XIX. ERASMUS R. P. D. RICHARDO Epifcopo Wintonienfi s. D. 0 everende Praefui, fi unquam placuit tibi JlV animi mei Rudium in te, hoc tantum praemii rcpofco, ne quid temere credas Sycophantis de me , quibus nunc fatali quadam Pefie fervent omnia. Eduardus Leus, fi demonflrat argumentis, fe melius fentire, quam ego fen-tiam, nunquam offendet animum meum. Cx-terum quod hic dc apud fuos fcriptis, dictis, per fe, per fuos omnia implet inimicis rumoribus, nec fux Fama: recte confidit. lampridem palam prx fe fert plufquam hoRilem animum, nullo unquam didto aut facto laceflitus a me. Juvenis e(t, ardet cupiditate Famae, fed prxRa-b.at hanc melioribus auguriis aufpicari. Novi 1 rudentiam tuam, quas non facile pronuntiet, pi asfet tim in malam partem. Tempus omnia proferet in lucem. Veritas laborare poteR, vin-< i non poteR. Si tua Autoritas confidet Leo, ut aut in totum defiRat ab iflis Sycophantiis, quibus feipfum magis traducit quam me, aut argumentis duntaxat mecum certet, illius Famae confulneris. Nunc enim odio, ceu morbo animi lymphatus fertur. Erafmus olim ambiit tuum favorem, non fucceRit : nunc non orat, ut fibi faveas, fed ut Leo tuo. Bene valeat tua Pietas, Pietas, cui me totum confecro dedicoque. Ant-Verpix, VIII. Calend. Junias, M. D. XIX. ERASMUS ROTEROD. R. P. THOM7F. Epifcopo Dunelmenfi s. d. 13 everende Pater, quoniam Ariftoteles fcri-,I\k. plit multorum Amicitias filentio dirimi, nolui committere, Ut idem nobis eveniret, prx-fertim in tanto Amico. Mitto Paraphrafin in EpiAolam ad Galatas, in qua locus efl de Peti o, Pauli voce objurgato, qui mihi nondum latis a quoquam Veterum explicatus videtur. Nonium ignarus, varios rumores de me fpargi. Sentum Philobarbari, erigere fefe refla Studia, eoque nullum non movent lapidem, fed temporis pro-greffu vincet Veritas. Hoc modo te exoratum velim , ne quid temere credas Erafmiomaftigibus. Nunc fato quodam fuo fxviunt, at brevi illos fui morbi pudebit, ubi refipuerint, quemadmodum evenit Ajaci. Bene vale Pater Ampliffime, & in Erafmum eum te prxbere perge, qui fempev fu i Ili. Antverpix, VIII. Calend. Junias, Anno M- D. XIX. ERASMUS ROTERODAMUS EOBANO HESSO s. n. A deo placuit tuum , ut emen- ,£%. datis qux commiferant Typographi, curarim hic rurfus formulis excudendum. Jo-nx Schalbique confpedtus mihi fuit multo gra-tilfunus, Sed interim dum hos huc mittis, pa- N 3 rum nim confulis mea: Famas, cujus nunquam non facio jadluram ex hujusmodi congreflibus. At minitaris te plures etiam horum fimiles huc rniffiimm. Qimniam hi contigerunt, per quos maxime licuit fcribere, ideo fcribo parcius. Per alios non fatis tuto fcribitur, per hos fruftra, qui melius omnia coram referent quam ego literis poffim. Nollem Epiflolas meas editas, quas adjunxi! ti tuo Carmini, brevi editurus eram, fed locupletatas. Carmen ad Comitem" de Naffau percupio videre. Favet ille Bonis Literis, & harum gratia mihi quoque. Sed noftri Principes laudare norunt, numerare non norunt. Quod tamen mea caufa non dico, qui nihil am-hio Sorte mea contentus. Bene vale Amicorum itncerillime: Jam nunc circumfpice ac delige tibi argumentum aliquod foecundmn, in quo declares Pofteritati quantus fis. In hoc conferes paulatim, quicquid egregium cotidiana letiio tibi fuppeditabit. Sed hrcc plane memorem admoneo. Rurfum vale. Lovanii, III. Cal. Ju-nias, AnnoM. D. XIX. GULIELMO MONTJOJO ERASMUS Roterodamus s. d. %/nice Maicenas antehac gratulatus fum y Anglix tux , quae tot haberet Viros egregia Probitate, parique Dodlrina prxditos: nunc propemodum invidere incipio, qux fic efflore-fcat omni genere Studiorum, ut omnibus Regionibus laudem praeripiat, ac pene tenebras offundat. fundat. Quanquam ifta Jaus haud ita nova eft veftraz Infulae, in qua conflat & olim eximios Viros extitifle. Declarant id vel AcademiiB ve-Jtrx, qua: vetuflate nobilitateque cum vetuflif. funis ac celeberrimis certant. Deamo Richar-dum Epifcopum Wintonienfem, qui magnifi-cenfiflimum Collegium fuo fumptu proprie dicavit Bonis Literis. Magis autem exofculor egregium, ac prorfus heroicum animum Thq-ituS Cardinalis Eboracenfis , cujus piu entia Schola Oxonienfis, non folmn omni Linguarum ac Studiorum genere verum & moribus q„i deceant optima Studia condecorabitur. Nam Cantabrigienfis Academia jampndem omnibus floret Ornamentis , Pnefide Joanne Epifcopo Roffenfi, qui nulla in parte non egre-oimn agit Pnefulem. Caeterum hujus laudis prxcipua portio Regio Pectori, velut horum con-jiliorum Fonti debetur. Cum tot Regnis, ac Regibus altiffima pax eft, atque ut augurari libet, xterna, pelluntur nocentes, vigent bona: Leges, evehuntur opthmc Literx. Rex ipfe hifce rebus omnibus non folmn Alitor eft, ac Dux, verum etiam Exemplum, primus ipfe prz-ftans' quod prxfcribit. Nulli Mortalium magis ex animo bene volo quam tibi, & tamen parum abeft, quin invideam tux Celfitudini, quas tantis bonis finiatur fine me, quondam commodorum & incommodorum focio. Quodque gravius eft, interim dum tu tot nominibus felix es, mihi cum teterrimis quibusdam non homi-N 4 tobus$. nibus, fed portentis conflictandum, in quo me-hercle lubens experirer, quid poflit Eloquentia, ni me Chriflianus pudor, ceu Pallas quaepiam Homerica, jam capulo manum admoventem, capillos vellicans, revocaret. Bene vale. Ant-verpix, Anno M. D. XIX. ERASMUS roterodamus gerardo NOVIOMAGO Epifcopi Ultrajeclini a Sacris s. n. j^^micorum Candidiflime, Aurigam nacti fumus , non minus temulentum, quam erat meus Famulus. Itaque Lovanium pervenimus aliquanto ante nonam horam, non flne pericu-°- Nam is currus, qui nos anteibat, fubver-us er . Vehementer arriflt illa Literaruin tuarum pars, qua fignificas ReverendilBmum Jacobmn Lalkarem Ordinis Dominicani ifthic Provincia, lem, noflri frudiofum effe. Nam ego palma- -nputo, p-amflbViro tanto, quantmn tu nobts emn defcnbis, & ipfe facile credo optimx P Auf m /f terlm vix animum queo indu-• ’ 11 ,L e c e n°flras nugas legendas de* H ! LnCU,n infPexi’ atque omnino res fle aoe , ut ille narrat. Candorem Hominis exo-ciuor, qui repererit, quo locus ille defendi pof-C. ’ 1 Pro &, feribatur aut. Sed adverfus alie-ingenas aut impios. Quanquam idem fenfus conultebat, manente conjunctione &. Siqui-dem cum dicimus : hic non habet honorem, ni 1 do^is ac probis, nihil vetat quo minus di- ver.fi verfi fint doSi, ac probi. Verum ille re&e voluit addita luce, caliginem amphibologiz dis-cuti. Memineram Hidorix de '1 ribu Beuja-mitide pene ufque ad internecionem extindta. Sed primum arbitrabar generalem orationem conflare, etiamfi unum aut alterum1 eximatur : ficuti non ideo falfmn dixit Paulus , Omnes in Adam peccaverunt, fi credamus Mariam & Chriftum a peccato fuille immunes, quanquam fateor non confidere, fi Dialecticus fununo, quod ajunt, jure tecum agat: deinde, mihi iion vifum ed iftud proprie belli nomine cenlen-dum, fed potius animadverfiouis: nifi forte cum Mofes ob vitulum aureum tot Hominum millia trucidavit, bellafie videtur. Poitremo mihi fatis erat, quod nos femper inter nos belligeramur, illi aut nunquam aut raniTime. Ad perfuadendum facit exaggeratio, ut, nunquam, pofitum fit, vice, fere nunquam : quemadmodum Patris, cum ait: Omnes qu,x fua funt quaerunt, non omnes fenfit elfe tales, fed intel-ligi voluit perpaucos effe, qui Evangelium fin-cere tradiarent. His tergiverfari poteram , ut nemo non ingeniofus ed ad defenlionem fui ; nifi quod non libet a tam eximio Viro difien-tire. Itaque proxima editione locus is mutabitur. Fac me illi quam diligentiffime commendes. Nam Homini cupio propius ede notus. A te nihil meo nomine peto prxterea, nifi ut pergas tui fimilis effe. Bene vale. Philippo Montjojo omnium quos in vita viderim can- N 5 didif- didifGmo cum Uxorcula meis verbis falutem dices. Reverendiilimo dices, quas nunquam non dicis. Lovanii, M. D. XIX. ERASMUS ROTERODAMUS CASPARI VELIO s. d. Parum videlicet erat tibi Veli Doctiflime, nos JL fane quam eleganti, fed tamen mendacif-fimo Carmine celebraffe, nifi infuper & Epido-lam adderes Panegyrico fimillimam. Nec hoc contentus Carmen adjungis heroicum, tam fub-lime, tam grandiloquum, ut ad hoc collata Lucani Tuba, Lyra videri poffit. Primi Carminis evulgati ed cur me pudeat, non ed cur te pceniteat. Neque finam Bartholinum hoc nomine per te vocari in jus. Nihil, hujus Viri judicio non tribuo. Atque is tibi tantum tribuit apud me, quantum alii noftratis hujus Orbis nemini. Non cenfuit ille committendum, ut Carmen tam felix premeretur. Fasebam & ipfe, fateor, editioni: fed obdabat pudor ac metus quidam, ne non tam ingenio tuo quam laudibus meis delectatus viderer. Haudqua-quam tamen ingratum fuit, extitide qui feru-pulum hunc difeuteret. Epidola tua declarat te in utroque genere, pari pene felicitate exercitatum fuide, qux res paucidlmis adhuc Mor* talium fucceffit. Porro Carmen heroicum legenti venit in mentem Homeri quse tragicis verbis rem maxime reiculam profequitur. Atque hoc impendes fum admiratus ingenium tuum, quo /Icrilius e/1: argumentum* Sed tamen ne fic abs te decantatus, nihil omnino praemii dicar retulifle , moneo mi Veli, ut poflhac iftam longe feliciffimam ingenii tui venam, in felicioribus materiis exerceas. Gratulor tibi talem Patronum, & illi te viciflun gratulor, vel Amicum, vel Praeceptorem: ejus eruditi/fimis Literis, incondito Epiflolio refpon-di. Non me fugit, quam id fit inhumanum atque impudens. Sed quid facias ? dantis Studiorum obruor laboribus, & innumerabilium Epiftolis fic undique provocor, ut fingulis refpondere non queam, forta/fis paria fadurus, fi cmn paucis mihi res efiet, etiamfi Herculem non puduit duobus cedere. Bene vale Veli Charifiime. Lova-nii, Anno M. D* XVIII. ERASMUS ROTERODAMUS BANISIO Suo s. i). X Tir Ornatiflxme , jure luccenfemus Selan- V dias, quod te nobis afflidtum remiferit : fed tamen gratias agimus, quod vivum refiitue-rit : quando' non paucos abforbuit. Sic tui velim Principibus copiam facias, ut tux falutis habeas rationem. Quo magis eget tuis confrliis Refpublica, hoc magis advigilandum, ut illi diu poffis efle ufui. Tumn ad nos adventum cupidiffime expeclo. De negligendis Blateronibus fuoque morbo relinquendis, & prudenter & amice confidis. Quid enim aliud quam fuam traducunt flultiti^m fiinul infcitiam ? Deum Deum immortalem ! quam irtfulfis Libellis, quam virulentis , quam indocilis r n agunt ? Non eft periculum, ne tam ineptas nenias legat Pofteritas, cujus judicium femper eruditis Viris fpechmdum eft. Quanquam ne nunc quidem ulli probo dodtove placet illorum furiofus tumultus. Sed omnia coram. Bene vale Vir Or-natillime. Lovanii, Anno M. D. XVIII. ERASMUS ROTERODAMUS GONELLO SUO S. D. ^wlultis modis lixc tempora nos affligunt mi Gonelle. Pellis hic palfim fcintillat mox, uti videtur, fxvitura. Bellum imminet malorum omnium Oceanus. Nos privata etiam quaedam incommoda difcruciant, praeterquam quod nuper exortus ell mihi novus Genius malus, Be-fliola quaedam perpulllla quidem, fed quae tantum habeat veneni, ut prx hoc Vipera, quin & Seps veneno vacare videatur. Rogo uti per Wat-fonum ad nos fcribas. Et quid agat meus Pe-gafus ligniflces, imo quid valeas ipfe, quid Holpes tuus Humanilfimus, quid Materfamilias omnis Bonitatis Exemplar. Fac diligenter falu-tes Greanum CommiHarium communem, Amicum , vel ut verius dicam Patronum. Bene vale. Londini, Anno M. D. XV. erasmus roterodamus GULIELMO GONELLO Suo s. D. "T^e Equo voluptatem mihi nuntias mi Go-U nelle, & animum tuum hac quoque parte agnofco. Cato & alia, quie illi adjecimus, jampridem abfoluta funt, fed unicum nobis duntaxat Exemplar eft Scribarum inopia.^ A -jecimus & prillinse Collectioni magnam vim Similium ex Plinio: ea puto tibi tuisque magno ufui futura, fed deert qui defcnbat. Eanta eft apud Britannos laboris fuga, tantus amor otii, ut ne tum quidem excitentur, quum fpes do* lofi affulferit nummi. Huc fi te contuleris, lu-bens & hxc & reliqua communicabo omnia. An id ex ufu tuo fit, ipfe expendito: Nam mihi certe tuus adventus erit gratiffimus: Tametft Peftis hic locis aliquot fcintillat, ut Greani no-ftri verbo utar, ac nuper Aulam quoque Regiam invafit audax extinclis duobus aut tribus» Verum fi advolas maturandum eft, nam ipfe ad quadraginta dies fugam adorno, nili quid nova: obtingat fortunae, cujus ne fomnium quidem adhuc ullum video. De rebus novis fcri-pti Greano. Bene vale Gonelle Chariftime. Lon-dini, quarto Calendas Majas. Et ipfe pene oblitus eram, quod maxime cupiebas fcire, quisnam fit Genius ille malus mihi nuper exortus. Eft Animalculum quoddam pufillum, fed quo non aliud alat nec Pontus, Pontus, nec Tellus venenatius aut pefHlentius. Nihil enim eft nifi merum virus, quod procul etiam afflat & amicis & inimicis. Hanc Pellem Liguria nobis mifit, hujufmodi venenorum le-rax, magis quam Hiberia. Quod ll nomen quoque cupis cognofcere, longe diffidet a moribus Joannis Baptidic, cum quo homo nimium candidus ac fimplex pene contraxeram do-melticum contubernium, fed gullato veneno refilii. Is dolens elapfum effe me, virus fuum procul afflat, ac linguae venenis me petit. Duo me confolantur, unum quod ipfe culpa vaco, alterum quod illi nemo credit, Homini iic omnibus invifo, ut nec a Fratribus aut Liberis ametur, Uxoris hortis. Rurfum vale mi Gonelle. Londini, Anno M. D. XV. ERASMUS ROTEROD. GONELLO Suo S. D. ^^jihil eft mi Gonelle, quod te unius aut jL 'I alterius interitus magnopere territet, nifi pallim vagari malum coeperit, przefertim quum nunc in Anglia mutare locum nihil aliud fit, quam mutare periculum, non effugere. Fuge Turbae colluviem, quantum potes: moderate vive, ficuti facis, tuos item a turbae commercio cohibe. Jam inflat Hyems, qua: folet hujufmodi mederi malis. Intelligo te nimium graviter difcruciari, ac propemodum delpon-diffe animum, quod tibi crumena cum paucis nummis perierit. Fdmum quid Mnarum r 1 Alumno Alumno cum pecuniis ? deinde quid Juveni ? denique quid efl, quod tantulse pecuniolas ja-ctura Gonelli tangat animum ? Ego quum ante quindecim annos redire in Galliam pararem, viginti libras in littore Douarienfi perdidi, & nondum ingreffus navim naufragium feci. Univerfas opes femel perdideram, & adeo non conflernatus fum animo, ut alacrior etiam & ardentior ad Libros redirem moxque intra pauciillmos dies Proverbiorum Opus edidi. Oblecla te Mulis mi Gonelle: pecuniam illam aliqua .tibi reddet Fortuna vel cum fcenore. Interim lic exillimato, Erafmi pecuniolas, quan-tulascunque fint, tibi communes effe. Noflri defideriinii non tibi iiiolellius e 11, quam tui nn-ju" ; fed non femper fxviet Fortuna. Joannis mei difcelTus initio male me habebat, nunc occalluit animus, ut malim non redire. Quorfum enim attinet beneficium in eos conferre, qui non intelligunt ? Nihil atque perit atque id, quod confertur ingratis: at longe magis perit, quod prreflatur non inteiligentibus. Ingratus dilfimulat, non intelligens ne fentit quidem. Si quid novabis, quxfo facias me certiorem. Qumn dabitur colloqui, communicabo tibi, quod fpero non ingratum fore, nec inutile Studiis tuis. Bene vale. Salutem ex me dices Hu-manilfiinse Matrifamilias, ac exteris omnibus. Demiror Lupfetum nihil feribere : audire ge-flio, quid agat, quid valeat, Rurfum vale. Lon-dini, M- XV. EKASMUS DORPIO SUO S. D. Tn alio Studiorum genere fateor verum elfe JL quod fcribis, non laedit , imo fepenmnero juvat, qui dident it.' Hic qui diiteiuif, non hoc agit ut ipfe videatur eruditior, fed ne ad ver far rius fit Chriftianus. Quod etiam fi non agat ille, tamen interim apud imperitam Plebeculam traducitur is, cum quo certatur & anfa datur perverfifiimo ifli Hominum generi, qui malo alieno vel pafcuntur vel crefcunt. Nec unquam fufpectum habui tuum animum, fed fortafils melius noveram ingenia Mortalium, & caufs •circumfiantias altius atque tu perpendebam. Quod fi qui cruciantur inter nos convenire, demus operam mi Dorpi, quo magis ac magis doleant, indigni quibus unquam bene fit, qui malis gaudeant alienis. Rumores nib.il eft quod metuas : nemo Mortalium eft, qui minus his commoveatur quam ego. Qui bene volunt Eraf-mo, facile amabunt & Dorpimn, fi fenferint te mihi ex animo Amicum. Heri binas a Moro /iteras accepi, intra biduum ibit, qui meas referet, in quibus adferibam"qua; cupis, imo jam quaedam de concordia noftra fcripferam nondum abs te monitus. Multorum literis magnr ficisque promiftis invitor in Galliam, Regis nomine : fed non libet rurfus me 1liea" tro coinmittere. Animus fecelfum flagitat: hxc, feu potius valetudo, cogit etiam e agere. Petrus ^gidius tuam falutem alacriter accepit. accepit, & fuam amanter remittit. §i quid in Angliam voles, mitte quamprimum, Cura-, bitur a nobis. Joannem Atenfem omnibus laudatiffimum, & tamen nunquam Httis lau-datum, meo nomine etiam atque etiam faluta-bis. Bene vale. Antverpia:, nono Cal. Martias. i , THOMyE, EPISCOPO DUNELMENSI, EraGnus Rot. s. d. /|rnatiGime Prseful, ex Petro unoculo, per quem nuper fcripG CeJGtudini tua;, cognovi Librum Senecae tibi non fuiGe redditum. Francifcus fatetur apud Arnoldum fuifle, a quo repofces, fi nondum accepilli. Nos, gratia Superis convaluimus, & brevi, ut fpero, veteres Patronos revifemus. Faxit Chriftus Opt. Max. ut vos omnes offendam incolumes. Bene valeat tua Pietas, cui me totum dedo,dedicoque. Ant-verpias, VII. Id. Jul. M. D. XVI. ER AS MUS ROTERODAMUS RIMACLO Suo S. D. '1 'andem effugi ex Ergallulo Bafilienfi, in JL quo fex annorum operas, odio men£-bus prasliiti. Mirum mi Rimacle quantis llu-diis, quibus conditionibus me follicitarit fupe-rior illa Germania, quae Regio mihi fic modis omnibus arriGt, ut nulla fub Sole magis. Hanc Epiflolam Antverpiae reliqui, Bruxellam vcllri conveniendi gratia aditurus: idque hoc con- filio, quo fi forte fortuna evenerit, ut non 0 fit fit congrediendi copia, haec meis verbis ialu-tem diceret Amicis, quibus me redditum vehementer gaudeo. Bene vale. Et Aloyfium (fi ad* efl) meo nomine faluta diligenter. Antverpiae, Calend. Juniis, M. D. XVII. JOANNI SYLVAGIO, REGIS CATHOLICI Cancellario Summo, Erafmus Rotero-damus s. ». ' Italidem explicui me e laboribus Bafilien* A. fibus. Vir Clarifiime, fortaffis ferius & meis votis, & Amicorum expedlatione, fed tamen pro Operis modo pene praepropere, quippe qui Libello, de Principe inflituendo, nondum abfoluto difceflerim, cum magnopere cuperem id muneris offerre Principi, deerat nonnihil adhuc & in Hieronymo. Quod fupereft ex tuo potiffimum confilio faciam, quod erit faciendum. Has literas hoc confilio reliqui Antverpiae, ut fi forte fortuna non contigiffet mihi Bruxellx, aut Mechlinix tui conveniendi copia , hac faltem ratione tuam Celfitudinem fa* lutarem, Nam ipfe Montjoicam Arcem adeo, illinc quempiam in Angliam transmiffurus, qui Volumina Hieronymi, quorum editionem in* fcripfi Cantuarienli, illi reddat, fimulque cae-teros Amicos meo nomine conveniat, ac cen* fum Anni fuperioris colligat. His rebus confe-mox ad vos me recipio. Interea valeat incolumis tua Celfitudo, Vir incomparabilis, & Patrone fumtne. AntVerpix, Calend. Ju* niis, M.D.XV. FE' PETRO CARAFFA , EPISCOPO THEA-tino, Nuntio Apoftolico apud Anglos, Erafmus Roterod. s. D. 13 everende Pater, fenfi, fenfi, fed fero fen-JLV fi errorem meum de munere tuo. Admonueram ut non folum faveres, fed etiam adjuvares. At quod ego de Literis ac Dodtrina fentiebam, tu de pecunia putabas dictum. Dici non poteft, quoties me poftea puduerit facti. Novum Tefiamentum jam propeinodum ab-folutum e It, & quidem fatis feliciter, nifi quod ego laboribus enecor. Adeft qui in Hebraicis nonnihil fuccurrat. Operis Summa fuccrefcet ad octoginta ferme Terniones. Certum eft Leoni Decimo dicare. Epiftolam ad illum fcriptam opinor te vidilfe : Jam enim typis excufa clt, in qua tui quoque memini. Hieronymus gna-viter procedit, fed Opus immenfum. Bene vale. Balileze, io. Cal. Jan. M. D. XIV. ERAS MUS ROTERODAMUS thoma: MORO s. n. Tam ad iter accincto, binas fimul mihi red-JE ditx furit Literac, neque Puer ullus, neque Mercator nos vifit. Maruffi Syngrapham exhibui Gafpari, ea jubet dari Ducatos largos julti ponderis, aut valorem. Agnofcis non Cafiren-fe, fed Mercuriale verbum. Rogavi quis effet valor. Refpondit Stuferos 37. cum dimidiati 2 to. to. At mttu, inquam, v; for nihil aliud ligni-ficare potell, quam publicam Principis acftima-tionem. At nos, inquit, hunc habemus morem. At ifta, inquam, ratione nos fallimur, qui veftnun morem divinare non polTumus ex Syngrapha. Recepi Syngrapham meam. Admonebis igitur Hominem non efle mihi confilii quindecim florenos perdere in fexaginta ange-latis. Rogabis Archiepifcopum, ut pecuniam tibi tradat, tu collocabis apud Germanos Ster-lingen. et fcriptum huc mittes, quo hic recipiam : nili erit per quem huc mittas re-cfius. Exhaufi loculos omneis dum me veftio. Crede mihi mi More, effudi fupra quadringentos florenos. Jam periculum eft, ne bene veflitus fame moriar. Si Tonflallus hic hye-mat, illi me adjungam, nam id impenfiffime cupit. Adiit, ha;c cum fcriberem, Petrum 7Egi-dium Hofpes Angiorum, offerens pretia Librorum, exterum de noflra pecunia nullum verbum. De LTrfevvico fac infles. Hieronymus intra biduum aderit cum ingenti farcina litera-rum ad me. Ubi accepero, faciam te certiorem , fi quid erit, quod te fcire oporteat. De Infula deque ceteris curabuntur omnia. Haec fcripfi inter componendum farcinas, mox e-quum confcenfurus. Bene vale Chariflime Mq-re cum tuis omnibus. Antverpix, poflfidie Calend. Ocfobr. Anno M. D. XVI. Curavi ut Cantuarienfis, Coletus, Roffenfis, Urfevvicus, dt tu fi vis, inter primos accipiatis Hierony- 2I3 * mi Volumina. Rurfum Vale. P. iEgidius pja-j ne te deamat. Nobifcum aflldue vivit, jvii. re favet tuae Utopix, teque valde falutat cmn l tuis omnibus. K THOMJE, CARD. EBORACENSI, Erafmus Rot. s. d. > D everendiffime Pater falutem plurimam. JLV Tametfi non ignorabam antea Celfitu-, dinis Tux in me favorem, tamen id plenius hodie cognovi ex oratione Clarilluni Montjoji. , Eram coram acturus gratias, fed hic Ventus & Libri jam pridem relicti, me jamdudum revocant. Et fciebam quantis negotiorum undis in prxfentia jactetur exerceaturque Tua Sublimitas. Quod fupereft hujus negotii, literis trans-iaetur. Ubi vobis decretum erit,'quantum meo otio fatis effe putetis, meum fuerit dare operam, ut ita dimittar a Principe meo, ficuti par efl: ab optimo & benemerito difcedere. Cxterum quicunque erit eventus, pro Regia in me indulgentia proque Celfitudinis Tux propenfitlimo ftu-dio femper debiturus fum : quam utranque in. columem in multam xtatem tueatur Omnipotens. Londini, M. D. XV. ERASMUS ROTERODAMUS THOiVLE MORO s. u. "E" upfetus exiflimat fe noftra renatum ope-J y ra, planeque ab inferis emerfilTe. Magi-11 ri moliuntur omnia, quo retrahant Adole-O 3 fcen-' fcentem in fmim piflrinum. Mam flatim eodem die fophiilicis Libris difiradtis, grrscos emerat. Vide, ut cum inciderit opportunitas, gnaviter agas parteis tuas. Nihil hujus ingenio gratius, nihil amantius. Bene vale. Verto Librum Plutarchi de difcernendo Adulatorem ab Amico, longiulcu-lum, fed quo non alius mihi magis placet. Ab-folvam faventibus Superis intra'dies odio. Videtur nnhi hoc propemodum magis ad rem pertinere, quam digladiari cum Vigilando, duce Hieronymo. Rurfum vale. Si videris Lazarum noftruin Hominem plane Mufis & Gratiis natum , quxfo lalutes diligenter : hortare, ut perlcribat mea, quae habet in manibus. Nam habeo quaedam plus quam nova, quae non dubitem ilii futura gratiili-ma. Millies vale. Cantabrigiae, Anno M. D. X. eras, roterod. thoma: moro S. D. Rylili duas Literarum farcinas, alteram per l.V_i Negotiatorem quendam, alteram per Filium Joannis Cmlli, cui tu operam tuam navaveras. Ei commendavi Codicem, in quo f rant Reuchlinica, qux inifere deliderabat Roffenfis. Per priorem mi fi Libellum Reuchlini, verfum meo fumptu. Mitte Utopiam ubi primum licebit. Eft Antverpix Senator, cui ufqtie adeo placet, ut eam memoriter teneat. Epiltola Dor-pii, cui tu relpondiflt, fic a tuis defcripta eft, ut ne Sibylla quidem poffit legere, vellem mineres minus male fcriptam. Quxfo te ut fcribas de omnibus diligenter, cumprimum licebit. Nani hic magna rerum mutatio videtur inflare, rufi me animus fallit. Bene vale cum tuis omnibus. Qyj has perfert probus eflJuvenis, ei promifit nefcio quid Sixtinus. Is ea fiducia petit Angliam, ignarus ex fimplici promifib non nafci acftionem. Sed tamen extimula Hominem, ut magis ei faveat. Si Pollio crebro fuit apud te, facile conjectabis quid ego pafiiis fim Bruxellx, cui quotidie cum tot Salutatoribus Hifpanis fuerit res, prxter Italos & Germanos. Rurfum vale. Antverpia:, poliri-die Nonas Mart. Anno M. D. XVII. ERASMUS ROTERODAMUS PETRO SiGIDIO s. n. g\ptimi Patris mortem ut doleo, ita felicem exiftimo , qui fic decefferit: quando hac forte nafcimur omnes, nihilque diuturnum in rebus humanis, nedum perpetuum. Quod convalueris gaudeo : atque uti perpetuum fit, opto. Quanquam Jacobum oneraram multis mandatis, tamen unum quiddam oblitus fum, quod maxime curatum oportuit. Scribit ad me Archiepifcopus Cantuarienfis, ut hic ab Amico quopiam viginti libras Sterlingen accipiam, & Syngrapham mittam, fe protinus refoluturum. Quando igitur, ut audio, non licet exire, accerfe adte Joannem Crullum, aut fi quis efl magis idoneus, qui tibi numeret pecuniam ac fyngrapham meam recipiat, aut mihi 0 4 nego. negotium committat, curabo ut in Anglia pecunia numeretur ei, cui voluerit is qui dedit. Quod 11 Archiepifcopus non dederit, quod tamen fecus fore fcio, ipfe reddam. Tu, fi po-ftulat, fidejubeto, quod erit tibi bonum atque commodum, quando pecunia manebit apud te. Mea refert, ut hoc quamprimum fiat. Scis quam ob rem ? Quo mox ad proximum Pafcha liceat nonefiius iterum petere. Quam ob rem hoc agas velim, quod meo bono, nullius incommodo fiet. Morus adhuc cfl Caleti, magno ut apparet tum taedio, tum fumptu, & in negotiis longe odiofiflimis. Sic Reges beant Amicos. Hoc efl: a Cardinalibus adamari. Sic & Pacaeum jam fupra biennium apud Helvetios relegatum detinent. Epiftolam illius fac habeamus. Utinam tuo fiat commodo, ut hic nobifcum hybernes. Affatim conferemus fabulas noftras. Paraphra-fis jam ad calcem decurrit. Triginta fex Philippeos, & ut opinor, praeterea nonnihil reliqui apud Nicolaum, ut folveret pro flragulis, & ita reliqui, ut foluta pecunia reliquum tibi reflitue-ret. Et memini me fcripfifle fuper hac re : tu tamen nihil relpondes. Fac ut fciam. Ne remittas N. fuos libros, priufquam viderimus, agit Cantabrigiae, illic Graecas profeffurus Literas. DifTimula illius literas tibi redditas1. Medicus Pe' tiit inducias quattiordecim dierum. Tu, f l°r' te videris Hominem , finge te pudefactum aPu“ me, ni refolvat, quod promilit. Idem dicat Nicolaus, qui audierit eum fic dejerantem. Optof- fem Sigillum temporius milium fiiilTe. Sed tibi nihil imputo, non ignarus quomodo tua jpfius agas negotia. Inclufi tuis Literis Syngraphas meas, & Epiflolam Cantuarienfis. Si aut abeft, aut friget Crullus, confido Francifcum non gravaturum. Bene vale Amicorum Sincerifiime. Lovanii, decimo feptimo Calendas Dec. Anno M. D. XVIII. ERASMUS GONELLO SUO S. D. ^emper equus meus ad me redit & habitior, & 0 alacrior mi Gonelle, latis prae fe ferens Nutricii fui tum diligentiam, tum felicitatem. Quare te majorem in modum rogo, uti pergas quemadmodum coE-pifii curare bajulum noflrum. Quidni nofirum appellem ? cum Amicorum communia fint omnia. Dabo operam ne officium tuum in hominem parum memorem, parumque gratum, collocaffe videaris. Bene vale Gonelle Chariffime. Cantabrig. Sexto Calend. Octob, M. D. xr. ERASMUS ROTERODAMUS PETRO ZGIDIO s. d. \ 7 tinam effem fanior animas tux pars, quem-\ admodum tu vocas. Nunc ipfe parum valens, xgroto morbo alieno, & tamen ob negotium Novi Teftamenti non vacat xgrotare. Non video fpem, nili primum imperes tibi ipfi: deinde fufeipias iter aut huc aut Gandavum. Illic elt Clavus Medicus maledicus, ei te com-O 5 men- mcndabo ii velis, ut te vel convitiis adigat ad curandam falutem, Abfiine a Pharmacis dejicientibus Naturae vires. Exfpatiare comite Nicolao aut iimili Amico fido ac jucundo. Quic-quid eft litium procul abjice. Prudentis efi ante omnia vitae confidere. Bene vale. Ita & ego minus incommode valuero. Lovan. tertio Nonas Mart. M. D. XVI. ERASMUS ROTERODAMUS PETRO , ZGIDIO s. n. | ^hariffime Petre Zgidi, ex Aula recepi ad-huc centum Ilo re nos, reliquum promittunt brevi. Si certus aliquis tibi continget, aut fi Jacobus huc venerit, mitte mihi Pfalterium Odtaplum tuum. Nam hic penes neminem eft, & eo opus eft in Apologia, quam paro adver-fum Fabrum. Medico me unice commendabis. Mififtem illifuam Grammaticam, fed Apologia nonnihil ab inftituto deduxit. Bene vale mi Petre Suaviffime. Patri & Uxori falutem dices. Nos, gratia Superis, mediocri valetudine fumus. Urge Quintinum ut perficiat, quod ubi erit factum, advolabo confidtaturus, quomodo poffit commode tutoque mitti in Angliam, fi' mulque Quintino fatisfaciemus. Dum cum Fabro litigo, dies perdidi jam octo. Rurfum vale, imo da operam, ut quam optime valeas. Nico-lao • Ludimagiftro multam ex me falutem dicito, qui quoniam me fibi obftridlum efie vohdU circumfpice quanam in re queam ifti vicmim 2ig gratificari. Dederam Joanni tuo negotium de fella Bruxellas emenda, quid adtum fit, fcire cu. pio. M. D. XVIII. ERAS.' ROTEROD. CORNELIO BATTO S. D. |'hariflnne Fili, tuam erga me pietatem lu-bens ampleclor, faciamque pro virili mea portione, ut intelligas defuncti Batti neque memoriam, neque charitatem apud me intermortuam, tu modo cura ut optimo doctiflimoque Patri literis ac moribus refpondeas. Ego Qunc Baiileam adeo, fic enim respofiulat. Si ifihie es tolerabili conditione, perdura ufque ad reditum meum. Redibo enim volente Chrifio, menfe Octobre : fin minus, conveni Lovanii Joannem Hontifcotanum Lilienfis Paedagogii Moderatorem, & ex illius confilio pete Erugas , conventurus Marcum Laurinum Coadju-torem, ut nunc loquuntur, Decani S. Donatia-ni, cui de te fcribam hodie. Optimum & Hu-maniffimum Patrem Gofvinum meis verbis fa-luta diligenter. Optarim te Literis Graecis operam dare, & evolvendis Bonis Autoribus. Accipies his' literis inclufum nobilem Flandricum aureum, animi in te mei pro tempore qualecunque pignus. Bene vale mi Corneli. Lovanii, tertio Calendas Majas, Anno M. D. XVII. ERASMUS ROTERODAMUS ANTONIO CLAVZ s. D. Nuper j^Tuper videbaris optare Graecum Herodotum: i- ' eum ad te dono mitto. Nam facile mihi reperietur alius in hoc itinere. Bene vale. Ro-hertum Cxfarem vix pofTum falutare, qui nuper nos tam fuperbe deflituerit in ccena. Lovanii, 3 Calend. Majas, Anno M. D. XVII. ERASMUS ROTERODAMUS MARCO LAURINO s, D. Ocripfit ad me Ba'tti finceriflimi quondam Ami-La ci mei filius Cornelius Battus: Juvenis bene linguax, fatisque doftus, fed loripes: is tenetur hujus Regionis defiderio: nam Gruningas agit Hypodidafcalum. Si forfitan te adierit, expen-e num tibi pofllt ufui effe; 11 n minus, remitte illum Lovanium. Nolim ut mea caufa quic-quarn agas adverfus animi tui fententiam. Bene vale. Scribam alias copiofius. Lovanii, tertio Calend. Majas, Anno M. D. XVII. ERASMO ROTERODAMO PETRUS ACIDIUS s. d. \^i^eo te occupatiffimum, qui ad quater-’ nas meas literas non refponderis. Venit nuper ad nos Tabellio quilpiam, cum literis ad Joannem Nevium tuis. Aberat Francifcus in Britannia cum ille adelfet: delatas funt tandem ad me cum epiflola quadam Frobe-nh, quam fum apprime exofculatus, Borfa-lus Decanatum, ut vocant, nadtus eft, hac pro-ficifcens in Selandiam nos invifit, te Bahleam per- pervenifle narravit, unde vehementiffime funl giwifus. Et quidni gaudeam, qui quoties tui fit mentio geftire, tripudiare & fubfi|jr6 foleo. Qutefo te Erafine mi, fi quando dabitut-occafio, ut Pyladi tuo, fic enim me non minus ex animo quam vere nundypas, aliquid litera-rum mittere ne graveris. Admiratus fum non parum, quod minime refcripferis, prafertim cum tu interea temporis bis ad Nevium literas miferis. Badius fuit apud nos, viximus genialiter, fuper Fabro Stapulenfi faci a eft mentio in convivio, pernitet fe unquam Erafinum irrita-viffe, nec refponfurus efi, nifi ad Calendas Gnecas. Paulus iEmilius reliquos Hifloriarum fua-rum Libros formulis excudendos Badio tradidit. Intelligo item Budzeum Epiftolas colligere : nimirum curabit eas edendas, non fine Doctorum omnium & admiratione & fructu. Eft apud nos, fi Superis placet, Sycophanta ille Hypfifirotus inftar ululas invifus omnibus, is nunc rem agit alienam prorfus a fua Sodalitate, vendit Libellos illos mos ineptiflimos, quibus indidit titulum Apologias, hos minutuli illi Libelliones circumforanei, tanquam Praecones vendunt: Compendiolum autem quan- tulum eft fcabiofus & mifer accipit Hypoftro-tus. Hunc nemo dignatur colloquio, nemo vel lalutaf, nifi fortaflis infanx. quaedam & ve-neficx Lenas, quanquam ne hae quidem fuoNe-bulonem dignantur commercio. Corradit undecunque poteft pecuniam, fed nil prsster aurum rum Tolofanum. Dialogus nefcio cujus Antoris, prorfus tamen eruditi,de Julio hic pallini venditur: hunc nemo non emit, nemo nonhabet in ore,hunc te vidiffe maxime vellem, quanquam non dubium, quin iflhic quoque venundetur. Ferdi-nandus IlluftriEmus Princeps fauftis avibus applicuit, paucis ex noftratibus comitatus. A-junt hunc non falfi Autores, comi & affabili effe ingenio, moribus optimis, & ad miraculum ufque latine doctum, nec ineloquentem. Mar-. cus Laurinus apud me verfatus eft dies aliquot, de te totus noder fuit fermo, tota confabulatio, juflit te oppido quam falvere. Sixtinus ad me literas miiit. De Moro nihil audio. Francifcus ex Britannia Lutetiam petiit. Beatus Rhenanus fi belle valet, impendio gratulor. Bene vale mi Erafme. Uxorcula mea jam partui proxima, te plus millies falutat. Antverpix, 19. Junii, Anno M. D. XIX. ERASMUS ROTERODAMUS PETRO ZGIDIO S. D. || s his, qux nobis attulit Jacobus, omnia JL/ rcdle habent; nec diffido quicquam de Nicolao, fed mirabar tibi pecuniam non effe redditam. Doleo te angi moerore; at ego non ob aliud repetebam mea, nifi ut tibi follicitu' dinem adimerem. De figillo nihil accufo # tan* tum extimida Hominem per famulum tuum* Utinam fciffem Paczeuin ilthic adeffe, nal^ ^ ex illius intelligo literis, protinus advolaffem. ^ EpiUola ad Dorpimn me non valde cepit i qnanquam eam nondum perlegi. Qpasfo quod ^ officium mihi offerunt Francifcus & Crullus, ut j(, pro me fcribant Archiepifcopo ? aut quid diffi-j, dunt, cum pecunia fit manfura in manibus tuis, 6i te fidejufTore ? Neque tibi efi ullum periculum. nifi ut eandem pecuniam reddas, fi quid acci-| cieret. O fefiivos Nugones, & bellos Amicos , futuros, fi incideret neceflitas ! Olfecit Crullus Cantuarienfem non efie Cancellarium, alioqui ^ vel donaret opinor. Si gravantur, fine illos: ? fin facient, facient fine ullo fuo periculo rem 1 gratam, fed opus efi fefiinatione. Medicum mi 1 petre neglige, & Fabulam nobifcum age. Ex-tremEe literx magis ac magis fcurram olent, verum hasc bene erunt. Tu tantum cura ut fua-viter vivas, teque rebus melioribus ferves, nos fatis valemus. Mitto Paraphrafim unam emendatam. Uxorculas bene precor, exterisque tui? omnibus. Lovanii, Anno M. D. XVII. ERASM. ROT. PETRO, vEGIDIO S. D. T~\emiror quid illi Furcifero med venerit in I / mentem, ut ifihinc tam fubito difcelfe-rit: nam eodem die fcripferam ex Mechlinia, quid fieri vellem. Obambularat animi caufa Nebulo, ifihinc Mechliniam, inde Bruxellam, inde Lovanium, illinc demum in Diefi, poft menfem huc pervenit, perditis vefiibus, & con-fiimptis decem aureis, itaque abjeci Portentum. Cura Cura ut haec Epiftola reddatur Cancellario, quam tux adjunxi. Edidimus aliquot Eps o las, & inter has illam, qua Dorpio ^ mus, & illius Epiftolam adjunciuri, ii minimo commififfes, uti juiTeram. I..ibellum adferet Bibliopola. Excufum cft Enchiridium, additis aliis quibusdam. Novum Teflamentum coeptum erat, led rurfum intermiiTum ob inopiam Cailiga-toris: iimulatque vel paululum dabitur otii, tuum edemus Epithalamium. Sedebimus hic ufque ad menfem- Novembr. Bene vale cum tuis omnibus, Amicorum Optime. Bruxellae, Anno M.D. XVIII. f ERASMUS ROTERODAMVS PETRO ZGIDIO S. D. \ ccipies ab hoc Nauta Antonio mea Scrinia, Z». unum Quadrum ligneum funibus obvin-dtum, tria Gallica corio fuillo fuperne conte-d:a, repones vel apud te, vel alicubi in tuto, donec ipfe advenero. Nautx, fi videbitur, fol-ves, nifi forfitan hic a me pecuniam exegerit, nondum enim cum illo fum pactus. Salutato Montjojo & aliquot Amiculis, mox adero, fa-ventibus Superis, & omnibus de rebus coram contabulabimur. Illud demiror, Francifcum Bibliopolam huc absque tuis venifle literis. ut mex res in tuto fint, quas easdem tuas eile ducito. Bene vale Amicorum Optime. Londi-ni, Anno M. D. XIV. ERAS- E P 1 S T 0,L ,E. ^ BRASMUS ROTEROD. petro /Egidiq lf s. D. f M immortalem ! quid imprecer if}js |i Jl_Z Comperendinatoribus ? Si Hieronymus |? nondum eft concinnatus, fac modis omnibus Iji extimules Callipides illos: fin eft, cura ut quam j primum ad me veniat. Petrus Cocles fortafle i decumbit, nam audio non modo fpoliatmn, ve-I rum etiam delumbatum: id li verum eft, doleo | vicem Hominis. Jam Coleto fcripii, ut fiiccur-I rat Homini. TonftaJlus item ex animo dolet. . Nolim te huc vocari tuo incommodo: quodft eft, cur huc te recipias, venies-gratillimus Ton-ftallo, tum adferes recuin argentum, relaturus aurum. Franciicus folvit, ut ait: exterum pro Petro negat fe fidejufliile. Accepi Syngrapham a Maruffb, qua-nonnihil auxit xftimationem ducatorum. Utopia in manibus eft Typographi. Bene vale cum- dulciflima Conjuge, optimum Parentem meis verbis falutato diligenter. Bru-xellas decimoquarto Calend. Decembr. Anno M. D. XVIII. ERASMUS ROTERODAMUS PETRO dEGlDIO s. d. f | ^e Filia antium gaudeo, tum Compatrem 1 Tonftallum tibi gratulor, quo Viro nihil habet hxc ^tas nec eruditius, nec melius, nec humanius. Age ad illum tenorem vices gignendi fac ferves, ut aequalis fit numeras Filiorum ac Filiarum. Mihi jam non videor vivere, P ^ ad- adempto Tonftallo, nec video tamen quo fugiam. Montjoius abeft longius. Lovanium ta-metfi cum Theologis utcunque reditum elt in gratiam, durius tamen nos acciperet Quadrage-iima. Hic federe diutius, omnino non eft animus : fi citra tuum incommodum cedere potes cubiculum unum, quod habet latrinam, fortaf-fis illuc immigrabo, paraturus qux mittam Ba-iileam: quod lupra folitam rationem impenderis, mihi volo imputari: ita nec te magnopere gravabo, nec tu me. Fac igitur ut fciam quamprimum, fed cave ne quid moveas domi tuae, donec abs te factus certior, te vicillim reddidero certiorem. De pecunia nihil adhuc audio, <5c tamen mea nonnihil refert, ne ea diutius fit in manibus Fceneratorum. Uxoreulx tux fuavis-fima:, laulta omnia precor. Fabulae rerum no-fi rarum prolixiores funt, quam ut literis committi poflint.^ Nuper apud Cancellarium prandens, honorificam tui feci mentionem, & accepit fatis pronis auribus. Patri optimo, jam bis Patri, multam ex mefalutem dicito. Bene vale. Bruxellas, pridie Agnetis. Anno M.D. XVIII. erasmus roterodamus PETRO AsGIDIO S. D. /|pto Parenti tuo optimo, id quod eft optiva/ mum. Iterum atque iterum te rogo cha* rilfime Petre, ut quod mutari non poteft > feras certe moderate, neu de conficias dolore, tibi exitia- EPISTOLA. tiabili, tuis gravi & acerbo, mihi Moroque acer-biffuno. Serva te tibi, ferva te tuis, ferva t& rebus profperioribus. Sive Pater e ii incolumis, five fecus, fcio te graviter occupari, non luctn folum, verum etiam negotiis. Proinde ne quid ex meis etiam accedat, mi fi Jacobum meum, ut quod habes rerum mearum, huc adducat : fi quid tibi poteft efie ufiii , tolle & fcribe quid fu-ftuleris. Atque utinam Summa omijium qua: habeo, Patris tuamque falufem queam redimere. Veniffem ipfe, fed metuo Pituitam, & fum in refiituendo Novo Teflamento tofus. A Moro binas accepi iiteras. Cura ut valeas, (& te fortem Virum praebeas. Si quid erit in quo tibi queam facere gratum, facito 'periculum, an ex animo te diligam. Lovanii, pridie Martini. EPvAS. ROT. PETRO ZGIDIO S. D. Violes ultro me tuis provocare literis,, at nunc EJ nec laceifitus refponde. ' Scnpferam de Commentariis, de quibus cum Badio padlus eram, habebam Francifcum nonnihil fufpectum, quod parum integra fide rem traclafTet, itaque cupiebam tuis literis certior fieri. Dici non poteft quam dtileam, noftros paulatim his involvi bellis, tot jam bellis, vel ut verius dicam, latrociniis divexatos. 0 Theologos elingues, o mutos Epifcopos, qui tales rerum humanarum peftes taciti Ipetfiant! Scribito nTi Petre, ac Vale. ERAS- ERASMUS ROTEROD. GONELLO Suo S. D. I ondini falutavi Mxcenates meos, Archi-M-J epifcopum & Montjoium, ad hzc Amicos aliquot deftinarain muntifculo adoriri, & i11 his Regimn Eleemofynariuin, nunc Epifcopum Lincolnienfcm, fed ofFenfus Londino, nondum enim illic verlari tutum, eft ob'peflilentiam, in aliud tempus diftuli. Rex laborabat cum ii" lic eflem, hoc eft, Richemondix, Sabbato proximo, fed Medicus ajebat eum evafilTe periculum. Adeft Londini Summi Pontificis I\uncius, Epifcopus Theatinus, Vir, ut ajunt, undequaque Dodifllmus, de Pace inter Principes tradaturus, fed fruftra. Is magis, ni fallor, luum aget negotium, quam nofirum. Proximo Majo Rex trajiciet, unaque Sororem Mariam tecum abducet , nupturam Principi nofiro. Equum remifi, mone fxpius, ut Pater eum bene tradet Efi apud me, quod putem tibi gratum fore, fed mirum quanta hic Scriptorum inopia. Bene vale Chanflune Gonelle. D. Greanum meis verbis, faluta. Londini, Anno M.D.X\f ERASMUS ROTEROD. PETRO fEGIDIO $. Calve Charillime Petre. Per omnia Sacra te L-J oro, ut Sortem humante conditionis forti feras animo. De Patre bene fpero, fed tamen fi quid accidat, cave ne duos fimul amittam. Quid juvat inanis, imo noxius dolor? Mone Nico-• laum laum imprimis, ut rem diiTunulet, neque cui-quam effutiat ad quem adeat in Angliam, aut cujus nomine accerfttus: & ii non eat, .tamen taceat , fingat caufam a vera alieniffimam Rem ex Secretarii literis, & ex Jacobi mei fermone co-gnofces. Bene vale Amicorum Optime, & Virum te prxbe, imo memineris Hominem effe te & Vitae hujus Fabulam age. Bene precor tuis omnibus, & in primis optimo Patri. Scripti Ba-nifio Lovanii tertio Nonas Novemb. Mi Anime, poft ilias procellas, infignem aliquam feienita-tem expecta atque illi te ferva. Rurfuin vale. Si quid opus erit vel in tuo negotio, vel in negotio Nicolai, ipfe advolabo. Anno M. D. XVI, eras, roterod. paczo Suo s. D. TDlane confido, qui tui eft ingenii candor mi JL Pactee, te perpetuum Amicum futurum : nec ob id defcifces ab Amicitia, quod tanto fis felicior. Atque utinam fis multo etiam felicior. Si Commentarii noflri jam advecti funt, ut puto, fac diligenter recondas1,aut quod malim, apud Morum deponas,- donec lepofcam. Lina-crum fac in Amicitia retineas, & fi fieri poteft etiam Grocinum. Non haec fcribo, quod vel metuam aliquid , vei quicquam ab illis expe-aem commodi, fed quod tales Viros perpetuo velim Amicos. Non egent illi meis praeconiis, illud tamen aufim dicere, nec inter Anglos effe, qui de illis vel fenferit magnificentius, vel pra> p 3 dica- dicaverit honorificentius, quam Erafinus. Et non libet meminiffe, quid uterque, haud fcio quorum infiindtu, in nos molitus fuerit, id quod ipfa re comperi, non fufpicione conjeci : quam quam olim jam idem olfeceram. Sed Homines fumus, ego femper ero mei fimilis, & huic injuriae tot opponam illorum benefacta. Linacri feci honorificam mentionem in Scholiis Hiero-nymianis. Nil magnum fit, fi contemnam contemptus : fi oderim, odio habitus. Illud Literis efi dignius, officiis certare non odiis. Apud Cardinalem Lboracenfem quoties inciderit commoditas, fac Pacxmn agas. Cura ut recte valeas. Rameae, pridie nonas Septembr. Anno M.D.XXIV. eras. rot. petro zgidio s. r. Oi Oi recte vales, efi quod plurimum gaudeam. k_/ Diutius commoratus fum in itinere quam putaram : nam & Gandavi triduum remoratus efi Cancellarius Principis IlMriffimi: Tornaci Montjoius meus, qui nunc ei praefedtus efi urbi» Regias agens vices: apud divunt Audomarum Abbas Bertinicus. Trajedio fumptuofa fuit, & periculofa, fed tamen velox. Vas meum quod Fratri Francifci commiferam, nondum advectum eft, qua re mihi nihil potuit contingere infelicius. In eo funt omnia in Hieronymum Commentaria , quas nifi mature recepero , ceffabunt Bafileas qui excudunt, non fine magno fuo malo. EPISTOLA. Id fi cafu facium efl, facium efl infeliciffime : fin arte & data opera, quo vetera fua Proverbia prius extrudant, factum efl inimiciifime : nihil enim efl, 'in quo me magis Izdere potuiflent. Exhibiturus eram Epifcopis fuos Libros, eos nunc faluto vacuus, & demittor item ab illis vacuus : quod fi vas mififTent, iicut erant polliciti , jam nunc illic adellem. Adfunt Brugis duo totius Anglix Dodlillimi, Cutbertus Eonllallus, Archiepifcopi Gantuarienfis Cancellarius, & Thomas Morus, cui Moriam infcripfi, uterque mihi amicilfimus : fi quid forte inciderit, in quo poliis illis gratum facere, reclilfime collocaris officium tuum. Admone Francifcmn fuper hilce rebus. Uti fpero, ante Julium vos revifam. In-terim cura ut redte valeas Amice incomparabilis. Londini nonis Maji, Anno M. D. XIV. ERASMUS ROT. THOMiE PARCIO, Secretario Urbis Caletienlis, s. D. f Tunc meum Joannem Smithum ob certa XX negotia mitto in Angliam mox huc rediturum : rogo adjutes Hominem, ut quamprimum commode trajiciat, ac per redeuntem fcri-bito, quid valeas, quomodo res fuccedat cum Mercuriis illis, & quid agat tua Nympha. Praefecto Urbis, quem Deputatum appellare malunt , Viro Humaniffiino, deque me optune merito , me plurimum commendabis. Bene vale P 4 Cha- E Tv A S M I CharifTime Parci. Antverpix, pridie Cathedras Petri. AnnoJVI. D. XVIII. ERAS. ROT. JOANNI OECOLAMPADIO S. D. Tta quidem vulgo folet ufu venire, ut Bona ■* qu-c praefentia negledim habuimus, fublata gravi defiderio torqueant. Sed mecum pulchre agitur, fi moleftiarum quas ex me cepifti, cum una viveremus Baiilcx, memoriam abolevit disjunctio, Sed i fle nimirum candor efl Chrifiia-ni pectoris, ut Amici vitia in bonam partem interpreteris , & virtutes exiguas pro eximiis ducas ipfe in te Judex iniquior. Quanquam me mea bata^ nunc huc vocant, nunc illuc, tamen Lovanii iedem habere videor, ubi mea efl Bibliotheca. Sed quocunque locorum circumagimur, feu terra, feu mari, nufquam non circumferimus unice diledtiim Oecolampadium. Et nos interim Chriftum fequimur, fed a longinquo, quemadmodum Petrus adhuc imbecillis. Et tamen efl aliquid, illum vel eminus fequi. Profuit id Petro, fpero & nobis profuturum, ii modo Jeius Optimus clementiflimos fuos oculos in me torquere dignetur. O te felicem! qui totus & vacuus, in intimis penetralibus verfa-ris cum Sponfo, nihil aliud quam coelellia meritans. Et antrum vocas Sedem i fiam, ego Pa-radifum arbitror, prxfertim comite focioque Studiorum omnium Brentio, per quem ita fo-his es, ut folitudinis taedium non fentias. Olim Homines pii partiin offenfi deliciis ac fceleri-bus Vulgi, Chrillum titulo profitentium, vita negantium, partim afllicti fscvis Barbarorum iucurfionibus captabant invios montium ac nemorum feceffus. Nunc magis etiam libeat effugere iftos, qui fub praetextu Chrifli, Chriili Do-drinam moliuntur extinguere. Sed quid narras impie, Matri tantillum munufculum invidebas ? Nae tu dignus es maximis, qui tam grato animo penfites quae nihil funt. Quod Hieronymi Translationem confers cum Hebraeorum Voluminibus, non dubito quin cum judicio facias, pre-corque ut Deus laborem illum tuum bene fortunet. Optarim Indicem quamprimum prodire, mihi quoque ufui futurum. Ea res complures accendet ad evolvendum Hieronymum. Non fatis divino, quid libi velit Tragoedia, tantum admoneo , ne nimium variis Studiis oneres ingenii vires, & imbecillitatem corpufctdi tui. De Me-lanchthone & fentio praeclare, & fpero magnifice, tantum ut eum Juvenem nobis Cluilius diu velit effe fuperllitem. Is prorfus obicurabit Erasinum. Bene vale. Lovanii, Anno M. D. XVIIL ERAS. ROT. JOANNI KIRHERO S. D. Z^um ipfe dodiffimus tot habeas erudi-Vv tos Amicos, demiror cur hoc a me tam ambitiofe quaerendum putaveris Optime Kir-here. Quid autem elt tam arduum, quod Ma- P 5 ter- ternus Hofpes meus non vel tribus verbis a me impetret, ii modo iit ejus generis, ut przftare poilim ? Sed de ratione numerorum qui geflu digitorum olim notabahtur, ex Bedx Fragmentis nonnihil annotabimus : quod hic repetere perlongum fit, cum brevi fit exiturum Volumen. • Quanquam mihi non admodum probatur hujufmodi arguta curiofitas in numeris explicandis : neque fatis liquet, an eadem ratio, quam tradit Hieronymus, fuerit apud Hebrasos. Studiorum ac laborum moles in quibus verfor, non frnunt ut inprasfentia pluribus relpondeam. Tho-mam Frudifes Virum & citra ofientationem Eruditum, & citra fucum Humaniffimum, ac Maternum nivei pedoris Amicum, diligenter falu-taois meo nomine. Bene vale Joannes Amice non vulgaris. Bafileae, Anno M. D. XV. ERAS. ANDREiE AMMONIO S. D. R s _n0S ex^aras Andrea Suaviffime, dum JLJ vino jucundillimo literas addis multo jucundiores, planeque tuum ingenium, tuosque mores refipientes, quibus mea quidem fenten-tia, nec fuit unquam nec erit, quicquam mellitius. Quare duplici nomine tibi gratias agimus. De pecunia; mentione quod^fucccnfcs, equidem non ignorabam animum tuum Regia Fortuna dignum, verum exiflimabam te mif-furum Utrem majufculum, in menfes aliquot EPISTOLA!. 235 duraturum : quanquam hic quoque major erat, quam ut ab homine modeito gratis accipi poffit. De Grxco Epiflolio rifimus adfatim. IniquifGmus lim, nifi Moro dem veniam, tam feriis occupato negotiis. Demiror te fic perpetuo nidum premere, nec ufquam evolare. Hanc Academiam fi quando libeat revifere, multis gratimmus veneris, mihi inprimis. Quod jubes me ifthuc redire fi perduret languor, nihil video quod mihi blandiatur Londini, praster duorum aut trium Amicorum Confuetudinem. Verum his de rebus alias. Audio Julium Maximum vita defundlum. Vale Optime Ammoni. Frequenter ad nos fcribas rogo, gratius mihi facere potes nihil. Contabrigias e Collegio Regina;, Decimofexto Calend. Septemb. Anno M. D. XI. ERASMUS AMMONIO S» De alo quodam Genio meo non licuit te-J-VX cum, cum i/thic addlem proxime, congredi mi Andrea : nam cum primum advenirem, nihil minus fufpicabar, quam te etiam-pum apud Morum agere, prasfertim cum Jo-docus Bibliopola mihi confirmaffet, te jam in Collegio divi Thomae verfari. Pofiridie mane pulfavi fores cubiculi tui, nec eras domi. Ubi rediffem a Sacro, fenfi flrepitum equitum: Jufli Linacrmn profpicere, nam ego fcribebam, ne-fcio quid: ille nuntiat te difcedere. Sed pofiea- quam jam abieras, multis modis cupiebam te-cum colloqui, verum id alias licebit. Rogo facias me certiorem, quid de adventu Montjoii ifthic feratur: praeterea num pellis tanta, quantam praedicant: poftremo fi quid eft de rebus Italicis- Gallicisque," quod tuto literis committi poiTit. Bene vale. Cantabrigix, tertio nonas Odobres, M. D. XI. ERASMUS AMMONIO S. D. j%J ihil erat novi quod fcriberemus, nifi quod i- ' mihi decretum eft, neminem, qui modo certior contingat, nofiris ad te literis inanem hinc dimittere. Scripferam ante dies pauculos. Cupio fcire quid valeas, num Montjoius meus jam redierit: tum quid procedant res Italias : quid agat invicliffnnus Julius. Sub brumam ad vos, Superis volentibus, remigrabo, fi modo rigor hyemis pellem refiinxerit, quam audio illhic increbefcere: nec ea quidem longius hinc abeft. Hactenus praelegimus Chryfolora Grammaticen , fed paucis: fortalfis frcquentiori Auditorio Theodori Grammaticam aufpicabimur, fortaf' fis & Theologicam J^edionem fufcipiemus, nam id nunc agitur. Quasftus minor eft, quam ut me moveat, tamen interim & bene meremur, de Studiis, pro noltra quoque virili: & menfes aliquot, ut Ovidiano utar verbo, decipi|riUS-Cura ut rede valeas mi Andrea, Mortalium omnium mihi Charitlune, Fac uti frequenter ad nos E P I S T O L k. K' fi !«' (i i: # Cantabrigix, poftddie Idus Odtobr. nos fcribas. M. D. XI. ERASMUS ANDREAMMONIO jX: Praefatione Canninum quid fieri velis, ■l-' quam primum refcribe mi Andrea: nam Montjoius omnino non probabat. Proverbium quod iflhic oftendifii, annota: nam mea hic de-nuo imprimentur. Aldina habentur venalia, & quidem mediocri pretio, hoc efi fefquifcutnto, cum pluris Rom$ venirent. Si qui volent, petant ab Italo illo, qui folus Aldinos libros difira-hit. Reverendo Patri Epifcopo Dunelmenfi modis omnibus me facies commendatum: cui fcri-bam, ubi & otium contigerit & Nuncius paulo certior. Lutetia:, V. Calend. Majas An.M.D.X. ERAS. ROT. ANDREA AMMONIO S. D. | ’ audeo N. ereptum e carcere Regio, id fi xJ tuo quoque bono fadhim cft, duplici nomine gaudeo. Amo Coleti tam Chriflianum animum : nam ejus unius opera liberatum audio, cum is femper a Coleto inter amiciflimos habitus, cum jam amicus urgeretur Epifcoporum calumniis, ab illius Adverfariis fieterit. Epiffo-las quas ad Leonem & Cardinales fcripferam, edidi, fed locupletatas. Si quid refponfum efi, aut II quid efi, quod mea refert fcire, quxfo feriens per hunc unoculum Petrum, quem hac gratia meo fumptu mifimus in Angliam,’ mox huc redi- rediturum: nam febricula repente oboita vetat, quo minus trajiciam, & eft quod . ar® ° fit ad dies aliquot gratificandum. Supeiior i a Germania fic mihi modis omnibus arrifit, iit vehementer doleam tam fero mihi cognitam, hil non detulit honoris Erafmo Epifcopus Bah* Henfis Vir omnino frugalis, ut ferunt, alioqui, obtulit pecuniam, obtulit fortunam, equum coegit ut acciperem, quem mox urbem egrdTus aureis quinquaginta revendere poteram : leu praeftat coram huncThrafonem agere. Bene vale ac feribe, faltem quid valeas. Apud divum Audomarum, Nonis Juniis, M. D. XIV. ERASM. ROTER. ANDREiE AMMONIO Suo S. D. 'X 7 i de quxfo infignem impudentiam meam. 1 Mitto ad te Icaromenippum, ut aut ipfe deferibas , fi citra txdiuin aut incommodum queas, aut agas cum Moro, ut Fratri transcribendum committat. Nam efcas aliquot paro in Calendas Januarias, etiamfi fruftra, ni fallor. Et htc ( o Academiam!) nullus inveniri poteft, qui ullo pretio vel mediocriter feribat. Sed o-mnia potius mi Andrea, quam ut mea gratia tsedium ullum capias. Literas oro reddendas cures iis, ad quos defiinatas funt. Cura ut te quam optime valentem offendam» Cantabrigix, qu‘n to Calqnd. Decembr. M. D. XII. erasmus andrea; ammoNio Suo s. d. n > Remi- Demifi tandem oenophorum tuum una euin ,]) •■-V verficulis male natis. Auriga confirmat ji ie redditlifle Moro, quod id temporis aberas. Ad Calend. Januarias iflliuc remigrabimus, ut vel fotu mutuo minus algeamus: nam hic zcflivare jj. malim, quam hybernare. Pofiremo non expe-^ dit diutius tam procul abefle a Jove meo: quanquam hic locus non omnino mihi difpli-,, cet. Tum quie/lus video nonnihil, fi quis Arde-fj lionem pofiit agere. Perquam cupio fcire quo animo Wintonienfis & Dundmenfis meas acce-. perint literas, ad haec fi quid aliud efi novi. Gra* '' tum mihi feceris, fi has literas, quas tuis adjunxi, in Italiam perferendas cures : nunc plane l* efi illud Homericum, oiairsTog o//.j3§cf. Opinor auditas a Jove preces illius, cujus libellum tibi . tradidi, qui fontes, fluvios, lacus, ftagna ad la« 'i chrymis deplorandam Italix calamitatem invl-,i tat, ri/jMg Avxoc ah 'itqpregog, ut nutibus fit lo-, quendum. Tanta efi raucedo. Bene vale, ac fre* ; quenter ad nos fcribe. Cantabrig. IV. nonas Novembr. M. D. XI. ERASM. ROTEROD. AMMONIO Suo S. D. ■Jrecor -ut iflx venationes tam fint fauflx vo-X bis, quam mihi fuerimt infaufias: jam primum enim Regem mihi adimunt: deinde pro-fedo Cardinale dies aliquot me funt remora* tx. Ad hxc Urfevvicum miflo Novo Tella-mento captaram: equum promiflum literis pe- tie- 240 ERA S- M I tieram. Hunc cum die Lun$ vifurus peto, ille commodum fe venatum proripuit, non rediturus ante feptem dies. Ad hunc modum is i hyn-nus elapfus eft. Demum nunc te mihi praeripuit venatio. Proinde quod coram volebam, literis ago. Epiftolam a puero {criptam ad Pon-tificem, fi voles, refigna: mihi videtur parum apte fcripta. Si judicabis ad rem pertinere, cura denuo defcribendam accuratius, ut & hoc inte-rim addas officii. Salutem meam tibi commendo. Nec rogo diligentius, cui toto pedore confido : nec polliceor magnifice, cui re, fi queam, gratias referre malim quam agere. Et mihi certe ipes eft fuccelTurum quod agimus, non lolum quod agitur per Hominem mihi charilfimmn, Verum etiam per Ammonium Erafmo {elidffi-mum. Bene vale. Poterant has dux caufte me dies aliquot in Anglia remorari, fpes equi ab Urfevvico, quem haud dubie daturus erat, & tuum colloquium, ni jam me taederet Britanniae, & fentirem me vetulum jam hofpitem Uxori Moricae lupputere. Utinam mature felix Oraculum per te redeat. Rurfmn vale. M. D. XI. ERASMUS ROTEROD. AMMONIO Suo S. D. A/fajorein in modum te rogo, fi quid ifihic -LVjI extiterit novi, cures uti quam primum fciatn. Nam cum Londhio difcedebam, a^‘e' bam Oratorem ex itinere revocatum Reg’’s literis, E P I S T Q L /E. |( teris, quod Pontifex denunciaiTet, ante Novembrem non futurum generale Concilium: No- vum Fabula: genus, lagena tua etiamnum ftat Cantabrigise una cum vino, ut audio, fed jain vitiato, o ftipites! Si quid erit magni, quod mea 1,1 valde putabis interelTe, ne graveris aliquem cum equo mittere, fed re prius communicata cum Coleto. Bene vale. Joanni bene precor. Canta- brigias, Decimo fexto Febr. Anno M. D. XI. f ERASMUS ROT. ANDRE/E AMMO-NIO Suo s. d. \ litto ad te 1 i teras ad Bombafium feriptas. iVl De Ilatu meo nihil adhuc novi e/1 quod feribam, nifi iter fuifle incommodilllinum, An ut rejectis Ciceronis & Fabii Libris hujus nugas Pueri lectitarent? Nec Sulpitii Perotiquc Dochinam contemno, quibus iri eis Libris, cmos Grammaticos ipfi vocant, haud Rhetorico^ fa-cultatis hujus degufiamenta quzdam przbere, con-filmm erat, &c. Bene vale. Anno M. CCCC. XCVIII. # ERASMUS ROTERODAMUS EDMUNDO, Sacerdoti Optimo, S. D. A bdidi me in Villam' Humaniffimi Pnn-\ cipis a Courtemburne, hybernis his mentibus in arcanis Literis muilaturus: & utinam id id te comite, mi Chariflime Edmtmde, Cardiano duce, licuiffet. Sed hac in re, itidem ut in exteris, vulgato Prxcepto libenter utemur: Quando non potes quod vis, id velis quo poflis. Cxterum tux fuerit charitatis, Adrianum exti-mulare, ut me Libris aliquot inflruat. Mittat oro in Paulum, Augullinum, Ambrofium. Ori- genem a Bertinicis in tempore petat, certaque fiducia pro me fidejubeat: non enim falletur. Frxterea percupiam, fi fieri pofiit, ut Ongenis Homilix una mittantur, quas habet Garuianus. Lyranum, aut fi quis alius in Paulum fcripht,cC eum ad nos venire velim. Mittetur Sabbato vehiculum, quo omnia huc perferantur: inte-rim curabitis, ut Libri fint in eum diem parati. Si quando vel Adrianus, vel Cardianus dignabitur nos invifere, cupide videbimus utrumlibet. Vale mi Optime Edmunde, & hac in re quxfo diligenter operam tuam naves. Ex Arce Courtemburnenfi, Anno M. D. ERASMUS D. ADRIANO in Chrifio Amiciffimo S. P. D. T Tunc Ludovicum Puerum haftenus Jaco* fl bus Battus mei refpedtu aluit in Arce Tornehenfi: nunc ita libitum iis, qui in prx-fentia Tyrannidem obtinent, ut alio concedat, qui Batti Fratrem expulerunt, ipfum etiam Battum expellere conati. Quare monui Adole-fcentem, ut te primum viferet, qusm fi inbami-R 2 liam liam tuam receperis, rem feceris & mihi vehementer gratam, & erga Juvenem officiofam , & erga Deum piam, poftreme tuis commoditatibus non inutilem : eft enim Juvenis mediocri Doctrina, fcribendi artifex egregius, moribus & fide integerrima: id quod ipfe facile compe-ries, & ipfe meo periculo non dubitem affirmare. Vale. De Libris communicatis habeo gratiam , referet autem is qui Pietatis officia multo cum fcenore folet remetiri, Deus. Ex arce Courtemburnenfi, Anno M. D. ERASMUS EDMUNDO ut Fratri diledo s. n. f ertior per te fieri cupio, num jam redierit no/ter Cardianus, aut quam mox expe-ctetuv adfuturus. Adrianum ovabis meis Verbis, 'ut dc Libris fuis patienter agat: nam poft paucos dies alio me conferam, fed non prius quam Codices multa cum gratia refiituero. Mirum quam mihi gratuler, qui hunc laborem fufce-perim: confido enim me pofiliac toto pedtore in arcanis L,iteris libenter verfaturum. Meus Francifcus intra dies ferme ocio in Patriam redit : quare Ludovicus recte fecerit, fi paginas, fi quas habet de Laurentio, miferit: de mereede nulla fuerit contatio. Pr$terea de Tabellione ecquid cognorit, ut fciam, faciat: tum de fu-dario quod perierat, quid egerit. Exemplar Precationum mearum, fi deliituti, jube remittat. Vos omnes jamdudtuti expedio, fed fi"11* fira. Cum primis pio, mikicjue plurimis nomi-L nibus obfervando Viro Adriano falutem meis verbis annunciabis. Ipfe recte valebis, ac nos tui amantiffimos viciflun amabis, nofque pro mutua clraritate, mutuis apud Deum precibus adjuvemus. Ex Arce in qua diverfor, raptim, AnnoM. D. ERASMUS ROTERODAMUS R. P, HENRICO a BERGIS, Epifcopo Cameracenli, s, d, Z^um Hominis conjundHllimi dignum _im-Vy mortalitate ingenium, quam celebratiflt- mum efficere cuperem, Ornatiffime Pr$ful, id ita demum fore exiffimavi, fi celeberrimi tm nominis titulus Operi novo velut fax quasdam praeluceret: non quod hoc muneris tux Pne-ftantias aut aptum, aut magnopere dignum ju-dicafiem, verum ut novo Autori tuis e laudibus nonnihil tum gratias, tum autoritatis accederet ; id quod mihi abunde videor aflequu-tus. Tanto enim ardore meus Gulielmus ab univerfis hujus Academia: alumnis legitur, rapitur, tenetur, ut dictu prope fit incredibile: jam paffim in publicis Auditoriis, in Collegiis Gu-lielmi mei nomen perftrepit. Hoc munere fi te nihil offendi fenfero, fat pulchre procedo: hn gratiam etiam ineo, plane triumpho; donamus enim aliena, nihil enim ipfi excudere potuimus , Theologix Studiis occupati, & Hieronymi monita fequuti difcimus quod doceamus. R 3 ~ Bre' Brevi tamen aliquam Studiorum nofirorum frugem expedta, quam tuo nomini propriam faciemus. Me morbus prorfus exhaufit, & cutis Sc loculi laxiffimi funt: illa carne, hi nummis farciendi : tu pro tua confuetudine facito, ac bene vale. Parifiis, Anno M. CCCC. XCVIil. ERASM. ROTERODAMUS CHRISTIANO, qui Opera Auguflini fcripferat fucatius. y/Jalveto quantum voles. Ita me Deus amet 1 hJ naud expedtaram abs te tantum elegantia:, vel. potius eloqugnti:e : nam elegantem futurum facile profpexi. Quare tuse 1 itera: voluptati mihi inprimis fuerunt. Proinde te hortor, ut i flo cur-fu pergas, propediem tui Praeceptoris fimillimus evafums, fed genus aliquod dicendi, tanquani lignum tibi proponas, cenfeo, ite varia fuique niimilis nafcatur oratio. Id autem genus potif-anum eligendum, ad quod te potilTimum Natura compofuit: de te conjedfuram fumere licet. Videns ad Timonis propius quam ad Ciceronis formam accedere : equidem malim Ciceronis. Atticum erat prxflantiflimum. Ab Afatico Jong6 abes. Rhodium nihil eft quod petas. Punicum referre videris, vel Allobrogicum potius: quod quidem longe temperatiflimum efle conflat, videlicet ex Arabico & Iberico medio mixtum, Caleno interim rubetam diffiinulante. Verum inepte hxc te doceo fu?, cum tibi Minerva fit domi. Verum is, ut eft nova quadam humanitate» E 1\ I 3 T O L /B. 263 tate, dabit veniam, fi meam falcem in ipfius iv!; mefiem mifero: mittam enim faspius. Non dis-K plicet illud difcendi genus, ut ille materiam, tu iC’' verba minifirds. Idem olim Crafitis fadbitavit Ora-^ tor haud vulgaris, fed hic ex prifcis. Vidi ipfe :';i‘ corniculam Horatianam, cujus te fimilem efie nolim. Eris autem, fi Praeceptoris quam fimilli-mus efie ftudueris. Quod me amas, nihil feri* bis novi: feiebam enim antea. De nofiro certamine , Chrifliane, nihil ell quod labores : tu tanti es, nili mihi Auguflinus mentitus eft, quod f non folet. Bene vale cum tuo Daedalo. Lutetis, ^ Anno M- CCCC. XCVIII. f ifr , ERASMUS GAGUINO. 1 /^ereales & Anabafii qui fint apud Hierony- jj. mum in Ruffinmn, non fatis intelligo. ini De Cerealibus fomnio, nefeio quid. Utroque 4 verbo Veftigatores quoquoverfus dimiffi figni- ;f ficari videntur: tu me doceas velim. Dialecti- ,|, ca Laurentii jampridem defidero : qus fi tibi fint, obfecro commodes : fin minus, common-ftres a quo mihi fint petenda. Bene vale. Anna , M. CCCC. XCVIII. GAGUINUS ERASMO. TVTcc Cerealium, nec Anabafiorum permit-j. 1 tit me acerbilfimus morbus meminifle, tam fum doloris impatiens. Dialeclicen tibi demitto , quam remitti aliquando provideas cum R 4 Ora- Oratiunculis, quas a me habes. Vale melius Ro-berto tuo. Anno M CCCC. XCVIII. ERASMUS EVANGELISTZ S. D. X/ erbuih illud, accenfos, quod nos offende-V bat , apud Vegetium reperi, cujus hasc funt verba: Ad obfequia tamen Judicum vel Tribu- norum , nec non etiam Principalium deputabantur milites, qui vocabantur accenfi: hoc eft, pofl-ea additi, quum fuilTet eleciio completa, quos fupernumeranos vocant: Hxc ille. Manifeftif-iimum igitur ell, accenfos ab accenfendo di-dbs, hoc enun communicatum volui. Vale. Anno M. CCCC. XCVIL ERASMUS ROBERTO PISCATORI. X7ide quam fit avidum & querulum Fccmi-, 1(lariun genus- Nudiustertius Puer meug ab Hofpite noftra veteri plurimum retulit que-relarum. De noflrmn utroque nefcio quid Maritus murmurabat. Mater ne Normana plane non eifet, querebatur fe pro laboribus, quos mea cauia cepiilet, nihil gratite recepifle. Filia, te permaligne folvifle ajebat, & priflinx tuae confuetudinis oblitum fuifie. Ego decuplo beneficium emo : redimo enim ciimulatifluna mercede officium, & nihilominus beneficium debeo. Hos Mulierum mores cum mecum reputo , tum gaudeo me in hoc vita: genus inci-diffe : fi cafu, feliciter : fin judicio", fapienter. Habes jejunam Epiftolam, argumentum mihi jejuna illa Mulier miniftravit.Tu fi bona valetudine frieris, gaudemus ‘ nos optamus (juidem, imo jam fperamus: cepit enim Morbus paulatim remitti. Lutetia;, Anno M. CCCC. XCVIII- ERAS. ROT. THOMvE GREIO S. D. Oi quid unquam tibi gratum aut feci, aut volui, O quxfo, ut hoc mihi gratia; referre non graveris. Huic Juveni, quas ad te literas fcripfi ■> tradito , ubi meis.vehementer efflagitantibus Copiam fecero,remittam.Bene vale. An .M.CCCC.XC VIII. ERASMUS THOMA: GREIO fTrimetfi effem occupatior Suaviffime Tho-JL ma, tamen ut intelligeres, quoties ad te fcribendum erit, nullam prorfus excufationem me mihi permiflurum effe, vel interpellantibus negotiis tecum per literas loqui libuit. Cave poflhac a me expedies, ut in fingulis Epiftolis, vel meam in te benevolentiam teflificer, vel ingenium tuum praedicem. Semel hoc tibi per-fuafum velim, tuo iflo in me animo tam pro-penfo, tam candido, tam modeflo, tam ardenti, tam amico non effe mihi neque charius quic-quam, neque jucundius: meque plane fic affe-Ctum effe , ut tam dulce bonum nolim vel cum univerfis Arabum opibus commutare. Porro de meo vicifEm in te amore, hoc perinde ut Apollinis oraculum accipias velim, dum tu & Virtu- R 5 tem tem & Bonas Literas (id quod facis) ampletdi perges, nulla Confuetudinis intermiilio, nullus cafus hunc in te animum mutabit. Solidus enim Amor a Virtute profectus tam finem nefcit, quam Virtus ipfa. Etenim quos cupiditas Amicos fecit, neceffe efl ut idem amoris lucrique fit finis. Quos vero voluptas adamandum allicit, ibi finem amandi faciunt, ubi fetietas fubierit. Qui denique puerili impetu animorum fefe Benevolentia profequuntur, pari levitate ab Amicitia defeifeunt, qua accefferant. Noflra Neceflitudo longe melioribus initiis profecta, non paulo folidioribus columnis innititur : quippe quos non commodi ratio, non voluptas, non juvenilis affectus, fed honeftus Literarum & communium Studiorum amor copulavit. Eft enim inter Bonos Studiofos-que Viros vel publica quaedam, fed conftantiflima Neceflitudo, e fimilium rerum admiratione conflata. Et quoniam Virtutis Studium necfanitatem novit, nec cafibus fortuitis fubjacet, non poteft Bonorum Benevolentia non effe perpetua. Hoc igitur Amoris genere cum fimus jundti, vereri non debes, ne quid in noftram Amicitiam incidat, qualia vulgaribus Amicis multa paffim evenire videmus. Quanto tu Innocentia & Litera-rum eris amantior, tanto mihi charior es futurus. Equidem abunde magnum Amoris in te mei fru-ctum tuliffe videbor, fi praelavam Virtutis indolem , quam in te primus animadverti, mea opera ad frugem pervenifle videro. Ad quod ut manibus pedibusque enitaris, te mi Tjioma etiam at- | t[ue etiam hortor. Id facies fi optimos quosque I? Amores tibi legendos propones, lafcivos & ob-;) fcccnos non fecus ac pedem (pandam fugeris, prx-,1 fertim ifta adhuc astate , qux fua fponte lubrica, , non tam ad recta capienda propenfa, quam ad ne-; quitiam proclivis ell. Quorfum autem attinet I idos cum Morum detrimento legere, cum neu-tiquam defint qui doctrina non paulo plus pro-fint, obfccenitate nihil noceant ? In quorum numero Virgilium inprimis leges, Lucanum, Ciceronem, Lactantium, Hieronymum, Saludium,Ti-tum Livium. Invitus finem facio, ita mihi videor, dum hasc feribo, jucunde tecum fabulari. Et vide qusefo,quantulum id fit, quod de nodraFamiliaritate corporum disjundtio detraxit. Animo te video, literis colloquor, fortade etiam jucundius quam lingua. Quare gaude ac vale. Ne literamm novum colorem diutius mireris, Amantium fan-guine feriptas ede noveris. Atramenti penuria, mori fucco fcripfimus. Paridis, An. M.CCCC. XCVII. ERAS. ROT. ANTONIO LUTZENBURGO S. D. ) A ntea, mi Jucundiffime Antoni, te tantum Jt\. ut hominem Humaniffimum, & optime de me meritum amabam, nunc etiam ut Litera-tum amplector, id quod ego nunc demum tuis e literis cognovi. Cave me putes afientari, majorem in modum delecdavit dilus ille fimplex & naturalis: verba non adfeita, fed una cum ipfis fententiis cohaerentia: fenfus fani aefolidi, nihil hil neque in verbis, neque in fententiis aut por-tentofum, aut difiortum, aut coactum, aut immi-nittiun denique, aut redundans. De Difma, iic habe, extat & apud Varronem & apud Gellium pervetuftum Adagium hujusmodi, Malum con-filium confultori peffimum : at ego confido hoc optimo confilio nos omnes gavifuros, inprimis Humanifiimum Abbatem Patronum, fi pateris, milii tecum communem, qui charifltmo Adole-fcenti pulcherrime confuluit: me, qui bene monuerim; te, qui fidelem & amicam navaris operam; Difmam ipfum, qui jam nunc mihi gratias agit maximas; denique & Tutorem, qui tandem nactus efi, cui libenter literas fuas communicet, &apud quem indufiriamfuambene collocet. Efi is, mihi crede, unus omnium quos adfpicit Sol, integerrimus Vir, & candidifllmus. Purgabis me Abbati, quod tam incompofite fcripferim. Battum excita nt Battus fit, nunquam enim fuerit opportunius. Bene vale mi Antoni. Lutetia, fepti-moCalend. Apriles, Anno M. CCCC.XCI1X. ERASMUS ROTERODAMUS ANTONIO LUTZENBURGO S« D. A ccepi fimul & Abbatis munus, & a Batto ^ ^ mifiam pecuniolam: qua de re fi nunc parum accurate gratias ago, ne putes id inde ei e, quod parum hoc munere fim laetus, fed erat negotii quiddam, & valetudo admodum ag1^ta" Czetemm quantum & te, & Abbatem de hoc dono pro meis meritis, qux nulla funt, deamem, brevi declarabo. Valebis, & tui fimilis mi Antoni elTe perges. Anno M. CCCC. XC1X. ERASMUS ROTERODAMUS BATTO Suo S. D. 1 Morbo tuo fpero equidem ^evSokoycv jLjf effe, metuo tamen nonnihil, ut funt res Mortalium. Nortra caufa nihil eft quod te angas Anime mi, noftra Charitas ut non coepit a commodis initium, ita his fublatis non evane-fcet : quod autem Sors fert dtra noflram cul- pam, id xquo atque adeo magno animo ferendum. Utinam valetudo tantum nobis proipe-ra contingat a Superis, extera iph perrumpemus : fed ea mi Batte jam nunc vacillat admodum. Illa qux fe negavit olim mihi feminam fore, cur nunc etiam plus fit quam femina, vehementer admiror: fed durum telum necelhtas, quare muffitanda res, & tempori ferviendum. De D. P. femper mihi male prxfagiit animus, fed hxc-ab exitu fpedtabuntiir. Defino jam mi Batte de mea Fortuna queri, quando fperare de-fii : hoc unum piidet, rem tam late manaffe, non fine multorum (ut opinor) invidia. Tu mi Anime, facito te confirmes, tibique quamprimum confulas. Vides enim rerum Aulicarum qui fint xftus. Annotationes fcripfi in Officia Ciceronis: hx propediem excudentur. Dicaturus eram Adolpho, fed nihil video caufx. Ludo- dovico meis verbis dices, gratiffimum ™ 1 dturmn, fi qux funt apud te Epidolx, < i igen ter perfcripferit. Vale optime ac iuavii ime mi Batte. Lutetix, Nonis Aprilibus, Anno M-cccc. XCVIII. erasmus roterod. benserado Suo S. D. Ocripfimus heri de rebus omnibus Humanis-fime Doclillimeque Benferade, fed quoniam alter datur Tabellio, rei fummam modo repetam. Ex Hollandia reverfus apud Battum totus in Literis vivo, maxime Grxcanicis. Mininus ad te Euripidem & Ifocratem, milTuri plura , fed metus erat, ne Pedis idinc te jam aliquo propulidet. Si quid ed novx Grxcanitatis, vellem citius oppigneraverimus, quam non potiamur : maxime, fi qua Chridiana, ut Ty-X/y-ol, ut Evangelia. Opes meas apud te depolitas, tibi commendo. Scriplimus & Augudino, de quo xjuid Iit, cupio difcere: nihil enim adhuc inaudivimus. Utinam mi Benierade nodras Mufas liceret conjungere, fed hac de re aliisque omni' bus fcribes copiofe. Summam tuam in me Humanitatem Optime Nicolae, neque apud me pa‘ tiar intercidere, neque.didimulabo. Enitar pl° viribus, ut fi grati nomen non poflim aifequi, hd' tem ingrati Hominis notam videar effugn e-Vale. Salutat te ex animo Battus, toto pec or tuus. Ex arce Tornehenfi, 15. Calend. Augu Anno M. CCCC. XGIX- EjRAS epistola;. ERAS. ROT. NICOLAO BENSERADO s. C. L equentes huc certifflmique rumores quo--L tidie adfemntur, Peftilentiain illic majorem in modum debacchari nihilque reliqui facere. Quare quod metuebam, ne tu jam aliquo profugiffes, non putavi vel pluribus fcriben-dum, vel plura mittenda, ne fcilicet multum periret opera:, fi tu abfuiffes. Rerum autem modo fumma attingam capita. Hic primus datus ell B. per quem fcriberemus. Euripidem & Ifo-cratem ad te mittimus, parantur alia, qua; pofl-hac ad te ibunt. De Miloniana Defenfionb dabimus operam, ut tuas fatisfiat voluntati, fimulat-que Orationem & Libros ad id neceflarios erimus, natii. Si quid illic rerum eft natum, quoti me fcire judicabis oportere, fac ut fciafn. Augu-flino, fi jam reverfus efl, has, quas tuis conjunxi , reddes. Nugas meas quas apud te depofui, tibi etiam atque etiam commendo. De noflra ConjundMone fi quid excogitafii, habebis me ad illud facillimum. Intelligis, opinor, quid dicam: id quantopere cupiam Humaniffime Nicolae, vix tibi perfuafero. Sed ut fperare vix audeo, ita fuadere nequaquam. Illud me cruciat, a* nimum illum tuum tam niveum, tam philofophi-cum, nunc vix denique mihi pcrfpeclum elfe: de quo tametfi nos nunquam non optime & fenfimus, & prxdicavimus, tamen nefcio quo modo id accidit, vel noflra utriufque modefiia pene nimia, vel aliorum opera, ut intimam Familiaritatem Ben- Benferadi non fiin mihi aufus polliceri: & quam effe foleo in colendis Amicis pertinax, tam tum in adfcifcendis verecundus. Si quid novae Graeca' iiitatis iftuc advectum efl:, onera & hunc Hominem farcina, & me beneficio. Neque metuas Nicolae, ne tuis in me meritis parum relponde-am: crede mihi, non defatigabor neque conqui-efcam, donec pro viribus aes omne difiblvero. Quum aes dico, non eos modo nummulos dico quos mutui nomine abs te accepi: nullo enim leviore nomine me tibi puto adfiridlum: fed mul to magis tuum iftum in me animum, fummaque officia, quorum apud me nunquam eftintermoritura memoria. Hxc mi B. boni confides in prsefentia, ubi certum cognovero te iftic agere, curabo ut fubinde aliquod Studiorum meorum Monumentum ad te proficifcatur. Epifiolam ad Jacobum Eutorem fcriptam, velim per certum Hominem cures Aureliam perferendam. Bene vale. Ex Arce Tornenfi, Anno M. CCCC. XCVIII. ERASMUS ROTERODAMUS JOANNI, Canonico Bruxellano, S. )). TDec Fortunas obfecro te mi Candidiffimc X Joannes, purga me Humanifiimo Hofpiti, Patronoque meo Vicario, quod Libellus Pueri oblivione illic relictus efl. Ita me ament Superi! ut nihil jam multis annis accidit, quod %que do-Inerim. Si quid habes novarum rerum vel de Auguftino, vel. de Benferado, vel de Epil"coP° Patrono E FIS To t, JS. Patrono meo, vel de Lndovico denique, qui dias in Regiones e 11 emandatus, ut me accederet : per noftram Amicitiam te etiam atque etiam oro, facito me tuis literis certiorem. Erit illud inter plurima tua in me officia non nigra-tiffimum. Tabellionem habes ex Antonii Nothi Familiaribus certilfimum, cui qmcquid voles, recltiffime commiferis. Verise offendi res omnes eo loco, quo tu prsedixeras: Domina forte fortuna in via facta obvia, dextram porrexit , vultu non inimico. Czetenun a quibusdam non male cupientibus, ut arbitror, deterritus, a colloquio abliinui. ' Puer meus Dordraci febri arreptus eft, Sc quidem tertiana. Ea res mc majorem in modum follicituin habuit, ita ut ejus gratia Zierczee navigarem. Illic enim Matrem habet. Valemus adhuc, praterea nihil elt, quod Fortuna; gratulemur. Valet Battus, & te lalu-tat oppido : amat. is quemcunque Erafmus amarit. Cura ut quam optime valeas Huma-niffiine mi Joannes, & Amiculum, vel potius Clientulum addictiffimum Erafmum tueri ama-reque pergito. Ex Arce Tornehenli tmnultuan-tilTune ad multam noctem, 4. Idus Juiias, Anno M. CCCC. XCIX. ERASMUS BATTO s. n. Epiftola jocofa. "TVJihil opus ut te gaudere jubeam, cum jam,-ll dudurn te abunde gaudere fciam, qui quidem me moleltam hircinam humeris tuis $ ex- excuflfevis. Adrianus etiamnmn ad fe invitet. Cardianus palam fuadet, ut apud Abbatem potius vevfer, ii commode queam: Medicus contra , ut apud Adriannm. Uterque facit opinor, quod canes folent, qui focium in culina nullum amant. De Cardiano, an per omnia fincerus futurus fit, fubhasfito. Nam fubarrogantem elfe fentio. Neque de Adriano unquam verbum apud te fecit, cum per illum res hxc potius confici debuerit. Nos quicunque erit exitus magno animo excipiemus. Tu cura ut valeas mi Batte. Mitte ut primum commoditas dabitur, noftra omnia, noftrosque Dialogos omnes, fi libeat forte perficere. Ludovico infla, ut quantum potefl: omnes meas Epiflolas transfcribat. Vale. Non remoror Ludovicum dehortantd Medico, ne magis in me murmurent ifti Cucul-lati. Audomari, M. CCCC. XCIX. ER.ASMUS BATTO Suo S. D. |}er quem mihi meas Lucubrationes mifc-1. ras, per hunc ego tibi Laurentii partem una meis cum literis remifi. Tabellioni ita ut jufTeras, ocio denarios dedi: praeterea nihil erat quod feriberem novi. Evenit mihi quod vul" go folet, ut vulnus illud in Angi i a acceptum, nunc demum dolere incipiat, pofteaquam inve^ teravit: & hoc magis dolet, quod cum i11"1' gniffima fit conjunctum contumelia, nulla tamen a me Talio referri potefl. Quid enim ego aut cum Analia univerfa dimicem, aut cum Rege ? nihil illa commeruit. Et in eum fcribere, qui poiTit non folmn profcribere, verum etiam occidere, dementiae extremae puto. Qiiare hac in re cum Themiitocle oblivifcendi artem opto. Sum quidem totus in Literis, & Adagiorum prifcormn Collcclanea meditor confcribere, tumultuario quidem Opere. Video Chiliades aliquot futuras, verum duas duntaxat, aut tres ad fummum Centurias emittere eil animus. Eas tuo Adolpho dicabo. Miror te per hunc Francifci Fratrem nihil fcripfiiTe. Vide ut farcinam diligenter, meam exceptes : nam Galba ille, ut fcis, hnrpyja efh exceptam diligenter ad me mittas. Eftin ea Tunica, partim nigro, partim fubm-gro fuffulta ; efl Chlamys abs te empta; efi Caligarum violaceo colore par; efl AugulHni Enchiridion membranis fcriptum ; funt Pauli Epi-ilolx; funt alia nefcio qua:. Grxcre Litcrx animum meum propemodum enecant: verum neque pretium datur, neque fuppetit, quo Libros, aut Praxeptons operam redimam. Et dum haec omnia tumultuor, vix eft unde vitam iufHneam: hoc Literis noflris debemus. Bene vale Batte Chariffime. Qutefo te ne quid nollra: querela; moveant: libuit enim, ut folco , apud te animi cura? effundere: exterum animum non temere abjiciemus, & juxta vetus Adagium: dum fpi-rabimus, fperabimus. Lutetiae, M. CCCC. XCIX. 576 E R A S M 1 ERASMUS CHRISTIANO LUBECENSI Se De | ^mn te incredibili quodam ardore Lite-rarum flagrare minime dubitarem Chri-ftiane non vulgaris Amice, hortatore nihil opus e fle putavi, fed ejus quam ingrefliis efles, vix Duce modo ac tanquam Indice, id quod mei offlcii efle judicavi, videlicet ut tibi Homini non modo copulatiflimo, verum etiam jucun-difllmo, veffigia quibus ipfe a puero e flem ingrefliis commonflrarem. Qux fl tu pari cura accipies, atque ego dicturus lum, futurum confido, ut neque me monuifle, neque te paruifle pcenituerit. Prima igitur cura fit, ut Praeceptorem tibi deligas quam eruditiflimum. Neque enim fieri poteft, ut is recte quenquam erudiat, qui fit ipfe ineruditus: quem fimulatque na- nullum non movent lapidem, quo noceant Erafmo, perfuaferant Colonia; uni atque alteri Libellum illum ridiculum de Julio coelis exclufo a me conferiptum fu i Ile , perfuafuri pluribus, ni praefens impudentifhmam calumniam retudillem. Quodli quid hujus fufpicionis apud vos quoque iubortum elt, ut folet in hu-julmodi negotiis per multos obambulare Divinatio : mitto ad te Exemplar literarum mearum ad Paulum Bombafium : nam perlongum iit, eadem pluribus fcribere. Nihil pudet illos Sycophantas, <5c nefcio quomodo qua; faltilll-ma funt, libentius credit Vulgus. Pridem erat in animo fubmonere Pontificem Summum, ut hujufmodi licentis indies magis ac magis gli-fcenti, finem imponeret, fed nondum "incidit commoditas: Antonium tamen Puccium Ora-' torem admonui Bafilete, & recepit fe curaturum: nam illi quoque res non difiimulanda videbatur. Cum tu duodecim Angelatos mittis pro novem, non video quid lucri facias. Video futurum, ut Fortunae fecundus flatus te nobis auferat: fed hoc moderatius fero, quod tu interim felix es, qualiacunque noftra funt Fata. Vetus e/1, Amicis convalefcentibus Soteria mittere: at ifihinc nec literas mittuntur, cum a tot morbis morbis revixerim. De Theologorum quorun-dam fucatiffimis Technis perlongum fit feribe-re : ex literis meis ad Roffenfem Fabula par, tem intelliges, nam harum Exemplar ad te mitto. Bene vale. BalUete, Calend. Jan. Anno M. D. XV. CARDINALI NANETENSI Erafmus s. 1) everendifllme Pater, hifce literis tan-IX tum illud teftari volui, me nec efle adhuc, nec futurum unquam immemorem Humanitatis, qua me nihil promeritum Tua Sublimitas, tum in itinere, tum Roma commoran-tem .ert’profequuta. Ut Urbis liceat oblivifei, quzrendus efi: mihi Fluvius aliquis Lethasus, ne nie diutius cruciet ejus defiderium : nam non poffum noti dolere, quoties in mentem venit, quod Cadum , quos Agros, quas Bibliothecas, quas Ambulationes, quam mellitas Eruditorum Hominum Confabulationes, quot Mundi Lumina, quam Fortunam, quas Spes tam facile reliquerim. Lenit tamen hoc delide-riutn Guilelmi Warami Archiepifcopi Can-tuarienlis inaudita quaedam in nos non Humanitas modo, verum etiam Benignitas, ut fi Pater effet aut Frater, nihil pofiit amantius. Complectuntur & exteri complures hujus Regni Prae-fules, inter quos praecipuus ifie Epifcopus Rof-fenfis, Vir praeter fummam Vitx integritatem. Doctrina quoque varia reconditaque, ttitn ani- T 2 md mo minime fordido, & ob has Dotes hic fum-mo in pretio habitus. Hujus comes Romam adifTem, ii paulo tempeflivius citis fuiflem certior. Si quid erit negotii, in quo Servuli infimi opera non gravetur uti, mandet ac prxcipiat Amplitudo Tua, Modo dictus Arcliiepifcopus Cantuarienfis non Titulo tantum ac Dignitate Pt imas Angliae, fed Eruditione, Integritate, Fi* de, Humanitate, Modeftia, modis omnibus primas tenens, me licet immerentem lingulari favore complectitur. Is Romanae Sedis Ornamentis ita favet, ut nemo omnium magis: quan-quam totum hoc Regnum propenfiflimo in eam eft animo. Precor Deum, ut fua fimeta pace o-mnia conciliet conglutinetque. Bene vale. Lon-dini, VI. Idus Februarias, Anno M. D. XII. JOANNI COLETO ERASMUS Roterod. s. d. Porteaquam relicta Britannia, Gallias repe-5. tii, difficile dictu, quam varie fuerim af-iedtus. Neque enim facile judicarim, utrum Itetior fuerim, qui pridem relictos in Gallia Amicos reviferem, an trifiior, qui nuper in Anglia paratos reliquerim. Nam illud vere polium affirmare, nullam elfie Regionem, qua= mihi vel univerfa tam multos peperit Amicos tam finceros, tam eruditos, tam officiofos, tam fplendidos, tam omni virtutum genere decoratos, quam multos una peperit Urbs Londinenfis: quorum quifque iic in amando me, juvando- que certavit, ut nefciam, quem cui debeam praeponere, iiecefleque habeam omnes ex aequo redamare. Horum defiderio non pofliim non excruciari: at rurfum recordatione recreor, dum illos mihi perpetua cogitatione quali prxfentes reddo, dumque fpero propediem futurum, ut eos repetam, haud unquam poftea relicturus, nifi fi mors una divulferit. Id quo fiat ocyus atque commodius, confido te pro tuo in me amore fhidioque cum reliquis Amicis daturum operam. Dici non potefl, quam mihi placeat iudo-les Liberorum Baptiflac, nihil modeftius, nihi tractabilius, nihil in Literis diligentius: quibus rebus futurum confido, ut & Paterno animo, & meo Audio refpondeant, magnumque olim Britanniae decus adferant. Vale. Parifiis, poftiidie Sacramenti, Anno M. D. VI. ERASMUS ANTONIO A BERGIS, Abbati Bertinico, s. D. ¥3 everende Pater, cum proxime efiem Gan-IX,. davi , fero cognovi tuam Amplitudinem adelfe, cumque jam conarer meo fungi officio, ditium elt eam abifiTe. Poft haec accepi ‘a nonnullis, quod me vehementer commovit , te mihi, nefeio quid , fubirafei, opinor ob Moriam, quam Vir Gkriffimus Georgius Ha-loinus, me dehortante® c deterrente, fecit Gallicam, hoc eft, ex meafuam fecit, additis, detractis & mutatis quae voluit. Ad haec argu-T 3 men- mentum ipfmn per fe jocofum eft, nec tamen ullum Hominum genus infector odiofius : ne- que quenquam nominatim taxo , nifi meipfum. Poftremo Opus hoc qualecunque e it, placet Eruditis totius Orbis omnibus, placet Epifco-pis, Archiepifcopis, Regibus, Cardinalibus, atque ipii Leoni Pontifici Maximo, qui a capite ufque ad calcem totum perlegit. Qtiodfi quid etiam ineptificm in hoc Opere, & alii forent of-ienfi, iperabam tuam Celfitudinem vel unaiii mihi patrocinio futuram fuiile, videlicet fui fimi-em, cujus tantam Humanitatem femper expertus ium, ut ipfa Humanitas non pofiit effe huma-anior. Proinde nondum adduci poffmn, ut credam effe vera, quas mihi quidam fuper hac re nanarunt. Scio vulgo multa jadtari inania, & mores tuos candidifhmos jam multis annis expertus fmn, quibus plus habeo fidei, quam alio-Tum orationi. Scio quantum interfit inter Ber-tmicum & Brifelotiun, etiamfi ab eadem litera vocum eff initium. Quicquid efl, rogo pergas amare tuum Erafinum vel ob hocipfum, quod jam olim amaveris. QiiodiI unquam promeritus fum tui fimilium favorem, aufiin hoc fiducia mei, magis quam arrogantia dicere, me hunc maxime promereri: quod fortaffis extindo me Pofleritas rectius judicabit: quanquam nec hac State defint qui pcrfp^ant. Verfor in Collegio Eiliano, unde eft hic, qui has reddit, Theodoricus Juvenis feftivo felicique ingenio, ac iumma: ipei: quare fi quid erit, in quo requiret favorem Amplitudinis Tuae i qv.asfo ut experiatur. Bene vale Maecenas Optime. Lovanii, Natali Lucia:, Anno M. D. XVII. GERARDO NOVIOMAGO ERASMUS Roterod. s. d. uid tibi imprecer, mi Gerarde, dignum \3v illis tuis factis ? precor ut brevi magno aliquo Sacerdotio onereris. Dixeras, at non i olus, R. Przefulem noftrum non ante quartum aut quintum diem abiturum : ego juxta vulgarem morem eum numerum conduplicabam, exitu-mans ante octavum diem non mutaturum locum , & erat hic quod agerem. Videbam occu-patilTuno Principi non vacare tum temporis, przefagiebam vos fero pranfuros, & mihi jam flomachus latrabat. Proinde fubduxi me, tefta-tus apud te, domi expe&aturum eo die, fi quid juberet. Nihil denuntiatum eft, pollridie mane tranfcurro Lovanium, quod arbitrarer haud multum intereffe, hic, an illinc agerem, quod ad conveniendum Prasfulem attinet. Relinquo domi epiliolium, quo tellatus fum me ad-omnem nutum paratum fore. Hodie propemodum decreveram recurrere, & ecce Paludanus, vetus Compotor tuus, nuntiat hodie Dominum pro-jicifci, quod fi verum eft, egregium Patronum agas oportet, ne quid fecus fufpicetur ille, quam res eft : imo tu potilEnium in jus vocandus , in te cudenda faba, qui me tuis dictis fefelleris. Crede mihi mi Noviomage, nullus eft in T 4 Orbe Orbe Princeps, cui magis ex animo cupiam gratificari , quam Philippo Prsefuli, non folum ob id, quod illius fubfim Ditioni, verum etiam quod eximius fit modis omnibus , quod noflro faveat ingeniolo : denique tacito quodam & arcano fenfu mentis ad eum obfervandum impellor. Aulicis officiis haud fane multum valeo : exterum qua valeo, declaraturus fum quantopere Celfitu-dinem illius & fufpiciam & amem. Id nolim mihi credi, ni propediem ipfa re comprobaro. on aufus fum ipfum toties meis epifiolis inter-pe are . tu fac apud illum mihi epifiolx fis vi-ee. Si vocat advolabo, fin minus, hoc impen-iiis maturabo profectionem, quo liceat redire ce erius. Arbitror me reducem fore ante men-era Octobrem : tum extricatus his Spinetis .theologicis, vacuo tranquilloque animo Mufis Bene vale Amice lingularis. Joannes Smithus i meus jubet te falvere, feripturus, fed non licuit nec per negotia, quibus nullisdiflringitur, necper otium, quo abundat. Lovanii, AnnoM.D. XVIII. XV. Calendas Februarias. Ex Lilio. erasmus rot, paulo bombasio S. D. Pedtus Mufis Gratiisque natum. Obruis me tot officiis, Ut partim me pudeat tibi toties gratias agere, & agere tantum : par- tim non occurrat formula fubinde nova, qua id faciam.CardinaliSandtomm quatuor hoc magis debeo,quo minus quicquam de illius Celfitudinefum promeritus. Marinus Caraciola Apoftolicus a-pud Cxfarem Legatus, rem fumma diligentia curavit, adjedfis etiam amantiffimis fuis ad me literis. Prius Exemplar miror quis interceperit : nam hujufmtidi literarum genus, non vi- deo cui poffit efle ufui, praeter eum cui mittuntur : fecus effef, fi de opimo Epifcopa- tu, aut alioqui fplendido Sacerdotio ageretur. Moleflum efl animo meo, quod occupatiflimo tibi tantum accedit ex me molefliae: led ta- men voluptati efl, quod his occaflonibus animi tui fincevitas indies mihi fit exploratior. Uti-nam hxc noflra Regio vel paucos haberet Bom- bafios. 300 % bafios. Quis unquam fincerius aut conftan-tius amavit, quamvis eximium Amicum, quam tu amas Erafmum gratis, humilem, tenuem, unde nullas officii vices fperare poffis: ad haec tanto tum eruditior, tum felicior ? Non queo fatis conjectare, quis fuerit Gallus ille, quem fcribis evanuifle, nili forte ChriOophorus eO Longolius, Juvenis ut ex illius intelligo Scriptis, cum ad omnes Bonas Difciplinas, tum ad Eloquentiam fadtus. Hic, ni fallor, unus eO eorum, qui mox Erafmi nomen obfcurabun^ Verum ea res mihi voluptati eO, quando mei nominis jactura, lucrum efl Rcipublicze Litera-rix. Demiror quae res Joannem Lafcarem a Roma potuerit avellere, prxfertiin Leone pr*-f dente Rebus ac Studiis. Fratres Boerios etiam atque etiam jubebis falvere meo nomine. Epi' Oola tua non offendit meBafilex, nec id temporis aderat Antonius Puccius, Summi Pontificis Legatus: tamen hac de re fcripferam ad illum agentem Turegii: nam ut adirem Homi- nem , quemadmodum & ille vehementer cupie' bat, & ego propemodum receperam, nec vale- tudo finebat, quas vedationem equellrem nondum patiebatur, nec occupationes lite rari#* Navigatione , tametfi non caruit fuis moleftn8 ’ tamen paulatim factus fum confirmatior. ■A?11 Clariffimum Hermannum Comitem a Nova Aquila, cum dies ferme quinque fuaviifim6 V1' xiffem, adeo mihi placui, ut mihi plane viderer renatus: fed mox in prxfens exitium confff^5 3oi id' fum, adeo ut vix femivivus deportatus fim Lo-jji vanium: five id malis ventis debeo, qui tum pe. ji, ^ilentiflimi pariter ac vehementiflimi flabant :• ?: five mete flui titia:, qui per mediam Coloniam (d Urbem id temporis undique iuneflam aufus ,( fim iter facere. Chirurgus unus atque alter Pe-| fiem efle confirmabat : tres carbunculos exci- difie negare non pofliim. Milii nec asgrotare libuit, nec Peftem credidi: & profuit noncredi-diiTe, fed revalefco faventibus Superis: at interim male precantibus iis, quibus dolet elfiore-fcere palfim rectiora Studia. Bene vale. Lova-nii, Id. Decemb. Anno M. D. XVIII. ERASMUS ROTERODAMUS Antonio Papinio, Abbati Gembla-cenfi, s. d. Li' x Indice Bibliothecae veftrae, cujus mihi ■Li jampridem fadta eft copia, intelligo apud vos efle duos Codices manu defcriptos perve-tufios Opufcula divi Cypriani continentes. Mihi certe geflit animus hunc Antorem Orbi tradere repurgatum a mendis: deinde difcretum ab his qux illi fitlfo infcribuntur : quando non alium video inter eos, qui latine fcripferunt, qui ad Apoflolici peftoris vigorem propius accedat. Ubique fentias loqui Pallorem, ac Martyrio deflinatum. Et hujufmodi Viros Theologi finimus obfolefcere, quo magis miremur frigidas recentiorum nenias. Nihil autem dubito, quin Amplitudo Tua, ut ert vera Religionis obler- obfervantiffima, faveat & piis Studiis, Sc Cypriano Pietatis Magifiro. Neque tamen gratis hoc ofEcium flagito : redibit ad vos Cyprianus, <3t redibit non fine fcenore, neque patiemur in.' terim, ut Pofieritas ignoret, cui bonam hujus beneficii partem debeat. Jamdudum pro cervina mifla debeo, fed longe plus debiturus pr» miflb Cypriano. Bene vale Pater Reverendiifl-me, cum fando Fratrum tuorum Collegio, quorum puriflimis Precationibus Chrifio commendari cupio. Lovanii, Calendis Junii, Anno M. D. XIX. ERASM. ROT. CHRISTOPHORO HACO’ S. )). JjL llatum efl: huc Carmen Elegiacum, a quo JT\. feriptum, incertum, certe Titulus ad te feriptum arguit: eo, quifquis eft, mortem meam deplorat, meque tandem inter Divos collocat. Agerem gratias Homini pro fuo officio, fi nof-fem : nunc tuum eft ilii meo nomine gratias agere, cujus animus fic in Erafmmn propem fus hoc mihi gratior eft, quod hxc tribuit fe-pulto. Nam vivum qui laudat, non folet ab' efte prorfus ab aflentandi fufpicione. Sed quid imprecemur Rabulis iftis, qui me quotannis fere bis efferunt, idqtte quo crudelius fit, vivum» coguntque toties me mihi fuperftitem effe-Qiiid imprecemur iniferis, nifi mentem illis,ne' liorein dari, ne femper, quod hadtenus faciunt, vivant mortui. Etenim quum Deus fit charitas, 1 atque f atque is vita fit anima;: qui poiTunt haberi vivi, iis qui fic odere Proximum adeo non Jxdentem, ut is, tiudeat de omnibus bene mereri, ut quem vivc-H' redoleant, faliiflimis iftiusmodi rumoribus habui inde fepeliant: interim imaginatione fruentes, f dum re non licet: tum ex eorum dolore, quos ,! triftibus Fabulis exanimant, crudeliflimam vo-[. Itiptatem capientes. Nos Uve vivimus, live mo-r rimur. Domino vivimus ac morimur. Bene vale Vir Optime. Antverpias, Id. Aug. An. M. D. XIX. ' ERASMUS ROTER. PETRO ZUTPENIO Caifiletano s. n. X 7ideo plerofque Mortales in hac e (Te perfua-V fione, ut felicitatis aut infelicitatis caufas e fupernis corporibus petant. Ego vero non arbitror ullum fidus affulgere cuiquam felicius, quam fincerum ac tuo accomodum' ingenio Amicum: contra, nullum adverfus ac funeftius, quam fucatum & infincerum Sodalem. Proinde ftellas obfervent alii, f Jubet, ego in terris quserendum exirtimo, quod nos felices aut infelices reddat. Caeteri negotium aufpicaturi anxii confderant, qua figura Venus, Jupiter & Mercurius fefc contueantur. Ego latius effe duco, perpendere quibufcum agas. Sunt enim quidam fibi tantum profperi, exteris omnibus inaufpicati. Itaque vix ullo fermone confequi queam Petre Mortalium Candidiflime , quam opimum lucrum mihi putem obtigiffe, quum ^ nactus fum Amicum , quo non alium optare poteram poteram magis ad naturam moresque meos factum fculptumque. Antehac abunde fortunatus mihi videbar unico Petro .ZEgidio, quem A-miculum ego nolim cum ullo Pylade commutare. Eam felicitatem mihi congeminavit ac-ceflio tui, adeo fimilis illi, ut dubitem utrum utri praeferam. Nam omitto Fortunam fatis amplam, omitto Literaturam haudquaquam vulgarem, omitto vim ingenii ad omnia negotia mirum in modum verfatilis: qui pectoris candor, quae morum {Implicitas, quae coniue-tudinis fuavitas, quae modeflia, qux fides, quae in officiis praedandis promptitudo ? Ubi funt interim, qui Temporum horum mores ut deploratos damnare folent, quando tales animas habent Aulae Principum ? Olim non ferebam Ingenia-Literis ac Gratiis nata pertrahi in Regunt Familias : nunc video Virtuti rettisque Studiis nufquam effe plus honoris quam apud Principes. Omnibus itaque, qui Studiorum Sacra colunt, expedit, tui fimiles aliquot in Aulis ver-fari, ne non fint qui Summates Viros ad favendum Literis ac Probitati fuis dictis inflamment, qui ad Benignitatem ftimulos addant, qui fiffi* moneant, quibus Artibus nunquam intermori' turum honelix Famae decus paretur. Quanto Studiorum omnium bono in Regia Britannica vivere credis Thomam Morum, Thomam Li-nacrum & Richardum Pacaeum ? in Gallia Gu-lielmum Budseuln ? quorum felicitati grat^a / dum, quod in tales Principes inciderint habenda E P I S T O L JS. habenda gratia, fi tales reddunt. Scio tibi nihil e (Te dulcius Otio Literario ,■ nec deefle in Aula, prseter negotiorum tumultum, ouod offendat animi tui puritatem : qua; omnia hoc modera- tius ferre debes, quod fub Optimo Principe A-dolpho meres, qui favorem erga Literas ac Viros Virtutibus ornatos, a teneris ufque unguiculis "olim hauftum e Batto Praeceptore, in hanc ufque aetatem retinet, qui nos quoque non ob aliud diligit ac tuetur, nifi quod perfuafum ha-r het his rebus praeditum efTe me, a quinus loti-gifiune abfum. Is intelligens, quanfi referat primam aetatem Principum optimo Viro forman-dam committi, Filiolum fuum Joanni Bor(a-o iu gremium tradidit: Viro ut compendio Vir- tutes innumeras complectar, Batti mei hmilli-nto. Talis erat admovendus Ferdinando no-ilro, qua quidem in re demiror ceffari a nobft, Midis opinor quibufdam id agentibus, quibus expedit Principes ex fefe nihil fapere. Ac vereor, ne quis interim ingerat fefe, qui Prsceptorem profeifus. Aucupem Sacerdotiorum agat, ingenti totius Populi malo. Ambiunt hanc Provinciam Theologi, & Theologum efTe decet, qui Principem inflituat, fed vere Theologum, nec avaritiae, nec ambitionis morbo corruptum. Bene vale. Antverpiae, quarto Idus Augufli, Anno M. D. XIX. erasmus roter, gulielmo hueo, Parifienfis Ecclefiae Decano, s. d. U Agit A hoc miro conatu per literas Nicolaus Be* raldus,Homo Gratiis natus,ut nos committat. Quodii Certamen foret,Eruditionis, aut Elo-quentix, non poterat magis deterrere, quam quum fic adhortatur; in hac, inquit, Pabeflra provocari abs te mavult, quam te provocare, Vir a-. Koqui in quovis fcribendi genere non mediocriter antehac verfatus. Qiiuin inter pares fempcf impudentior habeatur qui laceflit, quis diceret, qnicquam elle mihi vel frontis vel cordis, fi rherlites Achillem aufim lacefiere? Nunc quum nulli fua obflet fortuna Conditiove, quo minus, cum quamlibet magnis amore benevo-lentiaque^ceitet, & modeltior habeatur, quifquis tic laceflit prior, non veritus fum tuo ac Beraldi animo morem gerere. His igitur literis lacelFo iiutn Eruditiilimmn minime doctus, Virtual integerrimum non admodum probus, fed tamen amandi viciilitudine non ceiTurus, nec po-fteriorfcs laturus. Audio non fine fumma voluptate Pariliorum Academiam priflinis fuis Studiis, 111 quibus hactenus haud dubie primam laudem poffidebant, ac etiamnmn poffident, pro-penlis animis trium Linguarum addere cognitionem , & ad puriflimos Sacrorum Voluminui» fontes fubinde recurrere, neque fentire cum ilhs aliquot libi parum amicis, qui putant has Literas cum vera Theologia pugnare, quum nullas magis omnibus Honellis Difciplinis famulentur. Id partim Gallici ingenii tribuo candori, partim eximii Prxfulis Stephani Poncherii Sapient ia:. Viri Viri inftaurandis optimis Literis, ac veras Pietati divinitus lacii, fed inprimis Optimo Regi Fran-cifco. Soli nos nondum hoc noinine poftmmis nobis gratulari. Sed tamen fpes e 11 non pelfima. Faxit Chrillus Optimus Maximus, ut quemadmodum Principes pallim favent foventque recta Studia, ita Philofophiam amplectantur, dignant iis, qui Chrilli vices gerunt: hoc e/i, ut quam longiffime ablint a Barbarica Tyrannide, neque per ambitionem labefacient Orbis Chrifdani tranquillitatem fimul ac libertatem. Et quando fno favore provehunt eas Literas, quibus Prin-cipum Gelta folent Pofleritatis memori* tradi, ea gerere lludcant, quas mereantur omnium Se-culorum fuffiagiis celebrari. Bene vale Vir O-pfime, quem iego poffiiac inter Gulielmos illos meos fatales fum relaturus. Antverpise, quinto Idus Augufli, Anno M. D. XVIII. ERASMUS ROTER. LUDOVICO CARINO Suo s. i). uod tam amicas literas ad*me dederis Sua-V^. vi/lime Carine, gratiam habeo , quod tam eruditas, tibi gratulor. Vix enim mihi perfualit Nefenus, tuo Marte, quod ajunt, fuilTe conditas: fed perfualit tamen, vel quia Vir minime vanus, vel quia mihi jampridem nota ingenii tui Felicitas. Perge mi Carine tibi folidam parare Feli-citatetn. Id facies, fi veram Eruditionem cum Morum integritate conjunxeris. Castera vel non ambienti dabunt Coclites. Bene vale. Lovanii, Anno M. D. XIX. tertio Calendas Manias. . U 3 ERAS- ERASMUS ROTER. ULRICO ZASIO s. ^ Aix licuit..tuas legere literas mi Zali, quibus V alioqui nihil accidere poterat jucundius. Quid ego Librum tuum collaudem? compendio dicam : ZafianuS elt, hoc eft, abfolutiffimus, dignus qui fiat Orbi communis. At id adjuvabimus fimulatque vacabit, vacabit autem intra bi-mefire: quanquam Aquinate tam fubinde citato nonnihil inquinafti iplendorem tuae dictionis. Verum id fcio quibus tribueris, & fero: mallem alioqui perpetuum illum Zafiana; dictionis curfum ac tenorem dicendi. Erafmum nimis amanter citas, hoc eft, longe fupra meritum. Bene vale. Bonifacium non uno nomine unice diligo, do quo fane fummam Ipem concepi. Mitto & alterum epiftoliuin olim ad te 1'criptum, fed oblivione Miniftri relictum apud me. Probat & Beatus Librum tuum, tu cura ut abfolvatur: & fi fieri potefl, velim ea quoque quas citas ex parum expolitis Autoribus, tamen Zafiano lepore convefiiri. Rurfuin vale. Anno M. D. XIV. ERASMUS ROTERODAMUS ZASIO Suo s. vji quo padto liceret ex hoc evolare Pifirino, kv quod quidem facerem cupidifilme, ma' lim extra Nuptiarum tempus te vifere, quo totus toto te frui poflem: nunc in tanta Homi- ad nos. Beatus pari num turba, quantula tui portio rediret Mitto Enchiridion nuperrime excufuin. pari diligentia te refalutat: adefl & Gerbetius & Oecolampadius. Bene vale Vir Eraditi/Iime. pre. cor ut Nuptias Filix tuae tibi tuisque fint voluptati pariter ac bono. Anno M. D. XIV. ERASMUS ROTERODAMUS ANDREZ HOOCHSTRATO s. |Aeflexi nonnihil ab itinere meo, ut & te vete- ^ rem Amicum meum viderem, & Urbis tam celebris conlpetflufruerer, verum utrunque frurti a malo quodam meo lato r nam & tu abet as, & Urbs ita placuit , ut a nulla unquam difceflerim lubentius. Bene vale. Leodii, Anno M. D. XVII. ERASMUS ROTERODAMUS GERARDO NOVIOMAGO • S. D. /^lariffimi Principis Philippi a Burgundia V—V Pracfulis Ultrajectini, tui Mxcenatis, <5c nili invides, mihi tecum communis, Inaugurationem adeo graphice perlpicueque depinxidi, ut minus vifurus fuerim, II ipfe Pompis omnibus interfuifTem. Perplacuit autem, quod rem hiflorica fide perfequeris, fecus quam Vulgus Scriptorum facit, qui in hujufmodi argumentis multa folent smperQetv, hoc eft, admetiri, ne dicam admentiri. An gratulari debeam Philippo, nondum flatui, qui & ante fufceptum honorem iflum, fuis ipfius Dotibus erat maximus, & adeo non ambiit, ut recufaturus fuerit, ni hoc Patrix commodis, & Uaroli Principis affectibus dediffet. Certe Dio- cefi gratulor, ad cujus Communionem & ij)ie pertineo, cui talis contigerit & Princeps & Epi-fcopus, qui pro lingulari prudentia, proque fum-ma Morum integritate, juxta Munus utrimque iit expleturus. Id ut confidam fore, nonfolumipfius Natura facit nihil non egregiumpollicens, verum-etiam Pater Philippus Burgundias Dux, quo Seculis aliquot nullus contigit huic Regioni Princeps laudatior , five ipecics vere Regiam animi Magnitudinem, five raram quandam erga fuos Charitatem, five Pacis alenda; ftudium, five Morum comitatem, atque ut fummatim dicam, ingenium ab omni Tyrannide alieniflimum. Auget hanc fpem David ille magnus hujus germanus , Vir modis omnibus Patri adfimilis, fed hoc praecipue fufpiciendus, quod ut ipfe erat erudi-tiflunus, ita fummo {ludio adnitebatur, -ne paf-fim rudes & indocti in Cleri gregem irreperent, quod hactenus fieri videmus. Igitur in ipem venio fore, ut hic unus & optimum Parentem, unde natus eft, & optimum Fratreiu, cui fucceffit, non referat modo, verum etiam fuperet, tibique liberrimam cncomiormn materiam fuppeditet. Atque ut in hac re me tibi Rivalem intelligas, |amdudum Pacis querimoniam illi dicavimus, no-jlri in illum ftndii primitias. Excuditur Bafile® Libellus brevi iirthuc iturus. Quem fi fenfero non difplicuiiTe, fortafiis majus aliquid audebitur. Bene vale Optime Gerarde, nosque Clariffimo Pncfuli fednlo commendatos tacito. Lovanii, Anno M. D. XVII. pridie Calend. Septemb. 1 ERAS- 3H Erasmus ROTERODAMUS joanni reuchlino S. D. 13 everendus Cardinalis. Sedunenfis, cum ■*-%. nuper apud eum pranderem, narrabat te vita defunctum ede. Milii non libebat credere , quia non erat e re Literarum verum ede. At mox 1 artiora nuntiarunt alii, quas precor ut nobis fint perpetua, Vir Optime, idemquc Do-ctidime. Vides fatalem ede Tragoediam, quae nunc agitur, cujus qualis fit futura Catadro-nbe incertum. Qualis qualis e/t fiitura , precor ut cedat in gloriam Chridi & in rem Evan-gelic* Veritatis. Ego hujus Fabulas fpedtator effe malim, quam hidrio, non quod recufem ob Chridi negotium aliquod fubire difcrimen, fed quod perlpiciam negotium effe fupra meam exiguitatem. Utinam tam poffem pro- flare quod ed optimum, quam opto. Non dubito quin tibi addnt graves & amici confola-tores, qui tibi omnem asgritudinem adimant, fi quatii animo concepidi, ut mea confolatione non iit opus. Altius infixus es animis Bonorum Virorum, quam ut hinc ullis Jacobitarum obtredlationibus queas revelli. Res eft invicta Veritas. Et tacita Bonorum judicia perpetuam obtinent autoritatem, etiam apud Poderos fuuin habitura pondus. Mihi femper ftudio fuit Lu-theri caufam a tua Bonarumque Literarum cau-fa fejungere, quod ea res & nos vocaret in com-U 4 mu- munem invidiam, & illum ne tantulum quidem fiiblevaret. Sed aliis aliter elt vifum. Me quoque tanta onerarunt invidia, ut parum abfuerit, quin & ipfe fuerim impeditus ab illis, qui irt Bonas Literas ac Doctrinam Evanqelicam conjurarunt. Obfcurum non ell quid agant illi. Id quo magis fuccedat, praetexunt fplendidos titulos, irritant mitilfimum Pontificis ingenium, ut illius maio fuis confidant commodis. Utinam qui Bonas Literas colunt (nam in has tendunt illi) tam concordes efTent ad honeftarum rerum defenlio-ne‘” ^quam illi devoti fiint ad fubverfionem lio-nelliflimoruin Studiorum. Si Germanis no/lris placui ii et Civilitas, ad quam ego femper amplectendam hortatus fum, res fortalle non procefiif-fet huc tumultus. Angliis ille Epifcopus, quo non alius in ea Gente vel eruditior Vir, vel Prx-iul fancHor, fic te deamat, ut non ferat a quoquam laudari te parcius. Habet in animo vifere te allate proxima. Bene vale Capnion Chariflime. Colonia:, VI. Idus Novembr. Anno M. D. XX- ERASMUS ROTERODAMUS GULIELMO LATAMERO S. D. lOer Literas obteflor, Hiunanifiime Latamere, J- ut in Novo Tellamento adjutes. Editum efl pro temporis anguflia fatis accurate, verum mihi pneter expedationem bona temporis pars prxea-iligandis Exemplaribus, ac formis.denique corrigendis erat infumenda. Tametfi ad id muneris duo au- 11,0 Dodi magno xre fuerant concludi. Sic tem adjutabis, fi admonueris per literas, mutandum effe ducas: nam alteram mox^idor-uabo Editionem. Verum cave ne cui hoc fubo-leat Typographi gratia, cui domi manerent fua ^ olumina, fi fentirent Emptores. Quanto fiu-dio me complexa fit omnis illa Germania fupe-n°r, non commemorabo, ne videar glorias cau-fa id facere. Ambit me & noftra Regio. Hasc tantum abeft ut affedem, ut pudeat etiam hono-ris» quo me novi indignum. Et tamen gaudeo hiboJefcere Bouas Literas, ac fpero brevi futurum , ut Erafmus infans habeatur. Bene vale. Bionis Junii, Anno M. D. XVII. erasmus roterodamus richardo, Epifcopo Wintonienfi, s. D. IJ everende Prxful, quod Eduardus Leus tam ■*-»!. manifeftis convitiis debacchatus fit in Famam meam, dici non poteft quam difpliceatProbis omnibus : nec enim tam mihi nocuit, quam omnibus Bonarum Studiofis Literarum, quorum utilitati defudat hadtenus noflrum ingenium. Tot Amicorum literis, tot monitis meis non potuit deterreri, quo minus fux non minus quam meas Famas maculam inureret. Exiit Liber malis avibus, nonnullo detrimento nominis mei, fed multo majore ipfius. Ad convitia refpondimus moderatius quam vellent quidam. Ad argumenta fic refpondimus, ut ille nunquam fit refponfu-U 5 rus, rus, fat fcio, & tamen ubique tempero a convi- , tiis. Nec his contentus Leus, adornavit, ut ajunt, :;-aiterum Libellum multo etiam virulentiorem, quem mifit Lutetiam excudendum. Non audit u Amicorum fana confilia, nec unquam finem fa- L chirus eit, nifi tua Autoritate coerceatur. Atque l minam id efiet factum, antequam hoc incendium erupiffet. Subornavit Londini Cartufienfem quendam, opinor, nomine Joannem Batmanfon, Juvenem,,ut e Scriptis apparet, prorfus indo- a, ctum, fed ad infaniam ufque gloriofum. Quodfi p, Leum ab his furiofis Tumultibus compefcuerit ^ Autoritas tua, non meis tantum Studiis confulet, fed etiam Eduardi, qui nunc & fuum perdit t( otium & meum. Bene vale. Lovanii, III. Nonas i Majas, Anno M. D. XX. i CONRADO a DINGEN, PRASULI WIR- 1 TZENBURGENSI, ERAS. ROTER. S. D. /|vnatiffime Praefui, cum fim & natura vere- ) XV cundior, quam ut plebejis etiam Hbmini- j bus ultro foleam literis meis negotium facefiere, j & nunc occupatior, quam ut vacet quicquam j omnino fcribere, tamen hujus Draconis imprq* ( bitas extudit jianc a me epiflolam ad Amplitudinem Tuam, quam accipio, cum femper optimis ac fandlillunis Studiis deledtatam, tmn in prafentia fingulari favore profequi Literarum honefiarum Cultores. Inter quos utinam me jure queam commemorare. Certe videor inter hos pofie referri, qui fua qualicunque induRria aliis addunt aniinos, quemadmodum faciunt, qui in acie clafficmn canunt, ipfi tamen interim a praelio femoti} quive in certaminibus fuffun, dunt frigidam, cum ipil curfu non certent. Hactenus fane feliciter fucceflit proventus ingeniorum, fi modo abfit difeordia, aut certe fit civilior. Si-vetera Studia cum his novis mutua comitate coalefcerent, pollent utraque alteris elie ufui. nunc duni utrique.fic agunt, ut alterutra Factio prorfus profligetur, fit, ut utrifque fit male. Conjuratum efi: a itoliftffimis Agminibus in perniciem optimorum Studiorum, pars deterior numero fuperior efl. Melior caufa vincit. Et periculum elt,ne juxta Livianum verbum pars major fuperet meliorem, ni tuo tuique fimilimn favore fubleve-mur. Egononfolum publico Studiorum nomine gratias ago tuas Benignitati, verum etiam meo pri-vatim, qui candore quodam amico non afpernaris noitras qualescunque nenias. Si quid offendit hoc epiftolimn meum plusquam extemporarium, Draconi fac imputes, quo Juvene, ut nihil adhuc vidi melius,, ita nihil vidi pertinacius. Cel-fitudinem Tuam incolumem ac florentem nobis quam diutiffime tueatur Chviftus Optimus Ma-. ximus. e ERASMUS ROT. JOANNI EPISCOPO Roffenfi s. d. Deverende Pater ac Patrone lingularis, Bru-IV gis Doctov quidam utriusque Juris, Cxla- ris fis Maximiliani Confiliarius quondam, Vir em- ^ ditus & gravis, narravit mihi Reuchlinum no-ftrmn Ingolftadii agere, atque illic ducentorum , aureorum falario Graece & Hebraice praelegere. Hac ratione -illi confultum eft ab Amicis, quod tutum non edet agere in Patria. Caufa, fi vera narrant, htec erat: cum periculum efiet ne Dux l Wirtenbergenfis , in quem fcribit Huttenus, Stockardiam reciperet, Reuchlinus Civibus ali* , quot erat Autor, ut alio demigrarent, ipfe comes , illis futurus. Profugerunt illi. Reuchlinus mu- , tato confilio manfit, confidens fu* fiipclleclili. ,, Deinde rurfus prodigato Duce, per quofdam , Amicos impetratum, ne victor exercitus fieviret (! in domum Reuchlini. Sed cives illi, quos fefel- j Ierat, reverfi exhibebant Seni negotium. Nunc , fua omnia eduxit falva, & Ingolftadii tranquil- ( lam agit vitam. Haec nolui nefcire te. Germa- | nia prorfus infanit in Leum : tantum Libello- { rum prorumpit. Etfi Leus nullo non malo di- , gnus eft, tamen optarim eas conquiefcere. Scribunt aperte, fe non aliter mihi obtemperaturos, nifi quatenus abftineant a convitio Gentis Angli* c*. Minatus fum me pofthac Gallum futurum, hifi definant me tam molefte amare. Adnitar equidei», quod erit in me. Sed Leus confulto fecerit, fi ipfe aliquo Scripto'edito ftudeat ill°s delinire quos irritavit. Audio bellum parari Dominicariis & Romanenfibus. Vereor ne ex hoc ludo nafcatur incendium maximum. Bellum indicetur Dominicanis <$c Romanenfibus &:nto' 3J7 ritn Fxvietur in omnes Sacerdotes , exemplo Bo-heinorum. Bene vale, l.ovanii, portridic Cu. lend. Augufli, Anno M. D. XIX. erasmus roterodamus Adriano Barlando s. n. I^fon libet crpdcre quod quidam ajunt, te i- x nefcio quid & flomachari, & maledicere in Goclenium. Neque enim hoc tui candoris eft, neque meriti illius. Efl Vir egregie doctus, nec minus integer quam docftus, nullius glorix invidens. Pofiremo convenit hoc tempore T/^etv, qui colunt Bonas Literas, Barbarorum phalangibus lic fefe undique condenfantibus. Non me fugit ede quofdam in hac Schola, qui, morbo naturae peifime loquantur, & de his, a quibus nunquam fuere Iasii, imo quorum Beneficentiam experti funt. Qui fi fanari non pof-funt, tutamen mi Barlande tui fimilis efie pergito, nec horum Confuetudine te contamina. Bene vale, cum voles, confabulabimur copiofius. Anno M. D. XVIII. ERASMUS ROTERODAMUS Florentio ab Ifelrtein s. d. Olariffime Princeps. Munus, quod Tua Vy Benignitas nobis donavit, non uno no-mine mihi fuit gratilfimum : vel quod a tali profedtum Heroe: vel quod ultro delatum, nec promerito, nec expectantL Admonui Filium '■fu;e Celfitudinis, rarae cujufdam indolis Puerum, E R A S M 1 §18 ruih, ut mihi in referenda gratia fit auxilio. Sic enim videbor retulifle, II effecero ut ille in Bonis Literis expedlationi tuse refpondeat. Recepit fa&urum, ac mihi fime in hac aetatula jam nunc emicans Eruditionis Specimen maximam Spem praebet talem evafurum Maximilianum , ut tion folmn fuo Generi, verum etiam ipfis Literis Bonis fit olim ornamento futurus. Ar-noldus ut eft Pueri amantiflimus, ita eum non minus diligenter quam blande curat. Eft hic Conradus Goclenius Juvenis Utriufque Litera-turx peritifilmus, flylo cum primis felici, five profam orationem tradet, five metri legibus ad-ftrictam, Philolophicx Rei non vulgariter doctus, moribus incorruptis, fpedtatxque integritatis. Qpid multis ? dignus vel ipfo Ferdinando Di* fcipulo. Id tibi meo polliceor periculo, quod fi videbitur hic Filii Familia: adjungendus, agam cum illo, & agam non minore fide quam fi Filii mei negotium ageretur: fin minus, fcito Eras-mmn toto pedore tuum effe. Bene vale. Lo-vanii, po/trid. Calend. Odob. Anno M.D.XlX. ERASMUS ROTERODAMUS Sylveftro, Epifcopo Wigornenfi, s. D. everendiffime Prxfnl, expedabam ut ’ne JLV vocares ingratifiimum, quod pro vcteu-bus tuis in me officiis nullam retulerim gratiam. Nunc o inauditam Humanitatem ! etiam pn* flinis tuis in me meritis, fane cumulatitlimis, novos $tovos adjicis cumulos. Redditum cft mihi Ex« emplar Diplomatis. Magnopere placuit. Nihil fi»gi potuit amantius, aut magis ex animi mei ftintentia,- Sedhac de re, ne quid ad me mittatur amplius, donec fcripfero, quo velim mitti. Nam fpero futurum ut ipfe Roma facras iflas manus tuas deofculer 2 idque brevi, nili Caroli noflri reditus adferat nobis noVa confilia. Et fcio & memini quid debeam Celfitudini Tux. Sed ii ea noiTet, quibus rerum procellis obruar, non fo-lum daret veniam, verum etiam miiereretur no» ftri. Si vixero adhuc annum, teftabor me fcire, quantopere tibi iim devincius. Bene valeat Tua, Sublimitas, cui me totum, ut debeo, ita dedo, dicoque. Antverpix, Idus Martias, An. M. D. XX, ERASM. ROT. CARDINALI LAURENTIO CAMPEGIO s. d. T) everendifiime D. Mitto Libellum tuo no-*V mini dicatum, qualecunque grati in te animi documentum. Quid facerem ? Non dabatur occaiio commodior. Sed in poflermn, ut fpero, dabitur. Nunc mihi cum Monrtris compluribus res efl, non Herculi, fed Semihomun-cioni. Spero fore, ut ante paucos mienfes Romam olim adamatam revifam, nili fi quid novi confilii Caroli noflri ex Hifpania reditus adferat. Faxit Deus, ut eos incolumes offendam, quos maxime cupio. Bene vale. Antverpix, Idu# Martias, Anno M. D. XX. > ERAS, 520 E 1VA S M I ERAS. ROT. FRANCISCO CHIREGATTO, Protographei Apoilolico, s. d. TTumani(Fune Chiregatte, fi Frater efies mihi, JL I quasfo quid poiTes amantius ? Diploma mihi vehementer placet, fed nunc incertum, an hic fim diutius commoraturus, nam vocor in Galliam. Itaque ne quid huc mittatur, nifi lhe' fis meis fignificavero’. Et for tallis intra menfes paucos adero Romx: interim cura, ut te offendamus alacrem. Eduardus Leus emifit in me Librum, plenum convitiis, non fine dedecore meo, led majore fiio. Ei nunc refpondeo, fed abfque convitiis. Id in caufa fuit, ut tibi fcriberem parcius. Bene vale. Scio quantum debeam Reverendo Prxfuli Sylvcfiro Patrono tuo. Non ero ingratus, qua licebit, rurfum vale. Antverpix, Idibus Martiis, Anno M. D. XX. ERASM. ROT. ORNATISSIMO PRZSULI ac Principi Leodienfi. Oalutem P. Ornatifixme Przful. Qui has red-O didit Joannes Faber, Theologus inlignis, Ordinis Dominicani, cupit Tuas Celfitudini commendatus elfe, ac mea fententia dignus eft, qni flt:-Erat Maximiliano Casfari cumprimis charus ob egregias Dotes, quibus praeditus eft. Eru" ditio eft recondita, ingenium promptum ac verfatile, lingua feliciffima, mores faciles can didique , animus, ut mihi videtur, integer, m- e p i s t o x -m. tus efl multis Germania: Principibus. £t tamen habet qui illi male volunt ut nunquam caret ^Entulis Virtus eminens. Optime fentit de Tua Celfitudine, apud quam exiflimat me nonnihil valere. Si quid valeo, id totum e11 Humanitatis Tuae, non meriti mei. At Ipero fore, ut Hominis virtutes impetrent, etiamfi mea non impetret epiftola. Impetrata ell a Principe Pen-fio , me quidem non ambiente, fed hoc ei 1 gi sitius Principis Optimi munus, & tibi tuique ii-milibus plus debeo. Qiiorundam immodicam licentiam fic gaudeo coerceri , ut verear ne iuc-ceffus liic animet Bonarum Literamm Ofores, ad opprimenda meliora Studia, non enim dicam Doctrinam Evangelicam. Bene valeat Tua Cetfitudo. Lovanii, poftridie Nonas Odtobv. M. D. XX. ER AS MUS ROTEROD. GULIELMO Archiepifcppo Cantuarienll s. n. g ncidit Erafmo tuo periculofa & omnium A graviflima cum calculo conflidtatioi Deven-tuin in manus Medicorum, di Pharmacopola». rum, hoc ell, Carnificum. & Harpyiarum. Adhuc parturio. Malum in cortis etiamnum affixum ell, quando pariturus, aut quid pariturus incertum. Sufpicor hoc morbi debere me cervifix, quam dies jam complures inopia vini bibi. Ha? nimirum primitite fruduum, quos ex pnedaro adverfus Gallos Bello capiemus. Has liceras di-• ’ X davi (flavi modo, • nec id citra moleftiam, tu cura ut quam optime valeas, Optime Mycenas. Canta-brigite, Anno M. D. XV. ERASMUS ROTER. CARD. GRYMANNO S. D. 13everende Domine, jam, anni funt aliquot, IV quod Paraphrafim Epiflolx ad Romanos tui nominis aufpicio in publicum emiferim, idque meo judicio fatis feliciter: toties interim excufa eil Typographorum formulis. Avebam fcire num meum officium aniino tuo gratum fuiffiet. Nec enim aliam mercedem ambiebam. Literx, quas ajebat Andrea? Ammonius abs te fcriptas, interciderunt: quare te rogo ne graveris alteris literis teflari, num eo officio tuo judicio fatisfe-cerim. Jam crebris literis me interpellat Guil' helmus Archiepifcopus Cantiiarienfis , ut vertam Commentarios Origenis in Pfalmos. Horum exemplar fi tua habet Bibliotheca, non aufim rogare ut huc mittas: tantum oro, ut patiare deicribi meo fumptu. Non committam ut in eo Opere frauderis portione tibi debitae laudis. Dedi negotium hoc Domino Commendatori, Viro primariis virtutibus cumulato, & ob has Ino Principi longe gratiffimo. Bene valeat Ampli* tudo Tua, cui quam commendatiffimus effie cupio. Lovanii, poftridie Calend. Odtob. Anno M. D. XIX. ERAS- ERASMUS ROTEROD. JOAN. fevino Canonico apud Divum Dona-tianum Erugis s. B. L acit hoc quum multorum, tum tua pr$ci-•*- pue, Patrui que tui Caroli'rara quzedam Humanitas, mihi pauculis diebus degurtata, ut & minus quam antea placeat Lovanium, & magis lubeat animo Erugis vitam agere, ii modo detur commodus nidus, ac menia digna philo-. lophico palato. Audio Carolo ferme idem efle palatum quod Erafino. Amat epulas elegantes inagis quam multas, & convivia lauta potius quam longa. Nec locus deelTe pollit in Principis vacuo Palatio : Neque non perfpexi, quam fit in nos affeclus animus Patrui, nam de g: nihil interim dicam. Porro ne Congerrones quidem deelTe poterunt, ubi adeft prse-ter alios Marcus no fler. Proinde, fi videtur, hac de re agito cum Patruo, quandoquidem id licebit nullius omnino fraude. Si nihil obfta-bit alioqui, de pretio inter nos facile convenerit : iin erit quominus id commodum fr, fac me per literas certiorem : ac bene interim vale. Salutem dices Humaniflimo Carolo, ac Roberto Affini, cum fua Conjuge. Lovanii, 5. Idus Septemb. Saluta Collegas tuos omnes-, fed inprimis Cantorem ac Nicolaum Fi/tulain. Anno M. D. XVII. X 2 ERAS- ERASMUS GERARDO LYSTRIO Suo S. D. Tino tibi gratiam habeo, qui mihi Fraterculi S. iftius colloquium adornaris^ tantum abdi ut Fuerit nipletium: nam mihi Hdihihis indoles majorem in modum placuit. Uxorem elTe tibi ex animi fententia fane gratulor : faxit Chriflus , ut ifia „ felicitas ht vobis perpetua. Quod nobis etiam favet, non illi, fed tibi debeo: amat erum nos,fed tuo animo. Moria lic galli-ce vcrla e/1, ut alia dixerit interpres, non foltim aliter, & pleraque reliquit, quae non intellexit, quaedam allequi non potuit, His Nundinis proximis4 exibit novum Volumen Epiitolarum fatis magnum : recognofccmus excufas & ad- ditis aliis in juftum Volurnch redigemus. Scribam Tilmanno ut jubes, quum dabitur”per quem id faciam, & dabitur propediem. De Enchiridio non fatis intelligo quid velis: li tu explicabis mihi, pergratum fuerit. Si a me vis explicari, notes oportet, quae videntur obfcurio-ra. Si quid ifllric tribuitur Erafmo, tuo candori potiflimum debeo. Hic ferio agunt de farcienda Concordia, polleaquam effuderunt omne virus futim, fed tamen certum eft animum Chn-flianum ubique prae flare. Demiror iflos EvaI1" gelicam puritatem profitentes., tam non Evan-gelice debacchari in Famam hominis, de his rebus blaterantes, quas non intelligimt, & apud eos qui non intelligimt: quos oportebat non folum efle ludibrio Pueris, verum etiam lapidari publicitus: vincet tamen Veritas, ne dubita. R.e-faluta Simonem & Priorem Montanum, fed in-primis Suaviffimam Juflinulam tuam, cui omnia beta feliciaque precor. Priorem fanclae Agnetis nondum vidi, nec enim licuit, tot tricis involvor. Bene vale, Lyltri Doctiffime. Lovanii, tertio Idus Septembres, Anno M. D. XV H. erasmus henrico guilefordo. Rei Equeilris Regio Prxfecto , s. X7ides Omatiffime Guileforde, Virtute nihil V amabilius, qux iic omnimn animos _ ad fe pellicit, ut nulla incantatio poffit efficacius. Siquidem fragrantia honeffiffimx Famx,^ qux nufquam non divulgat Aulam Britannicain, prxter Regem omnibus abfoluti Principis Dotibus egregie cumulatum, & huic fimillimam Reginam, tot infuper integris, eruditis, gravibus", cordatifque Viris abundare. Principem Ber-genfem, Virum inprimis prudentem, hoc en a tergo pariter atque a fronte oculatum excitavit, ut Antonium natu minimum ex Lineris, quem Natura videtur genuifle Virtuti, non alteri Scholse tradendum judicaret, unde rediret, non folnm incorruptus ab his vitiis, quibus fere funt obnoxix Magnatum Aulx, verum etiam iis Virtutibus inftrudtus, qux tam claris Stemmatis, tantisque negotiorum molibus, ad quas X 3 haud haud dubie vocabitur, digna: hnt. Nihil agam fi tibi Juvenem commendem. Ea eft indoles, ea inorum fivavitas, is pudor ac probitas ut optimum quenque protinus in fui amorem rapturus fit. Atque hic quoque fentio mihi Rhamnufiam infenfam. Ante complures annos & Regis benignitas & Cardinalis Eboracenfis humanitas me ad Aulae confortium non femel invitavit, eodem provocavit Guilhelmi Montjoii fidele femper & amicum confilium. Sed mihi laeva mens erat, furdo canebatur Fabula. Sciebam haud ullam ufquam Aulam ifta efTe incorruptiorem, at quis divinare poterat Principis domum tale Mularum domicilium futurum? Nunc id confilium fequar oportet, quod dant aetas ac valetudo. Vdbis interim gratulabor iflam felicitatem, quando ineam infelicitatem deplorare nihil attulerit frU-tius. Bene vale Vir Ornatilfime. Lovanii, Na« tali fandi LuczeAnno M. D. XIX. ERASM. ROTEROD. RICHARDO PAGEO, Decano apud divum Paulum Londini, s. P. X /ideor mihi dimidiatus vivere, Coleto mof-V tuo, quem Virum Britannia, quem Amicum ego perdidi? Tibi gratulor, qui in ejus Fortunam fuccefferis. Aveo fcire fi quid allatum de Libris tuis novi. Cardinalem Campeg'iun X'K‘1 Br.ugis, nam me miro /ludio accerfiverat. Nihil unquam vidi humanius aut lincerius. Rex mina- niimbatur refponfurum, & item CardinalisEbo-racenfis, neque quicquam adhuc audio. Facito me certiorem, fi quid e fi quod mea referat icire. Commigrat in Aulam veftram fuaviflimse indoiis Juvenis Antonius a Grimberga, Principis Bergani Filius, nec illiteratus, & ex animo Literarum ac Literatorum amans. Non cupio ut ames Adolefcentem, tantum nofie velis rogo : cognitum amabis, t velis nolis, ea efi morum & ingenii probitas. Pater, ut fcis, apud nos valet luo merito plurimum. E re mea ruent, 1 is intelligat, mihi ifihic cum Filio fuo Amicos effe communes, & tales Amicos, quorum con-Vicfiu talis evadat Juvenis, qualem impeniilhme cupit Senex cordatilfimus atque optimus. Eos hacfienus vix tutati fumus valetudinem, coco tam incommodo. Hybernis his menfibus reliquas Pa-raphrafes abfolvemus Adjutore Chrifto. Literas tuas jam pridem mifere expecfio. Bene vale. Lo-vanii, poftridie Idus Octob. Anno M. D. XIX. ERASMUS ROTER. THOM7E LUPSETO S. D. fTpriginta jam annis nullius mors mihi fuit X acerbior, quam Coleti: Percupio Hominis memoriam Pofieritati confecrare. Sed hoc negotii tu pro tua in illum pietate capefles, ut me infimas, prafertim fi qua funt, quae putes mihi non efie cognita. Longolio pene totum triduum dedi: placuit omnibus modis, hoc X 4 uno 11510 dempto, quod nimium Gallus e fi, quum fit nofiras. Commigrat ifthuc Cjarifiimus AdoJe--cens Antonius a Grimberga, Filius CordatiiTimi Herois a Bergis, rara indole ac probitate, Lite-2 ir um ex animo fiudiofns, cui nec invifus elt Li almus. Valent hic tui Hermannus Friiius, ac Nefenus cum Carino, exterisque. Vefclihis nunquam magis fuit in negotio, quam nunc: jcd omnia fucate. Mi Lupfete, fi vis me tibi immortali devincire beneficio, cura quavis ra* •mne’UtLiber ad nie perveniat. Exemplar eft i i nc apud tres aut quatuor, Amici agunt ut pre-matur, & interim hoc me Ixdunt, quod hic quo-hae i eudit infirucHores luas Sycophantias. Ni-11 enim minus fperandum e/t, quam ut'ille perpetuo premat. Hoc officii fi mihi prxilite-l -V ICPolce viciffim quicquid voles, nihil nega- ^ 'r' Magnopere gratum feceris, fi frequenter U n ,S C1d) cns‘ lleilc vaie. Lovanii, poftr. Id. Odtobr. Anno M. D. XIX. 1 erasmvs roter, integerrimo d. GUILH. DANCASTRO s. n. f S n°s miicros, qui talem Prxceptorem, talem Patronum, talem amiferimus Ami-cum . Ploratur Jaqhrymis amifla pecunia veris, ic.nc ego jadturam omni lachrymarum genere VP orandam cenfeo. Sed quid conferunt fiit-gultus ? quid ejulatus ? ille revocari non poteft, nos illuni brevi fequemur. Interim Coleto gratulandum, qui jam fecurus fuo fruitur Chrifto, quem C]Uem femper habebat in ore, femper in pectore. Mandabo Literis Vitam Hominis, ii tu tuique fimiles, quxdam me docueritis, mihi fortaffis incognita. Quod ut facias etiam atque etiam rogo’ Gerardum Oeconomum meis Verbis lalu-tato diligenter, erga quem adhuc ingratus eile cogor, fic obruor undique. Cum 1 heologis ictum foedas, ipfi ultro flagitarunt, pofteaquam erasm. rot. guilhelm. montjoio 17 ximie Mtccenas, vix mihi tempero qmn in-JLJ videam Aulas veftrz, tot Eruditis difteitx, cum noftra prxtcr Midas fere nihil habeat, etiamfi res ipfa cogit noflros Satrapas Literarnm habere rationem. Clariflimus Princeps Berga-nus, ex multis cognita finceritate veflrx Aulae ac Regis Reginaeque Dotitus, non alio maluit emandare Filium fuum Antonium Dominum Grimbergae, Juvenem indole felicitihna, ac moribus plane luo Genere dignis: cumprimis autem Literarnm ex animo itudiofum, & quod te-cum habet commune, faventem Erafmo. Hunc quid ego tibi commendem ? quum & illum norim lis rebus praeditum, quas tu non potes nihil ab illis non tentatum eft in meam pc-™-ciem, & vident conatus parum iuccedere. bi Chriflus pro nobis, quis conti a nos _ icne va e S. D. non non amare. Ducit fecum Praeceptorem fumn Adrianum Barlandum, Virum haud vulgariter eruditum. Quod non refpondes meis literis, nihil aliud in caufa fulpicor quam folitam tuam hac in re pigritiam. Mors Coleti tam acerba mihi fuit, ut nullius his annis viginti fuerit acerbior. Sed quis ufus querelarum, aut fletus ? ille ad nos redibit nunquam, nos illum fequemur. Cum Theologis farta pax, quam illi ultro expetierunt : quam fle admifl, ut nec meo vitio fim violaturus, nec illis tamen unquam fifurus. Nunquam audita fuit ejufmodi Conlpiratio ex unius hominis bili nata: cujus etiam opera farta eft, quum videret & fe imparem Tragoedias, & me recti confeientia fretum non cedere, imo tan-em etiam dentes aliquot nudare, fseviturum fi porro perrexiiTent. Nos fat profpera valetudine luinus, nifi quod actas femper aliquid decerpit hujus corpufculi nervis, fed non recufarim im-rnon Literis Chrifli gloriam illuftrantibus. Si tu iolitumm nos animum non mutafii‘fac tuis literis aliquoties Ersfinum appelles tuimi, ubi ubi ter-rarum eft. Bene vale. Lovanii, poftridie Idus Odobres, Anno M.*D. XIX. erasm. roterod. tiiom/e card. Eboracenfi s. n. /~\uod proximas literas meas Tua Su-blimitas non folum boni confuhut, ve-mni etiam alacri lactaque fronte perlegit, (nam E r I S T O L JE . id mihi Bmgi» narravit Cardinalis Campegius) gratiam habeo maximam, quod nondum re-fpondit, negotiorum undis imputo. Mihjp tamen maximi muneris inflar fuerint Cel/itudinis Tux literae, fi promerear. Ut autem eam rurfus interpellarem in caufa fuit hic Antonius Gnm-bergius, Clariffimi Cordatiffimique Principis Bergani Filius, qui in Regiam Britannicam commigrat , videlicet hoc agente Patre, ut dignus evadat fuo Genere. Eli autem Adolefcens ingenui pudoris plenus, nec illiteratus, & Literarum uc Literatorum amantiffimus: in Summa, ea indole , ut fummam de fe fpem praebeat, fi Naturas felici’ par accefierit Infiitutio. Hunc Pater ob hoc etiam tenerius deamat, quod omnium Liberorum minimus, veluti Polleritatis facra fit ancora. Scit Vir Prudentiflimus quantopere referat, inter quos actas ea verfetur, fic in bivio virtutum ac vitiorum confifiens, ut levi momento huc aut illuc impelli poffit. Perfuafum habet, non aliam Aulam efie incorruptiorem, quae praeter Regem hujus Altatis facile integerrimum, ac Reginam omnis Probitatis exemplar, tot habeat Viros Dodtrina praecellentes. Morum innocentia commendatos, Gravitate venerandos, Prudentia confilioque fufpici-endos. Nec ignorat quibus illecebris Aulx no-firx ad perniciem lubricx xtatis fint inftrutix. Proinde Cordatifiimus Senex illam Aulam ceu Scholam unicam delegit, qux Juvenem non Li-teras folum, verum etiam Mores bono Principe di- dignos doceat. Neque enim dubium eft, quin Juvenis hic magnis rebus natus, ad longe majora iit evehendus, ii vixerit. Nihil addubito quin ille iit vobis fummorum Principuin literis diligenter commendatus, ut plane fupervqcaneum fit, meam decedere commendationem. Tamen quando id yerecunde fignificavit verius quam petiit, vifum eft Celfitudini Tuas paucis illius imaginem adumbrare. Quanquam eum nemo commendaverit efficacius, quam ipfius mores & ingenium cumprimis amabile iis, qui Probitatem diligunt cum Eruditione conjundam, quorum tu citra contro-verfiam Antifles es, ac Princeps: quem precor, ut propitius Deus rebus humanis quam diutifhme fervet incolumem. Lovanii, pridie Lucae, Anno M. D. XIX. ERASMUS BUDiEO Suo S. D. | ongolius, Homo impenfe docrius, mihique ILV multis nominibus jucundus, pro literis ad me tuis expoflulationem attulit, quod duabus tuis epifiolis proximis, nihil adhuc refponderini. Ex quo conjicio, poftremas meas literas tibi non elTe redditas, aut tum certe, redditas non fuiffie. Literas ad Vivetem hodie ab illo accepi, fed nondum legi: nec enim licuit perLongolium. Joan-nes Coletus Vir optimus, mihique certiffinius Amicus Londini periit hydrope. Tu cura miBu-dxe, ut quam re&iffime valeas, nosque, ut ioles, ames. Lovanii, Id. Oclob. Anno M. D- v ERAb- ERASMUS NICOLAO BERALDO S. D. T ongolius ex Anglia reverfu, tuas mihi red-elidit litents.. De Crabronibus nihil eft quod metuas. Epillola illa tua feliciffime ceffit; Dor-pius blandiffime refpondit. Theologi ultro nie-cum egerunt de Pace, & farta e 11 hac lege, ut Iit omnium fiiperiorum Amne/lia. Dorpius etiam edita Oratione tehatus e/1 fe inutaffie Icut tentiam. Proinde de hujus conflantia plane confido Cum c asteris fic convenit, ut tamen ob-fervem quid agant. Dabo operam ne mihi rupti Foederis crimen poffit nnpmgi, fed excubabo ne interofeitans opprimar. Scnpii ad te nuper per Augufiinum Medicum Frificum, per quem mifi&Dorpii Orationem. Saluta Ruzxu.n, Deloinum, & Ruellium. Bene vale Dodtiffime Beralde. Lovanii, Idus Octob. Anno M. D. XIX. ERASMUS ALOISIO MARLIANO, Epifcopo Tudenii, s. n. X /fajorem in modum gaudeo Reverende ivi Pater, Amplitudinem Tuam nobis effie redditam, ne nullus mihi Patronus fit in Aula, pofieaquam obiit Sylvagius, nec rediit Barbi-rius. Neque enim dubito, quin eum animum fis praffiaturus Erafmo, quem hactenus femper prxftitifii: quem ipfum non tam mihi prxila-his, quam optimis Studiis, quibus, quoniam im- penfe faveo, multos habeo qui mihi non favent. Mitto Apologiam qua refpondeo iis , qui me traducebant apud populum, quod vevtillem: m Principio erat Sermo. Vel ex hac re licet iliorum ftoliditatem malitiofam agnofcere. Qiii lias ; perfert eil: Huttenus ille facundiflimus Eques <% Orator bellaciflimus, Juvenis candidiflimi pedoris , & tuo dignus amore: nili plane fallor. Pr° conlilio tuo tum amico, tum prudenti, quod ex Barbirii literis accepi, gratiam habeo, & animus eft fequi. Adilfem ipfe te. Sed adhuc tenella eh valetudo, nam rdlus fuperior, quem Phaethon, opinor, mrfus admotus folis currui nobis invexerat, me propemodum confecit. Bene vale. Anno M. D. XIX. ERASMUS ROTERODAMUS MATHIiE, IllullrilT. Saxonix Ducis Georgii a Decimis, s. D. T felicitatem illam tibi gratulor, Vir Ornatis-JL lime, qui tandem manumiifus ab otiolis Sc odiofis Aulae negotiis, decreveris in optimis Studiis confenefcere. Alberti Ducis bellicas rei peritia clari, quondam Adolefcens nomen dun-taxat accepi in Hollandia. Pridem, quum apud Anglos agerem, Georgii Ducis mirificam quan-dam imaginem mihi depinxit illius Cancellarius. Atque cum hujus oratione mire confentie-bant publicae Famae fuffragia. Porro Fridenci Ducis virtutes plus quam heroicas, non .orum ex nothorum Principum praedicatione, vermn-1 1 etiam etiam ex ipfius ad me literis ac xeniis nuper cognovi. Reddidit mihi Henricus Epphendor-pius, rara indole Juvenis, & ipfa fronte Generis fui nobilitatem prx fe ferens, tuo nomine tres arcenti infecti maffulas, ut e vcftris venis funt efFolfe, quarum minima rubebat, maxima livebat, media pallebat. Majorem in modum me de-iectabat rei novitas, nunquam antea confpeftz. Tametli, quod fcribis me percupidum fiiiife venarum veltrarum, fcito mihi nunquam antehac in mentem veniiTe veflra metalla. In przfemia nihil eft ad manum, quo tuam penfem Munificentiam nili quod tibi mitto Erafmum plumbeum, ipfe ph.s quam luteus, aut ii quid luto valitis. Porro cur mihi tuum nomen invidens, admiror, quod in literis tuis nufquam adfcriptum reperi. Hoc ubi nactus ero, inter Amicos haud-quaquam poflremx fortis adfcribam. Bene vale. Lovanii, tertio Calendas Augufti, Anno M. D. XX. ERASMUS ROTERODAMUS ALBERTO, Cardinali Maguntmo. Oubinde motis alis ifthuc advolaturio, Revela rende Prxful, ac Princeps longe Clariffime, fed femper aliquid oboritur quod Mc me alliget. Expediatur indies Carolus noller, adornatur fub Calendas Junias congrefTus duorum Regum, Galli & Angli, mirifico fane apparatu, admoneor, ne defim. Interin) Umbram Erafmi mitto, nam Tus Celfitudinis effigies apud me eft. eft. Minimum igitur abfuerit, quin totum habeas Erahnum. Potiorem imaginem mei, fi quid tamen mei probum eft, habes in Libris exprcf-fam. Corporis effigiem inlignis Artifex expref-fitxre fufiii. Etiamfi quid adhuc fuperefl Eraf-mi, id totum fibi fuo jure venditare poterit 1 na Celfitudo, cui ftim & femper futurus fum addi-ctiilimus, quacunque corpufculum hoc habitura eft Regio. Eandem fiorentiflimam quam diutiflune fervet Chriftus Optimus Maximus. Lovanii, decimo octavo Calendas Junias, Anno M. D. XX. ERASMUS ROTERODAMUS NICOLAO Praepofito Edano s. D. \/ir Eximie, fcribit ad me Bibliopola qui' i dam Moguntinus fibi excudi nefcio quid Libelli de Antiquitate Agri Mogimtini, in qup prxdicat vifi molem qvandam, quae vocetur Drufiana: de ea fi quid habes, aut in Commentariolis tuis, aut in memoria, majorem in modum te rogo , ut nobis ifnpartias. Bene vale. Lovanii , XIV. Calendas Januarias, Anno M. D. XIX. APPENDIX. /k udio vacare dedes quafdam vicinas X. a. Schola;, Sc in tua manu propemodum efte fitum, cui debeant cedere. Neque nefeit Tua Prudentia, quam incommode habitet Nicolaus Bufciducus, quantaque felicitatis portio fit, bene habitare, nec elt necelfe Hominem vobis his omnibus notiffimum commendare. Roso itaque, fi citra tuum incommodum potes opu-mo Viro commodare, ut tui fimilis efTe velis, eodem officio me quoque tibi devincturus. Rur-fiun vale. Anno M. D. XIX. ERASMUS CUIDAM ciSv^syXonTM s ». T^Tunquam tam male de te fenfurus eram, i. i nifi teipfum adeo palam declarafies : toties tibi dixi id quod res cll, rem in mea manti non fuifie, nec integra re te mihi loquutum de Profefiione. Sed finge quod non efl: Executo-res totum negotium mea; fidei concredidifie, me que, te proterito, Goclenium ut magis idoneum pnrtulilfe, quid erat, cur fic in me debacchareris , perinde quafi Avum tuum ferro necat-fem ? Htec me quidem leviter commovent, fed tui me miferet. Si quid fuiflet Ipei, non defuif* fem officio : fciebam Executores nullo pacto propenlos in te, etiamfi de tuo addidiiTes duodecim libras t hoc tibi nolebam indicare, quid enim erat necefie? Crede mihi, illa tua impio-bitate multorum animos abs te alienas, homines illici volunt, non cogi. Nimirum ifti funt mores, obquos Abbas tam parce tecum agit. Non, ut opinor, antehac fum male de te meritus, fi nihil benemeritus. Etiam nunc te admoneo, ut in pofierum rectius fapias, & fapias tibi. Nam minimum eltjinquo me poflis Ixdere.. Bene vale. Antverpix , pridie conceptas Virginis Matris, Anno M. D. XVIII. ERASMUS RICHARDO SBRULlO Suo S. D. IDanim humanus videatur, qui fuccenfeat JL vel immodice amanti. Proinde non pof-fum non ignofcere tuis Carminibus, Eruditifli-me Sbruli, fane quam eleganter, fed nimis a-manter de me mentientibus. Neque dubito, quin Carminum horum candori, animi candor relpondeat. Ingenii tui venam, non minus lin-ceram quam felicem, ac benignam, primum eX eo Carmine perfpexi, qupd iic ex tempore lu-fum Lovanii reliqueras. Jamque utriufque animus ntrique notus erat, quum neuter alteri de facie notus e flet. Sed Familiaritas, quae mihi te-cum interceflit Agrippinae, non parum magnam acceflionetn adjunxit rnex de te exiftimationi, quum ea res fere foleat opinionis jadluram aliquam adducere. Sed heus tu ! Optime Sbruli, ama tuum Erafmum quantum voles immodice, modo praedices parcius. Nofii vetus illud Jurisconfultorum Adagium. Nec omnia, nec paflim, nec ab omnibus. Ut non efl injucundum laudari a Viro laudato, ita non expedit apud quofvis praedicare, quae tuus in nos amor fug-gerit animo tuo, ut ne dicam interim, quod quasdam in me non competunt. Minus nos gravat qui detrahit quod adefl, quam qui tr"i-buit quod non habemus: tu vero quoties amo-» ris ce'iro percitus bonis lateribus declamas, & omni genere armorum depugnas adverfus eos, ♦ emi EPISTOLA. (llli minus Erafmo tribuunt, quam tua vellet in me Benevolentia, quxib quid aiiud efficis quam ut illos irrites ad pejus etiam de me pra;_’ dicandum, & me degraves invidia, cujus nonnulla fortalle portio in te quoque derivetur? Ego jampridem ut obtrectationibus alTuevi, ita laudum glorixque fum fatur, ingenue pro-fitens me nihil fcire, quod polium, prasito: 1» non alfequor quod conor, tamen in rebus lione-ftis & arduis, vel conatus laudi dari folet: II quid labor, fic me confolor, homo fum, & h«c culpa cum nemine mihi non communis elt: II quis me fuperat, gratulor publica; Studiorum Utilitati,' neque mihi turpe duco, fi cum ipfe multos prazcurrerim, exillat aliquis qui me vicillim antevertat : nec ideo pilo futurus fim dodlior, 11 me profitear omnia fcire : nec ob hoc fum indoctior, fi cum Socrate fatear me nihil omnino fcire. Quanquam omnino quota Cognitionis portio ell omnis no lira Scientia? nam de mea nihil dicam. Ego meam Fabulam propemodum peregi. Superelt ut addam, valete & plaudite. Gaudeo pallim exoriri, qui meum nomen, II quod tamen efl meum nomen , fint obfcuraturi. Omnibus his precor, ut res optime fuccedat, fed tibi cumprimis Sbruli Candidiifime, quem utinam Caefaris no-flri Benignitas inauret. Bene vale. Agrippinae, Idibus Novembris, Anno M. D. XX. ERASMUS R0TER0D. JOANNI ROBINO, Decano Mechlinienfi, s. D. X 7 ir Eximie, vides humanas vitas Scenas» V Quid facias? Non aliter conflat haec Fabula. Paulus gloriatur fe vinctum effe Jeiu Chriffi. Rutgerus gloriari potefl fe vinctum effe Collegii trilinguis. Diflimulent quantumlibet, hoc Collegium illos peflime habet. . Atque haec auguria mihi portendunt, olim florentis-fimum futurum. Sic natum eft Romanum Imperium. Sic crevit Hebraeorum Gloria, fic orta, fic propagata, fic conffabilita Chrifiiana Religio. Nulla res egregia, nifi difficilibus initiis nata eft. Argumentum omne cognofces cx Barptolomaso, qui fuit non modo fpedfator, verum etiam affinis periculo. Ut funt res humanas non ufquequaque purae, etiamfi quid commis-ium ellet, tamen Humanitatis ve/irx fuerat ali-quoufque favere Profeffori. Nunc & tali & innocenti/fimo, multo minus debetis deeffe. Do-dtioi an inveniri poilit nefcio, certe diligendo-rem, ac moribus puriorem, vix invenias. Utimur eadem menfa. Et inter pocula quidvis garri-miis. Ille tot» modis fuit laceffitus. Hunc enim ftudio expetunt, ne quid offendant magis ma-fculos. Nec unquam tamen audivi illum quic-quam impotentius loquentem. O pedtus verd Chriflianum. Modo cum Paulo contuli Rutge-rum, qui hac certe parte vincit, quod qui Pau- E if I S T. O L JE. Imn affligebant, errabant: nimirum alieni aPro-feifione Evangelica. Hi Proceres Chriftian* Do-Hrinx prudentes de compofito hxc delignant: inhibuerunt & Nefenum, aggreffum Geographiam Pomponii Mei2;, qui, fi domi fux Lupanar aliquod infiituifiet, tolerandus erat. O fanctam Academiam, fi cum aliis conferatur, fed dignam aliis, quorum arbitrio temperetur! Mihi multis modis videtur hoc mereri Rutgerus, ut illi Salarium, quod jam aliqua portione ell auctum, augeatur ufque ad octodecim libras. De Profefiore Latino profpe&iun elt, ni fallor, ex animi vefiri fententia. De Hebrxo non pofflim judicare fed confidam eos, qui fine dubio poliunt. Excellentiam Tuam incolumem fervet Jcfus Optimus Maximus. Lovanii, Calend. Decemb. Anno M. D. XIX. ERASMUS ROTERODAMUS Theologo cuidam s. d. 17 ximie Vir, miratur Homerus Mortalibus nullam efle Belli fatietatem, cmh rerum exterarum omnium fit faturitas. At ego magis demiror, nobis nullam efie tumultuandi fatietatem. Audio denuo magno fiudio quofdam nefeio quid moliri in me,& inquirere in Libros meos, quod nunquam illis venit in mentem, nifi cum irati cupiunt ulcifci. At fperabam Aten-fi mortuo, Studia fore tranquilliora, nec fperabam fore, ut hac in parte Helias ille fuos haberet Helizeos. Tu fac eum pneltes, quem es Y 3 pol- pollicitus. In Epiftolis, licet ante concordiam editis, nihil eft, quod cujufquam Ixdat famam, nifi le prodat. Bene vale, & tranquillitati Studiorum confule, quod magis in rem veftram eft, quam meam. ERASM. ROTEROD. JODOCO NOETIO, Gonfiliario Brabantiac, s. D. |rnatiffime Jodoce. Si Clariflimus limul & Prudentiffimus Cancellarius favebit in hac caufa libertati Studiorum, maxime faciet ex lententia Regis noftri, qui haud dubie cupit fuam Academiam quam maxime florere hone-tiis Difciplinis. Quod objiciunt de fupplicando, merum commentum eft, & hujus quofdam jain pudet, quanquam alioqui fatis perfricftas frontis. Res per paucos conjuratos acta eft, qui fua Do-drina contenti magis ftudent augendx rei, quam Literis, nec curant quantum proficiant Juvenes, modo ipfi Lovanii fuo regnent arbitratu. Nusquam eft Academia, quse modeftiores habeat Juvenes, minusque tumultuantes, quam hodie Lqvanium. Horum bonitate jamdiu abutuntur ifti, & ingenuos Juvenes habent pene pro empti' tus mancipiis. At ille Conful, Conful non erat, qui ipfe non eilet Senator. Si quid murmuris aut tumultus eft, ab ipfis eft, non a Juvenibus. Mihi hic nec feritur nec metitur, ipfe nec lego cuiquam, nec audio quenquam. A nemine col-%o quicquaro, do nonnullis. Sed tamen movet £ 1> I S T O L vE. 343 Vet me publica caufa Studiorum. Nelenus l io-fpes cft & linguas noflratis imperitus, quo magis favendum eftViro alioqui docto, integro ac modefto. Mitto tibi dono Volumen Lpiftola-rmn : quo cum erit otium, fallas horas ali- quot. Bene vale, meque Magnifico Cance a-rio commenda. Lovanii, pofiridie Epiphaniae, Anno M. D. XIX. ER AS MUS ROTER. MARTINO bruxellano S. D. Tt ad Utrimque tuum epifiolimn unico re- VJ fpondeam, miror te folum mhilaiiired^ Erafmo, cujus nomen per omnes etiam < _ ros obambulat. Epiltolamm Volumen dono . mitto. Leum tentaffe, netjvte tu, m M» ™=, neque mea referebat. An tu putas Q" ™ ChLatem, qute nM non compleanur, «m bus ufque adeo angnflis e* fep.endan t n S-aBiSESSi». t» recoonitis Proverbiis non elt quod labotej. Pauca qutedam loca modo cafligavimus, qnat tu fa-cde defcribes in tuum Volumen. Bene vale. Anno M* D. XVIII. ERASM. ROTER. JACOBO VILINGERO, Romani & Hifpan. Regis Thefaurario, uod de nomine fluntaxat tibi notus ad te fcribo, Vir Incomparabilis, non debes imputare meae impudentiae, fed tuae'ab omnibus praedicatae Humanitati. Quod fi me ab impudentiae crimine non abfolvis, certe levius damnabis, fi cogitaris hanc improbitatem ab Humanitate profedtam eflfe. Nam ut fic auderem , extorfenmt a me hujus egregii Viri Joan-nis Fabri preces vel merita potius. In quo cum tot egregias Dotes perfpexerim, raram Morum integritatem, Eruditionem haudquaquarn. vulgarem, Judicium acre, Fidem & Humanitatem incredibilem, exiftimabam me gratiam etiam initurum apud Tuam Celfitudinem, qui tibi Hominem efficerem notum, aut fi jam notus efl, efficerem notiorem, qui pro tua lingulari Probitate proque Fide erga Principem, foles impenfe favere iis, quorum virtutibus intelligis ornari limul & fulciri Monarchias: inter hos vel me autore pones hunc Joannem Fabrum, “ quid omnino judico, non vulgare Decus Or' elinis jhi, qui vel citra noftrum officium fe h11 fuis dotibus abunde commendabit, ubi propius Hominem infpexeris. De me ipfo non video quid poffim polliceri, animum certe ac nu-dium fidemque polliceor, fi qua in Erafmi in te obfervantiam explorare. vale. Lovanii, quinto Nonas Odtob. Anno M. D. XX. ERASMUS ROTERODAMUS Thomse Moro fuo S. D. ad iflius exemplum perverfifEmo judicio Ei videmus efle Patrum Vulgus. Corpori Liberorum anxie profpiciunt, animi poilemonibus negledis, cum fruflra, imo cum fuo malo polli-deat opes, qui nefciat uti. De Puero nec ago gratias, nec tu novi quicquam feciili, cum nunquam non fis tui fimilis. De Lodovici Vivis ingenio aaudeo meum calculum cum tuo conientire. ■ Is unus ert de numero eorum, qui nomen Erasini fint obfcuraturi: nec alii tamen magis faveo, & te hoc nomine magis amo, quod huic tam candide faves. Eli animo mire philofophico. Heram illam, cui facrificant omnes, litant perpauci, fortiter contemnit. Et tamen tali Ingenio, talibus Literis non potefi: deefie Fortuna. Non alius magis idoneus, qui profliget Sophifiarum phalangas, in quorum cafiris diu meruerit. Adero Caleti ii valetudo fuppetet, ut Amicis omnibus extremum compledar, ac vale dicam. Bene vale, Amice incomparabilis. Anno M. D.XIX. ERASMUS ROTEROD. PAULO RITIO S. D. T ibellus tuus, Eruditiffime, Riti me paulo JU aequiorem reddidit negotio Cabalillico : Y 5 quaii- quanquam antehac non eram admodum infen-fus, iiquidem ignofcendmn arbitror, ut humanum vitium, fi quifque faveat iis Studiis, in quibus & plurimum infumpfit temporis, & fe prac' cipue valere confidit. Casterum iftos quis ferat, qui quicquid non intelligunt tam acerbis, tamque pertinacibus odiis perfequuntur ? Neque vero uno nomine mihi placuit Opus. Eruditio, quae tibi perpetua ell, luc mihi non potuit e (Te nova. Sed imprimis arrifit candor ille & perfpicuitas, quae rem ita ponit ob oculos, ut caeco quoque poffit efie confpicua. Arrifit animus ifie Gratiis & Amicitis natus, qui tanto fiudio tuetur Ho-‘ minis Eruditifiimi innocentiam, adverfus impu-dentiflimos Sycophantas. Arrifit denique te, hoc eft abfoluto veroque Philofopho, digna moderatio : qua fic fortiter patrocinaris Amico, Ut a convitiis in Adverfarium temperes, magis reputans quid te, quam quid illo dignum efiet. Nam brevitati non perinde faveo, cum mihi licet occupatifiimo perlectum opus famem fui reliquerit. Bene vale,Dodililme Riti. Agrippinae, Anno M. D. XX. • • ERASMUS ROTERODAMUS RICHARDO PACZO S. D. Oero mihi redditum efl tuum epiflolium, /am O te confcendente equos. Cupiebam tecum colloqui, & fortafils adhuc dabitur. Ex gratulor tibi nova Dignitate audo, cujus Me- titis nunquam par Fortuna reiponderit. Si non dabitur colloqui, commendo tibi negotium non tam meum quam Literarum. Quod enim moli, tur Lens o vMTtiqaTog, non ad me proprie pertinet, fortaffis ad veftram Britanniam pertinet, cujus nonnihil refert, opinor, ut laudum fua-rum praeconem habeat honertum. Scio perpu-lilliim efle laudis, quod illi ex meis Lucubrationibus acceffit, tamen hoc ipfmn illi Leus invidere videtur. Theologi novum commenti funt adverfus Collegium trilingue. Id cujufmodi fit ex Mori literis cognofces. Bene vale, Patrone Singularis. Antverpias, M. D. XX. KRASMUS ROTERODAMUS ALBERTO, Cardinali Moguntino, S. D. ^""'^eftientem advolare iflhuc in tuos com-VJ plexus, hactenus aliquot negotiola detinuerunt , verum, fi pofthac coelum dabitur commodius , adero brevi Coloniae. Epiltolam, quam tua: Celfitudini de Luthero fcripferam, editam doleo. Ego certe bono animo fcripferam, fed non in hoc fcripferam, ut ederetur : neque cuiquam a me fuit exemplaris copia. In-cluferam eam literis ad Huttenum obiignatis, admonens, ut, fi videretur expedire, redderet in tempore : fin minus premeret, aut aboleret. Quo magis admiror, quo confilio factum fit, ut & ederetur per Typographos, nec tibi redderetur. retur. Si hic cafus fuit, fuit infelieiffimus: fin perfidia, plusquam Punica fuit. Utinam hicjoan-nes Faber, Ordinis Dominicani, Tuas Celfitudini tam effet commendatus, quam merentur Hominis eximiae Dotes, ingenium promptum & expeditum, judicium excuifum, eruditio folida & abs-trufa, lingua feliciflima, mores candidi faciles-que. Video Tyrannidem quorundam nimium fuccedere. Nec aliud mihi fuccurrit, quam precari, ut res tota cedat in gloriam Chrilli, utcunque cedet nobis. Bene vale, meum Decus. Lo-vanii, pofiridie Nonas Oclob. Anno M. D. XX. erasmus roterodamus g6- THOFREDO RHODO STEGRIO s. D. T jt ferius ad^ tua Scripta refponderim, Rho-Chariflime, Turba me literis atque etiam libellis interpellantium fecit, ne quam inhumanitatis , aut faflidii fulpicionem de me concipias. Ingeris mihi meos labores, qui utinam atu tam utiles efient Orbi, aut tam felices Au-tori, quam funt numerofi. Sed quam mihi ifplicui in tuo Ipeculo, tam tuum mihi pla' cuit ingenium. Neque enim illic te minus vidi, quam meipfum, ac libentius tuam faciem contemplatus fuin, quam meam. Placuit ingenium fanum ac felix, fobrium, nihil habens ineptiae, placuit candor ac modeftia, placuit phrafis, nec affedatione molefla, nec inanibus verbis redun- °ans. Jam illud etiam vehementer fuin adm; ratus, te in Carmine ,equo vix aliud legibus adftri-tiius, tam commode, quod fentjs, eloqui, przfer-tim cum argumentum trades & jejunum & in, amoenum. Et haud fcio an hoc confli io fum-pferis fleri lem &. infelicem materiam, quo major effet ingenii tui gloria, qui potueris elephantum e mufca facere. Nam illud mihi displicuit , quod immeritis & immodicis laudibus, nihil aliud quam oneras Erafinum. Qtian-quam hoc jam adeo folenne efl Generi Poetico, nt ceu Jure prarfcriptionis id recle Ecere videantur. Quodnifi Fortuna tam iniqua eflem,ut nemo patiit a me ullum fperare otircium, fortatiis exitierent qui fua fufpicione non minus te gravarent, quam me: te qui me laudibus captas- fes, me qui laudibus hujufmodi dcleclarer. Qiio inagis miferet me tui, qui tantum laboris abfque fructu lufceperis, quandoquidem ne illud quidem grati» rediturum efl a me, quod invicem flbi pr»flant ac referunt jumenta, mutuum fca-bentia. Ne tamen nihil omnino rependam officii pro tam candido animi tui in me fludio, confulo, ut poflhac bonas horas in melioribus Libris colloces, nec unquam in manus fumere velis Erafmi nenias, nili quum nihil efl bonorum Voluminum : ad haec fi quando voles exercere ftilum & exercere venam ingenii tui', deligas argumentum felicius. Vale mi Rhode, tam habiturus Erafinum faventem, quam tu de Bonis Literis bene mereberis. Lavanti, Anno M. D. XX. ERAS- erasmus roterodamus THOMZ LT>TACRO S. D. TVTon fine magno animi dolore audio ex Ami-JL ^ cis, valetudinem tibi tactam incommodiorem : Homini mehercle digno cum primis,' quem nec Senectus attingat unquam, nec Morbus ullus. Sed quando hac lege nafcimur omnes, nec funt ullo pacto exorabiles Parcsc, enitendum eft, ut, qua licet, etiam a Fatis ipfi nobis fimus fuperfiites. Porro ut aequioribus animis cedunt e rebus humanis Parentes, qui viderint Liberos fnos ad aliquem vitx flatum ev.edtos: ita nonnihil eft editis Vigiliis noflris, interim ceu prxguftare, quid Potteritas de nobis fit judicatura. At tu fi mihi permittis, ut libere tecunt agam, fine fine premis tuas omnium eruditiffi-mas Lucubrationes, ut periculum fit, ne pro cauto modeftoque crudelis habearis', qui Studia hujus Sectili tam lenta torqueas exnedtatione tuorum laborum, ac tam diu fraudes defidera-tifiimo frudtu tuorum Voluminum. Fortalfe terret te noflrum exemplum, fed etiam atqilC etiam vide, dum ftudiofius vitas noftram culpam , in diverfum defledtas. De me quicquid tibi audes polliceri, fcito femper fore promptis* fimum. Bene vale Vir Optime, idemque Do-ctifilme. Brugis , Natali divi Bartholomaei, Anno M. D. XXL eras- ERASMUS ROTERODAMUS THOMB LUPSETO s. d. i” Tt acerbus mihi fuit rumor de morbo tuo mi VJ Lupfete, ita vehementer gaudeo te nobis revivifcere Coleti noflri Vitam epirtola complexus funi : fi parum graphice videbitur ex-preffus, tibi partim imputabitur, qui me parum ad plenum inftruxeris Viri coloribus, quod quidem nemo te melius poterat. Porro quod ad ejus Viri formam velutique przfcriptum vitam inflituis, non poffum non vehementer probare, modo deledtum adhibeas. Probum quidem exemplar tibi proponis, fed in optimis prtecipua funt imitanda, nec ea tamen mfi accommoda: nec enim omnibus omnia congruunt. In illo praecipuum erat, quod finceratn Chrilti Philo-fophiam e purilEmis Evangeliomm hauliam fontibus gratis impartiit Populo, ut non abfque Numine videatur illi contigilfe Gentile cognomen : fiquidem Coheleth Hebraeis dicitur Con- cionator, quem Graeci vocant Ecclefiaflen. Eam ad rem fi te toto fiudio contuleris, aut ego plane fallor, aut Coleto non inferior evades. Ceterum , quod illius exemplo tibi cornis in totum interdicis, equidem non approbo, nec in illo probabam. Quodfr fentis corpori tuo pro vigore retatis frenis opus elfe, mea lententia felicius hoc prxflabit moderatus ufus cibi potufque, quam multa perpetuaque inedia. Bona Continentias pars eft, certo animo velle continere: huic fi aceeflerit vehemens & afliduum Studium Sacrarum Literarum, non erit opus carnificina jejuniorum, qux fortaiTe premunt Luxuriem Juventutis, fed ita premunt, ut Senectuti tradant valetudinem invalidam, atque ita coercent corporis calorem, ut Ixdant animi vigorem. Optimx Matri tuae precor Mercurium dextrum ac propitium, quae cum tot Monflris linguacil-fimis fola depugnat fua lingua. Qimdfi mihi hic decem efient irti fimiles Propugnatrices, liceret in utramvis dormire aurem. Profedto unam arbitror dignam, quae repubefeat. Optimo Patri multam ex me falutem dicito. Cura ut quam optime valeas, Chariflime Lupfete. Saluta Guil-helmos duos pari candore praeditos, Gonellum & Dancafiriun. Praeterea Gerardum quondam Coleti Oeconomum. Erugis, decimo Calend. Sept. Anno M. D. XX. ERASMUS ROT. JOANNI SCHUDELINO, Literatori Memmingenfi, s. n. abriel Stendelinus, homo mihi multis no* VJ minibus charus, facile effecit, ut boni confiderem quod ignotus me tuis literis interpellaris. Plus ille potuit apud Erafinum, nimirum ot occupatifhmus licet, fi non referiberet, certe rc-falutaret eum, a quo fic eifet ad Amicitiam provocatus. Quod ifihic, ut ais, tantum tribuitur meis Lucubrationibus, 'fi vera prxdicas, gaudeo meas Vigilias Bonis aliquot addere calcar ad Studium Vita; melioris, pofteacjuam adeo multos ad odium mei provocarunt. Tu fac mi Joannes, ut gnaviter incumbas in Provinciam, quam hadtenus magna cum laude diceris obire. Neqye perinde ftudio tibi fit digladiari cum veteris Inicitia: Hyperafpifiis, atque ut rudi doci-lique astati melioris Eruditionis ingenuasque Pietatis feminarium infundas. Si Principes non admittunt fana confilia, fi Ecclefias Proceres audoramenta Mundi prasferunt Chriili prx-miiS, fi Theologi Monachique jam diu nimis adamatam Synagogam non polfunt relinquere, fi Populus a confuetis non poteft avelli, fuper-efi tamen hxc una via, quas fpem bonam faciat fore, ut Mundus aliquando fefe referat ad frugem meliorem, fi vinum novum in utres novos indatur. Emerget olim haec Seges, ac vel citra certamen opprimet hos non minus indodos, quam indociles. Rcde infiitueudis Pueris, & in lucem edendis Veterum Scriptis, paulatim eva-nelcet iftorum irreligiofa Religio, & illiteratx Literx. Hac igitur graiTare, ac bene vale. An-derlaci, pridie Nonas Septembr. Anno M. D. XXI. ERASMUS ROTERODAMUS RICHARDO PACZO s. d. TAe noflris Commentariis nihil audio mi -1 J Pacaee, qua; res gravius excruciat animum meum, quam quum in littore Dovarienfi femel periret univerfa res. pecuniaria. Cui de-Z beam beam hanc imputare jacturam nefcio, certe tuo animo nec libet imputare, nec polium. Librum, quem Regia Majeltas confcripfit adverfus Lu-therum, vidi tantum in manibus Marini Nuntii Apoftolici. Vehementer aveo legere. Nec enim dubito quin dignus fit illo longe felicilfi-m» ingenio, quod mire valet, ubicunque fefe intenderit. Olim prodigiofae Pietatis habebatur, & Divorum dignum Catalogo, fi Princeps copiis & armis depulillet Hoftes a cervicibus Chrifiianomm. At Henricus Odtavus ingeiiio, calamoque, propugnat pro Chrifli Sponfa, fatis declarans, quid prasflaturus Iit, ii res arma ila-gitarit. At interim quod nunc przeflat, ut mea iententia multo difficilius eft. ita laudem ioli- laspenumero multo maximam partem libi ven-dicans, hic quoniam res omnis animi prtefidiis geritur, quicquid laudis eft, uni proprie debetur Henrico. Quotquot colimus aut amamus Bonas Literas, ingratiilimi iimus, ni tale ingenium veneremur atque exofculemur, quod miris modis ornat commendatque Studia noftra. Porro confido fore, ut hoc pulcherrimum planeque rariffimum Exemplar multos Principes provocet ad aemulationem. An non pudebit pofthac Sacerdotes, Monachos, Epifcopos, nilii fcire Rei Theologica;, quum viderint Regem tantum. Juvenem tot negotiis diftridtum, eo progreiTum in cognitione Sacrarum Literarum, diorem ihagifque propriam illi pariet. Nam Bellicx Rei laudem Fortuna partitur in multos. ut Libris editis periclitanti Chriffiana; KeJia,*0, ni patrocinefur? Nec addubito quia id alitanto felicius illi fucceflerit, quam nonnullis qui antehac in eodem Stadio vires fuas periclitati funt. Sed hac de re certiora fcribam, ubi Librum devoraro, cujus legendi me mira quadam tenet aviditas. Nam Cardinalis Eboracenhs pollicitus eft, fe ficturum mihi copiam. Vehementer erat moleftum, quod tu abeffes ab hoc comitatu. Id tuliflem moderatius, fi vel epiflola nos inviillles. Memento miPacxe, in cujus locum fuccefieris, & quid nobis promiferis. Ex-pecto enim ut efficias, ne Coletum magnopere defiderem. Tu majus etiam quiddam es pollicitus. Abunde fatisfeceris <3t meis votis, & tuis promiffis, fi per te licebit recipere nugas, quas apud te depofuimus Ferraria. Bene vale, Vir Or-natiffime. Brugis, decimo Calend. Septemb. Anno M. D. XXL Marcus Laurinus Decanus apud fimetum Donatianum, Hoipes meus, tui amantiffimus, rogavit ut fuis verbis tibi multam falutem adfcriber.em. erasmus roterodamus henrico GRUINGIO, Decano Einbricenfi, s, p. g3revis Epiflola tua paucis me non pauca UP docuit. In primis Virum efle te melioris Li-teraturx non vulgariter peritum; deinde lingulari Modefiia atque Humanitate prredittim; po-firemo, benevolentem Eraimo, quem admoneas 1* 2 tam tam amice, neque male de ipfo fentientem, qui tam fimpliciter admoneas: nimirum intelligens eum multum abefle ab ingenio vulgarium Hominum, quos offendere folet officium, quo vix aliud praffiari potell amicius. Quare pofthac nomen tuum mihi Icribetur inter ielectos Amicos. De loco mutato plane mse fubfcribo fententia;, & primo quoque tempore farcietur, non fine I10* norifica tui mentione. Res agebatur per tumultum. Nec vacabat in tam vallo Mari Hifioriarum excutere lingula. Debeo tibi, Vir Optime, plus etiam debiturus, fi quod facis, facias frequenter. Bene vale. Lovanii, NonisMartiis, AnnoM. D.XX. erasm. rot. conrado schutera- NI ET LAURENTIO ETHONIS Monalteriorum Abbatibus, Provinciae Brifgaudiae, s. d. , M alius ille nihil facit novi, qui dum lic ubique M.J prxdicat Erafmum, ut ex Mufca plufquam Elephantum faciat, non vobis folum, verum etiam aliis multis imponit, fed prius ipfi impofuit amor quidam immodicus. Quanquam hac in parte prorfus ignorat rerum mearum flatum. Nullo8 eft Mortalium, qui libentius abllinet ab Auli6 commercio, quam Erafmus. Et illic valere non p°' te/l, nili qui fubinde fuo fultus Choro, Fabuli6 partem agat. Ego nec Factiones ambire polium» nec ingerere memet, nec alium cubito protrudere. Nec ignorat Veflra Prudentia, qualis fit Aula Caefaris: nimirum Bellua capitum innumera i- 1 lium. E P I S T O t /E. lium, adeo ut fi mihi incidat aliquid negotii, malim jadura rei Otio meo confulere, quam per’ fequi. Adfcitus quidem fum in Ordinem Confilia. riorum, fed ita, ut ne vocatus quidem adfim, tantum abeff, ut meinet ingeram. Et tamen non gravabor Caufam veftpam pro viribus adjuvare, ii fe dederit occafio, quanquam citra meam operam non dubito quin fit fucceflura, nimirum ju-ftiflima, apud Principem Jurtiffintum. Habet enim Carolus praeter alias egregias Dotes, illud vel praecipue dignum Imperio, quod aequi julli-que tenacillimus efl, & falli quidem potefr, coi-rumpi vero non potefl. Id eo magis confido fore, quod ut fcribitis, jam vos coeperit illius Clementia tueri adverfus violentiam illius, qui vobis facel-fit negotium. Bene valete Patres ac Domini, cumprimis colendi mihi atque obfervandi. Lovanii, Calend. Odlob. Anno M. D. XIX. erasmus roter, richardo PAC7EO s. d. 17 x Officina Frobeniana feribunt Eruditi qui-LJ dam Polydori Proverbia majufentis formulis excudi, charta tam infigni, ut rion aliud Opus' dignatus fit Frobenius majore vel honore vel cu-raf Addet Opus de rerum Inventoribus, fimili dignitate. Idqtie facit hortatu, imo impulfu meo. Nam .ille plane ' remiferat Opus Antverpiam per Hieronymum Filium, nec ullis rationibus adcfoci potuit, ut aggrederetur. Exibit utrum-que proximo Mercatu Francfordienfi bonis Z 3 avi- avibus. Eat nunc Polydorus, ot credat Sufurro-nibus, qqi jgflitant me invidere illius gloriar. In* telligo Morum e Confiliario Regis fadhurt efle Thefaurariiun, quod Munus cum honorificum eft, tum Salarii non poenitendi. Ut video , tam feliciter illi fuccedit Aula, ut me illius mifereat. Sed me recreat, quod iterum fui videndi fpem aliquam facit in menfem Auguflum. Verum illud ini Pagase me male cruciat, quod de Commentariis Roma; .relictis nihil audio. Quxfo, ne quid te fumptus moveat, quo minus huc referantur : non fiet tuo difpendio, reddetur impendium vel ad alTein. Si redeat modo fecundus Rioer Antjbarbarorum, exterorum jacturam facile patiar. Bene vale. Ex Rure Anderlaco, 3. Id. Jun. Anno M. D. XXL ERASMUS roterod. ANDRE^E CNOPH/E, Sacerdoti Optimo, ••'i Vi J S. I). Px tribus epifioiis, quas ais te mihi fcripfife, A-J duas dtintaxat accepi. Primum nemo da-batur, per quem relponderem. Tandem Colonis offerebat fe nefeio quis: is cum femel atque iterum me frullra convenifiet, non reverfus eft, delperans opinor: nec tamen id accidit mca culpa, fed nec otii dabatur tantum, nec folitudi-nis. Atque ut ingenue dicam, quoniam nihil videbam in tuis literis, quod magnopere flagitaret refponfum, non eram referipturus, nifi tu tot ob-tefiationibus, tot obfecrationibus mecum ageres. res. Mentem i fiam tam piam, tamque avidum Chvifiianx Doclrinx ftudium, vehementer exo-fculor. Nam utrimque tefiatur epifiola tua. Quze quidem res hoc plus laudis meretur in te, quod hxc fecis inter eos, qui, ut fcribis, magis agunt negotium ventris quam mentis: ad hxc vicinus Rutenis, quos intonfos & impexos appellas, ob Morum, opinor. Cultusque. barbariem: ut enim recte dictum eft, eum egregie pi o um efie oportet, qui Athenis probus enet . ita qui vicinus Hxreticis, non oefledtit a Hde Catio i-ca, qui permixtus Barbaris, gulas ventnsque Mancipiis, totus vivit honefiis Studiis, nec ullo malorum contagio corrumpitur, is infigniter bonus fit oportet. Pdrro fi ex me quxras conii-lium, nihil audies, nifi ut quod facis, firenue pergas. Nam ipfiffimam viam mihi videris ingref-fiis, qua perveniatur ad veram Felicitatem: neque enim dubito, quin huc quoque pro virili contendas, ut quos poflis ad tuos Mores adducas. Atque adeo demiror, cum multi fint ubique Pallores , neminem exoriri, qui clementifFimi Palloris exemplum imitetur, quem non piguit ob unam ovem erraticam, tantum malorum perpeti. Decimas qui petant, video permultos, qui litiant animarum falutem, prope nullos. Hic Monachorum plena "funt omnia, ubi nihil elt difcriminis, & Mellis ampla. Quin Rutenos magis adeunt, eosque fua Doctrina, fuaque Sanctimonia, revocant ad Caulas Ecclefix ? Hic fulciunt EcclefianP, cui magis oneri funt, quam Z- 4 ufui- nfni. At ubi res pofcit ingenue germaneque Chridianum, qui pro lucro Chridi iiibeat capitis periculum, ibi nufquam apparent : ita dum fuis quifque commodis ftudemus, negligitur Populus Chridi. Ac, proh dolor ! noftri Mores partim in caufa funt, quo minus multi fe conferant ad Fadtionem noftram. Legunt Evangeli-cam Si. Apq/lolicam Dodtrinam, & vident ab hac vitam nodram longe lateque difcrepare: non jani loquor de Vulgo, quod tale fere ed, quales funt ii qui prasfunt, fed de Proceribus Eccledae, de Sacerdotibus ac Monachis. Bona pars fervimus quasdui, aut ventri, aut glorias, aut ty-lannidi. Fidei nomen praetextus tantum ed. Hoc illos alienat, quos oportebat manfuetudine, tolerantia & officiis allicere : fed tamen bona quaedam fpes habet animum meum, podeaquanl video & idhic effe, qui dc flagrent amore Doctrina: Evangelicae. Paraphrafes abfolvimus in omnes Epidolas, prxter eam, qnx fertur ad Hebneos. Addidimus Paraphrafim in Epidolas etri duas, Jud;e unam, & Jacobi unam, brevi daturi quod fuperert Epidolarum Apodolica-rum : fle enim vifum ed Amicis Eruditis. Non diiplicuit Carmen tuum, quo mihi bene precaris : at^ ego tibi viciffim abfque Carmine, fed finceriflimo pedore precor •immortalitatem. Bene vale Vir Optime, meque tuis precibus Chri- do commenda. Lovanii, pridie Calendjan. Anno M. D. XX. ERAS- erasmus ROTEROD. JOANNT TURZONI, Epifcopo Urarislavienfi, S. D. |^ur ita vifmn eft Superis, ut tanto inter-VV valJo disjungant Montes &:Flumina, quos tanta copulat Charitas animorum ? Epiflola tua poil fextum demum menfem mihi reddita eft, una cum munufculis. Quorum nihil non fuiffet gratilfimum, etiamfi minimi pretii fuiflet, vel hoc nomine, quod a tali Prasfule, fed multo magis quod a tali animo proficilceretur. Nunc & pretii magnitudine, & ipfa novitate, & Antoris titulo commendabantur: fed in his tamen nihil mihi tam charum eft vifmn, quod Epiftola tua non fuperaret, quam jam alteram accepi, tuis iftis articulis defcriptam, tuo ifto ingenio conditam , quo magis etiam refert imaginem animi tui, Demn immortalem! qualis? Faxit Deus! ut iftud pedtus imitentur complures Epifcopi, Proceresque, & imaginibus fuis tam eximium Decus adjungant, &Autorifatem fuam Bonitatis ac Sapientiae cumulent acceflione. Quam ardentem Virtutis amorem fpirdnt illae tuae literae, quantam fitim Eruditionis Chriftianae ? Ad Inec, quantum Candoris, quantum Modeftiae pne fe ferunt? Quis credat haec, a tanto Praefui e, a tanto Principe fcribi ? Nihilo enim minus mirabilis eft mihi tuus ille animus, quod me praeter meritum admiraris, fiquidem hic error in per-fona eft, non in re. In hoc erras, quod Eraf-Z 5 mum murn efle credis id, quod non cfl: fed non in hoc erras, quod ea veneraris, & expetis, ^ qu$ falfo tibi pertuades in nebis eiTe. Adnixi fumus Mundum nimis ad fcholaflicas argutias proja-pfum, ad Veterum fontes revocare, ac plus fatis fidentem- Judaicis Ceremoniis, ad vera; Pietatis Studium accendere. Atque utinam hic meus conatus tantum fructus attulerit aliis , quantum nobis attulit invidis. Meum incommodum inulto levius ferrem, fi cum multorum commodo viderem conjundtum. Sed hoc viderit ipfe Cluilius, qui, ni fallor, certe hunc animum probaturus efl. Jam ut in tuis Munufculis etiam nonnihil philofopher, gratulor tuas Ditioni, e cujus venis aurum tam elegans ac purum eruitur, ied tu beatior, qui e Divinorum Voluminum longe felicioribus venis, tam avide feruteris aurum Evangelicae Sapientiae, quo locupletes Gregem tuae fidei concreditum, vehit opulentus quispiam Paterfamilias e divite Thefauro proferens nova ac vetera, multum diffidens ab Epifcopis plerifque, qui pulcherrimam Functionis futc partem in fordidos quofdam relegant, nec probatos , nec exploratos, quum ad id muneris neminem oporteat admitti, nifi quem Eruditio Chriltiana, quem Morum integritas, quem re-rum Ufus, ac Prudentia non vulgaris commendet. Duobus Horologiis inferiptum erat: Fefti-na lente: ' atque hanc quidem Infcriptionem audit pulvifculus ille per minutiffimum foramen lente defluens, hac me feribente: fed magna cC" leritate Vita noftra avolat & advolat. Mors nihilo fegnius, etiamfi non defluat harennla. in tero fliperne infcdptum erat: Feflina lente 5 & inverflun Horologium oftendebat Mortis imaginem: quas utinam tibi mi Turzo lenta veniat, digno proleclo qui fis immortalis, non tantum longaevus, nifi hxc eflet Fortunae invidia, ut fi quid extiterit in rebus humanis eximium, id quam ociflime tollat e medio. Quod omen abs te velim quam longiffiyie abefle,quem & ex tuis literis, & ex aliorum praedicatione, tam multis ac raris animi Dotibus praeditum efle video „ ut Generis Claritudo, ut Opes, ut Pontificia Dignitas minima portio fit tuorum Ornamentorum. Pileum non poterit mihi efle ufui, nifi domi. Nam & magnificentius eft, quam ut conveniat Homini tenui, (nifi forte & hic erras, ut putgs Erafmum efle aliquid) & alienius a more hujus Regionis. Olim, juxta Proverbium, Bonos Viros decebant omnia, nunc non nifi Potentes omnia decent: tamen fervabitur, & in hoc potiflimum, utTurzonis memoriam mihi refiricet. Aureum Numilma multos exercuit, aliis conjectantibus efle tres Noe Filios ex Arca revertentes, & ex altera parte Columbam olivas ramum deferentem: aliis, Duces duos,qui medium captum ducerent, & Aquilam Lauri ramum in Coronam deflexum geflantem. Subfcriptionem nullus adhuc legere potuit, neque Graecus, neque Latinus, neque Hebraeus. Video quam fim ingratus, qui pro tot Donariis, proque Epiflola, tam eleganti, tam ami- amica, praeter frigidum Epiftolium nihil rependam , (ed alias dabitur occafio : interim cura ut recte valeas. Praefui Optime. Lovanii, pridie Cal. Septemb. Anno M. D. XX. ERASMUS ROTERODAMUS LEONTIO Suo S. D. tvoni confulam audaciam tuam, qui ignotus jL# ad ignotum fcripferis, fi tu viciffim boni Confulueris, quod occupgtiflimus tam parce re-fpondeam, ut prope nihil refpondeam. Quod Mularum Cultor es, magnopere laudo : quod alfidue depugnas cum Amulis, non probo. Ne-gligendi funt, qui vinci non poliunt: & ita- iunt haec Studia commendanda, ne tamen odio-ie damnentur, quibus alii magis capiuntur. Certe non expedit irritare Crabrones. Caeterum qux nos fcripfimus, non in hoc fcripfimus, ut invehantur Templis, fed ut domi legantur. Atque illo tuo ftudio immodico nihil aliud milii quam invidiam paris. Ego nihil honoris illiusmodi promereor, alioqui ne promeritis quidem aperiuntur Templa, nili a rogo, ut ajunt. Ac mea quidem fententia, plus efficies, fi quod operx fumis in rixando cum Adverfariis fortalle deploratis , id infumas erudiendx Pubi, aut Juvenibus fpei melioris. Felicius irrepent Bonx Literae. quam irrumpent: ac facilius coalefcent, fi civiliter femet infinuent, ut Hofpites, quam fi irruant ut Holles. Nos quod polfumus gratis ac libenter impartimus : fi quis adferet meliora, r non non gravate cedimus. Porro cum clamofis Rabulis certamen non nifi coacti fufcipimus, jmo ne coadi quidem. Porro Vita noftra nihil habet memorabile, nifi quod opinor Fortunam nulli conflantius infenfam fuifle. Proinde tu fi me audies, aliud argumentum tibi quaeres, imo quodvis aliud citius tibi fumes quam hoc. Bene vale. Bruxellx, Anno M. D. XX. ERASMUS ROTERODAMUS THOMvE BEDELLO s. d. f\e Prtefulis Optimi in me Itudio, ut rem J 3 mihi longe gratilfimam, ita minime novam nuntias r fcd quod toties objurgas me, qui nihil ab illo petam, facis inclementer mi Bedelle. Imo jampridem oro , ut ingens aliquod Sacerdotium conjiciat in caput meuin, Non dubito quin ille fit huic corpulculo fuper-ftes futurus, fed tamen in rebus humanis certi nihil efi. Verum ne nihil impudenter faciam, in praefentia cuperem mihi rurfus numerari Anni venturi Penfionem, aut certe Syngrapham mitti, per quam hic, aut apud Italos recipiam. Adorno enim profedionem in proximam Quadragefimam, fed adlivaturus Bafi-leze, fortaliis illinc repetiturus Italiam, nifi quid extiterit in hoc Principum Conventu , quod me remoretur. Paulus non nifi femel lapidatus fuit, hic ego quotidie lapidor Dominicano-rum & Carmelitarum convitiis, idque & no-minatim, & ih publicis Concionibus. Sed nihil hil aliud efficiunt, nifi ut Populus etiam intel-ligat, illos agitari malis Furiis. Archiepilco-po, unico Maecenati ineo, multam ex me la-lutem dicito, poft huncDodtoriWelles, & Hu-maniffimo Oeconomo. Bene vale, mi Pylades. Lovanii, pridie Circumcifionis, Anno M. D. XX. ERASMUS ROTERODAMUS HENRICO GLAREANO S. D. I" iteras tuas1, Bafilea huc allatas, reddidit ■Lv mihi Hieronymus Frobenius. De amore in te meo nihil remifi, etiamli de hujus corpu-fculi vigore quotidie aliquid decerpit, quum' aetas , tum Studiorum femper increfcens labor, fed multo maxime taedium, quod nobis adfe-runt ilii Rabulae adverfus Bonas Literas, adver-fus finceram Pietatem conjurati. Joannis Lafca-ris Confuetudinem tibi profecto gratulor, non elt ille fui diffimilis, femper candidiffime favit bonae fpei Ingeniis. Utinam eum Virum Deus juvandis optimis Studiis quam diutiffime fu' perllitem elfe velit. Tu fac, mi Glareane, te modis omnibus inftruas, ut nobis mox lampadeio tradituris, ita fuccedas, ut nomen Erafmi pror-fus obfcures. Bene vale. Saluta Cyprianum Talemn, Nicolaum Eeraldum , Hermannum Phrylium, ac caeteros qui nobis iflhic bene volunt. Lovanii, M. D. XVIII. eras- ERASMUS ROTERODAMvs HERMANNO PHRYSIO S. D. f?mditifTune Juvenis, oflendi Moro in 1h JL teris tuis locum, qui ad illum attinebat: ille fimulatque guflarat plirafim, totas perlegit, & amare coepit ingenium tuum. Amo Brixii ingenium non Vulgariter, phralim admiror, fed minam exerceret utrimque in argumento plaufibi-liore. Contemnit, ut feribis, ille Morum: atqui vereor, ne fero fentiat illum /ibi non fuifle contemnendum: illud curandum Brixio ita flilmn temperet, ut non folum eruditus, verum etiam Vir bonus’ & a?quus habeatur. Confulat Amicos fuos graves & eruditos, Budzeum , Deloinum, Rufeum, &RnelIiiun, potius quam juvenilem animi impetum. Brixius interpretatus ell Dictum, nefeio quod, ex meis ad Beraldum Schedis, quafi ipfi priores tribuerim in Eruditionis laude : nec fum adeo indodus, nec adeo Moro amicus, ut non perfpiciam, quid inter eos interfit: imo volebam illum Mufarum prasfidiis certare , non convitiis. Et confido me hoc a Moro impetraturum, ut & ille premat , quse jam adornavit dentatiora, quam ut vel a Moro, vel in Brixium feribi velim. Etiam atque etiam te rogo, hortare Brixium, ut in alio potius argumento fuum ingenium exerceat, ita reclius conlii-let fu % Famae. Bene vale. Saluta Beraldum meo nomine diligenter. Lovanii, M. D. XXL ERAS- gfiS E R A S M 1 ERASMUS ROTER ODAMUS Clavillimo Juveni ANTONIO A MARCA, Abbati Belliloci, S. D. TTjcrfuaferat mihi ille, quemnofli, me initu-1 rum haud mediocrem gratiam apud Tuam CeUitudinem, fi eam aliqua parte Studiorum dicata provocaiTem, fed ut video res in diverfum exiit; hoc ipfo videor alienaiTe, quo conabar devincire. De ingenii tui candore, fide, con-flantiaquc non libet fufpieari, nefcio, utrum idem ille gratiam officii mei corruperit, qui ad officium infiigarat, an Opus ipfum tuo judicio parum arrideat. De Promifio non gravo pudorem tuum, volens atque ultro pollicebaris mihi nec pofiulanti, nec expectanti, ego vi-ciffim ultro volensque fidem tuam libero. Non* expofiulabo quod res tentata non fucceflerit ex animi tui fententia, modo id praffies, quod praeflare tibi in manu efl, ut Erafmmn tui ftu-diofum redames. Nunc ipfa res me docet, bonam Felicitatis partem efle, nihil magnopere mirari: fi anxie pependifiem a tuis Promiffis, jam difcruciarer fruflratus, nunc ut leviter fpe* rabam, ita minimum fentio doloris ademptl1 fpe. Rex ipfe mihi longe majora detulerat, quam tu audebas polliceri, tantum autem ab' efl, ut tibi fuccenfeam, qui non prxfiiteri5 quod receperas, ut gratiam etiam habeam, quod optaris, quod conatus fi§. Bene vae. EPISTOLS. 269 Vir Clavifllme. Lovanii, 14- Calend. Manias, Anno M. D. XIX. ERASMUS ROTERODAM. AUGUSTINO SCARPINELLO, Neapolitano s. D. •r I 1ale iter Hoftibus eveniat, quale milii con-I tigit huc revolanti. Qui venti, qui nimbi, quas inundatio ? Parum abfuit quin in ip is montibus naufragium fecerimus, nani equis erat navigandum Equus Famuli vix enatavit incolumis, nos enim alieno periculo maluimus iape-re. Arragonias Regina jam progrelTa Aqtufgra-no fefquiinilliarium, coacla efl in Urbem red re cum fuis. Ego Vir fortis tufpe ducens, fi velut vicius redirem unde veneram, Holpiti meo n-fui faturus . Homini Hominum qui vivunt Hu-maniffimo : is efl Leonardus Priccardus, qut nullis precibus quiverat impetrare, ut eum diem adhuc darem Amicis cupieutiffiims: pertendo quo coeperam. Quid enim cornutiorum in me non dixiffetille, fi quod tantus Amicus, nec folus, quod dies Dominicus, qui Ferias impetrat & ab Agricolis, non impetraiTet, ventus & imber extorfilfent. Totum ferine iter equitavimus foli, latronem nullum vidimus, etiamli multos terrebant fevi Rumores. I u vero quid ihhic rerum geris? Jamne fatis Germanice Ipi-ras? Quomodo te beant /E(luaria Germanica? O te felicem! qui in media Bruma fruaris/Ellate. Sed quid tandem agit Amafius tuus Cicero ? Quaj A a fpes fpes habet te, fore, ut ille totus aliquando revi-vifcat? Verum etiam atque etiam vide, ne iic adames Marcum Tullium, ut cum Hieronymo flagris liventes fcapulas referas. Rides'fomnium ? at expertus ille fomnium elfe negat. Sed ego, mi Auguftine, ferio jam laudo ftudium tuum, qui totus in Cicerone verferis. Quod idem fi fecis-lem, fortalfe meliorem gratiam retuliflent Ingenia candidiora, quam nunc referunt quidam, quibus benefacere periculofiffimum eft. Brevi ine reddam vellro Contubernio, interim faluta-bis meis verbis mitiffimum Severum, Congerronem tuum, & infignem Heroa Aloyfium Mar-lianum TudenfemEpifcopum. Bene vale. Lova-nii, Idus Decemb. Anno M. D. XX. des. erasmus ROTEROD. BONIFACIO AMORBACHIO s. n. Magna Felicitatis pars eft, maxima Grati-1.T.I tudinis, fi quis'agnofdSt ftta bona. Proinde etiam atque etiam.gratulandum eft noftro Seculo, gratulandum Superis, quorum benignitate prasclara Studia tot jam Seculis pene feptd' ta, toto terrarum Orbe reflorelcunt, ac felicifli-me propagantur. Ante annos plus minus octoginta , non hi modo erant infantes, atque elingues, qui eas profitebantur Artes, quas fuoquoque Seculo, quo vel maxime floruit erudita Facundia, mutas appellat Vergilius: verum etiam ipl"a Grammatica redte loquendi Magiftra, & Rhetorica copiofe iplendideque dicendi dux,, fede mifeveque» balbutiebant: Sc quas quondam tot Linguis inftrudse fuerant, tum unam Latinam peffime latine fonabant. Poft hzc paulatim fubolefcentibus Literis melioribus, Italia fola linguam habebat, nec apud hanc ulla; Difcipli-nx praeter Oratoriam. Nunc nulla eft Natio fub Chriftiana Ditione, in qua non omne Difci-plinarum genus (Mufis bene fortunantibus) Eloquentiae majeftatem Eruditionis utilitati adjungit. Medicina loqui coepit apud Italos, opera Nicolai Leoniceni, Senis immortalitate digni: apud,Gallos, Gulielmi Copi Bafileenfis: apud Britannos, Audio Thomas Liriacn fic nuper ot-fertus coepit elfe Galenus, ut in fua. lingua parum difertus videri poffit. Ejufdem opera fic Ja-tine loquitur Arilloteles, ut licet Atticus, vix in fuo fermone parem habeat gratiam, licet ante hunc, illud certe praeftiterint apud Italos, Argy-ropylus, Trapezuntius, Theodorus Gaza, Mar-filius, Picus: apud Gallos, laber Stapulenfis, ne Philofophia muta videri poffit. Porro, Legibus Ctefareis priftinum elegantia; nitorem , atque etiam gemina; Liferatune gloriam feliciter re-fiituit apud Gallos Gulielmus Budasus, apud Germanos, Vir omnibus- modis incomparabilis, Udalricus Zafius, tanta Romani fermonis ubertate fcatens, ut Ulpianum quempiam loqui putes, non hujus Altatis Jureconfultum. At nefeio quo pado nondum ea res perinde fuc-cedit Theologis, etiamfi non defint, qui fari ge-Aiant. Spero tamen brevi futurum, ut ha*c A a a quo- cjucque Profdlio, fitu deterfo, pvittinum fuum nitorem afferat. Hactenus e Doctorum Centuriis excludebantur, qui paulo politius loquerentur : nec dignabantur quenquam fuo Albo ProfeiTores, nili qui cum ipfis turpiter balbu-tillet, neque quicquam omnino caftioris Lite-raturx attigiffet. Atque illud protinus erat in promptu: Grammaticus eft, non Piiilofophus: Rhetor elt, non Jureconfultus: Grator eft, non Theologus. Sed brevi, ni fallor, rebus in diver-fum commutatis , non recipientur in Ordinem, nifi qui prifcos illos Difciplinarum Autores, ele-gantioribus etiam Literis referant: neque fas erit cuiquam libi Sapientiam vendicare, nifi fi* mul adfuerit pediffequa Eloquentia, quam divus Auguftinus non vult ufquam ab Hera fua digredi. Zafianas Annotationes percurri verius quam legi: nam adferebantur, mejam ad iter accindto. Mire pkicuit guftus, neque dubito, quin omnia magis fint placitura, fi liceat affatim expleri talibus epulis. Extimulabis Hominem, mi Bonifiici, ne diutius nobis hanc gloriam, hunc ffudtum, hanc voluptatem invideat, nifi tu quoque nobis invides, cum contigerit tibi domeflico Zafii Contubernio felicem effe. Bene vale. Bafilex, prid. Calend. Septemb. A»110 M. D. XVIII. erasmus roterod. martino bru- XELLENSI s. n. ^Jimul atque Volumen allatum fuerit, ad te veniet. Nihilo fecitis quod miflrti literis indu-fum, in tuos ufus erit incolume. Mitto LibeJ-lum Jacobi Latomi, fane quam eruditum & elegantem , quem nonnulli fufpicantur non ab ipfo tantum, fed e communi Theologorum confilio conflatum, & in me vibratum: mihi ut Latomo dignus videri poteft, ita videtur indignus, qui communi Theologorum fuffragio fcriptus videatur, ntique me dignum arbitror, in quem talia fcribantur. De exteris coram : nam fubito vocor Antverpiam, tamen mox rediturus. ®e11^ vale, Martine Chariflime. Lovanii, tertio Calend. Apriles, Anno M- D- XIX, ERASMVS ROTEROD. MARTINO BRUXELLENSI S. D, f^hariflime Frater, acceptis tuis literis non VV refpondi, protinus, decreveram vifere te . Verum femper novis occaflonibus fum prohibitus. Oro te, ne quid animum tuum difcruciet hasc Tragoedia plane fatalis, tuus dolor mihi prod-efle non poteft, obefle poteft certe tibi. Omiflis hujufmodi neniis oblecda te fandis Studiis, & Philofophia Chritii, quae gaudet bonis, dc tolerat malos. Puto me habiturum Vetus Teftamentum Hebraicum Antverpix. Si non mutafti fenten-tiam, curabo ut ematur : fin fecus eft animus, deferibe quid velis fieri. Bene vale in Domino, mi Martine Chariflime. Anno M. D. XIX, ERASMUS ROTERODAMUS MARTINO BRUXELLENSI s. d. \Fide num aptum munus miferis, Crumenu- V lam non habenti pecuniam. Reperi in mea Ribliothecula Gregorium Nazianzenum,& ab Hieronymo laudatum, non minus pium, quam eruditum ac facundum. Eum ratus tibi placiturum, nd te ire jufli, vel csvt/Soi^ov , vel mei in te ftudii qualecunque fymbolon. Tu perge tuam aetatem florentem, atque indolem non vulgarem, utrimque Dei donum in fandis Studiis exercere, fed ita ut fimul hoc agatur quod legitur. Bene vale, Chariflime mihi, astate Fili, Presbyterio Frater, nofque precibus tuis Chrifto commenda. Anno M. D. XIX. ERASMUS MARTINO Suo S. D. ‘W7ir Integerrime, mitto LibellumEpiflolamm, V inter quas una efl, qua refpondeo ftultifTimo Libello, quem ad me miferas. Eam invenies pagina q q. quanquam poflea poenitudo me cepit, tantum opera; in rem tam nihili collocatum, i uuzn nomen non expreffi, ne quid turbae tibi conciliarem : ne illius quidem, ne fe proditum clamaret, qui tamen prodi cupit. Bene vale no-flri memor, pnefertim in precibus tuis. Anno M. D. XVIII. ERASM. ROTERODAMUS MARTINO BRUXELLENSI s. d. on queror, quod mihi parum tribuas, leo J-' hoc nomine parum tribuis, quod Leicis Anno- Annotationibus meas prasfers, quafi vero ille feri-pferit Annotationes. De Luthero movent flui-tam ac perniciofam Tragoediam. Id poltea dentient, non quod Luthero, fed quod Chrifiianae faveam Tranquillitati. Utcunque fcripfit Luthe-rus, certe hic Tumultus nulli Cordato placet. Sortem tuam merito ferres graviter, nili cuique Mortalium ubique fatis eifet, quod ferat. Commode ferendo facillime leniesnecellitatem, qua; vitari non poteft. Nam fervitutem mutare, fortafle duriore , non efl confilii. Non defero vos fed fatigatus Studiorum immodicis laboribus, obambulabo verum non procul a Lovamo ne me conficiat Quadragefima. Spero Regis adventum his pudendis Tumultibus finem impofiturum. Roga noftrum Lutzenburgum, ut cras ad prandium veniat familiariter, & tu una cum dio, ii poliis: nam velle, fatfeio. Bene vale Chanffime Martine. E Mufeo noftro, Anno M. D. XIX. erasmus roterodamus MARTINO BRUXELLENSI i s. n., rpot obruor laboribus Studiorum, ut fi ma-, § xime cupiam, non vacet adire te. Joannes Hagius abjurat fe eflfe Antorem famofi Libelli. Euo fufpicor Leum Antorem effe, aut certe in-ftigatorem, ni me mea fallit divinatio. Res e-,vitcr me movet mihi ipfi bene confemm : ie fi poilim certum fcire qui fit, fiet ut fit alus ex-r Aa 4 em' emplo, quifquis eft ille Satanx organum. Tu fac te Sacris Literis oblectes abfque contentione, qux tuam Tranquillitatem turbat, & meis negotiis non multum adfert momenti. Cras eo Antverpiam empturus Hebraicum Volumen, nili quid variat animi tui fententia. Bene vale Martine Chariffime, astate Fili, Sacerdotio Frater, & iflos Homunculorum Tumultus magno animo defpice , nixus ccelefti Chrifti prxfidio. Anno M. D. XIX. ERASMUS ROTERODAMUS TIELMANNO a FOSSA S. D. i j-xtro Mercurio, pro tam negledto brevi-que epiltolio duas Epiftolas accepi, alteram jultam, alteram quas breve Volumen videri pollet. Utraque mihi fuit gratiifima multis quidem nominibus, fed prascipue ob fincerum petitoris in me tui candorem, imo non in me, fed in eas potius Dotes,-quas in me credis efle, non meas. Quid enim e/t noflrum,fed fi quid eft, Dei eft. Heliam optimum Senem nobis ereptum do-leo, coelis redditum gaudeo. Quid enim illo candidius aut integrius ? Proximis fuis ad me Literis fubfcripferat: Helias tuus, Barbarus, decrepitus, vivum cadaver: quafi praefagiens imminere mortem. Illud vivum cadaver mihi difplicuit» eaque gratia noviffimis Literis objurgavi Hominem, qui Templum Sandti Spiritus appellaret Cadaver, quum nulli magis vivant quam q^i fle moriuntur; Refpondit ille non calamo, fcd re„ Gratum eft quod milii depinxifli tuas Familia; fi* mulachrum, gratius quod Fortuna tuo refpon. det animo, qui Liberos tuos cures fande educandos , fed ita ut unum duntaxat dicaris Negotiationi. Quare cum odo Liberos habeas, eosque tam fande inflituas, fruftra mihi offers tuasFor-tunas communes: non enim fum tam impius, ut tam pie collocandis facultatibus quicquam detraham , animum totum ampledor atque exofcu-lor. Supereft ut hanc Amicitiam e ferreo Mu-nufculo natam, adaznantinis vinculis adflriuganius. Dominus Jefus benefortunet res tuas cum tota Familia. Baf lea;, fexto Calendas Septembr. Anno M. D. XXVII. Sobio ex me falutem plurimam. ERASMUS ROTERODAMUS URBANO REGIO s. d. C^ic exiflimo Urbane Dodiffme, me jamnunc omnia debere, vel Illuftriffimo Principi Her-ne/lo, vel tibi, ob animum in me tam prppen-fum. Proinde judicavi me nonnullam gratiae partem hac ratione poffe referre, fi quando mihi cupienti non eft integrum,Hominem common-firavero, qui quod a nobis expedabatis, longe cumulatius praefare polfit. Ef apud nos Plenri-cus Glareanus, Caefarea Laurea infignis, quod equidem Decus, inter tot Juvenis Ornamenta multo infimum effe duco. In omnibus Difcipli-nis, quas Mathematicas vocant, eximie dodus, Aa 5 ne- neque vulgariter exercitatus. In omni quas nunc in Scholis traditur Ariflotelica Philofo-phia eo progreffus, ut cum Summatibus etiam concredi poilit. Magnam infuper Theologicas Rei partem affecutus. In Geographia, in Hifh> riis abfolutus. Denique nullum ell genus Litera-rum, in quo ille non fit felicifilme verfatus. Graece quoque dodus ufque ad mediocritatem, & hic brevi abfolvendus, quas efi Hominis tum indu-flria tum dexteritas. Adde huc aetatem maxime tempefiivam huic negotio. Ad trigefimum accedit annum, quae aetas ut grandior efi, quam ut contemptui fit obnoxia: 'ita laborum omnium longe efi tolerantifiima. Efi autem Glareanus praeter aetatem, peculiari quadam Naturas dote, Literarii laboris, & appetens & patiens. Quod nefc.it, difeit avide; quod fcit, docet libenter & candide. Moribus alacribus ac feftivis, ac pror-fus omnium horarum Homo. Addam extremum calculum, quem ego vel inprimis illimandum arbitror: Ingenium integritati na- tum. Abhorret a Compotationibus iftis temulentis, abhorret ab alea, a turpiloquio, a fcor-tis, ita ut harum rerum ne mentionem quidem ferre pofiit. Invitatur a inultis, nec alpernan-dis conditionibus, & jam addidtum putabam* Verum inter confabulandum fenli Hominem illuc pellici polle, fi modo offeratur, quod iilius Virtutibus'fit non indignum. Juvenis efi, plus habet Eruditionis quam Opum aut Autoritatis, quanquam Autoritas jam non levis, indies ac- crefcit Homini, llluftrabit hunc Principis jfplen-dor, & ille viciflim Principis Imagines ac Fortunam cohoneftabit, quodque decoris, mutuum acceperit ab illius Celfitudine, vel cum toenore reponet aliquando. Arbitrabar me initurum gratiam apud vos,' li hzec literis meis indicaflein. Et fcio quem commendem. Novum Tefta-mentuih editum efl. Hieronymo fupremusimponitur colophon. Bene vale. Bafileas, Nonis Mart ii s, Anno M. D. XVI. ERASMUS ROTERODAMUS EUSTACHIO ANDREJE, Monacho Cluniacenfi, s. d. T7rater in Chriflo Charifllme. Singularis tuus Jl in ine afFedus, quem non tam oratione quam fronte, quod ajunt, ipfa, quam oculis, quam toto vultu loquebaris, lacit ut non polum te non redamare, nili velim haberi omnium in* humanilfimus. At vereor ne tibi ufu venerit, quod de Ixione narrant Fabulae, qui pro Junone nubem amplexus efl. Superell autem ut noftros labores, quibus tam impenfe faves, precibus tuis adjuves: te vero in Amicorum numerum perquam lubens recipio, non defuturus officio ineo , fi quid extiterit, in quo poffim tibi gratum facere. Salutabis mihi duos Fratres Hunjanilfi-mos Jureconfultos, quorum in colloquio noltro inciderat mentio, praeterea Dodtiffimmn juxta & Humaniffimum Doctorem, qui mihi olim notus Mechliniae, me falutavit Befontii. Nam praeter ter nomen, nihil illius excidit mihi. Tu fac fic invigiles honeflis Studiis, ut Ordini tuo poilis & ornamento eile & ufui. Abbatis Dignitas non eft quidem ambienda, fed ea tamen ultro feque-tur Virtutes tuas. Bene vale. Bafilea;, pridie Innocentium , Anno M. D. XXIV. ERASMUS ROTEROBAMUS CHRISTOPHORO, Epifcopo Bafilienfi, s, i>. everende Praefui, dum ego decanto Mife-ricordias Domini, corripuit me illius Mi-fericordia ; fed mopti non tradidit me, licet nunquam fuerim morti vicinior. Exemplar prima: manus ad te mitto. Id poteris aliquot diebus apud te retinere, quo per otium perleoas. Dignaberis admonere nos,- fi quid addi aut mitti, fi quid aliter tra&ari velis. Priufquam enim Fro-bemo committamus excudendum, Opus fub in-cudem revocabimus, ac reddemus paulo expo-litius, fortaihs etiam copiolius. Si videbitur, addemus Praefatiunculam, quae Sacelli abs te in-Ilituti faciat mentionem. Porro quemadmodum tuae fandtiflimae voluntati hac in re libenter fn* mus obfequuti: ita cupimus omnia fieri ex Animi tui fententia. Dominus Jefus honorabilem Senectutem tuam foveat fua Clementia. Bafileae, duodecimo Calend. Julias, Anno M. D. XXIV. ERAS- ER AS MUS ROT E RODAMUS TONESIO, Confiliario Cardinalis Eboracenfis, Se D* OrnatilTime, non injuria me objurgat V per literas Guilhelinus Burbancus, quod te tam candidum Amicum, tam fortem Patronum , tam infigniter eruditum Hominem, nunquam hadenus falutarim Epiftoia? In caufa e/1, quod dum & Amicis & Inimicis cogor refpOti-dere, quorum ingens e/1 numerus, nullum temporis Ipatium mihi vacXmni relinquitur, Cis-terum eximias ingenii tui Dotes, ac lingularem quendam in me Favorem, Thomas Morus Au-tor, ut /cis, & gravis & facundus mihi non fe-mef prxdicavit. Scio,mi Tonefi, agnofco dememini, agoque gratias, libentius, fi queam, relaturus. Ubi plus otii dabitur, pluribus tecum agam. Interim precor ut quam belliffime valeas. Datum Ba/Ilese, Nonas Septembr. Anno M. D. XXIV. ERASMUS ROTERODAMUS JACOBO WIMPHELIN GIO S. D. Oi meus Wimphelingius redte valet, efl quod O vehementer gaudeam. Nos mediocri valetudine fumus, & aliquanto profperiore quam folemus. Vides me ex Mufico Retiarium effe fadhun, Sic erat in Fatis meis. Tu, vir Optime, ne macera te hujus Seculi Tumultibus: fruere Con- Confcientia benefactorum tuorum. Scito Eiaf* mum ex animo tuum e ile, cui ii nihil fcribes, non referet, modo ames vel redames potius, quod non dubito quin facias. Saluta Sapidum, qur cum fuadeo ut veterem retineas Amicitiam, in qua fi quid peccatum elt. Humanitatis tuse fuerit hoc hujus Seculi Fatis imputare. Bene vale, mi Charifiime Frater. Bafileas, Natali Catharinse, Anno M. D. XXIV. ERASMUS ROTEROD. AUGUSTINO SCARPINELLO , Ducis Mediola-nenfis apud Anglos Oratori, s. n. Oie infculptus eft animo meo Scarpincllus O ille Candidifiimus & Gratiarum Antilles, ut ipfe mihi citius excidero, ne tu putes opus-, ut ullis argumentis mihi refrices tui memoriam-Voluptati fuit quod Famulus meus nuntiavit te bene valere. Nam Wormatienfe Confilimh, ut memini, conciliarat tibi nonnihil advevfs _ Valetudinis, & video multos Principum Legationibus, dum nimium immorantur, immori-Sed quis te Genius adegit in. Britanniam ? Quomodo nos Fata, difirahunt? Prasfulem Theati-nmtl attraxit Roma: Ego faclus fum Elvetius, tu Britannus. Utinam okoy^vrov te remittat Bu-tannia. Miferet me Mediolani, prxter tot Bellorum calamitates, nunc fieviffima Pelle laborantis. Plura fffripfiflem, fed ut vos Mercurii fubm-de alio atque alio devolatis, verebar ne me® n-ters te illic non elfent reperturx. Verum u ^i- ./ cunque futurus efl meus Auguftinus, precor illi (i, Fortunam Eruditione non vulgari, MoriImSque (i, fandtiffimis pariter & candidiillmis dignam. „1, Nos viciffim, quacunque cxpeclat Regio, Scar-,,1, pinellum intimis animi recefllbus penitus infixum circumferemus. Bene vale. Bafileas, tertio i() Calend. Septemb. Anno M. D. XXIV. " ER AS MUS ROTER. RICARDO BERO, I Abbati Glafconienfi, s. n. /^Xlim perfuafus a Ricardo Pacxo, qui mihi, V_y quum ageremus Ferrariae, fxpe pradicabat tuam erga Literas Benignitatem, venabar & ipfe notitiam Amplitudinis Tuae. Verum ea Venatio mihi parum fuccelfit, rortafhs ob hoc, quod uterer exeo duce, videlicet Bernardo illo Andrea, Gallo, quondam Arturi Principis optimi non optimo Praeceptore. Itaque quoniam eram caecus, quia non noveram Amplitudinem Tuam, & caeco duce fum nfus, fadlmit efl ut ambo in foveam deciderimus. Praeterea Sacellanus tuus, qui prodierat ut nos falutaret, multa odio-fe dilputabat de Libro quem adferebam : pu- tabat enim efie argumenta Hieronymi, quae ttra-ctalfem Hilo politiore, quali divus Hieronymus mihi non fatis polite loquatur. Verteram e Graecis qua nunc vides addita Novo Teftamen-to graece, ut tum erant. Mea Verfio, pofteaquam difpiicuit tibi, ccepit & mihi difplicere. Alio-qui addidiffem fupremam manum, & nili tu diiTualiiTes, edidifiem. Sed magis ipfe mihi dis- pii- plicui, qui praeter ingenium ac morem meum j captaflem Amicitiam tanti Patris. Nihil enim improbius hoc Hominum genere, qui fordide captant Potentes, ut aliquid abradant vel ab : invitis, nec hic animus ab ullo Mortalium gS' : nere magis abhorret. Et fortafTe Tua Amplitu- ( do fufpicatur me e fordidorum illorum clTe nu* [ mero. Ego tamen te nunquam amare delii, [ vel ob Ricardum Paczeum, dimidium anima5 | meas, cujus Studia tua Libcralitas olim adju- | vit, ‘ vel ob Zachariam Phryfium, Virum integerrimum , mihique multis nominibus charillx* inum, qui tuam erga fe Humanitatem Tuis ad me literis nunquam definit prxdicare. Quod in tales amicos. collatum clt, in me collatum arbitror. Precor ut Chrifius Amplitudinem Tuam diu fervet incolumem.1 Datum BafileX, odlavaS. Auguftini, five 4. Sept. An. M. D.XXlV- ERASMUS CUTBERTO TONSTALLO, Epifcopo Londonienfi, s. n. X7ereor ne videar improbus & obflreperus» V fi toties agam gratias, quoties tu provocas , ut debeam. Jacta e 11 alea. Exiit Libellus de Libero Arbitrio, moderatillime quidem ille fcn' ptus, fed qui gravifilmos Tumultus, ni fallor, »t excitaturus. Jam aliquot Libelli provolarunt in caput meum. At tamen timent : oderint dum metuant. Retexui pleraque. Cuperem ut per otium perlecto Libello fcviberes mihi en tentiam tentiam tuam, ut Toles, amice. Joannem Datua-fcenmn Mc nufquam potui naucifci. Non mifi aurum, cujus Icio tibi domi effe vim imnien-fam, fed novitatem. Sic fluxit in terrae venis ut vides. Si quid mihi accideret humanitus, perif-fet. Nunc in tuto pofui. Dum iflhic ageret meus Famulus, fic periclitatus fum calculo, ut plane (perarem Malorum finem. Nunc vinum nachis novum, unum atque alterum- menfem meliu-fcule habeo. Rex Galliarum incredibili efl in ine afFectu: expedior. Thelauraria 1 uronenfis parata efl tc iKcix‘*T0V quingentorum coronato-nun. Pnmiifi Hilarium meum. Sed dum cogito Regem efie totum in Bellis, inflare Hye-mem, Valetudinem aliquanto commodiorem, fed qua; quamlibet facili oceafione pcflet periclitari : poflremo Dignitates ejufmodi mihi nihil aliud efle, quam Bovi clitellas, propemodum de-1 crevi hic hybernare. Accedit & illud fi quo nunc migrarem, clamarent oiimes Lutheram, me ceflifle metu. Praeflat in primo fremitu ad-efle. Si cupis tuum Opus excudi, agam cum Frobenio. Nondum enim egi ferio. Bene vale, Fnefulum Optime. Datum Bafilete, pridie Nonas Septembris, Anno M. D. XXIV. ERASMUS ROTEROD. REGI ANGELE HENRICO OCTAVO s. d. TnvidtitTune Rex, non ignorabam, quam ef-i fem ineptus harenae gladiatoriae, femper in amcenilfimis Mufamm Hortis verfatus. Sed B b quid quid non audeam Tux FeliciilunzR Majert^ds fretus aufpiciis? Jacta c(l alea, exiit in lucem Libellus de Libero Arbitrio, audax, mihi crede, facinus, ut nunc res habent Germania:. Expecto lapi-1 dationem, & jam nunc aliquot rabiofi Libelli; provolarunt in caput meum. Sed confolabor me-ipfum, exemplo Majeflatis Tuie, cui non parcit iftormn immanitas. Decretum erat & alioqui facere, ad quod per 1 iteras hortaris, & Religioni 1( Chrifiianx juvanda: immori: fed tamen alacrior r id faciam, pofteaquam Tua Majettas, currenti, f| quod ajunt, calcar addere dignata eft, cui precor | felicitatem perpetuam. Datum Balilex, poftridie Nonas Septemb. Anno M. D. XXIV. THOMiE CARDINALI EBORACENSI Erafmus Roterodamus s. n. Oereniffimi Regis tuamque fequutus Autori-O tatem, protinus & abfolvi & edidi Libellum de Libero Arbitrio, facinus audax in Germania, ut nunc quidem res habent. Temperavimus a convitiis, ne merito poffint irritari. Quodfi, ut folent, contumeliofe refponderint, feipfos gravabunt, non me. Jam aliquot Libelli provolarunt in caput meum, fed i pero hoc illis non emper impune fore. Opus hoc nemini volui dicare. Clamaflent illico me condudtum in gratiam Principum hacc feribere, itaque & magis illos provocalTem, & Operi derogafTem fidem: alioqui vel tibi dedicafTem , vel Summo Pontifici, qui iniffo Diplomate humaniffimo, atque etiam ^ ducen- ducentis florenis aureis, egit gratias pro Infcr;. ptione Adorum. Non arbitratus fum hanc oc. cafionem dandam malis, qui vel fine occafione maledicunt. Livinmn meum 'Fuze Celfitudini placere gaudeo. Apud me iat feliciter proceifit in utraque Literatura. Caeterum amplas Fortunas illi dare non poffum. Natus eft ad Liberales Difciplinas, & quanquam mihi vehementer neceuarius erat, tamen magis habui rationem Commodorum illius, quam meorum. Po-teft adjuvare Studia Cognati tui in Academia Lovanienfi. Amplitudini Tua: facillimum erit illum ditare, tantum id rogo, ut illi relaxes fatis otii ad Literas. Qpo doctior evaferit, hoc futurus eft utilior, tum tibi, tum tuis. Mitto Libellum de Libero Arbitrio Celfitudini Tuae, alterum Regis Maj ei tat i, cui dignaberis me fem-per commendare. Quod in Livinutn contuleris, in me collatum arbitrabor. Pro miiTo munere ago gratias, Datum I! a filex, poftridie Ca-lend. Septembris, Anno M. D. XXIV. ERASM. ROT. JOACHIMO CAMERARIO S. D. Z^Xdi valetudinem hanc, non tam ob id V_/ qnod me difcrnciat, quam quod per eam non licet erga Amicos Humanitatis obire munia : adeo durius eft inhumanum fieri quam infelicem. Ac frequenter accidit, nefcio quo Fato , ut complures fitnul inundent, ac propemo-dum obruant. Itaque fit non raro, ut eodem B b 2 tem- tempore mihi fint literis onerandi, hic qui R°* mam, ille qui Galliam, alius qui Britanniam, filius qui Brabantiam, alius qui Gernlaniam adeat. Porro quum tu adefles.tam erat imbecilla valetudo, ut aegre ferrem laborem promeii-dx vocis, adeo ut non fblum Comiti Polono ad convivium vocanti excularein, verum etiam ambientem ccenare medum repulerim. Proinde cogor hujus infelicitatis non modo pigere, fed pudere quoque. Qiiod autem malum in vita durius accidere poteft, quam quod habet cruciatum cum pudore conjundtum ? Et funt quidam, qui noflram excufationem, multo quam vellem judiorem, non recipiunt. Tu vero, mi Joachime, quum te tam frigide acceptum tam candide interpreteris, nimirum probas mihi fimplcx tuum ac benignum ingenium. Jam vero quando non folum boni confidis, quod a me fuerat excufandum, verum etiam tam accurate gratias agis, pro brevi Colloquio, pro Salutatiuncula literis ad Melanchthonem fcri-ptis adjeda, & hanc ceu non vulgarem quan-dam Humanitatem Ingenii tui, ut in te vehementer amo, ita doleo in tam paucis inveniri nunc ex eorum numero, qui Mufarmn Sacra colunt. Non enim oportet Gratias a Mufis ah-effe. At quofdam his temporibus videre eft» qui pro tribus Gratiis treis Furias addidere Mulis. Tanta efl Morum Barbaries, tanta Scriptorum amarulentis. Porro, quemadmodum in hac caufa mihi declaras infignem Naturae tuae 6 Boni- Bonitatem, ita dum literarum evulgatarum fufpi-cionem abs te depellis, probas mihi quantum <5c Ingenii Felicitate & dicendi Facultate polleas. Nihil enim abs te praetermiflum eft, quod bonus Orator ad talem caufam adferre debuerit. Itaque fcito, mi Joachime, hic te mihi nihil aliud perfuafiire, quam te caufam etiam non optimam optime poffe tueri. Nam mihi quidem, priusquam tu verbum faceres, perfuafum erat, hic nihil eflfe comtniflfum tua culpa, nec i a^ u picio culpas, quam tu deprecaris ^ x*T OVM unquam vehit in mentem Erafmo Et jam fat,s divino, qui fint illi, quorum ftultam feduhtatem tu notas. Nec eram quefturus hac de re apud Melanchthonem, nifi caufa, quam illic agebam, eauilTet, & hoc argumento. Siquidem edidere jampridem epiftolam Lutheri adPeilicanmn, ediderunt judicium Melanchthonis, qua de re nemini verbo fum queftus. Qui tuas reddidit, pane non e quod fot talla Deus corrigendis vitiis nollris immilit, tantoque motu concuHit totum Eccleilx corpus, o-ptarim aliquid bontc fanitatis prohcifci. unc quis erit fructus, li qui prxfunt Ecc e ix, quo rum non pauci funt tales, ut ipfo propemodum Mundo videantur mundaniores, eos habeamu» aliquanto quam antehac fuerunt profaniores: fi Principes, prxfertim hofce minutos, ex praeda rerum Eccleliadicarum ad luxum & aleam m-jtructiores: fi Monachos, quorum Tyrannidem jam olim fufpirat Orbis, poflhac habeat ex Vi-dtoria ferociores ? Non quod non arbitrer inter hos elfe Viros pios, prudentes & eruditos, fed inter eosdem nimis multos videmus. qui Ventri fuo ferviunt, non Jefu Chri/to; & dum luo quisque Ordini valde favet, negligitur Ordo Chrilti. Accidit, ut video, tibi, quod & proverbio dici folet: Dedidi malum & accepifli, qui uhpvgov nihilo commodiore permu- tafti. De libertate frudra tibi blandiris. Semel Au- 1$ frenum momordidi, Seflbrem perferas oportet. Quanquam ed idud e Republica, ut Homines eruditi ad publicam Autoritatem bundtio-nemque pertrahantur. Dulce quidem ed otium Studiorum , fed Homo non fibi nafdtur tantum, verum verum etiam Patria;. Habes a Lafco miferabile 1 fpectaculum, quod iis, qui Erafnio male volunt, u citius poflit e ile in deliciis quam tibi, nili forte Piddor veftris blanditus cfl affedtibus. Nam iftavn v imaginem infcio me fiiffuratus Utinam imago , quam Lucubrationibus meis exprelfi, probetur tibi tuique fimilium judicio, Hxc ad lite-ras tuas, quas tu vento commiferas, quemadmodum fcribis, vix alis celerius pervenere. Opto R. T. Amplitudini felicitatem in Domino perpetuam. Datum Bafdex, id.Calend, Junias, Anno M. D. XXVII, ERASMUS roterodamus Antonino Medico s, d, t tu candore temet ufque fuperas, qui fic ( V exaggeras tantilla mea in te officia, tua longe majora diffimulans. Urfinus aliquam partem fua; Tragico-comcedias, feu potius Comico-tragcediae, pridem ad nos perfcrjpfit, bonam partem rejiciens in Joannem Fabrum, qui cum hactenus mihi non contigit colloqui. Nec interea icire potui, quo fe contulerit. Nam videbatur ancipitis elle confilii, Res Ungaris tam elfe turbulentas , vel tua caufa doleo, cui cupio, ficuti mereris, faufta tranquillaque effe omnia, Qp0-niam meum requiris coniilium, dum res Prin-cipum in aneipiti funt, nulli me vehementer addicerem, certe neminem offenderem. Scribunt huc Beddam cum Pfeudo-monachis aliquot gna-viter rem gerere, Quendam in ignem pertra. durus Sums erat» ni Senatus ac Rex interceffi/Tent. Ver* terat is quadam Gallice ex meis Lucubrationi-‘ biis, adeo putant a Sum de Majeftate fua, fi Eras* mus loquatur lingua vulgari. Nupc apud Mulierculas » quas dementarunt, & apud Idiotas blaterant quascunque lubet. Quodfi Vulgus legeret mea, pcrfpiceret illorum infignein impu*-dentiam. A Turzone, fignificas opinor Alexium, iiihil accepi neque boni, neque mali, nili quod ar* bitror Hominem meum fhidium boni confidere» Ab Henkello per hunc nullas accepi, ne in Nundinis quidem proximis. Quod Epifcopdn rectifat, non dubito quin illi confiet fui confilii ratio,, tamen ut nunc res funt Mortalium , pnefiat efle Subulcum quam Suem. Rogo, quid erat lena; rei, ut huc tanto itinere profectionem adornaretis? An ut Erafmum videretis morientem ? Morior enim, mi Antonine, quotidie.: In Galeno, etiamfi maxime poffem quod cupis, non vacat. In harenam gladiatoriam retrahor. Hippocratem male verfum non eft quod imputes Calvo. Nam is nihil aliud eft quam Typographus, alio-qui indotfus. Marnno Dobregafto precor o-tnnialxta, ctii fi quid a me przrfiari queat officii, non gravate fecero. Fucatis Amicis fidendum quidem non eft, fed tamen abutendum cenfet Cicero, faltein ut parcius lasdant. Nec omnino vanum eft quod fcriplit Ovidius: Stepe etiam vere coepit fimulator amare, Andrex Critii, mu4 tato nomine, nunc Plocenfis Epifcopi, Libellum accepi cum ipfius literis, tametfi brevibus. 0-' ptimx Conjugi tux felicitatem opto plurimam. Peftis aliquot ex Medicis nofiris abfumpfit, & in his Sylverbergimn. Vale. M. D. XXV7II. ERASMUS ROTERODAMUS Andrex Zebridovio s. v. Tjacit hoc tum Amicitia non vulgaris, qu5C JL1 mihi jampridem cum OrnatilBmo Praefui® Andrea Critio, mutuis conglutinata literis, in- tercedit, tum eximia quxdam & tali digna Avunculo indoles tua, quam mihi fuis literis admodum graphice depinxit Leonardus Coxus, Adolefcentix tux Formator, ut te vel falutare iim aulus, vel ad optimorum Studiorum amorem incitare, licet id quidem currentem, ut ajunt, fi modo vera fcribit Coxus, cujus apud me fides eft graviffima, Nil opus admilTo fubde-re calcar equo. Verum ut in iflo pulcherrimo Stadio, Zebridovi Charifilme, femper teipfum alacritate fuperes, habes permulta, qux debeant animum tuum accendere. Primum enim "illa tam felix indoles nihil de te non eximium pollicetur : nonnihil etiam expedationi addit Co- xus' Inftitutor, hoc eft probx materix probus Artifex. Addo jam, quod Fortuna, qux dum eft iniqua, multorum generofos conatus retardare folet, tuo fubfervit ingenio, tum ampla, tum obvia. Sed illud in primis non te patietur fegne-fcere, quod Exemplar habes domefticum tibi prxlucens, in quo, vehit in fpeculo, Virtutis & Eruditionis abfolutilfimam imaginem cernis exprel- «Xpreffam, Andreas Andrex, Nepos Avunculo refpondeas oportet. Exigit efflagitatquc hoc abs te Genus tuum, expofcit idem Patria. MacAe igitur animi Zebridovi, fac indefatigabili Studio contendas ad hujus Laudis palmam. Aderit conanti Deus, qui in hoc ipfum te tantis Naturae Fortunaeque commodis ornavit, ut opulentae Sorti dignam induflria tua jungeres uluram. Memineris optimam aetatis portionem eile fu-gaciflimam, nec unquam recurret e feme e. a- , 'piam. In prtefentia non licuit fecum pluribus. Bene vale. Datum Bafileae, duodecimo Calendas Junias, Anno M. D. XXVII. erasmus roterodamus Francifco HafTeltenli, Francifcano, s. n. ,. TTonerande in Chrillo Frater, Audio te fre-ll quenter in tuis Praelectionibus nomen meum perftringere. Quod Ii verum elt, moneo ut memineris quid Ordine vefiro dignum ht. Scis nec Pontifici, nec Cxfari probari tales mi e-Ctationes, quod uterque fatis declaravit, etiam feripto. Scis inutiles eiTe hoc flatu rerum, quo meum caput pro negotio Fidei tot expono periculis. Ego nullius Ordinis fum holtis, veftrae vero Congregationi, quoniam exteris eft incorruptior , femper unice favi. Si quid Scriptis admoneo , pro vobis facit, non contra vos, qui talia non probatis. Quod fi cupitis priflinum Orbis favorem vobis infiaitrare, his rationibus id \ Faciatis oportet, quibus eum primum peperiilis. peperillis autem vitx (inceritate, non confpi rationibus aut obtrectationibus» Qiios tumultus tui Sodales moverunt in Hifpania? Quid pro' fecerunt? Exacerbarunt omnium odium. Idem accidit in Polonia & Ungaria» Ego nifi Chri-£tum haberem prae oculis-, & fi te fortaiTis non pofliim laedere, pofiem Ordinem tuum laedere magis quam credas. Ad quod, tamen [nunquam provocabor. Quo minus decet vos ad hoc lacel-fere. Jampridem clanculariis confiliis Libros meos emovifiis e Bibliothecis, in quibus locum habent aliorum virulentae calumniae. Hoc dis-fimulavi, nec magnifacio. Si Pietatis negotium agetis fincere. Dominus profperabit quod agitis. Sin agetis technis & callidis confpivationi-bus, omnia crede mihi recident in diverfum. Dominus tecum. Bafileae, 15. Calendas Junias, Annb M. D. XXVII. ERASMUS ROTERODAMUS JOANNI BORSALO, Decano Zandenburgenfi, S. D. A moris in me tui, non extincdi quidcnn ^ fed tepidioris fiiipicionem conceperat0 ex literis Martini Dorpii, & arbitror te fcire, de quo fentiam. Verum ea fufpicio non defcen°e* rat alte in pedtus meum, & homo quum fim’ ifliufmodi humanis affedfibus facile ignoico-Certe voluptati e fi te convaluiffe, vel revixil e potius. Scripfi Maximiliano ficuti volebas, ta^n- etfi parum certus, an is eflet Filius Adojphi Principis Veriani. Opto te quam profperrime Vale>e. Datum Bafilete, nono Calend. Septemb. Anno M. D. XXVII. ERASMUS ROTERODAMUS GEORGIO Duci Saxonix s. n. Tllufiriiilme Princeps, Accepi Literas Tuas JL Celfitudinis, una cum his quas mea caufa vertenda curaveras, quorum nihil non fuit gra-tiffimum : qua de re feribam alias per otium, nunc quod folmn licuit, Iignificare viium eli UluUriflimEe Cellitudini Fux» Sub Calend. Ju-nias mifi per Nuntium hujus Civitatis publicum, in hoc proprie condudum, epiilolam ad Concilium Badenfe, in quo nuper fuit Difpu-tatio, caufam ipfa, cujus exemplum ad te mitto, declarabit epillola. Inde reverfus Nun-tius attulit epiilolas & fchedas modo didas, fed prxterca nihil. Quum nihil audiremus de Poculo, quod Tua Benignitas nec promerenti, nec expedanti fe miiiiTe feribit, rogare Coepimus Nuntium, unde recepiiTet eas literas: ait a quodam, ut apparebat, Docto, qui venerat ad hoc Concilium, alioqui prorfus iguoto. Su-fpicabamur venturum per Copergum. Is ante paucos dies mifit huc Xenia quasdam ex Polo-nia milia, nec ullam in literis facit Poculi mentionem. Si quo cafu Poculum apud te manfit, bene res habet. - Ego enim jam ejus muneris frudum percepi, videlicet tux erga me Bene-C c volen- 403 E R A S M I volentis. Sin miflum eft, non committenduni eft, ut tibi fimul & mihi pereat. Si hsc epiitola reddetur in tempore, poteris ad Nundinas Fran* cofordienfes fignificare cui commiferis. Hoc tantum in prsfentia licuit fcribere, ut valetudine & laboribus oppreflo. Precor ut Dominus 11' lufirilfimam Celfitudinem Tuam profperet in omnibus. Datum Bafiles, III. Calend. Auguft» Anno M. D. XXVI. ERASMUS ROTERODAMUS BAPTISTZ EGNATIO S. D. X*alve plurimum, Vir Optiine idemque Do-O cliflime. Doleo tibi ob meas nugas exhibitum negotium. Non eram anxius de excudendis Adagiis, quum hic haberem Frobeniurrt femper paratum. Francifcus per literas crebro queflus fuerat, me nihil mittere Lucubratio-1 num mearum. Adagiorum Opus, quoniam apud Afulanum primum erat natum, mifi ut Inibi renalceretui’, it modo ipfi commodum eflet: hn minus, per eundem, qui attulerat, re' mitteret Codicem. Hic nihil erat caulas, cuC vel tria commutarentur verba. Remifi Caro» lum meum, ut adferat mihi Chryfoilomi Com' mentarios in Acta Apoflolorum. Dignaberis pro tua Humanitate dare operam, ne circumveniamur : id fiet, fi Dodtus aliquis exploret an Codex fit plenus, & an emendate fcriptus. Hie Joannes a Lafco Polonus, illufiri loco na- tus apud fuos, brevique fummus futurus, M0. ribus ert plane niveis, nihil magis aureum aut gemmeum elle poteft. Totus Hieronymus jam denuo excufus efl:, multa reditui, qu$ prius diffugerant, Pauca quadam expugnare non potui. Quorum illud unum ell in Praefatione, quam pnepoiuit Ezechieli verfo, de Phagolcedoris & Seneciis. Si quid habes imperti. Poterit adjici in fine aut initio. Nam Opus non e fi exiturum nili pofi menfes aliquot. Scio te non morari gloriam, fed tamen meum fuerit curare, ne bene toeritus fua laude fraudetur. Ambrofium Nolanum nobis ac Studiis ereptum doleo, fed quandoquidem omnibus femel efi moriendum, ille nec vixit incommode multos annos, nec infeliciter mortuus efi. Precor illi Deum propitium, & inter Piorum animas quietem perpetuam. Bene vale. Bafileai, quinto Nonas O&obr, Anno M. D. XXV. ERASMUS ROT. HIEROSLAO a LASCO, Polonhe Baroni, s. X7ir Clariffime, quod feribis de mittendo V equo, ne fi Cyllarum quidem miferis, aut Pegafitm, pofies e limace facere equitem : ne ve-rifimile quidem efi te huc equi caufa itiimuum famulum, pofteaquam hinc avocatus efi Frater. Itaque divino eas literas feriptas priufquam decretum erat revocare Germanum. Ejus Convi-ctus quoniam mihi tam fuit jucundus, ut vix aliud in vita jucundius, 'non potefi non effe mo-C c 2 leftiV leftiflimus illius abitus. Ejus fuavifllma Coiu Inetudine propemodum repubueram. Nec enim a Superis optare poteram quemquam meis Moribus magis appofitum : imo, ut melius dicam, ipfius Mores tales funt, ut omnibus poffint congruere. Mitigat hunc meum dolorem: pi"1* mmn, quod non omnino prteter expeclationem accidit: femper enim divinavi futurum, ut hinc cito diftraheretur. Deinde, quod non ignorarem Fatorum iniquitatem. Si quid obtigit bo-nte Felicitatis, mox eripiunt. Si quid incidit mali, haeret tenacilllme, nec excuti potefi, nec avelli. Porro juges Studiorum occupationes ob-fliterunt, ne quid fructus ille viciffim ex meo Convidtu reportaret. Minitabamur fubinde, fed identidem e transverfo obortum negotium interpellabat conatus noftros. Malebat & ipfe diutius Mularum otio frui, fed Plato putat Sapientem vel invitum ad Reipublicte commoda ra-piendum e (Te. Magis itaque libet vcllrx Polo- nix gratulari, quam meum privatum deplorare incommodum. Linguam meam non difph' cnide ClarilTimo D. Cancellario vehementer ga»* deo ac triumpho lerio. Non miraberis autem, fi pofthac fetiferis Erafmum elinguem elTe. Pi"°' pitius aliquis Deus feliciter explicet Tuam Cei-fitudinetn exiliis tricis, quibus te fcribis involutum. Novi quantus fis Hercules, fed plurium exemplis declaratum eft, quam non fit tutum, Hollem quamvis humilem contemnere. Bene Vlde. Bartlcx, V. Non. Odtob. Anno M. D. XXV. eras- ERASMUS ROTER. REGINALDO polo Anglo s. ^T^Jiomas Lupfetus fuis literis te totum, Or. JL natiffime Pole, fic depinxit, ut mihi notior efle non pollet, R menfes aliquot dome-ftieam tecum egilTem Confuetudinem. Corporis figuram effingit Pictor, Sc auribus nonnullam Hominis partem difcimus : at intimae Dotes animi, multo pretiofiffimae, nonnifi diutino Convicfiu deprehenduntur. Ea pars epiuo x mihi profecto magno fuit folatio. Gaudeo enim his deploratiffimis Temporibus exoriri, qui Bonarum Literarum ac Pietatis cautam, & tueri poffint, & ornare. Non hic occinam laudes tuas, tantum gratulor tibi tam infignia benignif-fimi Dei dona, qux dignabitur in te fervare, femperque in majus ac melius provehere. Quam impenfe te amet Lupfetus, fatis ipfa declarat oratio, qux nihil aliud fpirat quam incredibilem quandam Benevolentiam, adeo ut me quoque rapuerit in amorem tui. Miramur quum magnes chalybem ad fe trahit : Quis au- tem tam ferreus eft, quem ifie tot Dotium in uno concentus non ad amorem pelliciat ? Si Carolus meus redifiet maturius, fortaffis jam ifthic adefiem. Non poterat optari comes itineris , vel dux commodior, quam obtigit hic Joannes a Lafco Baro Polonix : cujus quam hactenus fui Convictu felix, tam nunc abitu difcrucior. Amabis fat fcio tui fimillimum. C c 3 Cia' Clanflimte Majorum imagines, Dignitates am-plidimx, Spes ampliores, Ingenii mira vena. Eruditio neutiquam vulgaris, ne tantulum qui* dem addunt illi fupercilii. Et adfunt iftliic, qtio-rum Contuetudine poffim vel rejuvenefcere, Ri* chardus Paczens Pyladeus' Amicus, Thonias Lupfetus, quem femper Filii loco dilexi, nunc ut Patronum amo: Leonardus Cafimbrotus, Homo moribus plane niveis, dodus, & olim inter claros futurus, Tu inprimis,mi Pole: Sed alligant hic me Fata mea. Quid enim aliud incti-fem? Quando coram frui non licet, dulciflimum ciTet diutius per literas tecum confabulari, ni mihi nunc eodem die -onerandi fuiflent tres Bajuli: quorum unus adit Galliam, alter Brabantiam, tertius hic eft Carolus meus, quem fic accepiflis. Ut lubenter ifthuc recurrat. Itaque boni confules literas fic ineptas & inconditas, quas ne relegere quidem vacat. Bene vale. Bafilex, quarto Nonas Octdb. Anno M. D. XXV. ERASMUS ROTERODAMUS Andrete Critio, Epifcopo Plocenli, s. D. I lluUris Baro, Hieroslaus a Lafco, quum hac iter Heeret, exhibuit mihi Libellum q nendam tuum pedefiri fimul & cqucllri pugna cum Lutherano-rum exercitu confligentem. Rurfus ejus Frater germanus,ac vere germanus,hoc efl:,flmillimus,.ntiper exhibuit Epiflolam, rei gefta; Hifloriam exponentem. nentem, admixtis etiamVerJfibus aliquot, ex quibus intellexi, te fimul & in Mufarum Pratis, & in Rhetorum Palatftris, & in Theologorum Adytis non infeliciter verfatum eile: denique tam candido przeditum ingenio, ut noflras etiam Lucubrationes vere Batavas non dedignatus lis attingere. Hoc exemplum, quoniam hodie rarum eft in Epifcopis, mifi dono Librum Cut-berti Tonftalli Epifcopi Londonienfis in Anglia, qui nuper Legatus ivit ad Cxfarem Carolum. Is Homb eft vitas inculpatiflimae, utriufque Litera-tura: ad unguem dodtus, nec ullius honeftx Di-fciplinx rudis. Sciebam enim te gavifurum, quum perfpiceres illud exemplum Epifcoporum indies ad plures dimanare. Simulque hoc agebam , ut quemadmodum illum habeo mihi faventem, fic ut non alium Mortalem impenfius, hac anfa qualicunque prxbita, memet .in tuorum etiam Clientum numerum infinuarem. Nam conftantius diligar ab utroque, li vos quoque ambos mutua notitia, mutuaque Benevolentia, ex Morum & Studiorum ftmil it udine conciliata, copularit. Hxc fcripfimits fic ex tempore, dum Illuftriflunus Joannes a.Lafco parat equos confcendere ; qui multos Homines, & inter hos Erafmum, hic occidit, tantum fui de-fiderium reliquit abiens, cum quibufcunque habuit Confuetudinem. Bene valeat E. R. D. Eaiilex, tertio Nonas Octobr. Anno M. D. XXV. ERASMUS ROTE RODAMUS Jacobo Apocello s. d. X Tir Ornatiflime, fi tibi videtur impudens, V quod ignotus ad ignotum fcribo, imputabis bonam hujus culpse partem Jufto Confobrino Tuo, qui fua facundia huc me perpulit, iuji01-’ natis etiam Deprecatoribus, nedetredare ponetn quod rogabat. Quod fi & illius improbitatem & meum obfequium boni confidis, gaudebo per hanc occafionem audum efie Amicorum meorum catalogum. Confobrinus tuus mihi videtur natus rebus gerendis , prompta; nec impolita; lingua; , pudore fle temperato, ut non offundat dicenti tenebras. Erit aliquando magnus, fi tuus Favor illi fuerit perpetuus. Bene vale. Datum Bafilea;, 7. Idus Odob. Anno M.D. XXV. ERASMUS ROTERODAMUS Paulo Bombafio s. d. Vwe Croefe , nifi mavis efie Midas. Extra O jocum, mi Bombafi, gratulor tibi Fortunam audam, fed magis gratulor profperam valetudinem, qua; mihi longxvam viridemque Sene-dam Bombalii mei pollicetur. Carolo meo tam amanter datam operam gaudeo,, fimulque gau* deo hac occafione mihi compertum Card. Patroni tui, erga me non vulgarem Favorem : Nam antehac vix tibi credebam. Nunc nullum erat otium, itaque necefie eft, ut mihi apud ilhun prolixa; epifiolse vicem commodes. Sub Autumnum E 1’ I s T O L ;e. 4C9 limum rurfus moliebar iter in Italiam, /cd Nuntii ferius redierant, & hyems ante tempus huc incubuit. Bene vale, Patrone magne. Bafileae, 7. Idus Odtob. Anno M. D. XXV. ERASMUS ROTERODAMUS Friderico Naufeje s. ratus fuit Libellus quem milidi, gratior epi* U flola tam elaborata, non quod laudibus illis delecter, quas tu prodige verius quam libe-raliter in me effundis: imo ne legere quidem eas fuflinuilfem, ni mihi perfuafum haberem eas ab inaenii tui lingulari quodam candore / & immodico nortri Audio proficifei. In poflerum tamen, ini Naufea, te rogatum velim, ut exercendo itilo ci ineras aliud argumentum. Scripfi de tuo negotio Card. Campegio, fed paucis: nec enim opus fuit pluribus, nec mihi vacavit plura feribere. Huc fi te contuleris, invenies malum illud agre-' fle mitius ac fanabilius. Detractione fanguinis remifit fe Febris. Csetera te coram , quod uti-nam fiat brevi. Interim bene, vale, Charimme Naufea. Bafilea;, 7. Id.Odtob. Anno M. D.XXV. ERASMUS ROTERODAMVS Friderico Naufeze s. D. /^Xui decoxerunt, re quidem opitulari non VX. p°lfunt» attamen confilio juvant alios, ne profufiores fint quam oportet: Et qui diu cum tenaci morbo colludtati funt, optime common-ftrant aliis, quomodo vel vitari malum, vel fa- C c 5 nari nari queat: & qui fregerunt navim, folventibus ofrendunt vitanda pericula. Itidem ego, Nau-fea Chanffime, non ignarus quam periculofus fit morbus, fcribendi cacoethes, admoneo te, ut aliquot annos des evolvendis ac revolvendis bonis Autoribus: ex his ubi jam maturuerit dictio, felicius expones teipfum nafuto fafiidiofoque Mun-di 1 heatro. Neque quodvis argumentum erit arripiendum, fed deligendum aptum ingenio tuo, tuisque viribus : hoc pacto continget tibi gloria, fortalfe ferius aliquanto, fed folidior ac vivacior. Hoc confilium fi tibi placet, olim & mihi gratias ages, qui dederim, & tibi gratulaberis , qui fis obfequutus. Si non placet, tamen hunc animum tuis commodis haud vulgari mote faventem non poteris non boni confidere. Magidratui Francfordienfi confulto non fcripfi, quemadmodum volebas, vel quia mortuo Patre Cratonis nullus in eo mihi notus efl, vel quia ne levis quidem erat caufa cur te illi commendarem. Non expedit autem hoc officii gemis in-utihter profundere, fed in futim ufum fervare confultius efl. Ubi tale quid inciderit, experieris Erafinum Naufeas fui caufa nihil recufare. Expedio per literas tuas, quid agat Romae Card. Campegius. Florianus abiit Legatus ad Mo-ichobitas. Bene vale. Bafileae, pofiridie Nonas Martias, M. D. XXVI. ERASMUS roterodamus Hilario Bertulpho s. d. In- e P i s t o r. I nvitavi te proximis literis, ut ad nos te confe-ras, quodii a Gallicis lotis non potes avelii, ialtetn per literas inftrue nos, quomodo gratulandum fit Francifco, Regum optimo, ad fuos reduci : idque quamprimum. Facile diices ex Aulicis qux fcriptu digna funt. Multis quidem duriores videntur coiti Foederis leges, fed Deus omnia vertet in bonum exitum. Quzfo te, pollicitator, ubi funt Calendae Latina? bene vale. Balilex, 17. Calend. Junias, Anno M. D. XXVL ERASMUS ROTERODAMUS Antonio Puccio, Epifcopo Piftorienfi, s. r. ¥3 everende Fvx.ful. Quum penitus infixa lX fmt animo meo tua in mc neutiquam vulgaria officia, tamen hadteuus ab officio litera-rum temperavi, quod officii potius effie ducerem Tuam Amplitudinem tot negotiis occupatam non interpellare fupervacaneis cp i dolis. Sed quum oblato Nuntio rogarem Lodovicum Be-rum Praepofitum, mihi fingularem Patronum, ecquid vellet mandare Romam, orta mentione tui nominis, obnixe rogavit, ut te tribus verbis falutarem: quem incolumem effie gaudeo vehementer , bonaque fpe fumus, Fortunam, quae coepit evehere Dignitatem tuam, aliquando tuis Virtutibus refponfuram, guibus ex teipfo maximus es, velit nolit Fortuna. Nobis hadenus cum calculo <5c oblatratoribus tantum res fuit: nunc nunc incidit ea tempeftas, ut fuperiorum malorum pene fimus obliti. Quum volet Dominus', & quum promerebimur, hic rerum tumultus aliqua ferenitate commutabitur. AfFulfit enim aurula quaedam Pacis inter Monarchas farciendae : Id fi contingat, fortaflis fub Autumnum i/t-huc adrepemus. Rogarem, nifi confiderem te id fponte facere quod foles, ut Erafmo Clientulo tuo faveas. Berus, opinor, ad te fcribet, tametfi pudet hadtenus filuiffe, &. veretur Magnitudinem tuam. Certe ex animo te fufpicit, amatque, fi quis alius. Ei precor omnia fimfla laetaque. Ba-fileae, Feria quarta poft Pentecofien iive, 8- Junii, Anno M. D. XXV, erasmus roterodamus Leonardo, Officiali Archiepifcopi Befontini, s, n, ^^7"ir Egregie, levius odifiem hanc valetudi-* neni 5 11 mihi tantum adferret cruciatum, non etiam Amicis gravem redderet ac moleflum! Tolerabilior enimelTet, fi dolorem haberet absque pudore : nunc non tam pigebat morbi, quum apud vos efiem, quam pudebat, quod ve* Uro in me affectui longe humaniffimo deefie co-adtus fum. Et haud fcio, an fint non eadem Humanitate praediti, qua vos effis, qui meam ca-lumnicntur calamitatem, & infelicem neceflita-tem interpretentur Inhumanitatem, Poft abitum hic diu langui, magnfque Vidtus moderatione, fenfini ac paulatim revixi. Ubi fum factus paulo firmior, aperuit fe calculus, qui latuerat in t p i s T o I. rn. mfidiis. Eum ejeci, fed cum fumma vit$ defpe-» ratione, pofl aliquanto commodius habere coepj, reperta aqua ex adipfo Coda, qua vinuin diluo: quod.fi amarum efl, dulcefcit: fi acidum, corrigitur : fi aufterum, mitefcit: fi acerbum, fit lenius: fi ardens, refrigeratur. Nefcioquid rumoris huc allatum efl, Difceflum ifihinc noflrum fequu-tam efie Famam, nos elle Lutheranos. Verum ad hos Tumultus jam occallui. Utinam utraque pars huc incumberet, ut Evangelica finceritas vere floreret apud omnes: Non deefletflilusmeus. De confirmanda Mifla magna fedulitate tumultuatur Bietricius : at mihi res cordi non efl, & pnertat hoc Seculo non dare anfam improbis tumultuandi. Habetis ifthic in propinquo novum'Evangeliflam Phare Ilum, quo nihil vidi unquam mendacius, virulentius aut feditiofius. Mihi videtur eflfe tempus, ut Epifcopi cum Principibus ferio conferant fua confilia, quo difiidi-um hoc, quod indies ferpit latius, fic componatur, ne facile repullulafcat. Nam vulgaribus remediis, hoc efl, palinodiis, carceribus & fafci-culis video nihil profici, nifi in pejus. Commendabis me diligenter D. Archidiacono & hujus Officiali: praeterea Francifco Thefaurario, De-fiderato, cacterisque Dominis & Amicis meis. Bene vale. Bafileae, poftridie Innocentium, Anno M. D. XXIV. erasmus roterodamus Medico cuidam $• • Eum Cj'uni, qui tuas reddidit, horidutri alloduuhis JLj ftitii. Quum huc veniret eram occupatif-fimus in Origeiie vertendo, cujris Fragmentum ij in Matthxum nadti fumus: Qimni rediret, ob- t| brtus erat intolerabilis dentium cmciatqs, adeo ut il hec loqui poffem, nifi exafperato malo propter ii hauftum aerem. Media sedate palfi hic fumus hy-1 ti emein. Pro commonflrato remedio gratiam habeo maximam, etiamfi mihi non cum arenulis, fed cum faxis res erat, luide Medici XtdcotriV appellant» Verum hoc malum in al iud eft commutatum, quod perpetuam habet molediam, fed dolore tolerabiliore» Id ni fadlum eiTet, jam ab his tumultibus liber edet Erafmus. Fuit apud nos GervaiiusTheolo-gus vere candidus, cujus colloquium mihi magno luit folatio.ClaudioFeiici multam opto felicitatem» Quod me amantiffimfe confolaris adverfus Hominum invidiam, vel malitiam potius, fcito me non tam ittea cdufa dolere, quam Chridiairx Religionis nomine, qux tales habet & Dodores & Propugnatores» De me meisque dudiis viderit Chri-ihis. Et utinato praeter Beddain ac Sutorem nullus effet eadem infedus malitia» Reverendo Prxfuli tuo meis verbis plurimam dices falutem* Bene vale. Decimo Cal. J unias, An. M.D.XXVH» EPvASMUS roterodamus Guilhelmo Waramo, Archiepifcopo e Cantuarienfi, s. d. nicum meum in Chrido Decus ac Prxfidi-1 * 11111 ? partim ex literis tuis, parturi ex his. quas E 1’ I S T O t JE, tjUx Famulo mihi narranda commiferas, dilucide perlpexi plufquam Paternam tuam erga me Pietatem, Idem utriufque votum efl. Verum obllat prasfens Temporum conditio. Nondum ab acie licet difcedere. Sed brevi fortaiTe licebit) ut minore intervallo dirimamur. Interim jubeo te bono efle animo. Tumultus hi plane fatales funt. Me non citius deficiet animus, quam vita, Is, quem nofti, totius hujus Tragoedi®, & quae mota elt Lutetiae, & qute nunc fervet vel iurit potius in Hilpania, nutor efit: Homo natus ad hujufmodi Sycophantias, nec alia re celebris inter Mortales', Verum apud Hifpanos prxcipue mendicantes agunt hanc Fabulam, faventibus mihi Epifcopis ac Dodtis prxcipuis, praeter Aulae Studia. Res habebit, ut fpero, profperum exitum, Pecunia penfionaria nondum pervenerat ad Pe* trum fEgidium circa finem Julii, nunc arbitror redditam. Amplitudinem T nam incolumem fervet Omnipotens. Datum Bafilex, 19. Cal, Sept, Anno M, D. XXVII. ERASMUS ROTERODAMUS Matthiae Laurino, Domino de Watervliet, s. d. T?x Marci Laurini literis cognovi, quod mihi £_y fuit longe gratiflimum, te redte valere, vete-remque tuam in me Benevolentiam, nec locorum, nec temporum intervallo pofuifie, Qj-iorundam male auipicatomm Hominum improbitate laborant Bonae Liter®, & qui his provehendis nava* i'unt iunt firenuam operam, lapidantur a Picis, Graculis & Corvis, ego cum primis. Quod ni ellent b<> iii ominis Aves, quae funeftis obltreperent, prohi' beant Superi, quod ifti videntur aufuri. Quare tibi, Vir Generofe, non meo tantum, verum etiam Literarum ac publico Studiorum nomine gratias ago, quod adverfus illos Blaterones optimam Caiv fam & prudenter & feliciter tueris. Rurfus apud Hifpanos tantos excitarunt tumultus Mendici quidam, ut nec a Caefare, nec ab Archiepifcopis compefci quiverint. Tantum valent clamoribus. Tota Spes illis e 11 in maledica lingua. Nili me revocaret Chriltiana Modellia, & ni vererer, ne, dum Improbis digna rependo ,* Ixdain Probos, fentirent qualem Artificem provocalfent. Mi* ror autem illos nullum moliendi finem facere, quum toties male celTerit conatus. Quid enim aliud efficiunt, nili quod exacerbant publicum in ipfos odium. Metui volunt, non amari, quo quid elfe potefl magis tyrannicum? Tyrannus qui timetur a multis, multos metuat oportet, & Mendici volunt & Regibus' elfe formidabiles, eo pro* greila; funt res humanae. Cura ut quam optim6 valeas. Baiilete, Anno M. D. XXV. ERASMUS ROTERODAMVS LIVINO,1 Abbati Monafterii S. Bavonis Gandavi, s. n. C\ X prxter meritum obtingunt, h°c P^us >3^ folent habere pretii: & quae praeter ex- pectationem obveniunt, folent elfe gratiora. Non- E P t S T O L JB. Noanunquam & Autor magnificus .pretium addit fuo muneri. Nihil autem tam per fe viie e/i, quod non eximie charum reddatur , fi proveniat ab animo amico. Quot igitur nominibus mihi putas gratum fuiiTe munus tuum, Praefui Egregie, quod per infigneni Virum Cornelium, Advocatum a Fifco, milifii, adeo non expedtanti, ut fi de Coelo delapfum fuiflht, non potuiflk magis inexpeClatum accidere. Nam quod ultro mittitur, quod immerenti, quou nec per lomni-um expedtanti, non poteft non ab amiciilimo pedtore proficifci. Et munus per le gratiffimum verbis etiam commendas. Negas efiTe munus, fed animi lymbolurn. Ais non ditandi caula miflum, fed falutandi gratia. Ampledtor igitur ifium animum tuum, & agnofco quid debeam. Ut pariter te redamem, tamen hoc calculo vinces, quod me prior ad Amicitiam provocaris. Nam in ea Confuetudine, qua; mihi tecum fuit Gandayi, ac Dernemonda;, tam me gelfi inciviliter, ut non femel veritus fim, ne urorfus animum tuum a nobis alienaffem. At qui fic provocatus amare potefi, dignum arbitror, qui toto pedtore redametur. Sed Marcus Laurinus, Decanus apud Collegium Sandti Donatiani, pollicitus elt mihi vetulliffimum Codicem manu defcriptum e vefira Bibliotheca, qui contineret Commentarios divi Hieronymi in Pfal-mos. Qui ii commode ad nos mitti non potefi, faltem optarem ex eo defcribi unam aut alteram paginam, quo mihi collatione liceat expe- riri, niim hi Cornmentarii, quos habemus tx* cnfos typis, adulterini, aut mutili fint, nec ne. Qiiodfi ne id quidem comirtodum eft, arbitror, tne ad Calendas Auguftas Brugas repetiturum. Tum igitur vel obiter falutabo Tuam Amplitudinem. Bene vale. Pater omnibus modis Obfer-vande in Chriflo Jefu. Ex Anderlaco, XI. CaL Julias, Anno M. D. XXL KRASMUS ROTEROD. CAROLO HARST S. D. jDis igitur tibi debeo, mi Carole, & quod nos volueris invifere, & quod abrtinue-ris, ne Studia mea interpellares. Quod mihi Rus hoc gratularis, certe nihil jam multis men-iibus a me facium eft, quod cefferit felicius, reueram , ni Urbium nidorem reliquiflem. Jam mihi Cum Medicis res elfe cceperat : con- Ijdti diverfi diverfa przfcripferant remedia. Ea quo minus fumpferim, nihil obllitit nifi quod non vacabat aegrotare, fubinde novis negotiis aho vocantibus. Quanquam huc quoque penetrant oi mnXcT^civvot. Qiiid enim iftis cd inacceflum ? Et e propinquo quotidie audimus imulas Fabulas. De Carino quod mones, jam-dudum a me curatum efl. Nefeno mifi: cui tradideram, ait fe reddidilTe Capitoni no/lro. Fu fac modis omnibus compiles Conradum Goclenium, omni genere Literarmn opulentum, uc veluti gnavus & avidus Negotiator, hone-hilTunis mercibus in Patriam tuam onuftus redeas. epistola. eas. Sed inpriniis ftilum acue, quo poflls aliquando Rabulas illos, qui tam dolide reclamant optimis Studiis fuis depingere coloribus. Bene vale. Ex Rure Anderlaco, X. Calend. Ju-lias, AnnoM. D. XXL ERASMUS ROTER. GULIELMO TALEO Suo S. D. nando delines queri, me tuum nomen e v3|L Gulielmorum catalogo fubmoviiTe ? Quantumvis abeft a catalogo Taleus, certe ab animo nunquam abfuit. Monumentum amoris in me tui, quoquo me confero,mecum circumfero. Et utinam aliquando contingat ad veterem illam redire vita: Confuetudinem, & quam Ferraria: primum fumus aufpicati, mox apud Britannos renovavimus, feliciter confummemus. Utinam cafus aliquis, tuo quidem bono, in hanc qpliram Brabantiam te propellat. Eli Lovanii Coelum, quod vel Italico quondam adamato pixferas, non amoenum modo, verum etiam falubre. Nusquam lludetur quietius. Nec alibi felicior ingeniorum proventus. Mnfquam ProMbrum major aut paratior copia. Hax Commoda fi te huc non pelli (Sunt, certe tanti ell Pellem Britannicam effugere, quae, ut audio, iftjiic parcit nemini. Bene vale. Brugis, Idus Augulli, Anno M. D. XXL ERASMUS ROTERODAMUS Hieronymo vFrobenio s. ; d. Dd 2 Mihi Xyfihi gratias agis, rai Hieronyme, qnod ex ITl literis meis propenfior in te factos fit P. -tris animus. Sed in te fi tum eft, ut fit propen-fiffimus. Id fiet, fi te vere Filium effe declares, & ex animo rem Patris adjuves. Non mirum, fi quando cefiant operae mercenariae. At tu dum Patrem adjuvas, tuum ipfius agis negotium. Nunc xtas eft laborum omnium patiens j ea eft rebus honeftis exercenda. Quod datur vacui temporis, hoc impende honeftis Studiis, & evolvendis bonis Autoribus. Fuge Confor-tia nepotum & otioforum , abduc te a juvenilibus Voluptatibus, <5c veris Dotibus temet infime. Quod fi facies, non deerit tibi neque gloria , neque pecunia: fin fecus, & ego te fruftra commendavero Patri, & ipfe tibi parum bene confulueris. Sed abfit ut hoc eveniat. Confido, mi Hieronyme, te talem futurum, qualem o-ptamus utrique. Bene vale, & faluta Erafmio-lum Puerum, ut audio, fpei optima;. Brugis, pridie aftumptas Virginis, Anno M. D. XXL ERASMUS ROTERODAMUS Laurentio Bartholino Abbati S. D. 'j^^fon femei ipfe mihi dilplicui, Bartholi* X i ne Optime, quod iftam indolem tuam, Virtuti ac Bonis Literis natam, non fuerim majore cum Humanitate complexus, cum apu 110s effis una cum Longolio. Sed ad hujufino-di officia prsfianda magis deeft nobis otium r ° quam E 1’ J S T O I. JE. animus. Quis autem non adamet iflud ingenium tuum tam avidum Eruditionis, ut jt3. Ius Homo per tot Barbaras Regionis peregrinari volueris, non tam Ulyffese cujufdam Prudentia; comparandae gratia, qui Mores hominum novit & Urbes, quam ut cum Viris Dodlrinx opinione celebratis congredereris, Inter quos, nefcio quis, tibi perfuaferat e fle numeratum Erafmum. Quanquam autem hac parte p|ai^e fciam te fruftratum cxpectatione tua, tamen illu , opinor, profecjfli, ne pofthac tam facile credas, vel Laudatoribus illis, velObtretiatoribus. Sed interim exofculor Italia; candorem, qua; favet Exterorum ingeniis, cum ipfi nobis invideamus. In digrellu petieras a nobis, ut disjuncti mutuis cpillolis colloqueremur. Prior itaque laceffo, tametfiin prxfentia nec admodum vacabat feribe-re, nec erat argumentum aliquod ferium. Fac recte valeas, & quid agas ut fciam, Lovanii, Anno M- D, XXL Calend. Mart. erasmus roterodamus Henrico Caduceatori a StafFenburgio 5, B. Qi Medicus effem, mihi primum eflem, cui o nunquam non res elt cum immaniffimo calculi Malo, Quum legamus multos eruditif-funos Viros plane cxcos fuifle, demiror te levius incommodum tam impotenti animo ferre, quod non cernas nili propius admota; quod vitium , fi verum efl, comperi in plerifque, qui in- Dd 3 gemo genio prxcelluemnt, quanquam alii levius, alii magis obnoxii funt. Alexander, Jacobi Scotorum Regis Filius, quem, opinor, noiTe te ex Adagiis , adeo laboravit hoc Malo, ut ni nafo contingeret Librum, nihil cerneret. Proinde fi Naturae vitium efl, noli pugnare Pharmacis, iecl adhibe vitrea conlpicilla in hoc attemperata, ut qui pene exci funt, cernant etiam procul dillita4 Nec tamen omnia, congruunt omnibus ocuhs. Eligenda funt e multis, qux conveniant. Sin ca-fas adduxit vitium, leniri poteft variis remediis, qux norunt & Chirurgi. Sed praecipuum eft fuga eorum, quas laedunt oculos, inter qux efi Studium a caena, & ad lucernam. Proderit afiue-veife, ut, quum licet, auribus fiudeas potius quam oculis. Tantum nunc licuit ad tuas lite-ras. Bene vale. Balilex , poftridie Pentecoftes, five io. Junii, Anno M. D. XXVII. ERAS MUS ROTERODAMUS Ludovico Vivi s. d, "^Tideo te facium , nifi mavis ¥ dici Mercurius fuperis Deorum gratus & imis. De filentio meo multas tu quidem cauf*® retle conjectas : unam addere debueras-, qlt°c aliquoties data non redduntur. De Colloqud5 demiror tanto Patrono vel in peffima catifa de-effe rationes, nunc inter Pueros talia difputantui , & o fua Pueris fcripfilTe videtur, tam fcN- pfit pueriliter, pofiremo grandefeunt Pueri: ita* Suc jam adultis magis feria conveniebant. Verum, EPISTOLA. rum, ut ingenue dicam, perdidimus liberum arbitrium. Illic mihi aliud dictabat animus, aliud fcribebat calamus. Tua mihi valde probantur, maxime qme de Matrimonio. Sed affectas extemporalitatem, qux tibi fane felicior eft, quam multis exactiffima cura. Si tamen eum impetum velles moderari, magisque fervire judicio Leiftoris, cui agitur Fabula, quasdam ellent molliora. In Matrimonio durior videbaris in Uxores, opinor in tuam te magis comem elie. Et de Scabie nimis multa. Quod tuorum libenter facis mentionem, habes cum Cicerone commune, & fanePietatis eft; fed invidumertHominum ingenium, alienos laudari ferunt lubentms Habe! meum judicium, fed de quo tibi viciffim liberum eft facere judicium; obfequium certe probes oportet qui jufferis. Per hunc reteribes qus volesf Bene vale. Bafilex, pridie Afcenfionis, live 29. Maji, Anno M.D. XXVII. ERASMUS ROTERODAMUS SIMONI PISTORIO s. n. X/fiferam nuncium aere proprio conductum, IVI quem arbitror apud vos fuiffe, nondum enim rediit. Nunc feribendi occafionem dedit Chriftophorus Carlevitzius,_ quem antea timide commendaram illuftrifiiino Principi, femel atque iterum nonnihil pudefactus mea Commendatione. Sed pofteaquam hunc dometiico Convictu propius infpexi, penitusque cognovi, D d 4 non non dubitarim illum cuivis Principi meo periculo commendare. Latine exacte callet, Grxce mediocriter doctus , in Juris quoque prudentia fatis feliciter verfatus: ad hxe judicii fobrii, moribus commodis, nihil habens neque fuci, neque fuper-ciiii: in Summa,Thrafonis illius diflimillimuseft. Cogitur relictis Mulis, quas unice adamat, ad Aulicam Vitam fe conferre : plurimum fiducias pomit in fuo Principe Georgio, nec ego parum habeo fpei, fi modo Tua Humanitas dignabitur Autoritate gratiaque fua nofiram adjuvare Commendationem. Quod ut facias, te etiam atque etiam rogo. Crede mihi, penes Juvenem dignum, gratum ac memorem collocaris iltuc officii. Datum Bafilex, prid. Id. Mart. An.M.D.XXlX, erasmus balthasari, Epifcopo Hildeshemenfi s. ¥am diu elt, Ornatiflime Praefui, quod amo tuam 1. civilem Benignitatem, non ignarus quantum ilh pro lingulari erga me Favore debeam. Sed hactenus non eft oblata occafio, per quam tibi viciffim grati animi fignificationem darem. Nunc obtulit commodum fefe Juvenis hic, Majorum quidem Imaginibus clarus, fed longe clarior eri' miis animi Dotibus. Is defiderat tibi notus efle, quem, fi non gravaberis cognofcere, incipies fat fcio diligere. Ex hoc de ftatu rerum, tum pm blico,tum meo privatim, abunde cognofces, quando tutum non eft quidvis literis committere. In me fic fremunt quidam his novis Factionibus ad- didi, diefti, tum ex diverfa parte Bedda ac Sutor, Theologi fimpliciter furiofi, pofiremo Pfeudo-monachonun Phalanges nihilo faniores, ut ni Principum favore fubtever, non poffini fub fi flere : nullorum enim improbitas tantum apud me valebit, ut ab Eccleflx confortio recedam. Uti-nam quemadmodum SercniiTinn Regis adventus Bonos omnes in fpem erexit, ita favente Chrii 1 Spiritu hanc rerum Tempeflatem vertat in ran-quillitatem. Bene vale. Datum Balneas, l,s Martias, Anno M- D. XXIX, ERASMUS ROTERODAMUS Joanni Valdefio s. y. \Tt mihi permoleflum fuit Valdefium meum \ tot molefliis ac periculis agitatum elfe, ita magnam voluptatem attulit, quod ex tuis literis cognovi, te incolumem exilio naufragio ena-talfe. Jam non mediocriter me difcruciat, ve-flram Hilpaniam tot affligi malis. Utinam aliquando Deus Monarcharum animos ad Pacis amorem convertat. Ne porthac follicitus fis, quomodo mihi excufes Chariffime Juvenis tuum filentium : illud inter nos pactum eflo, quo- tiescunque fcripfero Fratri tuo, tibi quoque fcri-ptum effle; dein, quoties ille mihi refponderit, a te quoque refponfum effle: quandoquidem ego vos tam gemellos pro unico habeo, non pro duobus. Quod epiltolium fic negledte fcriptum inter tua praecipua '/.c-i^ha reponis, egovicifflun illum tam candidum & amicum animum plu- Dd 5 ris ris facio, mi Joannes, quam ut inter gemmas meas velim reponere, fedin pedtorismei icrinio- 10 reconditum ufque fervabo. Equidem non pofliun non gaudere tam multos exi/lere iiiic, qui nobis ex animo bene velint. Sed rnrfus mo-lellum eft, Regionem iftam alioqui feliciflimam tot habere a-firixtoi Crabronibus improbitlimis differta, qui non mihi folum, fed Amicis etiam omnibus tam odiofe facelTant negotium, ut prope magis mihi doleat veftrum incommodum quam meum. Tibi tuique fimilibus omnibus ex animo gratulor, qui StudiaConatusqueve-firos omnes in hoc confertis, ut cum elegantia Literarum Pietatis Chviftianx finceritatem copuletis , quod apud Italos antehac a non ita multis tentatmn videmus. Quid enim eft Eruditio 11 abiit Pietas? Bene vale. Datum Baiilex, duodecimo Calend. April. Anno M. D. XXIX. ERASMUS ROTER OD A MUS Leonardo Officiali Befontino s. d. uum hxc fcriberem, Auriga nunciavit Vi- num in propinquo effe, hodie, aut cras adfuturum. Ex epiflola Stephani ad HieronV' mum Frobenium intellexi nihil Aurigae numeratum iflhic, quod factum gaudeo, pactum tamen fuilfe vellem. Petit tres.coronatos, eos lu-bens dabo. Si plus exegiiTet, dandum erat quantum illi libuiffet. Animus ifle tuus, quem exprimis epiltola licet brevi, quovis Vino mihi fuayior elt, tametfi gratiflimum eft & illud. Opinor E P I S T o L JE. )•* tibi communicatas Jiteras, quas ante paucos die 01 fcripfi per Famulum Comitis cuiufdam Germ-' jii ni. Eram antea tibi vehementer obligatus, \/jr •, HumaniiTune, nunc habes Erafmum. obligltiiE, >- mum. Et fi tu non porrexeris, tamen a me qua», ii retur occafio referendx aliqua laltem ex parte ii gratias, tam obvix Benignitati tux. GratiiE- i inum autem fuerit, fi tu non gravaberis indicare, qua ratione poilim hic ingrati Hominis notam effugere. Nunc mitto Senecam non illepidum Confabulonem, fi quando dabitur otii nonnihil a tuis graviffimis occupationibus. Augufiinus ftrenue decurrit ad metam, nondum tamen ab-foiutus eft. Bene vale. Bafile.T, Calend. Aprilis, Anno M. D. XXIX. ERASMUS ROTERODAMUS Antonio Fuggero s. d. ( \ uo minus extat meorum erga te Merito-VX, rum, Vir Clariffime, hoc magis debeo ifii tam propenfo in me animo, tamque obvias & expolitx Benignitati, quam ego adeo non contemno, ut libens fatear me non minus obfiridhim tibi, quam fi quicquid offers accepiffem. Jam enim me ingenti lucro auctum effe duco, quod Antonium Fuggerum, Virum omnium ore celebratum, mihi tam ex animo Amicum effe intelligo. Satis ex multorum narratione coim pertum habebam, Augufiam effe, qua: vix ulli Germaniae Civitatum, jplendore, opibus, humanitate cederet, & ante menfes complures eodem me me vocarat Urbis veflne Prxftil Vir, ut fcis, Pietate juxta ac Doctrina cumprimis ornatus: quemadmodum inclytus rex Ferdinandus ante Viennam invitarat, pollicitus quotannis flore-nos aureos quingentos, neque quicquam a me requirens officii : Qiiein Principem , ut habeo meis commodis per omnia faventem, ita vehementer cuperem illi per omnia gratificari. Sed hoc corpufculum aegre tueor domi manens, ac medice, quod ajunt, proinde mifere, vivens : adeo ut Vefte aut Vino mutato ftatim pericliterr tantum abelt ut mihi tutum arbitrer illud longo itineri committere, etiamfi nihil a Praedonibus eflet difcriminis, Huic nido jam multis annis afluevi, & vetulam arborem transplantare vetamur etiam Graecorum Proverbio : itaque quando hic manere non efl integrum, non quod quifquam exigat, fed quod qui mihi male volunt, & quavis ex occafione Aruunt calumniam, fi hic diutius haeream, interpretaturi fint, mihi probari quicquid Mc rerum geritur : quod fi facerem, pollem hic gratiofus vivere his, penes quos nunc rerum Summa efl: Caeterum id, in- quam, quoniam mihi nec per Deum, nec per Prin-cipes, quorum favore fiiblevor, tutum aut inte-grum efl, decrevi Friburgum proximum concedere , quo jam quod erat in Supelledtile mea cha-riffimum praemifi, atque ibi Senatus Domum fatis commodam, olim Maximiliano Casfari coeptam extrui, defignavit, omnem praeterea Favorem pollicens. Quin & ipfe rex Ferdinandus literis jg r i s T o l s. literis amantiffime fcriptis ei Senatui me Com mendavit. Ac jaindudum illic eflem, ni/i fcele-rata quzdani pituita me fuilTet remorata, gj hoc bene cefTerit, audebimus fortaflis Iongiu$ provolare. Malim enim, quando Bafilea relinquenda e(1,longius ab illa abeiTc. Quodfcribis illic fbrtilfimi limul & prudentiflimi Senatus vigilantia profpedtum elTe, ut omnibus libertas manferit incolumis, fane gratulor ve/lras Reipublic#, quaii-quam huc rumor attulerat iflhic duas aut tresEc-clefias celliire Lutheranis, totidem Zwinglianis, quinque re littas Orthodoxis, qni civitatis flatus non potell abclTe a periculo. Sed non raro mentitur ,Fama. Verum, fpero Domini Clementia per Principum vigilantiam dabit aliquando finem his Malis. Non dubito quin meam excubationem fis in bonam partem accepturus, qux jullior elt quam vellemus utrique. Utinam quemadmodum offers Viaticum, & annuam Penlionem, ita poffes & firmiorem dare Valetudinem. Sed quod nunc non licet, fortaiUs aliquando dabit occafio. Interim fi quid erit, in quo tibi queam gratum facere, reperies Erasinum ad omne obfequium tam promptum, qua-fi jam tua Benignitate fuiffet ufus. Eli enim grati animi, acceptum ferre, quicquid aliquis ex animo dare voluit. Opto te cum tuis omnibus quam prolperrime valere. Datum Balileze, quinto die Aprilis, Anno M. D. XXIX. erasmus rot. alphonso manrico, Archiepifcopo Hilpalenfi, s. u. /"'Vnatitllme Prxful. Teflis eff mihi Domi- nus, nus, quod magis follicitus fuerim, ne quid tumultus Monachorum improbitas apud vos excitaret , quam de caufa mea. Nam me quidem hxc Eccletix difl idia fic difcrnciant, ut mihi pro-pemodum optabilior mors fit quam vita. Si vere fpcctarent Chrifii gloriam, ac Pietatis negotium, nequaquam ad iftum modum publicam Tranquillitatem inquietarent. At vereor ne complures i Horum transverfos agat gloris fitis, ac gula: ventrisque negotium. Dolet minoris fieri quam folent aut vellent : dolet mirius licere quam liberet: dolet plerofque refipifcere, quorum Simplicitas hactenus illis lucro fuit. Magis autem gaudere debebant de lucro Pietatis, deque gloria Chrifii. In hoc uno oportebat & gloriam , & opes, & autoritatem, & voluptatem o* innem collocare, qui fe Mundo mortuos profitentur. Ago gratias Domino, qui per tuam Autoritatem inconditos ifiomm Tumultus mitigare dignatus efi. Neque me clam eft, quantum debeam abfolutiffimo Theologo Ludovico Coro-nello. Chrifius, qui per vos hxc operatur, rependet vobis prxminm, nunquam auferendum» Ego patienter omnia tolerans, qux Dominus im-mittit, feu Ixta, feu trifiia. Bonas Literas, ac Pie' tatem pro mea virili provehere conabor, ufque ad extremum animx. Erupit in vulgus Apolo* gia nofira, quam ego magnopere premi cupiebam , non tantum eo quod fuipicabar Amphtu' dinem Tuam id malle, verum etiam quod mea referret hoc negotium non ipargi latius; qv,x tes & Adverfarios plus fatis irritatos acrius exacerbaret, £ 1’ J S T O L 'TE. baret, & mihi non mediocrem invidiam conflagret apud plurimos. Verum, hujus cafus veniam deprecor in priore Praefatione, quam alteri praepond. Dominus Amplitudinem Tuam fervet incolumem, Eximie Praefui, qui .per te tuique iimiles Ecclefias fua: Pacem ac Tranquillitatem reflituere dignetur. Datum Bafilex, 12. Calend. Aprilis, Anno M. D. XXVIII. ERASMUS ROTERODAMUS Petro Decimario s. D. Z"\ uamdiu corpufculum hoc fuffedurmn iit \SjL laboribus, novit in cujus arbitrio funt res Mortalium omnes. Qui jaciant vires attritas, ut feribis, aliquanto clementius me tradant illis, qui me folent quotannis bis efferre. Nunc gratia Chrilli valetudo paulo profperior efl: quam fuit Annis fuperiofibv.s. Ventres ac mali noiy.evsi nihil aliud lucrifaciunt, quam odium ac ludibrium, nec latis mirari polium Hominum (Soliditatem, Quum hanc tempefiatem nobis immi-ferit Dei manus, vitiis Hominum exacerbati, cui. pam in alios rejicimus, & Canum more lapidem projedmn mordemus, non attendentes ad eum qui projecit. Dominus efl, qui nos omnes vocat ad Vita; corredionem, nec audimus admonentem , fed frivolis caufationibus ipfi nobis blandimur. Gulielmum Carmelium, & Stephanum Florimundum, meo nomine viciflun ialutabis amanter. Cuin Ventribus non eft admodum verbis decertandum, modeftia redeque fadis eos ulcifci pulcherrimum e(l. Mittam tibi duos Libellos recens excufos: alterum De reda Pronuntiatione ; tiatione: alterum De Phrafi Ciceroniana;, fi mo» do Negotiator non gravabitur hoc oneris fuici-pere. Geminum Tetrafiichon non gravabimur addere Copiae, aut fimili Libello. Proverbiis non item quadraret. Bene vale. Bafilete, quarto Calendas Aprilis, Anno M. D. XXVIII. erasmus roterodamus Joanni Cochleio s. d» Vadebam errore factum de mutato Editionis O ordine, & fL ftudio factmn effet, res levioris eft momenti, quam ut ob id minus jucundus fis Amicus, tantum abeit ut fim offenfus. Thomam Morum tibi factum Amicum gaudeo. Decet enim, ut, fi juxta Proverbium: Amicorum com* munia funt omnia, fint Amicorum & ipfi communes Amici. Quod Peninfulam Cymbricam cogitas, precor ut bene vertat. Iter perlongum eft, & Gens fera dicitur, & inflat Hyems, praeterea Ctefar molitur generale Concilium. Habeo Libellos, quibus continentur omnia Adta inter Caelarem, Gallum, Venetos & Pontificem, cx-cufa Compluti per Cancellarium Mercurinum* Verum fi te urget res & allicit bona fpes, mitius feram tui defiderium, quem tamen mallem ab* effe propius. Si Epifcopi pugnarent pro Regn° Chrilli, non pro fuo, alacrioribus animis capcffe' remus hanc Militiam. Et tamen interim compe" Icenda efl improboruin feditiola temeritas, donec Deus afflet Principum animos. Horum I ui:ijnl * tuum nullus unquam erit finis, nifi quxdani mutentur: fed ea funt ejusmodi, ut nulla Ipes E V I S T O t /E. fit ^re, ut recipiant. Quare tibi nihil iia ;/j0 ne_ gotio poiTum confulere, nili ut Ipedfes non H0 1'tinum, fed Chrifli negotium, magisque fis in. tentus fervahdis Hominibus, quam puniendis; Plura literis committere nec vracat, nec tutum cli. Bene vale, Frater & Commilito in Domino Cha-rillune. Datum BaUlea: 8- Calendas Septemb. Anno M. D. XXVII. Optimo Naufex multam ex me falutem dicito. erasmus roterodamus Lazaro Bayfio s. D. /^Xnerare laudibus immodicis, fi cui bene vo-lunt, adeo Doctis folenne eft, mi Bayfi, ut retellere, ht agnofcentis. Itaque flatui poflhac quidquid ell ifliufinodi, filent io concoquere. Gratus tamen eft mihi tuus candor, quem olim literis fuis Hermannus Phryfius mihi depinxit. Quoniam recufas quod abs te peto, recufo vicii-fim quod a me petis, ut in Turbam eorum, qui Studiorum meorum aemuli funi, recipiaris. Imo inter Amicos primarios primas tenebit Bayfius. Nos noflro-Seculo Fabnlx partem tegimus , nunc aequo animo cedimus felicioribus. Theologorum inconditos tumultus non queo fatis admirari. Scripti fuper hac re Senatui Parlamentari & facratiffimx Facultati. Quod ajunt, apud me Chriltum damnare Vota, uil mirum, quum Bedda tot evidentiffima mendacia mentitus fit in uno Libello. Si mavis illinc edi Libellum tuum de Vafculis culinariis, eo quod adfis JL1 de, vel prxmio fuo, etiamfi praeclaris conatibus 44i E R A S M 1 V natibus non refponderit eventus, qui foli Deo eft in manu; nos tamen eramus feliciores futuri, nili plus valuiiTct regnandi dulcedo, quam aequa rectaque contilia. Prorfus experimur effe veris-Cmum, quod 'ante tot annorum millia fcripfit Homerus: Cibi, potus,canticnum, chorearum, & omnium rerum quamvis natura dulcium. Homini fatietatem oboriri; foliusBelli, rei omnium trifiifinnzc, nullam eile fatietatem. Quid hoc aliud effe dicam, Vir Eximie, nifl-Deum a nobis averfum, Principum quorundam animis infedabilem ardorem pugnandi immittere ? Quid autem Malorum abeft huic Seculo? Qux Mundi Regio non a it patitur. Bellum, aut parat ? Ubi non l;cvit Pcftileiitia ? Ubi non laboratur inopia ? Nec tamen tot afiticli modis agnofci-mus Deum, flagellis ad reflpifcentiam provocantem ; fed perinde quafi rebus integris, epulamur, jungimus matrimonio, digladiamur, ,dc de proferendis Regni pomceriis contendimus : fpero tamen opera tua, ac tui fimilimn, optimique Regis Sigifmundi dexteritate res humanas in tranquilliorem flatum aliquando reponendas. Quod fcribis, epifiolain meam, tum ipft Regi, tum Regiis Proceribus omnibus magnopere placuiffe, gaudeo fane, nec Joannis a Laico confiliuen, nec meum obfequium fucceflu caruiiTe. De Munere non efl quod fatagat Tua Benignitas. Jam du-dum teneo quod captabam, fl placuit, fi Pacis fludimn commendavit. Pro tuo erga Antoninum meum fludio gratiam habeo maximam. Sic enim is Vir me fuis Virtutibus fibi devinxit, ut qUO(j officii Tua Sublimitas in illum contulerit . Jubens paffurus fim imputari mihi. Dominus t.8 fervet incolumem, Vir modis omnibus Clariffime. Datum Bafficte, prid. Id. Dec. An. M. D. XXVII. ERASMUS ROTERODAMUS Petro Tomitio, Epifcopo Cracovienli, s. D. ^kfec otium, nec argumentum ad te feriben-1 >i di fuppetebat, Ainpliffime Prxful, pudor etiam dehortabatur : Sed tuus Antoninus tam graphice tantoque affiedtu mihi depinxit effigiem pedoris morumque tuorum, ut ii dicam te mihi ignotum effie, plane mentiar: fim "autem ab omni Pietatis & Humanitatis affedu alieniffimus, fi talem Prxfulem non venerer, fufpiciam,& amem ex animo. Cxtevum Antonino meo non minus gratulor, quod Patronum naduseft, cujus au-fpiciis poffit in his rerum humanarum undis & honertam & tranquillam vitam degere. Sic enim amo pedtis Hominis longe candidiffimi, ut magis hilarefeam fi quid illi bona: rei obtigerit, quam fi mihi obtigiffiet. Leve eil, fi jam gratu-Jer tibi Dignitatem i fiam, quam Fortunae tuae non debes, fed praelavis animi tui Dotibusnec te dicam hoc nomine felicem, quod Sereniffimo Regi fis inter primos, & gratus & charus, quandoquidem hoc ille judicio facit potius quam affedu. Seculo nofiro Reique publicae Chrifiiana; gratulor", cui fi tui fimiles multi contingerent Epifco- Epifcopi, citius hxc rerum Tempefias in fereni-tatem verteretur. Habet Tua Celfitudo epi/to-lam plufquam Laconicam, quam tamen fatereris effe prolixam, fi nolfes, quibus diftringar laboribus. Precor Amplitudini Tuas R. profpera fau-ftaque omnia. Datum Bafileas, prid. Id. Decemb. Anno M. D. XXVII. ERASMUS ROTERODAMUS Thomaj Moro s. d. 1n tot molefliis, quibus undique circumval- b)r, plurimum attulit folatii Serenilfimi Regis epiftola humanifiiine fcripta, qua me invitat in Angliam, omnia pollicens Rcnignifluno digna ^ Principe. Admonet quod olim fcripfe-^im, in Anglia Senectuti meae Sedem delegiflfe. Nunc vero, mi More, res in eo funt flatu, ut mini fepulchri locus fit circumfpiciendus , ubi vel mortuo liceat quietum effe, quando, ut video, non continget hoc unquam vivo. Omnes divinant magnos rerum Motus imminere. Anaba-ptiftarum Hasiefis meditatur erumpere, qux latius fparfa eft quam quilquam credat. Tragoedias meas cognofces ex hoc Quirino meo, Jyve-ne mihi peripedtae fidei, quem, quoniam novit omnia mea , in Angliam praemittendum arbitratus fum, ut per eum diipiciam cum Amicis quid fieri pofEt, aut quid expediat. Egigni gratias Regiae Benignitati, fed quoniam tot laboribus pene exanimato nihil erat otii, malui ad tantum Principem, niliil fcribere quam negli* genter. Si videbitur, tu melius illi declarabis animum meum, nec ignarum, nec immemorem tam eximix Benignitatis,quam mihi toties offert, nihil promerito. Opto tti cum tibi chariiTimis quam belliffime valere. Datum Baliles, pridie Calendas Martias, Anno M. D. XXVIII. ERASMUS ROTERODAMUS Henrico Botteo, LL. Dodori, Officiali BiirgenJl, s. d. XTir in Domino Chariffime, quemadmoamn V de tam lingulari vellro in me amore gaudeo, ita vos inani mcerore contriflatos doleo. Toties efferor, toties mihi fuperfum, interim paratus ad utrimque, quum Domino vifum fuerit. Joannes Frobenius, Vir ornandis Studiis natus, nos reliquit, non fme dolore meo : fed tamen dum Morbi genus, (erat enim Paralyfis) dum hbc Seculum turbulentiffunum cogito, magis gratulari libet erepto, quam deflere abreptum. Or-fus erat ingenti fumptu totum Auguflinum, nec optabat" longiorem vitam, quam donec abfolviffet. Sed Deus illi, ut ipero, melius aliquid providit quam optabat. Officinx tamen molem Hieronymus Filius & ego fuflinemus. Non excidit Liber de Ratione concionandi, fed femper aliquid tranfverfum incidit, quod alio propellat animum. Et vix credi potefl, quantum neaotii nobis faceffat Auguflinus. Jam non foluin cum Hifpanicis Phalangibus milii res efl, verum inulto capitalius Bellum cum aliis, Bedda nullum non non movente lapidem, ne videatur Vir bonus. Attamen admoneri me gaudeo.. Te cum omnibus, cpii mihi bene volunt, in Chrifio quam optime valere cupio. Datum Baliless, poftridie Thomx Appftoli, five 22. Decemb. Anno M.D.XXV1I. ERASMUS ROTERODAMUS Hadriano Barlando s. d. 1 gorpium Studiis ereptuin acerbiiTime ferrem, JL/ fi noflro dolore pofiit huc revqcari. Nunc nos ad illum properamus, ille ad nos redibit nunquam. Mortuus eft omnibus rebus bonis florens, & optimum putant cile tum mori, quum dulciflimum efl: vivere. Erat futurus magnus, fi vixiflet. Verum nunc felicius magnus efi apud Chrifium, uti fpero. Soliis propemodum erat aequus politioribus Literis, quas quidam miro Audio conantur opprimere, mea fententia non fatis re generofa, illufiris, ac fufpicienda NobiJi- s> quum pro Chartis & Alea trariabit optimos eterum Libros, pro Scortis amplerietur Virgi- nes nes Caijjoenas, pro Bellis ac Latrociniis , /andlif-fiinas Leges ac Philofophia: Decreta cordi erunt. Virtute nihil amabilius, feci nefcio quid illi decoris & gratia; accedit, fi Fortunae quoque Bonis Multitudini commendetur. Libebat quidem pluribus extimulare currentem licet, fed vix hoc etiam vacavit feribere per Studiorum occupationes. Tu dabis operam, ut indies minus egeas cujufquam exhortationibus, nofque qui tua; Virtuti applaudimus, jufiiorem habeamus caufiun tibi gratulandi. Bene vale. Bafilea;, Anno M.D. XXIV. ERASMUS ROTERODAMUS OTHONI BRUNSFELDIO s. ^^Ta;! tu prodigiofum fomnium animo con-1A| cepifli. Petrus Sutor, quondam Theologus Sorbonicus, nunc Monachus Cartufianus, in Campania Gallia; fcriplit in me Volumen ra-biofiffimum, vociferans omnes Translationes novas elle hxreticas & blafphemas, Linguas ac Bonas Literas elfc fontem omnium Malorum. Ei refpondi, fed fic ut pra;ter unum illum neminem laedam; ne refponfurus quidem, ni Liber dicatus eflet Sodalitati Sorbonicz, & excufus ex Autoritate Theologorum Lutetiae. In te vero adeo nihil meditamur, ut Eruditum quen-dam ac facundum Hominem, quem Amici feri-bunt .tuo in me Libello refpondere-, crebris jam literis per omnia Sacra fim obtellatus, ut fi Ff 4 non non orfus e/Tet, ne ordiretur: fi efiet, aboleret in gratiam meam, fi me vellet Amicum. XJtinam twjufmodi Contentiones aniles , ut vocas, difpli* cunient tibi, priufquam Libellum tuum ederes, ac potius in confilium adhibuifies Prudentiam, quam quofdam, qui ex alienis incommodis fu a venantur. commoda. eAtque utinam Hutte-nus magis aufcultafiet'meis literis, quas non unas amanter ad illum fcripferam, ne tali Libel-,° e utriufque nofirum Opinionem Ix- deiet, <5c flolidis qnibufdam Literarnm Hofiibus \'xx acu’um ederet gratifiimum. Quod mihi con-■otins omn^^ quas habes adverfum me, non video ti i debeam , ifio fime nomine. Nam a me nunquam fueras lasfus, & longe alium efie judi-<-’a am, priufquam Libello proderes animum uum. Confulueris rei tuae, fi iftam animi Fe-rociam vertas ad Moderationem ac Manfuetu-dmem Chrifiianam. Nam hxc ipfa tua conci-liatnx Epifiola quantum habet minarum ne convitns quidem vacans, tantum concepta vana lulpicione ex nomine Sutoris & Cartufiani. Lrathoc vel mediocris Prudentia;, rem certius cognocere, priusquam ad minas aut convitia <■ e cui eres. Ego nullius Amicitiam fum unquam alpernatus , neque quifquam a me lacefil-t,US ,e. Inimicitiam. Ceterum difficile eft Amicitiam tueri cum tam ferocibus & irritabilibus Ingeniis. Qirifiianmn animum, quem P°l* nceris, tibi gratulabimur, fi pfxfiiteris. Officia tua nec ambio, nec alpernor. Satis Amicum putabo. bo, fi tibi ipfi pra; (literis Amicum. Satis officio-rum fuerit, (i non l$das Famam alienam, quoc} folmn potes, & facillimum eft, hoc prxfertim tempore. Bene'vale. Bafileae, Anno M.D. XXV. ERASMUS ROTERODAMUS CORNELIO BERGENSI s. micormn Sinceriilime, quas fugas, quas latebras , quos Labyrinthos tu mihi narras ? Obruor quotidie literis honorificentiflune fcri-ptis, a Pontifice, a Cardinalibus, ab Epifcopis, a Legato Campegio, a Casfare, a Ferdinando, a Rege Angllte, a Ducibus, a Baronibus. Invitor amplifltmis Conditionibus', offeruntur Dignitates & Epifcopatus, plane Rex cffem, fi Juvenis ef-fem.An tu credis illis execrabilibus Fucis, qui nihil aliud pofliint quam maledicere? Et tam impudenter mentiuntur, ut a cordatis Viris pro infimis habeantur. Mihi tuum Epiflolium fuit Ion-ge gratiflimum, vel hoc nomine, quod me docuerit , meum Cornelium vetuftifiimum pariter ac fincerillimum Amicum & Congerronem adhuc incolumem ede. Si rediero hoc Vere, id quod futurum arbitror, hilariter compotabimus favente Chrifio. Interim mandavi Petro fEgidio, ut aliquid Libellorum ad te mittat. Servet te Dominus benevalentem, mi Corneli Suavifiime, cum tuis omnibus. Quid noder Jodocus ? num adhuc traclat vetus corium? Sed coram ridebimus affatim. Bafilex, podridie Annuntiationis Anno M.D. XXV. 458 E R A S M t ERASM. ROTER. GUILHELMO COPO Medico s. d. 1/iagno affectu defideravi tuam prasfen-i-Vi. tiam, Medicorum Differtiffime Cope, io hac affedtifiinia valetudine. Ex quo coeperam diluere vinum aqua ex glycyrrhizo decodta, mitius me tradtavit calculus, & jam mihi gratulabantur Amici tanquam libero. Verum hoc Julio proximo fubito obortus eft fluxus quidam vehemens Urinas, non fine laceratione viarum, primum abfque magno dolore; pofl unum aut alterum diem fequutus efi cruciatus, quali calculus hasreret in vefica, qui non poffet expelli. Effluebat interim mira vis urinas gypla* ceas, veluti pus quoddam. Territus confului Medicos, quos hic habemus dignos hoc Popu-lo, qui non admodum vivit medice, nec bibit modice. Nihil adferebant fpei. Alius fuadebat 1 hermas Badenfes, alius divinabat aliud. Itaque 'Medicos dimifi, committens me Domino. Et cruciatus quidem ille mitior eft, materias quoque vis aliquanto minor. Apparet tamen exulcerationem aut fcabiem efie Organorum urinalium. Ajunt Thomam Linacrum hoc Malo mortuum effe. Qpando per Valetudinem & Bellorum minas mihi non licet te vilere, majorem in modum te rogo, ut fcripto mihi digneris fuccurrere. Monachi ac Monachorum fimiles Theologi quidam devotis animis confpiraffe videntur, ut Libros Erafini excutiant e manibus Hominum, ut ut poflhac legamus libros Beddns, Sutoris, & Anilium. Leus, ut fufpicantur, apud vos & Hi-fpanos 7r«§«7r§e fpera, eit quod vehementer gaudeam, Vix credas quantum tuo Dilfo debeas, adeo fincero affectu , primum miliis literis, mox pnelens re, honoris tui rationem habuit. Quo magis debes illi benevolentia fideque refpondere. Agit apud nos, cum Mufis agitans Confuetudinem. Placavit propeinoduin omnes, apud quos tui defi-derium reliqueras, haud dubie placaturus oranes, fi tam przelto fuiffet facultas, quam adeft voluntas, Exhaufius huc venit, adeo ut ipfi pro-pemodum opus fit benigno Creditore, tantum abeft, ut illi pollini aliquid detrahere. Proinde tuas literas expedio a y.eiidg, fed te meque dignas, quae fimul & Bibliopegum, dc Dilfum, & Roterodamum omni follicitudine liberent. Id eo facies copiofius, fi perfcripferis Vitae Fabulam, idque quamprimum, A Chrifiierno 2ct)^«v expecfiavi, imo nihil expedtabam,. Hic Dominicarius quidam palam duxit Uxorem, infiigante, ut ajunt Decretales , Diabolo, adeo vetulam, ut Hecuba; Soror eile poffit. Quin & Suifraganeus ille Auguftinenfis cafcus caleam cafcam ambit, procus feptuagenaritis. Ni tc hinc propere abripuiffes, erat & de me nonnihil fpei, te quidem Conciliatore. Verum alias plura nugabimur. Vale & fcribe. Datum Bafiiese, Nonis Octob. Anno M. D. XXVII. JACOBUS SADOLETUS, EPISCOPUS Carpentora£ti, Erafmo Roterodamo s. D. T egi tuas literas libenter. Scriptae enim fim-pliciter & candide funt, plenae erga Deum Pietatis, in hunc vere Summum & Optimum Pontificem Obfervantiae : cujus admodum ell propenfa tuis commodis omnibus Voluntas. Habeoque gratiam Bonifacio, mire probo & eradito Juveni , qui tibi occafionem dederit ad me fcribendi, & mihi refpondendi tibi. Quaii-quam enim intus mihi in animo inclufus refi' debat tui amor, debitus ille quidem praedantibus Virtutibus tuis, non empifiet tamen etiam-oum is in adum, fi non Bonifacius fuis amicilfi-mis officiis nane Salutationem literariam inter nos concilialTet. Pontificis in te uberior fuidct Liberalitas, ni his difficillimis Temporibus, ip!e quoque ad angudias redadus ellet. Tanta ed rerum omnium perturbatio, & quotidianorum fumptuum, impendiorum que edulio, utfudi-nete aegre polfit. Sed erit locus aliquando & ornandi & augendi tui. Librum tuum adhuc non legi: nam neque dum‘habui ejuspotedatem, & eram maximis occupationibus impeditus! certus Ium attamen fimilem meum ede reliquo rum rilin tuorum, qux mihi plurima quam obnoxius fum, fed eo pacto tutius migravero. Vero. Nec ufquam malim quam Spiram, fecj metuo ne huic afflidliflimse Valetudini parum conventurum fit cum tanto Principum firepim. Friburgum in proximo eft, fed Oppidum efl anguflius, & Populus, ut audio, fuperflitiofior. Ac mihi jampridem tam male convenit cum fquamigero Pecu, ut, fi vel attingam, de vita pe-ricliter. Quum habeam caufam jufiiorem, quam vellem, quum habeam Pontificium Diploma fine ulla exceptione, tamen rude Vulgus clamaret , non minus peccans fuperflitione, quam di-veria pars peccat contumacia. Gravius enim eft damnare proximum, qui & fimum necefiitate coactus, & fummi Pontificis Autoritate confirmatus vefcitur, quam fi quis praeter neceflitatem vefcatur. Hxc res me hic diutius remorata eft. Nam Hyemetn fortafte contempfifTem. Hac in re, qtixfo, ut tua fmgularis Humanitas mihi fuum & confilium & auxilium impartiat, quam opto quam profperrime valere femper. Datum Bafi-le$, 6. Calend. Martias, Anno M. D. XXIX. Mitto primores paginas Libelli de Vidua Chri-ftiana, quam rogatu cujufdam dicavi Sereniflimse quondam Hungariae Reginae Mariae, cujus Fratrem nunc, quod facile conjecfto plurimis negotiis occupatiflimum, nolui meis literis obtundere. Habet me fuae Majeftati addictifftmum femper ac habebit, dum Spiritus hos reget Artus. ERASMUS ROTERODAMUS Cornelio Graphseo s. n. Lubene | ubens paruiflem voluntati tute, Corneli Cha* JU riffime, in excudendo Carmine tuo, ni-, fi duze res fuilTent dehortatae. Non vila eft en Carminum vena, ut putarim hinc tibi multum laudis acceffurum. Deinde inerant non pauca, qux tibi fuerant invidiam aucfhira, quod mihi nequaquam videbatur expedire rebus tuis, pras* fertim hoc Temporum flatu. Difcruciat me Fortuna tua, quanquam ipfum afflidfilfimum, fed quod divinitus geri videtur, forti animo perferendum cenfeo. Monachorum quorundam improbitas huic Tempefiati dedit occafionem, at mihi fub-nafci videtur aliud Monachorum genus priore deterius, & in utraque parte fortiter atque inii* gniter infanitur, nec ullum video finem, nili Dominus , Unicus Artifex de Machina exortus, canat nobis illud Tragoediis folenne: TtoKKxi y.oo-(pxl rSv Sxi/j.ovian’. Intereaconfultiflimum videtur in folida Petra, qux nullis cedit turbinibus, pedem figere, donec hxc Procella rerum, vertatur in Tranquillitatem. Ipfa fibi magnum fola-tium eft bona Conficientia. Quo te quidem invitarem, nili fcirem te femper fuifte Virum integerrimum. Dominus hoc camino purgat aurum Ilium, ut fiat obrullum. Si iftic adelfiem, ln* bens tum tibi, tum Fratri tuo commodarem in omnibus. Nunc quid poflim , non video, & quanta fit hic rerum confufio. Rumor, ut opinor, jamdudum illuc pertulit. Opto te cum tuis omnibus quam optime valere. Datum Bafilere, Non. Martias, Anno M, D. XXIX. ERASMUS ROTERODAMUs Paulo Voltzio Abbati s. d. Lj t tibi tua Crux ferenda efl, o bone, fi vis re-gnare cum Chrifto, a qua nec Pedum quamvis venerabile, nec Mitra bicornis, nec An-nuli te liberabunt. De paupere Regno lis efl. Etfi maximum eflet, fcio tuum animum his rebus non magnopere commoveri. Re comperifii, ne Tyrannos quidem e fle liberos, quibus Regnum, etiam cum libet, deponere non licet. Con-flanter recufavi Thefaurariam Turonenfem. Res erat & liberrima & paratiffima, Proventus ts-hx%i!7Tov quingenti coronati. Nolo bos clitellas. Utrum tu Sceptrum tuum cum ea Conditione commutafles ? EtiamfiPenfio defignetur fatis a:qua, non femper penditur quod pangitur: quodque efl omnium gravilfimum, qui quaerunt laedere, crimen praetexunt fuae malitiae, ut probrum accedat damno gravius. Epiflola, qua fcribis te ternas mififle literas, mihi tertia reddita efl. Itaque una duntaxat periit. De amphibio fufpicabar quod fcribis, nifi quod non fatis divinabam, quid fibi vellet, Scholarum. Nam ciy.Cpfiia. dicuntur animantia, quas in utroque vivunt Elemento, vel uti Crocodili & Phocae. Deinde irata Grammatica fcripferas dptpfflio pro De vita mea, quam mihi longaevam precaris, viderit Chriflus: ego fciens nec ad dextram defleclain, nec ad fini-ftram. Illorum Tumultus quorfum evafuri lint nefcio. Ab his ego jam non judicio tantum, verum- S R A S M 1 5« verum etiam Religione abflineo. Quid fi Deus per i flos corrigere vult noftram in malis pervicaciam ? Melanchthon fcribit noflram StaT^jS/TV etiam Witenberga: asquiifimis animis exceptam. Fre-munt tlolidi. Thrafymachus & Eubulus non audent proferre caput, utrinque lapidandi, fi ve| profpexerint. Seculum e(t, in quo nec bene loqui licet, nec male. Opto tibi gaudium & pacem in Domino, Pater Reverende. Beatum nondum vidimus, nec arbitror brevi venturum. Habes ad epiftolam tuam fidAa Xcucuvihms* Bafilex, 15. Calend. Januar. Anno M. D. XXIV. erasmus roterodamus Andrex Alciato s. D. L1 ruditiffime Vir , Bonifacius Amcrbachius, candidus ac bene vocalis Praeco laudum tuarum, non tantum fua praedicatione, quam nunquam de te non honorificentiffimam facit: verum etiam oftenfis Lucubrationibus tuis, quas habet in delitiis, effecit, ut vehementer fufpicere coepeiim Eruditionem tuam pro modo astatis pene incredibilem, & mores niveos, omnibus-que Gratiis refertos. Pyrrhi noflri mors mihi fuit acerba. Amabam Hominis ingenium, fic ut vix ullius irquc: nam mihi cognitus efl a puero-Et illius gratia magis avebam adire Mediolantu11» ni flolidus Mavors tumultu vefano mifceret omnia. Scripferat enim mihi, fe nefcio quid habere mearum nugarum, quas ipfe non meininifi"em lue feripfdfe. Eas ego certe cupiebam auferre, ^ non 5i3 «! non ob aliud, nifi ut abolerem. Nam Germani ? quidam ftultiffimo coniilio nunc nihil non evul-i# gant, quantumvis laedant Hominis Famam. Quod follicite mones de Declamatione tua ia J literis ad Bonifacium, ipfe caveram diligenter, 1 adeo ut nec legendam cuiquam dederim, excepto uno Amiculo, fed fpedatiifimx Fidei. Quare hac de re in utramvis aurem dormias licebit. Bene vale. Balilea:, poftridie Idus Decembris, Anno M. D. XXL ERASMUS ROTEROD. CHRISTOPHORO Epifcopo Bafiiienfi s. Tntegerrime Prazful, ante dies ocio decreve-JL ram adire te, duce Lodovico Bevo Tua; Cel-fitudinis ex animo obfervantillimo: fed illi vi-fum eft inhumanum Seneflutem tuam prolicere e vapore Hypocauftorum, & ego non aufim me rurfus illi committere, toties expertus Pellem milii elle prasfentaneam. Quodh hic Coeli tepor patitur te abelle a Vaporariis, cupide fruar con-fpectu colloquioque Tua: Pietatis. Mihi jam diu res ell cum calculo, Malo jam olim quidem nimium familiari, fed quod nunc aut fxpius recurrit, aut majore cum periculo. Foeminte fterilefcunt aetate: me feneclus reddit fecundiorem: aut enim concipio, aut pario, aut parturio. Sed Partus ell viperinus, & vereor ne quando Parentem interimat. Certe femel atque iterum gravi periculo fum enixus. Quodfi quando parum favente Ju- Kk . notie none & Lucina niti coepero, vixerit Erafinus. Ajunt hunc Morbum effe cognatum Podagne, quicum audio & doleo Tux Celfitudini iubinde rem effe. Uterque gaudet recurrere, fed hic mens habet periculum prasfentius. Si quid offendit in Paraphrafi, quam nuper edidimus in Matthaeum , etiam atque etiam rogo ut digneris indicare: nam Opus jam tertio excuditur. Cupimus enim fic moderari noflra, ut omnibus Bonis profint & placeant, fi qua fieri poflit. Bene valeat Tu^ Sanctitas, cui Chrifius Optimus Maximus largiri dignetur omnia tranquilla lacta-que, ficut illa tua meretur integritas. Bafileas» Anno M. D. XXIII. ERASMUS ROTEROD AMUS Nicolao Wattenvilo, Pracpofito Bernenfi, s. D. \7ir Ornatiffime, ex degufiata brevi colloquio ■ Ina Humanitate, mirum quoddam tui de* fiderium me cepit poli abitum hinc tuum, adeo ut in animo fuerit Bernam vifere, quo diutius & propius frui liceret tua fuaviffima Confuetudine. Et contigerat lepidiflimus via: vel dux, vel comes, pro vehiculo futurus, Henricus Glareanus, tam dem nobis, id quod gaudeo, redditus e Galliis. Sed nondum licebat abeffe ab hoc Piftrino, dC fi maxime licuiffet, non erat tutum me committere itineri, donec tepent Hvpocaulta , ad quorum vel levem odorem fiatim relabor in mor-bum. Adventus Glareani nofiri tantum alacri- tatis nobis attulit, ut mihi videar revixifTe. pjoc nomine mihi videntur habere cor Helvetii, quod hunc Virum magnifaciunt: nam unus optime meretur de Juventute luas Gentis, Semina bona; mentis & honeftx Eruditionis jaciens apud fuos, olim in feliciflimum proventum eruptura. Mittam ad te Paraphrafim in Matthxmn, ii modo fuerit perfecta ante abitum Glareani. Ubi refrixerint Hypocaufta, licebit iitam Urbem vifere. Interim mutuis epiftolis confabulabimur. Bene vale. Bafilex, Nonis Martii, Anno M. D. XXII. ERASMUS ROTERODAMUS ENNIO Epifcopo Verulano s. 13 everende Prieful, fafciculus ille una cum IX. Tux Celfitudinis epiltola bona fide redditus eft. Qua quidem ex re multiplicem cepi voluptatem. Primum, quod ex eo cognovi quxdam, qux mea referebat fcire. Deinde, quod hinc perlpexi quam ex animo mihi bene velit Matthaeus Cardinalis Sedunenfis, tametfi non hoc argumento nunc primum illius ih me fiu-ditim didici. Pofiremo, quod obiter ceu novum lucrum acceffit animus ifie tuus, tam propenfus ad benemerendum de nobis, quum antehac te tantum de nomine notum habuerimus. Am-pledor utraque manu quod offers, & habeo gratiam. Porro de me, quoniam nihil aliud poffum, illud certe polliceor, animum inemo-K k 2 rem rem & gratum, qualem debet habere fidus Cii* entulus erga Dominum ac Patronum optime meritum. Bene vale. Bafilex, duodecimo Calend. Junii, Anno M. D. XXII. ERASMUS ROTERODAMUS Ludovico Vivi s. D. uid te felicius, Eruditiflime Vives, qui XX gratiam ineas etiam maledicendo, quum nos & benedicendo nobis odium & invidiam conciliemus. Conati fumus veras Pietatis ac Religionis aperire fontes, adnixi fumus Rem Theologicam, plus fatis prolapfam ad argutas magis quam neceifarias Quxftiunculas , priicas Majefiati pro virili reflituere, & fic in me debacchantur Monachi quidam , quali facrilegium admiferim, quum tu tam gratos & commodos experiaris Sophiltas, irritabile, ut Vulgus exiftimat, Hominum Genus. Proinde, pofiea-quam res tibi tam feliciter ceflit, perge, qua cce-pifii, Studiis ad meliora revocandis invigilare. Parifienfis Academia: candorem ac civilitatem jam olim fmn admiratus, qua; tot annos Favr fium tulerit, nec tulerit folum, verum etiam aluerit evexeritque. Cum Faufium dico, multa tibi fuccurrunt, qua: nolim literis commit' tere. Qua petulantia folitus ell ille in Theologorum Ordinem debacchari ? Quam non calla erat illius Profefiio ? Neque cuiquam obicu-rum erat, qualis eifet Vita. Tantum malorum nun Galli Dodlrinae Hominis condonabant, qu& tamen ultra mediocritatem non admodun, erat progrelTa. Hujus Academia: Proceres non ferunt trilingue Collegium, gratis adjuvans publl. ea omnium Studia, gratis ornans non folum hanc Scholam, verum etiam univerfam Principis Ditionem. Non ferunt Profeflores Moribus inculpatiffimis, Profeffione calla, Doctrina longe Fauflinx praeferenda. Parifienfis Academia, certe in hoc Literarum genere, quod Ubi pro-pofuit, femper primas tenuit, & tamen gaudet undecunque fibi contingere Literatune politioris accelfionem. Datur locus quidvis quacunque mcrcede profitentibus. Hic Guilhelmo Nefeno, Pomponii Melz Geographiam profiteri gratis ag-grelfo, nihilo remillioribus lludiis oblliterunt, quam fi parafiet totam hanc Urbem incendio mifcere. Ante annos non ita multos frigebat liicc Schola : nunc Bonarum Literarum com- mendatione facta celebrior, mirum quas criiias erigifc, quod attollit fupercilium, quam meditatur Tyrannidem. Sed hoc quicquid elt Tragoedis duobus aut tribus acceptum ferimus. Quos etiam, 11 non queant mitefcere, tamen obruent tandem indies magis ac magis invalefcentia re-tiiora Studia, przefertim fi tu te in hoc Bello Camillum queudam praebeas. De Budaeo ta-metfi nihil novi praedicas, tamen Hominis ami-cillimi verilfimis laudibus fum unice delectatus. Ille vero nunquam Erafmum ab fe alienabit, Stiamfi atroces invedlivas in nos fcripferit. Tan- K k 3 tum tmn abert, ut illa Liferarum Velitatio queat animos Gratiarum nodis conjundtiilimos divellere. Habes epiftolam Laconicam, fic enim foleo pro Lucullianis Coenis Diogenicum reponere Convivium. Verum, hoc non animo, fed occupationibus imputabis. Bene vale. Lovanii, Anno M. D. XIX. ERASMUS ROTERODAMUS PETRO iEGIDIO s. «. 1"oannes Frobenius a Fratre tuo numeravit mi-X hi quadringentos coronatos aureos, p ne tere a nihil, qua; quidem Moneta hic damnofa eit, damnofior futura fi me alio conferam. Sed nunc nulla Pecunia transfertur, nifi lucro Negotiatorum ac damno nofiro. De reliquo facies, uti fcribis tibi in animo efie. Non alio animo liberavi te depofito, Petre Chariflime, nifi ut te fublevarem hac farcina, quam mihi femper vi-fus es gravatim ferre, nec alioqui latis callens id genus negotiorum: deinde ut noflras Necef-fitudinis tranquillitati fimul ■Sc perpetuitati confiderem : non quod magnopere metuerem, ne per ullam occafionem interiret, quamquam vitreae lunt res omnes Mortalium, nihil ^ autem Amicitia fragilius : verum, non arbitratus fu,n efie committendum, ut ulla nubecula nofirae Fa- miliaritatis jucunditatem contriftaret. Qiiafe te rogo ne tu aliorfum interpreteris atque ego ftci. Epifiolam Stratagematum a multis lecfiam el c doleo, nam ipfe diverfum. mandaram. Nec erat r exitura, exitura, qualis miffa e fi. Ut maxime vero talis exilfet, quam tandem infamiam adfperfifTet tibi, fi Ledtor didiciilet impofitum fuifle Naturas tuse bonitati ab eo, qui nulli non imponit ? Quod negas tibi datum Tertullianum, nili pro quo nunaeraris, plane fallit te memoria. Quum apud te pranderem, mox Bafileam profecturus, Pfeu-docheus attulit fcriniolum dulciariis refertum, & Tertullianum unum, diflimulans de reliquis. Ejus habendi quum uterque videremini cupidi : nam aderat Nicolaus Syivaduccnfis, dolebam unum tantum allatum eife, quo minus liceiet Utrique gratificari. Tibi tamen donavi, nili malletis Codicem inter vos elfe communem. Ejus generis ferefunt, quae refpondes ad exteras querimonias. Quare te rogo, mi Petre, ut omiffis iltiufmodi neniis, ac profunda oblivioni traditis, ea commentemuv inter nos, qua mutuam alant augeantque Benevolentiam, Ego pro virili cavebo, ne quid admittam, cur mihi jure fuccenleas. Tu viciilim omnes illas fufpiciunculas procul ejicias ex animo. Non obito quo minus Polydoro fis Amicus : nam mihi hadtenus animum haudquaquam inimicum praflat, tantum vtjtpE zx/ y,ipY\tr' diti- fam didtum, non obflitit, quo minus honoris il' « lius gratia vulgarem epiflolam. Quum offende- f ret, quae perperam effent excufa, fic mutavit quxdam, ut meliora fuerint, qux videri volebat depravata. Et in hac re decreverat tofum diem infumere, nili ego pertxfus, pro" mea limplicita-te fermonem abrupilTem. In te quoque torlit Allegoriam fatis mordacem. Sed rem ingenio-fam fecit, injcclo, quod ajunt, fpiculo fugit. Prorfus in illo defidero Candorem. Nam glo-rise cupiditatem ignofcerem astati, nili fuilfet immodica, fed hoc vitii vel correxillet, vel certe mitigallet aetas. Toto triduo, quo mecum egit, nunquam vidi Hominem vel leviter fubriden-tem, ne in Conviviis quidem. Quae res mihi fj' ne non mediocri fuit admirationi. Et tamen hi epiflolis nonnunquam conatur effe felfivus, nC parum videatur Ciceronianus., quanquam invita» ficuti videtur, Minerva. Exorta eft nova Se-dia Ciceronianorum, quae mihi videtur non minus fervere ilfhic, quam apud nos Luthera-norum. Pofthac non licebit Epifcopos appellare Patres Reverendos, nec in calce liteia- rutn fuin fcribere Annum a Chriflo nato, cjuod id nufquam faciat' Cicero. Quid autem ineptius quam toto Seculo novato, Religione, Imperiis’ Magiflradbus, Locorum vocabulis, Aedificiis, Cultu, Moribus, non aliter audere loqui, quain loquutus eit Cicero ? Si revivifceret ipfe Cicero, rideret hoc Ciceronianorum Genus. Verum de his alias ridebimus. Cupio fcire quid agas, quod, opinor, fcribes Bonifacio, tui nominis lludiofis-fimo. Bene vale. Datum Balile*, M. D. XXIX. ERASMUS ROTERODAMUS BERNARDO, Epifcopo Tridentino, s. n. |3 everende Pneful. Quum exiflimem me g_V non minus debere tibi, quam fi omnia •accepifiem, teneremque, qua: inulta pariter ac magna, tua benignilfima Voluntas ultro nihil promerenti deiert, quumque tu fmgularem illum erga me Favorem indies novis cumules officiis, non magnopere follicitus fum, quomodo tibi gratias agam: id enim nimis eft vulgare, malim occafionem mihi dari, qua Specimen aliquod edere liceat grati in te animi. Eam fi neque tu dederis, neque Fortuna objecerit, ipfe tamen alicunde accipiam, idque, utfpero, brevi. In-terim te rogo ut Illullriffimi Principis erga me ftudium ac benevolentiam alere non graveris, atque identidem excitare. Qui has reddit, Juvenis ell notse fpedatzque Probitatis; caufam habet jullillimam, quo certior mihi Ipes eft, Tuam Am- L1 pii- plitudinem illi non defnturam. Qiiid rei fit» non prius audies quam tibi narraro Fabulam» quam nuper apud Senecam haudquaquam pcs~ limas fidei Antorem legi. For tallis non in hac tantum Caufa profuerit meminifie. Philipp115» Macedonum Rex, Alexandri Magni Pater, fed veris animi Dotibus utcunque laudato Filio major, inter bonos Principes numeratur, fed nulla re celebrior, quam tequitate civilitateque Morum. Is habebat Militem manu fortem, led animo pravum, cujus in multis Expeditionibus utilem expertus operam, fubinde ex prxda aliquid illi Virtutis caufa donarat, & Hominem venalis anim® crebris autoramentis accenderat ad rapinas, non aliter quam ex Fera Canibus aliquid extortum objicitur, quo fint acriores in Venatu. Hunc Militem, forte Navi fracta, in Pos-felfionem cujufdam Macedonis Tempeftas impulerat. Quod ubi nuntiatum eft Macedoni, collegit Hominem, refocillavit femianimem, multifque diebus fumma cum Humanitate tra-flavit. Poftremo dilcedentem infiruxit Viatico. Interea Miles crebro dicebat Hofpiti fuo, referam tibi gratiam, videre tantum mihi contingat Imperatorem meum. Et quod pollicitus efi, pneftitit, venit ad Regem, naufragium ex-pofuit, auxilium tacuit. Ac protinus petit a Re* ge Praedium illius Macedonis, a quo receptus, recreatus, fanatus, & Viatico adjutus fuerat: commentus elt nonnihil caufae adverfus Hominem bene meritum. Hoc erat referre gratiam , pvotniiTam. Favebat Rex flrenuo Militi, mife. ' rebatur naufragi, credidit ingrato. Qpid inulta ? Donavit quod petebatur. His modis peccant ( & sequi Principes, prsefertim in Bello. Non ab- ' fplvam Narrationem, nili recitaro Sententias l aliquot, quas hoc loco interferit Seneca. Multa, I inquit, Reges, in Bello prsefertim, opertis oculis | donant. Non fufficit Homo jultus armatis cu- piditatibus. Non potefi: quifquam eodem tem-f pore & bonum Virum, & bonum Ducem agere. r Quomodo tot millia Hominum infat.abiha iatta-» buntur? Quid habebunt, fi fuum quiique ha-t buerit5 Expulfus Macedo non tulit tacite Ho-fpitis ingratiffimi Perfidiam. Regi, per literas i breves, fed liberas, rem omnem figmficat. At j }^eX optimus id factum nihilo levius tulit, » quam is qui fuerat expulfus : nihilque moratus, ,s Paufanisc, id erat Militi nomen, mandat, ut e -i' vefiigio refiituat Hominem in priltinam Pofieffi- II onem. Quid praemii debebatur impio Militi, f ingrato Hofpiti, avidiffimo Naufrago, impu- denti Po/tulatori? Infcribi oportuit fronti illius t fligmata, ingratum Floipitem tefiantia. Fortaflis [i Jjqc exemplum non omnino fimue elt huic ne-) cotio, fed tamen hinc admonendus elt optimus .> / Princeps Ferdinandus, ne quis ad confimilem l modum i piius Bonitati imponat. Juftillimum ' eft animadverti in eos, qui femet addixerunt im-' pietati, quanquam qui leviter afflati lunt, magis : fanandos cenieo, quam puniendos. Csetermn Mc Prudentia Principis, vigilet oportet, ne fub L i 2 prae- prxtextu juftitix, fiat injuria innocentibus. Multi exorientur, qui fub titulo Pietatis ftudebuntulcifci, quibus male volunt, plures inhiant Prasdz, nec effugiet calumniam quifquis habet aliquid. Tota Bafilea novit hunc Juvenem perpetuo non folum alienum fuiffe ab his Factionibus, quod tatnen hic rarum ac mirum eft, fed femper averfatum fuiffe hoc Hominum genus. Et tamen duobus Feudis fpoliatur. Reliqua ex ipfo cognofces. Non metuit fub quocunque Judice caufam fuani dicere. Tanta eft innocentis animi fiducia. Reliqua non gravaberis vel ex Clariffuno Viro Joan-ne Fabro, vel ex ipfo cognofcere. Amplitudinem Tuam incolumem lervet Jefus Opt. Max. Bafileae, decimo fexto die Aprilis, Anno M- D-XXVI. ERASMUS ROTERODAMUS FRANCISCO MOMNO s. n. Ij xtimulor quorundam literis, ut aliquo JLj Scripto gratuler Chriflianiffimo Regi incolumem ad luos reditum. Mihi quidem animus efl promptiflinnis ad Regi tam amanter de me fentienti quacunque occafione gratificandum. Czetenim nondum fatis conflat confiln ratio, num expediat hoc argumentum attingere, quod vix tractari poterit, fic ut neminem offendas: deinde fubdubito, quam hoc meum officium fit gratum futurum animo Regio-Quod fi Tua Prudentia cenfet effe fufcipien-dum, cautus incedam per ignes, fuppofitos cine- ri dolofo. Sed prius illud a vobis curatum ve-lim, ut vel epidola de Sumina rerum edocear : non enim tutum efl, quod populi Rumufculis jacdatur, in Literas mittere. Si iflhic adefl Hilarius Bertulphus, poteris eum ad me mittere, relaturum ad vos Libellum etiam formulis ex-cufum, fi videbitur. Nam id mihi promptius ac facilius, quam Antigraphum parare manu de-fcriptum, Hoc quo fiet maturius, futurum efl gratius. Ignofces, in prasfentia non vacabat pluribus tecum agere, cui precor omnem felicitatem. Datum Bafileas, decimo feptimo Calend. Junii, Anno M. D. XXVL erasmus roterodamus joanni LOTZERO s. n, JVJon eft ejufdem Hominis pudere fimul, & i. i amare, Amor itaque Studiorum, Vir eximie, nobis hanc fuppeditat audaciam, ut licet nulla tibi Confuetudine noti, nullis officiis commendati , tamen non dubitaverimus petacibus literis te compellare. Auxit hanc fiduciam tua fingularis Humanitas, mihi quum a multis, tum pnccipue ab Hieronymo Frobenio prxdicata. Quid fit rei, paucis aperiam. Habemus varias Eruditorum Annotationes in Quintilianum, & accepimus, tibi Codicem efie pervetufium, cujus fi nobis ad paucos dies voles facere copiam, fperamus futurum, ut in Autore tam probo Stu-diofi nihil fint defideraturi, & tuus Ffiefaurus incolumis & illibatus ad te redibit cum foenorc. Lis Ad Ad hxc curabitur ne Pofleritas etiam ignoret, cui hoc Beneficii debeat, quemadmodum vides a nobis facium in Praelatione calligati nuper Se-necx. Habes & Marcellum Medicum, quem utinam adjungas Quintiliano. Prodibit cum tua fumma laude, nec ex ullius Officina poterit hone-ftius quam ex Frobeniana. Si quid prxterea defiderabis a nobis officii, dabimus operam, ut intelligas tibi rem efle cum Hominibus minime ingratis. Bene vale, Medicorum Eruditiffime. Ba-iilese, podridie Nonas Martii, Anno Domini M. D. XXIX. ERASMUS ROTERODAMUS JO ANNI BRISGOICO, Theologiae Profellori, s. n. w j ro lingulari Humanitate tua facis mihi Horti JL tui copiam, in quo nonnunquam recreem corpus & animum Studiis Curifque fatigatum : ego vicilfim pro mea Gratitudine, facio tibi mei Horti copiam, in quo temet oblectes, li quando voles animum a Studiis feriis avocare ad Li-teras amoeniores. Tuo Horto lic fruar, ut per me quam minimo fiat deterior. Nihil enim i aliu,d quam oculos pafcam. Tu in Horto decerpes quae voles, hoc potiore tuo, quod non minus vernat hybernis menfibus quam a-fiivis, fi quid tamen omnino gignit bonae aut amoenae irugis. Sufpicabar te hanc Editionem non habere, multo fuperioribus locupletiorem. Malueram nnn aliquid'mittere gratius, fi fciflem, qn]d magis arrideret. Bene vale. Ex meo Mufeo, pridie Nonas Majas, Anno M. D. XXIX. ERASMUS ROTERODAMUS GUILHELMO BUDZO S. D. X/fagnam profecto voluptatem mihi nun-IVJ. tiarunt Jacobi Tofiani literze, ex quibus cognovi, te, quod ego femper ut faceret, optavi, tandem aggrefliim : videlicet in lucem dare Graea; Latinxque Lingux Obfervationes, qux tam accurata, tamque diutina probatifli-morum Autorum ledfione colleflx, r on dubito quin plurimum utilitatis allaturx fint utriusque Literaturx Studiofis; interim& Janum Lafcarem illliic adeffe gaudeo, quem tamen optarim gratiore compede vinclum apud vos detineri. Audio jam ad Senium vergenti rem efie cmn Podagra. Emifimus jam quartum Ndvum Tefta-mentum cum Annotationibus, in quibus relegendis comperi me locis compluribus honorifi-centiffimam tui facere mentionem. Scio tibi plus deberi laudis, nec ignoro nihil opus no-firatn Lucernulam in tux glorix Solem intuliffe. Denique non inficiabor aliquid lucis acceffifie meis Lucubrationibus ex tui nominis fplen-dore. Quare non efl quod mutmun officium abs te repofeam, optarim tamen ut in tuis Lucubrationibus , prxfertim iis, quas cumprimis immortales maximeque manibus Hominum te- L1 4 rem rendas auguraris, admifceas non tam laudem mei, quam Benevolentis in Erafmum animi fi' gnificationem. Non enim defunt qui te parum candide de nobis fentire fufpicentur. Hanc fu-jpicionem penitus abolitam effe velim , non tantum noflra caufa, fed multo magis publico Studiorum nomine, ad quas provehenda magnopere refert, ut qni huic negotio navant operam, inter fefe mutua Benevolentia foederentur. Audio Chrillianifllmum Regem impenfe favere rectioribus Studiis, quemII currentem, ut ajunt, extimu-letis, confido rem feliciffime cefTuram. Crede mihi, nonalia res magis oiFufcat ifiius Academias gloriam, quam quod Juventus, vix guflafa Grammatica , rapitur ad Sophiflicen, eafque Difcipli-nas, quibus armantur ad Palaefiram Scholafti-cam. Sunt illte quidem ad judicandmn conducibiles , at Linguarum cognitio fimpliciter cft ne-celfaria. Abfque Dialedfices peritia multi redte judicant, citra Sermonis cognitionem nemo po-tell vel intelligere quod audit, aut legit. Initio reclamabunt nonnulli; verum is tumultus mox confilefceL Juventutem omnem habemus pronam. Seniores, qui publicitus obftrepunt, clam affectant hanc acceffionem Studiorum. Declarant hoc Hoghflrati Libelli, qui prodeunt in-dies cultiores, teftantur & Sutoris dt Beddx Scripta. Qnin & ipfe Clithoveus aliquanto politius fcribit folito. Neque negligit Stili munditiam Latomus. Longolius ante diem nobis ereptus, praeclaram opinionem reliquit apud Italos, qu°d fuerit fuerit Ciceronianus. Et tamen neminem ex illis prodire video, qui vere referat Ciceronem, nifi bractea duntaxat orationis, ac verbulis aliquot felectis. Qui mihi totum Ciceronis pedtus refert , is vere Ciceronianus eft. Eli Roma; Chorus Eruditorum, qui vix ferunt nomen Germanorum, aut Gallorum. Habent Coryphaeum & Incitatorem tibi non ignotum) cujus animo, ut nulla latis eft gloria/ ita non fert prxter ipfum laudari quenquam nec Deorum, nec Hominum, Hos habeo ob hoc etiam iniquiores, quod in epiftolis ad te meis alicubi fcripferim, tibi certamen elfe cum Hermolais & Barbaris, atque adeo Pliniis. Verum hos, quo minus habemus xquos, hoc ardioribus Gratiarum vinculis inter nos jungi decet, Bene vale. Bafilex, decimo Calend. April. Anno M. D. XXVI, ERASMUS ROTERODAMUS POLYDORO VERGILIO S, P. uo non penetrant linguae fafcinatrices ? VX. Quas nos, mi Polydore, non alia ratione melius ulcifci pofllimus, quam ut Amicitiam, quam ifti refcilTam vellent, vinculis quam ar-diffimis aditringamus. Videbis Homilias tibi dicatas , nunc rurfus excufas cum dignitate, quo magis etiam urantur, quos cruciat noftra Concordia. Quod fedulo agis eiQWonoiov inter Leum & me, pro ifthoc animo Cluilius tibi referet promiiam Beatitudinem. At prxfcribit ille pa-Ll 5 rum rum aequas Pacis conditiones. Ofrendat ille, quas perperam fcripferim in ipfum, ego vicifiim offendam, qux ille perperam fcripfit in me. Tum poft mutuam Palinodiam coeat Amicitia. Verum, hoc eflet non farcire gratiam, fed renovare fimultatem. Optimum fuerit y,tj pvvicnxcMrirc/J, fed illa Cnecorum prorfus omnium ve- terum injuriarum abolere memoriam,' ac Scripto quopiam amico teftari, pofitam effe fimultatem , & animos ChrifHana juntios Concordia, quod facium eft inter Jacobmn Fabrum ac me. Qiiod mihi cum tot portentis dimicandum eft, agnofeo feroque Fatum meum. Cum fummis mihi pulchre convenit. Clemens Septimus bis jam mifit ducentos florenos, nihil non pollicens. C re lar nuper ad me fcripfit amantiffime cum fuo Cancellario. Regum, Cardinalium, Ducum, Epifcoporum literis honorificentiffime feriptis habeo plena ferinia. A multis veniunt & munera nequaquam vulgaria. A Tenebrionibus vellit a cimicibus ac pediculis mordeor. Nam his nec Cadar, nec Pontifex potefl imponere Jilen-tium.Tuti funt fuis tenebris. Sed nihil aliud efficiunt, nili quod traducunt feipfos. Nos rectum clavum tenebimus, ufque ad extremum vitas terminum : de eventu viderit Chri/tus, hujus Fabulae Choragus. Dc Libello excudendo egi cum Erobenio, refpondet fe paratiftimum, ea lege qua excudit Adagia. Bene vale, Patrone Magne. Bafileae, Nono Calend. April. Anno M- £*• XXVII. ERAS- EPISTOLAS. ERASMUS ROTERODAMUS ROBERTO ALDRISIO S. D. Oub Quadragefimam demvm redditus cfl nobis O tuus Seneca. Non erat neceiTc mittere Codicem, poterant omnia defcribi in Schedis. Ribliophylaces Collegii Regalis dederant tibi xrcrba. Habent in minore Bibliotheca aliud Volumen in membranis defcriptum: ut agnofcas, habebat Sententias per ordinem literarum dige-flas, & in medio Sententiam eandem difticho, fed VndocHflimo comprehenfam. Inerant & initiales liter® coloribus & auro depidtx. Ex Libro de Beata Vita plurimum emendaram. Si vacaret, poffes ex eo notare qu$ diflentiunt, notato per munerum verfu Editionis Frobenia-n$, & adfcripta Lectione, quam habet Codex, reliqua per nos fierent. Doleo tibi tantum laboris fufceptum non magno fructu. Sciebam Codicem, qui habebat Libros epiftolarum, nihil habere frugis. Non aufim amplius abuti tua bonitate, fi tamen poffes hoc taedium decoquere, faceres mihi rem magnopere gratam, nec penes ingratum Hominem collocaris officium, fi viam indicaris reponendae grati®. Thomae Moro te commendavi non indiligenter. De quo-rundam ingratitudine vetus efi: querela, Regium eft autem audire male, quum feceris bene. Pofieritas magis agnofeet, quanquam nunc etiam agnofeunt optimi quique, Cxfar, Ferdinandus, Pon- Pontifex,'Cardinales, Reges, Duces, Epifcopi, & literis honorificentiflime fcriptis, & muneribus opimis. Tenebriones modo quidam oblatrant, nihil profeduri, nifi quod libi malum accerfunt. Res alium habebit exitum quam credunt multi. Sed quicunque erit exitus, nos bonam ac fidelem operam Literis & Chriflo navabimus. Bene vale. Bafileai, Nono Calend. April. Anno M. D. XXVII. ERASMUS ROTERODAMUS FERICO CARONDILETO S. J). | |rnatiffime Vir, quam propenfo favore iit V~J in me R. D. Panormitanus Frater tuus, ex complurium Amicorum literis cognovi. Verum, plus illic valet quorundam dolofa improbitas quam paucorum bonitas. Ex tuis literis, amantiffime fcriptis, multum accepi folatii. Sed hasc Valetudo me reddit inutilem ad Hominum Convictum, & pudet etiam me, quod tuis Andibus asgrotatione mea tantum attulerim mole-ftias. Calculus verfus elt in aliud Malum, fed immedicabilius. Nota Mala levius feruntur ; hoc efl eo moleftius quod ignotum. Deinde Pi-flrino Typographico fic alligatus fum, ut pedem difcedere non liceat. Frobenius rurfus orfus elt Novum Teftamentum. Si quid illa Bibliotheca haberet veterum Exemplarium, prafertim in Evangelicis & Apoftolicis Epiftolis, pergratum facies, fi miferis. Dabitur hoc padto occafio, ce- EPISTOLA. lebrandi & tui Collegii, & tui proprie nominis. Nunc illud qusefo fac ut abs te impetrem. Habebam tria Vafa Vini Burgundiaci, ea rebar in hanc Hyemem fufFedtura, quorum imum, unde bibo, tendit ad vappam, alterum, dum aperio, comperio prorfus in vappam verfum. Servabis Erafmum tuum, E huc vel pufillum Vafculum miferis Vini lubrubri, non ardentis, fed gene-rofi, veteris tamen. Hoc negotium dedi noflro Bietricio, qui meo fumptu curabit huc advehendum. Si quid erit, in quo vicitlun poflim tibi «ratificari, nihil fum recufaturus. Deus te ier-vet incolumem. Datum Bafilez, pridie Natalis Virginis Matris, Anno M. D. XXVI. ERASMUS ROTERODAMUS PETRO JEGIDIO S, D. xTavenis ille, qui petiit abs te tuas ad me lite* I ras, ut rem certam nuntiavit Corneliam tuam in fata conceRMe. Non libuit illi credere, quantumlibet affirmanti rem tam triflem. Si verum cll, non dubito quin repetiturus fis Matrimonium, nec difiuadeo, illud tamen te rogo, fi modo tantum permittis Erafmo, ut in hoc intervallo tc ferves alienum ab omnibus ineptiis Adolefcentix. Novi tuum ingenium, Juvenis es, fateor. Nondum ifta magnopere dedecent xtatein ifiam, tametli non ita multum abes ab anno quadragefimo, fed cogita, quam multorum Liberorum fis Pater, & quos Mores poilulet ifta Muneris publici Dignitas, prxfertim, cum, ni fallor, Deus te majoribus negotiis deftin-arit. Hic ego, ne quid diilioiu-lem, meam quoque rem ago. Malim mihi dimidium mearum rerum perire quam talem Amicum. Et video quid acciderit. N. polteaquam ex Marito Procus eife coepit, fic immutatus eit, ut non credas eundem efle, nec Ainicitix veteris, nec Studiorum meminit. De Hieronymi Libris concinnandis & Archiepifcopo Cantuari-cnfi transmittendis, opinor, tibi fuilie curx. Neque de linteis, qux mittit Dilfiis, quasque tu mercatus es, quicquam huc allatum elt, expediamus nunc per Fratrem &tixc,& Prudentium, & Senecam, & quod fupererat ratiunculas. Qui has reddit, eit is, qui me pinxit, ejus commendatione te non gravabo, quanquam eii infignis Artifex. Si cupiet vifere Quintinum, nec tibi vacabit Hominem adducere , poteris per famulum com-monllrare Domum. Hic frigent Artes, petit Angliam ut corradat aliquot Angelatos, per eum poteris quae voles fcribere. Bene vale. Bafileac, quarto Calendas Septembr. Anno M. D. XXVI. Saluta D. Cantorem. ERASMUS ROTERODAMUS FRANCISCO ASULANO. S. D» IVTihil jam diu nobis accidit, Francifce Cha-JL 1 rilTime, jucundius, quam quod totus Ga- lenus ad nos venit, ex tua Munificentia. Autor per fe gratiofus cft, mihi vero peculiari quodam vel fenili vel judicio adamatus: nec omnino £,{_ fum cll, quod Philofophus ille dixit: DulcilTI. mam effe rem, accipere: tamen hic mihi plus voluptatis attulit animus in me tuus, ctiamnum memor veteris Amicitias, quam vel donum ipfum, vel Antoris gratia. Aut me fallit animi preefa-gium, aut hasc Editio conciliabit tibi non parum & nominis & compendii. vEmulos non eft quod verearis, ut fit hic qui velit, non eft qui poffit. Utinam detur occaiio referendae gratias, nam reponere malim quam agere. Interim ad-nitar, ut quicquid e tua prodit Officina, quan-quam nihil non eft gratiofum apud Viros eruditos, fiat gratiofius. Felix Juventus! quae in hoc Seculum incidit. Nam repubefcendi votum mihi fit ctvEp-fiXiiv. Potes & meum nomen ifthic reddere vendibilius, fi Lucubrationes meas aliquot pias praefertim tua digneris Officina. Quales fiunt: de Mifericordia Domini: de Modo orandi: Commentarioli in quatuor Pfialmos: Paraphrafies in Novum Teftamentum. Para-phrafies tamen te nolim attingere, nili mifiero quasdam loca caftigata. Mittam autem fitnul-atque cognovero tuum animum. Patri, Fratri, reliquasque Familias multam ex me falutem dices. Bene vale. Bafileae, tertio Nonas Septembris, Anno M. D. XXVI. ERAS- 544 E R A S M t ERASMUS ROTERODAMUS HIEROSLAO a LASCO, Palatino Syradienfi, Polono, s. n. \7iv Clariffime, Matrimonium ChriflianuiTi) V extremam ingenioli noftri faturam, mitto, non Fratri tuo, qui Coelibatum amplexus eft, fed tibi, qui das operam, ne pereat humanum Ge1 nus: nec tam ob id mitto, quo te doceam quo* modo debeas uti Matrimonio, nihil enim addubito quin in eo fahctiffime verferis: quam ut nos admoneas, ii quid illic praetermiffum eft, aut aliter tra&atutn quam oportuit. Nam tibi fortas-fis non minus ineptire videbor, qui de Matrimonio przcipiam, quam Philofophus ille vifus eft infanire Hannibali, qui de Bello difputabat, quum bello nunquam interfuifTet. Expectabimus igitur tuum judicium, priufquam adornemus alteram Editionem. Diutius tecum fabulari cupientem revocant Occupationes. Precor tibi tuisque perpetuam Felicitatem. Datum Bafilese, poftridie Natalis Maria Virginis, Anno a Chri-fto natoM. D.XXVI. ERASMUS ROTEROD. CHRISTOPHORO a SCHYDLOVIEZ, Regni PoIonia Cancellario, s. d. jVjunc demum mihi mea Lingua minus dis-1 1 plicere coepit, pofteaquam video tibi tantopere placuiffe. Qiiod quidem, fi Vir omni Virtutum & Ornamentorum genere abfolutus, tan- E iM S T O L tantummodo literis teftificatus fuiffes, erat ab. unde fatisfadum votis meis: nunc non hoc fujt contenta tua lingularis Humanitas, epiflol® tc. flamonium, munerum inflgnium teflimonio con? firmavit. Redditum enim efi bona fide Horologium aureum, Cochleare aureum, & Fufci-nuia aurea. Mihi congruebant lutea, fe.i hxc erant digna tuo vere aureo ingenio moribusque candidililmis. Habeo quod oflentem'; nam erunt fbrtafiis, qui caufabuntur vulgare jam die Literis efferre quemlibet: at vulgare non efi, taiia mittere munera, pro quibus, V ir Ciai illime, quum, ut debeo, maximam habeam gratiam, tamen non minorem habeo, quod Autoritas tua nomen no-firum adverfus quorundam male linguacium calumnias defenderit. Quo tamen officio non me folmn tibi devinxifli, fed omnes etiam Bonarum Literarum Studiofos. Adverfus has belligerantur, qui male volunt Erafmo, Tuis aut picris Lingua noftra. fuit felix. Frobenius felitiifime vendidit, quum jam ter excuderit. Et interim a multis aliis fuit excufa. _ Hoc non fuiffet fa-dtum, nili multis placuiffet. Bene vale. Datum Bafilex, pollridie Natalis Virginis Matris, Anno M. D. XXVI. ERASMUS ROTER. JACOBO PISONI, Fraspolito, &c. Hungaro, s. n. TV[$ tu, Doctilfime Pifo, morem antiquum i. l obtines,, candidus in Amiculum, nili mi-M m feri- fericors appellavi mavis. Accepi duas Epipolas tuas, cum duobus numifmatibus, aureo Gia-tiani Cxfaris effigiem referente, argenteo Herculis. Gratum animi tui fymbolum, fed epidolis nihil accidere potuit fuavius, jucundius, mellitius. Eas frequenter apud Amiculos ac mecum relego, quoties libet taedium ex animo expuere, quod in tantis laboribus, tantoque rerum tumultu neceffe efl interdum obrepere, prxfertim adverfa Valetudine, ne quid incutem Senectam. De tuo in me fludio nihil dubitabam, etiam 1 nihil feribebas, non potefl Pifo nili Pifonem agere. Attamen gaudeo me doceri literis tuis, quot quantifque nominibus tibi debeam, cui debeo libenter. Objurgat me frequenter fuis literis Velius, quod ceffem aliquid nuncupare Epi fcopo Oltnucenfi, & poli dicatum Plinium exigit Libellum meo Marte confectum. Edidi nunc Infiitutionem Matrimonii: verum, hoc argumentum ante annum a me flipulata fueiat Regina Britannia;. Eli animus in poderum a talibus argumentis in totum abdinere. Fordtan non conveniret tam famfto Prxfuli dicare profanum argumentum. Nactus fum- aliquot libros Chryfodomi Grxcos, ex his verfos d 1 dicabo nonnullos, d Velius cenfuerit. Irenxum emili, fed per Joannem Fabrum, qui fuppedita-vit Exemplar, non licuit alii dicai“e quam Epi- fcopo Tridentino. Quare monebis Velium, ut m« doceat quid exidimet illi gratiffimiun, quo imd & ipfi toties me provocanti , & Fratris S ? 1 s T o t optimi memorias fatisfaciam, quod ego certe cupio vehementer. Quod fi tales Libellos boni confidet, quales funt: de Modo orandi, aut de Mifericordiis Domini, deligetur aliquod argumentum quam minime invidioium. Sin Grasca mavult, dabimus Volumen mediocre. Doleo res apud vos effe turbatas, coque funi brevior. Ad reliquas literarum tuarum pnrtes, ubi dabitur certus Tabellio, funulque cognovero ubi terrarum agas, refpondebo. LTrilnum Amicum tui fimil-limum ex me falutabis diligenter. Ltfoi Lallis Ivx Nundinx Francfordienles adferent a vobis aliquid literarum. Bene vale. Balilex, quinto Idus Septemb. Aniio M. D. XXVI. SERENISSIMO PRINCIPI , FERDINANDO, Pannonis Bohemiasque Regi, &c. Erafmus Roterodamus s. 1). ^Pi Principis ile de tne meriti, Iic in me affcbti, O fuccedibus non toto pedore gratularer, Fer-dinande Rex inclyte,* merito dicar Homo Ho-minum ingratillimus: rurfus fi illius Profperitiis mihi non edet vehementer jucunda-, a cujus Felicitate magna ex parte pendet totius Rei Chri-ftiarix Felicitas, plus quam impius haberi debeam. Quanquam enim omnis humana Felicitas ab Autore Deo proficifcitur, tamen plerunque per bonos Principes rfecreat,fublevatque Populum fuum propitius, per malos affligit offenfus. Hic igitur nihil promereor laudis, di facio quod non Mm 2 fecifle fecifle fummum fcelus fit. Hoc mihi dolet, c[iiod Celfitudiiii Tuz, quid ultra vota propen* fainque animi voluntatem praefiare queam, 11011 videam: nimirum hac aetate, atque hac etiam valetudine, quae per fe onus eflet intolerabile, etiamfi Senectutis incommodum non accederet. Certe quicquid his ingenii viriumque reliquiis praefiari poterit, id confianter ad extremum usque vitae diem praeftaturus fum, opitulante Deo, qui pro fua Bonitate, & fine nobis, Majertatis tuas res atiionesque in Chriflianas Ditionis commodum & Ecclefias Concordiam profperare dignabitur : id quod nos votis ardentifiimis optare non definimus. Pro Favore, quem per literas aman-t illi me fcriptas defers, quanquam tu quidem hic nihil facis novi, gratiam habeo maximam. Bafi-leas, 18. Cal. Augufti, Anno M. D. XXVII. ERASMUS ROTERODAMUS QUIRINO TALESIO Suo S. D. f 'aravimus ut has literas reperires apud Mar-V»y cum Laurinum ex Anglia reverfus, in qua non dubito, quin ea fide, fiudio curaque rem gefieris, ut & tui fimilis fueris, Quirine Cha-rifiime, & meas de te fiducias refponderis. Fallere Przeceptorem turpe eft, fed turpius fallere Amicum fidentem. Scis ut tibi nihil unquam apud me, nec occlufum fuerit, nec obfi-gnatum, ne earum quidem rerum, quas alii non linis clavibus a Famulorum, imo non a Famulorum tantum, verum etiam a Filiorum oculis fubmovent. Facile conjecto te diutius hxfiffe apud Britannos, novi quam ubique contator fit Montjoius meus, non tantum in fimilibus negotiis, & quam aegre dimittat Clientem fum-mus ille Purpuratus i ov <3« /Jt-ev Seofic&xetv. Verum eam moram fac ut nunc celeritate farcias, nili fi quid extiterit nova; rei quod te remore-tur in Flandria. Jamdudum enim & mea Studia, & Domus in te inclinata recumbens, deli-derant tuam prasfentiam. Ne tamen ufque adeo properes ad nos, ut non amanter fimul, ac diligenter falutes Amicorum meorum vetufliffimuni Antonium Clavam, candidiffimum Gulielmum aVala, fortiflmium Patronum Jacobum a Prato, quem tamen, ut opinor, apud Anglos repe-rilli. Paucioribus enim fcriplii: partim quod nihil rerum mearum te latet: partim quod confiderem te mihi apud Amicos epiliolas quamlibet loquacis loco futurum. Hollan-diam interea non fecus ac littus Sirenum fugito. Difficile efl lotum femel guflatam relinquere. De penfione Curtracenfi diligenter explora rem omnem, & quodcunque confilium tibi tempus & occafio fuggerit, fequitor. Negotii Summam tux Fidei Prudentixque permitto. Illud cave, ne prxter Viaticum neceffa-rium, quicquam Pecuniarum, aut Annulormn deferas per viam, fed quo tutius ad nos redeas, deponito tuas quoque, fi quas habebis , Pecunias Mm 3 apud apud cos, quos defignavi, niti forte mihi quoque diffidis. Non fum Trapezita; recipies a nobis Summam integram minimeque arrofani folita fide, tibique jam fopenumeno perfpeda. Bene vale. Datum Bafilex, quarto Idus Martias, An. M. D. XXVIII. s- P- N. ADRIANO SEXTO Defignato Pontifici Erafinus Rot. s. D. Alius hic, Beatiflime Pater, univerfam Rhetorices fupellecfiileni in hoc de-piomeiet, ut tibi Dignitatem ifhun, qua major m tenis Homini non poteft contingere, gratularetur. Ego vero non futuam ullam hac in re operam , ut qui certo tciain, quam asgre Munus hoc prxter omnem expeclationem delatum luiceperis. Et fortaflis ineptus videar, fi inde tini giatuler, unde tu fufpiras & ingemifcis, non ignarus, quam difficile fit ifiam Provinciam fic obire, ut Functionem tuam approbes Principi Chrifto, cui mox omniumt! Gettormn reddenda erit ratio : pnefertim his temporibus, quibus totum Chriftianas Ditionis Corpus , uttaque fui parte, tantis Malis laborat, etiamfi non accederent Turearum atroces mime, atque adeo jam non mime tantum. Sed quo minus eft caufas, cur privatim gratulemur tibi, hoc impenfius publice gratulamur Orbi Chri/Ka-n0. Nam h$c rerum humanarum Tempeflas talem talem omnino requirebat Nauclerum. Multis enim argumentis in fpem vocamur, futurum ut provinciam divinitus delegatam non alii geras quam Jefu Chriilo, & hujus Gregi. Qui utinam promereatur, ut tuos fandtillimos conatus bene fortunare dignetur, fine cujus Favore inanis efl: omnis conatus Mortalium. Studii erga te mei, ceu pignus quoddam, nunc mitto Arnobium, qui tum forte erat in manibus, quum huc nuntius omnium lastiffimus adferretur, Adrianum Sextum rerum gubernaculis admotum, uberius ac plenius idein declaraturus, ubi fe dederit opportunitas. Mihi probe nota efi, & meae Confcien-tiae finceritas, & tui ingenii prudens JEquitas. Sed tamen quoniam video, quantum hoc Secu-lo poliunt malas Linguae, vifum efi Tuam San-clitatem adverfus harum virulentiam, velut antidoto quopiam, praemunire: ut fi quid delatum fuerit de Erafmo, aut plane rejiciat, aut fi quid dubitabit, fufpendat Sententiam, donec meam acceperit Defenfionem. Nihil enim addubito, quin apud te Judicem aequilfimum fim illorum calumniis abunde refponfurus. Hoc quum fci-rem te tua fponte laedurum, tamen quorundam improbitas, qui nufquam non celTant, fecit, ut, fi non rogarem, certe fubmonerem. Hadtenus in re Chrifiiana animum pvsclliti dignum Orthodoxo, eundem prasfiaturus ufque ad extremum vitae diem. Si neutri Parti caufam meam probare potero, certe Chrifio confcientiam hanc confido me probaturum. Sit hoc non e Mm 4 Tri» ERAS M; I Tripode, quod ajunt, fed ex finceri pedoris Oraculo dictum. Hujus epiltolse brevitatem penfabit prolixior in Arnobium Praefatio. S. T. diu nobis fervet omnium Servator Dominus Jefus, qui tibi fuas vices gerenti femper adeiTe dignetur. Baiilex, i. Aug. Anno M.D.XXII. Hxc epiflola iniiTa eit priore diplomate miiTo quidem, fed nondum reddito. ERASMUS ROTERODAMUS JOANNI SUCQUETO s. n. TXeftituit nos Antonius Sucquetus Frater tuus, Vir Ornatillune, Patronus Erafmi candidiffimus 9 ac Bonarum Literarum inviclim--mus Propugnator, cujus mortem, nobis alioqui multis nominibus acerbiihmam, ob id aliquanto moderatius ferimus, quod confidimus te pro tua Humanitate in Germani vices fuccefiurum. Id ut faceres te etiam atque etiam rogarem, nifi mihi perfuafum eflet, tibi eam provinciam jam-dudum iponte fufceptam effe. Sunt complures Lovanii, velut in hoc conjurati, ut Collegium Buslidianum, unicum noftrx Regionis, imo totius Casfareae Ditionis, Ornamentum» fublatuin cuperent : eique miris cuniculis exi- tium moliuntur, unde quum omnibus publice pariter ac private proditura eil fumma utilitas, tum Aul$ Cxfaris prodibunt eruditi Secretarii, cordati Confiliarii, Legati facundi, Proceres non tantum imaginibus nobiles. Denique P‘in cipes, qui fi videatur, poifint Oratoribus citra Interpretem refpondere : poftremo gravicn illis Difciplinis, atque adeo eundis Bonis Artibus plurimum lucis ac dignitatis accedet. Si non eflet inffitutum tale Collegium, nihil prius erat curandum Ctefari, quam ut fu is impendii* inftitueret. Nunc rem egregiam, aliena Benignitate datam, non defunt, qui conentur amoliri. Quofdam impellit ingenii lloliditas, alios amor quzflus, nonnullos livor, funt qui fubfefviunt alienae voluntati : quare te rogo majorem in modum ,ut quod Antonius feliciter orfus eft, tu gratia & autoritate tua, qua tuo merito vales in Aula plurimum, perficias, ut hoc Collegium fit omnibus Aulae Proceribus quam maxime gra-tiofum. Reditus adhuc tenues funt: vix alunt Profeflbres, eos augebit Principum ac divitum Liberalitas, te tuique fimilibus rem provehentibus. Ego vero non hoc tantum mihi de te polliceor, Vir Clariflune, verum nihil dubito quin totum Antonium Sucquetum fis nobis repraefenta-turus. Quid enim illius ingenio magis niveum* quid Amico amicius, quis in officio promptior * in confilio fidelior, quis jufii tenacior* quis fucis, fraudibus, & injufhtiac infenfior ? quanta Pietas citra Superftitionem ? quam per-{picax fanumque judicium, multum abhorrens a Vulgi judiciis? Quanta Dexteritas in rebus gerendis, quot Dotes, quot Ornamenta in uno Viro perdidit Aula Cadaris ? quanto fiudio id agebat , ut Liberi, quos habebat aliquot, mire Patriam indolem referentes, honefliffimis Difciplinis jam inde a teneris inffitucrentur ? Maxi- Mra 5 mum mnm natu defiinarat Theologiae, proximum Studio Juris, tertium admodum puerum Bonis , Literis dedicarat. Et hic fraternas vices geras t oportet. Quum erit commodum falutabis mi- ^ hi Joannem Bombardarum Opificem, vicinum tuum, veterem Amicum meum, quicum olim r-vmna commutavi, in Amicitiae fymbolum, nec t] id multo congruentius, quam fecerant Glaucus 5 ac Diomedes." Dedi Enchiridion: nodi Librum ^ jam olim per omnes Orbis Plagas volitantem, Latine, Gallice, Germanice, Hifpanice, Tufcc loquentem : ille contra dedit Gladiolum, quo non magis adhuc fum ufus, quam ille Libro. Bene vale. Bafdeae, Anno M. D. XXV. ERAS M U S ROTERODAMUS LODOVICO BERO S. D. OapuifU qui hinc mature evolaris; nos fub-O inde libratis alis meditamur Nidum relinquere , fed fubinde remoras quippiam exoritur, quod cogat comperendinare profeclionem. Accidit hic quiddam, Democriti ne rifu, an Heracliti lachrymis dignius, tu judicabis. Sacrificus quidam huc advenit, is fimul atque Hofpiti fuo pecuniolam, quam debebat, numerafiet, Vale, inquit, & age poenitendam : mtixque progref-fus in publicum, exhibuit nobis alterum fiov, clara & articulata voce, ferio vultu clamans : Agite poenitentiam, Agite poenitentiam, Agite poenitentiam, imminet vobis manus Do- mini. Cum hoc prxconio complures dies per omnes Civitatis vias obambulavit. Ingrefliis fummmn Templum, ccepit in corruptam Canonicorum vitam detonare. Id ridebant plerique, negligebant alii. Tandem ingrefTus dicitur & Oecolampadianorum Templa, & in hos multo tum liberius tum atrocius vociferatus eft, identidem animarum interemptores appellitans. Interpellavit illum quidam, Heus tu, vocas ad poenitentiam, ede, quid nobis cenfes agendum, & quibus modis fit placandus Deus. Ibi, veluti Numine afflatus, Gorgoneis oculis intuitus Percontatorem, Phari(xc, inquit, quid me tentas ? Non aliud juilit me loqui Spiritus. Dicitur & in Monte Pellicardi n^ol^uov egiffe, quum nec illic quenquam reperinet, cui liberet agere poenitentiam, ipfe tres menfes conclufus Carcere, pro omnibus poenitentiam egit. Illinc dimiffus,: juxta Praeceptum Evangelicum, exculTo pedum pulvere, huc demigravit, ubi quum, multo minus arrideret nomen Poenitentiae, duci jujlus eft in Carcerem. Quum duceretur nihilo fegnius clamabat: Agite poenitentiam. Alter Satellitum, Ni taces, inquit, improbe, hunc pugnum ingeram in os. Ille tanto magis clamabat: Agite poenitentiam. Quid aedum lit in Carcere, non liquido fcitur. Dimiffiim conflat, hac lege, ne redeat in Ditionem hujus Reipubl. Mox, ut accipimus, contulit fe Luceriam, quae Civitas fic eft infenfa novis Sedis, ut non alia magis. Illic aliquot diebus fundus officio, in hoc quoque retulit nobis nobis Joannem Baptifiam, quod conjectus eft in ^ vincula : in illo diffimilis, quod ille decollatus, ^ hic exuftus eft: nimirum quod Baptiftam male ^ repracfentaret Anabaptifla. Quas Sedta quum ;f magis invifa fit Principibus, quam ulla extera- ^ rum, propter Anarchiam & rerum communio- t: nem, quam praedicare dicuntur, tamen nec j Templum habent nfquam, nec Regnum moliun- ( tur, nec idla vi fe tuentur 5 Si habere dicuntur , multos Moribus longe fincerioribus quam eas- , teri. Quanquam quid ibi fincernm efle poteft, ubi corrupta eft Fidei integritas ? Si nobis corvus a laeva crocitetur, commovemur, & aliquod grande Malum imminere credimus, & hominis vocem rifimus omnes. Multis jam annis qui malorum non vidimus ? Exactiones, Tumultus, Bella, Caedes, Peftilentias, Famem, Seditiones. Quis ftuduit vel pilo fieri melior ? Occalluimus adverfus Flagella Dei, obduruimus adverfus illius Medicamenta; quid fupereft nili extremae Calamitatis diluvium? Utinam res felicius cedat omnibus, quam mihi prxfagit animus. Sedulo molimur abitum, magno rerum difpendio, fe majore Salutis diferimine. Verum, decretum eft vertere Solum, jacienda eft alea. Bene vale. Datum Bafileas, Idus Aprilis, Anno M. D. XXIX. PRINCEPS HENRICUS DES. ERASMO Viro undecunque Doctifllmo s« Jefus eft Spes mea. ^1 'Viis plurimum fum literis affectus, Diferdf I r fime fime Erafnie, quippe qua; & venufliores fHflt quam ut raptim videantur exarata;, & lucid* fimplicesque magis, quam qu$ ab ingenio tam fq. lerti praemeditatae; judicentur. Fit enim, neftio quo padto, ut quae ab ingeniofis elaborata, deditiore depromuntur opera, plus pariter affetiatat fecum afferant difficultatis: nam dum terfiori Audemus eloquio, fubterfugit nos clanculum apertus ille clamfque dicendi modus. Sed tua Ulhxc epidola quantum venuftate pollet, tanttun etiam fua perfpicuitate liquet, ut prorfus omne pun dum tuliffe videaris. Sed quid ego tuam laudare paro. Facundiam, cujus per totum terrarum Orbem eft nobilitata Scientia ? Nihil queo equidem in tuam laudem effingere, quod tam con-fummata ifihac Eruditione fatis dignum fit. Quare tuas laudes omitto, de quibus filere latius puto, quam nimis parce dicere. Rumorem illum de Morte Caftellani Regis, mei Fratris penitus pe-nitusque defideratiffimi, longe antequam ex tuis literis oppido invitus acceperam: fed eum urinam aut ferius inulto, aut minus verum ad nos Fama tuliffet 1 Nunquam enim poft chariffunae Genitricis mortem, nuntius huc venit inviilor: & parcius, ut verum fatear, huic iit erarum parti favebam, quam earum lingularis poftulabat elegantia, quod cicatricem, cui callum tempus obduxerat, refricare vifa ell. Verum quas Superis funt vi-fa, Mortalibus rata haberi fas eft. Tu vero perge, eaque nobis literis fignifica, fi qua funt iftic nova fed jucundiora. Deus fortunet quascunque ! menio- memoratu digna acciderint. Vale. Ex Riche-mundia, decimofeptimo die Januarii. ERASMUS ROTERODAM. ZMILIO AB ZMILIIS BRIXIANO s. Ocito utramque epiftolam tuam. Vir Ornatis-^ lime, mihi redditam e fle, quibus nunc de eodem, quod ajunt, oleo refpondeo: quanquani quid opus Refpontp, quum Magium habeamus ry§«.Jv.^6tTo(po^3v, quem opinor ad te recurfu-rum. Non omnino mentiuntur Dominicani ac Francifcani, qui me mortuum praedicant, fubinde •mihi luctandum efl cum mortisfatellite,calculo: ut omittam Senectutis onus, de qua tamen non adinodum habeo quod querar, ut fileam Studio-rtil1,n] labores immodicos, neve commemorem affiduas Conflictationes cum tot Monftris nunc mne nunc illinc adorientibus. An htec vi. ta dicenda iit neicio.^ Me quidem nullius laboris txderet, njfi peripicerem hiice temporibus omnia in pejus ruere. Audio Orthodoxos <$c Hxreticos, audio Catholicos: & Antichriflos, fed nufquam video (flirifliun. Jamdiu parturit Muii" dus > utinam aliquid boni pariat obftetricante Chviflo, alioqui nullam video fpem. Dum Pharifaifmus pugnat cum Evangelii vigore, repullulat Pagani imus. Multi ip erant per eos polle iopivi Malum, qui praecipue Malo dedere cautam. At vereor, ne magis exafperent. Uticam Enchiridion meum tam effet'.erudituih 5 ut tuam f i t t i i ) i ii i ! I tuam operam promereatur, aut tantum conduceret ad Pietatem, ut te nec operae perniteat, nec invidia» pigeat. Siquidem apud Hifpinos populari lingua verltim miros Picarum &; Graculorum Ttimultus excitavit, nec fiibllitilTet, nili Procerum quorundam, fed praecipue Caelaris Favore fublevatum. Cur autem tantopere latagunt, ne quid mearum Lucubrationum loquatur lingua Vulgi, caufa in promptu eft. Illi nufquatn non digna atque indigna in me deblaterant, & pcr-fuadent plurimis, quidni vincant Ifaviv ? Qiiod li Libelli mei loquerentur fermone vulgari, mox deprehenderentur illorum impuden-tifllma Mendacia. Minus tamen fuerit invidias, fi Praefationem ad Paulum Volzium omiferis, lique nonnulla ambigue dicta, ut trahi poffint ad calumniam, explanes, di odiofius didta, arte lenias. Mos gerendus eft huic Seculo cuxoCpav-, de Paulus nobis, qua licet, imitandus eft, qui omnia fiebat omnibus, ut omnes lucrifaceret, Porro tantum abeft, ut Editionem, Operis velim remorari, ut magnopere cuperetri idem fadtum in casteris meis Lucubrationibus, pratfertim iis qua: minus habent invidiae, de plus conducunt ad Pietatem, quod geniis funt Commentarii in qttatuor Pfalmos, Comparatio Virginis de Martyris, Mifericordia Domini, Matrimonium Chriftianunij Vidua Chriftiana, & Paraphrafes. Ipfe non gravarer Gallum aut Batavum Interpretem conducere, fed rara avis eft, qui in fua lingua tantum prseftare valeat. Ex lau*- laudibus, quas mihi plena manu tribuis, nilm aliud accipio, niti quod me vehementer diligis, qui fic in judicio de me excutias. Ubi prodierit Opus tuum, rem adprime gratam feceris, fi Codicem unum miferis, ut & ipfe difeam Hetrutce loqui. Bembi vero Pietatem magnopere probo, qui hoc quoque Decus revocat lux Italiae, quam tot egregiis Virtutibus hadtenus illullravit. Hxc ut legas vereor: fcripfi enim plufquam ex tempore, quo vel hinc intelligas, quam a me familiariter ameris, JEmili Chariffime. Reliqua co-gnofees ex Vincentio Magio, Viro, ut mihi vi-ium eft, & pio, & perhumano. Bene vale. Datum apud Friburgum Brifgox, poftrid. Idus Maji, 'Anno M. D^ XXIX. LAMBERTUS GRUNNIUS ERASMO ROTERODAMO s. jVj ullum unquam negotium, Erafme Cliarifii-i. 1 me, fufeepi hbentius, quam quod mihi de-legafti, & vix aliud confeci magis ex animi fen-tentia. Nam me non perinde movit tua Amicitia, cui fane tribuo plurimum, atque Floren-tii indigna Calamitas. Epiitolam tuam a capite ufque ad caldem perlegi Summo Pontifici, Cardinalibus aliquot, ac Summatibus Viris przefen-tibus. Beatifiimus Pater, ut ftilo tuo vifus eft unice delectari, ita vix credas quam incanduerit adverfus, illos vere Plagiarios.. Nam quo magis favet vera; Pietati, tanto magis habet in-vifos iftos, qui Mundum implent aut mi- feris, aut malis Monachis, non fine gravi ja burgi, 9, die Julii, Anno M. D. XXX, ERASMUS ROTERODAMVS Leonardo, Officiali Befontino, s. ¥)rofedto, quanquam a nonnullis invidize cau-JL fa Rhetor appellor, confmnpfi colores O o 5 omnes omnes excufandae importunitatis mete, qui 1-ris alias occupatiflimis, tum de quibus nihi 11 n' quam fmn meritus, non definam meis petaci-bus obturbare literis. Sed quis pudori locus, ubi ea urget neceflitas, qux frequenter huc perpellit, ut Homo comedat Hominem ? Stomachus nullum fert Vinum Germanicum. Homerus fcribit duriffimum elfe Mortis genus, mori fame: ego durius elfe puto, mori liti, cui periculo nunc proximi fumus. Ante menfes aliquot emanda-ram ifthuc Juvenem quendam nobilem I‘oIonum , is quoniam vos illhic non offendit, rediit huc vacuus. Nunc mitto Familias meae miferri-mae Columen. Nolim vos gravari ullis impendiis, jam toties expertus veftram Benignitatem, nummorum affatim tradidi. Hoc agendum, ut nancifcamur Vinum aptum nobis, id quod vel per Famulum tuum fieri poterit. In Monte Peli-cardi nullum habeo mihi vel leviter notum, alio-qui non eiTem vertrx Civitati moleffus. Ad Ca-lend. Septemb. accintffus eram ad repetendam Bra-bantiam, fed per Aulicos Cxfaris jufllis fmn manere ufque ad exitum Concilii. Nec femel me poenituit obfequii. Nunc hyems urget, nec tutum eft e nido provolare. Quapropter oro te, ut nunc modo ferves Erafmum, in poftermn providebitur ne vobis cogar effe moleffus. Non te morabor amplius. De rebus novis fcripff Francifco Thefaurario. Bene vale, Patrone incomparabilis. Friburgi, pridie Lucx, Anno M. D- XXX. eras- ERASMUS ROTERODAMUS Matthix Kretzero s. r?go vero non modo fim inhumani/iImilS; i verum etiam Cliriftiani nomine indignus, fi te, qui prior ad Amicitiam provocafti, non redamarem. Complures jam annos quidam improbe mentiti iunt, mihi per omnia cum Luthero convenire , non quod hoc omnes fibi perfuafis-fent, fed quod eum Rumorem perdendo Erafmo putarent accommodum. Nunc ab ea fpe delapfi, commenti funt alium colorem. Erafmum huic Tragcedite Seminarium ac Fontem efi'e. FIoc etiamnum mordicus tenent. Albertus Pius, quondam Carporum Princeps, ante duos annos in hoc argumentum velitatus, nunc idem ferio tractat conducitis operis, quas ex omnibus meis Lucubrationibus collegerunt, quicquid ad calumniam detorqueri poteft. Idem Pontificis in me animum, fi minus alienavit, certe refrigeravit. Opus excuditur a Badio. Vetus efi, de Confide fieri Rhetorem, nunc videmus e Principe fieri, pene dixerim, Sycophantam. Hoc' organum przcipue movet quidam fibi felix, Ec-clefia: infelix, quum Pius nec fibi, nec aliis fuerit felix. Certum eit pofihac iftiusmodi Sycophantiis effe mutum. R. Prasfulis Auguitani pectus plufquam aureum jampridem exploratum habeo. De noflro Amico non queo fatis mirari. Si hoc venenum diu geltavit in pectore, miror potuilTe diflimul are: fin nuper concepit, demiror unde hauferit, qui antehac nullam iniquio- iniquioris animi fignificationem dedit, imo aliquoties per communes Amicos me juffit amanter falvere. A me certe nunquam Ixfus eft, quin potius amabam Hominis ingenium. At li vera fcribunt Amici, nemo unquam in me furiofius debacchatus elt. Fuit ifthic quidam omnium Thrafonum alpha: Is, ut fufpicor, ei camino fug-geffit oleum, H®c vix licuit fcribere, Vir abfolu-tilfime, alias copiofius. Friburgi, n. Calendas Januarias, Anno M. D. XXXI, ERASMUS. RO TE RODAMUS Georgio Saxoni» Duci •S? | am olim quidem compluribus argumentis A perfpechim habens IllultrilFimx Tuae Celfi-tudinis erga me propenfum Favorem, & intel-ligebam & profitebar me illi plurimis maxiinis-que nominibus obligatum effe. Verum, nuper gravioribus etiam nominibus me fibi reddidit obligatiorem, praecipue duobus. Alterum quod, ut ex literis R. D. Chriflophori Epifcopi Augu-flenfis accepi, tuam in Erafnnim Benevolentiam apud aliquot Ecclefiae Proceres, inter quos erant Cardinalis Campegius & Cardinalis Leodienfis, dignatus es profiteri; quo quidem teilimonio arbitror Ornamenti Dignitatisque meo nomini non parum accefliffe. Alterum quod tam amanter, tamque follicite dederis operam, ut Senedae Studiisque meis Otium tranquillum pa" rares ab eo, cui pro delectamento elt mihi nego-' tium tium facelTere, literariisque Commentationibus obfirepere. Qiiod Tua; Sublimitatis /ludium utcunque caetera cafura funt, hoc certe nomine milii fuit feliciffimum, quod hac occafionc nactus fmn Amicitiam Viri omni Decorum genere orna-ti/Iimi, Julii Pflug: cujus fimiles utinam quamplu-rimos haberet Germania! Mihi quidem multis de caufis quies hon folum optatillima e/1, verum etiam neceiTaria. Sed ii hanc Perfonam Deus limnanx Fabulas Choragus mihi impofuit, partes delegatas agam oportet. In hac harena mihi video moriendum efle, nam ut ifli vivi conquieicant; nihil e/t fpei. Nullus e/1 annus, quin duos tresVe Libellos in caput meuhl ejaculentur Pfe u d o - E va nge li ci. Privatas mole/lias facile concoquerem, fi publicusEcclcfix /latus haberet ut vellem. Pacata eil Italia, Gallia Caelari nodo, ut ajunt, Herculano foederata eft, InHi-fpania nihil ell Tempefiatis. Negotium Britannicum de Repudio facile citra Tumultum componetur, ut audio, utque novi Regis ingenium. Cum Turea/perantur Induciae, quod quidem exiftimo non tantum ad Reipublicae commoda, verum etiam ad Chrifii Religionem propagandam e/Te conducibilius. Si Deus huic Febri Germanicae mederi dignaretur abfque Bellis inte/li-nis, fperare liceret aureum quoddam Seculum. Tot jam diu.Flagellis afflicti fumus, Bellis, Tumultibus, Peflilentiis fubinde fpetiem mutantibus , fumma Caritate rerum atque etiam Penuria, nec folet Dominus irafei in finem, fed in ira recor- recordari Mifericordix, tantum ut tios toto pe-cdore convertamur ad illum, in eum unum figentes ancoram fpei nollnv. Non erat animus Inu-ftriflimam Celfitudinem Tuam liifce literis interpellare, nifi fuam operam ultro detulifiet Gene-rofus Adolefcens, miliique tum ob Eruditionem haud vulgarem, tum ob Morum integritatem etiam dome/lica Confuetudine perfpectam in primis charus & amicus, Andreas Conritz, qui cum Fratre fuo Erafmio repetit Patriam, relicto hic altero germano Chriitophoro, qui & ipfe diligenter ac feliciter in Jurisperitorum Literis exercet ingenium. Precor utllluftriifimam C. T. incolumem ac florentem nobis Reique publica; fervet Optimus Max. Chrifuis. Apud Friburgum Brisgoix, Idibus Martii?, Anno a Chriflo nato M. D. XXXI. ERASMUS ROTERODAMUS Danieli Stibaro s. d. LJofleaquam tu nos reliquifli, Stibare Charilll-JL me, omnes bona Felicitates me deferue-runt. Nondum redierat vigor ex morbo, quo me lalutarat Martius. Poltedie Pafclne ventuli quidam fccleratilluni, qui toto pene Aprili fpi-rarunt hic, fed a prandio duntaxat, Etefix videbantur: nam ante prandium fpirabat Aquilo aut Eurus, occuparunt alvum infra umbilicum, unde tormina crudeliflima. Quum duraret Malum , accerfivi Medicum, Virum humanum, nec indoctum, fed quoniam nec Corpufculum hoc, nec mali Naturam novit, nihil hactenus attulit attulit opis, imo quas dedit fere nocuerunt In hoc /latu jam ultra menfem ago, non aliunde fpem habens quam a Mifericordia Domini. Multi hic laborant Pe/te & Sudore pe/lilenti-Torminibus Alvi non pauci. Si tibi funt res ex fententia, elt quod vehementer gaudeam. De rebus novis puto vos omnia melius fcire. Bene vale, Stibare Chariflime. Friburgi, 23. Maji, Anno 1530. Periit ille Doclor Hieronymus, qui te vidente ex equo nos invitavit ad Aclum folemnem, quum & vos locu/larum fpecie toti virides obequitaretis. Laboravit & Lodovicus Berus, fed utcunque revaluit. Saluta mihi Mauritium Hut-tenum amanter. ERASMUS ROTERODAMUS Carolo Montjoio s. X/ix ullo fermone confequi queam, Carole V Juvenis Ornatillime, quod Mxcena-tem illum meum Parentem tuum, quo nihil adhuc expertus futn candidius, humanius , amiciusve , conlpicor in te mihi re-pubefcere : tantum benevolentis animi, tan- tum amoris non vulgaris fpirant tux lite-rx , ut idem pedtus agnofcam , fed vividius & explicatius. Nec dubito quin hxc res non minori voluptati fit Patri tuo, quam elt mihi, elt autem, mihi crede, fummse. Compluribus enim tales obtingunt Liberi, ut Patres orbis invideant. Caeterum ubi contigit Hxres, qu Parentem non tam oris lineamentis, quam veri anim animi Bonis referat, ea demum magna vei aque voluptas c(l Quod ad corporis formam attinet, mihi prorfus ignotus es, nili quod Quirinus meus narravit te hac quoque Hominis parte nurum in modum r&ddere Genitorem tuum. Animi tui Dotes mihi velut in Ipeculo tua reprtefen-tavit epiflola; quas, ii tuo unius Marte confedta fuit, licuti fuiffe nihil addubito, raram quandam & eximiam indolem prze fe fert, nihilque mediocre nobis de te pollicetur. Clariffimus Genitor tuus inter tot praeclaras Virtutes, quibus expolitus eft, nihil habet mea fententia pulchrius, quam lingularem illam Modeftiam, qute vix dici polfit , quantum Ornamentis illius omnibus apponat gratiae. Modeltiae comes ell Urba-nitas ac Morum Comitas. Hanc dum tu quoque ftudes egregiis Decoribus tuis veluti colopho-nem addere, non committis, ut quicquam patria laudis in te defideremus. Aliarum Virtutum certillima curtos eft Modertia. Modeftias porro curtos erit, fi cogites, quicquid vel animi, vel corporis, vel externorum Bonorum tibi contigit, e Numinis Munificentia profectum elfe, cui in folidum oportet acceptum ferre, quicquid obtingit in hac vita Felicitatis. Eli autem aliqua Gratitudinis portio, fua quenque Bona nos-fe, non quemadmodum novit Narcifius, cui fua Philautia fuit exitio. Utiliter fua Bona reputat, qui ea veluti nomina fupputat, nec aliud colhg11 ex Bonorum fuorum contemplatione, nifi ut per-fpiciat quantopere fit obftridus Divina Bem- gnimti. Eam quo perfpicit in fe fui/Te profio fiorcin, hoc illi fubmiffior fiat oportet, hoc de tuendis, deque redte collocandis qtise accepit follicitior, quo largiorem agnofcit in fe Numinis Benignitatem, Is fi quem confpexerit maligniore Fortuna, non ita cogitat: Quanto hie me eft inferior: fed ideo Domini Largitas in me plus contulit, ut huic per me fubveniret. Ne vulgare Beneficium Numinis exifiimes, talibus prognatum efie Majoribus, tam amplae Fortunae paratum Haeredem , tot corporis & animi Dotibus efie praeditum. Confer aliorum fortem, quorum Virtutibus obfiat Generis obfcu-ritas, rei familiaris tenuitas, corporis imbecillitas, ingenii paupertas. Verum, hos qui defpicit, non meminit gratuitae efie Munificentiae quicquid accepit. Qui non opitulatur, non animadvertit, in quem ufum creditum iit quod accepit. Quare te hortor, Carole Snaviflime, ut hoc voluptatis nobis tuisque omnibus indies augere contendas, tecum ipfe certans, ut quotidie te jpfo melior evadas. Singularem tuam erga me Pietatem lubens exofcnlor, animi tui gratilft-inam voluntatem ampledor: tametii fi quid officiorum in Clarifiimum Parentem tuum impendi, ille cumulatiffime rependit': quod etiam-fi minus eiTet factum, tamen haec voluptas, quam ex tuo profectu capio, ifie tuus animus, paratus etiam in meos reponere, fi fors tibi ferius contingat referendi facultas, quam mihi vite finis, mihi pro ampliffime relata gratia eft. Ea B p tan- tantum apud me crefcet, quantum tu pulcherrimis Cceptis tuis adjeceris incrementi. e' rius tuis refpqndeo literis, adverfa Valetudo luit in caufa, qux me tota JEflate difcruciavit. Quod nunc etiam minus appoilte refpondeo, in caufa eft, quod epiftolam tuam in hoc fepofitam, ut fimulatque daretur otium , refponderem, nan-cifci non potui. Verum hoc alias penfabitur. Dominus Jefus fuam in te Munificentiam tueri, femperque novis accefiionibus augere dignetur, Garole Fili Chariffime: Idem Conjugium tuum bene fortunet. Apud Friburgum Brifgojx, g. Cal. Septemb, Anno M. D. XXX. ERASMUS ROTERODAMUS Francifco Thefaurario Befontino s. /\ Iterum e Famulis emandaram in Angliam, J- quem hoc impendiis expedio, quod vehementer cupiam fcire, num verus fit Rumor, hic jam non novus, magnum illum Anglize Cardinalem conjeclum efie in Carcerem, atque etiam de capite periclitari. 0 rerum humanarum Euripum! Famulus abfuit jam menfes tres, & expediatur in horas lingulas: Ergo quum unus mihi tantum adellet, Dilfus pro fua lingulari Humanitate ambiit hanc provinciam, imo pro-pemodum extorfit: neque femel me pocnituit Delegationis, coelo tam incommodo, idque perpetuo. Verum ille reverfus omnem metum vertit in gaudium, re tam feliciter gefia. Etenim quum pararem illum confolari, ille refp°ndlt alacri- alacriter, fe fibi gratulari quod Befontionem adierit , quum ob multa, tum ob Jioq prxcipue, quod talium Virorum Notitiam atque Amicitiam effet nadtus. Munus veftrum non alia cura pervexit, quam fi Vafa fuifient gemmis differta, nec multo plus impendit, quam Auriga ille furcifer accepit pro vedura, qui veftram corruperat Benignitatem. Semper amavi Juvenis indolem, fed hoc officio, veftraque commendatione fidus eft mihi longe charior. Supere/1: "ut toties a vobis provocatus cogitem de ratione , qua poffim Hominis ingrati notam effugere. Brimus falufarat5 me Carmine, ei relpondi Carmine Trochaico, fed diffimulans effe Carmen. Diffimulabis & tu, ut animi gratia tentemus, an ipfe non monitus fentiat effe Carmen. Hilpanienlium Epifiolarum, exempla receperam, excepta una Epiitola Mer-. eurini nunc Cardinalis, quse tamen mihi fuit gra-tiffima, erat enim amantiilime feripta, & miror ubi illa hasferit. Brevi fcripfl in Italiam, nunc non eft magnopere quod feribam. Et fi quid effet, hac crebro commeant qui perferant. Pergratum tamen eft, quod offers tuum officium. Cxfar in Italia triumphat, Ferdinandus luget. Vix hxc aufns fum feribere languidus a Febri ephemera. Alias laceffam te Voluminibus, fi fenlero, non effe ingratum. Bene vale. Apud Friburgum Brisgojx, 3. Id. Decemb. M.D.XXIX. ERASMUS ROTERODAMUS Peiro Caftellano s, Pp 3 Video T Tideo fane & gaudeo, mi Caftellane, te totum V inhoc efTe, ut dictionem expolias, idque ad exemplar Budaici charaderis, ad cujus asinu-lationem Eruditi complures nunc fele conferunt: nec me pigeret opcrx, E fperarem fuccefllim. Sed non minus verum eit : quam vulgatum. Perdifficile effie Senis mutare linguam. Quod mihi fubinde occinis Comitatem, Humanitatem, atque etiam Merita nefcio quae in te mea, ufque adeo nihil horum agnofcp", ut me mei pudeat, quoties mecmn reputo, quam parvam habuerimquum apud nos effies, tuae Dignitatis rationem. Sed ita elt Hominum ingenium, praefentem Virtutem, fi non odimus, ut ait Flaccus, certe negligimus, fublatam ex oculis, quaerimus invidi, aut fi minus invidi, certe incogitantes. Quo magis admiror lingularem ifiius ingenii Candorem, qui toties praedices Humanitatem meam , cujus Scythicam Inhumanitatem merito poffies incufare : neque gravabor hanc culpam iarcire pro viribus, fi vel fefe dederit occallo, vel tu fubmonueris, quibus in rebus tibi poffiun commodare. Gaudeo tibi contigiffe Prxfulcrn benevolum, magis ga-vifurus, fi te Mitra bicorni audiero infignitum: aut fi te non capit hoc Honoris genus, optarim tibi Puellam affatim dotatam. Rurms fi refugis capiltrum, precor tibi Fortunam Bayfii, cui, ut ipfe fuis literis fignificavit, contigit Otium im Dignitate. Tempori vigilandum cenfeo-mimn enim verum eft $ quod ait Flaccus, Eheu! Eheu!fugaces,Petre, filentioJabuntur Anni. Hi-ftoriam Triumphalem cupide expedio. Habes epiftolam , ut hic quoque tecum paria faciam, nec ipfa ut arbitror, _.te inferior. Sed heus, illud minimo minus me fugerat. Quam tu mihi narras analogiam ducentarum epiftolarum ad unam Vix arbitror ullam abs te huc venifTe, cui non relponderim, hac excepta poflrema, in qua fignificabas te relinquere Lutetiam, nec certo defignahas, quo mitterem, fi quid refponderem, nec mihi conflabat, quos haberes ibi Amicos. Bene vale. Fributgi, 7. Id. Februarii, Anno M. D. XXXI. juxta ve* firam fupputationem, ERASMUS ROTERODAMUS QUIN TINO Suo s. Tk jtontanus fuo fundlus eft officio. Admonuit IVI me tui, juffitque tuis verbis falvere. Sed quid hoc eft rei ? Nihil aliud me de te fcire vo-luifti, nili quod cupis agnofci pro meo ? Nec enim de Studiis tuis, aut rerum tuarum flatu verbum ullum. Jam quod petis, jam pridem a me factum eft. Scripfi tibi, fed an fcriptum meum acceperis nefcio. Qui poffim autem te profiteri meum, quum tu me tuarum rerum nihil fcire velis ? Si vis amari, praefta te amabilem : <5c fi vis ut agnofcam te meum, fac ut intelligam liqifido me efle tuum. Non hxc fcribo, quod finiftri quicquam de te fufpicer, fed ut ad officium excitem. Panicus ifte Tumultus, quem Pp 3 excita- excitavit meus Ciceronianus, facit ut aliquanto minus, quam foleo, fidam Gallorum ingeniis. Bene vale. Friburgi, 7. Id. Martias, Anno a Chri-fto nato M.D.XXXI. erasmus roterodamus Chriftophoro Cancellario Polonix s. X7ir Clariffime, Martinus Slapus, Juvenis mul-* tis nominibus mihi tam charas, meique tam amans, ut fi Filius cffet, nec ille potuilTet cumulatiorem erga me praedare Pietatem, nec ego plus officiorum ab illo requirere, huc reveritis eftecit, ut tuas literas minus deiiderarem, tam accurate mihi denarravit tui erga me Studii conandam. Unde mihi liquet, te nobis non vulgari more, led ex animo, certoque judicio bene vel-Nain nec diuturnitatem, quje fucata funt, ierpnt, nec perpetui funt a fictius, qui non a judicio proficifcuntur. Nobis cum tenaciffimo Morbo totos quatuor menfes confiitiandum fuit. ,T. 01 minibus intefiinorum fuccellit Apoftema, ac pene eneclum a Medicis, crudelius etiam excarnificavit Chirurgus. Sed, gratia Chrifto, paula-tim revalefcimus, Studiisque reddimur. Scio, memini que, Vir Optime, quid Regias debeam Benignitati, quid tu?c. Voluntas mea jam pridem in procintiu fiat, operiens fi quid imperetis : fi quid judicabis a me prasfiari poffe, quod animo Regio fit non ingratum, beneficii loco fuerit, fi admonueris. Expetiamus hic jamdu-dum quid nobis pariat Confultatio Principum. C$far, S r I 3 T O L JE. 599 Cxfiir, ut eft lingulari Religione prsditus, videtur omnia gefturus ex prsefcripto Pontificis. Res falva eft, fi nihil praefcribet Pontifex, nifi quod Chrifto gratum eft. Quod omnino futurum arbitror , fi modo nos promerebimur. Dominus prolperet res tuas in omnibus. Vir ad publicam utilitatem nate. Datum apud Friburgum, poftrid. Calend. Septembr. Anno M. D. XXX. ERASMUS ROTERODA MUS Guilhelmo Qtunouo Mandatori s. audeo tuum de Montano judicium cum VJ meo confentire, planeque mihi perfua-fum habeo, te quicquid in illum contuleris beneficiorum , apud optima; fidei Virum depofi-turum. Porro, de provehendis illius Studiis, ut mea voluntas cum tua confentit, ita non eft par ambobus facultas. Denique non recufo tibi illius nomine fponfor elfe, nec metuo fponfio-nis comitem Aten. Amicus ille nofter quibus Furiis agatur nefcio, fed exuifte videtur omnem Humanitatem. Levem, ebriolum, nugonem efte fciebam, tantum perfidias, tantumque malitiae nunquam fufpicatus fum in eo latere. Quatitor Libellos jam jaculatus eft in caput meum fuo nomine, duo prodierunt per alium Antorem, fed hujus inftimftu: nec videtur unquam facturus finem, donec impegerit in futim malum Genium. In Concilio0 Cxfareo dicas Bonse Deas tractari Myfie-ria adeo vix quifquam novit quid agatur. Pp 4 Si Si quid Scdtis concedet Csefar, clamabunt fe Victores, nec video qui laturi lint illorum infolen-tiam. Sin vicerit altera Pars, quis feret Monachorum Tyrannidem ? Quod offers non folum Domus, verum etiam Facultatum omnium communionem, agnofco Pythagoricam Amicitiam, qua utinam propius frui liceat. Bene vale. Datum apud Friburgum Brifgoac, 6. dieSeptembr. Anno M.D.XXX. erasmus roterodamus Georgio Commerftadio etus Graecorum proverbium efl. Vir Orna-V tilTune, f/. Tts ofgctv yfoerOoLf to spxv , quo itgnificabant mutuo confpectu inter Homines Amorem ac Benevolentiam folere gigni. Proinde, merito quis admirari poffet, unde inter nos extiterit Amor mutuus, quum neuter, opinor, fit alteri de facie notus, nili perfpicaciores oculos haberet Animus quam Corpora, coque confpe-. Oct. A. M.D.XXXH EPISTOLA. 623 TABULA AFFIXA AD SEPULCHRUM THOMyE MORI. /'T^homas Morus urbe Londinenfi, familia JL non celebri fed honefla natus, in Literis utcunque verfatus, quum Sc caulas aliquot annos Juvenis egiiiet in Foro, & in Urbe fua pro Shyreno jus dixilTet, ab invictiflimo Rege Hen-rico Ociavo (cui uni Regum omnium gloria prius inaudita contigit, ut Fidei Defenfor, qualem & gladio fe & calamo vere prae/litit, merito vocaretur) adfcitus in Aulam eft, deleclusque in Confiliitm, & creatus Eques, Proquxllor primum, poli Cancellarius Lancartriac, tandem An-glix, miro Principis favore factus eft. Sed inte-rim in publico Regni Senatu ledtus eft Orator Populi: prxterea Legatus Regis nonnunquam fuit, alias alibi: poftremo vero Cameraci Co- mes & Collega junctus Principi Legationis Cuthberto Tonftallo , tum Londinenfi mox Dunelmenfi Epifcopo, quo Viro vix habet Orbis hodie quicquam eruditius, prudentius, melius. Ibi inter fummos Orbis Chriftiani Monarchas rurfns refecta Fcedera, redditamque Mundo diu defideratam Pacem, & laerilfiinus vidit, Sc Legatus interfuit : Quam Superi Pacem firment, ia- xintque perennem. In hoc officiorum vel honorum curfu, quum ita vprfaretiir, ut neque Princeps optimus operam ejus improbaret, neque Nobilibus effiet invifus, nec injucundus Populo, Furibus bus autem, Homicidis, Hiereticifque molefius, Pater ejus tandem Joannes Morus Eques, & in eum Judicum Ordinem a Principe cooptatus, qui regius ConfefTus vocatur, Homo civilis, fua-vis, innocens, mitis, mifericors, aequus <3t integer , annis quidem gravis, fed corpore plufquam pro aetate vivido, poflquam eo produdtam libi vitam vidit, ut Filium videret Anglis Cancel-arium, fatis in terra jam fe moratum ratus, libens emigravit in Coelum. At Filius defundto Patre, cui quam diu fupererat comparatus, & Juvenis vocari confueverat, & ipfe quoque fibi videba-tur, amilTum jam Patrem requirens, & editos ex ie Liberos quatuor ac Nepotes undecim re-Ipiciens, apud animum fuum coepit perfenefce-rej bunc afFectum animi fubfecuta llatim, ve ut adpetentis Senii lignum, pectoris Valetu-o eterior. Itaque mortalium harum rerum fa-ur, quam rem a puero pene femper optaverat, ut ultimos aliquot vitae fuae annos obtineret liberos, quibus hujus vite negotiis paulatim fe lubducens futura; poflet immortalitatem medi-tan. Eam rem tandem (li Coeptis annuat Deus) mdulgentiffimi Principis incomparabili Beneficio refignatis Honoribus impetravit: atque hoc «-epulchrum quod Mortis eum nunquam cetlantis adrepere quotidie commonefaceret, translatis huc prioris Uxoris olfibus, extruefl-dum curavit. Quod ne fuperftes fruftrafibi fece-tef ,neve bigruentem trepidus Mortem horreat, led defiderio Chrirti libens oppetat, Mortemque tit fibi non omnino MortEm, fed Januam Vita; felicioris inveniat, precibus eum piis, Leclor Optime, fpirantcm precor defunclmnque profe* quere. EPITAPHIUM INIBI FIXUM. Chara Tliomze jacet hic Joanna Uxorcula Mori, Qui Tumulum Alicis hunc delimo, quique mihi. Una mihi dedit hoc conjnncla, virentibus annis, Me vocet ut Puer & trina Puella Patrem. Altera privignis (qtix gloria rara Moveres eft) Tam pia, quam Gnatis vix fuit ulla luis, Altera hc mecum vixit, fic altet a vivit, Charior, incertum eli, hxc iit, an hxc fuerit. Ofimul, o juncti poteramus vivere nos tres! Quam bene 1 fi Fatum Relligioqite iinant. At fociet Tumulus, fociet nos obfccro Coelum, Sic Mors, non potuit quod dare vita, dabit. "ITpTsrT O L A D. ER ASMI ROTERODAMI rationem fere totius vita; ejus continens. REVERENDO PATRI SERVATIO, Erafmus s. 6- TJumaniffime Pater, litem tux per pluri-JLJL morum jactatx manus, tandem ad me quoque pervenerunt jam Angliam ingreiTum: quje mihi fane voluptatem incredibilem attulerunt, quod veterem illum tuum in me animum adhuc ipirant. Paucis autem refpondebo, utpo-te ex itinere jam fcribens, & ad ea, quas tu potis-fimum fcribis, & ad rem maxime pertinent: tam varia eit Hominum fententia, & fuus Cuique Avium cantus, ut omnibus latisfieri non pollit. Ego certe hoc fmn animo, ut, quod fit faHu optimum, fequi velim. Teftis eit mihi Deus: nam fi quid oliih juveniliter fenfi, id partim ditas, pavtim rerum Ufus correxit. Nunquam mihi fuit confilium vel Vita; genus, vel Cultum mutare , non quod probarem, fed ne cui fcandalo efietn. Scis enim me ad id Vite genus Tutorum peitinacia, & aliorum improbis hortatibus adactum magis efie, quam inductum , tunc Cor-nelii Wertemi Convitiis & pudore quodam pue-nli fuiffe retentum, cum intcl ligerem mihi hoc vi-tx genus haudquaquam aptum efle. Nam non omnibus congruunt omnia. Jejuniorum impatiens femper fui, idque peculiari quadam Corporis ratione, femel excitatus e fomno, nunquam potui redormifcere, nifi poft horas aliquot. Ad Literas tantum rapiebatur animus, quartim iftic nullus ufus, adeo ut non dubitem, fi in aliquod liberum Vite genus incidifiem, iion folimi inter* 1 elices, verum etiam inter Bonos potuerim numerari. Itaque cum intelligerem me nequaquam efie idoneum illi generi Vitae, coadtuto, nonlport-te fufcepifie, tamen quia fufceptUm eft publica Seculi nofiri opinione, piaculum efie a femel fu- fceptas fceptse Vito genere defcifcere, decreveram & hanc infelicitatis me partem fortiter perpeti. Scis enim me multis in rebus infortunatum eife. At unum hoc exteris omnibus gravius femper duxi, quod in hujusmodi Vitas genus detrufus eflem, a quo tum animo, tum corpore eflem alieniflimus. Animo , quod a Caeremoniis abhorrerem & Libertatis amans eflem. Corpore, quod, etiainfi maxime placuiflet Vitae inflitutum, corporis natura non ferebat ejusmodi labores. At objiciet mihi aliquis annum Probationis (ut vocant) & aetatem maturam. Ridiculum, quaii quis poflulet, ut Puer anno 17. maxime in Literis educatus, norit feipfum, quod magnum efl etiam in Sene. An uno anno id difeere potuerit, quod multi cani nondum intelligunt? quanquam ipfe nunquam probavi, & guftatum jam multo minus: fed iis quas dixi rationibus fum irretitus: tam-etfl fateor,-eum, qui vere fit bonus, in quovis Vite genere bene victurum, neque diffiteor, me ad magna Vitia fuifle propenfmn: non tamen usque adeo corrupta natura, quin, fi commodus ac-cefliflet Gubernator & vere Chrifiianus, non Judaice fuperfiitiofus, potuerim ad bonam duci frugem: hoc igitur interim fpedavi, in quo Vita; genere minime malus eflem, atque id lane me aflecutum puto. Vixi interim inter fobrios, vixi in Studiis Literarum, quas me a multis Vitiis a-vocaverunt. Licuit Confuetudinem habere cum Viris vere Chriflum lapientibus, quorum Colloquio fadtus melior: nihil enim jam jacto de I.i-R r 3 bris bris meis4- quos vos fortnifis contemnitis. At multi fatentur, fe redditos edrmn lectione non modo eruditiores; verum etiam meliores. Pecu-ni$ ftudium nunquam me attigit. Famae gloria nec tantulum tangor, Voluptatibus etii quondam lum inquinatus, nunquam fervivi. Crapulam & Ebrietatem femper horrui, fugique. Quoties autem cogitabam de repetendo veftro Contubernio, fuccurrebat invidia multorum, contemptus omnium , colloquia quam frigida, quam inepta, quam non lapientia Cliriflum? convivia quam laica? denique tota Vitae ratio, C,11^ afixicfig-, rotf ojf xotkou&i, xcttQe[Aonas, UTVokefaotg s^cuqstov- Poflremo uccurrebat corporis imbecillitas, quae jam aetate & morbis ac laboribus au&a eil, quae facit, ut nec vobis fatisfatiurus elfem, & me ipfum occi-eiem. Jam annis aliquot obnoxius fum calcu-o, gravi fane morbo & capitali. Jam annis aliquot nihil bibo, nili vinum, neque quodvis vinum, idque cogente morbo. Non fero quemvis cibum, nec coelum quidem quodlibet. Nam morbus hic facile recurrens maximam poflulat Vitae modeiationem: & novi Coelum Hollandicum, novi Vicius veflri rationem, ut de Moribus nihil dicam. Itaque, fi redifiem, nihil aliud fuif-fcm aflecutus 5 nifi quod vobis molcfliam attu-lifietn, mihi mortem. Sed tu fortalfis bonam Felicitatis partem exiftimas inter Confratres emori. At fallit & imponit ifia perfuafio, non iolum tibi, verum etiam propemodum univer- fis, fis, in Loco, in Cultu, in Vidit, in Ceremo-niolis quibufdam Chriflum & Pietatem collocamus. A dum putamus de ilio, qui veflem albam commutavit in nigram, aut qui Cucullum pileo, qui locum fubinde mutet. Aulim illud dicere : [jjyi^cv 7% euTefieiac che&gsv t'Z TCiVTMV tof ZClKovCi gZTSSTCOQtue- cr&cy: tatnetfi pio fortaflis ftudio primum indu-das lint: deinde paulatim creverunt & in fex millia fefe difcriminum fparferunt. Acceffit Summorum Pontificum Autoritas nimium ad multa fa-i cilis & indulgens. Qiiid enim laxis illis Religionibus tj' fjjdPifks^ov, t) ciTs^hs^ov. Jam ad laudatas fi te conferas, imo laudatillimas, ei /zq ■pvy^g riva,? %.cx & Epifcopus Lincolnienfis, qui inmc per Regem omnia potefl:, magnifice multa promittit. Sunt hic dux Univerfitates, Oxonia 1 & Cantelbergia, quarum utraque aznbit habere me: nam Cantclbergix menfes complures docui Grxcas & Sacras Literas, fed gratis, & ita facere femper decretum efi. Sunt hic Collegia, in quibus tantum eft Religionis, tantaVitx modeftia, ut nullam Religionem non fis contempturus, fi videas. Eli Londini D. Joannes Coletus, divi Pauli Decanus, Vir qui fummam Doclri-nam cum admirabili Pietate copulavit, magna apud omnes Autoritatis. Is me fic amat, id quod fciunt omnes, ut cum nemine vivat libentius quam mecum, ut omittam alios innumeros, ne fun bis molefius, & jaflantia & loquacitate. Jam Ut de Operibus dicam aliqua. Enchiridion opi-nor te legifTe, quo non pauci fatentur fe ad Pietatis ftudium inflammatos, nihil mihi arrogo, fed gratulor Chriflo, fi quid per me boni contingit illius dono. Adagiorum opus abAldo im-pieflum an videris nefcio : Efi quidem profa- num, fed ad omnem Doctrinam utiliflimum, mihi certe-inaefiimabilibus confiitit Vigiliis. Edi-f 1 ®PUS de rerum verborumque Copia, quod intcripfi Coleto meo, Opus utiliflimum concio-naturis; at ifla contemnunt ii, qui omnes Bonas contemnunt Literas. His duobus annis, pister a ia multa, cafligavi Hieronymi Epifiolas, adul-eHna&fubdititia obelis jugulavi, obfcura Scho-iis 1 uflravi. Ex Grascorum Sz Antiquorum c Kum collatione cafligavi totum Novum e amentum , Sz fupra mille loca annotavi, "OIVmn CrU; / ' .tl J oBi : : ' : ■ : " ' ' . • f - • 1:, . f:,;:!. ll\ j-roui/- ■ -o r A